Hacettepe niversitesi Eitim Fakltesi Dergisi 28: [2005] 1-8

FEN B LG S RETMEN ADAYLARININ KARIIMLARIN YAPISI VE LETKENL KONUSUNDAK KAVRAM YANILGILARI MISCONCEPTIONS OF PRESERVICE SCIENCE TEACHERS REGARDING THE STRUCTURE AND CONDUCTIVITY OF MIXTURES
Abuzer AKGN, Selahattin GNEN, Ayhan YILMAZ***
ZET: Bu almann amac, fen bilgisi retmen adaylarnn karmlarn yaps ve iletkenlii konusundaki kavram yanlglarn belirlemektir. alma, 2004-2005 retim ylnda Dicle niversitesi Ziya Gkalp Eitim Fakltesi Fen Bilgisi retmenlii programna devam eden 31 nc snf rencisi zerinde yrtlmtr. Veri toplama arac olarak; 5 akulu sorudan oluan bir alma yapra ile yar-yaplandrlm grup grmelerinden yararlanlmtr. almann verileri nitel aratrma teknikleri kullanlarak analiz edilmitir. Verilerin deerlendirilmesi sonucunda fen bilgisi retmen adaylarnn; bileiklerin sulu bir ortamda iyonlarna ayrmas, suyun ayrma srecindeki rol, karm ve elektrolitler konusunda kavram yanlglarna sahip olduklar belirlenmitir. Anahtar Szckler: fen eitimi, karmlar, elektrolit, iletkenlik, iyon, kavram yanlglar. ABSTRACT: The aim of this study is to determine preservice science teachers misconceptions related to the structure and conductivity of the mixtures. Study was carried out on 31 third-year preservice science teachers at the Ziya Gkalp Education Faculty of Dicle University in 2004-2005 academic year. Data collection instruments were worksheets containing 5 openended questions and semi-structured group interviews. The data of the study was analyzed by using the qualitative research methods. After the evaluation of the data, the misconceptions of preservice science teachers pertaining to decomposition of the compounds to its ions in the water medium, the role of the water in this process, mixtures and electrolytes were determined. Keywords: science education, mixtures, electrolyte, conductivity, ions, misconceptions

1. G R Fen bilimlerinin eitimi ve retimi kompleks bir sretir. Bu sre, temelde retmenin konuyu retmesi, rencinin konuyu renmesi ve fen programnn etkili uygulanmasn gerektirir. Son yllarda yaplan aratrmalar sadece alana deil ayn zamanda alan eitimine de odaklanm ve renme- retme yntemlerine de yeni bir bak as kazandrmtr(Yabasan ve Gliek, 2003 ). Yaamn her aamasnda gerekli olan fen kltrnn etkili bir ekilde rencilere kazandrlabilmesi, fen derslerinde uygulanacak olan kavramsal retimin kalitesiyle dorudan ilikilidir. Bundan dolay, rencilerin nceki n bilgilerinin bilinmesi ve sonraki kavram deiimlerinin takibi nemlidir. rencilere kazandrlmak istenen kavramlarn anlaml ve kalc olmas iin, renmelerindeki elikilerin ve tutarszlklarn aa karlp giderilmesi gerekmektedir. Bu noktada en byk grev retmenlere dmektedir. retmenlerin eitim ve retimde en nemli grevlerinden biri de, rencilerin bilgilerinde oluan yanl anlamalar varsa bunlar tespit etmek ve gerekli kavramsal deiimi salamaktr (Soylu ve bi,1999). Kavramsal deiim rencilerde farkl oranlarda meydana gelen zgn bir sretir. renme olay literatrde kavramsal deiime e deer olarak grlmektedir (Scott, Asoko ve Driver, 1991). renme, yeni bilgilerin mevcut bilgilerle karlatrlarak dzenlenmesiyle baarya ular (Dykstra, Boyle ve Monarch, 1992; Linder, 1993; Riche, 2000). Tery, Jones ve Hurford (1985)e gre, yaplan yanl aklamalar ve ar genellemeler
Yrd. Do. Dr., Dicle niversitesi, Ziya Gkalp Eitim Fakltesi, lkretim Blm, Fen Bilgisi retmenlii A.B.D., Diyarbakr. Yrd. Do. Dr., Dicle niversitesi, Ziya Gkalp Eitim Fakltesi, OFMA Fizik retmenlii A.B.D., Diyarbakr. *** Do. Dr., Hacettepe niversitesi, Eitim Fakltesi OFMA, Kimya retmenlii A.B.D., Beytepe Ankara.

Abuzer AKGN - Selahattin GNEN - Ayhan YILMAZ / H. . Eitim Fakltesi, 28 (2005), 1-8

kavram yanlglarna neden olmaktadr. Fen retimindeki gelimelere ramen, ou fen retmenlerinin de renciler gibi kavram yanlglarna sahip olduklar ifade edilmektedir (Yabasan ve Gliek, 2003). retmenlerdeki mevcut kavram yanlglarnn rencilerdeki kavramsal geliimi olumsuz ynde etkileyecei gereini gz ard etmemek gerekir. Bu nedenle ncelikle retmenlerin hizmet ncesi eitimlerinde kavram yanlglarnn tespit edilip giderilmesi gerekmektedir. Fen bilimlerinde birok kavramn soyut olmas da bu anlama glklerinin ve kavram yanlglarnn olumasnda etkendir. Bu almann amacn oluturan karmlarn elektrik iletimi ile ilgili kavramlarda birok ynyle bu trden soyut kavramlardr. Fen bilgisi retmen aday olmalarna ramen birok rencide hem karmlar ve fiziksel deiim ilikisi konusunda hem de karmlarn elektrik akmn iletimi konusunda eliki ve tutarszlklar bulunmaktadr. Bu konularla ilgili fen eitimi literatrnde bir ok alma yaplmtr.Yar yaplandrlm grmelerle, zeltilerin elektrik iletkenlii konusunda rencilerdeki kavram yanlglarnn tespiti (Garnett ve Treagust, 1992), elektrolitlerdeki elektrik akmnn oluum mekanizmas ve akmn tanmas konusunda rencilerdeki kavram yanlglarnn tespiti ve giderilmesi iin modellerin tasarlanmas (Sanger ve Greenbowe, 1997), rencilerin elektro kimya konusundaki kavram yanlglarnn giderilmesi iin somut retim modelinin tasarlanmas (Huddle, White ve Rogers,2000), znme, kavrama (Abraham, Gryzybowski, Renner ve Marek, 1992; Abraham, Williamson ve Westbrook 1994; Ebezener ve Erickson, 1996), zeltilerin doas (Prieto, Blanco ve Rodrigues, 1989), scaklk ve kartrmann katlarn znrlne etkileri (Blanco ve Prieto, 1997; Akgn ve Gnen, 2004), elektrolitler ve elektrik iletkenlii (alk ve Ayas, 2005), kavram yanlglarn giderme stratejileri (Johnson ve Scott, 1991; Griffith 1994; Ebenezer ve Gaskell, 1995; Taylor ve Coll, 1997; Ebenezer, 2001; Kaartinen ve Kumpulainen, 2002; Kabapnar, Leach ve Scott, 2004). Bu almalarda; rencilerin sahip olduklar kavram yanlglarnn trleri, nasl olutuklar, kavramsal deiimin nasl salanaca, retmenlerin renme ve retme ortamlarnda rencilerin kavram yanlglarn nasl azaltaca konusunda neriler getirilmitir. Yanl kavramalar hemen dzeltilmedii takdirde rencileri, takip eden akademik kariyerlerinde de uyumazlklara srklemektedir. Baz konularda derinliine kavramsal retimin bu uyumazlklar zd saptanmtr (Sandanand ve Kess, 1990; Dobson, 1985; Feldsine, 1987; Saunders ve Shepardon, 1987; Shultz, Murray, Clement ve Brown, 1987; Riche, 2000). Yukarda ifade edildii gibi fen alannda kavram yanlglarnn olumasna birok etken neden olmaktadr. Bu etkenlerin saptanmas ve ortadan kaldrlmas, bilimsel sre becerilerine sahip, kavramsal deiim konusunda yeterli dzeyde bilgi ve becerileri kazanm retmenlerle mmkndr. Bu nedenle alan eitimi konusunda yaplan aratrmalarn sonularndan, retmenlerin de haberdar edilmesi ve hizmet ii kurslarla baz pedagojik becerilerin kazandrlmas gerekmektedir. 2. ALIMANIN AMACI alma kapsamnda, Fen Bilgisi retmenlii programna devam eden nc snf rencilerinin karmlarn elektrik iletkenlii konusunda kavram yanlglarnn ortaya karlmas amalanmtr. 3. YNTEM 3.1. rneklem Bu aratrma 2004-2005 retim ylnda Dicle niversitesi Ziya Gkalp Eitim Fakltesi Fen Bilgisi retmenlii programna devam eden 31 nc snf rencisi zerinde yrtlmtr. 3.2. Veri Toplama Aralar Bu almann verileri iki aamada toplanmtr:

Abuzer AKGN - Selahattin GNEN - Ayhan YILMAZ / H. . Eitim Fakltesi, 28 (2005), 1-8

Birinci aamada; karmlarn elektrik iletkenlii konusunda gelitirilen bir alma yapra kullanlmtr. alma yaprann gelitirilmesi srecinde btnletirici retim modeline uygun olarak drt aamal bir retim stratejisi izlenmitir. Birinci aamada, ncelikle rencilerin dikkatini konuya ekebilmek iin bir tantm yaplr. kinci aamada, rencileri motive edici yaklamlar kullanarak onlarn mevcut konuya odaklanmalar salanr. nc aama, rencilerin dncelerini sorgulad, karlatrd ve deitirdii aamadr. Drdnc aama ise yeni kazanlan bilginin baka durumlara uygulanmas aamasdr(Ayas ve ark., 1997). Bu aamalar dikkate alnarak alma yapra iki blm olarak hazrlanmtr. Birinci blmde; deiik sv-kat ve sv-sv karmlarnn elektrik akmn iletip iletmediinin deneysel olarak gzlenmesiyle ilgili etkinlikler yer almtr (ynerge blm). kinci blmde ise, rencilerin yaptklar deneyler srasnda meydana gelen olaylarn nedenlerini sorgulayan 5 ak-ulu soru hazrlanmtr (tartma blm). Testin kapsam geerlilii uzman gr alnarak belirlenmitir. Ak ulu sorular, rencilerin aratrma konusunda kendi dncelerini zgr bir ekilde ifade etmelerine olanak tanmakta ve rencilerin bilimsel dncelerinin ve kavram yanlglarnn aa kmasna olanak salamaktadr (Bauner ve Schoon, 1993). Ynerge blmnde; saf su ve eme suyunun iletkenlikleri, ekerli su ve tuzlu suyun iletkenlikleri, saf su ile alkol karmnn iletkenlii, saf su ile zeytinya karm ve saf su ile tebeir tozu karmnn iletkenlikleri ile ilgili toplam 7 deney yaplmtr. Bu deneylerle ilgili alma yaprann tartma blmnde aadaki sorular sorulmutur. 1. Saf su ve eme suyunun iletkenliini lnz. Bunlardan hangisi iletkenlik zelliine sahiptir? Neden? 2. ekerli su ile tuzlu su karmlarndan hangisi elektrik akmn iletir, hangisi iletmez? Neden? 3. Zeytinya ile saf su ve tebeir tozu ile saf su karmlar elektrik akmn iletir mi? Yantnz evet veya hayr ise nedenini aklaynz. 4. Alkol ile saf su karm elektrik akmn iletir mi? Aklaynz. 5. Btn karmlar elektrik akmn iletir mi? Yantnz evet veya hayr ise nedenini aklaynz. kinci aamada ise; yaplmtr. yar yaplandrlm grme protokolne bal kalnarak mlakat

3.3. lem ve Verilerin Analizi alma yapra uygulanmadan nce, laboratuvarn fiziksel koullar ve olanaklar dikkate alnarak, rencilerden 9u er 1i drder kii olmak zere 10 grup oluturulmutur. rencilere alma yaprann ierii ve yaplacak deneylerle ilgili aklamalar yapldktan sonra uygulamaya geilmitir. rencilere, deneylerin yaplmas (7 deney) ve tartma blmndeki sorularn yantlanmas iin, saatlik bir sre verilmitir. rencilerden her bir soruya kendi gzlemleri ve mevcut bilgilerini kullanarak yant vermeleri istenmitir. Verilen srenin bitiminde, alma yaprann tartma blmnde yer alan sorular deerlendirilmeye alnmtr. Deerlendirmelerde rencilerde tespit edilen kavram yanlglar snflandrlm ve sonular tablo 1de verilmitir. Aratrmay derinletirmek amacyla rneklem arasndan seilen 5 renci ile mlakat yaplmtr. Mlakatn tm rneklemi iyi yanstabilmesi iin tartma blmndeki sorulardan en yksek, orta ve en dk puanlar alan 5 renci seilmitir. Mlakat srasnda sorulacak sorular belirlenirken, rencilerin 5 soruya verdikleri cevaplarda tespit edilen yanl kavramalar ve konu ile ilgili incelenen literatrlerde yer alan yanl kavramalar gz nne alnmtr. Grmeler sadece katlmc ve aratrmaclarn bulunduu snf ortamnda 45 dakikalk bir srede gerekletirilmitir. Mlakat yaplacak rencilerle mlakata balamadan nce eitli olaylardan bahsedilerek rencinin ortama almas salanmtr. Daha sonra mlakatn ne amala yapld aklanmtr. Mlakat srasnda rencilerden alnan yantlar kendilerinden nceden izin alnmak kouluyla kasete kaydedilmitir. Grmeler genel anlamda protokole bal kalnarak gerekletirilmise de, rencilerin ortaya koyduklar farkl fikirler ve yorumlar dorultusunda yeni ynelimler ve anlk sorularla

Abuzer AKGN - Selahattin GNEN - Ayhan YILMAZ / H. . Eitim Fakltesi, 28 (2005), 1-8

zenginletirilmi ve elde edilen bulgular derinlemesine irdelenmitir. Mlakat srasnda kaydedilen konumalarn dkm hazrlanarak analiz edilmitir. 4. BULGULAR alma yaprann tartma blmnden elde edilen veriler ve mlakatlardan elde edilen veriler alt balklar altnda toplanmtr. Tartma blmnden elde edilen veriler: rencilerin tartma blmnde yer alan 5 soruya verdikleri cevaplar incelendiinde her bir soru ile ilgili kavram yanlglar tablo 1de verilmitir. Tablo 1. rencilerin Karmlarn Yaps Ve letkenlii Konusundaki Kavram Yanlglar
Soru No 1 2 Yant tipleri eme suyu iinden akt metal borulardan dolay iyonlar ierir bundan dolay da de elektrik akmn iletir. ekerli su kompleks bir madde olduu iin akm iletmez. Tuzlu su kompleks bir madde olmad iin akm iletir. Zeytinya iyonlarna ayrmad iin akm iletmez. Tebeir tozu saf su iinde yabanc madde olduu iin akm iletir. Tebeir tozu saf su iinde zndnden elektrik akmn iletir, zeytinya saf su iinde znmedii iin elektrik akmn iletmez. Tebeir tozu ve su karm asit zellii gsterdii iin elektrik akmn iletir. Alkolde serbest halde dolaan elektronlar elektrik akmna sebep olur. Ancak bunlarn bir ksm su moleklleri tarafndan sarld iin saylar azalr. Bu yzden dk akm iletir. Saf su alkol karmndan geen akm suyun i yapsndan kaynaklanabilir. Alkol normalde akm iletmez, saf suda bir miktar iyonlarna ayrt iin iletir. Alkol su iinde molekler olarak znd iin akm az iletir. Alkol organik madde olduu iin akm iletmez. Ancak suda bir miktar iyonlarna ayrt iin iletir. Alkol-su karm akm iletmez, nk alkol suya sadece karr ve suda znmez. Bir maddenin son yrngesindeki elektronlar serbest halde ise akm iletir, deilse iletmez. Tebeir tozu organik yapya sahip olduu iin akm iyi iletir Alkol polar bir bileik olduu iin az miktarda akma neden olur. f 3 1 2 2 1 3 2 4 3 5 2 2 1 1 % 9,67 3,22 6,45 6,45 3,22 9,67 6,45 12,50 9,67 16,12 6,45 6,45 3,22 3,22

Mlakat sonucu elde edilen veriler: Karmlarn iyonlarna ayrlmas durumunda elektrik akmn iletebilecekleri konusunda rencilerin hemen hemen hepsi hem fikirdir. Bununla birlikte, karmlarda iyonlama olaynn nasl gerekletii ve elektrolitlerin zellikleri konusunda kavram yanlglar bulunmaktadr. yonik katlarn su iinde znmesi srecinde suyun rol, asit ve bazlarn elektrolitleri ile iyonik katlarn elektrolitleri arasndaki farklar konusundaki kavram yanlglarn derinlemesine aratrmak amacyla 5 renci ile grmeler yaplmtr. Mlakat yaplrken renciler bir arada grmeye alnmtr. Buradaki ama, rencilere tartma ortam yaratmak ve topluluk iinde kendi dncelerini bamsz bir ekilde ifade etmelerini salamaktr. Benzer grup grmeleri baka aratrmaclar tarafndan da kullanlmtr (zen ve Grel, 2003). renciler 1, 2, 3, 4 ve 5 eklinde, grmeci ise G eklinde kodlanmtr. alma konusunun dndaki konumalar almaya yanstlmamakla birlikte, renciler tarafndan ortaya konan dnceler ve yaplan yorumlar olduu gibi hibir deiiklie uratlmadan yanstlmtr. G: Elektrolit nedir? Gerek elektrolit ile yalanc elektrolit denilince ne anlyorsunuz? 1: Sulu zeltileri elektrik akmn ileten zeltilere elektrolit denir. Btn elektrolitler gerektir.

Abuzer AKGN - Selahattin GNEN - Ayhan YILMAZ / H. . Eitim Fakltesi, 28 (2005), 1-8

2: Hayr, btn elektrolitler gerek olamaz, gerek elektrolit tuzlu suya benzeyen elektrolitlerdir. Eer elektrik akm veya dardan mdahale ile elektrolit oluuyorsa yalanc elektrolittir. 3: Ben de 2 gibi dnyorum. 4: Elektrolit; bir svnn elektrik akm yardmyla bileenlerine ayrlmas olaydr. Gerek elektrolit; svnn elektrotlar ya da g kayna yardmyla elementlerine tamamen ayrmasdr. 5: Elektrolit; elektron akm iletebilen zeltilere verilen addr. G: Ortamda serbest elektronlar m var? 1: Sanmyorum. 2: Olamaz. Ortamda pozitif ve negatif iyonlar var. 3: Ortamda serbest elektronlar deil, iyon kkleri vardr. G: yon kk ne demektir? 3: Yani, (+) ve (-) iyonlar. 4: yonlar oluturan atomlarn son yrngelerindeki elektronlar koparak serbest hale gelmi olabilir. 5: Evet, ben de bunu demek istiyorum. G: Elektrolitik ayrmay aklaynz? 1: Elektrotlar yardmyla elektrik akm geirilerek zeltiyi oluturan bileiin bileenlerine ayrlmasdr. 2: Anyon ve katyonlarn birbirinden ayrlmas olaydr. G: Anyon ve katyon ne demektir? 3: Bileiin bileenlerine verilen addr. 4: Anot olan elektroda gidenlere anyon, katot olan elektroda gidenlere katyon denir. 5: yonik yapdaki bileik suda zndnde katyon ve anyon verir. Bu iyonlarla elektrik akmnn iletimi salanr. G: Anot ve katot retecin hangi kutuplarna balanmtr: 4: Evet, anladm. Anoda giden iyonlar (-) ykl, katoda giden iyonlar (+) ykldr. Yani anot (+) ulu, katot (-) uludur. G: yonik katlarn su iinde iyonlamas srasnda suyun roln aklaynz? 1: Onlarn arasndaki balar zayflatp iyonlarna ayrmasn salar. 2: yonik katlar iyonlarken OH- ve H+ ile zayf balar kurabilirler. Bu sayede suda iyonlarna ayrlr. 3: Su elektrik akmn iletmez. nk iyonlarna ayrmaz. Ancak su dier iyonik katlarn iyonlamasna neden olur. 4: Su, iyonik katlardaki balar krmada rol oynar. G: Su, iyonik katlardaki balar nasl kryor? 4: Bilmiyorum. 5: yonik katy zerek balar kryor. G: yonik katlar su ile (fiziksel-kimyasal) nasl bir etkilemeye girerler? 1: yonik katlarn suda znmesi bir fiziksel etkileimdir. Ama iyonik katlar su iinde kendi elementlerine ayrrsa kimyasal bir etkileim olur. 2: yonik katlar suyla sadece fiziksel etkilemeye girer. nk znme olay meydana geliyor. 3: Fiziksel etkilemeye girerler. Su sadece iyonik katy iyonlarna ayrr. Su ortamdan uzaklatrldnda iyonik kat eski halini alr. 4: 3 ile ayn fikirdeyim. 5: yonik katlarn su iinde znmeleri fiziksel bir etkileimdir. Ancak iyonlar olutuktan sonra sudaki ortaklanmam elektronlar dier iyonlarla kimyasal etkilemeler oluturabilir. G: Suda ortaklanmam elektronlarn varlndan sz ediyorsunuz. Ortaklanmam elektron ne demektir? 5: Baka bileenlerle ortak kullanlmayan elektrondur.

Abuzer AKGN - Selahattin GNEN - Ayhan YILMAZ / H. . Eitim Fakltesi, 28 (2005), 1-8

yonik katlarn su ile etkilemesinde hem fiziksel hem de kimyasal etkilemenin meydana geldiini sylyorsunuz? 5: Evet. 1, 2, 3 ve 4 hep bir azdan evet her iki etkilemenin olmas mmkndr. G: Asit ve bazlarn su ortamnda znd zaman meydana getirdikleri elektrolitlerle, iyonik katlarn meydana getirdikleri elektrolitler ayn zellie sahipler mi? Aklaynz. 1: Hayr. Tuzlar suda asit ve bazdan daha iyi iyonlat iin elektrolitleri daha gldr. 2: Hayr. Bu maddeler farkl olduklar iin sulu zeltileri de farkl zellie sahiptirler. G: Elektrik iletkenlikleri konusunda ne sylenebilir? 2: Bunlarn sudaki elektrik iletkenlikleri birbirine yakndr. 3: yonik katlar elementlerine ayrlrlar. Asit ve bazlar kendilerine zg bir ayrma ekilleri vardr. G: Bu zgn ayrma ekillerini aklar msn? 3: Mesela zeltinin tadna veya H+, OH- iyonlarnn eidine gre farkllklar gsterirler. 4: zellikleri farkldr. letkenlik ve dier baz zelliklerin ayn olmas iin su iindeki iyonlama miktarlar ayn olmaldr. 5: Asit ve bazn znmesiyle asidik, bazik zeltiler oluurken, tuzlar genelde asidik ya da bazik zeltiler oluturmazlar. pH ve pOH deeri ntr ortama daha yakn olur. G: pH ve pOH deerlerinden ne anlyorsunuz? Aklar msnz. 4: pH; hidrojen konsantrasyonu, pOH; hidroksil konsantrasyonudur. 5: Evet. 4 doru sylyor. G: Tuzlarn pH ve pOH deerlerinin ntr ortama daha yakn olduunu sylyorsunuz. Ntr ortama daha yakn olmay aklar msnz. 5: Yani tuzlu zeltiler daha kolay ntral hale gelirler. G: Baka fikri olan var m? Dier renciler: Hayr. G: Teekkrler, grme bitmitir. rencilerin ortaya koyduu fikir ve yorumlardan, hem karmlarn yaps hem de zellikleri konusunda kavram yanlglarna sahip olduklar saptanmtr. 5. TARTIMA VE SONULAR Gerek alma yaprann tartma blmndeki sorulara verilen yantlardan gerekse grmeler srasnda katlmclar tarafndan ortaya konulan fikir ve yorumlardan, rencilerin elektrolit, elektroliz, bir bileiin iyonlarna ayrmas srecinde suyun rol, akm tayclarn zellikleri ile ilgili bilimsel gereklerle uyumayan pek ok kavram yanlglarna sahip olduklar saptanmtr. Her iki veri toplama aracndan elde edilen bulgulara bal olarak ortaya karlan kavram yanlglar aada sunulmutur. A. alma yaprandaki sorularn deerlendirilmesinden tespit edilen kavram yanlglar: rencilerin % 9,67si suyun normalde elektrik akmn iletmeyeceini, ancak metal borular iinden akarken, suya metal iyonlar kart iin elektrik akmn ilettii yanlgsna sahiptirler. rencilerin % 3,22si tebeir tozu ve su karm asit zellii gsterdii iin elektrik akmn ilettii yanlgsna sahiptirler. rencilerin % 6,45i zeytinyann su iinde znmemesinden dolay elektrik akmn iletmedii yanlgsna sahiptirler. rencilerin % 6,45i tebeir tozu ile su karmnn elektrik akmn iletmesinin tebeir tozunun su iinde yabanc madde olmasndan kaynakland yanlgsna sahiptirler. rencilerin % 9,67si alkol iinde dolaan elektronlarn elektrik akmna neden olduu yanlgsna sahiptirler. rencilerin % 12,90 alkoln su iinde iyonlarna ayrabilecei yanlgsna sahiptirler.

G:

Abuzer AKGN - Selahattin GNEN - Ayhan YILMAZ / H. . Eitim Fakltesi, 28 (2005), 1-8

rencilerin % 16,12si hangi tr zclerin hangi tr maddeleri zd konusunda yanlglar bulunmaktadr.Bu yanlglara; tebeir tozunun suda znmesi, zeytinyann suda znmesi, alkol su iinde ayrr ifadeleri rnek olarak verilebilir. rencilerin % 6,45i atomun son yrngesindeki elektronlar yerine maddenin son yrngesindeki elektronlar ifadesini kullanmalar kavram yanlgs olarak deerlendirilmitir.

B. Grmelerden tespit edilen kavram yanlglar: Tm karmlarda elektrik akm elektronlar zerinden gerekleir. zelti ortamnda serbest elektronlar vardr. zelti ortamnda bulunan serbest elektronlar kimyasal reaksiyonlara neden olur. Btn tuzlar kuvvetli asit-kuvvetli bazdan meydana gelir. Elektrolitik ayrma, elektrik akm sonucunda zeltiyi oluturan bileiin bileenlerine ayrlmasdr. Btn elektrolitler gerektir. Gerek elektrolit; svnn elektrotlar ya da g kayna yardmyla elementlerine ayrlmasdr. Fen bilgisi retmenlii programnda okuyan ve gelecein fen bilgisi retmeni olacak rencilerin, bu tr yanlglara sahip olmalar fen eitimi asndan nemli bir sorun olarak deerlendirilmektedir. Bu almadan elde edilen sonular dier almalarla da paralellik gstermektedir. Abraham, Gryzybowski, Renner ve Marek (1992), Abraham, Williamsen ve Westbrook (1994), Ebezener ve Erickson (1996) tarafndan yaplan almalarda znme kavram , Prieto, Blanco ve Rodriguez (1989) zeltilerin doas, konularnda rencilerin znme, zc, znen, elektrolit ve iletkenlik terimlerini kullanmada ve tanmlamada zorlandklar saptanmtr. Ayrca benzer zorluklarn sspansiyon ve emlsiyon, znen ve zc kavramlarn birbirinden ayrt etmede de yaand grlmtr. alk ve Ayas (2005) tarafndan yaplan elektrolitler ve elektrik iletkenlii konularndaki almalarn sonular da bu almann sonularn desteklemektedir. Bu aratrmaclarn ilk ve orta retim kademelerindeki rencilerde saptadklar kavram yanlglarnn ve anlama glklerinin niversite rencilerinde de saptanmas kavram yanlglarnn kalcln gstermesi asndan nemli bulunmutur (Akgn ve Gnen, 2004). Bu almada karmlarn elektrik iletkenlii konusunda tespit edilen kavram yanlglarnn farkl yerlerde farkl rneklemler zerinde yaplan almalarn sonular ile benzerlik iinde olmas dnyann birok lkesinde fen eitimi asndan sorunlar olduunu gstermesi bakmndan nemlidir. rencilerde yerleen ve kalc hale gelen kavram yanlglarnda retmenlerin de rol oynad ifade edilmektedir (Yabasan ve Gliek, 2003). Bu nedenle, ncelikli olarak retmen adaylarndaki kavram yanlglarnn tespit edilip giderilmesi gerekmektedir. Bunun yaplabilmesi iin de retmenlerin kavram yanlglarnn oluum biimleri ve karakteristikleri konusunda yaplan almalar takip etmelerinin ve bu konuda bilgi sahibi olmalarnn yararl olaca dnlmektedir. KAYNAKLAR
Abraham, M. R., Williamson, V. M. ve Westbrook, S. L. (1994). A cross-age study of the understanding of five concepts. Journal of Research in Science Teaching, 31(2), 147-165. Abraham, M. R., Gryzybowski, E. B., Renner, J. W. ve Marek, A. E. (1992). Understanding and misunderstanding of eight grades of five chemistry concepts found in textbooks. Journal of Research in Science Teaching, 29, 105-120. Akgn, A. ve Gnen, S. (2004). znme ve fiziksel deiim ilikisi konusundaki kavram yanlglarnn belirlenmesi giderilmesinde alma yapraklarnn nemi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 3(10), 22-37, Ekim 2004 tarihinde http://www.e-sosder.com adresinden alnmtr. Ayas, A., epni, S., Johnson, D. ve Turgut, M.F. (1997). Kimya retimi. retmen Eitimi Dizisi. Ankara: YK/Dnya Bankas ve MEGP Yaynlar. Bauner, M. ve Schoon, I. (1993). Mapping variety in public understanding of science. Public Understanding of Science, 2(2), 141-155.

Abuzer AKGN - Selahattin GNEN - Ayhan YILMAZ / H. . Eitim Fakltesi, 28 (2005), 1-8

Bilanco, A. ve Prieto, T. (1997). Pupils views on how stirring and temperature effect the dissolution of a solid in a liquid: A cross-age study (12 to 8). International Journal of Science Education, 19(3), 303-315. alk, M. ve Ayas, A. (2005). A cross-age study on the understanding of chemical solutions and their components. International Education Journal, (1), 30-41. Dobson, K. (1985). The experience of physics. Physics Education, 20, 188-191. Dykstra, D. I., Boyle, C. F. ve Monarch, I. A. (1992). Studying conceptual change in learning physics. Science Education, 76, 615-652. Ebenezer, J. V. ve Gaskell, P. J. (1995). Relational conceptual change in solution chemistry. Science Education, 79(1), 1-17. Ebenezer, J. V. ve Erickson, L. G. (1996). Chemistry students conception of solubility: A phenomenograpy. Science Education, 80(2), 181-201. Ebenezer, J. V. (2001). A hypermedia environment to explore and negotiate students conceptions: animation of the solution process of table salt. Journal of Science Education and Technology, 10, 73-91. Feldsine, J. E. (1987). Distinguishing student misconception from alternate conceptual frameworks through the construction of concept maps. Proceedings of the Second International Seminar Misconceptions and Educational Strategies in Science and Mathematics (Vol. I), Cornell University. Garnett, P. J. ve Treagust, D. F. (1992). Conceptual difficulties experienced by senior high school students of chemistry: Electrochemical (Galvanic) and electrolytic cells. Journal of Research in Science Teaching, 29(10), 1079-1099. Griffith, A. K. (1994). A critical analysis and synthesis of research on chemistry misconceptions. In H.J. Schmidt, Proceedings of the 1994 International symposium on problem solving and misconceptions in chemistry and physics. Dortmund, Germany: ICASE (The International Council of Associations for Science Education) Publications, (pp. 7099). Huddle, P. A., White, M. D. ve Rogers, F. (2000). Using a teaching model to correct known misconceptions in electrochemistry. Journal of Chemical Education, 77(1), 104-110. Johnson, K. ve Scott, P. (1991). Diagnostic teaching in the science classroom: Teaching/learning strategies to promote development in understanding about conservation of mass on dissolving. Research in Science and Technological Education, 9(2), 193-212. Kaartinen, S. ve Kumpulainen, K. (2002). Collaborative inquiry and the construction of explanations in the learning of science. Learning and Instruction, 12, 189-212. Kabapnar, F., Leach, J. ve Scott, P. (2004).The design and evaluation of a teaching-learning sequence addressing the solubility concept with Turkish secondary school students. International Journal of Science Education, 26(5), 635-652. Linder, C. J. (1993). A challenge to conceptual change. Science Education, 77, 293-300. zen, S. U. ve Grel, Z. (2003). niversite rencilerinin akm ve elektromagnetik dalga oluumu ile ilgili kavram yanlglar. Pamukkale niversitesi Eitim Fakltesi Dergisi, 13, 185-194. Prieto, T., Blanco, A. ve Rodriguez, A. (1989). The ideas of 11 to 14 year-old students about the nature of solutions. International Journal of Science Education, 11(4), 451-463. Riche, R. D.(2000). Strategies for assisting students overcome their misconceptions in high school physics. Memorial University of Newfoundland Education 6390. Sandanand, N. ve Kess, J. (1990). Concepts in force and motion. The Physics Teacher, 28, 530-533. Sanger, M. J. ve Greenbowe, T. J. (1997). Students misconceptions in electrochemistry: Current flow in electrolyte solutions and the salt bridge. Journal of Chemical Education, 74(7), 819-823. Saunders, W. L. ve Shepardon, D. A. (1987). Comparision of concrete and formal science instruction upon science achievement and reasoning ability of sixth grade students. Journal of Research in Teaching, 24(1), 39-51. Scott, P. H., Asoko, H. M. ve Driver, R. H. (1991). Teaching for conceptual change: a review of strategies research in physics learning: Theoretical issues and empirical studies. Institute for Science Education at the University of Kiel, 320-329. Schultz, K., Murray, T. Clement, J. ve Brown, D. (1987). Overcoming misconceptions with a computer based tutor. Proceedings of the Second International Seminar Misconceptions and Educational Strategies in Science and Mathematics. Vol.III, Cornell University, 434-448. Soylu, H. ve bi, M. (1999). Bilgisayar destekli fen bilgisi eitimi.III. Fen Bilimleri Eitimi Sempozyumu, M.E.B.YGM. Taylor, N. ve Coll, R. (1997). The use of analogy in the teaching of solubility to pre-service primary teachers. Australian Science Teachers Journal, 43(4), 58-64. Tery, C., Jones, G. ve Hurford, W. (1985). Childrens Education, 20, 162-165. conceptual understanding of forces and equilibrium. Physics

Yabasan, R. ve Gliek, G. (2003). Fen retiminde kavram yanlglarnn karakteristiklerinin tanmlanmas. Pamukkale niversitesi Eitim Fakltesi Dergisi, 13, 110-128.