1 VERTABANI YNETM SSTEMLER MS ACCESS VER TABANI NESNELER 1- TABLO - inde verilerin bulunduu yani verilerin kayt edildii

i nesnelerdir. 2- SORGU - Veri tabanndaki bilgilere kullancnn istei dorultusunda ulalmasn salayan soru nesneleridir. 3-FORM - Veri tabanna bilgi girii yapmak, veriler zerinde deiiklik yapmak ve veri tabann ynetmek iin kullanlan arayzlerdir. 4-RAPOR - Veri tabanndaki bilgilerin yazcdan kmak zere dzenlenmi halidir. 5-MAKROLAR - Veri taban zerinde birden fazla admda yaplabilecek olan ilemleri tek bir isim altnda toplayarak bir kerede yaplmasn salayan nesnelerdir. 6-MODLLER - Visual Basce benzer Accessin kendi Access Basic kodlarn kullanarak program yazlan nesnelerdir. TABLO TASARIMI 1-Veri Sayfas Grnm - Excel alma sayfas grnmnde tablo oluturur. Bu tabloda olan adlar otomatik olarak Access tarafndan verilmitir. En fazla 20 alan kullanlr. Veri tipleri ve verilerle ilgili dier bilgiler Access tarafndan verilmitir. 2-Tasarm Grnm - Bu grnmde tablo ile ilgili tm ilemler kullanc tarafndan yaplr. Alan zellikleri, alanlara kaydedilecek olan verilerin tipleri ve dier veri zellikleri kullanc tarafndan verilir. 3-Tablo Sihirbaz - Accessin kendi tablo ablonlarn kullanarak kullancnn istei dorultusunda yeni bir tablo yaratr. 4-Tablo ekle - Baka bir veri taban uygulamasnda oluturulmu veya Excel gibi dier uygulamalardaki bilgileri ve o andaki aktif veri tabanna ekleyecek ekilde ii dolu bir tablo yaratr. 5-Link Tablo - Access veri tabannda birden fazla tablo oluturulabilir. Bu seenek ile birbirine bal yeni tablolar oluturulur. Bu ekilde oluturulmu tablolarn birinde yaplan veri deiiklii ayn anda otomatik olarak dier tabloda da deiir. VER TABANI YNETM SSTEMLER Veri - Veri tabannda kaytl fiziksel deerdir. Veri hamdr ilenmemitir. Bilgi ise bu deerlerin anlaml veya ilenmi halidir. Veritaban - Temelde bilgisayara dayal bir veri saklama sistemidir. Veritaban Ynetim Sistemi 4 temel eden oluur. Veri, donanm , yazlm, kullanclar. Veri- Depolanan veri bir veya daha fazla veri tabanna blnebilir. Ancak kullanm daha rahat olduu iin tercih edilen yol verilerin tamamn sistemin iine tek bir veri taban olarak toplamaktr. Donanm- Kullanlan yazlmn donanm ile uygun olmas depolama birimleri, ana birimler ve donanmn gvenlii iin nemlidir. Yazlm- Fiziksel veri taban ile sistem kullanc arasndaki iletiimi salayan yazlma veri taban ynetim sistemi denir (VTYS). Veri tabanna ulaabilmek iin kullancdan gelen btn istekler veri taban ynetimi sistemi tarafndan yerine getirilir. Bir VTYS kullancy donanmla ilgili bilgi vermeye zorlamaz. Kullanclar- eit kullanc vardr: 1-Uygulama programcs- Programlama dili ile program yazan, veri girii, ekleme, silme, dzeltme ilemini yapan kiidir. 2-Son Kullanc- Uygulama programcsnn hazrlad program kullanr. 3-Veri Taban Yneticisi- Veri taban sistemi kullanan bir iletmede btn verilere ulaabilen ve onlar zerinde merkezi sorumluluu olan yneticilik ve teknik bilgiye sahip kiiye denir. Bu kiinin en nemli grevleri arasnda iletme, kurum, okula ait bilgilerin datlmasnn ve kontrolnn yaplmasn salamak gelmektedir.

2 Veri Tabannn stnlkleri - Tekrarlar nlenebilir. - Veriler arasndaki uyumazlklar ortadan kaldrlabilir - Veriler paylalabilir - Standardizasyon getirilebilir - Gvenlik nlemleri alnabilir (Muhasebe-dare) Hangi dosyalar kullanlacaksa o dosyalara kullanm hakk verilir - Veriden bamszlk - VTYS uygulamalarn depolama yaps ve eriim yntemlerine kar bakldr. Veri tabannn bileenleri 1. Alan- Veri taban iinde verilerin isimlendirilmi en kk birimidir.(okul no, ad, soyad, vb.) 2. Kayt- Birbirleri ile balantl alanlar topluluudur. 3. Dosya- Ayn alanlara sahip kaytlar topluluudur. Verilerin Kodlanmas- Veriler kodlanrken hep ayn tipte kodlanmaldr. Ksaltma kullanlacaksa tm verilerde kullanlmal yada hi kullanlmamaldr. rnein mezun olduu okul alanna lkretim Okulu, ..O., lk.r.Ok. gibi yazlmas sorgulama ileminin yaplmasnda problemlere yol aar. Alan adlar veri trleri ile uyumlu olmaldr. rnein bir kayttaki kiinin cinsiyetinin girilecei alana cins, cinsiyet alan ad verilir. Byk kk harf kullanlrken dikkat edilmeli, rasgele kullanlmamaldr. Datlm Veri Tabanlar- Bu sistemde veriler tek bir ana bellee yardmc belleklerde bir a yani network iinde bulunur. Dolaysyla veriler birbirine kilometrelerce uzaktan bir veri hatt yolu ile balanmaktadr. Bankalardaki bilgisayar kullanm buna rnektir. ubelerin PCleri bankann merkez ubesine baldr. Merkez ube dier ubeleri denetleyebilir. Yerel mteriler ile ilgili ilemler merkeze bildirilmeden yaplabilir. VER TABANI TASARIMI 1- stemlerin toplanmas 2- Veri taban iinde hangi verilerin yer almas istenmektedir. 3- Veri tabannda istenen rapor trleri. Veri Taban inde Yer Alacak Olan Tablolarn Belirlenmesi Veri taban iinde yer alacak tablolarn belirlenmesinin, son kullanc asndan bir nemi yoktur. Fakat veri taban tasarmcs iin, sistemin verimi ve gvenlii iin ok nemlidir. Ayr konularla ilgili bilgiler ayr bir tablo iine yerletirilmelidir. rnein; personel bilgisi iine renci bilgisi yerletirilmemelidir. Personel sicil bilgisi tablolarna muhasebe bilgileri yerletirilmemelidir. Ayn tablo iinde tekrar edilen alanlar bulunmamaldr. rnein bir personelin maa diye bir alan alnmamal personelin maa verinin girildii zamana bal olarak deitii iin ayn veri tabannda personelin maa farkl olacaktr. Maa hesaplamak en uygun yoldur. Tablolar indeki Alanlarn ve Anahtar Alanlarn Belirlenmesi Her alann iinde tek bir ierik olmaldr. rnein adres alan iinde mahalle, sokak, ile, il olmamaldr. Kullanacamz veri tabanna gre paralanmalar yaplabilir. Ayn il ve ilede oturanlar listelemek istiyorsak il ve ile adlar mutlaka ayr olarak tasarlanmaldr. Her tablo iin alanlardan biri mutlaka birincil anahtar (Primary key) olarak tanmlanmaldr. Bu alan tekrarlanan verilere ait alan olmamaldr. Baz alanlar farkl tablolarda tekrarlanabilir. Burada veri btnlnn bozulmamams iin dikkat edilmesi gereken nokta iki tablo arasndaki verilerin birbirleri ile uyumasdr. Sonu olarak, bir veri taban btnleik ve paylalabilir bir depodur. Btnleik szcnn kullanlmasnn sebebi birden fazla ayr veri dosyasnn tekrarlamalar olmakszn btnletirmesidir.

3 rnein kurs ve alan dosyalarnn olduunu varsayalm. alan dosyasnda isim, adres, blm ve maa bulunsun. Kurs dosyasnda da katld hizmet ii eitimle ilgili bilgiler bulunsun. Kursa yeni balayacak bir kiinin alt blm ile ilgili bilgilerin kurs dosyas iinde olmasna gerek yoktur. Bu bilgiler No yada anahtar gsterilerek renilebilir. Paylalabilir szc ile veri taban iindeki veri paralarnn deiik kullanclar tarafndan paylalmas kastedilir. Bu durumda bu kullanclarn her biri ayn veri dilimine ulaabilirler. Bu veri tabannn btnleik olmasnn sonucudur. Yukarda verilen rnekte de blm bilgisi birden fazla amala kullanlm yani paylalmtr. Burada nemli bir nokta da ayn veri parasnn n tane kullanc tarafndan ayn anda ulalabilmesidir. Bundan, bir veri taban sisteminin ounlukla ok kullancl bir sistemle desteklenmesi gerei ortaya kmaktadr. ACSESS LE VER TABANI YNETM ACSESSDE VER TRLER METN- Karakter tr (harf, rakam, zel karakter) bilgi ieren alanlar iin kullanlan veri tipidir. Metin tipindeki bir alann bilgi ierii 255 karakter uzunluunda olabilir. nceden atanan deer 50 dir. NOT- Not tr bilgiler de metin trnde olan fakat 255 karakterden daha fazla (65535 karakter kadar) karakter ieren bilgilerdir. SAYI- Say tr, matematiksel ilemlere sokulacak trdeki bilgiler iin uygundur (maa, fiyat, miktar gibi). Say trndeki tanmlanm olan boyutlar ise unlardr: Byte - 0 ile 255 aras saylar. Tamsay - 32768 ile 32767 arasndaki saylar. Uzun tamsay -2.147.483.648 ile 2.147.483.647 aras. Tek tamsay 3.402.823x1038 ile 1.401.298x10-45 yada 1.401.298x10-45 ile 3.402.823x1038 . lk yedi hane hassastr. Ondan sonraki saylar yuvarlatlr. FT- -179769313486231x10308 ile -4.94065645841247x10-324 arasndaki bir negatif say yada TARH/SAAT- 100 yl ile 9999 yl arasndaki tarihler ve zamanlar. PARA BRM- Parasal trdeki veriler iin kullanlr. 1 ile 4 aras ondalk haneye sahip olabilir. Ondalk noktann sol tarafna 15 ve sa tarafna 4 haneye kadar hassasiyete sahiptir. OTOMATK SAYI- Otomatik say deerine sahip olan bir alandaki saylar ya birer birer artan tam saylardr yada Access tarafndan atanan rasgele saylardr. Saylar rasgele semek iin genel sekmesindeki yeni deerler seenei kullanlr. Yeni deerler rasgele seilir. EVET/HAYIR - ki deerden birini semek zorunlu olduunda kullanlr. OLE NESNES- Excel tablosu, Word dokman, resim yada ses bilgisi olabilecek trdeki verilerdir. KPR- Internet adreslerinin girilecei alanlardr. ALAN ZELLKLER Alan Boyutu zellii: Text veya saysal bilgi iin alan geniliini belirler. Text alannn uzunluu maksimum 255 karakterdir. Saysal veri iin varsaylan deer uzun tamsaydr. Biim zellii: Metin, saysal verilerin, tarih ve zaman verilerinin grnmn etkiler. Giri Maskesi zellii: Kullancnn bir veriyi belli bir biimde girmesini salar. rnein, telefon numaralarnn girilmesinde gerekli parantezlerin ve boluklarn verilmesi kullancnn zamann alr. Bu zorluu gidermek iin bir otomatik giri biimiyle bu alana girilecek btn verilerin standart olmas salanr. Resim Yazs zellii: Alana balk vermek iin kullanlr. Varsaylan Deer zellii: Bir alanda srekli kullanlan deeri belirtir. Daha sonra giri grnmnde formlarda otomatik olarak yer alr. Geerlilik Kural ve Geerlilik Metni zellii: Alana girilecek verinin belli bir kurala uymasn zorunlu klar. Geerlilik kural verinin zelliini belirtirken, geerlilik metni ise girilen verinin kuraln salanmamas durumunda verilecek mesaj ierir.

4 Gerekli zellii: Her kaytta bir alann mutlaka bir deere sahip olmas isteniyorsa alnan deeri evet yaplr, normalde hayr durumundadr. Sfr Uzunluk zni zellii: Metin ve not tipi alanlar iin vardr. Bu zellik alann sfr uzunluunda bir karakter bilgi ierip iermediine karar verir. Sral zellii: Bir alann indekslenerek (sralanarak) tablodaki kaytlarn o alan zerinden daha hzl bulunmasn salar. BM ALANINDA KULLANILACAK SEMBOLLER @: Girilen bilgiler iin zel grnm eklini tanmlamada kullanlr. Tanmlanan bu iaret adedinden daha az girilen bilginin bana otomatik bolk verdirir. rnein telefon ve faks nosu girilecek alan iin @-(@@@) @@@ @@@ eklinde tanmlanarak rakamlarn yerleim ekli belirlenir. <: Byk harfle girilen metin karakterini kk harfe evirir. !: Girilen bilgilerin ba tarafna zellikle verilmesi istenen zel karakterin tanmlanmasn ve veri tr stununda say olarak tanmlanan bilgilerin sola dayal yerlemesini salar. *: !** eklinde tanmlanarak girilen bilgilerin saa dayal yerlemesini salar ve bilginin solunda kalan boluu * iareti ile doldurur. \: !\\ eklinde tanmlanarak giri yaplan bilgilerin bana ters bl iareti verdirir. [renk]: Alan bilgisi girildikten sonra bilgi karakterlerini ! iareti ile birlikte tanmlanan renge evirir. rnein: ![Black] (Blue, Red, Yellow gibi veya Trke karlklar.) fade: @@@ yl eklinde ift trnak iinde girilecek metin bilgi ile birlikte grntlenmesi istenen ifadeler tanmlanr. Boluk: @@@ @@@ eklinde zel iaret adedine gre girilen karakterler arasna zellikle verilen boluklarn yerlemesini salar. GR MASKES KARAKTERLER 0: Sadece rakam giriine izin verir. Tanmland kadar giri yaplmas zorunludur. Rakamlar aras boluk verilmez. 9: Tanmland kadar giri yaplmas zorunlu olmayp daha az rakam girilebilir. Rakamlar arasnda boluk verilebilir. #: 9 karakteri ile ayn; fakat + ve iaretlerini kabul etmez. L: Sadece alfabetik karakter giriine izin verir. Tanmland kadar giri yaplmas zorunludur. Karakterler aras boluk olmaz. ?: Alfabetik karakter giriine izin verir. Tanmland kadar giri yaplmas zorunlu olmayp karakterler aras boluk olabilir. A: Sadece harf ve rakam giriine izin verir. Tanmland kadar giri yaplmas zorunludur. Karakterler aras boluk olmaz. a: Harf, rakam ve boluk giriine izin verir. Tanmland kadar giri yaplmas zorunludur. &: Herhangi bir karakter girii yaplabilir. Tanmland kadar giri yaplmas zorunludur. Karakterler aras boluk olabilir. c: Herhangi bir karakter girii yaplabilir. Tanmland kadar giri yaplmas zorunlu deildir. <: < LLLL eklinde kullanlarak girilen byk karakterleri kk harfe evirir. >: >LLLL eklinde kullanlarak girilen kk karakterleri byk harfe evirir. GEERLLK KURALINA RNEKLER <>0: Sfr haricinde bir deer girilmeli. >100: 100den byk bir deer girilmeli. In (stanbul;Ankara): Sadece Ankara ve stanbul girilmelidir. Like A???: Bilgi A harfiyle balamal ve devam 3 karakter olmaldr. Like [A-K]*: Girilecek bilgi A ve K harf aralndaki bir harf ile balamaldr. Between 10 And 40: Girilecek say 10 ile 40 arasnda olmaldr.

5 Between #1/10/1998# And #31/12/1998#: Girilecek tarih 01/01/1998 ile 31/12/1998 arasnda olmaldr. ARAMA SEKMESNDEK ZELLKLERN TANIMI Denetimi Grntle: Bilgi girii yaplacak kutu yaps seilen satrdr. Satr Kaynak Tr: Satr kayna zelliiyle birlikte kullanlan tanmlama satrdr. Tablo/Sorgu, Deer Listesi veya Alan Listesi seeneklerinden biri seilir. Satr Kayna: Liste kutusu bilgileri baka bir tablo veya sorgulama tablosundan okutulacaksa satr kayna tr seeneklerinden; Tablo/Sorgu, tablo kayt yaps listelenecekse Alan Listesi, yazlarak tanmlanacaksa Deer Listesi seilir. SATIR KAYNAI TRLER: Tablo/sorgu: Liste kutusu seenek bilgileri baka bir tablo veya sorgulama tablosundan okutularak listelenecei durumlarda seilir ve satr kayna satrna gerekli SQL Komutlar girilir veya satr sonundaki dme tklanarak yaplan tanmlamalarla SQL komutlar otomatik oluturulur. Deer listesi: Liste kutusu seenek bilgileri dorudan yazlarak oluturulacaksa seilir ve satr kayna satrna liste seenek bilgileri rnekteki gibi birbirlerinden ; ile ayrlarak girilir. RNEK: Personel tablosundaki unvan alan iin satr kaynana u yazlr: Sekreter; Mhendis; Blm efi; Blm mdr; Blm genel mdr. Alan listesi: Bir baka tablo kayt yaps bilgilerinin yaratlmakta olan tabloda referans olarak kullanlmas gerektiinde alacak listeden kolaylkla grebilmek iin kullanlr. Liste kutusunda listelendirilecek tablo ad iin satr kayna satrna gerekli SQL komutu girilir veya tablo/sorgu tanmlamalarnda olduu gibi ilemler yaplr. likili stun: oklu liste kutusunda stun halinde birden fazla bilgi listelenmesi durumunda bu listeden yaplan seime gre hangi stun bilgisinin aktarlacan belirtmek iin stun srasn gsteren rakam girilir. Stun says: liki kurulan tablodan liste kutusuna aktarlacak stun adedini belirtir. Stun balar: Liste kutusuna aktarlan bilgilere ait stun balklarnn da verilmesi isteniyorsa evet girilir. Stun genilikleri: Bilgilerin tam okunabilmesi iin stun genilii verilir. Satrlar listele: Liste kutusunun ka satrlk bilgi listeleyeceini belirler. Liste genilii: Liste kutusunda alacak bilgiler iin stun geniliine bal kalmadan daha geni bir biimde almas iin kullanlr. Listeye snr: Liste kutusunda olmayan bir tanmn yazlarak girilebilmesi iin hayr, girilmemesi iin evet seilir. BRNCL ANAHTAR Access uygulamasnda anahtarlar veri tabanna yklenmi olan verilere kolay ve hzl bir ekilde ulamay salarlar. Tablolar anahtar alan olarak tanmlanm alana gre sralanrlar. rnein renci bilgilerini bulunduran bir tablodaki kaytlar renci numarasna gre sralanabilirler. Birincil Anahtarn zellikleri 1. Anahtar alanda yer alan her bilgi tablonun o stunu iinde tek yani benzersiz olmaldr. Access birincil anahtar olarak tanmlanan alana iki kere ayn deerin girilmesine izin vermez. 2. Birincil anahtar deeri bo (null) olmamaldr. Bu alana her kayt iin bir deer girilmesi zorunludur. rnein basit bir adres veri tabannda ad ve soyad bilgisinin girilmeyip sadece kiinin adres bilgisinin girildii dnlecek olursa bu kayda ulamak zor olacaktr. Ayrca ad ve soyad bilgisi olmadka bu adresin bir anlam da olmayacaktr. 3. Bilgi tekrarlarndan kurtulmak iin anahtar alann dikkatli oluturulmas gerekir. rnein: adres veri taban rneinde ad ve soyad bilgilerini ieren alan birincil alan olarak tanmlanm olsun. Ayn ad ve soyada sahip iki kiinin kayd veri tabanna girilmek istendiinde birincil anahtar kaytlarnn tek olmas istendiinden bu ikinci kiinin kayd kabul edilmeyecektir. Bu

6 istenmeyen bir durumdur. Bu durumu engellemek iin bu kiilerin farkl olabilecek baka bir alana ait verisini de birincil alana katmak gerekir. 4. Bir tabloda birden fazla anahtar tanmlanabilir. Birinci anahtar, ikinci anahtar gibi. Birka alan birletirilerek anahtar alan oluturulabilir. Bu ekilde oluturulmu anahtar alana birleik anahtar denir. Yukardaki rnekte ad soyad alan ve telefon alan birletirilerek birleik bir alan oluturulabilir. ndeks Alanlar: Tablo tasarm modundayken seilen herhangi bir alann indeks alan olup olamayaca belirtilebilir. ndeks olarak tanmlanm alana gre kayt arama ilemleri yaplr. ndeks alan arama ilemlerini hzlandran bir zelliktir. Burada tekli indeks alanlar oluturulabilecei gibi oklu indeks alanlar da oluturulabilir. Yani birden fazla indeks alanlar oluturulabilir. Yada alan zellikleri ksmnda tanmlanm birok indeks alan indeks penceresinde grlebilir. Ayn zamanda bu pencerede birden fazla alan kapsayan indeks (dizin) oluturmak mmkndr. Bir tabloda indeks zelliine sahip en fazla 10 alan tanmlanabilir. Dizin zellikleri: 1- Birincil: Birincil zellii aktif hale getirilirse seili indeks alan birincil anahtar olarak atanr. 2- Benzersiz: Evet seenei seilirse seili indeks alan benzersiz deerler ierir. 3- Bolar yoksay: Evet seenei seilirse seili indeks alandaki bo deerleri ieren kaytlar indeksten karlr. TABLOLARDA LKLERN TANIMLANMASI Microsoft Access veri taban, bilgileri saklama yntemi bakmndan ilikisel bir veri tabandr. likisel veri tabanlar yaygn olarak kullanlan veri taban tipleridir. Dier veri taban tipleri ise, hiyerarik ve nesneye ynelik veri tabanlardr. likisel bir veri tabannn temel yapsnn zellikleri unlardr: 1- Veri tabanna girilen veriler tablolar halinde saklanr. 2- Tablolar alanlardan oluur. 3- Bir alan sadece bir alan tipine sahip olabilir. 4- Tablodaki her bir alan birbirinden farkl deerleri ierir ve ierdii bilgiye uygun olarak isimlendirilerek alanlarn birbirlerinden ayrlmas salanr. 5- Tablodaki alanlardan biri veya bir grubu birincil anahtar olarak atanr. 6- Tablodaki kaytlar birincil anahtara gre sralanrlar. 7- Bir veri tabannda birden fazla tablo bulunabilir. 8- Tablolar arasndaki balant ilikiler ile salanr. 9- liki her iki tabloda bulunan ortak alanlar zerine kurulur. ki tabloyu ilikilendirmek ilikisel veri tabanlarnn temel alma prensibidir. Bir veri tabannda her konu iin ayr bir tablo olabilir. rnein; herhangi bir irketin veri tabannda irkette alan personele ait genel bilgiler, personele ait maa bilgilerini ieren ayr tablolar olabilir. Bu tablolarn bazlar yada hepsi ortak alanlar ierebilir. Bu durumda kullancnn tablolardaki bilgilere tekrar ulaabilmesi iin tablolardaki birbirleri ile alakal alanlar arasnda bir iliki kurulmas gerekir. Tanmlanan iliki bir tablodan dier bir tablodaki kaytlara daha abuk ulalmasn salayan bir yoldur. Tablolar aras iliki tayin edildikten sonra tablolardaki verilere ulamak iin rapor, sorgu ve formlar oluturulabilir. LK TPLER liki her iki tablo arasnda kurulan bir balantdr. Bu balantnn, tablolarda yer alan, ayn zellikteki bilgi ieren alanlar arasnda kurulmas gerekir. Access tablolar arasnda kurulacak 3 tip ilikiyi kullancya sunar: a-Bire-bir iliki: Her iki tabloda da eit sayda kayt olmas gerekir ve bir tablodaki her kayda dier tabloda sadece bir kayt karlk gelebilir.

7 b-Bire-ok iliki: Bire bir iliki tipine benzer. Burada da mutlaka her iki tabloda da karlkl birer kayt bulunmaldr. Bire-bir ilikiden farkl olarak bir tablodaki bir kayda dier bir tablodan birden fazla kayt karlk gelebilir. c-oka-ok iliki: ki tabloda birden fazla kayt birbirine karlk gelebilir. oklu ilikilerde iki tablo arasndaki iliki birden ok kayttan birden ok kaytadr. LKLER PENCERESNDEK SEENEKLER Bilgi tutarllna zorla: Bu seenein anlam yabanc anahtar alana esas anahtar alanda olmayan bir kaydn girilmesini nler. Ayn zamanda yabanc anahtar alandaki herhangi bir kaydn deitirilmesini ve silinmesini de nler. Bu seenek seildiinde altnda bulunan iki seenek daha aktif hale gelir. Bunlardan ilki ; likili alanlar artarda gncelletir: Bu seenek seildiinde esas anahtar alan kaytlar zerinde yaplan deiiklikler Access tarafndan otomatik olarak dier tablolarda da gncelletirilir. likili alanlar artarda sil: Bu seenek seildiinde esas anahtar alanda bir kayt silindiinde dier tablolarda da ilikili alan zerindeki kayt otomatik olarak silinir. Birden fazla kaydn silinmesi olasdr. Bilgi tutarllna zorla seeneinin seilmesi zorunlu deildir. Kullancnn isteine braklr. dev : Bir rencinin nosu, ad, soyad, adresi ve derslerden ald notlar tutacak bir program yaplmak istenmektedir. Bu programa en uygun veri tabann hazrlaynz. -Tablolar -Alanlar -Alan zellikleri -likiler -Birincil anahtarlar Yabanc anahtar: Bir tabloda birincil anahtar olan bir alan baka bir tabloda da yer alyorsa bu alana yabanc anahtar denir. SORGULAR Kullancnn hazrlad sorulara cevap alnmas amacyla tablo veya tablolardaki verilere ulalmas ve sunulmas ilemine Sorgu denir. Sorgularda sorulara cevap olan tablolardaki veriler deil, kullanc tarafndan hazrlanan eitli tipteki sorular depo edilir. Ksacas sorgular iin soru dosyalardr denilebilir. Bu sorularn her biri tablolardaki verilere nasl ulalabileceini belirleyen gstergedir. Sorgu ile yaplacak ilemler unlar olabilir: aTabloda yer alan kaytlardan istenilen kayt grntlenebilir. bTabloda yer alan alanlardan istenilenleri grntlenebilir. cBirden fazla tabloda bulunan birbiri ile alakal bilgiler bir araya getirilerek grntlenebilir. dTabloda bulunan bilgiler belirli bir alana gre sralanarak grntlenebilir eTabloda bulunan veriler zerinde eitli matematiksel ilemler yaplarak sonu bilgisi grntlenebilir. YEN SORGU YARATMA SEENEKLER Tasarm grnm: Sorguyu tamamyla kullancnn tasarlamas iin seme sorgusunu tasarm grnmnde aar. Basit sorgu sihirbaz: Veri tabannda daha nceden oluturulmu tablo ve sorgulardaki alanlar kullanarak bir sorgu yaratlmasn salayan sihirbaz altrr. apraz sorgu sihirbaz: apraz sorgu yaratlmasn salayan sihirbaz altrr. Yinelemeleri bul sorgu sihirbaz: ift kaytlarn bulunmasn salayan sihirbaz altrr.

1234-

8 5Elemeyenleri bul sorgu sihirbaz: Bir tabloda bulunan ve dier bir tabloda bulunmayan kaytlarn bulunmasn salayan sihirbaz altrr.

SORGU IKI ALANLARI 1-Alan: Sorgu sonucunda grntlenmesi istenen verileri ieren alan ad buraya yazlr. Alan adn semek iin alan ksmna imle konumlandrlp ilgili alan ad tklanr. Yada sorgu tasarm penceresinin st blmnde gsterilen tablodan ilgili alan ad ift tklanr. 2-Tablo Alan satrnda belirtilen alan ieren tablo ad grntlenir. 3-Toplam Tablo iinde yer alan tm kaytlar ile ilgili baz matematiksel ilemlerin yerine getirilmesini salar. 4-Srala Belirtilen alandaki verilerin sorgu sonucunda sral olarak gsterileceini belirtir. 5-Gster Sorgu sonucunda ilgili alan gstermek yada gizlemek iin kullanlr. 6 - lt Veri tabanndaki kaytlarda istenileni elde etmek iin sorularn yazld blmdr. Buraya yazlan lte uyan kaytlar grntlenir. 7-Veya Veya satrna istenen dier ltler ve deerler yazlabilir. SORGU TPLER Accessde veri tabannda bulunan verilerden istenilene uygun olarak hazrlanabilecek eitli sorgular vardr. Sorgu tipleri 5 gruptur: 1. Seim Sorgusu - ou kez lt verilerek hazrlanan soru dosyalardr. Tablolardaki verilerden sadece bu lte uygun olanlar kullancya sunulur. Yani kullancnn istedii bilgiler grnr, istemedii grntlenmez. Bu sorgu sonucunda tablodaki veriler zerinde hibir deiiklik yaplamaz. Oluturulan bir sorgu otomatik olarak seim sorgusuna atanr. Seim sorgularna rnek olarak; Numaras 150den byk olan rencilerin kaytlar elde edilmek istenebilir. Sadece ismi Nazan olanlarn kayd istenebilir. Matematik dersinden 80-100 arasnda not alm olan rencilerin isimleri istenebilir. 2. Parametre Sorgusu - Seim sorgusunun bir trdr. Seim sorgusunda kullanlan lt yerine kullanc tarafndan girilen parametreye uygun olarak sorgu altrlr. Yani sorguda kullanlan ltler sorgu tasarm srasnda deil, sorgu altrldktan sonra kullanc tarafndan girilir. rnein; Yukardaki seim sorgusuna verilen rnekte sadece ad Nazan onlarn bilgilerine ulalabiliyordu. Bu istem daha genel hale getirilmek istenebilir. yle ki kullanc tabloda bulunan istedii kiinin bilgilerine bu sorguyu kullanarak ulaabilir. Bu ekilde yaplan sorguya parametre sorgusu denir. 3. Hareket Sorgular - Dier bir deile eylem sorgular, seim ve parametre sorgularndan farkl olarak tablo ve veriler zerinde deiiklie neden olurlar. rnein sorgu sonucunda var olan bir tabloya kayt ilavesi, istenilen kaytlarn silinmesi veya tablo verilerinin gncelletirilmesi istenebilir. Seim ve parametre sorgularnda sonular ekran zerinde grntlenir. Fakat hareket sorgularnda sorgunun sonucu grntlenmez, sadece verilen ilem yerine getirilir. Tablo ve verilerin zerinde yaptklar deiiklie gre adlandrlan eitli sorgu tipleri vardr: Yeni Tablo Yaratma Sorgusu - Bu sorgu sonucunda tablodaki verilere dayal olarak elde edilen verileri ieren yeni bir tablo oluturulur. Kayt Gncelletirme Sorgusu - Bu sorgu sonucunda elde edilen kaytlarn deitirilmesi ve dier baka tablolardaki kaytlarn gncelletirilmesi salanr. Kayt Ekleme Sorgusu - Bu sorgu sonucunda belirlenen bir tabloya baka bir tablodaki kaytlarn eklenmesi salanr. Bu ekleme srasnda tablodaki verilerden sadece belirli bir lte uyan kaytlarn eklenmesi de salanabilir. Kayt Silme Sorgusu - Sorguda verilen ltlere dayanarak tablo veya tablolardaki kaytlarn bir lte dayal olarak bir ksmnn veya tmnn silinmesi salanabilir. 4. apraz Sorgu - Sorgu sonucunda, tablolardaki verilerden oluan verilerin satr ve stunlar halinde yazld yeni zet bir tablo yaratr. Bu sorguda verilerin deitirilmesi mmkn

9 deildir. Tabloda karmak halde bulunan verilerin daha kolay anlalr hale getirilmesi iin sadece grnmyle ilgili bir deiiklik yaplamasn salayan bir sorgu tipidir. 5. SQL Sorgular SQL veri taban programlarn sorgulamak iin gelitirilmi bir programlama dilidir. Kullanc yukarda belirtilen sorgulardan herhangi birini tasarlayp altrdnda, sorguda tanmlanan sorularn Access tarafndan otomatik olarak SQL programlama dilindeki komut karl retilir. Buna gre veri taban program verilen ilemi yerine getirir. Anacak baz sorularn her sorgu tipiyle ifade edilemedii durumlar vardr. Bu durumda SQL komutlarnn kullanlmas gerekir. IKI VERSN GRUPLAMAK Bir sorguda belirli alandaki bilgilerle baz ilemler yaptrlabilir. rnein tablo iinde istenilen alandaki deerler toplatlabilir. Bu deerler iindeki en byk ve en kk deerler bulunabilir. Yukarda bahsedilen ilemlerin yaplabilmesi iin ara ubuunda bulunan Toplam- dmesine baslr. Toplam dmesine basldnda sorgu k alannda Toplam adl bir satr belirir. Bu satrda tablodaki verilerle yaplacak ilemler unlardr: LEM ANLAMI Gruplama: Hesaplama ilemlerinin hangi alana gre yaplacan tanmlar. Topla: lem olarak toplar. Alan iindeki saysal deerleri toplar. Ortalama: Alan iindeki saysal deerlerin aritmetik deerlerini alr. En az: Alan iindeki saysal ve text deerlerden en kn alr. En ok: Alan iindeki saysal ve text deerlerden en byn alr. Say: Alan iinde ka kayt olduunu sayar bo kaytlar gz ard eder. Bu ilem tm veri tipleri iin geerlidir. St.Sapma: Alan iindeki saysal deerlerin standart sapmasnn hesaplanmasn salar. Deiken: Alan iindeki saysal deerlerin varyansnn hesaplanmasn salar. lk: Alann ilk kayttaki deerini bulur. Son: Alann son kayttaki deerini bulur. Deyim: Gruplandrlm veriler iin uygulanacak hesaplama ilemlerini yeni bir stun altnda tanmlamay salar. Koul: Gruplandrlm veriler iin gizli bir alanda kstas (lt) tanmlamay salar. Sorguda Kullanlabilecek ltler >: Byk <: Kk >=: Byk veya eit <=: Kk veya eit <>: Eit deil Like: Benzer BetweenAnd: Verilen iki deer arasnda Not: Deil Or: Veya In: inde rnekler: = Nazan Sadece ismi Nazan olanlar grntler. =Fizik Or Kimya - Fizik veya Kimya olanlar grntler. =#2/8/99# - Yazarsak sadece bu kaytta olanlar grntler. =Between #1/5/98# And #1/5/99# - Tarih bilgisi 1/5/98 ile 1/5/99 aras tarihli kaytlar grntler. =In (zayf;iyi) - Sadece notu iyi ve zayf olan kaytlar grntlenir.

10 =Not Nazan - Ad Nazan olmayan kaytlar grntlenir. =Like A* - Ba harfi A olan tm kaytlar grntlenir. =Like [A-K]* - Ba harfi A-K arasnda olan tm kaytlar grntlenir. =Like *a-r* - inde a ve r harflerinin bulunduu tm kaytlar gsterir. =Right ([Alanad], 2]= qq - Sadece son iki karakteri qq olanlar grntlenir. =Len([alanad]) >4 - Karakter says 4den byk olanlar grntlenir. =Is Null - Bo olan kaytlar grntlenir. = Is Not Null - Bo olmayan kaytlar grntlenir. = Month ([alanad)]=5 - Herhangi bir yln Mays ayna ait kaytlar grntlenir. = Year ([alanad)] =1999 - 1999 ylna ait kaytlar grntlenir. =Day([alanad)]= 2 - Herhangi bir ayn Sal gnne ait kaytlar grntlenir. ACCSESSDE FONKSYONLAR 1. Alfa saysal fonksiyonlar Asc : Alfasaysal bilginin Ascii kodunu verir. Chr : Saysal bilgi karl olan karakteri verir. Str : Saysal bilgiyi alfa saysala deitirir. Val : Alfa saysal bilgiyi saysala evirir. Format : Verilen bilgiyi belirtilen format yapsna evirir. InStr : 2 alfa saysal bilginin arasnda 2.de tanmlanan duruma gre karlatrma yapar. Left : Alfa saysal bilginin sol tarafnda belirtilen miktarda karakter alr. Right : Alfa saysal bilginin sa tarafnda belirtilen miktarda karakter alr. Mid : Alfa saysal bilginin belirtilen konumundan tanmlanan miktarda karakter alr. Len : Alfa saysal bilgi uzunluunu hesaplar. LTrim : Alfa saysal bilginin sol tarafndaki boluklar atar. RTrim : Alfa saysal bilginin sa tarafndaki boluklar alr. Trim : Alfa saysal bilginin sa ve solundaki boluklar alr. LCase : Alfabetik bilgileri kk harfe evirir. UCase : Alfabetik bilgileri byk harfe evirir. 2. Karlatrma Fonksiyonu IIF: Karlatrma ileminde iki ktan birinin yaplmasn salar. 3. Tarih Fonksiyonlar Day : Verilen tarihteki gn rakamn saptar. Weekday : Verilen tarihteki i gnnn rakamn saptar. Month : Verilen tarihteki ay rakamn saptar. Year : Verilen tarihteki yl saptar. Date : Sistem tarihini verir. Now : Sistemin tarih ve saatini verir. Time : Sistem saatini verir. DateDiff : ki tarih arasndaki gn, ay, yl farkn saptar. rnekler: DateDiff (d, ba.tarihi, bit.tarihi) : iki tarih aras gn farkn verir. DateDiff (m, batarihi, bittarihi) : iki tarih aras ay farkn verir. DateDiff (yyyy, batarihi, bittarihi) : iki tarih aras yl farkn verir. DateDiff (q, batarihi, bittarihi) : iki tarih aras dnem farkn verir. DateDiff (y , batarihi, bittarihi) : yl iindeki gn farkn verir. DateDiff (w,batarihi, bittarihi) : i gnleri farkn verir. DateDiff(ww,batarihi, bittarihi) : i hafta farkn verir. DateDiff(h,batarihi, bittarihi) : i saat farkn verir. DateDiff(m,batarihi, bittarihi) : i dakika farkn verir.

11 DateDiff(s,batarihi, bittarihi) : i saniye farkn verir. DateAdd : Verilen bir tarihe gn, ay, yl ekleyerek yada kararak yeni bir tarih elde edilir. DatePart : Tanmlanan bir tarihi belirtilen sre koduna gre paralayarak verir. Saysal Bilgilere Dntrme Fonksiyonlar CCur : Saysal bilgileri para birimi yapsna evirir. CDbl : Saysal bilgileri ift duyarlkl yapya evirir. CInt : Saysal bilgileri tamsay yapsna evirir. CLng : Saysal bilgileri uzun tamsay yapsna evirir. CSng : Saysal bilgileri tek duyarlkl yapya evirir. CStr : Saysal bilgileri alfa saysal yapya evirir. CVal : Alfa saysal bilgileri saysal yapya evirir. CVDate : Saysal bilgileri tarih yapsna evirir. Matematiksel Fonksiyonlar Abs : saysal bilginin mutlak deerini verir Atn : verilen tan a deerini raydan deere evirir. Cos : kosinsn hesaplar. Exp : saysal deeri ssel deere evirir. Fix : ondalkl saynn tam say ksmn verir. Int : ondalkl sayy tam sayya yuvarlar. Log : ondalkl deerin e tabanna gre logaritmasn alr. Rnd : rasgele say retir. Sgn : saysal deerin iaretini verir. Sin : sinsn hesaplar. Tan : tanjant hesaplar. SQL Fonksiyonlar Avg: referans edilen alan bilgilerinin aritmetik ortalamasn alr. Count: referans edilen alandaki saysal bilgi adedini saptar. First: referans edilen alandaki ilk kayt bilgisini saptar. Last: referans edilen alandaki son kayt bilgisini saptar. Max: referans edilen alandaki en byk deeri saptar. Min: referans edilen alandaki en kk deeri saptar. Sum: referans edilen alan bilgilerinin toplamn alr. StDer: referans edilen alandaki deerlerin standart sapmasn alr. StDerp: referans edilen alandaki verilerin statiksel standart sapmasn alr. Var: referans edilen alandaki deerlerin varyansn alr. Varp: referans edilen alandaki deerlerin statik varyansn alr. Bilgi Kontrol Fonksiyonlar IsDate: tanmlanan alan bilgisinin tarih yapsna evrilip evrilemeyeceini kontrol eder. IsEmpty: tanmlanan alan bilgisinin bo olup olmadn kontrol eder. IsNull: bilgilerin okutulmasnda son kayttan sonraki bo alan durumunu kontrol eder. IsNumeric: tanmlanan alan bilgisinin rakam olup olmadn kontrol eder. VarType: varyant deiken bilgisinin tipini kod olarak verir.

4.

5.

6.

7.

SQL PROGRAMLAMA DL SQL (veya SEQUEL): Yapsal programlama dili, veri taban ynetim sistemlerinin arama, sorgulama ilemlerinde kullanlan standart bir dildir. SQL dili Access uygulamasnda sorgularda ve Visual Basic modllerinde kullanlabilir. SQL kullanlarak hem tablo, hem alan, hem de veriler zerinde eitli ilemler yaplabilir. SQL dilinin veri taban uygulamalarnda yapabilecei iler u ekilde sralanabilir. Veri tanmlama

12 Veri tabannn btnlnn kontrol Network aramalarnda veri tabanlarna eriimin kontrol Verilerin sorgulanmas SQL KOMUTLARI SQL komutlar iki grup altnda toplanabilir. 1. Veri tanmlama dili olan DDL dili. 2. Veri ileme dili olan DML dili. DLL KOMUTLARI VE LEVLER Create Table: Yeni bir tablonun alanlarn ve indekslerinin yaratlmasn salar. Alter Table: Tabloya yeni alanlarn eklenmesini ve varolan tablo adlarnn deitirilmesini salar. Create Index: Belirtilen tablo iin indeks alan yaratlmasn salar. Drop Table: Belirtilen tablonun ve indekslerinin veri tabanndan silinmesini salar. DML KOMUTLARI VE LEVLER Select: Belirtilen Bir Alana Gre kaytlarn seilmesini salar. Insert: Tabloya yeni kaytlar eklenmesini salar. Update: Tablonun belirtilen bir kaydn gncelletirmek iin kullanlr. Delete: Tablodan belirtilen bir kaydn silinmesini salar. SQL Programlama dilinde bu komutlar tek balarna kullanlmazlar. Bunlarn ilevlerini yerine getirmelerine yardmc baz ek komutlar vardr bunlar: Ek Komut ve levi: From: Sorgulama ileminin hangi tablodan yaplacan belirtir. Where: Sorgulama ilemi iin kullanlacak lt tanmlamay salar. Group By: Tablodaki kaytlar belirtilen alana gre gruplar. Having: Her bir grubun uymas gereken lt tanmlar. Constraint: ndeks tanmlanmasn ve dier bir tablo ile iliki kurulmasn salar. Order By: Seilen kaytlarn sralanmasn salar. SORGULAMA LEM SQL Programlama dilinde bir tabloya soru sormak iin kullanlan komut Selecttir. Select komutu ile tablodaki hangi alanlardan bilgi istenildii belirtilir. Select komutunun yaps aadaki gibidir. SELECT alan listesi FROM tablo ad [IN veri taban] [WHERE lt] [GROUP BY alan ad] [HAVING grup lt] [ORDER BY alan ad] rnek: SELECT Numara FROM [ renci Bilgileri] renci bilgileri tablosunda bulunan renci numaralarn gsterir. SELECT [renci Bilgileri].Numara FROM [renci Bilgileri]

13 Sorguda Birden Fazla Tablo Kullanm Sorgulama ileminde bir tablonun ilikili olduu dier tablolardan da verilerin alnmas istenebilir. Birden fazla tablo kullanm INNER JOIN komutu ile salanr. Bu komutun dizilimi: SELECT Alanlar FROM Tablo1 INNER JOIN Tablo2 ON tablo1.alan1 karlatrma operatr tablo 2.alan INNER JOIN ifadesi birbiri ile ilikili iki tablo arasnda bu ilikiyi salayan alana gre kaytlarn birletirilmesini salar. Bu ilikiyi salayan alanlar, ON komutundan sonra alan1 ve alan 2 ksmnda ifade edilir. ki tabloyu birletirme dier bir deyile eletirme ileminin nasl olaca karlatrma operatr ile salanr. rnein, = operatrnn kullanlmas tablo 1deki alan 1deki her kayda karlk tablo2de de bir kaydn bulunmas gerektiini salar. Bu art salandnda sorgu sonucu grntlenecektir. Karlatrma operatr olarak =, <, >, <=, >= ve < > kullanlr. rnek: renci bilgileri tablosunda yer alan rencilerin eitli derslerine ait vize ve final notlarn renmek iin aadaki ifade yazlr. SELECT[renci bilgileri].isim, [renci bilgileri].Numara, [Notlar].Ders, [Notlar]. Vize, [ Notlar]. Final FROM[renci bilgileri] INNNER JOIN Notlar CN [renci Bilgileri].Numara =[Notlar].renci no; Sorguda deiik tablolardan alanlar alnaca iin her alann hangi tabloya ait olduu belirtilmelidir. Bunun iin [ ] iinde yazlan tablo adndan sonra . iareti konur ve ardndan alan ad yazlr. Programda kullanlan INNER JOIN ifadesi ile renci bilgileri tablosunun numara alan ve notlar tablosunun renci no alan arasnda bir iliki olduu tanmlanr. Sorgunun altrlmas ile renci bilgileri tablosunun numara alanndaki her kaydn notlar tablosundaki karl aranr ve bulunursa sorgu sonucunda grntlenir. Sorguda Sralama Sorgu sonucunda istenilen verilerin belirli bir alana gre sral olarak grntlenmesi istenebilir. Bunun iin ORDER BY komutu kullanlr. rnek: 1. SELECT Numara, sim, Blm FROM [renci Bilgileri] ORDER BY isim 2. ORDER BY Ders 3. ORDER BY Ders, No 4. ORDER BY Ders Desc; sralamann <den >ye deil de >den <ye yaplmasn salar. Tekrarl Kaytlarn nlenmesi Sorgu sonucunda tablodaki kaytlar listeleme ilemine tabi tutarken tekrarl satrlarn bir kez yazlmas salanabilir. Bu amala Select komutu iinde DISTINCT deyimi kullanlr. rnek:

14 SELECT DISTINCT [ Personel ad] FROM [Personel Bayileri] Kayt Gncelletirme Sorgu sonucunda grntlenen veriler zerinde deiiklik yaplmas ve bu deiikliklerin veri tabanna kayt edilmesi iin UPDATE komutu kullanlr. Bu komutun dizilimi u ekildedir. UPDATE tabload SET yeni deer WHERE lt rnek: UPDATE [ Notlar] SET Vize=Vize +10 WHERE Ders=Fizik AND Vize <=90 Kayt Silme Bir yada birden fazla tabloda bulunan kayt silmek iin DELETE komutu kullanlr. Bu komutun dizilimi u ekildedir: DELETE alan isimleri FROM tablo ad WHERE lt rnek: DELETE * FROM [renci Bilgileri] WHERE sim=Fatma AND Numara= 75 Kayt Ekleme Bir tablodan seilen kaytlarn baka bir tabloya eklenmesi amacyla INSERT INTO deyimi kullanlr. INSERT INTO hedef tablo SELECT alan adlar FROM kaynak tablo rnek: INSERT INTO [renci bilgileri] SELECT isim, numara FROM Tablo 2; Kullancnn bir tablodaki kaytlar deil de kendi istedii alanlara veri eklemek iin aadaki tanmlama kullanlr. INSERT INTO hedef tablo (alan1,alan2,alan3,) VALUES (Gkben, Kale, 112,) Sorgu Sonucunda Yeni bir Tablo Oluturmak Yaplan bir sorgunun sonucunda yeni bir tablo yaratlabilir. Bu ilem iin SELECT komutu INTO deyimi ile birlikte kullanlr. SELECT alan adlar

15 INTO yeni tablo ad FROM kaynak tablo WHERE lt rnek: SELECT[Notlar] INTO Yeni -Tablo FROM [Notlar] WHERE Ders =Bilgisayar AND Vize >=50 Parametrik Sorgu Oluturma Parametrik sorgu oluturmak iin PAMETERS komutundan yararlanlr. PARAMETERS [alan ad] alan tr; rnein; notlar tablosundan isim alanna gre parametrik sorgu yaratmak iin aadaki ifade kullanlabilir. PARAMETERS [isim] TEXT; SELECT ad, numara, blm FROM [renci bilgileri] WHERE ad=[isim:] apraz Sorgu Oluturma Bir yada birden fazla tablodaki verilere dayal olarak satr ve stunlardan oluan zet bir tablo yaratmak iin TRANSFORM komutundan yararlanlr. Kullanm u ekildedir: TRANSFORM deer SELECT ifadeleri PIVOT satr bal rnek: Notlar tablosunda yer alan bilgilere gre apraz sorgu oluturmak iin aadaki ifade yazlr: TRANSFORM Vize SELECT r.No FROM Notlar GROUP BY r.No PIVOT Ders r.no 50 110 200 Bilgisayar Fizik 60 25 100 80 89 75 50 90 Mat. 100

IN Komutu: Sadece belirtilen alan iin ( ) iinde yazlan deerleri ieren kaytlar grntlemek iin kullanlr. SELECT * FROM notlar WHERE Ders IN (Matematik; Fizik) TOP n Komutu: Tablonun ba tarafndan n ile belirtilen miktarda kaydn okunmasn salayan parametredir. SELECT TOP 25 Personel ad FROM Personel ORDER BY personel ad (Ders tablosundaki ilk 25 kaydn isimleri sral olarak listelenir).

16 TOP n Percent Komutu: Tablo kaytlarnn % kann okunacan belirtmek iin kullanlr. SELECT TOP 10 Percent Personel ad FROM Personel ORDER BY Personel ad ( Personel tablosundaki ilk %10luk ksmn adlar listelenir.) AS Komutu: Kayt yapsndaki stun balklar yerine verilecek takma stun balklar tanmlanr. SELECT Alan ad AS takma ad Not: Resim yazs alan zellii gibi davranr. rnek: SELECT Count(*) AS Toplam Hasta, Int(Avg(Ya)) AS Ya ortalamas, Max(Ya) AS En Byk Ya, Min(Ya) AS En Kk Ya FROM Hastalar UYGULAMALAR a) Personel numaras 160 ve 190 olan kaytlara ait bilgileri grntlemek iin aadaki ifade yazlr: SELECT* FROM [Personel Bilgileri] WHERE [Personel No] IN (160,190) b) Personel kaytlar ierisinde ad Ali olanlarn personel nolar ve altklar blm bilgilerine ulamak iin bu ifade yazlr: SELECT [personel no], [blm] FROM [personel bilgileri] WHERE [personel ad ] Like Ali c) Her bir blmde alan personele verilecek maalarn toplamn bulmak iin aadaki ifade yazlr: SELECT [Muhasebe].[Ucreti], [Personel Bilgileri].Bolumu FROM Muhasebe, [Personel Bilgileri] WHERE [Personel Bilgileri].[Personel No]=[Muhasebe].[Personel No] GROUP BY [Personel Bilgileri].Bolumu; Expr 1000 Blm 252 000 000 TL Muhasebe 172 000 000 TL Eitmenlik 320 000 000 TL Pazarlama SORGU SHRBAZLARI 1. Basit Sorgu Sihirbaz: Basit seme sorgular tasarlamak iin kullanlr. 2. apraz Sorgu Sihirbaz: apraz sorgu oluturmak iin kullanlr. Sonular satr ve stunlar halinde kesitirilip gruplanmasn ve zetlenmesini salar. rnein: Hangi rnden hangi mterinin 2000 ylnda ka liralk sipari verdiini grebiliriz.

17 3. Yinelemeleri Bul Sorgu Sihirbaz: Baz tablolarn belirli bir alanndaki verilerin tekrarlanmasndan kaynaklanan yinelemeler olabilir. Bu trden kaytlarn ayklanarak grntlenmesi iin bu sihirbaz kullanlr. 4. Elemeyenleri Bul Sorgu Sihirbaz: Bu sihirbaz birbiriyle ilikili iki tabloda ilk tabloda olup ikinci tabloda olmayan kaytlar bulmak iin kullanlr. rnein hi sipari vermeyen mterilerin isimlerini renmek iin bu sihirbaz kullanlabilir. FORMLAR Access ortamnda kullanc ile uygulama arasndaki iletiimi kurmak, veri alveriini salamak amacyla formlar kullanlr. Formlarla kullancya gerek grnm asndan gerekse kullanm kolayl asndan daha verimli bir bilgi iletiim ortam sayesinde veri tabanna yeni kaytlar girilebilir. Var olan kaytlar grntlenebilir, deitirilebilir, silinebilir, sorgulanabilir veya kada dklebilir. Tm bunlarn dnda veri tabannn kullancya salad daha pek ok ilem bu arabirim araclyla yaplabilir. Formlar ile gerekletirilecek ilemler; kontrol eleman, verilerin, nesnelerin form zerine yerletirilmesi, bu elemanlarn zelliklerinin tanmlanmas ve baz eylemleri yerine getirecek ekilde ayarlanmasyla salanr. FORM PENCERELER 1. Form Sihirbaz: Access programnn kullanclarna verdii en seri otomatik form dzenleme olaydr. Eer zamanmz ok kstl ise ve ileme alnacak tablo bilgileri tek sayfalk ise bu yntem kullanlr. 2. Otomatik Form (Stunlu): Form yapsnda tablo elamanlarnn tek bir stun altnda alt alta yerletirilmi eklidir. 3. Otomatik Form (Sekmeli): Form yapsnda tablo kayt elamanlarnn satr satr yerletirilmi eklidir. 4. Otomatik Form (Veri Sayfas): Form zerinde tablo kayt elemanlarnn veri sayfas grnm yapsna verilen eklidir. FORM TASARIMI ARA UBUU Grnm - Form 3 ekilde grntlenebilir. Bunlar: Tasarm Grnm - Formu tasarm grnmne getirir. Form Grnm - Formu altrr. Veri Grnm - Formu veri sayfas grnmne getirir. Alan Listesi - Form iin kaynak olarak belirtilen tablodaki alanlar grntler ve forma bu alanlar dahil etmek iin kullanlr. Kod Butonu - Form zerinde gerekleecek ilemler iin Access Basic kodlarnn yazlaca pencerenin almasn salar. Access Basic kodlar Visual Basic kodlar ile hemen hemen ayndr. Form zerindeki kontrol elemanlarna eitli olaylarn, ilemlerin atanmas Access Basic kodlar ile kullanc tarafndan programlanabilir. zellikler - Formun yada form zerindeki herhangi bir denetimin zelliklerini grntlemeye ve deitirmeye yarar. Veri taban iindeki formun kendisi de bir nesne olduu iin zellikleri deitirmek olasdr. FORM VEYA NESNE ZELLKLER Biim Nesnenin grnm ile ilgili biimlendirme zelliini ierir. Veri Formun kayt kaynan kayt ilemlerini belirleyen bilgileri ierir. Olay Bir nesneye verilebilecek olaylar tanmlamaya yarayan bilgileri ierir. Dier Yukarda bahsedilen balklar altna giremeyen dier zellikleri ierir. Tm Bir nesneye ait tm zellikleri kapsar. Biim zellikleri a. Resim Yazs (Balk): Form penceresinin balnda grntlenmek istenen metindir.

18 b. Varsaylan Grnm: Tek Form - Form zerinde tek bir kayt gsterilir. Srekli Form - Birden fazla kayt alt alta sralanr. st bilgi/alt bilgi hari sadece ayrnt blm tekrar edilir. Bu zellik sayesinde birden fazla kayt tek pencerede grntlenebilir. Veri Sayfas - Formu veri sayfas grnmnde aar. c. zin Verilen Grnmler: Form sayfas ya form ya da veri sayfas grnmnde grntlenebilir. Hangisi isteniyorsa bu satrda alan menden seilir. d. Kaydrma ubuklar: Formun yanna hareket ubuklarnn eklenip eklenmeyecei ile ilgilidir. e. Resim: Formun zemininde kullanlacak resmi belirtir. f. Genilik: Formun eninin ka cm olaca belirlenir. Veri Sekmesinin zellikleri a. Kayt Kayna: Formda grntlenecek kaytlarn veri tabanndaki hangi tablo yada sorgudan alnacan belirtir. b. Dzenleme zni: Formda grntlenecek kaytlar zerinde deiiklik yaplmak isteniyorsa bu satrda evet seenei seilir. Eer hayr seilirse kaytlar sadece grntlenir ve yeni bir kayt eklenebilir. Fakat varolan kayt zerinde deiiklik yaplamaz. c. Silme zni: Formda grntlenecek kaytlarn silinmesi istenmiyorsa hayr seilir. Olay zellikleri Olay, bir nesne zerinde herhangi bir ilem gerekletirildiinde ortaya kar. rnein; bir tablonun almas, bir komut dmesine baslmas bir olaydr. Kullanc nesne ile ilgili olaylar eitli yollar ile tanmlayarak programn akn ynlendirir. a. Geerli Olduunda: Yeni bir kayda geildiinde meydana gelir. b. Ekleme ncesinde: Yeni bir kayt eklenmeden nce meydana gelir. c. Ekleme Sonrasnda: Yeni bir kayt eklendikten sonra meydana gelir. d. Aldnda: Form aldnda meydana gelir. e. Yklendiinde: Form alp kayt grntlendikten sonra meydana gelir. f. Kaldrldnda: Form kaldrldnda meydana gelir. g. Kapandnda: Form kapandnda meydana gelir. h. Etkinletiinde: Form aktif olduktan sonra meydana gelir. i. Odaklanldnda: Form yada form zerindeki bir nesneye odaklanldnda meydana gelir. j. Hata durumunda: Bir hata ktnda meydana gelir. Bir olay seildiinde olaya bal hangi eylemin gerekletirileceinin tanmlanmas gereklidir. Microsoft Accessde olaylar tanmlamak iin 3 yol kullanlabilir: Deyim oluturucusu Macro oluturucusu Kod oluturucusu Dier Sekmesi : Ksayol Men ubuu: Bu zellik rnein metin kutusu zerindeyken farenin sa tuuna basldnda ortaya kan ksayol mensn grntlemek iin kullanlr. ALT FORM Birden fazla tablo form veya rapor ile ilgili verileri ana form zerinde grntlemek amacyla grntlenir. rnein ana tablonun kaytlarna bal baka bir tablodaki kaytlar da ayn form zerinde grntlemek istiyorsak bu amala alt formlar kullanlr. RAPORLAR Raporlar, veri tabanndaki bilgilerin basl olarak elde edilebilecek ekilde zel olarak tasarlanan formlardr. Raporlama ileminde veri tabannda istenilen sonu da kat zerine belirli

19 bir dzen ile aktarlr. Raporlar doru veri taban kullanmnn gstergeleridir. nk raporlardaki herhangi bir bilgi tutarszl veri bir hata olduunu gsterir. RAPORUN BLMLER a. Sayfa stbilgisi: Raporun her sayfasnda bulunmas istenen bilgiler bu blmde yer alr. b. Ayrnt: Raporun ana blmdr. Asl yazdrlmak istenen bilgiler burada yer alr. Dier blmlerin hi birisi grntlenmese bile ayrnt blm mutlaka raporda grntlenir. c. Sayfa Altbilgisi: Sayfaya zg bilgiler burada yer alr. Sayfa says, sayfa toplam gibi her sayfann sonuna yazdrlmak istenen bilgiler buraya yerletirilir. Raporun bu temel blmleri dnda eitli grevleri bulunan dier blmleri ise unlardr: d. Rapor stbilgisi: Raporun en banda bulunan ksmdr. Bu blme yazlan bilgiler sadece bir kere raporun en banda bulunur. e. Rapor stbilgisi: Tm rapora ait bilgileri ierir. rnein rapordaki toplam kayt says, toplamlar, raporun sayfa says gibi bilgiler bu blme yazlr. f. Grup stbilgisi: Raporda grntlenecek kaytlar arasnda bir gruplama yaplacaksa kullanlr. Bu ksm gruplara ait ortak balk ve bilgileri ierebilir. rnein renci adna gre gruplama yaplyorsa grup bal renci ad olabilir. g. Grup stbilgisi: Gruplara ait bilgiler bu blmde yer alr. Grup olarak bir araya getirilen bilgilerin altnda grntlenir. RAPOR GRNMLER Bir rapor 3 farkl ekilde grntlenebilir: a. Tasarm Grnm: Bu grnmde rapor zerinde istenilen deiiklikler yaplabilir. b. Bask nizleme: Raporun yazcda nasl baslaca aynen ekran zerinde gsterilir. c. Yerleim nizleme: Rapor sayfa sayfa incelenebilir. Raporun sayfa zerinde yerleimini gstermek zere kopya veriler kullanlr ve sorgu ltlerine grnmde yer verilmez. RAPORLARDA GRUP KAYITLARI Veri taban iinde mkerrer olan alan bilgilerine gre gruplar oluturulur ve her grup kendi arasnda grup toplamalar gibi aritmetik ilemlere alnr. Ana bilgiler iinde mkerrer bilgileri olan birden fazla alan olabilir. Access 10 alan bilgisi iin gruplama yaplmasna izin verir. Raporlama dzenlemeleri yaplan pencerede alanlar ayrnt ksmna tek satr halinde yerletirildikten sonra fare imleci cetvel zerine satr bilgileri hizasna getirilir. Sa dme ile alan ksa yol mensnden Sralama ve Gruplama seilir. Access bu seim zerine sralama ve gruplama tanmlar yaplan iletiim kutusunu aar. SIRALAMA VE GRUPLAMA Alan Deyim Stunu: Bilgileri gruplanacak alan tanm seilir. Sralama Dzeni Stunu: Bu stuna gruplanan bilgiler iin sralama ekli verilir. Azalan veya artan iletiim kutusunun alt blmnde grupla ile ilgili zellik tanmlar yaplr. Her grup bilgisini ayr bir satr halinde yazdrmak iin Grup st bilgisi evet seilir. Program, bu seime gre raporlama penceresi ayrnt alan stnde yeni bir alan aar. Grup alan tanm alan bal olarak verilir. Gruplanan bilgilerde her grup sonunda toplam gibi aritmetik ilem yaplacaksa grup alt bilgisi satrnda evet seilir. Grupla satr listesinden grup alt bilgisi alanndaki grup bilgilerinin nasl yazdrlaca seenei seilir. Grup skl satrna gruplanan bilgilerin hangi deere gre yaplaca tanmlanr. Birlikte tut satr listesinden grup bilgilerinin ayn sayfada bir arada tutulmas veya paralanabilecei seilerek belirtilir. Grup Bilgileri Metin Bilgisi ise: Grupla lemi Her bir deer - Grup tanmlamalarnn aynen verilmesini salar.

20 nek Karakterleri - Grup tanm iin ayrlan alanda grup tanm balangcnda n adet karakter yazlacan belirtir. Grup Bilgileri Tarih Bilgileri ise. Grupla lemi Her bir deer - Gruplanan tarihin aynen verilmesini salar. Yl - Gruplanan tarihin sadece yl rakamlarn verdirir. eyrek - Gruplanan tarihi dnem rakamlaryla verdirir. Ay - Gruplanan tarihin sadece ay rakamlarn verdirir. Hafta - Gruplanan tarihin kanc hafta olduunun rakamlarn verdirir. Gn - Gruplanan tarihin sadece gn rakamlarn verdirir. Saat - Gruplanan tarihin sadece saat rakamlarn verdirir. Dakika - Gruplanan tarihin sadece dakika rakamlarn verdirir. Grup Bilgileri Say veya Parasal Bilgi ise: Grupla lemi Her bir deer - Grup deerlerinin aynen verilmesini salar. Sklk - Grup deerlerinin belirtilecek aralklarla doldurulmasn salar. ETKET BASIMI Baz durumlarda veri taban tablo bilgileri mteriler, satclar gibi firmann ilikili olduu kiilerle ilgili adresleri ierir. Bu eit bilgilerin dosyalanmasnn nedeni gerektiinde ilgililere yazlacak mektup zarflarna yaptrlacak etiketlerin baslmas iindir. Adres bilgileri etiketlere belirtilecek dzende ve yaz tipine gre yazdrlr. Bu ilemde nemli olan kullanlacak etiketlerin modelinin bilinmesidir. Etiket form paketi zerinde marka ve modeli yazl olduundan bu bilgilerin programa tantlmas yeterlidir. lkemizde genellikle Avery L7.162 kullanlr. MAKROLAR Macro, MS-Access ortamnda el ile gerekletirilen ilem admlarn tek bir isim altnda toplayp saklayarak bu isim ile altrlp ilem admlarnn bir kerede gerekletirilmesini salar. Makrolar ile bir olayn ortaya kmas durumunda yaplacak eylemler tanmlanabilir. rnein bilgi girii iin bir ok form arasnda dolamak gerekebilir. Bu olduka vakit alan bir ilemdir. Ama tek bir form zerine bir komut dmesi konularak bu dmeye basldnda dier formun almas salanabilir. Bunun dnda kullancya ait zel men ubuklarnn oluturulmas, klavye tularnn baz eylemlere atanmas gibi ilemler makrolar yardmyla Visual Basic komutlarna ba vurmadan yaplabilir. Macro Tasarm Ortam Eylem stunu: Makro admlarnn her birinin belirledii stunlar. Bu stunda eitli makro eylemleri yer almaktadr. Bu eylemler ve ilemleri aada ksaca ilenmitir. Kayt bul: Bir form veya veri sayfasnda bilgi aramak iin kullanlr. Sonrakini bul: Sonrakini bulmaya yarar. Denetime git - zerinde odaklanacak alan veya denetimi etkin hale getirir Sayfaya git: Sayfalara blnm bir formda istenilen sayfaya gitmek iin kullanlr. Men esi al: Herhangi bir Access mensndeki herhangi bir seenei gerekletirir. rnein bir form akken geerli olan menden dzen altnda geri al seeneinin almas salanabilir. Nesne Kopyala: bir veri taban nesnesini baka bir veri tabanna yada ayn veri taban iinde baka bir isimle kopyalamaya yarar.

21 Yazdr: O srada etkin olan veri taban nesnesinin yazc ktsn almak iin kullanlr. stenirse nesnenin bir ksm yada tamam bastrlabilir. Nesne Se: Bir veri taban nesnesini seili hale getirir. Bylece seilen nesne zerinde bir eylem gerekletirilebilir. Deer Belirle: Bir form yada rapor zerindeki bir denetim alana yada bir zellie bir deer atanabilmesini salar. Tm Kaytlar Gster: Bir szge uygulanarak snrlandrlm olan kaytlarn tmnn tekrar gsterilmesini salar. zetle szgeci kaldrmak iin kullanlr. Kum Saati: Bir makro alrken windowsun imlecini kum saati haline getirir. letim Kutusu: uyar veya bilgi amal mesajn grntlenmesini salar. Bip: Bip sesi kartr. kt: Belirtilen veri taban nesnesini belirtilen dosya formatnda saklar. Nesne Gnder: Bir veri taban nesnesini bir e posta yazlmna gndermeye yarar. Veri Taban Aktar: Veri tabanlar arasnda bilgi al verii yapmakta kullanlr. Elektronik Tablo Aktar: Bir veri taban ile bir hesap tablosu arasnda bilgi al verii yapmakta kullanlr. Metin Aktar: Bir veri taban ile bir metin dosyas arasnda bilgi al verii yapmakta kullanlr. Makro Durdur: Sadece ekranda almakta olan makroyu durmak iin kullanlr. Ara ubuu Gster: Kullanc tarafndan yaratlan ara ubuklarnn grntlenmesini yada grntlenmemesini salar. k: Microsoft Accessin kapatlmasn salar. MODLLER Access ortamnda oluturulan bamsz program kodlardr. Bu kodlar VB programlama dili ile oluturulur. Bu program paralar dier veri taban nesnelerinden bamsz olarak oluturulabilir. Fakat dorudan altrlamazlar. Form ve raporlarn yetersiz kald durumlarda bu nesneler zerinde modller kullanlabilir. MODL ETLER VBde kullanlan 3 tr modl vardr: 1. Genel Modller: veri tabannn her nesnesinde ve her aamasnda kullanlabilecek program paralarn ierebilir. 2. Form Modlleri: sadece belli bir forma bal olarak alan program paralarn ierir. 3. Rapor Modlleri: sadece belirli bir rapora bal olarak alan genel amal olmayan program paralarn ierir. rnek: Private function gnler( ) Dim gn Gn= Array(Pazar, Pazartesi, Sal, aramba, Cuma, Cumartesi) Msqbox Bugn & gn(Weekday (Date ( ))) End Function DLookup Foksiyonu Kullanm: 1. Saysal veriler iin: DLookup(alan ad,tablo ad, kriter=n ) 2. Alfa saysal veriler iin: DLookup(alan ad,tablo ad, kriter=string ) 3. Tarih trnde veriler iin: DLookup(alan ad,tablo ad, kriter=#tarih#) rnek: Form zerindeki bir nesneyi kullanmak.

22 Dlookup (alan ad,tablo ad, kriter= & Forms!formad!kontrolad) DoCmd Komutu Modl yazlmlarnda altrlacak veri taban uygulamasnn tantld nesne komutudur. Do Command kelimelerinden (komut ile) tretilmitir. Kullanm: DoCmd.uygulanacak yntem [arguman1, arguman2,] 1. Docmd: Tanmlanan nesnenin altrlmasn salar. 2. Uygulanacak Yntem: Komutla birlikte hangi yntemin uygulanaca yani hangi veri taban nesnesinin altrlaca tanmlanr. Uygulanacak yntem olarak u tanmlamalar yaplabilir. a. Open Form: Form tablosunun altrlacan belirtir. b. Open Raport: Raporlama tablosunun altrlacan belirtir. c. Run Macro: Macro tanmlamalarnn altrlacan belirtir. d. Go To Record: Belirtilen kayda gitmeyi salar. e. Beep: bip sesi karr. f. Maximize: maksimum karakter. g. Minimize: minimum karakter. 3. Argman1: altrlacak nesne bilgileri iinde hangilerinin ileme alnaca tanmlanan parametrelerdir. Bu parametrelerden bazlar unlardr: acNormal: Nesnenin normal olarak alacan belirtir. acEdit. Ek giriler, dzeltmeler yaplacak ekilde almasn salar. AcAdd: Nesneye ek giriler yaplacan belirtir. AcNewRecord: Yeni bir kayt ekleneceini belirtir. AcReadOnly: Nesnenin sadece okunmak zere alacan belirtir. acDesign: Nesne penceresinin dzenleme durumunda almasn salar. acPreview. Yazcda yazdrlacak bilgilerin ekranda izlenecek ekilde almasn salar. Hata Kontrol Deyimleri Procedure yazlmlarndaki komutlarn almas esnasnda olas hata durumlarna nlem almak amacyla kullanlan deyimlerdir. On Error Goto Paragraf: Procedure yazlmlarnda satr satr tanmlanan ilem aknda bir hata olmas durumunda procedurenin nasl bir tavr alacan belirten paragrafa gemesini salayan bir deyimdir. Deyim tanm birbirinden 3 farkl ekilde verilebilir: 1. On Error Goto Paragraf ad 2. On Error Resume Next 3. On Error Goto 0 1.deyim hata durumunda ilem aknn belirtilen paragrafa dallanmasn, 2.deyim hatann olutuu yerden bir sonraki satra dallanmasn, 3.deyim procedurede oluan hatann pas geilmesini salar. MDE DOSYASI OLUTURMAK Kullanclarn veri taban iindeki formlarn, raporlarn ve modllerin nasl tasarlandn grmeden kullanmasn salamak amacyla mde dosyas yaratlr. Bir veri taban dosyasnn mde dosyas olarak kaydedilmesi demek VB kodlarn iermeyecek ekilde saklanmas demektir. Bu ekilde bir mde dosyas hibir kaynak kod iermez. Bu yntem kullanc dzeyinde gvenlik salamaktan daha kolaydr. Bu ekilde ok kullancl sistemlerde kullanc oluturmak ve haklarn dzenlemek eylemlerine gerek kalmaz. Bir mde dosyasnn zellikleri u ekilde sralanabilir:

23 Kullanclar form, rapor ve modl nesnelerinin tasarmn gremezler. Bu nesnelerin yenilerini yaratamazlar. Kullanclar tablolar, sorgular ve ilikileri grebilir. Bunlar zerinde deiiklik yapabilirler. Form, rapor ve modl nesneleri baka bir veri tabanna tanamaz. Tablo, sorgu ve makrolar mde veri taban olmayan baka bir veri tabanna tanabilir. Ayn zamanda ondan da bu veri tabanna tablo, sorgu ve makro nesneleri tanabilir. Kullanclar nesne gz atcsn kullanamazlar Mde dosyas daha az yer kaplar ve dolaysyla sistem baarsn da arttrr. FRE KULLANMAK Veri tabannn alna bir ifre konularak veri taban koruma altna alnabilir. Bu uygulanmas en kolay yntemdir.