YEN BR ATMOSFERK TEHLKE

Hazrlayan: S.Gizem BAK Danman: r. Gr. Fatih Cihan ZEL

www.etarim.net

DNYANIN ATE YKSELYOR

Yapay iklim deiimi insanlarn faaliyetlerinden kaynaklanmaktadr. eitli

Jeolojik alarda meydana gelen iklim deiimi ok uzun zaman dnemlerinde ortaya kmaktadr.
Oysa yapay iklim deiimi 15-20 yl gibi ksa zaman iinde ortaya kmtr. Kresel snmay jeolojik devirlerdeki snma veya souma gibi iklim deiiminden ayran en nemli blgesel olmayp kresel olmasdr.

www.etarim.net

Hem kuzey hem gney kutbunda buzullarn e zamanl olarak erimesi ayn srecin iinde karalardaki yksek dalarda erimenin ortaya kmas, lkemizde de Nemrut, Sphan, Kakarlarda buzullarn erimeye balamas kresel snmann en belirgin kantdr.

www.etarim.net

www.etarim.net

www.etarim.net

Kresel snma, insanlarn eitli aktiviteleri sonucunda meydana gelen ve sera gazlar olarak nitelendirilen baz gazlarn atmosferde youn bir ekilde artmas sonucunda, yeryzne yakn atmosfer tabakalar ile yeryz scaklnn yapay olarak artmas srecidir.

www.etarim.net

www.etarim.net

www.etarim.net

Sera etkisi atmosferde oluan bir tabakann yaratt etkidir.

Bu tabaka, gne nlarnn dnyaya yansdktan sonra tekrar atmosferin dna kmasn engelliyor.

Sera etkisi olmasayd dnya son derece souk bir gezegen haline gelirdi. Dnyann normalden fazla snmasna neden olan gazlardan bazlar karbondioksit, metan ve azotoksitlerdir. Bu gazlar modern endstride ve tarmda kullanlyor, fosil yaktlarn yanmasyla ortaya kyor.

www.etarim.net

www.etarim.net

Bilim adamlarnn almalarna gre 2 C bir scaklk artnn olas sonular: 1) Gelimi ve gelimekte olan lkelerde tarm rnlerinde azalma, 2) Avrupa ve Rusyada verimsiz hasadn katna kmas, 3) lleme sonucunda Kuzey Afrikadan byk gler, 4) Su sknts, 5) Mercan kayalklarn % 97sinin yok olmas, 6) Kutup aylarnn soyunun tkenmesi, 7) Afrika ve Kuzey Afrikada stma hastalnn yaylmas.

www.etarim.net

Hayvanlara Kresel Isnma Tehdidi

Kresel snma gmen kularda dahil birok hayvan trnn soyunun tkenmesine yol aabilir. Son aratrmalarda iklim deiikliinin yaratt baz tehditler ise unlardr: Artan frtnalar, oltayla avlanma ynteminden zarar gren mart srlerini olumsuz etkiliyor. Deniz seviyesindeki ykselme deniz kaplumbaalarnn yumurtalarn braktklar kumsallar yok ediyor. Artan kuraklk su kularnn g yollarndaki konaklama yerlerini yok ediyor.

www.etarim.net

Kresel snma, endielenmeyi gerektirmeyecek kadar uzak yada belirsiz bir gelime olarak grlebilir. Ama yle deilAlaskadan And Dalarnn karl zirvelerine kadar her yer snyor; hem de hzla. Scaklklar getiimiz yzyldan bu yana dnya genelinde 0,6 C artt ancak en uzak noktalar daha fazla snd. Sonular pek i ac deil. Buzullar eriyor, nehirler kuruyor, kylar erozyona uruyor ve yaknlarda yaayan topluluklar tehdit altnda Flora ve fauna snmadan nasibini alyor

www.etarim.net

www.etarim.net

www.etarim.net

www.etarim.net

www.etarim.net

Yzlerce yldr aalar kesiyoruz; kmr, petrol ve benzin yakarak; bitkilerle okyanuslarn sourabileceinden ok daha byk bir hzla karbondioksit ve sy tutan dier gazlar atmosfere salyoruz. Atmosferdeki karbondioksit dzeyi bugn, yz binlerce yl nce olduundan ok daha yksek.

www.etarim.net

www.etarim.net

ABD, en nemli sera gazlarndan biri olan karbondioksiti dnyada en fazla aa karan lke. Sera etkisi yaratan gazlarn salnmnda en hzl art gsteren lke ise Trkiyedir. lkemizin dnyamz kirletmede 13.srada olduunu biliyor muydunuz?

www.etarim.net

www.etarim.net

KRESEL ISINMANIN LKEMZE ETKLER

1901-2000 yllar arasnda Trkiyede her on ylda scaklk 0.2 C kadar artt, yata ortalama %10 d olduu, 2071-2100 yllar arasnda gnlk ya miktarnda 0.25 mm kadar deceini, Buharlama ve evaporasyonun artaca, Yaz kuraklklarnn artaca, Orman yangnlarnda art olaca, Su kaynaklarnda zayflama ve buna bal olarak balk trlerinde azalma olaca, Erozyonda art olaca, Samsundan Adanaya bir hat izildiinde bat ksmnn 3-4 C, dou ksmnn 4-5 C snaca belirtilmektedir.

www.etarim.net

KYOTO PROTOKOL
Kyoto protokol, sera etkisi yaratan gazlarn salmlarn ksmak zere sanayilemi lkelere eitli hedefler belirleyen uluslararas bir anlamadr. Kyoto protokol u anda tm dnyadaki 160 lkeyi ve sera gaz salnmlarnn %55inden fazlasn kapsamaktadr. Kyoto Protokol devletler tarafndan desteklenir ve BM emsiyesi altnda kresel kurallar ile belirlenir.

www.etarim.net

Kyoto Protokolndeki hedeflerine uymayan herhangi bir gelimi lkeler bir sonraki dnem azaltma hedeflerinin %30 daha azaltlmas ile cezalandrlacaklardr. Kyoto Protokolndeki ama ise atmosferdeki sera gaz younluunu, iklime tehlikeli etki yapmayacak seviyelerde dengede kalmasn salamaktr.

Hkmetler aras iklim deiiklii paneli 19902100 yllar arasnda 1.4 ile 5.8 C aras scaklk art temin etmektedir. Baarl bir ekilde uygulanmas durumunda s art 0.02 ile 0.28 C arasnda drlebilecektir.

www.etarim.net

16 ubat 2005 tarihinde yrrle giren Kyoto Protokolnde imza atmayan nemli lkeler arasnda A.B.D ve Avustralya gibi gelimi lkeler haricinde gelimekte olan Trkiye gibi lkeler de yer almaktadr. in, Hindistan ve dier gelimekte olan lkeler anlama gereklerinden muaftrlar.
nk u anki iklim deiikliklerine neden olan salnmlarn ana sorumlusu deildirler. www.etarim.net

Kresel Isnma in Basit nlemler

Plastik ve PVC ambalajlar, CFC ieren spreyleri kullanmamalyz Elektronik aletlere bekleme konumunda brakmamalyz. Az enerji sarfiyat yapan ampuller Klima yerine vantilatr kullanmalyz. Toplu tama aralarn kullanmalyz. Ksa mesafede motorlu ara kullanmamalyz. Su sarfiyatn minimuma indirmeliyiz. amar ykama scakln drnz. Organik tarmda elde edilen rnleri semeliyiz.

www.etarim.net

TEDBRLER ALINMADII TAKDRDE BU GZELLKLER KAYBEDEBLECEMZ BLYORSUNUZ DEL M?

www.etarim.net

www.etarim.net

www.etarim.net

www.etarim.net

www.etarim.net

www.etarim.net

www.etarim.net

TRKYENN SONU
Hamsi tehlikede: Atmosferde olduu gibi denizlerimizde scaklk ykseliyor. Scaklk artyla bata hamsi olmak zere mevcut balklarmz reme sorunu yaayacaklarndan yok olma tehlikesiyle kar karyadr. Harran Ovasna Dikkat: Scak iklimde suyun yanl kullanm llemeye neden olacaktr. GAP blgesinde de sulamaya en yaygn ekilde ak olan Harran Ovasnda tuzluluk belirgin ekilde grlmektedir. GAP topraklarnn ilerideki en byk sorunu tuzluluk olacaktr. Tarm topraklar zerinde kentleme ve sanayileme yaanan Bursa, Sakarya Ovalar, ukurova, zmir, Manisa ve stanbul Trkiyenin en hzl lleen yreleri. Kresel snmann etkisine girildiinde bu ovalar ve tarm arazilerini de bulamayacaz.

www.etarim.net

Su kaynaklarmzn zayflamaya balamas, nfusun artmas ve scaklktaki artn daha fazla olmas yznden kullanma suyundaki ihtiya artacaktr. Bylelikle Trkiyedeki bitkisel retim yaanlacak kuraklkla birlikte azalacaktr. Tarm rnlerinde nemli giriimler yaanacak u anda Ege, Akdeniz ve Gneydou Anadolu blgelerimizde yaygn olarak yetitirilen pamuk meydana gelecek scaklk artyla muhtemelen Karadeniz ve Marmara blgelerimizde yaygn olarak yetitirilecektir.

www.etarim.net

Trkiyedeki tarmsal rnlerin ierisinde fndk nemli bir yer tutuyor.

lkemizdeki scaklk artna bal olarak fndk da muhtemelen daha kuzeye kayacaktr. Bylece Trkiye fndk konumunu kaybedecek. retimindeki tekel

ay da lkemize getirildii Batum ve daha kuzeye hareket edecek tarm rnlerimiz arasnda yer alacak.

www.etarim.net

Kresel snma hayvanlarmzn et ve st verimini de kt etkileyecek, yetersiz beslenmeyi daha da artracaktr. Ksacas gda da da baml hale geleceiz.
klimde grlecek scaklk fark ile hastalk ve zararllarda art grlecek ve tarmsal retimde daha fazla zirai mcadele ilac kullanmak gerekecek. Bu da toprak ve su kaynaklar zerinde kirlenmeye yol aacaktr.

www.etarim.net

YARINIMIZ;
Su fakiri olacaz. klim gleri yaanacak. Tropikal hastalklar artacak. ekirge istilalar ve sivrisinek oalacak. l tozlar Trkiyeye gelecek. Deniz seviyeleri ykselecek ve ky erozyonlar meydana gelecek. Trkiyenin gneyindeki kum turizmi Samsun ve Trabzona kayacak. Tarm rnlerimizde azalma meydana gelecek.

www.etarim.net

ASLINA BAKARSANIZ KRESEL ISINMANIN NEDEN BULUNDU :

www.etarim.net

www.etarim.net

www.etarim.net

SONU OLARAK ;
Kirlilik ok byk oranlara ulam KRESEL bir dsallktr. lkeler zarar vermek istememi olabilirler; ama hibir felaket bu kadar tahribata sebep olmayacaktr. Bir tek dnya var ve bunun deerini bilmek zorundayz. Kresel snma hibir ekilde inkar edemeyeceimiz bir risktir. Doa bizden cn almadan onun kymetini bilmeliyiz.

www.etarim.net

TEEKKRLER
www.etarim.net