SNOP NVERSTES MESLEK YKSEK OKULU - SALIK YKSEK OKULU BLGSAYARA GR DERS DERS NOTLARI

r. Gr. smail Umut DURAN

BLGSAYARA GR DERS NOTLARI Neden Bilgisayar renmek Zorundayz?

Gnmzde hemen hemen btn i yerleri ve eitim kurumlarnda bilgisayar kullanlmaktadr. Bilgisayar sayesinde i yerlerinde ve eitim kurumlarnda verimlilik yksek oranda artmaktadr. Gnmzde ilkretimden yksek lisansa tm renciler cilt cilt ansiklopedileri kartrmak yerine ya da farkl kitaplardan bilgi aratrmak yerine bilgisayar kullanarak en doru bilgiye en hzl ekilde ulaabilmektedirler. Bilgisayarn eitim alanndaki en byk avantaj ulalan bilgilerin grsel ve sesli olmasdr. Grsel bilgi renme hzn arttrr. Bu nedenle bilgisayar kalc renme zerinde dorudan etkilidir. Eitim alannn yan sra hangi meslekten olursa olsun herkes bilgisayar renmek zorundadr. rnein; gnmzde bir avukat hukuk mevzuatlarndaki deiiklikleri ve mahkeme kararlarn internetten gncel olarak takip edebilmekte, bir mhendis projesini bilgisayar kullanarak izmekte ve kaydetmekte, bir eitimci eitim materyallerini bilgisayar kullanarak grsel bir ekilde hazrlamakta, bir muhasebeci defterlerini ve i yerindeki btn faturalar bilgisayara kaydetmekte, Bir salk personeli herhangi bir salk sorununun nedenlerini detayl bir biimde internetten aratrabilmektedir.

Bilgisayar Nedir?
Aritmetiksel ve mantksal ilemleri nceden yklenmi program dorultusunda yapan cihaza bilgisayar ad verilir. lemleri hatasz olarak ok hzl bir ekilde gerekletirir. Yaplan ilemler ve girilen veriler kalc olarak saklanabilir.

Bilgisayarn Tarihsel Geliimi: - 1942 ylnda colossus ad verilen ifre zmek amac ile kullanlan elektronik cihaz retildi - 1945 ylnda ENIAC isimli ilk bilgisayar retildi. Saniyede 5000 ilem yapabilmekteydi. - 1981 ylnda IBM ilk kiisel bilgisayar (PC) gelitirdi. - 1983 ylnda APPLE macintosh iletim sistemi kullanan kiisel bilgisayarn retti . - 1991 ylnda ilk dizst bilgisayar retildi

Eniac

Colossus X

IBM - 1982

* Bilgisayar 2 temel unsurdan oluur bunlar; Yazlm ve Donanmdr. Donanm: Bilgisayarn elle tutulan ve gzle grlen somut paralarna denir. rn: Ekran, Klavye, Fare .

Bilgisayar Oluturan Donanmsal Birimler:

Bilgisayar donanm 2ye ayrlr. Bunlardan birincisi bilgisayarn almas iin gerekli olan zorunlu donanm birimleridir. Buna Ana Donanm Birimleri denir. kincisi ise bilgisayara monte edilmesi halinde bilgisayara ek zellikler salayan donanm birimleridir. Buna Ek Donanm Birimleri denir.

Ana Donanm Birimleri : Bilgisayarn alabilmesi iin mutlaka var olmas gereken donanm birimleridir.
- lemci : Btn aritmetiksel ve mantksal ilemlerin yrtld donanm birimidir. Bilgisayarn beyni olarak kabul edilebilir.

lemci
- RAM: Bilgilerin geici olarak sakland donanm birimidir. Ak olan dosya ve programlar bu hafza biriminde tutulur. Elektrik kesintilerinde ierisindeki bilgiler silinir.

Ram
- ROM: Bilgisayarn al ilemlerinin retim aamasnda yklendii hafza birimidir.

- Ekran Kart : lemciden gelen komutlar dorultusunda Ram bellekteki bilgilerin ekrana yanslmasn salayan donanm birimidir.

Ekran Kart
- Anakart : Btn donanmsal birimlerin dorudan ve ya dolayl olarak baland ve btn bu donanmn ilemci ile haberlemesini salayan devre kartdr.

Ana Kart
- Kasa G Kayna: Bilgisayarn Donanmsal Birimlerine Elektrik salar.

G Kayna
- Disk Srcleri: Disk Srcleri bilgisayara girdiimiz verilerin kalc olarak depolanmasn salar. Bilgisayarmzn almas iin en az bir disk srcsne ihtiya vardr. Disk Srcleri Sabit Disk Srcleri ve karlabilir Disk Srcleri olmak zere iki grupta incelenir. - Sabit Disk Srcleri: Bilgisayarmzn kasas ierisinde yer alan tamaya elverili olmayan disk srcleridir. Sabit Disk Srcs olarak genellikle Sabit Disk ad verilen depolama birimi kullanlr. Sabit Disk (Hard Disk) letim Sistemi dahil btn verilerimizi ierisinde barndran geni kapasiteli depolama birimidir.

Sabit Disk
- karlabilir Disk Srcleri: Bu tr disk srclerinde depolama aygt tanmaya elverili ekilde dizayn edilmitir. Bilgi kayt edildikten sonra depolama aygt karlarak bilgiler baka bir bilgisayara tanabilir. Kapasiteleri Sabit Diske gre olduka dktr. ok Farkl Trlerde karlabilir Disk Srcs Kullanlmaktadr. En ok Kullanlanlar ise; - CD Src: CD ad verilen 13 cm apndaki plastik bir disk zerine kayt edilmi verilerin okunmas ve grntlenmesi amac ile kullanlr. Kapatesi 700 MB (Megabyte) dr. Cd ler gnmzde yaygn olarak kullanlmaktadr. Veriler Cd zerine Lazer ile fiziksel olarak yazld iin CD krlmad ya da izilmedii srece Bilgiler kaybolmaz. Bu nedenle iyi artlarda sakland srece gvenilir bir depolama birimidir. Anca dezavantaj genellikle cd zerine bilgiler sadece 1 kez yazlabilmektedir. Ve silinememektedir. Baz CD ler silinebilir ve tekrar yazlabilir. Ancak tekrar yazma ilemi iin CD ierisindeki btn bilgilerin silinmesi gerekmektedir.

Cd Src
- CD Yazc: CDler zerindeki bilgileri okumann yan sra Yazlabilir ve Tekrar Yazlabilir Cd ler zerine bilgi kaydedebilir. - DVD Src: DVD ekil olarak CD ye ok benzer. Ancak bir CD den yaklak 7 kat fazla bilgiyi hafzasnda barndrabilir. DVD srcler bu tr diskleri (DVD) okuyabilir. Ayn zamanda CDleri de okur. Ancak CD veya DVD zerine kayt ilemi gerekletiremez. - DVD Yazc : DVD,CD zerine bilgi kaydedebilir ve kayt edilmi bilgileri okuyabilir.

Dvd Yazc
DVD, CD srcler ve Yazclar optik disk srcleridir. Bilgileri Lazer ile plastik disk zerine delikler aarak fiziksel olarak kaydederler. Bu nedenle manyetik alandan ve sudan etkilenmezler. Ancak Diskin eklini bozacak ar scaklk gibi unsurlar CD ye zarar verebilir. - Disket Src: En eski karlabilir disk srclerindendir. Kare eklindedir. Manyetik bir film zerine plastik bir kutu kapatlarak olumutur. Kapasiteleri ok dktr. Bir CD yaklak 500 Disketin alabilecei bilgiyi alabilir. Disketlere bilgiler manyetik olarak yazld iin istenilen ksm silinebilir ve baka bir kayt yaplabilir. Gnmzde kapasitesi ve hz dk olduu iin disket srcler fazla kullanlmamaktadr.

Disket Src USB Flash Disk: Gnmzde en ok kullanlan karlabilir depolama birimidir. Bir DVD den daha fazla bilgiyi bnyesinde barndrabilir. Her bilgisayarda sorunsuz alr. Bilgi aktarm olduka hzldr. stenilen ksm silinip tekrar yazlabilir. Boyutlar kk olduundan tamaya elverilidir.

Flash Disk
Yukarda da belirtildii gibi bilgisayarn alp kullanlabilmesi iin en az bir disk srcs gerekmektedir. Bilgisayarmz kullanmamz salayan programn (letim Sistemi) yklenmesi asndan en yksek performans Sabit Diskten elde edilir. Bu nedenle Gnmzde her bilgisayarda sabit disk mevcuttur. Ancak CD zerinde alabilen ve sabit diske ihtiya duymayan iletim sistemleri de vardr. Bu nedenle Bilgisayarmzn almas iin sabit disk gereklidir yerine bilgisayarmzn almas iin en az bir disk srcs gereklidir demek daha doru olacaktr.

Ekran (Monitr): Ekran kartnn oluturduu grnty gzle grnr hale getirir. Bilgisayarn kullanlabilmesi iin ekran yada benzeri bir cihaz (Projeksiyon, Data Panel..) gereklidir.

Monitor Klavye : Bilgisayara metin trndeki veri girii yapmamz salayan donanm birimidir. Ayrca zerindeki baz tular ile programlara direk komutlar gnderilebilir.

Klavye Fare: Ekrandaki imleci hareket ettirerek programlar ynetmemizi ve izim yapmamz salar. Fare zerinde 2 adet tu ve 1 adet tekerlek bulunmaktadr. Sol tu ekrandaki simgeleri semek iin Sa tu ise seili simgeye ait dier zellikleri grntlemek iin kullanlr. Tekerlek ise sayfalar aa ve yukar hareket ettirmek amac ile kullanlr. Eer bir simge zerine farenin sol tuu ile 1 kez baslrsa o simge seilmi olur ama 2 kez seri olarak baslrsa (ift Tklama) O simge altrlm olur.

Fare Ek Donanm Birimleri: Birok ek donanm birimi olmasna karn en sk kullanlanlar; Ses Kart: Bilgisayarmzdan ses kmasn salayan donanm birimidir.

Ses Kart A Kart: Bilgisayarmzn mevcut bilgisayar ana alanmasn salar. Eer mevcut bilgisayar ana internet paylam verilmi ise internete girmemize olanak tanr. Birden fazla bilgisayar

arasnda dosya paylam, yazc paylam, nternet paylam yaplmak isteniyorsa bilgisayarlar arasnda uygun kablolar denerek bilgisayar a oluturulmas gerekmektedir.

A kart Modem: Bilgisayarn internete girmesini salayan donanm birimidir.

Modem TV kart: Bilgisayarmzda televizyon izlememizi salayan ve TV yaynlarn kaydetmemize olanak tanyan donanm birimidir. Tarayc: Kt zerindeki bilgiyi (Resim, Yaz) bilgisayar ekranna tayan donanm birimidir.

Tarayc Web Kameras: Bilgisayara monte edilmi kk bir kameradr. Grnty bilgisayara kayt edebilir. Ayrca internet zerinden grnt aktarm iin de kullanlabilir.

Web Kameras Mikrofon: Bilgisayara ses girii yapmak iin kullanlr Hoparlr: Ses kartndan gelen sinyallerin duyulmasn salar. Yazc: Ekran zerindeki bilginin kada aktarlmasn salar. 3 eit yazc vardr. o Nokta Vurulu Yazclar: Bu tip yazclarda yazma kafas ad verilen hareketli para zerinde bulunan ineler ile karakterler oluturularak kada aktarlr. Bask kalitesi ok dktr. Bu tr yazclar ile resim kts almamz mmkn deildir. Ancak banka gibi srekli kt alnan iyerlerinde kullanm iin ideal yazclardr. erisinde mrekkepli bir erit vardr. 1 erit ile on binlerce sayfa yaz yazlabilir.

Nokta Vurulu Yazc

o Mrekkep Pskrtmeli Yazclar: lerinde siyah ve 3 ana rengi (Sar Krmz Mavi) barndran 2 adet mrekkep kartuu vardr. Bu yazclar ilerindeki mrekkep kartularndaki mrekkebi belli oranlarda kartrarak farkl renkleri elde ederler ve kt zerine aktarrlar. Bu nedenle bu tip yazclar ile renkli resim kts almak mmkndr. Bask kalitesi nokta vurulu yazclara gre olduka yksektir. Ancak ilerindeki mrekkep kartuu 200 baskdan sonra tkendii iin bu tip yazclar genellikle ev veya kk ofislerde kullanlmaktadr.

Mrekkep Pskrtmeli Yazc o Lazer Yazclar: Lazer yazclarn bask kalitesi ok yksektir. Renkli ve Siyah-Beyaz olanlar vardr. lerinde Mrekkep tozu bulun tonerler vardr. Bu tonerler yaklak 3000 kt alabilir. Bu nedenle Orta lekli muhasebe brolar, Okullar gibi ok sayda kt alnmayan yerlerde kullanm uygundur. Lazer yazclar genellikle siyah-beyazdr. Renkli olanlar olduka yksek fiyatldr.

Lazer Yazc Kesintisiz G Kayna: Elektrik kesildiinde bilgisayar ile yaptmz ilemler eer kayt edilmemise silinecektir. Bunu engellemek iin elektrik kesintilerinde otomatik olarak devreye giren g kaynaklar retilmitir. Bu g kaynaklar ierisindeki akler sayesinde elektrik kesildikten sonra 15 dakika kadar bilgisayarmz alabilir. Bu sre ierisinde yarm kalan ilemler tamamlanp kayt edilmelidir.

Kesintisiz G Kayna Bilgisayarn donanmsal birimleri ana karta balanma ekline gre dahili ve harici donanm birimleri olmak zere ikiye ayrlr. Dahili donanm birimleri kasa ierisinde yer alan donanm birimleridir. Ekran kart, Sabit Disk Bilgisayarmzn kasas ierisinde bulunduundan buna rnektir. Harici donanm birimleri ise bilgisayarmzn kasas dnda bulunur ve kablo veya kablosuz olarak bilgisayarmza balanr. Yazc, Web Kameras, Modem buna rnektir. Bilgisayara veri girmemizi salayan ve bilgisayarda ilenen verileri bize gsteren donanm birimleri mevcuttur. Bilgisayara veri girii yapmamz salayan donanmsal birimlere Giri Birimleri ad verilir. (Klavye, Fare, Mikrofon..) Bilgisayarda ilenen verileri bize yanstan Bilgisayara harici donanm birimleri genellikle kablo aracl ile balanr. Bilgisayar kasasnn arkasnda bu kablolarn balanaca giriler mevcuttur. Bunlara PORT ad verilir.

Yukardaki resimde bilgisayarmzn kasasnn arkasnda bulunan portlar yer almaktadr. Bu portlar aadaki gibidir. 1. PS/2 Fare Portu:Yeil renkte olan bu port, PS/2 fareler iindir. 2. Paralel Port:25-pinli port konnektrlere yazc, scanner ve dier aygtlarn taklabilir. 3. LAN (RJ-45) Port:Yerel alan alarnda aa balanmak iin kullanlr. 4. Ses Girii:Ak mavi renkte olan bu porta teyp, CD, DVD alar ya da dier ses kaynaklar balanabilir. 5. Ses k:Ak yeil renkte olan bu porta kulaklk, hoparlr taklabilir. 6. Mikrofon Girii:Pembe renkte olan bu porta mikrofon taklabilir. 7 ve 8. USB Port:USB cihazlar olduka yaygndr. USB portlara neredeyse her tr harici cihaz balanabilir. zellii, seri ve paralel portlara gre ok daha hzl olmas ve USB aygtlar zerindeki yeni USB portlar aracl ile u uca ok sayda cihazn zincirleme balanabilmesidir. 9. VGA Port:15-pinli VGA porta monitr balanr. 10. Seri Port:Bu 9-pinli COM porta seri aygtlar balanabilir. Eski Yazc ve Modemler bu porttan balanr. 11. PS/2 Klavye Portu: Mor renkte olan bu porta klavye balanr. USB Portu gnmzde dier btn portlardan daha fazla kullanlmaktadr. Harici donanmlarn hemen hemen hepsi USB arayzn kullanmaktadr. USB portu ile balanan donanmlar: (Harici Sabit Disk,Flash Disk, Yazc, Tarayc, Klavye, Fare, Web Kameras vs..)

DJTAL ORTAMDA SAKLANAN BLGNN BOYUTU Somut ya da soyut her varln llebilir deerleri olmas gerekir. Bu kat halde bulunan somut nesnelerin (Demir, Elma, Tahta ..) arlklarn lmek iin kullanlan ve arlk lm birimi olan Gram (Gr) olabilecei gibi elektrik gibi gzle grlemeyen fakat etkisi hissedilebilen nicelikler iin KiloWatt (KW) olabilir. Bilgisayarmzda mevcut olan verilerinde llebilir bir miktar olmas gereklidir. Bilgisayarmzda bilgiler dosyalar halinde kalc depolama birimlerinde (Sabitdisk, CD Src, Flash Disk) saklanr. Her bir dosyann farkl bir boyutu vardr. Bu boyutu lmede kullanlan birimler aadaki gibidir. BIT: Bilgisayar 2lik say sistemine gre alr. Tm veriler 0 veya 1 olarak ilenir. Bu 0 veya 1lerden her birine BIT ad verilir. BIT en kk veri boyutuna verilen isimdir. BYTE: 8 BIT lik bilgiye verilen isimdir. Biimsel zellii olmayan her karakter 1 byte boyutundadr. rnein SAMSUN kelimesi 6 byte boyutundadr. KILOBYTE(KB): 1024 BYTEa 1 Kilobyte ad verilir. MEGABYTE (MB): 1024 KB lik bilgi 1 MB dir. GIGABYTE (GB): 1024 MB lik bilgi 1 GB dir. Dijital bilginin depoland depolama birimlerinin birbirinden farkl kapasiteleri vardr. Kalc depolama birimlerinin kapasitelerini karlatracak olursak.

1 Disket = 1,44 MB 1 CD = 700 MB 1 DVD = 4.7 GB Seklindedir. Harici depolama birimlerinden Flashdisk ve Sabit disklerin boyutlar deiiklik gstermektedir. Gnmzde standart bir Flash Diskin boyutu 2-8 GB arasnda deimekte iken Sabit disklerin boyutu 160 GB ile 1500 GB arasnda deimektedir. Bu bilgilere gre bilgisayarmzn en ok kullanlan kalc hafza birimi olan Sabit Diskte olduka fazla miktarda bilgi saklayabiliriz. --Bilgisayar oluturan iki temel unsurdan dieri ise YAZILIM dr. --Yazlm, deiik ve eitli grevler yapma amal tasarlanm elektronik aralarn, birbirleriyle haberleebilmesini ve uyumunu salayarak, grevlerini ya da kullanlabilirliklerini gelitirmeye yarayan makina komutlardr. Elektronik cihazlarn belirli bir ii yapmasn salayan programlarn tmne verilen isimdir. Yazlm temelde 3e ayrlr. 1- letim Sistemleri 2- Uygulama ve Hizmet Programlar 3- Programlama Dilleri 1- letim Sistemleri: letim Sistemleri bilgisayarn donanmsal paralar ile kullanc arasndaki iletiimi salamak iin retilmi yazlmdr. Bilgisayar donanmnn dorudan denetimi ve ynetiminden, temel sistem ilemlerinden ve uygulama yazlmlarn altrmaktan sorumludur. letim sistemleri zelliklerine gre belli gruplara ayrlmaktadr. a. Kullanc Ara Birimine Gre letim Sistemleri : 2ye ayrlr i. Metin Tabanl letim Sistemleri : Bu tr iletim sistemlerinde grsel bir ara yz bulunmamaktadr. Komutlar klavyeden girilir. Bu tr iletim sistemlerine M.S. DOS ve ya UNIX iletim sistemi buna rnek gsterilebilir. ii. Grsel letim Sistemleri: Bu tr iletim sistemlerinde grsel bir ara yz mevcuttur. Kullanc ilemleri grsel eler kullanarak gerekletirir. (Windows, Linux) b. Kullanc Saysna Gre letim Sistemleri: i. Tek Kullancl letim Sistemleri: Bu tr iletim sistemlerinde birden fazla kullancnn iletim sisteminde farkl dosya ve ayarlar ile oturum almasna izin verilmez. letim sistemi oturum aan kullancya gre farkllk gstermez. (DOS, Windows 98) ii. ok Kullancl letim Sistemleri: Sisteme birden fazla kullanc tanmlanabilir. Kullanclar farkl ayarlar ile ve kiisel dosyalar ile oturum aabilirler. (Windows XP, UNIX, LINUX) c. Yaplan lem Saysna Gre letim Sistemleri: i. Tek Grevli letim Sistemleri: Sistem ayn anda sadece 1 i yapabilir. rnein dosya kopyalama ilemi yaplrken baka bir ilem yaplmasna izin verilmez. (DOS) ii. ok Grevli letim Sistemleri: Sistem ayn anda birden fazla ii gerekletirebilir. rnein, mzik dinlerken internet siteleri gezilebilir veya yaz yazlabilir. (Windows, Linux) Bu bilgilere gre gnmzde en ok kullanlan Windows Xp ve Windows Vista iletim sistemleri ok Grevli ok Kullancl ve Grsel Bir iletim sistemidir. Unix iletim sistemi grsel olmamasna karn ok kullancdr. Ancak ok grevli deildir. 1990 yllarnda yaygn olarak kullanlan DOS iletim sistemi ise Tek Kullancl Metin Tabanl ve Tek grevli bir iletim sistemidir.