BLM 8

BETONARME
8.1 APLKASYON
1. Genel
artnamenin bu blm betonarme ngermesiz kpr elemanlar ve
yaplar iindir. ngermeli olarak tasarlanan kpr elemanlar Blm 9un
artlarna uymal.
2. Notasyon
a= Denklem dikdrtgenel gerilme blounun derinlii (Blm 8.16.2.7).
a
b
=Dengeli uzama durumu iin dikdrtgenel gerilme blou derinlii.
a
v
=Kesme akl,mnferit yk ve mesnet yz arasndaki mesafe (Blm
8.15.5.8 ve 8.16.6.8).
A=Eilme ekme donatsn evreleyen ve bu donatyla ayn arlk merkezine
sahip betonun,filiz veya ubuk saysyla blnm mm
2
cinsinden etkin ekme
alan. Eilme ekme donats eitli ebatlarda ubuklardan veya filizlerden
oluuyorsa, ubuk veya filiz says toplam donat alannn kullanlan en byk
ubuk veya filiz apna blnmesiyle bulunmal. Hesaplarda Ay hesaplamak iin
kullanlan net paspay kalnl 2x25.4(50.8)mmyi amamal.
A
b
=Tek ubuk alan , mm
2
(Blm 8.25.1).
A
c
=Spiralin d apna llm spiral donatl basn elemannn ekirdek alan,
mm
2
(Blm 8.18.2.2.2).
A
cv
=Kesme transferine mukavemet eden beton kesitinin alan , mm
2
(Blm
8.16.6.4.5).
A
f
=Dirsek veya kancada mukavemet momenti donats alan , mm
2
(Blm 8.15.5.8
ve 8.16.6.8).
A
g
=Kesit brt alan , mm
2
.
A
h
=Eilme ekme donatsna paralel kesme donats alan , mm
2
(Blm 8.15.5.8
ve 8.16.6.8).
A
n
=Dirsek veya kancada ekme kuvvetine, N
c
(N
uc
) mukavemet iin kullanlan
donat alan , mm
2
(Blm 8.15.5.5 ve 8.16.6.8).
A
s
=ekme donats alan, mm
2
.
A
s
=Basn donats alan, mm
2
.
A
sf
=I- ve T-kesitlerinin sarkk flanlarnn basn dayanmn gerekletirmek iin
gerekli donat alan.
A
sk
=Bir kenar yznde birim ykseklikte yzey donats alan,inch
2
/ft.
A
st
=Boyuna donatnn toplam alan(Blm 8.16.4.1.2 ve 8.16.4.2.1).
A
v
=Bir s mesafesinde kesme donats alan.
A
vf
=Kesme srtnme donats alan , mm
2
(Blm 8.15.5.4.3).
A
w
=Eklenecek veya bindirilecek tek filiz alan , mm
2
(Blm 8.30.1.2 ve Blm
8.30.2).
A
1
=Ykl alan (Blm 8.15.2.1.3 ve 8.16.7.2).
A
2
=Geometrik olarak ykl alana benzer ve onunla emerkezli mesnet yzeyi
ksmnn maksimum alan(Blm 8.15.2.1.3 ve 8.16.6.6.2).
b=Elemann basn yznn genilii.
b
o
=Levha ve temellerde kritik kesit evresi(Blm 8.15.5.6.2 ve 8.16.6.6.2).
b
v
=Yatay kesme iin incelenen temas yzeyinde enine kesit genilii.
b
w
=Kiri gvdesi genilii veya dairesel kesit ap(Blm 8.15.5.1.1).
c=En utaki basn lifinden tarafsz eksene mesafe(Blm 8.16.2.7).
C
m
=Gerek moment diyagramn denk niform moment diyagramna balayan
arpan(Blm 8.16.5.2.7).
d=ekme donats arlk merkezinden en utaki basn lifine mesafe, mm .
Dairesel kesitler iin kesme dayanmn hesaplarken,elemann kar yarsndaki en
utaki basn lifinden ekme donats arlk merkezine mesafeden kk olmas
gerekmez. Bileik elemanlar iin yatay kesme dayanmn hesaplarken d,tm
bileik enine kesit iin en utaki basn lifinden ekme donats arlk merkezine
mesafe olmal.
d =En utaki basn lifinden basn donats arlk merkezine mesafe , mm .
d =Donat ihmal edilerek brt kesitin arlk merkezinden ekme donats
arlk merkezine mesafe , mm .
d
b
=ubuk veya filizin nominal ap , mm .
d
c
=En utaki ekme lifinden en yakn ubuk veya filize mesafe, mm. Hesaplarda,
d
c
yi hesaplamak iin kullanlan net paspay 2x25.4(50.8)mmden byk olmamal.
E
c
=Betonun elastiklik modl(Blm 8.7.1).
EI=Basn elemannn eilme rijitlii(Blm 8.16.5.2.7).
E
s
=Donatnn elastiklik modl(Blm 8.7.2).
f
b
=Betonun ykl alanda ortalama mesnet gerilmesi(Blm 8.15.2.1.3 ve Blm
8.16.7.1),Mpa.
f
c
= Betonda servis yknde u basn lifi gerilmesi(Blm 8.15.2.1.1),Mpa
f
c
=Betonun hesap basn dayanm, Mpa.
(f
c
)
1/2
=Beton hesap basn dayanmnn karekk, Mpa.
f
ct
=Hafif agrega betonunda ortalama yarma ekme gerilmesi, Mpa.
f
f
=Donatda yorulma gerilmesi snf, ksi(Blm 8.16.8.3)
f
min
=Donatda cebirsel minimum gerilme seviyesi(Blm 8.16.8.3), Mpa.
f
f
=Beton kopma modl, Mpa (Blm 8.15.2.1.1).
f
s
=Servis yklerinde donatda ekme gerilmesi, Mpa (Blm 8.15.2.2).
f
s
=Denge durumunda basn donatsnda gerilme(Blm 8.16.3.4.3
ve8.16.4.2.3) ,Mpa.
f
t
=Servis yknde betonda en u lifteki ekme gerilmesi(Blm 8.15.2.1.1) ,Mpa.
f
y
=Donat hesap akma dayanm, Mpa.
h=Elemann tm kalnl,mm.
h
f
=I- Ve T- kesitlerinde basn flan kalnl ,mm.
I
cr
=atlam kesitin betona aktarlan atalet momenti(Blm 8.13.3).
I
c
=Sapma hesaplamalarnda etkin atalet momenti(Blm 8.13.3)
I
g
=Donat ihmal edilerek tarafsz eksene gre brt beton kesitinin atalet momenti.
I
s
=Eleman enine kesitinin tarafsz eksenine gre donat atalet momenti.
k=Basn elemanlar iin etkin boy arpan(Blm 8.16.5.2.3).
l
a
=Bklme noktasnda veya mesnette ek saplama boyu , mm (Blm 8.24.2.3).
2
l
d
=Bindirme boyu , mm (Blm 8.24-8.32).
l
dh
=ekmede , kritik kesitten kancann d ucuna llen,standart kanca bindirme
boyu, (kritik kesit ve kancann balangc (teet noktas) art bkm yarap ve
bir ubuk ap) , mm(Blm 8.29).
l
dh
= l
hb
x uygun deiim katsays.
l
hb
=ekmede standart kancann esas bindirme boyu, mm.
l
u
=Basn elemann mesnetsiz uzunluu (Blm 8.16.5.2.1).
M=Hesaplanm moment kapasitesi (Blm 8.24.2.3).
M
a
=Sapmann hesapland srada elemandaki maksimum moment(Blm
8.13.3).
M
b
=Dengeli uzama durumunda kesitteki nominal moment dayanm(Blm
8.16.4.2.3).
M
c
=Basn eleman tasarmnda kullanlacak moment(Blm 8.16.5.2.7).
M
cr
=atlama momenti(Blm 8.13.3).
M
n
=Kesitin nominal moment dayanm.
M
nx
=x ekseni dorultusunda kesitin nominal moment dayanm(Blm 8.16.4.3).
M
ny
=y ekseni dorultusunda kesitin nominal moment dayanm(Blm 8.16.4.3).
M
u
=Kesitte arttrlm moment.
M
ux
=x ekseni dorultusunda arttrlm moment bileeni(Blm 8.16.4.3).
M
uy
=y ekseni dorultusunda arttrlm moment bileeni(Blm 8.16.4.3).
M
1b
=Basn elemannda, yerekimi yklerinden kaynaklanan, klasik ereve
analiziyle hesaplanm fark edilir yanal yer deitirmeyle sonulanmayan u
momentlerinin knn deeri. Eleman tek erilikle bklmse pozitif, eleman
ift erilikle bklmse negatiftir(Blm 8.16.5.2.4).
M
2b
=Basn elemannda, yerekimi yklerinden kaynaklanan, klasik ereve
analiziyle hesaplanm fark edilir yanal yer deitirmeyle sonulanmayan u
momentlerinin bynn deeri . Her zaman pozitiftir.
M
2s
=Basn elemannda yanal yklerden veya yerekimi yklerinden
kaynaklanan ve ile tanmlanm , l
u
/1500 deerinden byk, klasik ereve
analizinden hesaplanm fark edilebilir yanal yer deitirmeyle sonulanan u
momentlerinin by(Blm 8.16.5.2).
n= Elastisite oran modl=E
s
/E
c
(Blm 8.15.3.4)
N= V ile e zamanl oluan, basn iin pozitif, ekme iin negatif ve bzlme ve
snmeden dolay gelien gerilme etkilerini ieren, enine kesite normal eksenel
tasarm yk(Blm 8.15.2.2-8.15.5.2.3)
N
c
= V ile e zamanl etkiyen kanca dirseinin tepesinde uygulanan tasarm ekme
tasarm kuvveti,ekme iin pozitif alnr(Blm 8.15.5.8).
N
u
= V
u
ile ezamanl oluan enine kesite normal deitirilmi eksenel yk,basn
iin pozitif , ekme iin negatiftir,bzlme ve snmeden dolay gerilme etkilerini
ierir.(Blm 8.16.6.2.2)
N
uc
= V
u
ile e zamanl etkiyen kanca dirseinin tepesinde uygulanan tasarm
ekme tasarm kuvveti,ekme iin pozitif alnr(Blm 8.16.6.8)
P
b
=Dengeli ekil deitirme durumunda eksenel yk dayanm (Blm 8.16.4.2.3).
P
c
=Kritik yk(Blm 8.16.5.2.7)
P
o
=Sfr eksantirisitede kesitin nominal eksenel yk dayanm (Blm 8.16.4.2.1).
P
n
=Verilen eksantrisitede nominal eksenel yk dayanm.
P
nx
= Eilmenin sadece x ekseni dorultusunda gerekletiinin varsayld
durumda M
nx
e kar gelen nominal eksenel yk dayanm(Blm 8.16.4.3).
3
P
ny
= Eilmenin sadece y ekseni dorultusunda gerekletiinin varsayld
durumda M
ny
e kar gelen nominal eksenel yk dayanm(Blm 8.16.4.3)
P
nxy
=ki eksenli yklemede nominal eksenel yk dayanm(Blm 8.16.4.3)
P
u
=Verilen eksantrisitede deitirilmi eksenel yk
r=Bir basn elemannda enine kesitin eylemsizlik yarap(Blm 8.16.5.2.2)
s=Boyuna donatya paralel dorultuda kayma donats aral , mm.
s
w
=Eklenecek veya bindirilecek filiz aral,mm.
S=Aklk boyu,mm
V=Kesitte tasarm kesme kuvveti(Blm 8.15.5.1.1)
v=Kesitte tasarm kesme gerilmesi(Blm 8.15.5.1.1)
V
c
=Betonun salad nominal kesme dayanm(Blm 8.16.6.1)
v
c
=Beton tarafndan tanan msaade edilebilir kesme gerilmesi(Blm 8.15.5.2)
v
dh
=Herhangi bir enine kesitte tasarm yatay kesme gerilmesi(Blm 8.15.5.5.3)
v
h
=Msaade edilen yatay kesme gerilmesi(Blm 8.15.5.5.3)
V
n
=Nominal kesme dayanm(Blm 8.16.6.1)
V
nh
=Nominal yatay kesme dayanm(Blm 8.16.6.5.3)
V
s
=Kayma donatsyla salanan nominal kesme dayanm(Blm 8.16.6.1)
V
u
=Kesitte arttrlm kesme kuvveti(Blm 8.16.6.1)
w
c
=Beton birim hacim arl , kN /m
3
.
y
t
=Donatnn ihmal edildii brt kesitin arlk merkezi ekseninden ekmedeki u
life mesafe(Blm 8.13.3).
z=Eilme donats dalmn snrlayan miktar(Blm 8.16.8.4).
(alfa)=Eimli kayma donats ve elemann boyuna ekseni aras a.

f
=Kayma srtnme donats ile kayma dzlemi arasndaki a(Blm 8.15.5.4
ve 8.16.6.4).

b
=Kesilen donat alannn kesitteki toplam donat alanna oran(Blm
8.24.1.4.2).

c
= Mnferit ykn veya reaksiyon alannn uzun kenarnn ksa kenarna
oran;dairesel mnferit yk veya reaksiyon alan iin
c
=1 alnr(Blm 8.16.5.6.3
ve 8.16.6.6.2).

d
=Maksimum l yk momentinin maksimum toplam yk momentine orannn
mutlak deeri,her zaman pozitif.

1
=Denk basn blgesi derinliinin , maksimum basn gerilmesi lifinden
tarafsz eksene derinliine oran(Blm 8.16.2.7).
=Beton birim hacim arlyla ilgili dzeltme arpan.(Blm 8.15.5.4 ve
8.16.6.4)
(m)=Srtnme katsays(Blm 8.15.5.4.3)
(ro)=ekme donats oran=A
S
/b
w
d , A
s
/bd
=Basn donats oran=A
S
/bd

b
=Dengeli ekil deitirme durumunu oluturan donat oran(Blm 8.16.3.1.1)

s
=Spiral donat hacminin spiral donatl basn eleman ekirdek hacmine
(Spirallerin dna kadar) oran(Blm 8.18.2.2.2)

w
=Denklem (8-4) ve Denklem (8-48)de kullanlan donat oran.

b
=Yanal yer deitirmeye kar basn elemannn ular arasnda eleman
erilii etkilerini yanstmak zere uca doru sivriltilmi elemanlarda moment
bytme arpan
(Yanal yer deitirmeye yol amayan momentlerin bytme arpan)
4

s
=Yanal yklerden ve yerekimi yklerinden kaynaklanan yanal srklenme
etkilerini yanstmak zere yanal yer deitirmeye kar uca doru sivriltilmemi
elemanlarda moment bytme arpan(Yanal yer deitirmeye yol aan
momentlerin bytme arpan)
(fi)=Dayanm azaltma arpan(Blm 8.16.1.2)
8.1.1 Tanmlar
Aadaki terimler Blm 8de genel kullanm amal tanmlanmtr.
zel tanmlar ayr blmlerde verilmitir:
Dirsek veya kanca: Mnferit yk veya kiri tepkisini desteklemek iin kolon veya
duvar yznden ynelmi ksa (guse) konsol. Blm 8.15.5.8 ve 8.16.6.8e bak.
Beton basn dayanm (f
c
): Beton basn hesap dayanm, Mpa.
Beton, hafif yap: Hafif yap betonu birim hacim arlk test metoduyla
belirlenmi, 115 pcf(16.4kN /m
3
)yi amayan kuru birim hacim arla sahip, hafif
agrega ieren beton. Bu hesaplamada, doal kumsuz hafif beton tm-hafif
beton olarak ve normal kum ieren iyi agregaya sahip beton kum-hafif beton
olarak adlandrlr.
Deforme donat: Deforme takviye ubuklar, deforme filiz, kaynakl dz hasr,
kaynakl deforme hasr.
Tasarm yk: Tm uygulanabilir ykler ve kuvvetler veya onlarn ilgili i
momentleri ve elemanlar blmek iin kullanlan kuvvetler. Servis yk
tasarmyla tasarm iin tasarm yk yk arpansz ykleri ifade eder. Dayanm
tasarm metoduyla tasarm iin tasarm yk uygun yk faktryle arplm
ykleri ifade eder.
Tasarm dayanm: dayanm azaltma faktryle arplm nihai dayanm.
Bindirme boyu: Kritik kesitle donatnn tasarm dayanmn gelitirmek iin gerekli
grlen donat boyu.
Saplama boyu: Kritik kesit tesinde salanan saplanm donat boyu.
Arttrlm yk: Dayanm tasarm metoduyla eleman paralamak iin kullanlan
uygun yk arpanyla arttrlm yk.
Nihai dayanm: Herhangi dayanm azaltma faktr uygulanmadan nce, dayanm
tasarm metodunun art ve varsaymlarna uygun hesaplanm enine kesit veya
eleman dayanm.
Dz donat: Deforme donat tanmna uymayan donat.
Gerekli dayanm: Arttrlm yklere veya ilgili i moment ve kuvvetlere, Blm
3.2.2de art koulmu kombinasyonlardaki kuvvetlere direnmek iin gerekli
eleman enine kesit dayanm.
Servis yk: Yk arpansz ykler.
Spiral donat: Silindirik helis biiminde srekli balanm donat.
Yarma ekme dayanm(f
cf
): Yap betonu iin hafif agrega hesaplarna uygun olarak
belirlenmi beton ekme dayanm
5
Etriye ve gergiler: Ayr birimlerden, ak, kapal veya srekli sarlm donatlardan
olumu yanal donat. Etriye terimi genellikle yatay elemanlardaki yanal donat ve
dey elemanlardakiler iin gergi kullanlr.
Gergi elemannda ekme: Tm kenarlarda snrl pas payna sahip ve tm enine
kesitte ekme oluturmak iin yeterli eksenel ekme kuvvetine sahip para. rnek:
Kemer gergileri, stteki destek yapya yk tayan makas kprc, ve
makastaki ana gerilme elemanlar.
Akma dayanm veya akma noktas (f
y
):Hesaplanm minimum akma dayanm
veya pound/inch
2
cinsinden donat akma noktas.
8.2 BETON
Yapnn her blm iin hesaplanm basn dayanm f
c
planlar
zerinde gsterilmeli. f
c
iin artlar yaplm silindir testlerine dayandrlmal ve
Blm 4-Ksm IIye uygun olarak test edilmeli.
8.3 DONATI
8.3.1 Donat snfnn akma dayanm planlar zerinde gsterilmelidir.
8.3.2 Kaynaklanacak donat plan zerinde belirtilmeli ve kullanlacak kaynak ilemi
belirtilmeli.
8.3.3 Projelerde 60.000 psi(413.7Mpa)den fazla akma dayanm f
y
, kullanlmamal.
8.3.4 Spiral ve gergiler iin dz ubuk veya dz filiz dnda kullanlabilmesi dnda
deforme donat kullanlmal.
8.3.5 Donat, takviye ubuklar hari -ki bunlarda akma ve ekme dayanm tam-boy
ubuklar zerindeki testlerle belirlenmi olan dayanmlardr- Ksm II, Blm 5te
verilmi hesaplara uyar.
BLM B
ANALZ
8.4 GENEL
Srekli ve rijit ereve yaplarn tm elemanlar, elastik analiz teorisinde
belirlendii gibi Blm 3.2-3.2.2de hesaplanm yklerin maksimum etkileri iin
dizayn edilmeli.
8.5 UZAMA VE KISALMA
8.5.1 Genel olarak basit aklklarda scaklk deiimi iin takviye, aklk uzunluu 40
foot(12.2m)u geince yaplacaktr.
8.5.2 Srekli kprlerde tasarm, termal gerilmeler veya termal hareketlerin krclar,
kayc plakalar, elastomerik pedler ve baka yollarla uyumu iin takviye edilmi
olmal.
8.5.3 Normal beton iin termal genleme ve ksalma katsays 0.000006/F
0
alnabilir.
8.5.4 Normal beton iin bzlme katsays 0.0002 alnabilir.
8.5.5 Hafif beton iin termal ve bzlme katsaylar kullanlan hafif agrega cinsine gre
belirlenmeli.
8.6 RJTLK
6
8.6.1 Srekli ve rijit ereve elemanlarnn relatif eilme ve burulma rijitliini
hesaplamak iin herhangi makul varsaymlar yaplabilir. Yaplan varsaymlar
analiz boyunca srekli olmal.
8.6.2 Guse etkisi hem momentleri belirlerken, hem de elemanlarn tasarmnda gz
nne alnmal.
8.7 ELASTSTE MODL VE POSSON ORANI
8.7.1 Beton iin elastisite modl E
c
, 90(12.8kN/m
3
) ve 155(22.10kN/m
3
)pound/foot
3
arasndaki w
c
deerleri iin w
c
1.5
(0.0428)/(f
c
)

olarak alnabilir. Normal beton

(w
c
=145 pcf(20.6kN/m
3
)) iin E
c
, 4,729.77(fc ) olarak alnabilir.
8.7.2 E
s
, elastisite modl, ngermesiz elik donat iin 29.000.000(2x10
5
Mpa)psi
alnabilir.
8.7.3 Poisson oran 0.2 farz edilir.
8.8 AIKLIK
8.8.1 Mesnetleriyle birlikte ina edilmemi elemanlarn aklk uzunluu, mesnet
merkezleri arasndaki mesafeyi amayacak ekilde, net aklk+eleman derinlii
olarak alnabilir.
8.8.2 Srekli ve rijit ereve elemanlarn analizinde, momentlerin hesaplanmasnda
elemanlarn geometrik merkezlerine mesafeler kullanlmal. Mesnet yzlerindeki
momentler eleman tasarm iin kullanlabilir. Srekli veya snrlanm elemann
ekseniyle 45
0
veya daha fazla a yapan pahkrlar eleman ve mesnetle monolitik
ina edildiinde, eleman ve pahkr birleik derinliinin eleman kalnlnn en az
1 kat olduu bir kesitte olduu varsaylmal. Pahkrn hibir paras etkin
derinlie ek farz edilmemeli.
8.8.3 Levhalarn etkin aklk boyu blm 3.24.1de hesapland gibi olmal.
8.9 SEHMLERN KONTROL
8.9.1 Genel
Kpr yaplarnn eilme elemanlar, servis yk art arpmada kprnn
dayanm ve kullanlln olumsuz etkileyebilecek sehimleri veya herhangi
deformasyonlar snrlayacak yeterli rijitlie sahip olacak ekilde projelendirilmeli.
8.9.2 st Yap Derinlik Snrlamalar
Tablo 8.9.2de art koulan minimum derinlikler, sehim lm daha kk
derinliklerin olumsuz etkiler olmadan kullanlabileceini gstermedike nerilir.
8.9.3 styap Sehim Snrlamalar
Sapma hesaplar yaparken, aadaki kriterler nerilir:
8.9.3.1 Tercihen basit veya srekli aralklara sahip elemanlar, canl servis yk art
arpmadan dolay sapmalar, ehirsel blgelerindeki ksmen yayalar tarafndan
kullanlan kprler -ki burada oran tercihen 1/1000i amamal- dnda , akln
1/800n amayacak ekilde projelendirilmeli.
8.9.3.2 Canl servis yk art arpmadan dolay konsol kollarn sapmas, orann tercihen
1/375 olmas gerektii yaya kullanmn ieren durum dnda, konsol kolunun
1/300 ile snrlanmal.
8.10 BASIN FLANI GENL
7
8.10.1 T-Kirii
1. T-Kirii flan olarak, etkili levhann toplam genilii kiri aklk boyunun
n amamal. Kiri gvdesinin her bir kenarndan sarkan efektif flan
genilii levha geniliinin 6 katn veya bir sonraki kiri gvdesine net
mesafenin sini amamal.
8.10.1.2 Sadece bir kenarda levhas olan kirilerde sarkan etkin flan genilii
kiri aklk boyunun 1/12sini, levha kalnlnn 6 katn veya bir sonraki kiri
gvdesine net mesafenin sini amamal.
8.10.1.3 Ek basn alan iin flan salamak iin T-tipinin kullanld izole T-
kirileri, kiri gvdesi geniliinin sinden az olmayan flan kalnlna ve kiri
gvdesi geniliinin 4 katndan fazla olmayan bir etkin flan geniliine sahip olmal.
8.10.1.4 ntegral eilme balklar iin, kazk balnn her kenarndan sarkan
etkin flan genilii en kk levha kalnlnn 6 katn veya eilme bal aklk
boyunun 1/10unu amayacaktr. Konsol eilme balklar iin, aklk boyu, konsol
aklnn boyunun 2 kat alnmal.
8.10.2 Kutu Kiriler
8.10.2.1 Basn iin tm levha kalnl etkin farz edilir.
8.10.2.2 ntegral eilme balklar iin, Blm 8.10.1.4e baknz.
TABLO 8.9.2 Sabit Derinlik Paralar in nerilen Minumum Derinlikler
Foot cinsiden minimum aklk
1

styap Tipi Tek aklk Srekli aklklar
Trafie paralel 1.2(S+10)/30 (S+10)/30 0.542
Donatyla kpr plakalar
T-Kirileri 0.070S 0.065S
Kutu-Kiriler 0.060S 0.055S
Yaya Yap Kirileri 0.033S 0.033S

S= Blm 8.8de tanmlanm foot cinsinden aklk boyu.
8.11 LEVHA VE KR GVDES KALINLII
8.11.1 Tabliye levhalarnn kalnl blm 3.24.3e gre fakat Blm 8.9da
hesaplanm olandan az olmayacak ekilde dizayn edilmeli.
8.11.2 Kutu kiriin alttaki levha kalnl , tasarmda istenmedike kalnln st
levhadan byk olmamas dnda , kiri gvdeleri arasndaki net akln
1/16sndan veya 5
1/2
inch(139.7mm)ten az olmamal.
8.11.3 Tasarm iin gerekli olduunda, kiri gvdesi kalnlnda deiimler, kiri
gvdesi kalnl farknn 12 kat kadar bir minimum mesafeye inceltilebilir.
8.12 DYAFRAMLAR
1
Deiken derinlik elemanlar kullanldnda, pozitif ve negatif moment kesitlerinde bal rijitlikteki deiimi hesaba
katabilmek iin deerler ayarlanabilir.
8
8.12.1 Diyaframlar, yanal kuvvetlere mukavemet etmek iin ve kesit geometrisini
srdrmek iin farkl yollar salanmadka, T-kirileri ve kutu kiri aklklarnda
kullanlabilir. Testler ve yapsal analiz yeterli dayanm gsterdiinde diyaframlar
ihmal edilebilir.
8.12.2 T-Kiri inasnda, 40 foot(12.2m)tan fazla aklklar iin maksimum pozitif
moment noktasnda bir ara diyagram nerilir.
8.12.3 Dz kutu kiri kprleri ve 800 foot(243.8m) veya daha fazla i yarapa
sahip kemer kutu kiriler ara diyaframa ihtiya duymaz. 800 foot(243.8m)tan az i
yarapa sahip kemer kutu kiri kprleri iin aksi testler ve yapsal analizlerle
gsterilmedike ara diyaframlar gereklidir. Burulma direnimine yardmc olmak iin
byle kemerli kutu kirilerde maksimum 40 foot(12.2m) diyafram akl nerilir.
8.13 SEHMLERN HESAPLANMASI
8.13.1 Hesaplanm sehimler parmaklk, kaldrm kenar, yaya kaldrm veya
iskele kaldrlmadan nce styapyla monolitik olarak yerletirilmemi herhangi bir
eleman dndaki tm styap kesitinin enkesit zelliklerine dayanarak belirlenmeli.
8.13.2 Hareketli yk sehimi , styap eilme elemanlarnn birlikte alt ve eit
sehime sahip olduklar varsaymna dayanabilir. Hareketli ykler, Blm 3.12de
hesaplanan msaade edilen yk younluu azaltmas uygulanm tamamen ykl
btn trafik eritlerini ierir. Hareketli yklemenin tm boyuna eilme elemanlarna
uniform dalm olduu varsaylr.
8.13.3 Yk uygulanmasndan hemen sonra oluan sehimler , elastik
yerdeitirmeler iin genel metot ve formller kullanlarak hesaplanacaktr. Rijitlik
deerleri daha ayrntl bir analizle elde edilmedike, ilk yerdeitirmeler, beton iin
elastisite modln Blm 8.7de normal veya hafif beton iin hesaplanan elastisite
modl ve atalet momentini ya brt atalet momenti I
g
veya etkin atalet momenti I
e
alarak aadaki gibi hesaplanacaktr.
I
e
=(M
cr
/ M
a
)
3
I
g
+[1-(M
cr
/ M
a
)
3
] I
cr
I
g
(8-1)
Bu ifadede :
M
cr
= f
r
I
g
/ y
t
(8-2)

Ve f
r
=Blm 8.15.2.1.1 de hesaplanm beton atlama modldr.
Srekli elemanlar iin efektif atalet momenti, kritik pozitif ve negatif kesitler iin
Denklem (8-1) den elde edilmi deerlerin ortalamas olarak alnabilir. Prizmatik
elemanlar iin, etkin atalet momenti, basit veya srekli aklarda, akln
ortasndaki; konsollarda mesnetteki deer gibi Denklem (8-1)den elde edilmi
deerdir.
8.13.4 Deerler daha ayrntl bir analizle elde edilmedike, normal ve hafif beton
eilme elemanlarnda uzun sreli sehim , varsaylan srekli ykten dolay oluan,
9
Blm 8.13.3e uygun hesaplanm ve aadaki arpanlardan biriyle arplm ani
yerdeitirme olacaktr.
(a)Ani yerdeitirme I
g
ye dayanlarak hesaplandnda, uzun sreli sehim iin
arpm faktr 4 alnacaktr.
(b)Ani yerdeitirme I
e
ye dayanlarak hesaplandnda, uzun sreli sehim iin
arpm faktr 3-1.2(A
s
/A
s
) 1.6 alnacaktr.
BLM C
TASARIM
8.14 GENEL
8.14.1 Tasarm Metotlar
8.14.1.1 Betonarme elemanlarn dizayn ya servis yk dizaynnda
gerekletirildii gibi servis yk ve emniyet gerilmeleri referans alnarak ya da
alternatif olarak dayanm tasarmnda gerekletirildii gibi yk arpanlar ve
dayanmlar referans alnarak yaplabilir.
8.14.1.2 Dayanm tasarmnn uygulanmad Blm 3.5 ve 3.17 dnda bu
hesaplamann tm uygulanabilir artlar her iki tasarm metoduna uygulanr.
8.14.1.3 Eer servis yk gerilmeleri Blm 8.15.2de verilmi deerlerle
snrlanmsa, dayanm tasarmnn dayanm ve kullanabilirlik artlarnn servis yk
tasarmyla karlanm olduu farz edilir.
8.14.2 Bileik Eilme Elemanlar
8.14.2.1 Bileik eilme elemanlar ayr yerlerde ina edilmi fakat stne konan
yklere yekpare tepki verecek ekilde birbirine balanm prekast ve/veya yerinde
dkm beton elemanlarn ierir. Tasarm dnldnde, mesnetlendirilmi
elemanlar tm yklere mukavemet edebilmelerini salayacak ve sehim ve atlamalar
snrlamak iin gerekli tm tasarm zelliklerini gerekletirmedike iksa
kaldrlmamal.
8.14.2.2 Tm bileik eleman veya onun blmleri, kesme ve momente mukavemet
etmek iin kullanlr. Tekil elemanlar, yklemenin tm kritik aamalar iin
incelemeli ve bileik elemann tasarm dayanmn tam olarak gerekletirmesi
srasnda karlat tm yklere kar dayanacak ekilde dizayn edilmeli.
8.14.2.3 Hesap dayanm birim arlk veya eitli elemanlarn dier zellikleri
farklysa, tekil elemanlarn zellikleri veya en kritik deerler tasarmda kullanlr.
10
8.14.2.4 Dayanm tasarmyla bileik elemann eilme dayanmn hesaplarken
mesnetli veya mesnetsiz elemanlarda ayrm yaplmamal.
8.14.2.5 Tm elemann dey kesmeye mukavemet ettii farz edildiinde, tasarm
ayn enkesit ekilli monolitik dkm eleman iin olduu gibi Blm 8.15.5 veya
8.16.6nn artlarna uygun olmal.
8.14.2.6 Kayma donats Blm 8.27ye uygun olarak kenetlenmi elemanlara
tam ankranjlanmal. Yatay kesme iin, uzatlm ve ankrajlanm kesme donats
gergi olarak dahil edilebilir.
8.14.2.7Tasarm,eklenen elemanlarn temas yzeylerinde yatay kesme kuvvetinin
tam transferini salamal. Yatay kesme iin tasarm , Blm 8.15.5.5.veya Blm
8.16.6.5e uygun olmal.
8.14.3 Beton Kemerler
8.14.3.1 Bileik eilme ve kemer halkasnn eksenel yk dayanm Blm 8.16.4 ve
8.16.5 artlarna uygun olmal. Asl platformlu balanm kemerler dnda bir
kemer halkasnn dey dzleminde narinlik etkileri, mesnetsiz uzunluk, l
u
, kemer
halkasnn yar uzunluu , ve dnme yarap, r, kemer dzlemine dik bir eksenden
kemer halkasnn noktasna kadar alnmak zere Blm 8.16.5.2nin yaklak
prosedryle hesaplanr. Tablo 8.14.3te verilmi, k, etkin boy arpan deerleri
kullanlabilir. Denklem (8-41)de C
m
=1.0 olarak ve 0.85 alnacaktr.
8.14.3.2 Yanal mesnet noktalar ve asl platformlu balanm kemerin dey
dzlemindeki asklar arasnda narinlik etkileri Blm 8.16.5.1.1in artlarn hesaba
katan bir rasyonel analizle hesaplanabilir.
8.14.3.3 Kemer halkalarnn ekli uygulanabilir hale en yakn biimde tam l
yk iin denge poligonuna uymal.
8.14.3.4 Kemer barrel ve kabuklarda, boyuna donat kemer srt ve kemer i
yz arasnda eit datlm en az 0.01e eit donat alan/brt beton alan orann
salamal .Boyuna donat Blm 8.18.2ye uygun olarak yanal gergilerle sarlmal.
Kemer barrellerde enine donatnn st ve alt seviyelerinin buruma ve scaklk
gerilmeleri ve spandrel walls ve kolonlardan gelen yklerden dolay enine eilmeye
gre projelendirilmi olmas salanmal.
8.14.3.5 Tabliye levhasnda enine genleme derzleri salanmamsa, kemer
barrellerin , kolonlarn ve tabliye levhasnn bileik hareket etkileri gznne
alnmal. Genleme derzleri spandrel wallsda salanmal.
TABLO 8.14.3 K.Etkin boy arpanlar
Kat fark/aklk 3-mafsall 2-mafsall sabit
oran kemer kemer kemer
0.1-0.2 1.16 1.04 0.70
0.2-0.3 1.13 1.10 0.70
0.3-0.4 1.16 1.16 0.72
11
8.14.3.6 Doldurulmu spandrel duvardada 8 footu aan duvarlar yanal olarak
kenarda enine gerilmeleri azaltmak enine diyaframlar veya deyle 45
0
den byk
eimi olan payandalarla mesnetlendirilmeli. Kemer barreln tepesi ve spandral walls
i duvarlar su geirmez olmal ve dolgu iin bir drenaj sistemi salanmal.
8.15 SERVS YK TASARIM METODU
(EMNYET GERLMELER)
8.15.1 Genel artlar
8.15.1.1 Servis yk gerilmeleri ,Blm 8.15.2deki deerleri amamal.
8.15.1.2 Donatnn bindirilmesi ve eki Blm 8.24-8.32de istendii gibi olmaldr.
8.15.2 Emniyet Gerilmeleri
8.15.2.1 Beton
Betondaki gerilmeler aadakileri amamal.
8.15.2.1.1 Eilme
Basnta en utaki lif gerilmesi, f
c
..................................................0.4 f
c

ekmede sade beton iin utaki lif gerilmesi, f
t
............................ 0.21 f
r
Data veya testlerden f
r
kopma modl bulunamyorsa:
Normal beton ................................................................................ 0.623( f
c
)

Hafif kum betonu .......................................................................... 0.523( f

c
)

Tm hafif beton .......................................................................... 0.456( f

c
)

8.15.2.1.2 Kesme
v
c
, Kesme emniyet gerilmesinin detayl zeti iin Blm 8.15.5.2ye baknz.
8.15.2.1.3 Mesnet Gerilmesi
Ykl alanda mesnet gerilmesi f
b
, 0.3 f
c
i amamal.
Mesnet yzeyi tm kenarlarda yklenmi alandan genise, yklenmi alanda
emniyetli mesnet gerilmesi, 2den byk olmamak artyla (A
2
/A
1
)

ile arplmal.
Mesnet yzeyi eimli veya basamaklysa, A
2
, st tabannda ykl alana sahip,
tamamyla mesnet iinde bulunan, 1 deye 2 yatay kenar eimine sahip en geni
kesik dik piramit veya koninin alt tabannn alan alnabilir.
Ykl alan, sapma ve eksantrik yklemeden dolay yksek kenar gerilmelerine
tabi ise, mesnet yzeyinin ykl alandan daha geni olmasndan dolay herhangi bir
art ieren ykl alandaki mesnet emniyet gerilmesi bir 0.75 arpanyla arplmal.
8.15.2.2 Donat
Donatdaki ekme gerilmesi, f
s
, aadaki deerleri amamal.
Snf 40 donats .... 20,000 psi(1.38x10
5
Mpa)
12
Snf 60 donats .....24,000 psi(1.65x10
5
Mpa)
Dz donatda canl yk art arpmayla meydana gelen maksimum ekme gerilmesi
ve minimum gerilme arasndaki dalm Blm 8.16.8.3te verilen deeri amamal.
Yksek gerilme dalm olan blgelerde esas donatdaki bklmeden kanlmal.
8.15.3 Eilme
8.15.3.1 Servis yklerinde gerilme aratrmas iin , aadaki varsaymlarla
birlikte eilmede gerilme ve uzama dz-izgi teorisi kullanlmal.
8.15.3.2 Donat ve betonda, nonlineer uzama dalmnn gznne alnd basit
aklklarda 4/5, srekli aklklarda 2/5ten byk toplam derinlik/aklk oranna
sahip derin eilme elemanlar dnda, uzama tarafsz eksenden olan mesafeyle doru
orantldr.
8.15.3.3 Betonarme elemanlarda, beton ekme almaz.
8.15.3.4 n=E
s
/E
c
modler oran 6dan kk olmayan en yakn tam say alnr.
Sapma hesaplar dnda, hafif beton iin n deeri ayn dayanmdaki normal betonla
ayn farz edilir.
8.15.3.5 ki misli donatl eilme elemanlarnda gerilme hesaplar iin basn
donatsnn biimini deitirmek amacyla 2E
s
/E
c
efektif modler oran
kullanlacaktr. Byle donatda basn gerilmesi emniyetli ekme gerilmesinden
byk olmamal.
8.15.4 Basn Elemanlar
Basn elemanlarnn birletirilmi eilme ve eksenel yk kapasitesi Blm 8.16.4
artlarna uygun hesaplanlann %35i olarak alnmal. Blm 8.16.5 artlarna
uygun olarak narinlik etkileri dahil edilmeli. Denklem (8-41)deki P
u
terimi eksenel
proje yknn 2.5 katyla deitirilmeli. Blm 8.16.4 ve 8.16.5 artlarn kullanrken
=1.0 olarak alnmal.
8.15.5 Kesme
8.15.5.1 Kesme Gerilmesi
8.15.5.1.1 Proje kesme gerilmesi v, yle hesaplanacaktr:
v= V /b
w
d (8-3)
Burada V gz nne alnan kesitte tasarm kesme kuvveti, b
w
kiri gvdesi genilii
ve d en utaki basn lifinden boyuna ekme donatsnn arlk merkezine mesafe.
Uygunsa burulma etkileri dahil edilmeli.
8.15.5.1.2 Dairesel kesit iin, b
w
ap olacaktr ve d en utaki basn lifinin
elemann kar yarsndaki boyuna donatnn arlk merkezine mesafesinden az
olmamal.
8.15.5.1.3 Uca doru incelen kiri gvdeleri iin, b
w
,ortalama genilik veya
minimum geniliin 1.2 kat ifadelerinden kk olandr.
13
8.15.5.1.4 Kesmenin uyguland dorultudaki tepkiden dolay, elemann u
blgelerinde basn oluuyorsa, mesnet yznden bir d mesafesinden daha kk bir
mesafede yerlemi kesitler, d mesafesi iin hesaplanm V kesmesi iin
projelendirilir. Bu durumda mesnete d mesafesinden daha yakn kesitler d
mesafesindeki V kesmesi art byk mnferit ykler iin projelendirilmeli.
8.15.5.2 Beton Tarafndan Tanan Kesme Gerilmesi
8.15.5.2.1 Kirilerde, Tek Dorultulu Plaklarda Ve
Temellerde Kesme
Sadece kesme ve eilmeye maruz elemanlar iin, beton kesme emniyet gerilmesi
v
c
, 0.079(f
c
)

alnabilir. Aadaki ifade kullanlarak kesme emniyet gerilmesinin

daha detayl hesab yaplabilir:
v
c
=0.75(f
c
)

+7.58
w
(V
d
/M) 0.133(f
c
)

(8-4)
Not:
(a) M, gznne alnan kesitte V ile e zamanda oluan tasarm momenti.
(b) V
d
/M miktar 1.0den byk alnmamal.
8.15.5.2.2 Basn Elemanlarnda Kesme
Eksenel basnca maruz elemanlar iin beton kesme emniyet gerilmesi V
c
,
0.079( f
c
)

alnabilir. Daha detayl bir hesap
v
c
= 10.84 x [0.0068 + 0.0006 x (N/ A
g
) ] x ( f
c
)

(8-5)
ifadesi kullanlarak yaplabilir.
N/ A
g
miktar pound/inch
2
cinsinden ifade edilecektir.
8.15.5.2.3 ekme Elemanlarnda Kesme
Eksenel ekmeye maruz elemanlarda kesme donats, daha detayl bir hesap
yaplmad srece toplam kesmeyi tayacak ekilde aadaki ifadeyi kullanarak
projelendirilir:
v
c
= 10.84 x [ 0.0068 + 0.004 x ( N / A
g
) ] ( f
c
)

(8-6)
Not:
(a) N ekme iin negatiftir.
(b) N/ A
g
miktar pound/inch
2
cinsinden ifade edilmeli.
8.15.5.2.4 Hafif Beton in Kesme
Beton kesme gerilmesi v
c
iin olan takviyeler normal beton iin geerlidir. Hafif
beton kullanldnda aadaki deiikliklerden biri uygulanr:
(a) f
ct
belirlenmise, v
c
kesme gerilmesi, kullanlan f
ct
/6.7 deerinin ( f
c
) deerini
amamas kaydyla , ( f
c
) yerine f
ct
/6.7 koyarak deitirilmeli.
(b) f
ct
belirlenmemise, v
c
kesme gerilmesi tamam hafif beton iin 0.75le, kum-
hafif beton iin 0.85le arplmal. Ksmi kum kullanldnda lineer
enterpolasyon kullanlmal.
8.15.5.3 Kesme Donatsyla Tanan Kesme Gerilmesi
8.15.5.3.1 Tasarm kesme gerilmesi v , beton tarafndan tanan v
c
kesme
gerilmesini aarsa, kesme donats bu blme uygun seilmeli. Kesme donats Blm
8.19un genel artlarna da uymal.
14
8.15.5.3.2 Eleman eksenine dik kesme donats kullanldnda
A
v
= (v- v
c
) b
w
s/ f
s
(8-7)

8.15.5.3.3 Eimli etriyeler kullanldnda
A
v
= [(v- v
c
) b
w
s]/[ f
s
(sin +cos )] (8-8)


8.15.5.3.4 Kesme donats tek ubuk veya mesnetten ayn mesafelerde
bklm paralel ubuklarn tek bir grubundan oluuyorsa
A
v
= [(v- v
c
) b
w
d]/ (f
s
sin ) (8-9)
Burda (v-v
c
) , 0.125 x ( f
c
)

i amaz.
8.15.5.3.5 Kesme donats paralel bklm ubuk serilerinden veya
mesnetten farkl mesafelerde paralel bklm ubuk gruplarndan oluuyorsa
gerekli alan Denklem (8-8) ile hesaplanacaktr.
8.15.5.3.6 Kesme donats iin herhangi boyuna bklm ubuun eimli
ksmnn sadece merkez etkin kabul edilecektir.
8.15.5.3.7 Elemann ayn blm iin birden fazla tipte kesme donats
kullanlyorsa, gerekli alan eit tipler iin ayr ayr hesaplanm deerlerin
toplamdr. Byle hesaplarda v
c
sadece bir kez dahil edilecektir.
8.15.5.3.8 (v-v
c
) , 0.166 x ( f
c
)

yi aarsa , Blm 8.19da verilen maksimum
aralklar yarya indirilmeli.
8.15.5.3.9 (v-v
c
) deeri 0.322 x ( f
c
)
1/2
yi amamal.
8.15.5.3.10 Kesme dayanmn belirlemek iin eleman genilii boyunca
yerletirilmi eilme donats bir ekme blgesinde son buluyorsa, kesme donats
Blm 8.24.1.4 artlarna uymal.
8.15.5.4 Kesme Srtnmesi
8.15.5.4.1 Kesme-srtnmesi takviyesi, var olan veya potansiyel atlak, ayr
malzemeler arasnda bir ara yzey veya farkl zamanlarda dklm iki beton aras
bir ara yzey rneklerinde olduu gibi verilen bir dzleme kesme transferini gz
nne almann uygun olduu yerlerde uygulanr.
8.15.5.4.2 atlan gznne alnan kesme dzlemi boyunca oluaca farz
edilir. Kesme dzlemi boyunca kesme-srtnme donats iin gerekli olan A
vf
Blm
8.15.5.4.3 kullanarak veya kapsaml testlerin sonularyla kesin olarak uyuan
dayanm tahmini ile sonulanan herhangi farkl bir kesme transferi tasarm metodu
kullanarak belirlenir. 8.15.5.4.4 ile 8.15.5.4.8 paragraflarndaki artlar tm kesme
transferi dayanm hesaplarna uygulanacaktr.
8.15.5.4.3 Kesme-Srtnme Tasarm Metodu
15
(a) Kesme-Srtnme donats kesme dzlemine dikse, kesme-srtnme donats A
vf
aadaki ifade ile bulunur:
A
vf
= V/( f
S
) (8-10)
Bu ifade de Blm 8.15.5.4.3(c)ye gre srtnme katsays
(b) Kesme-Srtnme donats, kesme kuvveti kesme-srtnme donatsnda gerilme
oluturacak ekilde, kesme dzlemine eimlendirilmise, kesme-srtnme
donats alan A
vf
aadaki formlle hesaplanacaktr:
A
vf
= V/( f
S
( sin
f
+cos
f
)) (8-10)
Bu ifade de
f
kesme srtnmesi donats ile kesme dzlemi arasndaki adr.
(c) srtnme katsays Denklem (8-10) ve Denklem (8-11) iin,
Monolitik yerletirilmi beton 1.4
Blm 8.15.5.4.7de belirtildii gibi yzeyi przlendirilmi
sertlemi beton yanna yerletirilmi beton 1.0
Yzeyi bilinli olarak przlendirilmemi sertlemi beton
yanna yerletirilmi beton 0.6
bal ivilerle veya takviye ubuklarla sargl yap eliine
ankrajlanm beton (Blm 8.15.5.4.8e bak) 0.7
Burada normal beton iin, =1.0 , kum-hafif beton iin 0.85 ve tm hafif betonlar
iin 0.75 alnr. Ksmi kum yenilemesi kullanldnda lineer enterpolasyon
uygulanabilir.
8.15.5.4.4 v kesme gerilmesi 0.09 f
c
veya 360 psi(2.48Mpa)yi amamal.
8.15.5.4.5 Kesme dzlemi boyunca net gerilmeye ilave donatyla mukavemet
edilir. Kesme dzlemi boyunca gerekli A
vf
yi hesaplarken net permanan basn, A
vf
f
s
,
kesme-srtnme donatsndaki kuvvete ilave edilir.
8.15.5.4.6 Kesme-Srtnme donats kesme dzlemi boyunca uygun olarak
yerletirilmeli ve her iki tarafta hesap akma dayanmn salamak iin saplama,
kanca veya zel aletlere kaynakla ankrajlanmal.
8.15.5.4.7 Blm 8.15.5.4n amacn gerekletirmek iin, beton nceden
sertlemi beton yanna yerletirildiinde, kesme transferi iin ara yzey temiz ve
dkntsz olmal. Eer 1.07 farz edilirse, ara yzey yaklak inch
(6.35mm)lik tam genilik boyunca przlendirilmeli.
8.15.5.4.8 Kesme, elik putrel veya kiriler ile beton arasnda bal iviler
veya kaynakl takviye ubuklarla aktarlyorsa, elik temiz ve boyasz olmal.
16
8.15.5.5 Bileik Beton Eilme Elemanlar in Yatay Kesme
Dayanm
8.15.5.5.1 Bileik elemanda, birbirine balanm elemanlarn temas
yzeylerinde yatay kesme kuvvetlerinin tam transferi temin edilmeli.
8.15.5.5.2 Yatay kesmeye maruz enine kesitlerin tasarm Paragraf 8.15.5.5.3
veya 8.15.5.5.4 artlar veya kapsaml testlerin sonularyla salam olarak uyuan
dayanm tahmini ile sonulanan herhangi farkl bir kesme transferi tasarm metodu
kullanlarak belirlenir.
8.15.5.5.3 Herhangi bir enine kesitte v
dh
yatay kesme tasarm gerilmesi yle
hesaplanr:

v
dh
=V/ b
v
d (8-11a)

Burada V gznne alnan kesitte tasarm kesme kuvveti ve d tm bileik kesit
iindir. Yatay kesme v
dh
aadakilere uygun olarak msaade edilen v
h
yatay
kesmesini amamal:
(a) Temas yzeyi temiz, dkntsz ve bilinli olarak przlendirilmise, v
h
kesme gerilmesi 36 psi (0.248Mpa)yi amamal.
(b) Paragraf 8.15.5.5.5.e uygun olarak minimum gergiler salanmsa ve temas
yzeyi temiz ve dkntsz fakat bilinli olarak przlendirilmemise, v
h
kesme gerilmesi 36 psi(0.248Mpa)yi amamal.
(c) Paragraf 8.15.5.5.5.e uygun olarak minimum gergiler salanmsa, temas
yzeyi temiz ve dkntsz ve bilinli olarak yaklak inch tam
byklnde przlendirilmise, v
h
kesme gerilmesi 160 psi(1.103Mpa) yi
amamal.
(d) Temas yzeyini Blm 8.15.5.5.5.le istenen minimumdan fazla kesen gergi
donatsnn her yzdesi iin msaade edilen v
h
, 72f
y
/40000 psiyle arttrlabilir.
8.15.5.5.4 Akln 1/10unu amayan herhangi bir parada, yatay kesme,
aktarlacak basn veya ekme kuvvetindeki gerek deiimi ve birbirine balanan
elemanlar arasnda bu kuvveti yatay kesme olarak aktarmak iin gerekli donanm
hesaplayarak aratrlr. Yatay kesme Paragraf 8.15.5.5.3e uygun msaade edilen
kesme gerilmesi v
h
i amamal.
8.15.5.5.5 Yatay Kesme in Gergiler
(a) htiya duyulduunda, birbirine balanan elemanlar arasnda minimum gergi
donats alan salanmal. Gergi alan 50 b
v
s/f
y
, den az olmamal, ve s gergi aral 24
inch(609.6mm)i veya en kk mesnet eleman kiri gvdesi geniliinin 4 katn
amamal.
(b) Yatay kesme iin gergiler tek ubuklardan veya filizlerden ok blml etriye
veya (dz veya deforme) kaynakl hasrdan oluabilir. Tm
17
gergiler birbirine balanan elemanlara saplama veya kancalarla yeterince
ankrajlanmal.
8.15.5.6 Temeller Ve Levhalar in zel artlar
8.15.5.6.1 Levha ve temellerin mnferit yk ve tepkiler civarnda kesme
kapasitesi aadaki iki durumdan daha kat olanla belirlenecektir:
(a) Tm genilik boyunca uzanan bir dzlemde kritik kesite sahip , mnferit
yk veya tepki alan yznden d mesafesi kadar tede yerlemi , levha veya
temel iin kiri etkisi. Bu durum iin levha veya temel, kazklarla
desteklenmi temeller dnda Blm 8.15.5-8.15.5.3e uygun projelendirilir.
Kritik kesitte kesme Blm 4.4.11.3e uygun belirlenir.
(b) Eleman dzlemine dik kritik kesite sahip ve b
0
evresi minimum olacak
ekilde yerletirilmi, fakat mnferit yk evresine veya tepki alanna
d/2den daha yakn olan levha veya temel iin iki dorultulu etki. Bu durum
iin levha veya temel Blm 8.15.5.6.2 ve 8.15.5.6.3e uygun projelendirilmeli.
8.15.5.6.2 Tasarm kesme gerilmesi v, aadaki ifadeyle hesaplanr:

v=V/ b
0
d (8-12)
Burada V ve b
0
Blm 8.15.5.6.1 (b) de tanmlanm kritik kesitte alnacaktr.
8.15.5.6.3 Tasarm kesme gerilmesi V , kesme donats Blm 8.15.5.6.4
artlarna uymadka Denklem (8-13)le verilen V
e
yi amamal.
V
c
= [ 0.066 + (0.166 /
c
) ] ( f
c
)

0.149 x ( f
c
)

(8-13)
Bu ifadede:

c
=mnferit ykn veya reaksiyon alannn uzun kenarnn ksa kenara oran.
8.15.5.6.4 ubuk veya filizlerden oluan kesme donats levha temellerde
aadaki artlara uyarak kullanlabilir:
(a) Denklem (8-12) ile hesaplanm kesme gerilmeleri , 8.15.5.6.16(b)de
tanmlanm kritik kesitte ve mesnetten uzak birbirini izleyen kesitlerde
incelenecektir.
(b) Herhangi bir kesitte kesme gerilmesi v
c
, 0.075 x ( f
c
)

yi ve v ,
0.249x( f
c
)

yi amamal.
(c) vnin 0.075 x ( f
c
)

i at yerde, kesme donats Blm 8.15.5.3e uygun
olmal.
8.15.5.7 Kutu Menfez tabliyeleri in zel artlar
18
2 foot(609.6mm) veya daha fazla dolgu altndaki kutu menfez levhalar iin v
c
kesme gerilmesi aadaki ifadeyle hesaplanr:
v
c
= 0.083 x ( f
c
)

+ 15.168 x (V
d
/M) (8-14)
Ancak v
c
, 0.149x(f
c
)

i amamal. Sadece tek hcreli kutu menfezler iin,

duvarlarla monolitik levhalar iin v
c
nin 0.166x(f
c
)

den az alnmas gerekmez ve

basit mesnetli levhalar iin v
c
nin 0.100x(f
c
)

den az alnmas gerekmez. V

d
/M
miktar, M gznne alnan kesit iin V ile ayn anda gelien moment olmak zere
1.0den byk alnamaz. 2 foot(609.6mm) veya daha az dolgu altndaki kutu
menfezler iin Blm 3.2.4 ve 6.4n uygun artlar kullanlacaktr.
8.15.5.8 Dirsek Ve Bindirmelikler in zel artlar
8.15.5.8.1 Paragraf 8.15.5.8 artlar, a
v
/d kesme-derinlik oran ortak olandan
byk olmayan ve V den byk olmayan N
c
yatay ekme kuvvetine maruz dirsek ve
bindirmeliklere uygulanr. d mesafesi mesnet yznde hesaplanacaktr.
8.15.5.8.2 Mesnet alannn d ucunda derinlik 0.5dden az olmayacaktr.
8.15.5.8.3 Mesnet yz kesiti ayn anda V kesmesi, [Va
v
+ N
c
(h-d) ] momenti
ve N
c
yatay ekme kuvvetine mukavemet edecek ekilde projelendirilmeli. h mesafesi
mesnet yznden hesaplanmal.
(a) A
vf
, kesme-srtnme donatsnn V kesmesine mukavemet edebilmesi iin
projelendirilmesi Blm 8.15.5.4e uygun olmal. Normal beton iin v kesme
gerilmesi 0.09 f
c
i veya 360 psi(2.48Mpa)yi amamal. Tm hafif beton
veya kum-hafif beton iin v kesme gerilmesi (0.09-0.030 a
v
/d) f
c
veya (360-
126 a
v
/d) psiyi amamal.
(b) [Va
v
+N
c
(h-d) ] momentine mukavemet edecek A
f
donats Blm 8.15.2 ve
8.15.3e uygun hesaplanacaktr.
(c) ekme kuvveti N
c
ye mukavemet etmek iin A
n
donats A
n
= N
c
/f
s
ile
hesaplanacaktr. ekme kuvveti N
c
ekme gerilmelerinden kamak iin zel
takviyeler yaplmad srece 0.2 Vden az alnamaz.
(d) Esas ekme donats alan A
s
, (A
f
+A
n
) veya (2A
vf
/3+A
n
) ifadelerinden
byne eit alnmal.
8.15.5.8.4 0.5(A
s
A
n
)ten az olmayan A
h
toplam alanna sahip A
s
e paralel
gergiler veya kapal etriyeler, A
s
e bitiik etkin derinliin 2/3 boyunca uniform
olarak datlmal.
8.15.5.8.5 = A
s
/bd oran 0.04(f
c
/ f
y
)den az alnmamal.
8.15.5.8.6 Dirsek veya bindirmeliin n yznde A
s
ilk ekme donats,
aadakilerden biriyle ankrajlanr:
(a) En azndan enine ubua eit boyutta yap kayna; A
s
ubuklarnn hesap
akma dayanmn salayacak ekilde projelendirilmi kaynak,
19
(b) lk ekme ubuklar A
s
in yatay ereve (lup) oluturmak zere geriye
bklmesi; veya
(c) Pozitif ankrajn baz farkl yollar
8.15.5.8.7 Dirsek veya bindirmede ykn mesnet alan (biri salanmsa), A
s
esas ekme ubuklarnn dz ksmnn gerisine veya enine bir ankraj ubuunun i
yznn gerisine uzanmamamal.
8.16 DAYANIM TASARIM METODU (YK ARPANI TASARIMI)
8.16.1 Dayanm artlar
8.16.1.1 Gerekli Dayanm
Bir kesitin gerekli dayanm, Blm 3.22de art koulmu kombinasyonlarla
yapya uygulanan arplm yk ve kuvvetlere mukavemet etmek iin gerekli olan
dayanmdr. Yaplarn tm blmleri ve yapsal elemanlar en az istenen dayanma
eit proje dayanmlarna sahip olmal.

8.16.1.2 Tasarm Dayanm
8.16.1.2.1 Yk, moment, kesme ve gerilme cinsinden enine kesit veya eleman
tarafndan salanan tasarm dayanm, dayanm tasarm metodunun varsaym ve
artlarna uygun hesaplanm nihai dayanm arp dayanm azalma arpandr.
8.16.1.2.2 Dayanm-azaltma arpanlar, aadaki gibi olacaktr:
(a)Eilme ............................... =0.90
(b)Kesme................................ 0 . 85
(c)Eksenel basn
- Spiraler ............................ 0 . 75
- Gergiler ........................... 0 . 70
(d) Beton zerinde mesnet ..... =0.70
Proje eksenel yk dayanm P
n
,

0.10f
c

A
g
veya P
b
deerlerinden sfra
azalrken , deeri, basn elemanlar iin olan deerden eilme deerine lineer
artrlabilir.
20
8.16.1.2.3Blm 8.24-8.32de hesaplanm bindirme ve ek boylar iin dayanm
indirgeme faktrne gerek yoktur.
8.16.2 Tasarm Varsaymlar
8.16.2.1 Eksenel ykler ve eilme iin elemanlarn dayanm tasarm, bu
blmde verilen varsaymlar ve i gerilmelerin uygun denge durumlar ve uzama
uyumuna dayandrlabilir.
8.16.2.2Donat ve betonda uzama tarafsz eksenden olan mesafeyle doru
orantldr.
8.16.2.3 En utaki beton basn lifinde maksimum kullanlabilir uzama 0.003e
eittir.
8.16.2.4 Donatda hesaplanm akma dayanm f
y
den dk gerilmeler, E
s
arp elik uzamasdr. f
y
den byk uzamalar iin, donatda gerilme uzamadan
bamsz varsaylr ve f
y
ye eittir.
8.16.2.5ekme-beton dayanm eilme hesaplarnda ihmal edilir.
8.16.2.6Beton basn gerilme/uzama dalm bir dikdrtgen, yamuk, parabol
veya kapsaml testlerin sonularyla tam uyuan dayanm tahmini ile sonulanan
herhangi bir farkl ekilde varsaylabilir.
8.16.2.7Maksimum basn uzamas lifinden a=
1
c mesafede, tarafsz eksene
paralel bir izgi ve denk basn blgesi boyunca uniform dalm 0.85 f
c
lik beton
dayanmn farz eden enkesit kenarlaryla snrlanm bir basn gerilme/uzama
dalmnn Blm 8.16.2.6 artlarn karlad varsaylabilir. Maksimum uzama
lifinden tarafsz eksene c mesafesi bu eksene dik dorultuda llecektir.
1
arpan,
f
c
den 4.000 psi (dahil)ye kadar olan beton dayanmlar iin 0.85 alnacaktr. 4000
psi zerindeki dayanmlar iin
1
, 4000 psiyi aan her 1000 psilik dayanm iin 0.05
orannda srekli azalacaktr. Fakat,
1
0.65ten az alnamaz.
8.16.3 Eilme
8.16.3.1 Eilme Elemanlarnn Maksimum Donats
8.16.3.1.1 Salanan p donat oran, kesit iin dengeli uzama koullar
oluturacak p
b
orannn 0.75ni amamal.
21
8.16.3.1.2 Dengeli uzama durumu, ekme donats, hesaplanm f
Y
akma
dayanmna kar gelen uzamasna ulatnda basntaki beton varsaylan nihai
uzamas 0.003e ularsa gerekleir.
8.16.3.2 Sadece ekme Donatl Dikdrtgen Kesitler
8.16.3.2.1 Proje moment dayanm M
n
, aadaki ifadeyle hesaplanr:
M
n
=[ A
s
f
s
d(1-0.6( f
s
/ f
c
)] (8-15)
=[ A
s
f
s
(d-a/2)] (8-16)
burada a= A
s
f
s
/0.85 f
c
b (8-17)

8.16.3.2.2 Dengeli donat oran
b
, aadaki ifadeyle verilmitir.


8.16.3.3 Sadece ekme Donatl Flanl Kesitler
8.16.3.3.1 Basn Flanl kalnl byk eit denk dikdrtgenel gerilme blou
derinlii,a, ise M
n
, proje moment dayanm (8-15) ve (8-16) denklemleriyle
hesaplanacaktr.
8.16.3.3.2 Basn flan kalnl a dan azsa, tasarm moment dayanm
aadaki ifadeyle hesaplanr:
M
n
=[ ( A
s
- A
sf
) f
y
(d-a/2)+ A
sf
f
y
(d/0.5 h
f
) (8-19)
Burada,
A
sf
=0.85 f
c
(b- b
w
) h
f
/ f
y
(8-20)
a=( A
s
- A
sf
) f
y
/0.85 f
c

b
w
(8-21)


8.16.3.3.3 Dengeli donat oran
b
, aadaki ifadeyle verilir:
22
) 18 8 (
f 843 . 599
843 . 599
f
' f 85 . 0
y y
c 1
b

,
_

) 22 8 (
f 843 . 599
843 . 599
f
' f
85 . 0
b
b
f
y y
c
1
w
b

1
1
]
1

,
_

,
_

,
_

,
_

Burada,

f
= A
sf
/ b
w
d (8-23)
8.16.3.3.4 T-Kirii ve kutu-kiri inas iin,basn yz genilii, b, Blm
8.10da tanmlanm etkin levha geniliine eit olmaldr.
8.16.3.4 Basn Donatl Dikdrtgen Kesitler
8.16.3.4.1 Proje moment dayanm M
n
yle hesaplanr:
Eer
M
n
=[ ( A
s
- A
s
) f
y
(d-a/2)+ A
s
f
y
(d- d )] (8-25)
Burada
a=( A
s
- A
s
) f
y
/0.85 f
c
b (8-26)
8.16.3.4.2 (A
s
-A
s
)/bd deeri Denklem (8-24)le istenenden azsa, ki bu
durumda basn donatsndaki gerilme, f
y
, akma dayanmndan azdr, veya basn
donats etkileri f
y
akma dayanmndan azsa veya basn donatsnn etkileri ihmal
edilmise, tasarm moment dayanm Blm 8.16.32deki denklemlerle hesaplanabilir.
Alternatif olarak Blm 8.16.2de verilen varsaymlar kullanlarak gerilme ve uzama
uyumu temeline dayanan genel bir analiz yaplabilir.
8.16.3.4.3 Basn donatl dikdrtgen kesitler iin dengeli donat oran P
b
aadaki ifadeyle verilir.
Burada
8.16.3.5 Dier Enine Kesitler
23
ise ) 24 8 (
f 843 . 599
843 . 599
d f
' d ' f
85 . 0 )
bd
' A
A (
y y
c
1
s
s

,
_

,
_

) 27 8 (
' f
' f
'
f 843 . 599
843 . 599
f
' f
85 . 0
y
s
y y
c
1 b

,
_

+
1
1
]
1

,
_

,
_

) 28 8 ( f
843 . 599
f 843 . 599
d
' d
1 843 . 599 ' f
y
y
s

1
]
1

,
_

,
_

Dier enine kesitler iin M
n
tasarm moment dayanm, Blm 8.16.2de verilen
varsaymlar kullanarak gerilme ve uzama uyumuna dayanan genel bir analizle
hesaplanabilir. Blm 8.16.3.1in artlar da salanmal.

8.16.4 Basn Elemanlar
8.16.4.1 Genel artlar
8.16.4.1.1 Eksenel yk veya bileik eilme ve eksenel yke tabi elemanlarn
dizayn Blm 8.16.2de verilen varsaymlar kullanarak gerilme ve uzama uyumu
temeline dayandrlmal. Blm 8.16.5in artlarna uygun olarak narinlik etkileri
dahil edilmeli.
8.16.4.1.2 Eilmeyle birletirilmi basn eksenel ykne maruz elemanlar
eksenel ykle oluan maksimum momente gre dizayn edilir. arplm eksenel yk,
P
u
, verilmi bir eksantirisitede tasarm eksenel yk dayanm P
n

(max)
amamal.
(a) Blm 8.18.2.2ye uyan spiral donat elemanlar iin
P
n
(max)= 0.85 0.85f
c
(A
g
-A
st
)+f
y
A
st
(8-29)
= 0.75
(b) Blm 8.18.2.3e uyan gergi donatl elemanlar iin
P
n
(max)= 0.8 0.85 f
c
(A
g
-A
st
)+f
y
+A
st
] (8-30)
= 0.70
Maksimum deitirilmi moment, M
u
Blm 8.16.5e uygun olarak narinlik etkileri
iin bytlmeli.
8.16.4.2 Basn Elemanlar Dayanmlar
Aadaki artlar bileik eilme ve eksenel yke tabi elemanlar iin yk-moment
etkileimi balants snfn tanmlamak iin rehber olarak kullanlabilir.
8.16.4.2.1 Kuramsal Basn
Sfr eksantirisiteli eksenel yk dayanm, P
o
u formlle bulunur:
P
o
= [ 0.85 f
c
(A
g
-A
st
)+A
st
f
y
] (8-31)
Tasarm iin kuramsal basn dayanm, Blm 8.16.4.1.2 basn elemanlarnn
eksenel yk dayanmn, sfr eksantirisitede eksenel ykn % 80 ve %85 orannda
snrladndan varsayma dayanan bir durumu ifade eder.
8.16.4.2.2 Kuramsal Eilme
24
Blm 8.16.2de verilmi varsaymlar veya Blm 8.16.3de eilme iin verilmi
uygulanabilir denklemler ve kuramsal eilmede M
n
, tasarm moment dayanmn
hesaplamak iin kullanlabilir.
8.16.4.2.3 Dengeli Uzama Durumlar
Bir enine kesit iin dengeli uzama durumlar Blm 8.16.3.1.2de
tanmlanmtr. Bir yznde veya eilme ekseninden yaklak ayn mesafede olan iki
yzde yerletirilmi donatl dikdrtgen kesit iin dengeli yk dayanm P
b
ve
dengeli moment dayanm M
b
u formllerle hesaplanabilir:

P
b
= [0.85 f
c
ba
b
+A
s
f
s
-A
s
f
y
] (8-32)
ve
M
b
= [ 0.85f
c
ba
b
(d-d -a
b
/2)+A
s
f
s
(d-d -d )+A
s
f
y
d ] (8-33)
Bu ifadelerde:
Ve
8.16.4.2.4 Bileik eilme ve eksenel yk
Enine kesit dayanm, nominal eksenel yk dayanm P
n
dengeli yk dayanm
P
b
den az ise ekmeyle, P
n
P
b
ise basnla kontrol edilir.
Eksenel yk ve moment dayanmlarnn nihai deerleri P
n
ve M
n
, Blm 8.16.1.2
de verildii gibi eksenel basn iin dayanm azaltma faktryle arplmal.
8.16.4.3 ift eksenli ykleme

Gerilme ve uzama uyumuna dayanan genel kesit analizine gre ift eksenli
eilmeye maruz dairesel olmayan elemanlarn tasarm dayanm aadaki yaklak
ifadelerle hesaplanr:
1/P
nxy
=1/P
nx
+1/P
ny
-1/P
o
(8-36)
25
) 34 8 ( d
f 843 . 599
843 . 599
a
1
y
b

1
1
]
1

) 35 8 ( f
843 . 599
f 843 . 599
d
' d
1 843 . 599 ' f
y
y
s

1
]
1

,
_

,
_

Yukardaki forml Denklem 8-37nin gereklemesi halinde geerlidir:
P
u
0.1 f
c
A
g
(8-37) veya

P
u
<0.1 f
c
A
g
(8-39) iin
M
ux
/ M
nx
+ M
uy
/ M
ny
1 (8-38)
8.16.5 Basn elemanlarnda narinlik etkileri
8.16.5.1 Genel artlar
8.16.5.1.1Basn elemanlarnn tasarm yapnn analizinden elde edilmi
kuvvet ve momentlere dayandrlmal. Byle bir analiz eksenel yk ve deiken atalet
momentinin eleman rijitlii ve sabit u momentleri zerinde etkisini, moment ve
kuvvetler zerinde sapma etkisini ve yk sresinin etkisini iermeli.
8.16.5.1.2Blm 8.16.5.1.1de tanmlanm prosedre gre basn
elemanlarnn narinlik etkileri Blm 8.16.5.2deki yaklak ileme uygun olarak
hesaplanabilir.
8.16.5.2 Narinlik etkilerinin yaklak hesab
8.16.5.2.1 Basn elemannn l
u
mesnetsiz uzunluu levhalar, kiriler veya
basn eleman iin yanal mesnet salamaya muktedir dier elemanlar arasndaki net
mesafedir. Guselerin olduu yerde mesnetsiz boy gznne alnan dzlemde gusenin
alt ucuna llmeli.
8.16.5.2.2 Dnme yarap ,r, dikdrtgen basn elemanlarnda stabilitenin
gznne alnd dorultuda toplam boyutun 0.3 katna eit, dairesel basn
elemanlar apn 0.25 katna eit varsaylr. Dier ekiller iin, r brt beton kesiti iin
hesaplanmal.
8.16.5.2.3Yanal yerdeitirmesi nlenmi basn elemanlar iin etkin boy faktr
k, analizle daha dk bir deerin kullanlabilecei gsterilmedike 1.0 alnr. Yanal
yerdeitirmesi nlenmemi basn elemanlar iin k bal rijitlikteki donat ve
atlama varsaymna gre belirlenir ve 1.0den byk olmaldr.
8.16.5.2.4Yanal yerdeitirmesi nlenmi basn elemanlar iin
kl
u
r<34-(12M
1b
/M
2b
)
olduunda narinlik etkisi ihmal edilebilir.
8.16.5.2.5Yanal yerdeitirmesi nlenmemi basn elemanlar iin kl
u
<22
olduunda narinlik etkisi ihmal edilebilir.
26
8.16.5.2.6 kl
u
/r>100 olduu tm basn elemanlar iin Blm 8.16.5.1de
tanmlanm analiz yaplmal.
8.16.5.2.7 Basn elemanlar, arplm eksenel yk P
u
ve klasik elastik
analizden tretilmi ve bytlp deitirilmi moment M
c
kullanlarak
projelendirilir.
M
c
=
b
M
2b
+
s
M
2s
(8-40)
Yukardaki ifadenin kullanlabilmesi iin,

b
=C
m
/[1-(P
u
/ P
c
)] 1.0 (8-41)

s
=1/ [1-( P
u
/ P
c
)] 1.0 (8-41A) olmal ve
P
c
=
2
EI /(kl
u
)
2
(8-42)
Yanal yerdeitirmesi nlenmi elemanlar iin
s
, 1.0 alnacaktr. Yanal
yerdeitirmesi nlenmemi elemanlar iin
b
takviye edilmi eleman gibi,
s
takviye edilmemi eleman gibi hesaplanmal.
Daha doru bir hesaplama iin, EI ya
EI= [(E
c
I
g
/5)+E
s
I
s
]/(1+
d
) (8-43)
veya
EI= (E
c
I
g
/2.5)/(1+
d
) (8-44) alnmal.
Bu ifadelerde
d
maksimum l yk momentinin maksimum toplam yk
momentine orandr ve her zaman pozitiftir. Yanal yerdeitirmesi nlenmi ve
mesnetler arasnda enine yksz elmanlar iin,
C
m
=0.6+0.4(M
1b
/M
2b
) (8-45)
Ancak C
m
<0.4 olmamal.
Tm dier durumlarda C
m
,1.0 alnmal.
8.16.5.2.8 Eer hesaplar takviyeli veya takviyesiz basn elemannn hibir
ucunda moment olmadn gsteriyorsa veya hesaplanm u eksantirisiteleri
(0.6+0.03h) inchten az olduunu gsteriyorsa, Denklem (8-40)taki M
2b
ve M
2s
her
asal ekseni civarnda minimum (0.6+0.03h) inchlik eksantirisiteyi temel almal.
Denklem (8-45)teki M
1b
/M
2b
oran aadakilerden herhangi biriyle belirlenebilir.
(a) Hesaplanm u eksantirisiteleri (0.6+0.03h) inchten azsa, 8-45 denklemindeki
M
1b
/M
2b
deerini hesaplamak iin hesaplanm u momentleri kullanlabilir.
27
(b) Eer hesaplar esasen elemann hibir ucunda moment olmadn gsteriyorsa
M
1b
/M
2b
oran 1e eittir.
8.16.5.2.9 Yanal yerdeitirmesi nlenmemi yaplarda basn elemann
ereveleyen eilme elemanlar ekteki basn elemannn toplam bytlm u
momentleri iin projelendirilir.
8.16.5.2.10Basn elemanlar her iki eksen etrafnda eilmeye tabi ise, her
eksen etrafndaki moment o eksenin snr koullarna gre hesaplanm ile
bytlmeli.
8.16.5.2.11 Bir seviyede basn eleman grubu bentten oluuyorsa veya integral
olarak ayn styapya balanyorsa ve yap yanal yerdeitirmesine ortaklaa
mukavemet ediyorsa , deeri eleman grubu iin gruptaki tm kolonlar iin
toplamlara eit P
u
ve P
c
ye eittir.
8.16.6 Kesme
8.16.6.1 Kesme dayanm
8.16.6.1.1Kesmeye tabi enine kesitlerin tasarm,
V
u
V
n
(8-46) ifadesine dayanmal.
Bu ifadede V
u
gznne alnan kesitte deitirilmi kesme kuvvetidir ve V
n
de
V
n
=V
c
+V
s
(8-47)
denklemiyle hesaplanm nominal kesme dayanmdr. V
c
,Blm 8.16.6.2ye
uygun olarak betonun salad nominal kesme dayanmdr ve V
s
, Blm 8.16.6.3e
uygun olarak kesme donats tarafndan salanan nominal kesme dayanmdr.
Uygunsa burulma etkileri de dahil edilmeli.

8.16.6.1.2 Kesmenin uyguland dorultuda tepki, eleman u blgelerinde
basn ortaya karyorsa, mesnet yznden d kadar az mesafede yer alan kesitler d
mesafede hesaplanm V
u
kesmesine gre projelendirilir. Bu nokta ve mesnet yz
arasnda byk mnferit ykler konulduunda bir istisna oluur. Bu durumda,
mesnete dden yakn kesitler, d mesafesindeki V art byk mnferit ykler iin
projelendirilmeli.
8.16.6.2 Betonun salad kesme dayanm
8.16.6.2.1 Kirilerde , temellerde ve tek boyutlu demelerde
kesme
28
Kirilerde kesme, tek dorultulu demelerde ve temellerde sadece kesme ve
eilmeye tabi elemanlar iin V
c
aadaki ifadelerle hesaplanr.

Burada b
w
kiri gvdesi genilii ve d en utaki basn lifinden boyuna gerilme
donatsnn arlk merkezine mesafedir. Dairesel kesit iin b
w
, ap ve d , en utaki
basn lifinden kar yar elemandaki boyuna donatnn arlk merkezine mesafeden
az olmamal. Uca doru sivrilen kesitler kiri gvdeleri iin, b
w
ortalama genilik veya
minimum geniliin 1.2 katndan kk olandr.
Not:
(a) Daha detayl hesaplar iin V
c
, 0.291(f
c
)
1/2
b
w
d deerini amamal.
(b) M
u
nun gznne alnan kesitte V
u
ile ezamanl oluan deitirilmi
moment olduu V
u
d/M
u
ifadesinin deeri 1.0den byk olmamal.
8.16.6.2.2 Basn Elemanlarnda Kesme
Eksenel basnca tabi elemanlar iin, V
c


ifadesiyle veya
V
c
=0.166( f
c
)
1/2
b
w
d (8-51)
ifadesiyle hesaplanr.
Not: N
u
/A
g
, pound/inch
2
cinsinden ifade edilmeli.
8.16.6.2.3 ekme Elemanlarnda Kesme
Eksenel ekmeye tabi elemanlarda
29
) 49 8 ( d b ' f 166 . 0 V
veya ) 49 8 ( d b
M
d V
2 . 17 ' f 58 . 1 V
w c c
w
u
u
w c c

1
1
]
1

,
_

+
) 50 8 ( ) d b ( ' f
A 2000
N
0068 . 0 1 . 24 V
w c
g
u
c

,
_

+
) 52 8 ( ) d b ( ' f
A 500
N
0068 . 0 1 . 24 V
w c
g
u
c

,
_

+
fadesi kullanlarak daha detayl bir hesap yaplmadka kesme donats toplam
kesmeyi tamak zere projelendirilmeli.
Not:
(a) N
u
ekme iin negatiftir
(b) N
u
ifadesi pound/inch
2
cinsinden ifade edilmeli.
8.16.6.2.4 Hafif Betonda Kesme
Beton tarafndan tanan kesme gerilmesi V
c
iin olan artlar normal betona
uygulanr. Hafif agregal beton kullanldnda, aadaki deiikliklerden biri
uygulanabilir:
(a) f
ct
belirlenmise, V
c
kesme dayanm (f
c
)
1/2
yerine f
ct
/6.7 yerletirerek
deitirilmeli, fakat kullanlan f
ct
/6.7 deeri (f
c
)
1/2
i amamal.
(b) f
ct
belirlenmise , V
c
tm-hafif beton iin 0.75le ve kum-hafif beton iin
0.85le arplmal. Ksmi kum yenilenmesi kullanldnda lineer
enterpolasyon kullanlabilir.

8.16.6.3 Kesme Donatsyla Salanm Kesme Dayanm
8.16.6.3.1 Deitirilmi kesme kuvveti V
u
, V
c
kesme dayanmn atnda,
kesme donats Blm 8.19da istenenden daha az olmayacak ekilde (8-46) ve (8-47)
denklemlerini karlamal. Kesme dayanm V
s
,Blm 8.16.6.3.2-8.16.6.3.10a uygun
olarak hesaplanmal.
8.16.6.3.2 Elemann eksenine dik kesme donats kullanldnda,
V
s
=A
v
f
y
d /s (8-53)
Burada A
v
,bir s mesafesinde kesme donatsnn alandr.
8.16.6.3.3 Eimli etriyeler kullanldnda:
V
s
=[A
v
f
y
(sin +cos )d]/s (8-54)
8.16.6.3.4 Mesnetten ayn mesafede bklm tek ubuk veya paralel bir
ubuk grubu kullanldnda:
V
s
= A
v
f
y
sin 0.249(f
c
)
1/2
b
w
d (8-55)

8.16.6.3.5 Kesme donats paralel bklm ubuk serilerinden veya mesnet
yznden farkl mesafelerde bklm paralel ubuklardan oluuyorsa, kesme
donats, V
s
, (8-54) denklemiyle hesaplanacaktr.
8.16.6.3.6Kesme donats iin herhangi boyuna bklm ubuun eimli
ksmnn sadece merkez etkin kabul edilir.
30
8.16.6.3.7Elemann herhangi bir ksmn takviye iin bir veya daha fazla tipte
kesme donats kullanlyorsa V
s
kesme dayanm eitli tipler iin hesaplanan V
s
deerlerinin toplam olarak hesaplanr.
8.16.6.3.8V
s
kesme dayanm 0.332(f
c
)
1/2
b
w
dyi aarsa, kesme donats aral
Blm 8.1.9.3de verilen maksimum araln sini amamal.
8.16.6.3.9V
s
kesme dayanm 0.644(f
c
)
1/2
b
w
dden byk alnmaz.
8.16.6.3.10Kesme dayanm hesaplamak iin kullanlan eleman genilii
iinde yerletirilmi eilme donats bir ekme blgesinde sona eriyorsa, kesme
donats Blm 8.24.1.4 artlarn salamal.
8.16.6.4 Kayma Srtnmesi
8.16.6.4.1Kayma-srtnmesi artlar, varolan veya potansiyel bir atlak,
farkl malzemeler arasndaki bir arayz veya farkl zamanlarda dklm iki beton
arasndaki arayz gibi verilmi bir dzlemde kesme transferinin gznne
alnmasnn uygun olduu yerlerde uygulanr.
8.16.6.4.2Blm 8.16.6.4.1de tanmlanm kesme transferine tabi enine
kesitlerin tasarm Denklem (8-46)a dayandrlmal. Bu denklemde V
n
kesme
dayanm Blm 8.16.6.4.3 veya 8.16.6.4.4 artlarna uygun hesaplanmal.
8.16.6.4.3atlan gznne alnan kesme dzlemi boyunca olutuu farz
edilir. Kesme dzleminin karsnda ihtiya duyulan kesme-srtnme donats alan
A
vf
Blm 8.16.6.4.4 veya ayrntl testlerin sonularyla yeterli uyuma sahip
dayanm tahminiyle sonulanan kesme transferi tasarm metotlarndan herhangi
birini kullanarak projelendirilebilir. Blm 8.16.6.4.5-8.16.6.4.9 artlar tm kesme
transfer dayanm hesaplarnda kullanlr.
8.16.6.4.4 Kayma-Srtnme Tasarm Metodu
(a) Kayma-srtnme donats kesme dzlemine dikse, kesme dayanm V
n
:
V
n
=A
vf
f
y
( 856)
ifadesiyle hesaplanr.
Burada , c maddesine uygun olarak belirlenmi srtnme
katsaysdr.
(b) Kayma kuvveti kayma srtnmesi donatsnda ekme oluturacak ekilde
kesme dzlemine gre eimliyse, kesme dayanm, V
n
:
V
n
=A
vf
f
y
( sin
f
+cos
f
) (8-56 A)
ifadesiyle hesaplanr.
31
Bu ifade de
f
kesme-srtnme donats ve kesme dzlemi arasndaki
adr.
(c) Denklem (8-56) ve (8-56 A)da srtnme katsays
Monolitik yerletirilmi beton 1.4
Blm 8.16.6.4.8de belirtildii gibi
Yzeyi bilinli olarak przlendirilmi
Sertlemi betona kar dklm beton 1.0
Bilinli przlendirilmemi sertlemi
Betonun karsna dklm beton 0.6
Sargl yap eliine bal ivilerle
Veya takviye ubuklarla ankrajlanm
Beton (Blm 8.16.6.4.9 bak) 0.7
Burada normal beton iin =1.0, kum-hafif beton iin 0.85, tm-hafif beton iin
0.75tir. Ksmi kum yenilemesi kullanldnda lineer enterpolasyon uygulanabilir.
8.16.6.4.5 V
n
, kesme dayanm 0.2 f
c
A
cv
veya pound cinsinden 800 A
cv
den
byk alnmaz. Burada A
cv
kesme transferine direnen beton kesitinin alandr.
8.16.6.4.6 Kesme dzlemi karsndaki net ekmeye ek donatyla mukavemet
edilir. stenen A
vf
yi hesaplarken kesme dzlemi karsndaki net permanan basn,
kesme-srtnme donatsndaki ,A
vf
f
y
, kuvvete ek olarak alnr.
8.16.6.4.7 Kesme srtnme donats kesme dzlemi boyunca uygun olarak
yerletirilmeli ve her iki kenara saplamayla, kancalarla veya zel tehizatlara
kaynaklanarak hesap akma dayanmn gerekletirmek zere ankrajlanmal.
8.16.6.4.8 Blm 8.16.6.4n gereklerini gerekletirmek zere, beton
nceden sertlemi beton karsna yerletirildiinde, kesme transferi iin arayz
temiz ve dkntsz olmal. , 1.0 ya eit kabul edilmise, arayz yaklak1/4
inch byklnde przlendirilmeli.
8.16.6.4.9 Kesme, sargl elik ve beton arasnda bal iviler veya kaynakl
takviye ubuklar kullanlarak aktarlyorsa, elik temiz ve boyasz olmal.
8.16.6.5 Bileik Beton Eilme Elemanlar in Yatay Kesme
Dayanm
8.16.6.5.1 Bileik kesitte, yatay kesme kuvvetinin tam transferi birbirine
balanm elemanlarn temas yzeylerinde salanmal.
8.16.6.5.2 Yatay kesmeye tabi enine kesitlerin tasarm paragraf 8.16.6.5.3
veya 8.16.6.5.4 veya ayrntl testlerin sonularyla yeterli uyuma sahip dayanm
tahminiyle sonulanan herhangi farkl kesme transferi tasarmna uygun olmal.
8.16.6.5.3Yatay kesmeye tabi enine kesitlerin tasarm
32
V
u
V
nh
(8-57)
ifadesine dayandrlmal.
Burada V
u
, gznne alnan kesitte deitirilmi kesme kuvveti, V
nh
(dnin tm
bileik kesit iin olduu) aadakilere uygun nihai yatay kesme dayanmdr.
(a) Temas yzeyi temiz ve dkntsz ve bilinli olarak przlendirilmise, V
nh
kesme dayanm pound cinsinden 80 b
v
dden byk alnmamal.
(b) Minimum gergiler paragraf 8.16.6.5.5e uygunsa, temas yzeyi temiz ve
przszse, fakat bilinli przlendirilmemise, V
nh
kesme dayanm pound
cinsinden 80 b
v
d ifadesinden byk alnmamal.
(c) Minimum gergiler paragraf 8.16.6.5.5e uygunsa, temas yzeyi temiz,
dkntsz ve yaklak inch(6.35mm) byklne bilinli olarak
przlendirilmemise V
nh
kesme dayanm pound cinsinden 350 b
v
dden
byk alnmamal.
(d) Temas yzeyini 8.16.6.5.5le istenen minimumdan fazla kesen her gergi
donats yzdesi iin, V
nh
kesme gerilmesi (160f
s
/40000)b
v
d pound ile
artrlmal.
8.16.6.5.4Kesme kuvveti, akln 1/10unu amayan herhangi bir parada,
aktarlan ekme veya basn kuvvetindeki deiiklik ve bu kuvveti birbirine
balanm elemanlar arasnda yatay kesme olarak aktarmak iin gerekli artlar
belirleyerek aratrlr. Deitirilmi yatay kesme kuvveti, yatay kesme dayanm
V
nh
i amamal. Deitirilmi yatay kesme kuvveti, d yerine gznne alnan
parann boyunun konmas dnda, paragraf 8.16.6.5.3e uygun olarak yatay kesme
dayanm V
nh
i amamal.
8.16.6.5.5 Yatay Kesme in Gergiler
(a) Gerektiinde birbirine balanm elemanlar arasnda bir minimum
donat alan salanmal. Gergi alan 50 b
v
s/f
y
alanndan az olmamal ve
gergi aral s, 24 inch(609.6mm)i veya mesnet elemannn en kk giri
gvdesi geniliinin 4 katn amamal.
(b) Yatay kesme iin gergiler tekil ubuk veya hasrdan, ok blml
etriyeler veya kaynakl hasr dey blmlerinden oluur. Tm gergiler,
birbirine balanm elemanlara saplama veya kancalarla yeterince
ankrajlanmal.
8.16.6.6 Levha Ve Temeller in zel artlar
8.16.6.6.1 Mnferit yk veya tepkilerin civarnda levha ve temellerde kesme
dayanm aadaki iki durumdan daha kat olanyla belirlenir:
33
(a) Tm genilik karsnda yaylm bir dzlemdeki kritik kesite sahip ve
mnferit yk yznden veya tepki alanndan d mesafede yerlemi levha
veya temel iin kiri etkisi. Bu durum iin, levha veya temel, kazklar
zerinde desteklenmi ayaklar -ki burada kritik kesitteki kesme blm
4.4.11.3e uygun olarak belirlenecektir - dnda Blm 8.16.6.1-8.16.6.3e
uygun projelendirilmeli.
(b) Levha veya temel iin eleman dzlemine dik kritik kesitli ve b
o
evresi
minimum olacak ekilde yerlemi, mnferit yk veya tepki alan
evresine d/2den daha fazla yaklamayan iki ynl etki. Bu durum iin
levha veya temel Blm 8.16.6.6.2 ve Blm 8.16.6.6.3e uygun
projelendirilmeli.
8.16.6.6.2 Kesme donats Blm 8.16.6.6.3e uygun salanmadka iki ynl
etki iin levha veya temel tasarm kesme dayanm V
n
in 8-58 denklemiyle verilen V
c
kesme dayanmndan byk olmad 8-46 denklemine dayanmal.

c
, mnferit yk veya reaksiyon alannn uzun kenarnn ksa kenarna oran ve b
o
Blm 8.16.6.6.1(b)de tanmlanm kritik kesitin evresidir.
8.16.6.6.3 ubuk veya hasrdan oluan kesme donats levha ve temellerde
aadaki artlara uyularak kullanlabilir:
(a) Kesme dayanm V
n
, kesme dayanm V
c
nin paragraf dye ve V
s
kesme
dayanmnn paragraf eye uygun olduu denklem (8-47)yi kullanarak
hesaplanmal.
(b) Kesme dayanm 8.16.6.6.1(b)de tanmlanm kritik kesitte ve mesnetten
uzak ardl kesitlerde aratrlmal.
(c) Kesme dayanm V
n
, b
o
nun paragraf bde tanmlanm kritik kesitin
evresi olduu 0.498(f
c
)
1/2
b
o
d ifadesinden byk alnmamal.
(d) Herhangi bir kesitte V
c
kesme dayanm, b
o
paragraf bde tanmlanm
kritik kesit evresi olmak zere 0.166(f
c
)
1/2
b
o
dden byk alnmamal.
(e) Paragraf dde verildii gibi deitirilmi kesme kuvveti V
u
nun kesme
dayanm V
c
yi at yerde, kesme donatsnn gerekli A
v
alan ve V
s
dayanm Blm 8.16.6.3e uygun hesaplanmal.
8.16.6.7 Kutu Menfez Levhalar in zel artlar
8.16.6.7.1 2 foot veya daha fazla dolgu altndaki kutu menfez demeleri iin
V
c
kesme dayanm
34
) 58 8 ( d b ' f 332 . 0 d b ' f
4
2 083 . 0 V
o c o c
c
c

,
_

+
) 59 8 ( bd
M
d V
716 . 31 ' f 178 . 0 V
u
u
c c

1
]
1

+
denklemiyle hesaplanr.
Fakat V
c
, 0.332(f
c
)
1/2
bdyi amamal. Sadece tek hcreli kutu menfezler iin
duvarlarla monolitik demelerde V
c
nin 0.249(f
c
)
1/2
bdden az alnmas gerekmez ve
basit mesnetlenmi demeler iin V
c
nin 0.208(f
c
)
1/2
bdden az alnmas gerekmez.
M
u
nun gznne alnan kesitte V
u
ile ezamanl oluan deitirilmi moment olduu
V
u
d/M
u
ifadesinin deeri 1.0den byk alnmaz. 2 foottan az dolgu altndaki kutu
menfez demeleri iin Blm 3.24 ve 6.4n uygun artlar kullanlmal.
8.16.6.8 Dirsek Ve Kancalar in zel artlar
8.16.6.8.1 Blm 8.16.6.8 artlar, V
u
dan byk olmayan yatay ekme
kuvveti N
uc
ye tabi ve ortak olandan daha byk olmayan aklk/derinlik oran a
v
ye
sahip kanca ve dirsekler uygulanr. D mesafesi mesnet yznden llmeli.
8.16.6.8.2 Mesnet alannn d ucundaki derinlik 0.5 dden az olmamal.
8.16.6.8.3 Mesnet yzndeki kesit, V
u
kesmesine ve (V
u
a
v
+N
uc
(h-d) )
momentine ayn zamanda mukavemet edecek ekilde projelendirilmeli, h mesafesi
mesnet yznde hesaplanmal.
(a) Blm 8.16.6.8e uygun tm tasarm hesaplarnda, dayanm azalma faktr
0.85e eit alnr.
(b) V
u
kesmesine mukavemet etmek iin kesme-srtnme donats tasarm Blm
8.16.6.4e uygun olmal. Normal beton iin kesme dayanm ,V
n
, 0.2f
c
b
w
d veya
800b
w
d(pound cinsinden) ifadelerinden byk alnmamal. Tm-hafif beton iin V
n
kesme dayanm (0.2-0.07 a
v
/d)f
c
b
w
d veya (800-280 a
v
/d)b
w
d (pound cinsinden) byk
alnmamal.
(c) (V
u
a
v
+N
uc
(h-d) ) momentine mukavemet etmek iin A
f
donats Blm 8.16.2 ve
8.16.3e uygun kesaplanmal.
(d) N
uc
ekme kuvvetine mukavemet etmek iin gerekli A
n
donats N
uc
A
n
f
y
ifadesine gre belirlenmeli. N
uc
ekme kuvveti, ekme kuvvetinden kanmak iin zel
artlar hazrlanmadka, 0.2V
u
dan az alnmamal. N
uc
ekme kuvveti, ekme, snme,
bzlme veya scaklk deimelerinden ortaya ksa dahi canl yk olarak kabul
edilir.
(e) Esas ekme donats alan A
s
,
(A
f
+A
n
) veya 2A
vf
/3+A
n

35
ifadelerinden byne eit alnr.
8.16.6.8.4 Kapal etriyeler veya A
s
e paralel 0.5(A
s
-A
n
) den kk olmayan
A
n
toplam alanl gergiler, A
s
e komu etkin derinliin 2/3 boyunca uniform
datlmal.
8.16.6.8.5 =A
s
/bd oran 0.04(f
c
/f
y
)den kk olmamal.
8.16.6.8.6 Esas ekme donats A
s
, dirsek veya kancann n yznde
aadakilerden biriyle ankrajlanmal:
(a) En az, A
s
ubuklarnn hesap akma dayanm f
y
yi salamak zere tasarlanm
kaynaa eit boyda, enine ubua yap kayna
(b) Esas ekme ubuklarnn yatay bir lup veya
(c) Herhangi bir pozitif ankraj oluturmak zere bklmesi.
8.16.6.8.7 Kanca veya dirsekteki ykn mafsal aln esas ekme ubuklar A
s
veya enine ankraj ubuunun i yznden (eer bunlardan biri salanmsa) teye
ynlenmemeli.
8.16.7 Mafsal Alan
8.16.7.1Betonda f
b
mafsal gerilmesi , 0.85 f
c

yi, Blm 8.16.7.2, 8.16.7.3 ve
8.16.7.4deki artlar salanmadka, amamal.
8.16.7.2Tm kenarlarda mesnet yz yklenmi alandan genise, ykl
alandaki emniyetli mafsal gerilmesi 2den fazla olmamak artyla (A
2
/A
1
)
1/2
ile
arplmal.
8.16.7.3Mesnet yzeyi eimli veya basamaklysa, A
2
, 1 dey:2 yatay kenar
eimli, st tabannda yklenmi alana sahip, tamam mesnet iinde kalan en byk
kesitte dik piramit veya koninin alt taban alan olarak alnabilir.
8.16.7.4Ykl alan sapma veya eksantirik yklemeden dolay yksek kenar
gerilmelerine tabi ise, ykl alanda mesnet yzeyinin ykl alandan daha byk
olmasndan dolay herhangi bir art ieren emniyetli mafsal gerilmesi bir 0.75
arpanyla arplmal.
8.16.8 Kullanllk artlar
8.16.8.1 Uygulama
Dayanm tasarm metodunun yk arpanlar ve dayanmlarn referans alarak
tasarlanm eilme elemanlar iin, servis yk gerilmeleri Blm 8.16.8.3teki
36
yorulma artlarn ve Blm 8.16.8.4teki donat dalm artlarn karlamak zere
kstlanmal. Blm 8.9da sapmann kontrol artlar da karlanmal.
8.16.8.2 Servis Yk Gerilmeleri
Blm 8.16.8.3 ve 8.16.8.4 artlarn karlamak iin servis yk gerilmeleri
aratrmas iin eilmede gerilme ve uzama dz-izgi teorisi kullanlmal ve 8.15.3te
verilmi varsaymlar uygulanmal.
8.16.8.3 Yorulma Gerilmesi Limitleri
Dz donatda servis yknde canl yk art arpmayla oluan minumum ve
maksimum ekme gerilmeleri arasndaki fark
deerini amamal.
Bu ifadede:
f
y
=kips/inch
2
cinsinden gerilme fark
f
min
= cebirsel minumum gerilme seviyesi, ekme(+), basn(-),kips/inch
2
r/h= sarl enine deformasyon yksekliinin taban yarapna oran, gerek deer
bilinmiyorsa 0.3 kullanlr.
Yksek gerilme fark blgelerinde ana donatdaki bklmelerden kanlmal.
Yorulma gerilmesi limitlerinin, trafie dik ana donat beton boyun levhalarnda gznne
alnmas ve Blm 3.24.3,A durumu altnda verilen yaklak metotlara uygun dizayn edilmesi
gerekmez.
8.16.8.4 Eilme Donats Dalm
Betonun eilme atlamasn kontrol etmek iin, ekme donats maksimum eilme
blgelerinde iyi bir ekilde datlmal. ekme donats iin tasarm akma dayanm f
y ,
40.000
psiyi aarsa, maksimum pozitif ve negatif moment kesitlerinde ubuk ebatlar ve aralklar,
servis yknde ksi cinsinden donat hesap gerilmesi aadaki formlle hesaplanan deerden
byk olmayacak ekilde seilir.
f
s
= z/(d
c
A)
1/3
0.6 f
y
(8-61)
Bu ifade de;
A=Eilme ekme donatsn saran ve donatyla ayn arlk merkezine sahip betonun inch
2
cinsinden etkin ekme alan/hasr veya ubuk says. Eilme donats birka ubuk veya hasr
boyundan oluuyorsa, ubuk veya hasr says, donat toplam alannn kullanlan en byk
ubuk veya hasr alanna blnerek bulunur. Hesaplarda, Ay hesaplamak iin kullanlan net
paspay kalnl 2 inchten byk alnmamal.
37
) 60 8 ( ) h / r ( 12 . 55 f 33 . 0 790 . 144 f
min f
+
d
c
= En utaki ekme lifinden en yakn ubuk veya hasrn merkezine llen mesafe (inch).
Hesaplarda, d
c
yi hesaplamak iin kullanlan net paspay kalnl 2 inchten byk
alnmamal.
Denklem (8-61) deki z miktar hafif anma durumu iin 170 kip/inch, kat poz durumu
iin 130 kip/inchyi amamal. Elemanlar, ok rtc veya andrc ortama sahipse buz
zc kimyasal maddeler gibi), koruma Denklem 8-61i salamak dnda younluu veya
suya kar szdrmazl artrarak veya su geirmez bir koruma sistemi tedarik ederek olmal.
BLM D
DONATI
8.17 ELME ELEMANLARI N DONATI
8.17.1 Minumum Donat
8.17.1.1 Eilme elemanlarnn kesme donatsnn analizle istendii herhangi bir
kesitinde, salanan donat Blm 8.15.2.1.1de hesaplanm normal beton kapma modlne
dayanarak hesaplanm atlama momentinin en az 1.2 katna eit bir moment gelitirmek iin
yeterli olmal.
M
n
1.2M
cr
(8-62)
38
8.17.1.2 Kesitte salanan donat alan, Blm 3.22de belirtilmi ykleme
kombinasyonlarna dayanan analizde istenenden en az 1/3 kadar bykse, Blm
8.17.1.1in artlarndan vazgeilebilir.
8.17.2 Donat Dalm
8.17.2.1 Maksimum ekme Blgelerinde Eilme ekme Donats
8.17.2.1.1 T kirileri ve kutu kirilerin flanlar ekmedeyse, ekme donats, kiri
aklk boyunun 1/10una eit etkin ekme flan genilii veya Blm 8.10.1de tanmlanm
geniikten kk olan boyunca datlmal. Eer, gerek levha genilii, kiri gvdesi
merkezinden-merkeze, etkin ekme flan geniliini aarsa ve boyun levhasnn sarkan fazla
ksmlar iin, fazla levha alannn %0.4nden az olmayan ek boyuna donat alan, levhann
fazla ksmlarnda salanmal.
8.17.2.1.2 T-kiri ve kutu-kiriin integral bklm balklarnn inas iin ekme
donats, kesien kiri gvdelerinin ortalama aralnn ne eit, kiri gvdesi
genilii+eilme balnn her kenarnda sarkan levha geniliini amayan bir genilik veya
integral bklm balklar iin Blm 8.10.1.4te tanmlanm genilikten kk olan
boyunca yerletirilmeli.
8.17.2.1.3 Eer eleman kenar yz derinlii 3 feeti aarsa, boyuna dey donats,
elemann her iki kenar yz boyunca en yakn eilme ekme donatsna d/2 mesafede uniform
olarak datlmal. Her kenar yznde yksekliin her footu iin A
sk
yzey donats alan
0.012 (d-30) olmal. Yzey donatsnn maksimum aral d/6 ve 12 inch ifedelerinden az
olann amamal. Byle bir donat, eer tek ubuk ve hasrlarda gerilmeleri belirlemek iin
uzama uyumu analizi yaplmsa dayanm hesaplamalarna dahil edilebilir. Her iki yzde
boyuna dey donats toplam alannn istenen eilme kesme donats alannn yarsn amas
gerekmez.
8.17.2.2T-kiri ve kutu kirilerde enine boyun levha donats tabliye levhasnda , enine
donatnn en az alt katmannn 1/3 her grupta d kiri gvdesi d yzne kadar uzanmal
ve standart 90
0
kancayla ankrajlanmal. Eer levha son kiri gvdesi tesine uzanyorsa, byle
bir donat sarkan levhaya uzanmal ve kiri gvdesinin d yz gerisinde standart kancayla
salanm olandan az olmayan bir ankraja sahip olmal.
8.17.2.3 Kutu Kiri in Alt Levha Donats
8.17.2.3.1 Flan alannn %0.4nn minumum datlm donats kiri aklna
paralel alt levhaya yerletirilmeli. Tek bir donat tabakas salanmal. Byle bir donat aral
18 inchi amamal.
8.17.2.3.2 Levha enine kesit alannn %5inin en kk levha kalnlna dayanan
datlm donats, kiri aklnn alt enine levhasna yerletirilmeli. Byle donat her iki
yzey zerinde maksimum 18 inch aralkla datlmal. Alt levhada tm enine donat her
grupta d kiri levhasnn d yzne uzanmal ve standart 90
0
kancayla ankrajlanmal.
39
8.17.3 Eilme Elemanlarnn Yanal Donats
8.17.3.1 Eilme elemanlarnn dayanmn artrmak iin kullanlan basn donats
No:10 veya daha kk boyuna ubuklar iin ebat olarak en az 3 Nolu ve No:11,No:14,No:18
ve yl boyuna ubuklar iin en az 4 Nolu gergi ve etriyelerle kapatlmal. ubuklar yerine
denk alanl kaynakl hasr kullanlabilir. Gergi aralklar 16 boyuna ubuk apn amamal.
Byle etriye veya gergiler basn donatsnn gerekli olduu mesafe boyunca salanmal. Bu
paragraf basn blgesine yerletirilmi eleman tasarmnda basn donats olarak gz nne
alnmam donatlara uygulanmaz.
8.17.3.2 Burulma donats gerekliyse, kapal etriyelerden, kapal gergilerden, boyuna
ubuklarla birletirilmi helislerden oluabilir. Bak.8.15.5.1.1 ve 8.16.6.1.1.
8.17.3.3 Bir elemanda kapal etriyeler ve gergiler, gergilerin standart u kancalarnn
veya boyuna ubuk etrafndaki etriyelerin st ste binmesiyle oluturulabilir veya bir veya C
snf eklerinin birletirilmesiyle(1.7 l
d
bindirme) iki ekten oluturulabilir.
8.17.3.4 Sismik blgelerde, yapya byk hasar verecek depremin oluma olasl
yksekse, yanal donat tasarm yaplmal ve yeterince dayanm ve beklenen sismik
hareketlere mukavemet etmek iin yeterli sreklilik salayacak ekilde detaylandrlmal.
8.18 BASIN ELEMANLARININ DANATISI
8.18.1 Maksimum Ve Minumum Boyuna Donat
8.18.1.1Basn elemanlar iin boyuna donat alan, kesit toplam alan A
g
nin 0.08 katn
amamal.
8.18.1.2Minumum boyuna donat alan kesit brt alannn, A
g
nin 0.01 katndan az
olamaz. Eer enine kesit ykleme varsaymna gre istenenden daha bykse, azaltlm bir
etkin alan kullanlabilir. Azaltlm etkin alan, yklemeyi tamak iin boyuna donatnn
%1ini gerektirenden az olmamal. Boyuna takviye ubuklarn says dairesel bir dzen
iindeki ubuklar iin 6, dikdrtgenel bir dzen iindeki ubuklar iin 4 ubuk olmal.
ubuklarn minumum ebat 5 Nolu ubuk olmal.
8.18.2 Yanal Donat
8.18.2.1 Genel
40
Ykleme durumuna gre istenenden daha byk enine kesite sahip basn elemannda,
yap analizi ve testler yapnn yeterli dayanm ve yaplabilirliini gsteriyorsa, yanal donat
artlarndan vazgeilebilir.
8.18.2.2 Spiraller
Basn elemanlarnn spiral donats aadakilere uymal:
8.18.2.2.1 Spiraller minumum 3/8 inch apl srekli ubuk veya filizden olumal.
8.18.2.2.2 Spiral donatnn ekirdek toplam hacmine oran p
s
aadaki deerden az
olmamal

s
=[0.45(A
g
/A
c
)-1](f
c
/f
y
) (8-63)
Bu ifade de f
y
, 60.000psiden byk olmayan spiral donat hesap akma dayanm.
8.18.2.2.3 Spiraller aras net aralk 3 inchi amamal veya 1 inchden az olmamal
veya kullanlan maksimum kaba agrega boyutunun 1
1/3
n amamal.
8.18.2.2.4 Spiral donat ankraj spiral ubuun veya filizin her spiral birimi ucunda
ekstra 1

dnyle salanr.
8.18.2.2.5 Spiraller, yukarda mesnetlenmi elemanlarda temelin tepesinden veya
dier mesnetten en dk yatay donatya uzanmal.
8.18.2.2.6 Spiral donatda ekler 12 inchden az olmayan 48 ubuk veya filiz apnn
kvrlm ekleri olmal veya kaynaklanm olmal.
8.18.2.2.7 Spiraller tasarlanm boyutlardan sapmadan yerletirmeye ve ellenmeye
izin verecek ekilde boyutlandrlmal ve monte edilmeli.
8.18.2.2.8 Spiraller yerine sabit olarak, boyuna donatya birletirilereki tutturulmal
ve dey ara levha izgisine doru yerletirilmeli.
8.18.2.3 Gergiler
Basn elemanlar iin gergi donats aadaki artlara uymal:
8.18.2.3.1 Btn ubuklar, No:10 ve daha kk boyuna ubuklar iin en az No:3 ve
No:11,14,18 boyuna ubuklar ve yl boyuna ubuklar iin en az No:4 yanal gergileriyle
kuatlmal. ubuk yerine deforme hasr veya denk alanl kaynakl hasr kullanlabilir.
8.18.2.3.2Gergi aralklar basn ubuunun en kk boyutunu veya 12 inchi
amamal. No:10 ubuundan byk iki veya daha fazla ubuk biraradaysa, ubuk aral
yukarda hesaplanann yars olacaktr.
8.18.2.3.3Gergiler, temel yznden veya en yakn enine-ereve elemannn boyuna
donatsndan, yar gergi aralndan fazla yakn yerletirilemez.
41
8.18.2.3.4Hibir boyuna ubuk 2 feet ten fazla olamaz (gergi boyunca herhangi bir
kenarda tutulmu ubuktan llm mesafe). Tutulmu ubuk, 135
0
den kk i aya sahip
gergi kesiyle salanm yanal mesnete sahip olandr. Boyuna ubuklar daire erevesi
etrafna yerletirilmise, tam dairesel gergi kullanlabilir.
8.18.2.4 Sismik artlar
Yapya byk zarar verecek depremin oluma olaslnn fazla olduu sismik alanlarda,
kolon kazklar iin yanal donat beklenen sismik harakete mukavemet etmek iin yeterli
dayanm ve esneklik salayacak ekilde tasarmlandrlmal ve detaylandrlmal.
8.19 KESME DONATISI N LMTLER
8.19.1 Minumum Kesme Donats
8.19.1.1Tm eilme ubuklarnda aadaki durumlarn sz konusu olduu levha ve
temeller dnda bir minumum kesme donats alan salanmal:
(a)Dayanm tasarm ile tasarmda, deitirilmi kesme kuvveti V
u
betonla salanan kesme
dayanm V
c
nin yarsn ayorsa,
(b)Servis yk tasarm ile tasarmda, tasarm kesme gerilmesi V, beton tarafndan
tanmasna tanmasna msaade edilen kesme gerilmesinin yarsn ayorsa,
8.19.1.2 Blm 8.19.1.1 veya analize gre kesme donats gerekliyse, salanan alan
aadaki ifadeden az olmamal.

Bu ifadede b
w
ve s inch cinsindendir.
8.19.1.3 Eer testlerle istenen nihai eilme ve kesme kapasitesinin kesme donats
ihmal edildiinde oluturabildii gsteriliyorsa minumum kesme donats artlarndan
vazgeilebilir.
8.19.2 Kesme Donats eitleri
42
) 64 8 (
f
s b 344750 . 0
A
y
w
v

8.19.2.1 Kesme donats:
(a)Eleman eksenine dik veya boyuna gerilme donatsyla 45
0
veya daha fazla a yapan
etriyelerden
(b)Eleman eksenine dik yerlemi filizlerden oluan kaynakl hasrdan
(c)Boyuna gerilme donatsyla 30
0
veya daha fazla a yapan bklm ksma sahip
boyuna donatlardan
(d)Etriye kombinasyonlar ve bklm boyuna donatlardan
(e)Spirallerden oluabilir.
8.19.2.2Kesme donats Blm 8.27 artlarna uygun olarak her iki uta bindirilebilir.
8.19.3 Kesme Donats Aral
Eleman eksenine dik yerletirilmi kesme donats aral d/2 veya 24 inchi amamal.
Eimli etriyeler ve bklm boyuna donat, eleman minumum derinliinden (d/2) , boyuna
gerilme donatsna kadar reaksiyona doru uzanan her 45
0
lik izgi en az bir boyuna donat
izgisiyle kesiecek ekilde arala sahip olmal.
8.20 BZLME VE ISI DONATISI
8.20.1Bzlme ve s gerilmeleri iin donat duvarlarn d etkilere ak yzeylerinde ve
baka trl takviye edilmemi levha yzeylerinde salanmal. Salanan donat alan her
dorultuda en az 1/8 inch
2
/foot olmal.
8.20.2Bzlme veya s donats aral duvar veya levha kalnlnn 3 katn veya 18 inchi
amamal.
9.21 DONATI N ARALIK LMTLER
43
8.21.1 Yerinde dkm beton iin bir tabakada paralel ubuklar aras net mesafe ubuk
apnn 1.5 katndan veya kaba agrega maksimum boyutunun 1.5 katndan veya 1

inchden
az olmamal.
8.21.2 Prekast beton (fabrika kontrol artlar altnda imal edilmi) iin, bir tabakada
paralel ubuklar aras net mesafe 1 ubuk apndan veya maksimum kaba agrega boyutunun
1
1/3
katndan veya 1 inchden az olmamal.
8.21.3 Pozitif veya negatif donatnn iki veya daha fazla tabakada yerletirildii yerlerde,
st tabakalardaki ubuklar , tabakalar aras 1 inchden az olmayan net mesafeye sahip alt
tabakadakilerin hemen stne yerletirilmeli.
8.21.4 ubuklar aras net mesafe, temas bindirme eki ve bitiik ek veya ubuklar aras
net mesafeye de uygulanr.
8.21.5 Tek eleman gibi hareket etmek zere birbirine temas ederek demet haline
getirilmi paralel takviye ubuk gruplar, herhangi bir demette 4le snrlanmal. Kirilerdeki
demetlerde 11 nolu ubuktan byk ubuklar 2le snrlanmal. Demet ubuklar etriye veya
gergilerin iinde yerletirilmeli. Bir eleman aklnda kesilmi demetteki tek ubuklar en az
40 ubuk ap kadar ayr noktalarda sona ermeli. Aralk limitlerinin ubuk apna
dayanarak belirlendii yerlerde, demet ubuklarn bir birimi, denk toplam alandan tretilmi
apa sahip tek ubuk saylmal.
8.21.6 Duvar veya levhalarda ara eilme donats duvar veya levha kalnlnn 1.5
katndan veya 18 inchden fazla aralklandrlmamal.
8.22 PASLANMA KARISINDA KORUMA
8.22.1Donat iin aadaki minumum beton rts salanmal.
Minumum pas pay (inch)
Zemin zerine dklm ve srekli
Havayla temas halinde olan beton ...........................3
Havaya veya zemine ak beton
Ana donat ...........................2
Etriyeler, gergiler ve spiraller ...........................1

Ilman iklimlerde beton tabliye levhas:

st donat ...........................2
Alt donat ............................1
Pozitif paslanma korumas olmayan
ve genelde buz zc tuzlara ak
beton tabliye levhalar
st donat ............................2
1/2
Alt donat ............................1
Havaya ak olmayan veya zeminle
44
temas halinde olmayan beton
Ana donat ............................1

Etriyeler, gergiler ve spiraller ............................1

Zemine ak veya zemin stne
dklen beton kazklar .............................2
8.22.2 Demet ubuklar iin minumum beton pas pay demet denk apna eit olmal, fakat
zemin stnde bulunan veya sk sk zeminle temas halindeki beton dnda ki bu durumda
minumum pas pay 3 inch olmal, 2 inchten byk olmas gerekmez.
8.22.3Andrc ortamlarda veya deniz ortamnda veya dier andrc durumlarda,
beton korumas miktar, koruyucu betonun younluunu veya suya kar geirimsizliini
artrarak veya farkl yollarla uygun olarak artrlmal. Pozitif anma korunmas epoksi
kaplama ubuklardan, zel beton kaplamalarndan, su geirmez zarlardan veya bunlarn bir
kombinasyonundan oluabilir.

8.22.4Gelecekteki uzamalarla birlikte balant iin akta braklan ve yerletirilen donat

korozyondan korunmal.
8.23 KANCA VE BKMELER
8.23.1 Standart Kancalar
Burada kullanlan standart kanca terimi aadakilerden birini ifade etmeli:
(1)180
0
bkm, art 4 d
b
uzant, fakat ubuun serbest ucunda 2

inchden az
olmamal,
(2)90
0
bkm, art ubuun serbest ucunda 12 d
b
uzant,
(3)Etriye ve kanca gergileri iin:
(a)No.5 ve daha kk ubuklar, 90
0
bkm art ubuun serbest ucunda 6 d
b
uzant
veya,
(b)No.6,No.7,No.8 ubuklar, 90
0
bkm art ubuun serbest ucunda 12 d
b
uzant
veya,
(c)No.8 veya daha kk ubuklar, 135
0
bkm art ubuun serbest ucunda 6 d
b
uzant.
9.23.2 Minumum Bkme aplar
8.23.2.1Etriye ve gergilerden ayr, ubuk i tarafnda llm bkm ap Tablo
8.23.2.1de verilen deerlerden az olamaz.

Korozyondan koruma metotlar hakknda ek bilgi iin Uluslar aras Otoyol Aratrma Raporu 297 Kpr Tabliyesi
Koruma Strajelerinin Hesab blmne baknz.
45
8.23.2.2Etriye ve gergiler iin bkm i yarap No.5 ve daha kk ubuklar iin 4
ubuk apndan az olmamal. No.5 ubuundan byk ubuklar iin bkm ap Tablo
8.23.2.1e uygun olmal.
8.23.2.3Gergi ve etriyeler iin dz ve deforme kaynakl hasrda bkm i ap
D6dan,byk deforme filiz iin 4-filiz apndan kk, dier filizler iin 2-filiz apndan
kk olmamal. 8-filiz apndan kk i apl bkmler, en yakn kaynakl kesiimden
itibaren 4-filiz apndan az mesafede olmamal.
8.24 ELME DONATISI BNDRME BOYU
8.24.1 Genel
8.24.1.1Her kesitte, donatda hesaplanm ekme veya basn kesitin her kenarnda
saplama boyu, kanca veya mekanik alet veya bunlarn bir kombinasyonuyla bindirilmeli.
Kancalar sadece ekmedeki bindirme ubuklarnda kullanlr.
8.24.1.2Eilme elemanlarnda donat bindirmesi iin kritik kesitler gerilme maksimum
noktalarnda ve aklk boyunca bitiik donatnn bittii veya bkld noktalardadr.
Blm 8.24.2.3 artlar da salanmal.
TABLO 8.23.2.1 Minumum Bklme aplar
ubuk ebat Minumum ap
No:3-8 6-ubuk ap
No:9.10 ve 11 8-ubuk ap
No:14 ve 18 10-ubuk ap
8.24.1.2.1 Donat, basit aklklarn mesnetleri ve konsollarn serbest ular dnda
eleman etkin derinlii, 15 ubuk ap veya net akln 1/20si ifadelerinden byk olanna
eit bir mesafe iin eilmeye mukavemet etmenin gerekli olmad noktann tesine kadar
uzanmal.
8.24.1.2.2 Srekli donat, bklm veya sona ermi gerilme donatsnn eilmeye
mukavemet etmek iin artk gerekli olmad noktann tesinde, l
d
bindirme boyundan az
olmayan bir saplama boyuna sahip olmal.
8.24.1.3 ekme donats uzand kiri gvdesine apraz bklerek veya elemann
kar yzndeki donatyla srekli yaparak bindirilebilir.
8.24.1.4 Kesme dayanm hesaplamak iin kullanlan eleman ksm boyunca eilme
donats aada artlar karlanmadka ekme blgesinde sonlanamaz:
46
8.24.1.4.1 Kesme noktasnda kesme izin verilenin 2/3n amaz (salanan kesme
kesme donatsnn kesme dayanmn ierir).
8.24.1.4.2 Eleman snr noktasndan itibaren efektif derinliinin ne eit bir
mesafe boyunca, her snrlandrlm ubuk iin kesme iin gerekli alandan daha fazla etriye
alan salanmal. Fazla etriye alan , A
v
, 60b
w
s/f
y
den az olmamal. s aral d/(8
b
)yi
amamal. Bu ifadede
b
kesilen donat alannn kesitteki toplam gerilme donat alanna
orandr.
8.24.1.4.3No:11 ve daha kk ubuklar iin, srekli ubuklar kesme noktasnda
eilme iin gerekli alann iki katn salar ve kesme izin verilenin n amaz.
8.24.1.5Eilme elemanlarnda gerilme donats iin, donat gerilmesi momentle doru
orantl deilse, eimli, basamakl veya sivriltilmi temeller; dirsekler; derin eilme
elemanlar; veya gerilme donatsnn basn yzne paralel olmad elemanlar gibi, yeterli u
ankraj salanmal.

8.24.2 Pozitif Moment Donats
8.24.2.1 Basit elemanlarda en az pozitif moment donatsnn 1/3 ve srekli
elemanlarda en azndan pozitif moment donatsnn , elemann ayn yz boyunca
mesnete kadar uzanmal. Kirilerde, byle bir donat mesnet iine en az 6 inch kadar
uzanabilir.
8.24.2.2 Eilme eleman, yanal yke direnen sistemin bir elemansysa, Blm 8.24.2.1e
gre mesnet iine uzatlmas gereken pozitif moment donats, mesnet yzndeki gerilmede
hesap akma dayanm f
y
yi gerekletirmek iin ankrajlanmal.
8.24.2.3Basit mesnetlerde ve bklme noktalarnda, pozitif moment gerilme donats, f
y
iin Blm 8.25ten hesaplanm l
d
, Denklem (8-65)i salayacak ekilde bir apla
snrlanmal. Basit mesnetlerin merkez izgisi tesinde bir standart kanca veya en azndan
standart kancaya denk mekanik ankrajla sona eren donatlarn Denklem (8-65)i salanmas
gerekmez.
l
d
M /V +l
a
(8-65)
Bu ifadede M kesitteki tm pozitif moment gerilmesi donatsnn tamamen gerildii
farzedilerek hesaplanm moment kapasitesi, V kesitteki maksimum kesme kuvvetidir.
Mesnette l
a
, mesnet merkezi tesindeki saplama boyu olmal. Bklme noktasnda l
a
, efektif
eleman derinlii ve 12 d
b
ifadelerinden byk olanyla snrlanmtr. Bindirme boyu
snrlamalarnda M/V deeri, donat ular bir basn tepkisi ile snrlandrlmsa, % 30
artrlabilir.
47
8.24.3 Negatif Moment Donats
8.24.3.1Srekli, tutulmu veya konsol eleman veya herhangi bir rijit ereve
elemannda negatif moment donats, mesnet elemannda veya mesnetten geerek, saplama
boyuyla, kancayla veya mekanik ankrajla ankrajlanmal.
8.24.3.2Negatif moment donats Blm 8.24.1le istenen aklk iinde saplama
boyuna sahip olmal.
8.24.3.3Mesnette negatif moment iin salanm toplam gerilme donatsnn en az
1/3, bklme noktas tesinde eleman etkin derinlii, 12 ubuk ap veya net akln
1/16s ifadelerinden byk olanndan az olmayan saplama boyuna sahip olmal.
8.25 DEFORME UBUK VE EKMEDEK DEFORME FLZLER N
BNDRME
Bindirme boyu , l
d
, inch cinsinden, Blm 8.25.1de tanmlanm temel bindirme boyu ile
Blm 8.25.2 ve 8.25.3te tanmlanm uygun arpan ve arpanlarn arpm olarak
hesaplanmal. Ancak , l
d
Blm 8.25.4te hesaplanandan az olmamal.
8.25.1 Esas Bindirme Boyu
No:11 ve daha kk ubuklar ............................... 0.04 A
b
f
y
/(f
c
)
1/2
fakat
............................... 0.0004d
b
f
y
den az olamaz
No:14 ubuklar ............................... 0.085 f
y
/(f
c
)
1/2
No:18 ubuklar ............................... 0.11f
y
/(f
c
)
1/2
Deforme filiz ............................... 0.03 d
b
f
y
/(f
c
)
1/2
8.25.2Esas bindirme boyu aadaki uygun arpan veya arpanlarla arplmal:
8.25.2.1 st donat, betonunun 12 inchden fazla ksm
donat altnda dklecek ekilde yerlemise .................... 1.4
8.25.2.2 f
ct
hesaplandnda hafif agrega betonu ....................... 6.7(f
c
)
1/2
/f
ct
..................... 1.0den az olamaz.
f
ct
hesaplanmadysa
tm hafif beton ..................... 1.33
kum hafif beton ..................... 1.18
Ksmi kum yenilemesi kullanldnda lineer yaklam uygulanabilir.
48
8.25.2.3Epoksi ile kaplanm 3 d
b
den az pas payna
sahip veya ubuklar aras net mesafe 6 d
b
den azsa .................. 1.5
Tm dier durumlarda ................... 1.15
st donat arpan ile epoksi kaplanm donat iin uygun arpann birletirilmesiyle elde
edilmi arpann 1.7den byk alnmas gerekmez.
8.25.3Blm 8.25.2deki uygun arpanlarla deitirilmi esas bindirme boyu aadaki
arpanlarla u koullar gerekletiinde arplmal:
8.25.3.1Varsaylan bir boyda bindirilmi donat,aralk dorultusunda llm
en az 3 inch net pas payna sahipse ve yanal olarak merkezden itibaren en az 6 inch
aralklysa ......................................................................................0.8
8.25.3.2Donat dayanm iin ankraj ve bindirme zellikle gerekli deilse veya
eilme elemanlarnda donat analizle istenenden fazlaysa
(A
s
gerekli)/(A
s
salanan)
8.25.3.3 ap olarak inchden kk olmayan ve 4 inchden byk
olmayan adma sahip spiral ierisinde kuatlm donat.......... 0.75
8.25.4 l
d
bindirme boyu, Blm 8.32.3e uygun olarak bindirme ekleri hesaplamas ve
Blm 8.27ye uygun olarak kesme donats bindirilmesi dnda 12 inchden az olamaz.
8.26 BASINTAK DEFORME UBUKLARIN BNDRLMES
Basntaki deforme ubuklar iin inch cinsinden bindirme boyu, Blm 8.26.1deki esas
bindirme boyu ve Blm 8.26.2deki uygun deiim arpanlar arpm olarak hesaplanmal.
Fakat l
d
, 8x25.4(203.2) mmten az olmamal.
8.26.1 Esas bindirme boyu ......................... 0.240 d
b
f
y
/(f
c
)
1/2
olmal
Fakat ........................... 0.43d
b
f
y
den az olmamal.
8.26.2 Esas bindirme boyu aadaki durumlar gerekletiinde uygun arpanlarla
arplmal:
8.26.2.1 Donat dayanm iin ankraj veya bindirme zellikle istenmiyorsa veya donat
analizle istenenden fazlaysa:
(A
s
gerekli)/(A
s
salanan)
49
8.26.2.2 ap olarak inch(25.4/4=6.35mm) den az olmayan ve 4x25.4(101.6)mmden
fazla adma sahip olmayan spiral iinde kuatlm donat ....................... 0.75
8.27 KESME DONATISI BNDRLMES
8.27.1Kesme donats en azndan ekme donats arlk merkezine uzanmal ve pas pay
artlar ve dier donatya yaknlk artlarnn izin verdii kadar eleman basn ve tasarm
akma dayanm iin her iki uta ankrajlanmal. Bileik eilme elemanlar iin tm kiri kesme
donats tabliye levhasna uzatlmal, aksi takdirde tam kiri tasarm kesme kapasitesini temin
etmek iin yeterince ankrajlanmal.

8.27.2Tek blml, tek U veya ok U etriye ular aadaki yollardan biriyle
ankrajlanmal:
8.27.2.1Eleman minumum derinlii d/2 ve kanca teet noktas arasnda en azndan 0.5
l
d
boyunda etriye blm boyu art standart kanca ile
8.27.2.2Basn tarafnda eleman minumum derinliinden l
d
saplama boyu kadar
yukarda veya aada fakat 24 ubuk veya filiz ap veya deforme ubuk veya deforme filiz
iin 12x25.4(304.8)mmden az olmayacak ekilde
8.27.2.3Boyuna donat etrafnda en az 180
0
bklme. Boyuna donat etrafnda bklen
veya kancalanan etriyeler. Etriyeler boyuna donatyla en az 45
0
a yapyorsa, etkin ankraj
kabul edilir.
8.27.2.4Tek U etriyeleri oluturan her kaynakl dz hasr blm iin ya:
8.27.2.4.1 Unun tepesindeki eleman boyunca 2-inch aralkl iki boyuna filiz
8.27.2.4.2Ya da: Basn yznden d/4ten az mesafede yerlemi bir boyuna ubuk ve
ilk ubuktan en az 2x25.4(50.8) mm tede ve basn yzne daha yakn ikinci ubuk, ikinci
ubuk etriye blmesi zerinde bkme gerisinde veya 8 filiz apndan az olmayan i apl
bkme zerine yerletirilebilir.
8.27.2.5Tek blmeli dz kaynakl veya deforme kaynakl hasrn her ucu iin,
minumum 2x25.4(50.8)mm aralkl ve minumum eleman derinlii d/2den en az d/4 veya
2x25.4(50.8) mmden byk olan kadar mesafede i filizli iki boyuna filiz olmal. ekme
yzndeki d boyuna filiz, yze en yakn esas eilme donats blmnden daha uzak
olmamal.
8.27.3Kapal bir birim oluturmak zere yerletirilmi.U-etriyeleri veya gergi iftleri,
bindirme 1.7ld ise dzgn eklenmi kabul edilir.
50
8.27.4Ankrajl ular arasnda tek U veya ok U etriyelerin srekli ksmndaki her bkme
bir boyuna ubuu kuatmal.
8.27.5Kesme donats olarak bklm boyuna ubuklar bir ekme blgesine
uzatlmlarsa boyuna donatyla srekli olmal ve eer bir basn blgesine uzatlmlarsa
Denklem (8-8) veya Denklem (8-54) salamak iin gerekli donatdaki gerilme blm iin
Blm 8.25teki bindirme boyu iin hesapland gibi, d/2, minumum derinlik tesinde
ankrajlanmal.
8.28 DEMET UBUKLARIN BNDRLMES
Basn veya ekmede bir demet iindeki tekil ubuklarn bindirme boyu , tek ubuk iin
olann 3 ubuk demeti iin %20 artrlmas ve 4 ubuk demeti iin %33 artrlm olmal.
8.29 EKMEDE STANDART KANCA BNDRLMES
8.29.1Standart kancay sonlandran (Blm 8.23.1) ekmedeki deforme ubuklar iin inch
cinsinden bindirme boyu, Blm 8.29.3n uygun deiim arpan veya arpanlaryla arpm
olarak hesaplanabilir. Ancak l
dh
, 8d
b
veya 6 inch ifadelerinden byk olanndan kk
olamaz.
8.29.2 f
y
=60.000psi (413.685 Mpa) olan kancal ubuk iin esas bindirme
boyu ..................1,200d
b
/f
c
olmal.
51
8.29.3 l
hb
esas bindirme boyu aada verilmi uygun deiim arpan veya arpanlaryla
arplmal.
8.29.3.1ubuk akma dayanm:
60, 000 psiden farkl f
y
ye sahip ubuklar .......................f
y
/60, 000
8.29.3.2 Beton pas pay:
No.11 ve daha kk ubuklar iin (kanca dzlemine dik) 2

inchden az olmayan kenar

pas pay ve 90
0
kanca iin ubuk uzants zerindeki kanca tesinde 2 inchden az olmayan
pas pay ....................... 0.7
8.29.3.3 Gergiler Ve Etriyeler:
No.11 veya daha kk ubuklar iin yatay veya dey olarak gergiler veya tam bindirme
boyu l
dh
boyuna 3 d
b
den kk aralkl (d
b
kancal ubuk ap) etriye gergileri
.................................. 0.8
8.29.3.4Fazla donat:f
y
iin ankraj ve bindirmenin zellikle istenmedii yerlerde, analizle
istenenden fazla donat ............. (A
s
gerekli)/(A
s
salanan)
8.29.3.5Hafif agrega betonu .......... 1.3
8.29.3.6Epoksi kaplanm donat, epoksi kaplamal kancal ubuklar ............... 1.2
8.29.4Elemanlarn sreksiz ularnda her iki kenarda pas payna sahip ve st (veya alt)
pas pay (kanca zerinde) 2

inchden az, standart kanca ile bindirilmi ubuklar iin kancal

ubuk, tam bindirme boyu l
dh
boyunca 3d
h
den kk aralkl (d
b
kancal ubuk ap) gergi
veya etriyelerle evrelenmeli (kuatlmal). Bu durum iin Blm, 8.29.3.3 arpanlar
uygulanmaz.
52

8.29.5 Basntaki ubuklarn bindirmesinde kancalar etkin kabul edilmez.

8.30 EKMEDE KAYNAKLI HASIR BNDRMES
8.30.1 Deforme Hasr
8.30.1.1 Kritik kesit noktasndan filiz ucuna llm, kaynakl deforme hasr iin inch
cinsinden bindirme boyu, Blm 8.30.1.2 veya 8.30.1.3teki esas bindirme boyu ile Blm
8.25.2 ve 8.25.3n uygun deiim faktr veya faktrleriyle arpan olarak hesaplanabilir.
Ancak, Blm 8.32.5e gre bindirme eki hesab ve Blm 8.27ye uygun kesme donats
bindirmesi hari l
d
8x25.4(203.2) mmden az olamaz.
8.30.1.2 Bindirme boyu iinde en az bir enine telli, kritik kesit noktasna
2x25.4(50.8)mmden fazla mesafeli kaynakl deforme hasrn esas bindirme boyu:
2.4[(A
w
/S
w
)f
y
]/(f
c
)
1/2
(8-67) ifadesinden kk olmamak zere
53

l
#
#
# # #
# #

[0.36d
b
(f
y
-137.895)]/(f
c
)
1/2

(8-66) olmaldr.
8.30.1.3 Bindirme boyu boyunca enine filize sahip olmayan kaynakl deforme hasr
esas bindirme boyu, Blm 8.25e uygun olarak deforme filiz iin belirlenen olacaktr.

8.30.2 Dz Hasr
Dz kaynakl hasrn akma dayanm, yakn enine filizin kritik kesit noktasna mesafesi 2
inchden az olmamak zere iki enine filiz saplamasyla oluturulduu varsaylr. Bununla
birlikte kritik kesit noktasndan en dtaki enine filize llen bindirme boyu l
d
aa ifadeden
az olmamal:
3.24( A
w
/ S
y
)(f
y
/(f
c
)
1/2
) (8-68)
Bu ifade hafif beton iin Blm 8.25.2deki arpanla analizle istenenden fazla donat iin (A
s
gerekli/A
s
salanan) ile deitirilir. Fakat l
d
, Blm 8.32.6ya gre bindirme ekleri
hesaplamas dnda 6x25.4(152.4)mmden az olmamal.

8.31 MEKANK ANKRAJ
8.31.1Testlerle betona zarar vermeden donat dayanmn gerekletirmeye muktedir
herhangi bir mekanik alet ankraj olarak kullanlabilir.
8.31.2Donat bindirmesi mekanik ankraj art, maksimum ubuk gerilmesi noktas ve
mekanik ankraj arasndaki donat ek saplama boyundan oluur.
8.32 DONATI EKLER
Donat ekleri yalnzca tasarm izimlerinde gsterildii gibi veye hesapland gibi veya
mhendisin izin verdii gibi yaplmaldr.

8 8.32.1 Bindirme Ekleri
8.32.1.1 Bindirme ekleri Blm 8.32.4.1 ve 4.4.11.4.1deki artlar salanmadka
No:11den daha byk ubuklar iin kullanlamaz.

20,000 psi cinsindendir.

54
8.32.1.2 Demet ubuklarn bindirme ekleri demet iindeki tekil ubuklar iin gerekli
olan bindirme eki boyuna dayandrlmal. Blm 8.32.3 veya 8.32.4te anlatlm bindirme
boyu, -ubuk demeti iin %20, drt-ubuk demeti iin %33 arttrlmal. Demet iindeki tek
ubuklarn ekleri st ste gelmemeli.
8.32.1.3 Eilme ubuklarnda birbirine temas etmeyen bindirme ekleriyle eklenmi
ubuklar enine olarak gerekli binderme boyunun 1/5inden veya 6 inchden byk aralkl
olmamal.
8.32.1.4 l
d
boyu Blm 8.25te verildii gibi hesap akma dayanm iin bindirme boyu
olmaldr.
8.32.2 Kaynakl Ekler Ve Mekanik Balantlar
8.32.2.1 Kaynakl ekler veya dier mekanik balantlar kullanlabilir. Burada
salanann dnda, tm kaynaklar Amerikan kaynak kurumu yayn Yapsal kaynak kodu
takviye elik en son basksna uymal.
8.32.2.2 Tam kaynakl ek, ekmede en az ubuun hesap akma dayanmnn % 125ini
gelitirecek ekilde kesilen ve kaynaklanan ubuklara sahip olmal.
8.32.2.3Tam mekanik balant ekme ve basnta, gerekli olduu gibi, en az ubuk
hesap akma dayanmnn %125ini salamal.
8.32.3 Deforme ubuk Ekleri Ve ekmedeki Deforme Filiz
8.32.3.1ekme bindirme eklerinin minumum boyu A,B,C ekleri iin gerekli olan
olmaldr. Ancak 12 inchden az olmamal.
A snf ek .................. 1.0 l
d
B snf ek ...................1.3 l
d
C snf ek ...................1.7l
d
8.32.3.2 Deforme ubuklarn bindirme ekleri ve ekmedeki deforme filiz Tablo
8.32.3.2ye uymal.
8.32.3.3 Salanan donatnn analizle gerekli olduu saptanann iki katndan az olduu
yerlerde kullanlan kaynakl ek veya mekanik balantlar Blm 8.32.2.2 ve 8.32.2.3 artlarn
karlamal.
TABLO 8.32.3.2 EKME BNDRME EKLER
Gerekli bindirme boyunda maksimum
Eklenen A
s
yzdesi
55
(A
s
salanan)/(A
s
gerekli)
50 75 100
2
A Snf A Snf B Snf
<2
B Snf C Snf C Snf
*Ek yerleiminde, salanan donat alannn, analizle gerekli olduu saptanan donat alanna
oran.
8.32.3.4 Salanan donat alnnn en az analizle gerekli olduu saptanann iki kat
olduu yerlerde kullanlan kaynakl ekler veya mekanik balantlar aadaki artlar
salamal.
8.32.3.4.1 Ekler, salanan donatnn toplam alan iin her kesitte 20,000 psiden az
olmamak artyla en az hesap ekme kuvvetinin iki katn gerekletirecek ekilde en az 24
inchlik aralklarla dzenlenmeli.
8.32.3.4.2 Her kesitte gelien ekme kuvvetini hesaplarken, ek donats, hesap ek
dayanmnda deerlendirilir. Eklenmemi donat, ksa gerek bindirme boyunun hesap akma
dayanm f
y
dayanmn salamak iin gerekli bindirme boyu l
d
ye oran ile tanmlanm f
y
oran ile deerlendirilir.
8.32.3.5 ekme gergi elemanlarnda ekler , Blm 8.32.2.2 ve 8.32.2.3e uygun tam
kaynak eki veya tam-mekanik balantyla yaplmal. Bitiik ubuklarda ekler en az 30 inch
aralkl dzenlenmeli.
8.32.4 Basnta ubuk Ekleri
8.32.4.1 Basnta Bindirme Ekleri
Basn bindirme ekleri iin minumum bindirme boyu 0.0005f
y
d
b
(inch) olmal. Ancak, 12
inchten az olmamal. Hesap beton dayanm f
c
, 3,000psiden azsa bindirme boyu 1/3
kadar artrlmal.
Basnta farkl ebatlardaki ubuklarla bindirme eki yaplmsa, ek boyu, daha byk
ubuun bindirme boyu veya kk ubuun ek boyu ifadelerinden byk olandr. 11 Nolu
veya daha kk ubuklara 14 Nolu ve 18 Nolu ubuklarla bindirme eki yaplabilir.
Basn elemanlarnda ek boyunca 0.0015hsden kk olmayan etkin alana sahip
gergilerde, bindirme eki uzunluu 0.83le arplmal, ancak bindirme boyu 12 inchten kk
olmamal. Gergilerin etkin alan, h boyutuna dik blmelerin alan olmaldr.
Basn elemanlarnda ek boyunca yanal snrlama iin spiraller kullanldnda, bindirme
eki boyu 0.75le arplabilir. Ancak, bindirme boyu 12 inchden az olmamal.
8 8.32.4.2 U-Mesnet Ekleri
Sadece basn iin gerekli ubuklarda, basn dayanm uygun bir mekanizmayla,
konsantrik temasla kontrol altnda tutulan kare kesilmi ularn mesnetlenmesiyle basn
gerilmesi iletilebilir. ubuk ular, ubuk eksenlerine dik ann 1

derecesi iindeki dz
yzeylerde sona ermeli ve toplanmadan sonra 3
0
lik tam mafsala uymal. U mesnet ekleri
sadece kapal gergiler, kapal etriyeler veya spiraller ieren ubuklarda kullanlmal.
56
8 8.32.4.3 Kaynakl Ekler Veya Mekanik Balantlar
Basnta kullanlan kaynakl ekler veya mekanik balantlar Blm 8.32.2.2 veya 8.32.2.3
artlarn karlamal.
8.32.5 ekmede Kaynakl Deforme Hasr Ekleri
8.32.5.1 Her hasr tabakasnn ular arasnda llen kaynakl deforme hasr bindirme
ekleri iin bindirme minumum boyu 1.7l
d
ve 8 inchden az olmamal ve her hasr tabakasnn
en dtaki filizleri arasnda llen st ste binme boyu 2 inchten az olmamal.
8.32.5.2 Bindirme eki boyunca hi enine filiz olmayan kaynakl deforme hasr
bindirme eki Blm 8.32.3.1e uygun olarak deforme filiz iin belirlenen olacaktr.
8.32.6 ekmede Kaynakl Dz Hasr Ekleri
Kaynakl dz hasr bindirme eki iin minumum bindirme boyu aadakilere uygun
olmal:
8.32.6.1 Ek yerinde salanan donat alan analizle gerekli olduu saplamann iki katndan
azsa, her hasr tabakasnn en dtaki enine filizleri arasnda llen binme boyu, enine
filizlerin bir aral art 2x25.4(50.8)mm veya 1.5l
d
veya 6x25.4(152.4) mmden az olmamal.
8.32.6.2Ek yerinde salanan donat, analizle gerekli olduu saptanann en az iki katysa,
her hasr tabakasnn en d enine filizleri arasnda llen bindirme boyu 1.5l
d
veya
2x25.4(50.8)mmden az olamaz.

57