You are on page 1of 24

K LK GEL M

Ki ilik, insan n toplumda oynad e itli roller ve bu rollerin ba kalar zerinde b rakt etkilerin tmdr. Bireyin sosyal ve psikolojik tepkilerinin tmne verilen bir isim olarak da nitelendirdi imiz ki ilik, insan n ilgilerinin, d grn nn, konu ma tarz n n ve evresine uyum biimlerinin btn zelliklerini ieren olduka geni kapsaml bir terimdir. Ki ilik, bireyin psikolojik, kal tsal ve renilmi duygular n , gdlerini, yetenek ve al kanl klar n kapsayan, onu bir ba kas ndan ay ran ve devaml l k gsteren davran zellikleridir.
2

Ki ilik, bireye zg olan, ayn zamanda onu ba kas ndan ay ran ve belirleyen, sreklilik ve tutarl l k gsteren anlaml ve dinamik; duygu, d nce ve davran zellikleridir. Her insan n ki ili i, trne zg genel zellikleri ile kendine ait zelliklerin bir btndr.

Ki ili inin zelli i


Ki ilik, bireyin iinde ya ad evre de i kenleriyle do u tan getirdi i donan mlar n n etkile imiyle olu ur, Ki ili i olu turan zellikler bir btndr, ki iye zg oldu u kadar sreklilik de gsterirler, Ki ilik zellikleri, olu tuktan sonra genelde sreklilik arz etmesine ra men daima geli im iindedir,
4

Ki ili i olu turan zellikler, bireyin kendine zg oldu u iin onu ba kalar ndan ay rt edicidir. Ki ili i olu turan zellikler birbiri ile tutarl ve btnlk iindedir. Ki ilik, temeli biyolojik ve fizyolojik olan psikolojik bir olgudur. Davran lar n dinamizmini korumakt r.

Ki ilik, karakter, miza (huy), benlik ve kimlik gibi kavramlar iine alan geni kapsaml bir kavramd r.
Karakter, ki ili in ahlaki ynndr. Huy veya miza, ki ili in duygusal ynndr. Benlik, bireyin kendini alg lama ve de erlendirmesidir. Kimlik, bireyin, belirli bir kimse olmas n sa layan artlar n btndr. Bireyin sosyal, bili sel ve fiziksel zellikleri, karakteri, mizac , ilgileri, de erleri, inanlar , tutumlar , d nceleri ve gr leri onun ki ili inin temel ta lar n olu tururlar.
6

Bireyin davran lar n n alt nda yatan dinamikleri anlamaya ve a klamaya al an Freud, ki ili in olu tu u alan, ki ilik yap s , ki ili in geli imi olmak zere ki ilikle ilgili nemli teori geli tirmi tir. Ki ili in olu tu u alan Freud, topografik ki ilik kuram ile a klamaya al m t r. Freude gre insan n bilinlilik durumu, bilin, bilinalt ve bilind olmak zere blmden olu ur.
7

Bilin, bireyin fark nda oldu u ya ant lar n bulundu u yer. Bilinalt , bilincinde olmad , ama biraz d nnce bilince karabildi i ya ant lar n oldu u yer. Bilind , bilincin d nda olan ve zel tekniklerle bilince kar labilen ya ant lar n bulundu u yer. Bilinalt ve bilind n n bilinten ok daha geni oldu unu syleyen Freud, ki ili in byk bir blmnn bilind nda olu tu unu, zellikle normal d davran lar n kayna n n bilind oldu unu belirtmi tir.
8

Freude gre ki ilik yap s


nsanlar birer enerji sistemi olarak kabul eden Ferud ki ili in, id (altbenlik), ego (benlik), sperego (stbenlik) olmak zere dizgeden olu tu unu ileri srmektedir.

Altbenlik ( D)
Ki ili in temel sistemidir. Benlik ve stbenlik, altbenlikten ayr mla arak geli ir. Altbenlik, do u tan ve kal t msal olan igdleri de kapsayan psikolojik gizli glerin tmdr. Bedenden kaynaklanan igd ve drtler, ruhsal anlat mlar n altbenlikte bulurlar. Burada haz prensibi egemendir.
10

Tmden bilind d r. Zaman ve yer kavram tan maz. Birbirine kar t drt ve e ilimler bir arada bulunabilir. Kural ve yasa tan maz. zellikle cinsellik ve sald rganl k igdlerince yap land r lm t r. Bireyin ya am boyunca varl n srdrr.
11

Benlik (EGO)
Altbenli in istek ve gereksinimlerini, d gereklerin ve stbenli in koydu u s n rlar iinde doyurmaya al r. Altbenli in yneticisi, savunucusu ve koruyucusu gibidir. Benlik, ieriden gelen uyaranlarla d ko ullar aras nda bir denge kurmaya al r. Benli in en nemli i levi, uyum sa lamakt r. Benlik, gereklik ilkesi uyar nca al r.

12

stbenlik (SPEREGO)
Ki ili in nc ve en son geli en sistemidir. stbenlik, insan n iinde ya ad evrede mevcut de er yarg lar n n bir tak m ya ant lar sonunda benimsenmesi yoluyla, zamanla meydana gelir.

13

Bu sistem ocu a anne-baba taraf ndan aktar l r, dl ve ceza uygulamalar ile peki tirilir, geleneksel de erlerin ve toplumsal yarg lar n iselle tirilmi eklidir. Altbenlikten gelen istek ve drtleri bast r r ve engeller. Benli i gereki amalara yneltmek yerine geleneksel, tresel amalara yneltir. Kusursuz olmak iin abalar. Benlik, altbenli in drt ve isteklerinin doyurulmas n ertelemeye al r, stbenlik ise, bunlar n tmden engellenmesini sa lamaya al r.
14

Freud, ki ilik teorisini ya am, lme kadar tekrarlanan igdsel eylemler dizisidir anlay zerine temellendirirken; Carl Gustav Jung ise, insan kendini yenilemeye al an ve yarat c bir geli im iinde bulunan bir varl k olarak ele al p, arketip ve kollektif bilinalt faktrlerine dayal bir ki ilik anlay ileri srm tr.

15

Jung, ki ili i insanlar n evresiyle etkile imini de dikkate alarak; iednk ve d adnk kavram yla da a klamaya al m t r. Alfred Adler, insan toplumsal ve bilinli bir varl k olarak nitelendirmektedir. Ya ant lara nem vermesine ra men insan n gelece e ynelik beklentilerinin daha nemli oldu unu benimseyen Adler ki ili i, bireyin kendisine, ba kalar na ve topluma kar geli tirdi i tutumlar n rn olarak tan mlamaktad r.
16

Adlere gre insan, do u tan, olumlu gdlere sahip, bireysel ve sosyal mkemmellik iinde abalayan bir varl kt r. ocukluk y llar nda evresindekilere gre kendini zay f hisseden insan n, a a l k duygusu geli tirdi ini; bu duygunun stesinden gelme abalar sonucu ortaya kan davran lar da ki ili inin temelini olu turur. Adler, insan n olumlu amalar iin al t ndan; kendi kaderini kendi belirledi i fikrindedir.
17

Bu g, toplumsal srelerin etkisiyle de il, do u tand r. Toplum ancak, di er insanlarla olan ili ki biimini belirlemektedir. Ki ili in temeli sosyal srelerdir. Bireyin ocukluk y llar ndaki ya ant s na nem vermektedir. nsan, ocukluk y llar nda evresindekilere gre kendini zay f hissetti i iin a a l k duygusu geli tirir.
18

nsan n bu duygunun stesinden gelme abalar sonucu ortaya kan davran lar ki ili inin temelini olu turur. A a l k duygusu olumsuz bir duygu de il, aksine ki ilik geli imini olumlu ynde motive eden bir duygudur. Bu duygunun, bireyi hibir ey yapamayacak duruma getirmesi ile a a l k kompleksine dn r. nsan n zay fl klar ile mcadele ederek mkemmele ula maya al r.
19

Erich Fromma Gre Ki ilik Geli imi Fromma gre insan di er canl lardan ay ran onun yaratma ve yarg lama gc ve e ilimidir. Bireyin yarat c l k ve yarg lama e iliminin geli mesin toplumun kendisine verdi i f rsat ve sa lad deste e ba l d r. Y k c l k, e ilimlerin engellenmesi sonucu ortaya kan tutumdur.
20

Ki ilik olu umunu tmyle bireyin iinde ya ad toplumsal durumlara gre a klayan Fromm, insan n - bencil, - tembel, - sald rgan bir varl k olmad n ifade etmektedir. Fromma gre insan n, - tutkular , - kayg lar , - beklentileri ve gereksinimleri tamamen iinde ya ad kltrn rnleridir. nsan n do u tan getirdi i bir yanl l yoktur;
21

Toplum ne lde bireyin kendisi olmas na f rsat verirse, birey o lde sa l kl bir ki ilik yap s na sahip olur. Varolu u yakla mlara gre, evrende kendi varl n yaratan tek varl k insand r. nsan, kendi de erini kendi yarat r, kendi yolunu kendi seer. Ya am anlaml k lan, yine insan n kendisidir.
22

nsan kendi sorumlulu unu stlendi i lde zgrdr.

Bir insan n ne olup ne olamayaca n n veya ne yap p ne yapamayaca n n s n rlar vard r. Bu alan onun var olu alan d r. Birey kendi varl n benimsedi i ve ona uygun otantik bir ya am srdrd srece, bu alan yaratarak zerkle ebilir. Aksi halde, var olu alan n n d na karak, kendini yabanc olan glere b rakarak zerkli ini kaybeder.

23

TE EKKRLER

24

You might also like