Matlab Ders Notlar

Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

Matlab Ders Notlar

NDEKLER: KONULAR
Matlab'n Genel Yaps : Matlab'da Matematiksel lemler: Matlab'da Temel Kavramlar: .. Anahtar Kelimeler: : . Deikenlere Deer Atama: : Matlab'da Dizi (Matris) lemleri: : Dizilerin Deerlerinin Deitirilmesi ve Dzenlenmesi: zel Dizi (Matris) Oluturan Baz Fonksiyonlar: .. Matris lemleri: Matrisler le lgili Bir Uygulama; Lineer Denklem Sistemlerinin zm: ... Matlab'da Programlama Matlab'da Kullanlan Baz Komut ve Deyimler: input, disp, fprintf . Karar Verme ve Dallanma: . f artl deyimi: .. switch end Deyimi: Matlab'da Tekrarl lemler ve Dngler for Dngs: . while Dngs: . MATEMATKSEL LEMLER .. TEMEL MATEMATK FONKSYONLAR ... Temel (elemantary) fonksiyonlar; elfun . zel (special) fonksiyonlar; specfun . Veri (data) fonksiyonlar; datafun Metin (karakter dizisi) (string) fonksiyonlardan bazlar: . Matlab'da Sembolik Matematik ve Uygulamalar: Sembolik Matematikte Baz Komutlar ve Anlamlar: .. sym ve syms komutlar: . pretty komutu: ... Harfli fadeler ve Sadeletirilmesi: ... simplify Komutu expand ve factor komutlar: .. subs komutu: DENKLEMLER ve zmleri solve komut: .. Bir Bilinmeyenli Denklem zmleri: . ok Bilinmeyenli Denklem zmleri: ... LMT ve UYGULAMALARI: limit Komutu: . DZLER ve SERLER ile lgili Uygulamalar: .. symsum komutu: .. TREV ve lgili Uygulamalar: diff komutu: NTEGRAL ve lgili Uygulamalar: int Komutu: .. DFERENSYEL DENKLEM ve ZMLER: . dsolve komutu: . Matlab'da Karmak Saylarla lemler: .. Matlab'da Grafik llemleri: ki Boyutlu Grafikler (Dzlemde Grafik): plot komutu: .. 2

Safa No 1 1 2 2 2 3 3 3 4 5 5 5 6 6 6 6 6 7 7 7 7 8 8 8 9 9 9 9 9 9 10 10 10 10 10 11 11 11 12 12 12 12 13 13 13 14 14 14 14 14

Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

Matlab Ders Notlar loglog, semilogx, semilogy komutlar: ... hold Fonksiyonu ve Kullanm: . plotyy Fonksiyonu: .. polar Fonksiyonu: Boyutlu Grafikler (Uzayda Grafik): plot3 Fonksiyonu: Yzey Grafikleri: ... ki Boyutlu Dzlemin Koordinatlarn Tanmlayan Matris ve meshgrid Fonksiyonu ve Yzey Grafii: peaks Fonksiyonu le Kare Matris Oluturma: . Baz zel Garfik Fonksiyonlar: Ezplot Fonksiyonu: .. Ezplot3 Fonksiyonu: cylinder Fonksiyonu: .. sphere Fonksiyonu: eval Fonksiyonu : . Grafik Nesneleri ve Grafiksel Arabirim le Programalama: .. Baz Grafik leme Fonksiyonlar: Bir Nesnenin zelliklerini Elde Etme: get .. Bir Nesnenin zelliklerini Deitirme: set . Bir Nesneyi Silmek: delete . Grafik Nesneleri ve zellikleri: . root Nesnesi .. figure Nesnesi ve zellikleri: uicontrol Nesnesi . uimenu Nesnesi axes Nesnesi . image Nesnesi ... line Nesnesi rectangle Nesnesi . patch (yama) Nesnesi .. surface Nesnesi Derleme Nedir ve Matlab Dosyalar Nasl Derlenir?

16 16 17 17 17 18 18 18 19 21 21 22 23 23 23 24 24 24 24 24 25 25 25 25 26 26 28 29 30 30 30 32

Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

Matlab Ders Notlar

MATLAB
Matlab, MATrix LABoratuary kelimelerinden tretilmi, daha ok matematiksel ilemler yaptrmaya ynelik tasarlanm bir bilgisayar programdr. Matlab'n Genel Yaps : Matlab altrdmzda, karmza ana pencere gelir.Bu pencerede File, Edit, View, Web, Window ve Help ana balklar vardr.Bu balklar altndan, dier Windows programlarnda allagelmi benzer ilemler

Command Window: Adndan da anlalaca gibi bu pencere komut penceresi olup Matlabn en nemli penceresidir.Bu pencereden Matlab ile ilgili komutlar klavyeden girer, komutun ilemesini salamak iin de Enter tuuna basarz.Komutlar girdiimiz satr >> ile balar ki bu satra komut satr denir.Tabii dir ki komut satrna, Matlab iin anlaml komutlar yazmalyz. rnein naber yazp enter tuuna basarsak ??? Undefined function or variable 'naber'. gibi bir karlk alrz.Bu da naber adl ne bir fonksiyon ne de bir deikenin tanmlanmam olduu anlamna gelir. Yine komut satrna naber='yidir' yazp enter tuuna basarsak; ekranda; naber = yidir grnr. rnein a=3 (enter), b=-7 (enter) ilemlerini yapp a*b (enter) yaptmzda ekranda; ans = -21 grlr. rnein; komut satrna clc yazp enter tuuna basarsak, komut penceresine yazlan komutlarn tm silinir ve krsr (imle) pencerenin en st ve sol kesine konumlanr. Command History: Bu pencere o ana kadar komut satrndan girilen komutlar gsterir.stersek bunlarn birini fareyle seer, ya da bir kan veya tmn fare ve aa-yukar yn tular yardmyla seer ve delete tuuna basarak silebiliriz Workspace: Komut satrndan ya da altrlan bir dosya ya da fonksiyon ile hafzada oluturulan deikenlerin adlarnn, tiplerinin ve zelliklerinin grntlendii penceredir.Bu alana alma alan denir. rnein bu pencerenin grnts yandaki gibiyse; a deikeninin 1x1 boyutunda bir matris yani say, c deikeninin ise 2x3 boyutunda bir matris, yani iki satr ve 3 stundan oluan bir matris, naber adl deiken de 6 karakterden oluan bir karakter zinciri (string) olduu grlr. Current Directory: Matlab dosyalarnn kaydedildii, yklendii dosyalarn bulunduu klasr (dizin), varsaylan klasr olarak belirlemeye yarar..Aksi belirtilmedike bu klasr C:\Matlab6p5\work gibi bir klasrdr. Matlab'da Matematiksel lemler: Matlab'da bir ok eylem, drt ilem ve matematiksel baz ilemler yaptrabiliriz.Bunun iin, ya ilgili komutlar komut penceresinden teker teker girerek veya ilgili komutlar bir dosyaya yazp, o dosyay ararak 1
Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

yaplabilir.rnein; File ile klasik dosyalama ilemleri, Edit ile allan dosyadaki dzenleme ilemleri, View ile grnm ayarlamalar, Web ile, ilgili nternet balantlar, Window ile, Matlab dnda alan pencerelerin, uygulamalarn ve figrlerin kapatlmasn, Help ile de program ya da ilemler ile ilgili yardm almay salar. Ortalama bir bilgisayar kullancs, yukarda saylan blmlerin, kabaca ne anlama geldiini bilir.Ancak View (Grnm) ile ilgili bilinmesi gereken birka maddeyi aklamakta fayda var.Bu blm ve alt seeneklerinin grnm yandaki gibidir.Burada Desktop Layout ile Matlabn masast yerleimini dzenleyebilirsiniz.rnein; Default ile varsaylan grnmn, Command Window Only ile sadece klasik komut penceresini, Five Panel ile ok kullanl ve ok amal olan 5 pencereli grnmn seebiliriz.Genellikle Five Panel grnmnde almak daha uygundur.Bu grnm seildiinde karmza, adndan da anlalaca gibi Matlab 5 pencereden izlenebilir ve allabilir.Bu pencereler ve ksaca yaplan ilemler unlardr: Launch Pad: Matlab ksayollarnn bulunduu penceredir.Bu pencereden Matlab uygulamalarna, simulink penceresine, ara kutularna ve blok setlerine ulalabilir.rnein Matlab ile ilgili yaplabilecek olan ilemler hakknda bilgi sahibi olmak iin bu pencereden yararlanabiliriz.rnein Matlab ile ilgili yaplabilenleri, demo olarak izlemek istersek; MATLAB-Demos sekmesine tklamalyz.Karmza Desktop Environment, Matrices, Numerics, Graphics, Language ... gibi alt blmler kar.rnein Grafik ile ilgili bilgilenmek ve baz grafiklerin demolarn grmek istersek Graphics blmn tklamalyz.Bu blm (veya yanndaki + iaretini) tkladmzda, ... 2-D Plots, 3-D Plots, ... gibi blmler grnr.rnein 2-D Plots tklanrsa iki boyutlu grafiklerle ilgili, 3-D Plots tklanrsa boyutlu grafiklerle ilgili demolar grebilir ve inceleyebiliriz.

Matlab Ders Notlar altrabiliriz.lemleri yaptrrken, saylar reel say ya da karmak say olarak alabiliriz.Bunu aadaki rneklerde inceleyelim: 1) Komut satrna a) 2+3 b) 24-3*(4-2) c) 12-12/6*8 d) 2^3 e) (2-3i)*(4+i) f) sin(30) g) sin(30*pi/180) yazp enter tuuna bastmzda ne olur? zm: a) 2 ile 3 n toplam 5 grlr. b) nce parantez iindeki ilem yaplr (2), sonra 3 ile 2 arplr (6), son olarak ta 24 ten 6 karlarak 18 soncu elde edilir. c) 12 6 ya blnr (2), 8 ile arplr (16), 12 den 16 karlarak -4 sonucu bulunur. d) 2 nin 3 nc kuvveti alnarak 8 elde edilir. e) 2-3i karmak says ile 4+i karmak saysnn arpm olan 11.0000 -10.0000i sonucu grlr. f) -0.9880 sonucu grlr ki bu 30 nin sinsnde n farkldr.nk bu 30 derece de il 30 radyann sinsdr. g) 0.5000 sonucu grlr ki bu da 30 nin sinsd r.O halde bir saynn trigonometrik deerini buldurmak iin, nce pi ile arpp 180 e blerek ay radyan evirip sonra trigonometrik deerini hesaplatabiliriz. O halde rnekte grld gibi Matlab'da; matematiksel ilemleri, komut satrndan girip enter tuuna basarak sonularn grebiliriz.lemlerde kullanlan semboller, baz temel matematiksel fonksiyonlar ve anlamlar yandaki tabloda grlmektedir. 2) Komut satrna a=5 (enter) b=-3 (enter) c=a+3*b (enter) yazdmzda ekranda srasyla a, b ve c deikenlerinin deerleri nelerdir? C: 5 -3 ve -4 3) Hafzadaki deikenlerin a) sadece adlarn b) her bir deikenin tipini ve kaplad alan grntlemek iin hangi komutlar kullanlr? C: a)who b) whos 4) hafzadaki a) a deikeninin b) a, b, z deikenlerinin c) tm deikenlerin deerlerini silmek iin hangi komutlar kullanlr? C: a) clear a b) clear a b z c) clear 5) Yarap 5 birim olan dairenin alann buldurmak iin hangi girileri yapmalyz? C: pi*5^2 veya pi*25 Matlab'da Temel Kavramlar: Anahtar Kelimeler: Tm programlama dillerinde olduu gibi (Fortran, C, Pascal, Basic vs..) Matlab'n da zel anlam tayan baz kelimeleri vardr ki, bu kelimeler deiken olarak kullanlamazlar.Bu tr kelimelere anahtar kelime (keywords) denir.Bu kelimeler; 'break' 'case' 'catch' 'continue' 'else' 'elseif' 'end' 'for' 'function' 'global' 'if' 'otherwise' 'persistent' 'return' 'switch' 'try' 'while' dir. Bu kelimelerin bir listesini almak iin komut satrna; iskeyword komutunu yazarak elde edebiliriz. Sabitler, Deikenler ve Metin Katarlar: 2

Tm programlama dillerinde olduu gibi, program iinde deeri deimeyen deerlere sabit, deeri deiebilen bellek alanna iaret eden deerlere deiken, deeri karakterlerden oluan deerlere de metin katar (string) denir.Matlab'da deikenler byk kk harfe duyarldr.rnein a deikeni ile A deikeni farkldr.

Deikenlere Deer Atama: Her hangi bir programlama dilinde olduu gibi, Matlabda da bir deikene deer verme ilemine deer atamak denir.Bir deikene atanan deer, deitirilmedii srece ayn kalr. Deer atamann genel kullanm aadaki biiminde olur: <Deiken ad>=<Atanacak deer>; rnekler: 1) a=1; ilemi ile a adl saysal deikene 1 saysn atam oluruz. 2) a=zmir ilemi ile a adl string deikenine zmir stringini atam oluruz. 3) a=5;b=7;c=a+b; ilemleri sonucunda a deikenine 5, b deikenine 7 ve c deikenine a ve b deikenlerinin deerleri toplam olan 12 saysn atam oluruz. 4) Aadaki atamalar sonucunda deikenlerin son durumlarnn ne olacan bulalm. a:=5;b:=-3;c:=a+2*b;a:=a+b; zm: a b 5 -3 2 -3 c Aklama -1 5+2.(-3)=5-6=-1 -1 5+(-3)=2

zel Sabitler: Matlab'da nceden tanmlanm baz sabitlerdir.Bunlar aadaki tabloda gsterilmitir. zel Sabit eps Anlam Deeri 2.2204e-016 2.2251e-308 1.7977e+308 3.1416 0 + 1.0000i Inf PCWIN 6.5.0.180913a (R13)

Sfra ok yakn bir say (epsilon) realmin Tanmlanabilen en kk reel say realmax Tanmlanabilen en byk reel say pi pi says i, j Karmak saylarn sanal birimi inf Sonsuz computer Bilgisayarn tipi version Matlab'n versiyonu

Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

Matlab Ders Notlar Matlab'da Dizi (Matris) lemleri: Saylardan oluan satr ve stun yapsna matris (dizi) denir. rnein; d1=[5] 1x1 lik, d2=[ 2 -7] 1x2 lik, d3= [1 0 -3 ] [ 5 3 1 ] 2x3 lk bir dizidir.Matlab da bu dizileri; Komut satrnda; d1=[5] veya d1=5 ile; d2=[2 -7] veya d2=[2,-7] ile; d3=[1 0 -3;5 3 1] veya d3=[1,0,-3;5,3,1] veya d3=[1 0 -3 5 3 1] atamas ile oluturabilirz Dizilerin Deerlerinin Deitirilmesi ve Dzenlenmesi: Bir dizinin herhangi bir elemann belirlemek iin dizi adndan hemen sonra parantez iinde elemann bulunduu satr ve stun says yazlmaldr. rnek: a) Yukarda tanmlanan d2 dizisinin -7 elemann grntlemek iin ne yaplmaldr? b) Yukarda tanmlanan d3 dizisinin 2. satr, 1. stununda bulunan 5 in deerinin, -7.5 olmas iin ne yaplmaldr? zm: a)d2(1,2) b) d3(2,1)=-7.5; Not:1) Bir dizinin bir ok elemann yeniden deer atamak gerekirse, komut satrndan atama yapmak uzun zaman alabilir.Bu durumda dizi deikeninin zerine ift tklayarak alan dizi editr (array edit) yardmyla deiiklikleri daha kolay yapabiliriz. 2) Bir diziye dzenli art (veya azal) kuralyla deerler atanmak isteniyorsa bunu;
ilk_deer:art:son deer veya ilk_deer:art:son deer biiminde yapabiliriz.Ancak art 1 ise belirtilmeyebilir. rnek: a) puan adl bir boutlu diziye 1 den 100 e kadar saylar atayan;; b) ortalama adl bir diziye 0 dan 5 e kadar 0.5 er artla elde edilen say dizisini atayan; c) 1. satr 7 den den 17 ye kadar olan tam saylar, 2. satr 99 dan 89 a kadar azalan tam saylardan oluan 2 boyutlu m dizisine atayan ilemleri yaznz. zm: a) puan=[1:1:100]; veya puan=1:1:100; veya puan=1:100; b) ortalama=[0:0.5:5]; c) m=[7:17;99:-1:89]; zel Dizi (Matris) Oluturan Baz Fonksiyonlar: a) Sfr Matrisi Oluturan Fonksiyon: Her eleman sfr olan mxn boyutunda bir matrise sfr matrisi denir.Byle bir dizi oluturmak iin zeros fonksiyonu kullanlr. Kullanm; matris_ad=zeros(m,n); biimindedir. rnek: 3x5 boyutunda s adl sfr matrisi oluturalm. zm: s=zeros(3,5); b) 1 lerden Oluan Matris: Her eleman 1 olan mxn boyutunda bir matrisi oluturmak iin ones fonksiyonu kullanlr. Kullanm; matria_ad=ones(m,n); biimindedir.

rnek: 2x3 boyutunda b adl tm elemanlar 1 olan matrisi oluturalm. zm: b=ones(2,3); c) Birim Matrisi Oluturan Fonksiyon: Esas kegeni 1 lerden dier elemanlar 0 lardan oluan matrisie kare matrise (satr ve stun says eit olan ) birim matrisi, kare olmayan matrise de diyagonal matris denir.Byle matrisleri oluturmak iin eye fonksiyonu kullanlr. Kullanm; matris_ad=eye(m,n); biimindedir. rnek: a) 3x3 lk birim matris; b) 4x3 llk diyagonal matris oluturalm. zm:a) i=eye(3,); b) d=eye(4,3); d) Rastgele Saylardan Oluan Matris ve Fonksiyonu: Elemanlar 0 ile 1 arasndaki rastgele saylardan oluan bir matris iin rand fonksiyonu kullanlr. Kullanm; matris_ad=rand(m,n); biimindedir.

Not 1) retilen matrisin tm elemanlarn k gibi bir say ile arparak, saylar 0 ile k arasna ekebiliriz. Not 2) Ondalkl saylardan olumu bir matrisin elemanlarn yuvarlayp tam say yapmak iin round fonksiyonunu kullanrz. rnek: a) 0 ile 1 arasnda rastgele saylardan oluan 10 elemanl a adnda bir satr matrisi (dizisi, vektr) oluturalm. b) Elemanlar 10 ile 50 arasnda saylardan oluan 5x3 tipinde b matrisini oluturalm. c) Elemanlar 50 ile 300 arasndaki tamsaylardan oluan 3x4 tipinde c matrisini oluturalm. zm: a) a=rand(1,10); b) b=10+rand(5,3)*40; c) c=round(50+rand(3,4)*250);
e) Rastgele Saylardan Oluan Normal Dalml Matris ve Fonksiyonu: Elemanlar rasstgele saylardan oluan bir normal dalml bir matris iin randn fonksiyonu kullanlr. Kullanm; matris_ad=randn(m,n); biimindedir.

rnek: Rastgele saylardan oluan normal dalml 2x3 lk bir n matrisini oluturalm. zm: n=randn(2,3);
f) Lineer Aralkl (Aritmetik) Dizi ve Fonksiyonu: Balang ve bii deerleri ve ka elemandan oluaca belirlenen diziyi oluturmak iin linspace fonksiyonu kullanlr. Kullanm; dizi_ad=linspace(ilk_deer,son_deer,eleman_says); biimindedir.

rnek: 10 ile 30 arasna 9 tane daha say koyarak a adnda bir aritmetik dizi oluturalm. zm: 10 ve 30 (ilk ve son terimler) diziye dahil olacandan terim says 11 dir.O halde komut; a=linspace(10,30,11); 3
Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

Matlab Ders Notlar Matris lemleri: Matlab'da saylardan oluan matrislerle ilgili baz ilemler yaptrmak mmkndr.rnein 1 den 100 e kadar olan saylar 1x100 lk bir a matrisine, kareleri dizisini de 1x100 lk bir b matrisine atamak daha sonra da karlkl elemanlar toplamn da bir c matrisine atamak isteyebiliriz.Veya 2x3 lk iki matrisi toplaya bilir, karabilir ya da birincinin 3 katna ikincinin -3 katn ilave edebilir ve sonu matrisinin tm elemanlarnn 7 fazlasn buldurmak isteyebiliriz.Veya 2x3 lk bir a matrisi ile 3x4 lk bir b matrisinin arpmn c matrisine atamak isteyebiliriz.te bu ve bunun gibi ilemlere matris ilemleri denir.imdi bu ilemlerin bazlarn grelim. a) Toplama-karma Bir Say ile arpma lemi: ki matrisi toplamak (veya karmak) demek, matrislerin ayn mertebedeki elemanlar teker teker toplayp (veya karp ) ayn mertebeye yazmak demektir.Bu durumda iki matrisin de ayn mertebeden olmas gerei aktr.Bir matrisi sabit bir sayyla ile toplamak (veya karmak) demek, matrisin elemanlarnnn tmn teker teker o sayyla toplamak (veya karmak )demektir.Bir matrisi sabit bir sayyla ile arpmak demek ise, matrisin elemanlarnnn tmn teker teker o sayyla arpmak demektir. rnek: a=[-1 3 5;2 1 7] ve b=[3 -3 -4;1 1 5] matrisleri veriliyor. a) c=a+b toplam matrisini b) d=a-b matrisini c) a matrisinin her elemannnn 5 eksiine karlk gelen e matrisini d) f=2a-3b matrisini bulduran ilemleri yazalm. zm: a) c=a+b b) d=a-b c) e=a-5 d) f=a+a-b-b-b veya f=2*a-3*b b) ki Matrisin arpm, Bir Matrisin Kuvvetleri ve arpma lemi: ki matrisin arpm ilemi iki biimde anlalr. 1) Ayn mertebeden iki matrisin elemanlarn teker teker , arpp, ayn mertebeye yazmak demektir.Bunu .* ilemi ile gerekletiririz. 2) Matematiksel anlamda iki matrisi arpmak istediimizde; birinci matris mxn trnde ve ikinci matris mutlaka nxp trnde olmaldr; yani birinci matrisin stun says ikinci matrisin satr saysna eit olmaldr.Bu durumda birinci matrisin i. stun elemanlar ile, ikinci matrisin j. satrndaki elemanlar karlkl olarak arplr ve sonular toplanr ve bu toplam arpm matrisinin (i,j) inci mertebeye yazlr.Matrisler aras arpma ileminin sembol de * dr. 3) Bir a matrisinin her bir elemannn n. kuvvetlerinden oluan matrisi bulmak iin a.^n ilemi kullanlr. 4) Satr ve stun saylar eit bir kare matrisi ardk olarak n defa kendisiyle arparak, a matrisinin n. kuvvetini bulabiliriz.rnein a matrisinin karesi iin a*a veya a^2, kbn buldurmak iin a*a*a veya a^3, drdnc kuvvetini buldurmak iin a*a*a*a veya a^4 ilemiyle buldurabilirz.Ancak 2005 nci kuvvetini buldurmak iin a^2005 yazmak yeterlidir. Not) Bir a matrisinin eleman -elemana arpma ilemine benzer mantkla, bir matrisin tm elemanlarnn kareleri, 4 kbleri, sinsleri, kosinsleri, logaritmalarndan ... oluan matris bulunmak istenirse; bunu srayla a.*a (veya a.^2), a.*a.*a, (veya a.^3), sin(a), cos(a), e tabannda logaritmas iin log(a), 10 tabannda logaritmalar iin log10(a) ... biiminde gerekletirebiliriz. rnek: a=[-1 3 5;2 1 7] , b=[3 -3 -4;1 1 5] ve c=[1 0;-1 2;3 3] matrisleri veriliyor. a) a matrisinin elemanlar ile b matrisinin elemanlarn karlkl arpmlarndan oluan c1 matrisi varsa bulalm. b) a matrisi ile b matrisinin arpm matrisi olan c2 varsa bulalm. c) a matrisinin elemanlar ile c matrisinin elemanlarn karlkl arpmlarndan oluan c3 matrisi varsa bulalm. d) a matrisi ile c matrisinin arpm matrisi olan c4 varsa bulalm. e) a matrisinin elemanlarnn karelerinden oluan matris ile b matrisinin kosinslerinden oluan matrisler toplamn bulalm. f) x=[1 0;0 3] matrisinin i) Karesini ii) Kbn iii) 10. kuvvetini bulalm. zm: a) ki matrisin karlkl elemanlarnn arpmndan oluan matrisin tanml olabilmesi iin ayn mertebeli olmas gerekir.Bu durumda c1 matrisi tanmldr ve bunu c1=a.*b ilemi ile gerekletirebiliriz. b) ki matrisin arplabilmesi iin birinci matrisin stun says ikinci matrisin satr saysna eit olmaldr.Halbuki a matrisi 2x3 b matrisi de 2x3 olduundan bu iki matris arplamaz. c) ki matrisin karlkl elemanlarnn arpmndan oluan matrisin tanml olabilmesi iin ayn mertebeli olmas gerekir.Halbuki bu matrisler ayn mertebeden olmadndan bu iki matris eleman-elemana arpma ilemi gereklemez. d) ki matrisin arplabilmesi iin birinci matrisin stun says ikinci matrisin satr saysna eit olmaldr.a matrisi 2x3 lk, c matrisi de 3x2 lik olduundan bu iki matris arplabilir ve c4 arpm matrisi 2x2 lik bir matris olur.c4 arpm matrisini c4=a*c ilemi ile buluruz. e) a.^2+cos(b) f) i) x^2 ii) x^3 iii) x^10 c) Bir Matrisin Devriini (Transpozesi) Bulma lemi: Bir matrisin satrlarn stun, stunlarn satr olarak yazlmasyla bulunan matrise, bu matrisin devrii (transpozesi) denir.Bir matrisin devriini .' ilemi ile bulabiliriz. rnek: Bir nceki rnekteki a matrisinin devriini buldurup d matrisine atayalm. zm: d=a.'; d) ki Matrisin Blm, Birim Matris ve Bir Matrisin Tersi : Ayn mertebeden iki matrisin elemanlarn teker teker , blerek, ayn mertebeye yazlmasna iki matrisin sol blmesi denir ve bu ./ ilemi ile yaplr. a, b ve c ayn mertebeden kare matrisler olmak zere;
Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

Matlab Ders Notlar c=a*b ise a matrisine c nin b matrisine blm denir. c blm matrisi / ilemi ile yaplr. Esas kegeni 1 saylarndan dier elemanlar 0 lardan oluan kare matrise birim matris denir. rnein 1x1 lik birim matris [1], 2x2 lik birim matris [1 0;0 1], 3x3 lk birim matris [1 0 0;0 1 0;0 0 1], 4x4 lk birim matris [1 0 0 0;0 1 0 0; 0 0 1 0;0 0 0 1] dir. Birim matris oluturmak iin; eye fonksiyonunu kullanrz. rnein; 2x2 lik i2 adl birim matrisi i2=eye(2,2); 3x lk i3 adl birim matrisi i2=eye(3,3); ilemi ile oluturabiiriz. Ayn mertebeden a ve b kare matrisleri iin a ile b nin arpm birim matris ise b matrisi a matrisinin (ayn biimde a matrisi de b matrisinin) ters matrisidir. rnein 3x3 lk bir a kare matrisinin tersini bulmak iin eye(3,3)/a veya inv(a) ilemini kullanrz.

program yazarak benzer ilemlerimizi yaptrabiliriz.Bunun iin Matlab'da kullanlan komut ve deyimleri rneklerle inceleyelim. 1) x deikenine 5 atayarak x in 2 katnn 3 eksiini bulduralm. : x=5 (enter) 2*x-3 (enter) 2) Girilen bir x deerini iin, karesinin 3 katndan 5 eksiini hesaplatan bir program yazalm. : Bunun iin klavyeden girilen deeri x gibi bir deikene atamalyz.Bunun iin input komutundan yararlanrz. Kullanm deiken=input('aklayc ifade'); biimindedir. x=input('sayy gir!); (enter) 3*x^2-5 (enter) Not:Her ne kadar Matlab'da bu ekilde ilem yaptrabilirsek de; daha uzun ilemler yaptrmak istediimizde, komutlar tekrar tekrar yazmak hem uzun zaman alr, hem de hata durumunda dzeltmesi zor olur.Onun iin program iin gerekli komutlar yazdktan sonra bunlar bir dosyaya kaydedip sonra gerektiinde bu dosyay altrabiliriz.Bu amala yazlan Matlab dosyalarna m dosyalar denir ve bunlarn uzants m dir.Byle bir dosya yazmak iin; File - New - M-File sekmesi tklanrsa; yeni bir m dosyas ekran gelir.Bu dosyaya Matlab komutlar yazlr ve File-Save sekmesinden, dosyaya bir ad verilerek kayt ortamna kaydedilir.Diske kaydedilen bir m dosyasn altrmak iin, komut satrndan ismi girilerek altrlr. 3) Bu aklamalar sonucunda yukardaki probleme uyan, yani girilen bir saynn karesinin 3 katnn 5 eksiini bulup ekrana yazdran bir m dosyas yazalm. :File-New-M-File sekmesi tklanr, gelen yeni m dosyas sayfasna srasyla aadaki komutlar yazlr. x=input('sayy gir'); 3*x^2-5 Matlab'da Kullanlan Baz Komut ve Deyimler: Deikenlere Deer Atama: input Ama: Matlab'da bir deikene bir deer atamak. Kullanm: deiken=input('Aklama' ) veya deiken=input('Aklama','s' ) Deiken saysal deikense ilk yazlan ifade; karakter dizisi deikeni (string) ise ikinci ifade kullanlr. Deiken Deerlerini Ekrana Yazdrma: fprintf ve disp Ama: Deikenlerin deerlerini ekrana yazdrmak. Kullanm: fprintf('Aklama <biim ifadesi>',deiken) disp(deiken) Not: "Biim ifadesi" yerine, deiken string (karakter zinciri) ise %s deiken reel say (kayan noktal) ise %f , stel biimde gsterilecekse %e sembol kullanlr. Ayrca deikenin deeri yazdrldktan sonra ka satr atlatlacaksa okadar \n ifadesi yazlr. 5
Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

rnek: a=[2 -10 0;1 2 4;3 0 1] matrisi ile b=[1 5 4;1 -1 2;0 1 -1] matrisleri veriliyor. a) a matrisinin elemanlarn srasyla b matrisinin elemanlarna blerek elde edilen matrisi b1 matrisine atayalm. b) a matrisinin ta ters matrisini bulalm. c) a ile ta matrisinin arpmnn 3x3 lk birim matris olduunu gsterelim. d) a matrisinin b matrisine blmn b2 matrisine atayalm. zm: a) b1=a./b b) ta=eye(3,3)/a veya ta=inv(a) c) a*ta ==eye(3,3) d) b2=a/b Matrisler le lgili Bir Uygulama: Lineer Denklem Sistemlerinin zm: Matris ile ilgili ilemlerin bir ok uygulama sahas vardr.Bunlardan biri de lineer denklem sistemlerinin zmdr.Bunun iin nce katsaylar matrisi elde edilir, bu matris a olsun.Denklem sistemindeki eitliklerin sa atrafndaki sabit saylardan oluan matris b olsun. Bilinmiyenlerden oluan matris x olmak zere denklem sistemi ax=b matris eitlii biimine getirilmi olur. Buradaki x bilinmiyenler matrisini bulmak iin, a nn tersi ile b matrisini arparz yani inv(a)*b ilemini yaparz. rnek: 2x-3y+z= 15 x-z = -3 x+y+z = 2 denklem sistemini zelim. zm: a=[2 -3 1;1 0 -1;1 1 1 ]; b=[15;-3;2]; x=inv(a)*b Matlab'da Programlama Her hangi bir bilgisayar dilinde program yaparak, istediimiz baz ilemleri yaptrabiliriz.Matlab'da da bir

Matlab Ders Notlar rnek: Klavyeden bir kiinin ad, soyad ve ya girilerek; temiz ekrana ilgili kiinin ka yanda olduunu yazdran bir program yaznz. zm: ad=input('Adnz :','s'); soyad=input('Soyadnz :','s'); yas=input('Yanz :'); clc; fprintf('Siz %s %s %d yandasnz.',ad,soyad,yas); Karar Verme ve Dallanma: Bazen bir programda, belirli bir artn gereklemesi durumunda olmas gereken ilemleri yaptrabilmek iin karar verme deyimleri kullanlr.Matlab'da kullanlan karar verme deyimlerinden biri if deyimi, dieri de case deyimidir.. 1) f artl deyimi: Genel Kullanm aadaki gibidir: f durum_1 (ifadeler_1) elseif durum_2 (ifadeler_2) elseif durum_3 (ifadeler_3) ... else (ifadeler_n) end rnek: 0-100 aralnda girilen puan 5 zerinden nota eviren bir program if deyimi kullanarak yazalm. zm: puan=input('Puan girin :'); if puan<45 fprintf('Deeri : %d',1 ); elseif puan<55 fprintf('Deeri : %d',2 ); elseif puan<70 fprintf('Deeri : %d',3 ); elseif puan<85 fprintf('Deeri : %d',4 ); else fprintf('Deeri : %d',5 );end; rnek: Klavyeden girilen saynn negatif, pozitif ya da sfr olduunu ekrana yazan bir program yaznz. zm: sayi=input('Sayy giriniz :') if sayi<0 fprintf('saynz negatif.'); elseif sayi>0 fprintf('saynz pozitif.'); else fprintf('saynz sfr.');end; rnek: a, b c katsaylar girilen ikinci derece ax+bx+c=0 denkleminin reel kklerini bulup ekrana yazdran bir program yaznz. zm: clc; a=input('a = ');b=input('b = ');c=input('c = '); 6

delta=b*b-4*a*c; if delta>0 x1=(-b-delta^0.5)/(2*a);x2=(-b+delta^0.5)/(2*a); fprintf('ki reel kk; x1 = %f x2 = %f ',x1,x2); elseif delta==0 fprintf('Tek kk var; x1 = x2= %f ',-b/(2*a)); else fprintf('Kkler sanal '); end; 2) switch end Deyimi: Genel Kullanm aadaki gibidir: switch anahtar-ifade case durum-1 (ilemler-1) case durum-2 (ilemler-2) ... case durum-n (ilemler-n) otherwise (dier ilemler) end rnek:Klavyeden girilen 1 ile 5 arasnda girilen bir tam saynn yaz ile ka girildiini ekrana yazdran, istenen araln dnda bir say girilmesi durumunda 'Ltfen 1 ile 5 arasnda bir tam say girin' uyarsn yapan bir program yazalm. zm: s=input('Saynz girin :'); switch s case 1;fprintf('Bir...' ); case 2 ;fprintf('ki...' ); case 3 ;fprintf('...' ); case 4 ;fprintf('Drt...' ); case 5 ;fprintf('Be...' ); otherwise fprintf('Ltfen 1 ile 5 arasnda bir tam say girin'); end;

Matlab'da Tekrarl lemler ve Dngler Belirli bir ilem birden ok tekrar ediyorsa bunu dng deyimleri ile gerekletirebiliriz.Bunlar for ve while ngleridir. for Dngs: Ama: Bir balang deerinden, son deere kadar art miktar kadar arlklarda ilemleri tekrarlamaya yarar. Kullanm: for deiken=balang_deeri:art:son_deer (ilemler) end Not: Art deeri 1 ise yazlmasa da olur. rnek: Temiz ekrana 20 defa alt alta zmir Fen Lisesi yazdran bir program yaznz.
Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

Matlab Ders Notlar fprintf('lk %d terimin toplam %f dir.',n-1,t); zm: clc; for i=1:20 fprintf('zmir Fen Lisesi \n');end; rnek: 1 den 1000 e kadar olan saylarn toplamn buldurup sonucu ekrana yazdran bir program yaznz. zm: toplam=0; for i=1:1000 toplam=toplam+i;end; fprintf('Toplam = %d ',toplam); rnek: Girilen bir saydan, istenen bir sayya kadar olan saylarn toplamn bulduran bir program yaznz. zm: toplam=0; ilk=input('Katan itibaren :'); son=input('Kaa kadar :'); for i=ilk:son toplam=toplam+i;end; fprintf('Toplam = %d ',toplam); rnek: 9+13+17+...+2005 toplamn bulduran bir program yaznz. zm: toplam=0; for i=9:4:2005 toplam=toplam+i*i;end; fprintf('Toplam = %d ',toplam); while Dngs: Ama: Belirli bir durum gerekletike istenen ilemleri tekrarlamaya yarar. Kullanm: while durum (ilemler) end; rnek: t=1+1/2+1/3+...+1/n toplam gznne alnyor. a) Batan ilk 2005 terim toplamn bulduran bir program while dngs kullanarak bulunuz. b) t toplamnnn 5 i getii ilk n terim saysn ve toplam bulduran bir program yaznz. c) t toplamnnn, girilen bir x saysn getii ilk n terim saysn ve toplam bulduran bir program yaznz. zm: a) clc;t=0;n=1; while n<=2005 t=t+1/n;n=n+1;end; fprintf('lk %d terimin toplam %f dir.',n-1,t); b) clc;t=0;n=1; while t<=5 t=t+1/n;n=n+1;end; 7 c) clc;t=0;n=1; x=input('x deerini giriniz : '); while t<=x t=t+1/n;n=n+1;end; fprintf('lk %d terimin toplam %f dir.',n-1,t); rnek: Klavyeden girilen negatif saylarn toplamn ve ka tane olduunu, pozitif saylarn toplamn ve ka tane olduunu bulan sfr girildiinde program sona erdirerek sonular temiz ekranda yazdran bir program yaznz. zm: clc;x=1;nt=0;pt=0;nsay=0;psay=0; while x~=0 x=input('Sayy gir (bitirmek iin 0) :'); if x<0 nt=nt+x;nsay=nsay+1; elseif x>0 pt=pt+x;psay=psay+1;end;end; fprintf('%d tane negatif saynn toplam %f ',nsay,nt); fprintf('%d tane pozitif saynn toplam %f dir.',psay,pt); MATEMATKSEL LEMLER Matlab'daki matematiksel ilemler ve anlamlar aada verilmitir. lem veya fonksiyon + * / ^ Anlam

Toplama sembol karma sembol arpma sembol Blme sembol s alma sembol

rnek: Komut satrna 12+32/(4-2)^3*5 yazp enter tuuna bastmzda; Matlab nce parentez iini yapar (yani 4-2=2) sonra 2 nin 3. kuvveti alnr 8 bulunur, 32 8 e blnr (4), bu da 5 ile arplr (20), 20 ile 12 toplanarak 32 elde edilir. TEMEL MATEMATK FONKSYONLAR Matlab'da baz matematiksel ilemler yaptrmak istediimizde, matematiksel fonksiyonlar kullanrz. Matlab'da matematiksel fonksiyonlar; a) Temel (elemantary) fonksiyonlar; elfun b) zel (special) fonksiyonlar; specfun c) Veri (data) fonksiyonlar; datafun d) Metin (karakter dizisi) (string) fonksiyonlar; strfun e) Dosya giri-k (input-output) fonksiyonlar iofun f) Tarih-zaman (time) fonksiyonlar; timefun ara kutusundadr.Bir ara kutsundaki fonksiyonlar ve anlamlarn grmek iin komut satrna; help ara_kutusu biiminde yazarz. rnein; temel fonksiyonlar ve anlamlarn grntlemek iin; help elfun, metin fonksiyonlarn ve anlamlarn grntlemek iin help strfun yazlr. Bunlarn bazlarn grelim: a) Temel (elemantary) fonksiyonlar; elfun
Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

Matlab Ders Notlar Varolan tanml fonksiyonlar grmek iin komut satrna help elfun yazarz.Bunlardan bazlar ve anlamlar aada verilmitir. lem veya fonksiyon + * / ^ sqrt(x) sin(x) cos(x) tan(x) cot(x) acos(x) asin(x) atan(x) acot(x) exp(x) log(x) log10(x) abs(x) sqrt(x) fix(x) ceil(x) floor(x) sign(x) round(x) mod(x,y) rem(x,y) Anlam min(a) mean(a) median(a) std(a) var(a) sort(a) sortrows(a) sum(a) prod(a) bulur. a dizisinin en kk elemann bulur. a dizisinin ortalamasn bulur. a dizisinin orta terimini bulur. a dizisinin standart sapmasn bulur. a dizisinin varyansn bulur. a dizisini artan olarak sralar a matrisinin satrlarn artan olarak sralar a dizisinin elemanlarn toplar a dizisinin elemanlarn arpar

Toplama sembol karma sembol arpma sembol Blme sembol s alma sembol x in karekk Radyan cinsinden x in sins Radyan cinsinden x in cosins Radyan cinsinden x in tanjant Radyan cinsinden x in cotanjant arccosx arcsinx arctanx arccotx x e ln(x) Logx x (x in mutlak deeri) x x in yukarya yuvarlanm x in aaya yuvarlanm x in tamdeeri, x in iareti, sgn(x) x e en yakn tamsayya yuvarlar. x in y modundaki deeri x in y ye blmnden kalan

d) Metin (karakter dizisi) (string) fonksiyonlardan bazlar:

lem veya fonksiyon char(a) double(a) eval(a) findstr(a,b)

Anlam saysal a dizisnini, karakter dizisine dntrr karakterlerden oluan a dizisini, say dizisine dntrr a metnini Matlab ifadesi olarak tanmlar A ve b metinlerinden ksa olann uzun olan iinde arayarak metninin balang deerini bulur a metni iinde b metninin balang deerini bulur a stringinin (metninin) harflerininin tmn byk harf yapar. a stringinin (metninin) harflerininin tmn kk harf yapar. Saylardan oluan deeri stringe (metne) dntrr. Rakamlardan oluan stringi sayya dntrr.

strfind (a,b) upper(a) lower(a) num2str

b) zel (special) fonksiyonlar; specfun Bunlardan bazlar ve anlamlar aada verilmitir. lem veya fonksiyon cross(a,b) dot(a,b) factor(n) sprime(n) Anlam

st2num

a ile b vektrnn vektrel arpm a ile b vektrnn skaler arpm n saysnn arpanlarn bulur. n saysnn asal olup olmadn denetler, asal ise 1 deilse 0 deerini dndrr. primes(n) n saysna kadar olan asal saylar listeler gcd(a,b) a ile b saylarnn OBEB ini bulur lcm(a,b) a ile b saylarnn OKEK ini bulur rats(a) a saysn rasyonel sayya evirir. perms(a) a stringinin permtasyonlarn bulur. factorial(n) n faktryel (n!) nchoosek(n,r) n nin r li kombinasyonlarnn says c) Veri (data) fonksiyonlar; datafun lem veya fonksiyon max(a) Anlam a dizisinin en byk elemann 8

rnek: 1. a='zmir';findstr(a,'mi') komutu sonucu ekranda 3 says grlr. 2. Benzer biimde a='zmir';strfind(a,'mi') komutu sonucu ekranda 3 says grlr. 3. findstr('izmir fen lisesi','fen') komutu sonucu ekranda 7 says grlr. Not: findstr('izmir fen lisesi','fen') ile findstr('fen','izmir fen lisesi') komutu arasnda hibir fark yoktur. 4. upper('izmir') komutu sonucu ekranda ZMR kelimesi; lower('NABer?') komutu sonucu da ekranda; naber? kelimesi grlr.

Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

Matlab Ders Notlar Matlab'da Sembolik Matematik ve Uygulamalar: Matlab'da bir denklemin zmn bulmak iin rnein x-2x-15=0 denkleminin zmn bir m dosyasna gerekli kodlar yazarak yapabiliriz.Bu programn m dosyas aadaki gibi olabilir. clc; a=input('a = ');b=input('b = ');c=input('c = '); delta=b*b-4*a*c; if delta>0 x1=(-b-delta^0.5)/(2*a);x2=(-b+delta^0.5)/(2*a); fprintf('ki reel kk; x1 = %f x2 = %f ',x1,x2); elseif delta==0 fprintf('Tek kk var; x1 = x2= %f ',-b/(2*a)); else fprintf('Kkler sanal '); end; Program altrldnda a b c katsaylarna srasyla, 1, -2 ve -15 deerlerini girerek denklemin kklerini -3 ve 5 olarak buluruz. kinci derece bir denklemin zmn veren formllerini bildiimizden bunun programn (ok kolay olmasa da) yazabildik.Ya denklem nc dereceden olursa, 4 veya 5. dereceden olursa, ya da x.sin x=1/5 x gibi veya x = 64 gibi olursa ... bu denklemleri nasl zmleyebiliriz? Verilen bir cebirsel ifadeyi, mesela 2 3 (x - 8)(x + 7x) gibi bir ifadeyi sadeletirebilir 2 2 (2x + 4x +8)(x - 2x) miyiz? Bir fonksiyonun limitini, trevini ve integralini Matlab'da buldurabilir miyiz? te bu gibi ilemleri yaptrabilmek iin Matlab'daki Sembolik Mantk (Sembolik Nesne) kavramn kullanmalyz.Bu konu ile ilgili aklama ve yardm almak iin komut satrna help symbolic yazmak yeterlidir. Sembolik Matematikte Baz Komutlar ve Anlamlar: sym ve syms komutlar: Bir deikeni sembolik nesne yapmaya yarar. rnein x deikenini sembolik nesne yapmak iin; x=sym('x'); komutu kullanlabilir.Ayn ilemi syms x; komutu ile de yapabiliriz. x, y ve z deikenlerini sembolik nesne yapmak iin; syms x y z komutu kullanlabilir. Bir ondalk saynn kesir olarak karln bulabilmek iin sym komutundan faydalanabiliriz. rnein 3.98 ondalk saysnn rasyonel say karln bulmak iin sym(3.98,'r') veya sym(3.98) komutu kullanabiliriz. Benzer ekilde 22/7 kesrini ondalk sayya evirmek iin de sym(22/7,'d') komutu kullanlr. Bir saysal kesri sadeletirmek iin de sym komutundan faydalanabiliriz. 9 3 2005 .2006 120 120 rnein, 20 , 25 ve 4032085075 kesirlerinin en sade biimini bulalm. sym(120/20) yazp enter tuuna bastmzda ekranda kesrin en sade sonucu olan 5 saysn, sym(120/25) yazp enter tuuna bastmzda ekranda kesrin en sade sonucu olan 24/5 saysn, sym((2005^3*2006)/4032085075) yazp enter tuuna bastmzda ekranda kesrin en sade sonucu olan 4010 saysn grrz. Deikenlerin sembolik nesne olarak tanmlanabildii gibi, fonksiyonlar da tanmlanabilir. rnein; 3 2 y=x - 3x + sin x fonksiyonunu sembolik nesne olarak tanmlamak istersek; bunu iki yoldan da yapabiliriz: a) syms x; y=x^3-3*x^2+sin(x) komutlaryla veya; b) y=sym('x^3-3*x^2+sin(x)') komutuyla yapabiliriz. pretty komutu: Sembolik nesnenin grntsn ekranda net olarak anlalr biimde grnmesini salayan komuttur. rnein yukardaki y fonksiyonunu ekranda anlalr biimde grntlemek iin pretty(y) yazmak yeterlidir.Bu 2 3 durumda ekranda; y=x - 3x + sin(x) ifadesi grlr. Harfli fadeler ve Sadeletirilmesi: simplify Komutu Sembolik nesneleri sadeletirmeye yarar. rnein; a) 8 - 5sinx-5cosx trigonometrik ifadesini ve 2 3 (x - 8)(x + 7x) b) biimindeki rasyonel ifadesini 2 2 (2x + 4x +8)(x - 2x) 2x-1 x+2 c) x+3 + x-1 ifadesinin sonucunu en sade biimde yazmak isteyelim. zm: a) Bunun iin nce ifadeyi sembolik nesneye dntrp sonra basitletirme komutunu kullanmalyz.Bunu iki ekilde yapabiliriz: I) y=sym('8-5*sin(x)^2-5*cos(x)^2'); simplify(y) II) simplify(sym('8-5*sin(x)^2-5*cos(x)^2')) b) Benzer ekilde y=sym('(x^3-8)*(x^2+7*x)/((2*x^2+4*x+8)*(x^2-2*x))'); simplify(y) komutlar uygulanrsa ekranda ifadenin en sade hali olan; 1/2*x+7/2 ifadesi bulunur.ayet simplify(y) yerine;
Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

Matlab Ders Notlar pretty(simplify(y)) komutu uygulanrsa ekranda daha anlalr olan; 1/2 x+7/2 ifadesi grlr. c) y=sym('(2*x-1)/(x+3)+(x+2)/(x-1)'); pretty(simplify(y)) komutlar uygulanrsa ekranda ilemin sonucu olan; 2 3x +2x+7 --------------(x + 3) (x - 1) ifadesi grlr. expand ve factor komutlar: Sembolik nesnelerden oluan polinomlarn kuvvetini amak iin expand komutunu, bir polinomun kuvveti olarak alm ifadeyi eski haline getirmek iin factor komutunu kullanrz. rnek: 3 3 a) (x-x+1) - (x+x-1) almnn sonucunu; b) 8 7 9 3 2 6 4 -1 + 3 x - 3 x + 6 x + x + 10 x - 6 x - 10 x - 12 x + 5 12 x ifadesi bir polinomun kuvveti olduuna gre hangi polinomun kanc kuvveti olduunu bulduralm. zm: a) y=sym('(x^2-x+1)^3-(x^2+x-1)^3');pretty(expand(y)) ilemi sonucu ekranda; 5 4 3 2 -6 x + 6 x - 2 x + 6 x - 6 x + 2 grlr. b) z=sym('-1+3*x-3*x^8+6*x^7+x^9+10*x^3-6*x^210*x^6-12*x^4+12*x^5');pretty(factor(z)) ilemi sonucu ekranda; 3 2 3 (x - 1) (x + 1) grlr. subs komutu: Bir sembolik ifadenin deikenine verilen bir deer iin sonucunu bulmaya yarar. rnek: x - 2x + 7 fonksiyonu veriliyor. 3x+5 a) f(2005) deerini, 3 x -2 b) z = g(x) = x + 3 olmak zere f(g(x)) bileke fonksiyonunu bulduralm. zm: a) y=sym('(x^2-2*x+7)/(3*x+5)');subs(y,x,2005) ilemi sonucu ekranda 667.1133 deeri grlr. b) y=sym('(x^2-2*x+7)/(3*x+5)');subs(y,x,2005); z=sym('(x^3-2)/(x+3)');pretty(subs(y,x,z)) ilemlerinin sonucu ekranda aadaki ifade grlr. y = f(x) = 2

3 2 3 (x - 2) x -2 --------- - 2 ------ + 7 2 x+3 (x + 3) -----------------------3 x -2 3 ------ + 5 x+3 Ancak bu ifadeyi gerekli ilemlerin yaplarak daha da basit biime getirmek iin en sondaki ifade olan pretty(subs(y,x,z)) yerine pretty(simplify(subs(y,x,z))) yazmalyz.Bu durumda ekranda; 6 3 4 2 x - 10 x + 79 - 2 x + 46 x + 7 x -----------------------------------3 (3 x + 9 + 5 x) (x + 3) ifadesi grlr. DENKLEMLER ve zmleri: solve komut: Matlab'n en gl ve kullanl komutlarndan biridir.Ksaca verilen her trden denklem (saysal veya matematik nesnesi olan) veya denklem sistemlerini zmlemeye yarar. Bir Bilinmeyenli Denklem zmleri: rnek; a) 2x-6=0 b) 2x+5x=3 c) ax+bx+c=0 3 2 d) x + 3x - x - 3 = 0 5 e) x = 16x 2 f) x - 6x - 3 = 3x - 5

x g) x = 64 denklemlerinin zm kmelerini bulalm. zm: a) solve(2*x-6) veya solve('2*x-6') veya solve(sym('2*x-6')) ileminin sonucu ekranda; 3 grlr. b) solve(2*x^2+5*x-3) veya solve('2*x^2+5*x-3') ileminin sonucu ekranda; -3 ve 1/2 grlr. c) Burada harfli ifadeyi matematiksel nesne olarak yazmak zorundayz.Bunun iin komutu solve('a*x^2+b*x+c') veya solve(sym('a*x^2+b*x+c')) biiminde kullanmalyz.Bu durumda ekranda; zm kmesi; [ 1/2/a*(-b+(b^2-4*a*c)^(1/2))] [ 1/2/a*(-b-(b^2-4*a*c)^(1/2))] biiminde grlr.

10

Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

Matlab Ders Notlar Bunu daha dzenli grntlemek iin pretty komutundan faydalanalm.Yani komutu pretty(solve('a*x^2+b*x+c')) olarak uygularsak ekranda;

[ 2 1/2] [ -b + (b - 4 a c) ] [1/2 -------------------- ] [ a ] [ ] [ 2 1/2] [ -b - (b - 4 a c) ] [1/2 -------------------- ] [ a ] ifadesi grlr ki bu da, ax+bx+c=0 ikinci derece denklemin kkler formlnden baka bir ey deildir. d) solve(x^3+3*x^2-x-3) komutu uygulanrsa ekranda; 1, -3, -1 deerleri grlr. e) solve(x^5-16*x) komutu uygulanrsa ekranda; [ 0] [ 2] [ -2] [ 2*i] [ -2*i] deerleri grlr.Grlyor ki denklemin 3 tane reel iki tane de sanal kkleri var. f) solve(x^2-6*x-3-(3*x-5)^(1/2)) komutu uygulanrsa ekranda; 7 says grlr. g) solve(x^x-64) komutu uygulanrsa ekranda; ans = log(64)/lambertw(log(64)) sonucu grlr ki, bu sonu bilmediimiz bir fonksiyonun rettii bir deerdir.Bu deeri saysal deere evirmek iin double komutundan yararlanrz.Yani komutu; double(solve(x^x-64)) biiminde kullanrsak, ekranda 3.3991 deerini grrz. ok Bilinmeyenli Denklem zmleri: rnek: Aadaki denklem sistemlerinin zm kmelerini bulalm: a) 2x-3y=27 5x+2y=1 b) 17x-3y+4z=7 15x-7y =1 x+y-9z=13 c) x-2xy+3y=17 xy-3x+5=0 zm: a) nce x ve y deikenlerini sembolik deiken olarak tanmlamalyz.Yani syms x y komutu uygulanmaldr.Sonra da zm sonucu bir deikene rnein sonuc deikenine sonuc=solve(2*x-3*y-27,5*x+2*y-1) komutuyla atanmaldr.Bu durumda x deeri sonuc.x deikeninde 11

y deeri de sonuc.y deikeninde bulunacaktr.Bunlar ekrana yazlarak sonular grlebilir.O halde zetle, bu denklem sisteminin zm iin ekrana unlar srasyla yazlmaldr: syms x y; sonuc=solve(2*x-3*y-27,5*x+2*y-1); sonuc.x sonuc.y b) syms x y z; sonuc=solve(17*x-3*y+4*z-7,15*x-7*y -1,x+y-9*z-13); sonuc.x sonuc.y sonuc.z c) syms x y; sonuc=solve(x^2-2*x*y+3*y^2-17,x*y-3*x+5); sonuc.x sonuc.y LMT ve UYGULAMALARI: limit Komutu: Sembolik nesnelerden oluan ifadenin limitini bulmaya yarar. lim f(x) matematiksel ifadenin Matlab karl; xa limit(f,x,a) biimindedir. ayet limit soldan veya sadan olursa, Matematiksel ve Matlab karlklar aadaki gibi bulunur. lim - f(x) iin limit(f,x,a,'left') xa lim + f(x) iin limit(f,x,a,'right') xa Not: 1) ayet a deeri belirtilmezse 0 iin limit bulunur. 2) iin limit bulunacaksa a yerine inf ifadesi yazlr. 3) - iin limit bulunacaksa a yerine inf ifadesi ve 'left' ifadesi yazlr. rnek: 2 lim 3x - 3 a) x1 x - 1 b) lim 2-2cosx x0 x.sinx lim 7n-13n+777 19-3n-n n lim n n+10n-2005 n-8n+2006

c)

d)

2n+1 n+3 7 - 49.7 lim e) n-1 n 49 + 77 f) lim 5n+8 10n+9 ) ( n 5n+7

Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

Matlab Ders Notlar lim x- x+x+1 g) x - 2x- 4x+x lim 9x h) x 0 x

syms k n;pretty(simple(symsum(k,1,n))) komutunu uygularsak ekranda 1/2 n (n + 1) sonucu grlr. b) syms k n;pretty(simple(symsum(k^2,1,n))) c) syms k n;symsum(k*(k+1)*(k+2),4,22) d) syms k;symsum((2/3)^k,3,99) komutu sonucu ekranda 152704450587262615335745290072695420044661986 328/17179250691067044367882037658854042423403 5840667 sembolik ifadesi grlr.Bu deerin saysal deerini bulmak iin double(ans) kullanlrsa 0.8889 gerek deeri bulunur.Ayn eyi; syms k;double(symsum((2/3)^k,3,99)) biiminde de bulabiliriz. e) syms k;symsum((2/3)^k,3,inf) komutu sonucu 8/9 sonucu bulunur. f)syms n;(6*double(symsum(1/n^2,1,inf)))^(1/2) TREV ve lgili Uygulamalar: diff komutu: Tanml sembolik ifadenin trevini bulmaya yarar. rnek: 3 2 a) y = x + 6x - 13x +19 fonksiyonunun trevini bulalm. x-3x+7 b) y = x+5x-1 fonksiyonunun trevini bulalm. c) y=sinx.cosx fonksiyonunun trevini bulalm. d) z=xy+3xy-y fonksiyonunun i) x e gre trevini ii) y ye gre trevini iii) y'=dy/dx trevini bulalm. zm: a) syms x; y=sym('x^3+6*x^2-13*x+19');diff(y) veya ksaca; diff('x^3+6*x^2-13*x+19') b) diff('(x^2-3*x+7)/(x^2+5*x-1)') komutu uygulandnda ekranda; (2*x-3)/(x^2+5*x-1)-(x^2-3*x+7)/(x^2+5*x-1)^2*(2*x+5) ifadesi grlr.Bunu daha anlalr biimde grntlemek iin; pretty(diff('(x^2-3*x+7)/(x^2+5*x-1)')) komutunu uygulamalyz.Bu durumda ekranda; 2 2x-3 (x - 3 x + 7) (2 x + 5) ------------ - -----------------------2 2 2 x +5x-1 (x + 5 x - 1) Bu sonucu daha sade halde grntlemek iin ise; pretty(simplify(diff('(x^2-3*x+7)/(x^2+5*x-1)'))) komutunu uygulamalyz.Bu durumda ekranda; 2 x -2x-4 8 --------------2 2 (x + 5 x - 1) ifadesi grlr. 12
Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

zm: a)syms x; limit((3*x^2-3)/(x-1),x,1) ileminin sonucunda limit 6 olarak bulunur. b) syms x; limit((2-2*cos(x))/(x*sin(x)),x,0) veya limit((2-2*cos(x))/(x*sin(x))) c) syms n;limit((7*n^2-13*n+777)/(19-3*n-n^2),n,inf) d) syms n; limit((n^2+10*n-2005)^(1/2)-(n^2-8*n+2006)^(1/2),n,inf) e) syms n; limit((7^(2*n+1)-49*7^(n+3))/(49^(n-1)+77),n,inf) f) syms n; limit(((5*n+8)/(5*n+7))^(10*n+9),n,inf) g) syms x; limit((x-(x^2+x+1)^(1/2))/(2*x-(4*x^2+x)^(1/2)),x,inf,'left') h) syms x;limit((9*x)/(abs(x)),x,0,'left') DZLER ve SERLER ile lgili Uygulamalar: symsum komutu: Toplam sembol veya seri toplamn bulmaya yarayan komuttur. b f(k) toplamn bulmaya yarayan Matlab komutu; k=a symsum(f(k),a,b) biiminde kullanlr. rnek: a) 1+2+3+...+n toplamnn formln bulduran komutu yazalm. b) 1+2+3+...+n toplamnn formln bulduran komutu yazalm. c) 4.5.6+5.6.7+6.7.8+...+22.23.24 toplamnn sonucunu bulduran komutu yazalm. 3 4 5 99 d) (2/3) +(2/3) +(2/3) + ...+(2/3) toplamn bulalm. 3 4 5 e) (2/3) +(2/3) +(2/3) + ... serisinin toplamn bulalm. 1 1 1 f) 1 + 2 + 3 + ... serisinin sonucu 6 olduu bilindiine gre saysn bulunuz. zm: a) syms k n;symsum(k,1,n) komutu sonucunda; 1/2*(n+1)^2-1/2*n-1/2 ifadesi bulunur. ayet sonucu daha basit bulmak istersek; syms k n;simplify(symsum(k,1,n)) bunun sonucunda 1/2*n^2+1/2*n ifadesi bulunur.

Matlab Ders Notlar c) pretty(diff('sin(x)^2*x*cos(x)')) komutu sonucu ekranda;

ii) y trev fonksiyonu iin Dy, y 2. mertebeden trev fonksiyonu iin D2y, y 3. mertebeden trev fonksiyonu iin D3y yazmalyz. iii) Matlab denklemleri sembolik olarak zmlediinden, denklemleri ve gerekirse zel deerleri iki (kesme) arasna yazmalyz.Birden fazla ifade yazacaksak ayra olarak aralara , (virgl) koymalyz. dsolve komutu: t bamsz deikenine bal y gibi bir fonksiyon ve trevlerinden oluan sembolik ifadeye karlk gelen diferensiyel denkleminin genel ve istenirse tanmlanm ilk deerlere karlk gelen zel zmlerini bulmaya yarar. Kullanm:

2 2 3 2 sin(x) x cos(x) + sin(x) cos(x) - sin(x) x grlr. d) syms x y;z='x^2*y-3*x*y-y^2'; i) tx=diff(z,x) ii) ty=diff(z,y) iii)pretty(-tx/ty) NTEGRAL ve lgili Uygulamalar: int Komutu: Tanml sembolik ifadenin belirsiz integralini bulmaya yarar. rnek: 2 a) (3x - 2x + 5) dx belirsiz integralini bulalm.

dsolve(diferensiyel denklem) komutuyla yazlan diferensiyel denklemin genel zmn buluruz. dsolve(diferensiyel denklem,zel deer1,zel deer2, ) komutuyla yazlan diferensiyel denklemin zel deer1, zel deer2, zel deerlerine karlk gelen zel zmn buluruz. Not 1: Sonularn daha dzenli grntsn almak iin, dsolve komutundan nce pretty komutunu kullanabilirsiniz. Not 2: Daha geni aklama iin Matlabn komut satrnda; >>help dsolve yazp (Enter) tuuna basnz. rnek 1: 3 xy-2y=x -2x+8 diferensiyel denkleminin; a) Genel zmn bulduran, b) x=1 iin y= -6 deerini veren zel zm bulduran, c) Sonularn ekranda dzenli grnmesini salayan komutlar yazalm. zm: a) dsolve(t*Dy-2*y=t^3-2*t+8) b) dsolve(t*Dy-2*y=t^3-2*t+8,y(1)=-6) c) pretty(dsolve(t*Dy-2*y=t^3-2*t+8,y(1)=-6))

2x+ 5 b) x+1 dx belirsiz integralini bulalm. c) xsinx dx belirsiz integralini bulalm. zm: a) int('3*x^2-2*x+5') b) pretty(int('(2*x+5)/(x^2+1)')) c) pretty(int('x^2*sin(x)')) DFERENSYEL DENKLEM ve ZMLER: Tanm: x bamsz deikeninin fonksiyonu y=f(x) olmak (n) zere, F(x,y,y,y,y, , y ) = 0 bantsna n. dereceden (mertebeden) diferensiyel denklem denir.Burada y, y nin trevini; y , y nin 2. mertebeden (n) trevini; y, y nin 3. mertebeden trevini; y , y nin n. mertebeden trevini gstermektedir. rnein; 3 2 2 y=x -5x +2x-4 fonksiyonu ve y=3x -10x+2 trev 3 fonksiyonu xy-2y=x -2x+8 diferensiyel denklemini salar. Matlabda byle bir denklemin genel ve belirli artlara uyan zel zmlerini buldurabiliriz. Bunun iin aadaki kurallara dikkat etmeliyiz. i) Matlab y gibi bir fonksiyonun varsaylan deikenini x deil t olarak kabul etmektedir.Yani diferensiyel denklemimizi yazarken, serbest deiken iin t kulanmalyz.

Ekranda a) nn sonucu; t^3-4+2*t+t^2*C1 b) nin sonucu; t^3-4+2*t-5*t^2 c) nin sonucu da; 3 2 t -4+2t-5t biiminde grlr.

13

Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

Matlab Ders Notlar rnek 2: 2 x y+4xy+2y=0 diferensiyel denkleminin; a) Genel zmn bulduran, b) x=1 iin y=1 ve x= -2 iin y= -5/4 deerini veren zel zmn bulduran, c) x=-1 iin y=1 ve x=2 iin y=0deerini veren zel zmn bulduran komutlar yazalm. zm:
a) pretty(dsolve(t^2*D2y+4*t*Dy+2*y=0)) b) pretty(dsolve(t^2*D2y+4*t*Dy+2*y=0,y(1)=1,y(-2)=-5/4)) c) pretty(dsolve(t^2*D2y+4*t*Dy+2*y=0,Dy(-1)=1,D2y(2)=0))

Matlab'da Karmak Saylarla lemler: Matlab'da bir deikeni karmak say olarak atamak iin; z=a+bi gibi bir eitlik gerekir.rnein, z=3-4i eitlii ile z deikenine 3-4i karmak says atanm olur. Bir karmak say ile ilgili aadaki ilemler yaptrlabilir. Fonksiyon Aklama conj(z) z nin eleniini verir real(z) z nin reel ksmn verir imag(z) z nin sanal ksmn verir abs(z) z nin mutlak deerini verir angle(z) z nin x ekseniyle yapt ay radyan olarak verir isreal(z) z nin reel say olup olmadn sorgular rnek: z1=3+4i;z2=12-5i karmak saylar iin; a) Ekrana saylar yazdran, b) Toplamlarn c) 3z1-5z2 saysn d) Mutlak deerlerini, e) Eleniklerini, f) Reel ve sanal ksmlarn buldurup ekrana yazdran bir program yaznz.

Ekran Grntleri: a)

C1 C2 ---- + ---t 2 t

b) 1 2/t - ---2 t c) 1 - 3/7 1/t + 2/7 ---2 t zm: clc;z1=3+4i;z2=12-5i; disp('z1=');disp(z1); disp('z2=');disp(z2); disp('z1+z2 = ');disp(z1+z2); disp('3z1-5z2 = ');disp(3*z1-5*z2); disp('|z1|=');disp(abs(z1)); disp('|z2|=');disp(abs(z2)); disp('z1 in elenii');disp(conj(z1)); disp('z1 in reel ksm');disp(real(z1)); disp('z1 in sanal ksm');disp(imag(z1)); disp('z2 nin elenii');disp(conj(z2)); disp('z2 nin reel ksm');disp(real(z2)); disp('z2 in sanal ksm');disp(imag(z2)); Matlab'da Grafik llemleri: 1 ) ki Boyutlu Grafikler (Dzlemde Grafik): Bu konuyla ilgili komut ve aklamalar grmek iin komut satrna help graph2d yazdmzda aadaki bilgiler gelir. Two dimensional graphs. Elementary X-Y graphs. plot - Linear plot. loglog - Log-log scale plot. semilogx - Semi-log scale plot. semilogy - Semi-log scale plot. polar - Polar coordinate plot. plotyy - Graphs with y tick labels on the left and ...... ...... Biz bu komutlardan bazlarn greceiz. a) plot komutu: Matlab'da plot komutuyla grafik izdirmek iin, tanmlanan fonksiyonun x deikeninin balang ve biti 14
Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

rnek 3: Y+4y=48sin4x diferensiyel denkleminin; a) Genel zmn bulduran, b) x=0 iin y=1, x= 0 iin y= 0 ve x=/4 iin y=-4 deerini veren zel zmn bulduran komutlar yazalm. zm: a) pretty(dsolve('D3y+4*Dy=48*sin(4*t)')) b) pretty(dsolve('D3y+4*Dy=48*sin(4*t)','y(0)=1', 'Dy(0)=1','D3y(pi/4)=-4'))

Ekran Grntleri: a) 2 2 cos(2 t) - 1 + C1 + C2 sin(2 t) + C3 cos(2 t) 2 2 cos(2 t) - 1/2 + 1/2 sin(2 t) - 1/2 cos(2 t)

b)

Matlab Ders Notlar deerleri arasndaki her deer iin ayr ayr hesaplatlan grafie ait (x,y) noktalarnn koordinat dzleminde nokta ile iaretletmeliyiz. Kullanm: deiken_ad=ilk_deeri:art_miktar:son_deeri; fonksiyon_deikeni=fonksiyon_tanm; plot(x,y); Not 1) plot(x,y) komutu yerine iki noktay doru ile birletiren komut olan line(x,y) komutunu da kullanabiliriz. Not 2) plot komutuyla izdirilen grafie ait izgi zelliklerini de belirtebiliriz.Bunu plot(x,y,'izgi_zellikleri',...); veya plot(x,y,'zellik1',deer1,'zellik2',deer2,...); biiminde belirtiriz. Buradaki izgi zellikleri ve deerleri unlardr: Color: line nesnesinin rengini dzenlemeye yarar. LineStyle: izgi stilini belirleyen zelliktir.Alabilecei deerler; -, --, -., :, ve none dir.Deeri none olursa izgi grnmez. LineWidth: izginin kalnln dzenleyen zelliktir. Marker: izginin iaretini belirleyen zelliktir.Marker ile ilgili deerler ve anlam aadaki tabloda gsterilmitir.

x=-10, x=10 aralnda, 0.01 artla, 3 2 y=x - 5x + 7x + 13 fonksiyonunun grafiini izdiren bir program yaznz. zm: x=-10:0.01:10;y=x.^3-5*x.^2+7*x+13;plot(x,y); Grafik aadaki gibidir:

rnek: x deerleri (tanm kmesi) [0, 2] aral olan f(x)=sinx ile g(x)=cosx fonksiyonlarnn grafiklerini ayn koordinat dzleminde, tek komutla izdirelim.yle ki; a) f(x) in rengi krmz, g(x)in rengi mavi olsun b) f(x) in rengi krmz, izgi stili :, noktalarn biimi +, g(x) in rengi siyah, izgi stili --, noktalarn biimi elmas ve izgi kalnlklar 2 er birim olsun. zm: x=0:0.1:2*pi;f=sin(x);g=cos(x); a) plot(x,f,'r',x,g,'b'); b) plot(x,f,'r:+',x,g,'black--d','linewidth',2); Grafii aada verilmitir:

Deer + o * . x s d ^ v > < p h none

Anlam + iareti daire iareti yldz iareti nokta iareti arp iareti kare (square) iareti elmas (diamond) iareti yukar gsteren gen iareti aa gsteren gen iareti saa doru gsteren gen iareti sola doru gsteren gen iareti 5 noktal (pentagon) yldz iareti 6 noktal (hexagram) yldz iareti iaretsiz

Not 3) Ayn x deerlerine karlk birden fazla fonksiyon tanmlanarak (y1,y2,y3, ... gibi) ayn grafik ekseni zerinde izdirebiliriz.Bunu da; plot(x,y1,x,y2,x,y3,...); biiminde belirtiriz. rnek: x=-10, x=10 aralnda, 0.1 artla ,y=2x-6 dorusunun grafiini izdiren bir program yaznz. zm: x=-10:0.1:10; y=2*x-6;plot(x,y); rnek:

rnek: y=sin(x/3)+cos(x/2) fonksiyonunun grafiini;x deerleri 0.1 artla; a) [-10, 10] aralnda; b) Fonksiyonun peyodu T ise, [-T,T] aralnda grafiini izdirelim; zm: a) x=-10:0.1:10;y=sin(x./3)+cos(x./2); plot(x,y); Grafii aadaki gibidir.

15

Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

Matlab Ders Notlar

b) Fonksiyonun periyodu; T=OKEK(6;4)=12 dir.Buna gre komut satrna aadaki ifadeleri yazmalyz: x=-12*pi:0.1:12*pi;y=sin(x./3)+cos(x./2);plot(x,y); Grafii aadaki gibidir.

b) y=x.^3+3*x-5;loglog(x,y);

c) y=x.^3+3*x-5;semilogx(x,y);

b) loglog, semilogx, semilogy komutlar: 1) Bir fonksiyonun grafiini izdirdiimizde x ve y nin aral ok geni olduunda hem x deerlerini, hem de y deerlerini logaritmik artla tanmlayabilirizBu durumda grafii loglog(x,y) komutunu kullanrz. 2) x deerleri, y deerlerine gre ok geni bir aralkta ise sadece x deer araln logaritmik artla tanmlayarak grafii izdirebilirz.Bu durumda semilogx(x,y) komutunu kullanrz. 3) y deerleri, x deerlerine gre ok geni bir aralkta ise sadece y deer araln logaritmik artla tanmlayarak grafii izdirebilirz.Bu durumda semilogy(x,y) komutunu kullanrz. rnek: x deerleri -1000 ile 1000 arasnda olmak zere 3 y = x + 3x -5 fonksiyonun grafiini a) Normal b) x ve y deerleri logaritmik artla c) Sadece x deerleri logaritmik artla d) Sadece y deerleri logaritmik artla izdirelim. zm: x=-1000:0.1:1000; a) y=x.^3+3*x-5;plot(x,y);

c) y=x.^3+3*x-5;semilogy(x,y);

hold Fonksiyonu ve Kullanm: Bazen ayn eksende iki grafik stste izdirerek iki graffiin birbirine gre durumlarn incelemek 16
Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

Matlab Ders Notlar isteyebiliriz.te bu durumda hold fonksiyonu kullanlabilir. rnek: [0,10] aralnda; f(x)=sin(x) fonksiyonu ile g(x)=xsin(x/2)cos(x/5) fonksiyonunun grafiklerini ayn koordinat dzleminde izdirelim. zm: x=0:0.1:10*pi;y1=sin(x);y2=x.*sin(x./2).*cos(x./5); plot(x,y1);hold;plot(x,y2); Grafii aada verilmitir. d) polar Fonksiyonu: Kutupsal koordinatlarla verilen bir fonksiyonun grafiini izmeye yarar. Kullanm: polar(t,r); Not: Komuttaki t as grafie ait noktaya karlk gelen vektrn Ox ekseniyle yapt ay, r de bu vektrn uzunluunu belirtir. rnek: t asnn deer aral [0,10] olmak zere; a) r1=sin(t) b) r2=tsin(t)cos(t) fonksiyonlarnn grafiklerini izdirelim. zm: t=0:0.1:10*pi; a) r1=sin(t);polar(t,r1); Grafik aada verilmitir.

c) plotyy Fonksiyonu: Bazen saysal aralklar farkl iki fonksiyonu ayn eksen zerinde grntlediimizde, birinin ald deerler, dierine nazaran ok kk olduundan tam olarak ayrdedilemez.Bu durumda iki grafii plotyy komutuyla izdirdiimizde grafii daha ayrntl ve net grebilirz. Kullanm: plotyy(ortak_aralk,fonk1,ortak_aralk,fonk2); rnek: [0, 6] aralnda, f(x)=2x-10x+5 ile g(x)=cos(x/3) fonksiyonlarn ayn grafik ekseninde; a) Normal olarak b) g(x) fonksiyonunu daha belirgin olarak izdirelim. zm: x=0:0.1:6*pi;f=2.*x.^2-10*x+5;g=cos(x./3); a) plot(x,f);hold;plot(x,g); Grafik aada verilmitir.

b) r2=t.*sin(t).*cos(t);polar(t,r2); Grafik aada verilmitir.

b) plotyy(x,f,x,g); Grafik aada verilmitir.

2 ) Boyutlu Grafikler (Uzayda Grafik):

17

Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

Matlab Ders Notlar Bu konuyla ilgili komut ve aklamalar grmek iin komut satrna help graph3d yazdmzda aadaki bilgiler gelir. Three dimensional graphs. Elementary 3-D plots. plot3 - Plot lines and points in 3-D space. mesh - 3-D mesh surface. surf - 3-D colored surface. fill3 - Filled 3-D polygons. .... .... Biz bu komutlardan bazlarn greceiz. a) plot3 Fonksiyonu: Uzayda (x,yz) koordinatlar ile belirli vektrn (vektre karlk gelen u noktasnn) grafiini izer. plot fonksiyonuna benzer biimde kullanlr. Kullanm: plot3(x,y,z); plot3(x,y,z,'izgi zellikleri',...); plot3(x,y,z,'zellik1',deer1,'zellik2',deer2,...); biimindedir. Not 1) plot3 komutunu uyguladmzda, ilgili grafik Figure (ekil) penceresinde oluur.Grafii daha iyi inceleyebilmek iin rnein grafik derinliini alglayabilmek iin grafii bir kutu (prizma) iine alabiliriz.Bunun iin komut satrna box on; komutunu girmeliyiz, kutuyu kaldrmak istediimizde de box off komutunu kullanrz. Not 2) Ayrca grafikle ilgili ayarlamalar iin; ekil penceresinin stndeki aralardan faydalanabiliriz.Bu aralar aada gsterilmitir: Grafii Bytme Arac: Bu arac tkladktan sonra, grafik penceresine her tklanta grafik bize doru yaklaarak byr. Grafii Kltme Arac: Bu arac tkladktan sonra, grafik penceresine her tklanta grafik bizden uzaklaarak klr. Grafii Dndrme Arac: Bu arac tkladktan sonra, grafik penceresinin kelerine yakn bir yerden tutularak (farenin sol tuu baslarak) istediimiz kadar dndrebiliriz. Not 3) Ayrca boyutlu koordinat sistemine, incelemeyi daha rahat yapabilmek iin zgara izgileri de koyabiliriz.Bunun iin komut satrna gird on; komutunu yazarz.Izgaray kaldrmak iin de gird off; komutu uygulanr. rnek: a) (-3,5,8) noktasnn grafiini izdiren (noktay iaretleyen), b) x deerleri 1 den 10 kadar 1 er artan bir dizide, y deerleri 5 den 50 ye kadar 5 er artan birer dizi olmak zere; z deerleri de x dizisinin elemanlarnn 2 katndan 18

y dizisinin deerlerinin 3 katnn karlmasyla oluturalm.Bu durumda belirlenen (x,y,z) noktalarndan oluan grafii izdirelim. c) b) kknda tanmlanan grafiin izgi rengini sar, izgi stilini -., izgi noktalarnn (marker) iaretini *, marker kalnln 2 birim yapalm. zm: a) plot3(-3,5,8); b) x=1:10;y=5:5:50;z=2*x-3*y;plot3(x,y,z); c) x=1:10;y=5:5:50;z=2*x-3*y;plot3(x,y,z,'y.*','linewidth',2); rnek: A lleri [0, 10] aralnda 0.1 er artla elde edilen deerleri x dizisine, bu deerlerin sinslerini y dizisine , kosinslerini de z dizisine atayalm.Bu durumda elde edilen (x,y,z) llerinin grafiini izdirelim.Grafik penceresini hem kutu iine alalm hem de grafik zgara izgilerini koyalm. zm: x=[0:0.1:10*pi];y=sin(x);z=cos(x); plot3(x,y,z);box on;grid on; Buna gre grafik aadaki gibi olacaktr.

b) Yzey Grafikleri: ki Boyutlu Dzlemin Koordinatlarn Tanmlayan Matris ve meshgrid Fonksiyonu ve Yzey Grafii: boyutlu uzayda, rnein xOy dzleminde belirli bir dikdrtgen biimindeki alann, yatay ve dey izgilerle (grid line) daha kk dikdrtgensel blgelere ayrldn varsayalm.te bu izgilerin kesim noktalarnn koordinatlar, grafik iziminde gerekli olacaktr.Bu koordinatlar tutan matris meshgrid fonksiyonu yardmyla elde edilir.Bunun iin; nce tanmlanmak istenen blgenin x koordinatlar bir diziye (rnein x dizisine), y koordinatlar bir diziye (rnein y dizisine) atanr.Ardndan [X,Y]=meshgrid(x,y); komutunu uygulayarak (x ile X in ve y ile Y nin farkl olduuna dikkat edin!) ilgili blgenin koordinatlar X ve Y dizilerine atanm olur.Daha sonra X ve Y matrislerine bal Z=f(X,Y); gibi bir matris elde edebiliriz.te bu Z fonksiyonu, boyutlu uzayda bir yzey belirler, rnein Z fonksiyonu X ve Y ye bal birinci dereceden bir fonksiyonsa bir dzlem, daha yksek dereceden veya trigonometrik, stel ... gibi fonksiyonlardan oluan bir fonksiyon ise bir yzey belirler.Bu fonksiyonun grafiini izdirebiliriz.: Bunun iin; surf(Z) ile ilgili blgenin boyutlu yzey grafiini, surface(Z) ile blgenin iki boyutlu grafiini ,
Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

Matlab Ders Notlar mesh(Z) ile fonksiyonun tanmlad yzeyin a grafiini contour(Z) ile de fonksiyonun tanmlad yzeyin seviye grafiini izdirebilirz. rnek: xOy dzleminde; yatay olarak, [0 .. 10] blgesini 0.1 er artml x dizisine; dey olarak, [0 .. 8] blgesini 0.2 er artml y dizisine atayalm.Daha sonra, bu dizileri [X,Y] koordinat matrisine atayalm. a) Z=X+Y matrisine karlk gelen fonksiyonun i) iki boyutlu dzlem grafiini, ii) boyutlu dzlem grafiini, iii) yzey a grafiini, iv) yzey seviye grafiini izdirelim. b) P=X.^2+Y.^2 matrisine karlk gelen fonksiyonun i) iki boyutlu dzlem grafiini, ii) boyutlu dzlem grafiini, iii) yzey a grafiini, iv) yzey seviye grafiini izdirelim. c) Q=sin(X./2)+cos(Y./3) matrisine karlk gelen fonksiyonun i) iki boyutlu dzlem grafiini, ii) boyutlu dzlem grafiini, iii) yzey a grafiini, iv) yzey seviye grafiini izdirelim. zm: x=[0:0.1:10];y=[0:0.2:8];[X,Y]=meshgrid(x,y); Z=X+Y;P=X.^2+Y.^2;Q=sin(X./2)+cos(Y./3); a) i)surface(Z); ii) surf(Z); iii) mesh(Z); iv) contour(Z); Grafikler aada verilmitir.

c) i)surface(Q); ii) surf(Q); iii) mesh(Q); iv) contour(Q); Grafikler aada verilmitir.

peaks Fonksiyonu le Kare Matris Oluturma: nxn lik bir kare matris oluturan fonksiyon peaks dir.Kullanm peaks(n) biimindedir.Bu matrisi olutururken x ve y koordinatlaryla ilgili 3*(1-x).^2.*exp(-(x.^2) - (y+1).^2) - 10*(x/5 - x.^3 y.^5).*exp(-x.^2-y.^2) - 1/3*exp(-(x+1).^2 - y.^2) fonksiyon kullanlr. Bu matrisi z gibi bir matris deikenine z=peaks(n); komutuyla atayp z matrisi ile ilgili grafikler izdirilebilr.rnein; surface(z) ile z nin iki boyutlu alan grafii; surf(z) ile z nin yzey grafii, mesh(z) ile a grafii , contour(z) ile yzey seviye grafii izdirilebilir. rnek: a) 30x30 boyutlarndaki bir kare matrisi z dizisine atayalm, b) z matrisinin iki boyutlu alan grafiini, c) z matrisinin boyutlu yzey grafiini, d) z matrisinin boyutlu yzeyinin a grafiini, e) z matrisinin boyutlu yzey seviye grafiini izdirelim. zm: a) z=peaks(30) b) surface(z) c) surf(z) d) mesh(z) e) contour(z) Grafikler aada verilmitir:

b) i)surface(P); ii) surf(P); iii) mesh(P); iv) contour(P); Grafikler aada verilmitir.

19

Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

Matlab Ders Notlar rnein set(yuzey,'facecolor','texturemap'); gibi. rnek: a) 40x40 boyutlarnda peaks fonksiyonu ile tutamac ad yuzey olan luturulan yzey nesnesini oluturalm. b) Yzeyi prism adl renk haritas ile boyayalm. c) Yzeye start.jpg adl resmi giydirelim. zm: a) yuzey=surf(peaks(40)); Grafik aadaki gibidir:

Not 1) Belirlenen yzeyin rengi Matlab tarafndan otomatik olarak belirlenir.Ancak bu renkten baka Matlabn hazr yzey renk haritalarndan birisi ile de boyanabilir.Bu renk haritalar unlardr:
Color maps. hsv - Hue-saturation-value color map. hot - Black-red-yellow-white color map. gray - Linear gray-scale color map. bone - Gray-scale with tinge of blue color map. copper - Linear copper-tone color map. pink - Pastel shades of pink color map. white - All white color map. flag - Alternating red, white, blue, and black color map. lines - Color map with the line colors. colorcube - Enhanced color-cube color map. vga - Windows colormap for 16 colors. jet - Variant of HSV. prism - Prism color map. cool - Shades of cyan and magenta color map. autumn - Shades of red and yellow color map. spring - Shades of magenta and yellow color map. winter - Shades of blue and green color map. summer - Shades of green and yellow color map.

b) yuzey=surf(peaks(40));colormap(prism);

c) yuzey=surf(peaks(40));renk=imread('start.jpg'); set(yuzey,'cdata',renk); set(yuzey,'facecolor','texturemap'); Aadaki resim, start.jpg adl dosyaya aittir.

Aktif penceredeki yzeyin rengini bone (kemik rengi) ile boyamak iin, komut satrna; colormap(bone); komutu yazlmaldr. Not 2) stersek belirlenen yzeyi, istediimiz bir resmin renkleri ile boyayabiliriz (baka bir deyile yzeye resmi giydirebiliriz).Bunun iin aadaki admlar takip edebiliriz: a) Yzeyin tutamacn bir deikene atarz. rnein yuzey=surf(peaks(40)); gibi. b) stediimiz bir resim dosyasnn renk bilgisini bir diziye atarz. rnein, renk=imread('bayrak.jpg'); gib. c) Yuzey tutamacnan Cdata zelliine istediimiz renk bilgisini koyarz. rnein; set(yuzey,'cdata',renk); gibi.Ancak bu komuttan sonra, dizil boyutlarnn uyumad gibilerden baz hata mesajlar gelir, bunlara kulak asmayn :) d) Son olarak ta yzeyin FaceColor zelliine textturemap yaparz 20
Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

Matlab Ders Notlar hist - Histogram. pareto - Pareto chart. pie - Pie chart. plotmatrix - Scatter plot matrix. rose - Angle histogram plot. scatter - Scatter plot. stem - Discrete sequence or "stem" plot. stairs - Stairstep plot. Contour and 2-1/2 D graphs. contour - Contour plot. contourf - Filled contour plot. contour3 - 3-D Contour plot. clabel - Contour plot elevation labels. ezcontour - Easy to use contour plotter. ezcontourf - Easy to use filled contour plotter. pcolor - Pseudocolor (checkerboard) plot. voronoi - Voronoi diagram. Specialized 3-D graphs. bar3 - 3-D bar graph. bar3h - Horizontal 3-D bar graph. comet3 - 3-D comet-like trajectories. ezgraph3 - General purpose surface plotter. ezmesh - Easy to use 3-D mesh plotter. ezmeshc - Easy to use combination mesh/contour plotter. ezplot3 - Easy to use 3-D parametric curve plotter. ezsurf - Easy to use 3-D colored surface plotter. ezsurfc - Easy to use combination surf/contour plotter. meshc - Combination mesh/contour plot. meshz - 3-D mesh with curtain. pie3 - 3-D pie chart. ribbon - Draw 2-D lines as ribbons in 3-D. scatter3 - 3-D scatter plot. stem3 - 3-D stem plot. surfc - Combination surf/contour plot. trisurf - Triangular surface plot. trimesh - Triangular mesh plot. waterfall - Waterfall plot. Solid modeling. cylinder - Generate cylinder. sphere - Generate sphere. ellipsoid - Generate ellipsoid. patch - Create patch. surf2patch - Convert surface data to patch data. ..... Bunlarn hepsini aklamaya gerek yok, ancak bazlarn grelim: Ezplot Fonksiyonu: Matlab'n en gl fonksiyonlarndan biridir.Bu grafik fonksiyon; metin olarak girilen f(x,y)=0 biimindeki kapal fonksiyon grafiklerini izdirmeye yarar. Kullanm: ezplot('kapal fonksiyon ifadesi'); veya ezplot('kapal fonksiyon ifadesi',[xmin xmax]); veya
ezplot('kapal fonksiyon ifadesi',[xmin xmax ymin ymax]);

Yukardaki resmin yzeye giydirilmi durumu aada grlyor.

Baz zel Garfik Fonksiyonlar: Matlab'da daha bir ok grafik fonksiyonlar vardr.Bunlar grmek ve kullanmlar hakknda bilgi almak iin komut satrnda help specgraph yazabiliriz. Specialized graphs. Specialized 2-D graphs. area - Filled area plot. bar - Bar graph. barh - Horizontal bar graph. comet - Comet-like trajectory. compass - Compass plot. errorbar - Error bar plot. ezplot - Easy to use function plotter. ezpolar - Easy to use polar coordinate plotter. feather - Feather plot. fill - Filled 2-D polygons. fplot - Plot function. 21

biiminde kullanlabilir.Burada xmin x deerlerinin balang deeri, xmax x deerlerinin biti deeri,
Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

Matlab Ders Notlar ymin y deerlerinin balang deeri, ymax y deerlerinin biti deeridir. rnek: 3 x - 4x y = x-2x-3 fonksiyonunun grafiini ezplot fonksiyonu ile grafiini; a) Normal olarak b) x deerleri [-5, 10] aralnda c) x deerlerini [-5, 5] aralnda, y deerlerini [-10, 30] aralnda izdirelim. zm: a) ezplot('y-(x^3-4*x)/(x^2-2*x-3)'); grafii aada verilmitir.

zm:ezplot('x^2*sin(y)+y^2*sin(x)-3',[-20 20 -20 20]); grafii aada verilmitir.

Ezplot3 Fonksiyonu: Bu da metin olarak girilen f(x,y,z)=0 biimindeki kapal fonksiyon grafiklerini boyutlu uzayda izdirmeye yarar.Burada x, y ve z vektrleri t gibi bir parametreye bal birer fonksiyonlardr.Yani, x=f(t), y=g(t) ve z=h(t) gibi birer fonksiyondur. Kullanm: ezplot3('f(t)','g(t)','h(t)'); veya ezplot3('f(t)','g(t)','h(t)',[tmin tmax]); Not 1) Burada tmin t parametresinin balang deeri, tmax t parametresinin biti deeridir. Not 2) tmax ve tmin deerleri belirtilmezse Matlab bunu [0 2] olarak alr. x rnek:x=sin(t), y=e ve z=t.cost parametrik denklemleriyle verilen boyutlu erinin grafiini ; a) Normal varsaylan aralkta b) t deerleri [-10, 10] aralnda izdirelim. a) ezplot3('sin(t)','exp(t)','t*cos(t)');

b) ezplot('y-(x^3-4*x)/(x^2-2*x-3)',[-5 10]); grafii aada verilmitir.

c) ezplot('y-(x^3-4*x)/(x^2-2*x-3)',[-5 5 -10 30); grafii aada verilmitir.

b) ezplot3('sin(t)','exp(t)','t*cos(t)',[-10*pi 10*pi]);

rnek: xsiny+ysinx=3 bantsnn grafiini x ve y deerlerinin her ikisi de [-20, 20] aralnda izdirelim. 22
Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

Matlab Ders Notlar

cylinder Fonksiyonu: Silindir izdirmeye yarayan fonksiyondur. Kullanm: cylinder; veya cylinder(r,n); biimindedir. Not 1) Buradaki r silindirin ap, n de silindiri oluturan yzey saysdr.varsaylan n deeri 20 dir. Not 2) n deerini kk alrsak, rnein 5, 10 gibi silindir pirizmaya dnr. rnek: a) Normal varsaylan deerlerle bir siliindir b) Taban ap 3 birim , yzey says 50 olan bir silindir; c) Taban ap 7 birim olan bir gen pirizmay, hsv renk haritasyla boyayarak izdirelim. zm: a) cylinder;

sphere Fonksiyonu: 1 birim yarapnda bir kre izdirmeye yarayan fonksiyondur. Kullanm: sphere; veya sphere(n); Not: Buradaki n says kre yzeyini oluturan yzeylerin saysdr varsaylan deeri 20 dir. rnek: a) varsaylan deerlerde bir kre; b) Yzeyini oluturan paralarn says 70 olan bir kre izdirelim. zm: a)sphere;

b) sphere(70); b) cylinder(3,50);

c) cylinder(7,3);colormap(hsv);

eval Fonksiyonu ve Kullanm: Matlab'da kuulancnn metin olarak girdii ifadeyi, yorumlayarak hesaplanacak fonksiyon biimine getiren fonksiyon eval fonksiyonudur. Kullanm: deiken=eval('hesaplatlacak-fonksiyon-metni')

23

Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

Matlab Ders Notlar rnek: Kullancnn girdii bir x saysnn, istedii fonksiyon altndaki grntsn (deerini) hesaplatan bir program yazalm. zm: clc;x=input('Sayy gir :'); y=input('Fonksiyonu gir f(x)=','s');y=eval(y); fprintf('f(%d) = %d',x,y); rnek: x deerleri -5 ile 15 aralnda, 0.1 er artla tanmlanan say aralnda olan, kullancnn istedii bir fonksiyonun grafiini izdiren bir program yazalm. zm: x=[-5:0.1:10]; ifade=input('Fonksiyonu gir f(x)=','s'); y=eval(ifade); plot(x,y); rnek: x deerleri kullancnn belirledii bir aralkta olan ve kullancnn istedii bir fonksiyonun grafiini izdiren bir program yazalm. zm: clc;x=input('x araln gir :','s');x=eval(x); y=input('Fonksiyonu gir f(x)=','s');y=eval(y); plot(x,y); ".... Grafik Nesneleri ve Grafiksel Arabirim le Programalama: Matlab'da grafiksel ilemler, grafik nesneleri ile yaplr.Grafik nesneleri ve arasndaki hiyerari aadaki gibidir: I. Root(Kk) II.Figure (ekil) a) Axes(Eksen) 1. Image (Resim) 2. Light (Ik) 3. Line (izgi) 4. Patch (Yama) 5. Rectangle (Dikdrtgen) 6. Surface (Yzey) 7. Text (Metin) b) Uicontrol (Kontrol) c) Uimenu (Men) d) Uicontextmenu (Ksayol mens) Bu nesneler bir hiyerari ierisinde birbirlerine baml olarak oluturulabilirler.rnein, grafik kullanc arabirimi oluturmak istediimizde, dme, liste kutusu, onay kutusu ... gibi (uicontrol) kontrol nesnelerini bir (figure) ekil penceresi zerine yerletirebilirsiniz.Bu durumda ekil penceresi, kontrol nesnelerinin (parent) ebeveyni iken, kontrol nesneleri de ekil penceresinin (children) ocuklardr. Grafik nesnelerini grmek, dzenlemek iin ; komut satrnda guide yazarak veya File>New>GUI sekmesi tklanrsa; karmza aadaki GUI (Grafiksel Arabirim) penceresi gelir. Bu arabirim penceresinde aadaki, uicontrol nesnelerini oluturabiliriz. a) pushbutton (komut dmesi) b) togglebutton (ama-kapama dmesi) c) radiobutton (radyo dmesi) 24

d) chekbox (onay kutusu) e) edit (metin dzenleme kutusu) f) text (sabit metin kutusu) g) listbox (liste kutusu) h) popupmenu (alr liste kutusu) ) slider (kaydrma ubuu) i) frame (ereve) cc Baz Grafik leme Fonksiyonlar: a) Bir Nesnenin zelliklerini Elde Etme: get Kullanm: get(nesne_tanmlayc,'zellik_ad'); rnek: resim adl bir figure nesnesi oluturup bu nesnenin units (birim) zelliini elde edelim. zm: resim=figure; (enter) get(resim,'units') (enter) tuuna basldnda ekranda; ans = pixels grlr.Bunun da resim adl figure nesnesinin units zelliinin, pixel olduu anlalr. b) Bir Nesnenin zelliklerini Deitirme: set Kullanm: set(nesne_tanmlayc,'zellik_ad','yeni_deer'); veya set(nesne_tanmlayc,'zellik_ad1','yeni_deer1', 'zellik_ad2','yeni_deer2,..., 'zellik_adN','yeni_deerN); rnek: Bir nceki rnekteki resim adl figure nesnesinin units zelliini centimeters yapan komutu yazalm. zm: set(resim,'units','centimeters') rnek: Bir nceki resim adl figure nesnesinin pozisyonunu, sol alt kesinin, ekrann sol alt kesinden yatay olarak 1 cm, dey olarak 2 cm uzaklkta, yatay uzunluunun 10 cm dey uzunluu 7 cm olarak belirleyelim.Resim adl pencerenin zemin renginin RGB renklerini 0.6 0.7 0.8 orannda olmasn (ak mavi) ve pencerenin ismini 'ekil Penceresi' olmasn salayalm. zm: set(resim,'position',[1 2 10 7], 'color',[0.6 0.7 0.8],'name','ekil Penceresi') c) Bir Nesneyi Silmek: delete Kullanm: delete(nesne_tanmlayc) rnek: Bir figure penceresinde ad eksen olan bir eksen nesnesi ve yazi adnda zerinde Deneme yazan bir text nesnesi ap sonra bunlar teker teker silen komutlar yazalm. zm: eksen=axes yazi=uicontrol('style','text','string','Deneme') imdi de teker teker silelim:
Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

Matlab Ders Notlar delete(yazi) delete(eksen) Grafik Nesneleri ve zellikleri: 1. root Nesnesi Matlab'da hiyerarinin en tepesinde olan nesnesidir.Bu nesne Matlab' altrdmzda otomatik olarak oluur. Bu nedenle root nesnesinin tutamac (handle) yani tanmlayc says daima 0 dr.Bu nesne ekranmzn znrl, boyutu, o anda ak bulunan pencerelerinin (children) tanmlayc saylar, farenin ekrandaki konumunu ve Matlab komut penceresi gibi bir ok ayar tutan bir nesnedir. rnek: a) root nesnesinin tm zelliklerini ve o andaki ayarlarn grntlemek iin; b) root nesnesinin tm zelliklerini ve olas ayarlar n grntlemek iin komut satrna hangi komut yazlmaldr? zm: a) get(0) b) set(0)

b) set(0,'units','centimeters');set(0,'pointerlocation',[3 5]); 2. figure Nesnesi ve zellikleri: Programlarn grafik arabirimlerini, verilerin grselletirilme ilemlerinin zerinde yapmay salayan ekil penceresi nesnesidir. figure Nesnesinin Baz zellikleri: Children: ekil penceresinin ocuk (axes, uicontrol, uimenu, uicontextmenu gibi) nesnelerinin tutamalarn tutan dizidir. Color: ekil penceresinin zemin rengini dzenlemeye yarayan 1x3 boyutlu bir dizidir.Dizinin elemanlar yerine 0 ile 1 arasnda deien reel saylar yazlabilir ki bu deerler tanmlanan rengin RGB renk oranlarn gsterir.[0 0 0] deeri siyah rengi, [1 1 1] deeri beyaz rengi, [1 0 0] deeri krmzy, [0 1 0] deeri yeili, [0 0 1] deeri maviyi, [0.6 0.7 0.8] deeri ak maviyi belirtir. Menubar: ekil penceresinin st tarafnda bulunan standart menleri kapatp-amaya yarar. Name: ekil penceresi stndeki bal dzenlemeye yarayan zelliktir. NextPlot: Grafik ilemleri aktif pencere zerinde nasl gerekleeceini belirleyen zelliktir.Deeri add, replace veya replacechildren olabilir NumberTitle:. ekil penceresinin st blmndeki ekil penceresi numarasnn grnp grnmemesini salayan zelliktir.Deeri off yaparak numarann grnmemesi, on yaparak grnmesi salanr. Pointer: Pencere zerine geldiinde, farenin biimini belirleyen zelliktir.Bu deerler crosshair , fullcrosshair , arrow, ibeam , watch ,right,bottom, circle , cross gibi olabilir. Position: ekil penceresinin ekran zerindeki konumunu belirleyen 1x4 boyutlu bir diziyi dzenleyen zelliktir. Resize: ekil penceresinin boyutlarn deitirmeye yarayan zelliktir.Deeri on olursa ekil penceresi boyutlar deitirilebilir, off olursa deitirilemez. Units: ekil penceresinin uzunluk ve konum bilgilerinin birimini tutan zelliktir, centimeters, pixels , inches, characters ... gibi deerler alabilir. 3. uicontrol Nesnesi Bir ekil penceresi zerinde kullanc ile iletiim salayacak baz nesneler oluturmaya ve dzenlemeye yarar.uicontrol nesneleri aada verilmitir: a) pushbutton (komut dmesi) b) togglebutton (ama-kapama dmesi) c) radiobutton (radyo dmesi) d) chekbox (onay kutusu) e) edit (metin dzenleme kutusu) f) text (sabit metin kutusu) g) listbox (liste kutusu) h) popupmenu (alr liste kutusu) ) slider (kaydrma ubuu) i) frame (ereve) uicontrol Nesnesinin Baz zellikleri: BackGroundColor: Nesnenin arka plan rengini belirlemeye yarayan zelliktir.

root Nesnesinin Baz zellikleri: CurrentFigure Aktif olan pencere tutamacn tutan zelliktir. Format: Komut satrnda saylarn nasl grnmesi gerektiini belirleyen zelliktir. FormatSpacing: Komut satrnda satrlar aras boluklar tutan zelliktir.Deeri loose veya compact olabilir, loose deeri verilirse satr aralr boluklar bulunur, compact deeri verilirse boluk olmaz. Language: letim sisteminin blgesel ayarlardaki tanmlanan dili tutan zelliktir. PointerLocation: Farenin ekrandaki o andaki konumunu tutan zelliktir. Units: Uzunluk ve konum bilgilerinin birimini tutan zelliktir, centimeters, pixels , inches, characters ... gibi deerler alabilir. Tag: stenen herhangi bir metni tutmaya yarayan kullancya ayrlm bir zelliktir. UserData: stenen bir veriyi (dizi, hcre, yap, snf vs.) tutmaya yarayan kullancya ayrlm bir zelliktir. rnek: Komut satrnda saylarn a) Noktadan sonra 4 basamakl (tek hassasiyetli) b) Noktadan sonra 14 basamakl (ift hassasiyetli) c) Rasyonel (kesir) olarak grnmelerini salayan komular yazalm. zm: a) set(0,'format','short') b) set(0,'format','long') c) set(0,'format','rational') rnek: Ekran zerindeki uzunluk birimini a) bildiren b) cm c) pixel olarak dzenleyen komutu yazalm. zm: a) get(0,'units') b) set(0,'units','centimeters') c) set(0,'units','pixels') rnek: Farenin ekrandaki konumunu a) bildiren b) Ekrann sol alt kesinden yatay olarak 3 cm sa, dey olarak 5 cm cm yukarda olmasn salayan komutu yazalm. zm: a) get(0,'pointerlocation') 25

Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

Matlab Ders Notlar Callback: Kontrol dmesinin fare ile tklandnda tetiklenecek geri armal fonksiyonu belirleyen zelliktir. CData: Komut dmesi ya da ama-kapama dmesi zerinde grntlenebilecek gerek renklerden oluan resmi tanmlayan bir matristir. Enable: Kontroln kullanlp-kullanlamayacan belirleyen zelliktir.Deeri on ise dme kullanlabilir ve normal renktedir, off ise dme kullanlamaz ve rengi siliktir, inactive ise dme yine kullanlamaz fakat rengi normaldir. FontAngle: Nesnenin string zelliinin tutuu yaz biimini dzenlemeye yarayan zelliktir, .normal,italic veya oblique deerlerini alabilir. FontName: Nesnenin string zelliinin tutuu yaz fontunu dzenlemeye yarayan zelliktir.. FontSize: Nesnenin string zelliinin tutuu yaz tipi boyutunu dzenlemeye yarayan zelliktir. FontUnits:.Fontsize zellii ile belirlenen yaztipi bykln birimini belirlemeye yarayan zelliktir.Deeri centimeters, inch, points veya normalized olabilir. FontWeight: Nesnenin string zelliinin tutuu yaz tipinin arln dzenlemeye yarayan zelliktir.normal, bold veya light olabilir ForeGroundColor: Nesnenin string zelliinin tutuu yaznn rengini (RGB) tutan 1x3 boyutunda bir diziyi belirlemeye yarar. HorizontalAlignment: Metin kutusu ve statik metin nesnelerinin etiket metnini hizalamaya yarayan zelliktir.left, right veya center deerlerini alabilir. Position: Nesnenin ekil penceresi zerindeki pozisyonunu belirleyen 1x4 boyutlu bir diziyi dzenlemeye yarayan zelliktir. String: Nesnenin zerinde bulunmas gereken yazy dzenlemeye yarayan zelliktir. Style: Kontrol nesnesinin tipini belirleyen zelliktir. Deeri pushbutton olduunda nesne komut dmesi, togglebutton olduunda nesne ama-kapama dmesi, radiobutton olduunda nesne radyo dmesi, chekbox olduunda nesne onay kutusu, edit olduunda nesne metin dzenleme kutusu, text olduunda nesne sabit metin kutusu, listbox olduunda nesne liste kutusu, popupmenu olduunda nesne alr liste kutusu, slider olduunda nesne kaydrma ubuu, frame olduunda nesne ereve nesnesine dnr. Tag: Nesneye bir etiket ismi vermeye yarayan zelliktir.Bu zellik sayesinde nesne findobj komutuyla bulunabilir. TooltipString: Fare nesnenin zerine geldiinde bir ipucu ya da aklama metni grntlemeye yarayan zelliktir. Units: Nesnenin uzunlk ile ilgili birimini dzenlemeye yarayan zelliktir.Deeri centimeters, pixels , inches, characters ... olabilir. 4. uimenu Nesnesi ekil penceresi zerinde oluturulabilecek men nesneleridir.st seviye ve alt seviye menler olabilir.st seviye menlerinin ebeveyni (parent) ekil penceresidir, alt seviye bir mennn ebeveyni ise baka bir mendr. 26

uimenu Nesnesinin Baz zellikleri: Callback: Men nesnesinin fare ile tklanarak seildiinde tetiklenecek geri armal fonksiyonu belirleyen zelliktir. Checked: Men seenei tklandnda, sol tarafnda seildiine dair onay iareti belirlenmesini salayan bir zelliktir.Deeri on olduunda onay iareti konur, off olduunda konmaz. Enable: Men seeneinin kullanlp kullanlamayacan belirleyen zelliktir.Deeri on ise seenek kullanlabilir ve normal renktedir, off ise dme kullanlamaz ve rengi siliktir. ForeGroundColor: Men seeneinin string (etiket yazsnn) rengini belirlemeye (RGB kodlarn tutan 1x3 boyutunda bir dizi) yarayan zelliktir. Label: Men seeneinin stnde grntlenecek metni belirlemeye yarayan zelliktir.Men akken, ksa yoldan almasn istersek, ilgili ksayol karakterinin nne & iareti konmaldr. Position: Men seeneinin, ebeveyni ierisindeki greceli pozisyonunu belirlemeye yarayan zelliktir.lk men deeri 1 dir. Separator: Men nesnesi zerinde bir ayrc iaret konulmasn dzenler.Deeri on ise ayrc iaret konur, off ise konmaz. Tag: Menye bir etiket ismi vermeye yarayan zelliktir.Bu zellik sayesinde nesne findobj komutuyla bulunabilir. Visible: Mennn grnp-grnmemesini dzenleyen zelliktir.Deeri on ise men grnr, off ise grnmez. rnek: Tutamac ismi hesap , etiket ismi Hesapla , ekil penceresinde ana mennn 3. srasnda bulunan ve ksayol tuu H harfi olan bir men oluturalm. zm: hesap=uimenu('label','&Hesapla','position',3, 'parent',figure); 5. axes Nesnesi zerinde izim, animasyon, resim ve video grntleme gibi bir ok ilemler yapmaya yarayan nesnedir. axes Nesnesinin Baz zellikleri: Box: Grafiin, iki boyutlu izimlerde bir dikdrtgen iinde, boyutlu izimlerde bir kp iinde grnp grnmemesini salayan zelliktir.Deeri on ya da off olabilir. CameraPosition: Eksen koordinatlarnda kamerann sahneyi grd pozisyonu tanmlayan 1x3 lk bir diziyi belirleyen zelliktir. CameraPositionMode: Kamera pozisyonu ayarn dzenleyen zelliktir.Deeri auto olduunda Matlab pozisyonu otomatik belirler, manual olduunda ise CameraPosition daki deer geerlidir. CameraTarget: Eksen koordinatlarnda kamerann bakt noktay tanmlamaya yarayan 1x3 lk diziyi tutan zelliktir. CameraTargetMode: Kamera hedefini tayin etmeye yarayan zelliktir.Deeri auto olduunda Matlab kamera hedefini otomatik belirler, manual olduunda ise CameraTarget daki deer geerlidir.
Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

Matlab Ders Notlar CameraUpVector: Kamerann CameraTarget ve CameraPosition ile tayin edilen bak dorultusu etrafndaki dnmeyi belirleyen 1x3 lk vektrdr. CameraUpVectorMode: Kamerann bak dorultusu etrafndaki dnmesini tayin etmeye yarayan zelliktir.Deeri auto olduunda Matlab kamerann bak dorultusu etrafndaki dnmeyi otomatik belirler, manual olduunda ise CameraUpVector daki deer geerlidir. CameraViewAngle: Grme alann belirleyen adr.0 ile 180 arasnda bir de er olabilir. CameraViewAngleMode: Grme alann belirleyen ann modunu belirleyen zelliktir.Deeri auto olduunda Matlab kamerann grme asn btn sahneyi grecek biimde en kk aya ayarlar, manual olduunda ise CameraViewAngle daki deer geerlidir. Children: Eksen zerinde olutulmu ocuk nesnelerinin (line, light, patch, surface, rectangle ...gibi) tutamalarn tutan dizidir. Color: Eksenin arka rengini tanmlayan 1x3 lk dizidir.Ayrca deeri none de olabilir.Bu durumda eksen effaflaarak arkasndaki nesneleri de gsterir. DataAspectRatio: Eksen izgilerinin (x, y ve z) birbirlerine gre orann belirleyen 1x3 lk bir diziyi tutan zelliktir. DataAspectRatioMode: Eksen izgilerinin birbiri ile ilgili orann belirlemeye yarayan zelliktir.Deeri auto olduunda Matlab eksen izgililerinin birbirine orann otomatik olarak ayarlar, manual olduunda ise DataAspectRatio daki deer geerlidir. FontAngle: Eksen izgilerinin etiketleri ve entik deerleri iin kullanlan yaz biiminin eimini dzenlemeye yarayan zelliktir, .normal,italic veya oblique deerlerini alabilir. FontName: Eksen izgilerinin etiketleri ve entik deerleri iin kullanlan yaz fontunu dzenlemeye yarayan zelliktir.. FontSize: Eksen izgilerinin etiketleri ve entik deerleri iin kullanlan yaz tipi boyutunu dzenlemeye yarayan zelliktir. FontUnits:.Fontsize zellii ile belirlenen yaztipi bykln birimini belirlemeye yarayan zelliktir.Deeri centimeters, inch, points veya normalized olabilir. FontWeight: Eksen izgilerinin etiketleri ve entik deerleri iin kullanlan yaz tipinin arln dzenlemeye yarayan zelliktir.normal, bold veya light olabilir GridLineStyle: izim alann eksen izgilerine dik olarak blen izgilerin (grid lines) stilini belirleyen zelliktir.Deeri; -, --, :, -. ve none olabilir. Layer: Eksen izgilerinin eksen izim alannn st ya da alt tarfnda olmasn salayan zelliktir.Deeri top veya bottom olabilir. LineStyleOrder: oklu bir grafik izimi yapldnda, srasyla grafik izgilerini belirlemeye yarayan zelliktir.rnein ilk grafik * lardan, ikincisi - lerden ncs + lardan olumas isteniyorsa; bu zellie atanan deer '*|-|+' olmaldr. LineWidth: Eksen izgilerinin kalnlklarn dzenlemeye yarayan zelliktir.Varsaylan deer 0.5 noktadr.

NextPlot: Grafik ilemlerinin aktif eksen zerindenasl gerekleeceini belirleyen zelliktir. farkl deer alabilir bunlar: add,replace ve replacechildren dir. Position: Eksen nesnesinin ekil penceresi zerindeki pozisyonunu belirleyen 1x4 boyutlu bir diziyi dzenlemeye yarayan zelliktir. Projection: Eksen zerindeki grafiin boyutlu grntleme yntemini belirleyen zelliktir.ki deer alabilir, bunlar: ortographic ve perspective dir. Tag: Eksen nesnesine bir etiket ismi vermeye yarayan zelliktir.get fonksiyonu ile deerini renebilir set fonksiyonu ile istediimiz bir deeri atayabiliriz. Title:Eksenin balk metninin tutamacdr. Units: Eksen nesnesinin uzunlk ile ilgili birimini dzenlemeye yarayan zelliktir.Deeri centimeters, pixels , inches, characters ... olabilir. Visible: Eksen nesnesinin grnp-grnmemesini dzenleyen zelliktir.Deeri on ise eksen grnr, off ise grnmez. XColor, YColor, ZColor: x, y, z eksenlerinin renklerini dzenleyen zelliktir. XDir,YDir,ZDir: X,y,z eksen deerlerinin art ynn belirler.Deeri normal ise art normal yndedir, reverse ise art ters yndedir. XGrid,YGrid,ZGrid: izimalan eksen izgilerine dik ynde blen izgilerin (gridlines) grnp grnmemesini belirleyen zelliktir.Deeri on ya da off olabilir. XLabel,YLabel,ZLabel: Eksen izgi etiketlerini dzenlemeye yarayan zelliktir. XLim, YLim, ZLim: Eksenin x, y ve z izgilerinin saysal aralklarn belirleyen zelliktir.rnein x izgisinin saysal deeri 10 ile 120 arasnda olmasn istersek; XLim zelliinin deeri [10 120] olmaldr. XLimMode, YLimMode, ZLimMode: Eksen izgi deerlerinin say aralklarn dzenlemeye yarayan zelliktir.Deeri auto olduunda Matlab eksen izgilerinin saysal aralklar otomatik olarak belirlenir, manual olduunda XLim, ZLim veya ZLim zelliinin deeri geerlidir. XScale, YScale, ZScale: Eksen izgilerinin saysal leini belirlemeye yarayan zelliktir.Deeri linear olduunda say art dzgn artar, log olduunda logaritmik artar. rnek: Ad eksen olan, ekil penceresinin sol alt kesinden yatay ve dey olarak 1 cm, 1 cm uzaklkta olan ve yatay uzunluu 8 cm dey uzunluu 5 cm olan bir eksen nesnesi oluturalm. zm: eksen=axes('units','centimeters','position',[1 1 8 5]); rnek: Bir nceki rnekte tanmlanan eksen adl eksen nesnesinin zemin rengini [0.3 0.4 0.5] kodlu (lacivert) , yapan komutu yazalm. zm: set(eksen,'color',[0.3 0.4 0.5]) rnek: Eksen balna Grafik baln verelim. zm: baslik=get(eksen,'title');set(baslik,'string','Grafik'); 27
Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

Matlab Ders Notlar rnek: Grafiin x ekseninin etiketini x Ekseni, y ekseninin etiketini de y Ekseni olarak dzenleyen komutlar yazalm. zm:
xetiket=get(eksen,'xlabel');yetiket=get(eksen,'ylabel'); set(xetiket,'string','x Ekseni');set(yetiket,'string','y Ekseni');

a) ndeksi Resimler: ndeksli resimler, resmin llerinde bir matris ile birlikte mx3 boyutlu bir renk haritas matrisi (Colormap) ile belirlenir.Resmi oluturan renk says, renk haritasndaki satr says kadardr. b) Gri Tonlu Resimler: Bu resimler de, indeksli resimler gibidir, ancak renk haritas 2x3 boyutunda bir matristir. c) Gerek Renkli Resimler: 150x140 ebadnda bir gerek renkli resim iin Matlab 140x150x3 llerinde bir matris ile temsil edilir. image Nesnesinin Baz zellikleri: AlphaData: Resim llerinde ve resmin her bir pixelinin effafln tutan bir dizidir. AlphaDataMapping: AlphaData dizisinin nasl yorumlanarak kullanlacan belirleyen zelliktir. CData: ndeksli resimlerde mxn, gerek renkli resimlerde ise mxnx3 boyutlarnda bir matristir Parent:. Resim nesnesinin ebeveynini belirleyen zelliktir.Daima ebeveyni eksen nesnesidir.Bu durumda parent zellii resim nesnesinin zerinde grntlenecek eksen nesnesinin tutamacn belirlemeye yarar. Selected: Resmi seili duruma getirmeye yarar.Deeri on ise resim seilir, off yaplrsa seili durum iptal edilir. SelectionHighlight: Seili olan resmin kenarlarna 8 adet kulp ile grselletirmesi salanr.Deeri on ise resim kulp taklr , off yaplrsa kulp durumu iptal edilir. Tag: mage nesnesine bir etiket ismi vermeye yarayan zelliktir.get fonksiyonu ile deerini renebilir set fonksiyonu ile istediimiz bir deeri atayabiliriz. Type: Grafik nesnesinin trn tutan zelliktir, her zaman deeri image olur. Visible: Resim nesnesinin grnp-grnmemesini dzenleyen zelliktir.Deeri on ise resim grnr, off ise grnmez. XData: Resim nesnesini oluturanCData dizisinin eksen nesnesinin x ekseni zerinde hangi arala konumlanacan belirleyen 1x2 lik bir dizidir.lk deer balang, ikinci deer de biti deerini temsil eder.Varsaylan olarak bu deer [1 size(CData,2)] dir. YData: Resim nesnesini oluturanCData dizisinin eksen nesnesinin y ekseni zerinde hangi arala konumlanacan belirleyen 1x2 lik bir dizidir.lk deer balang, ikinci deer de biti deerini temsil eder.Varsaylan olarak bu deer [1 size(CData,1)] dir. rnek: a) iflbmp.bmp adl resim dosyas hakknda bilgi edinelim b) Bu resim dosyasn okutalm ve ans deikenini inceleyerek dosyann hangi tr resim dosyas olduunu syleyelim. c) Bu resim dosyasn Matlab ekil penceresinde grntleyelim. d) resume.tif adl dosyay okutarak res adl deikene atayalm. e) res deikenini incelediimizde size deerinin 3296x2528 olduunu varsayalm.Buradan resim dosyas zellikleri hakknda ne diyebiliriz?

rnek: x ekseninin say deerlerini 5 ile 25 arasnda, y dekseninin say deerlerini de -10 ile 50 deerleri arasnda dzenleyelim. zm: set(eksen,'xlim',[5 25],'ylim',[-10 50]) rnek: Eksen izgi kalnlklarn 2 nokta yapan komutu yazalm. zm: set(eksen,'linewidth',2) rnek: x ekseni say deerlerini 5 ile 25 arasnda 2 er birim aralklarla, y ekseni say deerlerini de -10 ile 50 arasnda 3 er birim aralklarla iaretleyen komutu yazalm. zm: set(eksen,'xtick',[5:2:25],'ytick',[-10:3:50]) rnek: Kamera pozisyonunu x=1, y=0, z=9 olacak biimde dzenleyelim. zm:
set(eksen,'box','on');set(eksen,'cameraposition',[1 0 9]);

rnek: a) Ekranda y= 25 - x fonksiyonun (yarm ember) grafiini izdirelim. b) Grafiin tam bir ember paras deil, U harfine benzediini grrz.ekil penceresinin boyutlarn kareye benzettiimizde ancak yarm ember tam olarak grnr.Sebebi de ekil penceresine gre deien dataaspectratio orannn 1 olmamasndan kaynaklanr.Yarm dairenin, ekil penceresinin boyutlarna baml kalmakszn tam olarak yarm daire grnmesini salayan ilemleri yapalm. zm: a) x=-5:0.1:5;y=sqrt(25-x.^2);plot(x,y); b) sekil=get(0,'currentfigure'); eksen=get(sekil,'currentaxes'); get(eksen,'dataaspectratio'); set(eksen,'dataaspectratio',[1 1 1]); Not: Ayn ilemi axis equal komutuyla da yapabiliriz. 6. image Nesnesi Eksen nesnesi zerinde resim dosyalarn grntlemeye yarayan grafik nesnesidir.Matlab'da resimler indeksli (indexed) , gerek renkli (true color) veya gri tonlu (gray scale) olabilirler.Bir resmin lleri genilik ve yksekliine den piksel says ile belirlenir.rnein 150x140 llerinde bir resim nesnesi, yatay 150 piksel, dey 140 piksel byklndedir.Bu durumda bu resmi temsil edebilecek matris 150 satr, 140 stunlu yani 140x150 mertebesindedir.

28

Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

Matlab Ders Notlar zm: a) imfinfo('iflbmp.bmp') b) imread('iflbmp.bmp') komutu sonucu workspace (alma alannda) oluan ans deikeninin size (boyutu) deerini incelersek; 239x324x3 olduunu grrz.Buradan resim dosyasnn 324 piksel yatay, 239 dey piksel boyutlarnda ve gerek renkli (true color) olduunu anlayabiliriz. c) imageview('iflbmp.bmp'); d) res=imread('resume.tif'); e) Resim dosyasnn 2528 piksel yatay, 3296 dey piksel boyutlarnda olduunu anlayabiliriz. res deikenini grntlemeye altmzda, dosyann iinin 0 ve 1 lerden olutuunu grebiliriz.Bu da resmin 0 (siyah), 1 (beyaz) renklerden oluan bir resim olduunu syleyebilirz. rnek: a) bmp resim formatl iflbmp.bmp resim dosyasn ve gif formatl iflgif.gif adl resim dosyalarn srasyla res1 ve res2 deikenlerine, colormap (renk haritalarn) da harita1 ve harita2 deikenlerine atayalm. b) harita1 ve harita2 renk haritalarn incelediimizde, harita1 deikeninin bo bir dizi, harita2 deikeninin ise 256x3 boyutlarnda bir dizi olduunu grebiliriz.res1 ve res2 deikenlerini resim olarak ekil penceresinde inceleyelim.res1 in normal grntlenmesine ramen, res2 nin dzgn grntlenmediini grrz.res2 nin dzgn grnmesi iin ne yaplmas gerektiini aratralm. zm: a) [res1,harita1]=imread('iflbmp.bmp'); [res2,harita2]=imread('iflgif.gif'); b) Renk haritas olan resim dosyalarn dzgn grntlemek iin imageview fonksiyonunu kullanrken ikinci parametre olarak renk haritas dosyasn belirtmektir.O halde komutu aadaki gibi kullanmalyz: imageview(res4,harita4); 7. line Nesnesi Eksen (axes nesnesi) zerinde verilen x, y (ve z) koordinatlar noktay belirleyen grafik nesnesidir.Noktalarn birleiminden de izgi (line) oluur.line nesnesi yardmyla izginin, rengi, biimi, kalnl ... gibi bir ok zellii dzenlenebilir. line Nesnesinin Baz zellikleri: Color: line nesnesinin rengini dzenlemeye yarar. LineStyle: izgi stilini belirleyen zelliktir.Alabilecei deerler; -, --, -., :, ve none dir.Deeri none olursa izgi grnmez. LineWidth: izginin kalnln dzenleyen zelliktir. Marker: izginin iaretini belirleyen zelliktir.Marker ile ilgili deerler ve anlam aadaki tabloda gsterilmitir. Deer Anlam + + iareti o daire iareti * yldz iareti . nokta iareti x arp iareti s kare (square) iareti 29

d ^ v > < p h none

elmas (diamond) iareti yukar gsteren gen iareti aa gsteren gen iareti saa doru gsteren gen iareti sola doru gsteren gen iareti 5 noktal (pentagon) yldz iareti 6 noktal (hexagram) yldz iareti iaretsiz

MarkerEdgeColor: izgi ile izilecek kapal blge eperinin (snrnn) rengini belirleyen zelliktir. MarkerFaceColor: izgi ile izilecek kapal blgenin rengini belirleyen zelliktir. MarkerSize: izgi iaretlaerinin bykln belirleyen zelliktir.Matlab bu bykl 6 olarak varsayar. Selected: izgiyi seili konuma getirmeye yarayan zelliktir.Deeri on veya off olabilir. SelectionHighlight: Selected ile seilmi izginin etrafna 8 adet kulp koymaya yarayan zelliktir.Deeri on veya off olabilir. Visible: izgi nesnesinin grnp-grnmemesini dzenleyen zelliktir.Deeri on ise izgi grnr, off ise grnmez. XData, YData, ZData: izginin x, y, z koordinatlarn belirleyen vektrlerdir. rnek: (20,30) noktasn grafik olarak gsteren komutu yazalm. zm: line(20,30); rnek: y=x^2-8x+5 fonksiyonunun grafiini x deerlerini [-5 15] aralnda, 0.01 art ile izdiren komutlar yazalm. zm: x=-5:0.01:15;y=x.^2-8*x+5; line(x,y); Not: line(x,y); yerine plot(x,y); fonksiyonunu da kullanabilirdik. rnek: a) f(x)=x^3-4x+7 fonksiyonu ile g(x)=xsinx-5cosx fonksiyonlarnn grafiklerini, x deerleri [-5 5] arasnda izdiren komutlar yazalm. b) f(x) in grafiinin rengini mavi, g(x) in grafiini krmz renkte olmasn salayalm. c) f(x) in grafiinin izgi biimini :, g(x) in izgi biimini -. lmasn salayalm. d) izgi kalnlklarn 2 er birim ve 1. grafii yukarya bakan genlerle ,2. grafii yldzlarla iaretleyelim. zm: a) x=-5:0.1:5; f=x.^3-4*x+7;g=x.*sin(x)-5*cos(x); gra1=line(x,f); gra2=line(x,g); Not:gra1 ve gra2 tanmlamalar yaplmadan da grafikler sadece line(x,f);line(x,g); komutlar ile izdirilebilir.Ancak grafiklerde baka deiiklikler yapacamzdan dolay gra1 ve gra2 deikenlerine (tutamalarna) ihtiya duyarz. b) set(gra1,'color','b');set(gra2,'color','r'); c) set(gra1,'linestyle',':');set(gra2,'linestyle','.-'); d) set(gra1,'linewidth',2,'marker','^');
Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

Matlab Ders Notlar set(gra2,'linewidth',2,'marker','p'); 8. rectangle Nesnesi Eksen (axes nesnesi) zerinde belirlenen koordinat ve llerde dikdrtgen izmeye yarayan grafik nesnesidir. rectangle Nesnesinin Baz zellikleri: Curvature: Dikdrtgenin kelerini eriye dntrme oranlarn belirlemeye yarayan 1x2 lik bir dizidir .Saylar 0 ile 1 arasnda deiir.[0 0] dizisi dikdrtgeni korur, [1 1] dizisi elipse dntrr, dikdrtgen kare ise embere dnr. EdgeColor: Dikdrtgenin kenar izgisinin (snrnn) rengini belirleyen zelliktir. FaceColor: Dikdrtgenin i blgesinin rengini belirleyen zelliktir. LineStyle: Dikdrtgenin kenar stilini belirleyen zelliktir.Alabilecei deerler; -, --, -., :, ve none dir.Deeri none olursa dikdrtgen grnmez. LineWidth: Dikdrtgenin kenar kalnln dzenleyen zelliktir. Position: Dikdrtgenin ekil penceresi zerindeki pozisyonu ve llerini belirleyen zelliktir.lk iki deer dikdrtgenin sol alt kesinin ekil penceresinin sol alt kesine gre koordinatlarn, nc say dikdrtgenin yatay uzunluunu drdnc say da dey uzunluunu belirtir. Selected, SelectionHighlight, Visible: Bu zellikler de line nesnesinin zellikleri ile ayndr. rnek: Tutama deeri dd olan, ekil penceresinin sol alt kesine gre koordinatlar 5 5, yatay uzunluu 6 dey uzunluu 4 birim olan krmz kenarl dikdrtgeni izdiren komutu yazalm.. zm:dd=rectangle('position',[5 5 6 4],'edgecolor','r'); rnek: Eksen nesnesinin boyutlar dikdrtgenin boyutlarnda olutuu iin, dikdrtgen ekseni kaplad.Eksen nesnesinin boyutlarn, x ekseni 15 birim, y ekseni 10 birim olarak dzenleyelim zm: Bunun iin rectangle nesnesinin ebeveyni olan eksen nesnesinin tutamacna ihtiyacmz var.Daha sonra xlim ve ylim deerlerini set fonksiyonu ile dzenleyebiliriz.Buna gre komut yle olmaldr: set(get(dd,'parent'),'xlim',[0 15],'ylim',[0 10]); 9. patch (yama) Nesnesi Bir ok kenarlardan oluan iki veya boyutlu karmak ekli grselletirmeye yarayan, Matlab'n en zor kullanlan grafik nesnesidir.Bu nesne aslnda ok kenarldr.Bir yama en az olmak zere bir ok balant noktasndan (vertices) oluur.Yama olarak adlandrlmasnn sebebi, sadece dzlemsel deil boyutlu olabilmesidir.lk balant noktas ile son balant noktas birletirildiinde yama tamamlanm olur.Yamann i blgesi ise yz (face) olarak adlandrlr.

patch Nesnesinin Baz zellikleri: CData: Yama rengini tanmlayan zelliktir.Her bir balant noktas (vertex), yz (face) veya btn yama (patch) iin ayr ayr renk tanmlanabilir. DiffuseStrength: Yama zerine den n yaylma younluunu belirten 0 ile 1 arasnda bir saydr. EdgeAlpha: Yamann kenar izgilerinin effafln belirleyen 0 ile 1 arasnda deien saylara karlk gelen zelliktir. EdgeColor: Yamann kenar izgilerinin rengini belirleyen zelliktir. FaceAlpha: Yama yzlerinin effafln belirleyen 0 ile 1 arasnda deien saylara karlk gelen zelliktir. FaceColor: Yama yzlerinin rengini belirleyen zelliktir. Faces: Bir yzeyin vertices dizisinin hangi satrndaki balant noktalarndan oluturulacan belirleyen zelliktir. LineStyle, LineWidth: rectangle nesnesinde aklanan zelliklerle ayndr. Marker: Balant noktalarnn iaretini belirleyen zelliktir. MarkerEdgeColor: Balant noktalarnda grnmesi istenen kapal ekildeki iaretlerin eper (snr) rengini belirleyen zelliktir. MarkerFaceColor: Balant noktalarnda grnmesi istenen kapal ekildeki iaretlerin i blgesi rengini belirleyen zelliktir. MarkerSize: Balant noktalarnda grnmesi istenen kapal ekildeki iaretlerin bykln belirleyen zelliktir..Matlab bu bykl 6 olarak varsayar. Selected,SelectionHighlight,Visible: Dikdrtgen nesnesindeki zelliklerle ayndr. XData, YData, ZData: Balant noktalarnn x, y, z koordinatlarn belirleyen vektrlerdir. rnek: Dzlemde ad yama olan, (1,3), (2,5), (4,7), (7,5), (3,2) koordinatl noktalardan oluan yama esnesini oluturalm. zm: nce x ve y koordinatlarnn dizilerini oluturalm x=[1;2;4;7;3];y=[3;5;7;5;2]; Yama dzlemsel olacandan z koordinatlar 0 lardan oluacaktr. z=[0;0;0;0;0]; Sonra yamay oluturan komutu yazabiliriz. yama=patch('xdata',x,'ydata',y,'zdata',z); Not 1) z vektrn; z=zeros(size(x,1),1); biiminde de oluturabiliriz. Not 2) Ayn yamay, ke koordinatlarndan oluan k matrisinde tutarak ta gerekletirebiliriz. k=[1 3 0;2 5 0;4 7 0;7 5 0;3 2 0]; yama=patch('vertices',k); rnek: nceki rnekte oluturulan tutama ad yama olan yamann, d eper rengini krmz, i blge rengini mavi renkli yapalm. zm: set(yama,'edgecolor','r','facecolor','b'); 10. surface Nesnesi x ve y deikenlerine bal z fonksiyonunun oluturduu ( z=f(x,y) ) yzeyi grselletiren nesnedir. 30
Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

Matlab Ders Notlar surface Nesnesinin Baz zellikleri: CData, EdgeAlpha, EdgeColor, FaceAlpha, FaceColor, LineStyle, LineWidth, Marker, MarkerSize, Selected,SelectionHighlight,Visible, XData, YData, ZData: Bu zellikler patch nesnesinin zellkileri ile ayndr. Vertices: Yamann balant noktalarn koordinatlarn tutan, (x, y, z) llerinin matrisi. rnek: rnek: Bu kadar rendiklerimizle, basit bir grafik arabirimli program yazalm.Sol alt kesi, ekrann sol alt kesinden yatay uzakl 5 cm, dey uzakl 8 cm, yatay uzunluu 15 cm, ykseklii 10 cm olan sekil adl figure penceresinde, pencerenin sol alt kesinden 1 cm yatay, 5 cm dey uzaklnda, 10 cm uzunluunda, 1 cm yksekliinde mesaj adl static text nesnesine, 20 punto byklnde zmir Fen Lisesi yazdran program yazalm. zm:
function mesaj; sekil=figure('units','centimeters','position',[5 8 15 10]); mesaj=uicontrol('style','text','units','centimeters','position', [1 5 10 1],'string','zmir Fen Lisesi','fontsize',20);

rnek: Klavyeden girilen iki saynn arpmn, beyaz zeminde , mavi renkli olarak; rnein saylar, -13 ve 7 girilmise; figure penceresinde -13 x 7 = 91 biiminde yazdran bir program yazalm.
zm: function ikisayicarpimi; sekil=figure('units','centimeters','position',[5 8 15 10]); sorular={'1. Say: ','2. say'}; cevaplar=inputdlg(sorular); sayi1=cevaplar{1};sayi2=cevaplar{2}; sayi1=str2num(sayi1);sayi2=str2num(sayi2); carpim=sayi1*sayi2;carpim=num2str(carpim); yazi1=uicontrol('style','text','units','centimeters', 'position',[1 5 2 1], 'fontsize',20,'backgroundcolor','w', 'foregroundcolor','b'); set(yazi1,'string',sayi1); yazi2=uicontrol('style','text','units','centimeters', 'position',[3 5 1 1], 'fontsize',20,'backgroundcolor','w', 'foregroundcolor','b'); set(yazi2,'string','x'); yazi3=uicontrol('style','text','units','centimeters', 'position',[4 5 2 1], 'fontsize',20,'backgroundcolor','w', 'foregroundcolor','b'); set(yazi3,'string',sayi2); yazi4=uicontrol('style','text','units','centimeters', 'position',[6 5 1 1], 'fontsize',20,'backgroundcolor','w', 'foregroundcolor','b'); set(yazi4,'string','='); yazi5=uicontrol('style','text','units','centimeters', 'position',[7 5 5 1], 'fontsize',20,'backgroundcolor','w', 'foregroundcolor','b'); set(yazi5,'string',carpim);

Klavyeden Giri Alma: Bunun iin inputdlg fonksiyonu kullanlr. Genel kullanm aadaki gibidir:
girdiler={'1.girdi bal','2. girdi bal','3. girdi bal'...}; deiken=inputdlg(girdiler);

rnek: Klavyeden girilen bir mesaj, bir nceki rnekteki figure penceresindeki pozisyonda, beyaz zeminde , mavi renkli olarak yazdran bir program yazalm.
zm: function mesaj2; sekil=figure('units','centimeters','position',[5 8 15 10]); mesaj={'Mesaj: '}; cevap=inputdlg(mesaj); yazi=uicontrol('style','text','units','centimeters', 'position',[1 5 10 1], 'fontsize',20,'backgroundcolor','w', 'foregroundcolor','b'); set(yazi,'string',cevap);

rnek: Aadaki ekil penceresinde grld gibi, 1. say ve 2. sayy girdikten sonra, arp butonuna basldnda arpm sonucunu, Sonu blmnde grntleyen bir program yazalm.

Not: Matlab'da renk tanmlamas bir ka yoldan yaplabilir.Birincisi, RGB (Red Green Blue) renk oranlarn 0 ile 1 arasnda olacak ekilde saylar vererek oluturmaktr.kinci olarak baz zel renkleri, ister tamamn istenirse ba harfini yazarak tanmlamaktr.rnein; krmz 'red' veya 'r' ile, yeil 'green' veya 'g' ile, mavi 'blue' veya 'b' ile,... belirtilebilir. Aadaki tablo renk tanmlamalar iin bir fikir verebilir: RGB deeri [1 0 0] [0 1 0] [0 0 1] [1 1 0] [1 0 1] [0 1 1] [1 1 1] [0 0 0] Ksa Kul. 'r' 'g' 'b' 'y' 'm' 'c' 'w' Uzun Kul. 'red' 'green' 'blue' 'yellow' 'magenta' 'cyan' 'white' 'black'

zm:
function carpma; sekil=figure('units','centimeters','position',[1 1 12 8]); uicontrol('units','centimeters','style','text', 'position',[1 5.5 2 1],'string','1. Say'); uicontrol('units','centimeters','style','text', 'position',[3.5 5.5 2 1],'string','2. Say'); uicontrol('units','centimeters','style','text', 'position',[6 5.5 2 1],'string','Sonu'); sayi1=uicontrol('units','centimeters','style','edit','position',[ 1 5 2 1],'backgroundcolor',[0 1 0],'string','','tag','sayi1'); sayi2=uicontrol('units','centimeters','style','edit','position', [3.5 5 2 1],'backgroundcolor',[0 1 0],'string','','tag','sayi2'); sonuc=uicontrol('units','centimeters','style','text','position', [6 5 2 1],'backgroundcolor',[1 0 1 ],'tag','sonuc'); carpimdugmesi=uicontrol('units','centimeters',

31

Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

Matlab Ders Notlar

'style','pushbutton','position',[3 3 3 1],'backgroundcolor', [1 1 1 ],'string','arp!','callback',@carpim); function carpim(tutamac,bos); sayi1=findobj(gcbf,'Tag','sayi1');x=get(sayi1,'string'); x=str2num(x); sayi2=findobj(gcbf,'Tag','sayi2');y=get(sayi2,'string'); y=str2num(y); sonuc=findobj(gcbf,'tag','sonuc');s=x*y;s=num2str(s); set(sonuc,'string',s); sayi2=findobj(gcbf,'tag','sayi2');y=get(sayi2,'string'); y=str2num(y); s=x-y;s=num2str(s); sonuc=findobj(gcbf,'tag','sonuc'); set(sonuc,'string',s); function carp(tut,bosver); sayi1=findobj(gcbf,'tag','sayi1');x=get(sayi1,'string'); x=str2num(x); sayi2=findobj(gcbf,'tag','sayi2');y=get(sayi2,'string'); y=str2num(y); s=x*y;s=num2str(s);sonuc=findobj(gcbf,'tag','sonuc'); set(sonuc,'string',s); function bol(tut,bosver); sayi1=findobj(gcbf,'tag','sayi1');x=get(sayi1,'string'); x=str2num(x); sayi2=findobj(gcbf,'tag','sayi2');y=get(sayi2,'string'); y=str2num(y); s=x/y;s=num2str(s);sonuc=findobj(gcbf,'tag','sonuc'); set(sonuc,'string',s);

rnek: Aadaki ekil penceresinde grld gibi, 1. say ve 2. sayy girdikten sonra, Topla!, kar!, arp! ve Bl! butonlarndan hangisine baslrsa, ilgili ilemin sonucunu Sonu nesnesinde grntleyen bir program yazalm.rnein 1.say ve 2. say blmlerine srasyla 120 ve -15 girilip Bl! butonuna basldnda, Sonu: blmnde -8 grntlensin.

... Derleme Nedir ve Matlab Dosyalar Nasl Derlenir? Bir programlama dili ile yazlan bir programn, hazrlanan ortamdan bamsz olarak altrlmas iin, yaplan ileme derleme (compile) denir.Bylece ilgili dilde yazlan komut ve deyimler, iletim sisteminin yorumlayp almasn salayan komutlar topluluu haline gelir ki, bu dosyalarn genel olarak uzants exe (executable) olur. Ayn mantkla, Matlab dosyalarn da derleyerek, matlab ortam dnda altrlabilir dosyalar biimine getirmek iin derlemek gerekir.Ancak matlab m fonksiyon dosyalar derlenebilir, m dosyalar derlenemezler! Derleme komutu ve kullanm: Derleme komutu mcc (Matlab C/C++) dir. Komut satrnda kullanm aadaki gibidir: mcc -seenek dosyaad Burada dosyaad yerine work klasrne kaydedilmi m fonksiyon dosyasnn ad yazlr.Seenek yerine ise aadaki ifadeler yazlabilir. Seenek -m -p -B sgl Aklama C tabanl exe uzantl uygulama oluturmaya yarar C++ tabanl exe uzantl uygulama oluturmaya yarar C tabanl grafik ktphaneli ve grafik arabirimli matlab uygulama dosyalar oluturmaya yarar. C++ tabanl grafik ktphaneli ve grafik arabirimli matlab uygulama dosyalar oluturmaya yarar.

zm:
function dortislem; sekil=figure('units','centimeters', 'position',[1 1 10 7],'color',[0.5 0.6 0.7]); uicontrol('units','centimeters','style','text', 'string','1. say ','position',[0.5 5.5 2 1]); uicontrol('units','centimeters','style','text', 'string','2. say: ','position',[3 5.5 2 1]); uicontrol('units','centimeters','style','text', 'string','Sonu: ','position',[5.5 5.5 2 1]); sayi1=uicontrol('units','centimeters','style','edit', 'position',[0.5 5 2 1],'tag','sayi1'); sayi2=uicontrol('units','centimeters','style','edit', 'position',[3 5 2 1],'tag','sayi2'); sonuc=uicontrol('units','centimeters','style','text', 'position',[5.5 5 2 1],'tag','sonuc'); topla=uicontrol('units','centimeters','style','pushbutton', 'position',[0.5 3.5 2 1],'tag','topla', 'string','Topla!','callback',@topla); cikar=uicontrol('units','centimeters','style','pushbutton' ,'position',[3 3.5 2 1],'tag','cikar', 'string','kar!','callback',@cikar); carp=uicontrol('units','centimeters','style','pushbutton', 'position',[5.5 3.5 2 1],'tag','carp', 'string','arp!','callback',@carp); bol=uicontrol('units','centimeters','style','pushbutton','posi tion',[8 3.5 2 1],'tag','bol','string','Bl!','callback',@bol); function topla(tut,bosver); sayi1=findobj(gcbf,'tag','sayi1');x=get(sayi1,'string'); x=str2num(x); sayi2=findobj(gcbf,'tag','sayi2');y=get(sayi2,'string'); y=str2num(y); s=x+y;s=num2str(s);sonuc=findobj(gcbf,'tag','sonuc'); set(sonuc,'string',s); function cikar(tut,bosver); sayi1=findobj(gcbf,'tag','sayi1');x=get(sayi1,'string'); x=str2num(x);

-B sglcpp

rnek: Temiz ekrana yi Gnler! Mesaj yazdran bir program DOS ortamnda alabilir biime getiren ilemleri yapalm.

32

Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni

Matlab Ders Notlar zm: nce aadaki m dosyasn yazalm. clc; disp('yi Gnler!'); Bu dosyay iyigun.m adyla work dizinine kaydedelim.Komut satrnda iyigun yazp (enter) tuuna basarak alma sonucunu grebiliriz. Bu dosyay mcc -m iyigun komutuyla derlemeye altmzda; aadaki hata mesajlarn grrz: mcc -m iyigun ??? Error: File "iyigun" is a script M-file and cannot be compiled with the current Compiler. Error in ==> C:\MATLAB6P5\toolbox\compiler\mcc.dll nk derlemeye altmz dosya bir m dosyasdr, m fonksiyon dosyas deil!Bunun iin bu dosyay m fonksiyon dosyas biimine getirmemiz gerekir.Bunun iin aadaki basit eklentileri yapp dosyay yeniden kaydedelim: function laf=iyigun clc; disp('yi Gnler!'); laf=1; Sonra mcc -m iyigun komutuyla derleyelim.Bu durumda hibir hata mesaj ile karlamadan derlendiini ve work klasrnde iyigun.exe adl dosyann olutuunu grebiliriz.Dos ortamnda iyigun yazp entere basarak dosyann almasn grebiliriz

33

Hasan KORKMAZ- zmir Fen Lisesi Matematik retmeni