NDEKLER 1. Giri 2. PLC Yaps 3. PLC ile Rle Sistemi Arasndaki Farklar 4. PLC Seim ltleri 5.

S7-200 PLC Ve Genel zellikleri 6. letim Sistemi 7. PLC Programlanmas 8. Zamanlayc ve Sayclar 9. Matematiksel lemler 10. Deneysel almalar 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Asenkron Motora Yolverme Yntemleri Asenkron Motora Yldz gen Yolverme Tayc Nakil Arac Kontrol Boya Kazan Denetimi Dolum Tesisi Otomasyonu Zaman (Time ) Diyagramlarnda PLC Programnn Yazlmas Otomatik Giri Kapsnn PLC zerinden Denetimi Bilgi Yarmas Otomasyon Dzenei Denetimi 3 3 4 4 5 6 9 16 27 2

1. Giri

Endstriyel otomasyon sistemleri, her geen gn, artan bir hzla gelimekte ve retim srecindeki ilevleri artmaktadr. Otomasyon sistemlerinin tasarm ve etkin kullanm iin gerekli olan temel unsur bilgi ve bilgiye eriim hzdr. Gnmzde, en iyi, en hzl ve en verimli retimi salamann temel zm olan endstriyel otomasyon, btn dnyada byk bir hzla gelimekte ve yaygnlamaktadr. Bu durum, bu konuda her geen gn yetimi insan gcne olan gereksinimi arttrmaktadr. lkemizde de retimi dnyadaki gelimi lkeler seviyesine ykseltmek iin endstriyel otomasyona nem verilmeli ve "retim nasl arttrlmal?" sorusuna cevap aranmaldr. te bu soruya verilen cevaplardan biriside seri retim ve seri retim bantlarnn kontroldr. Bant sistemlerinin yerinden ve yeni gelien teknoloji sayesinde internet aracl ile bir merkezden kontrol ve bu ilem iin hangi yntemin kullanlacann tespitidir. te PLC (Programmable Logic Controller: Programlanabilir Lojik Denetleyici) bize bu isteklerimize cevap verebilecek bir otomasyon cihazdr. Gnmzde endstriyel otomasyon cihazlar denilince ilk akla gelen cihaz PLCdir. Teknolojinin gelimesine bal olarak da PLC ler de gelimi ve ilk PLClere gre epey gelimeye uramtr. Teknik gelimeler ile PLC lere eklenen yeni zellikle ise; PID denetin kontroln yapabilmesi , Denetim yerinden farkl mesafelerden PLClere internet aracl ile kontrol verilerinin retici firma tarafndan belirlenen belirli protokoller aracl ile aktarlabiliyor olmas, Step motor denetiminin ayr src sistemlerine ihtiya duyulmada PLCye ilave edilecek ilave modller araclyla direkt olarak yaplabiliyor olmas, Termokupl gibi scaklk alglayclarnn ilave modller araclyla PLCye dorudan balanabilmesi, Hzl darbe reten sensrlerin, yaklam anahtarlar v.b. gibi cihazlarn rettikleri darbeleri alglamak iin gelitirilen modller, Ve en nemlisi ise PLCnin endstriyel otomasyonda yaygnlnn artmas iin firmalar tarafndan hazrlanan paket yazlm programlarnn teknik elemanlarn daha kolay anlayabilecei ve kullanabilecei hale getirilmesi. te bu gelimeler sayesinde PLCler otomasyon sistemlerinde dier sistemlere kar ciddi bir rakip olarak, teknolojik evrimini srdrmektedirler. PLCler eitli sanayi kurulularnn denetim ihtiyalar dnlerek, zel bilgisayar kontrol sistemi olarak gelitirilmitir. Bu yntem kullanlarak kontrol ilemi olduka basitletirilmitir. PLCler sanayinin kumanda ihtiyacnn duyulduu her blmde kullanlabilmektedir. PLCler giri ve k terminalleri bulunan basit bir kutu grnmndedir. Bunun yannda bir programlama nitesi ve ihtiyaca gre giri ve klarn saysn arttrmak iin ilave modller bulunabilmektedir.

Gnmzde endstriyel otomasyon sistemlerinin nemli bir alann oluturan kumanda ve geri beslemeli kontrol sistemleri programlanabilir lojik denetleyici (PLC) veya Programlanabilir Denetleyici (PCs) olarak adlandrlan aygtlar ile gerekletirilir. PLC, bu tr sistemlerin uygulanmas iin gerekli yazlm ve donanm zelliklerini tar. 2

Kumanda sistemlerinin gereklemesinde, lojik anahtarlama, zamanlama ve sayma gibi ilevleri salayan yazlm zellikleri ve kumanda iaretlerinin dntrmesini salayan giri-k birimleri kullanlr. Geri beslemeli kontrol sistemlerinde ise analog giri-k birimleri, kontrol algoritmasnn gereklemesi iin matematik ilem komutlar ve kontrol algoritmasnn n grlen rnekleme zamanlarnda iletilmesini salayan ek zellikler aranr. Bir PLC, dier saysal veri ileme makineleri gibi merkezi ilem birimi, bellek birimi ve giri-k birimlerinden oluur. Ayrca, program yedeklemek yada baka bir PLC ye aktarmak iin ayrlabilir bir EEPROM bellei, giri-k saysn artrmak iin ayrk genileme birimi, analog giri-k birimi, enerji kesilmeleri durumunda PLC yi besleyen yedek g kayna gibi birimler de bulunur. Merkezi ilem birimi, PLCnin almasn dzenleyen aritmetik ve lojik ilemleri gerekleyen, zamanlama, sayma gibi ilevleri salayan en nemli birimdir. Bellek birimi; Giri grnt bellei, veri bellei, program bellei gibi ksmlara ayrlm olup, bu bellek alanlar farkl ilevler iin kullanlr. Giri birimi, kontrol edilen sistemle ilgili alglama ve kumanda elemanlarndan gelen elektriksel iaretleri PLC de ilenecek lojik gerilim seviyelerine dntren birimdir. Kontrol edilen sisteme ilikin basn, seviye, scaklk alglayclar, kumanda dmeleri snr ve yaknlk anahtar gibi elemanlardan gelen iki deerli iaretler (var-yok , 1 veya 0) giri birimi zerinden alnr. Giri birimi iaret seviyesi deerleri 24V, 48V, 100V-120V, 200V-240V doru veya alternatif akm olabilir. k birimi, PLC de hesaplanan k noktalarna ilikin lojik gerilim seviyelerini, kontrol edilen sistemdeki kontaktr, rle, selenoid gibi kumanda elemanlarn srmeye uygun elektriksel iaretlere dntren birimdir. k birimi rle, triyak yada transistrl devrelerden oluabilir. Yksek hzl ama ve kapama gerektiren durumlarda, doru akmda transistrl, alternatif akmda triyakl k birimleri dier durumlarda genellikle rleli k birimleri kullanlr. Her bir PLC, bir programlayc birimi ile programlanr. Programlayc birimi, kumanda devresine ilikin programn yazlmas, PLC ye aktarlmas yada PLC deki programn alnmas ve yeniden dzenlenmesi gibi amalar iin kullanlan bir el programlaycs yada kiisel bilgisayarlarda alan bir programlama yazlm olabilir. Her PLC reticisi firma, zellikle kumanda devreleri ile ilgili kiilerin ok hzl ve kolay uyum salayabilecekleri programlama yazlmlar gelitirmilerdir.

2. PLC Yaps PLCnin iinde bir mikroilemci vardr. Yaplacak ilemler bir program haline getirilip bellekte saklanr. Bellek eleman olarak RAM, ROM PROM, EPROM veya EEPROM kullanlr. Bellekte saklanlan program mikroilemci tarafndan okunarak ileme konur.

PLC ye programlar teknolojideki gelimelere bal olarak FAX-MODEM kullanlarak telefon hattndan, klasik bir yntem olan tu takm kullanlarak veya bilgisayar (PC) ile RS 232 zerinden aktarlabilir.
Anahtarlar Butonlar Sensrler Kontrol Sinyalleri

Giri Eleman
Giri terminalleri LCD program layc PLC k birimleri GSTERGE

LER

k Elemanlar Motor Selenoid Src Elemanlar Ykler

PLC Kumanda Sisteminin Yaps PLC kumanda sistemi ana ksmdan oluur. A Giri Eleman B Kontrol nitesi C k Eleman PLCleri drt temel blmden olumaktadr. 1) Merkezi lem Birimi ( CPU ) 2) Bellek Birimi ( RAM,ROM, PROM vb.. ) 3) Giri Birimi ( IN ) 4) k Birimi ( OUT ) 2.1. Merkezi lem Birimi (CPU) CPU, bellekle birlikte bir PLCye zeka veren ksm olup bellekte sakl programn gerektirdii btn aritmetik, mantk ve veri ileme gibi operasyonlar bu birimde gerekletirilir. Temelinde mikroilemci denilen, ok yksek oranda tmleik devre teknolojisinin bir rn yer alr. ki ayr yapmc ayn mikroilemciyi kullanabilir, fakat deiik iletim sistemleri nedeni ile sonu PLC lerin yetenekleri farkl olabilir. letim sistemi yapmc tarafndan hazrlanm olup genelde PLC kullancsna ak deildir. letim sistemi diyagnostik prosedrleri de ierir. Bu prosedrler genelde ilk balangta kendinden alan veya kullanc tarafndan altrlan olmak zere iki genel tre ayrlrlar. Birinci tr diyagnostikler, genelde, sadece iletim sisteminin kulland bellei test ederler.Kullanc tarafndan gelitirilen diyagnostikler ise btn bellei ve iletiim kaplar gibi dier unsurlar teste tabi tutarlar.

CPU

L E T M

I/O ileme Diagnostikler Denetim prog. altrlmas 4 Denetim Uygulama Program

Yukarda belirtilen btn operasyonlar baz PClerde bir tek mikroilemci ile gerekletirilir. Gnmzde daha yaygn olan yaklam iletim sisteminin grevlerini birka mikroilemci arasnda blmektir. Bu yaklamda (multi-processing) her-bir mikroilemcinin belirli grevleri vardr. Yaygn olarak kullanlan ift mikro-ilemcili yaklamda mikroilemcilerden biri denetim dieri ise mantk ilemlerini stlenir. Denetim mikroilemcisi denetim evirimindeki denklemleri, operatrle etkileim gibi daha karmak hesap ve veri ilemlerini yapar. Dieri ise zamanlama, mantk ve sayma gibi ilemlerle birlikte uygulama programnn taramasn gerekletirir. Programn bir yerinde kendi yeteneinin stne kan bir ilemle karlarsa bunu denetim mikroilemcisine aktarr ve taramaya devam eder. Son yllarda ortaya kan yeni bir gelime de akll I/O arabalardr. Bu I/Olarn bir mikroilemcisi ve bellei ve de uygulama programna bal olmayan bir mini iletim program vardr. Byle akll bir modle rnek olarak PID (Proportional Integral Derivative ) denetim modl gsterilebilir. 2.2. Giri k Ara Birimleri 2.2.1. Ayrk I/O En yaygn olarak kullanlan arabirim tr ayrk I/O arabirim olup CPU nun 1 veya 0 tr k olan giri elemanlar veya 1 veya 0 trl bir kla denetlenebilecek anahtarlar, limit anahtarlar, dzey anahtarlar, motor kontaktr veya rle kontaklar, seici anahtarlar, fotoelektrik gzler saylabilir. Ayrk I/O arabirim ile denetlenebilecek k elemanlar iin ise alarmlar, denetim rleleri, selenoidler, motor starterleri, fanlar, v.b. birer rnek olarak gsterilebilir. Giri/k elemanlarnn eitli dzeyde gerilimlerle beslenmesi gerekebileceinden I/O arabirimlerinin nominal gerilimi (A.A. veya D.A.) deerleri de eitlilik gsterir. ekil 2.1 de A.A. veya D.A. besleme gerektiren giri elemanlar ile TTL dzeyde k veren elemanlarn araba balant ekli gsterilmitir. ekil 2.2de ise k elemanlarnn arabaa balantlarnn tipik olarak nasl yapldn aklamaktadr.

A.A. veya D.A. besleme

1 2 3

V 1 2

-V

ekil 2.1 Giri eleman iin balant ekli. a. A.A. veya D.A. besleme gerektiren elemanlar b. TTL dzeyde k gerektiren elemanlar A.A. veya D.A. besleme

L1 1 2

+V 1 2

-V

ekil 2.2 k eleman iin balant ekli. a. A.A. veya D.A. besleme gerektiren elemanlar b. TTL dzeyde giri gerektiren elemanlar 3. PLC ile Rle Sistemi Arasndaki Fark Rle sistemlerinde her trl kumanda ilemleri rlelerle yaplrken, PLC de bu ilemler mikroilemci tarafndan gerekletirilmektedir. Mikroilemcinin bir entegre olduu dnlrse kaplad alan ve kullanm kolayl asndan rleli sistemlerden ok stn olduu grlmektedir. Bir kumanda sistemini analiz edersek, temel elemanlar unlardr: 1) kumanda edecek elemanlar (giri elemanlar) 2) kumanda edilecek elemanla, kumanda eden elemanlar arasndaki kontrol blm (kontrol nitesi) 3) kumanda edilecek elemanlar (k elemanlar)

Kumanda Edecek Elemanlar

Kontrol Blm

Kumanda Edilecek Elemanlar

Kumanda Sistemi Analizi

Rleli sistemlerde kontrol blm rle balantlar ile yaplr. PLC sisteminde ise bu ilem mikroilemci ve bellekten oluan bir elektronik devre ile yaplmaktadr. Rleli sistemler ile yaplacak kontrol ilemleri rle balantlar ile snrldr. Karmak ilemlerde kullanlan rle saysnn artmas sebebiyle kontrol ileminin hacmi bym olur. Ayrca mevcut sitemde bir deiiklik yapmak olduka zordur. PLC sisteminde kontrol nitesinin yapabilecei ilem miktar PLC iindeki mikroilemci ve bellek kapasitesine bal olarak deiir. PLC sistemlerinde rleli sistemlerde bulunmayan sayc, zamanlayc, shift register, flip-flop vb. elemanlar kontrol nitesi tasarmn kolaylatrr. 4. PLC Seim ltleri Bir kumanda sistemi iin PLC seiminde gz nne alnmas gereken zellikler u ekilde sralanabilir; - ki seviyeli kumanda iaretlerinin baland ayrk (lojik, dijital) giri-k noktas says ve elektriksel zellikleri, - Program ve veri bellei kapasitesi, - Komut ileme hz, - Zamanlayc ve sayc says, - Gerek-zaman saati, - Kesme iletim yetenei, - letiim olanaklar, - Program yedekleme olana, - ifre korumas, PLC nin geri beslemeli kontrol sistemlerinde kullanm iin ayrca analog giri-k says, matematik ilem yetenei ve komutlarn ilenme hzlar gibi zellikler de aranr. . 5. S7-200 PLC ve Genel zellikleri SIMATIC S7-200 ailesi programlanabilir denetleyicileri, maksimum 64 giri, 64 k noktas bulunan kk boyutlu otomasyon sistemlerinin kumanda devreleri ve 12 analog giri, 4 analog k noktas gerektiren geri beslemeli kontrol devrelerinin gereklemesi iin gelitirilmi bir otomasyon aygtdr. S7-200 serisinin CPU-210, CPU-212, CPU-214, CPU-215, CPU-216 olarak be ayr modeli vardr. CPU-210 modeli, ok kk boyutlu basit kumanda devrelerinin gereklemesinde kullanlr. Dier modeller hem kumanda devreleri hem de geri beslemeli kontrol devrelerinin gereklemesi iin kullanlabilir. Ancak, CPU-214, CPU-215 ve CPU-216 modellerinde gerek saylar zerinde matematiksel ilem yapabilme olana salayan komutlar bulunduundan geri beslemeli kontrol algoritmalar veya saysal filtre yazlmlar daha kolay gerekleebilir. CPU-215, CPU-216 modellerinde ise endstriyel kontrol sistemlerinde yaygn olarak kullanlan PID denetleyici ilevini dorudan gerekleyen PID fonksiyon komutu bulunur. S7-200 serisi birok otomasyon uygulamalarn zebilecek ekilde retilmi ve kendi iinde farkl CPUlar (Central Processing Unit = Merkezi leme nitesi) ihtiva eden ok

kullanl bir PLCdir. Optimum tasarm, geniletilebilir niteleri, fiyat avantaj ve gl komut seti ile S7-200 geni uygulamalarda ok iyi sonular vermektedir. S7-200 ailesi kullanclara geni bir CPU yelpazesi sunmaktadr. Tablo 1de S7-200 ailesinin kapasiteleri, birbirinden farkl olan CPU niteleri genel olarak verilmitir. Tablo 1. S7-200 CPU zellikleri. zellik CPU 212 Giri/k 8 Giri Says 6 k Geniletme 2 modl nitesi(max) Lojik komut 1.2 sn ileme hz Sayc/zamanla 64/64 yc Dahili hafza 128 biti CPU 214 14 Giri 10 k 7 modl 0.8 sn 128/128 256 256 CPU 215 14 Giri 10 k 7 modl 0..8 sn 256/256 256 CPU 216 24 Giri 16 k 7 modl 0.8 sn 256/256

. 6. letim Sistemi Kalc ve yalnz okunabilir bir bellek alanna retici firma tarafndan yazlm olan iletim sistemi program, PLCnin almasn dzenler ve kullanc programnn yrtlmesini salar. Genel olarak bir iletim sistemi program; 1- Giri noktalarndaki iaret durumlarnn giri grnt belleine yazlmas 2- Programn yrtlmesi 3- Haberleme isteklerinin gerekletirilmesi 4- lemci, evre birimleri ve bellek durumlarnn incelenmesi 5- k grnt belleindeki deerlerin k birimine aktarlmas gibi ilevleri yerine getirir. Denetleyici, altrldktan (RUN) sonra durma (STOP) moduna alnncaya kadar bu ilemler srekli tekrarlanr ve bu bir tarama evrimi (scan) olarak adlandrlr. Programn yrtlmesi, birinci komuttan, son komuta kadar (END) btn komutlarn srayla ilenmesi biiminde olur. Alt program kullanlmas durumunda, alt programn iletilmesine ilikin koullar salandnda program ak alt programa geer, alt programa yazlan komutlar srayla ilendikten sonra tekrar ana programa dnlr. Kesme ile iletilen alt programlar kesme koullar saland anda, program tarama evriminin herhangi bir yerinde iletilebilir.

Program tarama sresinden hzl deien iaretlerin deerlendirilmesi ve belirli kumanda iaretlerinin iletilmesi iin yksek hz sayclar veya d (donanm) kesme iaretleri ile iletilen kesme alt programlar kullanlr. 7. PLC Programlanmas PLC programlama yntemleri genel olarak drt temel balk altnda toplanabilir. Bunlar; 1 Ladder ( Merdiven ) Programlama dili, 2 Boolean ( Deyimsel ) Programlama dili, 3 levsel Bloklar ( Lojik Kaplar ) ile Programlama, 4 ngilizce Bildirimler ile Programlama, lk iki programlama dili temel programlama dili olup en ok kullanlan PLC programlama dilleridir. Programlama teknikleri yazl biimine gre, dorusal programlama ve yapsal programlama olarak iki gruba ayrlabilir. Dorusal programlamada btn komutlar ardarda yazlr ve yazl srasna gre yrtlr. Yapsal programlamada ise program bloklar biiminde yaplar kullanlr. Her iki programlama tekniinde de ilem komutlar ile programlanan ve merdiven diyagram ile programlama biimleri kullanlabilir. Merdiven diyagram biiminde programlama, kontakl kumanda devrelerinin ANSI standartlar devre simgeleri ile gsteriliine benzeyen bu grafiksel programlama yntemi olup program girii grafiksel olarak yaplr. Bu programlama tekniinde komutlar yerine normalde ak kontak, normalde kapal kontak, hatlar, rle bobini, zamanlayc ve sayc gibi elemanlar simgeleyen kutular kullanlr. 7.1.Ladder (Merdiven) Programlama dili Rleli kumanda sisteminde sistemin dizaynnda kullanlan rleli kontrol diyagramna ok benzer. Bu yzden teknik elemanlarn bir ou programlamada bu metodu kullanmay tercih etmektedir. Fakat rle diyagramlarnda bulunmayan birok ilave fonksiyonlar ve ilevsel bloklar bu yntemde bulunmaktadr. rnein zamanlayc, sayc, matamatiksel ilevler ve PID gibi st dzey otomasyon komutlar. Simatic S-7 ile programlama yaplrken dikkat edilmesi gereken nemli bir zellik ise her network iinde sadece bir temel ak diyagramnn olmasdr. 7.2. Boolean (Deyimsel) Programlama dili Bu programlama dilinde, denetim uygulama program ilk olarak rleli sistem olarak tasarlanr. Daha sonra uygun deyimsel komutlar kullanlarak program boolean diline evrilir. Bu dilin uygulamasnn g olmasna karn tercih edilmesinin en nemli sebebi PLC terminalinin yannda PC bulunmamasdr. Bu yzden PLC programlama arac olarak kullanlan tu takm ile programlamada genelde bu programlama dili kullanlr. En byk dezavantaj ise her PLC markasnda boolean dilindeki komut karlklarnn farkl olmasdr. 7.3. S7-200 PLC Programlanmas

S7-200 serisi denetleyicilerini programlamak iin hem komut (deyim) listesi (statement list, STL) hem de merdiven diyagram (ladder diyagram,LAD) programlama teknikleri bulunan programlama yazlmlar kullanlr. S7 serisi PLC lerde DOS ortamnda alan STEP 7-MICRO/DOS ve Windows ortamnda alan MICROWIN/WINDOWS programlama yazlmlar ile hem komut listesi (STL) hem de merdiven diyagram (LAD) teknii kullanlarak programlama yaplabilir. Programlama iin kullanlan yazlmlar programlama dnda, programn ileyiini gzlemek, veri alanndaki eitli adreslerin ieriini gzlemek, deitirmek gibi amalarla da kullanlabilir. Kullanc program veri bolluu ve denetleyiciye ilikin konfigirasyon verilerini denetleyiciye yklenmesi iin programlama yazlm editr mensnden DOWNLOAD , denetleyici RAM belleinde bulunan program editre alnmas iin UPLOAD seenei kullanlr. RAM bellee yklenen kullanc program, konfigrasyon verileri ve veri blounda kalc (retentive) olarak tanmlanan alanlar, ayn zamanda EEPROM belleine aktarlr. Bylece, denetleyicinin uzun sreli enerjisiz kalmas durumunda kullanc program, konfigrasyon bilgileri ve kalc veri alan korunur. Kalc veri alanlar (retentive range) programlama yazlm ile tanmlanr. Denetleyici RAM bellei, yksek kapasiteli bir kondansatr ile beslendiinden, RAM belleindeki btn veriler CPU-212 modelinde 50 saat ve CPU-214, CPU-215 ve CPU-216 modellerinde 190 saate kadar korunabilir. 7.4. PLC Kumanda Komutlar Rleli geleneksel kumanda devreleri, rle kontaklarndan oluan lojik anahtarlama devreleri olup, bu tr devreler VE (AND), VEYA (OR) ve DEL (NOT) gibi lojik ilem komutlar kullanlarak gereklenebilir. Aadaki izelgede anahtarlama devrelerinin gereklemesine ilikin komutlar verilmitir. KOMUT ADI Ykle (LOAD) Tmleyenini Ykle (LOAD NOT) VE (AND) lemi Tmleyenine VE (AND NOT) lemi VEYA (OR) lemi Tmleyenine Veya (OR NOT) lemi Lojik Tmleyen (NOT) ka Atama Kurma (SET) Silme (RESET) VE Blok (AND BLOCK) VEYA Blok (OR BLOCK) Program Sonu KOMUT SMGES (S7-200) LD LDN A AN O ON NOT = S R ALD OLD MEND

10

Bu komutlara ek olarak, zamanlayc, sayc ve karlatrma ilevlerini yerine getiren komutlar kullanlarak, her trl geleneksel kumanda devresi PLC ile gereklenebilir. 7.5. Komutlarn Yrtlmesi ve Lojik Yn S7-200 PLCde komutlar, koullu iletilen ve koulsuz iletilen komutlar olarak iki gruba ayrlr. Koulsuz iletilen komutlar ilem sras geldiinde hibir koula bal olmadan yrtlen komutlardr. Koullu iletilen komutlar ise, lojik yn belleinin birinci seviyesindeki deere baklarak yrtlen komutlardr. Bu tr komutlar, ilem sras geldiinde ynn birinci seviyesinin ierii bir ise yrtlr, sfr ise yrtlmez. imdi bu komutlar ayrntl olarak inceleyelim;

8. Zamanlayclar ve Sayclar 8.1. Giri Programlanabilir denetleyiciler ile gerekletirilen kumanda devrelerinde geleneksel kumanda devrelerindeki zaman rlelerinin ilevi zamanlayclar ile elektro-mekanik veya elektronik sayclarn ilevi ise sayclar ile gereklenir. Bilindii gibi zamanlayclar zamana bal, sayclar ise olay saylarna bal kumanda iaretlerinin retilmesinde kullanlr. Bu blmde zamanlayc ve sayc komutlar tantlacaktr. 8.2. Zamanlayclar S7-200 PLCde iki tr zamanlayc vardr. Gecikmeli alan (on- delay timer) ve kalc gecikmeli alan zamanlayc (retentive on-delay timer). Zamanlayc ierii 16 bitlik bir veri alannda tutulur ve zamanlayc durumu ayn simgelerle adreslenen 1 bitlik bir veri alannda bulunur. Zamanlayc adresleri ile ilgili bir ilem yaplrken uygulanan komuta bal olarak zamanlayc ierii yada zamanlayc biti kullanlr. rnein, 1 bitlik ilem yapan komutlar yrtldnde zamanlayc biti, 16 bitlik ilem yapan komutlar yrtldnde zamanlayc kaydedicisi ierii (16 bit) ile ilgili ilem yaplr. 8.2.1. Gecikmeli alan Zamanlayc

11

TON Txxx,PT Gecikmeli alan zamanlayc yukardaki komut ile programlanr. Bu komutun etkin olmas (iletilmesi) iin yn bellei birinci seviyesindeki deerin 1 olmas gerekir. Komut iletildiinde Txxx adresindeki zamanlayc ierii belirli zaman aralklar ile artar. Txxx>=PT olduunda zamanlayc biti Txxx=1 olur. PT istenen gecikme sresine bal olarak 1 ile 32767 arasnda herhangi bir tamsay ya da 16 bitlik bir veri adresi (VW, T, C, IW, QW....) olabilir. Txxx yerine; Txxx:T32~T63 Txxx:T32~T63, T96~T127 Txxx:T32~T63, T96~T255 (T32,T33,...,T63) ( CPU-212) (T96, T97, ... ,T127) (CPU-214) (T96, T97, ... ,T255) (CPU-215 ve CPU-216)

Zamanlayc adresleri kullanlr. Zamanlayc komutu koullu iletilen bir komut olduundan, zamanlayc kaydedicisi, yn belleinin birinci seviyesindeki deer 1 ise etkin duruma geer ve ierii belirli zaman deerleri ile artar. Zamanlayc kaydedicisi ierii;

znrlk 1 ms 10 ms 100 ms

Maksimum Zaman 32.767 sn 327.67 sn 3276.7 sn

CPU 212 T32 T33-T36 T37-T63

CPU 214 T32, T96 T33-T36 T97-T100 T37-T63 T101-T127

CPU 215/216 T32,T96 T33-T36 T97-T100 T37-T63 T101-T255

Operandlar: Txxx (word): CPU 212: 32-63 CPU 214: 32-63, 96-127 CPU 215/216: 32-63, 96-255

PDS 210: Tx: T0 - T3

PT (word): VW, T, C, IW, QW, MW, SMW, SW, AC, AIW, Sabit, *VD, *AC PT: 0

NOT : CPU 212, 214, 215, 216 iin Aklama: 12

Gecikmeli alan zaman rlesi (TON) kutusu, tetikleyen giri (IN) geldiinde maksimum zaman deerine kadar alr. Eer Txxx >= Ayar Deeri (PT) ise, k biti T set edilir. Sayma esnasnda IN girii 0 olursa sayma durur ve rle sfrlanr. Aadaki tabloda CPU 'lardaki zaman rlesi numarasna gre sayma kademesi (veya znrlk) grlmektedir. Zaman rlesinin ayar PT deeri ile bu kademenin arplmasyla oluur. rnein T32 iin PT= 10000 ise, bu 10.000 x 1 ms= 10 sn'ye karlk gelir. Yani zaman rlesi IN girii geldii srece 10 sn bekleyecek (ama bu esnada 1 ms'lik kademeler halinde sayacak), sonra k 1 olacaktr. Sayma her durumda maksimum deere ulalnca durur ki bu da PT deerinin alabilecei en yksek deerdir (32767). Bir baka deyile bir zaman rlesini en fazla 3276.7 sn (yakl. 54 dakika)'ye ayarlayabilirsiniz. Durum tablosunda, zaman rlesi ve sayc deerlerini bit veya word olarak izleyebilirsiniz. Bit olarak izlediinizde k durumu (ak veya kapal) grntlenir. Word olarak izlediinizde anlk deer grntlenir. 8.2.2. Kalc Gecikmeli alan Zamanlayc TONR Txxx,PT Kalc gecikmeli alan zamanlayc yukardaki komut ile programlanr. Burada PT, 1 ile 32767 deerleri arasnda herhangi bir tamsay yada 16 bitlik veri adresi ve Txxx ise; CPU-212 iin; Txxx:T0~T31 (T0, T1, ..., T31) CPU-214 iin; Txxx:T0~T31,T64~T95 (T64, T65,..., T95) CPU-215 ve CPU-216 iin; Txxx:T0~T31,T64~T95 (T64, T65, ..., T95) Adresleri ile eriilen zamanlayc veri alanlardr. Bu zamanlaycda kaydedici ierii; znrlk 1 ms 10 ms 100 ms Maksimum Zaman 32.767 sn 327.67 sn 3276.7 sn CPU 212/214 T0 T1-T4 T5-T31 CPU 214/215/216 T64 T65-T68 T69-T95

Operandlar: Txxx (word): CPU 212: 0-31 CPU 214/215/216: 0-31, 64-95 PT (word): VW, T, C, IW, QW, MW, SMW, SW, AC, AIW, Sabit, *VD, *AC

13

NOT : Aklama Gecikmeli alan zaman rlesi (TON) kutusu, tetikleyen giri (IN) geldiinde maksimum zaman deerine kadar alr. Eer Txxx >= Ayar Deeri (PT) ise, k biti T set edilir. Sayma esnasnda IN girii 0 olursa sayma durur ancak rle sfrlanmaz, yani IN girii gelince saymaya kald yerden devam eder. Aadaki tabloda CPU 'lardaki zaman rlesi numarasna gre sayma kademesi (veya znrlk) grlmektedir. Zaman rlesinin ayar PT deeri ile bu kademenin arplmasyla oluur. rnein T0 iin PT= 10000 ise, bu 10.000 x 1 ms= 10 sn'ye karlk gelir. Yani zaman rlesi IN girii geldii srece 10 sn bekleyecek (ama bu esnada 1 ms'lik kademeler halinde sayacak), sonra k 1 olacaktr. Sayma her durumda maksimum deere ulalnca durur ki bu da PT deerinin alabilecei en yksek deerdir (32767). Bir baka deyile bir zaman rlesini en fazla 3276.7 sn (yakl. 54 dakika)'ye ayarlayabilirsiniz. Durum tablosunda, zaman rlesi ve sayc deerlerini bit veya word olarak izleyebilirsiniz. Bit olarak izlediinizde k durumu (ak veya kapal) grntlenir. Word olarak izlediinizde anlk deer grntlenir. 8.2.3 ki Zaman Rlesi Tipi Arasndaki Fark S7-200 iki ayr zaman rlesi sunar: Gecikmeli alan (TON) ve alc gecikmeli alan (TONR). ki zaman rlesi tipi arasnda girie verilen tepkiye gre farkllk vardr. Her iki zaman rlesi de giri varken sayar. ki zaman rlesi de giri yokken saymaz. Giri gittiinde TON sfrlanr. Oysa, TONR sfrlanmaz, daha nce sayd sayma (veya zaman) deerini saklar. TONR zaman rlesi tekrar enerjilendiinde (enable) nceki sayma deerinin zerine ekleyerek alr. O halde, TON zaman rlesi tek bir araln zaman kontrolu iin uygunken, TONR birden ok araln zaman kontroluna daha yatkndr.

8.3. Sayclar 8.3.1. leri Sayclar S7-200 denetleyicisinde ileri sayma iin CTU ve ileri/geri sayma iin CTUD komutlar kullanlr. Her sayc veri alan ayn simge ile gsterilen iki ksmdan oluur: Birinci ksm sayc kaydedicisi ieriin bulunduu 16 bitlik alan ve ikinci ksm 1 bitlik sayc biti alandr. Herhangi bir ilem yaplrken hangi verinin kullanlaca, zamanlayclarda olduu gibi, yrtlen komutla belirlenir. rnein, bit ilemi yapan komutlar yrtldnde sayc biti, kelime ilemi yapan komutlar yrtldnde sayc ierii (16 bit) ilenir. S7-200 CPU-212 modelinde toplam 64 sayc (C0~C63) S7-200 CPU-214 modelinde toplam 128 sayc (C0~C128)

14

S7-200 CPU-215 ve S7-200 CPU-216 modellerinde ise toplam 256 sayc (C0~C256) bulunur. leri saycda (CTU), yn belleinin ikinci seviyesindeki verinin 0dan 1 deerine her geiinde sayc kaydedicisi ierii 1 artar. Yn belleinin birinci seviyesindeki deer 1 olduunda sayc ierii ve sayc biti sfrlanr. Sayc ierii PV (preset value ) deerine eit ve byk olduunda sayc biti bir deerini alr. Sayc kaydedicisi ieriinin geerli en byk deeri 32767 olup bu deere ulaldnda, sayc ieriindeki art durur.

Yukar Sayc (CTU) kutusu, CU giriinin her pozitif ykselen kenarnda (0'dan 1'e dnnde) sayar. Eer Cxxx >= Ayar Deeri (PV) ise, k biti set edilir. Reset (R) girii gelirse sfrlanr. Maksimum sayma ve ayar deeri 32767'dir. Durum tablosunda, zaman rlesi ve sayc deerlerini bit veya word olarak izleyebilirsiniz. Bit olarak izlediinizde k durumu (ak veya kapal) grntlenir. Word olarak izlediinizde anlk deer grntlenir. LD I0.0 //ileri sayma LD I0.1 //sayc ieriini silme CTU C0.5 //C0 ileri saycs PV=5 Biiminde veya merdiven diyagram programlama teknii ile aadaki gibi programlanr. Sayc PV deeri iin 16 bitlik herhangi bir veri adresi de kullanlabilir.

15

. 8.3.2. leri - Geri Sayclar

leri geri saycda (CTUD), yn belleinin nc seviyesindeki deerin 0dan 1e her geiinde, sayc kaydedicisinin ierii 1 artar; yn belleinin ikinci seviyesindeki deerin 0dan 1 deerine her geiinde sayc ierii 1 azalr. Yn belleinin birinci seviyesindeki deer 1 olduunda sayc ierii ve sayc biti sfrlanr. Sayc ierii PV (preset value) deerine eit ve byk olduunda sayc biti 1 deerini alr. Sayc kaydedicisi ierii en kk -32767, en byk 32767 deerlerini alabilir. leri geri sayc komutu kullanldnda sayc ierii, ileri saycdan farkl olarak, -32767 ve 32767 deerleri arasnda deiebilir. Sayc ileri saymda iken, en byk iaretli tam say olan +32767 deerine ulaldktan sonra sayc ieriinin alaca deer, en kk iaretli tam say olan 32767 deeridir. Bu deerden sonra sayc ierii artarak (-32767, -32766, -32765,...,0,...,+32765, +32766, +32767) deiir. Sayc geri saymda iken, -32768 deeri aldnda sayc ierii en byk iaretli tam say olan 32767 deerini alr ve bu deerden sonra azalarak deiir. Bir leri geri sayc, CTUD komutu ile ; LD I0.0 //ileri sayma LD I0.1 //geri sayma LD I0.2 //sfrlama CTUD C48,3 //C48 saycs PV=3 biiminde programlanr. Bu program yrtldnde I0.0 giriine uygulanan iaretin her ykselen kenar ile C48 sayc kaydedicisi ierii bir artar, I0.1 giriine uygulanan iaretin her ykselen kenar ile 1 azalr. I0.2 giriine iaret uygulandnda (I0.2=1) sayc ierii ve sayc biti sfrlanr. 16

leri geri saycnn merdiven diyagram programlama teknii aadaki ekilde grld gibidir;

Yukar/Aa Sayc (CTUD) kutusu, yukar say (CU) giriinin her pozitif ykselen kenarnda (0'dan 1'e dnnde) yukar sayar. Aa say (CD) giriinin her pozitif ykselen kenarnda aa sayar. Reset (R) girii gelirse sfrlanr. CPU 212, 214, 215, 216: Eer Cxxx >= Ayar Deeri (PV) ise, k biti set edilir. Maksimum sayma ve ayar deeri 32767'dir. Yukar sayma maksimum deere (32,767), aa sayma minimum deere (-32,768) ulanca durur. Durum tablosunda, zaman rlesi ve sayc deerlerini bit veya word olarak izleyebilirsiniz. Bit olarak izlediinizde k durumu (ak veya kapal) grntlenir. Word olarak izlediinizde anlk deer grntlenir. CPU 210: Maksimum sayma deerine ulatktan sonra gelecek bir yukar say girii sayma deerini minimum (-32,768) yapar. Minimum sayma deerine ulatktan sonra gelecek aa say girii sayma deerini maksimum (32,767) yapar.

9. Matematiksel lemler 9.1. Tam Say Toplama Sembol: ADD_I EN IN1 IN2 OUT 17

Operandlar: IN1, IN2 (word): Bu iki deer toplanacak olan tamsay deerleridir. Bu deerler sabit say olduu gibi bir word adresinden de atama yaplabilir. OUT (word): Sonu burada belirtilen adreste saklanr. Bu kutu, iki tane 16 bit tam sayy (IN1, IN2), toplar ve sonucu 16 bit olarak ka (OUT) yazar, yani: IN1 + IN2 = OUT Not: ADD komutu tam say, double word ve gerel say toplama ilemlerinde de kullanlr. 9.2. Tam Say karma Sembol: SUB_I EN IN1 IN2 Operandlar: IN1, IN2 (word): Bu iki deer karlacak olan tamsay deerleridir. Bu deerler sabit say olduu gibi adresten de atama yaplabilir. OUT (word): Sonu burada belirtilen adreste saklanr. Aklama: Bu kutu, iki tane 16 bit tam sayy (IN1, IN2) karr ve sonucu 16 bit olarak ka (OUT) yazar, yani: IN1 - IN2 = OUT Not: OUT negatif olursa SM 1.2 (negatif) biti set edilir. Not: SUB komutu tam say, double word ve gerel say toplama ilemlerinde kullanlr. 9.3. Tam Say arpma Sembol: EN IN1 IN2 Operandlar: 18 OUT MUL OUT

IN1, IN2 (word): Bu iki deer arplacak olan tamsay deerleridir. Bu deerler sabit say olduu gibi adresden de atama yaplabilir. OUT (word): Sonu burada belirtilen adreste saklanr. Aklama: Bu kutu, iki tane 16 bit tam sayy (IN1, IN2) arpar ve sonucu 32 bit olarak ka (OUT) yazar, yani: IN1 * IN2 = OUT Not:k ve giri operandlar arasndaki akmalar komutu geersiz klar. 9.4. Tam Say Blme Sembol: EN IN1 IN2 Operandlar: IN1, IN2 (word): Bu iki deer blnecek olan tamsay deerleridir. Bu deerler sabit say olduu gibi adresden de atama yaplabilir. OUT (word): Sonu burada belirtilen adreste saklanr. Aklama: Bu kutu, iki 16 bit tam sayy (IN1, IN2) bler ve sonu ve kalan 32 bit olarak OUT'a yazar, yani IN1/IN2=OUT. OUT double word'nn kk word' kalan, byk word' blm ierir. Not:k ve giri operandlar arasndaki baz akmalar komutu geersiz klar. 32 bit sonu (OUT) ikinci girile (IN2) ayn adrese sahip olamaz. 9.5. Bayt Arttr Sembol:
INC_B

DIV

OUT

EN IN Operandlar: IN (byte): Deeri arttrlacak olan say deeri sabit olarak veya bir adresten atanabilir. OUT (byte): Sonu burada belirtilen adrese atanr. 19 OUT

Aklama: Bu komut, giri bayt deerine (IN) 1 ilave eder ve k baytna (OUT) yazar. Yani, IN + 1 = OUT Not: Bu komut bayt , word ve double word ilemleri iinde gerekletirebilir. 9.6. Bayt Azalt Sembol:
DEC_B

EN IN Operandlar: IN (byte): Deeri azaltlacak olan say deeri sabit olarak veya bir adresten atanabilir. OUT (byte): Sonu burada belirtilen adrese atanr. Aklama: Bu kutu, giri bayt deerinden (IN) 1 kartr ve k baytna (OUT) yazar. Yani, IN - 1 = OUT Not: Bu komut bayt , word ve double word ilemleri iinde gerekletirilebilir. 10. Program Ak Denetim Komutlar Son Semboller: Koullu Son OUT

END

END

Koulsuz Son

Aklama: Koullu Son, nceki manta gre (bobine enerji geliyorsa) program bitirir. Koulsuz Son, kullanc programn bitirmek iin kullanlr. Her zaman iin ana programn (alt programlar hari) son devresini oluturur. Bir programda Koullu Son (END) bulunmayabilir veya birden ok bulunabilir, ancak mutlaka ve yalnzca bir adet Koulsuz Son bulunmaldr. Dur Sembol: STOP 20

Aklama: CPU'yu STOP konumuna getirerek program akn keser. Not: CPU'nun tekrar RUN konumuna geirilmesi elle (programlama paketinden ya da CPU'nun zerindeki anahtardan) yaplaca iin ok dikkatli kullanlmaldr. Eer STOP komutu bir interrupt alt program iersinde altrlrsa, alt program annda sonlandrlr, btn dier bekleyen interruptlar ihmal edilir. Ana program sonuna kadar icra edilir ve o tarama sonunda RUNdan STOPa geilir. Gzetleyiciyi Resetle Sembol: WDR Aklama: Program tarama sresinin belli bir sreyi (300 milisaniye) amas durumunda dahili Gzetleyici devreye girer ve CPU'yu STOP konumuna sokar. Gzetleyiciyi Resetle, Gzetleyicinin sayd sreyi sfrlayarak program tarama sresinin uzatlmasn salar. Not: Bir dng ierisine yerletirilecek Annda Giri Konta ve Gzetleyiciyi Resetle kyla CPU'nun hibir ilem yapmadan o girii beklemesi salanabilir. Uyar: Tarama sresinin hi gzetlenmeden snrsz olarak uzatlmasna izin verilmesi girilerin ge okunmasna ya da hi okunmamasna neden olabilir. Bu da hayati ya da maddi tehlike yaratabilir. Program taramasnn 300 msnyi amasn ya da bir interrupt olgusunun ana programa dn 300 msnden daha ok geciktireceini dnyorsanz bu komutu kullanabilirsiniz. Aadaki ilemler taramann sonunda yapldndan, programn bir dngye sokulmas bu ilemleri engelleyecektir: letiim (freeport modu hari) Giri/k gncelleme (annda giri/klar hari) Forse gncelleme SM bitleri gncelleme (SM0, SM5 ila SM29 gncellenmez) Runtime hatalar tehisi 25 saniyeyi geen tarama sreleri iin 10 ms ve 100 mslik zaman rleleri dzgn almaz Interrupt alt program iersindeki STOP komutu

Not: CPU zerindeki anahtarn STOP konumuna alnmas STOP konumuna 1.4 saniye iinde geilmesiyle sonulanacaktr.

21

Sra Sembol:

n JMP

Bu komut, program iersinde belirtilen etikete (n) atlama salar. Etiket Sembol: n LBL

Etiket, Atla (JMP) komutuyla yaplacak atlamann hedefini (n) gsterir. ar Sembol: n CALL Program ak kontrolunu n numaral alt programa aktarr. Altprogram Sembol: n SBR

n numaral alt programn balangcn gsterir. . Geri Dn Semboller:

RET

Alt programdan koullu dn Alt programdan koulsuz dn

RET

22

Aklama: Koullu Geri Dn, nceki manta gre (komuta enerji geliyorsa) alt program bitirir. Koulsuz Geri Dn, alt programn bitirmek iin kullanlr. Her zaman iin alt programn son devresini oluturur. Bir alt programda Koullu Geri Dn bulunmayabilir veya birden ok bulunabilir, ancak mutlaka ve yalnzca bir adet Koulsuz Geri Dn bulunmaldr. For Sembol: FOR EN INDEX INITIAL FINAL Aklama: NEXT kutusuyla birlikte kullanlan bu kutu, ikisi arasnda yer alan komutlarn dngsn salar. Balang deeri (INITIAL) ile son deer (FINAL) arasndaki fark kadar dng tekrarlanr. Dngnn her icrasnda kutu, INDEX deerini bir arttrr. INDEX deeri FINAL deerinden byk olduu anda dng sona erer. FINAL deeri 32766'dan byk olamaz. Balang deeri, son deerden bykse komut icra edilmez. rnein, INITIAL deeri 1, FINAL deeri 10 olsun. Bu durumda, FOR ve NEXT kutular arasndaki komut(lar) 10 defa icra edilir ve her dngde INDEX deeri 1,2,...10 eklinde arttrlr. Her FOR komutu bir NEXTi gerektirir. FOR/NEXT dnglerini 8 kademeye kadar dallandrabilirsiniz (Dng iersinde bir baka FOR/NEXT dngs). Not: ok fazla sayda dng, program tarama sresinin uzamasna ve CPU'nun Gzetleyici tarafndan STOP konumuna sokulmasyla sonulanabilir. Next Sembol: NEXT FOR ile tanmlanan dngnn sonunu gsterir. lem Yok Sembol: n NOP 23

Aklama: Kullanc programnn icras zerinde hibir etkisi yoktur. n says 1 ila 255 arasnda olabilir. TAI/DOLDUR/TABLO Bayt Ta Sembol: MOV_B EN IN Operandlar: IN (bayt): OUT (bayt): OUT

Tanacak olan deer sabit veya adresi burada bildirilir. Tanlacak olan adres burada bildirilir.

Aklama: Bu kutu, giri baytn (IN) k baytna (OUT) tar. Giri bayt tamadan etkilenmez. Not: bu ilem bayt, word, double word ve gerel saylar iin gerekletirilebilir.

. Bayt Blok Ta Sembol: BLKMOV_B EN IN N OUT

Aklama: Bu kutu, IN baytndan balayan N adet bayt OUT adresinden balayan blgeye yazar. N, 1 ila 255 arasnda olabilir. Giri, tamadan etkilenmez. Not: bu ilem bayt, word, double word ve gerel saylar iin gerekletirilebilir. Bayt Saa Kaydr Sembol: EN IN N OUT 24 SHR_B

Aklama: Bu kutu, bayt deerini (IN) N adet bit kadar saa kaydrr, sonu k baytna (OUT) yazlr. Tama alannn dnda kalan bitler sfrlanr. N, 8den byk olsa bile kaydrma ilemi 8 bitle snrlandrlr. SM1.0 (sfr) = 1 eer OUT = 0

SM1.1 (tama)= 1 dar kaydrlan son bit = 1 Not: IN OUT iken: Eer N endirekt bir adresse ve OUT, endirekt adres pointer'nn bir baytn kapsayan bir direkt adresse, komut geersizdir. Eer N ve OUT endirekt adres pointer'larysa ve pointer'lar eitse, komut geersizdir. Bayt Saa Dndr Sembol: ROR_B EN IN N OUT

Aklama: Bu kutu, bayt deerini (IN) saa doru N bit kadar dndrr (dar atlacak bitler dier baa yazlr) ve sonu k baytna (OUT) yazlr. Eer N, 8e eit veya bykse, Nin 8li modu alnr. Sonu deeri zerinden dndrme yaplr. SM1.0 (sfr) = 1 eer OUT = 0 SM1.1 (tama) = 1 dndrlen son bit = 1 Not: IN OUT iken: Eer N endirekt bir adresse ve OUT, endirekt adres pointer'nn bir baytn kapsayan bir direkt adresse, komut geersizdir. Eer N ve OUT endirekt adres pointer'larysa ve pointer'lar eitse, komut geersizdir. Shift Register Bit Sembol: SHRB EN DATA S_BIT N 25

Aklama: Malzeme ve veri ak kontrolu iin byk kolaylk salayan bu komut, bir bit (DATA) deerini N ve S_BIT ile tanmlanan kte (register) yazar ve kaydrr. S_BIT, ktn balang adresini, N ise bit olarak uzunluunu tanmlar. N pozitif olursa ktn son biti S_BIT + N'dir ve DATA(lar)'n hareket yn kk adresten bye dorudur. N negatif olursa ktn son biti S_BIT - N'dir ve hareket yn terstir. rnein, S_BIT= V100.0 ve N=4 olsun. Bu durumda ktn ilk adresi (DATA'nn yazlaca yer) V100.0, ve son adresi de V100.3'tr. Bu iki adres arasndaki bitlerin durumuna gre rnein drt sensrden geen bir bant hattndaki malzemelerin takibi yaplabilir. Shift registerin maksimum deeri pozitif veya negatif 64dr. Bir taramada en fazla bir kaydrma yaplabilir. Hafzay Doldur Sembol: FILL_N EN IN Aklama: N OUT

Bu komut, balang adresi OUT ile tanmlanan blgeye IN word'ndeki deer N word kere yazlr. N'in deeri 1 ila 255 arasnda olabilir. NTERRUPT Interrupt likilendir Sembol: ATCH EN INT Operandlar: INT (bayt): EVENT (bayt): EVEN CPU 212: 0-31 CPU 214/215/216: 0-127 CPU 212: 0, 1, 8-10, 12 CPU 214: 0-20 CPU 215: 0-23 CPU 216: 0-26 26

Aklama: Bu komut, bir interrupt olgusunu (EVENT) bir interrupt altprogramyla (INT) ilikilendirir ve interrupt olgusuna izin verir. Interruptlar ncelik grubuna gre CPU tarafndan ilk gelen ilk hizmet alr prensibiyle ilenir. Bir anda sadece bir interrupt aktif olabilir. Bir interrupt alrken baka biri oluursa (ncelii olsa bile) sonraki sraya alnr (kaybolmaz). Eer sistemin tayacandan daha fazla sayda interrupt oluursa, interrupt grevi tama zel hafza biti set edilir. Grev alan boalnca ve program ak kontrolu ana programa dnnce bu bit resetlenir. Bir tama olumadan, grev iin aadaki sayda interrupt bekleyebilir. Interrupt Tipi CPU 212 CPU 214 CPU 215 CPU 216 letiim 4 4 4 8 Giri/k 4 16 16 16 Zaman kontrollu 2 4 8 8 Interrupt likisini Kaldr Sembol: DTCH EN EVEN Operandlar: EVENT (bayt): CPU 214: 0-20 CPU 215: 0-23 CPU 216: 0-26 Aklama: CPU 212: 0, 1, 8-10, 12

Bu komut, bir interrupt olgusunun (EVENT) btn interrupt altprogramlaryla ilikisini keser ve interrupt olgusunu engeller. Interrupt Altprogram Sembol: n INT

Operandlar: n (word): CPU 212: 0-31 CPU 214/215/216: 0-127 Aklama:

27

Interrupt altprogram (n) balangcn gsterir. Interruptlara zin Ver Sembol: ENI Bu bobin, ilikilendirilmi btn interrupt olgularnn ilenmesine izin verir. Interrupt znini Kaldr Sembol:

DISI

Aklama: Btn interruptlarn ilenmesini engeller. Interrupttan Dn Sembol: R ETI R ETI Aklama: Koullu dn bobini, ncesindeki mantk 1 ise interrupt altprogramn sona erdirir. (CPU 210 tarafndan desteklenmez.) Koulsuz geri dn bobini her interrupt programnn son devresi olarak bulunmaldr. Koullu Geri Dn

Koulsuz Geri Dn

28