KESC TAKIM MALZEMELER

ZET

Kesici takmlar, i paralarnn ekillendirilmesinde kullanlan yksek kaliteli, yksek boyut hassasiyetli ve ou ileri teknoloji rn olan malzemelerden retilirler. lenecek parann zellikleri, kullanlabilecek kesici takm malzemelerine snrlandrmalar getirdii gibi, takmn kullanm artlar da takm malzemesi seimini byk apta etkiler. Kesici takm malzemelerinden istenen ortak zellikler ise sertlik ve scak sertlik, anma direnci, tokluk ve ekonomiktir. Uygun takm malzemesinin seimi ile kesici takm-i paras malzemeleri arasnda srtnme sonucu oluan yksek scaklk anma mekanizmalarnn (difzyon, oksidasyon vb.) bertaraf edilmesi ile yksek kesme hzlarna ulalr. Bylece takm mr ve retim hz artrlarak ekonomiklik salanr. Takm malzemeleri ana grupta toplanabilir: Metal esasl, karbr esasl ve seramik esasl takm malzemeler. Gnmzde yaygn olarak kullanlan takm malzemeleri yksek hz elikleri ve semente karbrlerdir. Yzey kalitesinin iyiletirilmesi ve takm mrnn artrlmasna ynelik almalar sonucunda, kbik bor nitrr (CBN) ve elmas kaplanm takmlar da kullanlmaya balanmtr. Anahtar Szckler Kesici takmlar, semente karbrler, kbik bor nitrr, yksek hz elii
GR

Metalik malzemelerin nemli bir ksm ergitme ve dkm ilemleri ile retilirler. Ancak, metallerin nihai ekillendirilmesi balca dkm, plastik ekillendirme, kaynak, talal imalat ve toz metalurjisi teknikleri ile yaplr. Talal imalat, zellikle eitli makina elemanlarnn retiminde yaygn kullanlan bir tekniktir. i paralar, eitli takmlarla ilendikten sonra, ounlukla bir gerilme giderme sl ilemi grm halde kullanma arz edilirler. leme takmlar, ilenecek paralarn zelliklerine gre, farkl malzemelerden (metal, sermet ve seramik) retilmektedir. ABDde ylda yaklak 1 milyar dolarlk kesici takm satlmakta ve bunlarn ileme deerlerinin ise yaklak 60 milyar dolar mertebesinde olduu tahmin edilmektedir (Trent, 1977).
KESC TAKIM MALZEMELER

Kesici Takmlarn zellikleri Talal imalat, genelde, i paras ile takm malzemesi arasndaki bir rekabet olarak grlebilir. Bu bakmdan, takm malzemesi ile i parasnn zelliklerinin birbirinin tersi olmas beklenir. Bir takm malzemesinde aranan zellikler unlardr:

Takm sadece oda scaklnda deil, alma scaklklarnda da i parasnn en sert bileeninden daha sert olmaldr (Tablo 1). Takm geometrisinin bozulmasn nleyen yksek kzl sertlik, tala oluum prosesi srasndaki ar artlar altnda muhafaza edilmeli ve hatta anma direncine yardmc olmaldr. ekil 1de yksek hzlarda takm sertliindeki deime grlmektedir. Aral kesmede mekanik oklara (darbeli ykleme) dayanmak iin tokluk, Aral kesme ilemlerinde hzl snma ve soumalar meydana geldii iin yksek termal ok direnci,

Lokalize kaynak teekkln nlemek iin i parasna kar dk yapkanlk (i paras ile reaksiyona girmemelidir), Takm bileenlerinin i parasna difzyonu, hzl anmaya yol aar; bu bakmdan takmn i parasndaki znrl dk olmaldr.

Dk sertlik ve adezyon arzu edilmez. Zira bunlar takm profilinin bozulmasna yol aar, takm burnu yuvarlaklar. Uygun olmayan tokluk ve termal ok direnci takm aznn talalanmas ve hatta tamamen hasarna sebep olur. Ne var ki, malzemenin sertlik ve sl direnci, genellikle, ancak tokluun azalmas ile salanabilir; denilebilir ki, yukardaki niteliklerin tamamn salayan en iyi bir takm malzemesi yoktur (Schey, 1987). Tablo 2de eitli takm malzemelerin mekanik zellikleri, ekil 2de ise eitli malzemeler iin takm mrnn kesme hz ile deiimi gsterilmitir.

Tablo 1. Tipik Takm Malzemeleri veya Bileenlerinin Sertlikleri (Schey, 1987) Takm Malzemesi veya Bileeni
Martenzitik elik Nitrrlenmi elik Sementit (Fe3C) Sert krom kaplama Alumina WC (kobalt bal) WC W2C (Fe, Cr)7C3 Mo2C VC TiC TiN B4C SiC CBN Polikristalin elmas/WC Elmas

Sertlik, HV
500-1000 950 850-1100 1200 2100-2400 1800-2200 2600 2200 1200-1600 1500 2800 3200 3000 3700 2600 6500 5500-8000 8000-12000

Tablo 2. Takm Malzemelerinin Mekanik zellikleri (Uuz, 1997) Yksek Hz elii Dkm Alam
8.0

zellik

WC
14-24

TiC
18-32

Al ve Si Esasl CBN Seramik

20-30 2750-4500 <0.1 310-410 4-4.5 2000 17-29 3.2-8.5 40-50 6900

Elmas
70-80 6900

Sertlik (Gpa) 8.5 Basma mukavemeti 4100-4500 (MPa) Darbe 1.35-8 mukavemeti (J) Elastisite 200 Modl (Gpa) Younluk 8.6 (g/cm3) Ergime/Bozunma 1300 Sc. (C) Isl iletkenlik (W/m C) Isl Genleme Katsays(x10- 12 6/C)

1500-2300 4100-5850 3100-3850 0.34-1.25 200 8-8.7 0.34-1.35 520-600 10-15 1400 42-125 4-6.5 0.79-1.24 310-450 5.5-5.8 1400 17 7.5-9

850 3.48 1300 13 4.8

820-1050 3.5 700 70 1.2

METAL ESASLI TAKIMLAR

Karbonlu ve Dk Alaml elikler Karbon elikleri, kesici takm malzemesi olarak kullanlan en eski tip eliklerdir. Karbon ierikleri %0.6-1.4 arasnda deimektedir. Dk alaml eliklerde, kesme zelliklerini iyiletirmek amacyla az miktarda krom (Cr), vanadyum (V), tungsten (W), molibden (Mo), mangan (Mn) gibi alam elementleri bulunmaktadr. elikler, tavlama artlarnda kolayca ekillendirilebilir ve takiben su verme ve temperleme ile yzeyi sertletirilir. Takm kesitinin tamam martenzite dnmez, i ksm tok ve yksek ok direncine sahip olur. (Trent, 1977). Karbon eliklerinin sertlii martenzitik yapsndan ileri gelir (58-64Rc). 250C zerindeki scaklklarda temperleme sonucu martenzit yumuar; bu nedenle, karbon elikleri sadece ahap gibi yumuak malzemelerin ilenmesi iin uygundur ve sadece dk retim hzlarnda (10m/dk) kullanlrlar. Karbon eliklerinin en nemli avantaj, kolay ilenmesi ve ucuz olmasdr. Ayrca alma scaklklarnda (max. 200-250C) sertliklerini ve keskinliklerini korurlar; bu bakmdan, yksek karbonlu elik el delik aclar (reamer) baz hallerde metal ileme iin kullanlrlar (Schey, 1987)

Dk alaml eliklerin sertlii, su verme ve temperlemeden sonra yaklak 700 HVdir. Temperlenmi eliin mukavemeti, ince demir karbr partikllerinden ileri gelmektedir. 350Cnin zerinde demir karbr partiklleri hzla kabalaarak elik yumuar ve anma direnci giderek azalr. Bu nedenle dk retim hzlarnda kullanlmaktadr. Dk alaml elikler hzl anr nk sert partikllerin hacmi sadece %5 civarndadr. Genellikle bu sert partikller en yumuak karbrlerden biri olan Fe3C esasldr. Btn bu dezavantajlarndan dolay metallerin ilenmesinde snrl kullanm alanna sahiptir. Bununla birlikte ucuz olmalarndan dolay, karbon eliklerinde olduu gibi aa ileme takmlarnda kullanlrlar (Edwards, 1990). Yksek Hz elikleri 20. yzyln bandan beri bilinen ve srekli gelitirilen bu takm malzemesi grubu olup, dier takm malzemelerine oranla dk maliyeti ve ilenebilme kabiliyeti nedeniyle yaygn olarak kullanlmaktadr (Trent, 1977). Yksek hz elikleri, oda ve yksek scaklklarda yksek sertlii ve yksek ok direnci sayesinde iyi performansyla kesici takm malzemesi olarak kullanlmaktadr. Yksek hz elikleri nemli miktarda W, Mo, V ve Cr gibi karbr yapc elementlerle alamlandrlmtr (Edwards, 1990). Bu elikler ihtiva ettikleri ana refrakter elemente gre iki ana gruba ayrlrlar: Molibdenli yksek hz elikleri (AISI M grubu: %0.8 C, %0.4 Cr, %5-8 Mo, %0-6 W ve % 1-2 V) ve tungstenli yksek hz elikleri (AISI T grubu: %0.7 C, %4 Cr, %18 W ve %1 V). retilen btn yksek hz eliklerinin byk ounluunu (ABDde %95ini) M grubu elikler oluturmaktadr. M grubu eliklerin balang maliyeti benzer T grubu elikten %40 daha dktr. Ayrca M grubu yksek hz elikleri daha yksek abrasif dirence sahiptir ve sl ilem esnasnda daha az distorse olurlar (Culp, 1997). Yksek hz eliklerinin matris yaps martenzittir. Metalik alam elementleri ile karbon, kuvvetli ba yapl karbrleri oluturur. Tungsten ve molibden, nihai mikroyapda yksek miktarda M6C tipi karbrleri [Fe3(W,Mo)3C] oluturur. M6C tipi karbr ostenitleme esnasnda (1190-1270C) znerek matrisin sertlemesini salar. znmemi M6C

karbrleri (~1600 HV) ise anma direncinin artmasna yardmc olurlar. Vanadyum, kuvvetli karbr oluturucu olarak MC tipi (V4C3) karbr oluturur. ok sert (2600 HV) ve kimyasal kararll yksek olan bu karbr, ostenitlemede ok az znr; znmeyen serbest karbr partiklleri abrasif anma direncini artrr. Krom ise hem karbr oluturur, hem de kat eriyik sertlemesi salar (Edwards, 1990 - Trent, 1977). Alam elementlerinin oluturduu karbrler, toplam hacmin %10-20lik bir ksmn kaplar ve 550Ce kadar yaplan stma ve soutmalarda sertlikte herhangi bir azalma olmaz (M2C ve MC tipi karbr kelmesinin sebep olduu ikincil sertlemeden dolay). %5-8 Co ilavesi yksek hz eliinin temperleme esnasnda sertlemesini geciktirip kzl sertliini artrarak daha yksek scaklklarda almasna imkan verir, bu eliklerde karbon ierii daha yksektir (M40-T15 kaliteleri). Co ihtiva eden elikler daha gevrek olduklar iin ilenebilirlikleri, bilenmesi ve sl ilemleri daha zor ve maliyetleri de daha yksektir (Schey, 1987 - M. Hand. Vol:3, 1967). Her tr yksek hz elii arzu edilen boyuta scak haddelenebilir veya dvlebilir. Tavlanm halde iken geleneksel talal imalat teknikleri ile kesici takmlar kolayca retilebilir. Son bilemeden nce, takmlara sl ilem uygulanr. Ostenitleme (1190-1270C) ve genelde kere menevileme (~550C) ile makul lde tokluk zellii ile birlikte yksek mukavemet ve yksek sertlik (3750 HV) kazanrlar. Yksek hz elikleri, 650Ce kadar olan ilem scaklklarnda kullanlabilmekte ve takmlar tekrar tekrar bilenebilmektedir. Talal ilemde eilimin yksek hzlara kaymas nedeniyle yksek hz eliklerinin nemi giderek azalmaktadr. Bu takmlar metal kesme endstrisinde (zellikle tokluk beklenen alanlarda) zellikle matkaplar, brolar ve dier tm ekil verme takmlar olarak nemli kullanm alanna sahiptirler. Ergitme ve dkm tekniklerindeki gelimeler takm kalitesini iyiletirmektedir. ince karbrlerin daha niform bir dalmn salamak iin, baz kaliteler n alamlanm atomize tozlarn konsolidasyonu ile yaplmaktadr. Ynetimin pahal olmas, mikroyapsal avantajlarn kullanlmasn byk lde engellemitir (piyasa pay %5). Takm yzeylerine, refrakter metal karbr ve nitrr ince kaplama yaplarak yksek sertlik ve anma dayanm elde edilmektedir. Bylece yksek hz eliinden retilmi takmlarn performansnda birka misli art salanr. Dk scaklklarda (300-550C) PVD yntemi ile takm malzemesinin olumsuz ynde etkilenmesi engellenir. Buharda temperleme (maviletirme) uygulanmas ile takmn mrn artran sert ve porz mavi oksit film (Fe3O4) oluturulur. TiC, TiN, HfN ve alumina kaplama yaplarak takm mrnde 2-6 kat art salanr. Yaygn olarak altn renkli TiN kaplamalar uygulanmaktadr (Schey, 1987 - Trent, 1977) Dkme Karbrler Karbr miktar yksek oranlara ulat zaman, takm malzemesi daha fazla scak dvlemez; bu nedenle, dkmle ekillendirilir. Kesici takmlar iin dkme Co-Cr-W alamlar tescilli malzemedir. stenilen zelliklere bal olarak, alamlarn genel bileimi; %38-46 Co, %25-35 Cr, %4-25 W ve %1-3 C eklindedir. Stellit olarak adlandrlan Co-Cr-W alamnn sertlii, tungsten ve karbon oranna bal olarak 40-60 Rc arasnda deiir. Isl ilem uygulanmasna gerek yoktur. Mikroskobik olarak alam, tungsten esasl bileikler ve toplam miktar %45 mertebesinde karbrlerden ibarettir (ekil 3). Bu alamn zellii; yksek sertlii, yksek anma, oksidasyon ve korozyon direnci ve mkemmel kzl sertliidir. Bu zelliklerin kombinasyonu, bu alam kesme uygulamalar iin uygun klmaktadr. Dkme alamlar, kesici uta hasar olmakszn yksek hz eliklerinden daha yksek scaklklarda alabilmektedir. Yumuama yava bir ekilde

meydana geldii iin, daha yksek kesme hzlarnda almak mmkndr; fakat, bu srada sneklik azalr. Stellitin kesici takm olarak uygulanabilirlii yksek hz eliklerinden daha snrldr. Zira dkm alamlar daha gevrektir ve takm dizayn snrldr. Ayrca maliyeti de daha yksektir. Stellit metal kesme takmlar yaygn olarak elik, dkme demir, dkme elik, paslanmaz elik, pirin ve baz dier ilenebilir malzemelerin ilenmesinde kullanlr. ounlukla tek noktal torna tezgahlarnda, ekillendirici takmlarda ve freze banda kullanlmaktadr (Dawis Ed., 1995 - Avner, 1974). Karbr Esasl Takmlar Semente Karbrler Bu malzemeler ok yksek sertlik ve yksek basma mukavemetli bir kitle oluturacak ekilde bir metal veya demir alam grubu ile ok ince taneli refrakter metal karbr partikllerinden oluurlar (ekil 4). Semente karbrler toz metalurjisi teknikleri ile retilmektedir. Proses esasen tungsten, titanyum veya tantalyum karbr tozlarnn hazrlanmasn kapsar. Bu tozlardan biri veya birka balayc ile kartrlr. Balayc metal olarak genellikle kobalt, nadiren de nikel ve demir kullanlmaktadr. Bu karm istenilen ekilde kompakt kitle halinde souk preslenir ve akabinde sinterlenir (1370-1480C) veya scak presleme ile ekillendirilir (Avner, 1974). Kobalt yksek scaklklarda karbrlerle tektik oluturur ve ok iyi slatma zellii gsterir. Tungsten karbr, dk scaklkta kat kobaltda yalnzca %1 orannda znrken, nikelde %25 ve demirde %5 orannda znmektedir. Nikel ve demirde, tungsten karbrn yksek kat znrl, gevreklii arttrc bir etki yapar. Kobalt miktarnn artyla tokluun artmasna karlk sertlik, basma mukavemeti, elastik modl ve abrasif diren azalr (M. Hand, Vol:3, 1967 - Culp, 1997)

Tablo 3. Semente Karbrlerin Snflandrlmas (M. Hand. Vol:3, 1967)

Karbr grubu 1 2 3 Kompozisyon (%) 2.5-6.5 6.5-15 15-30 Kalan WC Sade Sertlik (RA) tungsten karbr 0-3 0-2 0-5 20-42 10-22 8-15 16-25 12-20 93-91 92-85 88-85 93.5-92.0 92.5-90.0 92.0-89.0 93.0-91.0 92.0-90.0 Younluk (gr/cm3) 15.2-14.7 14.8-13.9 13.9-12.5 11.9-9.0 12.0-11.0 13.0-12.0 12.5-12.0 13.0-11.5 14.8-13.5

lave karbr (arlkl olarak TiC)

4 3-7 5 7-10 6 10-12 lave karbr (arlkl olarak TaC) 7 4.5-8 8 8-10 lave karbr (sadece TaC)

5.5-16

18-30

91.5-84

Bu tr kesici takmlarda abrasif eleman olarak tungsten karbr (WC) ile beraber titanyum karbr (TiC), tantalyum karbr (TaC) ve niobyum karbr (NbC) de mikroyapda yer alabilir. Bu tr ilave karbrlerin, difzyona diren gsteren bir ara tabaka meydana getirmelerinden dolay kesici takmlarda karlalan nemli hasar trlerinden biri olan kraterleme

engellenmektedir (Schey, 1987). Baz zel sert metallerde sert faz olarak krom karbr, molibden karbr ve balayc metal olarak nikel bulunabilir. Sade tungsten karbrl kaliteler dkme demir, ostenitik elik, demir d ve metal d malzemelerin ilenmesinde kullanlrken tungsten karbr yannda titanyum ve tantalyum karbr de ihtiva eden kaliteler ise ferritik eliklerin ilenmesinde kullanlrlar (Tablo 3). Semente karbrlerin yksek scaklk mukavemeti, kark karbr miktarnn art ile artmasna karlk, kobalt miktarnn art ile azalr (tokluk iin bu iliki terstir). Sinterlenmi karbrlerin ok iyi takm performans, ok yksek kzl sertlikle birlikte yksek sertlik ve yksek basma mukavemetinden ileri gelir (Avner, 1987 - M. Hand. Vol: 3, 1967). Sermetler Sermetler, metalik bir fazla balanm seramikler olup esasen semente karbrler sermetlerin bir alt snfdr. elik kesimi iin, nikel ve molibdenle balanm TiC tercih edilmektedir (Schey, 1987). Tipik bileimi %8-25 Ni, %15-8 Mo2C ve %60-80 TiC eklindedir. Ayrca kk miktarlarda WC, Co, TiN ierebilir. Sermetlerin mikroyaps geleneksel semente karbrlerden farkldr. nk sinterleme scaklnda karbrn, balayc nikel iindeki znrl kobaltnkinden daha fazladr. Bu nedenle sermetler, semente karbrlerden daha gevrek karakterdedir. Bu malzemeler yksek krater ve oksidasyon direnci, dk srtnme katsays ve termal iletkenlik ile nispeten dk younlua sahiptir. Bununla birlikte sertlik derinlii yksek, abrasif direnci kobaltla balanm tungsten karbrden daha dktr (M. Hand, Vol:3h, 1967 - Culp, 1997). Kark TiC-TiN kaliteleri daha iyi termal iletkenlik ve daha yksek hzlar ile karakterize edilmektedir (Schey, 1987). Kesici takm olarak sermetler %20den daha az balayc iermektedirler. Bu malzemeler elik ve dkme demirler iin zellikle orta ve hafif ykler altnda yksek hzda yzey operasyonlarnda kullanlmaktadr. Buna karn, kaba ve darbeli ilemlerde, boluklu ve porzl yzeylerde, sert dkmlerde, grafit ve scak i takm eliklerinde, demir d malzemelerde (Al, Cu vb.) ve yksek oranda nikel ieren malzemelerde (malzemelerdeki nikel ile sermetteki nikel birleme eilimi gstermektedir) kullanlmas halinde iyi sonular vermemektedir (Dawis (Ed.), 1995). Seramik Esasl Takmlar Metal ileme teknolojisinin gelimesi ile ileme hzlarnn artmas daha uzun mrl (yksek hzlarda alan) ve i paras ile etkilemesi minimize edilmi takm malzemesi araylarn hzlandrmtr. Seramik malzemeler, tokluk dezavantajlarna karlk yksek scaklklardaki mekanik ve kimyasal kararllklar ile, zellikle srekli alan takmlar olarak kullanm alan bulmaktadrlar. Bu maksatla kullanlan seramik malzemeler alumina, sialon ve kbik bor nitrrdr (Dawis (Ed.), 1995). Aluminyum Oksit Esasl Seramikler Seramik takmlar, tane boyutu ortalamas birka mikron mertebesinde polikristalin, youn ve korundum kristal yapl alumina (a-Al2O3) esasl malzemelerdir. Seramik takm insertleri scak veya souk presleme ile retilir. Souk preslemede seramik istenilen ekilde ekillendirilir ve 1600-1700Cde sinterlenir. Scak preslemede, presleme ve sinterleme birlikte yaplr. Baz tr seramiklere, sinterlemeye yardmc olmak ve tane bymesini geciktirmek iin, az miktarda titanyum oksit ve magnezyum oksit ilave edilir.

ekillendirildikten sonra takm, elmasl disklerle perdahlanr (Schey, 1987 - Avner, 1974). Geleneksel kesici takm malzemesi olan alumina (Al2O3) 3 grupta toplanabilir:

A-1. Grup : %10 kadar oksit ve karbr (zellikle titanyum, magnezyum, molibden, krom, nikel, kobalt) ieren alumina. Bu karm souk pres+sinterleme ile retilir. A-2. Grup : Saf alumina, scak presleme ile retilir. A-3. Grup : %25-30 refrakter karbr (TiC, SiC, vb.) ieren alumina, scak presleme ile retilir.

Aluminaya %10 ZrO2 ilavesi ile krlma tokluunu nemli lde (~%25) iyiletirmekte, dkme demir ve nikel esasl alamlarn ileme kapasitesini artrmaktadr. Titanyum karbr (TiC) ilavesi Al2O3n sl iletkenliini, dolaysyla sl ok direncini artrmakta fakat ancak scak presleme ile retilebildii iin ekil snrlandrmasn da beraberinde getirmektedir. Al2O3 takmlarn SiC wiskerlerle takviye edilmesi krlma tokluu, mukavemet ve sl ok direncini artrmaktadr. Yaklak 1 mm apnda ve 20 mm boyutunda olan bu wiskerler, yapnn sertliini ve anma direncini ykseltirler. Scak presleme ile retilen bu kesici takmlar, stn zellikleri nedeniyle sertletirilmi elik, nikel esasl alamlar ve dkme demirin aral tala kaldrma ilemlerinde kullanlabilmektedir (Trent, 1977 - Culp, 1997). Sialon Sialon (Si-Al-O-N) bir silisyum-aluminyum oksinitrr tipi seramik malzeme olup, sinterlenebilen silisyum nitrrn (Si3N4) bir trevidir. Silisyum nitrrn krlma tokluu aluminann yaklak iki katdr ve daha yksek ba mukavemetine sahiptir. Termal genleme katsays dk (3,2. 10-6/C) olmas nedeni ile iyi termal ok direnci verir. Aluminann krld hzl ve aral tala kaldrma ilemlerinde kullanlabilir. Yksek younluklarda scak presleme ile retilir ve takmn ekillendirme maliyeti yksektir. Sialon silisyum nitrr, aluminyum nitrr ve aluminyum oksite, yitriyum oksit (Y2O3) katksyla 1800Cde sinterlenmesi ile elde edilir. Yitriyum oksit sinterlemede silikat oluturarak sv faz sinterlemesine ve bylece porozite orann drerek yaklak tam younlukta (%98) malzeme elde edilmesini salar. Sialonun krlma tokluu ve enine kopma mukavemeti aluminadan daha yksek, fakat Al2O3/SiC wisker seramiklerden daha dktr. Sialon kesici takmlar zellikle dkme demir ve sper alamlarn (Ni esasl gaz trbin diskleri) ilenmesinde kullanlr (Edwards, 1990 - Trent, 1977). Kbik Bor Nitrr (CBN) Sentetik elmas yapm iin kullanlanlara benzer yksek scaklk (1500C), yksek basn (8GPa) teknikleri ile (hekzagonal-kbik) kafes dnm ile elde edilen kbik bor nitrr (CBN), elmastan sonra ikinci en yksek sertlik deerine sahiptir (Tablo 1). Kk miktarlardaki seramik veya metal balayc ile %100 younluktaki bor nitrr kartrlr. Gnmzde, General Electric firmasnn BZN ve De Beers firmasnn Amborite ticari ad ile piyasaya sunduu iki rn yaygn olarak kullanlmaktadr. Kbik bor nitrr, zelikle CBNCBN metalleraras balarla balanmaktadr (Trent, 1977). Kbik bor nitrrn sertlii, scaklk art ile azalmaktadr. Elmasla karlatrldnda kbik bor nitrrn en nemli avantaj, demir veya dier metaller ile temasnda veya havada yksek scaklkta sahip olduu ok yksek kararlldr. ok kristalli kbik bor nitrr endstriyel alanda son birka yldr kullanm alan bulmaktadr. Ferro malzemeler ile reaksiyon direnci ve

mkemmel abrasif direnci ile kombine edilen kbik bor nitrr, dier takm malzemelerden daha yksek scaklklarda ve daha yksek hzlarda sert malzemelerin ilenmesinde kullanlmaktadr. zellikle, elmasn kullanmn engelleyen hzl anma olmakszn yksek hzlarda sert dkme demir ve sertletirilmi eliin kesimi iin kullanlmaktadr. Ayrca, speralamlar (nikel ve kobalt esasl), kbik bor nitrr kompozit kesici takmlarla, semente karbrlerden ok daha yksek hzlarda ilenebilmektedir. (Edwards, 1993 - Culp,, 1997). Elmas Elmas, karbonun tetrahedral formudur ve en sert ve en yksek izme direnli malzeme olarak bilinir. Mohs leinde sertlik numaras 10dur (Tablo 1). Bu zellikler elmas takm malzemesi olarak ekici klar; ne var ki, endstriyel alanda kullanlan doal tek kristal elmasn kk miktarlar bile olduka pahaldr. Ayrca elmas ok gevrektir ve belirli kristallografik dzlemler boyunca kolayca ayrlr. Elmas 650Cde hzla okside olmaya balar ve atmosferik basnta 1500Cnin zerindeki scaklklarda tekrar grafite dnr. Yksek scaklkta demir iin karbonun kolaylkla znmesi veya demire difze olan grafite dnmesi sebebiyle ferro malzemelerin ilenmesinde elmas yeterli performans salamamaktadr. Bununla birlikte, elmas takmlar yksek silisyumlu dkme aluminyum alamlar, bakr ve alamlar, sinterlenmi semente tungsten karbrler, silika cam ile doyurulmu kauuk, cam-fiber/plastik ve karbon/plastik kompozitler ve yksek aluminal seramiklerin ilenmesinde kullanlmaktadr (Culp, 1997 - Edwards, 1993). Doal elmasn tahmin edilemeyen erken hasara uramasna karlk, retilmi tek kristaller daha gvenilir performans sergilemektedir. Son zamanlarda, ok kristalli takm ular kendiliinden sinterlenen yuvalar iinde veya bir karbr altlk zerine sinterlenmi 0.5 mm kalnlkta tabakalar olarak kullanlmaya balamtr. Elmas, abrasif i paralarnn ilenmesinde dier takm malzemelere oranla yksek performans gstermektedir (Schey, 1987). SONU Metalik malzemelerin ekillendirilmesinde yaygn olarak kullanlan kesici takmlarda en nemli husus, ilemin mmkn olan en dk maliyetle, gerekli kalite beklentilerine en uygun ekilde gerekletirilmesidir. Bunu gerekletirebilmek iin ise ilenecek metalik malzemenin zelliklerine ve kesme hzna bal olarak, kesici takm malzemesi doru seilmelidir. Kesici takm malzemeleri ksaca ana grupta toplanabilir: Metal esasl, karbr esasl ve seramik esasl malzemeler. Ayn zamanda bu sralama kesici takm malzemelerinin tarihsel geliimini de gstermektedir. Metal esasl takmlar, maliyeti dk fakat daha dk scaklklarda ve hzlarda kullanlmaktadr. Karbr esasl takmlar, yksek kzl sertlikleri ve yksek kesme hzlar ile karakterize edilmektedir. Seramik malzemeler ise tokluk dezavantajlarna ve maliyetlerine karn yksek scaklklardaki mekanik ve kimyasal kararllklar sayesinde i paras ile takm malzemesi arasndaki etkileimi minimize etmektedir.