SNDRM SSTEM ALIMA SORULARI YANITLARI

1. Canllar niin beslenirler? Canllar yaamsal faaliyetlerini srdrebilmek iin enerjiye ihtiyalar vardr. Bu enerjiyi beslenerek karlarlar.

2. Canllarn enerji retebilmeleri iin sadece besin almalar yeterlimidir? -Yeterli deildir. nk besinlerden enerji retebilmesi iin canllarn solunumda yapmas gerekir. 3. Besinlerin vcuda enerji vermelerinin dnda baka grevleri var mdr? Evet vardr. Besinler vcutta kullanlarak; byme ve gelimeyi, vcudun kendini yenilemesini, vcuttaki olaylarn dzenlenmesini ve yaralarn iyilemesini salar.

4. Besin maddeleri ieriklerine gre nasl gruplandrlrlar? Besin maddeleri; Karbonhidrat-ya-protein-vitamin-su ve mineraller olarak gruplandrlr. 5. Besinlerin yaamsal faaliyetlerde kullanlmas iin vcudun hangi blmne gemeleri gerekir? Hcre zarndan hcre iine gemesi gerekir.

6. Vcudumuza aldmz tm besinler hcre zarndan geebilir mi? Geemezler. Baz besinler hcre zarndan geemeyecek kadar byk molekllere sahiptirler.

7. Byk molekll, hcre zarndan geemeyen besin maddeleri hangileridir? Karbonhidrat, Ya ve Protein hcre zarndan geemeyen byk molekllere sahiptir.

8. Kk molekll, hcre zarndan geebilen besin maddeleri hangileridir? Vitaminler, mineraller ve su hcre zarndan geebilen kk molekll besinlerdir.

9. Byk molekll besinler, kk yaplara paralanabilir mi? Paralanabilirler. Byk molekll besinler hcre zarndan geemedii iin, hcre zarndan geebilecek kadar kk yaplara paralanarak hcre zarndan geebilirler.

10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. -

Sindirim nedir? Besinlerin, hcre zarndan geebilecek kadar kk molekllere paralanmas olayna SNDRM denir. Sindirim sistemi nedir? Sindirim ile grevli organ ve yaplarn oluturduu sisteme SNDRM SSTEM denir. Vcudumuzda ka eit sindirim olay grlr? Fiziksel (mekanik) ve Kimyasal sindirim olmak zere iki eit sindirim vardr. Fiziksel (mekanik) sindirim nedir? Besinlerin ineme ve kas hareketleri ile kk paralara ayrlmasna FZKSEL (MEKANK) SNDRM denir. Fiziksel sindirim vcudun nerelerinde ve nasl gerekleir? Azda; diler ve dilin yardmyla, midede ise mide kaslarnn hareketi ile besinleri daha kk paralara ayrarak gerekleir. Fiziksel sindirimin amac nedir? Besinlerin blnp paralanp bulama haline getirilerek kimyasal sindirimin daha kolay gereklemesini salamaktr. Kimyasal sindirim nedir? Byk molekll besinlerin enzim yardm ile hcre zarndan geebilecek kk molekll besinlere paralanmasna KMYASAL SNDRM denir. Enzim nedir? Kimyasal sindirimin gereklemesine yardmc olan zel salglara ENZM denir.

17. -

18. Kimyasal sindirimin gereklemesi iin suya ihtiya var mdr? Evet vardr. Besinlerin kimyasal sindirimine yardmc olan enzimler ancak su bulunan ortamda etkili olur.

19. Kimyasal sindirimin gerekletii ortamdaki su miktar deiir mi? 20. Su miktar deiir. Besinlerin sindirildii ortamda her zaman su miktar azalr. Fiziksel sindirimde enzim kullanlr m?

Kullanlmaz. Fiziksel sindirimde besinler yap talarna deil ,kk paralara ayrlrlar.

21. Bir besinin hcre zarndan geebilecei bykle gelmesi iin fiziksel sindirim art mdr? 22. 23. 24. art deildir. Fiziksel sindirim sadece kimyasal sindirimi hzlandrmak ve daha kolay gereklemesini salamak iin gereklidir. Sindirim sistemimizi oluturan yaplar nelerdir? Srasyla; Az-Yutak-Yemek borusu-Mide-nce barsak-Kaln barsak ve Ans. Azn sindirimdeki grevi nedir? Azdaki diler, dil ve tkrk besinlerin fiziksel ve kimyasal sindirimine yardmc olur. Azda bulunan dil sindirime yardmc olabilir mi? Evet, olur. Dil, aza alnan besinleri dilere doru iterek fiziksel sindirimin gereklemesine yardmc olur. Ayrca inenmi besinleri de yutaa iter. Azda bulunan diler sindirime nasl yardmc olur? Azdaki besinler ineme ile kk paralara ayrlmasn salayan dilerimiz fiziksel (mekanik) sindirimi balatrlar. Tkrk svs sindirime nasl yardmc olur? Tkrk bezleri aza zel kanallarla tkrk denilen salgy salglarlar. Tkrk; besinleri slatp, yumuatarak daha kolay inenmesini salayarak fiziksel sindirime yardmc olur ve kolay yutmay gerekletirir. Ayrca tkrk svs iinde bulunan enzim sayesinde karbonhidratlarn kimyasal sindirimi balar. Karbonhidratlarn kimyasal sindirimi azda m balar? Evet, karbonhidratlarn kimyasal sindirimi tkrk svs iindeki pityalin enzimi ile azda balar. Yutak vcudumuzun neresinde bulunur? stte burun ve az boluu ile altta soluk ve yemek borusu ile balantl olan yerde bir kpr gibidir. Yutak sindirimde grevlimidir? Yutak sindirimde grevlidir. Yutak azdan gelen besinleri yemek borusuna geirerek yutma ilemini gerekletirir. Yutak yutma annda

25. 26. -

27. 28. 29. -

soluk borusunu kapatarak besinlerin soluk borusuna gemesini engelleyerek sindirimdeki grevini yerine getirir. 30. 31. Yemek borusunun yaps nasldr? Dz kaslardan olumu sindirim sistemi organdr. Yemek borusunun sindirimdeki grevi nedir? Yemek borusu yutma olay ile gelen besinleri, yapsndaki kaslarn kaslp gevemesiyle mideye tar.

32. Yemek borusunu meydana getiren dz kaslar ters ynde alrsa ne olur? 33. Yemek borusu ters ynde alrsa midedeki besinler aza doru tanr. Buna bal olarak kusma olay gerekleir. Yutak ve yemek borusunda sindirim gerekleir mi? Gereklemez. Yutak ve yemek borusunda besinler paralanmad iin fiziksel sindirim, enzim salglanmad iin de kimyasal sindirim gereklemez. Midenin yaps nasldr? Mide dz kaslardan olumu ve en gelimi sindirim sistemi organdr. Midede fiziksel sindirim gerekleir mi? Gerekleir. Midedeki dz kaslar besinleri alkalar, kartrr ve ezerek bulama kvamna getirip, fiziksel sindirimi gerekletirir. Mide besinleri sindirmek iin salg salglar m? Evet, mide mide zsuyu denilen bir salg salglar. Mide z suyunda neler bulunur? Mide zsuyunda; mide asidi ve proteinlerin kimyasal sindirimini balatan enzim bulunur. Mide z suyu mideye zarar verebilir mi? Verebilir. Mide asidi mide i yzeyini yakabilir, enzim ise midenin i yzeyini sindirebilir. Fakat mide kendini korumak iin mukus denilen bir salg salglar. Mukus salgs midenin i yzeyini sararak midenin zarar grmesini engeller. Midede bulama kvamna gelen besinlere ne olur? Bulama kvamna gelen besinler, midenin kaslp geveme hareketi ile ince barsaa geer.

34. 35. 36. 37. 38. -

39. -

40. 41. 42. -

nce barsan yaps nasldr? Sindirim sisteminin en uzun blm olan ince barsak zel kanallar yardmyla karacier ve pankreas ile balantldr. nce barsakta fiziksel sindirim gerekleir mi? Gerekleir. Karacierden ince barsaa salglanan safra svs ile yalarn mekanik sindirimi gerekletirir. nce barsakta kimyasal sindirim gerekleir mi? Evet, gerekleir; Pankreastan ince barsaa gnderilen pankreas zsuyu ile protein, karbonhidrat ve yalarn kimyasal sindirimi gerekleir.

43. Hangi besinlerin kimyasal sindirimi ince barsakta tamamlanr? Kimyasal sindirimi azda balayan karbonhidratlarn, midede balayan proteinlerin ve ince barsakta balayan yalarn kimyasal sindirimi ince barsakta tamamlanr. nce barsakta sindirimi tamamlanan besinlere ne olur? Kimyasal sindirim sonucu, oluan kk molekll besinler emilerek kana geer. nce barsaktaki bu olaya emilim denir. Emilim olayn gerekletiren yaplar nelerdir? nce barsan i yzeyinde bulunan ok saydaki parmak eklinde kntlara villus denir. Bu villuslar besinlerin kana emilimini, kana gemesini salar. Villuslarn knt eklinde olmas emilime yarar salar m? Salar. Villuslar ince barsan i yzeyini artrdndan emilim daha ksa srede gerekleir. Kaln barsan sindirimdeki grevi nedir? nce barsaktan kana geemeyen besin artklar kaln barsaa geerek posa haline geer. Kaln barsaktaki posalarda bulunan su ve mineraller kaln barsan i yzeyi tarafndan emilir. Bylece posada sv ve yararl madde kalmadndan posa iyice kat hale gelir. Kaln barsakta sindirim gerekleir mi? Gereklemez. Kaln barsakta sadece su ve minerallerin emilimi gerekleir. Ansn sindirimdeki grevi nedir?

44. 45. -

46. 47. -

48. 49.

50. 51. 52. 53. 54. 55. 56. -

Ans besin artklarnn d ortama atld ksmdr. Sindirim sistemine yardmc organlar hangileridir? Karacier ve Pankreastr. Karacier sindirime nasl yardmc olur? Karacier ince barsaa safra zsuyu denilen bir salg gndererek sindirime yardmc olur. Safra salgsnda enzim var mdr? Hayr yoktur. Safra salgsnn grevi nedir? Safra salgsnda enzim olmad iin mekanik sindirimi gerekletirerek kimyasal sindirimi kolaylatrr. Pankreas sindirime nasl yardmc olur? nce barsaa pankreas zsuyu denilen bir salg gndererek yardmc olur. Pankreas z suyunun iinde enzim var mdr? Evet vardr. Pankreas z suyunun grevi nedir? Pankreas zsuyunda karbonhidratlarn-proteinlerin ve yalarn kimyasal sindirimini gerekletiren enzimler bulundurur. Bylece bu besin maddelerinin kimyasal sindirimini gerekletirir. Karbonhidrat ierikli besinlere enzimler etki eder mi? Etki eder. Karbonhidratlar az ve incebarsakta olmak zere iki kez kimyasal sindirime urar. nce, azda tkrk halinde bulunan enzimlerle, daha sonra ince barsakta pankreastan salglanan pankreas zsuyu ile tamamen kk molekll olan glikozlara dntrlrler. Midede karbonhidratlarn sindirimi gereklemez. Protein ierikli besinlere enzimler etki eder mi? Etki eder. Proteinlerin sindirimi mide ve ince barsak olarak iki organda tamamlanr. Midede, mide zsuyundaki enzimlerle balar. nce barsakta, ince barsaktan ve pankreastan salglanan pankreas zsuyu iindeki enzimlerle kk molekll proteinlere dntrrler. Azda proteinlerin kimyasal sindirimi gereklemez. Sindirilen besin ierikleri ne olur?

57. -

58. -

59.

Karbonhidratlar ve proteinler kimyasal sinirime uradktan sonra ince barsakta emilerek kana geerek, vcudun ihtiyacn karlamak zere hcrelere iletilir. Yalar, kk molekllere ayrldktan sonra ince barsaktan nce lenf damarlarna, sonrada kan dolamna kararak hcrelere tanr. Vitamin, mineral ve su sindirilmeden bir ksm ince barsaktan, bir ksm da kaln barsaktan kan dolamna katlr.

60. 61. -

Karbonhidratlarn vcuttaki grevi nedir? Enerji retiminde ilk nce karbonhidratlar kullanlr.Vcutta ksa srede enerjiye dntrlebilen besin grubu karbonhidratlardr. Karbonhidratlar hangi besinlerde bol miktarda bulunur? Patates, arpa, pirin, msr, buday, eker kam, eker pancar, bal, st, makarna, ya pasta ve ekmek gibi besinlerde bol miktarda karbonhidrat bulunur. Yalarn vcuttaki grevi nedir? Yalar, karbonhidratlardan sonra vcutta enerji retiminde kullanlr. Ayrca organlarmzn etrafn sararak onlar darbelere kar korurlar. Deri altnda tabaka oluturarak vcudun scak kalmasn salar.

62. -

63. Eit miktarda ya ve karbonhidratn verdii enerji ayn mdr? 64. Yan ierdii enerji miktar daha fazla olduu iin yalar daha fazla enerji verir. Yalar hangi besinlerde bol miktarda bulunurlar? Balk, kaymak, tereya, st, peynir, zeytin, msr, ayiei, susam, ceviz, fndk, soya fasulyesi, yer fst ve zeytinya gibi besinlerde bol miktarda ya bulunur. Proteinlerin vcuttaki grevleri nelerdir? Proteinler; yaralarn onarlmas, byme, gelime ve hastalklarla vcudun savaabilmesi iin gereklidir. Proteinler vcudumuzda yapconarc olarak grevlidirler. Proteinler hangi besinlerde bol miktarda bulunur? Buday, avdar, arpa, baklagiller, et, st, yourt, peynir, yumurta ve balk gibi besinlerde bol miktarda protein bulunur.

65. -

66. -

67. Byme ve gelime dneminde yeterli miktarda protein alnmamas nelere yol aabilir?

68. -

Proteinler yapc-onarc besin olduundan; byme gelime anda yeterince protein alnmazsa byme yavalar veya durabilir. Proteinler enerji verme zelliine sahip midir? Proteinlerde enerji verme zelliine sahiptir. Fakat asl grevleri yapconarc olduundan vcutta karbonhidrat ve ya tkendii zaman enerji verici olarak kullanlr. Vitaminlerin grevleri nelerdir? Vitaminler vcutta dzenleyici olarak grev yaparlar. Vcudun byme, gelimesinde, hastalklara kar diren kazanmasnda grevlidir. Vitaminler enerji verir mi? Vitaminler enerji vermezler, ancak vcudun dzenli almasn salarlar. Vitaminler hangi besinlerde bulunur? Tm sebze ve meyvelerde, et ve st rnlerinde, tahllarda bulunur. Minerallerin vcuttaki grevleri nelerdir? Btn besinlerde bulunan mineraller vcutta dzenleyici olarak grev alrlar. Suyun vcudumuzdaki grevleri nelerdir? Su vcudumuzda dzenleyicilik grevi yapar. Canllar iin gerekli olan enzimler ancak su olan ortamlarda alrlar. Neden dengeli ve doru beslenmeliyiz? Gnlk enerji ihtiyacmz karlayabilmek iin, byme ve gelimemizin salkl bir ekilde gereklemesi iin yeterli ve dengeli beslenmeliyiz. Gereinden fazla besin almak nelere sebep olabilir? Vcudumuz besinlerin ihtiyacndan fazla olan ksmn harcayamaz ve bunlar yaa dntrerek depo eder. Depo edilen yalar ise bir sre sonra imanla neden olur.

69. -

70. 71. 72. 73. 74. 75. -

76. Dengeli ve y eterli beslenme iin hangi besinleri tketmeliyiz? Besin ierikleri protein, karbonhidrat, ya, vitamin, mineral ve su ihtiyacmz karlayacak oranda olan besinleri birlikte tketmeliyiz.

77. Sindirim sisteminin saln olumlu ve olumsuz ynde neler etkiler?

Her besinden yeteri kadar yemek, nnde yemek, doal yiyecekler tketmek, lokmalarmz uzun ineyerek yemek ve egzersiz yapmak sindirim sistemimizi olumlu ynde etkiler. Tek ynl ve dengesiz beslenmek, katk maddesi ieren besinler tketmek, sigara ve alkol kullanmak ve stres sindirim sistemimizi olumsuz ynde etkiler.

78.

Sindirim sistemi saln korumak iin neler yapmalyz?

Lokmalar, iyice inemeli ve yava yemeliyiz. ok scak ve ok souk eyler yiyip imemeliyiz. Sofradan sindirim sistemimizi yoracak kadar ok yemeden kalkmalyz. Yemek srasnda ve yemekten hemen sonra fazla miktarda su imemeliyiz. Yemekten sonra bir saat kadar istirahat etmeliyiz. Kafeinli ve asitli ieceklerden uzak durmalyz.