OlcmeDegerlendirme Kontrol

Kavramlar LME VE DEERLENDRME
1. B L M
LME VE DEERLENDRME NEDEN GEREKL? Eitim, istenilen davranlar kazandrmak ve istenmeyen davranlar ortadan kaldrmak iin yaplr. Eitimin baarl olup olmad, hedef davranlarn hangileri gerekleti, renme eksiklikleri var m varsa nelerdir gibi Yanl renilen ya da hi renilmeyen konular nelerdir? Sorularnn cevab lme deerlendirmenin konusu iindedir. rgn eitimde nceden belirlenmi hedeflerle yola klmakta, bu hedefler dorultusunda davran deiikliklerinin meydana gelmesi iin gerekli olan yaantlar (eitim durumlar) dzenlenmekte ve retim gerekletirilmektedir. retimin gerekletirilmesinden sonra u sorularla karlalmaktadr: Acaba, rencide beklenen davran deiiklikleri gerekleti mi? Dzenlenen eitim durumlar grevlerini yapabildi mi? Bu sorularn cevab ancak deerlendirme ile verilebilir. Yani deerlendirmenin grevi, dzenlenen eitim durumlar (yaantlar) yoluyla hedeflerin ne lde ger-
lkedeki tm stn yetenei olan ocuklar listelemek mmkn olmayabilir. Evren snrl ya da snrsz olabilir.
rnekler
> Trkiye'deki insanlarn kilolar zerine bir aratrma yaplyorsa evren Trkiye'deki insanlardr. > Trkiye'deki retmenlerin hayat standartlar zerine bir aratrma yaplyorsa evren Trkiye'deki retmenlerdir.
RNEKLEM: Bir evrenden rnekleme yntemlerinden yararlanlarak seilen ve evrendekilerle ayn zellikleri tayan daha kk gruplardr. rneklemden elde edilecek sonularla evren iin tahminde bulunulur. rneklem semek iin kullanlan yntemler topluluuna rnekleme denir. Evren ve rneklemde yer alan birimlere denek veya katlmc denir. ( Bykztrk 2000) statistiksel yntemler betimsel istatistik ve anlam kartc( kestiritsel) istatistik olarak ikiye ayrlr.
nen eitim durumlarnn yeterli olup olmadn ortaya koymaktr. Yaplan deerlendirme sonunda hedeflerin yeterince gereklemedii yani rencide istendik davran deiikliklerinin olumad anlalrsa yaantlar yeniden gzden geirilir ve yeniden dzenlenir. Bu anlamda eitim ortamnda (sistemde, programda, ara-gere ve yntemlerde) birtakm deiiklikler yaplr. Yine hedefler gzden geirilir ve gerekirse yeniden dzenlenir. Deerlendirme eitim srecinde yaplmas gereken deime ve gelimelere k tutar. Deerlendirme yaplmad taktirde hedeflerin gerekleip gereklemediini, gereklemi ise, ne lde gerekletiini saptamak, eitim ortamnn yeterliliine karar vermek mmkn olmaz.
stikrar
ekletiini saptamak ve buna bal olarak dzenle-
rnekler
> LYS'ye bavurmu 1,500.000 milyon kiiden aratrma iin belirli yntemlerle seilmi 50.000 kii topluluu rneklemdir. > Trkiye'de Milli Eitim Bakanl'na bal okullarda 624 bin retmen iin belirli yntemlerle seilmi 15 bin aday tarafndan oluturulmu topluluk rneklemdir.
BETMSEL STATSTK Saysal verilerin toplanmas, betimlenmesi ve sunulmasna yarayan yntem ve teknikleri ierir. Betimsel istatistik bir rneklem zerinde ya da ulalabilen durumlarda evrende, gzlem yaplarak elde edilen verileri kullanmak suretiyle zerinde allan grubun zelliklerini saptamay amalayan bir sretir.
EVREN (KiTLE, YIIN, POPULASYON): Aratrma kapsamna giren ve ayn zellikleri tayan birimlerin tmne denir. Evrenin bykl ilgilenilen zellie gre deiir. Bu balamda aratrmann konusu ve snrlar dikkate alndnda evrende yer alan birimlerin says da her zaman bilinmeyebilir. (Bykztrk 2000) stn yetenek ile ilgili bir aratrmada
1
ANLAM IKARICI ( KESTiRiTSEL ) iSTATiSTiK: rneklemden betimsel istatistiklerle saptanan istatistiklere dayal olarak evren deerine ilikin doru kestirimler yaplmasn salayan yntem ve tekniklerdir. Ksaca betimsel istatistik grubun zelliklerini belirlemek amacyla kullanlan frekans, yzde, merkezi eilim lleri, deikenlik lleri ve korelasyon katsays gibi teknikleri ierir. Anlam karc istatistik ise evren hakknda hangi kestirimlerin yaplabileceine karar vermede yardmc olur.
Nitel ve Nicel Deikenler a) Nicel Deiken: Bir birey ya da nesnenin bir zellie sahip olup olmamas miktar olarak ifade edilebiliyorsa yani ksacas bir sayyla aklanabiliyorsa nicel deiken denir.
rnekler
> Ahmet matematikten 85 ald. > Ali 95 kilodur. > Ayenin boyu 1.90 cm'dir. > Havann scakl 39 derecedir. > Ev ile okul aras 2 km'dir. > Sevginin 3 kardei vardr.
rnekler
> Evrenin ortalama, frekans, yzde ve korelasyon deerlerini rneklem deerinden kestirmek anlam karc istatistiin konusudur.
DEiKEN: Bir zelliin (nitel ya da nicel) bir durumdan baka bir duruma gre belirgin olarak farkllk gstermesidir.
rneklerde de grld gibi llen zellii bir say ile ifade etme durumu vardr. Karlatrma yaplmas mmkndr daha az daha ok gibi iliki kurulabilir.
rnekler
> Boy, kilo, tutum, baar , zeka, scaklk, yetenek, ilgi vb.
stikrar
b) Nitel Deiken: Bir bireyin veya objenin sahip olduu zellik bakmndan snflara ayrlmasn gsterir. Azlk ya da okluk belirtmedii iin karlatrma yaplamaz.
rnekler
Deikenin eer sadece bir deeri varsa sabit adn alr. > Mervenin sa rengi siyahtr. > Muratn kardei kzdr. > Gzde ngilizce konuabilir. > Mehmet zmirde oturuyor
rnekler
rneklerde de grld gibi bir karlatrma veya bir > Maddenin zgl arl, pi says vb. Deikenler yaplarna gre nitel ve nicel deiken olmak zere ikiye ayrlr: Deikenler aldklar deere gre srekli ve sreksiz deiken olmak zere ikiye ayrlr: Sreksiz Deikenler: Sadece snrl sayda deer alabilen deikenlerdir. Ald iki deer arasna baka
2
stnlk durumu sz konusu deildir.
bir deer almazlar. Sreksiz deikenler saylarak gzlenir. Srekli deikenler nicel ya da nitel olabilir. Nicel sreksiz deikenlerde zellikler tam saylar ile belirlenir ve birey ya da objeler aldklar deere gre sraya konulabilir. Kesirli saylarla aklanamazlar.
Uygulamada srekli deikenlere ilikin lmler genelde tamsayya tamamlanr. rnein matematik snav 4,7 olan birinin puan 5'e; 4,2 olan birinin puan 4'e yuvarlanr. Sosyal bilimlerde yaplan bir ok aratrma da aslnda srekli olarak kabul edilir. Gr ve tutum lmede kullanlan likert tipi derecelendirme leklerinde elde edilen verilerde cevaplaycnn uyarcya olan tepkisinin sonsuz noktada yer alabilecei ancak bireyin iki ucu belli olan lek boyunca durumu en iyi yanstan seenei iaretleyecei kabul edilir.
rnekler
> Bir ailenin sahip olduu ocuk says > Bir insann cinsiyeti > Medeni durumu > Sa rengi > Doum yeri > Gzlk kullanma rneklerde de grld gibi bir ailenin ocuk says 1, 2, 3 gibi deerler alabilir. 1,5 ocua sahip bir aile diyemeyiz. (Cinsiyetler arasnda da ayn eyler geerli kadn ve erkek arasnda baka bir deer giremez.) Medeni durum, sa rengi, doum yeri ve gzlk kullanma iin de ayn eyler geerlidir. Sreksiz bir deikenin zel bir tipi vardr. Deiken sadece iki deer alyorsa buna ikilem (dichotomus) denir. rnein; kadn- erkek, canl-cansz, baarl- baarsz grld gibi bu rneklerde verilenler iki deerden baka deer alamaz . Srekli Deikenler: ki lm arasnda sonsuz sayda deer alabilen deikenlerdir. Bireyin ya da objenin zellikleri miktar olarak ifade edilebilir.
rnek
> Ya rneini dndmzde 25 yanda olan bireyin gerek ya 24 yl 9 ay 10 gn 12 saat 20 dakika 20 saniye 30 salisedir. Grld gibi 24 ile 25 arasnda deer almaktadr.
Bilgi Kazan
Diploma notunu eer orta, iyi, pekiyi ile derecelendirir-
stikrar
sek sreksiz deiken, 2.58 ; 2.75 ; 3.42 gibi derecelendirirsek srekli deikene rnek olur. Deikenler arasndaki bir baka snflandrma da baml ve bamsz deikenlerdir: Bamsz Deiken: Baka bir deikene bal olmadan azalp artabilen deikenlere bamsz deiken denir.
rnekler
> Uzunluk > Arlk > Ya > Zeka rneklerde de grld gibi uzunlukta iki tamsay arasnda deerler alabilir. Bir nesnenin uzunluu illa ki tamsay deeri almak zorunda deildir. rnein bir masann uzunluu 142.5 cm olabilir. Verilen dier rnekler de ayn ekilde tam saylarla ifade edilmek zorunda deildir.
Baml Deiken: Bizim deitirdiimiz deikene yani bamsz deikene bal olarak deien deikendir. Ksacas aratrmada deikenlii aratrlan ve sonu olan deiken baml deiken, deikenlii sonucu etkileyen ya da etkileyecek olan deiken bamsz deikendir.( Akhun 1981) DEKEN Bamsz
(Etkileyen, Neden Olan)
Baml
(Etkilenen, Sonu)
rnekler
> Proje tabanl retimin matematik baarsn arttrp arttrmayaca hakknda yaplan bir alma dnelim. Burada sonucu deitirecek olan proje tabanl retim olduu iin proje tabanl retim bamsz deiken, sonutan etkilenecek yani proje tabanl retime gre deiecek olan ey matematik baars olduu iin matematik baars ise baml deiken olur. > Beslenme bilimi iinde, alnan gnlk C-vitamini miktarnn bir kiinin hayat uzunluuna etkisinin incelendii bir aratrmada, alnan gnlk C-vitamini miktar aratrmann sonucunu etkileyecei iin bamsz deiken, hayat uzunluu ise bamsz deikenimizden yani gnlk alnan C-vitamini miktarndan etkilendii iin baml deiken olur. > Derse kar tutum baary etkiler. > Tarlada kullanlan gbre verimi etkiler. > Hastalanan bir insann kulland ila hastal etki-
km Sorular
2008
Matematik dersinde bilgisayar programlarndan yararlanmann rencilerin matematik baarsna etkisini lmeyi planlayan bir retmen, bir snfta geleneksel retim yntemini kullanrken dier bir snfta ise ilenen her konudan sonra bilgisayar programyla aratrmalar yapmaktadr. Bu aratrmadaki bamsz deiken aadakilerden hangisidir? A) retmen zellikleri B) Matematik notlar C) retim yntemleri D) Snf mevcutlar E) renci nitelikleri
zm
Yukardaki soruya baktmzda retim yntemlerinin matematik baarsna etkisinin incelendiini grmekteyiz. Deikenlii sonucu etkileyen ya da etkileyecek olan deiken bamsz deiken olduu iin retim yntemleri sonucu etkileyendir. Yani matematik baars retim yntemlerinden etkilenir. Bu yzden bamsz deikenimiz retim yntemleri olur. Cevap: C
stikrar
4
ler.
km Sorular
2009
km Sorular
2010
Bir retmen, rencilerine verdii dev sklnn ve rencilerin devleri yapmak iin harcadklar srenin rencilerin matematik snav puanlar zerine olan etkisini incelemek istemektedir. Bu retmenin aratrmasndaki baml ve bamsz deikenler nelerdir? Bamsz Deiken A) B) C) D) E) dev skl ve dev yapma sresi Matematik puan ve dev skl Matematik puan dev skl Matematik puan dev yapma sresi Matematik puan dev skl ve dev yapma sresi dev yapma sresi Baml Deiken Matematik puan
Bir aratrmac zel retim yntemleri dersinde bir snfta renci merkezli yntem ve teknikleri, dier snfta ise retmen merkezli yntem ve teknikleri uygulam ve her iki snftaki rencilerin uygulama ncesi ve sonrasndaki baar ve tutum puanlar arasndaki farklar incelemitir. Bu aratrmadaki bamsz deiken aadakilerden hangisidir? A) rencilerin hazrbulunuluk dzeyleri B) Balangtaki baar ve tutum puanlar C) Baar ve tutum puanlar arasndaki farklar D) Uygulanan retim yntem ve teknikleri E) rencilerin sosyo-ekonomik dzeyleri
zm
Soruya baktmzda aratrmann sonucunu yani baar ve tutum puanlarn etkileyen renci ve retmen merkezli retim yntemleridir. Sonucu etki-
stikrar
zm
Soruya baktmzda rencilere verilen dev sklnn ve rencilerin devleri yapmak iin harcadklar srenin matematik snav puanlar zerine etkisi incelenmektedir. Deiken olarak sonucu etkileyen ya da etkileyecek olan deiken bamsz deiken olacandan, dev skl ve dev yapma sresi bamsz deiken olurken sonu yani etkilenen matematik puan ise baml deikendir. Cevap: A
leyen ya da etkileyecek olan deiken bamsz deiken olduundan buradaki bamsz deikenimiz uygulanan retim yntem ve teknikleridir. Cevap: D
STS km Sorular
2010
Bir retmen yapt aratrmada farkl ubelerdeki rencilerin, bir ayda okuduklar kitap says ve kitap trlerinin okuma hzna etkisini incelemitir. Okuma hz dk renciler iin farkl etkinlikler hazrlamtr. Bu aratrmada baml deiken nedir? A) ube C) Kitap tr E) Etkinlik tr B) Kitap says D) Okuma hz
zm
Kitap says ve trlerinin okuma hzna etkisi incelenmitir. Buradaki kitap says ve kitap trleri bamsz deiken, okuma hz, baml deikendir. Cevap: D
LME VE DEERLENDRME SREC

lme kural lme lmltDeerlendirme
ler say ya da sembollerle ifade edilmitir.
km Sorular
Bir lme ileminden elde edilecek
2009
lme
LME KURALI lme yaplmadan nce belirlenen ve lmenin nasl yaplaca hakknda bilgi veren kurallara denir. sonucunun doru olmas iin lme srecinde baz etkenlere dikkat edilmelidir. Aadakilerden hangisi bu etkenlerden biri deildir? A) llecek zellie uygun lme aracnn seilmesi B) Ne tr bir ltle karlatrmak gerektiine karar verilmesi C) llecek zelliin iyi tanmlanm olmas D) lme sonucunun say ya da sembollerle ifade edilmesi E) lme aracnn kullanlma koullarnn belirlenmesi LME NEDiR? lme, belli bir nesnenin ya da nesnelerin belli bir zellie sahip olup olmadnn, sahipse sahip olu bollerle ifade edilmesidir. lmede lme konusu olan ey bir zelliktir. Belli bir zellie sahip olup olmama ya da sahip olu derecesi nesneden nesneye, durumdan duruma, ayn nesne iin de zamandan zamana deiebilir. lme ayn zamanda snflama ve sralama iidir. zellik Gzlem Say ve Sembol LMEDE 0 (SIFIR) 1. Gerek (Mutlak) Sfr llen zelliin hi olmad anlamna gelir. derecesinin gzlemlenip gzlem sonularnn sem-
rnekler
> 1. ve 2. soru 10 puan dier sorular 15 puan > Tek sayl sorulara (+) ift sayl sorulara (++) verilecektir. > Her soru 2 puandr. > 4 yanl bir doruyu gtrecek. > Yani puanlama anahtarlar bizim iin lme kuraldr.
zm
lme srecinde ne tr bir ltle karlatrmak ol-
stikrar
maz. Bu ilem deerlendirme srecinde olmaktadr. Cevap: B
rnekler
> Bir kiinin cinsiyetinin ne olduu(kadn veya erkek) > Bir erkein medeni hali(evli, bekar veya dul) > Bir bahenin ka metrekare olduu > Ayenin zeka puan > Ahmet'in DS'den 80 almas > Zekinin fizikten AA almas > Eren 5 kii arasndan 3. oldu. > Snfta 40 renci vardr. > Aye diyet yaptktan sonra 10 kilo verdi. > Dardaki arabann rengi krmzdr. Yukardaki rneklerde grld gibi gzlenen nitelik6
rnekler
> Bu cismin uzunluu sfr cm dir. > Snfta sfr kii var. > Kalemlerinin says sfr. > Kronometredeki sfr. > Ktledeki sfr.
2. Tanmlanm/Keyfi/zafi/tibari/Greceli Sfr: Sfr, orada hibir ey olmad anlamna gelmez. Ksaca buradaki sfr, insanlar tarafndan kabul edilmi bir sfrdr.
rnekler
> Hava 0 derecedir. (Havann 0 olmas scakln hi olmad anlamna gelmez.) > Deniz seviyesi ykseklii 0 dr. (Deniz seviyesinin yksekliinin 0 olmas hi byle bir ykseklik olmad anlamna gelmez.) > Ahmet matematikten 0 ald. (Ahmetin matematikten 0 almas Ahmetin matematik bilgisinin 0 olduu anlamna gelmez.) > Bu gece saat 00.00'da bulualm. (Buradaki sfr zamann olmadn gstermez.)
Mutlak (Gerek) Sfr Uzunluk (Metredeki) Hz Ktle Kronometre Hacim lm
zafi (Bal) Sfr Scaklk (Termometre) Zaman (Saatteki) Takvim Rakm Eitim, psikoloji ve sosyolojide kullanlan leklerdeki sfr
lme ilemi sonucunda elde edilen say ve sembollere lm denir.
rnekler
> Snf mevcudu 40 kiidir. lmede sfrn mutlak m bal m olduunu bulmak iin ona var m yok mu sorusu sorulur. Eer var ise bal yok ise mutlak sfrdr. Buradaki 40 lm iken kii birimdir. > Hava scakl 12C'dir. Buradaki 12 lm iken C ise birimdir.
stikrar
STS km Sorular
2010
> Aye'nin kilosu 60 kg'dr Buradaki 60 lm iken kg birimdir.
Murat matematik snavndan sfr ald. cmlesinden kartlacak sonu aadakilerden hangisidir? A) Muratn matematik dersindeki bilgisi sfrdr. B) Murat matematik snavndaki sorularn tmn yanl yantlamtr. C) Muratn matematik dersine ilgisi yoktur. D) Murat matematik derslerine girmemitir. E) Murat matematii anlamamaktadr.
LMEDE BiRiM Kullanlacak lme aracnda lme sonucuna gre ifade edilecek sembollerin iki nokta arasndaki mesafesidir. lmede birim 2ye ayrlr;
1. Doal Birim: Doadaki nesnelerin varlklar herkes tarafndan kabul edilir.
zm
Murat'n matematik dersinden sfr almas o derse ait hibir bilgisi olmad anlamna gelmemekte sadece sorulan sorulara yanl cevap verdii anlamna gelmektedir. Cevap: B
rnekler
> Bu bahede 100 tane aa var denildiinde aalarn says, yana, cinsine ve ekline gre deimez. Herkes tarafndan kabul edilen ve bir tanma ihtiya duyulmayan doal birimdir.
2. Tanmlanm Birim: Eer llen zellik genelde dorudan gzlenemi7
yorsa ve lme sonularn nesnel bir hale getirmek istiyor isek onu herkes tarafndan kabul edilecek biime dntrmek iin birimleri ve snrlarn belirlemez. Buna tanmlanm birim denir.
> Bir bilezik aldmzda 30 gr demek yerine, 0,030 demek kg kullanll olmaz. > Tarla arsalar iin dnm yerine hektametre kullanmak kullanl olmaz.
rnekler
> Bilginin llmesi, tutum herkesin 10 puan almasgibi lmeler.
LME TRLERi Her nesne grnen birok zellie sahip olduundan zellik kavramnn lmede nemli bir yeri vardr. Fiziksel nesneler arlk, uzunluk, renk gibi birok zellie sahiptir. Bunlarn yannda insan fiziksel birok zellie sahip olmas dnda llmesi ok daha g olan zeka, baar kiilik gibi zelliklere sahiptir. Baz zellikler dorudan gzlenebilir, bazlar ise dorudan gzlenemez ancak dolayl olarak gzlenebilir. Bundan dolay baz lme trleri ortaya kmtr. imdi bu lme trlerini inceleyelim. ncelikle lme trleri 3e ayrlr: 1) Dorudan lme 2) Dolayl lme 3) Tretilmi lme
BRMLERN SAHP OLMASI GEREKEN ZELLKLER 1. ETLK: lein her blmesinin birbirine eit olmasdr.
rnekler
> 16C 17C 18C > Bir uzunluu lmek iin metre kullanlmas > Bir tahtay kar ile lmek eitlik ilkesine aykrdr.
stikrar
1. DORUDAN LME: Dorudan lme, llecek zellikle lme arac arasna hibir ara sokulmadan bire bir karlatrlarak yaplan lme ilemidir. lme konusu olan davran ile llen davran ayndr.
2. GENELLK: Birimlerin herkes tarafndan ayn anlamda kullanlmas veya birimlerin ounluk tarafndan kabul edilmesidir.
rnekler
> Arlk lmede kullanlan kg, dnyann her yerinde kabul edilen genel birim iken gemite kullanlan okka genel bir birim deildir.
rnekler
> Boy uzunluu lme > Kefeli terazi ile elma tartma > Snftaki sarn rencileri sayma > Derse devamszlk gnlerini belirleme
3. KULLANILILIK: Birim; amaca uygun ve ekonomik olmal, kolay elde edilebilir ve yorumlanabilir olmaldr.
> Elif'in kalemlerini sayma > Kovadaki suyun tasla llmesi
2. DOLAYLI LME:
rnekler
> Krkkale - Ankara aras iin 80 km yerine 80.000 metre demek kullanll olmaz.
8
Baz zellikler dorudan llemezler. Bu tr zellikler onlarla ilgili olduu bilinen ya da ilgili olduu sanlan zellik gzlenerek llrler. Eitimdeki lmeler tmyle dolayl lmedir.
Scaklk, termometre denilen arala llr. Aslnda scaklk llrken gzlenen, tp iindeki civann alalp ykseliidir. Biz, scaklkla civann ykselii ve alal arasnda bir iliki bulmuuz. Scaklk arttka civa ykselecek, scaklk dtke civa da decektir. llen scaklk deil, onun tpn iindeki civaya olan etkisidir. Zek ve baarnn llmesi de ayn ekildedir. Zek ve baary lmek iin bireyin tepkide bulunabilecei birtakm durumlar yaratyoruz. Birey ne kadar ok soruya cevap verirse o kadar baarldr veya o kadar zekidir gibi yorumlar yaparak zek ve baary lebiliriz.
km Sorular
2008
Aadakilerden hangisi llrken dolayl lme yaplr? A) Park yerindeki aralarn says B) Bilgisayar masasnn ykseklii C) Bir sepet elmann ktlesi D) rencilerin drt ilem becerileri E) Koridorun uzunluu
zm
Dorudan lme, llecek zellii baka bir deiken girmeden dorudan doruya gzlemlemek iken dolayl lme, llecek zellii baka bir zellik yardm kullanlarak yaplan lme turudur. Seenekler incelendiinde rencilerin drt ilem becerilerini lerken baka bir zellik yardm rnein bir test kullanlarak llebilir. Bu yzden D seenei dolayl lmeye rnektir. Cevap: D
rnekler
> rencilerin zek puanlarn belirleme > Kiilik testleri > lgi envanterleri
> Yayl kantarla arlk lme
Kefeli terazi ile yayl kantarn lme trleri birbirinden farkldr. Kefeli terazi ktlelerin dorudan doruya karlatrlmasna imkan verdii iin dorudan lme ileminde kullanlan aratr. Fakat yayl kantarla bir cismin ktlesi llrken yaplan ilem ktleleri dorudan doruya karlatrmak deil kantardaki yayn ucuna asl cismin arlyla uzama miktarlarn gstermektir. Burada da grld gibi bir deikenin baka bir deiken yardmyla llmesiyle dolayl lme olur. (M. Fuat Turgut)
stikrar
9
> Bir rencinin matematik yeteneini belirleme
3. TRETiLMi LME: llmek istenen deiken zerinde bir lme yaplmadan bir deikenle zerinde lme ilemi yaplm dier deikenlerin arasndaki bantdan yararlanlarak lme ileminin yaplmasdr.
> Vize ve finalin ortalamas 50 olan dersi geer. > Sorularn 70 tanesini doru yapan mlakat geer. > Boyu 1.80 cm'nin zerinde olanlar seilir.
Yukardaki rneklerde de grld gibi batan konu-
rnekler
> Vizenin %40 n finalin % 60 n alarak yl sonu baar notunun belirlenmesi > Kat cisimlerin hacmi= taban alan x ykseklik > Yol= hz x zaman > Kii bana den milli gelir > Nfus younluu LT Deerlendirmenin lmeden sonra en nemli esidir. Bir lt olmadan yargya varlamaz yani deerlendirme yaplamaz. lt,lme sonularn karlatrdDeerlendirme ise yargdr. lt ikiye ayrlr: Mutlak lt Bal lt a) Mutlak lt: lme ileminden nce standart ve deimez bir lt varsa bu lte mutlak lt denir. Mutlak ltte daima nceden belirlenen sabit bir kriter vardr ve deerlendirme ilemi bu kritere gre yaplr. Yaplan lme gre deimez. Bata ne konduysa yarg ona gre yaplr.
lan belli bir kriter vardr ve bu kritere gre deerlendirme yaplr.
km Sorular
2008
Deerlendirme, lme sonularnn bir ltle karlatrlarak bir yargya varlmas iidir. Aadakilerden hangisi "mutlak lt"n kullanld deerlendirmeye rnektir? A) Bilgi yarmasnda en az puanla elenen kii olma B) Yksek atlamada en iyi dereceyi yapma C) Snf baars asndan ilk yzdelik grupta olma
stikrar
mz deerlerdir. lt snr, koul ya da kural belirtir.
D) 100 sorudan 50'sini doru cevaplama E) Grup ortalamasnn stnde performans gsterme
zm
Mutlak lt gruptan bamsz olarak belirlenen lttr. 100 sorudan 50 soru yapmann grupla ilgisi yoktur. Bundan dolay mutlak lttr. Cevap: D b) Bal lt: lme ileminden sonra llenlere gre belirlenen lte denir. Bu tr ltler lm yaplmadan nce belirlenemez, lme sonularna gre ekillenir.
rnekler
> Eitimin hedefleri, ierik, kazanmlar. > 120 krediyi tamamlayan mezun olur. > ehir ii hz snr 70 km /h'dr. > Corafya dersinin ieriinin %60'n tamamlayan dersten geer. > Tanma ve yerletirme, biimlendirme ve yetitirme amac ile yaplan deerlendirmede kullanlan lt.
10
rnekler
> Snf ortalamas, standart sapma > an erisi > %3'lk dilime giren programa alnr.
> Z ve T puanlar > renci geliim dzeyi > Al-veri merkezine giden ilk 100 kiiye 10 TL'lik hediye eki verilmesi. > Mlakatta ilk 5'e giren yksek lisansa girmeye hak kazanr. > Snf ortalamasn geenler dersten baarl saylrlar.
km Sorular
2009
Bu yl yksekretim programna alnan 120 renci, oktan semeli bir yabanc dil testine alnacaktr. Bu testten en yksek puan alan 40 renci renimlerine birinci snftan balayacak; dier 80 renci ise hazrlk snflarnda bir yl yabanc dil eitimi alacaklardr. Bu srete, lme deerlendirme ilkelerine aykr olan durum aadakilerden hangisidir? A) Puanlamada objektifliin salanamamas B) lme arac olarak oktan semeli testin kullanlmas C) Testin puanlanmasnda ans baarsndan artma yntemi uygulanmamas D) Birinci snfa seilen renci saysnn az olmas E) lte dayankl lme yaplmas gerekirken norm dayankl lme yaplmas
Yukardaki rneklerde grld gibi belli bir baraj ya da puan bulunmamaktadr. Son iki rnekte birincisinde olduu gibi ilk 5'e girmek lme yapldktan sonra belli olacak bir eydir. Ya da ikinci rnekte verilen snf ortalamas snav olduktan sonra belli olacak bir lttr. Batan konulmu sabit bir kural yoktur. lmn sonularna gre ekil alr.
km Sorular
2009
stikrar
Aadakilerin hangisinde bal lt kullanlmtr? A) Mezun olmak iin diploma notunun 4 zerinden en az 2 olmas B) Ortalamann 10 puan zerinde alanlarn snf gemesi C) Askere, arl 150 kg'n altndaki erkeklerin alnmas D) Sorularn % 80'ini doru cevaplayanlarn bilgi yarmas elemelerine katlmas E) Yksek lisansa girebilmek iin yabanc dil snavndan en az 70 puan alnmas
zm
rencilerin bir programa alnrken hazrbulunuluklarn belirlenmesi gerekmektedir. Buradaki ama programn n koul hedeflerinin renciler tarafndan salanp salanmadn belirlemektir. Hazrbulunululuun deerlendirilmesinde lt hedefler olduundan mutlak deerlendirme yaplmaldr. Soruda ise bal deerlendirme yaplarak lme ilkelerine aykr hareket edilmitir. Cevap: E DEERLENDiRME lme sonularn bir lte vurarak llen nitelik hakknda bir deer yargsna varma srecidir. lme sonular tek bana bir anlam ifade etmez. lme sonularnn anlam kazanmas iin bu lme sonularn kullanmamz, bir yargya varmamz gerekir. Deerlendirme bir yarglamadr. Yarglama iki deerin karlatrlmasdr. lme sonular ile bir kstasn (ltn) karlatrlmasdr. Deerlendirme lme ileminden sonra gelen bir sretir ve lme, ondan sonucunun bir lt ile karlatrlp yorumlanmas, anlam karlmas, karara ve sonuca varlmas ilemidir.
zm
A kkna baktmzda mezun olmak iin ortalamann 4 zerinden ez az 2 olmas gerektiini gryoruz. Yani ltmz batan bellidir. B kknda ortalamann 10 puan zerinde alanlarn snf gemesi durumunda lt batan belli deildir yani lme sonularna gre gerekleen ortalamann bulunmasyla ekillenecektir. C, D ve E klarna baktmzda ltler batan konulmutur. Cevap: B
11
lme ve Deerlendirme Arasndaki Farklar 1. Deerlendirme, lme srecini iine alr, yani lmeyi kapsar. 2. Deerlendirme iin mutlaka lmenin olmas gerekir. Yani; lme olmadan deerlendirme olmaz. 3. lme ilemiyle bir zelliin miktarn belirleriz. 4. lme ileminde gzlem yaplrken, deerlendirmede bu yaplan gzlemi yorumlama vardr. 5. lme ilemi objektif olarak yaplrken, deerlendirme ileminin subjektif olma olasl vardr. 6. Deerlendirme yapabilmek iin: a) lt b) lme sonucu gerekir.
km Sorular
2010
Aadaki ilemlerin hangisi lme sonularnn bir ltle karlatrlarak bir yargya varma srecine rnektir? A) Bilim enliinde jri yelerinin seimi iin kullanlacak zelliklerin belirlenmesi B) Performans grevlerinin puanlarna gre sralanmas C) Bilgi yarmasnda okulu temsil edecek rencilerin seilmesi D) Komposizyon snav iin dereceli puanlama anahtar oluturulmas E) Szl snavlarn genel ortalamadaki arlnn belirlenmesi
rnekler
> Ahmet snavdan 70 ald iin dersi geti. Burada Ahmetin snavdan 70 almas bir lme, snfn ilemidir. > Boyu 1.82 cm olduu iin Aye mlakat geti. Burada Ayenin boyunun 1.82 cm olarak belirlenmesi bir lme, mlakat gemesi ise bir deerlendirme ilemidir. > Sevgi, deneme snavnda 98 net yaparak birinci oldu. Burada Sevginin 98 net yapmas lme, birinci olmas ise deerlendirme ilemidir.
zm
Yukardaki soruyu incelediimizde C seeneinde lme sonularnn ltle karlatrlarak bir yargya, bir karara varld grlmektedir.
stikrar
gemesi ise bir yargya varma yani deerlendirme
Cevap: C
STS km Sorular
Bir retmen,
2010
I. rencilerin sorulara verdikleri cevaplar puanlyor. II. Puanlar kkten bye doru sralyor. III. Puan 60 veya daha yksek olan rencileri baarl sayyor. Buna gre, yukardakilerden hangileri deerlendirme ilemidir? A) Yalnz I D) I ve II B) Yalnz II E) II ve III C) Yalnz III
zm
I. lme ilemi II. lme ilemi III. Deerlendirme ilemi Cevap: C
12
STS km Sorular
I. engel bulmaca II. Vee diyagram III. Kavram haritas IV. Yaratc drama
2010
2. renme ilkesi Deerlendirme matematik renimini artrmaldr. (NCTM, 1995, s.13) renme ilkesine gre, deerlendirmenin asl amac, rencilerin sadece duymasn salamak deil, performanslarn artrmaktr. Snfii deerlendirme uygulamalarnda renme sreci boyunca rencilerle iletiim kurulmal, renmelerini arttrmada ve neyin deerlendirmeye alndn bilmeleri konusunda onlara rehberlik edilmelidir. Ayn mantkla, deerlendirme, retim bittikten sonra deil de bir nitenin retimi boyunca hangi kararlarn alnmas gerektii, nasl bir muhteva, bilgi akm salanmas gerektii konusunda ret-
Yukardakilerden hangileri lme ve deerlendirme amacyla da kullanlabilir? A) I ve II D) II, III ve IV B) II ve III E) I, II, III ve IV C) I, II ve III
zm
engel bulmaca, Vee diyagram, kavrama haritas ve yaratc drama lme ve deerlendirme amacyla kullanlabilir. Cevap: E Alt Deerlendirme ilkesi:
menlerin retimi planlamalar iin onlara rehberlik etmelidir. Deerlendirmenin renmeyi desteklemesi ve arttrmas iin, retim blk prk, ayr paralar halinde deil btnleyici paralar olarak grlmeli ve planlanmaldr. 3. Eitlik ilkesi
stikrar
13
Alt deerlendirme ilkesi, deerlendirme uygulamalarnn tenkit edilmesine kar ifadelerdir. Bunlar, deerlendirmenin nasl oluturulacana dair talimatlar deildir. retmen, snfta periyodik olarak kendi deerlendirme yntemlerini uygularken bu ilkeleri de birer hatrlatc nokta olarak kullanmaldr. 1. Matematik ilkesi Deerlendirme, rencilerin bilmeleri gereken ve yapabildikleri matematii yanstmaldr. (NCTM, 1995, s.11) lkeler ve standartlar, retmenlerin mfredat ieriindeki 5 muhteva kolu hakknda geni bir gr asna sahip olmalarn gerektirir. Ayrca, rencilerin matematiksel kabiliyetlerini yanstan 5 ilem lt daha vardr. Deerlendirme uygulamalar bu 10 lt yanstmaldr. Birok okul blgesinde, resmi ya da yerel ltler matematik muhtevasnn saf bir tarifini ierir. Bu yerel ltler ve test etme basklaryla birlikte, daha geni bir adan matematik kabiliyetlerini lmek yerine, testler ve dk seviyedeki beceriler zerine younlalmas tehlikesi ortaya kmtr. Fakat bu ,hesaplama becerilerine ve geleneksel temel yapya gereken nemin verilmesini engellememitir.
Deerlendirme eitlii arttrlmaldr. (NCTM, 1995, s.15) Eit bir deerlendirme, her rencinin bireysel vasflarna, tecrbelerine ve uzmanlklarna sayg duymay gerektirir. Deerlendirmede eitlik, tam renciler iin onlarn bireysel ihtiyalarn da ieren iyi matematiksel ltler koyar. Bu ilke, rencilerin farkl ekillerde retim desteine ihtiyalar olduunun farknda olmamz salarken tm rencilerden byk beklentiler iinde olmamz syleyen ilkeler, tam ltlerle eitlik ilkesi olarak geer. Eitlik, rencilerin ilerde matematikten uzak durmalarna veya matematii baaramayacaklarna inanmalarna sebep olarak onlarn nne byk bir engel koymay deil, sadece rencilerin ne bildiklerini ortaya karmay hedefler.
4. Aklk ilkesi Deerlendirme ak bir sre olmal. (NCTM, 1995, s.17) rencilerin, onlardan neler beklendiini ve rendiklerini nasl gsterebileceklerini bilmeleri gerekir. Ayrca, kaliteli bir performansn ltlerinin neler olduu da onlar iin anlalabilir olmaldr. Sorgulama, iletiim ve problem zme de muhteva bilgisiyle btnletirilmeli. Doru cevaplardan
ziyade, performans gz nnde bulundurulmal. rencilerin lt belirlemede sz sahibi olabilmeleri ve hatta kendi performanslarnn deerlendirilmesindeki lt belirlemeleri gerekir. Aklk, ayrca, ailelerin ve dier retmenlerin de snfta kullanlan yntemlerden ve ltlerden haberdar olmalar anlamna gelir.
la deerlendirmeye alnmaldr. DEERLENDiRME TRLERi Deerlendirme trleri ikiye ayrlr: Kullanlan lte gre deerlendirme, yapl amacna gre deerlendirme. imdi bunlar grelim:
KULLANILAN LTE GRE DEERLENDiRME 5. Sonu (karma) ilkesi Deerlendirme, matematik renimi konusunda geerli sonularn karlmasn salamal. (NCTM, 1995, s.19) retimde geliimsel bir yaklam sergileyen retmenlerin srekli sormalar gereken soru Bu performans, bana rencinin kavramas ve muhakeme yetenei hakknda ne anlatyor? olmaldr. Deerlendirme, rencilerin matematik yapabilmelerine, iletiim kurabilme, muhakeme etme, salama yapabilme, hipotezleri test etme ve rnekler bulabilmelerine dayanr. Doru cevaplarn saysn sorgulamak, rencinin kavray hakknda sadece yzeysel bir bak salar. Hibir test sobireysel kavrama becerilerini objektif olarak belirleyemez. Bu ilke, retmenlerin ciddi ve ak bir ekilde, rencilerin bildiklerini gstermelerini salamalarn gerektirir. eitli deerlendirme teknikleri, retmenlerin sonularn geerliliini artrabilmeleri iin bir yoldur. Blm 1de anlatlan paralk dersler, geerli bir deerlendirme iin geni bir bilgi gerektirecek. Yukardaki rneklerde de grld gibi batan bir 6. Btnlk ilkesi Deerlendirme btncl bir sre olmal. (NCTM, 1995, s.21) ekil 5teki deerlendirme dngs retimin yntemleriyle olduu kadar hedefleriyle -yani rencilerin ne renmesini istediinizle- de tam bir uyum iinde olmal. Matematik ilerini olduu kadar kavramsal ve ilemsel kavray da yanstan deerlendirme yntemleri bir denge iinde olmal. Geleneksel, kat-kaleme uygulanan testler tek balarna yeterli olmayacaktr. Ayrca, btnlk ilkesine gre deerlendirme yntemleri, retim yntemleriyle de uyum salamaldr. Yani, renciler bildikleri yntemler, materyaller ve yaklamlar14
Mutlak Deerlendirme (lt, Kriter Referansl Deerlendirme) : Eer lme sonular mutlak bir ltle karlatrlp bir yargya varlyorsa bu tr deerlendirmelere mutlak deerlendirme denir.
rnekler
> Ali'nin boyu 1.75 cm zerinde olduu iin, Ali polis akademisine alnmtr. > Hasan Bey'e, otobanda hz snrn at iin ceza kesildi. > Gemek iin 60 puann yeterli olduu bir snavda Sibel 70 alarak dersi geti. > 5 sorudan en az 3'nn cevaplanmas gereken bir mlakatta Levent 2 soruyu cevaplad iin mlakat geemedi. > Matematik dersi hedeflerinin %75'ini bilen renciler baarl sayld.
stikrar
nucu, ocuklarn dnce srecinin ilevini ya da
lt konulup ona gre deerlendirme yaplyor. Yani mutlak lt konulup bunun sonucunda da mutlak deerlendirme yaplyor. Bu tr deerlendirmeler, genellikle belli bir hedefin konulduu ve baarl olmak iin bu hedeflerin tamamlanmas gerektii durumlarda kullanlr.
STS km Sorular
2009
Yukardaki rneklerde de grld gibi alnacak sonulara bal, sonu yargya varlmadan nce bal bir lt kullanlm . Bal deerlendirme genellikle kontenjann snrl olduu ve seim yaplmas gereken durumlarda kullanlr.
renmelerin deerlendirilmesi amacyla kullanlan, I. hazrbulunuluu belirleme II. izleme III. seme ve yerletirme testlerinden hangileri iin mutlak deerlendirme yaplmas zorunludur? A) Yalnz I D) I ve III B) Yalnz II E) II ve III C) I ve II
Mutlak Deerlendirme (lt Referansl)
Bal Deerlendirme (Norm dayankl)
lme yaplmadan nce lme sonucunda grubelirlenen ve grubun ba- bun baarsna gre bearsndan bamsz ola- lirlenen lttr. rak belirlenen lttr. Hedeflerin zorunlu oldu- Farkl gruplardaki bireyu durumlarda kullanlr. leri karlatrmada kullanlr. Hazrbulunuluk dzeyi Seme amacyla yaplbelirleniyorsa mutlak de- yorsa bal deerlendirerlendirme yaplr. me yaplr.
zm
I. Tanma - yerletirme (hazrbulunululuk) amacyla yaplan deerlendirme mutlak deerlendirme II. Yetitirme - biimlendirme (izleme) amacyla yaplan deerlendirme mutlak deerlendirme III. seme ve yerletirme amacyla yaplan deerCevap: C
Bal Deerlendirme( Norm Dayanakl Deerlendirme): Eer lme sonularyla bal bir ltle karlatrlp bir yargya varlyorsa bu tr deerlendirmelere bal deerlendirme denir.
rnekler
> Gemek iin aritmetik ortalamann stnde not alnmas gereken bir snavda Mehmet aritmetik ortalamann altnda bir puan aldndan dersten kald. > Mlakatta ilk 10'a girenlerin alnaca bir i grmesinde Sema ilk 10'a girdii iin ie alnd. > Yzmede birinci olan yzcye madalya verildi. > Snfta matematikten en yksek puan alan ilk kieye dl verildi.
stikrar
15
lendirme bal deerlendirme
km Sorular
2010
inin yksek olmas gerekir. Bu deerlendirmenin lt n koul yeterlilikleri ya da yeteneklerdir. Bu deerlendirme renme retme srecinin banda, dersin, kursun, okulun, iin banda yaplr. renciler, mevcut yeterlikleri bakmndan tannarak derse, kursa, okula, ie yerletirilirler. SS SBS KPSS zel yetenek snavlar Muafiyet snavlar Giri davranlar ve hazr olu testleri bu kapsamdadr.
Bir retim programnda renci semek iin mlakat yaplacaktr. Bu mlakata bir genel yetenek testinden 50 ve daha st standart T puan alanlar bavurabilecektir. Yetenek testinden elde edilen puanlar normal dalm gstermektedir. Bu nkoul ilemiyle ilgili olarak, I. Bal lt kullanlmtr.
II. Adaylarn %50'si nkoulu salamaktadr. III. Sorularn en az yarsn doru cevaplayanlar n koulu salamaktadr. ifadelerinden hangileri dorudur? A) Yalnz I D) II ve III B) I ve II E) I, II ve III C) I ve III
Bu deerlendirme aadaki ekillerde yaplabilir: n testler Giri davranlar ve hazrolu testleri rencilerin nceki performanslarnn ve portfolyo-
stikrar
16
zm
T puan snfn aritmetik ortalamasyla ilgili ve snavdan sonra belirlenebileceinden I. k dorudur. Yani bal deerlendirme yaplmtr. T puan aritmetik ortalamas 50 ve standart sapmas 10 olan normal bir dalmdr. Bu yzden %50'si ortalamann altnda ve %50'si ortalamann zerinde yer alr. Bu yzden II. k da dorudur. Sonular T puanna gre yorumlanacandan sorularn yarsnn cevaplanmas gibi bir art yoktur. Cevap: B AMACINA GRE DEERLENDiRME Tanma ve Yerletirmeye Dnk Deerlendirme (Diagnostik Deerlendirme) Bu deerlendirme eitim srecinin banda yaplr. Bu deerlendirmede ama, renme ve retme srecini rencilerin gereksinimlerine gre planlamak ya da rencilerin n yeterliklerini belirleyerek onlar ilgi ve yeterliklerine uygun alanlara yerletirmektir. zellikle bu deerlendirmenin yerletirmeye dnk boyutunda rencinin mevcut baar dzeyine baklarak gelecekteki baars yordanmaya allr. Bu bakmdan bu amala yaplan deerlendirmelerin yordama geerlili-
larnn incelenmesi rencilerin gemi performanslarn yanstan kaytlarn incelenmesi rencilerle grme ve mlakatlar yaplmas rencilerin daha nce dersine giren retmenlerle grlmesi
km Sorular
2009
renmeleri ile ilgili metabilisel (stbilisel) farkndalk ve renme iin i motivasyon gelitirebilmeleri iin de nemlidir. Yine retmenlerin retimi daha iyi hale getirebilmelerinin ve renme srecini rencilerin gereksinimlerine gre biimlendirebilmelerinin yolu da formative deerlendirmeden gemektedir. Formative deerlendirmenin lt, genellikle renme birimlerinin renciden beklenen performans gsteren retim kazanmlar ve renme birimlerinin kapsamdr. Bu kapsama ve kazanmlara gre renilmekte glk ekilen, eksiklerin ve aksaklklarn belirlenmesine allr.
Arif retmen, retim ylnn banda, rencilerinin matematik dersine kar tutumlarnn nasl olduunu belirlemek ve elde edilen sonulardan hareketle retim uygulamalarna yn vermek istemektedir. Bu amala 10 maddeden oluan bir tutum leini rencilerine uygulam ve onlarn matematik dersine kar tutumlarn lmtr. Arif retmen bu uygulamasnda hangi lme ve deerlendirme trlerini kullanmaktadr? lme A) B) C) D) E) Dolayl Dorudan Tretilmi Dolayl Dorudan Deerlendirme Tanlayc Biimlendirici Tanlayc Dzey belirleyici Dzey belirleyici
Formatif deerlendirme aadaki ekillerde yaplabilir: Quizler Ara snavlar Konu ve nite tarama testleri
zm
Anketler
stikrar
retim ylnn banda, rencilerin matematik dersine kar tutumlarnn nasl olduunu belirlemek; tanma - yerletirme amacyla yaplan deerlendirmeye rnektir. 10 maddeden oluan tutum lei ise dolayl lmeye rnektir. Cevap: A
renci sunumlar devler Yazl almalar devler . Snf tartmalar Snftaki soru cevap etkinlikleri retmen-renci diyaloglar
Biimlendirme- Yetitirmeye Dnk Deerlendirme( Formatif Deerlendirme) Bu deerlendirme yaklam iyiletirme, renmeretme srecini izleme, biimlendirme ve gelitirme amacyla retim srecinde yaplr. Srece dnktr. retim etkinlikleri ile kaynak ve retim etkinliklerinin ayrlmaz bir parasdr. Burada temel ama renme, retme srecini gzden geirmektir. renme, retme srecinde aksayan, eksik renilen, renilmekte glk ekilen ve iyiletirmeye gereksinim duyulan durumlar hakknda geribildirim alnmaya allr. Bu deerlendirmede elde edilen geribildirimler hem renci hem de retmen iin gelitiricidir. Dolaysyla formative deerlendirme yanstc renme ve retmenin nemli unsurlarndan biridir. Bu deerlendirme retmen ve rencilerin z deerlendirme yapabilmeleri iin veri salar. rencilerin kendi 17
Gzlemler renci grleri Kendini deerlendirme Akran deerlendirmeleri
Dzey Belirleyici Deerlendirme (Summative Deerlendirme) renme-retme etkinliklerinin sonunda yaplr. rencinin renme dzeyi hakknda karar verilir ve buna bir deer biilir. Bu bakmdan buna dzey belirleme deerlendirmesi de denir. Bu kapsamda Baar snavlar Erii testleri
Final ve bitirme testleri Uzmanlk ve yeterlik snavlar (TUS vb.) Performans grevleri rn dosyalar yer alr.
km Sorular
2008
Durum deerlendirme ya da dzey belirleme denen lme ve buna bal deerlendirme srecinde temel ama aadakilerden hangisidir? A) retim programnda belirtilen kazanmlarn gerekleme derecesini belirlemek B) rencilerin yaadklar renme glklerini ortaya karmak C) rencilerin sosyal, psikolojik ve ekonomik durumlarn belirlemek D) rencileri belli zelliklere gre sralayp ilgili programlara yerletirmek
ynelik deerlendirme
Dzey belirlemeye
IKTI
Biimlendirme ve yetitirmeye
E) rencilerin kavramsal geliim dzeylerini ve

ynelik deerlendirme
kavram yanlglarn tespit etmek DNT
SRE
zm
Dzey belirlemeye ynelik deerlendirmede temel ama, hedeflerin (kazanmlarn) gerekleme derecesini belirlemektir.
Tanma ve yerletirmeye
ynelik deerlendirme
stikrar
Cevap: A
Girdide tanmaya-yerletirmeye dnk deerlendirme Srete yetitirme-biimlendirmeye dnk deerlendirme ktda dzey belirlemeye dnk deerlendirme lme ve Deerlendirmenin temel ilevi sistem denetimidir.
Bilgi Kazan
Girdi - Sre - kt Dnt oluan yap ak bir sistemdir.
GRD
18
LEK EiTLERi Birey ya da objelerin zellikleri 4 ayr lek tr ile belirlenebilir: a) Snflama lei: Bu lekte elde edilen puanlar miktar gstermez. Bir zellii bir nesneyi gruplamak iin kullanlrlar.
> TSK'da yzba, temen > KPSS tercihlerini sralamak > Yzme yarmasnda katlanlar 1. 2. ve 3. olarak sralamak > niversitedeki akademik unvanlar
STS km Sorular
2009
rnekler
> Kzlar, sa rengine gre ayrmak > Snf, cinsiyetine gre ayrmak > rencilerin, renim grdkleri dallara gre ayrlmas > Kyde veya kentte oturanlar > llere plaka numaras verme > Telefon kodlar > Futbolcularn formalarndaki numaralar
Bir snftaki renciler evlerinin okula olan uzaklna gre listelenmitir. Bu uygulamada ne tr lek kullanlmtr? A) Sralama D) Eit aralkl B) Snflama E) Eit oranl C) Dereceleme
zm
Okula uzaklklar veri vererek ifade edersek eit oranl lek fakat uzaklk sralamasn 1., 2., 3. ... gibi listelersek sralama lei olur.
stikrar
rneklerde de grld gibi bu tr leklerde karlatrma, sralama yaplamaz. En basit dzeydeki lektir. Bu lek dzeyinde elde edilen veriler iin sadece frekanslar kartlabilir ve yzdeler hesaplanabilir. b) Sralama lei: Bir deiken bu lek kullanld zaman puanlar sra dizisini gsterir. Bu lekte karlalan iliki tiplerinde daha byk, daha iyi, daha kt eklinde mukayese yaplabilir. Bu lekte temel zellik sralamadr.
Cevap: A c) Eit Aralkl lek: Bir deiken aralkl bir lek kullanlarak lld zaman her puan bir miktar gsterir ve her puan ayran eit bir lme birimi vardr. rnein 2 ve 3 arasndaki fark, 3 ve 4 arasndaki farka eit kabul edilir. Aralk lei sfr saysn ierir ancak bu gerek sfr noktas deildir. Ksacas aralk lei eit lme birimine sahip, keyfi bir balang noktasna sahip bir lektir. Bu lek trnde aritmetik ortalama, standart sapma yaplabilir. Ayrca fark ilemi de tanmldr.
rnekler rnekler
> Eitim dzeylerinin sralanmas( nlisans, lisans, yksek lisans, doktora) > Okullar renci saylarna gre sralama > Fizik dersinden alnan puanlar sralama
19
> Zeka puanlar > lgi testleri > Kiilik testleri > Scaklk lme > Termometre (Celcius) > Snavlardan elde edilen puanlar
> Takvim > Rakm > Standart puanlar (Z ve T puanlar)
STS km Sorular
2010
Bir retmen 8 sorudan oluan bir baar testini ilk drt soruyu 15, sonraki sorular 10 puan zerinden deerlendirerek toplam 100 puan zerinden not verecek ekilde hazrlyor. retmenin hazrlad bu test aadaki lek
km Sorular
2010
trlerinden hangisine rnek verilebilir? A) Eit aralkl C) Snflamal E) Eit oranl B) Sralamal D) Deiken aralkl
Binglde bir k gn saat 12.00de hava scakl 15C llrken ayn gn ve saatte Eskiehirde scaklk 5C olarak llmtr. Son nfus saymlarnda Bingln nfusu yaklak 250.000, Eskiehirin nfusu yaklak 750.000 olarak tespit edilmitir. Bingln yz lm 8277 2 km , Eskiehirin yz lm ise 139.252 km olarak llmtr. Bu lmler ve kullanlan lekler dnldnde, aadaki ifadelerden hangisi yanltr? A) Binglde hava Eskiehirin kat souktur. B) Eskiehirde scaklk Binglden 10C daha yksektir. C) Eskiehirin nfusu Bingln nfusunun yaklak katdr. D) Bingln nfusu Eskiehirin nfusundan 500.000 daha azdr. E) Eskiehirde birim alana den kii says Binglden daha fazladr.
zm
lk drt soruya 15, sonraki sorulara 10 puan verip toplam 100 puan zerinden deerlendirmek lme kuralna rnektir. Eitim, psikoloji ve sosyoloji de kullanlan testler eit aralkl lee rnektir. Cevap: A d) Eit Oranl lek:
stikrar
Sadece bu lekte elde edilen puanlar deikenin gerek miktarn yanstr. nk puanlar gerek miktar ler, lekte gerek lme birimi vardr ve sfr deeri gerekten ilgili deikenin sfr olan miktarn gsterir. Aralk lei keyfi bir sfr noktas kullanrken bu lek gerek sfr deeri kullanr. Bu nedenle oran lekleri negatif saylar iermez ve bu lekte oransal karlatrmalar yaplabilir. Yani 4 iin 2'nin kat denilebilir.
zm
Termometrede kullanlan lek tr eit aralkl lek trdr. Eit aralkl lek trnde oran, kat gibi ifadeler kullanlmaz. A kkn incelediimizde hava scaklklar kat olarak ifade edilemez. Cevap: A
rnekler
> Arlk > Uzunluk > Otoparktaki ara says > Snfa gelenlerin says > Boy > Kronometre Yukardaki rneklerde de grld gibi gerek bir sfr noktas vardr. Bir zelliin sfr olmas gerekten onun olmad anlamna gelir. Oransal karlatrmalar yaplabilir. Ayenin arl Ahmetin arlnn 2 katdr ya da otoparktaki ara says dnknn 3 katdr gibi
20
Eit Aralkl lek iin rnekler Termometre jideki test puanlar Rakm Takvim
Eit Oranl lek iin rnekler Uzunluk > Kronometre Hacim
rnekler
Eitim, psikoloji, sosyolo- Ktle
1,72
1,65 2.
Basketbolu sevmeyen
1,61 3.
Basketbolu seven
1,59 4.
= Eit Oranl = Sralama
Bilgi Kazan
Yaplyorsa Toplama lemi Yaplmyorsa Yaplyorsa karma lemi Yaplmyorsa Yaplyorsa arpma lemi Yaplmyorsa Yaplyorsa Blme lemi Yaplmyorsa
Eit Aralkl Eit Oranl Snflama Sralama Eit Aralkl Eit Oranl Snflama Sralama Eit Oranl Snflama Eit Aralkl Sralama Eit Oranl Snflama Eit Aralkl Sralama
1.
Basketbolu seven
Basketbolu sevmeyen = Snflama
>
1
stikrar
Matematik olimpiyatnda 100 puan zerinden 1. olan Eser'in puan 90, 2. olan Erdal'n puan 88, 3. olan Kemal'in puan 87 olarak aklanmtr. Eer puan sralamas verilirse
lek ad Snflama (Adlandrma) Sralama
Bulunabilen statistiksel veriler Frekans, Yzdelik Frekans, Mod Frekans, Yzdelik Frekans, Medyan Sralama, Korelasyon Aritmetik ortalama Standart sapma
90 1. st Grup
88 2. st Grup
87 3. Alt Grup
= Eit aralkl = Sralama = Snflama
Eit aralkl
Standart puanlar (Z puanndan T puan dnm) Her trl istatistiksel veriler

21
Eit oranl
2. B L M LMEDE HATA
llen nesnenin gerek deeri ile lme sonularndan elde edilen deer arasndaki farka lme hatas denir. Gzlenen Puan = Gerek Puan Hata Puan lmek istediimiz bir zelliin gerek miktar hakknda doru bilgi edinebilmek iin olabildiince hatasz lmler yaplmaldr. Yalnz her lme ilemine az da olsa hata karr. HaYz metre kousunda Usain Bolt 9.58 saniye, Tyson Gay 9.85 saniye, Asafa Powell 10.06 saniye ile ilk dereceyi paylamtr. Eer derece saniyeleri (kronometre); 9.58 1. Jamaika 9.85 2. ABD 10.06 3. = Eit oranl = Sralama tasz lme yapmak mmkn deildir. nemli olan lme ilemi sonucunda geree en yakn deeri bulabilmektir.
1
Usain Bolt
2
Tyson Gay
3
Asafa Powell
rnekler
> Ayeyi annesi 500 gr toz eker almas iin mar-
Jamaika = Snflama
stikrar
22
kete yollamtr, Aye toz ekerin bulunduu reyondan 500 gr eklinde poetlenmi bir paket toz eker almtr. Ambalajn stndeki 500 gr 12gr yazs Aye'nin dikkatinini ekmitir. Buradaki 12 says 500 gramlk eker poetinin 12 gram fazla ya da eksik olduunu gsterir. Yani 12 says hata miktardr.
SABT HATA: lmeciden lmeciye, lmden lme miktar deimeyen hatalardr. Btn lme sonularna ayn miktarda hata karr. lmeye karan hatann kayna, miktar ve yn bellidir. Gvenirlii etkilemez ancak geerlilii etkiler.
rnekler
> Patronu Ahmet'e 3'n 1 TL den satmas iin belli bir sayda simit verir. Yalnz Ahmet mteri ka simit alrsa alsn her mteriye 1 simit fazla verir. Burada Ahmet'in her mteriye 1 simit fazla vermesi ile lmeye karan hata sabit hatadr. > Basketbol milli takmnn dnya ampiyonasnda finale kmasna sevinen retmenin snav katlarnn hepsine 10 puan eklemesi > Sevtap retmen 9. snf rencilerini matematikten snav yapmtr. Snav katlarnda kopya ekildiini tespit eden Sevtap retmen btn rencilerin katlarndan 10 puan eksiltmitir. > Bir manavn her tartmda 2 kg eksik tartmas > Fatma Hanm 1 cm den balayan 100 cm lik bir mezro ile kk kznn boyunu 80 cm, ortanca kznn boyunu ise 95 cm lmtr. Burada 100 cm lik mezronun 0'dan deil de 1 cm den balamasndan dolay Fatma Hanm her iki kzn da 1 cm fazla lmtr. O halde lmeye karan hata sabit hatadr. > Kbra retmen rencilerine 25 soruluk bir deneme yapmtr. Denemedeki 3. sorunun cevab cevap anahtarnda olmadndan soru iptal edilmitir. Fakat puanlama 25 soru zerinden yaplmtr. Burada 3. soru iptal edildii halde puanlama 25 soru zerinden yapld iin her renciye 2 puan eksik puanlama yaplmtr. O halde lmeye karan hata sabit hatadr. > Atilla retmen rencilerine tarih kitabnn ilk 50 sayfasndan snav yapacan sylemitir. Atilla retmen, snav sorularn hazrlarken bir anlk dalgnlkla 65. sayfadaki anlatmad bir konudan soru yazmtr. Snavda btn renciler o soruyu bo brakmtr. Burada btn rencilerin ilemedikleri konudan yazlan soruyu bo brakmas ile lmeye karan hata tr sabit hatadr. SSTEMATK HATA: lmden lme miktar belli oranda artan ya da azalan hatalardr. llen zelliin miktar deitike hata miktar da buna bal olarak belli bir dzene gre deiir. Bu durum lmenin yanllndan kaynaklanr. lmeye karan hatann kayna, miktar ve yn bellidir. Geerlii en ok etkileyen hata tr olup gvenirlii dolayl yoldan etkiler.
23
rnekler
> Patronu Ahmet'e 3'n 1 TL'den satmas iin belli bir sayda simit verir. Yalnz Ahmet simitleri bayan mterilere 4'n 1 TL'den, erkek mterilere ise 3'n 1 TL'den satar. Ahmet'in simitleri bayanlara farkl erkeklere farkl ekilde satmas, yani bayanlara yanl davranmas ile lmeye karan hata tr sistematik hatadr. > Sevtap retmen 9. snf rencilerini matematikten snav yapmtr. Snav katlarn incelediinde iki rencinin kopya ekti tespit eden Sevtap retmen bu iki renciden 10 puan krmtr. Burada Sevtap retmen'in sadece bu iki renciye eksik puan vermesi ile lmeye karan hata sistematik hatadr. > Fatma Hanm 1 cm den balayan 100 cm lik bir mezro ile kk kznn 80 cm, byk kznn boyunu ise 150 cm lmtr. Burada 100 cm lik mezronun 0 dan deil de 1 cm den balamasndan dolay kk kznn boyu 1 cm, byk kznn boyu 2 cm fazla llmtr. (Mezro 100 cm lik olduundan byk kzn boyunun 100 cm lik ksm llp kalan ksm ile ikinci bir sefer lm yapldndan boyunun uzunluu 2 cm etkilenmitir.) O halde lmeye karan hata sistematik hatadr. > Kbra retmen rencilere 25 soruluk bir deneme yapmtr. Denemedeki 10. sorunun A ve D klar da dorudur. Cevap anahtarnda o sorunun cevab A kk olarak alndndan A kkn iaretleyenler puan almtr. Fakat D kkn iaretleyenler puan alamamtr. Burada iki doru cevap olmasna ramen dier kk iaretleyenlere puan verilmemitir. O halde lmeye karan hata sistematik hatadr. > Selma retmen rencilerinin snav katlarn okurken annesi arkada olduu iin rencisi Emre'nin kadna fazladan puan vermitir. Burada Selma retmen sadece Emre'nin kadna fazladan puan vermitir. O halde lmeye katlan hata sistematik hatadr. > Bir manavn her 5 kg da 2 kg eksik tartmas > 2010 KPSS sorularnn belli bir grubun eline snavdan nce gemesi
stikrar
Sabit Hata imeyen hatalardr. Gvenirlii
Sistematik Hata bir kurala gre etki eden hatalardr.
lmeye karan hatann kayna, miktar ve yn kesinlikle belli deildir. Hata miktar hibir eye bal olmadan artar ya da azalr. Bu tr hatalar lmeyi yapan kiinin dikkatsizliinden, ans faktrnden, lmenin yapld ortamdan, llen bireyden kaynaklanabilir. Tesadfi hatann yn ve miktar tespit edilemediinden bu hata lme sonularndan arndrlamaz. Bu nedenle gvenirlii etkiler.
lmden lme de- lmden lme belli
etkilemez, Geerlii en ok etkileyen hata tr olup gvenirlii dolayl etkiler.
geerlii etkiler.
Hatann kayna ve yn Hatann kayna ve yn bellidir. bellidir.
rnek
imdi u iki rnei inceleyelim: I Bir manavn her tartmada 2 kg eksik tartmas II Bir manavn her 5kg'da 2 kg eksik tartmas
rnekler
> Patronu Ahmet'e 3'n 1 TL'den satmas iin belli bir sayda simit verir. lk balarda 3'n 1 TL'den satar fakat havann kararmas ile birlikte yorgun den Ahmet, kalan simitlerden bazlarn 3'n 1 TL'den satarken bazlarn da yanllkla 4'n 1TL'den satar. Burada Ahmet'in ilerleyen zamanlarda simit satarken yanllk yapmas ile lmeye tasadfi hata karmtr. > Sevtap retmen 9. snf rencilerini matematikten snav yapmtr. Snav katlarn okurken balarda katlar tek tek inceleyerek puanlama yapmtr fakat zaman ilerledike sklm, kalan katlar da yzeysel inceleyerek puanlama yapmtr. Burada Sevtap retmenin farkl zamanlarda farkl ekilde puanlama yapmas ile lmeye karan hata tesadfi hatadr. > Kbra retmen rencilere 25 soruluk bir deneme yapmtr. Denemeden sonra 5. sorunun cevabn E kk olarak puanlama yapmtr. Katlarn 4 kg neredeyse yarsn okuduktan sonra 5. sorunun cevabnn D kk olduunu fark eden Kbra retmen, kalan katlar da buna gre puanlamtr. 6 kg Fakat ilk okuduu katlara verdii puan deitirmemitir. Burada Kbra retmen'in 5. soruyu ilk okuduu katlarda E kkn doru olarak alp daha sonra kalan katlarda da D kkn doru alp puanlama yapmas, baz rencileri de yanl puanlamasna sebep olmutur. O halde lmeye karan hata tr tesadfi hatadr.
24
zm
I. rnekte Ali 5 kg bir rn alsa, manav 3 kg tarttndan hata Su 10 kg bir rn alsa, manav 8 kg tarttndan hata miktar 2 kg dr. Zeynep 15 kg bir rn alsa, manav 13 kg tarttndan hata miktar 2 kg dr. Grld gibi herkese etki eden hata miktar 2 kg olup bu sabit hataya rnektir. II. rnekte Ali 5 kg bir rn alsa, manav 3 kg tarttndan hata miktar 2 kg dr. Su 10 kg bir rn alsa manav; 5 kg hata miktar 2 kg 10 kg 5 kg hata miktar 2 kg Zeynep 15 kg bir rn alsa manav; 15 kg 5 kg hata miktar 2 kg 5 kg hata miktar 2 kg 5 kg hata miktar 2 kg miktar 2 kg dr.
Grld gibi herkese etki eden hata miktar ayn olmayp belli bir kurala gre karan hata tr sistematik hatadr. TESADF HATA: lme sonularna rasgele karan hatalardr.
stikrar
> Hibir salk problemi olmayan ve boyunun da yeterli uzunlukta olduunu dnen Hakan, polislie mracaat etmitir. Btn snavlarda baarl olmutur fakat boyunun lsn alan kii dalgnlkla Hakan'n boyunu eksik lmtr ve boyunun ksa olduu gerekesiyle Hakan elenmitir. Burada lmeye karan hata tr tesadfi hatadr. > Matematik blmnde okuyan Ferhan, analiz snavna ok iyi hazrlanmtr. Snavdan nceki gece de alan Ferhan snava uykusuz girmitir. ok iyi hazrlanmasna ramen bildii sorular dahi kartran Ferhan snavdan dk bir not almtr. Burada Ferhan'n uykusuz olmasndan tr snavnn kt gemesi ile lmeye karan hata tr tesadfi hatadr.
siyle oluan hatalardr.
rnekler
> Ayfer, ngilizce dersine ok almtr. Snavda olduka heyecanlanm ve bildii sorular dahi kartrmtr. Bu yzden snavdan dk puan almtr. Burada lmeye karan hata, lme yaplan kiiden kaynaklanan hatadr. > KPSS'ye giren Neslihan snavda srenin nasl getiini anlamamtr. Snavn bitmesine son 15 dakika kala panie kaplan Neslihan snav optiinde kaydrma yapmtr. Burada Neslihan'n heyecan yapp panie kaplmas ile lmeye, lme yaplan kiiden kaynakl hata karmtr. > Gaye, matematik dersinin ok zor olduuna ve bu derste hibir zaman baarl olamayacana inanmaktadr. Bu dncesinden tr Matematik dersini hi sevmemektedir. Matematik snav sorularnn ok kolay olmasna ramen Gaye, hibir soruyu yapamam ve snavdan dk puan almtr. Burada Gaye'nin matematik dersine kar olumsuz tutumu, onun matematik dersinde baarsz olmasn etkilemitir. Bu lmeye llen kiiden kaynakl hata karmtr.
HATA KAYNAKLARI
1. lmeyi yapan kiiden (lmeciden) kaynaklanan hatalar: lmeyi yapan kiinin puanlamada znel davrankiisel zellikleri, deneyimi vb. nedenlerin lme sonucunu etkilemesiyle oluan hatalardr.
rnekler
> Aye retmen yazl katlarn puanlarken kzlara daha fazla puan vermitir. Burada lmeye karan hata lmeciden kaynaklanan hatadr. > Emre 1 kg, pirin almak iin markete gitmitir. Marketteki grevli hasta olduundan 1 kg. pirin yerine yanllkla 950 gr. pirin vermitir. Burada market grevlisi dikkatsiz davranm ve lmeye, lmeciden kaynaklanan hata girmitir. > Bilal Bey'in gzleri yandan tr yakn ok iyi grmemektedir. 3 saysn yanllkla 8 olarak okumu ve 30 liralk mal 80 liraya satmtr. Burada lmeye, lmeciden kaynakl hata karmtr. 2. lme ilemi yaplan kiiden (llenden) kaynaklanan hatalar: lme yaplan kiinin motivasyonu, uykusuzluu, dikkatsizlii, yorgunluu, salk durumu, stresi, tutumu vs. gibi nedenlerin lme sonucunu etkileme25
stikrar
mas, yorgunluu, eitim dzeyi, dikkatsizlii, ya,
3. lme aracndan kaynaklanan hatalar: lme aracnn bozuk olmas yani lme aracnn llmek istenen zellii lebilecek yeterlilie sahip olmamas sonucu karan hatalardr. lme aralarndaki sorularn ak, anlalr ve net olmamas, sorularn silik kmas, ynergenin verilmemesi, sorulan sorularn renci dzeyine uygun olmamas, sorularn kapsam iyi temsil etmemesi gibi nedenlerden tr karan hatalar lme aracndan kaynaklanan hatalardr.
rnekler
> Sema retmen, Trke snav sorularn hazrlam ve renci says kadar fotokopi ektirmitir. Fotokopi makinesinin kartuu az olduundan baz
sorular silik km ve bu nedenden dolay renciler birka soruyu anlamamtr. Burada lmeye lme aracndan kaynakl hata karmtr. > Kbra retmen Krkkale Fen Lisesine matematik retmeni olarak atanmtr. Buradaki ilk ylnda rencilere uyum salamakta biraz zorlanmtr. Kbra retmen snav sorularn hazrlarken rencilerin baarsn gzard etmitir. Snavda btn renciler 100 almtr. Burada Kbra retmen'in baary gzard etmesiyle hazrlanan sorular, kapsam iyi temsil etmemitir ve lmeye, lme aracndan kaynakl hata karmtr. > KPSS sonularnn aklanmasyla puanlarn renen birka renci beklediinden ok dk puan almtr. Gerekli yerlere dileke veren rencilerin puanlar tekrar hesaplanmtr. Optik okuyucunun bozuk olmasndan tr bu rencilerin puanlarnn yanl hesapland tespit edilmitir. Burada optik okuyucunun bozuk olmasndan dolay lmeye lme aracndan kaynakl hata karmtr.
ortamndan kaynakl hata karmtr. > zel bir irkette alan Tuba pazartesi gn yapaca sunumuna ok iyi hazrlanmtr. Sunumunda patlamak zere olan bir ampuln sesinden rahatsz olan Tuba, dikkatini toplayamam ve sunumunu ok iyi yapamamtr. Burada rahatsz edici bir unsur (ampuln sesi) olduundan lmeye, lme ortamndan kaynakl hata karmtr.
KORELASYON ki veya daha fazla deiken arasnda bir iliki olup olmadn, eer iliki varsa bu ilikinin ynn ve miktarn saysal olarak belirlememizi salayan istatistiksel bir tekniktir. Korelasyon kat says (iliki katsays) -1 ile +1 arasnda deerler alr. Korelasyon katsaysn "r" ile gsterirsek 1 r 1 'dir.
stikrar
Bilgi Kazan
likinin ynn korelasyon katsaysnn iareti belirlerken, ilikinin ilikisini (gcn) katsaynn saysal bykl ifade eder.
4. lme ileminin yapld ortamdan kaynaklanan hatalar: lme ileminin uyguland ortamn havasz olmas, scakl, s ve k dzeyinin dk olmas, ortamn kopya ekmeye msait olmas gibi nedenlerden tr lmeye karan hatalardr.
1. Negatif (Ters ynde, Olumsuz) liki: Korelasyon katsaysnn negatif deerler ald iliki trdr. Negatif ilikide deikenlerden birinin deeri arttka dier deikenin deeri azalr.
rnekler
> renciler pazartesi gn yaplacak olan Corafya snavna ok iyi hazrlanmlardr. Pazartesi okula gelen renciler kaloriferin yanmamasndan dolay souk bir snfta snava girmiler ve mekten snav kadna hibir ey yazamamlardr. Burada kalorifer yanmadndan renciler sorular yantlayamamlardr. Yani lmeye lme ortamndan kaynakl hata karmtr. > Bir ilkretim okulunda KPSS'ye giren Ahmet, biraz kilolu olduundan kk olan sralarda rahat oturamamtr. Bu yzden snav kt gemitir. Burada sralar kk olduundan lmeye, lme
26
rnekler
> eyma, annesi ile her sabah kouya gitmektedir. eyma daha gen olduundan eyma'nn kotuu mesafe annesinin kotuu mesafeye gre daha fazladr. Bu da ya ilerledike kiinin koma mesafesinin azaldn gsterir. Yani, ya ile koma mesafesi arasnda negatif iliki vardr. > renme hz ile yorgunluk arasnda yorgunluk arttka renme hz azalr.
2. Pozitif (Ayn ynde, Olumlu) liki: Korelasyon katsaysnn pozitif deerler ald iliki trdr. Pozitif ilikide deikenlerden birinin deeri arttka dier deikenin de deeri artar ya da deikenelerden birinin deeri azaldka dier deikenin deeri de azalr.
Korelasyon deeri ile iliki dzeyleri: -1,00 ile -0,70 aras; negatif ynde gl iliki -0,70 ile -0,30 aras; Negatif ynde orta glkte iliki -0,30 ile 0,00 aras; Negatif ynde dk iliki 0,00 iliki yok. 0,00 ile 0,30 aras; pozitif ynde dk iliki 0,30 ile 0,70 aras; pozitif ynde orta glkte iliki 0,70 ile +1,00 aras; pozitif ynde gl iliki
rnekler
> ngilizce snavna hazrlanan Nesrin, ngilizce kelimeleri her gn tekrar etmektedir. Tekrar ettike kelimeleri daha uzun sre aklda tutmaktadr. Burada tekrar says ile aklda tutma sresi arasnda pozitif iliki vardr. > Zeka ile yaratclk > Olumlu tutum ile baar > Gelir dzeyi - satn alma gc > Dzenli alma - baar dzeyi
Korelasyon Grafikleri
3. liki yokluu (ilikisizlik): Korelasyon katsaysnn sfr olmasdr. Yani iki deiken arasnda iliki yoktur. Deikenler birbirinden bamszdr.
rnekler
> Krkkale'de doan Zeynep'in zeka dzeyi, Gvenirlik: lme sorularnn tesadfi hatalardan arnk olma derecesi ve bu sonularn gerei yanstma derecesidir. Her lme sonucunda mutlaka hata miktar vardr. Bir lme sonucunda hata miktar azaldka gvenirlik artar, hata miktar arttka gvenirlik azalr. Yani gvenirlik ile hata miktar arasnda ters orant vardr. Gvenirlik [0,1] arasnda deer alr. Manisa'da doan Zehra'nn zeka dzeyinden daha yksektir ya da dktr diyemeyiz. nk, doum yeri ile zeka dzeyi arasnda bir iliki yoktur. Yani bu iki deiken ilikisizdir. > Boyu uzunluu ile baar
Bilgi Kazan
Korelasyon katsaysnn nndeki iaret ilikinin ynn tespit ederken saysal bykl ilikinin gcn temsil eder.
stikrar
rnekler
> Reyhan cuma gn olan Topoloji snavna al27
may son gne brakmtr. Perembe akam derse almaya balad srada elektrikler gitmitir. Mum nda ok iyi alamayan Reyhan, Topoloji snavndan dk not almtr. Bu durumda lme sonucuna karan hata tr tesadfi hatadr. O halde gvenirlik dktr. > Gne ok iyi balayan Glah retmen bir gn nce yapt snavn katlarnn bir ksmn sabah kahvalt yaparken okumutur. Hepsini okumay yetitiremediinden bir ksmn da okulda okumak iin antasna koymutur. Arabasna giderken topuu krlm, tam okula varmak zereyken de arabasnn n lastii patlamtr. Aksilikler yznden can sklan Glah retmen, retmenler odasnda da kalan snav katlarn okumutur. Yalnz cannn skntsndan dolay farknda olmadan bu katlara dk puanlama yapmtr. Glah retmen'in sabah okuduklarn daha yksek, sonradan okuduklarn daha dk puanlamas tesadfi hatadr. O halde gvenirlik dktr. (lmeciden kaynakl hata) nik tart almtr. lk zamanlar doru sonu veren tart gn getike bazen doru bazen yanl sonu vermektedir. Ne zaman doru, ne zaman yanl tartaca belli olmayan tarty Kezban deitirmeye karar vermitir. Tartnn bazen doru bezen yanl tartmas tesadfi hatadr. Bu durumda gvenirlik dktr. (lme aracndan kaynakl hata) > KPSS'ye ok iyi hazrlanan Atilla, snav sabah uyandnda kendini ok halsiz hissetmitir. Snav srasnda da halsiz olan Atilla, bildii sorular bile yanl cevaplamtr. Atilla'nn snav gn halsiz olmas, bu yzden bildii sorular dahi yanl cavaplamas tesadfi hatadr. O halde gvenirlii dktr. (llen kiiden kaynakl hata) > Rejime balayan Kezban, bir maazadan elektro-
fazla lldnde ayn ya da birbirine ok yakn sonucu vermesidir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta zamandr. lmeler arasndaki zaman farknn fazla olmas gerekir.
rnekler
> Tarih retmeni Memnune retmen 9. snflara snav yapmtr. Memnune retmen snav katlarn okuduktan bir ay sonra ayn snav tekrar uygulamtr. Uygulad iki snavn da sonular birbirine ok yakn kmtr. O halde Memnune retmen'in uygulad test hakknda kararldr diyebiliriz. > Biyoloji retmeni Selim retmen hazrlad yazl snavn 4 hafta arayla ayn gruba iki kez uygulamtr. ki snavnda sonularn incelediinde rencilerin iki snavda da alm olduu puanlar arasndaki iliki ok dk kmtr. Burada bir snav uygulandktan uzun bir sre sonra ayn snav ayn gruba tekrar uygulanm fakat puanlar arasndaki iliki dk ktndan uygulanan testin kararll dktr deriz. > Meral yaplan Matematik snavndan dk puan almtr. Matematik retmeninin kendi puann yanl puanladn dnen Meral, bir sre sonra kadn retmenine tekrar puanlatmtr. Puanlamada nesnel davranmaya zen gsteren Matematik retmeni, Meral'in kadn tekrar okuduunda aradan zaman gemesine ramen eski notuyla ayn puan verdiini grmtr. Burada Matematik retmeninin Meral'in kadna aradan uzun bir sre getikten sonra tekrar puanlama yaptnda ayn puan vermesi gvenirlik zelliklerinden kararllk ile ilgilidir.
stikrar
28
Gvenirlik zellikleri
2. Tutarllk: Bir niteliin ayn ya da farkl bir arala araya zaman girmeden ya da ok yakn zaman aralnda yaplan lme sonularnn ayn ya da birbirine yakn sonucu vermesidir.
Kararllk
Tutarllk
Duyarllk
Objektiflik
1. Kararllk: Bir niteliin ayn arala farkl zamanlarda birden
zelliklerinden tutarllk ile ilgilidir. 3. Duyarllk: lme aracnn birimi ile ilgilidir. lme aracndaki birimler kldke duyarllk artar, birimler bydke duyarllk azalr.
Bir test ksa zaman sonra tekrar uygulandnda benzer sonular veriyorsa bu test tutarldr. Araya zaman girip uzun zaman sonra test tekrar uygulandnda benzer sonular veriyorsa bu test hem tutarl hem de kararl diyebiliriz. Fakat aradaki zaman fark artt iin testin kararll n plana kar. > 5. snflarn Trke dersine giren Ayla retmen rencileri snav yapmtr. rencilerin yazm kurallarna uyup uymadklarna da bakarak puanlama yapmtr. Aradan birka gn getikten sonra snav katlarn tekrar puanlamtr ve iki puanlamay karlatrdnda her iki puanlamann da hemen hemen ayn olduunu grmtr. Bu durum testin tutarll ile ilgilidir. nk iki puanlama arasndaki zaman ok ksadr ve bu iki puanlamay da ayn retmen yapmtr.
rnekler
> Selma retmen 10-A snfna edebiyat dersinden 10 soruluk snav yapmtr. Selma retmen ile ayn brantan olan Kenan retmen ise 10-B snfna 25 soruluk oktan semeli test uygulamtr. 25 soruluk oktan semeli test 10 soruluk yazldan daha duyarldr. (soru says arttka birim aralk kleceinden) > Zeynep Hanm televizyondaki bir evlendirme programna katlmtr. Zeynep Hanm gelen damat adaylarnn zelliklerini tek tek, en ufak ayrntlar-
Eer 2. puanlamay farkl bir retmen yapm olsayd bu durum gvenirlik zelliklerinden objektiflik ile ilgili olurdu. > idem retmen rencileri Fizik dersinden snav yapmtr. Snav katlarn puanladktan sonra katlar rasgele bir yere koyan idem retmen ertesi gn snav katlarn bulamamtr. Birka gn sonra ayn snav rencilere tekrar uygulamtr. Tekrar puanlama yaptktan sonra snav katlarn nereye koyduunu hatrlayan idem retmen ilk okuduu katlarn sonular ile sonradan yapp okuduu katlarn sonularn karlatrm ve puanlamay ayn yaptn grmtr. Bu durum gvenirlik zelliklerinden tutarllk ile ilgilidir. > Bir lisede 11-A snfnn Matematik dersine Ahmet retmen, 11-B snfnn Matematik dersine Hlya retmen girmektedir. Snav haftasnda her iki snfa da ayn snavn yaplmas dnlmtr. Her iki retmen de kendi aralarnda ortaklaa bir snav kad hazrlayamamtr. Her iki snfa da pazartesi gn Ahmet retmen'in hazrlad snav, sal gn de Hlya retmen'in hazrlad snav uygulanmtr. Her iki snav sonular da incelendiinde aralarndaki korelasyonun pozitif ynde yksek olduu grlmtr. Bu durum gvenirlik
stikrar
29
na kadar incelemi daha sonra karar vermitir. Burada Zeynep Hanm'n damat adaylarnn en ufak ayrntlarna kadar incelemesi gvenirlik zelliklerinden duyarllk ile ilgilidir.
km Sorular
2010
4. Objektiflik: lme ilemi kim tarafndan yaplrsa yaplsn, lme ilemini yapan kiilerin ayn sonulara ulamasdr. Yani verilen puanlarn lmeciden lmeciye deimemesidir.
Kamyonlarn retildii bir fabrikada alan Semih, kamyonlarn tartld kantarla kendi ktlesini lmek ister. Kantarn zerine kar ve gstergenin sfr civarnda olduunu grr. Kantarn bozulduunu dnr. Bakmn yaptrr. Tekrar kantarn zerine kar ve gstergenin yine sfra yakn olduunu grr. Bu durum, lme aralarnn hangi zellii aklanrken kullanlabilir? A) Yeterlii C) Duyarll E) Kullanll B) Bykl D) Yanszl
rnekler
> Aylin retmen snav katlarn puanlarken renci isimlerini gizleyerek bir puanlama anahtar ile puanlama yapmtr. Gvenirlii daha iyi salamak iin ayn snav katlarn bir de kendisi ile ayn brantan olan Adem retmen'e puanlatmtr. Her iki retmenin de ayn puanlamay yapt grlmtr. Burada Aylin retmen'in snav katlarn bir de Adem retmen'e puanlatmasndaki ama gvenirlik zelliklerinden objektiflii salamaktr. > Bir okulda 9. snflara ayn anda snav yaplmtr. Tm katlara ilk olarak Matematik retmeni
zm
lme aracndaki birim aral kldke daha hassas lmler yaplr. Burada Semih'in kilosunun kamyonlarn tartld kantarda 0 civarnda kmas, bu kantarn Semih'in kilosunu lecek kadar hassas
stikrar
30
olmadn gsterir. Bu da duyarllkla ile ilgilidir. Cevap: C
Bekir retmen puanlama yapmtr. Daha sonra puanlamadaki hatay en aza indirmek iin bir de matematik retmeni Tuba retmen puanlama yapmtr. Her iki retmenin de verdikleri puanlar incelendiinde puanlar arasndaki ilikinin ok yksek olduu grlmtr. Burada snav katlarnn iki farkl retmen tarafndan puanlanmas ve verilen puanlarn hemen hemen ayn olmas gvenirlik zelliklerinden objektiflik ile ilgilidir.
km Sorular
2009
STS km Sorular
2009
Bir okulda, Fen Bilgisi proje devi verilmitir. rnlerin puanlanmasnn snfta derse giren retmen yerine, dier snfn retmeni tarafndan yaplmas salanmtr. Proje kod numaralar verilmi ve renci isimleri, projeleri deerlendiren retmenden gizlenmitir. Ayrca deerlendirme iin (kapsaml, detayl ve ak) bir puanlama rehberi oluturulmu, retmenin bu rehbere gre puan vermesi istenmitir. Yukarda anlatlan ilemler, kullanlan lme aracnn hangi zelliini iyiletirmek amacyla gerekletirilmitir? A) Objektiflik C) Kullanllk E) Yap geerlii B) tutarllk D) Grn geerlii
Eitimde ayrmcla yer verilmemelidir. nl bir kiinin ocuu olmak ya da retmenin yakn olmak gibi nedenler rencinin alaca puanda kesinlikle etkili olmamaldr. Bu durum aadaki yarglardan hangisine rnek oluturur? A) rencilerin puanlar farkl amalar iin kullanlabilir. B) Bireysel farkllklara nem verilmelidir. C) Bireyin kendini gelitirmesine frsat tannmaldr. D) Eitimde renci haklarna yer verilmelidir. E) Baar nesnel yollarla deerlendirilmelidir.
zm zm
Projenin, renci isimleri gizlenerek ve bir puanretmen puanlama srasnda puanlamaya hibir rencinin zelliinin kartrmamaldr. Yani rencilerin baarsn ayrmclk yapmadan nesnel yollarla deerlendirmelidir. Cevap: E
davrandn gsterir. Ayrca puanlama baka bir retmen tarafndan yaplmtr. Bylece gvenirlik zelliklerinden objektiflik salanm olur. Cevap: A
stikrar
31
lama anahtar ile puanlanmas retmenin nesnel
Gvenirlii Belirleme Yollar Yaplan lmlerin gvenirlii belirlenirken iki farkl yntemden yararlanlr.
rnekler
> Nesrin retmen rencilere tarih dersinde 20 soruluk bir test uygulamtr. Aradan uzun bir sre getikten sonra ayn testi tekrar uygulamtr. Uygulad her iki testin sonular arasndaki korelas-
Paralel (Edeer) formlar yntemi / Tutarllk katsays
yon pozitif ynde yksek kmtr. Burada Nesrin retmen'in ayn testi ayn rencilere aradan uzun bir sre getikten sonra tekrar uygulamas gvenirlii belirleme yollarndan test test tekrar yntemi ile ilgilidir. Gvenirlik katsays ise kararllk katsaysdr. > Nesrin retmen ksa bir zaman sonra ayn testi (1-3 hafta arasnda) tekrar uygulasayd gvenirlik katsays tutarllk anlamnda olurdu.
2. Paralel (Edeer) Formlar Yntemi: Ayn davran len fakat farkl sorulardan oluan iki paralel testin ayn gruba uygulandktan sonra her iki testten elde edilen puanlar arasndaki kore-
stikrar
lasyon katsays edeerlik katsaysn verir. Paralel (edeer) formlar yntemi ile elde edilen gvenirlik katsays tutarllk katsaysn verir.
1. Test - Test Tekrar Yntemi: Ayn testin ayn gruba farkl zamanlarda iki kere uygulanmas sonucunda elde edilen puanlar arasndaki korelasyon katsays (gvenirlik katsays)dr. ki uygulama arasndan belirli bir zaman gemelidir. Aradan geen zaman cevaplayclarn llen zellik bakmndan deimeyecekleri, verdikleri cevab da hatrlamayacaklar bir sre olmaldr. Test - test tekrar yntemi ile elde edilen gvenirlik katsays kararllk katsaysdr
Paralel (edeer) formlar ynteminde iki testin maddelerinin kapsam, says, gl ve nitelii denk olmas gerekir.
Paralel (edeer) formlar yntemi iki uygulamalk bir Test-Tekrar Test Yntemi Kararllk katsays Tutarllk katsays ki snav aras 3-6 hafta ki snav aras 1-3 hafta civarnda ise gvenirlik civarnda ise gvenirlik kararllk anlamndadr. tutarlk anlamndadr. yntemdir.
rnekler
> Stajyer olan Nuray retmen snfna ilk olarak deneyimli bir retmenin hazrlam olduu testi uygulam daha sonra bu teste benzer bir test hazrlam ve onu da uygulamtr. Her iki testin sonular incelendiinde iki testten elde edilen puanlar arasndaki korelasyon 0,90 kmtr.
32
Test - test tekrar yntemi iki uygulamalk bir yntemdir.
Burada edeer iki testin ayn gruba uygulanmas gvenirlik belirleme yollarndan paralel (edeer) formlar yntemi ile ilgilidir.
testteki soru says 60'a kartlrsa, test 2 kez uzatlm olur ve n = 2'dir.
3. Testi Yarlama (Edeer Yarlar) Yntemi: Hazrlanan test, gruba bir kez uygulandktan sonra test iki yarya blnr. Daha sonra her iki yar puanlar arasndaki korelasyon hesaplanr. Elde edilen korelasyon katsays tek yar gvenirlii verir. Testin tmne ait gvenirlik katsays; 2r12 Testin gvenirlii = 1 + r12 ( r12 : ki yar puanlar arasnda hesaplanan korelasyon) ile bulunur. Bu forml Sperman Brown formldr.
rnek
Gvenirlii 0,40 olan bir testin gvenirlii 0,80'e karlmak istenirse test ka kat uzatlmaldr?
zm
formlnden n = 6 kar.
Gvenirlii 0,40 olan testteki soru says 6 katna karlrsa testin gvenirlii 0,80'e ykselir.
Test modelleri; lk yar - son yar Tekler - iftler Rastgele (random) yntemlerinden biri ile iki yarya ayrlr. ki yar yntemi tek uygulamalk bir yntemdir.
stikrar
33
4. KR - 20 ve KR - 21 Yntemi: Testteki maddelerin birbirleriyle ne derece tutarl olduunun belirlenmesinde kullanlan yntemdir. 1-0 eklinde puanlamann yapld testlerde (oktan semeli test) kullanlr. KR - 20/ KR - 21 yntemi ile elde edilen gvenirlik katsays i tutarllk katsaysn verir. Gvenirlik katsaysnn yksek kmas test maddelerinin birbirleriyle tutarl olduu anlamna gelir.
rnek
> Testin ilk yarsndan elde edilen gvenirlik katsays 0,60 ise testin tmnn gvenirlik katsaysn 2r12 r12 = 0,60 ise testin tmnn katsays oldu1 + r12 undan; bulalm.
Bir testin n kez uzatlmas (testteki sorusunun katlanmas) ile testin gvenirlik katsays kuramsal olarak alabilecei deer aadaki forml ile hesaplanr.
5. KR - 20/ KR - 21 Arasndaki liki KR-21 ile hesaplanan gvenirlik katsays, KR-20 ile hesaplanan gvenirlik katsaysndan kktr. (KR-21< KR-20) KR-20, testin iindeki maddeler farkl glkte olduu durumlarda kullanlan bir yntemdir. KR-21 ise testin iindeki maddeler ayn glkte olduu durumlarda kullanlan bir yntemdir. KR-20 ynteminde madde glk indeksi (P) bilinmelidir.
r11: Testin tamamnn gvenirlik katsays (rgvenirlik) r12: Testin iki yars arasndaki korelasyon katsays rnn: Orjinal testin n kez uzatlmas ile testin gvenirlik katsays n: Testin uzama katsays (balangta 30 soruluk bir
STS km Sorular
Bir testte eer madde glkleri birbirine eit ise KR-20 ile KR-21 gvenirlik katsaylar da birbirine eit kar. KR-20 veya KR-21 deeri yksek ise; Test hatalardan arnktr. Test gvenilirdir. Test itutarlla sahiptir. Testi oluturan maddeler homojendir. llen deiken tek boyutludur. Testin uyguland grup heterojendir.
2010
Bir okuldaki 300 lise rencisine 50 soruluk oktan semeli bir matematik testi uygulanmtr. Elde edilen puanlar iin hesaplanan KR-20 gvenirlik katsays 0,90 olarak hesaplanmtr. Bu snavla ilgili olarak, aadakilerden hangisi kesinlikle dorudur? A) rencilerin baar dzeyi yksektir. B) Snavn yap geerlii yksektir. C) Kapsam geerlii dktr. D) Snav tek boyutlu bir yapy lmektedir. E) Madde rnekleminden kaynakl hata miktar yksektir.
zm
STS km Sorular
2009
KR-20'si yksek olan bir testin hata miktar az olup snav tek boyutlu bir yapy lmektedir. Cevap: D
Bir baar testinde yer alan maddelerin tmnn i tutarllnn yksek olmas nasl bir problem oluturur? A) Testin gl artar. B) Testin kapsam daralr. C) ans baars artar. D) Test puanlar ranj artar. E) Test puanlarnn gvenirlii der.
stikrar
KR-20/ KR-21 yntemi tek uygulamalk bir yntemdir. Forml ile elde edilir. tutarllk ykseldike kapsam geerlilii der. Cevap: B
zm
Bir testte i tutarllk katsays yksek ise test tek boyutludur. Testin tek boyutlu olmas kapsam geerliliinin dk olduunun gstergesidir.
rnek
> eyma retmen rencilere 50 soruluk test uygulamtr. Testten elde edilen puanlarla ilgili KR20 katsaysn 0,90 olarak hesaplamtr. O halde uygulanan test hakknda riz.
34
homojen, i tutarll
yksek ve llen deiken tek boyutludur diyebili-
KR-20 bakar. bakar.
KR-21
snda ise ayn ynde bir iliki vardr. Yani standart sapma arttka standart hata artar.
Maddeler aras tutarla Maddeler aras tutarla
K: Madde says
K: Madde says
lmede gvenirlik ne kadar yksek, standart sapma ne kadar dk olursa standart hata o kadar dk kar.
p: Bir maddeyi doru ce- X: Aritmetik ortalama vaplayanlarn oran X2: Aritmetik ortalamann q: 1 p karesi s2: Test varyans s2: Test varyans
rnek
> Gvenirlik katsays 0,75, standart sapmas 2 olan bir testin standart hatas katr? Sh = S x . 1 rx = 2. 1 0, 75 = 2 . 0, 25 = 2 . 0, 5 = 1 dir.
6. Cranboch Alfa Yntemi: Likert tipi dereceleme leklerindeki maddelerin gvenirliini belirlemede kullanlr. Cranboch Alfa yntemi ile elde edilen gvenirlik katsays i tutarllk katsaysn verir. Kesinlikle katlyorum, katlyorum, kararszm, kadirilmi pek ok kiilik, tutum ve ilgi test ve envanterlerinde kullanlr.
stikrar
tlmyorum, kesinlikle katlmyorum gibi derecelen-
Bilgi Kazan
Aada baz saylarn karekkten nasl kt verilmitir. 0, 04 0, 09 0,16 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9
KR yntemleri ile hesaplanan gvenirlik katsays iin yaplan yorumlarn ayns Cronboch Alfa yntemi ile hesaplanan gvenirlik katsays iin de geerlidir.
STANDART HATA llen zelliin gerek deeri ile lme sonucu gzlenen deeri arasndaki fark ifade etmektedir. lme sonularna eitli sebeplerden dolay deiik hatalar karabilir. lmenin standart hatas u forml ile hesaplanr: Sh=S x 1 rx S x : Standart sapma rx : Gvenirlik katsays lmenin gvenirlii ile standart hata arasnda ters ynde bir iliki vardr. Yani gvenirlik azaldka standart hata artar. Standart sapma ile standart hata ara35
0, 25 0, 36 0, 49 0, 64 0, 81
km Sorular
2010
rnek
Standart sapmas 12, gvenirlik katsays 0,75 olan bir testten 60 alan Ali'nin
Madde Says
Aadaki tabloda be ayr teste ait eitli istatistikler verilmitir.

Testin Aritmetik Ortalamas Testin Standart Sapmas Gvenirlik Katsays
Test
% 68 olaslkla gerek puan araln, % 95 olaslkla gerek puan araln, % 99 olaslkla gerek puan araln bulunuz.
Felsefe Fizik Kimya Biyoloji Tarih
0,96 0,91 0,84 0,75 0,64
5 15 10 4 15
15 60 25 20 40
50 100 100 50 100
zm
Tabloya gre standart hatann en byk olduu test hangisidir? A) Felsefe D) Biyoloji B) Fizik E) Tarih C) Kimya
zm
Felsefe testinde: Sh = 5 . 1 0, 96 = 1 Sh = 5 0, 04 = 5 0, 2 = 1 Fizik testinde: Sh = 15 . 1 0, 91 = 4, 5 Sh = 15 0, 09 = 15 0, 3 = 4, 5 Kimya testinde: Sh = 10 . 1 0, 84 = 4 Sh = 10 0,16 = 10 0, 4 = 4 Biyoloji testinde: Sh = 4 . 1 0, 75 = 2 Sh = 4 0, 25 = 4 0, 5 = 2 Tarih testinde: Sh = 15 . 1 0, 64 = 9 Sh = 15 0, 36 = 15 0, 6 = 9 Standart hatann en yksek olduu test tarih testidir. Cevap: E
stikrar
Sh = S x 1 rx
Sh=S x 1 rx
S x : Standart sapma rx : Gvenirlik katsays
SH = 12 1 0, 75 = 12 0, 25 = 12 0, 5 =6 % 68 olaslkla gerek puan aral, lmenin standart hatas olan 6 deerini renci puanna bir kere ekleyip karlmasyla hesaplanr. 60 6 ile 60 + 6 aralnda (54 - 66) % 95 olaslkla gerek puan aral, lmenin standart hatas olan 6 deerini renci puanna iki kere ekleyip karlmasyla hesaplanr. 60 6 6 ile 60 + 6 + 6 aralnda (48 - 72) % 99 olaslkla gerek puan aral, lmenin standart hatas olan 6 deerini renci puanna kere ekleyip karlmasyla hesaplanr. 60 6 6 6 ile 60 + 6 + 6 + 6 aralnda (42 - 78)
36
Yntem Test -Tekrar Test Paralel Formlar Edeer Yarlar KR-20 - KR-21 Cronbach Alfa lmenin Standart Hatas
Gvenirlik Anlam Kararllk-Tutarllk Tutarllk Tutarllk Tutarllk Tutarllk Puan cinsinde gvenirlik
km Sorular
2008
Bir retmen ayn kapsamda ve dzeyde iki ayr snav hazrlam ve ayn gruba bu snav uygulamtr. Bu snavlarn zellikleri yledir: Birinci snavda 25 soru vardr ve her soru 4 puan deerindedir. kinci snavda 10 soru vardr ve her soru 10 puan deerindedir. "Birinci snavdan elde edilen puanlarn gvenirlilii daha yksektir." diyen bir kii bu iddiasn aadaki aklamalardan hangisiyle destekleyebilir? A) Bir snavda yantlarn nasl puanlanaca kullanlan soru tipine gre deiir. B) Puanlamann nesnellii lmeden kaynaklanabilecek hatay azaltr. C) Sorularn ayrt edicilik dereceleri test puanlarnn gvenirliliini etkiler. D) Sorularn glk dereceleri test puanlarnn gvenirliliini etkiler. E) Testteki soru says arttka lme sonularna
Gvenirlik Artrma Yollar Sorularn ak, anlalr ve net olmas; Sorularn ak, net olmas, herkes tarafndan farkl anlalmamas, gvenirlii artrr.
Bilgi Kazan
Gvenirlilii artrmann ilk art sorularn ak, anlalr, net olmasdr.
Soru saysn artrmak; Soru says arttka birim kleceinden yani daha duyarl lme yaplacandan gvenirlilik artar. Fakat soru saysn artrmak belli bir noktaya kadar gvenirlilii artrr. Belli bir noktadan sonra gvenirlii drr.
stikrar
karan hata miktar azalr.
zm
Soru says arttka birim klr. Birim kldke duyarllk artar. Duyarllk arttnda gvenirlilii artar. Gvenirlik arttnda lmeye karan hata miktar azalr. Cevap: E rencilerin gdlenmesi; rencilerin psikolojik zellikleri snavda hata yapmalarna yol aabilir. Heyecan ve snav kaygsnn artmas rencinin snav sorularn yanl cevaplamasna neden olabilir. Bu yzden rencilerin gdlenmesi gvenirlilii artrr fakat ar gd veya kayg gvenirlilii drr. Snav sresinin yeterli olmas; Snav sresinin yeterli olmamas ya da snav sresinin gereinden fazla olmas durumunda gvenirlilik der. snav iin renciye yeterli srenin verilmesi gvenirlilii artrr. Testin orta glkte olmas;
37
Gvenirlilik 1
Soru Says
Testteki sorularn ok kolay ya da ok zor olmas gvenirlilii drr. renci saysn artrmak; Testin uyguland grubun heterojen olmas gvenirlii artrr. Testin objektif puanlanmas gvenirlii artrr. Testteki sorularn homojen olmas yani ayn zellii lmesi gvenirlilii artrr. Duyarll yksek ara ve yntem kullanmak gvenirlilii artrr. Uygun bir test ynergesinin hazrlanmas gvenirlilii artrr. Testteki sorularn kolaydan zora doru sralanmas gvenirlilii artrr. ans baarsnn artmas gvenirlilii drr.
men nesnel bir puanlama yapmak iin katlardaki renci isimlerini gizleyerek hazrlad anahtarla puanlama yapmtr. Burada Semih retmenin renci isimlerini gizleyerek anahtarla puanlama yapmasndan dolay gvenirlilik yksektir. Fakat sorularn matematik bilgisi yerine ngilizce bilgisini de lmesinden dolay geerlilik dktr. > Mustafa retmen snav iin saysal ve szel snflara ayn Matematik sorularn hazrlamtr. Saysal ve szel snflara ayn anda Matematik snav uygulamtr. Sonular incelendiinde szel snflar saysal snflara gre daha yksek puan almtr. Burada snav iin geerlilii dktr deriz. nk snav amaca hizmet etmemitir. Saysal snflarn Matematikten daha yksek almas gerekirken szel snflar daha yksek puan almtr. > Elif retmen rencilere Edebiyat dersinden snav yapmtr. Sorular ok kolay olduundan rencilerin hepsi Edebiyat snavndan yksek puan almtr. Buradaki Edebiyat snavnn geerlilii dktr.
GEERLK: lme aracnn lmesi gereken nitelii baka niteliklerle kartrmadan lebilme derecesidir. Bir testin bilenle bilmeyeni ayrt etme derecesi olarakta ifade edilebilir. Bir testin sahip olmas gereken en nemli zellik geerliktir. Amaca hizmet etmeyen testin geerlii dktr. Geerlii dk bir lme aracyla elde edilen lme sonular bize doru bilgi vermez. Geerlik [ 1, + 1] arasnda deer alr.
stikrar
38
Sorular btn renciler doru cevapladndan snav, bilenle bilmeyeni ayrt edememitir. > Fatma Hanm'n altn gnne gelen misafirler pasta yedikten sonra tartlmak istemilerdir. Fatma Hanm'n tarts 2 kilo eksik tarttndan misafirler bu tartda tartlmay tercih etmilerdir. Burada tart herkesi 2 kilo eksik tarttndan lme arac (tart) amaca uygun hizmet etmemektedir. Bu yzden geerlii dktr. > Baki retmen 9-C snfn biyoloji dersinden snav yapmtr. Baki retmen puanlama yaparken komusu Ahmet Bey'in oluna 10 puan fazla vermitir. Burada Baki retmen snav katlarna puanlama yaparken yanl davranm Ahmet Bey'in oluna daha fazla puan vermitir. lme arac (snav) amaca uygun hizmet etmemitir. Bu yzden geerlii dktr.
Bir lme aracnn geerlii yksek ise gvenirliliide yksektir. Fakat bunun tersi her zaman doru deildir. Gvenirlilii yksek bir testin geerlii dk olabilir. Bu duruma rnek olarak aadaki rnei verebiliriz.
rnekler
> Semih retmen snav iin Matematik sorularn ngilizce hazrlamtr. Snavda ngilizcesi iyi olmayan renciler Matematik bilgileri iyi olmasna ramen sorular cevaplayamamlardr. Semih ret-
km Sorular
2009
km Sorular
2010
l ipta
Bir aratrmac oklu zeka alanlarn lmek amacyla gelitirdii ok boyutlu testi, dil bilimi, matematik, resim, heykel, mzik, beden eitimi, iletiim, biyoloji blmlerindeki rencilere uygulamtr. Uygulama sonucunda farkl blmlerdeki rencilerin kendi alanyla ilgili sorulardan yksek, dier alanlardaki sorulardan ise daha dk puan aldklarn saptamtr. Buna gre, lme arac iin aadakilerden hangisi sylenebilir? A) Amaca hizmet etme derecesi dktr. B) Hata dzeyi dktr. C) Geerlii yksektir. D) Kullanll yksektir. E) Gvenirlilii dktr.
Osman retmen'in elinde her bir konu iin glk ve ayrt edicilikleri belirlenmi maddeler yer almaktadr. Osman retmen, uygulayaca snavdan drt konudan beer madde kullanmay planlamaktadr ancak ikinci konuyla ilgili elinde yeterli ayrclkta madde olmadn grr. Bunun zerine ikinci konuya ilikin sorular yerine, nc konu kazanmlarn lmek zere yazlm ve yksek ayrt edicilik salayan maddeler kullanr. Osman retmen'in bu karar snavn gvenirliini ve geerliini nasl etkilemitir? A) Gvenirlii etkilememi, geerlii artrmtr. B) Gvenirlii artrm, geerlii etkilememitir. C) Gvenirlii artrm, geerlii azaltmtr. D) Gvenirlii ve geerlii azaltmtr. E) Gvenirlii azaltm, geerlii artrmtr.
stikrar
zm
lme aracnn amaca hizmet etme derecesi geerlilii ifade eder. Burada zeka testinin amac olan zeka boyutlarn iyi derecede ltnden dolay lme aracnn geerlilii yksektir. Cevap: C
zm
Burada Osman retmen'in ikinci konu yerine nc konudan sorular eklemesi kapsam geerliliini drr. Fakat ayrt edicilii dk soru yerine ayrt edicilik yksek sorular eklenmesi gvenirlii artrr. Cevap: C
Geerlik Trleri
Kapsam
lt
Uygunluk Yordama
Yap
Grn
1. Kapsam Geerlii Bir lme aracnn llmek istenen davranlar ne derece kapsadnn belirlenmesidir. Dier tanm ise; lme aracnda yer alan sorularn btn konular en iyi temsil edecek ekilde dengeli datlmas ve sorularn hedeflerle tutarl olmasdr.
39
rnek: lkretim 4. Snf Trke Dersine Ynelik Hazrlanm Belirtke Tablosu Soru saysn artrmak kapsam geerliini artrr. Fakat soru says btn konulara gre artrlmaldr. Sadece bir konuya odaklanp soru saysn artrmak kapsam geerliliini artrmaz.
TEPKDE BULUNMA iir ve mzik dinletilerine katlmaktan zevk alr. X 2 TOPLAM HEDEF SAYISI 1 2 1 2 1 7 UYGULAMA KAVRAMA ALANLAR BLSEL ALAN DUYUSAL ALAN
SENTEZ Metinde ortaya konan sorunlar belirler ve onlara farkl zmler bulur. X
ANALZ
> Ayla retmen tarih dersinden rencilere yapaca snav sorularn hazrlarken iledii btn koAyla retmen'in yapt snav iin kapsam geerlii yksek diyebiliriz. nulardan yeterli sayda soru hazrlamtr. Burada
Dinlediklerinde geen bilmedii kelimelerin anlamlarn tahmin eder.
Kapsam Geerliini Belirleme Yollar

Yazlarnda iml kurallarn tanmlar.
Belirtke tablosunu kullanma Uzman kansna bavurma
ERK
Belirtke tablosunu kullanma: Belirtke tablosu davranlarn, kazanmlarn hedeflere ve konulara gre dalmn gsteren izelgedir. Kapsam geerliini belirleyebilmek iin ilk olarak sorularn hepsinin belirtke tablosundaki hedef davranlar (kazanmlar) ile uyumlu olup olmadna baklr. Belirtke tablosuna uygun hazrlanan testin kapsam geerlilii yksek olur.
Dinleme Kurallarn Uygulama Dinlediini Anlama Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Dinleme Okuduunu Anlama Yazma Kurallarn Uygulama TOPLAM X X X X
40
Dikkatini dinlediine younlatrr. X
Rasyonel Yaklam
statistiksel Yaklam
Okuduu metindeki znel ve nesnel yarglar ayrt eder.
Dinlediklerini anlamlandrmada n bilgilerini kullanr
stikrar
ALMA
BLG
rnekler
HEDEFLER
Uzman kansna bavurma: Belirtke tablosuna uygun test hazrladktan sonra alannda uzman bir kiiye testin sorularn gstermektir. Bylece uzman incelemesi sonucunda testteki sorularn konu alann yeterince temsil edip edemeyecei ortaya kacaktr.
km Sorular
2010
Bir retmen yl sonunda, szl snav puanlarn da dikkate alarak rencileri deerlendirmektedir. rencilerin szl snav puanlarn ise her ders sonunda sorduu sorulara verilen cevaplara birer puan vererek elde etmektedir. Bu retmenin, rencilere ders sonundaki deerlendirmelerin toplamyla szl snav notu vermesinin en nemli nedeni aadakilerden hangisidir? A) rencileri ders almaya tevik etmek B) renciler arasnda rekabet yaratmak C) Snavn kapsam geerliini artrmaya almak D) Snava ilikin kayg dzeyini azaltmak E) Bireyler aras farklar ortaya koymak
l ipta
statistiksel Yaklam: Kapsam geerlii uzmanlarca kantlanm test ile hazrlanan test ayn renci grubuna uygulanarak iki test arasndaki korelasyona baklr. Korelasyon deeri yksek karsa hazrlanan test uzmanlarca kantlanm olan teste benzerdir. Bu nedenle hazrlanan testin kapsam geerlii yksektir.
rnekler
> Emine retmen ngilizce snav sorularn nceden hazrlam olduu belirtke tablosuna uygun olarak hazrlamtr. Ayn okulda meslekta olan Mehmet Ali retmen'e hazrlam olduu snav sorularn gstererek onun da grn almtr. Burada Emine retmen'in belirtke tablosundan yararlanmas ve bir uzmana bavurmas ile hazrlad sorularn kapsam geerlii yksektir. > Okula yeni balayan stajyer Aynur retmen, Kimya dersinde hazrlad snav sorular ile daha nceki yllarda yaplm, alannda uzman bir retmenin hazrlam olduu Kimya snav sorularn 11-A snfna uygulamtr. Her iki snavn sonular arasndaki korelasyon incelendiinde iki snav arasndaki ilikinin pozitif ynde yksek olduu grlmtr. Burada iki snav arasndaki korelasyon yksek ktndan Aynur retmen'in hazrlam olduu snav sorularnn kapsam geerlii yksektir.
zm
stikrar
retmen szl snav notunu verirken her dersin sonunda soru sorup btn konular kapsayacak ekilde puanlama yapmaktadr. Bylece retmen, snavn kapsam geerliliini artrmaya almtr. Cevap: C
2. lt Geerlii ltn elde edili zamanna gre ikiye ayrlr: Uygunluk (uyum) geerlii Yordama geerlii
1) Uygunluk (uyum) geerlii: lt puanlar, geerlii aratran test puanlarndan nce veya test puanlaryla e zamanl elde ediliyorsa bu lt geerliine uygunluk geerlii denir. Ksaca uygunluk geerlii, gemite elde edilen baary yanstma iidir.
41
rnekler
> KPSS'den 89 alan Filiz gemiteki denemeleriyle karlatrdnda hemen hemen ayn puan aldn grmtr. Burada Filiz'in KPSS puan ile gemi denemelerin puan arasndaki korelasyonun yksek kmas uygunluk geerliidir. > LYS'den iyi bir puan alan Aye'nin ortaretim baar puannn da yksek olduu grlmtr. Burada Aye'nin LYS puannn gemiteki ortaretim baar puann yanstmas uygunluk geerliidir. 3) Yap geerlii: Davranlardan yola karak bireyde varolduu kabul edilen psikolojik zelliklere yap denir. Zeka, tutum, ilgi, kayg, akl yrtme vb. kiilik zellikleri psikolojik zelliklere rnek verilebilir. Yap geerlii, lme aracnn soyut olan, psikolojik zellikleri ne derece doru lebildii ile ilgilidir. Tanma yerletirme amacyla yaplan snavlarda en nemli geerlik tr yordama geerliidir.
2) Yordama geerlii: lt puanlar, geerlii aratrlan test puanlarndan sonra elde ediliyorsa bu lt geerliine yordama geerlii denir. Ksaca yordama geerlii, gelecee ynelik bir deildir. tahmindir. Ancak her tahmin bir yordama geerlii
stikrar
rnekler
> zel bir lisede psikolojik danman olan Mehmet Bey, okuldaki rencilerin tutumlarn belirlemek iin bir test hazrlamtr. Testteki maddelerin hepsi tutumu lmektedir. Mehmet Bey hazrlam olduu tutum testini rencilere uygulam ve her bir rencinin tutumunu belirlemitir. Burada Mehmet Bey'in uygulad testin yap geerlii yksektir. > Hlya retmen, 9. snflarn bir sonraki yl saysal, szel, eit arlk alanlarndan hangisini seerlerse daha baarl olacaklarn belirlemek iin rencilere ilgi ve yeteneklerini lecek 100 soruluk bir test uygulamtr. Burada Hlya retmen'in uygulad test geerlik trlerinden yap geerlii ile ilgilidir.
rnekler
> Tp Fakltesinden iyi bir dereceyle mezun olan Hatice meslek hayatnda baarl bir doktor olamamtr. Burada Hatice'nin Tp Fakltesinden iyi bir dereceyle mezun olmas gelecekte baarl bir doktor olacan gstermemitir. Yani, yordama geerlii dktr. > niversite snavna ok iyi hazrlanan Arda girdii snavdan iyi bir puan alp Ankara niversitesi Hukuk Fakltesi'ne yerlemitir. Bu faklteden de iyi bir dereceyle mezun olmutur. Burada Arda'nn niversite snavndan iyi bir puan almas gelecekteki baarsn da yanstmaktadr. Yani niversite snavnn yordama geerlii yksektir.
Baar testlerinin yap geerlii dk, kapsam geerlii yksektir. Baar testlerinde i tutarllk dk olduundan yap geerlii dktr.
42
lanmamtr. Snfta rencileri kopya ekmelerini engelleyecek ekilde oturtmutur. Snav katlarn Duyusal alan ve psikomotor testlerde en nemli geerlik tr yap geerliidir. okurken isimlerini kapatarak objektif bir ekilde puanlama yapmtr. Bu rnekte; Sorularda ipucu olmamas 4) Grn geerlii: Bir lme aracnn lmesi gereken zellii ne derecede lebilir grnddr. Bu testin grn geerliinin olmas iin biim ile ieriin uyumlu olmas gerekir. Snavda kopya ekmenin engellenmesi Snav katlarna yanl davranmamas, objektif puanlamas geerlii artrr.
rnekler
> Ahmet retmen yazs gzel olmadndan Matematik snav sorularn bilgisayarda yazmaya karar vermitir. Fakat bilgisayarda matematik terimlerinin yazmn bilmediinden btn sorular dz yaz eklinde yazmtr. Burada Ahmet retmen'in hazrlad snavn grn geerlii dktr. nk matematikte " 2 " yerine "karekk iki" yazmak grn geerliini drr.
STS km Sorular
2009
Aadakilerden hangisi matematik retmeninin hazrlad bir snavn geerliine kant deildir? A) Snavdan yksek puan alanlarn bir hafta sonra ayn konuyu ieren bir baka snavdan da yksek puan almalar
stikrar
B) Snavdaki sorularn snav kapsamndaki tm alt balklar nemleriyle orantl olarak iermesi C) Snav kapsamnda daha ok matematik bilgi ve yeteneine sahip olanlarn daha yksek puan almas D) rencilerin bu snavdan aldklar puanlarn tesadfi hatalardan arnk olma derecesi E) Okulda yaplan genel snavda matematik neti az olanlarn bu snavda da dk puan almas
Geerlii Artrma Yollar Gvenirlii arttran tm faktrler geerlii de artrr. Snav katlarna yanl davranlmamas yani objektif puanlama geerlii artrr. lme aracnn geerlii o arataki her bir maddenin geerlii artrlrsa artar. Snavda kopya ekmenin engellenmesi geerlii artrr. Snavda sorulan sorularn tekrar kullanlmamas geerlii artrr. Snavda sorulan sorularda ipucu olmamas geerlii artrr.
zm
A, B, C, E seenekleri snavn geerliliine kanttr. Fakat snavdan alnan puanlarn tesadfi hatalardan arnk olma derecesi gvenirlikle ilgilidir. Gvenirilir bir test geerli olmayabilir. Bu da snavn geerliliine kant deildir. Cevap: D
rnekler
> Mete retmen rencilere uygulayaca test sorularn hazrlarken ipucu olabilecek ifadeler kul43
STS km Sorular
2010
km Sorular
2009
Aadaki ifadelerden hangisi bir testin geerliliine ilikin fikir veremez? A) Testte yer alan sorularn ierii ile llmek istenen zelliklerin uyumas B) rencilerin testten aldklar puanlar ile gelecekteki baarlar arasnda tutarllk olmas C) Testin lmek istedii zellikleri lyor gzkmesi D) lme sonucunda llmek istenen zelliklere ilikin veriler salanmas E) lme sonularna karan hata paynn dk olmas
Portfolyolardan elde edilen puanlarla ayn konulara ilikin hazrlanm objektif testlerden elde edilen puanlar arasndaki ilikinin incelenmesi Portfolyolardan elde edilen puanlarla bu portfolyonun kapsamna ilikin daha sonradan ortaya kacak performans lleri arasndaki ilikinin incelenmesi Farkl retmenlerin ayn portfolyolara verdii puanlar arasndaki ilikinin incelenmesi Portfolyo deerlendirmesine ilikin yukarda verilen yntemler aadaki amalardan daha ok hangisini gerekletirmek iin kullanlmaktadr? A) Portfolyo deerlendirmesinde kullanlacak puanlama ynergelerini hazrlamak B) Portfolyolardan elde edilen verilerin gvenirliini ve geerliini salamak C) rencilerin ilenen konulara ilikin renme dzeylerini saptamak D) rencilerin sergileyebilecei en iyi almalar belirlemek E) rencilerin nceki eitim hayatnda gsterdikleri performans ortaya karmak.
zm
A seenei kapsam geerliliine, B seenei yordama geerliliine, C seenei yap geerliliine, D seenei geerlilie bilgi verirken E seenei gvenirlik ile ilgili bilgi vermektedir. Cevap: E
Gvenirlik ve Geerlik Arasndaki liki Gvenirlik, geerlik iin gerekli bir kouldur fakat yeterli deildir. Gvenirlii etkileyen her ey geerlii de etkiler. Gvenirlik sadece tesadfi hatalardan etkilenirken, geerlik sabit ve sistematik hatadan dorudan, tesadfi hatadan dolayl olarak etkilenir. Bir test iin geerlik katsays, o testin gvenirlik katsaysnn karekk deerini geemez. Geerlik Gvenirlik
stikrar
zm
Verilen bilgilere gre, farkl retmenlerin ayn portfolyo verdii puanlar arasndaki ilikinin incelenmesi gvenirliin objektiflik zellii ile ilgiliyken, portfolyodan elde edilen puanlarla bu portfolyonun kapsamna ilikin daha sonradan ortaya kacak performans lleri arasndaki ilikinin incelenmesi ise yordama geerliliiyle alakal olup bu yntemlerdeki ama verilerin gvenirliini ve geerliliini salamaktr. Cevap: B
rnek
> Gvenirlik katsays 0,36 olan bir test geerlii en fazla ka olabilir? Geerlik 0, 36 = 0, 6 olduundan geerlik en fazla 0,6 olabilir. KULLANILILIK
lme aracnn hazrlama, uygulama, puanlama aamasnda emek, zaman ve para bakmndan ekonomik olmas demektir.
44
Bir lme aracnn kullanl olabilmesi iin; Ekonomik olmas Hazrlanmas, uygulanmas ve puanlanmasnn kolay olmas Uygulama sresinin ksa olmas Uygun bir ynergenin olmas Sayfa dzeni, bask kalitesi iyi olmal. Puanlarn yorumlanmasnn kolay olmas gerekir.
km Sorular
2010
Genel yetenek testinde matematiksel ilikilerden yararlanma gcn lmeyi amalayan bir aratrmac, ilk olarak 90 soruluk bir snav hazrlam ve n deneme sonunda i tutarlk katsaysn 0,95 olarak hesaplamtr. Testin ok uzun zamanda cevaplandn gren aratrmac, en dk ayrt edicilie sahip 35 maddeyi testten karmtr. Kalan 55 maddelik form iin 0,86 olarak hesaplad i tutarlk katsaysn yeterli gren aratrmac, testi bu ekliyle kullanmaya karar vermitir. Bu aratrmac n deneme uygulamas ve devamndaki ilemlerde snavnn hangi zelliini artrmtr? A) Yap geerliini B) Gvenirliini C) Kullanlln D) Kapsam geerliini
l ipta
rnekler
> niversitede Genel Matematik snavna hazrlanan renciler, ders notlar tam olan bir arkadalarnn notlarn fotokopi ektirmilerdir. Fotokopi makinasndaki hatadan dolay baz yazlar silik kmtr. renciler bu ders notu fotokopisine alrken yazlar okumakta zorlanmlardr. Burada ders notu fotokopisi, silik kmas ve okumakta zorlanlmasndan dolay kullanl deildir. > Leyla retmen rencilere yapt snav katlarn okurken Emre'nin kadna geldiinde puanlamada biraz zorlanmtr. Emre sorularn cevaplarn kada ok skk yazmtr. Yazs da kt olduundan Leyla retmen bu kad okurken zaman kaybetmitir. Burada Emre'nin cevap kadnn okunurken zaman kaybettirmesi kullanl olmadn gsterir. > Halime Hanm bulak makinesi bozulduu iin, yeni kan daha tasarruflu ykayan bulak makinesinden almtr. Bulak makinasn ok sk kullanan Halime Hanm o aydan sonra gerekten de su faturasnda bir d olduunu grmtr. Burada Halime Hanm'n yeni ald bulak makinesi para ynnden ekonomik olduundan kullanldr. > Murat retmen'in yeni atand okulda akll tahta kullanlmaktadr. Eski okulunda tebeir tahtasn kullanan Murat retmen, buradaki akll tahtann birok ynden daha ekonomik olduunu grmtr. Burada akll tahtann ekonomik olmas kullanl olduunu gsterir.
stikrar
E) Objektifliini
zm
90 soruluk bir snavdan ayrt edicilii dk olan 35 maddeyi testten karmak snav sresini ksaltmak ve uygulamay kolaylatrmak amacyla yapld iin kullanll artrmaya ynelik bir nlemdir. Gvenirlik artmamtr. nk i tutarllk katsaysnn 0,95'den 0,86'ya dt soruda verilmitir. Cevap: C
45
km Sorular
2010
3. B L M ETM RETM SRECNDE KULLANILAN LME ARALARI

TEST HAZIRLAMA SREC Snavn amacn belirleme llecek davran belirleme Belirtke tablosunu hazrlama Maddelerin (Savlarn) belirlenmesi ve yazm (Soru tipi, gl) Puanlamaya ilikin ilemlerin belirlenmesi Maddelerin (Savlarn) gzden geirilmesi (Redaksiyon) Model testin (deneme formunun) hazrlanmas Pilot uygulama (deneme uygulamas) Deneme uygulamas, madde analiz ve madde seimi Teste son eklinin verilmesi
rencilerinin tamamnn bilgisayar okuryazar olduu ve yeterli dzeyde bilgisayar laboratuvarna sahip bir okulun uzman, aadaki aklamay yapmtr: "Baz snavlar bilgisayar ortamnda uygulanmaktadr. Bu uygulamalarda rencilerin her cevabndan sonra yetenek kestirimleri ve bu kestirimlerin hassasiyetleri yeniden hesaplanr. renci, testin maddelerini yantladka, bir sonraki madde, rencinin yetenek dzeyine yakn olarak seilir. Bylece renciler kendi yetenek dzeylerinin ok altnda veya ok stnde kalan sorular cevaplamak zorunda kalmazlar. Yeterli dzeyde hassasiyetle bir yetenek kestirimine ulaldnda test sona erdirilir. Bu algoritma sayesinde, bilgisayar tabanl testler, geleneksel kat- kalem testleri ile elde edilen lme hassasiyetini daha az sayda madde ile salar." Uzmana gre bilgisayar tabanl testler hangi zellikleri bakmndan geleneksel kat-kalem testlerinden stndr? A) Kapsam geerlii B) Kullanllk C) Objektiflik D) lm yanszl E) Yordama geerlii
zm
Paragrafta, bilgisayar ortamnda yaplan testlerin, geleneksel kat- kalem testlerinden daha ekonomik olduu belirtilmi. Bu da bilgisayar ortamnda yaplan testin daha kullanl olduunu gsterir. Cevap: B
stikrar
46
1. TESTLERN SINIFLANDIRILMASI
1.1. lt zellik Bakmndan Snflama 1.1.1. Maksimum Performans Testler Bireylerin belirlenen bir performans ne derece yapabildiini belirlemede kullanlr.
1.2. Puanlama Biimi Bakmndan Snflama 1.2.1. Objektif Puanlama Puanlama hatas yapmadan herkes tarafndan punalanabilen ve cevap anahtar nceden belirlenmi testlerdir. > oktan semeli, doru - yanl ve eletirmeli.
rnek
> KPSS, SBS, LYS, vize, final performans testi.
1.2.2. Subjektif Puanlanan Testler Puanlamada puanlaycnn znel yapsndan etkilenen ve puanlama hatasnn olduu testlerdir. > Szl ve yazl testler.
a) Zek Testler Bireyin gerek ya ile zek ya arasndaki uyumu len testlerdir. Zek testler e ayrlr.
1.3. Puanlama Biimi Bakmndan Snflama 1.3.1. retmen Yapm Testler Snf atmosferi ve renciden eitli zellikler dikkate alnarak retmenlerin okullarda hazrladklar testlerdir.
stikrar
b) Baar Testleri Bireyin kastl olarak hazrlanm eitim durumlar iinde veya eitli evre koullar altnda hedeflenen kazanmlar ne dzeyde rendiini len testlerdir. > Ara snav, final BAARI TESTLER
47
1.3.2. Standart Testler Bireylere eit artlar altnda belli bir alanda llmek istenen bilgiyi istenmeyen zelliklerden arnk olarak len testlerdir. > SS, Anadolu liseleri snavlar, dershanelerin gelitirdii testler > SAT (Scholastic Apttude Test), CAT (Common Admssion Test)
Standart testler gvenirlii, geerlii ve objektiflii istatistiksel yntemlerle belirlenerek uygulanr. 1.4. Uygulama Sresi Bakmndan Snflama 1.4.1. Hz Testler Verilen sre ierisinde sorulan sorularn ne kadarnn zldnn belirlenmesini salama esasna dayanr. > ALES 1.4.2. G Testler Sre snrlamas olmadan gittike zorlaan sorulardan oluan testlerdir.
> 50 maddelik (soruluk) oktan semeli baar test. > Bilgi yarmalar > Doktora yeterlilik snavlar
> retmen almlarn artrmak iin ne tr giriimler yaplabilir? rnek vererek irdeleyiniz. > Baar ile yetenek arasndaki ilikiyi rneklerle aklaynz. Sizce insan yaamnda hangisi daha n plandadr? > Avrupa Birlii'ne katlma konusunda dncelerinizi organize ederek aklaynz. > Matematiin gnlk yaamdaki yeri ve nemini aklaynz.
ETMDE KULLANILAN LME ARALARI

Bilisel Hedef Alan
>Yazl snavlar >Szl snavlar >Ksa cevapl (boluk doldurmal) snav >Doru-yanl testler >oktan semeli testler >Eletirilmeli test >devler ve projeler >Tutum lekler >lgi testler >Gzlem formlar >Kiilik testler >Performans testler >Gzlem formlar >Dereceleme lekler >Kontrol listeler >zel yetenek testler >Portfolyo deerlendirme (renci geliim dosyas) >Performans deerlendirme
km Sorular
2009
Duyusal Hedef Alan
Mehmet retmen hazrlad bir Trke sorusunda bir szcn cmlede hangi anlamda kullanldn sormutur. Mehmet retmen, bu sorusuyla aadaki srelerden hangisini lmek istemektedir? A) Metin ierisinde aka verilmi bilgiden dorudan karm yapma B) Metinde kullanlan cmle yapsn irdeleme C) Bilgi ve fikirleri yorumlama ve birletirme D) Metnin kapsamn ve dilini gzden geirme ve deerlendirme E) liki kurma ve karar verip zmleyebilme
(Psikomotor)
Hedef Alan
Devinimsel
1. YAZILI YOKLAMALAR zellikleri > Az sayda soru sorulur. (Gvenirlik ve geerlik dktr) > renciye, verecei cevab zgrce verebilme olana verir. > Hazrlanmas kolay,puanlamas g ve zaman alr. > ans baars yoktur. (Gvenirlii yksektir) > Yazl yoklamalarn en nemli snrll,puanlama gvenirliinin dk olmasdr. > st dzey davranlar lmede etkilidir. (Uygulama, analiz, sentez, deerlendirme)
stikrar
Tm Hedef Alanlar
zm
Mehmet retmen, renciye verdii soruda rencinin cmleyi anlayp anlamadn renmek istemektedir. Ama rencinin verilen bilgiden doru bir karm yapp yapamadn renmektir. Cevap: A
rnek Sorular
> zlediiniz en iyi sinema filmi hangisidir? Bu filmi neden beendiinizi gerekeleriyle aklaynz.
48
km Sorular
2010
I.
km Sorular
2010
Aadaki renme ktlarndan hangisi, bilisel alan snflamasnda dierlerine gre daha stte yer alr? A) Akc ve btnl olan bir konuma metni hazrlama B) Bilimsel bir nermeyi test edecek bir deney tasarlama C) Bir problemin zm iin gerekli bilgileri ayrt etme D) Bir teknik raporun gl ve zayf ynlerini belirleme E) Verileri grafik zerinde ifade etme
Objektif snav trleriyle uygun biimde llemeyecek bilgi ve becerilerin llmesi iin kullanlmaldr.
II. Puanlama anahtar hazrlanmaldr. III. Puanlama aamasnda bir rencinin btn cevaplar puanlandktan sonra dier rencinin kdnn puanlanmasna geilmelidir. Uzun cevapl yazl yoklamalarla ilgili olarak yukardakilerden hangileri dorudur? A) Yalnz I D) I ve II B) Yalnz II E) I, II ve III C) Yalnz III
zm
A kk, Sentez B kk, Sentez
zm
Yazl yoklama puanlama olarak dier snavlara gre subjektiftir. Yazl yoklama st dzey davranlar lmede etkilidir. I. Doru
stikrar
Cevap: D
C kk, Kavrama D kk, Deerlendirme E kk, Kavrama
Yazl yoklamalarda puanlama gvenirliini artrmak iin puanlama anahtar kullanlmaldr. II. Doru Uzun cevapl yazl yoklamalarda puanlamay soru sorarak puanlama yapmak gerekir. rnein btn rencilerin 2. sorusunu puanladktan sonra 3. soruya geilmelidir. Cevap: D
49
km Sorular
2010
2. SZL YOKLAMALAR zellikleri > Snavlarn ve cevaplarn szl olarak ifade edildii snav trdr. > Her sorunun glk dzeyi farkl olmaldr. > Puanlama gvenirlii dktr. > rencinin kiilik zellikleri puanlamay etkiler. > Puanlara hata kart iin snavn gvenirlii ve geerlii dktr. > Her renciye farkl soru sorulmaldr. > Ana dili doru kullanma, konuma becerilerinde ve szel anlatm becerilerinin llmesinde kullanlabilir. > Daha ok analiz, sentez ve deerlendirme dzeyinde sorular sorulmaldr.
Dilek retmen, rencilerine, yapaca yazl snavdaki 15 sorudan istedikleri 10 soruyu seerek cevaplandrabileceklerini syler. Dilek retmenin bu uygulamas, I. renci motivasyonu II. puanlarn kyaslanabilirlii III. kapsam geerlii zelliklerinden hangilerini olumsuz etkilemitir? A) Yalnz I D) I ve III B) Yalnz II E) II ve III C) I ve II
zm
15 sorudan istenilen 10 sorunun seilmesi renci motivasyonunu olumsuz etkilemez, fakat bu durum puanlarn kyaslanabilirliliini ve kapsam geerliliiCevap: E ni olumsuz etkiler.
rnekler
stikrar
50
> Konuyla ilgili grlerinizi, sebepleriyle aklaynz. > Geerlii artrmak iin kullanlabilecek yollar nelerdir? > Toplumsal olayn sonular arasndaki ilikiyi aklaynz? > Tam saylarda toplama ileminin kapallk zellikle-
STS km Sorular
2010
rini aklaynz. > Snf saysnn bulunuunun matematik dnyasnda oluturduu deiimi tartnz. > Mod ve medyan arasndaki ilikiyi aklaynz.
retmen; rencilerinden, bir lkenin yllara gre nfus deiimini gsteren bir grafii yorumlamalarn ister. retmenin rencilerinden bekledii bu davran bilisel renmelerin hangi dzeyindedir? A) Bilgi D) Sentez B) Kavrama E) Deerlendirme C) Uygulama
3. KISA CEVAPLI TESTLER (BOLUK DOLDURMALI TESTLER) > Hazrlanmas ve uygulanmas kolaydr. > ok sayda soru sorulabilir. Bu nedenle geerlii ve gvenirlii yksektir. > Puanlamas kolaydr. > Puanlama objektiflii yksektir. > Ksa cevapl ve tamamlama tr sorular bu tr snavlarda kullanlan en yaygn tr sorulardr. > Alt dzey hedef alanlarna (bilme, kavrama) ilikin sorular kullanlr.
zm
Grafii yorumlamalar Bloom'un kavrama basama dzeyindedir. Cevap: B
rnekler
(Ksa cevapl) > lme aracnn kullan amacna hizmet etme derecesine ne denir? > Trk sinemasnda ilk filmin ad nedir? > Farkl iki doal saynn arpm en az katr? > nsanlarn cinsiyetleri hangi lek tr dzeyindedir? > Epik iiri tanmlaynz. > Korelasyon kat saysnn olumsuz/negatif olaca 3 deiken ad veriniz.
km Sorular
Bir snav trnn zellikleri unlardr:
2008
Ksa srede ok soru sorulmasna olanak tanr. Puanlamas kolay ve nispeten nesneldir. ans baars yoktur. Bu zellikleri tayan snav tr aadakilerden hangisidir? A) Doru - yanl C) oktan semeli E) Szl B) Boluk doldurma D) Ak ulu
(Tamamlama tr sorular) > Bireyin kendini anlamas, evredeki olanaklar tanmas, doru kararlar vererek kendini gerekletirebilmesi iin yaplan sistemli ve profesyonel yardm srecine.................denir. > Bir zelliin gzlenip gzlenen zelliin say ve sembollerle gsterilmesine..................denir. > rencinin kavram, ilke ve genellemelere ulamasn salayacak retme - renme ortamnn dzenlenmesine ve tmevarmsal dnme yoluyla renmeyi ieren stratejiye .............renme denir. > Bireyin kendine zg deerler sistemi oluturmas ve gelitirmesi...................dneminin zelliidir. > Dikdrtgenin boyu a birim, eni b birim ise alan..........'Br2dir.
zm
Yukardaki zellikler incelendiinde ans baars olmayan, puanlamas kolay ve nispeten nesnel olan snav tr boluk doldurmadr. Cevap: B
stikrar
STS km Sorular
2009
Bir Trke retmeni, rencilerin kendini ifade edebilme ve dili etkili kullanabilme becerilerini yoklamak istemektedir. retmenin amacna ulamasnda, aadaki lme aralarndan hangisinin yarar en azdr? A) Proje devleri C) Aratrma raporu E) Boluk doldurma B) Portfolyo D) Yazl snav
zm
Trkeyi etkili kullanabilme becerilerini yoklamada, en az etkili olan boluk doldurmadr. Cevap: E
51
km Sorular
2010
> D > D > D > D
Y Y Y Y
"Merkezi eilim lleri arasnda en ok "2x - 4 =6 denkleminin zmnde x de" 'Yaprak Dkm' adl eserin yazar Re" 'Koma' anonim halk edebiyat trlerin-
Bilisel davranlarn llmesinde, lmenin geerliini artrmak iin ayn srede uygulanan uzun cevapl yazl snavlara gre, ksa cevapl maddelerden oluan testler tercih edilir. Bu durumun balca nedeni aadakilerden hangisidir? A) Ksa cevapl maddelerin kolayca cevaplanabilmesi B) Ksa cevapl maddelere verilecek cevabn snrlandrlm olmas C) Ksa cevapl maddelerin oktan semeli test maddesi kkne benzemesi D) Daha ok ksa cevapl maddeyle kapsamn daha iyi rneklenebilmesi E) Ksa cevapl maddelerle her dzeydeki davranlarn yoklanabilmesi
l ipta
bilgiyi veren istatistiksel veri, Medyan (ortanca)'dr. eri 5'tir." at Nuri Gntekin'dir." den deildir." 5. OKTAN SEMEL TEST > Geerlii ve gvenirlii en yksek olan snav trdr. > Doru cevap verilerek bulunmas istenir. > Hazrlanmas uzun zaman alr, uygulanmas ve puanlanmas az zaman alr. > ans baars vardr. (Gvenirlii ve geerlii drr.) > Her retim dzeyinde uygulanabilir. > statistiksel ilemler yaplabilir. > st dzey davranlar lmede kullanlabilir. (Sentez basama hari)
Uzun cevapl yazl snavlara gre, ksa cevapl yazl snavlarn kapsam geerlii dktr. Ksa cevapl snavlar, kapsam, uzun cevapl snavlara gre daha iyi rneklemektedir. Cevap: D
stikrar
zm
rnek
> "Mehmet'in istatistik snavndan 100 zerinden 40 almas hangi kavramlar ifade edebilir? Madde Kk
4. DORU YANLI TESTLER > Hazrlanmas ve cevaplanmas kolaydr. > retimin her basamanda kullanlabilir. > Puanlamas kolay ve objektiftir. > ans baarsnn en yksek olduu test trdr. > Sorularda olumsuz ifade kullanlmamaldr. > Doru ya da yanl belli bir sra ile verilmemelidir.
A) Mutlak Deerlendirme (eldirirci) B) Birim (eldirici) C) Bal Deerlendirme (eldirici) D) lt Belirleme (eldirici) E) lme (Doru cevap)
Kk Olumsuz Maddeler > "Aadakilerden hangisi, lek trlerinden deildir?" A) Snflama B) Sralama C) Eit Oranl D) Eit Aralkl E) Artan Oranl
52
rnekler
> D > D Y "Yayl kantar ile llen arlk oran leY "Kararllk, tutarllk, duyarllk ve objektifidir." lik gvenirliin zellikleridir
> "Aadakilerden hangisinde yazm yanl yoktur?" A) Son bahar karladmz bugnlerde doa harikadr. B) Tembeller ban kaldrp bakmaya dahi enir. C) Asttemen Bilal niversiteyi birincilikle bitirmitir. D) Onun bireysel hrslar hepimize zarar vermiti. E) Kadn, szlerini bitirince odadan kt.
Bileik Cevap Gerektiren Maddeler > I. Matematik baar testinde ilk e girenler, bilgi yarmasnda okulu temsil edecektir. II. 100 metreyi 13 saniyenin altnda koanlar atletizm takmna girecektir. III. Deneme snavndaki 100 sorunun 70'ini doru yapanlar baarl saylacaktr. IV. Snav neticesinde en baarsz % 30'luk dilime giren rencilere ek retim yaplacaktr. Yukardakilerden hangilerinde bal deerlendirme yaplmtr? A) I ve IV B) II ve III E) I, III ve IV C) III ve IV
Ortak Kkl Maddeler Partiler A B C D E 300 600 400 480 Yllar 2002 2006 400 540 360
D) I, II ve IV
Doru Cevab Gizli Maddeler > Trkiye Cumhuriyeti'nin 11. cumhurbakan kimdir? A) F.K. B) K.E. C) T.. D) S.D. E) A.G.
> Yukardaki tabloda bir kasabada genel seimlerde
stikrar
partilerin aldklar oy miktarlar gsterilmektedir. Yukardaki tabloya gre 1-3. sorular cevaplaynz.
Kk Eksik Cmle Tipinde Olan Maddeler > Deimez birimlerle blmlere ayrlm lme aracna .............denir. Yukardaki cmlede bo braklan yere aadakilerden hangisi gelmelidir? A) lme B) lt C) lm
1. A partisi 2006 ylnda oylarn 2002 ylna gre % 60 artrmtr. A partisi 2002 ylnda ka oy almtr? A) 200 B) 250 C) 400 D) 520 E) 640
D) lek
E) Deerlendirme
2. C partisinin 2002 ylnda 2006'ya geerkenki art oran ters oranda D partisine etki ettiine gre D partisi 2006 ylnda ka oy almtr? A) 480 B) 500 C) 520 D) 540 E) 560
3. 2002 ve 2006 yllarnda semen says deimediine gre 2002 ylnda B partisi ka oy almtr? A) 510 B) 610 C) 710 D) 810 E) 910
53
km Sorular
2008
STS km Sorular
2010
Bir lme uzman Fen ve Teknoloji dersi iin hazrlanan baar testini incelemi ve ortak kke dayal sorularn 5 - 6 civarnda olduunu saptamtr. Bu durumu eletiren uzman, bir kke dayal olarak sorulabilecek soru saysnn gememesini nermitir. lme uzmannn bu eletirisinin en nemli gerekesi aadakilerden hangisi olabilir? A) rencilere ayn kkle ilgili ok sayda soru sormak motivasyonu drr. B) Sorular tek bir test yaprana smayaca iin test dzeni bozulabilir. C) Benzer davran len soru saysnn artmas gvenirlii drr. D) Sorularn birbirinden bamsz cevaplanabilme kural bozulabilir. E) Okuduunu anlama, deikeninin etkisi artarak geerlii drr.
Aadakilerden hangisi okuduunu anlama becerilerini gelitirmek amacyla seilen metinlerin glk dzeyiyle en az ilikilidir? A) Zeminin ve yazlarn rengi B) Tmce uzunluu C) Tmce yaps D) Szcklerin okunabilirlik dereceleri E) Metnin rtk anlam iermesi
zm
Seilen metinlerin glk dzeyiyle zeminin ve yazlarn rengi en az ilikilidir. Cevap: A
stikrar
STS km Sorular
2010
Sosyal bilgiler dersi retim programnda yer alan kazanm yledir: I. Yaad blgedeki ekonomik faaliyetleri fark eder. II. Yaad blgedeki ekonomik faaliyetler ile corafi zellikleri ilikilendirir. III. birlii yaparak retime dayal yeni fikirler gelitirir. Bu kazanmlardan hangilerine ulalma dzeyi oktan semeli testlerle llebilir? A) Yalnz I D) II ve III B) Yalnz II E) I, II ve III C) I ve II
zm
Ortak kke dayal sorularda soru saysnn 3' gememesi nerilmektedir. Sorularn birbirinden bamsz cevaplanabilme kural bozulabilir. Cevap: D
zm
oktan semeli test ile st dzey davranlardan olan sentez basaman lemeyiz. III. madde sentez olduu iin oktan semeli test ile bunu lemeyiz. Cevap: C
54
STS km Sorular
2010
rnek
> Aada ncller stunu ile verilen bakent isimleriyle seenekler stununda verilen lke isimlerini eletiriniz. Eletirdiiniz maddenin nndeki harfi ncller stunundaki maddenin nndeki parantezin iine yaznz. ncller Stunu (A) (E) (B) (D) Ankara Roma Paris am (G) Londra Seenekler Stunu A B C D E F H Trkiye Fransa Azerbaycan Suriye talya svire Almanya
oktan semeli bir test maddesini lt davranta bir deiiklik yapmadan zorlatrmada aadakilerden hangisi en etkilidir? A) Madde kkn uzatma B) Seenek ifadelerini uzatma C) Seenekleri oaltma D) eldiricileri anlamca doru cevaba yaklatrma E) eldiricileri daha soyut szcklerle ifade etme
zm
oktan semeli bir testte lt davranta bir deiiklik yapmadan zorlatrmada eldiricileri doru cevaba yaklatrrsak cevab tam bilemeyen rencileri zorlam oluruz. Cevap: D
G ngiltere
6. ELETRMEL TESTLER > rencilerin bilgiler, nesnel, olaylar hakknda iliki kurma gleri llr. > Hazrlanmas uzmanlk gerektirir. > Objektif puanlandndan gvenirlii yksektir. > Bilgi basamandaki davranlar lmede etkilidir. > ok sayda soru sorulabilir. (Kapsam geerlii yksektir.) > ans baars vardr, fakat dktr.
stikrar
55
Tablo YAZILI SINAVLARIN ETL FAKTRLER BAKIMINDAN KARILATIRILMASI Faktrler

Yeni problemleri zme yeteneini ler Dzenleme,birletirme ve zmleme yeteneini ler Orijinal olmay ya da problemlere yeni yaklamlar ler. Konu alanndaki belli yetenekleri yazma,yazm ve dili kullanma becerilerinden ayrt edebilir. Tan iin nemli bir potansiyele sahiptir. retimin amalarn yeterince rnekleyebilir. retimin kapsamn yeterince rnekleyebilir. Doru cevab tahmin etme olaslndan uzaktr. Kiiden kiiye ayn puan verir. Snav alanlar arasndaki yeterlilik dzeyini birbirinden ayrt etme yeterlidir. Kolayca puanlanabilir. Soru yazmnda ok az zaman alr.
Serbest Cevapl Snrl Cevapl Hazr Cevapl
km Sorular
2010
Bir lme deerlendirme uzman, soru bankasna kaydedilmek zere aadaki drt madde iftinden birer tanesini tercih edecektir.
++ ++ ++ ----++ ---+
+ + + + + + + ++ +
++ --++ ++ ++ ++ -++ ++ ++ --
KAYNAK: Do. Dr. lhan Akhun
Serbest Cevapl: Klasik snav, kompozisyon tr snav, ak ulu snav
Snrl Cevapl: Ksa cevapl ve tamamlama tr sorular lme deerlendirme uzmannn, madde yazm Hazr Cevapl: Doru-yanl, oktan semeli ve eletirme tr maddeler ilkeleri dorultusunda tercih etmesi beklenen maddeler aadakilerin hangisinde doru olarak verilmitir? A) 1A, 2B, 3A, 4B B) 1A, 2A, 3B, 4B C) 1B, 2B, 3A, 4A D) 1B, 2A, 3B, 4B E) 1A, 2B, 3A, 4A Cevap: A
stikrar
56
> Aadaki tohumlardan 2 tr seiniz. Fasulye, nohut, bezelye,..................
zm
Burada lme arac hazrlanrken sorularda neye dikkat gerektii sorulmutur. 1A ve 1B boluk doldurma tipinde sorulardr. 1B cmlesi snrlandrlmadnda yoruma ak olduundan bu soru tipinin kullanlmas tercih edilemez. 2A ve 2B sorular doru-yanl tipinde sorulardr. Doru-yanl tipinde olumsuz ifadeler kullanlmamaldr, bu yzden 2A tercih edilemez. 3A ve 3B sorular oktan semeli test tipinde sorulan 3B sorusu incelendiinde soru kknde bilimsel hata ve eksiklik olduundan kullanlamaz. 4A ve 4B sorular klasik yazl tipinde sorulardr. 4A sorusunda stanbul ile Ankara'nn hangi zellikler asndan kyaslanaca sylenmediinden soru snrlandrlm olur, bu nedenle 4A tercih edilemez. Grld gibi 1B, 2A, 3B, 4A tercih edilmezken 1A, 2B, 3A, 4B tercih edilir. Cevap: A
Setiiniz her trden 5 tohum alnz, bunlara imlenmesi iin uygun ortam yaratnz. 10 gn boyunca bunlar dzenli olarak sulaynz. Bir sre sonra her akam dzenli olarak bunlar gzleyip bunlarn kan yaprak saylarn yaznz ve kaydediniz. Daha sonra yukardaki bitkileri karlatrp durumun grafiini poster eklinde arkadalarnza sununuz. (Proje devi)
PROJE BALII Dzey Sre
"ELEKTRKSZ TELEFON YAPIMI" lkretim 6 1 Hafta rencilerin "Ik ve Ses" adl nitenin sonunda edindikleri bilgi, beceri ve deneyimlerini kullanmalar. Bilgiye ulama, bilgiyi toplama, bilgiyi rgtleme ve bu bilgileri kullanarak model oluturabilme yetisinin gelitirilebilmesi. Grup almasna ynelik olumlu tutum kazandrma.
Projenin Amac
Btnletirdii Ders
Fen ve Teknoloji 1. 2. Sesin her ynde dalgalar halinde yayldn fark eder. (BSB-1) Madde ile karlaan sesin sourulabileceini fark eder. (BSB-1) Sesin iletilebilmesi iin bir ortama ihitya duyduunu fark eder. Sesin yaylabilmesi iin neden maddesel bir ortama gerek olduunu, ortamn tanecikli yapsyla akla. (BSB-25;TD-1) Gnete her an bir sr patlamann meydana gelmesine ramen patlamalar neden dnyamzda duyulmamaktadr? Yapacanz telefon sizce en ok ka m. uzunlukta kullanlabilir? Bu telefonda ahizenin teki ucuna sesin tanmasnn nedeni nedir?
7. DEV VE PROJELER > Bir konu hakknda derinlemesine aratrma yapma, bamsz alma, yaratc dnme, farkl kaynaklar kullanabilme, yardm alma becerilerinin gelitirilmesi ve llmesi amacyla kullanlan aralardr.
stikrar
renci Kazanmlar
3. 4.
Proje Sorular
rnekler
> Sergi oluturma. (Performans devi) > Bir konuyla ilgili afi, poster, bror vb. hazrlama. (Performans devi) > Tand bir kiinin biyografisini yazma. (Performans devi) > H2ve O2'yi kullanarak H2O oluturma. (Proje devi) > Salkl bir evremizin olmas iin okulumuzda ne gibi almalar yapabiliriz? evre bilincinin gelimesi iin okulumuzda ne gibi almalar yapabiliriz? evre bilincinin gelimesi iin kimlerden yardm alabileceimiz konusu ile ilgili bir aratrma yapalm. (Performans devi)
57
nerilen Kaynaklar alma Plan
Bu projenin grup olarak uygulanmasnn daha verimli olaca dnlmtr. Proje iin 1 hafta yeterli bir sredir. Projenin balang ve biti tarihleri belirlenecektir. renciyle grlp proje hakknda ayrntl bilgiler verilecektir. Proje sorular renciye yneltilecektir. rencilere projenin materyal ve poster olarak sunulaca bildirilecektir. Projenin genel hatlar ve temel bilgileri renciye verilecek, kalan ksmlar rencinin yaratclna aratrmaclna braklacaktr. Tubitak popler bilim kitaplar / 118 Fizik nternet aratrmas iin arama motorunu kullannz. Google' kullanmanz nerilir. Bu proje iin uzunluunu kendinizin belirleyecei (mmkn olduunca uzun) ince bahe hortumu ve ii boaltlm iki eski telefon ahizesi kullanlacaktr.
Genel Aklama
rnek Bir Aratrma Projesi Etkinlii Yrtlen bir proje almas deerlendirilirken aadaki lek kullanlabilir.
km Sorular
2008
Aadakilerden hangisi performans grevlerine dayal lmelerin geleneksel kt - kalem

nerilen Puan 10 puan Alnan Puan
Deerlendirme Maddeleri 1. Verilen veya seilen alanda aratrlabilir bir konu tespit edilebilmi mi? 2. Tespit edilen konu aratrlabilir bir hale dntrlm m? 3. Aratrlabilir hale getirilen konunun ama cmlesi yazlm m? 4. Amaca uygun proje metodunun genel olarak oluturulmas ve verilerin toplanmasnda takip edilecek ilem yollar belirlenmi mi? 5. Toplanan veriler sistemli hale dntrlm m? (Tablolatrlmas veya kategoriletirilmesi v.b) 6. Verilerden hareketle, sonu ve nerileri yazlm m? 7. Kaynaka, metin ii ve sonunda tutarl bir ekilde hazrlanm m? 8. Proje etkili bir ekilde sunuldu mu? 9. Proje etkili bir ekilde savunuldu mu? TOPLAM
testlerine gre stn zelliklerinden biridir? A) rencilerin gerek hayata yakn ilemler gerekletirmesi B) Puanlamann daha objektif olmas
10 puan 10 puan 15 puan
C) Uygulamann daha az zaman almas D) Velilerin renci almalarna yardm etmesi E) rencilerin hazrbulunuluk dzeyine uygun olmas
zm
Perfomans grevlerine dayal lmelerin geleneksel
10 puan
kat-kalem testlerine gre stnl gerek hayata yakn ilemler gerekletirmesidir. Cevap: A
20 puan
stikrar
10 puan 5 puan 10 puan 100 puan
STS km Sorular
2009
Aadaki gerekelerin hangisinde rencilere dev vermenin eitsel deeri en dktr? A) Bamsz alma becerisini gelitirmek B) Bo zamanlarn nasl deerlendirileceini retmek C) Aratrma becerilerini gelitirmek D) renmenin okul dnda da olabileceini gstermek E) zdisiplin becerilerini gelitirmek
Kaynak: Kuramda Uygulamayla Fen ve Teknoloji retimi Sayfa: 272
zm
Eitim sistemimizde dev, bo zamanlarn doldurulmasndan ziyade rencilerin bamsz alma ve aratrma becerilerini gelitirmek, onlara renmenin okul dnda da olacan gstermek, onlara z disiplin kazandrmak amacyla kullanlr. Seenekleri incelediimizde B seeneinin dier seeneklere gre eitsel deerinin en dk seviyede olduu grlecektir. Cevap: B
58
km Sorular
2010
km Sorular
2010
lkretim dzeyinde okutulan medya okuryazarl dersi retim programnda yer alan bir kazanm yledir: nternette bilgiye eriim, haber okuma, sohbet, e-posta, uzaktan eitim gibi etkinlikleri uygulamal olarak gerekletirir. Bu kazanmn gerekletirilme derecesini belirlemek amacyla kullanlabilecek en uygun deerlendirme yntemi aadakilerden hangisidir? A) Kavram haritas C) Szl snav E) Yaplandrlm grid B) Performans grevi D) Vee diyagram
lkretim 3. snf hayat bilgisi dersine ilikin baz kazanmlar unlardr: I. Cumhuriyetimizi korumak, glendirmek ve gelitirmek iin yaplmas gerekenler hakknda fikirler retir. II. Gemiten gnmze iletiim teknolojilerinde meydana gelen deiimi aratrr. III. eitli ortamlarda liderlerin gruplar ve toplumlar zerindeki etkilerini aratrr. Aadakilerden hangisi bu kazanmlara ulalma derecesini belirlemede kullanlabilecek en uygun yntemdir? A) Szl sunum C) oktan semeli test E) Performans grevi B) Yazl yoklama D) z deerlendirme
l ipta
zm
Performansn grevi gerek hayattaki bilgi ve beceriler kullanmaktr. nternette bilgiye eriim, haber
zm
stikrar
okuma, sohbet ... gibi etkinlikler gerek hayata yakn ilemlerdir. Cevap: B
Performans grevi iin ok disiplinli yaklam, st dzey zihinsel beceriler ve disiplinler aras organizasyon gereklidir. Performans grevi gerek yaamdaki durumlara yakndr. Cevap: E
59
B. DUYUSAL HEDEF ALANLARI 1. Tutum lekleri > Tutum; bir kimsenin herhangi bir olay, eya veya insan grubuna olumlu ya da olumsuz davran gsterme eilimine denir. > Tutumun llmesinde kullanlan yntemlerden biri rencinin kendi ifadesleriyle dncelerini anlatmasdr.
lgi lei 1. En ok hangi ders veya konuyu seviyorsunuz? 2. En az hangi ders veya konuyu seviyorsunuz? 3. Hangi konular pratik ve yararl buluyorsunuz? 4. Ders d faaliyetler arasnda en ok neyi beeniyorsunuz? 5. Bo zamanlarnzda yapmaktan holandnz faaliyetler nelerdir? 6. Hangi kitap ve dergileri okumay seversiniz. 7. Gazetede en ok neleri okursunuz? 8. Hangi tr filmleri seversiniz? 9. Meslek olarak neyi semek istersiniz? 10. Ne tr sportif faaliyetleri seviyorsunuz? 11. Televizyonda hangi programlar seversiniz? 12. Kitaplk veya ktphaneden hangi tr kitaplar seiyorsunuz?
Kaynak: brahim Ethem zgven
Fen ve Teknoloji (FT) Dersine Ynelik Tutum Maddeleri 1. evremde gerekleen olaylar FT dersinde rendiim bilgileri kullanarak anlamaya almak 2. FT dersinden iyi not alacam dnrm. 3. FT dersinde teknoloji ile ilgili yeni gelimeleri okurken sklrm. 4. FT dersinde ilgin bilgiler renmek bende merak uyandrr. 5. FT dersinde geen saatlerin yararsz ve boa geen saatler olduunu dnrm. 7. Zorunlu olmasam FT dersine girmezdim. 8. FT ders saatinin gelmesini drt gzle beklerim. 9. FT dersini okuldaki pek ok dersten daha az severim. 10. FTdersinde baarsz olduumu dnrm. 11. FT dersinde yeni teknolojik gelimeler renmek bende heyecan uyandrr. 12. FT dersinde rendiim konular dikkatimi eker. 13. FT dersinde yer alan konular renmekte zorlanrm. 14. FT dersinde ilenen konularn gnlk hayatta bana yararl olmas houma gider. 15. FT konularnn yeni teknolojik gelimeler hakknda bilgi vermesi bende merak uyandrr.
STS km Sorular
2009
Aadakilerden hangisi, eitimin hedefleriyle
stikrar
6. Okulda daha ok FT dersi yapmak isterdim.
ilgili snflamada duyusal alan iinde yer alr? A) Bilgisayarda kelime ilem programn kullanma B) Bir mzik aleti alma C) Toplama ilemi becerisi D) Fen bilgisine ynelik tutum E) Topluluk karsnda konuma
zm
A seenei psikomotor B seenei psikomotor C seenei bilisel D seenei duyusal E seenei psikomotor Cevap: D 3. Gzlem Formu > Gzlem formuyla veri toplama planl ve sistemli bir tekniktir. > Gzlem formuyla yapldnda gzlemler daha duyarl olacandan daha geerli ve gvenilir sonular elde edilir.
60
2. lgi lei (Envanter) > Duyusal hedeflerin (tavr, tutum, eilim) llmesinde kullanlr. > rencilerin holand, tercih ettii, zamanlarn verdikleri haz ve mutluluk duyduklar nesne ve etkinliklere olay eilimlerini ortaya karan lme aralardr.
Kavramlar LME VE DEERLENDRME GZLEM LSTES Okul: Snf: Tarih: Testi Uygulayan: Evet 1. Arkadalaryla kavga ettii grlyor mu? 2. Bir grubun lideri olduu grlr m? 3. Arkadalar ile akalar m? 4. Arkadalarnn mi? 5. Bakalarna iyilik etmeyi sever mi? 6. Arkadalar kendisiyle alay ettiinde onlardan ikayeti olur mu? 7. Snfta bir ey datlrken onu nce almak iin hemen yerinden frlar m? 8. Bakalarnn yaptklarn kk 9. Bakalarnn oyuncaklarn ellerinden ekip alr m? 10. Bakalarn yaptklarn bozar m? grr m? hareketlerini taklit ederek onlarla alay eder Bazen Hayr
4. Kiilik Testleri Kiilik Testleri 1. Anne-babanzdan biri kolayca kzar m? 2. ou zaman, kendinizi yorgun hisseder misiniz? 3. Kar cinsten birisiyle kolayca arkada olabilir misiniz? 4. Utangalktan ikayetiniz var m?
Devinimsel (Psiko-motor) Hedef Alanlar a) -Performans Testleri > ve performans testleri bireylerin zihin kordinasyonu ile meydana getirdikleri davranlar len testlerdir. > -performans testleri blmden oluur: in (becerinin) yaplmasnda izlenen yol in (becerinin) yaplma hz in (becerinin kalitesi)
61
stikrar
PERFORMANS DEERLENDRME VE PERFORMANS KONTRATI

Bu alma ile .................. - ................ tarihleri arasnda Sayn ...........................................'n gstermi olduu performans deerlendirilirken, ayn zamanda .................. - ................ tarihlerini kapsayan dnemde gerekletirilecek almalar iin ilgili alann yneticisi ile zerinde anlama salayaca ve ynlendirici nitelie sahip hedeflerin erevesi belirlenecektir. Kriterler 1 1. Byk resmi grme Gnlk olaylarn strestinden uzak durma, uzun vadeli hedeflere kilitlenme, genel resmi grerek detaylara kilitlenmeme ve dolays ile soukkanlln koruma yetenei 2. Takm almasna yatknlk Gnlk alma hayatnda iin yapl srasnda ortak alma platformu yakalama, ortak hedefleri baarma gayreti, bireysel olarak iin daha hzl gerekleecei duygusunu yenebilme 3. renme ve kendisini srekli gelitirme inin bir paras olarak ihtiya duyduu becerileri kazanmak iin aratrma, kendisini gelitirme frsatlarn deerlendirme, bunlar iinde tatbik etme Birlikte alt i arkadalarn, ortak sonuca hzl ulaabilme asndan yetitirme abas 5. irket kaynaklarn optimum kullanma istei 4. retme ve yerletirme Performans Puanlar 2 3 4 5
Kurumun kstl kaynaklarnn farkna varma, kaynak gerektirecek hususlarda etkin sonu elde edebilmek iin kaynak/sunu dengesini kurabilme 6. irketin uzun vadeli planlarnn ekillenmesine katkda bulunma Kurumun uzun vadeli planlarnn oluturulmasnda pay alma istei, uzun vadeli planlarn oluturulmas ve bunlarn kurum iinde anlalabilmesi iin harcanan aba 7. irket malnn korunmas iin gsterdii nem derecesi Kuruma ait her trl varln korunmasna gsterilen nem seviyesi 8. Planlama yetenei (zaman ve faaliyet) Gnlk, orta ve uzun vadeli planlar yapabilme ve bunlara uyum kabiliyeti 9. zverili alma yaamnda kendisinden beklensin veya beklenmesin etkin sonular elde etmek iin zveri gerektiinin farkna varma, zverili almann kendi i etii iin koul olduunu hissetme 10. Sorumluluk alma Gnlk hayatta grev tanm dahilinde veya dnda sorumluluk alma, insiyatif kullanabilme ve birlikte alt i arkadalarn bu ekilde davranmaya aka zendirme
stikrar
62
b. Gzlem Formlar > Bir nceki blmde konuya deinilmitir.
Aada szl sunum becerisine ynelik kontrol listesi yer almaktadr. rencinin Ad Soyad: Tarih: Evet Hayr ltler Dinleyiciyle gz temas kuruyor. Beden dilini etkili kullanyor. Anlalr bir tonda konuuyor. Yerinde vurgulamalar yapyor. Akc konuuyor. Gereksiz sesler karmyor. Dzgn ifadeler seiyor. Gereksiz tekrar yapmyor. Dncelerini ifade edebiliyor. Bilgiyi organize edebiliyor. Sonu blmn zetleyebiliyor.
c) Dereceleme lekleri > Beceri davranlar veya rn oluturan davranlar, kriterler olabildiinde ayrntl analiz edilmeli, bunlar iinden lme iin gerekli olarak kritik davranlar ve nemli kriterler salanmaldr. > Saptanan kritik davranlar ve kriterler meydana gelme dzeyine gre derecelendirilir.
Aklama: Aadaki ifadelerin gerekletirilme dzeylerini ifadenin karsnda bulunan yere arp (x) koyarak iaretleyiniz.
rencinin Ad Soyad: ltler 1. Dinleyiciyle gz temas ok yi 4 kuruyor. 2. Beden dilini etkili kullanyor. 3. Anlalr bir tonda konuuyor. 4. Yerinde vurgulamalar yapyor. 5. Akc konuuyor. 6. Gereksiz sesler karmyor. 7. Dzgn ifadeler seiyor. 8. Gereksiz tekrar yapmyor. 9. Dncelerini ifade edebiliyor. Tarih: Dereceler yi 3 Orta 2 Zayf 1
TM HEDEF ALANLARI a) Portfolyo (renci Geliim Dosyas) rencilerin almalarnn topland bir dosyadr.
stikrar
63
Bu dosya rencinin yksek kalitede bir dzen iinde oluturulmu anlaml devlerini ierir ve rencinin en iyi almalarnn yansmasdr. Resimler, fotoraflar, boyama almalar, ses veya grnt kaytlar, kasetler, proje almalar, performans devleri, kontrol listeleri, velilerden gelen bilgiler, aratrma sorular, kavram haritalar vb. konulabilir. renci > Ne rendi ve renirken nasl bir yol izledi? > Nasl dnd? > Nasl soru sordu? > Nasl analiz etti? > Bilgiyi nasl yaplandrd? > renirken ne gibi glklerle karlat? gibi sorularn cevaplarn portfolyoda bulabilir.
d) Kontrol Listeleri > Gzlenen performans ya da rnn belirlenen ltlere uygun olup olmadn belirlemede kullanlan aratr. > Sre odakldr. > Nelerin hangi srada ve nasl yaplacan gsterir. > Gzlenen davrann varlna yokluuna puan verir. > Performansn en nemli gzlenebilir yanlarn ierir.
Portfolyo Deerlendirme Sreci > Deerlendirme amacnn belirlenmesi > retici hedeflerin ifade edilmesi > Hedeflerle grevlerin karlatrlmas > lt belirlenmesi
> Organizasyonun sonulandrlmas > zleme sreci > Portfolyo srecinin deerlendirilmesi
II. Sosyal Beceri Davranlar ocuk; > Bakalarna olumlu bir ekilde yaklaabilir. > stek ve becerilerini ak bir ekilde ifade edebilir. > Eylem ve durumu hakknda makul sebepler ileri srebilir. > Kendi haklarna doru bir ekilde sahip kabilir. > Kolay tehditlerin etkisi altnda kalabilir. > fkelendii ve kzd eyleri bakalarna ve onlarn eyalarna zarar vermeden ifade edebilir. > Oynamak veya faaliyet yapmak iin guruplara rahatlkla girebilir. > Tartlmakta olan konuya girebilir, aktivitelere uygun bir ekilde katlabilir. > Sras geldiinde bunu kolayca yerine getirebilir. > Bakalar ile uygun bir ekilde gr birliinde bulunup gerektiinde geri ekilebilir. > Bakalarna ilgi gsterebilir, bakalaryla gerektiinde bilgi veya eya alverii yapabilir. > lginin hep kendi zerinde olmasn ister.
ANAOKULU RENCS DEERLENDRME FORMU

Fiziksel Tanm: Kiisel Sosyal ve Duygusal zellikleri: En ok Sevdii Aktiviteler: En ok Sevdiin Snf Arkadalar: Bu ocuk in Gzlemcinin Planlad Aktivite: ocuun Aktiviteye Tepkisi: Bu ocuk in Uygunluu: Aktivite Esnasnda ocuun rendikleri: Bu ocuk Hakknda En ok Hounuza Giden ey: Bu ocuk Hakkndaki Endieleriniz: Mdrnzn nerileri:
stikrar
64
> Dier ocuklarla kelimeler olmadan glck ve mimiklerle iletiim kurabilir. > Dier etnik gruplardan gelen ocuklar kabul edebilir.
renci: Gzlemci: Aadaki davranlar grdyseniz tarihi yaznz, grmediyseniz bo braknz. SOSYAL DAVRANI KONTROL ZELGES I. Bireysel Davranlar ocuk; > Genellikle lmldr. > retmenine ve yardmcsna ar baml deildir. > Genellikle programa, derse istekli bir ekilde gelir. > Terslikleri veya deiiklikleri uygun ekilde karlayabilir. > Empati kurabilir. > Bir veya iki snf arkada ile olumlu iliki sergileyebilir, onlar olmadnda, onlar zleyebilir.
III. Snftaki Dier ocuklarla lgili Davranlar > Dier ocuklar tarafndan reddedilmesine ve ihmal edilmesine ramen bunu kabul edebilir. > Dier ocuklar tarafndan oyuna davet edilir.
OCUUN YAZI YAZMA BECERSNN DEERLENDRLMES

izme ve yazma aamalar: Sonbahar Kavrama: izgiler: Yazma abas: Kark Harfler: Seslerin lk Harflerini Yazma: Duyduu Sesleri Yazya Dkebilme: Doru Yazmaya stekli Olma: Yorumlar: Bahar Yaz
renci: Tarih: ......./......./............... Gzlemci: TAVIRLAR (Tepkiler) Not: ocuun temel davran biimini belirtecek ekilde her sraya bir X iareti koyun, daha sonra kendi banza kaldnz zaman ayn deerlendirmeyi farkl bir renkle yeniden yapn. zerklik Bamsz ok aktif Birok ocukla ibirlii halinde. Baml Aktivite Seviyesi Hareketsiz Sosyal Tercihleri Sadece bir ya da iki arkada ile iliki kuruyor. Olgunluu Balad ii bitiriyor. Dikkati daldnda bir daha yapamyor. bBirlii Kendini dnyor ocuklarla
Kitap okumaya kar duyarllk, kendisine okunmasn sevmiyor: Okur gibi yapyor: Baz harfleri tanyor: Baz kelimeleri tanyor: Harfleri, sesleri uyduruyor: Basit eyleri okuyor: Yorum:
stikrar
Bakalarn dnyor Byklerle ocuk in Renk: Gzlemcinin Kulland Renk: Yorumlar:
liki ve letiim Tercihi
Gzlem I ocuun Ad: Tarih: ......./......./............... Gzlemci: Not: Gzlem 30 dk boyunca 5 dk ara verilerek toplam 6 defa gzlenerek rapor edilmitir. ZAMANLAMA RNE Zaman: Zaman: Zaman: Zaman: Zaman: Yorum: Yer: Yer: Yer: Yer: Yer: Oyun Tr: Oyun Tr: Oyun Tr: Oyun Tr: Oyun Tr: ......................... ......................... ......................... ......................... ......................... ......................... ......................... ......................... ......................... ......................... ......................... ......................... ......................... ......................... .........................
65
MFREDAT PLANI renci: Gzlemci:

Her kategori iin bu ocuun ulamas istenen hedefler hakknda birka neri yazn. ocuun bir sonraki aamada ihtiyac olan ey zerinde daha ok durun, bu hedeflere ulamada yardmc olacak aktivite planlar belirleyen ocuun bilgi dzeyi: ocuun gl yanlar: Kiilii ile ilgili ulalmak istenen hedefler: Tavrlar: Gl yanlar: Hedef: KABLYETLER: Gl yanlar: Hedef: Duygular: Gl yanlar: (Gven, utangalk, ekingenlik, fke vb.) Hedefler:
VEL KONFERANSI renci: Tarih:..../....../......... Tarih: Saat: Geliim:

Sosyal Yn: > > > > Duyusal Yn: > > > > Zeka Geliimi: > > >
stikrar
DERS PLANI
> Bedensel Geliimi: (Bedensel geliimi kk ve byk kas kontrol) > > > > zel htiyalar: > > > >
renci: Gzlemci: Tarih: ....../....../............

Not: Bu ocuk iin retmenlerin ulamas gereken her kategori iin hedefler hakknda birka neri, ocuun bir aama sonra neye ihtiyac olduu zerine durumu ocuun gl yanlar: ocuun daha iyi olmas iin neriler: BECERLER: Gl yanlar: Hakkndaki plan: ZGLER: Gl yanlar: Plan: DUYGULARI: Gl yanlar: Plan:
Velinin Yorumlar:
ZG GELM AAMALARI renci: Tarih:..../....../......... Tarih: Karalama Aamas: 20 Temel karalama
66
Yerletime Aamas: Kavramlar zamanla daha kontroll hale gelir ve ocuk uygun yerlere yerletirme konusunda bilin kazanr. 17 farkl yerletirme aamas vardr. ekillendirme Aamas: ki yandayken yaplan kavramlar imdi artk tam ekillere dnr. Bu kavramlar, baz belirsiz ekilleri de kapsayabilir. Diyafram Oluturma Aamalar: ekillendirme aamasnda belirtilen ekiller artk tek bir izgi halinde izilen diyaframa dnr. Desen Aamas: ki diyafram bir apka, ev olacak ekilde bir araya getirilir. Karma izim Aamas: 3 veya daha fazla diyafram bir araya getirilerek daha karmak ekiller izilir. Betimleme Resim izme Aamas: Ortaya karlan ekiller byklerin anlayabileikiye ayrlr: lk ve ileri aama.
km Sorular
2009
Fen ve teknoloji retmeni, rencilerin snf ii baarlarn yazl ve szl yoklamalarla deerlendirmekte, rencilerin hazrladklar rn dosyalaryla deerlendirilmesine ise daha az yer vermektedir. Bu retmen aadakilerden hangisine daha ok nem vermektedir? A) rencinin kendi renmeleriyle ilgili gl ve zayf ynlerini analiz etmesini salamaya B) rencilerin bireysel geliim aamalarn izlemeye C) rencileri baarlarna gre sralamaya D) rencide sorumluluk bilincini gelitirmeye E) rencilere gnlk hayata dair beceriler kazandrmaya
stikrar
cei nesnelere dnr. Resimleme aamas
zm
Yukardaki bilgilere gre retmen, geleneksel lme aralarn tercih ederken ada lme aralarna daha az yer vermektedir. A, B, D, E seeneklerini incelediimizde ada eitim anlayn gsterirken C seenei geleneksel eitimi yanstr Cevap: C
67
km Sorular
2009
STS km Sorular
2009
Snf ii testlerin kullanm amac, temelde eitim retim etkinliklerinin niteliini artrmaktr. Test sonular retmene, snf ierisinde yapm olduu etkinliklerin ne lde baarl olduuna dair geri bildirimde bulunmakta, ayn ekilde rencilere de snf ii etkinlikler sonucunda neyi ne kadar rendikleri konusunda bilgi vermektedir. Test sonularna gre byle bir geri bildirim alan retmenden beklenen aadakilerden hangisi olamaz? A) Eksik renmeler varsa bunlar tamamlamas B) Kulland retim yntem, teknik ve materyallerinin etkililiini gzden geirmesi C) retim etkinlikleri boyunca rencilerin geliimlerini izlemesi D) renciler arasndaki renme glklerini belirlemesi E) rencileri yetenek dzeylerine gre gruplamas
renciler, portfolyo (renci rn dosyas) araclyla retmen ve arkadalaryla almalarn paylar ve bylece neri ve rehberlik alrlar. Bu yolla portfolyonun oluturulmas ve gelitirilmesinde, rencilerin gerek retmenlerle gerekse akranlaryla ibirlii almalar yapmalar iletiimi artrr. Yukardaki ifade bir portfolyonun tamas gereken aadaki zelliklerden hangisiyle daha yakndan ilikilidir? A) zgnlk D) Seicilik B) Bireysellik E) Yanstclk C) Etkileimlilik
zm
Yukardaki bilgilere gre renciler, retmen ve arkadalaryla almalarn paylar ve bylece neriyleriyle onlara rehberlik ederler. birlii olduu iin bu durum portfolyonun etkileimlilik zelliiyle yakndan ilikilidir. Cevap: C
zm
Yukardaki bilgilere gre A, B, C, D klar ada eitimi desteklerken E kk geleneksel eitimi desteklemektedir. Yukardaki bilgilere gre retmen ada eitimi savunduu iin E kkn retmenin yapmas beklenemez. Cevap: E
stikrar
68
km Sorular
2010
km Sorular
2010
Eitimde renme ktlarnn deerlendirildii geleneksel uygulamalarla, sre becerilerinin deerlendirildii tamamlayc lme ve deerlendirme uygulamalar birlikte kullanlmaldr. Tamamlayc lme ve deerlendirme uygulamalarndan olan portfolyo deerlendirme srecinde aadaki sorulardan hangisinin cevab en az neme sahiptir? A) Portfolyo hazrlanrken hangi beceriler geliti? B) Portfolyoya konan snav sonularna gre rencinin baar sras nedir? C) Portfolyoya konan bir alma nasl yapld? D) Portfolyoda bulunan almalarla ilgili deerlendirmeler nasldr? E) Portfolyoda bulunan almalar neden seildi ve portfolyoya konuldu?
Bir ilkretim retmeni rencilerinden yaptklar rnlerini, aratrma raporlarn, nite testlerini ve etkinlik raporlarn bir dosyada toplamalarn ve bu dosyay sene sonunda kendisine teslim etmelerini istemitir. Aadakilerden hangisi retmenin bu uygulamasnn gerekelerinden biri olamaz? A) rencilerin kendi geliimlerini takip etmelerini salamak B) Velileri rencilerde meydana gelen deiim ve geliimler asndan bilgilendirmek C) En iyi dosyay seerek renciler arasnda rekabet ortam oluturmak D) retim srecini de deerlendirme srecine katmak E) rencilerin farkl zelliklerini ortaya karabilmek
Portfolyo (renci geliim dosyas) ada deerlendirme yaklam olup rencilerin birbirleriyle karlatrlmas, rencilerin baar sras gibi geleneksel eitim anlayn reddeder. Cevap: B
stikrar
zm
zm
Portfolyo (renci geliim dosyas) ada eitim anlayna sahip olup rekabet ortamn reddeder. Cevap: C
69
STS km Sorular
2010
> Bir sinema filminin eletirisini yazma. > Performans deerlendirmesinde dereceli puanlama anahtarlar (Rubric) kontrol listeleri grme ve gzlem formalar, akran-z deerlendirme formlar vb. kullanlabilir.
Hangi renci daha ok biliyor? yerine Bu renci ne biliyor? sorusuna cevap arayan deerlendirme yaklam aadakilerden hangisidir? A) Portfolyolara dayal B) Geleneksel lmelere dayal C) Grup testlerine dayal D) Szl snavlara dayal E) Kat kalem testlerine dayal
km Sorular
2008
rencilerin, belli bir konuda kendileriyle ilgili bilgi, beceri, tutum ve davranlarn yorumlamalarna ---- ; ara - gere kullanma, deney yapma ya da proje hazrlama vb. becerilerinin, puanlama kriterleri kullanlarak deerlendirmesi srecine ---- denir. Bu paradaki boluklara, aadakilerin hangisindeki szckler srasyla getirilmelidir? A) z deerlendirme - rubrik (puanlama ynergesi) B) performans deerlendirme - grid C) z deerlendirme - performans deerlendirme D) portfolyo (renci rn dosyas) - dallanm aa
zm
renci; Nasl dnd? Nasl soru sordu? Nasl analiz etti? Bilgiyi nasl yaplandrd? gibi sorularn cevaplar portfolyoda bulunur. Cevap: A
stikrar
E) performans deerlendirme - akran deerlendirme
2. Performans Deerlendirme > Bireyin bilgiyi gerek yaam durumlarna yakn durumlarda nasl uygulad hakknda bilgi veren deerlendirmedir. > Bilisel, duyusal ve psikomotor becerilerin deerlendirilmesidir.
zm
z deerlendirme: Bireyin belli ltler erevesinde kendini deerlendirmesidir. Performans deerlendirme ise bireyin bilgiyi gerek yaam durumlarna yakn durumlarda nasl uygulad hakknda bilgi veren deerlendirmedir. Deney yapma, ara-gere kullanma ile yaplan deerlendirme performans deerlendirmedir. Cevap: C
rnekler
> Bir konu hakknda makale yazma. > Deney yapma. > In ukur ve tmsek aynada yansmasn gsterecek dzenek gelitirme. > Farkl younlua sahip svlarn cisimlere uygulad kaldrma kuvvetini karlatrma ve sonular yorumlama. > Bir mzik parasn alma. > Bir ev plan izme.
70
km Sorular
2008
km Sorular
2009
Aadakilerden hangisi performans deerlendirmesini gerektiren bir durumdur? A) Bir elementin yerini periyodik tabloda gsterme B) Mevsim normallerini gsteren bir tablodan yararlanarak belli bir tarihteki hava scakln tahmin etme C) Verilenler arasndan bir romann ana fikrini yanstan tmceyi seme D) Verilen molekl formllerinin almlarn yazma E) In ukur ve tmsek aynada yansmasn gsterecek dzenek gelitirme
Fen ve teknoloji dersine ait bir kazanm yledir: Farkl younlua sahip svlarn cisimlere uygulad kaldrma kuvvetini karlatrr ve sonular yorumlar. Bu kazanmn ne lde edinildiini belirlemek isteyen bir retmen aadaki uygulamalardan hangisini gerekletirmelidir? A) oktan semeli test B) Yaplandrlm grid C) Kavram haritas D) Performans deerlendirme E) Szl snav
zm
Performans deerlendirme bilisel, duyusal ve psikomotor hedefler kapsamaktadr. Performans
zm
Deneysel bir uygulama yapma ve sonucunu yorum-
stikrar
deerlendirmede genellikle ara-gere kullanma, deney yapma, makale yazma gibi psikomotor davranlar fazladr. Cevap: E
lama st dzey beceri gerektirdiinden yaplmas gereken deerlendirme tr performans deerlendirmedir. Cevap: D
Dereceli Puanlama Anahtar (Rubric/Puanlama Ynergesi > Gzlemlerimizi puanla tanmlanm kategorilerden (lt ya da ltler) uygun den boyuta kaydetmemizi salayan bir deerlendirme aracdr.
rnek
Biyoloji Dersi in; Aadaki dereceli puanlama anahtar rnei rencinin biyoloji ile ilgili bir konuda aratrma yaparken gstermi olduu performansa ilikin gzlemlerin kaydedilmesi iin hazrlanmtr. Mevcut ltleri okuduktan sonra, bu ltlere ilikin aklamalardan hangisinin rencinin performansn tam orak yansttn dnyorsanz o aklamaya ilikin rakam puan stununuza yaznz.
71
ltler 4 Aratrma ncesinde aratrma srecine ilikin plan yapt, yapm olduu plana ounlukla uydu. Aratrma raporunu zamannda teslim etti. sonra teslim etti. Konuya ilikin yeterli sayda kaynak kulland. Kaynaklarn ounluu konuyla ilikiliydi. Kaynaklarn dzenledi. Aratrma srecinde takld yerlerde retmeninden yardm istedi. Gerekli durumlarda arkadalaryla ibirlii yapt. ibirlii yapmad. Aratrma srecinde sadece bir iki kez retmeninden yardm istedi. Arkadalaryla pek fazla nuyla tam anlamyla ilikili deildi. ancak kaynaklardan bir ksm koKonuya ilikin kaynak kulland Konuyla ilgili olarak yeteri kadar kaynak kullanmad. Kulland kaynaklar ders kitabyla snrlyd. Aratrma srecinde takld konularda hi kimseden yardm istemedi ve arkadalaryla gerekli durumlarda bulunmad. ibirliinde runu teslim tarihinden bir-iki gn ge teslim etti. lamyla uymad. Aratrma rapolama yapt ancak plana tam ande bir plan yapmad. Aratrma raporunu olduka Aratrma srecine ilikin planAratrma sreci ncesin3 2 1 Puan
Aratrma
Sreci
1. Plan olu-
Aratrma ncesinde aratrma srecini et-
turma ve uygu-
kili ekilde planlad ve plann retmeniyle
lama
paylat. Yapm olduu plana tam anlamyla
uydu. Aratrma raporunu tam zamannda tes-
LME VE DEERLENDRME
lim etti.
2. Kaynak
Konuya ilikin ok fazla ve eitli kaynak kul-
kullanma
land. Toplam olduu kaynaklar pratik bir e-
kilde dzenledi. Kulland kaynaklar konuyla
ilikiliydi.
3. birlii
Aratrma srecinde takld yerlerde ret-
yapma
meninden, arkadalarndan ve etrafndaki di-
er kiilerden yardm istedi. Gerekli olduunda
arkadalaryla ibirlii yapt. Arkadalarn ken-
di aratrmalar konusunda tevik etti.
72
Konuya ilikin kavram, olgu ve prensipleri doru ekilde kulland. Baz yerlerde kendi yorumlarn katt. lar yapt. Kaynaklardaki bilgileri doru ekilde kulland. Yorumlarnn bazlarn uygun delillerle destekledi. Dil ve yazm kurallarn kullanrken az sayda nemsiz hata yapt. bal kald.
stikrar
4. ..................
Aratrma Konuya ilikin kavram, olgu ve prensipleri kullanrken baz hataKonuya ilikin kavram, olgu ve prensipleri kullanrken ciddi hatalar yapt. Tamamen kitaptan aldklarn aktard. Kaynaklardaki bilgileri aktarrken baz hatalar yapt. Ancak raporda daha ok kaynaktaki bilgilere Dil ve yazm kurallarn kullanrken baz ciddi hatalar yapt. Kaynaklardan edindii bilgileri hibir yorum katmadan olduu gibi aktard. Ciddi ve ok sayda dil ve yazm kural hatas yapt.
Raporu
1. Kavram
Konuya ilikin kavram, olgu ve prensipleri do-
ru ve yerinde kulland. Konuya kendi yorumla-
rn da katt.
2. Delil sunma
Kaynaktaki bilgileri doru bir ekilde sundu.
Yapm olduu yorumlar ve karmlar uygun
kaynaklardaki delillerle destekledi.
3. Dil Kulla-
Dil ve yazm kurallarna tam olarak uydu.
nm
Kavramlar
4. ..................
5. ..................
STS km Sorular
2009
km Sorular
2010
Portfolyo (renci rn dosyas) deerlendirmesinde elde edilen verilerin tek bir kaynaktan veya retmenden elde edilmesi yeterli olmayabilir. Birok kaynak veya uzmandan elde edilen verilerin ok yakn sonular oluturmas gvenirliin kant olarak kullanlabilir. Bunun iin eer rencilere ilikin almalar deerlendiriliyorsa almann kime ait olduunun bilinmeden puanlama ynergesi (rubrik) araclyla puanlanmas nerilir. Deerlendirmede almann hangi renciye ait olduunun gizlenmesindeki ama aadakilerden hangisi olabilir? A) Puanlayc yanlln nlemek B) retmenler aras tutarll artrmak C) Bulgular sadeletirerek sunmak D) Daha ksa srede puanlama yapmak E) renci katlmn artrmak
rencilerin kresel snmann getirdii tehlikelerle ilgili devlerini inceleyen bir retmenin, lme sonularna karacak "lmeciden kaynakl hata" miktaryla ilgili endieleri vardr. Puanlamasna karacak olan znellii azaltmak isteyen bu retmene aadakilerden hangisini yapmas nerilir? A) Dereceli puanlama anahtar (rubrik) kullanmas B) devin kapsamn geniletmesi C) dev konularn semeli olarak tasarlamas D) dev teslim tarihini rencilerle birlikte kararlatrmas E) rencilerin dzeyine uygun dev konular vermesi
l ipta
zm
stikrar
Eer lmeciden kaynakl puanlamada znellik varsa dereceli puanlama anahtar (rubrik) kullanlarak puanlamada znellii azaltp nesnellii artrabiliriz. Cevap: A
zm
Dereceleme puanlama ynergesi (rubrik) ltler daha nceden belli olup rencinin bilgilerinin gizlenip puanlama yaplmas, puanlamada objektif (nesnel) olmaya alldnn bir gstergesidir. Cevap: A
73
Akran Deerlendirme > rencilerin, arkadalarnn hazrlad dev, aratrma, proje, rapor vb. almalarn deerlendirmeleridir. > renciler eletirel dnme becerilerini gelitirirler. DERECELER BECERLER Grup yeleri grev dalm yapm. Her biri grevini yerine getirmi. Grup yeleri uyum iinde alm. Farkl kaynaklardan yararlanlm. Grup yeleri birbirlerine kar saygl. almada ortak bir gr oluturulmu.
Akran Deerlendirme rnek Formu Bu form, gruptaki almalarnz deerlendirmek zere hazrlanmtr. Arkadalarnzn bu konudaki grlerini almak iin formu doldurunuz. Size ayrlan son stunda da kendinizi deerlendiriniz. Sorulara cevabnz "evet" ise E, "bazen" ise B, "hayr" ise H harfi yaznz. Grubun Ad: ............................... rencinin Ad-Soyad:........................................... 1. Arkadama gre ben 2. Arkadama gre ben 3. Arkadama gre ben 4. Arkadama gre ben 5. Arkadama gre ben
z deerlendirme > Belli bir konuda bireyin kendisini deerlendirmesidir. > z deerlendirme; rencilerin kendilerini kefetmelerine, gl ve zayf ynlerini tanmalarna yardmc olur. > rencilerin kendilerine olan gvenleri artar. > rencilerin kendi dncelerini kontrol edebilme becerisi, yani kiinin planlama ve problem zme becerisini gelitirir. Her Zaman Hibir Zaman
Bazen
Z DEERLENDRME RNEK FORMU LTLER Ynergeyi okudum. Konumu zamannda belirledim. alma takvimimi oluturdum. Grevlerimi zamannda belirledim. aitli kaynaklardan bilgi topladm. almam yazl rapor haline getirdim. Evet Hayr
stikrar
74
Raporumda yazm ve noktalama kurallarna uydum Trkeyi doru ve etkili kullandm Raporumu zamannda teslim ettim.
almalara gnll katlr. Bildiklerini arkadalaryla paylar. Gerektiinde arkadalarna yardm eder. Ald grevi zamannda yerine getirir. Arkadalarnn grlerine saygldr. Tartmalarda krc olmadan konuur.
6. Bana gre ben
km Sorular
2008
km Sorular
2010
l ipta
Dnem boyunca az sayda snav yapp rencilerin z deerlendirme ve akran deerlendirme formlarn, performanslarn ve hazrladklar rn dosyalarn deerlendirmeye daha ok zaman ayran bir retmen bu uygulamasyla aadakilerden hangisine en az hizmet eder? A) Deerlendirmenin renmeye katksn artrmaya B) zdenetim becerilerini gelitirmeye C) Deerlendirme becerilerini kazandrmaya D) Bireysel geliim dzeylerini belirlemeye E) rencilerin baarlarn karlatrmaya
retim srecinde z deerlendirme ve akran deerlendirmeye arlk veren bir retmenin bu uygulamasnn ncelikli nedeni aadakilerden hangisi olabilir? A) Deerlendirme srecinde sorumluluu rencilere vererek i ykn hafifletmek istemesi B) rencilerin kendi renmelerinin sorumluluklarn stlenmesini planlamas C) Deerlendirme sonunda verilen kararlarn daha geerli olmasna almas D) Verdii notlarn renciler tarafndan beenilmemesinden rahatszlk duymas E) Deerlendirme srecinin daha ksa srede tamamlanmas
zm
Akran ve z deerlendirme ada deerlendirme anlay olup ortak zellikleri bireyin kendini eletirip eksiklerini, gl ve zayf ynlerini grmesidir.
zm
stikrar
Cevap: B
Akran ve z deerlendirmede birey sre iinde kendinin gl ve zayf ynlerini grp renmekte, kendinin sorumlu olduunu grmektedir. Cevap: B
Akran Deerlendirme
z deerlendirme renim yapierisinde
rencilerin snf arka- rencilerin dalarn belirli ltler sreci mesidir.
dairesinde deerlendir- m olduklar almalar nceden belirlenmi ltlerle varmalardr. kendilerinin deerlendirip bir karara
75
Kontrol Listesi
Derecelendirme lei
Dereceli Puanlama Anahtar (Rubrik) Bir rnn, almann ya da etkinliin deerlendirilmesinde kullanlan puanlama rehberidir.
Performansn en nemli ve gzlenebilir yanlarn kapsar.
Belirlenen kritik davranlar ve kriterlerin meydana gelme dzeyini derecelendirir.
Gzlenecek davranlarn varln veya yokluunu gsterme olana tanr.
Her bir davran ayr ayr puanlanr. 1 (Zayf), 2 (Orta), 3 (yi), 4 (ok iyi)
rencilerin kendilerinden beklenenin ne olduunu bilmelerini ve kabul edilebilir performans grevinin hangi ltleri karlamas gerektiini anlamalarn salar.
Bir iin yaplmas srasnda nelerin, hangi srada ve nasl yaplacan gstermesi nedeniyle retim amal da kullanlabilir. llen zellie ilikin performans larn her birine ne dzeyde sahip olunduu hakknda bilgi veremez. ve ltlerin ne dereceye kadar karlandn grmeye olanak salayan aralardr. Birok davrann llmesinde kullanlabilir. ltler renciler ile birlikte oluturulur.
stikrar
Performans oluturan davran-
eitli dzeyleriyle tanmlayabilen
Hedefleri temsil eden ltler ak ve netttir.
76
4. B L M STATKSEL LEMLER
1. MERKEZ ELM (VASAT) LLER Aritmetik Ortalama ( X) Ortanca (Medyan) Mod (Tepe Deeri)
zm
Snf Deeri 1+ 5 =3 2 6 + 10 =8 2 Puan Aralklar f = frekans (sklk, kii says) 1-5 6 - 10 11 - 15 16 - 20 21 - 25 2 3 5 7 3 Toplam: Toplam ( X) = snf deer f = n f 290 = 20 = 14, 5 Snf Deeri xf 3.2 = 6 8.3 = 24 13.5 = 65 18.7 = 126 23.3 = 69 290
a) Aritmetik Ortalama lmlerin toplamnn lm saysna orandr. En duyarl ve en ok bilgiyi veren istatistiksel veridir. Aritmetik ortalama X ile gsterilir.
11 + 15 = 13 2 16 + 20 = 18 2 21 + 25 = 23 2
Puan: 2, 5, 6, 7, 3, 1 X=
( X) = ?
2 + 5 + 6 + 7 + 3 + 1 24 = =4 6 6
stikrar
rnek 1
rnek 3
Test I II III IV ( X) 80 70 75 71 30 Medyan 70 52 48 85 40 Mod 60 48 55 90 56
rnek 2
Puan Aralklar 1-5 6 - 10 11 - 15 16 - 20 21 - 25 f (sklk) (Kii says) 2 3 5 7 3
Bir grup renciye uygulanan 5 testin ve her birinde eit sayda soru bulunmaktadr. Verilere gre, grubun en baarl olduu ya da ortalama renme dzeyinin en iyi olduu test hangisidir?
zm
Aritmetik ortalamas en yksek olan test I nolu testtir. Aritmetik ortalamas en yksek olan test en baarl ya da ortalama renme dzeyinin en iyi olduu testtir.
77
olduuna gre, (X) = ?
Test V de
rnek 4
Test I II III IV V Soru Says 40 50 60 20 80 ( X) 20 40 25 18 50 Medyan 45 30 30 20 25 Mod 52 20 35 22 35
80 soruda 100 soruda

5
50 x
100 50 = 80 x 100 50 250 = = 62.5 4 80

4
Buradan da grld gibi en baarl test IV'tr.
Tabloda verilen test istatistiklerine gre grubun en baarl olduu test hangisidir?
II. Yol Mutlak baar yzdesi kullanlarak bulunur. Mutlak Baar Yzdesi = I. Test in: Aritmetik Ortalama 100 Soru Says
zm
Soru saylar farkl olduu iin I. Yol Test I de 40 soruda 100 soruda 100 20 =x 40
2
20 100 = 50 40 40 100 = 80 50
20 x
II. Test in:
III. Test in:
25 125 = 41.6 100 = 60 3 18 100 = 90 20 50 250 100 = = 62.5 80 4
stikrar
40 x x
78
x = 50 Test II de 50 soruda 100 soruda
IV. Test in:
V Test in:
100 40 = 50 x 100 40 =x 50 x = 80 Test III de

5
En baarl test IV'tr.
25 x
100 25 = 60 x 100 25 125 = = 41.6 3 60

3
Test IV de
18
100 18 = 20 x 10 0 18 =x 20 x = 90
km Sorular
2008
Arlkl Ortalama Puanlarn ortalamaya olan katklarna farkl arlklar verilerek hesaplanan ortalamaya "arlkl ortalama" denir. niversitede ya da lisede hesaplanan diploma notlar arlkl ortalamaya rnektir. Forml = X1 k1 + X2 k 2 + + Xn k n k1 + k 2 + k n
Bir grup renciye uygulanan dnem sonu snavlarna ilikin istatistikler tablodaki gibidir.
Dersler Kimya Tarih Trke Fizik Felsefe Soru says 20 40 30 50 40 Aritmetik ortalama 8 30 15 30 14 Medyan 6 35 18 30 10 Mod 4 39 23 30 7 Standart Sapma 4 7 6 11 9
Xn : n puan kn : puannn arl X arlkl : arlkl ortalama
rencilerin en baarl olduu ders hangisidir? A) Kimya D) Fizik B) Tarih E) Felsefe C) Trke
rnek zm
Mutlak baar yzdesi kullanlarak en baarl ders bulunabilir.
Mutlak Baar Yzdesi =
Bir matematik retmeni bir yarylda rencilere arl 40 olan bir yazl snav ve arl 30 olan bir szl snav uygulamtr. Yazl snavdan 8 puan, szl snavdan da 1 puan alan bir rencinin arlkl ortalamas katr? (Her iki snav da 10 puan zerinden deerlendirilmitir.)
Kimya dersi iin
8 10 0 = 40 20
30 100 = 75 Tarih dersi iin 40 Trke dersi iin 15 100 = 50 30 Fizik dersi iin 30 100 = 60 50
stikrar
Aritmetik Ortalama 100 Soru Says
zm
X arlkl =
( 40 8) + (30 1) 320 + 30 350 = = =5 40 + 30 70 70
14 100 = 35 40 En baarl olduklar ders Tarih Felsefe dersi iin Cevap: B
rnek
Ders Trke Fen Bilgisi Corafya Yabanc Dil Kredi 3 4 4 2 Not 4 4 3 5
Yukardaki tabloda 4 dersin kredisi ve bu derslerden bir rencinin ald notlar gsterilmitir. Bu rencinin arlkl ortalamas katr?
79
b) Medyan (Ortanca)
zm
Ders Trke Fen Bilgisi Corafya Yabanc Dil Toplam Kredi 3 4 4 2 13 Not 4 4 3 5 16 Kredi x Not 12 16 12 10 50
lmler kkten bye sralandnda ortada bulunan lm medyandr. arpk dalmlarda en iyi lt medyandr.
ncelikle medyan sorularnda ylmal frekanslar hesaplanr. Ylmal frekansn son satrndaki deer toplam veri saysn (n) gsterir. Bu deer tek ise n + 1 'nci veri medyandr. n ift say ise n 'nci 2 2 n 'inci verinin ortalamas medyan verir. veri ve + 1 2
(Kredi Not) = 50 X arlkl = Toplam Kredi 13
km Sorular
2010
Bir yksekretim programnda rencilerin genel notlar ara snavn % 40' ile genel snavn % 60' toplanarak oluturulmaktadr. olduuna gre, ara snavdan 45 puan alan bir rencinin dersi gemesi iin genel snavdan en az ka puan almas gerekir? A) 65 B) 70 C) 75 D) 80 E) 85 Bu yksekretim programnda geme notu 60
stikrar
80
ipta
rnek 1
Puan: 3, 3, 3, 17, 16, 8, 8, 5, 6, 7, 9, 19, 20 veri grubunun medyan deeri nedir?
zm
(Ara Snav) 60 40 60 olacak. + (Genel Snav) 100 100
zm
lk nce lm sonularn kkten bye doru sralamamz gerekir. 3, 3, 3, 5, 6, 7, 8, 8, 9, 16, 17, 19, 20 n = gzlem says n = 13
n + 1 . sradaki gzlem medyandr. 2
( 45)
2 60 + x = 60 5 100 3x 18 + = 60 5 3x = 42 5 3 x = 42 5 42.5 x= = 70 3
Cevap: B
13 + 1 = 7. sradaki 2 Buradan medyan deeri 8 kar.
rnek 2
Puan: 5, 7, 9, 10, 12, 14 veri grubunun medyan deeri katr?
zm
n = Veri says n = 48 yani ift n . ile n + 1 . yani 24. ile 25. veri 2 2 24. veri = 40 25. veri = 40 24. + 25. veri 40 + 40 = = 40 2 2
zm
n = gzlem says n= 6 n ift say olduundan n n Medyan : . veri ile + 1 . verinin ortalamasdr. 2 2 3. sradaki = 9 4. sradaki = 10 9 + 10 19 = = 9, 5 2 2
rnek
Puan Aral 70 - 74 65 - 69 60 - 64 55 - 59 50 - 54 f (frekans) 7 9 8 4 5
stikrar
rnek
X (Puan) 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 anlar yukardaki gibidir. Bu puan dalmnn medyan deeri katr? (f = kii says, Tf: Bir seride yer alan puanlarn srasnn bilgisini verir.)
81
Bir dersten rencilerin aldklar puanlarn dalm yukardaki gibidir. f (frekans) 2 4 3 5 3 2 10 5 6 8 f (Ylmal frekans) 2 6 9 14 17 19 29 34 40 48 Bu puan dalmnn medyan hangi aralktadr?
zm
n = Veri says n = 33 n +1 n = Tek olduu iin . verisi medyan deeridir. 2 33 + 1 = 17. sradaki 2 17. sradaki = 60 64 arasndadr.
Bir snftaki rencilerin Trke testinden aldklar pu-
rnek
N tfa 2 a Or tanca = L + fb
L: Ortancann bulunduu araln alt snr N: L'ye kadar olan frekanslarn toplam tfa: L'ye kadar olan frekanslarn toplam fb: Ortancann bufrekans a: Ortancann bulunduu araln lunduu araln
Yukardaki dalmn medyan hangi aralktadr?
genilii
rnek zm
ncelikle bu grafiin puan aral frekans tablosuna dntrlr sonra ylmal frekanslar hesaplanr. Puan Aral 20 - 23 24 - 27 28 - 31 32 - 35 36 - 39 3 4 1 5 2 f (frekans) f (Ylmal 3 7 8 13 15 Yukardaki formle gre puanlamada u ilemler uygulanr. 1. Frekanslar toplamnn yars bulunur. N 41 = = 20, 5 2 2 2. Bu dizinin ortancas 34,5 - 37,5 aralna der. Bu araln alt snrna kadar ylmal frekanslar toplam tfa = 19 ve bu araln frekansnn fb = N 7 olduu grlmektedir. = 20, 5 says 19'dan 2 byk 19 + 7 = 26'dan kktr. 3. Bu araln alt snr L = 34,5 ve aralk genilii a = 3 olduundan bu puanlarn ortancas yle Puanlar gruplanm ve ylmal frekanslar bulunmu ise, ortancann hesaplanmasnda u formln uygulanmas kolaylar. hesaplanr. 20, 5 19 3 = 34, 5 + 1, 5 3 Ortancas = 34, 5 + 7 7 = 35,1
(M. Fuat Turgut)
f ksmna bakldnda n = 15 olduu grlmektedir. Yani n tek saysdr. n + 1 O zaman . veri medyan araldr. 2 15 + 1 n = 15 iin = 8. veri = 28 - 31 aralndadr. 2
stikrar
82
frekans)
c) Mod (Tepe Deeri) En ok tekrar eden, veri grubu iinde en ok gzlenen deerdir. lmlerin frekanslar eit olursa mod bulunamaz.
zm
Verilere baktmzda en ok tekrarlanan veri 5 verisidir. O halde mod deerimiz 5'tir.
rnek 1
Bir ayakkabcda en ok satan ayakkab numaras
rnek 2
Puan = 10, 20, 25, 30, 40, 50 verilere ait mod deeri katr?
rnek 4
Puan = 2, 7, 7, 7, 9, 9, 9, 12, 12, 13 verilerin mod deeri katr?
zm
Hepsi ayn sayda tekrarland iin modu yoktur.
frekans
stikrar
1 puan 10 20 25 30 40 50
zm
Grafik ya da grafik olmadan zlebilir.
Eer iki say ardk ise, mod deeri bu iki saynn ortalamasdr. 7 ve 9 puanlarnn says ayn olduu ve
rnek 3
Puan = 1, 2, 2, 3, 4, 5, 5, 5, 6, 6, 7, 8, 8 verilere ait mod deeri katr?
83
art arda geldii iin;
Mod =
7+9 = 8 puan 2
km Sorular
rnek 5
Puan = 2, 6, 6, 6, 6, 7, 8, 8, 8, 8, 9, 10, 10 verilerin mod deeri katr?
2010
Duygu retmen, birinci snavda modun (tepe deerin) zerinde puan alan rencilerine ibirliine dayal grup almasnda, istedikleri arkadalaryla alma ans vereceini aklar. Bu snava ilikin puan dalm aadaki grafikte gsterilmitir.
Frekans
10
zm
Grafik ya da grafik olmadan zlebilir.
8 6 4 2 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90
Puan
Bu snfta ka renci grup arkadalarn seebilecektir? A) 4 B) 6 C) 8 D) 10 E) 12
stikrar
zm
Frekans puan grafii incelendiinde grafiin en tepe deeri 65 puandr. 65 puan alan kii says 8'dir. 65 puan zerinde alan kii says 70 puan 80 puan 85 puan Toplam 10 kii Cevap: D 2 kii 6 kii 2 kii
Art arda gelmedii iin burada bir nceki rnekteki gibi puanlar toplayp 2'ye blemeyiz. Buradaki dalm ift bal bir mod gstermektedir. Mod 1 = 6'dr. Mod 2 = 8'dir.
rnek 6
Puan Aral 1-6 7 - 12 13 - 18 19 - 24 25 - 30 4 3 2 7 2 f (frekans)
Verilen tablodaki verilerin mod deeri katr?

84
ii) Medyan deeri iin f (ylmal frekans)'a bakarz.
zm
frekans 7
n = 14 yani n ift bir saysdr. n n Medyan deeri ile + 1 verinin ortalamasna 2 2 eittir. n . veri 2 14 = 7 veri = (10 - 14) arasnda 2 14 + 1 = 8 veri (10 - 14) aras 2
4 3 2 puan
n + 1 veri 2
1-6 7-12 13-18 19-24 25-30
olduundan Medyan = (10 - 14) arasndadr. iii) Dalmn mod deeri ise
En fazla tekrarlanan puan aral 7 kez tekrarlanan 19 + 24 = 21, 5 (19 - 24) puan aral olup Mod = 2
rnek 7
Puan Aral 0-4 5-9 10 - 14 15 - 19 3 2 5 4 f (frekans) Tf (Ylmal
stikrar
85
frekans) 3 5 10 14
Grafikte de grld gibi en u noktaya karlk gelen puan aral (10 - 14) arasnda olup 10 + 14 = 12 Mod deeri 2
Yukardaki verilere gre aritmetik ortalama ( X) , medyan (ortanca) ve mod (tepe deeri)ni hesaplaynz.
zm
i) Puan Aralklar 0-4 5-9 10-14 15-19 Snf Deeri 2 7 12 17 f 3 2 5 4 Snf Deeri x f 23=6 7 2 = 14 12 5 = 60 17 4 = 68
O zaman X = 6 + 14 + 60 + 68 = 148 10.5 3+2+5+4 14
STS km Sorular
2010
zm
Bu sorunun zm iin gruptaki renci says 100 olarak dnelim. 69 ve aa not 100 5 = 5 kii 100
Aratrmalar zihinsel geliimle renme arasnda pozitif ve yksek iliki olduunu gstermitir. Bir grup rencinin matematik-mantk zekalar llm ve tablodaki sonular elde edilmitir. Matematik-mantk zek dzeyi 130 ve yukar 110-129 90-109 70-89 69 ve aa Bu gruptaki rencilerin yzdesi 5 25 45 20 5
70 - 89 aras 100
20 = 20 kii 100 45 = 45 kii 100 25 = 25 kii 100
90 - 109 aras 100
Buna gre, bu gruptaki rencilerin baar dzeylerinin dalmn gsteren grafiin nasl olmas beklenir?
110 - 129 aras 100
130 ve yukar 100
5 = 5 kii 100
Dikkat edilirse 130 ve yukar olan kii says 69 ve aa not alan kii saysna eit olup grafikte ayn noktaya gelmelidir. Bu ekilde dnlrse A ve B klar kalmaktadr. Grafikte 70 - 89 aras 90 - 109 aras 69 ve aa nottan fazla olduu iin dalm A kk salamaktadr. Cevap: A
stikrar
86
STS km Sorular
2009
Aritmetik Ortalama, Medyan ve Modun Karlatrlmas 1.) Simetrik (Normal) Dalmlar:
Bir grup renciye ait 0-6 arasnda puanlanan matematik snav puanlarnn frekans dalm grafii aadaki gibidir.
Grafikteki verilere gre aadakilerden hangisi dorudur? A) rencilerin yardan fazlas 3'n zerinde puan almtr. B) Snav puanlar medyan 3'tr. C) Snav puanlar iki modlu bir dalm gstermektedir. D) Snav puanlar ranj 4'tr. E) Snavdan sfr puan alan 9 renci vardr.
Aritmetik Ortalama = Medyan = Mod deerler eittir. Puanlarn yars aritmetik ortalamann altnda, yars stnde yer alr. Testin ortalama gl orta derecedir. (P = 0, 50)
2.) Sola arpk Eri
zm
Frekans puan grafii incelenirse Puan 0 1 2 3 5 6 Frekans 1 3 2 0 3 0
0 1 + 1 3 + 2 2 + 3 0 + 5 3 + 6 0 9
stikrar
Aritmetik Ortalama < Medyan < Mod Testin ortalama gl 0,50'den byktr. 0,50'den (P > 0, 50)
22 = 9
olarak belirlenir. imdi istatistiksel verileri bulalm.

Dalmn ortalamas =
Puanlarn yarsndan fazlas aritmetik ortalamann stnde yer alr. Test kolaydr. rencilerin baarlar yksektir. Negatif kayldr. rencilerin ou hedef davrana ulamtr.
Dalmn modu: ift bal moddur. Mod 1 = 1 Mod 2 = 5
Gzlem says: n = 9 n tek bir say olduu iin n + 1 veridir. 9 + 1 = 5 veri = 2 puan Medyan 2 2 Dalmn ranj = Xmax Xmin = 5 0 = 5 puan Sfr olan kii says = 1 kiidir. Cevap: C
87
3.) Saa arpk Eri
km Sorular
2009
Bir corafya retmeni 100 soruluk bir baar testi uygulam ve test puanlarnn ortalamasn 75, ortancasn 80, tepe deerini (mod) 90, standart sapmasn 8 ve ranjn 90 bulmutur. rencilerin dersten geebilmeleri iin en az 65 puan almalar gerekmektedir. Test puanlarna ilikin istatistiklere ve deerlen Mod < Medyan < Aritmetik Ortalama Puanlarn yarsndan fazlas aritmetik ortalamann altnda kalr. Pozitif kayldr. Test zordur. rencilerin baarlar dktr. Ortalama renme dzeyi dktr. renciler ou hedef davranlar kazanamamtr. dirme ltne dayanarak bu dalm iin aadaki yorumlardan hangisi yaplamaz? A) lmlerin yzde elliden fazlas ortalamadan byktr. B) Merkez eilim ls olarak ortancadan yararlanlmaldr. C) Snfn byk ounluu geer not alr. D) Tepe deeri, gzlenen en byk deerdir. E) Ortalamay arptan u deer(ler) bulunmaktadr.
stikrar
zm
Aritmetik Ortalama = 75 Medyan = 80 Mod = 90 Standart Sapmas = 8 Ranj = 90 Dersten geme baraj en az 65'tir. Dalm sola arpk bir dalma gstermektedir. Sola arpk bir dalmda, grup baarldr. Snfn byk ounluu geer not alr. Bireylerin yzde elliden fazlas aritmetik ortalamann stnde not alr. Fakat D kkna baktmzda tepe deeri gzlenen en byk deer olmayp en ok tekrarlanan puan trdr. Cevap: D
88
km Sorular
2010
rnek
Dersler Fizik Kimya Matematik Biyoloji Corafya liriz. E) 80 Fizik dersi iin Mod > Medyan > X sola arpktr. Kimya dersi iin X > Medyan > Mod saa arpktr. Matematik dersi iin Mod > Medyan > X sola arpktr. Biyoloji dersi iin Mod > Medyan > X sola arpktr. Corafya dersi iin Mod = Medyan = X simetriktir. Soru Says 50 50 80 100 60 X 10 25 16 85 40 Mod 22 15 24 90 40 Medyan 17 20 20 87 40
Alt maddelik bir snavdan alnan puanlara ait frekans tablosu aada verilmitir. Puan 1 2 3 4 5 6 A) 6 B) 10 C) 21 Frekans 2 10 5 4 3 2 D) 26
1. Bu snav ka renciye uygulanmtr?
l ipta
Yukardaki tabloya gre aadaki yorumlar yapabi-
zm
Frekanslar toplanrsa ylmal frekans (snf mevcudu) bulunur. 2 + 10 + 5 + 4 + 3 + 2 = 26 Cevap: D
Yukardaki tablodan aadaki bilgilere ulalabilir:
stikrar
89
2. Bu puan dalmyla ilgili olarak aadakilerden hangisi dorudur? A) Tek modlu simetriktir. B) Tek modlu saa arpktr. C) Modu yoktur. D) ift modlu simetriktir. E) ift modlu saa arpktr.
Fizik, matematik ve biyoloji dersleri iin; Test gruba kolay gelmitir. renciler baarldr. rencilerin ou hedef davran kazanmtr. Puanlarn yarsndan fazlas aritmetik ortalamann stndedir.
zm
Puan - Frekans tablosuna baklarak grafii izmeye alalm
Kimya dersi iin; Test gruba zor gelmitir. renciler baarszdr. rencilerin ou hedef davran kazanamamtr. Puanlarn yarsndan fazlas aritmetik ortalamann altndadr.
orafya dersi iin; Test gruba ne zor ne de kolay gelmitir. rencilerin yars aritmetik ortalamann altnda, Puan - Frekans grafiine gre tek modlu ve saa arpk bir dalm gstermektedir. Cevap: B yars aritmetik ortalamann stndedir.
km Sorular
Grup baars denilirse aritmetik ortalamaya, grup ii baars denilirse sola arpk, saa arpkla baklr.
2008
Mehmet retmen, rencilerine uygulad bir test sonucunda elde ettii puanlardan baz istatistikleri hesaplamtr. Daha sonra, rencilerden birinin puann yanl yazdn fark etmi ve gerekli dzeltmeyi yaparak istatistikleri tekrar hesaplamtr. Buna gre, Mehmet retmen'in dzeltmesi so-
rnek
Dersler Fizik Kimya Biyoloji Matematik Trke X 60 72 90 75 40 Mod 55 58 91 88 40 Medyan 52 53 92 83 40
nucunda aadaki istatistiklerden hangisi kesin olarak deimitir? A) Ortalama D) Ranj B) Ortanca C) Mod
E) Ymal frekans
Uygulanan testlerde hangisinde grup baars yksek denildiinde cevap X (Aritmetik ortalama)'s byk olan biyoloji dersi olurken; Grup ii baars sorulduundan sola arpk olana yan > X olduundan grup ii baars yksek olan ders matematik olacaktr. baklr. Bu durumda matematik dersi iin Mod > Med-
zm
Yukarda verilen istatistiksel verilerden puan nce yanl sonra doru yazldnda kesinlikle aritmetik ortalama deiir. Ylmal frekans, snf mevcudu olduundan renci saysnda deiiklik olmad iin deimez. Mod kesin olarak deimeyebilir. nk dalmn modu 40 olsun. rencinin puan 20 olup yeniden dzenlenmi hali 30 olsun Mod deimez. Ortancay da ayn ekilde dnebiliriz. Ranj = En yksek puan En dk puan, rencinin puan ortalarda olabileceinden ranj deimeyebilir. Cevap: A
stikrar
90
STS km Sorular
2010
2. DEKENLK (YAYILMA) LLER Ranj (Genilik) Standart Sapma ve Varyans Bal Deiim Katsays arpklk (Kayllk) Katsays Basklk Katsays Yzdelikler ve eyrek Sapma
Bir snavda alnan puanlar ve frekanslar aada verilmitir: Puanlar 50 60 70 90 Frekans 3 2 4 1
Bu puan dalmyla ilgili olarak aadaki yorumlardan hangisi dorudur? A) Aritmetik ortalama ve ortanca (medyan) birbirine eittir. B) Aritmetik ortalama ve tepe deer (mod) birbirine eittir. C) Aritmetik ortalama ortancadan (medyandan) kktr. D) Tepe deer (mod) ve ortanca (medyan) birbirine eittir. E) Tepe deer (mod) ortancadan (medyandan) kktr.
a) Ranj (Genilik) Bir dalmada en byk lm deeri ile en kk lm deeri arasndaki farktr. Ranj = Xmax Xmin
rnek 1
Puan: 19, 7, 6, 2, 27, 8 Ranj: 27 2 = 25
zm
Puan 50 60 70 90 Frekans 3 2 4 1 PuanFrekans 503 = 150 602 = 120 704 = 280 901 = 90
stikrar
rnek 2
Puan 10 15 20 25 30 Ranj = 30 10 = 20 dir. f (sklk) 3 4 2 5 3
150 + 120 + 280 + 90 640 X= = = 64 10 10 Gzlem says: n = 10 n n n ift olduundan medyan . ile + 1 . arasn 2 2 daki veridir.
10 ile 10 + 1 arasndaki veri yani 5. ile 6. veri 2 2 arasndaki
rnek 3
Puan 1-5 6 - 10 11 - 15 16 - 20 Ranj = Xmax Xmin Puan aralklarn snf deerine dntrelim. Puan aral 16 - 20 olup snf deeri 18 dir. Puan aral 1 - 5 olup snf deeri 3 dr. Ranj = 18 3 = 15
91
f (sklk) 3 4 3 5
5. veri = 60 Medyan =
6. veri = 70
60 + 70 = 65 2
Mod : en ok tekrarlanan frekansn karsndaki puan = 70 Mod > Medyan > X = (Aritmetik Ortalama) Cevap: C
km Sorular
Yaylma lleri arasnda en az bilgiyi veren ranjdr. Aada verilen iki rnei inceleyelim.
2009
10 soruluk bir snava ait renci yantlar aadaki tabloda verilmitir. Her soruda doru yanta 1, yanl yanta 0 puan verilmitir. Yantlanmayan soru bulunmamaktadr.
Dalm I = 10, 10, 10, 10, 10, 10, 100 olsun. Dalm II = 10, 20, 30, 40, 50, 60, 70, 80, 100 olsun. Dalm I'i incelersek Ranj = 100 10 = 90 Grup homojendir. Dalm II'yi incelersek Ranj = 100 10 = 90 Grup heterojen. Dalm I'de renciler homojen zellik gstermi yani herkes birbirine yakn notu almken Dalm II de grup farkllam her not alnmtr. Ranjlar ayn olmasna ramen Dalm I homojenken Dalm II heterojendir. Buradan da grld gibi merkezi yaylm lleri ierisinde en az bilgiyi ranj verir.
SORULAR 1 A B RENCLER C D E F G H I J 1 1 0 1 0 1 1 1 1 0 2 1 1 1 1 0 1 1 1 1 0 3 1 0 0 1 1 0 0 0 1 0 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 5 0 1 1 1 0 1 1 1 0 0 6 1 1 1 0 0 1 1 1 0 1 7 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 8 0 0 1 1 1 1 0 0 0 1 9 1 0 1 1 1 1 0 0 0 0 10 0 1 1 0 0 1 0 1 1 0
stikrar
1. rencilerin bu snavdan aldklar puanlarn ranj katr? A) 3 B) 5 C) 6 D) 9 E) 10
zm
A rencisinin puan = 6 B rencisinin puan = 6 C rencisinin puan = 7 D rencisinin puan = 7 E rencisinin puan = 4 F rencisinin puan = 8 G rencisinin puan = 5 H rencisinin puan = 6 I rencisinin puan = 5 J rencisinin puan = 3 Ranj = En yksek puan En dk puan =83 =5 Cevap: B
92
2. Hangi sorular llen zellikler asndan rencilerin bireysel farkllklarn ortaya karmada hi etkili olmamtr? A) Yalnz 4. soru C) Yalnz 8. soru E) 4., 7. ve 8. sorular B) Yalnz 7. soru D) 4. ve 7. sorular
zm
Test puanlar frekans dalm rencilerin aldklar puanlar incelenirse Puan 3 4 5 6 7 Frekans 1 1 2 3 2 1
zm
4. soruya herkes yanl cevap vermi ve bireysel farkllklar ortaya karmamtr. 7. soruya ise herkes doru cevap vermi, bireysel farkllklar ortaya karmamtr. Dikkat edilirse iki sorunun da madde varyans = 0 kacandan bireysel farkllklarda etkili olmayacakt. Cevap: D
Dikkat edilirse 3, 4, 8 puan alanlarn kii says ayn, 5 ve 7 puanlar alanlarn kii says ayn olup 6 puan alan kii says en fazladr. Seenekleri incelediimizde A seenei dalm ifade etmektedir. Cevap: A
3. Bu snavdaki test puanlarnn frekans dalm yaklak olarak aadakilerden hangisinde verilmitir?
stikrar
b) Standart Sapma ve Varyans: lmlerin lmler ortalamas uzaklna standart sapma denir. n = Teste katlan renci says
SX =
r =1
( Xr X)2
n 1
larn aritmetik ortalamadan farklarnn karelerinin toplam Gruplar aras farkllamann kartrlmasnda standart sapma kullanlr. Gruplarn homojenliinin, heterojenliinin karlatrlmas iin uygundur.
r =1
( Xr X)2 = Btn puan-
Standart Sapma Grup Dalm Alnan Puanlar renciler aras farkllklar rencilerin yoklanan davranlar bakmnda
Bykse Heterojen Uzak Fazla Farkl
Kkse Homojen Yakn Az Benzer
93
Bilgi Kazan
Merkezi dalm lleri ierisinde en fazla bilgiyi standart sapma vermektedir.
rnek
renciler Ali Veli X Ham Puan 6 4 2 8 5 5
STS km Sorular
2010
Aye Kemal Kenan Kadir anlar gsterilmektedir.
Bir testten elde edilen puanlarn standart sapmas kk bulunmusa bu testi olan bireyler hakknda aadaki sonulardan hangisine ulalabilir? A) llen zellik bakmndan birbirlerine benzemektedirler. B) Bu tr testleri olmaya almlardr. C) Testi, verilenden daha ksa srede cevaplamlardr. D) Testte yer alan sorular, kendi dzeylerine uygundur.
Yukardaki tabloda 6 rencinin bir snavdan ald puBu snavn standart sapmas katr?
zm
Snavn standart sapmasn bulmak iin nce recilerin puanlarn toplayp aritmetik ortalamay bulmamz gerekir. renci Puanlar Toplam: 6 + 4 + 2 + 8 + 5 + 5 = 30 30 =5 Aritmetik Ortalama = 6 X Ham Puan 6 4 2 8 5 5 30
ortaya koymulardr.
zm
Standart Sapma Grup Dalm Alnan Puanlar renciler aras farkllklar rencilerin yoklanan davranlar bakmnda Bykse Heterojen Uzak Fazla Farkl Kkse Homojen Yakn Az Benzer
stikrar
E) Sorular cevaplarken gerek performanslarn
renciler Ali Veli Aye Kemal Kenan Kadir (Toplam)
(XX) (6 5) = 1 (4 5) = 1 (2 5) = 3 (8 5) = 3 (5 5) = 0 (5 5) = 0
( X X)2 1 1 9 9 0 0 20
Yukardaki tablo incelenirse standart sapma kk ise llen zellik bakmndan bireyler birbirlerine benzer, yani grup homojendir. Cevap: A
r =1
( Xr X )
n 1
20 = 4 =2 6 1
94
km Sorular
rnek
Testler I II III IV V X 60 72 86 71 43 Medyan 50 75 90 67 41 Mod 40 64 92 83 47 SX 4 5 3 9 2
2010
Bir okulda bulunan sekizinci snf rencileri be ubeden olumaktadr. Bu renciler eitim retim yl banda, altnc ve yedinci snf matematik dersinin nemli kazanmlarnn lld 100 maddelik bir snava girmitir. ubelere gre, rencilerin puan ortalamalar ve standart sapmalar aadaki tabloda verilmitir.
Tabloda 5 farkl soru saylar eit testten elde edilen veriler verilmitir. a) Tabloya gre en homojen test hangisidir? b) Tabloya gre en heterojen test hangisidir?
zm
Homojen ve heterojenlii bulmamz iin standart sapmaya bakmamz yeterlidir. Standart sapmas en kk olan test homojendir, yani test V Standart sapmas ve en byk olan test heterojendir, yani test IV Buna gre, dier deikenler sabit tutulduunda, bu ubelere derse girecek bir matematik -
stikrar
retmeninin hangi ubede daha fazla zorlanmas beklenir? A) I B) II C) III D) IV E) V
c) Varyans: Standart sapmann karesi "varyansa" eittir. Standart sapma iin yaplan yorumlar varyans iin de geerlidir.
n
zm
Dier tm deikenler sabit tutulduunda aritmetik ortalama deerlerinde standart sapma kldke homojenlik artar ve grup baarsnn daha fazla olduu sylenebilir. Standart sapma bydke heterojenlik artar. Snf baarsnn dt yorumu yaplabilir. Bu yoruma gre standart sapmas en byk olan V numaral ube olup retmenin bu ubede dier ubelere gre daha fazla zorlanmas beklenir. Cevap: E
SX =
r =1
( Xr X)2
(n 1)
n
ise (karesini alrsak)
Varyans =
r =1
( Xr X)2
n 1
dir.
95
d) Bal Deikenlik Katsays: Hem aritmetik ortalamay hem de standart sapmay ieren deikenlik ls "bal deikenlik" katsaysdr. Standart Sapma Bal Deikenlik Katsays = 100 Aritmetik Ortalama V=
zm
100 X 6 = 100 40 = 15 SX
Bal Deikenlik Katsays = V Standart Sapma = SX Aritmetik Ortalama = X V= SX X 100
Yani grup sivri bir dalm gsterip puanlar birbirine yakndr.
rnek
Dersler Trke Tarih Fizik Kimya Biyoloji X: Aritmetik ortalama X 70 70 50 60 50 Sx 5 4 3 4 4
Eer;
stikrar
rnek
X= 40 ve SX = 6 olan bir grup iin bal deikenlik katsays nedir?
96
Sx: Standart sapma Yukardaki tabloya gre, renci puanlarnn en homojen olan dersten en heterojen olan derse doru sralayalm.
zm
Merkezi dalm lleri ierisinde en fazla bilgiyi standart sapma vermektedir. Standart sapma deeri kldke grup homojenleirken, standart sapma deeri bydke grup heterojenleir. Yukardaki tabloda standart sapmas en kk olan ders fiziktir. Daha sonra kimya, biyoloji, tarih derslerinin standart sapmalar ayn olduundan bal deiim katsaysndan yararlanarak hangi dersin daha homojen ya da daha heterojen olduunu syleyebiliriz. 4 100 = 5, 7 70 4 100 = 6, 6 VKimya = 60 4 100 = 8 VBiyoloji = 50 VTarih = Burada da grld gibi V deeri bydke grup heterojenleir. Yani homojenlik sras tarih > kimya > biyoloji eklindedir.
Standart sapmas en byk olan Trke dersi olduu iin bu dersler arasnda en heterojen ders Trkedir. Homojenden heterojene doru sralan: Fizik > Tarih > Kimya > Biyoloji > Trke'dir.
rnek
Aritmetik ortalamas 60, medyan 80 ve standart sapmas 10 olan bir puan dalmn arpklk katsays katr?
Bilgi Kazan
Bir grubun, birimleri farkl iki lmedeki deikenlii de bal deiim katsays yardmyla karlatrlabilir. 40 kiilik bir snfta 30 maddelik bir Trke dersinin ortalamas XT = 16 ve standart sapmas 4,8 bulunmu, ayn snfn 50 maddelik bir corafya dersinin ortalamas XC = 30 ve standart sapmas 6 bulunmu olsun. Bu
zm
.K = = 3 ( X Medyan) SX 3 (60 80) 3 20 = = 6 100 100
rnekte standart sapmalar karlatrlrsa corafya da deikenlik daha fazladr kansna varlabilir. phesiz bu kan yanltr. Bu testin bal deikenlik katsays
4, 8 VT = 100 = 30 16 6 VC = 100 = 20 30
.K < 0 iin sola arpk bir dalm oluur.
Bilgi Kazan
Sola arpk Saa arpk Normal Mod > Medyan > X .K < 0
nn daha byk olduu grlyor. Demek ki bu snfta Trke puanlar corafya puanlarndan daha fazla deikenlik gsteriyor.
stikrar
Trke test puanlarnn bal deikenlik katsays-
X > medyan > Mod Mod = Medyan = X

.K > 0 .K = 0
f) Yzdelikler ve eyrek Sapma: Yzdelik: Hangi yzdelikle hangi gzlemin bulunduunu ifade eder.
Bilgi Kazan
Tek bir grup ierisinde farkllama yorumlanrken bal deikenlik katsays kullanlr, gruplarn farkllamasnda ise standart sapma kullanlr.
rnek
Verilen serinin Q25, Q75 yzdeleri bulunacak olursa Puan: 2, 9, 6, 11, 13, 7, 15, 19, 8, 23 olsun. Puanlar kkten bye doru sralarsak: Sra: 1. 2. 2 6 3. 4. 7 8 5. 9 6. 11 7. 13 8. 15 9. 19 10. 23
e) arpklk (Kaylk) Katsays: Bir dalmn simetrik olup olmad hakknda bilgi verir. arpklk Katsaysn ".K" ile gstereceiz. .K = 0 Simetrik eri .K < 0 sola arpk eri .K > 0 saa arpk eri .K = 3 ( X Medyan) SX
n = 10 YP = n p 100
YP: P yzdeye denk lm deerinin srasdr. QP: P yzdeler lm deeri
X: Aritmetik Ortalama SX: Standart Sapma

97
10 25 = 2, 5. sra 100 Q25 = % 25 dilimdeki lm deeri Y25 = Q25 = Y75 6+7 = 6, 5 2 10 = 75 = 7, 5 100 Q=
zm
Q3 Q1 50 30 = = 10 2 2
Q75 = % 75 dilimdeki lm deeri Q75 = 13 + 15 = 14 2 eyrek sapma, u deerlerden etkilenmedii iin medyann kullanld durumlarda tercih edilir.
eyrek Sapma: Puanlarn yalnz ortada kalan % 50'sini dikkate alarak hesaplanan bir deiim lsdr. Standart sapma iin yaplan yorumlar eyrek sapma iin de yaplr. U deerlerden etkilenmez.
g) Basklk Katsays Bs =
( X X )4 3
n S4
BS: Basklk Katsays X: Puan X: Aritmetik Ortalama
Q = eyrek Sapma
n: Veri Says
stikrar
98
Q Q25 Q = 75 2 Q75: % 75 dilimdeki lm deer Q25: % 25 dilimdeki lm deer
S: Standart Sapma B.K = 0 normal dalm B.K < 0 Bask (Yayvan) B.K > 0 Sivri dalm
Bir nceki rnee baktmzda: Q25: 6,5 Q75: 14 Q= 14 6, 5 7, 5 = = 3.75 2 2
rnek
Birinci eyrei 30, nc evreyi 50 olan bir dalmn eyrek sapmas katr?
STANDART PUANLAR VE BAARI KARILATIRILMASI

Standart puanlar, aritmetik ortalamas ve standart sapmas farkl dalmlarn ayn aritmetik ortalama ve standart sapmaya sahip dalm haline dntrlmesini salar. Standart Puanlarn Kullanld Durumlar: Farkl lmleri ayn birime evirmek iin, Birden fazla test olan rencinin, ald puanlara gre hangi testten baarl olacan, renci baar srasn, rencinin grup iinde grubun yzde kandan baarl veya baarsz olduunu belirlemede kullanlr. X Ham Puan
Standartlama
Z = Z puan X = Bireyin ald puan X = Puan dalmnn aritmetik ortalamas Sx = Puan dalmnn standart sapmas
b) T Puan: Z puan dalmnn aritmetik ortalamas 50 ve standart sapmas 10 olacak ekilde dntrlmesi ile elde edilen puanlara "T puan" denir. X X T = 10 S + 50 x
Z
T = 10z + 50 Z Standart Puan
stikrar
rnek 1
KPSS formatnda sorularmz zerken 34,13 ksm 34, 13,59 ksm 13 ya da 14, 2,14 ksm 2 olarak zeceiz. Trke Fizik a) Z puan: Aritmetik Ortalamas sfr (X = 0), standart sapmas bir (Sx = 1.00) olan puanlara Z puan, dalmlara lm denir. Z puann sfr olmas bal (zaf) ve eit aralkl leklere rnektir. Z= XX Sx
99
Aritmetik Ortalama 60 66 70 68 65
Medyan 50 57 72 63 66
Mod 40 63 74 71 62
Standart Sapma 10 5 3 6 8
Kimya Biyoloji Tarih
ise standart normal dalm ya da birim normal da-
Bir renci grubuna uygulanan snavlardan elde edilen istatistikler yukardaki gibidir. Btn derslerden 70 alan bir rencinin renme dzeyinin en yksek ve en dk olduu dersler hangileridir?
zm
Btn derslerden 70 alan bir rencinin renme dzeyinin en yksek ya da en dk olduu dersi bulmak iin btn derslerin Z puanlar hesaplanr. 70 60 = +1 ZTrke = 10 ZFizik = 70 66 4 =+ 5 5 70 70 =0 3 70 68 1 =+ 6 3
zm
Bireyin baarsnda Z puanna baklr. 65 50 = +3 ZTest I = 5 ZTest II = ZTest III = ZTest IV = ZTest V = 70 60 = +1 10 60 80 = 2 10 50 46 = +2 2
ZKimya =
ZBiyoloji = ZTarih =
70 65 5 =+ 8 8
80 80 =0 4 ZTest I > ZTest IV > ZTest II > ZTest V > ZTest III En baarl olduu test, Test I En baarsz olduu test, Test III
ZTrke > ZFizik > ZTarih > ZBiyoloji > ZKimya En baarl olduu ders Trke
stikrar
SX 5 10 10 2 4
100
En baarsz olduu ders Kimya
rnek 1
Ferhan'n Z puan +2, Cuma'nn Z puan 0, Atilla'nn Z puan 1'dir. Buna gre rencilerin yzdelik dilimleri nasl olur?
rnek
Testler I II III IV V Puan 65 70 60 50 80 X 50 60 80 46 80
zm
Tabloda Ahmet'in 5 farkl testten ald puanlar ve test istatistikleri verilmitir. Ahmet'in en baarl olduu test ile en baarsz olduu test hangisidir?
Z puan [ 2, 2] aras 95 olur. Yars 47,5 olur. O zaman taral alan 97,5 (sol utaki 0,5 alnmaz) Ferhan grubun % 97'sinden baarldr. 100 kiiden 3. olur.
% 3'ten baarszdr.
km Sorular
2010
Grubun % 50'sinden baarldr. 100 kiiden 50. olur. % 50'sinden baarszdr. Bir aday, ans baars dzeltme forml kullanlmayan ve bal deerlendirme yaplan bu testAtilla Z = 1 lerin her birinde 40 soruyu doru cevaplamsa adayn en baarsz olduu test hangisidir? A) Felsefe C) Kimya E) Tarih B) Fizik D) Biyoloji
stikrar
Atilla grubun % 16'sndan baarldr. 100 kiiden 84. olur. Grubun % 84'nden baarszdr.
zm
Dzeltme forml kullanlmad iin yanllarn doru saysna etkisi yoktur. Fakat felsefe ve biyoloji testleri 50 sorudan olumakta, Fizik, Kimya ve Tarih testleri 100 sorudan olumaktadr. Felsefe ve biyolojide her soru 2 puan; Fizik, Kimya ve Tarihte her soru 1 puandr. Hangi derste daha baarl olduu sorulduu iin z puanna baklr. Z= Bireyin Ald Puan Aritmetik Ortalama Standart Sapma
Her dersten 40 soruyu doru cevaplarsa Felsefeden = 402 = 80 puan Fizik Kimya = 401 = 40 puan = 401 = 40 puan
Biyoloji = 402 = 80 puan Tarih = 401 = 40 puan
101
ZFelsefe =
80 15 65 = = 13 5 5 Z=
zm
X X 66 50 16 = = = +2 SX 8 8
40 60 20 = = 1, 3 ZFizik = 15 15 ZKimya = ZBiyoloji = ZTarih = 40 25 15 = = 1, 5 10 10 80 20 60 = = 15 4 4
T = 10Z + 50 T = 102 + 50 T = 70
40 40 =0 15
En baarsz olduu ders fiziktir. Cevap: B Grubun yaklak olarak yzde 97'sinden iyidir.
rnek
Trke dersindeki Z puan +1 olan bir rencinin T puan katr?
zm
T = 10z + 50 T = 101 + 50 T = 60
rnek
Aritmetik ortalamas 50, standart sapmas 8 olan fizik dersi snavndan 66 alan bir rencinin Z ve T puan katr? renciler grubun yzde kandan baarldr?
102
stikrar
km Sorular
2008
MADDE STATSTKLER
Madde analizi ile Maddenin standart sapmasn Maddenin varyansn Maddenin ayrt edicilik indeksini bulabilir,
Ayn rencilere uygulanan ve bal deerlendirme yaplan iki snavla ilgili aritmetik ortalama ve standart sapma deerleri aada verilmitir. Snav Aritmetik ortalama I II 55 60 Standart sapma 15 5 Ali'nin puan 70 ? Aye'nin puan ? 68
aadaki sorular cevaplayabiliriz: Madde glk derecesi nedir? Madde, baarl renci ile baarsz renciyi iyi ayrt edebiliyor mu? Maddenin eldiricileri baarsz rencileri kendine ekerek iyi alm m?
Buna gre, aadaki yorumlardan hangisi kesinlikle dorudur? A) Ali birinci snavdaki sorularn hepsini doru yantlamtr. B) Ali ikinci snavdan da 70 alrsa ilk snava gre daha baarsz olmu olur. C) Birinci ve ikinci snav sonular arasndaki korelasyon yksektir. D) Aye'nin ikinci snavdaki baars Ali'nin ilk snavndaki baarsndan daha iyidir.
a) Madde Glk ndeksi: Bir maddeye doru cevap verenlerin yzdesidir. Yani herhangi bir maddeye doru cevap veren renci saysnn grupta bulunan toplam renci saysna orandr. Madde gl: P
stikrar
E) kinci snavda puanlarn ranj, ilk snava gre daha byktr.
Grup toplam renci says: N Doru cevap verenler: n(d) Pj = n(d) N
zm
I. snav iin Ali'nin Z puan: ZAli = 70 55 =1 15 68 60 8 = = 1, 6 5 5
Pj = j. maddenin glk indeksi Madde glk indeksi 0 ile 1 arasnda deiir.
II. snav iin Aye'nin Z puan: ZAye =
P 0,8 - 1 0,60 - 0,80 0,40 - 0,60 0,20 - 0,40 0 - 0,20 Cevap: D
Maddenin glk dzeyi ok kolay Kolay Orta Zor ok zor
Soruda bize kesinlikle doru olan sorduu iin Aye'nin II. snavdaki baars Ali'nin I. snavdaki baarsndan iyidir.
103
I. YOL
rnek
Maddeler renciler Aye Kemal Samet Cuma Kezban 1 1 0 1 1 1 2 0 0 0 0 0 3 1 1 1 1 1 4 0 1 0 0 1 5 1 0 1 0 1
Aye 5 sorudan 3'n yapm 3 puan almtr. Kemal 5 sorudan 2'sini yapm 2 puan almtr. Samet 5 sorudan 3'n yapm 3 puan almtr. Cuma 5 sorudan 2'sini yapm 2 puan almtr. Kezban 5 sorudan 4'n yapm 4 puan almtr. X= Toplam lm sonucu 3 + 2 + 3 + 2 + 4 14 = = 2, 8 = = 5 5 lm says
II. YOL X = P1 + P2 + ... + Pn olarak bulunabilir. X = 0,80 + 0 + 1 + 0,40 + 0,60 X = 2,8
Yukardaki verilerden madde istatistiklerden test istatistiklerine ulalabilir.
zm
a) Madde Glk ndeksleri (PJ) PJ = J. Maddeye doru cevap veren kii says toplam kii says c) Testin Modu: Puan dalm 2 2 3 3 4 olup art arda geldii iin 2+3 Mod = = 2, 5 olur. 2 d) Testin medyan
Yukardaki tabloda 1. maddeye 4 kii doru cevap vermitir.
stikrar
4 1. madde iin P1 = = 0, 80 5
Puan dalm 2 n=5
3 4
2. maddeye 0 kii doru cevap vermitir. 2. madde iin P2 = 0 =0 5
n tek say olduu iin n + 1 veri medyan verir. 2 5 + 1 = 3. veri = 3 puandr. 2 e) Tabloyu incelediinde 2. soruya hi kimse doru cevap verememi 3. soruya ise herkes doru cevap vermitir. O zaman 2. ve 3. soru bireysel farklara dikkat etmemitir.
3. maddeye 5 kii doru cevap vermitir. 3. madde iin P3 = 5 =1 5
4. maddeye 2 kii doru cevap vermitir. 4. madde iin P4 = 2 = 0, 40 5
f) Testin Ortalama Gl P= P1 + P2 + + Pn X 2, 8 = = = 0, 56 n n 5
5. maddeye 3 kii doru cevap vermitir. 5. madde iin P5 = 3 = 0, 60 5
Test orta glktedir.
b) Testin Ortalamas
104
km Sorular
Testin Ortalama Gl = Aritmetik Ortalama Soru Says
2010
Testin Ortalama Gl = P Aritmetik Ortalama = X Soru Says = K P= X K
Tabloya gre, adaylara en zor gelen hangisidir? A) Felsefe D) Biyoloji B) Fizik E) Tarih C) Kimya
zm
Adaylara en zor gelen test sorulduu iin testlerin
stikrar
ortalama glklerine bakmamz yeterlidir. Testin Ortalama Gl = P= X K Aritmetik Ortalama Soru Says
Yukardaki dersler iin: 15 = 0, 30 PFelsefe = 50 PFizik = 60 = 0, 60 100 25 = 0, 25 100 20 = 0, 40 50
PKimya = PBiyoloji = PTarih =
40 = 0, 40 100 PFizik > PBiyoloji = PTarih > PFelsefe > PKimya En kolay gelen test Fizik En zor gelen test Kimya'dr. Cevap: C
105
Bilgi Kazan
Adaylara en zor ya da en kolay gelen ders sorulduunda ortalama glk indeksi ya da aritmetik ortalama bulunarak cevap verilir. Aritmetik ortalamas dk olan derse zor, aritmetik ortalamas yksek olan derse kolay ders diyebiliriz.
Bilgi Kazan
Eer bir sorunun varyans ya da standart sapmas "0" karsa bireysel farkllklara dikkat etmediini syleyebiliriz.
Alt ve st Grup Teknii ile Madde Analizi:
rnek
Dersler Fizik Kimya Biyoloji Matematik Soru Says 50 50 70 65 X 40 41 63 62 Mod 50 44 56 59 Medyan 43 47 57 57 SX 7 4 5 11
Bir gruptaki rencilerin 4 dersten olduklar snavlara ait istatistiksel veriler tabloda verilmitir. Tabloya gre adaylara en zor ve en kolay gelen ders hangisidir?
zm
Soru saylar farkl olduu iin iki yoldan yapabiliriz. stersek soru saylarn eitleyip aritmetik ortalamay bulup (Sayfa 78 rnek 4) soruyu zebiliriz. Dier bir yol ise ortalama glk dzeylerine bakarz. 40 = 0, 80 PFizik = 50 PKimya = 41 = 0, 82 50
stikrar
st Grup: En yksek puan alandan balayarak aa doru grubun % 27'lik ksmn oluturur. Alt Grup: En dk puan alandan yukar doru grubun % 27'lik ksmn oluturur. st Grupta Maddeye Doru Cevap PJ = Verenlerin Says Alt Grupta Maddeye + Doru Cevap Verenlerin Says
63 = 0, 90 PBiyoloji = 70 62 = 0, 95 65 En kolay dersten en zor derse doru sralan: PMatematik = PMatematik > PBiyoloji > PKimya > PFizik olduundan En kolay ders Matematik En zor ders Fizik'tir. e) Yukardaki bilgi sepetine gre rencilerin en baarl olduu ders matematikken en baarsz olduklar ders fiziktir.
106
st ve Alt Gruptaki toplam kii says
rnek
Madde st Grup Alt Grup Toplam A 9 B 27 C D* E Toplam 100 100 200 13 22 22 49 10 40 15 20 30 14 30 70 29
rnek 1
Madde st Grup Alt Grup Toplam A 20 10 30 B* 30 20 50 C 10 30 40 D 20 15 35 E 10 5 15 Bo 5 10 15 Eriilemeyen 5 10 15 Toplam 100 100 100
* Anahtarlanm doru cevap Yukardaki tabloda bir testte yer alan maddenin seenekler dalm verilmitir. Bu maddenin madde glk indeksi katr? st Grup + Alt Grup st + Alt Grup
= = 40 + 30 70 35 = = = 0, 35 100 + 100 200 100
B*: Anahtarlanm doru cevap Yukardaki tabloda bir testte yer alan maddelerin seenek dalmlar verilmitir. Bu maddenin madde glk indeksi katr? st Grupta Maddeye Doru Cevap Alt Grupta Maddeye + Doru Cevap Verenlerin Says Eriilemeyen kii says
P=
Bo brakan renciler de madde glk indeksi hesaplanrken ileme katlr.
PJ =
Verenlerin Says (st ve Alt Gruptaki toplam kii says)
stikrar
Bilgi Kazan
st Grup + Alt Grup Snfn % 54'n verir. Snf mevcudunu vermez..
30 + 20 50 = 0, 27 200 15 185
Maddenin Ayrt edicilik ndeksi Bir maddenin bilenle bilmeyeni ayrt etme derecesini gsterir. Madde ayrt edicilik indeksi rjx ile gsterilir. B 27 C* D E Bo 4 10 14 Toplam 100 100 200 10 40 15 20 30 14 30 70 29 1 rJx + 1 arasnda deiir. + 1'e doru gidildike lmek istenenin lldn 1'e doru gidildike lmek istenenin tam tersine lldne syleyebiliriz. rJx 0,40 ideal bir madde 0,30 0,40 aras teste alnabilir. 0,20 0,30 aras dzeltilmelidir. rJx < 0,20 ise madde testten atlmaldr. rJx: j. maddenin ayrt edilicik indeksi st Grupta Maddeye Doru Cevap rJx = Verenlerin Says Alt Grupta Maddeye Doru Cevap Verenlerin Says
rnek 1
Madde st Grup Alt Grup Toplam A 9 13 22 22 49
* Anahtarlanm doru cevap Yukardaki tabloda bir testte yer alan madde seenek dalmlar verilmitir. Bu maddenin glk indeksi katr?
P= 10 + 20 30 15 = = = 0,15 200 200 100
Eriilmeyen renci says, madde glk indeksi hesaplanrken dikkate alnmaz.

107
(st Grup + Alt Grup toplam kii says) / 2
km Sorular
2010
rJx =
st Grupta Maddeye Doru Cevap Verenlerin Says
Alt Grupta Maddeye Doru Cevap Verenlerin Says
Bir retmen, yapt bir snavda yer alan be maddenin niteliini incelemek amacyla rencilerin her bir maddeden aldklar puanlar ile testin tmnden aldklar puanlar arasndaki korelasyon katsaysn hesaplamtr. Bilenle bilmeyeni en iyi ayrt eden maddeyi bu ekilde grebileceini iddia eden retmen aadaki katsaylar elde etmitir. Maddeler 1 2 3 4 5 Korelasyon katsays 0,2 0,1 0,5 0,6 0,7
(st Grup + Alt Grup) / 2
60 20 40 = = (100 + 100) / 2 100 = 0, 40
km Sorular
2010
Bir lme kuramna gre, bireyin bir maddeye doru yant verme olaslnn bireyin yeteneiyle balantl olduu varsaylmakta ve bu iliki Madde Karakteristik Fonksiyonu (MKF) ile ifade edilmektedir. MKF, bireyin ilgili yetenek dzeyi ile maddeye doru yant verme olasl (p) arasndaki ilikinin grafik gsterimidir. yi ileyen bir madde iin, yetenek dzeyi arttka bireyin maddeye doru yant verme olasl artmakta, yetenek dzeyi azaldka da doru yant verme olasl dmektedir.
Bu retmenin en iyi ayrt edici olduunu iddia edecei madde hangisidir? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
stikrar
Cevap: D A 8 B* 20 C 8 D 16 E 4 Toplam 100 100 200 12 60 20 80 10 14 48 18 30 52
108
Buna gre, ayrt edicilii uygun olan bir madde iin madde karakteristik Fonksiyonu (MKF) aadakilerden hangisi olabilir?
zm
En iyi ayrt edici madde sorulduunda kaliteli bir madde iin ayrt edicilik indeksinin pozitif olmas ve yksek olmas gerekmektedir. Ayrt ediciliin negatif olmas, istenmeyen bir durum olup zt ynde altn gstermektedir. Grld gibi en iyi ayrt edici madde, 4. maddedir.
rnek
Madde st Grup Alt Grup Toplam
B* Anahtarlanm doru cevap Yukardaki tabloda bir testte yer alan maddelerin seenek dalmlar verilmitir. Bu maddenin ayrt edicilik indeksi katr?
Zayf eldirici: Alt ve st grupta toplamda az sayda kiiyi kendisine eken eldiricilerdir.
zm
Yetenek dzeyi arttka bireyin maddeye doru yant verme olasl artmakta, yetenek dzeyi azaldka doru yant verme olasl dmektedir. O zaman yetenek dzeyi ile doru yant verme olasl arasnda doru orant vardr. Bu bilgilere dayanarak A seenei bu iki deiken arasndaki ilikiyi gstermektedir. Cevap: A
Zt Ynde alan eldirici: Alt grupta az, st grupta ok sayda kiiyi kendisine eken eldiricidir. Madde ayrt ediciliini en ok dren eldiricidir.
rnek
Madde st Grup Alt Grup Toplam A B C* D E Toplam 140 140 280 10 15 20 20 30 35 60 30 25 10 20 70 70 50 95
km Sorular
2008
C* Anahtarlanm doru cevap Yukardaki tabloda bir testte yer alan maddelerin seenek dalmlar verilmitir.
stikrar
Yaplandrlacak bir testte bu maddeleri kullanma zorunluluu olsayd, en kkl deiikliin hangi maddede yaplmas gerekirdi? A) I B) II C) III D) IV E) V
eldirici Analizi A eldiricisi: Alt Grupta ok, st grupta az sayda ektiinden eldiricinin birinci koulunu salamtr. A, B, D, E eldiricileri toplam 210 kiiyi ekmilerdir. 210/4 = 52,5 eldirici bana den kii saysdr. A eldiricisi 30 kii ektii iin ikinci arttn salanmas iin A eldiricisi kuvvetlendirilmelidir.
B eldiricisi: Alt grupta ok, st grupta az kiiyi ekti-
zm
En kkl deiikliin yaplmas gereken madde II. maddedir. nk ayrt edicilik indeksi negatif km yani zt ynde almtr. Cevap: B eldiriciler Nasl Olmal? eldirici olabilmesi iin iki koul gerekmektedir: Birinci koul; eldiricilerde alt gruptakilerin says, st gruptakilerin saysndan fazla olmaldr. kinci koul ise eldiriciler dengeli datlmaldr.
inden eldiricinin ilk artn salamtr. Toplamda 35 kiiyi ekmi olduundan zayf bir eldirici olup kuvvetlendirilmelidir.
D eldiricisi: Alt grupta az, st grupta ok kii ektiinden eldiricinin ilk artn salamamtr. D eldirici olamaz.
E eldiricisi: Alt grupta ok, st grupta az kiiyi ektiinden eldiren ilk artn salamtr. Toplamda 95 kii ekip dengeye (52,5) uzaktr. Kuvvetli bir eldirici olduundan zayflatlmaldr.
Kuvvetli (Etkili) eldirici: Alt ve st grupta toplamda ok sayda kiiyi kendisine eken eldiricidir.
109
km Sorular
2009
2. Tablodaki maddelerden hangisi hem kolay hem de ayrtedici bir sorundur? A) 3 B) 4 C) 8 D) 9 E) 10
Aadaki tabloda 10 soruya ait madde gl (p) ve ayrt edicilik (r) deerleri verilmitir:
zm
Hem kolay hem de ayrt edici madde iin, madde glk indeksi (P) deeri 1.00'a yakn ve madde ayrt edicilii (r) deeri 1'e yakn madde demektir. 10 maddeyi incelediimizde 8. soru hem kolay hem de ayrt edici madde olarak grlmektedir. (Dier maddelere gre) Cevap: C
3. Tablodaki maddelerden hangisi, testle llen zellikler asndan olduka st dzey yeterlie sahip olan rencileri semek iin 1. Uygulama sonucunda yukardaki deerleri elde kullanlabilir? eden bir retmen, ayrt edicilii dk olan maddeleri, dzeltilemedii iin testten karmak istemektedir. Bu maddelerin karlmas aadakilerden hangisine neden olur? A) Testin lt geerliinin dmesine B) Kalan maddelerin glk indeksinin dmesine C) eldiricilerin iyi almamasna D) Testin i tutarlnn dmesine E) Testin kapsam geerliinin dmesine
stikrar
A) 1
B) 2
C) 5
D) 7
E) 10
zm
st dzey yeterlie sahip rencileri semek; zor ve ayrt edici maddelerle mmkndr. Yani madde glk indeksi (P), 0.00'a yakn ve madde ayrt edicilik indeksi (r) 1.00'a yakn olacak. 2. nolu madde bu kriterlere uygun olduundan doru cevaptr. Cevap: B
zm
Ayrt edicilii dk maddelerin karlmas testin genel olarak ayrt edicilii yksek maddelerden olumasn salamaktadr. Fakat testin kapsam darald iin testin kapsamn olumsuz ynde etkiler. Bu yzden kapsam geerlii der. Cevap: E
110
STS km Sorular
2009
km Sorular
2010
Aadaki tabloda be seenekli oktan semeli bir maddenin analizi verilmitir.
Yukardaki tabloda n deneme uygulamas iin yaplan oktan semeli bir testte kullanlan sorularn madde gl (doru cevap yzdesi) ve ayrt edicilik deerleri verilmitir. Buna gre, hangi madde esas uygulama iin ncelikle seilmelidir? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Tablodaki bilgilere gre, I. A seenei doru cevap olursa maddenin ayrt edicilii en yksek olur. II. B seenei doru cevap olursa kolay bir madde olur. III. E seenei doru cevap olursa zor bir madde olur. ifadelerden hangileri dorudur? A) Yalnz I B) Yalnz II E) II ve III C) Yalnz III
zm
denin Ayrtedicilik indeksi
D) I ve II
Esas uygulama iin standart sapma madde glk indeksi; 0,50 olduundan maximum deeri alp ayrt edicilik indeksi ne kadar 1'e yakn olursa o kadar iyi olur. Madde glk indeksleri (P) 0,50 olan 3 ve 4 numaral maddelerdir. 3 nolu maddenin ayrt edicilik indeksi = 0,30 4 nolu maddenin ayrt edicilik indeksi = 0,50 Yukardaki bilgilere gre 4 nolu madde seilmelidir. Cevap: D
stikrar
Madde gvenirlii = Maddenin Standart Sapmas Mad-
zm
nce seeneklerden ayrt edicilik indeksi 1 13 12 A seenei iin rJx = = 30 30 B seenei iin rJx = C seenei iin rJx = D seenei iin rJx = E seenei iin rJx = 66 0 = 30 30 87 1 = 30 30 12 2 10 = 30 30 32 1 = 30 30
En ayrt edici seenek D seenei iken ayrt edicilii en dk seenek A seeneidir.
111
Bu bilgilere gre I nolu bilgi yanltr. imdi seeneklerin glk indekslerini bulalm: A seenei iin PA = B seenei iin PB = 1 + 13 14 = = 0, 23 60 60
1. III. testte yer alan en zor madde hangisidir? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
6 + 6 12 = = 0, 20 60 60
zm
0.00 zorlar 0.50 1.00 kolaylar
8 + 7 15 = = 0, 25 C seenei iin PC = 60 60 D seenei iin PD = E seenei iin PE = 12 + 2 14 = = 0, 23 60 60 3+2 5 = = 0, 08 60 60
Madde glk indeksi iin; III. testte madde glk indeksleri P1 = 0,3 P2 = 0,4 P3 = 0,5 P4 = 0,2 P5 = 0,9 Yukardaki ekle gre 1'e yaklatka soru zorlar. 0'a yaklatka soru zorlar. Cevap: D
II. nolu bilgiye gre B seeneinin glk indeksi 0,20 olup zor bir madde olur. II. yanltr. III. nolu bilgiye gre E seeneinin glk indeksi 0,08 olup zor bir madde olur. III. doru Cevap: C
km Sorular
2010
stikrar
2. V. testte madde ayrt edicilik indeksi en yksek olmas beklenen madde hangisidir? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Aadaki tabloda ayn kapsam lmek zere tasarlanm be farkl test yer almaktadr. Bu testlerin her biri beer adet oktan semeli maddeden olumaktadr. Tabloda bu maddelerin glk indeksleri verilmitir:
Madde glk indeksleri Testler Madde 1 I. II. III. IV. V. 0,4 0,4 0,3 0,8 0,2 Madde 2 0,5 0,8 0,4 0,7 0,4 Madde 3 0,6 0,9 0,5 0,6 0,3 Madde 4 0,5 0,7 0,2 0,5 0,1 Madde 5 0,6 0,3 0,9 0,9 0,5
zm
Maddenin ayrt edicilik indeksi, bir maddenin bilen renci ile bilmeyen renciyi birbirinden ayrt etme derecesidir. Madde glk indeksini etkileyen faktrlerden biri de madde varyansdr. Madde varyansnn artmas maddenin ayrt ediciliini olumlu ynde etkiler. Madde varyans maximum olarak madde gl 0,50 olduuna ulalr. Bu yzden V. testte 5. maddenin gl 0,50 alndnda ayrt ediciliin yksek kmas beklenir. Cevap: E
112
Madde Standart Sapma ve Varyans 3. Yukardaki testler iinde en kolay olan hangisidir? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 PJ: J. maddenin glk indeksi SJ2: J. maddenin varyans SJ2 = PJ (1 PJ) PJ ise 0 PJ 1 arasnda deer alp PJ = 0,5 iin max SJ2 = 0,50,5 = 0,25 Yani varyansn maximum deeri 0,25 Standart sapmas ise
p q = 1 p p.q 0 1 0 0,1 9 0,09 0,2 0,8 0,16 0,3 0,7 0,21
zm
Testin kolay m, zor mu olduuna bakmak iin ortalama gle bakmamz yeterlidir: 0, 4 + 0, 5 + 0, 6 + 0, 5 + 0, 6 2, 6 I. test iin = = 0, 5 5 5 II. test iin 0, 4 + 0, 8 + 0, 9 + 0, 7 + 0, 3 3,1 = = 0, 62 5 5 0, 3 + 0, 4 + 0, 5 + 0, 2 + 0, 9 2, 3 = = 0, 46 5 5 0, 8 + 0, 7 + 0, 6 + 0, 5 + 0, 9 3, 5 = = 0, 7 5 5
0, 25 = 0, 5 olur.
0,4 0,6 0,24 0,5 0,5 0,25 0,6 0,4 0,24 0,7 0,3 0,21 0,8 0,2 0,16 0,9 0,1 0,09 1 0 0
III. test iin
pq
0,3
0,4
0,21 0,24 0,50
0,24 0,21 0,4
0,3
IV. test iin
p: Madde glk indeksi (Doru cevap verenler oran) q = 1p (Yanl cevap verenlerin oran)
V. test iin
stikrar
0, 2 + 0, 4 + 0, 3 + 0,1 + 0, 5 1, 5 = = 0, 3 5 5 Glk indeksi 1'e yaklatka test kolaylar. Be test iinde ortalama glk indeksi 1'e en yakn test IV'tr. Cevap: D
pq: madde varyans
pq: madde standart sapmas
STS km Sorular
2010
Aadaki tabloda oktan semeli bir testin be maddesine ait madde istatistikleri verilmitir.
Bu testi zorlatrmak isteyen bir uzmann, hangi madde karmas beklenir? A) M1 B) M2 C) M3 D) M4 E) M5
113
PJ = 0,50 iin standart sapma maximum olur. PJ = 0,50 rJ = 1 deeri iin gvenirlik olabilecei en byk deer alr.
zm
Testi zorlatrmak iin kolay olan maddeyi kartmak gerekir. 1 ve 2 nolu maddeler zor maddeler 3 nolu madde , orta glkte bir madde, 4 ve 5 nolu maddeler ise kolay maddelerdir. P4 = 0,70 P5 = 0,70 ise testi zorlatrmak iin ayrt edicilii en dk olan madde atlmaldr. 4 nolu maddenin ayrt edicilii = 0,40 5 nolu maddenin ayrt edicilii = 0,35 ise 5 nolu madde karlmaldr. Cevap: E
maxgvenirlik = 0,51 = 0,5
rnek 1
Standart sapmas 0,20 ve madde ayrt edicilik gc 0,80 olan bir maddenin gvenirlii katr? rJ = rJxSx Madde gvenirlii=Madde ayrt edicilik indeksiMadde
standart sapma
= 0,80 0,20 = 0,16
rnek 1
100 kiinin katld bir snavda 4. soruya 20 kii doru
stikrar
cevap vermitir. Bu maddenin gvenirlii 0,08 olarak bulunmutur. Bu maddenin ayrt edicilik indeksinin deeri katr? 20 1 = 100 5
4 nolu maddenin varyans yanl yazlm olup 0,21 olmaldr.
4. maddenin gl =
rnek 1
Bir maddenin varyans 0,16 ise bu maddenin standart sapmas katr? SJ = PJ (1 PJ SJ = 0,16 = 0, 40
4. maddenin standart sapmas
= p(1 p) = = 1 1 1 5 5 1 4 5 5 4 25 2 5
Madde Gvenirlii (rj) rJx: J. Maddenin ayr edicilik indeksi Sx: Maddenin standart sapmas Madde gvenirlii = maddenin standart sapmas maddenin ayrt edicilik indeksi rj = SxrJx Bir maddenin gvenirlii, standart sapma ve ayrt edicilikle doru orantldr.
114
= =
Madde gvenirlii=Madde ayrtedicilik indeksiMadde
standart Sapma
0,08 = x0,4 x = 0,2
km Sorular
2008
Bir testteki maddelere ilikin aadaki deerler elde edilmitir.
Tabloda verilen bilgilere gre hangi maddenin gvenirlie katks en yksektir? A) I B) II C) III D) IV E) V
zm
Madde gvenirlii: Madde standart sapmasMadde ayrt edicilik Maddenin standart sapmas maximum olarak madBu yzden gvenirlie katks en yksek olan madde III nolu maddedir. Cevap: C
stikrar
115
denin gl = 0,50 olduunda olur.

OlcmeDegerlendirme Kontrol

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

OlcmeDegerlendirme Kontrol

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Kavramlar LME VE DEERLENDRME

ekletiini saptamak ve buna bal olarak dzenle-

Kavramlar LME VE DEERLENDRME

stnlk durumu sz konusu deildir.

Kavramlar LME VE DEERLENDRME

Kavramlar LME VE DEERLENDRME

Kavramlar LME VE DEERLENDRME

Kavramlar LME VE DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME SREC

ler say ya da sembollerle ifade edilmitir.

maz. Bu ilem deerlendirme srecinde olmaktadr. Cevap: B

Kavramlar LME VE DEERLENDRME

Mutlak (Gerek) Sfr Uzunluk (Metredeki) Hz Ktle Kronometre Hacim lm

lme ilemi sonucunda elde edilen say ve sembollere lm denir.

> Aye'nin kilosu 60 kg'dr Buradaki 60 lm iken kg birimdir.

1. Doal Birim: Doadaki nesnelerin varlklar herkes tarafndan kabul edilir.

2. Tanmlanm Birim: Eer llen zellik genelde dorudan gzlenemi7

Kavramlar LME VE DEERLENDRME

> Elif'in kalemlerini sayma > Kovadaki suyun tasla llmesi

Kavramlar LME VE DEERLENDRME

> Yayl kantarla arlk lme

> Bir rencinin matematik yeteneini belirleme

Kavramlar LME VE DEERLENDRME

Yukardaki rneklerde de grld gibi batan konu-

lan belli bir kriter vardr ve bu kritere gre deerlendirme yaplr.

mz deerlerdir. lt snr, koul ya da kural belirtir.

Kavramlar LME VE DEERLENDRME

Kavramlar LME VE DEERLENDRME

gemesi ise bir yargya varma yani deerlendirme

Kavramlar LME VE DEERLENDRME

Kavramlar LME VE DEERLENDRME

nucu, ocuklarn dnce srecinin ilevini ya da

Kavramlar LME VE DEERLENDRME

Mutlak Deerlendirme (lt Referansl)

Bal Deerlendirme (Norm dayankl)

lendirme bal deerlendirme

Kavramlar LME VE DEERLENDRME

Kavramlar LME VE DEERLENDRME

Gzlemler renci grleri Kendini deerlendirme Akran deerlendirmeleri

Kavramlar LME VE DEERLENDRME

E) rencilerin kavramsal geliim dzeylerini ve

kavram yanlglarn tespit etmek DNT

Kavramlar LME VE DEERLENDRME

Kavramlar LME VE DEERLENDRME

> Takvim > Rakm > Standart puanlar (Z ve T puanlar)

Kavramlar LME VE DEERLENDRME

Eit Oranl lek iin rnekler Uzunluk > Kronometre Hacim

Eitim, psikoloji, sosyolo- Ktle

= Eit Oranl = Sralama

Basketbolu sevmeyen = Snflama

lek ad Snflama (Adlandrma) Sralama

= Eit aralkl = Sralama = Snflama

Standart puanlar (Z puanndan T puan dnm) Her trl istatistiksel veriler

Kavramlar LME VE DEERLENDRME

Kavramlar LME VE DEERLENDRME

Kavramlar LME VE DEERLENDRME

Sabit Hata imeyen hatalardr. Gvenirlii

Sistematik Hata bir kurala gre etki eden hatalardr.

lmden lme de- lmden lme belli

etkilemez, Geerlii en ok etkileyen hata tr olup gvenirlii dolayl etkiler.

Hatann kayna ve yn Hatann kayna ve yn bellidir. bellidir.

Kavramlar LME VE DEERLENDRME

siyle oluan hatalardr.