Professional Documents
Culture Documents
MAKNE TEKNOLOJS
GEOMETRK ZMLER
520TC0004
Ankara, 2011
Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir. Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILMAZ.
NDEKLER
AIKLAMALAR ...................................................................................................................iii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1.YAZI VE RAKAM ............................................................................................................... 3 1.1. Teknik Resmin Endstrideki Yeri, nemi ve Tanm .................................................. 3 1.2. izim Ara ve Gereleri ............................................................................................... 4 1.2.1. Resim Tahtalar ve Masalar.................................................................................. 4 1.2.2. Cetveller................................................................................................................. 4 1.2.3. ablonlar................................................................................................................ 7 1.2.4. Pergeller................................................................................................................. 7 1.2.5. Kalemler ................................................................................................................ 7 1.2.6. Silgiler ................................................................................................................... 9 1.2.7. Resim Ktlar.................................................................................................... 10 1.3. Yaz ve Rakamlar........................................................................................................ 13 1.3.1. Teknik Resimde Kullanlan Yazlarn zellikleri ............................................... 13 1.3.2.Yaz lleri......................................................................................................... 13 1.3.3.Yaz eitleri ........................................................................................................ 14 1.4. izgi ve eitleri......................................................................................................... 15 1.4.1. izgi eitleri ...................................................................................................... 15 1.4.2. izgi Boyutlar .................................................................................................... 16 1.4.3. izgilerin izilmesi ............................................................................................. 17 1.4.4. izgilerin Kullanld Yerler.............................................................................. 19 1.5. Dorularla lgili Geometrik izimler ......................................................................... 21 1.5.1. Paralel Dorularn izilmesi ............................................................................... 21 1.5.2. Dik Dorularn izilmesi .................................................................................... 22 1.5.3. Dorunun Eit Paralara Blnmesi.................................................................... 24 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 25 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 28 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 30 2.DORULAR, DARELER VE DZLEMLER.................................................................. 30 2.1.Alarla lgili Geometrik izimler ............................................................................... 30 2.1.1. Alarn izilmesi................................................................................................ 30 2.1.2. Verilen Aya Eit A izmek ........................................................................... 31 2.1.3. Bir Ay kiye Blmek ....................................................................................... 32 2.1.4. 900 lik Ay e Blmek.................................................................................... 32 2.2. okgenlerin izimi ..................................................................................................... 32 2.2.1. gen izimleri................................................................................................... 32 2.2.2. Drtgen izimleri ................................................................................................ 33 2.2.3. Begen izimi...................................................................................................... 34 2.2.4. Altgen izimi ..................................................................................................... 34 2.2.5. Yedigen izimi.................................................................................................... 35 2.2.6. Sekizgen izimi................................................................................................... 35 2.2.7. Genel Metotla okgen izimi ............................................................................. 36 2.3. ember ve Teet Dorularla lgili izimler ............................................................... 36 2.3.1. Genel Tanmlar .................................................................................................... 36
2.3.2 ember Dndaki Noktadan Geen Teet Doru izmek................................... 37 2.3.3. ki Daireye Dtan Ortak Teet Doru izmek ................................................... 37 2.3.4. ki Daireye ten Ortak Teet Doru izmek ..................................................... 38 2.3.5. Birbirine Dik, Dar ve Geni a yapan ki Doruyu Bir Yayla Birletirmek....... 39 2.3.6. ki Daireyi Bir Yayla ten Birletirmek ............................................................. 39 2.3.7. ki Daireyi Bir Yayla Dtan Birletirmek........................................................... 40 2.3.8. Daire ve Bir Noktann Verilen Bir Yayla Teet Birletirilmesi .......................... 40 2.4. Oval izimleri............................................................................................................. 41 2.4.1. Kk Ekseni Verilen Ovali izmek................................................................... 41 2.5. Elips izimleri ............................................................................................................ 41 2.5.1. Daireler Yardmyla Elips izimi ........................................................................ 42 2.5.2. Dikdrtgen Yardmyla Elips izimi................................................................... 43 2.6. Helis izimleri ............................................................................................................ 43 2.6.1. Helis Erisini izmek.......................................................................................... 44 2.6.2. Helis Erisinin Anmn izmek....................................................................... 44 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 46 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 47 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 48 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 49 KAYNAKA ......................................................................................................................... 50
ii
AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN 520TC0004 Makine Teknolojisi Bilgisayarl Makine imalat Endstriyel Kalp Bilgisayar Destekli Makine Ressaml Makine Bakm Onarm Mermer leme Bilgisayar Destekli Endstriyel Modelleme dallar Geometrik izimler Makine paralarnn imalat iin gerekli olan teknik resmi, TS ISO standartlarna gre izebilme becerisinin kazandrld bir renme materyalidir. 40/32 Temel eitimi tamamlam olmak Yaz-rakam yazmak, dorular-daireler ve dzlemler izmek, geometrik izimler yapmak Genel Ama Standart ve teknik resim kurallarna uygun olarak geometrik izimler yapabileceksiniz. Amalar 1. Standart ve teknik resim kurallarna gre yaz ve rakamlar yazabileceksiniz. 2. Standart ve teknik resim kurallarna gre dorular, daireler ve dzlemler izebileceksiniz. Ortam: Teknik resim izim ortam Donanm: izim ara ve gereleri, resim masas, rnek model paralar, eitli lme ve kontrol aletleri. Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz. retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test, doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.) kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek sizi deerlendirecektir.
DAL/MESLEK
MODLN AMACI
LME VE DEERLENDRME
iii
iv
GR GR
Sevgili renci, nsanlar arasnda iletiim, hareketlerle ve konumayla gereklemektedir. Ancak insanlar, duygularn ve dncelerini bakalarna ifade edebilmek iin sadece bu iki iletiim aracyla yetinmemitir. Resim, bu iki iletiim aracn destekleyen, ifadelere btnlk katan ve konumadan, hareket etmeden de bir eyler anlatabilen ayn zamanda kalc bilgileri ieren iletiim arac olmutur. Teknik resimler, teknik alanda eitim grm kiiler arasnda bir anlama dili olarak ortaya kmtr. Makineler, aralar, tesisler, inaatlar ve benzeri yaptlar anlatlarak hareketlerle veya yazyla tarif edilerek yaplamaz. Bu tip yaptlar ancak teknik resim yardmyla ifade edilebilir. Bu nedenle teknik resmi bilen insanlar, hangi dili konuursa konusun teknik resmi bilen baka bir insanla dnyann her yerinde rahatlkla iletiim kurabilir. Teknik resmin neminden dolay resim uygulamalarnda kullanlmas zorunlu olan yaz, rakam ve izgilerin ulusal ve uluslararas normlara uygun olarak kullanlmas gerekir. Hangi tip izgiyi, yazy ve rakam, nerede kullanmamz gerektiine doru karar vererek izeceiniz resmin anlalr olmasn ve doru bilgiler anlatmasn salamanz gerekir. Bu modl ile gelecein teknik eleman olan sizler de teknik resim kurallarn renecek ve standartlara uygun yaz yazabilecek, izimler yapabileceksiniz. Ayrca teknik resimle ilgili izim kurallarn iyi renmeniz ve uygulamanz, mesleki teknik resim izimlerinizi hatasz yapmanza yardmc olacaktr. Unutmayn ki aratran, yeniliklere ak olan ve kendini gelitiren kiiler meslek yaamlarnda aranan eleman olmaktadr.
ARATIRMA
Teknik resmin endstrideki yerini ve nemini retmeninizin rehberliinde aratrarak bilgi toplaynz. Topladnz materyalleri snf ortamnda
arkadalarnzla paylanz. Teknik resmin endstride hangi dallarda kullanldn aratrnz. Topladnz materyalleri snf ortamnda arkadalarnzla paylanz.
1.YAZI VE RAKAM
1.1. Teknik Resmin Endstrideki Yeri, nemi ve Tanm
Teknik resim, retilmesi istenilen bir parann biimine, boyutlarna, zelliklerine ait tm bilgileri ieren; belirli kural ve standartlara gre izilen bir resimdir. Teknik resim, bu konuda kabul edilmi izim ve kural metotlarn bilen ve uygulayabilen kiilerce izilebilir ve okunabilir. Bu resimler serbest elle, izim ara ve gereleriyle veya bilgisayar ortamnda izilir. Teknik resim izebilmek ve okuyabilmek iin, yaz, izgi, geometrik izimler, kroki, iz dm, grn, llendirme, lek, yzey durumlar, tolerans vb. konularda bilgi ve beceri sahibi olmak gerekir. Her para, retilmeden nce ilgili blm tarafndan tasarlanr, projelendirilir, teknik resmi izilir ve daha sonra retime geilir. Paralarn zellikleri kt zerinde izgi, harf, rakam ve sembollerle ifade edilir. Krlan veya arzalanan bir para, yeniden retileceinde o parann teknik resminden yararlanlr. Bu nedenle her teknik eleman, teknik resim kurallarn bilmeli ve uygulamaldr. Teknik resmin zellii, retilmesi istenilen bir parann gerekli tm bilgilerini iermesi ve uluslararas izgisel bir dil olmasdr. Dnyann eitli lkelerinde teknik resim
kurallarna uygun izilen resimler ayn standarttadr. Bu birlii salamak iin ISO ve ona bal olan TS standartlarndan faydalanlr. Teknik resimle ilgili tm kurallar TS 88de verilmitir.
1.2.2. Cetveller
1.2.2.1. T Cetveli Ba ve cetvel ksmndan meydana gelen T eklindeki cetveldir. Yatay izgilerin izilmesinde ve zerine yerletirilen gnyeler yardmyla dikey ve eitli alarn izilmesinde kullanlr. T cetveli ahap (sert aa) veya plastik malzemelerden yaplr. T cetvelinin ba ksm, resim masasnn sol kenarna dayandrlarak sol el ile aa yukar hareket ettirilir (ekil 1.2).
ekil 1.3te T cetvelinin masaya yerletirilmesi, tutulmas ve gnye yardmyla izgi izilmesi grlmektedir.
1.2.2.2. Gnyeler Belirli alarda, eitli ynlerdeki izgilerin izilmesinde ve istenilen alarn iaretlenmesinde kullanlan gen ekilli cetvellerdir. T cetveli zerinde kaydrlarak dikey ve eik izgilerin iziminde kullanlr. 45 ve 30x60 olarak iki tr vardr. Bu gnyelerin birlikte kullanlmasyla 15 ve katlar alardaki eik izgileri izmek mmkndr. Ahap, saydam ve eitli renklerde yar saydam plastik malzemelerden yaplr. eitli boylar bulunur (ekil 1.4). A gnyeleri (iletki), 0 180 arasndaki alarn iaretlenerek izilmesi veya llmesi amacyla kullanlr (ekil 1.5).
1.2.2.3. Dz (l) Cetvel Dzgn dorularn resim kd zerine izilmesinde kullanlr. Bir veya iki tarafnda milimetrik blntler bulunur. TS 5828'e gre standartlatrlmtr. 200, 300, 500 ve 1000
mm uzunluunda olanlar mevcuttur. Aa, plastik veya metal malzemeden yaplr 1.6).
(ekil
1.2.2.4. lek Cetveli (Duble desimetre) lek cetveli, gen kesitli bir cetvel trdr. Cetvelin ok sayda kenar zerinde farkl leklere gre hazrlanm blntler bulunur. Bylece hesaplama yapmaya gerek kalmadan uygun lekli cetvel kenar, izim iin kullanlr (ekil 1.7).
1.2.2.5. Eri Cetveli (Pistole) Pergelle izilemeyen yay ve erilerin dzgn olarak izilmesinde kullanlan cetvellerdir (ekil 1.8).
1.2.3. ablonlar
Teknik resimde yaz, sembol ve ekillerin temiz, tam ve doru olarak izilmesine yardmc olan, ayrca zaman kazandran izim aralardr. ablonlar, saydam ve yar saydam malzemeden eitli renklerde yaplr. veya d ksmlarnda harf, sembol ve ekillerin boluklar bulunur. Teknik resimde en ok kullanlan ablon eitleri aada grlmektedir (ekil 1.9).
1.2.4. Pergeller
Daire ve yay izimi ile l tanmasnda kullanlr. Pergeller, piyasada tek olarak bulunduu gibi komple bir takm olarak da bulunur. Genel olarak metal veya metal plastik karm gerelerden yaplr (ekil 1.10).
1.2.5. Kalemler
Teknik resimde izgileri izmek ve yaz yazmak iin kullanlan aralara kalem denir. Resim iziminde kullanlan kalemler kurun kalem ve mrekkepli kalem olmak zere iki balk altnda incelenebilir.
1.2.5.1. Kurun Kalemler Teknik resim iziminde aa ve ulu (versatil) olmak zere iki tr kalem kullanlr. Bu kalemlerin ileri grafitten yaplan ular vardr. Bu ular kalemin yumuaklk ve sertliini belirler. Piyasada bulunan kalemler sert, yumuak ve orta olmak zere gruba ayrlr. Yumuak kalemler (B), sert kalemler (H), orta kalemler (F,HB) sembolleri ile satlr. Yanlara gelen rakam bydke yumuaklk ve sertlik derecesi de byr. rnein B kalem ucu yumuakken 3B kalem ucu ok daha fazla yumuaktr. Takma ulu (versatil) kalemler 0,3 - 0,5 - 0,7 - 0,9 mm kalnlndaki grafit ularn bir boru ierisinden geirilmesiyle oluturulan kalemlerdir. Ayn kalnlkta izgi izilebildii iin genellikle tercih edilir. ekil 1.11de eitli kalem resimleri grlmektedir.
Aa kalem
Versatil kalem
izgi izerken kalem, cetvel kenarna dik veya arkaya doru ok az eimli tutulmaldr. Yatay izgilerin izilmesi srasnda kalemin nasl tutulaca ve yatayla yapt a ekil 1.12de grlmektedir.
Dikey izgilerin izilmesinde kalemin tutulmas, yatayla yapt a, ekme yn ve kendi ekseni etrafnda dndrlmesi ekil 1.13te grlmektedir.
1.2.5.2. Mrekkepli Kalemler (Rapido) Eskiz ktlar ve normal beyaz resim ktlar zerine izilen resimleri, aydnger kd zerine kopya etmek ya da dorudan aydnger zerine izim yapmak amacyla kullanlan, mrekkebi bir tp ierisinde korunabilen, u kalnlklar standart llerde olan teknik izim kalemlerine rapido kalemi denir (ekil 1.14).
Rapido; mrekkep tank, ince boru u, boru iinde hareket ederek akkanl salayan ine ve u gvdesinden oluur. Teknik izimlerde kullanlmak zere hazrlanm iki u dizisi vardr. Bunlar ; ( 0.13 , 0.18 , 0.25 , 0.35 , 0.5 , 0.7 , 1.0 , 1.4 , 2.0 mm ) veya (0.1 , 0.2 , 0.3 , 0.4 , 0.5 , 0.6 , 0.8 , 1.0 , 1.2 mm ) izgi kalnlndaki ulardr.
1.2.6. Silgiler
izimlerde, yaplan hatalarn veya fazla izgilerin temizlenmesi iin silgiler kullanlr. Kurun kalemle yaplan izimlerin temizlenmesinde yumuak silgiler tercih edilir. Aydnger, resim kd veya izim folyolar zerindeki mrekkeple yaplan izimlerin temizlenmesinde sert plastik silgiler kullanlr.
1.2.7.1. Dosyalanacak Resim Ktlarnn Katlanmas A0 , A1, A2 ve A3 formalarna izilen resimlerin dosyalanarak saklanabilmesi iin ebatlarnn dosya byklne drlmesi gerekmektedir. Bu nedenle bu formalar A4 formas (210x297) esas alnarak katlanr. Katlama esnasnda resmin sa alt kesinde bulunan baln (antet) dosya aldnda grlecek ekilde ste gelmesine dikkat edilmelidir. TS 10847ye gre standart hle getirilen katlama ekilleri aada gsterilmitir (ekil 1.16).
10
1.2.7.2. Yaz Alan (Antet) Para resmi zerinde gsterilemeyen baz bilgiler, yaz alan veya antet dediimiz izelgelere yazlr. Yaz alan (antet), resim ktlarnn daima sa alt kelerinde ve ereve izgisine bitiik olarak izilir. TSE tarafndan tavsiye edilmi baz antet rnekleri ekil 1.17de grlmektedir. Yaz alanlar TS 6700 ve 7015ye gre standartlatrlmtr.
11
12
Yazlar okunakl olmal ve ayn izimdeki yazlar, ayn tip ve lde olmaldr. Mikrofilm ve dier fotorafik oaltmalar iin uygun olmal ve harf veya rakamlar arasndaki boluk, yaz kalnlnn en az iki kat olmaldr. Harf ve rakamlarn, ok ince yazlarda dahi karkla sebep vermeden fark edilir olmas gerekir. Byk ve kk harflerin yaz kalnl ayn olmaldr. Birbirini takip eden yaz kalnlnn farkl olmas durumunda, aralarndaki boluk, daha kaln olan yaz kalnlnn iki kat olmaldr. ki harf veya rakam arasndaki boluun ls, yazya daha iyi bir grnm verdiinde yarya indirilebilir (AV, LA, TV vb.). Yaz kalnl, yaznn byklne gre seilir. Yaznn birleen keleri keskin ve tam birlemi olmaldr.
1.3.2.Yaz lleri
Standart yazda byk harf ykseklii h, boyutlandrmada esas olarak alnr. Anma bykl serisi 2,5-3,5-5-7-10-14 ve 20 mmdir (ekil 1.18). A ve B tipi standart yaz llerinin hesaplanmasnda Tablo 1.1den yararlanlr.
13
A tipi yaz
B tipi yaz
En az satr aral
1.3.3.Yaz eitleri
Yazlar dik veya italik (yataya 75o eik) olmak zere ikiye ayrlr. Teknik resim derslerinde yeni TS EN ISO 3098/1-2 standardna gre eik yaz tercih edilecektir. Standart yaz, A tipi ve B tipi olmak zere iki eittir. Burada yaznn fark izgi kalnlnn d/h iin 1/14 ve 1/10 olmasdr (ekil 1.19).
14
Eik ve dik yazlarn zellikleri aadaki ekillerde grlmektedir (ekil 1.20, ekil 1.21).
15
Nu.
izgi Tipleri
01.1
Dar srekli serbest el izgisi Dar srekli zik zak izgi
Dar kesik izgi Geni kesik izgi Aralkl kesik izgi Dar noktal uzun kesik izgi Geni noktal uzun kesik izgi
16
Bir izginin izgi genilii, btn izgi boyunca sabit kalmaldr. Srekli izgilerin dndaki izgilerde ekil ve biim bakmndan standart ller dikkate alnmaldr. izgiler llerek izilmez. Kalem hareket ederken el becerisi ve gz ayar ile kesik, noktal kesik, iki noktal kesik ve serbest el izgileri meydana getirilir. ekil 1.22de elle izilen resimlerde izgilerin yaklak llerine gre izilmi rnekler grlmektedir. izgiler ve bunlarn elemanlarnn baz temel tiplerinin hesab iin formller, TS 8821 ISO 128-21de verilmitir. Bu formller, CAD sistemleriyle teknik resimlerin izilmesini kolaylatrr.
5
1-1.5
02 Tipi izgi
1 0
111
04 Tipi izgi
1 0
11111
05 Tipi izgi
30
17
3- 6
3- 6
Daire yaylaryla dorularn birleme yerleri, birbirinin devam gibi olmal, ke yapmamal ve teet birlemelidir (ekil 1.23). Noktal uzun kesik izgilerin ve kesik izgilerin birleme noktalarndaki durumlar ve izilme rnekleri ekil 1.24te grlmektedir.
18
3- 6
19
ekil 1.28: Dar kesik ve geni kesik izgiye ait rnek izimler
ekil 1.29: Dar (ince) ve geni (kaln) noktal uzun kesik izgiye ait rnek izimler
20
ekil 1.30: Dar (ince) iki noktal uzun kesik izgiye ait rnek izimler
21
T cetveli zerinde veya T cetveli kullanlmadan iki gnye ile 15o nin katlarnda eik paralel dorular izmek mmkn olur (ekil 1.32).
1.5.1.2. Pergel Yardmyla Paralel Doru izmek Bir doru parasna dndaki P noktasndan geen paralel doru izmek iin aada belirtilen aamalar srasyla uygulamak gerekir. AB dorusu zerinde bir C noktas alnr. CP yarap olmak zere C merkezli R yay izilir. AB dorusu zerinde D noktas bulunur. D ve P merkezli R yarapl yaylarn kesitii E noktas elde edilir. P ve E noktalar birletirilerek AB dorusuna paralel doru izilir (ekil 1.33).
R
C D B
22
Verilen A noktas merkez olmak zere doruyu iki noktadan kesen yay izilir. Doru zerinde bulunan B ve C noktalar merkez alnarak ayn yarapl yay ile D noktas bulunur. D noktas ile A noktas birletirildiinde doruya dikme inilmi olur (ekil 1.35).
R1
B C
D
ekil 1.35: Dikme inmek
Dorunun ucu B noktas merkez olmak zere R yay izilerek C noktas iaretlenir. Pergelin ayar bozulmadan B ve C merkez olacak ekilde izilen yaylarla D noktas bulunur ve D noktas merkez olacak ekilde ember izilir. C ve D noktalarn birletirip uzatlan doru ile ember zerinde E noktas elde edilir. E noktas ile B noktas birletirildiinde dorunun ucundan dikme izilmi olur (ekil 1.36).
R2
E
R
A
R2
C
R
D
R
B
23
R
1 :2 B
R
1 :2 A
D
ekil 1.37: Bir doruyu pergel yardmyla iki eit paraya blmek
1.5.3.2. Doruyu stenilen Sayda Eit Paraya Blmek AB dorusunu (rnein 5) eit paraya blmek iin, A ucundan herhangi bir ada yardmc doru izilir. Yardmc doru zerinde pergelle istenilen blnt saysnda (rnein 5) eit blnt iaretlenir. aretlenen son nokta (5), blntlenecek dorunun dier ucu olan B noktas ile birletirilir. Gnyenin bir kenar B5 dorusuna aktrldktan sonra gnyenin dier kenarna T cetveli veya baka bir gnye dayatlr. Gnye kaydrlarak iaretlenen noktalardan geen ve AB dorusunu kesen paralel dorular izilerek AB dorusu bee blnm olur (ekil 1.38).
5 4 3
R
2 1 1 2 3 4 5 B A
ekil 1.38: Doruyu be eit paraya blmek
24
Yaz ve rakamlar standartlara uygun olarak yaznz. izim aralarn kurallarna gre kullannz.
neriler nlnz giyiniz. gvenlii tedbirlerini gz nnde bulundurunuz. izim ortamnz kontrol edip hazr hle getiriniz. izim aralarnz ve izim kdnz hazrlaynz. Bant kullanarak T cetveli yardmyla kdnz masaya sabitleyiniz. Teknik resimde kullanlan standart yaz ve rakamlar modln bilgi sayfalarndan belirleyiniz Teknik resimde kullanlan izim aralarn temin ediniz. Kalem ucu sertliini, yapacanz almaya gre belirleyiniz. Teknik resimde kullanlan izgi eitlerini ve izim metotlarn tanynz. izgi kalnlklarna dikkat ediniz. Bu modln bilgi sayfalarndan yararlanabilirsiniz. Temizlik ile ilgili kurallar ihmal etmeyiniz, almanza uygun silgi kullannz.
1. stiklal Marnn ilk iki ktasn A4 kdna, serbest elle 7 mm yksekliinde B Tipi Eik Standart Yazyla yaznz.
25
2. Aadaki ekilde verilen eitli kalnlk ve konumlardaki teknik resim temel izgilerini, izim takmlaryla A4 kdna iziniz.
26
3. Aadaki ekilde verilen eitli kalnlk ve konumlardaki geometrik ekilleri, izim takmlaryla A4 kdna iziniz.
27
2.
3.
4.
5.
D) 2H-2B
6.
7.
8.
9.
10.
28
11.
Byk olan resim ktlar katlanarak hangi boyuta getirilir? A) A0 B) A2 C) A3 Teknik resimde kullanlan en kk kt hangisidir? A) A4 B) A3 C) A5 Srekli ince izgi, aadakilerden hangisinde kullanlmaz? A) Klavuz izgilerinde C) Grnen kenarlarda B) l izgilerinde D) Taramalarda
D) A4
12.
D) A0
13.
14.
Aadaki seeneklerden hangisi izgi grubunu belirlemede etkili bir rol oynar? A) Resmin bykl C) Masann bykl B) Kalemin bykl D) Gnyenin bykl Elips, parabol gibi erilerin izilmesinde kullanlan cetvel hangisidir? A) letki B) lek cetveli C) Pistole D) Gnye Aadakilerden hangisi yatay izginin izili ynn belirtir? A) Sadan sola doru C) Aadan yukarya doru B) Soldan saa doru D) Yukardan aaya doru Standart dar izginin genilii nedir? A) 0.15 B) 0.1
15.
16.
17.
C) 0.2
D) 0.25
18.
Kesik dar izginin kullanld yerler aadakilerden hangisidir? A) Grnmeyen kenar ve evrelerin gsterilmesinde B) Simetri eksenlerinin gsterilmesinde C) Dnen ve hayali paralarn gsterilmesinde D) Grnen kenar ve evrelerin gsterilmesinde Standart yaz yazmann amac aadakilerden hangisidir? A) Gzel yaz gsterme B) Bakalarnn yazy beenmesi iin yazma C) Kolay ve seri olarak yazma D) Teknik resim ve dnya standardna uymak iin yazma Eik yaznn, yatayla yapt a ka derecedir? A) 60 B) 80 C) 75
19.
20.
D) 70
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
29
ARATIRMA
Teknik resimde kullanlan a, okgen, ember, teet, oval, elips ve helis terimlerinin anlamlarn teknik kitaplardan aratrnz. Topladnz bilgileri teknik resim izim ortamnda arkadalarnzla tartnz. Temel geometrik ekillerin izimleri iin kullanlan izim aralarn temin ediniz.
30
A C A C A D
B'
a)
F G
B'
b)
B'
c)
izilen a
31
R
D 30 R
E
30
32
2.2.1.2. emberi Eit Paraya Blmek veya ine Ekenar gen izmek Pergel emberin yarap R ye gre ayarlanr. emberin dey eksen ile kesitii A noktas merkez olacak ekilde R yay izilip B ve C noktalar bulunur. A noktasnn karsndaki D noktasyla B ve C noktalar birletirildiinde ember iine ekenar gen izilmi olur (ekil 2.6).
D
O B A
ekil 2.6: Daire iine gen izmek
C O
2.2.2.2. ember ine Kare izmek Pergel yarap kadar alr. A ve C noktalarndan birbirini kesen apraz yaylar izilir. D ile M birletirilerek uzatlr I ve F noktalar bulunur. Ayn ilem A ve B noktalarnda yaplr. H, I, F, G noktalar birletirilir (ekil 2.8).
E H B O
A I
33
C
1
E D
2.2.4.2. ember Dna Altgen izmek ember izilir. 300-600 lik gnyeyle emberin dndan teet dorular izilerek altgen izimi tamamlanr (ekil 2.11).
34
D O B BD D E A C
35
A 1 3 C 5 7 8 9 B
ekil 2.14: Genel metotla dokuzgen izimi
2 D
O 4 6
ri Ki
Merkez-O
Ya r a p
36
O A P
37
T1 T2
O2
B A
R1
O1 C T1
-R R1
R2
T2
B T1
R2
R1
T2 A T2 O2
2
O1
2
+R
T1 B
38
2.3.5. Birbirine Dik, Dar ve Geni a yapan ki Doruyu Bir Yayla Birletirmek
A kollarna ait dorulara pergel yardmyla R yarap mesafesinde paralel dorular izilir. Bu dorularn kesime noktas O merkez noktasdr. T teet noktalar iin O merkez noktasndan a kollarna dik dorular izilir. R yarapl yay, O merkezi olarak T teet noktalar arasna izilir (ekil 2.19).
R T
R
R
O
R
T R O
R
O T R T
O1
R
O2
2
T1
R1 R+
T2
2
39
Birinci dairenin O1 merkezinden R-R1 yarapl yay, O2 merkezinden R-R2 yarapl yay izilir. Yaylarn kesitii A noktasyla O1 ve O2 merkezleri birletirilip uzatlr. izilen dorularn daireleri d tarafta kestii noktalar T1 ve T2 noktalar aras dtan birletirilir (ekil 2.21).
T1
R
T2 O1 O2
R1
R2
RR2
O
R
1
ekil 2.22: Daire ile bir noktann bir yayla teet birletirilmesi
1 R- R
P
R
R
R1+R
40
C I 2 1 A E O F B J
H D
41
Elips
Silindir
Koni
G F J A
G J B
O J G G J D
b)
ekil 2.25: Daire yardmyla elips izimi
42
D
ekil 2.26: Dikdrtgen yardmyla elips izimi
43
P=Adm
44
P=Adm
7' 6' 5' 4' 3' 3' 1' 2' 0 5 5' 4 4' 1' 1 2' 3' 2 3 1' 1 2 2' 4' 5' 6'
7'
5 4 3 2 1 0 7 7'
6 6'
8 8' 0
Helis as
a)
b)
ekil 2.28: Helis erisi izimi
45
izim aralarn metotlarna uygun olarak kullannz. Daireleri ve temel geometrik ekilleri metoduna uygun olarak iziniz.
1-Bir A4 kdna ap 60 mm olan 6 adet daire iziniz. Dairelerin ierisine uygun izim metodunu kullanarak ekenar gen, drtgen, begen, altgen, yedigen ve sekizgen iziniz. 2- Bir A4 kdnn yarsna aada verilen ekildeki, dairelerin st tarafn bir yayla dtan, alt tarafn bir yayla iten birletiriniz.
O1
O2
3- A4 kdnn dier yarsna ise byk ap 100 mm, kk ap 60 mm olan elipsi iziniz.
46
2.
C) Parabol
D) Helis
3. katlar 4.
Standart gnyeler yardmyla ka derecelik a ve katlarn kolayca izebiliriz? A) 30o ve katlar B) 45o ve katlar C) 15o ve katlar D) 75o ve
Ayn dzlem iinde olan ve kesimeyen dorulara ne ad verilir? A) Dik a B) Teet C) Yay
D) Paralel
5.
ember zerinde alnan farkl iki nokta arasndaki ember parasna ne ad verilir? A) Yay B) Doru C) ember D) Teet Dairenin merkezinden geen, yatay ve dey noktal kesik izgilere verilen isim aadakilerden hangisidir? A) Teet B) Eksen C) Mastar D) Orijin Ekenar bir altgende kenarlarn birbiriyle yapt a aadakilerden hangisidir? A) 60o B) 30o C) 120o D) 180o Genel metotla on bir keli okgen izilecektir. okgenin ke noktalarn tespit etmek iin aadaki ilemlerden hangisi uygulanmaldr? A) Dey eksen 11 eit paraya blnr. C) Daire zeri pergelle 11e blnr. B) Yatay eksen 11 eit paraya blnr. D) A ler ile evre 11e blnr. Bir dairesel yzeyin iz dmleri, temel iz dm dzlemlerine gre eik tutularak izildiinde elde edilen ekle verilen ad aadakilerden hangisidir? A) Parabol B) Evolvent C) Helis D) Elips Silindir zerindeki bir noktann, bir turda eksen dorultusunda ald yola verilen ad aadakilerden hangisidir? A) Adm B) Hamle C) evre D) Ykseklik
6.
7.
8.
9.
10.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.
47
izim sras
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz
48
49
KAYNAKA KAYNAKA
EN . Zeki, Nail ZLNGR, Teknik Resim Temel Bilgiler, Ege Basm Sanatlar Tesisleri, stanbul, 2009 ZLNGR Nail, EN . Zeki, Temel Teknik Resim, Ders kitaplar Anonim irketi, stanbul, 1994. ZLNGR Nail, EN . Zeki, Makine Resmi, Ege Reklam Basm Sanatlar Tesisleri, stanbul, 2004. TRKDEMR Kemal, Teknik Resim 1, Bilal Ofset, Denizli, 2001. ARSLAN Mehmet, Uygulamal Teknik Resim, Arslan Yaynclk, stanbul, 2003. ZKARA Hamdi, Teknik Resim, Ankara, 2001. PLKOLU KOPARAL, Teknik Resim, Yapm Matbaaclk, stanbul, 1999. EFEOLU Mustafa, KONAR Mehmet, KARATA Yksek, Makine Ressaml Atlye ve Teknoloji 2, stanbul, 2003. TS 88, Teknik Resim, Gsterile lgili Genel Prensipler TS 11432, Resim Ktlar, Ankara, 1994. TS 10841 EN ISO 3098 2 Teknik Mamul Dokmantasyonu, Blm 2, Latin Alfabesi Rakamlar ve aretler
50