ADI

PS KOLOJ K E T M, TERAP VE ARATIRMA DERNE BLTEN

Cilt 1, Say 1

OCAK 2012

BALARKEN
NDEK LER BALARKEN Dr Mert Akcanba Kiisel Tarihi Yeniden Yazmak: EMDR Psk. Asiye Nur Nihan Akkoyun Transpersonal Psikoloji, Hakan Mutlu, Bilgi niversitesi Tm Ynleriyle Bilisel Terapi Psk. Sinem Tayaran Psikoterapide zel Bir Renk: Psikodrama Psk. Zeynep Arasan
Psikolojik Eitim, Terapi ve Aratrma Dernei 2011 ylnda gen psikologlar ve mstakbel psikoloji mezunlar tarafndan kurulmu merkezi stanbulda bulunan yasal bir rgttr. Dernein amac ruh sal zerine aratrmalar yapmak, okul sonras eitimler sunmak, yaynlar yapmak, alanda okuyan rencilere burs vermek ve gereksinim duyan dananlara cretsiz terapi destei salamaktr. imdiye kadar Psikolojik lk Yardm eitimlerini baaryla tamamlam olan PETAD Ocak-Mart 2012 dneminde ise Aile Danmanl Sertifika Eitimini gerekletirmektedir.

2012 ylnda Aile Danmanl, SPSS, TSSB, Psikolojik lk Yardm, Bezdiri (Mobbing), ocuk stismarnn Travmatik Etkileri ve ntihar gibi gncel fakat zerine fazla eilmeyen alanlardaki eksiklikleri eitimlerle taRuh sal alannda in- mamlamaya alan dernesani deerlerin nemini vur- imizin ayrca Kalp Krizi gulayan derneimiz faaliyet Geiren Kiilerde Grlen alanlarnda fahi fiyatlara TSSB, Bezdiri ve TSSB ve sunulan hizmetlere bir yerde Van Depremzedeleri zealternatif olmak amac ta- rine devam eden iki aramaktadr.

trmas bulunmaktadr. Faaliyetlerimizin bir paras olan aylk bltenimizi de Ocak 2012 itibar ile balatm bulunmaktayz. Bu yaynn ilk says terapi yntemlerini iermektedir. Dr Mert Akcanba PETAD

Kiisel Tarihi Yeniden Yazmak: EMDR Psikolog Asiye Nur Nihan Akkoyun
lkemizin 1999 Marmara depremi sonrasnda tant, travmada etkin bir yntem olan EMDR (Eye Movement Desensitation and Reprocessing-Gz Hareketleri ile Duyarszlatrma ve Yeniden leme) travmatik yaantlarla ilgili olumsuz duygu ve dnceleri zihinde yeniden ilemden geirmeye dayanan bir psikoterapi yntemidir. EMDR 1987 ylnda Francine Shapironun istemli gz hareketlerinin olumsuz ve rahatsz edici dncelerinin younluunu azalttn fark etmesiyle ortaya kmtr. Rahatsz edici bir olay yaandnda bu olay orijinal resim, sesler, dnceler ve hislerle

Sayfa 2

Kiisel Tarihi Yeniden Yazmak: EMDR

sinir sistemimizde kilitli kalr. EMDR psikolojik travmann yaratt duygusal kilitlenmilii amak ve doal iyiletirici kaynaklar harekete geirmek iin danandan anda onu en fazla rahatsz eden sahneye odaklanmasn ister ayn anda ift ynl uyarm (parmaklarn) takip etmesini ister. ift ynl uyarmda amacmz, danann terapistin saa ve sola giden parmaklarn takip ederek beyninin duygular ve yaratcl kontrol eden taraf olan sa ve rasyonel dnmeyi kontrol eden sol tarafn uyararak annn her iki beyin tarafnda ilemlenmesinin salanmasdr. Bu ilemleme srecinde travmatik an silikleebilir, bir armlar dizisi ortaya kabilir bir duygu boalmas (abreaksiyon) oluabilir. Anlarn youn biimde ortaya kmas ya da blokaj gibi sreci gletiren tepkiler de olabilir. Btn bu sreler sonrasnda annn yol at rahatszlk derecesi (SUD: Subjective unit of distress) giderek zayflar. Bu rahatszlk derecesi sfra indiinde yani tamamen ortadan kalktktan sonra an ile ilgili olarak arzu edilen bir olumlu dnce zerinde allr. Ayn ift ynl uyarm olumlu dnce kalb zerinde de tamamlanmasndan sonra bedende hissedilen duygular taranr ve onlarla ilgili armlar da incelenir.

Yaplan almalara gre, EMDR, TSSB iin en etkili tedavi yntemlerinden biridir

Daha kolay bir anlatmla, EMDR sreci tamamlandnda, beyin daha nceden hastann baa kamad ve donmu halde yerinde duran arpk ve yanl deneyimlere stn gelerek bunlar iinde bulunulan zamana ait pozitif bir bak asyla deitirir. Teknik olarak EMDR sreci, ayrk ve balantsz sinir alarn sa ve sol beynin uyarlarak birletirilmesini ve bunlarn gerekle ilikilendirilmesini salar. Bylece yeni ve doru bilgiler o ana dek kapal bulunan bu yollardan danann bilincine doru akmaya balar. ift ynl uyarmlar la; trafik kazas, taciz, deprem gibi travma jargonunda byk (T) olarak adlandrlan olaylar ve ayn zamanda deersiz, irkin, yetersiz, kusurlu ve aptal hissetmemizi salayan kk (t) olarak adlandrlan olaylarla ilgili rahatszlk veren anlarn duyarszlatrlmas salamaktr. Yaplan almalarda, EMDR, TSSB iin en etkili tedavi yntemlerinden biridir (Van Etten ve Taylor, 1998; Power v.d., 2002). Ayn zamanda EMDR, spesifik fobi (De Jongh v.d., 1999, 2002), performans kaygs (Maxfield ve Melnyk, 2000), panik bozukluk (Goldstein ve Feske, 1994), beden algsnn bozukluu (Brown, McGoldrick ve Buchanan, 1997), ocuklarda travma belirtileri (Chemtob v.d., 2002), yas (Sprang, 2001) ve kronik ar (Grant ve Threlfo, 2002) gibi eitli psikolojik rahatszlklarn tedavisinde de etkili olabilmektedir. EMDR n nasl alt henz tam olarak bilinmemekle birlikte, EMDRn yaantlarn yeniden ilenmesini nasl iyiletirdiiyle ilgili olas mekanizmalar hakknda devam eden aratrmalar bulunmaktadr. Aratrmaclarn hem fikir olduklar konu ise; imdiki zamanda meydana gelenler, gemi yaantlar sonucu ortaya kan ve danan iin halen bir znt kayna olan olumsuz dnceleri, duygular ve fiziksel duyumlar tekrar uyarabilmektedir. Grnen o ki, EMDR bu olaylar arasndaki ilikiyi deitirerek, hem gemi hem de imdiki zamanda yaanan olaylarla ilgili, mevcut olarak yaanan stresi byk lde azaltmaktadr. ,

PS KOLOJ K E T M, TERAP VE ARATIRMA DERNE BLTEN

Cilt 1, Say 1

Sayfa 3

Kiisel Tarihi Yeniden Yazmak: EMDR (devam)

bilgi ileme sreci tkankla urar ve yaanan olumsuz olay ya da olaylarla ilgili resim, dnce ve duygular ilenmeden kalrlar. Bu tkanmlk kiide gemiin etkisinden kurtulamama hissini yaratr. Mantk bu olayn gemite kaldn sylese de kii yaad olumsuzluun duygusal etkisinden kurtulamaz. Sekteye urayan ilemleme travmatik annn, dier anlar gibi doal ilemlerden geerek depolanmasn nlemektedir. EMDR kiinin olumsuz yaant ile ilgili bilgiyi hzl bir ekilde ilemesini salamaktr. Dananlarmz gemiini deitiremeyiz ama o gemi yaantlarn travmatik olumsuz etkilerini azaltabilir hatta ortadan kaldrabiliriz bu balamda da EMDR modern ada hzl, etkin ve terapistlerce becerisi kolay kazanlan bir yntem olarak ne kmaktadr. Psikolog Asiye Nurnihan AKKOYUN

Transpersonal Psychology Tasavvuf ve Bentesi Psikolojisi Hakan MutluBilgi niversitesi

Bu konu hakknda yaz yazmak bizim haddimiz deildir. Fakat grev verildii iin, cizane ifadelerimizle, statlarmzn hogrsne snarak, onlarn nderliinde bu alan sizlere tantmaya alacaz. Tasavvuf ve Bentesi Psikolojisi olarak Trkeye evrilen Transpersonal Psychology, 1975 ylnda Institute of Transpersonal Psychology olarak, Prof. Dr. Robert Frager ve James Fadiman tarafndan bir enstit olarak Amerikada kurulmutur. Her ne kadar baz bilim insanlar, bunun sadece bir akm olduunu dnseler de, bizler yeni gelien bir ekolle kar karyayz. Robert Fragerin ifadesiyle; Transpersonal Psychology, psikolojide gelecein standarddr (Frager, 2009, s.15). stelik bu ekoln, gnmzde olduka yaygnlat ve ihtiya duyulan bir alan olduu da aikrdr. Bu yeni gelien ekol, lkemize Sayn Psikiyatr Dr. Mustafa Merter getirmitir ve Bentesi Psikoloji Derneini kurmutur. Bu dernekte yetimek isteyen insanlar iin, elzem art vardr. Bunlar; ngilizce bilmek, Bentesine ilgi duymak, slamiyete ve tasavvufa kar nyargl olmamaktr. Bu elzem art yerine getirenler, Trkiyede bulunan Bentesi Derneinde bu alanda kendilerini yetitirebilirler. Bunun iin adaylarn Bentesi Dernei tarafndan gerekletirilen mlakat geip, youn bir program srecine katlmalar gerekmektedir. Yaklak iki yl sren eitim analizinin ardndan, grup terapilerine katlma sreci de bu iin sadece bir parasdr. Transpersonal Psychologynin olumasndaki etkili faktrler nelerdir? gibi sorularla ok sk karlamaktayz. in znde, insann en byk gayelerinden biri olan; insann kendisini tanma gds vardr. nsann kendisini tanma yolunda, modern psikolojiden her zaman istedii verimi alamad ortadadr. nk kendi iinde hep bir eyleri eksiktir. Her ekol, iin sadece bir ucundan tutmutur ya da baka bir ifadeyle tutabilmitir. Bu eksik olan en nemli unsurlardan biri ise; insann manevi yndr. Modern psikoloji, insann manevi ynyle temas kur(a)maz. Bu alan kimi zaman mahrem kimi zaman da patolojik bir vaka gibi grr. Bu temas kurul(a)mayan alana da Transpersonal Psychology (Bentesi Psikolojisi) temas eder.

Bentesi Psikolojisi Modern Psikolojiyi inkar etmez

PS KOLOJ K E T M, TERAP VE ARATIRMA DERNE BLTEN

Sayfa 4

Transpersonal Psychology -Tasavvuf ve Bentesi Psikolojisi (devam)

Bentesi Psikolojisinin en nemli zelliklerinden biri, kesinlikle modern psikoloji bilimini reddetmemesidir. Bu ekol, daha kapsayc olarak da dnebiliriz. Modern psikolojinin gir(e)medii bir alana girme cesaretini gstermitir Bentesi. Yeri geldiinde modern teknikleri devirmi, bazen de onlarn uzants gibi davranmtr. Robert Fragern ifadesiyle; Bentesi psikolojisinin vcuda gelmesini salayanlardan biri, Abraham Maslowun kendini gerekletiren insanlar zerinde yapt aratrmalardr (Frager, 2009, s.12). Bentesi ve aknlk olmasayd hemen hemen hepimiz hasta, nihilist,saldrgan, mitsiz ve duyarsz olurduk. (Maslow, 1968, s.206) Maslowun bentesi ve aknlk iin yapt bu yorum zerinde gerekten dnmek gerekmez mi? nsan en iyi ihtimalle nevrotik olarak tanmlamak yerine, her insann iinde var olan potansiyeli ortaya karmay amalayan bir yap ile kar karyayz. Bu yzden Bentesine, derinlik psikolojisi de diyebiliriz. Ayrca bu alan, Freud ve halefleri olan Jung, Rank ve Reich tarafndan ortaya konulan terapi akmnn bir paras gibi de dnebiliriz. (Frager, 2009, s.13). Transpersonal kelimesinin anlamna bakmak, bu konuyu anlamada daha fazla yardmc olacaktr. Bentesinin ngilizce ifadesi olan transpersonal kelimesindeki "trans", iki mn iermektedir ki biri aknlk; yani var zannedilen snrlarn tesine geebilme anlamndaki transcendent, dieri de effaflk anlamndaki transparent kelimeleridir (Frager, 2009, s.14). Bu yolculukta akn hle gelmek ve effaflaabilmek iin klavuz edinmemiz, elzem artlardan biridir. nk Bentesinin gayesi, insan daha nce hi yapmad ekilde i lemlere doru gtren ve olgunlatran bir yolculua karmaktadr. Daha nce bu yolculua km ehil bir kiinin, bu yolculua hi kmam birisine elik etmesi gerekmektedir. Bu yolculuktaki yaplanlardan biri de, insann tam bir denge zerinde yaamasn salayabilmektir. Bu yzden insana btnleyici bir bak asyla bakar. Bu btnleyici bak asnn yannda, insan iinde var olan ilah merkezle tantrmay amalar. Bu srete, zellikle ryalar ok nemlidir. Prof. Dr. Robert Frager, Eric Ericsonun asistanln yapm bir aratrmacdr ve bunun nedenini Ericsonun, deiimin olabileceini savunan ilk psikolog olmas diye aklamtr. Kakns yaynlarndan kan ve editrln Prof. Dr. Robert Fragern yapt Manevi Rehberlik ve Bentesi Psikolojisi zerine Paylamlar adl eserde, kendisinde var olan potansiyeli nasl fark ettiini bizlere anlatyor. imdi sz Sayn Robert Fragera brakalm;

Bentesi ve aknlk olmasayd hemen hemen hepimiz hasta, nihilist, saldrgan, mitsiz ve duyarsz olurduk. (Maslow, 1968)

PS KOLOJ K E T M, TERAP VE ARATIRMA DERNE BLTEN

Cilt 1, Say 1

Sayfa 5

Transpersonal Psychology -Tasavvuf ve Bentesi Psikolojisi (devam)

Ben tasavvufta stadm, yani mridimi 1980 senesinde buldum. O srada 1975te kurduum, lisans program olan Bentesi Psikoloji Blmnn dekan idim. eyh Muzaffer zak, okulumu konuk retmen sfatyla ziyaret ediyordu. Okula vardm gn, ben odamda oturmu, telefonda birisiyle konuuyordum. Kapm akt. Adamn biri odamn nnden geti. Kim olduu konusunda hibir fikrim yoktu. Fakat o zat geerken bana bakt. Tek yapt bana bir anlna nazar etmekti ve sonra yryp gitti . Fakat bana bakt anda zaman dondu Aniden aklma bu zatn kim olabilecei sorusu geldi. Umarm ki bu kii davet ettiimiz tasavvuf staddr. Yok deil de onun dervilerinden bir tanesi ise zannederim ki eyh ile karlamay kaldramam. dedim kendi kendime. (Frager, 2009, s.24)

Aziz dost! Sen, tek bir kii deilsin; sen bir lemsin! Sen derin ve ok byk bir denizsin Mevlana Celleddn i Rumi

Robert Frager, bir anlk nazarla nasl bir farkndalk kazandn ve yirmi yl akn bir sreci, editrln yapt kitapta daha detayl anlatmaktadr. Kendisi Muzaffer Ozak Hazretlerinin mridi idi. u anda da manevi rehberliini, otuz be kiiden oluan bir dervi grubuyla devam ettirmektedir (Frager, 2009, s.25). Yani Robert Frager, ayn zamanda Halveti-Cerrh tarikatnn, Amerikadaki kolunda irat grevini de stlenmektedir. Bu adan bakldnda grlen o ki, rehber olacak kiinin nce kendisini temizlemesi gerekir. Bu konuda da Abdulkadir Geyln Hazretlerinin izah, bize yol gstermektedir: Kalp cilal bir aynadr. stne birikmi toz perdesini temizlemen gerekir. nk ilah hakikatleri izhar ettirecek yer orasdr. (Fadiman ve Frager, 1997, s.244). Sayn Mustafa Merter, bu uzun yolculukta kaybolma ya da aresiz kalma gibi tehlikelerin de mevcut olduunu syler, tabii ki rehber doru seilmezse! Bizlerin sralamaya bile sokmaktan hicap duyduumuz Fhr-i lem, Fahr-i Kinat olan Cenab- Peygamber Efendimiz, tabii ki en byk rehberimizdir. Cenab- Peygamberi daha iyi anlayabilmek iinse, bir slam velisi olan Hazreti Pir Mevln ve Hazreti Muhyiddin bn-i Arab gibi tasavvuf byklerinden yardm alnmaldr. Sz son olarak Cenab- Pir Hazreti Muhammed-i Mevln Celleddn-i Rmye brakalm:
Aziz

dost! Sen, tek bir kii deilsin; sen bir lemsin! Sen derin ve ok byk bir denizsin. Ey insan- kmil! O muazzam varln, belki dokuz yz kattr; dibi, kys olmayan bir denizdir. Yzlerce lem, o denize gark olup gitmitir. (Can, 2005, s.94).

Kaynaklar Can, . (2005) Mevln Konularna Gre Aklamal Mesnev Tercmesi. tken. Fadiman, J. ve Frager, R. (1997) Essential Sufism, San Francisco: HarperCollins. Frager, R, (2009) Manev Rehberlik ve Bentesi Psikolojisi zerine Paylamlar (. olakolu, ev.), Kakts Yaynlar. Maslow, A. (1968) Toward a Psychology of Being, New York: Van Nostrand.

PS KOLOJ K E T M, TERAP VE ARATIRMA DERNE BLTEN

Sayfa 6

Tm Ynleriyle Kognitif (Bilisel) Terapi

Psikolog Sinem TAYARAN Kognitif Terapi deyince oumuzun aklna, temelde birbirine ok benzeyen birka kuram gelmektedir: Mantksal-Duygusal Terapi (RationalEmotive Therapy, RET), Lazarusun ok Boyutlu Terapisi, Bilisel Davran Terapi (BDT) ya da Beck ile zdeleen Kognitif Terapi (KT) Bu yazda, temel olarak ayn kabul edilen bu kuramlarn iinden, Beckynelimli Kognitif Terapiye deinmek istiyorum. Kuram sahibi terapistlerin ounda olduu gibi, Aaron T. Beckin de gemiinde psikanalitik ynelimli bir eitim bulunmaktadr. Beck, terapi yapmaya baladktan sonra; kendi aratrmalar, deneyimleri ve gzlemleri sonucunda, aslnda depresyon ve anksiyete (kayg) bozukluklar gibi baz psikiyatrik bozukluklarn temelinde dnme bozukluu olduunu fark etmeye balamtr. 1960l yllarda gelitirdii bu terapi eidine Kognitif Terapi (KT) adn veren A. Beck, bu yntemi nceleri yalnzca depresyon ve anksiyete bozukluklar zerinde uygulam, fakat 1970li yllarn sonlarnda, bu yntemin birok psikiyatrik bozukluun tedavisinde olumlu etkileri olduu aratrmalarla kantlanmtr. Yeme bozukluu, obsesif kompulsif bozukluk, maddealkol bamll ya da iliki problemlerinin zmlerinde; hatta ila ile birlikte uygulandnda bipolar bozukluklarda ve izofrenide dahi KTnin etkinlii aka grlmtr.

Kognitif Terapiye gre, birok bozukluun temelinde dnme bozukluu yatar.

Peki, bu kadar geni bir yelpazede olumlu sonular douran, lkemizde ve dnyamzda etkinlii her geen gn biraz daha artan Kognitif Terapi nedir? Kognitif Terapiye gre, birok bozukluun temelinde dnme bozukluu yatar. Kii; kendisiyle, dnyayla ya da geleceiyle ilgili dncelerini yorumlar ve bu yorumlamalarn sonucunda bir kanya varr. Eer bu dnceler gereklikten uzak, ilevsel olmayan ya da dier bir deyile arptlm dnceler ise; kiinin kendisini, evresini ve geleceini alglama ekli de deiir. Bunu Kognitif Terapi Modeli ile aklamak daha anlalr olacaktr: Hepimiz bir evre iinde yayoruz. Bu evrenin iine okul hayatmz, meslek hayatmz, arkada evremiz ya da ilikilerimiz girebilir. Her birimiz, gemite ya da gnmzde bulunduumuz bu evreden etkileniyoruz. Bunlarn yannda, birbirleriyle etkileim iinde olan 4 alan daha bulunmaktadr: dnce, davran, ruh hali ve bedensel (fizyolojik) tepki. Bunlar, ekilde de grld gibi, evremizin iinde yer almakla birlikte, birbiriyle ve evreyle de etkileim iindedir. Bir durum karsnda oluan dncelerimiz; ruh halimizi, davranlarmz ve bedensel tepkilerimizi etkileyecektir. Ayn ekilde, bir durumda hissettiklerimiz (ruh hali); davranlarmz, bedensel tepkilerimizi (ba ars, mide bulants, kalp skmas vb.) etkileyecektir.

PS KOLOJ K E T M, TERAP VE ARATIRMA DERNE BLTEN

Cilt 1, Say 1

Sayfa 7

Tm Ynleriyle Kognitif (Bilisel) Terapi (devam)

Kognitif Terapi neden bu kadar popler ve nasl oluyor da bu kadar geni bir danan kitlesine hitap ediyor?

KT, imdi ve burada yntemini kullanarak, kiinin devam etmekte olan problemlerini zmeye yneliktir.

Kognitif Terapiyi bu kadar popler yapan neden, sadece tedavideki etkinliiyle snrl deil. Bu terapi yntemiyle tedavi olmu kiilerin olumlu geri bildirimleri, her geen gn daha fazla KTnin tercih edilmesine neden olmutur. KTde danann aktif olmas ve terapist-danan ibirlii, en nemli unsurlar arasnda saylabilir. Tedavi yolculuunda danan, terapistini; adm adm arkasndan gelerek ona destek veren biri olarak deil, onunla yan yana yryen ve hedefleri beraberce belirleyebildikleri biri olarak grr. Baka bir deyile, terapist danannn arkasnda deil, yannda yer alr. Sadece imdiki problemleri zmek, uzun vadede dananlara nasl yardmc oluyor? KT, imdi ve burada yntemini kullanarak, kiinin devam etmekte olan problemlerini zmeye yneliktir. Yani; kiinin en ok yaknd, ilevselliini engelleyen, akln kurcalayan, birok danann ifade ettii gibi yoluna ta koyan problemleri ortadan kaldrmaya yneliktir. Fakat tam da bu noktada tpk eitim hayatm boyunca psikanalitik ynelimli terapi dnrken, benim de sk sk kendime sorduum gibi- imdiki problemleri zmek, temeldeki problemleri zebiliyor mu? sorusu akla geliyor. Ksa vadeli olduu dnlen zm yolu ya da etkin olan problemin ortadan kalkmas, temelde yatan ana problemin hala orada durduu gereini deitiriyor mu? Bu sorunun yant, KTnin aslnda problemlerin kendisine deil, probleme neden olan dnme ekline mdahale etmesi gereinde gizli. Yani KTde kiilerin depresyonuna, anksiyetesine ya da var olan dier bozukluklarna deil, bu bozukluklara neden olan temel inanlarna, varsaymlarna ya da otomatik dncelerine mdahale vardr. Kii; kendi otomatik dncelerinin, varsaymlarnn ya da temel inanlarnn farkna varmay ve negatif olumsuz dncelerini deitirmeyi rendii takdirde, bunu - Kognitif Terapi Modelini de gz nnde bulundurarak - hayatnn her alanna uygulayabilecektir. Bu da kiinin uzun vadede karlamas muhtemel olan sorunlarna ne ekilde mdahale etmesi gerektiini bilmesi ve kendi kendinin terapisti olmas anlamna gelmektedir. Sonu olarak, KT; hedef odakl, zme ynelik, dnce deitirme ve en nemlisi danan merkezlidirHayatnzn her alannda, kendi kendinizin terapisti olmanz dileiyle Psikolog Sinem TAYARAN

PS KOLOJ K E T M, TERAP VE ARATIRMA DERNE BLTEN

Sayfa 8

Psikoterapide zel Bir Renk: Psikodrama

Zeynep ARASAN Psikolojik Danman / Psikodrama Co Terapisti & st Aama rencisi
Bazen kendimizi yalnz, bazen tuhaf hissederiz. Bazen olaylar ok karmaktr, zm gremeyiz. Bazen gemite yaadmz bir ann hala yolumuzu kapadn dnrz, bazen de gelecee dair bir beklentiyle yaadmz hibir eyden keyif almayz. Bazen olaylar bizim etrafmzda dner. Bazen birinin cann actrz ya da biri canmz ok actmtr taklp kalrz bir yerlerde te zaman akp giderken bazen bunlarn iinde kayboluruz ve yaadmz an deerlendiremeyebiliriz. Yaadmz an deerlendirmek ve dahi anlamlandrmak iin destee ihtiya duyduumuzda alar boyu farkl yollar denenmise de gnmzde karmza kan kavram psikoterapidir. lk ortaya kt gnden bugne deerlendirdiimizde psikoterapi Freudun insanlarn kendilerini gvende hissettikleri ortamda akllarna gelen her eyi zgrce ifade etmelerine olanak salayan anlay ve katklar muhakkak ki psikoterapi iin nemli bir admdr. Bundan sonraki atlan her admda psikoterapiye yeni bir eyler katmtr. Aslnda katks olan her alan alannn yaam bu yeniliklerde nemli bir pay sahibidir. Bunlardan birisi de parkta oynayan ocuklar gzlemleyen J. Morenodur. Moreno 1908 1925 yllar arasnda Viyanada henz bir tp fakltesi rencisiyken parkta oynayan ocuklarn spontanl dikkatini ekmi ve onlarn oyunlarna dahil olmaya balamtr. ocuklara ykler anlatm ve bu yklerde sonlandrmalar gzlemlemitir. ocuklarn ykler yoluyla yaratc bir srece girip ayn zamanda yklerde kendilerini ifade ederken saldrganlklarnn gidiyor olmas dikkatini ekmitir. Morenonun bu srete fark ettii en nemli nokta oyunlarn ve yklerin ocuklar iin saldrganca drtlerin, enerjilerin engellenip bastrlmasndansa ifade edilmesini n plana karyor ve bylece bir arnma balatyor olmasdr. te psikodramann temelleri de bu yllarda atlmtr. Psikodrama en genel anlamyla Morenoya gre gerein aksiyonla yeniden kefedilmesidir.Anlatma! Yap; Anlatma! Yaa ilkesi szcklerin kstl dnyasndan kurtulmann ve insann tm fonksiyonlaryla varolmasnn anahtar gibidir.( Altnay, 2009)

Psikodrama gerein aksiyonla yeniden kefedilmesidir Altnay, 2009

PS KOLOJ K E T M, TERAP VE ARATIRMA DERNE BLTEN

Cilt 1, Say 1

Sayfa 9

Psikoterapide zel Bir Renk: Psikodrama (devam)

Psikodrama bir grup psikoterapisi tekniidir. Grup bireyin kendisini bulduu mkemmel bir sosyal plasentadr. Bu korunakl ortam psikodramann nemli ayrcalklarndan biridir. Bakalarnn yaantnza girdii ve sizi rahatsz etmedii tam tersi son derece nemli yardmlarda bulunduu bir baka terapi teknii bulunmamaktadr. Grup ve terapist her eyin birebir gereklemesinde nemli bir rol oynayarak deiimin balamasn, farkndaln artmasn ve doan ihtiyalarn gereklemesini olanakl klarlar. (Altnay, 2009) Peki bunu nasl yapar? ncelikle mmkn olduunca fazla detaydan oluan, gerein yeniden yaplandrlaca ve protogonist tarafndan kurulan sahne; kendi yaantsn sahneye getiren protogonist; psikodramay var edecek olan lider; protogonistin hayatndaki nemli kiileri, kavramlar, olgular, duygular canlandracak olan ve protogonist tarafndan seilen yardmc egolar ve hepsini gerekletirecek olan grup psikodramann uygulanabilmesi iin olmazsa olmaz be temel unsurdur. Her bir oturum 1,5 3 saat arasnda deien sre de gerekleir. Sre 3 aamadan oluur. Isnma ilk aamadr. Bu aama da grubun oyun aamasnda ne yapaca belirlenir. Isnma aamasnda nasl bir alma yapacana karar veren grup anlatma, yap ilkesiyle harekete geer. Psikodramann 3 temel teknii olan eleme, rol deitirme, ayna ve birok yardmc teknik bu aama da kullanlr. Oyun imdi ve burada ilkesiyle hayata geirilir. Bu aama aratrma, anlama, zmleme ve yeni davran gelitirme blmdr.(Altnay, 2009) Son olarak en az oyun aamas kadar nemli olan paylam aamasdr. Bu aama da ortaya ortaya kan rnn topland ve son eklin verildii aamadr.(Altnay, 2009) Goldman ve Morisson, (1984) tarafndan gelitirilmi olan ekil 1i inceleyecek olursak aslnda psikodrama srecini biraz daha netletirebiliriz. Dtaki ember imdiki zaman, ierdekiler gemi gnleri ifade etmektedir. Oyun aamas protogoniste ait sorunun takdimiyle balar. I. sahne imdiki zamanda geer; ikinci emberde yer alan II. Sahne yakn gemile, nc emberde yer alan III. Sahne ise uzak gemile ilgilidir. emberin merkezinde protogonistin ilk ocukluk yllar yer almaktadr. Oyun imdiki zamanda geen ilk sahneyle balar; daha sonra yakn gemie, uzak gemie ve ilk ocukluk yllarnda yaanm olan ekirdek atmalara uzanlr. Gerek uzak gemile, gerekse ilk ocukluk yllaryla ilgili sahnelerde protogonist katersisi yaar. Bunun zerine tekrar yakn gemile ve imdiki zamanla ilgili sahnelere geilir; sz konusu bu sahnelerde protogonist igr kazanr, dier bir ifadeyle yaamyla ilgili birtakm gereklerin farkna varr.

Psikodrama bir grup psikoterapisi tekniidir. Grup bireyin kendisini bulduu mkemmel bir sosyal plasentadr.

PS KOLOJ K E T M, TERAP VE ARATIRMA DERNE BLTEN

Sayfa 10

Psikoterapide zel Bir Renk: Psikodrama (devam)

Morenonun ikinci kez yaanan her gerek birinciden kurtulutur sz terapinin en gzel zetlendii cmlelerden biridir. Eylem, yaratclk ve spontanlktan gcn alan ve hayatn iinde, hayatn kendisini yeniden yaayarak tedavi imkan sunan psikodrama terapi ekolleri iinde zel rengiyle varolmay baarmtr. Zeynep ARASAN Psikolojik Danman / Psikodrama Co Terapisti & st Aama rencisi

KAYNAKLAR: Altnay, D.(2000), Psikodrama Grup Psikoterapisi El Kitab (4.bask). Sistem: stanbul Altnay, D.(2009), Psikodrama 400 Isnma Oyunu ve Yardmc Teknik (7.bask) Sistem: stanbul Dkmen, .(n.d.).Sosyometri ve Psikodrama. Sistem: stanbul

Nefes Almak Var Olmaktr, Varolu Gayrettir. Gayretimiz yi Olmaktr. PETAD www.petad.org

PS KOLOJ K E T M, TERAP VE ARATIRMA DERNE BLTEN