Amerikan Efsanesi ABD'nin Dnyay Ynetme Felsefesi ROGER GARAUDY 17 Temmuz 1913'te Marsilya'da dodu.

1952 ylnda Sorbonneniversitesi'den edebiyat dalnda, 1954 ylnda da SSCB BilimlerAkademisi'nden bilim dalnda doktor unvann ald. Bir araMarksist inceleme ve Aratrmalar Merkezi mdrl yapt.Fransz Komnist Partisi'nde zirveye trmanmken makama deil, vicdan ve aklnn sesine kulak vererek bu kurulutan koptu. Fransz Parlamentosu'nda milletvekili, Millet Meclisi Bakan Yardmcs, Milli Eitim Komisyonu yesi ve Senatrolarak grev yapt. Daha sonra niversitedeki profesrlne dnd. Emekliye ayrldktan sonra telif almalarna hz verdi. Her biri dnya apnda yanklar uyandran eserleri yann-da, pek ok lkede konferanslar verdi. Basn yayn kurulularnda yaynlanan bildirileriyle milletleraras siyaset ve yanl tutumlar konusunda grlerini sk sk kamuoyuna duyurdu.

amzn yetitirdii dev dnrlerden biri olan Roger Garaudy (Roje Garodi), islm' seip Filistin halknn haklarn srail'e kar savunmaya baladktan sonra, Bat basn ve yayn organlar tarafndan dland. Daha

nceleriher hafta ya bir gazete veya bir dergi, yahut bir televiz-yon veya bir radyo istasyonunun en kymetli ve en aranan misafiri olurken, Mslman olmasndan ve srail zulmne kar kndan itibaren Avrupa ve Amerika kitle iletiim aralar kendisini tam bir skt ambargosuna tabi tuttu-lar. Kendisinden tek satrla, tek kelimeyle daha bahsetmez vekendisine sz hakk vermez oldular. Vatan Fransa'da ve Amerika ile birlikte btn Avrupa lkele-rinde kitaplar da gizli gler tarafndan fiilen yasakland veartk eserleriyle dahi okuruna ulaamad hlde, onca ilerle-mi yana ramen Garaudy, bitmek tkenmek bilmez birenerji ve umutsuzluk nedir bilmeyen bir iman gcyle alma-lann srdryor. Dnrmz sekin ve ok kltrl bir kesime hitap etmesi-ne ramen, yirmiyi akn dile evrilen eserleriyle, dnya aydn-lar arasnda ok geni bir kitle tarafndan tannmakta ve okun-maktadr. Garaudy'nin eserleri ile ilgili geni bilgi kitabn sonunda veril-mitir. ROGER GARAUDY AmerikanEfsanesi ABD'nin Dnyay Ynetme Felsefesi evirenCemal Aydn Eserin Franszca ad: Le Mythe Americain

Bu eseryazarn mtercime verdii zelyazlizinle dilimize evrilmitir. indekiler Okura 9 Antiamerikanclk Nedir? 11 Amerikan Siyasetinin Kurucu Efsaneleri 15 Ne Yapmal? 73 Amerikan Ekonomisinin Performans Efsaneleri 77 Ekler 85 Turbo Kapitalizm87 Kitaptan Semeler 89 Kreselleme 92 Byk kilem 97 Garaudy ile Rportaj 99 srail Amerika'nn Smrgesidir 103 Amerikan Hegemonyasnn ments .... 121 Terr, Gl Devletlerin Silhdr 125

Okura

Kendisiyle defalarca yz yze grm, kitaplarn tercme etmi olduum Garaudy'nin Amerika'ya id-detle kar kn biraz abartl buluyor, bunu Fransz aydn fantezisi olarak gryor, yazdklarna ve syle-diklerine inanmakta ihtiyatl davranyordum. te yan-dan, Noam Chomsky'nin pek ok kaynak da gstere-rek anlatt Amerikan acmaszl ve vaheti de bana biraz zorlama, tek boyutlu ve fazlaca militan bir bak gibi grnyordu. Fakat milletimizin yzak, btn dnya bilim evrelerinin imrendii ve ou zaman da kskand ok ynl bilim adammz Prof. Dr. Oktay Sinanolu'nun "Trk Ayntayn / Oktay Sinanolu Kita-bini okuyunca anladm ki Garaudy Amerika ile ilgili her sznde yerden ge kadar hakldr. Bu ksa sunuumda okura sadece iki hatrlatmada bu-lunmak istiyorum. Birincisi, bu kitab Amerikan dma-n olalm diye deil, sadece Amerika'nn dnyaya ve bizlere bakn, asl niyetinin ne olduunu anlayalm ve ona gre tedbirimizi alalm diye tercme ettim. nk bu kitap, kendi dndaki dnya milletleri iin Ameri-ka'nn neler dndn btn plaklyla gzler nne seriyor. Amerika'nn hayatta kalma ve dnyaya hkmran olma felsefesinin temellerini bir bir onaya dkyor. kincisi, Sinanolu'nun yukarda adn andm kitabn bu eserdeki bilgilerin test edilmesi bakmndan olsun dikkatlice okunmasn tavsiye ediyorum. Eserin sonuna konuyla dorudan ilgisi olduu iin Roger Garaudy (Roje Garaudy) ile 2001 yl Temmuz aynda

Paris'te yaptmz bir konumay ve Noam Chomsky'nin 11 Eyll hdiselerinden hareketle Ameri-ka'y eletiren bir yazsn eklemeyi gerekli grdk. Garaudy'nin bu zl ve arpc incelemesi, ayrca Edward N. Luttwak'n "Le turbo capitalisme / Turbo Kapita-lizm" kitabndan yapt zet kadar, dier ekler de okura dnyamzn iinde bulunduu durum hakknda doyurucu bilgiler verecektir. Cemal Aydn Sultanahmet, 15.02.2002

Antiamerikanclk Nedir?

Antiamerikanclk (anti-americanisnsme= Ameri-kanclk kartl, Amerikan hayranlna kar k-ma, Amerikan sistemi ve dnya grne kar ol-ma) ne bir milliyetiliktir, ne bir rklk tr; ne de bakasn, baka bir insan veya baka bir halk red ekillerinden biridir. Antiamerikanclk; bir siste-me, bir insan anlayna ve bir hayat tarzna kar mcadeledir. Tarih adan Antiamerikanclk, gnmzde Amerika Birleik Devletleri'nin banda bulunan si-yas, mal ve asker oligarinin gcnn bu anlay dnyaya zorla kabul ettirmeye yeltendii bir ktann iinde domutur. Elbette ABD byle bir zihniyeti ancak pek ok lke yneticilerinin igzarl ve kul-klelelii sayesinde gerekletirebilmi ve ger-ekletirebilecektir. Bilhassa "Antiamerikanclk" ile yabanc d-manln birbirine kartrmak niyetindeki kimse-lere kar daha da ak ve net olmas bakmndan hemen belirtelim ki: Ben bir hayat tarzn ve bir dnya anlayn ifade eden "Amerikan / Amerikal" kelimesiyle, Amerika'da domu veya 1620'den itibaren "Mayflower*"la Amerika'ya g etmi ve orada bu hem smrgeci hem de (kkenlerine gre) rk, (tarihlerine gre de) hkmedici ve bezirgan sistemi kurmu olan kimselerle alkal her trl coraf veya etnik anlam kastetmiyorum; tam aksine ben, dnya lkelerinde bu "model"i halka dayatmak isteyen btn kimselere "Amerikan / Amerikal" adn veriyorum. Bu modelin temel zellii, ekonomi ve pazarn toplumun hizmetinde olmas

deil de, toplumun tamamnn ekonominin ve pazarn gereklerine boyun emesidir. Bayan Thatcher ve Tony Blair, Chirac ve Jospin, ("pazar karsnda devletlerinin silinmesiyle de") Schroeder, Solana ve onlarn "ete"sinden daha niceleri; en az Clinton veya Madam Albright, Kissinger veya Brezezinsky kadar "Amerikan"drlar. te bizim "antiamerikanclk"mzn esas budur: Yani, antiamerikanclk, bir sistemi ve o sistemin yneticilerini hedef alyor, ayrca byk ounluu itibariyle, tpk bizler gibi, ayn "sistem"in kurban olan Amerikan halkn da ondan kurtarma mcadelesi veriyor. Demek ki bizler her yerdeki amerikanclkla ve hatta bazen iliklerimize kadar ilemi olan bu anlayla mcadele etmek zorundayz. Zira bu sistem, ileriki sayfalarda gstereceimiz zere, eer evrensel bir baarya ulaacak olursa, bizleri dnya apnda bir intihara ve insann helkna, hayatmzn ve ortak tarihimizin beer ve ilh mnsn arama abasnn ortadan kalkmasna sebep olacaktr. * (Mays iei), Southampton'dan 102 gmenle yola kan (6 Eyll 1620) gemi. Yolculardan 41 ngiliz priteni bir antlama ile (Mayflower compact) ilkelerini kaleme aldktan sonra Cod burnu yaknnda gemiden indiler ve New England'da Playmouth'u kurdular. ev.

Bu amerikanclk, bu ismi bir halkn veya bir milletin zel bir kusurundan deil, aksine iki Dnya Sava sayesinde bugn en byk zenginlii ve en byk gc elinde tutan Amerika Birleik Devletlerinin siyasetine yn veren askersna kompleksten alyor. Bizim tahlilimizin konusu, amerikancln douunu, gelime safhalarn aratrp ortaya koymaktr. Ayrca, ayet sapmalarn durdurmann yollarn bulamazsak -ki burada biz bunu deneyeceiz-, krlm bir dnyann atmalar arasnda, bizi uuruma srkleyecek olan bu sistemin imdiki safhasn gzler nne sermektir. Amerikan Siyasetinin Kurucu Efsaneleri Smrgecilik, sistemli olarak tanmad ve binlerce yldr oralar enlendiren parlak medeniyetleri ykp yok ettii iin "Yeni Dnya" ad verilen o ktann Gney yarm, Christophe Colomb'un geliinin ardndan Amerika'ya ilk papaz olarak gnderilen ve daha sonra piskopos rtbesine ykseltilen Bartolome de las Casas'n "Kzlderililerin mhas*" kitabnda "Barbarlk Avrupa'dan gelmitir" eklinde ifade ettii gibi, daha nce de tpk imdiki gibi ykmlar grmt. Smrgecilik Kuzey Amerika'ya, Meksika'nn telerine, yeni bir ekil altnda girdi. Bask ve zulmlerden kaan Kalvinizm-Pritenizm** mezhepli bir ngiliz gmen grubu

1620'de Massachussetts'e ayak bastnda, asl grevlerinin yeni bir dnya kurmak olduunu dnyorlard. ki asr sonra Amerika Birleik Devletleri'nin kurucular olan bu smrgeci yerleimciler, hibir tarih gemilerinin olmad bir memlekete iyice yerleip kk salarken bir de kendileri iin bir efsane uydurdular: * Trke evirisi, ule Yaynlar, st. **Kalvinizm: Calvin (1509 - 1554) tarafndan yorumlanan Hristiyanlk akidesi; Pritenizm: Calvin'den de etkilenen ve elencelere srt dnp sk dindarca yaamaya nem veren ve kendileri gibi olmayanlar hor gren kimselerin mezhebi. ev. Onlarn ngiltere'den gleri, Kutsal Kitab'a dayal yeni bir "k*" idi. Amerika, Allah'n Hkmranl'n tesis etmek iin "Vaad Edilmi Toprak**"t. Kzlderilileri avlamay ve yerli halkn topraklarn almay hakl gstermek iin hep bu ilh grevi ileri srdler ve Ye-u Peygamber'in Kitab Mukaddes'te anlatlan rneini ve onun "kutsal imha hareketlerini***" esas aldlar. Nitekim onlardan biri aynen yle yazmt: "Allah'n yerleimcileri savaa ard aikrdr... Kuvvetle muhtemeldir ki Kzlderililer de, srail'e kar birlik kuran eski Amelika ve Filistin kabilelerinin benzerleridir." Truman Nelson, "The puritans of Massachusetts: From Egypt to the Promise Land / Massachusetts Pritenleri: Msr'dan Vaad Edilmi Topraklara." (Judaism, c. XVI, 2, 1967). "Vaad Edilmi

Toprak" ite o andan itibaren "fethedilmi toprak" anlamna gelmeye balad. Bu soygun ve katlim uygulamas onlarn din anlayyla elimiyordu, nk zafer kazanmak kadar zenginlemek de onlara gre ilh ltfn bir iaretiydi. Bu insanlar ngiltere'den bamszlklarn iln ettikleri srada, ABD'nin kurucusu Georges Washington, Bakan olarak yapt ilk konumasnda, Amerikan siyasetinin gnmze kadar devam edip gelecek olan ana prensibinin en mkemmel formln vermiti: "nsanlarn ilerine yn veren o grnmez ele hibir halk, Amerika Birleik Devletleri halkndan daha fazla kretmek ve ibadet etmekle ykml deildir. Mill bamszlk yolunda Amerika Birleik Devletleri'ne attrlan her adm, ilh mdahalenin damgasn tayor grnmektedir." * Kitab Mukaddes'in ilk be temel kitabnn ikincisi. Hz. Musa'nn Firavunla mcadelesini ve zellikle srailoullarnn Msr'dan "k"n ve Sina'ya gidiini anlatr. ev. ** Tpk Yahudilere Nil'den Frat'a kadar olan yerlerin vaad edilmesi gibi. ev. *** Kitab Mukaddes'in Trkesinin Yeu blmnde, Yeu nderliindeki Yahudilerin bir ok ehirleri aldklar, halkn katliama tabi tuttuklar, ok kan dktkleri, yer ve kii adlan da verilerek uzun uzun anlatlr. Ayrca Yeu'nun u ifadesi birka defa tekrarlanr: "Sizin iin cenk eden Allahnz Rabdir." ev.

"Grnmez el", Adam Smith*'in kendi iktisat teorisini parlak bir ekilde tamamlamak iin bulduu bir tabirdir. Buna gre, eer her fert kendi ahs menfaati peinde koarsa, genel menfaat gereklemi olur. Bir "grnmez el"bu ahengi gerekletirir. Washington, bu "grnmez el"de ferd menfaatler ile genel menfaat arasndaki ahengin temel kanunuyla beraber Allah'n ltufkr bir mdahalesini de grmektedir. Halefi John Adams 1765'te unlar yazyordu: "Ben Amerika'nn kuruluunu, insanln hl klelie mahkm durumda bulunan ksmn hrriyete kavuturmak ve aydnlatmak zere tasarlanm, bir ilh inayetin eseri olarak gre gelmiimdir." 19. yzylda ise Herman Melvil yle diyordu: "Biz Amerikallar, zel bir halkz, sekin bir halkz, zamanmzn srailoullaryz; hrriyetlerin (kutsal) sandn bizler tayoruz." (America as a civilization / Bir Medeniyet Olarak Amerika, s. 893) Gnmze kadar bu iman esas ile o iman temellendirenin yd edile gelmesi manidardr: Her dolarn zerinde Washington'un resmi ile u artc slogan yanyana baslmaktadr: "IN GOD WE TRUST" (Biz Allah'a gveniriz).

Bu durum artk "seilmi halk"n yeni siyasetinin deimez genel eilimi olacaktr: Allah ve dolar iktidarn iki memesidir. *Adam Smith (1723-1790), "Milletlerin Zenginlii" (An Inquiry in o the nature and causes of the wealth of nation) kitabyla iktiat teorisini kuran skoyal iktisat. ev. Washington'dan sonra Amerika Birleik Devletleri bakanlna gelen John Adams u iddiasn aka savunur: "Amerika, insann kendi kimlik ve kiiliine kavuaca mekn olmas iin Yce Allah tarafndan yaratlmtr." (Autobiographie, c. I, s. 282). Amerika federasyonunun, din adam Dana gibi, ilk teorisyenleri, Yeni Devlet'in bu ilh ynne sk sk vurgu yapmlardr: "Kesinlikle Yce Allah tarafndan kurulmu ilk hkmet ekli brnilerinkidir. Bu hkmet banda Yehova'nn bulunduu birleik bir cumhuriyetti." (Dana, Sermons / Vaazlar, s. 17). Amerika Birleik Devletleri'nin nc Bakan Jefferson da kendi halknn "Allah'n seilmi halk" olduunu iln edecektir (Virjinya eyaleti zerine notlar. Blm 19). Bakan Nixon da, tpk iki asr nceki gibi, yle diyecektir: "Allah, Amerika'yla birliktedir. Allah, Amerika'nn dnyay ynetmesini istiyor."

Bakalarnn srtndan geinmelerini hakl gstermek iin btn Amerikan Bakanlar ayn lflar edeceklerdir. Dile getirdikleri bu inan ifadesi ile bilfiil uygulamalar arasndaki tezat, Amerikan siyasetinin deimez bir esasdr. Mesel Mac Kinley Filipinleri "ykseltmek, medenletirmek ve hristiyanlatrmak" iin oralar fethe gidiyordu. Pek ou arasndan ite bir rnek: 1912'de, Meksika'y istil eden Bakan Taft* u beyanat veriyordu: "Meksika hkmeti srail'de bir Tanr bulunduunu ve O'na itaat etmenin bir vazife olduunu anlayncaya kadar, halkmz ve onun Meksika'daki mlklerini korumaya mecburum." William Howard Taft, 1909-1913 yllar arasnda ABD bakanl yapm bir siyasetidir (ev.). Kendisini yneten oligarilere gre, Amerika hep ilh nayet'in silhl kolu olarak kald iin, Washington'dan Clinton'a sylem hi deimedi. Viet-nam savann en civcivli zamannda New York Bapiskoposu Kardinal Spellman, "Amerika'ya ve Allah'a inanan" btn kimseler adna konumak zere Saygon'a gidiyor ve Viet-nam'da katliam yapanlara "Sizler (Hazreti) sa'nn askerlerisiniz!" diyordu.

Hem hkmetlerin sbvansiyonlar, hem de devletin d lkelere silh satm iin aratrma ve sava sanayiini gelitirmeyi finanse etmesi sayesinde, ar silhlanma ve silh ticareti, lke ihracatnn en parlak sektr hline gelmitir. Amerika Birleik Devletleri'nin "ekonomik refahnn"en etkili dayana olan bu ar silhlanma ve silh ticaretini hakl karmak iin, bugn bile, Pentagon'un (ABD Savunma Bakanl'nn) ideologu Samuel Huntington, "Medeniyetler atmas" kitabnda, ABD'nin aslnda dnya hegemonyas kurma gayesi gden bylesi projelerini "Yahudi-Hristiyan medeniyetini slm-Konfys gizli ittifak" ile kar karya getirerek din bir hal seferi klna sokup tannmaz hle getirmektedir. Politikaclar, medya ve onlarn elebalar, bu efsanelere tarih gerekler elbisesi giydirerek halk uyutma grevini stleniyorlar. Ve bu, t balangtan beri byle srp geliyor. Amerikan siyasetinin ilk ve en kavrayl analistlerinden biri olan Tocqueville ok nceden u notu dyordu: "Btn Amerikallarn kendi dinlerine inanp inanmadklarn bilmiyorum, fakat onlarn cumhuriyet kurumlarnn ayakta kalmas iin dinin zorunlu olduuna inandklarndan eminim." Ve ilve ediyordu: "Bazlar Hristiyan dogmalarna inandklar iin, dierleri ise onlara inanmaz grnmekten korktuklar iin bunlar dile getiriyorlar. ...Amerika Birleik Devletleri'nde egemen olan din olandr, o yzden de ikiyzlln ortak olmas gerekir."

Alexis de Tocgueville, 1840'ta kaleme ald "La democratie en Amerique / Amerika'da Demokrasi" kitabnda bu trelere ball ve ba eii daha o zaman gzler nne sermiti: "Ben Amerika Birleik Devletleri'ndeki kadar az dnme ve tartma hrriyeti olan baka bir lke tanmyorum." 1858'de, ender muhaliflerden biri olan (Walden ya da Ormanda Hayat'n yazar) Henry David Thoreau unlar kaleme alyordu: "Basn hrriyetini kontrol etmek iin kimsenin kanuna ihtiyac yok. Bunu kendi kendisine yapyor zaten, hem de fazlasyla. fade edilebilecek eylerle ilgili bir mutabakata varm olan bu topluluk, kendiliinden baz esaslar belirlemi ve bunlardan sapan herhangi bir kiiyi aforoz etmeyi st rtl olarak karara balamtr. yle ki bin kiide bir kii bile farkl bir ey sylemeye cesaret edemez. "Yneticileri Amerikan vesayetini kabul etmi lkelerde bugn "teki dnce" ad verilen artlandrma ve kamuoyunu ynlendirme, gerek "amerikanclk'n zelliklerinden biridir. Mac Carthysme (Makkartizm), ortal kasp kavurmak iin 1952'de Mac Carthy'inin gelmesini pek de yle beklemedi. Mac Carthy, atom enerjisi aratrmalarnn nclerinden biri olan Oppenheimer gibi lkenin en saygdeer entellektelleri arasnda bile, bizzat Amerika iinde, "unamerican" (Amerikal kartl veya Amerikal olmayan) faaliyetleri izletmek suretiyle buna sadece "antiamerikanclk" etiketini takm oldu o kadar.

ABD'nin zirvelerde olduu bir dnemde ortaya karlan ve Amerikancln zt kutbu olan bu anti-amerikanclk, t ilk zamanlardaki engizisyoncu o ar dindarln (pritanizmin) modern bir ekli idi. Nitekim Tocqueville'in bize naklettiine gre, Connecticut'un kanun yapclar, 1640-1650 yllarnda, "kutsal kitaplar" dan karlm u ceza yasasn yrrle koyuyorlard: "Her kim ki Rab'dan baka bir lha tapacak olursa idam edilecektir." Temel farkllk udur ki, bugn ayn lh'a, baka "deerler"i daha dorusu ticar olann dndaki deerlerin yokluunu savunmak iin, yani (ticaret) hrriyeti veya (oligarilerin en son kaygs olan) "insan haklar" iin ibadet edilmektedir. Btn siyasetlerin en kanls olan Amerikan siyasetinin ilk efsanesi ite bu bizler "seilmi halkz" efsanesidir. Bu efsane, stn rklar ve aa rklar arasnda bir hiyerari kurarak, btn milliyeti ve smrgeci zulmleri mazur gstermeye yarar. Bu efsaneden hareketle (dier milletlere) hkmetme "hakk"nn ancak kendilerinde olduunu savunurlar. Ayrca, o (iddia ettikleri) Allah tarafndan grevlendirildikleri bahanesiyle, kendilerini sadece insan iradesiyle ortaya konmu olan her trl milletleraras kanunun (mesel Birlemi Milletler kararlarnn) zerinde grrler. (srail devleti, Birlemi Milletlerin srail devleti ile ilgili ilk kararna "paavra" -tabir Ben Gourion'a aittirnazaryla bakyordu. O karar, bu devleti kuran ve snrlarn belirleyen karard. ABD de Yugoslavya'ya kar sava

aarken hem halklarn egemenliine dair milletleraras kanunu inemi hem de BM'in kararna gerek grmemiti.) Bu "sekin halk" iddiasnn Hitlerci yorumunun ne byk zulmlere yol at, dnya apnda bir egemenlik kurarak "yeni bir adam " yaratma grevini stlenmi "sekin Cermen halk"nn, "ri rk"n stnlnn yceltilmesine nasl srkledii biliniyor. "Allah tarafndan seilmilii" savunan bylesi bir iddiaya Rousseau u ok sert cevabn veriyordu: "O halde sizin ilhnz bizim Allahmz deildir, diyeceim ben o mezlere. Zira kendisine tek bir halk semekle ie balayan bir ilh, btn insanlarn Allah' olamaz." (Emile, kitap 4) Amerikancln ikinci esas, Bamszlk Bildirisi'nden ve bu bildirinin "Washington'un tayin ettii ilk maliye bakan Alexandre Hamilton'un yorumundan doan esastr. Gerekte Adam Smith'in bir mridi olan Hamilton, mlkiyetin insann "kutsal"bir hakk olduunu ve "grnmez bir el" tarafndan haberleri olmakszn ynlendirilen kiisel menfaatlerin birbiriyle kar karya geldikleri pazarda "genel menfaate dntklerini dnyordu. Onun iin de pazar, sosyal mnasebetlerin tek dzenleyicisi oluyordu. Hamilton, Smith'den sadece bir noktada ayrlr. O da devletin rol meselesidir. Hamilton'a gre devlet, pazardaki rekabetin serbest ileyiinin zaruri olarak dourduu artan eitsizlikleri hafifletmek iin deil, aksine vergilerini

hafifletmek ve kendilerine azami yardmda veya kamu sipariinde bulunmak suretiyle en rekabeti teebbslerin destekisi olmak iin mdahale etmelidir. zellikle Merkez Bankas, kuvvetlilerle zayflar arasndaki devaml atmaya mdahale etme ihtimali bulunan her trl demokratik kontrolden uzak tutularak zerk bir statden yararlanmaldr. (Georges Washington emekliye ayrlrken millete yapt veda konumasnda kendisine ilham kayna olacak kadar Georges Washington'a yakn olan) Hamilton'un doktrininin en dikkat eken zelliklerinden biri, sistemin motor unsuru olarak rvetilie / yolsuzlua (corruption) stn bir yer vermesidir. nk rvetilik sistemin motoru olan kiisel kar aramada nemli bir tahriktir. Muzaffer "Amerikancln", yani "pazar tek tanrclnn" gnmze kadar sregelen zellii, pazar ekonomisinin zorunlu ve tabi var noktas olan rvetiliin bu rol, sistemin mantk, kanlmaz bir sonucu olarak kabul ediliyor. Alain Cotta, "Le capitalisme dans tous ses etats / Btn Ynleriyle Kapitalizm" kitabnda bu sistemin mantn yle anlatr: "Rvetiliin ykselii, finans ve medya

faaliyetlerinin artmasndan ayrlmaz. Enformasyon, her trden mal operasyonlar araclyla -zellikle de birlemeler, satn almalar ve borsada irket hisselerini arz gibi yollarla- btn bir hayat boyunca sk alma pahasna elde edilmesi imknsz bir serveti birka dakikada salama imkn verdiinde, bylesi bir serveti satmak ve satn almak olduka cazip bir hl alr." (Alain Cotta, Le capitalisme dans tous ses etats / Btn Ynleriyle Kapitalizm, Fayard Yaynlar, 1991) Yazar unu da ekler: "Ticaret ekonomisi ancak bu otantik pazarn gelimesiyle desteklenebilir... Velhasl rvetilik, plna benzer bir rol oynar." Noam Chomsky*, Amerika'nn "demokrasiyi, yani "ak" toplumlar savunma iddiasndaki d politikasnn temel hedefini mkemmel bir ekilde tarif etmitir: "ABD'nin d politikas, iinde Amerikan irketlerinin geliip byyebilecekleri milletleraras bir dzen kurmak ve devam ettirmek iin tasarlanmtr. * Chomsky'nin 11 Eyll saldrlar ve Amerika'nn tutumu ile ilgili grleri iin kitabn sonundaki eklere baknz. ev. Bu, bir 'ak toplumlar' dnyas olacaktr. Ak toplumlar demek, verimli yatrmlara ak, ihracat pazarnn yaylmasna ve sermaye transferine, ayrca insan ve madd

kaynaklarn Amerikan irketleri ve onlarn yerel ubeleri tarafndan smrlmesine elverili olan toplumlar demektir. Terimin gerek anlamyla 'ak toplumlar', ABD'nin ekonomik nfuzuna ve siyas kontrolne ak olan toplumlardr." "Amerikanlatrma"nn belli bal unsurlar ite bunlardr. 1- zerinde Allah'n cennetini gerekletirmek iin dnyaya hkmetmenin "apak alnyazsn" kendisinde tayan "seilmi halk" olma kanaati. 2- Bu ilh seimin iaretinin baar ve zafer olduuna kesin inan. Bunun tezahr ise zenginliktir. Bu sistemin balangcnda yer alan Hamilton'un anlayna gre de o zenginlie ulamak iin "kazananlar" tarafndan hangi vastalarn kullanld nemli deildir. 3- Sosyal bir durumun rk veya irsiyetten kaynaklanan balangtaki eitsizlikleri, en gllere en zayflar ezme imkn vermek iin "serbest mbadele" yi oyunun en etkili kural hline getirir. 4- Bundan da, Schlesinger'in ifadesiyle, ticarette baarnn "ahlk bir davran " olduu ve "kazananlar"n, zellikle en fazla kazananlarn bu sistemde takdis edilmeseler bile taltif edilmeleri gerektii neticesi kar. Nitekim John Rockfeller "misyon"unu yle dile getiriyordu: "Bana bu serveti Allah vermitir... Para kazanma gc Allah'n bir ltfudur... Bu

ltfa mazhar olduum iin vazifemin daima daha fazla kazanmay ve kazancm vicdanmn emrettii ekilde insanlk iin harcamay dnyorum." Ferd baarlarda olduu gibi memleketin iktisad zaferlerinde de ayn din hava yaylr. Los Angeles'te, Mays 1981'de, Beyaz Saray'n himayesinde dzenlenen, 300 irket sahibinin bir araya geldii "ktisad Kurtulu ve Manev Kurtulu" konulu bir "seminer"de, Hilton oteller zincirinin patronu Nelson Hunt diyordu ki: "lkemiz iin en nemli ey, manev bir ortama sahip olmaktr. Byle bir ortam bize, kazanabilecek durumda olduumuz paray kazanma imkn verecektir." (Zikredildii yer: Les Americains / Amerikallar, Mazarine Yaynlar, 1983) Daha 1840'ta, ABD'nin ilk ve en basiretli gzlemcisi Tocqueville, "La democratie en Amerique / Amerika'da Demokrasi" kitabnda, domakta olan devlette o zamanki bu ileyii yle tahlil ediyordu: "Para aknn insanlarn kalbinde bylesine byk bir yer tuttuu baka bir halk tanmyorum." Ve ekliyordu: "Maceraclar ve speklatr kalabalndan oluan bir halk." Bu ifade, bir halkn rk bir gzle deerlendirilmesi deil, aksine bir millet olmaktan ziyade, Tocqueville'in syledii gibi, ortak bir tarihleri-ve kltrleri olmayan bir gmenler "yn" olan bir "millefin douunun tarih artlarnn apak bir gzlemi idi.

Meneleri ne olursa olsun bu insanlar, byk ounluu itibariyle, i bulmak ve para kazanmak iin gelmilerdi. rlandal veya talyan, Meksikal veya inli olan bu insanlar bir araya getiren tek ba, kendilerini ie alan bir firmada alanlar birbirine balayan ba ne ise o idi. Hibir yerli kltr (asl yerli halk dland iin), byle kklerinden kopmu bir yna mterek bir manev hedef veremezdi. ("Allah tarafndan seilmi olma" ve "apak alnyazs" efsaneleri gibi) kurucu efsanelerle maskelenmi olsa bile, t balangcndan itibaren ABD, srf ekonomik ve teknolojik rasyonaliteye gre dzenlenmi bir rgtlenmedir. Fert bu rgte, retici veya tketici, tarla ac ve speklatr, topra, petrol veya altn sahiplenmede btn dier insanlara rakip soyguncu olarak katlr. Bunlar yaparken de ferdin tek gayesi, eyay satn alma gcn miktar bakmndan alabildiince artrmak ve, rvetilie ncelik veren Hamilton dogmas uyarnca, icabnda bunu insanlara rvet vererek gerekletirmektir. Nih gaye ve hayatn anlam zerindeki her trl tefekkre bu sistemde kesinlikle yer yoktur ve bunlar ancak ok kk bir aznla has zel bir mesele olarak kalr. Yine de bu ok kk bir aznlk, Yeni Darvinci bir evrenin manev boluunun dourduu ortama kahramanca direnmektedir. Yeni Darvinci evrene gelince, bu gr, en parlak taraftarlarndan birinin "pazarn ilh kanunlar "adn verdii eye dayanmaktadr. (Edward

N. Luttwak, Le Turbo Capitalisme / Turbo Kapitalizm, Odile Jacob Yaynlar, 1999, s.94) G ve zenginliin tesinde asl o gaye yokluu, sistemin sadece temel bir zellii deildir, sistemin varln devam ettirebilmesinin de bir artdr. Luttwak, olduka ak yreklilik ve alayclkla hatrlatr ki, savunduu (ve kapitalizmin gelimesinin en son noktas olan) rejimde, "kiinin tabiliinin kayb bir bakma kastidir. uurun kastl olarak uyurgezer bir yaantya terk edilmesi, geriye kalan tek tercihtir. stn nitelikli giriimciler, n plndaki siyasetiler ve dier kazananlar iin bylesi bir yaant bir baar garantisidir, zira onlar nih gayeleri dnecek olurlarsa, kendi mahiyetlerim bozarlar... Turbo kapitalizm, pazarlar fethetmekle yetinmez, pazar kuatmasn insan faaliyetin btn alanlarna yayar." (ad geen eser s. 285) Misal olarak da, pazarn icaplar yznden nih gayelerinden tamamen uzaklam "gzel sanatlar, edebiyat ve spor"u gsteriyor: "(bunlar) deme yapabilecek bir halkn veya sponsorlarn dikkatini ekmek... kr azamiye ykseltecek bir gsteri olmak zorundadr". (A.g.e, s. 287) Tam anlamyla insan veya ilh her trl gayeden yoksunluk, bugn dnyaya egemen olan "Amerikanclk"n en gze batan niteliidir: Aralarla amalar birbirine karm, "niin"in yerini "nasl" almtr. Btn gayelerin yerine geen bir vasta olarak para, din hline gelmitir.

Bu hastalk (yani Amerikanclk) dnyay istil etmitir. "Antiamerikanclk" ise, bu hastala kar bir mcadeledir. Biz bu hastalktan kendisi de kurban durumuna dm ve para babalar, siyasetiler, askerler oligarilerinin kurban olmu Amerikan halkn da ifaya kavuturmak zorundayz. Bu oligariler o halka bu gayesiz hayatlar, bu anlamsz siyaset ve tarihi dayatyorlar, tpk btn dnyaya dayatmaya altklar gibi. Amerikancln en nemli dogmas olan "pazar tek tanrcl"nn mull bir tarifi, (tabi bu, ekonomi politiin eitimi konusundadr, fakat kltrn btn sahalar iin de geerli bir tariftir) iktisat Michel Albert tarafndan "Capitalisme contre capitalisme / Kapitalizme Kar Kapitalizm", (Seuil Yaynlar, 1993, s. 230) adl kitabnda verilmitir: "Felsef meseleyi gayecilikten boaltp uzaklatrmak, kafi bir zorunluluktur." Amerikancln Tekvin'ini (Douu'nu) aratrrken, Amerika Birleik Devletleri'nin bamszln iln etmeden nce, bir smrge olduunu unutmamalyz. "stn rk"n, yani oraya gelip yerleen smrgecinin temel rklnn iinde tad o btn hususlar da... Aksi takdirde, sistemin temel elikisini anlayamayz. Yani bu sistem, "Beyaz rk" lehinde mcerret evrensellik ilnlar yaparken, niin bakasn, Kzlderilileri veya zellikle de Siyahileri reddettiini.

Zaten o yzden, ekonomik "yar"n daha kalk noktasnda kkl bir eitsizlik vardr. Her eyden nce, 1790 saymlarna gre, -her trl meden haklardan dlanm- Siyahi kleler, 4 milyonluk nfusun yzde 17'sini oluturur. Beyazlar arasnda, sadece bir tek misal verecek olursak, Boston'da, nfusun en zengin yzde 10'u, (siyahi kleler dndaki) yoksul iiler ve denizcilerden meydana gelen halkn btnnn servetinin 8'de 5'ine sahiptir. Kle edinmeyi hakl gstermek iin eitli deliller vardr. ncelikle din: "Yeni Dnya"da "cennet" ina etmek gibi ilh bir projenin temsilcileri olarak gelenler iin Amerikan yerlileri Hristiyan olmadklarna gre, Yeu'nun Amalikalar yapt gibi imha edilmeleri uygun olan cehennemlik kimselerdi. ok dar, basitten bileie doru tek izgi hlinde giden ve evrimci bir tarih anlayna dayanan bir delil, bu din ispatn yerini alr veya daha ziyade buna ilve edilir ki o da udur: Amerika'nn yerlisi, tpk "vahi bir hayvan" gibi avlanarak hayatn srdrmektedir. "Tarmclkla yaamak insan trne hastr; avclkla yaamaksa hayvanlar lemine zgdr... Kutsal Kitap insana 'Sen topra ileyeceksin' demitir." nsan hayatn ne olduunun tek tarifi (onlara gre) budur. (Brackenbrige, Indian atrocities / Kzlderili Katlim,

1782)* Onlarn "cehennemlik" delili, u rk "barbar" deliline mkemmelen uyuyor. Deimeden kalan tek ey, bakasn kt grerek onu ortadan kaldrma iradesidir.

Franklin, Kzlderililerin bir yandan ellerinden topraklarn alrken, bir yandan da yok olularn abuklatrmak iin onlarn alkolik olmaya tevik edilmesini tavsiye ediyordu: "Onlarn topraklarnn bir ksmn, yani bizim yerleimimize daha elverili ksmlarn terketmeye zorlamak gerektii kanaatindeyim. Bu din ve rk efsaneler adna, Amerika Birleik Devletleri bir "Kzlderili av" ile tarihin en byk "etnik temizlik" teebbsn balatt. Kzlderili direnii Wounded Knee'deki Siyularn (Sioux) katlim ile ancak 1890'da asker ynden krlp sona erdirilecektir. Ayn smrgeci ve rk kafayla bakasn reddedi, daha sonra, kle ticaretinin hzla artmasyla Siyahlar hedef alr. Bu hususta da ilk nce Kutsal Kitap referans olarak kullanlr. Massachusetts Yce Divan'nda ye (Salem Cadlarn mahkm eden mahkeme bakan) hakim S. Sewail, yine Kitab Mukaddes'ten ve Aziz Pavlus'tan (Korentlilere 1. Mektup 12/13-26) Allah'n kle edinmeye

izin verdiinin ve Siyahlarn, (Hz. Nuh'un olu) Ham'dan ilh gazab miras aldklarnn delilini karr.*** *Bilhassa baknz: Elise Marienstrass, Les mythes fondateurs de la nation americaine / Amerikan Milletinin Kurucu Efsaneleri/complexe Yaynlar, Brksel, 1992. **Thought in Indian treaties / Kzlderili Anlamalarndaki Dnceler ", American Museum, 1791. ***Samueln Sewall, The selling of Joseph / Yusuf'un Satl, s. 3-87, alntlayan Marientrass (a.g.e, s. 237) Daha sonra, "aydnlanma felsefesi"nin tesiriyle, klecilik taraftarlar delillerini, tabiat kanunlarna ve Lock felsefesine dayandrdlar. En nihayet de, din klfa brnen u iktisad delil ortaya atld: "Buraya yerleen bu topluluu lh inayet seip tayin etmi ve iklimin scaklna Zencilerin Beyazlardan daha alkn olmalar yznden de, Avrupallara tercihen Siyah klelerin burada almasn istemitir." Gerekten de bu kleler o topraklarn deerlenmesini saladlar. Irk bir biyoloji, "yaratllar gerei klelie elverili bu insan rk"nn aaln ispat iin takviyeye geldi.

"Btn insanlarn eit haklara sahip" olduunu iln eden (igalci yerleimciler tarafndan hazrlanm) Bamszlk Bildirisi ile bir asrdan daha fazla sren imdiki klelik ve gnmze kadar gelen Siyahlara kar yrtlen ayrm arasndaki eliki gn gibi ortadadr. ki asr sonrasna, yani bugne geldiimizde ise, yine "insan haklarn savunma" adna, hava bombardmanlaryla, alkla veya iktisad altyaplarn tahribiyle ocuklarn ve sivillerin katlim devam etmektedir. Anayasa ve Anayasann "zel kurumu" ile yurttalk faaliyetlerine itirak etmekten men edilmi kleler, Aristo'nun yirmi sekiz asr nce yazd gibi, "konuan letler"dir. "nsan haklar'ndan kast, Beyaz adamn haklardr ve Amerika Birleik Devletleri iindeki Beyaz adam ise "Wasp"tr (White anglo - saxons protestants/ Beyaz AngloSakson Protestanlar). Birleik Devletler'in oy hakk, mlkiyet, silh tama ile ilgili "klelik kanunlar "ndan hibiri, Anayasa tarafndan yrrlkten kaldrlmad. Kzlderililere gelince, ayn rk sebeplerden tr, onlar (vergi demedikleri iin), resmen vatanda kabul edilmezler.

1892 tarihli bir kanun "doulu rklar"n dardan lkeye gn resmen kstlar. 19. yzyldan itibaren, (en gszlerin en gller tarafndan bertaraf edilmesi demek olan) "Sosyal Darvincilik"in etkisi, ekonomik ve sosyal kriterler zerine kurulmu bu ayrmclklar alabildiine geniletecektir. Amerikancln yrngesini izmek demek, tpk Dante'nin Cehennem'inin i ie "halkalar" eklinde sralan gibi, bu sisteme balln gitgide genileyen blgelerini izip tespit etmek demektir.* Birinci halka, Kuzey Amerika halkasdr. Yani, Kzlderilileri soykrma tabi tutan "zorunlu etnik temizlik" "halkasdr. Bylece hem msn ve budayyla arazilerine, hem de petrol ve altnyla yeraltna sahip olunmutur. stelik ikinci halkaya, yani Orta Amerika ile Gney Amerika halkasna yaklamak iin de gerekli olan temel birikim gerekletirilmitir. Bu ilk safhann "meru " hareket noktas, sembolik olarak, Amerikan vatandalarna (yani menele-'i ne olursa olsun yalnzca "Beyazlar"a) zel bir silah tama izni veren ikinci Anayasa deiikliidir.

*Bu deiik "halkalar" arasndaki Amerikan yaylmacl konusunda, Michel Bugnon-Mordant'n u eserine baklabilir: L'Amrique totalitaire / Totaliter Amerika, Favre Yaynlar, Lozan, 1997 Esas itibariyle bu, "zararllara" (yani Yerlilere) kar savunmaya ve onlarn imhasna ynelikti. Bu dzenleme ylesine mhim ve hatta kutsal bir nitelik kazanmt ki bugn Amerika'nn nfusunu aan saydaki (200 milyondan fazla) bir miktara ulaan silhlarn serbest satna izin veren o deiiklie hl el srlememektedir. Amerika'ya g edenler dalgasyla birlikte "Bat 'ya hcum ", artan bir younluk kazand. Anavatanlarndaki mahkemelerden kaan sabkallardan tutun da, Avrupa'daki Kutsal ttifak'n zulmnden veya baka ktalardaki zorbalklardan yakasn kurtaran siyas gmenlere kadar uzanan karma kark bir ynd bu. Asl byk kitleyi de topraksz ve toprak edinme hrsyla yanp tutuan kyller, isiz iiler, mevkilerini kaybetmi dknler ve umutsuzlar oluturuyordu. Bir de mflis speklatrler veya her trl ipini koparm firariler... Herkesin gcne gre, saylar az ve pek gln bir ekilde silhlanm yerli halktan bir parsel koparabildii devasa genilikteki bir "Amerikan ryasyd"'bu. Son katlimda (1890 Wounded Knee katlimnda) asker ynden ezilmelerinin ve en insanlk d artlarda toplu tehcirlerinin

ardndan, 1776'nn 600 bin Kzlderili'sinden 1910 ylnda artk sadece 200 bin kii kalabilmiti. Kudurgan iddet, ileride "top yekn sava" ad verilecek olan harekt onlara kar uygulayan Amerikal general Sherman'n "yi bir Kzlderili lm bir Kzlderili'dir" diye tarif ettii yerlilerin katlim ile de snrl kalmaz. Kendilerine "tarla aclar" adn veren maceraclar aralarnda kavga ediyorlar ve ganimeti paylamak iin fert fert veya rakip eteler hlinde arpyorlard. Aslnda vnmek iin yaplm olan ok saydaki Amerikan filmi, kendileri iin tabanca veya tfein tek kanun ve tek adalet olduu bu apulcularn o vahi canglnn ne mene bir ey olduunu bizlere apak gstermektedir. "Snr" efsanesiyle hlelenmi Amerikan kahraman imaj ite byle ekilleniyordu. Nitekim, fertler arasnda olduu kadar devletler arasnda da her zaman galip gelen bu iddetin simgesel imaj olan Tarzanlar ve James Bond'lar, sinemada o Amerikan kahramannn ete kemie brnen temsilcileridirler. "Snr" kelimesinden Avrupallarn anladklar ile Amerikallarn kastettikleri mn bir deildir. Amerikallara gre bu, bir devletin (savalarn sonularna bal olarak

deimeler gsteren) hudutlarnn kadastro izgisi deildir. Onlar iin, istilclar Pasifik Okyanusuna varp dayanncaya kadar devam eden ve ancak o zaman "snrn kapan "n iln ettikleri srekli yer deitiren bir izgidir. stelik o snr, insan "insann kurdu" olduu ve zaferin en glye ait bulunduu mcadeleye de sk skya baldr. Bu mcadele, Kzlderililerin geriye pskrtlmesi ve mlklerine el konulmas da olabilir, ganimeti sahiplenmek iin Beyazlar arasndaki mcadeleler de. Onun iin, Kuzey Eyaletleri arasndaki "Birlikten Ayrlma Savalar" ounlukla ayn vahetle ve sembolik bir ekilde ayn ahslar tarafndan yrtlmtr. Nitekim General Sherman, bakasn ayn ekilde reddetme ve onu iblisletirerek ayn ekilde yok etme iradesi adna, ayn "top yekn sava " Gneylilere kar gerekletirmitir. Kaliforniya'da altn yataklarnn bulunmas, altn ilelerini ele geirmek isteyen rakipler arasndaki o mcadeleyi daha da iddetlendirdi. Bat topraklarnn "sat" hakkndaki 1785 nizamnamesi de, Pasifik'e kadarki arazinin zaptedilmesi iin Kzlderililere -ve rakiplere- kar avn balatlmasnn iareti olmutu. 1823'te Bakan Monroe kinci halkann fethinin balangcn belirleyen doktrini aklar. Monroe, Amerika ktasn,

ABD'nin koruyuculuunu yapt bir btn olarak ele alr: "Eski Kta, Avrupallarn; Yenisi, Amerikallarn." Bu fetih, Meksika'nn istils ve 1845'te Texas'n ilhakyla balad. Ltin Amerika'ya el koyu iki farkl metodla gerekletirildi. Kh asker bir igale gtren ve dpedz bir ilhakla neticelen iktisad bir istil ile yapld. Porto Rico'da bu byle olmutur. Kh Amerika Birleik Devletleri, ilk aamada, Gney Amerika'dan spanyol, Portekiz ve ngilizlerin kovulmalarna imkn veren bamszlk hareketlerini destekledi, ardndan Amerikan yatrmlarna kap aan kendilerine yrekten bal hkmetlerin ibana gelmesini salad. lke zerindeki ekonomik hakimiyetlerini, yerli ikbal avclarnn da su ortaklyla devam ettirmek iin, bazen her trl halk direniini krmakla grevli asker diktatrlkleri kulland, bazen de seilmi fakat yine emre amade yneticilerin iktidara gelmesine izin veren suistimal ve rvet yoluyla terr devreye soktu.* Ltin Amerika'nn bu hakimiyet altna aln (ikinci halka) hakknda bkz. Peria Torres'in makalesi.

nc halkaya gei, (1914'ten 1945'e kadar sren) o "30 yl sava "nn ardndan Avrupa'nn baml hle gelmesiyle gerekleti. Avrupa'y bitip tkenmi bir ekilde ABD'ye teslim eden Avrupa ii hakiki bir "i sava'l bu. Bu iki sava sayesinde Amerikallar, 1945'te, dnya zenginliinin yarsn ellerine geirdiler. (George Kennan, Policy Planning Studies /, 23 ubat 1948). Daha 19. yzyln sonunda sistemin gelecei ve niha zaferi salama balanm grnr. Nitekim senatr Beveridge, 1898'de, u parltl ufku iziyordu: "Dnya ticareti bizim olmaldr ve olacaktr. Biz buna sahip olacaz. Denizlerin stn ticaret gemilerimiz kaplayacak. anmza lyk bir filo kuracaz. Kendi kendilerini yneten byk koloniler, bandralarmz dalgalandrarak ve bizim iin alarak, ticaret yollarmz zerinde gidip gelecekler. Messeselerimiz ticaretimizin hamleleriyle ykselen bayramz takip edecekler. Ve Amerikan hukuku, Amerikan dzeni, Amerikan medeniyeti ve bayra, bugne kadar kanl ve skntl, fakat ok yaknda Allah'n yardmyla gz kamatrc nitelik kazanacak olan topraklara ayak basacaklar." Dorusu bu ya, 1914-1918 sava, Avrupa zerinde dalga dalga kan ve Amerika'ya dalga dalga altn aktarak bu iyimser tahmini hakl karr. Ve Amerika zafer iin yardma ancak 1917'de, yani Alman ordusuna galip gelme ansn tamamen kaybettirmi olan Verdun ve Somme savalarndan sonra gelir (nitekim kinci Dnya Sava -1939-1945- iin

mdahale yapaca zaman da 1944 yln, yani yine Naz ordularna her trl zafer midini kaybettiren Stalingrad savandan ok sonrasn bekleyecektir). Tarafszlk", 1917'de, Amerikan ihracatn yzde 3 artrmt. ABD'nin ticaret dengesi, 1914'te 436 milyon dolarlk bir fazlalktan 1917'de 3 milyar 568 milyon dolara frlamt. ABD'nin o dnemki bakan Wilson, spanya-Amerika savan, Filipinlerin zaptedilmesini, Porto Rico ve Kba'nn igalini tasvip etmesinin ardndan, Theodore Rosevelt ve Taft tarafndan kararlatrlm mdahalelerin toplamndan ok daha fazla sayda mdahalenin "sorumlusu olmutur" diye yazar Franck Schoell, "Histoire des Etats-Unis / ABD'nin Tarihi" kitabnda (Payot yaynlar, Paris, 1965, s. 262). 1916'da, Kba'daki bykelisine bteyi kontrol etme hakkn verir... Ayn yl, Wilson'un "Chattanooga" ve "San Diego" kruvazrleri, ABD'ye itaat eden Emiliano Chamorro'yu Nikaragua'ya zorla kabul ettirir ve ordusu Panama'y igal eder. 1916'da, Fransa'ya 300 bin cana mal olan Verdun ve Franszlara 200 bin, ngilizlere ise 400 bin kii kaybettiren Somme savandan sonra, 16 Ocak 1917'de Alman Dileri Bakan Zimmerman'n Amerikallar tarafndan ilhak edilmi olan Texas, Yeni Meksika ve Arizona topraklarn geri almak iin Meksika ile asker bir ittifak ngrdn renince, zayf devletlere kar sava gemilerini gnderme

politikasn ok iyi uygulayan bu "dealist" (Bakan Wilson), eskiden Meksika'y istil etmi olan ayn general Pershing'i Fransa'ya karma yaptrmaya ("America first" nce Amerika diyerek) karar verir. (u hle bakn, bizler "La Fayette'in ite biz geldik!" eklindeki o prl prl efsanesinden ne kadar da ok uzaz!)*

* La Fayette, Amerika'nn bamszl iin yardma koan, hibir karlk beklemeden ngilizlere kar savaan nl bir Fransz komutandr. Kendisinin o dnemlerde olduka maceral bir hayat vard. Yazar, Amerika'nn kurtuluu ve kuruluu srasnda Fransa'nn menfaat gzetmeyen katklarna karlk, Amerika'nn gerek Birinci ve gerekse kinci Dnya Sava srasndaki karc politikasn karlatryor. ev. Versailles Anlamasndan sonra, ABD'ye kar borlanm olan Mttefikler, bunlar Amerikan "big business / tekelci ve egemen, byk sermayeli ticaret"ine demeye davet edildiler. Bu durum ise Mttefiklerin Almanya'ya "tazminat" dayatmasna sebep oldu. Bu da sonuta, Hitler'in demagojik propagandasnn en iyi delillerini oluturan ifls ve isizlie yol at. Mehur iktisat Lord Keynes, 1919'da, Barn ktisad Sonular kitabnda unlar yazyordu: "Eer bizler Orta

Avrupa'y kastl olarak fakirletirmeye alrsak, pein pein ve kesin bir inanla haber vereyim ki bunun intikam korkun olur: Yirmi sene iinde, galibi kim olursa olsun, medeniyeti mahvedecek olan bir savala kar karya kalrz." Bu uyar, Wilson'un 8 Ocak 1918'de, "demokrasinin mdafaas" hakkndaki o mehur "14 nokta"y Kongre'ye sunmasna mani olmaz. Fakat asl mesele bor meselesidir ve her eyden nce de "tilf" devletlerinin Amerika Birleik Devletleri'ne demeleri gereken borlardr. denmesi gereken ticar borlardr bunlar. Hem sonra Fransa ve ngiltere tarafndan Almanya'dan istenen, Almanya'nnsa deyemedii "tazminat" vardr. Derken ABD u garip dolambal yolu devreye sokar: fls yznden bor deyemez durumdaki Avrupa lkelerine yatrm yapamadndan bol sermaye ile dolup taan ABD, tilf devletlerine tazminatn demesi iin Almanya'ya dn para verir, bylece de tilf devletleri Amerika'ya borlarn deme imknna kavuurlar. Ar gl Amerikan ekonomisi, stoklarn artk eritilemedii bir hzla retim yapar, bu yzden de birok iletme tam bir deme sknts iine der. Ykseklere kanat rpma hlindeki sistemin ar snmas felkete yol aar.

yle ki sava sayesinde Amerika Birleik Devletleri'ni dnyann bir numaral gl devleti yapm olan yeni ve mthi ilerleme, Amerikan sisteminin ilk byk baarszlyla sonulanr: 1929 iktisad buhran, Amerikan kapitalizminin olaanst makinesinin arza yapabildiini ve Amerika ile birlikte dnyay da iflsa srklediini, btn dnyay akna evirecek bir ekilde, gzler nne serer. lkenin tand en byk tarih sarsnt oldu bu. Zira bu kriz, Georges Washington ve Alexandre Hamilton'dan beri yanlmaz, ilh bir kurulu sayla gelmi olan sistemin bizzat prensiplerini tartlr duruma sokuyordu: Halbuki finans oligarisine yetki veren mutlak pazar hrriyeti ABD'nin zaferini salamas gerekiyordu. Bu dogma, tarihen de, yani dnya apndaki top yekn zaferin garantisi gibi grnen ilk iki halkann ele geiriliinin tarihiyle tasdik edilmi gibiydi. Hle bakn ki bir 1929 Ekim akam bu telsz gven yklverdi. Dev bankalar kapanyor, binlerce iletme ifls ediyor, baz sanayi liderleri intihar ediyor, 9 milyona yakn isiz (lkenin alan nfusunun yzde 17'si) sokaklara dklyor ve meydanlar bir biri ardnca kan isyanlar ve polisin artan iddetiyle dolup tayordu. Andre Maurois o zamanlar yle yazyordu: "1932-1933 knn sonuna doru seyahat yapsaydnz, btn umudunu yitirmi bir halkla karlardnz... Amerika; bir sistemin, bir medeniyetin sonunun ok yakn olduuna inanmt."

Korkun kriz ancak sistemin mant en u neticelerine kadar itilmi olduu iin patlak verdi: Liberal sistemin byk aktrlerinden her biri, sistemin kanunlar gerei, en ihtirasl olanlar da dahil, iletmelerin zaferinden o kadar emindiler ki bu zaferi nceden kestirip zerine yatrm yapm ve servetlerini bunun iin bahse koymulard. Ne var ki phenin domas ve bu ani gvensizliin Borsa'ya yansmas, dolaysyla da o koca btnn dizili domino talar gibi yklp kvermesi iin birka baarszlk kfi gelmiti. Artk iletmeler ve bankalar pepee borlarn deyemez duruma dyor ve eilimin ktmser gidii borsay eskiden en yksek kra ve zafere yneltirken imdi en dk seviyeye ekiyordu. Mart 1933'te bakanlk koltuuna oturan Franklin Delano Roosevelt ilk nce gidip dua etti. "Apak aln yazsn"na olan inan sarslyor muydu? Bu lke Allah tarafndan terk mi ediliyordu? in aslna bakarsanz, sistemin temel elikisini da vuran, Adam Smith'ten ilhamla ortaya atlan Hamilton dogmasdr: Fertlerin menfaatlerinin toplamnn umumun menfaatini salayaca doru deildir. Tam aksine bu durum, bir cangl meydana getirir ve bu canglda rekabet hlindeki zel karlar sonu gelmez bir ekilde birbirleriyle habire arpr ve bu yzden de hakik bir toplumun olumasn engeller. Onun iin, bu durumda u rpertici soruyu sormak

gerekiyor: Amerika Birleik devletleri bir millet midir? Onun kaderine tekrar inanlabilir mi? Roosevelt iktisad durgunlua kar koymann yeni bir ekli olan "New Deal / Yeni Sistem'i iln ederken bir kurtarc gibi grnd. Sistemi esas itibariyle tartma konusu yapmakszn birka reformla onun sertliim trpledi. Bilhassa da byk bayndrlk faaliyetlerini balatarak bunlar araclyla isizlii ve bundan kaynaklanan gerginlikleri drmek iin devleti devreye soktu. Bu yaplanlar, zel byk giriimlere destek olmak" ilke edinen Hamilton'dan beri, devlete o zamana kadar atfedilen roln tersine ilerdi. ktisad buhrann en ldrc etkilerine kar bu reform palyatif bir tedbir oldu. Gayya kuyusundan klyordu, ama meselenin ok ksm bir zmyle klyordu. O yzden de 1937'ye gelindiinde Amerika yeniden ekonomik durgunluun iine yuvarland: 1937'de, diye yazar Galbraith, tekrar 9 milyon isiz ortaya kmt." ktisad kriz, kesin bir ekilde ancak ikinci Avrupa sava sayesinde ald. Bu savata da ABD, srf kendi karlarna yarayacak ekilde manevralar yapt: Fransa 1940'ta bozguna urar uramaz Vichy'e oynad ve Vichy hkmeti* nezdine bir bykeli atayarak kendisini resmen tand. Roosevelt, Weygand**'n

yanna, Kuzey Afrika'ya, zel grevlileri Amiral Leahy ile Konsolos Murphy'yi gnderdi. Bir yandan da Churchil'i Almanya'daki sivil hedefler zerine ve Belika ile Fransa'nn igal edilmi blgelerine youn bombardman yapmaya tevik etti. Pearl Harbour'da Amerikan deniz filosunun (kesif olmasna karlk Amerikan Genel Kurmay' tarafndan inanlmaz bir ekilde fark edilmemi olan) Japon hava kuvvetleri tarafndan tahrip edilmesinden ve Almanya ile talya'nn 11 Aralk 1941'de ABD'ye sava iln etmesinden sonra, General de Gaulle, Roosevelt tarafndan "nemsiz ve devrini tamamlam bir tarihin glnecek kadar ad bir kalnts" olarak grld iin Vichy ile kurulan sk balar aynen srdrld. * Vichy yerel idare merkezine yerleen (1940-1944) ve mareal Petain'in ynetiminde, Alman igali boyunca Fransa'y yneten hkmet. ev. ** Daha nce Fransa Genel Kurmay Bakanl yapt, 2. Dnya Sava srasnda Petain'in savunma bakanln stlendi ve Vichy hkmetinin temsilcisi olarak Cezayir'e gnderildi. ev. 1942'de senatr Truman (mstakbel Bakan) unlar yazar: "Eer Sovyetler Birlii zayflarsa, kendisine yardm etmek

gerekir. Eer Almanya zayflarsa, kendisine yardm etmek gerek. Aslolan onlarn birbirlerini yok etmesidir." Kasm 1942'de Adrien Texier'nin naklettii ve (De Gaulle'n szcs) Andre Philips'in de hazr bulunduu bir grmede Roosevelt kendi pragmatizmi ile iftihar ediyordu: "Ben bilhassa etkililie nem veririm. zlecek problemlerim var. Bu konuda bana yardma koanlar, ho geldiler safalar getirdiler. Bugn Darlan bana Cezayir'i veriyor ve ben haykryorum: Yaasn Darlan! ... Eer Quisling bana Oslo'yu verirse, haykrrm: Yaasn Quisling!... Yarn Laval bana Paris'i verirse, ben yine haykracam: Yaasn Laval!"* Gerekte Kuzey Afrika'ya yaplan karma, De Gaulle' meselenin dnda brakarak, iktidar Darlan'a verdi. talya'da da iktidar, Petain'in emrinde alan Darlan gibi, Musolini'ye hizmet etmi olan General Badoglio'ya teslim edildi. Fransa kylarna karma yapmak iin en gl kontenjan ngiliz ordular temin ettiler. Tpk Provence'a yaplan karma iin de mevcudun yzde 70'ini Maripli askerlerin salad gibi. Normandiya karmasnn takviminden De Gaulle haberdar edilmedi ve bu yzden Hr Fransa kuvvetleri emirleri de yalnzca ngiliz komutandan aldlar.

*Zikreden: Brugnon-Bordant, L'Amerigue totalitaire / Totaliter (nsz: Pierre Salinger) Fauvre Yaynlar, Lozan, Bir ngiliz-Amerikan asker idaresini ngren lkenin ilk kurtarl plnna ancak De Gaulle'n bir emri ile engel olundu. Fransz direniine gvenen De Gaulle, iln ediyordu ki "Kurtarlan her toprak paras Fransz Mill Kurtulu Komitesi (CFLN) tarafndan tayin edilen bir heyet tarafndan ynetilecektir. Bu durum, Fransa Cumhuriyeti'nin geici hkmetini oluturmak iin Direni Mill Konseyi tarafndan derhal kabul edilecektir." Amerika Birleik Devletleri, himayesi altna ald devletlere "nc halka"y dayatr ve zaferden, her eyden nce ekonomik krlar salamaya bakar. 1944'ten itibaren Beretton Woods Anlamalar, dolar altnla eitleyerek ve gnmze kadar da olduu gibi devam ettirerek, dolarn egemenliini resmiletirir. 1944'te, drt sene zerinden iki milyar dolarlk bir yardma mukabil, pazarn Amerikan ithalatna kaytsz artsz aan Fransa iin Blum Byrnes anlamalar gibi ABD, iki tarafl plnlar yapar. Bylece Avrupa'nn tamamn yava yava bir Amerikan protektoras* hline getirir. 1947'deki Marshall pln, bu "nc halka"nn olduka anlaml bir safhasn oluturur.

kinci Dnya Sava ertesinde km bir Avrupa karsnda zenginlikle dolup taan ABD, btn bilyeleri kazand iin, oyun oynamaya devam etmek istiyorsa elindeki bilyeleri arkadalarna dn vermesi gereken bir ocuk gibiydi. Demek ki mesele, Amerikan mamullerini alp tketmesi ve parasn demesi iin Avrupa'y borcunu deyebilir hle getirmekti. * Protektora, kuvvetli bir devletin zayf devletle kurduu korumaya ilikin hukuk bir rejimdir. Bu rejimde gl devlet, uluslararas yetkileri kendinde toplar, korunan devlet i ilerinde hrdr (ev.). O sradaki Amerikan retimi, drt yldan beri sava ara ve gereleri ihracatyla iyiden iyiye kanlanp canland iin tam kapasiteyle alyordu. 1947'den itibaren CIA, sava sonrasndaki Avrupa'da durumun gsterdii, u ifte ekonomik ve siyas tehlikeyi haber veriyordu: "Amerika'nn gvenlii iin en byk tehlike, Bat Avrupa'da ekonominin kmesi ihtimalidir. Bunun neticesinde de komnist unsurlarn iktidara gelmesidir." Bu ifte tehlikeye are bulmak iin ABD yneticileri, Avrupa'nn yeniden inasna matuf dedikleri bir "Marshall Pln" ortaya attlar.

Fakat bu yardmn siyas artlar katyd: Her eyden nce de Bat hkmetlerinden komnistlerin bertaraf edilmesi art vard. Bu d mdahale derhal kendini gsterir: 4 Mays 1947'de Fransz komnist bakanlar hkmetten atlr; 13 Mays 1947'de talyan komnist bakanlar hkmetten atlr; Ayn ay Belika'da komnist bakanlar hkmetten atlr. Bu atlmalarn hemen ardndan 5 Haziran 1947'de "Marshall teklifi" resmen iln edilir. Elde edilen bu netice sayesinde, politik bask arac olmasnn yannda, Avrupa'ya Amerikan ihracat iin bir promosyon program da oluturan bu plnn tatbikat mmkn hle geliyordu. Yardm", "Marshall Pln"nn en nemsiz hedefiydi. 1947 Nisan tarihini tayan bir inceleme, Amerikan yardmnn sadece u hususlara hasredilmesi gerektiini gzler nne seriyordu: "Amerika Birleik Devletleri'ne ok gsterili bir insan yardm sayesinde evrensel bir takdir kazandrma frsatnn doduu nadir durumlar hri... ABD iin birinci derecede stratejik nemi hiz lkelere." (Joint Chiefs of Staff / Ortak Personel Bakanlar, 1769/1)

Dileri Bakan Dean Acheson ve Amerika'nn nfuzlu senatrleri, 1950'de, u konuda mutabakata vardlar: "Eer in'de ktlk ve alk ba gsterirse, Amerika oraya biraz yiyecek gndermelidir. Al dindirecek ve giderecek kadar olmayan, fakat psikolojik savata puan kazandrmaya yetecek ekilde bir yardm". (Stephen Shalom: Z. Magazine, Ekim 1990) Geri Marshall Pln zamannda "yardmlama" ve "cmertlik"ten ok bahsedildi. Fakat daha 1948'de, o zamana kadar Mill Gvenlik Konseyi'nin banda bulunmu olan Georges Kennan ak ak unlar yazyordu: "Bizler dnya servetinin yaklak yzde 50'sine, fakat nfusunun yzde 6,3'ne sahibiz ... Bu durumda kskanlk ve hn konusu olmamz kanlmazdr. Gelecek dnemde hakiki vazifemiz, mill gvenliimizi tehlikeye atmadan bu eitsizlik vaziyetini devam ettirmemize imkn verecek ilikiler sistemini gelitirmektir. Bunu gerekletirmek iin, her trl hiss davrantan kendimizi kurtarmamz ve uyankken rya grmeyi brakmamz lzmdr. Dikkatimiz, her yerde dorudan doruya mill hedeflerimiz zerinde toplanmaldr. Kendi kendimizi aldatmamamz gerekiyor. Bakalarn dnmek ve dnya apnda hayrsever davranmak lksn bugn kendimizden uzak tutmalyz. Bulank gayelerden ve Uzakdou'yla ilgili olarak da insan haklar, hayat seviyesinin ykseltilmesi ve demokratikleme gibi gereklemeyecek hedeflerden bahsetmeyi brakmalyz. Aktan aa kuvvet kullanarak harekete geeceimiz gnler uzakta deildir O zaman idealist sloganlar yznden canmz ok sklacak,

onun iin de bylesi daha iyi olacaktr." (Policy Planning Studies, 23 ubat 1948) Aslnda bu ak ifade, halaskar bir Amerika'nn geleneinde yoktu. ki asrdan beridir, egemenlik isteinin ahlk ve hatta din bir maske tamas gerekiyordu. Sava bitmiken ar silhlanma politikasnn, "er mparatorlu'na kar bir mcadele ile hakl gsterilmesi artt. Kennan'n halefi Paul Nitze bu meseleyi ok iyi kavrad: eytanla harbet-mek gerekiyordu ve bu eytan "Boleviklik" oldu (zaten bunun geni anlam akt: Kendi pazarlarn byk Amerikan firmalarna artsz olarak amayan bir memleket ya "komnist'ti ya da en azndan Sovyetler Birlii'nin su orta). O zamanlar bu eytan Sovyetler Birlii oldu, nitekim onun yklndan sonra bu eytan, slm veya Huntington'un iaretiyle, "slm ve Konfys medeniyetlerinin gizli ittifak" yahut btnyle nc Dnya lkeleri olacaktr. Harp sanayi kompleksinin stratejisinin metafizik, misyoner bir temeli vard ve bu strateji bir "Hal" ideali tayordu: "Allah yle istiyor!" Bylece Amerikan ekonomisinin bir uyarcya ihtiya duyduu her seferinde, ya arac tekiltlarn "yumuak" yollaryla harekete geiliyor, ya da iyilii veya demokrasi, insan haklar, insan mdahale, gibi yinin e deerlerini mdafaa etmek adna dnyann drt bir bucana sava alabiliyordu.

Yumuak" metoda gelince, bu metot, (sefalet veya alk da sava kadar etkili ve onun kadar kitle hinde lmlere sebep olmasna ramen), Amerikan Oligarisinin mesel (her ikisi de Bretton Woods'ta ekillendirilmi olan) Milletleraras Para Fonu (MF) veya Dnya Bankas gibi uydu tekiltlarnn oluturulmasyla gerekletirildi. Ve bu rgtler, "Kalknmaya veya gelimeye yardm" maskesi altnda dnya sathna ahtapotun kollarn u asl grevle uzattlar: Ancak Amerika Birleik Devletleri'nin ekonomik ve politik modeline, yani nemli "yapsal ayarlamalar" yaparak kresellemi bir "iktisad liberalizm" modeline uymay kabul eden lkelere kredi vermek. Bu "yapsal ayarlamalar"n belli balcalar ise unlardr: 1 - Fiyatlarn serbest braklmas, 2 - Mill parann devalasyonu, 3 - cretlerin dondurulmas, hatta indirilmesi, 4 - D a drmek iin kamu harcamalarnda nemli kesintilere gidilmesi, 5 - Byk kamu kurulularnn (bankalar, ulam irketleri, sna firmalarn) zelletirilmesi, 6 - S nrlarn milletleraras rekabete almas,

7 - hracat mamullerinin snrl bir saysnda uzmanlama. Bu istekler her yerde benzer etkilere sahiptir. Serbest braklan fiyatlar yukar frlar; bu durum, kk aznl daha bir zengin ederken halkn geni kesimi iin zorunlu ihtiya maddeleri yanna yaklalmaz hle gelir. hracat kamlayaca sanlan devalasyon, ounlukla lke hayat iin zaruri ithal mallarnn fiyatlarn artrr ve genele nispetle oranlar gln derecede kald iin ihracat zerinde sadece ok basit bir tesiri olur. cretleri dondurma veya indirme, fiyatlarn serbest braklnn neticesi olan enflasyonu azdrr, sefaletin artmasna ve birok yerel hkmetin suistimali yznden zaten istikrarszlam veya krlgan hle gelmi sosyal tabakalarn toplumdan dlanmasna yol aar. Avrupa'da "nc halka"nn fethedilmesinin tamamlanmas, ideolojik etiketleri ne olursa olsun, siyas yneticilerin iktidardan hemen hemen toplu el ekilerinden tr, uzun zaman iinde atma olmakszn gerekletirilebilmitir. Zengini daha zengin, fakiri daha fakir eden bu sistemi Reagan ABD'ye en dizginsiz bir mantkla dayatrken, ngiltere'de ayn sistem "muhafazakr" Bayan Thatcher tarafndan kopya edildi. Kendisinden sonra "i partili" Tony Blair, Bayan Thatcher'n bir "don "u gibi davranyor. Fransa'da, sadece slp farkyla hem "sac" Bakan Chirac,

hem de "sosyalist" Jospin'in oban denei altndaki "sol" tarafndan da bu sisteme ayn teslimiyet gsterildi. Demek ki "Antiamerikanizm "in, yani yeni "ibirlikilie" kar yeni "direni"in artk coraf anlam bulunmamaktadr. Atlantik'in br kysnda olduu gibi Avrupa'da da pazarlar hkmetlere git gide daha fazla yn veriyorlar. Devaml zelletirme ve mal dzensizlik politikas sayesinde, yabanc ve zellikle de Amerikal byk kurulular ekonomimizden gittike daha fazla pay alyorlar. Sadece Fransa'dan misaller vermekle yetinelim:Wellington fonu, Rhne-Poulenc'in bir numaral hissedardr. Amerikan Lazard ve Templeton hem Rhne-Poulenc'e, hem de Fidelty ile birlikte ounluk hisselerine sahip olduu Pechiney'e itirak ediyor. Schneider'de grubun finans direktr Claude 'essin itiraf ediyor: "Bundan byle bizim sermayemizin yzde 30'dan fazlas yabanc yatrmclarn elinde bulunuyor." Ayn ekilde Paribas sermayesin yzde 33', Lafarge imentolarnn yzde 40', Saint-Gobain'in yzde 33', Lyonnaise des Eaux'nun yzde 25'i A.G.F.'nin yzde 40' vb... 19 Kasm 1996 tarihli Le Monde'da, Eric Izraelevicz unu yazyordu: "Dikkati eken husus, Fransa'da mill sanayinin can ekitiidir. Yabanc irketler bu lkede bundan byle

hibir tepkiyle karlamakszn btn deerli iletmeleri satn alabilirler." Tek kelimeyle Avrupa sanayii Amerikan kontrolne geiyor. Dnya Ticaret rgt (OMC) yesi (Kba'ya yatrm yapmay yasaklayan Helms Burton kanunu veya ran ve Libya'ya kar da Amato yasas gibi kendi kanunlarna milletleraras zorlayc bir yrrlk vermek de dahil, her eyi yapmay kendisine mubah gren Amerika Birleik Devletleri hri) bir memleket artk: -Zira ithaltn destekleyemez; snrlayamaz, iletmelerini paraca

-Mill sanayilerle ayn artlar kabul etmi okuluslu firmalarn gelip yerlemesine kar kamaz. Bu buyruklar ineyen lke, silhla tehdit kadar korkun olan ekonomik yaptrmlara mstahak bir sulu hline gelir. IMF'nin (Milletleraras Para Fonu'nun) isteklerine boyun emi memleketler, bunun kendilerine (1988'de Cezayir'den yine 1998'de Endonezya'ya kadar) hangi isyanlara ve nice lmlere mal olduunu pekala bilirler. Maastricht bu klelikte kesin bir nn iareti olmutur. Maastricht Anlamas'nn kabulnden beri temel siyas kararlarn yzde 70'inden fazlas artk Parlamento tarafndan

deil, 340 milyon Avrupalnn kaderine hkmeden dzenlemeleri tasdik etmek iin her alt ayda bir birka saatliine toplanan 12 Babakan dnda kimseye kar cevap vermek mecburiyetinde olmayan Brksel'deki teknokratlar Komisyonlar tarafndan alnyor. Maastricht Avrupa's bir Amerikan Avrupa'sdr. Nitekim bu gerei metinde kere tekrarlanan ayn ifade gzler nne seriyor: "(Anlama'nn) hedefi, Atlantik ttifaknn Avrupa ayan glendirme arac olmas dolaysyla Bat Avrupa Birlii'ni (BAB) gelitirmektir" (BAB hakknda Bildiri, B. 4). Amerikan Avrupa'snn bu bamll konusunda kimse aldanmasn diye 1. Bildiride, muhtemel ortak savunmann "Atlantik ttifak'nnki ile uyumlu" olaca (paragraf I) "BAB ve Atlantik ttifak erevesi iinde" olmas gerektii ve "ttifak'n istiarenin temel forumu olarak kalaca" (B, 4) aka belirtilmitir. u halde sz konusu olan gcn kabul ettirmek deil, aksine Amerikan d politikasnn sadece bir unsuru olmaktr. Maastricht Avrupa's, ABD'nin dnya hakimiyet politikasnn genel artlar iinde yer alr. 8 Mart 1992'de New-York Times, Pentagone kaynakl- bir belge yaynlyordu. Bu raporda unlar okuyabiliyorduk: "Savunma Bakanl, souk sava sonras dnemde Amerika

Birleik Devletieri'nin siyas ve asker misyonunun Bat Avrupa'da, Asya'da veya Bamsz Toplumlar arasnda hibir rakip sper gcn kmasna meydan vermemeyi garanti altna almak olacan beyan etmektedir." Bu belge, "dnya dzeninin nihayet ABD tarafndan desteklendii hissi"nin nemi zerinde durmakta ve egemen bir asker iktidarn bulunduu bir dnyay anlatmaktadr. Bu buyurgan asker iktidarn efleri "blge veya dnya apnda daha nemli bir role soyunmaya kalkacak muhtemel rakiplerin cesaretini kracak tertibat almakla ykmldrler. "NATO'yu maynlayacak, mnhasran Avrupallar iin bir gvenlik sisteminin ortaya kmasn engellemeye almalyz" (International Herald Tribne, 9 Mart 1992). Maastricht konferansnn son perdesinde, Atlantik ttifak'yla (NATO) mnasebetler hakkndaki Bildiri, bu konuda hibir pheye mahal brakmaz: 'Avrupa Birlii, NATO iinde benimsenmi hkmlere uygun olarak hareket edecektir". Avrupa messeselerinin "d siyasetin btn alanlar" iin mterek bir politika yrtmesini ngren anlamann anlam, Revue de Defense Nationale / Mill Savunma Dergisi genel yayn ynetmeni Paul-Marie de la Gorce'a gre, "harfi harfine, artk hi mill politika olmayacaktr" demektir. Bu hkm, V. baln J-1 maddesinin balangcnda ve ayrca J-4 maddesinde bulunmaktadr.

Demek ki sz konusu olann bir Amerikan Avrupa's olduu ok aktr. Ekonomik ve sosyal politika, ksacas siyaset de ayn durumdadr. Nasl Bush 1991'de Kuzey ve Gney Amerika'y1 Alaska'dan Ate lkesi'ne kadar bir tek pazar teebbsne girimise, nasl Senegal devlet bakan Abdu Diyuf 'a, Afrika'nn hzl ekonomik birlii konusundaki Amerikan iradesini bildirmise, ayn ekilde Bakan Reagan da daha 1985'ten itibaren "Avrupa Birlii'nin Lizbon'dan Sovyet topraklarnn ilerine kadar uzanp genilemesi" arsnda bulunmutu. Georges Bush, Maastricht'te alnan tarih kararlara sevinmi ve yle demiti: "Daha birlemi bir Avrupa, ABD'ye, daha byk sorumluluklar stlenmeye hazr, daha tesirli bir mesai arkada kazandrr. " Clinton ise 1998'de Euro'nun ortaya kn hararetle selmlamt. Maastricht, snrsz bir pazar ekonomisine tam ve kesin bir kural olarak balanma anlamna gelmektedir.

J. 3 maddesi kararlardan caymann yasaklanmasn ak ve net bir hkme balar.

CNPF'nin ktisat Servisleri eski genel mdr ve CEE'nin iverenler adna Ekonomik ve Sosyal Komite azas Robert Pelletier, ileriye dnk olarak u tahminlerde bulunur (Le Monde, 23 Haziran 1992): spanya'da 1997'e kadar isizlik oran yzde 16'dan yzde 19'a kacak; talya'da "isizlikte tarihte grlmemi bir patlama olacak"; Yunanistan ve Portekiz iin bu konuda "ba dndren yzdelerle karlalacak". Franszlara gelince, "Onlardan uzun sre gizlenemeyecektir ki, pazar ekonomisine dnn liberal renkleri altnda Maastricht tarafndan yrtlen siyaset, gerekte u son altm yln sahiden en gerici modelidir." Amerika Birleik Devletleri'nin hakim olduu dnya pazarna bu ekilde dahil olan Avrupa; tarmn, endstrisini, ticaretini, sinemasn ve kltrnn tamamn serbest mbadelenin kurallarna teslim eder. Maurice Allais kadar tedbirli bir ekonomist ise bu hususta yle der: "u anki eilimiyle, dnya apnda bir serbest mbadeleye her trl ynelii, en azndan tahmin edilebilir bir gelecek iin doru bulmuyorum." Yakn ve can yakc rnekler onun endielerini hakl karyor.

Her eyden nce bu, Amerikan ziraatilerinin menfaatleri uruna katledilen Avrupa tarmyla ilgili hususlarda yaanmtr.

Dorudan doruya ABD ve onun Amerikan Genel Direktr Arhthur Dunkel'den esinlenen 18 Mart 1992 anlamalar, Avrupal tarmclara dnya pazaryla baedebilme imkn verecek olan Avrupa Ortak Tarm Politikas'n (PAC), ABD'nin Avrupa'ya hormonlu ve Brksel'de yasaklanm et ithaltn zorla kabul ettirmek iin yaptklarna benzer misilleme tehditleriyle tartma konusu hline getirmektedir. Avrupa Amerikan buyruklarna annda boyun emektedir: Nitekim ortak tarm politikasn reforma tabi tutmak iin 21 Mays 1992'de akdedilen anlama, ekilebilir arazinin yzde 15'inin mecburen nadasa braklarak tahl retiminin drlmesini, seneliine de dana eti retiminin yzde 15 ve tereyann da yzde 2,5 azaltlmasn zorunlu klyor. retimi aaya ekmek maksadyla et ve st iin samal inee verilen prim kaldrlm ve st kotalar yzde 2 orannda aa ekilmitir.

Avrupa tarmclndaki byk ksnt (hem de insanln bete birinin alktan kvrand bir srada), denebilir talebe cevap vermede Amerikan ziraatilerine meydan bo brakmaktadr. Bu canavarca tarm politikasnn anahtar: (Kibarca denebilir talep diye adlandrlan) pazar, tek

Amerika'nn zel faaliyet ve kazan alan olarak kalsn diye, teminatl fiyatlar ve ekim alanlarn azaltarak verimi ve verimlilii drmektir... Masraflar Avrupa Topluluuna ait olmak zere 800 bin ton sr eti, 25 milyon ton tahl, 700 bin ton tereya ve st tozu stoklanm dururken, Amerikan tarm sistemiyle uyum salamak iin, borcunu deyemeyecek o a ynlar listeden silinip karlmaktadr. Avrupa sanayii de bu giditen az etkilenmedi-Daha nce, Avrupa'da rekabetin kurallarn ayakta tutmak bahanesiyle, Avrupa rekabet komiseri ngiliz Leon Brittan, bir Avrupa grubunun Amerikan irketlerini rahatsz eder bir boyuta erimesine meydan vermemek iin, Fransz ve talyan iki irkete Havilland havaclk firmasn satn almay yasaklamt. Yolcu Ua (Airbus) Endstrisine verilen denebilir avanslarn, bu uaklarn fiyatlarnn yzde 35'i yerine- ki Avrupallar bunun altna inemezler- yzde 25'ini amamas iin bask yapyorlar. Serbest mbadele propagandacs Amerikallar, misilleme olarak, Yolcu Uaklar sanayiini bu uaklara Amerikan pazarn kapatacak vergilerle vurma tehdidinde bulunuyorlar. Leon Brittan'n Perrier'nin Nestle tarafndan alnmasna Avrupa pazarnda ylmay nlemek iin diyerek (halbuki iin asl Amerikan irketleriyle rekabet edebilir bir pazar amamak iin) kar kt maden sularndan elektronie varncaya kadar btn sektrler iin ayn durum sz konusudur. Nitekim Hollanda Phillips grubu ve Fransz

talyan SGS grubu. Thomson'dan sonra, Alman Siemens grubu da byk umutlardan vazgeti ve toplu imalt Amerikan IBM'e brakt. Amerikan teknolojisinin bu vesayeti altna girmekten doacak istihdam ve isizlik felketlerini artk varn siz hesap edin. En arpc rnek silh ticaretidir. Georges Bush'un konvansiyonel silhlar da dahil, silhlarn oaltlmasna kar mcadele edecei eklindeki vaatlerinin zerinden henz bir sene bile gemeden, Pentagon ile Savunma Bakan Dick Cheney arasnda varlan Mays 1991 anlamas, federal hkmetin Amerikan ihracatlara silh ve mhimmatlarn sergileyip satmalarna yardm etmesine izin verir. Bunun sonucu 1991'de ABD, Krfez Sava'nn grlmedik reklmn yapt silh ve mhimmat ihracatn hemen hemen ikiye katlar. Bu satlar 1991'de yzde 64 orannda artar ve 1990'n 14 milyarna karlk 23 milyar dolara frlar. Hasl Avrupa, btn alanlarda bir kle Avrupa'dr. unu da ilve edelim: Bu On ikiler Avrupa's, eski smrgeciler klbdr. Hepsi bir araya gelmitir. ncleri: spanya, Portekiz; byk mparatorluklar: ngiltere, Fransa, Belika, Hollanda; ge gelenler: Almanya ve talya. Hal byleyken, Maastricht anlamalarnda 66 sayfa zerinde yirmi bir satr nc Dnya ile mnasebetlerin (balk WII, madde 130-U) tarifine, bunlarn gelimesi ve yoksullukla

mcadele ile ilgili gzel szlere ayrlmtr. Ana tez ise, gelimekte olan lkeleri dnya ekonomisine, yani onlar ldrecek olan ekonomiye, sokmadr. Avrupa'nn eski smrgeci gleri, nceki rekabetlerinin tesinde, bugn yeni tip, birleik ve totaliter bir smrgecilii oluturmak zere Amerika'ya tabi olmay kabullenmilerdir. Bylece Avrupa, Smrgeci, fakat Krfez lkelerinde, olduu gibi Amerikan efendilerine baml bir Avrupa olarak kalmaktadr. Pazar tektanrcl esasna dayanan sistem, iddeti ve cinayeti, kamay ve uyuturucuyu ve (130 decibellik Rocklardan tutun, bir genci her eit tenkit zihniyetinden boaltp sersemletirmeye ve hayvanlatrmaya kadar gtren) btn beyin ykama' ekillerini dourmaktadr. Bu sistem, her trl kltrn ykcs ve yok edicisidir. Biz bu tahlili btn teferruatyla ele almayacak, sadece kltr ynnden smrgeletirmenin en gze batan ve en ykc ynn hatrlatmakla yetineceiz ki bu da sinema ve televizyondur. Dnya Ticaret rgtnn (OMC, eski GATT) atlmna dayanan ve kltr ticaretin bir ubesi olarak gren Washington ve Hollywood, US Global Audiovisuel Strategy

balkl bir belgede duyurulan ilkelere bal olarak bunu zorla benimsetmek istiyorlar: Kstlayc tedbirlerin glenmesini (zellikle de Avrupal ve mill eserlerin datm kotalarn) nlemek ve bu tedbirlerin iletiim hizmetlerine yaylmamasna dikkat etmek; Amerikan firmalarn mevcut dzenlemelerden kurtararak onlarn yatrm artlarn iyiletirmek; Grsel-iitsel (odiyovizel) meseleleri ile yeni iletiim ve telekomnikasyon hizmetlerinin gelimesini kat kurallarn ve kstlamalarn dna ynlendirmek; Kltr meseleleriyle alkal imdiki kstlamalarn milletleraras dier erevelerde alacak olan tartmalar iin bir emsal tekil etmemesini gvenceye almak; Avrupa'da Amerikan ittifaklarn ve yatrmlarn oaltmak; Avrupal operatrlerin Amerikan anlayna katlmn nazik usullerle elde etmeye almak. Hem zaten istilnn vahametini lmek iin her hafta televizyon programlarn okuyuvermek yeter.Ya Amerikan filmlerindeki iddet selini ve ekl adan metnin rolnn ve yorumcularnn zel efektler lehine bayalamasn televizyonda seyrederken grdmz zarar! O kadar ki, bylesi seyirlerden farknda olmayarak zehirlenen genlerimiz bir de kalkyor bunlara aksiyon filmleri adn

veriyorlar, Halbuki o filmlerde btn olup bitenler, dur durak bilmeyen kavgalar ile srekli tabanca atlar, arkas kesilmeyen otomobil arpmalar, patlamalar ve yangnlardan ibarettir. Avrupa Birlii lkelerinde 1985'ten 1994'e Amerikan filmlerinin pazar pay yzde 56'dan 76'ya, bazen de yzde 90'a kadar frlamken, Fransz sinemasnn ABD'deki pazar pay yzde 0,5 civarnda aklp kalmtr. 50 Avrupa televizyon kanalnda (kablolu ve ifreli kanallar hari tutup, sadece aka yayn yapan kanallar esas aldmzda), Amerikan filmleri 1993'te programlarn yzde 53'n dolduruyordu. ABD karsnda Avrupa odyvizel ticaret bilnosundaki ak, 1985'te bir milyar dolardan 1995'te drt milyar dolara ykselmitir. Bu ise on ylda 250 bin istihdam kaybna yol amtr. Bu kltrel smrgelik, yatrmlar bakmndan da ayn dzeyde byktr. Nitekim Time Warner-Turner, Disney ABC, Westinghouse CBC gibi dev firmalar Avrupa'da stdyolar tekellerine alyorlar, yayn salon ebekesini artryor, arslan payn kendileri alarak mahalli iletmelerle ok sayda anlamalar yapmak suretiyle kablolu yaynlara da patronca mdahalelerde bulunuyorlar.

Dou lkelerine ftihler gibi giren bu firmalar, belli bal zel televizyon kanallarn ele geirmeli zereler. Avrupa'daki 140 kadar mill odyvizel tekeli, Amerikan ynetimindeki 5 veya 5 milletleraras kartel tarafndan yenilip yutulmutur. Bu alanda da bte a uurumu artmaktadr: 1988'de 2,1 milyar dolarken 1995'te 6,3 milyar dolara ykselmitir. 11 Ekim 1999 Pazartesi gn, Milletleraras Televizyon ve Radyo Mzesi Meclisi nnde, "dnyann yeni efendileri"ne (yani Georges Lucas ile onun "Yldzlar Sava"nda ve "Hayal Tehdit" adl dijital filminin birinci blmnde, insanln gemiini yeniden oluturmak ve insanla geleceini gstermek isteyen kimselere) Profesr Pierre Bourdieu* u can alc soruyu soruyordu: "Acaba sizler ne yaptnz biliyor musunuz?" Azami kr kanununuzun kltr ldreceini biliyor musunuz? Lucas'n filmi aslnda bu soruya en ak cevab vermektedir: Filmini bizzat kendisi retmi olan Lucas, bunun 110 milyon dolara mal olduunu, fakat daha film gsterime girmeden ve bundan dolay da kalitesi konusunda henz deerlendirme yaplamadan, harcanan miktarn "kartma rnler"in (uzay kahramanlarnn maketleri, savalar canlandran oyuncaklar, blmlerdeki olaylarn izimlerini tayan tirtler, ve benzeri eylerin) satyla nceden amorti edilmesi iin pazarlamann gerekeni yapm olduunu aklamaktadr.

Demek ki ticar dnce ve zellikle de azami kr aray, film yapmnn nne gemekte ve filmin muhtevasn tayin etmektedir. Tamamiyle pazarlamaya ve reklma bal olan datm, retime hkmetmektedir. *Fransa'nn dnya apnda nl fikir adam, sosyolog ve College de France profesr. Neoliberalizme kar kt ve son zamanlarnda eitim, kltr, edebiyat ve sanat konularna arlk verdi.Geni kesimlerin de dikkatini eken bir ok eser kaleme 'Dnyann Gerek Efendilerine Sorular" balkl sesleniinde "Toplumlarn pek ounda, politik veya ekonomik iktidardan farkl olan bu sembolik iktidar, bugn, byk iletiim gruplarn. yani kltr rnlerinin retim ve datm enstrmannn btnn kontrol eden ayn kiilerin ellerinde toplanmtr" diyordu. 24.01.2002'de, 71 yanda vefat etti. ev. Yayn iin de ayn ey sz konusudur. Yaynclkta, zellikle byk yaynevi gruplar iin, iyi ve kt kitap yoktur, sadece reklm ve modalarla desteklenmi, tketicileri en fazla kandran kitaplar ve Stendhal veya resimde Van Gogh gibi ldkten sonra an ve hrete erdirilmi eserler vardr.

Hepsi de ticaret meta olduuna gre, kelimenin gerek anlamyla hangi yaync, hangi mzisyen, hangi ressam, dnya apnda, Coca Cola, Disneyland veya Mac Do ile rekabet edebilir ki? "Her deerin ticar meta" olduu bir sistemin neticesi ite budur. Televizyon ile seyircisini, tirajyla gazete ve reklmn sylemeye bile hacet yok, film, tablo ve ark bu sistemde dier emtia gibi birer ticaret mal olarak grlr. stelik de bunlar, Bourdieu'nn yazd gibi, ticar reklmlarla ve "para ve medya" destekli gle ynlendirilmi ve "kresellemi" bir halk kendilerine cezbedip kklerinden koparabildikleri lde gelir getiricidirler. Btn bunlardan sonra artk geriye, milletlerin bamszlklarndan ayakta kalan her eyi ykp yok etmek iin atlacak admlar kalr. Her eyden nce, asrlardan beri mill egemenliin temel ls olagelen para basma hakk elinden alnr. Nitekim 20. yzyln kapanp 21. yzyln alaca tek para birimi projesi olan Euro bu maksatla hayata geirilmitir. Kala kala byk kreselleme teebbsnn, yani Amerikan imparatorluunun ve onun pazar tek-tanrclnn kresellemesi yararna btn halklarn ekonomilerinin ve kltrlerinin kesin imhasnn tamamlanmas kalyordu. Bu son nokta ok Tarafl Yatrm Anlamas (Accord Multilatral sur l'Investissement / AMI) projesi ile kondu. Bu

projeye ok hakl ve isabetli olarak "Dnyay tahrip etmek iin cehennemi bir makina" ad yaktrlmtr. Gerekten de, dnya para sisteminin (IMF ile) ve milletleraras ticaretin de (OMC ile) ABD tarafndan despota dzenlenmesinin ardndan, dnyann nih olarak smsk balanmas yatrmlarn serbestlii zerinde ok yanl bir anlamay gerekli klyordu. Vahi liberalizmin bu son artnn hedefi, yatrmn btn engellerini yerle bir ederek btn dnyada pazarn mutlak monarisini kurmaktr. Yani, her ok uluslu irket mill yatrmclarn sahip olduklar btn haklarn aynlarna sahip olmaldrlar. Akas, hem yatrm yapma, hem de iten atma, retim ve aratrma merkezlerini yerel olmaktan karma, i ve evre kanunlarn ineme haklar olmal ve devletler de "Milletleraras Ticaret Oda-s'nn (CCI) hakemliine sunmay artsz olarak" kabul etmelidirler. Hkmetler st bu tekiltn "hakemlikle ilgili her karar kesin ve zorunludur", dolaysyla da her trl itiraz hakkn ortadan kaldrr. "Yatrmcnn kendisini kabul eden devlete kar harekete geebilmesi iin" u husus bile ngrlmtr: "arabuk sonulanacak da olsa, anlamazln hakemlie sunulabilmesinden nce, yatrmcnn zarara uratlmamas gerekir."

Bu tasar, nobranca itiraf eder: "Zorlayc nitelie sahip her milletleraras anlama gibi AMI de, belli bir lde, mill otoritenin icrasn frenleyecek gtedir." Btn dnya lkelerine eki dzen veren bu tasar istihdam ve isizlik, salk, kamu hizmetleri, sosyal yardm ve evre, yani bir bakma genel olarak milli bamszlkla ilgili korkun neticeler ihtiva ettii hlde, senedir, en zengin lkeleri bir araya toplayan ve adna nc Dnya demede anlatklar dier btn memleketleri dlayan, sadece OECD yeleri tarafndan hep gizli bir ekilde tartla gelmitir. Sz konusu proje, sosyal pln'da,, eitsizliklerin yarar zerinde srarla duruyor. OECD, "eitsizliklerin derinlemesini, "iktisat mantnn tavsiye ettii ey" olarak tarif ediyor. Bu mantn doru bir mantk olup olmadn hi sorgulamyor, "yoksulluk drts "n hatrlatyor ve kamu mdahalelerini fertleri "bir bamllk mant"'na hapsetmekle itham ediyor. Sadece btn iletmelerin zelletirilmesini deil, en zayflar korumak iin her trl devlet mdahalesinin reddini de gerektiren bu program zerinde (gerek sa, gerekse sol) Fransz yneticilerin kltrel istisna demekten te bir itirazda bulunmamalar ise hayli dikkat ekicidir. Aslnda bu alan son derecede hassas bir alandr, zira bylesi anlamalar Fransz sinemasn iflsa sevkeder, sinema ve televizyon ekranlarmz oktan bomu olan Hollywood'un kanl filmlerinin el koyuunu daha bir artrr ve Amerikan para

babalarnn basn ve yaynda dizginsiz yatrmlaryla iletiimi tekellerine almalarn salar. Bedenler gibi zihinler de o zaman pazarlamac mantn ynlendirmelerine teslim edilmi olur. Ahtapotun kollarndan, yani dnyadaki yatrm selinin te ikisini, 1995 rakamlaryla da 340 milyar dolar olan miktar kontrol eden OECD yesi 29 lkenin btn o ok uluslu irketlerinin elinden kurtarlmas gereken, aslnda bizim tm hayatmz ile hayatmzn anlamdr. Basit bir iktisad nfuz ve onun tabi sonucu olan siyas boyun edirme oyunuyla gerekletirilen nc halkann bu fethine paralel olarak, sistem drdnc halkaya, Asya halkasna yaylyordu, fakat bir baka metodla: Asker saldrganlk metoduyla. Fakat srekli olarak da, baz "zel ve nemli grevler" bahaneleriyle. Amerikan "gvenlii"nin savunmas; "souk sava"n "kresellemesi" nin yolunu aarak, kendi kylarndan binlerce kilometre uzaklardan, Pasifik tesinden, t Kore'den balad. Bahane, Sovyetler Birlii'ne bal Kuzey Kore'nin Amerikan ss Gney Kore'ye "srpriz bir saldrs" idi. Bu mesele 1950'de idi ve tam bu srada, Marshall pln ile oluturulan Amerikan ekonomisinin pazar, ikinci Avrupa

savandan itibaren dolu dizgin harekete gemi olan Amerikan sanayi makinasnn ihtiyalarna artk kfi gelmiyordu. Onun iin de, byle bir ekonominin doymak bilmez "gelime" sistemini ayakta tutabilmek iin yeni savalar gerekiyordu. 1950 Kore sava, 1973'e kadar sren Vietnam sava,. 1989'deki Panama sava, 1991'deki Krfez sava, ardndan da 1999'daki Kosova sava, (imdilerde de Afganistan'a alan ve baka yerlere de alaca sylenen savalar, ev.), sistemin bu derun ihtiyacn karlar. leri srlen bahaneler, gerekte bu kanl mant maskelemeye yarar. Kore'de ve Vietnam'da, "er mparatorluu "nn ilerleyiini durdurup geri pskrtmek (roll back) z konusuydu. Panama'da sz konusu olan ise, mdahale zamanna kadar CIA'dan (o sra bu gizli tekiltn ba Bush'tu), srf uyuturucu mafyasna szmak iin, bjr ABD bakannkine denk maa alm an bir uyuturucu tccar General Noriega'y ceza-landrmakt. Krfez'de, bir istily cezalandrmak bahis konusuydu. Oysa, mesel Birlemi Milletler tarafndan knanm olan Bat eria, Golan, Gney Lbnan ve hatta Kuds'n ilhak meselesinde byle bir cezalandrma hi dnlmemiti. Dnya medyasnn devasa seferberlii u hakikati unutturmay baard: Kuveyt hibir zaman bamsz

olmamt, ne Osmanl Devleti dneminde, ne de Britanya himayesi zamannda... Ne zaman ki 1961 ylnda General Kasm, Irak'n yer alt zenginliklerini (o vakte kadar bu zenginliklerin yzde 94' Irak Petroleum'un Batl petrol irketlerinin elinde bulunuyordu) millletirmeye karar verdi, ite o zaman ngiliz hkmeti, asker mdahale tehdidiyle, Kuveyt'i Irak'tan kopard (Kuveyt lke petrolnn yarsn retiyordu) ve kendi vesayeti altndaki iktidara Ortadou'nun en kokumu kabile reislerinden birini getirdi. Irak'n, blgenin dier topraklarnn haksz igalcileri iin de benzeri tedbirler alnmas artyla Kuveyt topraklarndan askerlerini geri ekme ve bar masasna oturma teklifine ramen, Amerika Birleik Devletleri bir milyondan fazla Iraklnn canna mal olan bir harekt, yani 1961 ngiliz smrgeci harektn tekrarlad. Kamuoylar, reklm ajanslarnn medya tarafndan btn dnyada yanklandrlan uydurma sahneleriyle uyuturuldu. Bu uydurma sahneler arasnda en dikkat ekici olan, kuvzlerdeki bebekleri ldrp talan eden Irak askerlerinin canavarlna ahit olan bir gen kzn anlattklar sahneydi. Savatan sonra itiraf edildi ki bu "ahit" Kuveyt'in Washington Bykelisi'nin kendi kzyd ve o "canavarlklar" srasnda Kuveyt'te bulunmuyordu. Ne var ki Irak'n tahribinin hakiki sebepleri bu sistemin mekanizmalarn bilenlerin gzlerinden kaamazd.

Nitekim eski Bakan Nixon, emekliye ayrlmas dolaysyla "susma ykmll"nden kurtulmu olarak, 7 Ocak 1991'de New York Times'ta, unlar yazyordu: "Biz oraya demokrasiyi mdafaa etmek iin gitmiyoruz, nk Kuveyt demokratik bir lke deildir ve o blgede demokrasi ile idare edilen bir lke de yok. Biz oraya bir diktatrl ykmak iin gitmiyoruz, aksi takdirde Suriye'ye gitmezdik. Biz oraya milletleraras meruiyeti savunmak iin de gitmiyoruz. Biz oraya gidiyoruz ve bizim oraya gitmemiz lzm, zira bizim hayat menfaatlerimize dokunulmasna msaade etmeyiz." Bir dier uyank analist, General de Gaulle'n eski Alain Peyrefitte, Saddam Hseyin'den kurtulmak Washington'daki srail yanls bask gruplarnn hatrlattktan sonra, 5 Kasm 1990 tarihli Le gazetesinde u hakikati dile getirir: bakan, isteyen roln Figaro

"En nihayetinde 'ticaret lobisi', savan ekonomiye yeni bir hamle imkn verebilecei kanaatine vard. Nitekim kinci Dnya Sava ve bu savatan tr Amerika'ya verilen olaanst sipariler, Amerika'nn gerekten de kurtulamad 1929 krizine son vermemi miydi? Kore sava da yeni bir srama salamam myd? Amerika'ya refah getirecek hayrl sava!"

Jaures'in u mesaj hibir zaman bundan daha gz kamatrc bir ekilde ispatlanamazd: "Kapitalizm,sava kendisinde, boray bulutun sinesinde tar " Amerika'nn Yugoslavya'ya saldrmas meselede de, asl sebepler ayn kalmakla birlikte, bunlar yer ve zamana uygun yeni haberlerle desteklenmilerdi, hepsi bu. ABD, hibir baka lkenin snrlarn tecavz etmemi olan bir lkeye, Gvenlik Konseyi'nin karar olmadan saldrd ve onu bir "insan mdahale" bahanesiyle kanl bombardmanlara tabi tuttu. Aynen Yugoslavya gibi davranan mesel Filistinlilere zulmeden srail gibi lkelere ise bylesi bir mdahale yaplmad ve yaplmyor. NATO'nun (ki bylesi grevler iin kurulmamt ve Sovyetler Birlii'nin yklmasndan ve Varova Pakt'nn dalmasndan sonra artk varlk sebebi de ortadan kalkmt) asker koalisyonunun harektn merulatrmak iin, Amerikan ordusunun Avrupa'nn kalbine sokuluu, "milletleraras topluluk" mdahalesi klfiyla gizlendi. Halbuki bu koalisyon, sanki "milletleraras topluluk" Asya, Afrika, Ltin Amerika, yani insanln 4'te 3'nden habersizmiesine, sadece yanlarnda bir iki figrann bulunduu eski smrgeciler klbnden oluuyordu. Ne var ki bu sahtekrlk byk avantajlar kazandryordu: Her eyden nce de, kendilerini Irak'ta katlettikleri ve mesel Filistin'de de ezilmeye terk ettikleri Mslmanlarn

mdafaaclar olarak gstererek, en zengin Arap lkelerinden oluan mterilerinin gnllerini etmek gibi... Sonra da, Bosna'nn ardndan Balkanlar ve onun da tesinde Orta ark ve petrolleri istikametinde bir adn daha atmak... Nitekim Dastan'n petrol boru hatlarnn ve Hazar Denizi ve petrollerinin civarnda yer alan eenistan'a ve Dastan'a Amerikan mttefiki "Vahhabiler"in nfuzunun izdii basit bir haritaya bakarsak, memleketini Amerika'ya teslim eden siyas fahie Yeltsin'in kanlmaz dn nceden kestirerek plnlanan bu harektn gelecek safhalar konusunda kolayca fikir sahibi oluruz. Kapitalizmin en kirli ekliyle yeniden kurulmas, dnyann ikinci gl devletini, birka sene iinde, faizle para bulanlarn da ibirliiyle milyarder olup kan bir madrabaz mafyasnn smrd bir nc Dnya lkesi hline getirmi ve geni halk kitlelerinin byk bir ksmn isizlie, dilencilie veya uyuturucu kullanp su ilemeye mahkm etmitir. Sistemin dnyann en gl asker-sn kompleksinden ilham alan doktrini artk bir sr deildir. Dnya apndaki Amerikan stratejisinin ana hatlar hakkndaki iki esasl raporun nerini, jeopolitiin ve milletleraras ilikilerin engin bir tahlilcisi, Paul-Marie de la Gorce'a borluyuz. Bu raporlardan biri Paul D. Wolfowitz'in, dieri Kurmay Bakanlar Komite Bakan Yardmcs

Amiral Jeremias'indir. Pentagon'un bu belgelerinden ite birka alnt: "zetle, milletleraras dzen ABD'nin teminat altndadr. O yzden ABD, baka lkelerle birlikte bir harekta girimek mmkn olmad veya derhal mdahale gerektiren bir kriz ortaya ktnda, bamsz olarak duruma el koymak mecburiyetindedir. " NATO'yu istikrarszla srkleyebilecek srf Avrupa'yla ilgili bir gvenlik sisteminin domasn engelleme yolunda harekete gemeliyiz." 'Almanya ile Japonya, ABD tarafndan ynlendiren ortak bir gvenlik sistemi iine dahil edilmelidir. " Muhtemel rakipleri, kendilerinin daha byk rol oynamay istemelerine gerek olmadna ik na etmek gerekir." Buna muvaffak olmak iin de bu tek sper g durumunun "yapc bir hareketle devam ettirilmesi ve herhangi bir milleti veya milletler grubunu ABD'nin stnlne meydan okumaktan caydrmak iin yeterli bir asker kuvvetin" bulunmas icap etmektedir. Bir yandan da ABD'nin "(Amerikan) liderliine meydan okuma veya ekonomik dzeni ve oturmu siyaseti tartma konusu yapmaya alma cretlerini krmak iin, ileri sanayi lkelerinin karlarn yeterince gz nnde bulundurmas lzmdr". (Paul-Marie de la Gorce, Le Monde Diplomatigue, Nisan, 1992)

Bu hedefler zaten, Amerikan Donanmas meslek dergisinden alnan u metinde grld gibi halka ak yazlarla da tasdik edilmitir:

"Sanayi ihtiyalarmz desteklemek iin btn dnyann ekonomik pazarlarna ve gerekli kaynaklara engelsiz giriimizi devam ettirmeliyiz. O yzden de bize, psikolojik savaa bakaldry nlemekten balayp "her trl gleri"ni seferber edilmesine kadar uzanan geni bir yelpazede grevler ifa edebilecek "gerek anlamda sava kuvvetleri" ile birlikte "inandrc bir asker mdahale kapasitesi" gerekiyor. "nc Dnya'nn yeni blge lkelerinin ulaabilecekleri silhlarn hzl teknolojik geliimi konusunda da dikkatli olmalyz; o yzden de elektronik, genetik ve dier biyoteknik sonular kullanabilecek asker yeteneklerimizi gelitirmek zorundayz.--tabi bizim Milletimiz gelecek yzylda asker inandrcln srdrmek istiyorsa." Gray: Marine Corps Gazette, Mays 1990. 3 Ekim 1999'da, Amerika Birleik Devletleri, hem nkleer denemeleri btnyle yasaklayan anlamay hem de Moskova'da Amerikallarla imzalanm fzeler ve fze savarlar mutabakatn tek tarafl olarak ihll eder, nk bylesi silahlanmalarn mant dnyada atom silhlarn frlatma merkezlerini oaltmaktadr. Hem de Reagan'la

birlikte bir "yldzlar sava" hayal edenlerin savunmalarn geersiz klacak kadar. "10,5 milyar dolarlk btesiyle 3 Ekim'de yaplan son Amerikan denemesi, Reagan'n "stratejik savunma giriimi"ni can skacak bir ekilde hatrlatmakta ve ar nkleer silhlanma yarnn yeni bir safhasnn iaretini vermektedir. Amerika Birleik hazrlamaktadr. Devletleri terr dengesizliini

Aslnda bu meselede sz konusu olan, yakn zamanlarn bir yenilii deil, sistemin stratejisinin deimeyen bir genel eilimidir. Mesel, Amerikan diplomasisinin bir tarihisinin hatrlatt zere, strateji konusunda Bakan Eisenhower'm kanaati de zaten byleydi. Nitekim tarihi Richard Immermann bu hususa dikkat eker: "Onun dncesine gre, Amerikan gc ve gvenlii, esas itibariyle pazarlara ve dnyann, bilhassa da skca kontrol edilmesi gereken nc Dnya'nn hammaddelerine ulamaya balyd." Immerman, Diplomatic history /Diplomasi Tarihi, yaz 1990. Amerikancln kresel apta dourduu sonu,byk sanayi gruplarnn elinde servetin, ynlarn sefaletinin gittike artan kutuplamasdr. Sefalet eski ve yeni smrgecilie baml olmalarndan tr bilhassa da, "az gelimi" lkelerde art gstermektedir. nk gerek eski, gerekse yeni smrgecilik, bu lkeleri yiyecek hasadnn ve yerli halkn ihtiyalarna cevap veren faaliyetlerin zararna olan tek tip rn ve tek tip retime ynlendirip smrgeci lkenin ekonomisinin eklentisi yapmtr.*

1975 ile 1998 arasnda nemli uluslararas ekonomi gruplar e katlamtr: 82 bin ubeyi kontrol eden 11 bin gruptan, 207 bin ubeyi kontrol eden 37.500 gruba kmtr. Bu gruplar, dnya retim varlnn yarsn ellerinde tutmakta ve onlardan yzde 80'inin merkezi ABD, Avrupa veya Japonya'da bulunmaktadr. Sermayenin belli noktalarda toplanmas hareketi durmadan artmaktadr, o kadar ki "Birlemi Milletler Ticaret ve Gelime Konferans" (BMTGK), dnya yatrmlaryla ilgili 1998 raporunda, yz ekonomi grubunun "dnyann efendileri" durumuna geldiini gstermitir. Gnmzdeki "kreselleme" sisteminde bu durum, pervaszca yrtlen zelletirmeler oyununun imkn verdii "birlemeler"in artan says sayesinde gereklemitir. "Birlemi Milletler Ticaret ve Gelime Konferans", 1999'un ilk aynda bu trden ticaret ilem ve anlamalarnn 1998'in btn "birlemeleri" seviyesine oktan ulam olduunun altn izmitir. Bu yolda zengin lkeler ile yoksul lkeler arasndaki uurum giderek derinlemektedir.** Nitekim en nasipsiz kta olan Afrika geen yl yatrmlarn ancak yzde 1,3'n kapabilmitir. 1950'den 1980'e kadarki otuz ylda, Kuzey ile Gney arasndaki mesafe, l'e 30'dan l'e 150'ye frlamtr.

Bkz. Brugnon-Mordant, ad geen eser. ** Bu mcerret (zengin lke / yoksul lke) adlandrmalarnn daha feci bir hakikati maskelediini de unutmamak lzm. O hakikat ise udur: "Zengin " lkeler ilerinde ok sayda yoksulu, "yoksul" lkeler de kendi bnyelerinde mafyac ve dnya devlerinin "ibirlikisi" bir avu zengini barndrmaktadr. Politikaclarn ve medyann "gelimenin on yllar" adn verdikleri ey ite budur! Bu d devam etmekte: 1980'de nc Dnya nfusunun yzde 33' yetersiz beslenme iindeydi, bu oran 1988'de yzde 37'ye kt (UNICEF: Situation mondiale de l'enfance/Dnyada ocuklarn Durumu, 1990). Sistemin kanunlar gerei, "zengin " lkelerde bile ellerinde bir eyleri olanlar ile olmayanlar arasndaki mesafe bymektedir. 1991'de Amerikallarn yzde 5'i, mill servetin yzde 90'na sahipti. Fransa'da, halkn yzde 6's mill servetin yzde 50'sine, yzde 94' ise geriye kalan dier 50'ye sahiptir. En gelitirilmi eklindeki kapitalizmden baka bir ey olmayan bu sistemin, yani Amerikancln toplam bilanosu: Alk veya yetersiz beslenmeden tr (UNICEF'in verdii rakama gre) 13.5 milyonu ocuk olmak

zere, her yl 45 milyon demolunun ld -ncelikle de Kuzey ile Gney arasnda-"krlm bir dnya" meydana getirmi olmasdr. En mkemmel rneini ABD'nin verdii, geni lde taklit edilen veya dnyaya dayatlan byme modeli, insanla her iki gnde l Hiroima'ya denk sayda lme mal olmaktadr* Bay Bush, "Alaska'dan Ate lkesi'ne kadar bir serbest pazar blgesi oluturmak lzm" diye iln ettii ve kendisinin Dileri Bakan John Baker da Vancouver'den Vladivostok'a bir serbest pazar blgesi kurmak gerekir" ilvesini yapt zaman, yzylmzn u en byk tartmas gndeme gelir: nsanln bu altn ha zerine gerilerek lme srklenmesine msaade edecek miyiz, etmeyecek miyiz? *Bkz.Susan George, Jusgu' cou / Grtlana Kadar, La DecouverteYaynevi, Paris 1992. Amerikancln i mekanizmasn inceledik. Onun efsanevi, dnya d, tarih tesi kkenini aratrdk. Yeni batan oluturmak grevini stlendii u dnyann hakimiyetinin kendisine ilh bir hak olarak verildii iddiasn anlamaya ve btn bunlar analiz etmeye altk. ABD'nin bu idealinde kendisine hem Allah'n, hem de Adam Smith tarafndan tasavvur edilen ilh pazarn "grnmez eli"nin klavuzluk ettiine inandn grdk.

Demek ki Amerikancln hedefi, dier halklar gibi, tarihin srekli olarak oluturulmasna katkda bulunmak deildir. Tam aksine, kendisinin "apak aln yazs"nn hedeflerinin tamamiyle gerekletirilmesiyle, Fukuyama'nn tarif ettii gibi "pazarn ilh kanunlar btn dnyada engelleme olmadan hkm srecekleri zaman", "Tarihin Sonu"na ermektir. Allah'n btn mesajlar ve mesaj getiren elileri gibi, bu ilhi tasar da bir tarih iinde yerini ald, fakat Hegel'in Mantndaki gibi de nihai sonu balangtaki tasarda bilkuvve mevcuttu. Bir baka trl ifade edersek, byle elverili bir konjonktrde kendisini imparatorluk ihtirasna kaptrm bir milletle kar karya deiliz. Sz konusu olan tarih st bir gelimedir. Yani bu, ard arkasna yaplan fetihlerle dier milletlerin topraklarn sahiplenmi bir millet veya bir imparatorluun geliimi deildir. Burada, Allah'n vekili (ABD ev.), iki asr iinde bal bana bir gezegen olan kendi topraklarn elde eder. Bu gezegenin yeniden oluturulmasn Allah kendisine emanet etmitir- te onun iin de bu millet (ABD), Kzlderililer ve Zenciler gibi bazen barbarlara veya kendi zel kimliklerini, bu yegne ve lht modernitenin kresellemesine direnme iddiasnda olmakla beraber kendi farkl kltrlerini mdafaa edemeyecek kadar geri kalm milletlere tek gerek "medeniyeti" ve gelimenin "modernitesini" getirip armaan edecektir.

En bata bizim Avrupa'mz olmak zere, dnyann byk bir ksm oktan "Amerikanlam"tr. ylesine Amerikanlalmtr ki antiamerikanclk millet apnda olduu kadar fert apnda da artk bir derun bunalm hline gelmitir. Srf pazar denetimi sebebiyle, btn deerleri (hatta estetik veya ahlk deerleri) ticar deerlere indirgeyen ekonominin, siyasetin ve kltrn bu karc kresellemesine gz m yumacaz? Yoksa, Ltin Amerika'dan Asya'ya, zenginleri gitgide daha ok zengin edip saylarn gittike daha azaltan, yoksullar da gitgide daha yoksul ederken saylarn gittike daha oaltan rekabet gcnn srf o kr icaplar uruna, zihinlerin bu dzletirilmesine kar direniin ilk ekirdek gruplarna bizler de katlacak myz? Finans, iletiim ve silh oligarileri tarafndan ynlarn Darvinci anlayla ezilmelerine kar kacak myz? Ne Yapmal? Amerikanclk, bugn dnya apnda yaygnlam ve o yzden de hem kendi iimizde, hem de lkelerimiz iinde mcadele etmemiz gereken bir hastalktr. En etkili are kesinlikle iddet veya terr olamaz, nk her eyden nce iddet veya terr bu sistemin hayatta kalmasna hizmet edecektir. Nitekim daha nce bu sistemin zaman zaman "ekonomik konjonktr devam ettirebilmek" iin bir

savaa ihtiya duyduunu yukarlarda grdk. Ayrca da bu sistemin imha gc ok byktr. O sistemin ordusu, askerlerinin fert fert korkak olmalarndan deil, fakat o askerlerin herhangi bir ama uruna harekete gemedikleri ve geemedikleri iin, dnyann en deersiz ordularndan biri olmasna ramen imha gc ok byktr. Generalleri onlara imha etmekten baka hedef gstermemektedirler; Yugoslavya'da bakomutanlk yapan Amerikan Generali, Derlere imha dnda bir hedef gstermiyor ve aynen yle diyordu: "Bizler imha etmeye geldik..." Pentagon'un dier temel tezi olan "sfr lml" sava, yani savunmann eriemeyecei ykseklikten bombardman yaparak hibir tehlikeye maruz kalmadan imha etme gc ise olduka anlamldr Genelkurmay -Vietnam savandan beri- biliyor ki, bir idealin harekete geirdii dmana kar yapla-ak bir kara sava, madd kuvvetlerin oran saldrgann haydi haydi lehinde olsa bile, ancak felketle ve bozgunla sonulanabilir. "Cerrah vurular", "tam hedefe noktas noktasna vurular" masal, ortadaki hakikati gizlemeye matuf yalanlardr. Nitekim Krfez sava srasnda Amerikan uaklarnn ancak yzde 7'si asker hedefleri hi amadan vurabilecei iddia edilen mekanizma ile donatlm idi, geriye kalan bombardman uaklarnn yzde 93' rasgele bir eyi imha etmek zere fzeleri kr krne brakmakla yetiniyorlard. O yzden de okullar, hastahaneler, il fabrikalar (Sudan'da olduu gibi) ve sivil yerleim birimleri isabet alyordu.

Kosova'da bombardman ua, aadaki hedefin bir traktr m yoksa bir tank m olduunu fark edemeyecei ykseklikten bomba veya fzesini brakyordu. Bu, silhl direnii hibir ekilde mahkm etmez. Filistinlilerin "intifada"s, insan maliyetine ramen, bu bakmdan bir rnektir. Silhsz bir halkn, tepeden trnaa silhl bir igalciyle vurumak iin, elinde binlerce yllk vatannn eski talarndan baka bir eyi yoktu. Bire kar bin eklindeki bu g oranna ramen, bu halkn direnii, bir "halksz lke iin lkesiz bir halk" efsanesine, hani u Golda Meir'in bile diline pelesenk edindii o eski Siyonist sloganna, kesinlikle son veriyordu. Bir halk, kahramanca direniiyle, hem varln, hem de imann ispatlamaktadr. Ne var ki nih zafer ancak, Amerika Birleik Devletleri'nin asker-sanayi kompleksinin devasa imha mekanizmas, btn dnyada lm kuvvetlerini artk destekleyemez duruma dt zaman kazanlacaktr -ve bu zafer mutlaka kazanlacaktr-. mdi, d cafcafl ii kof bu devin zayf bir noktas var: Borsa'nn sun ' hayat. Nitekim uzun zamandr bankalar borsada artk kendi rollerini oynamyorlar. Yani tasarruflar oradan toplayp da mal veya hizmet reten iletmelere yatrmyorlar, aksine bazen Borsada biilen sanal deerlerden baka gereklikleri olmayan

"deerler" zerinden, gerek veya hayali alm satmlardan "komisyonlar" alarak speklatif bir faaliyette bulunuyorlar. O yzden de bu tahvillerin denmeyecekleri phesinin gelip zihinlere taklvermesi gibi bir hdise, derhal demelerin zincirleme olarak durmas ve gazinolarda olduu gibi zaman zaman parlayan ve inanlmaz ve anlk kazanlar salayan veya reel bir ekonomiye deil de sadece (kelimenin hem mal, hem de felsef anlamyla) "speklasyonlara gre ayarlandklar iin en ufak borsa sylentileriyle snveren hisse senetlerine oynam olan bankalarn, tpk iskambil ktlarndan veya domino talarndan yaplan bir ato gibi, ktklerini grmemiz iin yeter.* Kennet Galbraith, 1929 krizinin mekanizmas hakknda. Amerikan Ekonomisinin Performans Efsaneleri 1. Byme. Amerika Birleik Devletleri'nde byme Avrupa'dakinden daha gldr. Bu da temel faktrden ileri gelmektedir: a- Amerikan iiler alma temposunun artrlmasna ve i sresinin uzatlmasna, daha az kalifiye eleman gerektiren i yerlerinde cretlerin byk lde drlmesine, yani eitsizliklerin bytlmesine rza gstermilerdir.

b- ABD'de cretlerin seviyesi zerine yaplan basklar, o kadar fazla gldr ki, yoksul lkelerde (stelik de sadece Gney Asya'da deil, mesel ALENA anlamalarndan sonra Meksika'da da) dayatlan ok dk cretler, Amerikan iilerini Meksikallarn veya Asyallarn aldklar cretlere aklamak eilimindeki "rekabeti" yaklam kabul etmeye zorlamaktadr. Demek ki bylesi bir "byme" ekli, mecburen hem millet, hem de milletleraras apta "eitsizlikler"e kap aralyor. 2. sizlik yzdesi, ABD'de Avrupa lkelerinden daha azdr. ncelikle ABD, isizliini Avrupa'ya kelimenin tam anlamyla "ihra"etmitir. Bunu da bilhassa para maniplasyonu yoluyla yapmtr: Dolarn devalasyonu, ihracat mallarnn fiyatlarn drerek ihracata byk "canllk" kazandrmtr. Sonra da, Luttwak'n yazd gibi: "ABD'de uzun sreli isiz kalanlarn hemen hemen bulunmaynn basit bir sebebi vardr: Devlet isizlere isizlik paras demekle ykml deildir." Bu mantk en sama acmaszlna kadar gtrlerek, yani artk hibir ekilde isizlik paras denmeyerek, isizlik meselesi, akamdan sabaha, toptan ve btnyle halledilebilir elbette. Bylesi bir kkl zmden sonra, yol

kenarlarnda insan cesetlerine rastlanacak, ama istatistikler gz kamatrc olacaktr: Artk isiz kimse yoktur! Bu "mantk" ne de olsa u Yeni Darvinci zayflarn bertaraf edilmesi sisteminin mantdr. 3. Amerikallarn ounluunun "hayat seviyesi", Avrupallarnkinden stndr. Yoksulluk eiinde yaayan 33 milyon Amerikal ve dnyann en zengin lkesi olan o memlekette her 8 ocuktan birinin karnn doyuramayp a kald gerei hesaba katlmazsa, bu savunma tabi ki dorudur. Geri bu meselenin asl izah daha derinlerdedir. yle ki: Nasl Amerikan devleti olaan masraflarn vergilerle deil de bor alarak kapatyorsa, aileler de gndelik hayatlarn gelirleriyle deil de aldklar kredilerle srdryorlar. O kadar ki devletin a 1995'te oktan 620 milyar dolara ulamt, 1998'de bu rakam l trilyon 550 milyara ykselmiti ve eer imdiki haliyle devam ederse, bu ak 2000 ylnda 3 trilyon 450 milyar dolar, yani "gayri safi mill hasla"nn yzde 36'sn bulacaktr. zel sektrn borlar ise 5 trilyon dolar amaktadr. Basite ifade edecek olursak, Amerika Birleik Devletleri kazandndan daha fazla harcamakta ve imknlarnn stnde bir hayat srmektedir. Byle bir sapmann ilnihye

srp gidemeyeceini bilmek iin insann ille de "sekin bir iktisat" olmas gerekmez. Profesr Michel Beaud'nun yazd zere, "lk bakta bir borsa krizinin btn artlar aslnda bir araya gelmi bulunuyor." yle ki u anki durumda "seklatif balon "un patlamas tehlikesi, "turbo kapitalizm"i 1929'unkinden daha korkun bir krizle tehdit ediyor. Her eyden nce Amerikan devleti, kendi borcunun yannda, belediyelerin ve yerel idarelerin borcu da 1970'te 150 milyardan 1989'da 598 milyar dolara ykseldii iin bu n nn kesemeyecektir. "Sistemin ileyiinde vahim bir kusur var; bu sistemin direkleri olan ticaret bankalarnn uzun vadeli yatrmlar (veya her ne olursa olsun) yapmakta objektif olarak hibir menfaatleri yoktur. Onlarn gelirleri temettlerden, faizlerden ve retim faaliyetlerine bal krlardan deil de, her ilemden alnan komisyonlardan geliyor. Bankaclar her kredi verdiklerinde komisyon alyorlar. Birka gn veya birka saatte kazanlm milyonlarca dolara tekabl -den yzlerce, hatta daha fazla milyon dolar kornionlar kolayca alnyor ve bu para cretler ve primler ad altnda bizzat ticaret bankaclarna cmerte Arlyor. Reel olarak retici maksatlarla yatrma konan para, onlarn kanaatince, uyuyan

paradr ve faydasz paradr. Onlarn istedii mmkn olduuna ok sayda ticar ilemlerdir. Btn bunlarn apak sonucu, (inaatlara, aratrma ekiplerine tehizat imal edenlere gidebilecek olan) milyarlarca dolarn bankaclarn ahs cari hesaplarna aktarlmasdr. Dizginsiz tketimin, tasarruf zaafnn ve kamu masraflarnn vergiyle deil de srekli borlanmalarla finansmannn sonucu Amerika Birleik Devletleri'nde tam da sermaye ktlnn ortasnda, kullanlabilen dayankl sermayenin ktl daha da vahimdir. mdi gerekten retici her yatrmn dayankl olmas gerekir. Zira fabrikalar bir gnde ina edilemezler."* "Ferd borlanmalar, be trilyon dolar gibi devasa bir seviyeye ykseliyor. Bu miktar, zel gelirler toplamnn onda dokuzuna eittir. "** Bylece Amerikan ekonomisi, ipin altna emniyet a koydurmadan yryen cambaz gibi ilerlemekte ve sanal deerlere dayanan speklasyonlarla ilemektedir. Bundan baka, dolarn ard ardna devalasyonuna ramen ticaret dengesi, orta vadede, byk lde ak vermektedir. Bu ak, milleti imknlarnn stnde yaatan (ferd borlarn ykseklii de zaten bundan ileri geliyor), frensiz bir tketim sebebiyle habire artmaktadr. Bu artma ayn zamanda da, nc Dnya'nn giderek artan fakirlemesinden, en

gelimi lkelerde dahi isizliin bymesinden ve nfusun byk ounluunun ahs gelirlerinin devaml azalmasndan da ileri geliyor. Borcunu deyebilen mterilerin says dnyada gitgide kstl hle gelirken, Amerika Birleik Devletleri'nde bile bymenin snrsz olamayaca aktr. *Edward N. Luttwak, Le reve americain en danger / Amerikan ryas tehlikede, s.165-166, Odile Jacob yaynlar, 1995. ** Edward N. Luttwak, Le turbo capitalisme/ Turbo Kapitalizm (Age, s. 22). Mcadelenin en etkili (ve en bar) yollarn ve ayn zamanda da her bir kiinin ahs sorumluluklarn belirleyen hususlar da ite burada yatyor. Ekonomimiz, bamszlmz, kltrmz, sanatmz ve maneviyatmz iin, tek kelimeyle hayatmzn bizzat mns iin bu ldrc Amerikancla kar yana yakla szlanmak deildir yaplacak olan. Amerikan ekonomisi, ksmen de olsa, bir veya iki milyar mterisini kaybetmeye dayanamayacaktr. Byle bir durum onu iflsa srkler.

Ama ne var ki, halklarmzn ezici ounluu, gndelik hayatnn her yanyla Amerikancln istils altndadr. Nitekim kalabalk bir kitle Levi's kotlar ve baz markalarn veya hatta baz Amerikan niversitelerinin hem n hem de arkasnda reklm bulunan tirtleri giyiyorlar; genlerimizin byk bir ksm Coca Cola'y btn dier merubata tercih ediyor ve Marlboro iiyorlar; ocuklar ise Mac Do'da yemek yemeyi ou zaman bir mkfatlandrma olarak gryorlar; iddet ve korku filmleri (ve video kasetler ve bunlardan kopyalanan disketler, CD'ler) pazarn yzde 80'ini elinde tutuyor; ocuklarmza dehet ve terr zevkini alayan bilgisayar oyunlar, Ta-peh'den Sao-Paulo'ya, Paris'ten Dakar'a kadar her yerde hkm sren Hollyvwood yapmyla evlerimizin iine tanyor. Ve bilhassa da Pentagon'a yedek askerler ve silh uaklar temin eden hkmetler, byk Amerikan firmalarndan milyarlarca dolarlk sava uaklar ve dier baka tehizat satn alyorlar. Amerikan hukukinin byk iletmelere hediyeleri bylece tamamlanyor. Nitekim Amerikan hkmetinin btesi. ekonomiye dnem dnem rahat bir srama salayan, Alain Peyrefitte'in tabiriyle, "mutlu savan aralklarnda aratrma ve gelime ykmlgn de srtlanmaktadr. mdi btn bunlar, sadece ve sadece bizlerin korkak kabullerimizle mmkn olmaktadr. Her parlamento adayndan ncelikle u hususlar neden istemiyoruz ki:

1. Amerika Birleik Devletlerinden hibir silh alm szlemesini kabul etmemeyi ak ve net bir ekilde taahht etmek (nk parlamento ana makamdr) . 2. nc Dnya'y harabeye evirmi olan ve kullandklar "zelletirme", sosyal yardmlar azaltma, irket birlemeleri, borsada irket hisselerini arz, zerkletirme, yresizletirme (mahallilikten uzaklatrma) metotlarnn, iten karmalara ve "cret esnekliine" (yani cretlerin drlmesini boyun eerek kabul etmeye) sebep olduu IMF ve Dnya Bankas gibi btn dnyay ahtapotun kollar gibi sarm olan kurululardan hkmetin ekilmesini ak ve net bir ekilde istemeyi taahht etmek. 3. ahs sorumluluklar dorudan doruya asl urada kendisini gsterir: ayet televizyon ekranlarmz, en kuvvetlinin an ve erefine hareket eden "terminator" ve Tarzanlaryla Hollywood yapm ucuz ve baya filmlerle doldurulmaya hl devam edilirse, dinleyici ve seyirci rgtleri toplumu harekete geirmeli ve televizyon vergilerini dememe grevine gidilmelidir. Bize ayn tr atklar servis yapan sinema salonlar iin de benzeri tepkinin gsterilmesi gerektiini elbette sylemeye bile hacet yok. 4. Her Coca Cola iimi ve her Mac Do tketiminin, igalcinin ceplerini doldurmak demek olduunu akldan karmamamz lzmdr. Unutmamaldrki Disneylandlar

sadece ucuz ii kullanan smrcler deil, ayn zamanda bizim folklorumuzun d temalarn alp onlara gcn, servetin veya hilenin zaferi gibi, kendi deerlerini parltl bir ekilde giydirmek suretiyle kltrmz byk lde kokuturmaya ve tahrip etmeye alan odaklardr. 5. Mesel unutmamalyz ki onlarn sporumuza soktuklar kokumuluk yznden bizim sporumuz artk salkl ve grbz binlerce genci yetitirme gayesi gtmemekte, tam aksine reklmla veya birka ampiyonu satn almakla ilgilenmekte, para getirici gsterilere ynelmektedir. Bu seyirlik hareketler en azndan televizyon kanallarna pazarlanmakta, stadyumlara konulan reklmlarla veya medyatiklemi birka yldz sporcunun mayolarn satmakla kazan salanmaktadr. Bu arada sponsorlarn adam akll destek verdikleri klpler tarafndan satn alnmaktan baka tercihleri kalmayan genler baar gstermeye itilerek istismar edilmekte, srtlarndan para kazanlmaktadr. Performanslar yeterli olmadnda da ilerinden olmakla yz yze braklmakta veya kendilerinin takm iinde kalabilmeleri iin doping yapmaya veya uyuturucu almaya zorlanmaktadrlar. 6. Son olarak u hususu da belirtelim ki, tabi kaynaklarn yzde 74' nc Dnya lkelerinde bulunuyor. Fakat bu kaynaklar bugn Yeryznn yzde 20'lik bir imtiyazl kesimi tarafndan kontrol ediliyor ve tketiliyor. nc Dnya ile mnasebetlerimizde kkl bir deiiklik yapmamz mmkndr. Bunun iin de, bamll artran ve

halklarn ihtiyalarna cevap vermeyen "teknoloji transferi" yerine, dolarn dnya apnda mbadele arac olmaktan bertaraf etmek iin "mal deiimi" yoluyla ie balamalyz. Bylelikle her millete "gelime" imknn yeniden vermeliyiz. Bu gelime, kk bir aznln zenginliinin, nc Dnya bata olmak zere ynlarca insann sefaletini kanlmaz hle getirdii lkelerden ithal edilme ekonomi modellerine gre olmayacaktr. Aksine bu gelime o milletin tarihinin, kltrnn orijinal yolu iinde hakik insan gelimesini gerekletirecek nitelikte olacaktr ve olmaldr. Bu gelime, yeni birleik smrgeciliin hizmetindeki emperyal bir "kreselleme"ye deil, fakat medeniyetlerin birbirlerini dllemesiyle ortaya kacak ahenkli bir evrensellie gtrecektir ve gtrmelidir. En zayflarn ortadan kaldrlmalarn ihtiva eden yeni sosyal Darvincilik adna tabiatn bitirilmesi ve kirletilmesi, erkek ve kadnlarn yoksullatrlmas ve imha edilmesi, insanolunun kokuturulmas ve dlanmas yznden 21. yzylda bizi yeryz apnda bir intihara srkleyecek olan geici dnya efendilerini engellememiz de mmkndr, dirili iin topluca ve fert fert almamz da mmkndr ve her iki eylem de yalnz ve yalnz bize baldr (ve elbette bu, ahs fedakrlklar gerektirmektedir).

Antiamerikanclk meselesi ne corafdir, ne de rk; z itibariyle antiamerikanclk din bir meseledir. Zira bu mesele, anlamndan yoksun bir hayat ile insan oullarnn dirilii arasnda bir tercih yapmak eklindeki inancn aka ortaya meselesidir. nk sz konusu olan insandr.

Ekler Turbo Kapitalizm Odile Jacob Yaynlar, ayn "sistem"in (Amerikan sisteminin) analizine ayrlm bir kitap yaymlad. Bu kitap iletmeler kurmu, kendisinin "turbo kapitalizm" adn verdii meselenin teorisyeni, Amerika Birleik Devletleri'ndeki birok zel veya kamu iktisad kuruluun eksperi, Amerikal bir uzman tarafndan yazld.

Tpk bizim bu sistemi tenkit edip yklmas iin arda bulunduumuz gibi, o da, bu sistemi vmekte ve bu sistemin evrensellemesini teklif etmektedir. Ne var ki bizim bak amzn tam kar bak Asndan hareket etmekle beraber bu sistemi tpk bizim tahlil ettiimiz gibi tahlil etmektedir. Bu paralellik, ayn hdisenin tasvirinde iki tahlilin de son derece objektif davranldn gzler nne seriyor. te bu yzden, devrimizin tarih hareketinin anlamn merak eden btn insanlar Edward N. Luttwak'n kitabn okumaya davet etmek bize ho grnd. nk hangi bak asndan baklrsa baklsn (yani ister vlsn, ister yerilsin), ayn gerek, ayn hareket gzlemlenecektir. te bunun iin, Luttwak'n kitabn takdim etmeyi, hibir pein hkmle eseri arptma yoluna gitmeden bir zetini sunmay ve bu zeti bizim bu tenkit almamza ekleyerek yazara sz hakk vermeyi (hem de son sz ona syletmeyi) gerekli gryoruz. Bu ek, onun kitabnn, bizzat kendinden yaplan alntlarla hazrlanm bir zetidir. Bunu da, okuru eserin tamamn okumaya ve ortaya attmz tartma konusu hakknda hkm vermeye tevik etmek iin yapyoruz. Biz herkese bu kitap zerinde dikkatlice dnmeyi tavsiye ediyoruz. nk bu eser, asrmzn iktisadn inceleyen en ciddi ve en derin eserlerden biridir: Edward N. Luttwak, Le turbo capitalisme / Turbo Kapitalizm, Odile Jacob Yaynlarnca tercme edilmitir, Paris, 1999.

Kitaptan Semeler Sayfa 19. Btn dnya Amerika Birleik Devletleri'nde icat edilmi olan yeni ekonomi modelini ok ksa vadede kabul etmeye mahkmdur. Sayfa 50. Bu sayfada yazlanlar yle zetlenebilir: zelletirmeler + zerkletirme + kreselleme = turbo kapitalizm = refah. Sayfa 53. Taraftarlar onu bu ekilde adlandrmyorlar. Onlar "serbest pazar/serbest piyasa "ifadesiyle yetiniyorlar, fakat onlar bununla, basit alma ve satma imknnn ok ok telerini kastediyorlar. Onlar bir modeli kutsallatryor, uygulatmak istiyor ve sahipleniyorlar: Bu model, ynetimin kontrolnden kurtulmu, etkili sendikalarn kar iktidarndan azade, iilerin veya mahall topluluklarn kaderiyle alkal hiss mlhazalardan arnm, gmrk engelleri veya yatrm snrlamalar nedir bilmeyen ve mmkn olduunca da vergi demekten syrlm zel teebbs modelidir. Onlarn onca srarla koparmak istedikleri ey, her alanda zelletirmeye gidilmesi ve -niversitelerden botanik bahrine, hapishanelerden ktphanelere, ilkokullardan huzur evlerine kadar- btn kamu kurulularnn gelir getiren kstaslara gre ekilip evrilen teebbsler hline dntrlmesidir.

Sayfa 150. Kamu iletmelerinin zelletirilmeleri hareketi, ok saydaki personeli kararak ve mmkn olduu her seferinde daha etkili iilerin yerin daha da etkili makinalar yerletirerek retimi artrmay hedefler. Byk Britanya'da, mill telefon, gaz elektrik ile demir elik, ngiliz Havayollar ve ngiliz Demiryollar irketlerinin zelletirilmesi, 300 binden fazla ekmek kapsnn kapanmasyla sonuland. Sayfa 150. Kamu sektrnn ekonominin btn nemli alanlarn kontrol altnda tuttuu Fransa ve talya'da zelletirmeler dikkate deer retim kazanlarna imkn vereceklerdir. Neticeler gayri mill hasla iin elverili, i piyasas iinse ykc olacaktr. Sayfa 153. mevzuatnn hafifletilmesi, iten karmalar (nceden yazl bildirimi bir ayla snrlandrma ve dk tazminat eklinde) kolaylatrmay, cretli izinleri ve fazla mesi saatleri, vb. bedelini snrlandrmay hedeflemesi gerekir. Sayfa 93. Personelin yeteneklerini ve drstln gelitirmek maksadyla srekli formasyonu tevik ederek iten karmalardan btn arelere ba vurarak kanmak, iletme yneticileri asndan, bizim yeni Darvinci evrenimizde tamamen yersiz, iflah etmez kadns bir yalanc duyarl dndrr.

Sayfa 88. Boeing, personelini -takp yerletirme zincirinden aratrma brolarna, idari hizmetlerden kadro toplamna kadar- btn seviyelerde azaltarak, 1992 ile 1996 arasnda krk be bin alandan yakasn kurtarmay baarmtr. Bu durum, retir maliyetlerini drmenin, tam gelime ve yaygnlama safhasndaki sivil havaclk pazarnda uak satlarnn artn gerekletirdiini gren Wall Street'i hayli heyecanlandrmtr. Sayfa 89. Wall Street'te o zamana kadar km durumdaki hisse senedi 1,69 dolarlk bir ykseli kaydeder ve 50,63 kotasna ular... Ekonomi analizcileri ve brokerlar, kitleler hlinde iten karma hareketini parlak bir ynetim olarak yorumlarlar.*

Sayfa 112. stihdam imkn aan bir teebbs, krll drebilecek her faktr mahkm eden yeni iktisat dininin hkmlerine gre, kt ynetilen bir teebbstr. Bu rnek Fransa'da da taklit edilmi ve ayn sonular vermitir: ten karmalar o irketin borsadaki hisse senetlerini ykseltiyordu. Bu konuda Michelin rnek niteliindedir: Bununla birlikte btn ktlkleri Michelin'e yklememek gerekir. Michelin vak'as, u nokta olmakla birlikte -maalesef- istisna bir durum deildir. Medef (Mouvement des entreprises de France / Fransa verenleri Hareketi)"bilimsel toplants" mnasebetiyle Jean

Boissonnat, ksa zaman nce, patronlarn alklan altnda, ne istihdamn, ne de sosyal ilerlemenin iletmenin gayesini belirlemediini aklyordu, halbuki patronlarn patronu Baron Ernest-Antoine Seilliere, "byk bir iletmenin personelinden senede yzde 3 indirim yapmasnn normal" olduunu ilve ederek daha da fazlasn sylyordu. Michelin'in sendika kart politikas bile artk bir istisna deildir. Nitekim zel sektrdeki sendikal says ancak yzde 4 ise, bu, Fransz i yerlerinden insanlarn souk sava dnemindekinden daha gz dnmlkle kovulmalarndandr! Amerika Birleik Devletleri'nde uzmanlk eitimi alm olan Edouard Michelin, fabrikann ynetimini ele aldktan ay sonra, iletmenin kr senelik yzde 18'den fazla artm olmasna ramen, "hisse senedi sahiplerini memnun etmek" ve "yarnn Performansn bugnden hazrlamak maksadyla nce davranmak" iin Avrupa apndaki -hatta Fransa'daki ve hatta Auvergne'deki- fabrikalarnda mevcut personelden 7.500 kiilik bir indirime gittiini iln eder. Borsa kendisine yaptnn kar ln hemen verir: lerde yaplacak iten karmalarn iln ile birlikte, hisse senetlerinin deeri yzde 12,6 art gsterir. Sayfa 114. Bu mukayeseden u apak gerek ortaya kmaktadr: Sermayenin kr getirdii yerde istihdam azdr veya bir baka trl ifade edersek, istihdamn az olduu yerde sermayenin kr artar.

Sayfa 112. yleyse, mal mbadelelerinin serbest braklmasnn, yani ticaret, yatrmlar veya lisanslar zerindeki btn mnilerin kaldrlmasn grerek dnya ekonomisini birletirmek iin Amerika Birleik Devletleri tarafndan srdrlen abalarn haklln gstermek amacyla, yeni devlerin egemenlik alan olan Amerikan yksek teknolojisinin ihracatndaki, zellikle de biliimdeki baarlar zikretmeyi asla unutmamalyz. Buna karlk, baka sektrlerdeki ithalata bal olarak -en karamsar tahminlere gre- iki milyon kadar net istihdam kayb, d hlindeki i dallarnda az kalifiye iiler sz konusu olaca iin, kaale alnmamaldr. Sayfa 25. Ayrcalklarn byk tahripisi turbo kapitalizm, sadece sendikal iileri etkilemekle kalmaz. Sper marketlerin veya maazalar zincirinin oalmasyla, rnlerinin datm iin mahall tekellerden istifade eden kk esnaf da iflsla kar karya kalr. Kreselleme Sayfa 30. Nihayetinde kreselleme, belki de esas itibariyle, retimi artrmaktan ziyade yresizletirmekten ibarettir. Mamafih, milletleraras her transfer dviz mbadelesini ve ounlukla da, elverisiz kambiyo fiyatn telfi etmek iin, vadeli muameleler zerinde tavr almalar gibi, baka mal ilenilen gndeme getirir.

Neticede, turbo kapitalizmin geliiyle birlikte her yerde "reel ekonomi"nin, yani iftliklerin, fabrikalarn ve dkknlarnkinin gelimesiyle kyaslanamayacak lde maliye ve borsa sektrnde bir ime Sayfa 279. ok tabi olarak, Amerika Birleik Devletleri modelinde gelirlerin dalm, daha da eitsiz hle gelmek zere, byk deime gsterecektir. Mesel ABD'de en zengin aileler, yani toplumun yzde 5'i, toplam gelirdeki paylarnn 1970'li yllarda yzde 15-16'dan, 1980'li yllarda yzde 17-18'e ktn, ardndan 1996'da yzde 21,4'e ykseldiini grdler. Sayfa 40. nemli bir kavram, Amerikan turbo kapitalizminin bir numaral kuraln oluturur ki o da udur: Kutsal Yazlar (nciller), her ne kadar Hazreti sa'nn baz szlerini nakletseler de, servet sahibi olmak faziletli olmaa bir engel tekil etmez. Tam aksine zenginlik, bu kader doktrinine gre, ilh bir ltfn iaretidir. Sayfa 41. Sper kazananlar, sadece hnerlerinden tr deil, srf bilgilerinden veya en azndan yle grldklerinden dolay da hrmet grrler. Onlarn uzmanlk sahalarnn ok, hem de pek ok uzanda olsa bile, gnmzn nemli meseleleri konusunda fikir bevan etmeleri onlardan sk sk istenir. Mesel 1997 boyunca bilgisayar programlar pazarlama ampiyonu Bili Gates ile dviz speklasyonu ampiyonu Georges Soros'un, Amerikan medyasnn tamamnda, okullardaki eitimin gelecei veya

uyuturucularla ilgili kanunlarn karlmas gibi ok eitli konularda, her seferinde de en byk saygyla grleri aktarld. Bu kiileri konuturanlar, onlarn iyi niyetli bilgeliklerinin derinliinin, gelirlerinin apyla eit olduunu apak bir hakikatm gibi gryorlard. te bu sayg ve hrmetler, zenginlemeye atfedilen basit bir ahlk meruluun hayli tesine uzanan, dorudan doruya, o bir numaral kuraldan kaynaklanmaktadr. Agzllklerinden dolay ayplanmak yle dursun, kazanan kimselere byk sayg duyulmaktadr. Sper kazananlara ise bu sayg neredeyse onlara azizlik mertebesi verecek kadar ileri gitmektedir.

Sayfa 44. Zenginleme yeteneinin azizlikle snrda olmas gibi, yoksulluktan kurtulamama yeteneksizliinde de inat bir gnah kokusu vardr. Sayfa 130. Zirvede gelirlerin patlamas, temeldeki iten karmalarla birlikte yrr. Sayfa 131. Fakirlikle deri rengini bir araya getiren btn Hollywood filmlerini bir yana brakp rakamlara bakalm. Amerika Birleik Devletleri'nde 1996 ylnda resmen saylp tespit edilmi toplam 36 milyon 529 bin fakirden 9 milyon 694 bin Siyahiye karlk, 16 milyon 267 bini "spanyol olmayan Beyaz" olmak zere, 24 milyon 650 bini Beyaz'd.

Sayfa 277. Reel dolar zerinden cret alan 60 milyon cretlinin, 1970'li yllarn banda, ekonomi henz ynetmeliklerle dzenlendii sralarda, cretleri ok yksekti. te yandan, tam gn -haftada 40 saat, ylda 50 hafta- alan 17 milyon cretli, yoksulluk eiinin altnda bulunuyor. Sayfa 100. Bu ekonomik berbatln bulunuu, Amerika Birleik Devletleri'nde fevkalde yksek su orann ve byk ehirlerde "yasak blgeler' in srp gitmesinin sebebini aklar. Sayfa 21. Bu 60 milyonluk az ansl Amerikalnn arasndan pek ou, sanayi veya hizmet sektrnde ki iini kaybettikten sonra pazarlamaclk, bahvanlk, lokantaclk, atlye veya temizlik ileri gibi geici ve dk cretli ileri kabule mecbur kalm kimselerdir. Bu aaya doru olan hareketlilik, i leminden vasfsz iileri uzaklatrma sonucunu dourmutur. Vasfsz iileri temsil eden kimseler, en yeni istatistiklere gre hapishaneleri dolduran l milyon 800 binlik en kabark Amerikan taburunu meydana getiriyorlar. Bunlara, artl olarak serbest braklm veya yarglanmay bekleyen 3 milyon 700 bin kiiyi de ilve etmek lzm. Bylece, sulu kii says 5,5 milyona ular. Bu ise yetikin nfusun yzde 2,8'i demektir ki bu, turbo kapitalizmin ilk emekleme dnemi olan 1980'dekinden iki kat daha fazla bir rakam ifade eder.

Sayfa 86. 1995'te 4 milyon 900 bin Amerikal adl kontrol altndayd: Tecilli cezaya arptrlm 2 milyon 800 bin; artl serbest 671 bin; devlet hapishanelerinde mahpus 958 bin 704; federal hapishanelerinde 95 bin 34 ve yerel hapishanelerde 446 bin. lkenin (erkek, kadn ve ocuk kark) toplam nfusuyla orantlandnda bu rakamlar, her 189 kiiden birinin demir parmaklklar ardnda bulunduu anlamna gelir. Bu ise, aslnda ok yksek bir oran olan 1980'deki 480 kiiye l oranyla kyaslandnda ba dndrc bir art ifade eder. O gnden bu gne eilim ters bir istikamet izlememitir. Nitekim 1997'nin ilk alt ay sonunda, bu rakam 5,5 milyona ykselmitir. Yeni rakamlara gre, son olarak kk hrszlklar 8 milyon, ev soymalar 3 milyon, araba hrszl 1 milyon 600 bin, silhl saldr l milyon, dolandrclk 639 bin, rza tecavz 102 bin ve ldrme 23 bin olmak zere son olarak ylda yzde 6 il 10'luk bir oranla artm olduu ve bu durum, eskiden emniyet iinde olan byk ehirlerin varolarn ve kk ehirleri de uzun zamandr sarm bulunduu hlde Amerikallar bu srekli "isyan "in devasa boyutlara ulam olmasna artk hi arm grnyorlar. FBI, her 22 dakikada bir cinayet, her 5 dakikada bir rza geme, her 49 dakikada bir hrszlk, her 30 saniyede bir silhl saldr, her 10 saniyede bir ev soyma, vb. olduunu sayp dkmn veriyordu.

Sayfa 138. Yaplan bir anketin sonuca gre, ylda 12.500 dolar gelir getiren uyuturucu ticareti, bunu yapanlara -eitimden yoksun kimselere- sunulan en krl meslei temsil ediyordu. Bir dier ifadeyle, elde edilebilen her bilgi, uyuturucu ticaretine bulam "personel"in en aklc yn semi olduunu ve insan kaynaklarnda en iyi danmann onlarn karsna ikna edici delillerle kamayacan gzler nne seriyordu. Sayfa 138. Gerekte, her gelimi lke, kendi kronik ve toplum d isizlerden oluan "tehlikeli snf dourmaya mahkmdur. Hangi hz ve oranda? Pazarn, yani bizim serbest, bilgisayarlam ve kresellemi pazarmzn ileyii dier btn engeller gibi ticar mevzuattan tamamen kurtulmasndan dolay, kamu hizmetleri zel ahslara braklaca veya kaynaklarn kaybedecekleri hz orannda... Sayfa 137. Su ilemek bile sosyal bir ilevi yerine getirir. Bir sapmann ifadesi olmaktan ok, rasyonel bir seim olarak gzkr. Washington'daki uyuturucu ticaretini ele alan ve adaletin kararlarn btn teferruatyla tahlil eden bir anket, yerleik kanaatleri geersiz klmaktadr. Salam bir ekilde desteklenmi sonularna bakldnda uyuturucu ticareti, ok miktarda istihdam oluturmakta ve verimli yatrmlara imkn tanmaktadr. Bu anket ayn zamanda bu faaliyeti yapan giriimcilerin ve alanlarn tercihinin, vaziyetin tutarl bir tahlilinden kaynaklandn da ispat ediyor. Sz konusu anket bu ii muntazaman yapan 11 binden fazla kiinin ve ara sra yapan yaklak 13 bin kadar kiinin

durumlar zerine de eiliyor. Bu ile uraan kesimin, masraflar ktktan sonraki net geliri 300 milyon dolara ykseliyor. Hatta baklarn ekildii bir rekabet ortam iinde cinayet sonucu lmler veya yaralanmalar yahut da tutuklama ve mahkm olma eklindeki daha kk zararlar da, sigorta irketlerinin usullerine gre, paraca deerlendirilip masraflara dahil edildiinde bile...

Byk ikilem Sayfa 296. Amerikan ve Britanya tarznda, turbo kapitalizmin dizginlerini salvermek, gelirlerdeki eitsizliklerin vahim hle gelmesine yol aar. Buna mukabil cretlerde at uurum bir ekonomik bymeyi gerekletiremez. cretlileri koruyarak ve ticar mevzuat ve hatta zel sektr muhafaza ederek turbo kapitalizme direnmek ise, firmalar ezer, teebbs ruhunu zayflatr, teknik yenilenmeyi frenler; neticede daha az bymeyi ve ok daha nemli bir yapsal isizlii dourur. Turbo kapitalizmi hibir engele taklmakszn yaylmaya brakmak, toplumlarn hep kazanan ok kk bir aznlk, az ok geimi iyi veya fakir bir kaybedenler kitlesi ile artk kanunlara riayet etmeyen asiler arasnda blnp

paralanmasna sebebiyet verir. Sadece yrtlmakla kalmaz, aile balar da anr.

sosyal

ba

Sayfa 297. Bugn bizim kar karya kaldmz byk ikilem ite budur. Daha hzl bir bymenin btn mklleri halledecei umuduyla, imdiye kadar hibir Batl hkmet, turbo kapitalizmin engelsiz olarak yaylmasn serbest brakmaktan daha iyi bir teklifte bulunmamtr. Brakn mklleri halletmeyi turbo kapitalizm, para kran kahramanlarn Silikon Vadisi ile umudunu yitirmiler topluluu arasndaki krlmay daha da derinleti-recektir. Mantken her ey bu istikamette yol almakta, fakat egemen siyas gler bunu grmek istememekteler. Turbo kapitalizm, lm komnist ekonomilerdeki klelikle, moral bozucu brokratik sosyalizmle ve milliyeti ekonomilerin gln baarszlklaryla kyaslandnda, madde plnnda genel olarak stndr ve toplum, aile ve kltr zerindeki ypratma gcne ramen, ahlk plnnda da gerekten daha aa seviyede deildir. Bununla beraber, turbo kapitalizmin hkmranlnn -ekonomi bir yana, sanattan spora kadar- btn alanlara yaylmas, insan soyundan beklenebileceklerin tmn gerekletiremez. Garaudy ile Rportaj Sansr kurban dev bir dnr

Roger Garaudy (Roje Garodi) bir zamanlar dnyann en nl liderleri tarafndan byk taltiflerle kabul edilirdi. Stalin 'den Mao 'suna kadar ast astk kestii kestik komnist diktatrler bile onunla grmek ve grlerini almak iin adeta can atarlard. De Gaulle 'nden tutun byk lkelerin btn liderleri, siyaset, sanat, gzel sanatlar, kltr, bilim ve fikir dallarnda sivrilmi, dnyaca tannm btn hretler... Aragon 'undan Maurice Bejart'na, Baston Bachelard ve Franois Mauriac'tan, Paul Claudel'ine dein en kalbur st nller kendisine hrmette kusur etmezlerdi. Yazd her eser frtnalar koparrd. Piyasaya kar kmaz kaplr ve dzinelerce dile evrilirdi. felsefeci, hem estetiki, hem air, hem yazar hem niversite hocas, hem de siyaseti olan bu byk zat, yazdklaryla pek ok alan kucaklad herkesimden, her akmdan her kiinin dikkati ekerdi. Dnyann sayl gazeteleri, en gl televizyon kanallar ve radyo istasyonlar Garaudy'yi arlayabilmek, azndan birka kelimelik de olsa bir deme koparabilmek iin kran krana yarrlard. 55 esere imza atmt. Her biri yaynlandnda bir hdise olmu 55 eser... Yazarn fikirlerinden asla taviz vermedii, kimsenin hatr, dnya menfaati, makam ve mansp iin

kalemini eip bkmedii onca eser... Dev dnrn yz ak eserler bunlar. Ve bir gn geldi. 1982 ylnda srail Lbnan' igal edince, Le Monde gazetesinde tam sayfa zehir zemberek bir bildiri yaymlayarak bu igali knad. "ki tane Yahudi ldrld diye 20 bin Filistinliyi nasl ldrrsnz?" diye haykrd. te o gnden sonra bana gelmedik kalmad. Avrupa ve Amerika'nn Siyonistleri, Yahudi rklar toplu saldrya getiler. Medyann byk ksmn elinde tutan bu rk Siyonistler, Garaudy'yi skt suikastna tabi tuttular. Hibir gazete ve dergide yazdrmadlar, hibir radyoda konuturmadlar, hibir televizyona kartmadlar. Garaudy'den bahsetmeye niyetlenen medyay susturdular. Kitaplarn satmak isteyen kitapevlerinin vitrinlerini indirdiler. Kendisini de lmle tehdit ettiler. Hl da ediyorlar. srail, Mitler ve Terr kitab ise tuz biber ekti. Btn foyalarnn ortaya dkldn, btn kirli amarlarn meydana serildiini gren Siyonistler lgna dndler. srail, Mitler ve Terr kitabnda ak bir su unsuru bulamaynca, sahte bir srail, Mitler ve Terr kitab yaynladlar ve Fransz adaletini yanltarak kendisini mahkm ettirdiler. Fakt Garaudy ylmyor, 88 yandaki fikri, azmi ve gen o delikanl imdi Avrupa nsan Haklar kemesi'ne mracaat etti. Hakkn aryor. Konumamz srasnda gzlerinin iine baktm, hakl kandan ve adaletin ge de olsa yerine geleceinden emindi.

Roger Garaudy (Roje Garodi) ile aadaki konumay Paris'te onun evinde yaptk. Ylmam, yklmam, sinmemi bir adam grdk. Siyonist rklarn saldrlarnn azmini daha da bilediine gzlerimizle ahit olduk. Kendisinin spanya'da olduunu dndmz ve grebileceimizi hi ummadmz iin nceden sorular hazrlamamtk. Madur edilmi bu byk insana sadece telefonla hrmetlerimizi arzetmek, kymet bilir insanlarn kendisinin yannda olduunu, Trkiye'de ok sevildiini sylemek ve milyonlarn kendisini can gnlden desteklediini arzetmek istemitik. Telefonda karmza kp daha Paris'e bir gn evvel geldiini, fakat bizi mmknse leden sonra saat 4'te evinde beklediini syleyince elimiz ayamza dolat. Yolda bir iki soru hazrladk. Mlakat yapabileceimizden emin de deildik. i oluruna braktk. Allah yardm etti ve mkemmel olmasa da gzel bir sohbet oldu. srail Amerika'nn Smrgesidir Sayn Garaudy, Paris'te kitaplarda sizin eserleriniz artk niin bulunmuyor? Roger Garaudy. Sebebi ok basit. Siyonist bir rgt olan LCRA (Irkla ve Yahudi Dmanlna Kar

Milletleraras Birlik), benim kitaplarm satmak isteyen kitapevlerinin vitrinlerini krmakla tehdit ediyor. Dn bir kitapya sizin kitaplarnz sordum. Kitapevinin sahibi kadn, mterilerin ok aradn fakat kitaplarnzn bulunmadn syledi. Bir kii benim kitaplarm Paris'te datmn yapyor ve ok iyi satyordu, fakat kendisine saldrdlar ve aln kemiini krdlar. Benim davamn grld gn de iki gazeteci feci ekilde dvld ve hastanelik oldular. O gazeteciler Siyonistlerin silhl ordusu olan Beta grubu tarafndan dvldler. Ben de srekli lm tehditleri alyorum. ikyetimi ileri Bakanlna iletmeleri iin polis karakoluna gittim. Dnemin ileri Bakan Pierre Chevenementb bana gnderdii mektubunda "Sizin gvenliinizi ben zerime alyorum" diyordu. Derken bir de baktm Emniyet Mdr bana bir silh tama ruhsat getirmi! te bana saladklar yegne koruma ekli! Geri sizin askerlik hatralarnz okumutum ama yine de soraym tabanca ile iyi nian alabiliyor musunuz bari? 20 metreden hedefi armam.

Fransz halk size yeterince arka kmyor, acaba bu, Yahudiler karsnda duyduklar sululuk duygusundan m kaynaklanyor?

Hayr, Fransz halknn beni desteklemediini syleyemem. Ancak bu destek alen ifade edilmiyor, edilemiyor. Tomar tomar destek mektubu alyorum. Bazlarnn lm ve tehdit mektuplar yannda, ok sayda takdir ve tebrik mektuplar geliyor. Ne var ki beni destekleyen bildirileri ve yazlar gazetelerde yaynlatmak mmkn olmuyor. Mesel Roma, Floransa, Torino gibi byk niversitelerin profesrleri ak protestolarda bulundular. La Stampa gazetesinden rendim ben bunlar. Fakat Fransa'da kimse byle bir ey yapmaya cesaret edemedi. nk Fransa'da LCRA'nn ok ar basks var. talya'da ise byle bir bask yok. LCRA, silhl milis gcyle hkmet iinde hkmet, devlet iinde devlettir Fransa'da. Size ve eserlerinize uygulanan sansr hep byle srp gidecek mi? A!, bilmem. Bu, Avrupa nsan Haklar Mahkemesi'nin kararna bal. Benim mahkm edilmeme sebep olan srail, Mitler ve Terr kitabnn sahte ve arptlm basksna ve buna dayanlarak verilen karara ben o mahkeme nezdinde itirazda bulundum. te benim itiraznmem (protestom), siz bunu yaznzda kullanabilirsiniz (Elime drt sayfalk bir yaz

uzatt. Balnda tham Ediyorum! ifadesi yer alyor ve mahkemenin nasl yanltldn, kendisinin nasl nahak yere madur edildiini delilleriyle gzler nne seriyor. Kendisine bu yazl protestonun beni ok ilgilendirdiini ve gerekirse tercme edip yaynlatacam sylyorum.) Yeni kitaplar yazyor musunuz? u anda elimde hazr yeni bir kitabm var, fakat yaymlatmakta hayli zorlanyorum. Aslnda bastrmak kolay da, datm... Datm meselesinde mutlak bir muhalefetle kar karyaym... Geri bu durumda kitaplarm el altndan satlmyor deil. Mesel "srail, Mitler ve Terr" kitabm 35 bin adet satt. Fakat gizli ekilde. Sat gizli yapmak gerekiyor, ite asl skandal da bu!

Bylesi glkler sizi gerekten yldrmyor, cesaretinizi krmyor mu? Ben bugne kadar 55 kitap kaleme aldm ve yaymlattm. "Yaayanlara ar" kitabm 290 bin adet satt. O sralar tabir caizse bir yldzdm. Derken 1982 ylnda, Le Monde gazetesinde, srail'in Lbnan'a kar at sava ve bu lkeyi igal edip pek ok cana kymasn tenkit eden bir bildiri yaymlattm. ki sraillinin intikamn almak iin Lbnan'daki sadece Sabra ve atila kamplarnda 20 bin Filistinlinin canna kylmasna sebep olan (srail'in imdiki babakan) Ariel aron'u yerden yere vurdum. Kaleme aldm bu makalenin altna Peder Lelong ile Papaz Mathieu

de imza koymutu. LCRA hemen dva at. Dvalarn ayr mahkeme kademesinde de defa kaybettiler. Ne var ki ite o gnden bugne kitaplar benim kitaplarm satmaya cesaret edemiyorlar.

Hi deilse yazlarnz nternette yaynlanyor. nternetteki slm sayfasnda grdnz m ne diyorlar: "Garaudy, neo Nazi yazar!" Mslman lkelerin yakn ve uzak geleceini nasl gryorsunuz? Karmak bir mesele bu. stikbal yle olacak diye yazlm bir alnyazs yok, gelecei bizler kuracaz. stikbal, biz nasl oluturursak yle olacakMaalesef slm lkelerinin banda "Amerikal"yneticiler var. Tpk Fransa'da olduu gibi... Ben Chirac ile Jospin'i "Amerikal" olarak gryorum. Yneticiler istedikleri kadar "Amerikal" olsunlar; halk arasnda hareket tam aksi istikamette geliiyor. Mesel, ben Kahire'de bir konferans verdim. Bu konferansta kanaatlerimi 5 bin kii nnde dile getirdim. Halk arasnda ok canl tepkiler oldu. Ne yazk ki slm lkelerinde ABD'ye baml yneticiler var. te yandan buna direnen insanlar var. Byk kitle, ezici

ounluk buna kar. Fakat onlar da kurtulu yolunu ancak gemie dnmek ve gemie saplanp kalmakta buluyorlar. Gerekte slm dnyasnda taklitten baka bir ey yok: Ya Bat'y taklit ya da gemii taklit. Bunun ikisi de kmaz yoldur ve maalesef slm leminin bugn iinde bulunduu durum da budur. Yaplmas gereken ise, tamamiyle slm'a has bir moderniteyi ortaya koymaktr. Cezayir'deki hdiseleri ok yakndan takip ettiinizi bildiim iin sormak istiyorum: Orada olup biten nedir? Cezayir'de olup bitenler ayan beyan ortadadr. Oradaki sava generallerin menfaat savadr. Cezayir'de generaller petrol gelirlerini aralarnda paylaabilmek iin ok kanl dolaplar eviriyorlar. Zaten Cezayir gibi lkelerde askerler her eye hkmederler. Hkmederken de halkn deil kendi karlarn dnrler. Cezayir'de olan bundan ibarettir. Ekonomileri kt iin IMF reetelerine bel balayan Arjantin gibi lkelerinin bir trl bellerini dorultamamalar nedendir sizce? Arap lkeleri iin de ayn ey sz konusu. IMF, Amerika'nn madd ve siyas karlarn esas alarak hareket eder. IMF ve Dnya Bankas, Amerikan menfaatlerini korumak, dnya lkelerinin pazarlarn Amerika'nn byk firmalarna amak ve Amerikan kar iin yaplmas gerekenleri kredi verdikleri lkelere zorla kabul ettirmekle ykml iki korkun ahtapottur. Bunlar Bat smrgeciliinin yeni

emperyalist ve smrgeci silhlardr. IMF'nin dayatt diktalara boyun emeyen lkeler srndrlr ve o lkelerde halkn kan aktlr. IMF dnyann en cani rgtdr. Cezayir'de, Caracas'ta ve baka yerlerde alktan dolay halklarn isyan etmesinin msebbibi IMF'dir. IMF, "Ben sana para veriyorum ve sen ben ne istersem onu yapacaksn" der. IMF'nin reetelerini kabul eden lkelerde olup biten ite budur. Aslnda bizler gerek anlamda smrgeyiz. Fransa da buna dahildir. Konuyu deitirmek iin soraym: Bat nereye gidiyor? flsa. Hem de yakn bir iflsa. Size tarih veremem, fakat kullandmz metotlarla, szm ona kreselleme sistemiyle hem tabiat hem de insanlar mahvediyoruz. Bugn u bilinen bir hakikattir ki tabi kaynaklarn yzde 76's nc Dnya lkelerinde bulunuyor. Fakat ite bu nc Dnya lkelerinde her yl 30 milyon kii alktan lyor. Birlemi Milletlerin verdii rakamdr bu. Bu lenlerden 15 milyonu ocuktur. Bu da UNICEF'in verdii rakamdr. Bunun anlam udur: Bat'nn gelime sistemi, -Bat ile Avrupa, ABD ve nispeten de Japonya'y kastediyorumnc Dnya lkelerine her iki gnde bir Hiroima'ya mal olmaktadr. u dnyada, u yeryznde bylesi bir vahete hibir zaman ahit olunmamtr. Cangllarda bile vahi hayvanlar bundan daha az cana kyarlar! Tabiat tahrip ediliyor... Ozon tabakas

deliniyor, atmosfer giderek snyor... Buzullar eriyor. ayet kutuplardaki o buzullar eriyecek olursa, 40 sene sonra Londra, New York, Bordeaux, Brest gibi byk liman ehirleri sular altnda kalacak... Ben "Geceye Kar/ Contre-Nuit"adl bir dergi karyorum. Sadece abonelere, bir tekiltn yelerine datlyor. Bu dergide akladm: Sadece Amazon ormanlarndan hareketle, bu ormanlar koruyarak, Krfez petrolnn verecei enerji kadar enerji retilebilir. Rio de Janerio Teknik niversitesi bilim adamlarnn aratrmalarnn vardklar sonutur bu ve bunu bana dorudan kendileri sylediler. Ne yazk ki ok uluslu byk irketler Amazon ormanlarn yok ediyorlar. Ne yapmak iin ? Bizim lkenin metotlaryla byk elektrik retim barajlar kurmak iin. Halbuki ormanlar yok etmeden, orman koruyarak, biyomas yoluyla ok daha byk enerji elde edilebilir. Krfez petrol ilelebed srecek deil oysa? Bulunan petrol kaynaklarnn mr artk 30 yl. Baka petrol yataklar bulunuyor, fakat onlar da bu yzyln sonuna kadar yetmez. Siz bana Bat nereye gidiyor diye soruyorsunuz? Eer biz bu yolda devam edersek, bizim torunlarmz -ki ben byk

dedeyim- asla benim yama gelemeyecekler. Zira btn hayat ve enerji imknlar 21. yzyln sonundan nce tketilmi olacak. Bat kyor. ktne dair elimde baka deliller de var: Szgelii, hayatlarna bir anlam bulamadklar iin intihar eden yetikinlerin says ABD ve Avrupa'da, nc Dnya lkelerinkinden daha oktur. Su ileme meselesine gelince, polis adedini artrarak meseleyi zemezsiniz. Aslnda su ileyen genler, bu dnyada adaletin, kanunun olmadn gryorlar. Gl olann kazandn mahade ediyorlar. Onun iin de onlar iddete dayal bu davranlaryla darda olan kanunu ilerine alm ve zmsemi oluyorlar. Nitekim her yerde her eye karar Amerika Birleik Devletleri veriyor... Genler bir vitrini krdklar, bir arabay tahrip ettikleri, bir arabay aldklar veya yaktklar zaman, kafalarndan ne geirdiklerini ok iyi biliyorum ben. Kanunsuz bir dnyada genlere hibir gelecek yoktur. O halde kendini kabul ettirmek iin gl olduun intiban uyandrman gerekiyor. Hem zaten genlere sunulan oyunlar da ayni eyi sylyor. Yaknda kacak olan kitabmda Pokemon oyunu zerinde uzun uzun duruyorum. Aslnda bu oyun Amerikan ordusunda ve bahriyesinde keskin nianclar yetitirmek gayesiyle gelitirilmiti. Subaylara ve askerlere at talimleri yaptran Amerikal bir albayn raporunu okudum. Kendisi ayn zamanda gvenlik grevlisi. mdi, 9 yanda Carmil adl bir ocuk iinde sekiz mermi bulunan bir tabancayla snf arkadalarndan sekizini vurup ldryor. ocuun evine

gittiklerinde odasndaki bilgisayarnda snftaki btn rencilerin yerleimini olduu gibi gsteren bir izim gryorlar. ocuk her ate ettiinde tam isabet ettiriyor ve ldryor: Be kere baa, kere de gse ate ediyor. O albay, "Byle baarl bir at profesyoneller bile yapmakta zorlanyorlar" diyor. Dnebiliyor musunuz, 9 yandaki bir ocuk 8 kurunla 8 kiiyi haklyor... stelik bu cinayetinin sonunda kk Carmil yle diyor: "Fakirleri ldrmek lzm, nk onlar bizim elimizdekileri istiyorlar, ileride onlar elimizdekileri almak iin bizleri ldrecekler... " Bu klsik faist mant, arptlm bir meru mdafaa hakk! Aslnda normal bir mantk, zira Amerikallar etnik temizlikle, Amerika ktasnn yerli halkn yok etmekle ie baladlar. Herkes bundan hareketle bir mantk yrtr ve eer o normalse, onun benzerini yapmak niin normal olmasn diyerek harekete geebilir. Bat'da toplumlara rehberlik edebilecek apta byk filozoflar var m ? Hayr, sadece teki bir dnce var, daha dorusu bir dnce yokluu var. Son byk filozof, benim doktora tezimi de ynetmi olan Gaston Bachelard idi. Hibir yeni yan bulunmayan, aslnda felsefe bile olmayan bu teki dnceyi bugnlerde Benard-Henri Levy temsil ediyor...

Ya edebiyat? Edebiyat nasl gryorsunuz? Gerek airler var m? Gnmz Bat'snda apl romanclar bulunuyor mu? Bizler tam bir k dneminde bulunuyoruz. Bu yle bir k ki her alan etkisi altna alyor: Felseyi, edebiyat, gzel sanatlar, gsteri sanatlarn, televizyonu... imdilerde Loft story adl bir televizyon dizisi seyrettik. Bu dizi, manev alaln sfr derecesiydi. Bol reklm yapld. Mstehcen bir yayn olduu sylendi. Televizyonlarda porno yayn olduunu gsteren ufak bir iaret vardr. O iaret konuldu. Bu iaretin kaldrlmas szkonusu olunca, porno film yapmclar itiraz ettiler ve aman kaldrmayn, nk o iaret bizim iimize yaryor, iyi reklm oluyor dediler. mdi, Loft story porno bir film deil, bir ahmak filmi, hepsi bu. Halk aptallatrmak, milleti aptala evirmek, hazrlanmakta olan faizmin yumuak eklidir... Batl entellekteller, halklara gsterebilecek gte deiller mi? yeni k yollar

Sz konusu olan entellekteller deil ki. Politikas yok onlarn. Teki dnce safnda yer almayanlarm kendilerini ifade etme, grlerini dile getirme imknlar yok. Siz buraya gelmezden nce Le Monde gazetesini okuyordum. Madam Cusset'in bir romannm okurlarna sunuyorlar. Ve bu roman drt drtlk bir mstehcen roman. Gerek bir

porno roman. stelik Le Monde gibi bir gazete yapyor bunu. Geri imdi Le Monde da LCRA'nn eline geti. Mal skntya dt ve durumunu bu yolla dzeltti. Fransa'nn kur-tuluu srasnda, Hubert Beuve-Mery (Le Monde gazetesinin kurucusu) zamannda gerekten nemli bir gazeteydi. Bence Fransz basnnn namusunu kurtaran tek bir gazete var imdi: Le Monde Diplomatigie. Dier Le Monde'dan kesinlikle bamsz bir gazete, teki btn gazeteler teki dnceye gre ayarlanm bulunuyorlar. Teki dnce demek, LCRA'mn, yani Amerika Birleik Devletleri'nin dncesi demek... Aslnda Amerika Birleik Devletleri srail'in smrgesidir. Bunun tersi deil, yani srail ABD'nin smrgesi deil. Clinton'n son bakanlarna yle bir bakmanz kfi: Savunma, Dileri, Maliye... ve CIA'nn nemli yeleri: 17 yesinden 11'i srail'in dostu. srail'in dostlar m, yoksa dindar Yahudiler mi? Kaytsz artsz Siyonistler. Nitekim Fransa Bahaham Bay Sitruk, zak amir (ki Hitler'e asker ittifak teklif eden kiidir) iktidarda iken kendisini grmeye gider ve ona "Fransa'daki her Yahudi emrinize amade bir askerdir" der. Bu sz duyulunca ertesi gn Le Monde'a beyanat verdi ve ifte ballk szkonusu olamaz dedi. yi ki bunu syledi!

Ne acdr ki Siyonist bir rgt olan LCRA, Fransa'daki Yahudi cemaatinin ancak bete birini temsil ediyor. Gelin grn ki gazeteleriyle, otoritesiyle ve sairesiyle Fransz kamuoyunu ynlendiriyor. Bunlarn paras nereden geliyor? Amerika'dan. Amerika'nn destei olmasa, srail 6 ay yaayamaz. te bunun iin ben her zaman "Kuds meselesi, Kuds'te deil Washington'da zlecektir" dedim. Bence yaplacak i, coca cola'sndan uak ve silhlarna varncaya kadar Amerikan kaynakl her eyi sistemli bir ekilde boykot etmektir... Bana gre, Amerika'dan silh alan bir devlet bakan gaflet iindedir. Eer o bir kralsa kendisini lkeden kovmak gerekir; bir seilmise ynetimden uzaklatrmak lzmdr. Halk bu meseleyi aslnda ok iyi biliyor ve anlyor. Az nce size Kahire'deki bir konferansmdan bahsetmitim. Ondan sekiz gn sonra, 500 bin kii sokaklara dkld ve Amerikan gemilerinin Svey kanalndan geiinin yasaklanmasn istedi. O zaman kendi kendime "ok gzel, ben bunu ylesine gl dnmm ki beni iitmiler" dedim. Gsterili atafatna, szde refahna, iirilen ekonomik gelimesine... ramen Amerika, dnyann en borlu lkesidir. Unutmayalm ki Amerika'nn borcu btn nc Dnya lkelerinin borcundan daha fazladr. Ticaret dengesi en fazla ak veren lkedir. Netice itibariyle Amerika, bir milyar veya iki milyar insann boykotuna dayanamaz. Bir

milyar Mslman var, fakat dahas, kresellemenin kurban milyarlarca insan var. Boykotu savunurken, elimde bir coca cola iesiyle geziyor, siz bunu imekle sizi balayan zincire bir halka daha ekliyorsunuz diyordum. Epey zaman nce bir slm lkesindeydim. Sudan'da idim. O zamanlar Hasan Turabi Sudan'n ilham kayna idi. Bana souk iecekler ikram ediyordu ve arasnda coca cola da vard. Kendisine, "Affedersiniz Turabi, bunun burada bulunmas beni ok artt" dedim. Turabi bana, "Ben de sizin gibi dnyorum. Fakat coca cola'y yasaklatmak istediimde -coca cola zel bir irketin rn olmasna ramen-, Amerikan hkmeti bana, 'Bunun ithalatn yasaklarsanz, aralarnzn yedek paralar size verilmeyecektir' tehdidinde bulundu" dedi. Gryor musunuz, zel bir irket Amerikan hkmeti tarafndan nasl destekleniyor! u hlde lkeler ister istemez Amerika'ya bamllar? Amerika da esas itibariyle para babalarna bal. Amerikal 20 milyarderden 17'si Yahudi. Onlar Amerikal m, Yahudi mi?

Ben Siyonizme kar sava veriyorum. Yahudilik'le hibir al veriim yok. Yahudilik hrmet ettiim bir dindir, Siyonizm ise mcadele ettiim smrgeci bir politikadr. Ben daha nce Cezayir'de Fransz smrgeciliine kar savatm, imdi de Filistin'deki srail smrgeciliine kar mcadele ediyorum. Biraz aklar msnz size gre nedir Siyonizm? Siyonizm din bir hareket deildir. Onu kuran Theodore Herzl (1860-1904) bunu aka syler. Milliyeti ve smrgeci bir ideolojidir. Dinle ve bambaka bir ey olan Yahudilik'le hibir alkas yoktur. te tipik bir rnek:

Hitler 1933'te iktidara geldiinde, Almanya'da rgtl her 100 Yahudi'den 95'i din bir rgtn yesiydi. Yahudilerin sadece yzde 5'i Siyonist idi. Ne yapt Hitler? Dierlerini katletmek iin bu yzde 5 ile ittifak yapt. Dikkat edin, bu ittifak savan bandan 1944 ylna kadar ekonomik anlamalarla birlikte srd gitti. Alman ordusunun tamamiyle bozguna urad srada Hitler hl, sadece Rus cephesinde kullanlmak artyla 10 bin kamyona karlk l milyon Yahudi esiri vermeyi teklif ediyordu. Bunun anlam udur: Hitler Yahudileri geneli itibariyle katlima tabi tutmamt, bu bir; ikincisi de, Sovyetler Birlii'nden farkl olarak ngiliz ve Amerikallarla ayr bir bar yapmak

istiyordu. Zaten bu anlama da Golda Meir ve Ben Gourion tarafndan nerilmiti. Nihayetinde bu anlamay imzalayan kii mahkemeye karld. Hakime, "Ben bu anlamay kendi isteimle deil, Siyonist yneticilerin tasvibiyle yaptm" dedi. srail'in btn bakanlar iin iindeydi. Bu adam adalet saraynn merdivenlerinde kurunlanp ldrld. Velhasl, Siyonizm Yahudilik'ten farkl siyas bir harekettir. Fakat "srail, Mitler ve Terr" kitabnzda srail politikasnn dine dayal tehlikeli fikirlerinden sz ediyorsunuz? Doru! Seilmi millet dncesi, evet bu dnce smrgecilii hakl gstermitir. Birinci Dnya Sava srasnda Franszlar sekin millet olduklarn ve "Allah'n emrini" yerine getirdiklerini iddia ediyorlard, kardaki Alman askerleri de bellerindeki kuaklarda "Allah bizimle / Gott mit uns" slogann tayorlard. Bunlar Avrupa'da oluyordu.

Arjantin'de ise Eva Peron, Allah'n Arjantin'i dnyaya egemen olma grevi verdiini ileri sryordu. Bu anlay Amerika Birleik Devletleri bakanlarnn kafasna iyice yerlemitir. Onlara gre, Amerika'ya Allah dnyay ynetme vazifesini vermitir... srail eski babakan zak Rabin'i ldren gen, sapk biri deildi. yi bir gen, mkemmel bir niversite rencisi idi. Kendisini deli gstermek istediklerinde unlar syledi: "Ben din bir grev yaptm. Bu topraklar Allah tarafndan bu millete vaat edilmitir, o yzden kimsenin buralar herhangi birine verme hakk yoktur. Rabin bunu yapt ve Rabin lm hak etti." Yani ne deliydi, ne de yoldan km biri. Din vazifesini ifa ediyordu. Zaten hep bunun adna yaplr tarih. Nitekim Fransa'da da, laik okulun kurucusu Jules Ferry gibi hi de din yn olmayan bir kimse bile Millet Meclisi krssne kp alenen "Ak ve yksek sesle sylemek gerekir ki aa rklar vardr ve stn rklar vardr. Bizler sekin bir milletiz" diyordu. Solcu millet vekilleri buna sert bir ekilde itiraz ettiklerinde onlara "Eer sizi dinleseydik, Afrika'ya gidemezdik. nk Siyahlar bizi davet etmemilerdi. Ama biz onlara medeniyet gtrdk" cevabn verdi.

Siz bu tuhaf anlay ekonomi-politik aratrmanzla m atnz? ili'den yeni dndm. Siyas ve din eitim zerine bir konferans vermem iin davet etmilerdi. Konferansta konu olarak Don Helder Camara'nm u szn esas aldm: "Bir fakire yiyecek bir eyler verirsem, benim ermi kii olduumu sylyorlar. Onun niin fakir olduunu izah edersem, benim komnist olduumu sylyorlar." Don Helder Camara ile ben 20 sene altm. niversitede, kreselleme hakknda bir baka konferans verdim. Her yl 30 milyon kii lyor... Bu gerekten yola kmayan her siyas dnce sfrdr. Dnya piyasasnda borcunu deyemeyen insanlar olduu srece, bir yanda daima a insanlar ve dier yanda da isiz insanlar olacaktr. Dnyann te ikisi borcunu deyemez durumda, o zaman nasl retim yaparsnz? Ekonomik byme yoksulluu azaltmyor, aksine artryor. retimi belli bir gayeye gre yapmak lzm... Btn insanlar doyurma imknmz var: Amerika Birleik Devletleri'nin souk hava depolar azna kadar tereya ve budayla dolu ve Avusturalya yeryzndeki her insana ekmek verebilir. Btn mesele ekonominin gayesini bilmede...

Bundan birka sene nce "Tek Bana Yzyl Turum" adl kitabnza eklemeler yapacanz sylemitiniz? O kitabm 15 dile evrildi. spanyolca basks iin o dediinizi yaptm. Onu ben 89'da yazmtm. Bu arada Sovyetler Birlii ykld, Irak sava oldu, dolaysyla kitap natamam idi... spanyolca'sndan ilve edilenleri aktararak Trke'ye evirmeniz lzm. 15 gn oluyor 500 sayfalk yeni bir kitabm tamamladm. Bal yle: "21. Yzyl, senin lhn kim olacak? Kreselleme mi yoksa Dirili mi?" Kreselleme demek, yoksulluun yaygnlamas demektir. Her iki gnde bir Hiroima'nn ortaya kmas demektir. Ben bunu hep tekrarlyorum, ama ne kadar tekrarlansa azdr... 500 sayfalk kitab satmak zor, ama bunu baaracam. nk bu kitap benim siyas vasiyetim olacak, 20. Yzyl anlatan biyografim olacak. Ama 21. Yzyla girdik bile... Bu kitabm karma bir eser. inde hikyelerim, iirlerim, ekonomi-politik var. Okur aracak...

Mslman lkelerden sk sk davet alyor ve gidiyor musunuz? Evet, ran'a ve Irak'a bile. Krfez Sava'nn en civcivli zamannda da Badat'a Saddam Hseyin'i grmeye gitmitim. Saddam sizin szn dinlemedi deil mi? ok fazla bekledi. Ben kendisine ak bir teklifte bulunmutum: "Pentagon'un felket senaryosu ite ortada demitim. imdi siz derhal birliklerinizi geri ekeceksiniz. Geri ekeceksiniz ama yerine tarafsz Arap lkeleri askerlerinin gemesini art koacak ve bunu salayacaksnz." O srada Cezayir ve Tunus bu durumdayd. "Bu tarafsz birlikler orada, Kuveyt'te bulunan ve alan herkesin katlaca bir referandumun hazrl gayesiyle bulunacaklar." Zaten Kuveyt'te alanlarn ou Filistinli idi. "Yaplacak referandumda Kuveytliler bamszl m yoksa Irak'a balanmay m istediklerini belirtecekler." Saddam Hseyin bu fikri ok beendi. ki saat konutuk. Yannda general ve bakan vard. Ayrlrken zamann aldm iin kendisinden zr diledim. Karlk olarak bana, "Hayr, hayr hi de zamanm almadnz, ben hapiste yatarken bana umut alayan ounlukla sizin kitaplarnz olmutu" dedi.

Enteresan! Benim eserlerim 31 dile evrildi. ABD'de iki ayr yaynevi tarafndan tercme ettirildi, ngiltere'de de. Kitaplarm sadece Almanya'da ve svire'de yasak. svire'de benim kitabm satt diye baz kitaplar mahkm bile ettiler. Hayret dorusu! svire'de bunu yaptran LCRA m yoksa? Elbette. LCRA svire'de Fransa'dakinden daha kuvvetli. O zaman fikir hrriyeti, demokrasi szleri birer palavra? Son kitabmda, okuyunca greceksiniz, insan haklar konusundaki glnlkleri de sergiliyorum. Bizlerin haklar var, var tabi. Ama biz bu haklar yrrle koyamazsak neye yarar ki onlar? sizsiniz, fakat bir rolls-royce alma hakknz var. Haklar eit. Herkese olduu gibi bir milyardere de ekmek almas yasak. nsan haklar denilen eyler ite bunlar! nsanlarn elbette yaama hakk var. Var m? Var! Peki yleyse her sene alktan len 30 milyon insana ne demeli? Kitap zerinde haklar var. nsan haklar ile ilgili baz ksmlar sanki gveler yemi... nsan haklar ilnndan nceki durumdan daha da feci bir durum bu. nk bu haklar gln hle getirildi.

Ben bir insan haklar art teklif ediyorum. Buna gre, bir kimse herhangi bir siyas greve balamazdan nce yemin etmeli ve unu aka iln etmeli: "Mill, din, etnik herhangi bir topluluk, ancak insann evrensel yararna hizmet ettii lde faaliyet gsterebilir." Ben bu yemini, teokratik bir cumhuriyetten sz eden JeanJacques Rousseau'da buldum. Buna riayet etmeyen kimsenin, Rousseau, lmle cezalandrlmasn istiyordu. Ben o kadarn istemiyorum. O yazara gre, birlik ve beraberlie hizmet etmek zere yemin edilmesi gerekiyordu. Birlik, i datmnn da dahil olduu adaletin birliidir. Bill Gates bir ayda, bir Sri Lanka'nn bin 200 senede kazanacan kazanyor! Halbuki her ikisi de ayn insan haklarna sahipler.. Amerikan Hegemonyasnn Aments* Johan Galtung Bakan Taft, 1912'de apak meydan okuyordu: "Meksika hkmeti srail'de bir Tanr bulunduunu ve O'na itaat etmenin bir vazife olduunu anlayncaya kadar, halkmz ve onun Meksika'daki mlklerini korumaya mecburum." ou zaman ABD iin kullanlan "Tanr'nn Yeni srail'i" ifadesi ve anlay, Mayflower ve Plymouth'ta ilk

gmenlerin yerletikleri tarihten (1620) beri, Amerikan tarihinde sk sk dile getirilir. Bu ilk koloninin kuruluu, aslnda gzel ve gl bir tarihtir. nk baskc ynetimlerden kaan, gsz fakat srgnde yeni bir hayat kurma ve yeni toplum oluturma peindeki bir halktr bu insanlar. ok eski alarda, Sina Da'nda (Hz. Musa'ya) bir Ahit vahyedilmiti. Bu Ahit'te Tanr Yahova, srgndeki Yahudilere "en kayrlm millet" eklinde zel bir stat vermiti. Buna gre, Yahudiler, "Vaat Edilmi Toprak"laryla, Tanr'nn seilmi halk olmutu. Johan Galtung "La politique etrangere des Etats-Unis sous son aspect theologigue / Din grnmyle ABD d politikas", Institut sur les conflits globaux et la cooperation / Yeryzndeki atmalar ve birlii Enstits. Makale numaras, 4, 1987. Bylece onlar, dier halklara klavuzluk etmek zere ok nemli bir rol stlenmilerdi. Tpk Yahudiler gibi, yzyllardr seilmi olan ve tek bir Kitab, yani Kitab- Mukaddes'i okuyan bu halk (yani pritenler, tek kelimeyle Amerika Birleik Devletleri'nin kurucu Babalar) da, kendilerini Yahova tarafndan olmasa bile, en azndan onun halefi Hristiyan Tanr's tarafndan "seilmi bir halk" olarak gryorlard.

yleyse bu (yeni) toprak niin "Vaat Edilmi Toprak" olmasnd? Kendileri de, Allah'n seilmi halk olduklarna gre, neden dier halklara k ve klavuz olmasnlard? Ne var ki vaat edilmi toprak ssz deildi! Onlarn kafasndaki temel dnceye gre, Allah seilmi halka yardm eder ve bu halkn baars, bunun sadece Allah nazarnda hakl olduklarn deil, ayn zamanda bu uurda muzaffer olmak iin kullanlacak vastalarn da hakl olduunu gsterirdi. Amerika'ya gidip yerleen ve orada ilk kolonileri kuran Amerikallara, yerli halkla ilikilerinde takip edecekleri yolu nasl Eski Ahit belirlemise, Filistinlilere kar benzeri davran sergilemelerini de sraillilere ite o kimseler, yani (Kzlderilileri tarihten silip spren) bu pritenler retmitir. Ve slm'a kar kendiliinden oluturulan bir cephe bu rnekten hareketle ekillendirilmitir. Allah tarafndan zellikle "seilmi halk" olduklar duygusu, Amerikallarn ruhlarna ylesine sinmitir ki, Amerika Birleik Devletleri'nin dier hibir milletin olamayaca kadar Allah'a en yakn millet olduu eklindeki bu inan, her

dolarn zerine baslm bulunan u sloganda kendisini apak gsterir: "in God we trust" (Biz Allah'a gveniriz). Allah'a en yakn lke olan Amerika, Allah'n yeryzndeki temsilcisidir de. Bu temsilciliin ise nemli zellii vardr: Her eyi bilme, her eye gc yetme ve yardmseverlik. Tabi byle bir temsilcilik, ktlk tayc olmalarndan kuku duyulan kimseleri dnyann tamamnda elektronik bir gzetim ve denetim altnda tutmay gerektirir. Bu kategoriye kimlerin girdiini bilmeye gelince, bu, sadece Amerika Birleik Devletleri'nin hakk ve grevidir. ABD, bu hkmn tekelini elinde bulundurduuna gre de, ABD'nin stnde ve Amerika'nn hesap verecei bir st mahkeme yoktur. Bylece Pentagon (ABD Milli Savunma Bakanl) ve CIA'nn ynetimi altnda bir kltrel iktidar, bir ekonomik iktidar ve bir asker iktidar icraatta bulunur. O yzden de "er mparatorluunun yurdu (veya er Eksenindeki memleket, ev.), ta devrine dndrlnceye kadar bombalanmay hak eder ve bunu yapmak ABD'nin grevidir. (Hem zaten Allah'n "sekin halk" ABD'nin mantna gre) hangi din, Yahudi-Hristiyan inancndan daha stn olabilir ki? Hangi ideoloji, kapitalist biimindeki liberalizmden daha stn olabilir ki? muhafazakr

Uluslarst hibir kurum, Amerika Birleik Devletleri'nin daha stnde yer alamaz. Bu durum Birlemi Milletler iin de geerlidir, meer ki bu tekilt ABD'nin dnyann btn zerindeki "iyiliksever" nfuzunu yrtmesi iin bir ara olsun. Milletler sralamasnda ABD zirveyi igal eder. ABD'nin etraf ise, dnyann merkezini oluturan devletlerle, yani u temel zellikten en az ikisini yerine getiren mttefiklerle evrilidir: Serbest pazar ekonomisi; Yahudi-Hristiyan Tanr'sna iman; Hr seimler. yi ve Kt diye ikiye blnm bu dnyann teki kutbunda, "serbest pazar ekonomisi, Yahudi-Hristiyan iman ve Amerikan tipi demokrasisi olmayan" lkelerden meydana gelen "er mparatorluu / (veya er Ekseni ev.) " yer alr. Amerika Birleik Devletleri'nin Allah ile bir Ahdi vardr, dier milletlerin ise Amerika Birleik Devletleri ile, evreden merkeze, Batl milletlerden Amerika Birleik Devletleri'ne ve Amerika Birleik Devletleri'nden Allah'a itaat ilikileriyle belirlenmi bir ahitleri vardr.

Amerika Birleik Devletleri'nin dnya siyasetinin gizli ments ite budur. Hiper g ile hiper hegemonya arasndaki ABD Terr, Gl Devletlerin Silhdr Noam Chomsky* Biz Amerikallar hemen hemen iki yz yldr yerli halklar, yani milyonlarca insan ya kovduk veya imha ettik, Meksika'nn yarsn zaptettik, Karayipler ve Orta Amerika blgelerini talan ettik, Haiti ve Filipinler'i -100 bin Filipinli'yi ldrerek-istil ettik. Sonra, kinci Dnya Sava'nn ardndan, dnya zerindeki bilindii ekilde egemenliimizi genilettik. Btn bu olup bitenler srasnda, hemen hemen her zaman, ldrenler bizlerdik ve arpmalar bizim mill topraklanmzn dnda cereyan ediyordu. mdi, mesel rlanda Cumhuriyet Ordusu (RA) ve terrizm konusunda soruturma yapld zaman bir husus hemen gze arpyor: Gazetecilerin sorular, rlanda denizinin beri kys veya teki kys zerinde bulunularna gre ok byk farkllklar arzediyor * Birok eseri dilimize evrilmi bir yazar, teorileri olan tannm bir dilbilimci, dnya siyaseti aratrmacs ve

Amerika'nn bask ve zulmlerini kitap ve konferanslaryla pervaszca knayan ve ABD sistemine en ar tenkitleri getiren bir bilim adamdr. ABD Boston'daki Massachusetts Institute of Technology (MT)'de profesrdr. Bu yaz, kendisinin Ekim aynda (2001) verdii konferanstan hareketle Le Monde Diplomatique'te Aralk 2001'de yukardaki balk altnda yaynlanan metinden alnmtr. ev. Genellikle dnya, uzun zamandr krbac elinde tutan insana baka; asrlardr krbalanan insana gre ise bir baka grnyor. te bu yzden olacak, 11 Eyll kurbanlarnn talihi karsnda, dnyann geri kalan ksm da ayn ekilde dehete kaplm olmasna ramen, New York ve Washington saldrlarna ayn tarz tepkiyi gstermemitir. 11 Eyll hadiselerini anlamak iin, bir yandan bu cinayeti ileyenleri, dier yandan da bu cinayetin, kar kan kimselerde dahi uyandrd ihtiyatl anlay grmek lzm. Cinayeti ileyenler mi? Bunun, Bin Laden ebekesi olduunu kabul ettiimizde, hi kimse bu fundamantalist grubun douu hakknda CIA ve ortaklarndan daha fazla bilgiye sahip deildir. Bilinen tek ey, CIA ve ortaklarnn bu grubun douunu tevik ettiidir. Carter ynetiminin mill gvenlik direktr Zbigniew Brzezinski, 1978'den itibaren Sovyetler'e kar kurulan ve Mcahidlerin Kabil rejimine kar saldrlar yoluyla, bu Sovyetler'i gelecek yl sonunda Afgan topraklarna ekmekten ibaret olan "tuzak'tan memnundu.

Ancak 1990'dan ve Amerikan daimi slerinin slm'n kutsal topraklar olan Suudi Arabistan'a kurulmasndan sonradr ki bu mcahidler Amerika Birleik Devletleri aleyhine dndler. imdi eer Bin Laden rgtnn, Gney lkelerinin ynetici kesimlerinde bile, sahip olduu sempatinin sebebi bilinmek ve aklanmak isteniyorsa, Amerika Birleik Devletleri'nin her trl mstebit veya diktatr rejime verdii destein sebep olduu fkeden yola kmak gerekir; Saddam Hseyin rejimini salamlatrrken Irak halkn mahveden Amerikan politikasn hatrlamak gerekir; 1967'den beri Filistin topraklarn srail'in igaline Washington'un desteini unutmamak gerekir. New York Times gazetesinin makale yazarlar kapitalizmi, demokrasiyi, insan haklarn ve dinle devlet ayrmn savunduumuz iin "onlar"n bizden nefret ettiklerini iddia ederken, meseleyi derinlemesine ele alan Wall Street Journal, Batl olmayan bankaclara ve yksek dzey devlet grevlilerine sorup soruturduktan sonra, onlarn "bizden" demokrasiyi ve iktisad gelimeyi engellediimiz., ayrca da kat, hatta terrist rejimlere arka ktmz iin nefret ettiklerini gzler nne seriyordu. Bat'nn ynetici evrelerinde terrizme kar "barbarlarn yaydklar bir kansere kar yrtlen sava,

mcadele" olarak takdim edildi. Ne var ki bu kelimeler ve bu ncelik bugnn damgasn tamyor. Bundan yirmi sene nce Bakan Ronald Reagan ve onun Dileri Bakan Alexandre Haig de ayn eyleri sylyorlard. Ve medeniyetin sapk hasmlarna kar bu sava yrtmek iin Amerikan hkmeti, o zamanlar, tarihte benzeri grlmemi bir terr rgtn harekete geirmiti. Bu rgt, yeryzn bir utan br uca kana bulad, pek ok vahet sergiledi, ama asl edip edeceini Ltin Amerika'da yapt. Bir vak'a var, Nikaragua vak'as ki tartma gtrmez bir ekilde apak ortadadr. Zira La Haye Milletleraras Adalet Divan tarafndan da, Birlemi Milletler tarafndan da kesin hkme balanm bir vak'adr bu. Bir terrist eylemin bu tartma gtrmez emsaline kar bir hukuk devletinin ka defa hukuki yollarla cevap vermeye altn ve bunun egemen yorumcular tarafndan acaba ka kere dile getirilmi olduunu kendi kendinize bir sorun. Halbuki bu, 11 Eyll saldrlarndan daha da u bir rnei oluturuyordu. nk Reagan ynetiminin Nikaragua'ya kar sava 29 bini l olmak zere 57 bin kurbana ve lkenin belki bir daha kolay kolay tamir edilemez ekilde tahribine mal olmutu. O dnemde Nikaragua hemen harekete geti. Washington'da bombalar patlatarak deil, fakat Milletleraras Adalet Divan'na bavurarak... Divan, 27 Haziran 1987'de Managua yetkililerini hakl buldu, (Nikaragua kprlerini maynlayp havaya uurmu olan) ABD'nin "gayr meru kuvvet kullanmas"n mahkm etti, Washington'u cinayete son

vermeye ve nemli zarar ve ziyan demeye davet etti. Buna karlk ABD, bu karar kabul etmediini ve Divan'n yarglamasn artk tanmadn aklad. Nikaragua bunun zerine Birlemi Milletler Gvenlik Konseyi'nden, btn devletlerin milletleraras hukuka sayg gstermelerini isteyen bir kararn kabuln istedi. Hibir devletin ad verilmemiti, ama herkes kimin kastedildiini anlamt. ABD, bu karar veto etti. O gn ABD, bylece hem Milletleraras Adalet Divan, hem de milletleraras hukuka saygy... isteyen bir karara kar kmaktan mahkm edilmi oldu. Bunun ardndan Nikaragua, Birlemi Milletler Genel Asamblesi'ne mracaat etti. Sunduu karara sadece kar oy kt: Amerika Birleik Devletleri, srail ve Salvador. Ertesi yl Nikaragua ayn kararn bir daha oylanmasn istedi. Bu sefer Reagan ynetiminin davasna yalnzca srail destek verdi. Bu safhaya gelindiinde, artk Nikaragua'nn elindeki btn hukuk yollar tkenmi oldu. Btn abalar, g ve kuvvetin egemen olduu bir dnyada baarszlkla sonulanmt. Bu hukuksuzluk, hi de yabana atlmamas gereken ok nemli bir emsaldir. Peki biz bu emsalden niversitelerde, gazetelerde hi bahsedildiini duyduk mu? Bu yaanm hadise pek ok eyi aklyor. ncelikle, terrizm ie yaramakta ve yoluna devam etmektedir. iddet de yle. Sonra da, terrizmin zayflarn leti olduunu dnmenin yanl olduunu gzler nne sermektedir.

ldrc silhlarn pek ou gibi terrizm, zellikle kuvvetlilerin silhdr. Aksi iddia edilirse, bu sadece ve sadece gllerin kendi terrlerini terrden baka bir ey olarak gsterme imkn veren ideoloji ve kltr aralarn da kontrolleri altnda tutmakta olmalarndandr. Gllerin bu hususta kullandklar en geerli vastalardan biri, rahatsz edici olaylar hafzalardan silmek, onlar unutturmaktr; bylelikle kimse bunlar hatrlamaz olur. Zaten Amerikan propaganda ve doktrin gc ylesine hkimdir ki bunu kurbanlarna dahi kabul ettirir. Gidin grn Arjantin'i, size sylediklerime orada kendi kulaklarnzla ahit olacaksnz: "Ha, evet, fakat biz onu unutmutuk!" Nikaragua, Haiti ve Guatemala, Ltin Amerika'nn en fakir lkesidir. Bunlar ayn zamanda, ABD'nin asker mdahalede bulunduu lkeler arasndadr. Bu rastlama hi de tesadfi deildir. stelik btn bunlar, Batl aydnlarn cokulu bildirilerinin damgasn vurduu ideolojik ortam iinde meydana gelmitir. Bundan birka sene nce, kendi kendilerini tebrikler alm ban gidiyordu: Tarihin sonu, yeni dnya dzeni, hukuk devleti, insan mdahale, vb... Bunlar geer akeydi ve biz o sralar pek ok katliamn ilenmesine gz yumuyorduk. Daha da fenas, bizler bu katliamlara aktif bir ekilde katkda bulunuyorduk. Ama bunlardan kim bahsediyordu ki? Bat medeniyetinin bulularndan biri, belki de bu tr tutarszlktan hr bir toplumda mmkn hale getirmesidir. Totaliter bir devlet byle bir yetenee sahip deildir.

Nedir terrizm? Amerikan asker elkitaplarnda iddetin, iddet tehdidinin, korkutmann, zorlama veya korkunun siyas veya din maksatlarla dnlp tanlm olarak kullanlmas terr olarak tarif edilir. Byle bir tarifteki asl problem, bu tarifin Amerika Birleik Devletleri'nin dk younluklu sava adn verdii ve bu tr bir uygulamay da stlendii eyle tam tamna akmakta olmasdr. Nitekim Aralk 1987'de, Birlemi Milletler Genel Asamblesi, terrizme kar bir karar kabul ettiinde, bir tek lke Honduras ekimser kald, dier iki lke ABD ile srail kar oy kulland. Bunu niin yaptlar? Sz konusu kararn, smrgeci bir rejime veya asker bir igale kar halklarn mcadele etme hakknn tartma konusu olamayacana iaret eden bir paragraf yznden. Oysa, o dnemde, Gney Afrika ABD'nin mttefiki idi. Komularna (Namibya, Angola, vb) kar yz binlerce kiinin lmne sebebiyet veren ve tahminen 60 milyar dolarlk tahribata yol aan saldrlarndan baka, Gney Afrika'nn rk ayrmcl yapan rejimi, ierde de terrist olarak yaftalanan African National Congress (ANC) adl bir gce kar sava veriyordu. srail'e gelince, bu devlet 1967'den beri bir ksm Filistin topraklarn, 1978'den beri Lbnan'n baz topraklarn gayr meru olarak igal ediyor, bu lkenin gneyinde kendisi ve ABD tarafndan "terrist" olarak nitelenen bir gce, yani Hizbullah'a kar savayordu. Terrizmin allagelen tahlillerinde, bu tr haber veya hatrlatmalar gndeme getirilmez. Basndaki analizlerin ve makalelerin sayg grmesi iin, gerekten de iyi tarafta yer

almak, kendini daha iyi silhlanmlarn kucana brakmak evldr. Terrizme kar imdiki koalisyon, sekin yeni yelere sahip bulunuyor. Nitekim Milletleraras gndemi takipte phesiz en iyi gazetelerden biri olan Christian Science Monitr, Amerika Birleik Devletleri'ni eskiden pek sevmeyen baz halklarn ABD'ye daha fazla sayg duymaya baladn, zellikle de terrizme kar verdii savatan dolay mutlu olduklarn yazyordu. Haberi yazan gazeteci, Afrika uzman olduu halde, bu sevgi ve sayg yneliinin ba rnei olarak Cezayir'i gsteriyordu. Oysa, Cezayir'in bizzat kendi halkna kar terrist bir sava yrttn bilmesi gerekirdi. eenistan'da bir terrist sava srdren Rusya ile Mslman ayrlklar dedii kimselere kar vahet uygulayan in de tabi ki Amerikan davas etrafnda kenetlendiler ve Amerika'nn safnda yer aldlar. Tamam, kabul, fakat imdiki durumda ne yapmal? Papa kadar ar bir radikal bile, 11 Eyll cinayetinin sulularnn aranp bulunmasn ve sonra da yarglanmasn teklif ediyor. Fakat Amerika Birleik Devletleri, normal hukuk, adl yollara ba vurmak istemiyor, hibir delil gstermemeyi tercih ediyor ve milletleraras yarglamaya kar kyor. Dahas, Haiti, 30 Eyll 1991'de Bakan Jean-Bertrand Aristide'i deviren hkmet darbesinden sonra binlerce kiinin lmnden sorumlu tutularak hkm giymi Emmanuel Constant'n iade edilmesini istedii ve sululuunun delillerini sunduu zaman, bu istek

Washington'da hi mi hi dikkate alnmad. Hatta bu mesele herhangi bir tartmann konusu dahi yaplmad. Terrizme kar mcadele etmek, terrn seviyesini drmeyi gerektirir, onu daha da azdrmay deil. Nitekim RA- Londra'da bir saldrda bulunduu zaman, ngilizler, RA'nn ok fazla destekleyeninin bulunduu ne Boston'u tarumar ederler, ne de Belfast' bombalarlar. Sulular arar bulur, sonra da yarglarlar. Terrn ateini drmenin bir yolu, ona bizzat katkda bulunmaktan vazgemektir. Bir de saldry yaptrtanlarn sonradan yararlanaca bir destek yaratan siyasal ynelimler zerinde kafa yormaktr. u son haftalarda, daha nceleri varlndan sadece sekinler tabakasnn kukuland milletleraras gerekliklerin her trls hakknda Amerikan kamuoyunun bilinlenmesi, belki de bu yolda atlm bir ilk adm oluturacaktr.