ABDULLAH CALAN

ETLE VE ZGRLE YRY (KADIN ORDULAMASINA DORU)

BLM AYDINLANMA YAYINLARI 1

NDEKLER KADIN ZGRLNN GNDEMLEMES ORDULAMASIYLA MMKNDR .................. - Yoldalk Kadn Erkek likilerinde zgr Yaklam Temsil Etmektir .................. - rgtlenmedeki Baar Dzeyi zgr Yaama Yaklatrr .................. - Kadnn Ordulama stei zgrlk steiyle Balantldr .................. - PKKde Yaanan Bir Sevda Savadr .................. SEVGNN EN YCES ZGRLK SAVAIMIYLA E FLZLENENDR .................. - nderlik Yaklam Kadn Erkek likilerinde zmseldir htilalcidir .................. - Basit Zaaflarn Bulumas rgtszle Mcadelesizlie Siyasetsizlie Gtrr .................. - Kendi Gereimde Kadn zgrln Yakalamaya alyorum .................. KURTULUU STEYEN RGTLENMEYE DERNDEN HTYA DUYAR .................. ZGRLEEN VE ORDULAAN KADIN YAAMDA ZAFER DEMEKTR .................. - Kadn Sorunu zgn Olduu Kadar da Evrenseldir ......... - Kadn Ordulamadan Kendini zgr fade Edemez ......... ZMLENMEM BR SOSYAL YAAM RGTE YOL AAMAZ VE BUNU SYASAL OLARAK GELTREMEZ .................. - Asl Bakirlik Her Trl Klelie Kar Kendini Temiz Tutmaktr .................. KARAR GC OLAN KADIN GEREN YARATMAK HER EYDEN DEERLDR .................. - Sakat liki Beynin Yrein Durdurulmasdr .................. YAJKIN SAHB ZAFER TANRIASIDIR .................. - Dorulara Hakim Olanlar Hibir Zaman Korkmaz ........... YURTSEVERLN, TOPLUMSAL ELKLERN, SYASETN, SAVAIN DAHA YOUNLAMI VE NCELM BR GERE OLARAK KADIN SAVAIMI .................. - YAJK irkinletirilmi Yaam Gzelletirmek in Vazgeilmezdir .................. - Kendini Yaratmayan Yaam Hakkn Kullanamaz ............ TALMATLAR, MESAJLAR, PERSPEKTFLER ZGRLEEN KADIN ZGRLEEN KRDSTANDIR .................. KADIN LKELERN SOMUTLATIRDIKA ZGRLK N LK ARET VERM OLUR ........... DORU BR KADIN ZGRL GELM BR PARTDR GELM BR TOPLUMDUR .................. AMACI BYTEN K ONA ULAMA ARALARINI BULUR .................. GLENEN KADIN ONURUMUZDUR ONUNLA YAAMAK DEERLDR .................. YAJK ALIMALARININ Z KAVRANIP BENMSENDKE, YAAM VE SAVA NDEK ROL HAKKIYLA OYNANDIKA CDD BR BAARIDAN BAHSEDLEBLR .................. BOTAN EYALET ALIMALARINDAK TM YAJK GLERNE! ....... YAJK KABUL EDLEBLR BR YAAMIN TANIMIDIR .................. YAJK PART SINIF SAVAIMI LE CNS SAVAIMINI BAARIDA BRLETRMEDR .................. SAVAA VE ZAFERE KLTLENMEYEN ERKEK SONUTA BRLNE GDER TESLM OLUR .......... ANAKARARGAH ALIMALARINDA YAJK ALIMALARININ NEM ULUSAL ZGRLK DZEYN YAKALAMAK KADAR SAVALA BRLKTE BUNUN BYK BR DENEYMN YAAMAK EN CAN ALICI NEME SAHP BR KONUMA GELMTR! .................. KADIN OLMANIN GURUR KAYNAI OLDUU ORTAYA IKARILMITIR ..................

EHTLERN ZGRLK TUTKULARINI SAVA VE YAAM GCNE DNTREREK CEVAP OLMALISINIZ .................. YAJK MERKEZ TOPLANTISI SONULARINA YARATICI BR UYGULAMA GCYLE KARILIK VERMEK HER ZAMANKNDEN DAHA NEML VE SONU ALICIDIR! .................. SAVAIN EN BY DNCE VE RADE ZAFERNDE GSTERLDNDE ANLAMLIDIR ......... ULUSAL DRL EN BYK ANLAMINI KADIN DRLNDE BULABLR ..................

KADIN ZGRLNN GNDEMLEMES ORDULAMASIYLA MMKNDR Bir devrimin zgrlk dzeyi ilikilerdeki zgrlk dzeyine bal olduu gibi, zgn olarak da kadn erkek ilikilerindeki zgrlk dzeyiyle olduka balantldr. zgrleme, bir anlamda bireyler aras ilikileri zgrce tartma, kararlatrma ve yrtme gcnde olmay ifade eder. Byle bireylerin oluturduu topluluklar, zgr topluluklar olarak da deerlendirilir. Bu topluluklarn oluturduu topluma da zgr bir toplum denilir. Devrim, bu anlamda bir toplumu en st dzeyde zgrletirme eylemidir. Bir toplumun yakc, hzl ve genel bir zgrleme ihtiyac varsa, yaplmas gereken o topluma ok iddetli bir devrimi dayatmaktr. Bir toplumda ulusal sorun varsa ncelikle o zgrletirilir; bu da kendi kaderini tayin etme ilkesi olarak deerlendirilir. Snflar aras bask, eitsizlik ve antidemokratik bir ynetim biimi varsa onu zer ve buna da demokrasi denilir. Bunu bireye indirgediimizde, her bireyin temel haklara kavuturulmas sorunu vardr. Bu da eitimdir, salktr, i g sahibi olmadr, yeteneklerine gre alabilme, temel hak ve zgrlklerini elde etme durumudur. Bilimin zgrlemesi de byle tanmlanabilir. Kadnn zgrl ise bir adm teyi ifade eder. En alttaki cins olarak, kiiliine ilikin karar verme, bu kararn bilinlice gerekletirme, hibir bask altnda olmadan bunu yaamsallatrma kadnn zgrln ifade eder. Bu tanmlar Krdistan devrimine uyguladmzda, ilikilerdeki geleneksel, feodal, aireti, eskinin tkatt ve kstekledii yaam zgrletirme zorunluluu ortaya kar. Parti ncdr, bu nc sava rgtlyor, ayaklanma gelitiriyor ve toplumu devrime gtryor demekle yetinmeyeceiz. ok ar kiilik sorunlar, zellikle bu kiiliin iinde olutuu aile, kabile, airet, hemehricilik, yani her trl geri topluluk konumlar almadan ve zmlemelere tabi tutulup bu konuda bir bilin oluturulmadan, daha ileri bir zgrle imkn veren ulusal kurumlamaya ulalamaz. Sava ve ordu kurumlamasndan tutalm, her sahadaki kurumlamas salanamaz. Aile kurumlamasn da buna dahil edebiliriz. Aile ilikilerindeki byk tkanklk almadan zgr aile kurumlamasna ulaamyoruz. Bizdeki devrimin kendi zgl koullarnda zmlemelere ihtiya duymas ve birok ada devrimin genel lleriyle yetinmemesi gereken bir devrim olarak kendini dayatmas da bu gereklikten kaynaklanyor. Bizde birey bir krdmdr, onu zmeden devrime katmak mmkn deildir. Bireyi zmek demek, bal olduu muazzam bir iliki an zmek demektir. Birok devrim, genel tahlille yrtlm, bireyin tahliline fazla yanalmamtr. Ama biz kendi pratiimizde sadece ilerin genel tahlille ilerletilemediini iyi grdk. rnein, parti tarihimizde uzun yllar, Krdistan smrgedir, ulusal kurtulu gereklidir genellemesiyle hareket ettik; 1985lere kadar Bir halk sava gereklidir, buna gerilla ordusuyla karlk verilmelidir genellemesiyle, yani genel tahlille ileri yrtmeye altk. Bunun iin kitaplardan birok alnt yaptk; emalar, tzk ve ynetmelikler gelitirdik. Ama 1985 sonuna geldiimizde, ilerin tkandn fark ettik. Aslnda birok devrim iin yaplandan daha fazla aba harcamamza ramen, mevcut durum bizi yenilgiye gtrmekten kurtaramyordu. III. Kongre zmlemeleri, biraz da birey gerekliimizde yaanan Devrim yrmez, bundan daha fazlas yaplamaz, gelime ancak bu kadar olur anlayna bir zm getirmek iin gelitirildi. Biz de kendimizi daha derinlikli olarak parti ii ortam zmeye verdik. nk karmza yle tipler kyordu ki, her biri tam bir krdmd. Szde merkez yesidir, eski ve tecrbelidir, istese ok baarl da olabilir, ama pratii tasfiyedir. Bunu nasl izah edecektik? Sorunu, hibir devrimci partinin yapamad bir zmleme yntemiyle zecektik. Baz partiler bunu daha sonraki srelerde kaba yarglamalar biiminde yapm; hakl-haksz ayrm yapmadan birok tasfiye gerekletirmilerdir. Biz byle yapamazdk. Byle yapsaydk, partiyi kendi elimizle bitirirdik. Trkiye Solunda benzer kaba tasfiyelerin olduunu biliyoruz. Zaten ajan provokatrlerin de istedii buydu. Biz bunun yerine, bireyin kazanlmas uruna, btn ynleriyle onu netletirmeyi ve zmeyi esas aldk. Bilindii gibi PKKde yeni bir dnem, zmlemeler dnemi balad. Bireyde toplumu zmek, anda tarihi zmek, bir yerde o zamana kadar yaptmz tersinden tamamlamak istedik. O zamana kadar hep genelleme yapyorduk. Bu sefer ok zelden konuuyor, hep tarihten gelip anlk bir durumun devrimciliinden bahsediyoruz. Bu zmlemeler dnemi halen btn yakclyla srp gitmektedir. Neden biz bu ynteme arlk verdik? Bazlar saflarmza gelmiler, szm ona devrimciyiz diyorlar; ama devrimi kanc baharda yapacaklar ve rollerini ne zaman oynayacaklar belli deildir. Her ey mahere erteleniyor, bir ertelemeciliktir ban alm gidiyor. Bir de kendi yaamm var. Biliyorsunuz, gnlk olarak tehdit altndaym, her an tasfiye olabilirim. Peki, bu devrimi birka bahar sonrasna ertelemek, kendi yaamna en byk saygszlk deil midir? Bizim buradan kardmz sonu, ann devrimciliinin ok gerekli olduudur. An anna devrimci tarzda yaama, yarn lnecekmi gibi bugn tm yaam yaamadr. Ben bu yntemi esas aldm. Dikkat edilirse, yllar bu yntemle daha iyi kavranmaya alld; dnemlere an anna yaklald. Ertelemecilik Trkiyede ok yaygndr, bizde de olduka hakimdir. Devrimde ok genel bir ilke veya tasar da demeyeceim, Devrimci teori yledir, toplumlar mutlaka sosyalizme geecektir denilip durulur. Sosyalizme mi, yoksa daha geri bir kapitalizme mi geildiini grdk. Belli ki reel sosyalizmin de bu konuda ok kkl yetmezlikleri var. Eer kapitalizm biraz baarl oluyorsa, kesinlikle gndemine daha ok hakim olduu iindir; an anna neyi yakalamas ve yaatmas gerektiini bildii iindir. Demek ki, ertelenemez ve anbean yerine getirilmesi gereken grevlere yaklamay bilmek ok ciddi bir yaam ilkesidir, devrimde baar lsdr. Bireyler geliyor, ne olup olmad zme tabi tutulmadan salveriliyor. zerseniz belki altn, belki de bir pas bulursunuz. Bunu aa karmak iin elbette zmlemeyi derinletirmek gerekir. Nasl bir maden ocanda maden ayrtrlp ayklanyor ve sonra ortaya karlyorsa, bireyi de yle aratrmaya, ayrtrmaya ve netletirmeye tabi tutmak, ondaki madeni aa kartmak gerekir. Buna neden ihtiya duyulur? nk iimize gelenlerin neyi temsil ettiklerini grdk. Tutkular ve dncesiyle, sosyal, kltrel ve siyasal zellikleriyle tam bir yumak gibidir. Ben buna krdm diyorum. Bu krdm zmek gerekiyor. Bu zme ii o kadar derinleti ki, dikkat edilmez ve zmlenmezse, bir kiinin etrafnda rd ilikiler bir partiyi on yl sonra hem de iyi niyetlice rahatlkla yenilgiye gtrebilir. Eer PKK geliiyorsa ve devrimde biraz iddial bir yryn sahibiyse, bunun nedeni kesinlikle bu yntemle ok yakndan balantldr. yle provokatrler tandk ve yle tasfiyeci eler ortaya kt ki, eer zerine doru bir yntemle gidilip zmlenmeseydi, onlarcas deil bir tanesi bile bu partiyi bitirirdi.

Sovyet devriminin bana ne geldi? Sosyalizmin Sovyetler Birliinde zlmesinin en nemli nedenlerinden birisi de budur. Devrimin bana yetmi yl sonra, elli yl sonra, on yl sonra, bir yl sonra zl ve tasfiyeyi dayatacak adam, onun iliki ve yaam tarzn zemedii iin, nder veya grevli ve sorumlu kimseyi zemedii iin, uruna onca kan aktlan, onca emek ve aba harcanan devrim aslnda kendi eliyle tasfiye oldu. Benim baz alanlar zerine, rnein Gneybatdaki tasfiyeciliin temel provokatif tipi zerine zmlemelerim var. Aslnda yllardr urayorum. Btn iyi niyetimize ramen, bir eyaleti neredeyse bitiin eiine getiren, ii ok kahredici ve ok vahi cinayetlere kadar gtren yaklamlar nlenemiyor. Btn abalarmz ancak onu snrlayabiliyor. Dnn: Adam merkezi sahaya geliyor, Burada baardm btn parti genelinde de baarabilirim diyor. Eer nderlik tarzmz nnde durmazsa, ilgili deerlendirmede ortaya konulduu gibi, kazand deneyimi btn partiye tararak tasfiye iini genelletirebilir. Burada kiinin ajan olup olmamas hi nemli deildir. nemli olan, zmlenemez ve dizginlenemezse, bir kiiliin bir partiyi bitirebileceidir ve bu aa kmtr. Bir de parti tarihimizdeki rneklere bakalm: Kendi ahsnda partiyi bitirmeye alan byle onlarca tip vardr. Benim kendi deneyimimde arptm yzlerce tip vardr. Dalga dalga kendini bize vuruyor, ben ise parti korunsun diye yz geri ediyorum. zmlenmi rnekleri tekrarlamak istemiyorum; akll bir militan aday bunlar incelenmesini bilir. Dnn: Bunlar yaklamlar ve yaam tarzlaryla parti iinde serbest braklsalar, PKK ka paraya blnr, nasl bir aireti-feodal bir rgt olur, bireylerin sava aalna nasl dnr? zmlemeleri bir de bu ynyle deerlendirmelisiniz. Krdistan toplumunun olduka provoke edilmi, blnm, birbirine kar kkrtlm yapsnn partiye yansmasnn ne denli gl olduu gz nne getirilirse, nnn alnmamas halinde, bu provokatif kiiliklerin -ki, bunlarn hepsinin ajan olmasna hi gerek yoktur, ok iyi niyetleri de var- partiyi bir gnde tasfiyenin eiine srklemeleri iten bile olmayacaktr. Bir bakyorsunuz, bunlarn hepsi onur meselesi yapyor, niyet meselesi yapyor; partiye yle bir takyor ve partiyi yle bir bataa ekiyor ki, ok uyank birileri olmazsa, kendimi buna gre ayarlam olmasam btn abalar boa gider. Ben hala bu kiiliklerle gnlk olarak urayorum. Bunlar gndemimden hibir zaman eksik olmadlar. Her trl yoldaa destek ve dayanmay gsteriyoruz, kendimize tanmadmz gelime frsatlarn kendilerine sunuyoruz. Ama hala neden sonucun byle ortaya kt gerei zerinde duruyor ve zmlemeye tabi tutuyorum. Ksaca eer dikkat edilmezse, bir kiinin ahsnda bir parti kaybedebilir. Bir parti kaybettiinde bir ulus da kaybedebilir. zmlemeler bu adan da nemlidir. Burada anlalmas gereken ey, bir kiinin parti iindeki yaamn, eylemini ve iliki tarzn her ynyle deerlendirmeden ve gnlk olarak gzden geirip denetlemeden, bir devrimin salkl ve baarl bir zafer yrynn mmkn olmayacadr. Yaanan deneyimler bunu fazlasyla ortaya karmtr. Parti ii yaam zmlemekten bahsediyorum. zmlemeyle birlikte devrimci dzeyi gelitirmek, ayn zamanda bu ilikilerdeki devrimcilii, zgrl ve rgtll salamak anlamna da geliyor. Parti ii yaam o kadar devrimciletirelim ve dolaysyla zgrletirelim ki, artk kiiler partiyle oynadklarnda verdikleri zarar sadece kendileriyle snrlansn veya bir kii partiyle oynad zaman annda gereken karl bulsun. Benim alm olduum en nemli tedbir budur. zmleme ve ilikilere dayattm zgrlk dzeyi kesinlikle bunu dourtmaya yetiyor. Bu da bir savatr, atma ve zaman zaman da uzlamayla yrtlr. Eer grev gz ard edilmezse, kesinlikle parti kazanr. Dolaysyla sava yrtlyorsa kazanlr. Parti ii zgrletirme dediimiz ey nedir? Bizimle ilikidesiniz, bir btn olarak PKKliler ve tm alma alanlar belli bir iliki iindedir, dolaysyla ballklar var. nderlik burada ne yapyor? nder ad altnda birisi bu yapy nasl yrtyor? Parti tarihine bir kez daha bakmalsnz. Olumsuzluklara ve krdmlere ramen iler nasl bu kadar gelitirildi? ki kelimeden yola kp en karmak zmlemelere nasl ulald? Btn isyanlara ve tm muhalif rgtlenmelere darbe indirmi bir egemen snf istihbarat -gnmzde buna kontra diyelim-, nasl oldu da btn rgtleri zd gibi PKKyi zemedi veya blp paralayp baarszla uratamad? Bunlar dnmek gerekir. Burada ilk defa bir devlete ve onun devrime dayatlan kollarna kar bir baar sz konusudur. Devletin tarih boyunca isyanlara dayatt eyler var. Anadoluda Osmanllardan gelen ve Cumhuriyet dnemine tarlan muazzam saldr kollar var, zel sava kollar var; MT, zel tim ve provokasyon rgtleri var; komnizm adna, din adna yaplanlar var. Bunlarn hepsini bize dayattlar, fakat biz geriletilemedik. Her trl ajan kiilik, objektif ve sbjektif tip dayatld, ancak yine boa karlamadk. Bunun nderliin zmleme tarzyla ilikisi var. nk nderlik ilikilere zgrl dayatyor. zgrlk aydnlanmadr, rgtlenmedir, glenmedir, zgr karar ve iradedir. Dolaysyla bu iliki tarz baarszla uratlamyor. Bu zgr iliki tarzn gelitirirken, sadece dmann dolayl veya direkt etkilerini, yine aireti-feodal zellikler ve ailesel yaklamlarn etkilerini zmekle veya almas gerekeni ortaya koymakla kalmyor, bunu daha da derinletiriyoruz. Daha fazla da dorusunun ne olduuna cevap vermeliyiz. Yklmas gerekenin yerine ne yaplmal konusunu yalnz askeri ve siyasal dzey iin ele almyor, bunu ikili ilikilere kadar yanstyoruz. Yoldaa iliki ve yaklamn her dzeyi nasl olmaldr? En temel bir iliki tarz olarak toplumda aile ilikisi, ailede zellikle kadn-erkek ilikisi veya bunun partiye tarlmas sz konusu olduunda, zmlemeleri genel zgrlk dzeyine, kadn zgrlk ilikisine ve onun daha zgl bir biimi olarak kadn-erkek ilikilerindeki zgrlk dzeyine kadar indirgiyoruz. nk sava biraz daha gelitirebilmek iin bireyi zgrletirmek gerektii ortaya kt. Bireyi zgrletirmek iin de geleneksel aile ve kadn-erkek ilikilerini zp atrmak ve zgrlk bilincini derinletirmek gerekiyor. Kadnlar artan oranda saflara, zgrle kouyor. Kalan bir aile kurumu var. Ama bunun yerine ne konulmak isteniyor? Her gn paralanan ilikiler var. Bunun yerine ne gelitirilmek isteniyor? Sava bir de bu ynyle ele almak gerekir. Dmana vurup krarz, feodal kalntlar da paralayp datrz. Ama yerine neyi, nasl kuracaz? Buna bamsz bir vatan, zgr bir halk ve toplum, zgrlemi bireyler, zgrlemi kadnlar ve erkekler diye cevap veriyoruz. yle ki, bu da bir genellemedir. Genellemelerle her ey halledilmi olsayd, devrimimiz oktan sonuca ulard. Kadn kiiliinde zmlenmesi gereken nemli hususlar var ve bu ii biraz ilerlettik. Kadnn tarih boyunca nasl yitirildii, aileye ekilen kadnn ayn zamanda nasl klelie ekildii, kiiye mal edildike kiilikten ve zgrlkten nasl uzaklatrld, toplumun tm dinamik ilevinden uzaklatrldka nasl daha da baml hale geldii olduka detayl ortaya konuldu. Bunun doal bir yap gerei deil, uygarlama ve snflamayla birlikte gelitirildii anlald. Nasl halklar ve uluslar zerinde bask ve smr

gelitirilerek, birileri ok zayf braklp birileri ok ste karlmsa, cinsler arasnda da buna benzer bir bask olumutur. Dolaysyla kurtulu ve zgrlk isteyen her airet, hatta her halk ve topluluk gibi, kadn cinsinin de kendini kurtarma grevi vardr. Devrimle ulusal ve snfsal kurtulu baarldnda, kadnn dzeyi de biraz eitlie yani kurtulua yakndr denilebilir. Aslnda bu genelleme doru olmakla birlikte yeterli deildir. Daha da tesi, parti ortammzda ilikiler kaskat, dengesiz, eitsiz, cokudan ve sevgiden uzak, ucuz, sulayc, balayc, drc ve tkayc niteliktedir. Toplumumuz kadnla ilikiyi ancak aile balar olduunda meru kabul eder; ya karsdr, bu nedenle her trl ilikiyi meru grr, ya da yakndr, kz veya kz kardeidir, normal iliki kurar. Bu da konuma ve tartma dzeyindedir ve ok snrldr. Herhangi bir kadnn herhangi bir erkekle tartmas sutur. Kadnlarn boyundan byk ilere karma diye tabir edilen ilere karmalar dnlemez bile. yle kadn lleri olumutur ki, ne kadar az konuur, ne kadar hareket etmez, ne kadar tartamaz, ne kadar kararlatramaz ve g sahibi olamazsa o kadar iyidir. Hatta mal mlk onun iin deildir. Kadnn itaatkrl, efendisine gre olmas ve kle gibi balanmas bizim toplumumuza erdem diye yutturulmutur. Bu tr ballk tarzlar bizi ok erkenden rktt ve uzun sre megul etti. Kiiyi bu kadar aalayan, dlayan ve hie sayan bir yaam tehlikelidir. Ya kadnlar ok aalk bir varlktr ve bunu byle saptamak gerekiyor, ya da yle deilse hakkn vermek gerekiyor. Devrimin gelitii bu srete kadn sorunu daha yakc bir sorun olmutur. Hi phesiz devrim yalnz erkeklerin ii deildir. Birok devrimin erkek egemenliini gelitirdiini syleyebilirsiniz. Bu dorudur. Uygarlk tarihi boyunca btn devrimler biraz da erkek devrimidir; erkek devrimi olduu iin erkek egemenlikli devrimlerdir; dolaysyla kadnn gittike baskya, smrye ve bamlla ekildii devrimlerdir. Her devrim erkei ste karm, kadn da alta indirmitir. Snfl toplumlardaki btn devrimler byledir. Gnmze doru gelindiinde, bu devrimler kadnlar daha da alt seviyelere itmi ve tannmaz hale getirmitir. yle ki, biz bile bunu neredeyse doal karlayacaz. Kadn dediin zaten buna mstahaktr denilir. Ciddi bir toplumsal devrimi dnrken, acaba byle midir, deil midir sorusunu kendimize sormamz gerektii aktr. Kadn bunu hakketmi bir alak mdr? Deilse nasl bu duruma getirilmitir? Eer bu durum doal koullardan dolay deil toplumsal koullardan dolayysa, bunlar hangi toplumsal koullardr? Tarihsel bir sre iiyse, bu nasl bir tarihtir? Bir toplumsal kurtulu sorunuysa, bu toplumsal kurtulu nasl dnlmeli, bir zgrlk ve kurtulu program nasl olumaldr? Daha da tesi, onun rgtlenmesi ve eylemi nasl gelitirilmelidir? Bu sorulara cevap vermeden, zgrlk devriminin ve ilikisinin szn bile edemeyiz. Kadnn katlmad devrim baarya ulaamaz dedik ve bu dorudur. Ama kadn devrime nasl katacaksnz? Bir kle olarak m, bir klenin en baml klesi olarak m katacaksnz? nk saflarmza gelen kadnlarn hepsi bamldr. Bu kadar bamlln olduu bir rgt, nasl zgrln rgt olacak, zgrlk isteyen kadnlar nasl zgrlk elde edecek? Kadnn dili zgrlk istiyor, ama ilikisi klelik ilikisidir. Burada ikiyzllk var ve bu garip bir elikidir. Bu nedenle zmlemeleri derinletirme ihtiyacn hissettim. Biz kadn-erkek birlikteliklerine kar deiliz. Her trl birliktelik, devrimin karlar gz nne getirildiinde dnlebilir. Ama birliktelik ad altnda yaanan ilikilerin baa bela olduklarn grdk. Bu birliktelik partiyi tasfiye etmek iin bile yeterlidir. Eer bir kiilik doru zmlenip netletirmeye tabi tutulmazsa, iradesinin dnda bir partiyi bile tasfiyeye gtrr. Lafta zgrlk isteyen, ama pratikte tam kle olan bir kadn da, kendisi iin zgrl yakalamasn bir yana brakn, lafazanl, yzeysellii ve kendi aldanmlyla belki de partimize bamlln alar; bunu alad oranda ise klelemi bir yaam, zgrlemeden uzak parti ii iliki dzeyi ve kaybedilmi militanlk ortaya kar. Dier rgtler biraz da bu yzden kaybetmilerdir. likilerdeki bamllk ve zgrlk dzeyinin zayfl hem rgtlerini, hem de kendilerini nemli oranda kaybetmeye gtrmtr. O halde zgr iliki tarz ne olacak, nasl olacak? Bu, geleneksel aile tarzn merulatrmakla olmuyor. Toplumda kadn ve erkek yirmi yana geldiklerinde anlar ve evlenirler. Bu, onlar iin bir zmdr. Bu anlamyla geleneksel aile, smrgeciliin en byk dayana ve sorunlarn en kkl kaynadr. 12 Eyll faizmi de bunu alabildiine yayd. Evlilii en temel kleletirici iliki olarak dayatt. Krt toplumunu aile ii sorunlardan dolay ban kaldramaz bir duruma getirdi. Saflarmza gelenlerin ou da bu hastalktan payn almtr. Hemen hemen her tip bu konuda ne yapacan veya nasl yaayacan bilmiyor, zgrlk istiyoruz, zgr iliki istiyoruz demekle yetiniyor. Bunun fikri, tarz ve slubu, temel deerlere ball, sava ve parti gereine ball, hatta yurtseverlie ball nasl olur? Bu ynl deerlendirmeleri gelitirmeden, ileriye doru bir milimlik adm atlamaz. Heveslere kapy ak brakmak, partiyi bitirmek iin yeterlidir. Devrimcilik ad altnda toplumdan bile daha geri iliki biimleriyle birbirini tketmek iten bile deildir. Madem toplum bu kadar ykc, drc ve kleletiricidir, madem rgt iindeki yaklamlar da bunun bir nevi yansmasdr, o halde dorusu nedir? Kadn ve aile zmlemeleri bu amala gelitirildi ve bu ok kkl ele alnd. Bir din, bir ulus, bir sava zmlemesi gibi, biz de kadn zmlemesini gelitirdik. Bu i ucuz duygularla, hevesle ele alnp baarlacak bir i deildir. Seni ok seviyorum, anlatk, iliki kurduk demekle asla ciddi bir yaklam gelitirilemez ve zm bulunamaz. Ben seni imdilik dnmyorum diyen bir inkrclkta veya Devrimdir, byle idare etmek istiyoruz diyen geici yaklamda zgrlk hi bir yan yoktur. O halde doru nasl bulunacak? Bu adan zmlemeler anlamldr. Biz dorulara veya benimsenmesi gereken hususlara aklk getiriyoruz. Yaanan deneyimler bunun doru olduunu gsteriyor. Yoldalk Kadn Erkek likilerinde zgr Yaklam Temsil Etmektir Kadn, sanld gibi dknln ve ktln kayna deildir. Kadnn yaamn en zenginletirici kayna olmas iten bile deildir. Fakat bu bir ss bitkisi veya ucuz bir ak esi gibi deil, ancak daha kapsaml bir yorumlamayla gn yzne karlabilir. Bunun da ad devrimdir. Dnce ve davranta devrim iinde devrim. Bu ayn zamanda erkein dntrlmesidir de. ka unu belirtiyoruz: Sorun kadn ilgilendirdii kadar erkei de ilgilendirir. Hatta sorun daha fazlasyla erkek sorunudur. unu srekli kendime soruyorum: Kadnlar biraz dzeltebiliriz, ama erkekleri nasl dzelteceiz? Kadnlara unu soruyorum: Bu erkekleri neden banza bela ettiniz? nk erkek egemenlikli, yani baskc, horlayc ve drc iliki tarzna ardna kadar aksnz. Bir eletiri yoktur, bir dzeltme yoktur, bir uyar yoktur, eitlik, sayg ve sevgi yoktur. Tutkulara ve gdlere veya

zorluklara ve zayflklara esir olunmu, iliki kurmutur. Bu, kadnn erkei hem kendi bana hem de partinin bana bela etmesi anlamna gelir. Ben yle kadn isterim, byle kle isterim, gdlerimin tatminini isterim diyen biri tam bir beladr. Dier yandan, kadn inkr eden erkek veya erkei inkr eden kadn, yani iki tarafl birbirini reddeden yaklamlar ortaya kyor. Bu da Ben sevgiden, saygdan, gzellikten, yaamdan, incelikten, sosyallemekten, ilikilerden, eit ve zgr yaamaktan, kadnla yaamaktan anlamam, erkekle yaamaktan hi anlamam demektir. Tm bunlar inkrdr. Sonu ise yaam reddetmedir. Bu da zm deildir. Birbirlerine bu kadar inkrc yaklaanlar asla devrim yapamazlar. Daha deiik bir tarz uygulayalm denildiinde, o da eski veya oka denenen bir tarz oluyor ve frsat bulduunda ucuz ak, ucuz duygular ve ucuz benimsemeler balyor. Cephe gerisinde ne olduu, kiilerin arkasndaki dnya gr ve oluum tarznn ne kadar baskc, smrc ve drc olduu hi dikkate alnmyor. Bir rpda Baktk, anlatk veya Her trl olumsuzluklara ramen biz birbirimizi tarz deniliyor. Tabii bu da olmaz. Kendini bu kadar bireysellie ve hafiflie kaptran bir iliki tarz, bandan itibaren sakat ve tehlikelidir, hayrl bir sonuca asla yol amaz. nk iinde bilin, deerlendirme, zmleme ve sayg yoktur; ucuz bir duygu veya ok doal bir gdsel yaklam var. Bu da herhangi bir ilikidir, asla devrim ilikisi deildir. Devrimci bir iliki tarz genelde kiilerle, zelde kadnla veya erkekle byle kurulmaz. Sonuta bu iliki tarz da kendi bana ileri mahvetmeye yeterlidir. Dikkat edilirse, ne geleneksel, ne inkrc, ne de yzeysel tarz asla zm olmuyor; zellikle kadn lehine asla bir sonuca yol amyor. Burada da ortaya kyor ki, zgr yaklam kolay elde edilecek bir yaklam deildir. nk ortam geleneksel tarzn egemenliine brakrsak, iki gnde partiyi ve dolaysyla ilikiyi bitirir. Krdistan toplumunun, hatta Trkiyenin gerekleri gz nne getirilirse, sorunlarn ne kadar ar olduu grlr. nkrc tarzn, ki partide epeyce yaanyor, yaknda ok ar sorunlar biiminde patlak vereceini veya kendini hissettireceini dnmemek mmkn deildir. nk byle davrananlar bir ilikiyle birbirlerini bulup kaabiliyor ve en kof bir skandal ilikisine yol aabiliyorlar. Adeta gdlerine esir olacak derecede en olumsuz ilikiyi balarna bela ediyorlar. Bu iliki tarznn veya inkrcln sonucu budur. Yzeysellikle kurulan iliki tarz, pamuk ipliine bal iliki tarzdr. Bunlar hibir ierii, abas ve mcadelesi olmadan, sadece bakarak birbirlerini kabul etmilerdir. Bu iliki hemen bozulabilir. Kald ki, kurulmas gereken iliki, kar-koca ilikisi veya duygusal iliki deildir. tibarl ve olgun bir yoldalk ilikisinden, ncelikle bir insan ilikisinden bahsediyorum. Biz iliki deyince, aklnza hemen Ne kadar birbirimizin olduk, ne kadar mal mlk olduk? sorusu geliyor. Bunda ise klelik gizlidir. ncelikle Biz ne kadar yolda olduk? denilmelidir. En yakc ve zgr yaklam biraz budur. Yolda olmak, ncellikle insanca ve arkadaa bir yaklam sahibi olmak demektir. likilere yoldalk llerini hakim klmak ok nemlidir ve kilit bir role sahiptir. Biz buna en byk deeri vermekle en dorusunu yaptk. ncelikle nasl yolda olunur, denilmelidir. Kim olursa olsun, nereden gelirse gelsin, seviyesi, rtbesi, ad, n, ya, mezhebi, dini ve ulusu ne olursa olsun soru udur: Temel yoldalk llerinde anlama var m, yok mu? Militanlk llerinde, nderlik llerinde gelime, anlama ve birlik var m, yok mu? nemli olan budur. Denilebilir ki, benim ilikilerde biraz baarl oluumun en temel nedenlerinden birisi de budur. Benim kendime egemen kldm iliki tarz udur: Her eye yoldaa bakacaksn; btn kesimler ve tm insanlarla ilikilerine yoldalk lleriyle yaklaacaksn. PKKde bunu ok az kii uyguluyor. Adam kendini biraz tecrbeli grr, aa kesilir; yeni grr, kle kesilir; kariyeri vardr, brokrat kesilir. Otoritesi giderek geliir, nderlii tanmaz ve kendini bir numaral nder durumuna getirmeye alr. Kendisine yetki ve sorumluluk verilir, onu tannmaz hale getirir. Ksaca, yoldalk llerini tutturamaz. Yoldalk llerine hkmedemeyen, kadn-erkek ilikilerinde de asla zgr bir yaklam temsil edemez. Kadn-erkek ilikilerinde dzey yaratlmak, olgunluk, ciddiyet, eitlik, zgrlk, sevgi, sayg, g ve kolay oynanamaz bir dzey salattrlmak isteniyorsa, ncelikle ucuz duygulara ve gdlere kaplmadan, temel yoldalk llerinde birbirimizle birlie var olup olmadmz iyi anlamak zorundayz. Bu konuda ne kadar srarl olsam da, genelde btn yoldalar Biraz feodal kalalm, airet ve aile etkilerini yaayalm, Kemalizmin etkisini yaayalm; dinimiz, mezhebimiz, cinsiyetimiz ve cibilliyetimiz bizi byle altrm, geleneimiz ve ahlkmz byle yetitirmitir diyorlar. Bunlar birden almaz, ama tm bunlardan ikyet edip daha ilerisini istiyorsanz, eskiyi amasn bileceksiniz. nk ikayet eden, zorda kalan ve daha ileri bir iliki biimini arzulayan sizsiniz. O halde kendinizi neden bunlarn gereklerine yatrmyorsunuz? Yani neden kendinizi militan llere ulatrmyorsunuz? nce devrim, yoldalk, rgt, sava, ordu, yurtseverlik ve parti ilikisi gelir. Ancak ondan sonra, sen ne kadar gzelsin, ne kadar sevgilisin, ne kadar duygulusun, ne kadar vazgeilmezsin, deerlisin, soylusun gibi szcklerin bir anlam olabilir. Btn bunlar vurgulamamza ramen, genel deerlendirmeler ucuz yaklamc, drc, tkayc, basitletirici, aavari ve kleletiricidir. Demek ki, doru iliki gelitirmek mcadele ister. Yani kolay iliki tarz yoktur. Dolaysyla yoldalk en youn savam ifade ediyor. Bu yama geldiim halde, bu ilikilerde kolayla ve yzeysellie kamyorum. Yani geleneksel, inkrc ve yzeysel iliki tarz itibar etmediim iliki tarzdr. Devrimci tarz, yoldalk tarzn deniyorum. Bu ok zor bir tarzdr, ama rgtlyor, partiletiriyor ve savatryor, bu anlamda gzelletiriyor ve sevdiriyor. Demek ki, bu tarz nemlidir. Bu anlamda nderlik zmleyicidir. Bu, g ister, en nemlisi de g iin aba ister ve ben bunu yllarn tecrbesiyle birletirerek salyorum. Sonu, dn iki kelimeyi konuamayan kyl kz, bugn korkusuzca, tek bana dalara kyor. Binlerce gen kzn niceliksel ve niteliksel anlamda erkekleri bile aacak dzeyde devrime katlmalar sz konusudur. Demek ki basit yaklamamm, geleneksel tarzdan ve inkrclktan eser yoktur. Bu nedenle ilgi yksektir, ok ciddi bir geli var, lm gze alyorlar. Yzlercesi teslim olmamann sembol ifadesi olarak bombalarla kendini paralyor. Bu byk bir yaklamdr. Bunun neden byle olduunu iyi zmlemeliyiz. Mcadeleye bu ak, her eyini ortaya koyu niindir? Buna deer bimek gerekir. Bir insan hayatn ortaya koymusa, k kle kadna tepkiyse, bunun zerinde ok duracaksnz. Eitimsizliine, programszlna ve rgtszlne are olacaksnz. Bir kyl kz ve kyl erkei saygy fazla bilmez; geleneklerin diliyle bir iki szck syleyebilir. Bunlar birbirlerine ok yabancdrlar. ki kelimeyi bir araya getirip konuamazlar. Salkl bir birliktelii asla dnemezler. Kaba cinsel bir yaklamla,

olsa olsa birletiklerini sylerler. Devrimde ycelii, siyasal, sosyal ve kltrel yaam arayan bir kii kendini nasl bu kabala terk edebilir? Devrim bir anlamda bu kabal, bu kyl yaklamn amak deil midir? Toplumun dier yars da szde kk burjuva iliki kurmutur, ama her taraf dklyor. lsz ve planszdrlar. likilerinin ieriinde ciddi bir ey olmad gibi, amac da yoktur. Bu, yzeysel duygulanmalar sonucu olumutur. Bunun salayaca birlik ve tatmin ne olabilir ki? Dolaysyla bu tarz iliki de zlyor. PKK zm derindir. Kyl kz da, niversitelisi de, evlisi de, bekr da zm PKKdedir diyor. Bylece bir kadn zgrlk hareketi ortaya kyor. Bir anlamda erkei de eitlie ve zgrle aran, dntrp gelitiren tarz yaanyor. Bunu bir adm daha ilerletebilir miyiz? Geleneksel yaklamlar yerle bir ediyoruz; inkrcl ve yine kadn dlamay bir tarafa brakyoruz. Yzeysellikleri de fazla itibarl klmyoruz. Buna ramen mcadeleye aklar ok fazladr; kurtulu ve zgrlk zlemleri hayli youndur. Bu bir admdr, balangtr. Eer bununla yetinirsek, kendi kendimize en byk ktl yapm oluruz. Bu kadar zgrlk taleplerine bir k ve zm bulamazsak, buna bir cevap tekil edemezsek, partinin dzeyini ikinci bir admla gelitiremezsek ok yazk etmi oluruz. kinci admdaki zm ne olmaldr? imdiye kadar zemini zgrletirmeye ak tutmakla iyi ettik. Herkes zgr geliyor. Kimse kimsenin mal, kars, klesi ve ucuz ak deildir. PKK ortamnda kadn ncelikle zgrl yaasn; Ben bireyim, dnyorum, tartyorum, karar verebiliyorum deme noktasna gelsin. Bu nemli ve temel bir admdr. Bu adm attrmadan, hi kimseye kendini gizleyip maskeleyerek ilikileri saptrma imknn vermemeliyiz. Bir adam einiz bile olsa, onu yoldalk izgisine ekmeden, zellikle kleletirici ve drc tarz ok ak olan ilikilerine kendinizi alet ettirmeyin. stedii kadar Sen benim malm, mlkm deil misin, sen geleneklere, hatta kanunlara gre eim deil misin? desin. Ne kanunu, maln m var, gelenek mi kald, bunlar bizim iin klelik deil mi? Yolda ol, benim artm budur diyeceksiniz. O, Benim duygularm var, sana balym diyecektir. Burada iine girilmesi gereken tavr tam bir militan tavr olmaldr. nce militan ol, saygdeer bir yolda ol denilmelidir. Bu, yceltici bir yaklamdr. Deerlendirmeler doru, ama pratikte gerekletirilmesi nasl olabilir? diye sorabilirsiniz. Erkek genellikle kat ve kadn da olduka kleletirilmi olduu iin, kadn hep boyun eiyor ve kolaylkla uzlayor. Parti iinde aldmz tedbirler bu nedenledir. ncelikle kii zgr olacak, yolda olacaktr. Dalarda, hemen hemen her yerde kadn ile erkek yan yanadr. Yoldalar Atele barut bir yerde durur mu? diyorlar. Bu kaba bir yaklamdr. Ortada ne ate, ne de barut bulunuyor; burada insan, insann zgrl ve erefi var. Bu, ateten de, baruttan da daha nemlidir. Kaybedilen haklar ve kiilikler gdlerle, atele, barutla izah edilerek alamaz. nk onur ve eref isteyen sizsiniz. Kendimizi ilikilerde neden dreceiz? Neden kendimizi yakacaz? Bu, ilkel bir iliki tarzdr. Karsnda ok deerli bir yolda aday var, ama o ok ilkel duygularyla bakar, ok kaba bir ilgi gsterir. Bu basit bir kyl kzysa, bir kyl kocas aklna getirir, eer bir erkekse unu nasl ezeyim, bitireyim, malm mlkm yapaym der. Bunlar kaba ve irkin yaklamlardr. nsanlar aras iliki bu kadar ucuz olmamaldr ve kendimizi buna byle ucuzca terk etmemeliyiz. Burada ikide bir ak arklar syleyelim, her an sevgi trklerini haykralm da demiyorum. Biz bu tr ucuz yaklamlardan da uzaz. Ama saygl olmay bileceiz, sevmenin kanunlarnn ne olduunu anlayacaz. Ucuz ilikinin olamayacan belirttik. Birbirine hakaret etme, birbirini inkr etme de olmaz. nk devrime katlmaya cesaret etmi, hayatn ortaya koymutur. Devrime katlan insan gzel insandr; bu insan birinci adm atm, sava gze alm, bir yerde kendini adamtr, bu da gzel bir admdr diyeceksiniz. Bilinlidir, rgtten anlyor, bu insanla konuulabilir, bu insan giderek sevilebilir diyeceksiniz. Bylece bir sevgi ba da geliebilir ve bu gzeldir. Bunun anlalamayacak bir yn yoktur, bunun benimsenmeyecek bir yan da olamaz. Madem koullar yerli yerinde ve gerekler hakimdir, o halde bu insanlar hem konuur hem de sever. Bunlar hata yapmaz, kolay kolay yanlla girmez. nk temel gereklere uyum kabiliyetleri veya ballklar kesindir. ncelikle yoldatrlar, savadrlar. Grevleri her eyin stnde tutuyorlar. Onlarn zel ilikilerinin, sevgi ve sayg ilikilerinin hemen hepsi btn yoldalarda btnn ayrlamaz bir paras gibi vardr. Yoldan sevmeme, onu hor grme bana gre bir sutur. llerim var; bu lleri anlayan biri herkesi sever, ister erkek ister kadn olsun, ona deer verir. Onu basite almak, ciddiye almamak bir su durumunu ifade eder. Sevgi ve saygy genelletireceksiniz. Ondan sonra zel ilikiye de anlam verilebilir. Zaten zel iliki, genel ilikinin bir parasdr, genel sevginin ayrlmaz bir parasdr. Bu dzeye gelmi bir iliki tarz, zgr iliki tarzdr. Bu iliki tarzndan sadece karlkl glenmeler doar, zgrlk doar, ycelik geliir, sevgi katmerleir. Sevgiyi alma ve savaa dntrrsnz; devrim srecindeyseniz devrimi yaparsnz, ekonomik kurulu dnemindeyseniz ona yneltirsiniz. Yani sevgi her almann kayna olur. Kadn-erkek ilikisi bir lkenin kurulu kayna olur, bir sava baarma kayna olur, kltrde ve sosyal gelimede ilerlemenin kayna olur. Bu dzeyi yakalamak zordur, ama siz de onun savamn veriyorsunuz. Sabrnz ve abanz yetersizse gidereceksiniz. Ben ilikiyi biraz bu temelde ele aldm. Gryorsunuz ki, sevgiyi gelitiriyorum. Halkn ve kadnlarn hepsi beni sever. Ben kendimi sevgi kaynana dntrdm. liki tarz benimki gibi olan bir grup yolda daha olsa, gelimelerin hz nasl olur? Arkadalarn abalarn kmsemiyorum, ama bana gre abalar geri ve yetersizdir. Ben nereye gitsem tutku, coku ve sevgi yaratyorum. Gittiim yerlerde Her zaman savaa varz, her trl fedakrla hazrz diyorlar. Bunu kiilik tarzm salyor ve bu doru bir tarzdr. Olduum her yerde gnller alr, dnceler netleir ve geliir. Gven sonuna kadar vardr ve insanlar kendini eit ve zgr hisseder ve konuurlar. Olumsuz olan her eye kar kabilir, gzel olan her eyi talep edebilirler. Bu, gzel bir yaama ekli, iliki eklidir. Eer byle deilsem bana yklenin, Kendini daha iyi savatr, daha iyi rgtletir, daha iyi sevdir deyin, ben yaparm. Kald ki, tarzm da zaten budur. Ayn hususlar militan iin de geerlidir. slubunuzu, rgtllk ve savalk dzeyinizi gelitirin, kendinizi sevdirin, bunu doru yapn, emeinizle yapn ve oynamayn! Kiiliinizde geleneklerden, inkrclktan ve yzeysellikten eser brakmayn! Byle yaklarsanz sevgili bir yolda olursunuz; o zaman herkes sizi sever, sayar, hrmet eder. Bu insanlarla da her trl devrim baarya gider, toplum kurulur. Bu, kiinin kendini younlatrmasyla, zmesiyle, ilerletmesiyle, partilemesiyle, her gn artan oranda kendini sava ve rgt gereine katmasyla mmkndr. Ben de byle yapmadm m? Bu, rgtlemeyle, propagandayla, dolaysyla dnce ve teoriyle oluyor. G kayna olmasaydm ve bunlar gelitirmeseydim, tek bir kii bana inanr myd? Kendi karnm bile doyurabilir miydim? imdi ise bir ordu besliyoruz. Bu, teoriyle, rgtlemeyle, onun eitimiyle, ekici,

birletirici ve yceltici slubu ve tarzyla oldu. nsanlara ycelmenin ve kurtuluun mmkn olduunu gstermemle oldu. Kadnlara daha onurlu, eit ve zgr bir yaam haklar olduunu ve bunlarn devrimle mmkn olacan kendi pratiimde defalarca gsterdim. Sonu olarak ok yksek bir kadn katlm, ok yksek bir kadn ilgisi geliti. Giderek zafere yryen bir devrim gerei ortaya kt. Dorusu biraz byledir. rgtlenmedeki Baar Dzeyi zgr Yaama Yaklatrr Bir insana bu kadar yklenme ender gerekleir. Siz de aynen benim gibi yapn demiyorum, ama hi olmazsa ortaya kan sonular zmseyin. Yapabileceiniz ok nemli grevler var, onlara baar ans verdirin. Birok imkn hazr sunulmutur. Hi olmazsa bunu kendi gelimenize dntrn; kolay yenilmeyin, kendinizi drmeyin. Seviyenizi srekli yceltin. zellikle siz kadnlar toparlanma ansn yakaladnz. Bu, zgrleme imkn veriyor, her trl erkek egemenliine, drc ve horlayc etkilere kar iyi bir frsattr. Bunun iin rgtlenin, hatta kadn ordulamanz yetkinletirin. Birey olarak glenmek yetmez, kurum olarak da glenmeniz gerekir; her dzeyde ordulamanz ve kurumlamanz saladnzda, erkek egemenlikli etkilere ve kiilere kar ok iddial bir duruma gelirsiniz. nk arkanzda gcnz, programnz ve kararnz var. Bu hakknzdr, emekle kurmusunuzdur, dolaysyla taleplerinizi gerekletirebilirsiniz. Bu hususlar zerinde younlayoruz. Bu temelde bir gelimeyi kadn hareketine salattrdmzda, biraz daha derinleme, daha radikalleme ve baz sonulara daha gl ulama imkn dahiline girer. Bu byk aba ister, sabr gerektirir. Bunun iin militanca bir yaam da gerekir. Her eyden nce salam kadn yoldalarn varlna ihtiyac iaret eder. nk kadn ordusu kuracaksnz; bunun da nderi, karar gc, retim gc olmak gerekir. Bunun iin eitiliyorsunuz, buna hazrlanyorsunuz. Bu adm baaryla atabileceimize inanyorum. Bu adm da attmzda, olduka nemli kazanmlar daha arpc bir biimde yaamamz mmkndr. Gerillada kadn ordulamas gerekli midir? Kadn birlikleri nasl oluur? Kadnlarn bizzat kendi kendilerini ynetmeleri gereki midir? Bu hususlar tasar halinde tartlyor. Kadn gc fazlasyla younlatna gre, kadnn askeri ve siyasal ordulamas denenmeye deer bir konudur. Eer tutarlysanz, birlie, rgtlenmeye ve ordulamaya giden halkn ve kadnn konumundan kaynaklanan sorunlara ok kkl cevaplar vermek istiyor ve buna inanyorsanz, bunu gze almalsnz. Nasl bizim toplumumuz ok provoke edilmise ve srekli didime halindeyse, kadn belki de on kat daha fazla bu haldedir. Birbirini kabul etmeme, kskanma, ekememe, kadn rgtlenmesine inanmama ve kendini onun gereklerine yatrmama sizi kaybetmeye gtrr. Nasl halk olarak kendimizi ordulatrp taleplerimizi sralayarak baaryorsak, siz de bir kesim olarak, bir halk olarak, bir millet olarak -zdeletirme anlamnda belirtiyorum- cins rgtlenmenizi yaparsnz. Ordulam bir g haline gelmeniz iin militanlarnz ve szcleriniz var. G olduunuz ortaya kmtr; serhildanda, gerillada, hatta birok devrimci grevde, kltrde ve diplomaside rol oynuyorsunuz. O halde taleplerinizin nnde durmak zordur. Nasl bir erkek ekillenmesi, nasl bir iliki istiyorsunuz? Erkek egemenlikli ilikiler yerine, nasl eit ve zgr bir iliki istiyorsunuz? Hatta nasl bir toplum, nasl bir sosyalizm, nasl bir demokrasi istiyorsunuz? Kendiniz bunlar maddeletirebilirsiniz. Bu daha doru olabilir. Deneyimler gstermitir ki, bir kadn veya erkek devrimcinin ballkta, eitlikte ve zgrlkte birbirini yanl anlamas, bask altna almas ve eit grmemesi mmkn deildir. Bu tr duygusal veya sbjektif yaklamlar fazla itibar grmemeli, objektif yaklamlar esas alnmaldr. Bu da g olmaktr, onun rgt ve ncs olmaktr. Kadnn kendini savunma mekanizmalar olursa, bir erkek bir kadna hakszlk yapmak istese bile, rgt topyekn buna kar durur. Byle olursa, erkek kadna hakszlk yapamaz. Her gn yaanan binlerce hakszlk olay var. Tek tek erkeklerin zihniyetine, kocann veya yetersiz yoldan iyi niyetine snarak zm bulamazsnz. Kendi ordunuza ve rgtnze dayanarak zm bulmanz en gereki tarzdr. Buna dayal iliki araynz, hatta kendi sevginizi, beeni dnyanz, topluma vermek istediiniz kadn dnyanz ve zlemlerinizi gerekletirebilirsiniz. Yol ardna kadar almtr, saflara akyorsunuz. Bu unu gsteriyor: Kadn kurtuluuna yol vardr, g birikiyor. Geriye bunu ilemek, rgtlemek ve buna nderlik etmek kalyor. Bu da size den bir grevdir. Kendi kendini rgtlemeyen bir halk kledir. Kendi kendini rgtleyip ynetemeyen bir cins de kledir ve klelikten kolay kolay kurtulamaz. Her eyden nce rgtlenmeye inanmalsnz. rgtlenmenin gereine inandktan sonra, rollerinize gre kendinizi hazrlamalsnz. Sava istiyorsunuz, ok yakc gerilla zleminiz var, rgtsel almalarn iindesiniz. Bunun nderliini ve rgtlenmesini de yaptktan sonra erkek dnyasna merhaba deyin. Kendi zlemleriniz, topluma ve her trl ilikiye yaklamda bir dnyanz var. Ona gerekleme ansn byle bir gle vermeniz imkn dahilindedir. nmzdeki dnemde de kadn ordulamasna elimizden gelen katky sunacaz. u an olduka bilinleniyorsunuz, zgr bir kiilik olarak srece katlyorsunuz. Bunlar salkl bir rgtleme iin gereklidir ama yeterli deildir. Kadrolamanz biraz daha ilerlettikten sonra, birok grev sahasna grevli, hatta nder dzeyde ykleneceksiniz. Gelitireceiniz rgtlenmeler ve bundaki baar dzeyi sizi kesinlikle zgr yaama yaklatracaktr. En gereki tarz budur ve buna yksek deer biiyoruz. Bunu her zamankinden daha fazla dnme, tartma, karara balama ve zellikle pratie geirme vazgeilmez bir uranz olmaldr. phesiz bunlar parti btnl iinde olur; yine erkek yoldalarla tartma ve grev blm esprisi iinde olur; aykrlk ve ekime iinde deil, uyum iinde olur. Kadn ordulamas, genel parti, ulusal kurtulu ve sava grevlerine zt yaklam deildir, yartr; En iyisini biz de ordumuzda yaparz biiminde bir zm gc olma anlamna gelir. Bu ansnz mutlaka iyi deerlendirin. Tarih bu frsat her zaman vermez. Kmsenmeyecek abalarla ortam biraz hazrladk. Bu frsat gerekletirilmeye doru yz tutuyor, ama iin sahibi sizsiniz. Daha fazlasn beklemeyin. Biz katkmz yine srdrrz, ama sizin de yapmanz gereken birok i var. zgr kiilik sizindir. Kurumlamas gereken kiiler sizlersiniz. Sava ve ynetici olarak kendinizi mutlaka kabul ettirmelisiniz. Savamnz her sahada -askerlikte, siyasette, kltrde ve diplomaside vermeli, kendi renginizi topluma ve uluslamaya katmalsnz. Devrim kadnn katld ve rengini verdii bir devrim olmaldr. Bizim ulusumuz, kadnn kendini bu temelde katt bir ulus olmaldr. Bu ne kadar gerekleirse, devrimimizin enternasyonal deeri de o kadar ycelmi olur.

Kadnn Ordulama stei zgrlk steiyle Balantldr Gerilla ordulamasnda kadn gerei neyi ifade eder? Buna aklk getirmek nem tar. unun iin nemlidir: Gerilla daha ok erkek iidir biimindeki geleneksel yaklam bizde hayli etkilidir. Kadnn da bu konuda fazla iddiasnn olmamas veya en azndan fiziki, ruhi ve siyasal alardan kendini tam katamamas, ikincil planda ve sradan ele alnmasna yol ayor. Yani erkek ordulamasnn bir eki durumuna gelme tehlikesi vardr. Kadn neredeyse erkein glgesi altnda hareket ediyor. Pasif, kendi zgrlk talebiyle uyumayan ve gerillay kendi kimliini zgrletirmenin bir arac olarak grmeyen, erkek ne derse ona klece evet diyen veya kendiliinden uyum gsteren yaklamlar var. Kendini olumlu ve olumsuz btn ynleriyle deerlendirip katabilmekten uzak yaklamlar iindedir. Toplum iindeki dzenleni neyse, onu saflara yanstma gibi bir tehlike sz konusudur. Bu nedenle gerillada olsun, siyasal faaliyetlerde olsun, kadn rgtlenmesi ve ordulamasnn zelliklerini, zgnln ve kendi talepleriyle ortaya kn salama almak byk nem tayor. Bunu yapamazsak, kadn zgrl bir yerde boa km olur. Bu konuda Ne de olsa devrim olacak, herkes hakkn alr yaklam gsteriliyor. Bir zamanlar Trk Solu da bize, Biz Trkiyede devrim yaparz, ulusal sorun da kendiliinden zlr diyordu. PKK deneyimi gsterdi ki, biz byk bir ulusal kurtulu devrimi yapmadan ne Trkiyede devrim olur, ne de Krdistan halk zgrleir. Bu, kadn sorunu iin de geerlidir. Devrim gerekleirse, kadn kendiliinden kurtulur denilmemelidir. Birok devrimde yaklam byle olmu, ama kadnn kendiliinden kurtulamad da ortaya kmtr. Dolaysyla tpk ulusal sorunda olduu gibi, kadn sorununda da kurtuluu kadnn bizzat kendi dncesi, rgt ve eylemiyle salamas gerektii aktr. Kadnn bu konuda zgcn ortaya karp konuturmas byk nem tar. Mevcut gerilla faaliyetlerimiz, hatta kitle almalarmz kadnn zgrlne katk salyor ve eskisiyle kyaslanmayacak gelimelere yol ayor. Ama biz hala bunun yeterli olduunu ve gelimelerin salama alndn syleyemeyiz. Her an eski anlaylar ve tutumlar hortlayabilir, hatta eskisinden daha olumsuz gelimelere de yol aabilir. Zaman zaman geleneksel yaklamlar hortlatlyor; erkekle ilikiler en tasfiyeci ve en haince kalara kadar yol aabiliyor. Ciddiyetten uzak, yzeysel yaklamlar ortam bulandryor. Yani yce zgrlk amacyla yola kld halde tersi sonulara yol almas ska rastladmz olaylardandr. leri genel anlamda Devrim olur, zgrlk kazanlr dzeyinde ele almadan, geleneksel, inkrc ve yzeysel yaklamlar ve kk burjuva liberal tutumlarla kendimizi aldatmadan, eksik veya yetersiz brakmadan, zgnle gre zm yolunu aka ortaya koyan, bunu da rastlantya ve kiilerin niyetlerine terk etmeden, rgtl, ynetimli ve denetimli bir yap ve kurumlamayla salama almann en doru tutum olacan belirtmek zorundayz. Bunlar kavrayp gereklerini yerine getirme greviyle kar karya bulunmaktayz. Tartmay bu ereve dahilinde yapmak gerekir. Sol sekter yaklama dmeden, yani Erkek egemenliine karyz tavrn Tmyle erkeklere karyz tavrna dntrmeden, yine ok sa ve liberal Genelde devrim olur, hakkmza deni de o zaman alrz anlayna dmeden erkek egemenlikli btn zellikleri grp eletiren ve amaya alan, yine kendini genel devrime ve liberalizme terk etmeden daha imdiden gnlk olarak kendi zgr kurtulu yolunu aydnlatan ve bunun abasn ortaya koyan tutum iinde olmak en dorusudur. Dolaysyla eitim ve rgtlenme byk nem tar. Hele sra ordulama iine geldiinde daha fazla younlamak gerekir. Bu gerekeler gz nne getirildiinde, bata gerilla olmak zere eitli faaliyetlerde kadn ordulamasn ve rgtlemesini gelitirmek; zgrln garantiye alnmas asndan gelecee ertelemeksizin bunu gnlk olarak hemen imdi gerekletirmek byk neme haizdir. Gnlk olarak zgrlk eyleminizi ruhta, dncede, rgtlenmede ve yaamda salamak, zmsemek ve yaatmakla sorumlu olduunuzu, abalarmzn srekli ve youn olduunu kavrarsak, gerek bir kurtulu faaliyetinden bahsedebiliriz. Ancak o zaman kimliimizin, zgrlmzn, taleplerimizin ve amalarmzn gereklemesine gereki bir tarzda katk salayabiliriz. Halklar, snflar ve her trl topluluklar hak talebinde bulunduklarnda, kendilerini bakalarnn insafna terk etmeden, yalvarp yakarmadan, kendi eylemlilikleri ve bunun rgtllyle cevap aradklarnda en dorusunu yapm olurlar. Kendi hak talebini bilince karmayan, hatta programlatrmayan, rgtlemeyen ve eyleme geiremeyen, sadece bakalarna yalvaran bir yaklam tehlikelidir. Byle bir yaklam kadn gereinde olduu gibi, Kocam her eyi verir, yaknlarm ve akrabalarm snamdr der veya el ap bol bol Allaha dua eder, dileklerini belirtir, kurtuluu byle grr. Bu yaklamn ne kadar yanltc olduunu gnlk yaamdan iyi biliyoruz. Bunlar iyi dostlara snarak ve koltuk deneklerine dayanarak yol alacaklarn sanrlar. Parti iinde de zellikle ynetim konumunda olan erkeklere dayanarak kendilerine yer yapabileceklerini dnrler. Bu, kadnda biraz da alaltc ve boyun emeci bir yaklamdr ve hayli gelikindir. Bamsz ve zgr gelimenin bununla salanamayacan, burada bandan itibaren boyun emenin esas alndn, bunun da deiik bir klelikle sonulanacan unutmamalyz. Btn bunlar saflarmzda halen yaygnca yaanyor. Biz, bunu nlemek istiyoruz. zgrlk z kimlik ve z savamla olur. Birilerinin himayesine snarak, herhangi bir ynetim gcne dayanarak ve bu konuda kadn kiiliini ucuz kullanarak zgrleeceini sanmak kendini aldatmaktr. Bu yaklamlarla olsa olsa ikiyzl, kendini aldatan ve uzlaan yeni bir kle tipi ortaya kar. Gereki olma gerei aktr. Parti iinde ve dnda, her yoldaa ve yakn veya uzak her dosta kar z kimlikli, kendini yitirmeyen ve zgcne gvenen bir kiilie ulamanz gerekir. Bu yaklamn doal sonucu ordulamadr. Kadn ordulanca bireysel taleplerin gereklemesi, kimliin ve zgrln gndemlemesi daha gereki olur. nk hak yalvarmayla ve en yaknlarna snmayla deil, gle alnr. G de rgtlenme ister. Bunu iliklerinize kadar hissetmek durumundasnz. Bu adan nderlik gereine ucuz ve yzeysel balanmay anlamsz buluyorum. Militan kimlikle, dnce ve rgt gcyle yaklam yerine, yaygnca yaanan yzeysel ve ok eitli sbjektif niyetlerle Allaha balanr gibi balanmay geri bir balanma tarz olarak deerlendiriyorum. Kadn buna olduka yatkn hale getirilmitir ve bunu atrmak gerekiyor. Bunun da yolu zgr rgtlenmeden geiyor. Kadnn askeri, siyasal, sosyal, ekonomik vb. rgtlenmelere kendi talepleriyle ve rgtllyle katlmas en dorusudur. Dnmek, tartmak ve kararlamak bu iin gerekleridir. Bu tr sahalara rgtl girildiinde ciddiye alnrsnz. Eskiden bir erkein hemen her kadna dayatt egemenlii, geleneklerden ald gc konuturmas veya bir kurumun kendini ayrcalkl grmesi biraz snrlanr. stediimi yaparm, istediimi dayatrm, kanundur, boyun emelisin anlayn nlemenin ve Benim de kimliim var, haklarm var, taleplerim var diyebilmenin yolu, Benim de gcm var, rgtm var demekten geer. Madem btn ulusal haklar ve snfsal talepleri gerilla ile alyoruz, kadn da kendi kurtuluunu biraz gerilla ile

10

salayacaktr. Bu da gerilla ordulamasyla olur. Kadn ordulamas gerilla ordulamasnn bir parasdr, bu ordulama iindedir, ama zgnl vardr. Bu zgnl de gerilla ordusuna yansyacaktr. Toplumda olduu gibi tmyle erkeklerin inisiyatifinde, bilinli veya kendiliinden onlarn himayesi ve hakimiyetinde olan bir gerilla ordusu deil, kadnn da dnd, tartt, ynettii, rgtledii ve denetledii bir ordu gcne kavuarak gerilla ordulamasnda yerini tutmas daha gerekidir ve zgrlk talepleriyle balantldr. Fiziksel durumlar engel olarak ileri srlmemelidir. Kadnn fizii dayanmaz veya Kadn zor ilere gelmez, evde nasl mutfak ileriyle urayorsa orduda da yle yapsn denilemez. Erkei de, kadn da her ordu eri mutfakla urar, ama bunu ounlukla kadna havale etmek gereki deildir. Yine dier altyap ilerini, yani toplumdakine benzer ileri hep kadna havale etmek doru deildir. Dolaysyla btn bu iler yaplr, ama sava ileri de, eylem de yaplr. Bu konuda en az erkek kadar kadnn da iddias vardr diyerek tavr belirlemek ve kurumlamay buna gre hazrlamak en dorusudur. Pratikte kadn ordulamas nasl olabilir? rnein, Botan Eyaletinde Genel Komutanlk vardr. Genel Komutanlk ve Askeri Konsey iinde kadn yapsn temsil edecek kadar ye bulunur. Burada erkek de, kadn da temsil dzeyi bulur. Cepheyi temsilen erkek de, kadn da yer alr. Tabana doru birliklerin tekili, erkek birlikleri, kadn birlikleri vardr. Karma birimlere ihtiya duyulursa, zaman zaman karma birimler haline de gelinebilir. Baz erkek birimlerinin almalarnda kadnlar, kadn birimlerinde de erkekler rol oynayabilir. Bunlar geici veya srekli olabilir. Ama tmyle karma olmas gerekleri zorlamak olur. Bata belirttiimiz gibi bu, zgrle ve gereklere gre rgtlenmeyi bulanklatrmaya, talepleri mulaklatrmaya ve hatta boa karmaya gtrr. Dolaysyla erkeklerle bayanlarn aralarnda hibir fark yokmu gibi, ayn birimler iinde yer almalarn fazla esas almamal veya tmyle byle yapmamalyz. Birimlerin ayr rgtlendirilmesi daha sonu alc olunacan aa karyor veya tarihsel ve toplumsal gerekliin, yani devrimci yaklamn bir gerei oluyor. Burada mutlaklatrma yoktur, ama zgnl gz ard etme de sz konusu deildir. Mangadan tutalm, varsa bir alaya kadar kadn rgtlenmesi de oluabilir. Kimi sava, kimi komutan, kimi eitmen, kimi lojistiki olur; yani bir ordu rgtlenmesi nasl gelitiriliyorsa, kadn rgtlenmesini de yle gelitirmek uygundur. Kendi kendilerini eitme, rgtleme ve z gle yrme salanmaldr. Belirtilen hususlarn eyleme geirilii bizzat bu birimlerce yrtlmelidir. Erkek birliklerinin yan banda olunaca veya birlikte harekete geilecei de aktr. ok ayr bir kadn rgt ve sava yoktur, savam paraleldir. rnein, sava blgelerinde hem erkek birlikleri, hem kadn birlikleri var. Bunlar iblm yapar, birbirlerine destek olur ve dayanak sunarlar; ama i ie karmazlar ve birbirlerinin iinde erimezler. Ortak eylemler olabilir, ama baz eylemleri bizzat kadn birlikleri yapabilir, bu da yadrganmamaldr. Baz eylemleri de erkek birlikleri yapar. Savata hem ortaklaa yaplacak eylemler, hem de ayr birimlerce yrtlecek eylemler vardr. Bu tarz bazen daha baarl olabilir. Kadn birlikleri tmyle erkeklerin himayesinde savarsa, erkek himayesi ortadan kalktnda kadn ordulamas da biter veya Erkeklerin yardmna hi ihtiyacmz yoktur, sonuna kadar kendi bamza savarz yaklamlar u noktalardr ve doru deildir. Dayanma ve paralellik her zaman gereklidir. Ama zgnlkleri btnyle inkr etmek, bir koltuk denei gibi hep dayanak aramak, Erkeklerin himayesi olmadan kadn birlikleri yryemez ve savaamaz demek, kendi zgrln, kimliini ve kiiliini inkr etmek demektir. Bu anlaylarla kesinlikle zgrleme olmaz. Bu nedenle ordulamaya doru bir yaklam gelitirmek gerekir. Gerillaya byle yaklam nemli ve gerekli olduu gibi, bunu siyasal rgtlenmeye de yanstrz. Unutmayalm ki, binleri aan bir kadn katlm var ve bu da objektif olarak ordulama demektir. Bu adan bu sorun acil zm ister ve nmzdeki dnemde bir an nce kadn birliklerini yetkin bir tarzda oluturup harekete geirmek en dorusudur. Siyasal ordulamaya ilikin olarak serhildanlarn daha ok kadnn gerekletirecei bir eylem tr olduunu, hatta kadnn nclk etmesinin doru olduunu belirmitik. imdi daha deiik grevler ortaya kyor. Gsteriler, siyasal ve rgtsel faaliyetler, gazete satm ile yayn ve datm, sokak gsterileri ve hatta eylemlilii de kadn ordulamasndan katk bekleyebilir veya bu rgtlenme epey gelimeye yol aabilir. ehirlerde dmann en az denetleyebilecei kesim kadn kesimidir. Dman dadan inen erkek gerillay abuk tespit edebilir, ama kendini iyi kamufle etmi kadn en az dikkati ekecek konumdadr. Dolaysyla ehir faaliyetlerinde, siyasal almalarda, serhildanlarda, hatta eylem birliklerinde kadn rgtlemek byk nem tayor. Legal ve illegal almalarda, iddet eylemlerinde ve barl eylemlerde kadn gc byk oranda harekete geirilebilir. Bu konuda ciddi eksiklikler var. Bunlar gidermek iin younca zerinde durmak gerekir. Da koullar eitli nedenlerle ihmal edilmemekle birlikte, kadn iin imdilik ikinci planda ele alnmas daha dorudur. Ama ehir iinde, hatta krsal ve ovalk alanlarda kadn tekilatlanmasn ok ynl gelitirmek, hem siyasal, hem barl, hem de iddetle savar tarzda tam anlamyla bir ordulamaya kavuturmak yakc bir grevdir. Ordulama iin koullar olduka mevcuttur. Binlerce kadn mcadeleye katlmak istiyor, ama bilinsiz ve rgtszler, dolaysyla rollerini oynayamyorlar. Bu konuda kadrolarn nne ehir, ova veya ky alanlarndaki kadn rgtlenmesini, bu kadnlarn eitilmesini ve ynetilmesini temel bir grev olarak koymak ve bunun baars iin srarl olmak byk nem tar. nk buralarda kadn hem say olarak fazladr, hem de cesaretlidir, kaybedecei hibir eyi yoktur. Eylem yapmay ok istiyor, ama aresizdir. Neden? nk bilinsiz ve rgtszdr. Dolaysyla parti ve parti kadrosu da bilin ve rgtlenmeyi tarmakla sorumludur. Bylesine muazzam bir devrim potansiyelini harekete geirmekle zaferin ne kadar gelieceini ve gerillann muazzam bir destee kavuacan gz nne getirdiimizde, yaplmas gerekenin bu potansiyeli eitip rgtleyerek savatrmak olduu aktr. Bu yakc grevin zerine her zamankinden daha fazla yrmeli ve bu grevi biraz benimsemeliyiz. nk kadn hem legal hem de illegal olarak rahat rgtlenebilir, kendisini kamufle edebilir, en kuytu yerlere kadar girebilir. Bu biimiyle ok eitli insanlar, kadnlar grevlendirilebilir. Bu da muazzam bir rgtllk ve ordulama demektir. Ama buna ilgisiz kalnyor. Elime silah alr, Krolu olurum edebiyatyla yaklalyor. En byk eylemliliin gizli rgtlenme olduunu unutmamalyz. Gnmzde en byk yiitlik rgtllktr. ok iyi rgtlendiinizde, en kahraman ii yapyorsunuz demektir. Ustalar, Proleter devrimciliin en temel zellii rgtsel zelliktir derler. Benim de en temel almam rgtsel almadr. Ben rgtll gelitirerek silah ynetiyorum, silah gelitiriyorum. Dolaysyla rgtlenmeyi byk tutkuyla, En yaman eylem tarz, en gl alma budur diyerek benimsemelisiniz. Bu konuda kadn rgtlenmesi hem ok kolaydr, hem de sonu alcdr. Belirttiim gibi, kullanlmayan bir potansiyel vardr. Bu potansiyeli ilemek ve harekete geirmek, gerilladan ve dadaki faaliyetten daha az nemli deildir.

11

ok eitli rgt biimleri dnlebilir. Buna ocuklarn ve yallarn rgtlenmesini de dahil edebiliriz. ok atak kadnlar vardr, bunlar eylem yapabilir. Eitilmi olanlar vardr, bunlar rgt ve serhildanlar ynetebilir. Bazlar illegal, bazlar legal alabilir; bazlar kltr kolunda, bazlar ekonomik faaliyetlerde, bazlar sosyal giriimlerde nclk yapabilir ve dolaysyla herkes bir ie koturulabilir. Proleter devrimcilik, grevleri byle anlayan devrimciliktir. Grdm yanlgl bir yaklam da, sanki eline silah almazsa havas yerine gelmezmi gibi, hatta devrimci olunamazm gibi bir yaklamdr. Bu, macerac bir anlaytr. Kald ki, silahn da hakkn vermekten uzaklar. Silaha ucuz yaklamak, bombay eline ucuzca almak kendimize yapabileceimiz en byk ktlktr. Yzlerce kadn bombayla kendini imha etti. yle yapacaklarna iyi bir illegal rgt olsalard, ok daha faydal bir i yapm olurlard. Ne yazk ki, rgtlenmeye ve onun uygun biimlerine kendilerini katamadklar iin da gibi yoldalar, kadnlar kaybettik. Yaananlar kader deildir. Bunlar kendini doru deerlendirmemekten ileri geliyor. Biraz kamufleli ve kendi kimliine uygun zelliklerle allsalard, sonu adeta muazzam bir ordulama olur ve gerilla glenirdi. Byle kadnlar zamannda gerillaya katlsalard, ok daha stn baarlarn sahibi olabilirlerdi. Ama hi rgtlenme yapmamlar, kitleyi hi tanmyorlar, siyasal faaliyet yrtmemiler. Gelir gelmez eline silah alyorlar ve o da bana bela oluyor. Ne fizii kaldryor, ne de tecrbesi ve bilinci vardr. Bu nedenle bunu dzeltmeye alyoruz. Gerillada ve siyasal faaliyetlerde kadnn enerjisini daha verimli ve gereki bir tarzda devrime katmak biraz byle oluyor. Her zamankinden daha fazla bunun zerinde dnmeliyiz; bu konuda plan ve taktik gelitirmelisiniz. Tekdze ve ok uzlac bireysel yaklamlarla kendi kendinizi tasfiye etmemeli, verimsizletirmemelisiniz. En kapsaml ve yapabileceiniz bir almann militan olmak iin gerek kendinizi deerlendirmeyi, gerekse pratie katmay ve bunu ustaca becermeyi anbean vazgeilmez bir grev bellemelisiniz. Kendinizi grevlendirme konusunda yanlgl olmamal, ok gereki bir deerlendirmeyle birlikte kendinizi pratie katabilmeli, yapabileceiniz ileri mutlaka yapmalsnz. Gcnz aan ve fazla gereki olmayan taleplerle kendinizi bomayn. Herkes kendisi iin en verimli almay ve bunun nasln bilir. Bu dada da olur, ehirde de olur, ovada da olur. Kendini gereki deerlendiren ve katan kii uzun sreli savaa gre roln daha iyi yerine getirir, yaar ve yaatr. Partinin de doru bulduu grev anlay budur ve g verdii tutum da byledir. PKKde Yaanan Bir Sevda Savadr Yaama ve savaa zgr kimlikle katlmay baarmalsnz. Kimliime ve kiiliime hakimim, parti ve kitle iinde girdiim her iliki devrime hizmet eder noktasna gelmek gerekiyor. Unutmayn ki, yaklamlarnza, zellikle de yakn dnemdeki yaklamlarnza damgasn vuran ey basit kadn hafifliidir. u ilikim oldu, u dayatmayla karlatm diyerek mutlaka bir klelik balantsn dile getiriyorsunuz. Kendinizi srekli dedikodu ve bozgunculukla uratrmsnz. Artk buna son vermelisiniz. Gelitirmi olduumuz kapsaml zmlemelerden sonra, btn ilikilerinizin yaam tarzmza uygun, btnyle zgrle gtren, bu konuda yalnz kendinizi deil erkei de hizaya getiren ve dzelten bir tarzda olmas gerektii aktr. Koca, e, dost, sevgili, ne olursa olsun bunlar gemite yaygnca yaadnz hususlar olduu iin belirtiyorum-, bu konularda artk kendinizi dzeltmelisiniz. Bunu da dedikoduya boarak, bir bunalm meselesi haline getirerek deil, iyi bir zeletiriyle kendini gzden geirerek ve zellikle bu zmlemelerin nda dzelterek yenilemelisiniz. Gemite klelik ilikilerinde bulundunuz diye kimse sizi sulamyor. Neden bu durumu byle yaadnz diye mahkm da edilmiyorsunuz. Ama izlerini ve kalntlarn her gn sorun yapp bunalm ve dedikodu gerekesi yapmak artk kabul grmyor. nanyoruz ki, burada oluturduumuz ilikiler ve gelitirdiimiz yaam dzeyi, kiiyi zl olmaya ve zl katlma gtrecek kadar gldr. Artk zgr tercih yapyorsunuz. Kime nasl yaklalr, ne konuulur, ne tartlr, ne sevilir, ne sevilmez, ne saylr, ne saylmaz, ne kabul edilir, ne kabul edilmez gibi hususlar artk ayrt edebilecek dzeydesiniz. Kimi aldandn, kimi kadnln unuttuunu, kimi erkek gibi olduunu, kimi kle gibi olduunu, kimi tam kadns yaklatn syleyerek, kimi Bana yle yaklat, ben byle yaklatm diyerek adeta eskiyi hortlatmak veya bizim zgr eylemimizi, bilin ve iradeyle gelitirdiimiz yaam bulandrmak istiyor. zmlemeler gsterdi ki, btn bunlar anlamsz ve gereksizdir. Yine kadnn zgr kimlik sahibi olabilecei, geleneksel, inkrc ve yzeysel olamayaca, ilikilerde eit ve zgr bir birey olarak kendini konuturabilecei, bunun hem mmkn hem de art olduu, parti yaamnn bunu emrettii, kiiliinizin de ancak bununla g kazanabilecei ispatland. Cinsiyete yaklamdan felsefi yaklama, zgrlkle tanmanz nasl yapacanza, yaam tercihlerinizi nasl gelitireceinize kadar, hatta kendi bedeniniz zerindeki hakimiyetinizden ruhunuzu amaya, dnce ve rgt gcnz konuturmaya kadar nasl yaamal sorusuna artk kiiliinizde bir cevap retebildiiniz ortaya kt. Eer bu doruysa, artk bunu da salamsanz, kiiliinizden kaynaklanabilecek ciddi bir olumsuzluun olmas mmkn deildir. Bu konuda drst ve zlyseniz, bunalm, dedikodu, saplant ve klece uzlama asla vcut bulamaz. Belirtilenleri yapmazsanz ne olur? O zaman zmlemelere ramen bildiinizi okumu olursunuz; parti tarihimizde ska rastladmz, oka mahkm ettiimiz, eletirdiimiz ve yargladmz tiplerden birisi olursunuz. Yaam prensiplerimizle oynarsanz sonu budur. zmlemeleri dikkate almayanlarn nereye gittiini, kendilerini gelitiremeyenlerin kendilerini nasl mahvettiklerini iyi anlamak gerekir. Yzeysel kaldm, derinliine ileyemedim demekle kendinizi yzeyselletirirsiniz, kaybeder ve kaybettirirsiniz. Devrimin zor i olduu ve zgrln zor kazanld gereine ters dersiniz ki, bununla da kaybedersiniz. Militan dzeyde artk u gereklemelidir: Btn ilikileriniz netlemi, bilinli ve zgrle hizmet eden, hatta kendini ycelten bir tarzda olmaldr. Bu, duygularda ve sevgi olaynda da vcut bulmaldr. Yani neyin duygusu ve sevgisinin yce olduunu, hangi duygu veya gdnn drc olduunu artk anlamalsnz. Erkek ilikilerinde sizi aptan drecek yaklam nedir? Sizi rgtletirecek zgrlk nedir? Bunlar duygularnz konuturarak deil, zellikle bilinle kavrayabilmelisiniz. nk bu konularda ezilen veya kazanmak durumunda olan sizlersiniz. Bunun iin hem ilke sahibi olmak, hem de pratikle kendi geliiminizi srdrmek zorundasnz. Erkek kendi egemenliini ilikilere dayatr, yaklamlarnz ve duygusallklarnz buna frsat sunar. Bunu boa karmann veya kendinizi kabul ettirmenin yolu ilkeli, duygulara fazla yer vermeyen, kiiliinizi kabul ettirici ve erkei de dntrc yaklamlardr. Hatta giderek nasl bir erkek sorusuna cevap vermek durumundasnz.

12

Her zaman unu belirttim: Parti ortammzda ne hazr erkek, ne de hazr kadn bulunur. Kimse birbirini hazr kazanacan sanmasn. Sizler savala kazanlyorsunuz, ilikiler savala kazanlyor ve savala yrtlyorsunuz. Partinin ilikilerine ve imknlarna ucuzca sahip kmak rgt aaldr. Yalnz kadnlara deil, gencecik birok delikanlya da bazlarnn feodal aa gibi kendilerini dayattklarn biliyoruz. Biz bin bir emekle bu insanlar ekeceiz, partiye ve savaa katacaz; siz onlarn sradan bir eitimini bile yapmadan aal dayatacaksnz! Bu yaklamlar kabul etmiyoruz, zerlerine gidiyoruz, bunlara ykleniyoruz. Bazlar kadna daha fazla aalk yapmak, doal sahipleriymi gibi himayelerine almak, bunun iin partiyi de kullanmak istiyorlar. Bunlara iddetle kar kmak gerekir. Byle aalara yer olmad gibi, himayecilere de gerek yoktur. Ama birok komutan kendini byle gryor. Bunda kadnlarn veya delikanllarn suu nedir? Ben senin himayende ve aalnda deilim, zgr bir savaym, zgr kimliimle ve taleplerimle savayorum. Sen komutan olabilirsin, ama sadece hizmet edersen bu kabul grr. En byk komutan Parti nderliidir. O da en byk hizmetin sahibidir ve hizmeti tarihsel olarak bellidir. Ona layk olursan seni komutan olarak kabul edebiliriz denilmelidir. Genelde savann, zelde de kadn kiiliinin sergilemesi gereken tavr budur. Bu tavrlar sergileme gcn gstermelisiniz. Yneticiydi, komutand, beni ezdi, korktum, beni himayesi altna ald, alet etti, hatta bana dayatmalarda bulundu diyerek kendinizi aldatmamalsnz. Karnzdaki ben bile olsam, ortaya koymanz gereken tavr aktr. Kald ki, zgr tartyoruz, zgr ilikilerle yaklayoruz, bir dayatma veya bask altna alma sz konusu deildir. Bu, partimizin ilkelerine ve yaamna terstir. Gnlk ilikilerde de her ey bilinle ve zgr iradeyle ilerletiliyor. O hangi komutandr ki, seni bastrd, etkisizletirdi de sen boyun edin? Bu, nderlik gereine saygszlk deil midir? Bunu kabul eden de, ettiren de en byk saygsz deil midir? Dolaysyla bu tip yaklamlara asla ne alet olmak, ne de evrenizde buna frsat vermek gerekir. Kararlca kar durup boa karmak esastr. zgrlk yaklamn esas aldnzda, parti gereine, yurtseverlie ve onun sava gerekliine balsnz ve gereklerini sonuna kadar yerine getiriyorsunuz demektir. zgr yaklamn altyaps budur. Daha da gelitirirseniz, erkeklerle ilikiler -bunlar her trl ilikiler olabilir-, eitim ve rgtlenmeyle birlikte eylem, onun da zgrce ifadesinin nasl olmas gerektii aa kavuturulmutur. Duygusal yaklamlarn da temeli ortaya konulmutur. Bu gerein iinde erkek kadnn gereine olduka saygl ve herkes temel gereklere baldr. Bundan doacak sonu yksek ve yceltici bir duygu ve sevgi olaydr. Bunun da dedikoduyla, bozgunculukla, birbirlerine kendini dayatmayla alakas yoktur. Tam tersine, sevgi ve ilgi olayn -insanlar yksek ilgiyle birbirine baldr- ters yorumlayp bireysel amalar iin kullanmak, kendine mal mlk etmek, Bana bal olan erkek veya kzdr, onunla istediimi yaparm, istersem alrm, istersem bunalrm, kendimi yere atarm, almam yaklamlarn sergilemek affedilmezdir; bunlar dkn yaklamlardr. Hibir sevgi ve duygu ilikisi byle alaltmaya gtrmemelidir. Gtrdnde ise buna sevgi ve duygu demeyeceiz, alaka gdleri veya bireycilii ve kaprisleri uruna yrttkleri bir tasfiyeciliktir diyeceiz. PKKde yaanan byk aktr. Krdistanda bir sevda sava yrtlyor; binlerce yllk umutlar ve tutkular hayat buluyor. Bu, en bata lkemize, halkmza, tarihimize, damza ve tamza, ksaca her eyimize sevdal yaklamak demektir; insanmza en byk sevgi ve hasretle yaklamak demektir. nk binlerce yldr ayrlklar yaamtr. Ayn zamanda kadn ile erkein de birbirlerine sayg ve sevgiyle yaklamalar demektir. nk binlerce yldr ilikilerinde ihanet, dknlk ve alaklk var, kaba cinsellikten teye hibir dzey yoktur. Drlmlk ve eitimsizlik var. Kadn korkun bir yerde srnyor. Erkek, kadn iin korkun biimde bitmi, namus adna namussuzluk iliklerine kadar ilemitir. Bunlar paralanyor, bunlar alyor. Sonu, ok deerli bir yaklamdr; gerek sevgi ve gerek saygdr; eer gcnz varsa, ak yolunda ilerlemektir. in bilimsel z budur. Bununla oynamann, ters yz etmenin, Dayanamadm, zemedim, bunaldm deyip kendini aldatmann gerei olmad gibi, zellikle ordulamada bu tip hafifliklere girmek insann hayatna mal olabilir. Sevgilerin ve bundan kaynaklanabilecek yaklamlarn byle gzden ve aptan drlmesi devrimci adan ahlkszlktr. Gelenekleri, inkrcl ve yzeysellii konuturmak, bunlar hem ahlki adan hem devrimcilik asndan ordulamaya yanstmak tzk gerei kesinlikle sutur ve yarglanmaya gtrr. Kald ki bu gereksizdir, nk yceltici hibir yan yoktur. Benim sevgim sava gelitirenedir; rgt, vatanseverlii ve zgrl gelitirenedir. Ne diye beni rgtten ve savatan uzaklatracak olan seveyim, ne diye ona ilgi gstereyim ve deer vereyim? ster eski kocalarnz, ister yeni takntlarnz olsun, kim olursa olsun, gzmzn ii de olsa karp atmalyz. Kim olursa olsun, savaa, rgtlenmeye ve partiye hizmet etmeyeni -bir btn olarak temel deerlerimiz var- bir rpda atabilmeliyiz. u ilke egemen olmaldr: Biz yaammz mutlak olarak devrimin emrine vermiiz. Yaammz, tutkumuz, heyecanmz ve cokumuz devrimdir, devrimi gelitirmedir. Bu da bizim yaammzdr, her eyimizdir. Sanyorum bunu da epey kavryorsunuz. Dolaysyla gnlk ilikilere ve yaama yanstmakta fazla zorluk ekmezsiniz. Biraz zorlanabilirsiniz, ama zorlanalm, bunun iin dnelim, tartalm ve ilikilerimizi ilkeli, yceltici ve ilerletici klalm. Eski ve yeni ilikileri gzden geirin, eksiklik ve yanllk varsa dzeltin; onun yerine rgtlenmeye gtren, vatana gtren, hatta insanla gtren salam bir zellik kazann. O zaman sevdiklerimiz bize engel olamaz ve bireycilikle bizi balayamazlar. Tam tersine, en sevilenler birbirlerini yceltmek, yaamn kolaylatrmak ve yaanlr klmakla sorumludurlar. Kendi gereime tekrar deinirsem, bana duyulan her trl sevgi ycelten sevgidir; insanlarmz ayaa kaldran, rgtleyen ve savatran sevgidir. Bu temelde insan onuru ayaa kalkar ve savatrr. Eer sizler de bu temelde rgt ve nderlik gereine balysanz ve tartmasz bal olmay bilirseniz, btn ilikileriniz, size gsterilen ve sizin gsterdiiniz ilgiler, sevgiler, heyecanlar ve tutkular hem yksek olmal, hem de savaa, vatanseverlie, partilemeye, halkn zgrlne ve kendi zgrlnze ve onurunuza bir ar olmaldr. Bunun altna ezilmemeye ve dmemeye byk zen gstermeli; daha fazla gelimek iin de her eyinizi ortaya koymalsnz. Bilin kazanmak kadar bir pratiin de sahibi olmalsnz. Ekmek ve su kadar size gerekli olan, ilikilerde ve yaamda byle bir tarz tutturmaktr. Uzun yllardr varolan iliki tarznn sizi drdn, hatta tannmaz hale getirdiini biliyoruz. Ancak bylesine yceltici bir abayla ilikileri ve yaam kazanabileceinizi bir an bile gz ard etmeyin. nderlik gereini de byk bir silah olarak kullanarak ycelmeyi ve dolaysyla baary salayn. 19-20 Ekim 1993

13

SEVGNN EN YCES ZGRLK SAVAIMIYLA E FLZLENENDR Gerekten partilileiyor musunuz? zellikle tm gcmzle kendimizi aka sunmaya alrken, drste, yeterli ve baar imkn vaat eden bir katlm oluyor mu? Ben bu savata kendi rolm oynarm, olaanst davranmay srdrrm. Siz de sava ve mcadeleyi gelitirmek iin kendinizde ne bitiyorsa yapmal ve gittike daha fazla yaratc olmay bilmelisiniz. Bu konuda drst olacak msnz? Eskiden verdiiniz szler olduka yetersizdi ve ou da inanlmaz duruma gelmiti. Verdiiniz katlm szlerinizin biraz saygdeer yn olacak m? Hi olmazsa bu aamada sznz kantlayacak bir areyi, bir imkn kendinizde yaratacak msnz? Ne aresizlie snarak ne de abartmaya giderek, bir insan ne yapabilir veya ne yapmas gerekir deyip bu halkn derin devrim ihtiyacn ve yoldaln baz temel hususlarn gz nne getirerek, bir almann ve yaamn sahibi olabilecek misiniz? Kendini yitirmeye hi gerek yoktur, gelimelerin altnda ezilmeye gerek yoktur. Gelimeler zerinde hak etmedii ve gereken abayla desteklemedii halde, sz ve yetki sahibi olma gibi aptalca ve gafilce bir tutumdan vazgeebilecek misiniz? Bunun yerine yoldalk anlamna gelen ve onu temsil edebilecek bir dzeyi yakalayabilecek misiniz? Bu yetenei gsterebilecek, bu sz verebilecek misiniz? Sizin tarznz yiite deildir. yi niyetleriniz, attnz baz admlar var, fakat bunlar sava ve yaam kurtarmaya yetmiyor. Birok konuda bile bile kaplar yenilgiye ak tutuyorsunuz. Birok gelime imknn grdnz halde, laykyla karlk veremiyorsunuz. nanlmaz bir tutuculukla kendini koyuverme kadar abartarak dayatmay rahatlkla bir kadro tarz olarak yanstabiliyorsunuz. Hi korkmadan, hi sinmeden bunu yapmanz neyi ifade ediyor? Bu, eskinin en zararl biimde yanstlmasndan baka bir ey deildir. Bu durumlar nasl aacaz diye her gn kara kara dnyorum. Gafiller, kendini aldatanlar devrimi ne sanyorlar? Btn bunlar belirtmeme ramen benim her zamanki tutumum, bir iki szck bile bir araya getiremeyenlerle yrmeyi bilmektir. Onu da bizzat gnlk pratiimle gsteririm. Mthi olanaklar, devrimi yapma olanaklar varken, bunlara bu kadar yanlgl yaklaan kimdir? Her trl hilekrlkla kendini aldatarak yrtme cretini gsterenler kimlerdir? Btn bunlar da En iyisini yapyorum, ne kadar haklym, ne kadar fedakrm ad altnda yapanlar kimlerdir? Biraz kendinize yklenirseniz, acaba hi mi dayanamayacaksnz? Beyninize yklenirseniz, acaba kriz mi geireceksiniz? Yaam m elinizden alyoruz? Bu bir provokasyon teorisi, bir TC teorisidir. Sanki elinizde yaam diye bir eyi brakmlar da, ben de bunu elinizden alyormuum gibi davrandnz sylenebilir mi? Bunun tepkisi iinde misiniz? ocukluunuz, genliiniz elinizden alnyor veya ocuklar, genler elinizden alnyor, analar babalar sahip kn diyen dman talimatnn gereklerini mi dnyorsunuz? ok iyi gryorsunuz ki, ocuklar ve genler yerlerde srnp gidiyor, kendilerine be metelik deer veren de yoktur. Beni anlayabilecek misiniz? Benim en byk skntm, kendimi anlatamama tehlikesidir. Beni yanl anlamanz, bana yapabileceiniz en byk ktlk oluyor. Aslnda bu beni harekete geiriyor. nk buna hakknzn olmad kansndaym. Neden beni yanl anlayp kendi emellerinize alet edeceksiniz? Kald ki, boynumuzun borcu olan binlerce ehidin vasiyeti ve on milyonlarca kitlenin beklentileri var. Bizi yanl ve yetersiz anlamak, btn bu deerlerle oynamak demektir. Buna nasl cesaret edebilirsiniz? ler geliiyor ve bu anlamda kendimizi zorluyoruz. nk boynumuzdaki bor, bizden beklenenler ve istemler dayanlmaz boyutlardadr. Ar konumak istemiyorum, ama sizler lnz sunmaktan veya Ben ok hamalm, emeim var, ne verirsen satarm demekten teye bir tavr sergileyebiliyor musunuz? Serbest braklsanz, nereye nasl varacanz belli mi? Hepiniz drstsnz veya iyi niyetlisiniz, ama ok ksa bir sre sonra nereye ve nasl bir hizmetkr olabileceinizi dndke, harcadnz emekler karsnda byk ac duyuyorum. Bu yetersizlii nasl dnebiliyorlar, nasl kendilerine yaktrabiliyorlar diye zntyle deerlendirmekten kendimi kurtaramyorum. Yaamn neresinden gireyim, ordulamann neresinden kaym diye dnyorum. Bazlar devrimi, kendi babasnn iftliini gelitirme gibi anlyorlar. Kald ki, ounun bir iftlii gelitirme gc de yoktur; fakat ounda bir devrim kavgas var, o da onda her trl fitnelii yaratyor. Tm bunlar grp dzeltmemiz gerekiyor. Sizden ok ey istemiyoruz. Dikkatlice byle bir dncede g sahibi olmay, devrim iine yksek bir ciddiyet ve saygyla eilmeyi salayabilseydiniz iler ilerlerdi. Byk marklklar, byk dengesizlikler gelimitir. Gelitirilen entrikalar aalara ve en deme kk burjuvalara ta kartyor. Yaam adna yaama sarkntlklar ve sapknlklar var. Bunlar ne yapacaz? Bu konuda acaba beni hi anlamayacak msnz veya benim yaamamam halinde banza nelerin gelebileceini kestirebiliyor musunuz? Bunlar ne kadar belirtiyorsak, o kadar hounuza gidiyor. Biraz dellocusunuz. Sizde biraz feodal veya kk burjuva delloculuu var. sterseniz yenmezsiniz. nk maceradan holanyorsunuz. Ama dello yapaym diye bunlar belirtmiyorum, ok zorunlu grevleri aa karmak iin vurguluyorum. En deme savalar da dahil, acaba u anda askerilemenin neresindeyiz? Olanaklaryla, planlar ve perspektifleriyle neresinde olmalyz? Soruna gereki yaklaan var m? Bunun iin nelere, nasl yaklalr diye PKK izgisinin gereklerine gre gerek bir yaklam gsteren olacak m? Bunlarla nasl hesaplamayaym? Nasl grevler zerine kafa patlatmayaym? Siz yoldal nasl anlyorsunuz? Saduyudan bu kadar uzak kalmay kendinize nasl yediriyorsunuz? Hibir Allahn kulu veya hibir doast g bu ileri bana sylemedi. Bata vicdani sorumluluumla bu ilere baladm ve halen de vicdanmn emrettikleriyle ilerimin zerindeyim. Allahtan ekinmiyor, kuldan utanmyor musun? derler. ok zorunlu grevlerin gerekleri sz konusu olduunda biraz ekinmemiz, utanmamz ve vicdanl olmamz gerekir. Benim btn bu ortamlar yaratmamn nedeni, dnmenize imkn salamak ve baz olas klarnza hamle gc kazandrmaktr. Sizler bunu nasl anladnz, ne gibi sonular kardnz, bunlarn bizim beklentilerimizle ne alakas var? Herhangi bir gelime sz konusu olduunda mkemmelsiniz, yani asgari llere gre kimsenin size bir ey sylememesi gerekir. Fakat zaferi ve yaam kurtarma sz konusu olduunda yitiksiniz. Biz artk baz hususlar kesinletirmeliyiz. Aldatlmamamz gerektiinin ok nemli olduunu iyi biliyorsunuz. Yanl anlamayalm; ok az alld veya az aba sahibi olunduu iin eletirilmiyorsunuz. Devrim bir sanattr; ncelikleri, olaslklar ve ufku, onun temposu ve kiilie mutlak yanstlmas gereken hususlar vardr. Askeri ve siyasal kafa sahibi olmann, tavr sahibi olmann baz mutlak gerekleri var. Belki harcadnz aba fazladr, ama benim anlatmak istediim biraz daha

14

deiiktir. Aslnda size alabildiine bireysel inisiyatif veriliyor. Her eyiyle bana kar sorumluluu yle hissedin demiyorum. yle bir tarznz olumal ki, vicdannzn emrediciliini ve yine ustalnzn sonu alcln dman hissetsin; halk da Tamam, byledir diyebilsin. Tecrbelere dayanarak belirtiyorum ki, kendi bana braklsa, ller yitirildii iin salanan baarlar ok rahatlkla baka ar sorunlar tekil edebilecek durumlara yol aar ve bu yaklamn sahibi kesinlikle bu durumlarn altndan kamayaca iin ya saa ya sola yatrr ya da intiharvari yaklaarak boa kartr. Bunlar nlemek gerekiyor. Onun iin kendimizi byle ortaya koymaya alyoruz. Hibir dnemle kyaslanmayacak kadar anlamanz umut ediyoruz. Aslnda anladnz sanmyoruz; sadece umut ediyoruz, umarz bu sefer anlamaya yanarlar diyoruz. Bir tavra sahip olabileceksiniz diye umut ediyoruz. Birbirimizi dvemeyiz, ok ar konuamayz. Derin bir tartmann yrtlmesi gerektiini belirttim. Devrimde ve katlmda zorlama yoktur, gnlllk esastr. Fakat sonucu da mthi disiplinlice olur. elikten iradeden sz ederler; katlm salandktan sonra da yle olmas gerekir. nk geliyor ve birok zorluklar gze alyorsunuz. Btn bunlar bir devrimi baarmak iindir, yoksa kurbanlk koyun gibi kendini bimek iin deildir. En geri olann seviyesine ineyim, bu hi umurumda bile deildir; ama btn bunlar devrimin demir disiplinine ulamak ve amansz grev adam olmay salayabilmek iindir. Bundan baka sonu karamazsnz. nderlik, biraz bu deil miydi? Bunu hi anlamayacak msnz? Kendinizi mutlaka o ocuk keyfinize gre mi yorumlayacaksnz? Bundan vazgemeyecek misiniz? elikten bir iradenin olmas gerektiine kendinizi biraz hazrlamayacak msnz? Bunlar yapmazsanz, kt kaybedersiniz. Dman u anda halk parampara ediyor, ama iinizde gl tedbirler gelitiren yoktur. Bunlara siz yol ayorsunuz. nk halkn yan banda gerillaclk, rgtlk yaptnz. Halk koruyamazsanz, eref sznzn be paralk deeri kalr m? Sorumluluklar benim zerime ykyorsunuz. Ben bundan kamam, zaten devrimin btn sorumluluklarn stleniyorum. Ama sizin de kk bir vicdan muhasebeniz olmayacak m? Her eyi ykabilirsiniz, zaten her an ykyorsunuz. Bu konuda dayanklym. Ama biraz kendinize bakp Ben kimim, hakkm ne, grevimi grebildim mi, kullanabildim mi, neyle urayorum, nasl urayorum? dediniz mi? Gzlerinizle iinize ynelebilecek misiniz? Gz kara etrafa saldr, kendini yitir! Bunu ne din, ne felsefe, ne de bilim kabul eder. Bu ok ilkel, ok zorda kalm, ok bastrlm kiiliklerin tarzdr ve bu tarz her zaman yenilir. Bununla ngrdmz devrimi yapmak urada kalsn, ilkel bir isyanc bile olunamaz. nk ilkel isyancln gnmzdeki koullar fazla olmad gibi, kar taraf da onu annda ezer. Btn bunlarn daha nceden dnldn, bizim arkadalarn aslnda akll olduunu, ortaya kacak en kk bir eyden sonu karacaklarn ve mutlaka doruyu dayatacaklarn dnyordum. PKKyi balatrken ve btn bu srelerden geerken, katlanlarn byle olduuna inanyordum. Yine de yledirler diyorum ve yle olmalsnz. Yaptm tartmalar nemliydi, ok ciddi katlmtm ve halen de yleyim. ok zorlanyorsanz amayalm, yetenekleriniz anlamaya yetmiyorsa deinmeyelim, o zaman sizi ikinci snf bir vatanda durumunda ele alalm. Yani bunlar PKK tarzyla savaacak olanlar deildir, geri cephede kyl ordusu olabilirler diyelim. Ama biz bir partilemeye veya nclk sorunlarna talip olacanza inandmz iin, bir partiliye veya parti kadrolarna hitap edilecek ne varsa onu ortaya koymaktan ekinmiyoruz. Bunlar belirtirken, sorun u bu kii deildir; sorun, bir kiiliin veya bir kiinin herhangi bir anlaynn ordunun gidiatn bozabilecei sorunudur. rnein, Cengiz Hann, atn nalndan bir ivinin eksik olmasnn orduyu nasl bozguna uratabilecei deerlendirmesini gz nne getirdiimizde, sradan bir ordulamaya gelmeyen zelliin de bir orduyu nasl bozacan biraz anlamaya alacaz. Bizde ak vermeyen, her tarafndan sznt yapmayan davran ve kiilik neredeyse yoktur; ondan sonra da savaa hazr olduunuzu sylyorsunuz. Birok ynyle birimlerimizin ak vermeyen bir yan kalmad halde, ou birimlerimiz halen kendisine birim diyebiliyor. Bu kafayla salam ordu kurabilir misiniz? Aslnda beyniniz var, bununla biraz dnebilirdiniz. Ama siz fesatlk yapmakla urayorsunuz. Bizim toplumumuza hakim olan smrgeciliin yayd bozgunculuk, onun egemen kld kanunlar ve alkanlklar var. Onun derin etkisi altnda olmanz, sizi ok byk bir zgrlk yaklamnn sahibi olmaktan uzaklatryor. Sizlerle urarken, dmanla m savayorum, yoldalarla m urayorum diye adeta bazen kendimi kaybediyorum. Kendi kendime bu kadar konuulur mu diye soruyorum. Ama bu bir gerektir, yapmamz gerekiyor. zellikleriniz dmandr, ama sizler yolda adaylarsnz, sava adaylarsnz. yi ki bunu biraz ayrt ediyoruz. Anlaynz, ahlknz ve ruhunuzu yerle bir ederken, aslnda olas yeni gelime ynlerinize deer biiyoruz. Yalanc olmamak ve aldanmamak zorundayz. Size saygl olmann bundan baka yolu yoktur veya sizlerin bakalarna saygl olmanz iin mutlaka baz hususlar anlamanz gerekir. Anlyoruz demeyin; siz ordu iini, parti iini, hatta bir btn olarak yaam iini fazla anlamamsnz. Anlamamakta ne kadar srarl olduunuza insan inanmak istemiyor. Her halk, her kii kendi tarzyla vardr denilir; ama bu tarz, bu varolu eer tamamen dmann egemenlii veya zde seninle elien her trl ey ise, neden senin olsun? Neden onda srarl olacaksnz? te burada kendinde devrim yapma diye bir grev karmza kar. Bunu yapabilecek misiniz? Siz aslnda dmana ynelme gerei yerine, dmann egemen kld bu tip yaam zellikleriyle kendinize ve birbirinize ynelerek byk bir yntem hatas yaptnz. leri ok usta bir dzenlemeyle, herkes kinini ve fkesini dmana yneltmeye, zayflklar giderip byk sonulara ulamaya mecburken veya herkesin tm gcn -ki, bu doru bir nderlik anlaydr- buna vermesi gerekirken ok ucuza kamak, zayflklar buluturmak, ya zayflklarda uzlap anlaarak ya da onlar kar karya getirerek yntemi byle belirlemeniz, btnyle dmann oyununa gelmenizin nedeni oluyor. Siz byle oyuna geliyorsunuz, bunda ok srarl oluyorsunuz ve bu hounuza gidiyor. Zayflklar birbirinize kar kullanma veya en nemlisi de zayflklarnzda ve basit alkanlklarnzda uzlama var. Tam da bu noktada ok dkn olduunuz, adna her trl halt ilediiniz duygu veya ak dediiniz kadn-erkek ilikilerinizi de, kendimi byle ak ortaya koyarak anlamanza bir kez daha frsat sunmaya altm. nk bu sizin iin ok nemlidir. Ondaki namus, ondaki tutku, ondaki gz karalk sizin iin ok nemlidir ve bu nedenle onu bozuyorsunuz. nk orada her trl lanetlilii kendinize yaktrdnz. Karnzdaki kiiyi kesinlikle iyi tanyacaksnz. Bu kiinin bir uras, bu konuda bir sava var ve bu balaycdr. Bu, lecei ana kadar geerlidir, hatta lmyle de snrl deildir, sonular olduka uratrc olacaktr. Aslnda biraz akl ve duygu gcnz olsayd, sizin iin ok nemli, ok sonu alc anlay nedenleri vard. Bunda sizi son derece glendirecek ve yaama yeni bir gzle ve yeni bir tutkuyla yaklatracak hususlar fazlayd. Ama siz grmeye yanamyorsunuz.

15

nsanln ilk kna byk sayg duyarm. Birileri on yedi, on sekiz yana gelip hayrl bir i yapmazsa, rnein bir canavar yenmezse, bir doa gcne veya bir dmana kar byk bir baars olmazsa, o kiiye isim takmazlar ve bir baar kazanana kadar adsz yaarlar. Baar kazandnda adam oldu diye bir isim verilir. Biz de o tarz esas almaya altk. Adam olacaksak, bu bir ile olmal, admz o zaman olmal diye dndk. Siz ise adam olmay karlama veya kocalama biiminde anladnz. Oysa kar-koca olmak, adam olmak iin yetmiyor. Kz, ok erkenden kar olduunda, btnyle muradna erdiini ve yaam aslnda byle kazandn sanr. Erkek de erkekliini kar sahibi olmakla saladn dnr. Bu olgular zerinde dnmek gerekir: Acaba bu gerekten yle midir? Yoksa tersi mi daha dorudur? Bir psikolog, bir siyasal bilimci gzyle de soruna bakabiliriz. Soruna askeri adan da, edebiyat asndan da bakabiliriz. Bu yndeki zmlenmenizi de yapmaya altk ve bunun nemli olduu anlalyor. Belki anlatmlardan etkileniyorsunuz; fakat sonularn grmek istediimizde, arpklklar gelitirmeye balyorsunuz. Bireycilikte veya bireysel anlamda eskiyi mthi derinletirme, resmiyetteyse ok sahte kar klar sz konusudur. Bu bir meydan okumadr. Resmiyetin byle kullanlmas, ayn zamanda byk bir maskelemedir. Devlet, bu konuda felsefi adan eletirildiinde en byk yalandr, alaklktr diye deerlendirilir. Bizim gelitirmek istediimiz resmiyetin de bana byle yaklamlar az gelmiyor. ok ucuz bir biimciliin ordulamamzda etkili olduunu biliyorsunuz. znde ise asla askeri olmama var. z ne kadar askerileti? Askeri izgi ne kadar rgtlendi? Bunlar umurunuzda bile deildir. Aslnda siz bireycilii de yapamyorsunuz. Bireycilii biraz gelitirebilmek iin iyi bir kapitalist, iyi bir burjuva olmak gerekir. Bu gcnz de yoktur. Ama hem resmiyet, hem de gayri resmiyet istiyorsunuz. Her ey birbirine kartrlm durumdadr. Kadro bir de bu ynyle dzenlenmek durumundadr. Yani onun dzenleyecei baz ordu ve sava ilerini bir yana brakalm, acaba kendini dzenleyebilecek mi? Orduda o kadar apraklk var ki, devrimimiz iin ne kadar zmleyici olabilecei bizi dndrp endielendiriyor. zgrlk savamdr, halkn topyekn savadr, herkes bu savaa katlsn; ama bu iin de byk bir dzeninin olaca bellidir. En byk hrszlklar ve sapknlklar devrim srelerinde ortaya kar. Dzenleyemezseniz, dmann sizin banza getiremediini, kendi banza kendiniz getirebilirsiniz. Reel sosyalizmin sonularna baktmzda, bu imdi daha iyi anlalyor. Bu, birok devrimde byledir. Devrimlerden ders karacaksak, bu anlamda karmalyz. Bizim byk bir zgrlk yaklamnn sahibi olduumuz kesindir. nsanlar devrime eit ve zgr katlmal dedik veya devrimin sonularna yle katlsn istedik. Bu konuda kusur bizde deildir. Sze balln ne olduu, pratiin onunla nasl i ie olduu kantlanmtr. Bunu kullanmayan kimdir? Bizim toplumuzun kendini en ok uratrd ve kendini belaya yatrd bir sorun da kadn-erkek ilikileri sorunudur. Sorundan da teye bu bir yaam olgusudur. Bu soruna dokunmazlk edemezdik. Kadn-erkek ilikilerinden ordu ilerimizi kartrmak ve bozmak iin en kk olumsuz bir sonu karlamayaca gibi, bu sorunu parti yaamn zedelettirecek bir biimde de kullanamayz. Kadn-erkek ilikisini devrime katk sunmas artyla ele aldk. Bunun dnda yaplacak her ey tehlikelidir ve sonular mahvolmaya gtrr. Btn abalara ramen, dzenden daha geri veya zel olarak hazrlanm bir kontradan daha lakalatrc ve grevlerden uzaklatrc bir ilikinin yaanmas durumu var. En nemlisi de, genelde kendi insanmza yaklama zayfl bu alana ilikin olarak daha da dayanlmaz hafiflikte, basitlikte, iddiaszlkta ve inkrclkta oluyor. Bunu dzeltmek byk bir ura istiyor. Benim gibi amansz bir biimde her soruna olduu gibi kendini buna da veren bir kiiye kendi basit zlemlerinizi yaktracaksnz, hi anlama gerei bile duymayacaksnz! Bazlarnz en byk hainlikleri bu temelde yapyorlar. Ben ak yle olur diyorum, o ise Byle olur diyor. Akn savala balants budur diyorum, o da Sava byle bozulur diyor. Bu yanl yaklama darbeyi nasl indirelim diye dnyorum. Hi mi bir yiit kmayacak veya bunlarn yaptklar yanlarna byle kr m kalacak? Senin karn, kzn, kocan, erkein var diyelim. Her konuda olduu gibi, bu konuda da byk fke sahibi birisiyim. Byle kar olunur mu, byle koca olunur mu, byle kz olunur mu, byle erkek olunur mu? Ne cretle yaptnz? Bunun birok haini var; ou da enayi olduumuzu, tedbir alamayacamz, onlarn yapt gibi yapamayacamz sanyor. Partimize ok bilinli bir hizip hareketini, bir kar koyma hareketini dayatsalar, insan fazla zlmez; ama byle bir tarz dayatarak bizi boa kartma son derece aalk bir durumdur. nderlik Yaklam Kadn Erkek likilerinde zmseldir htilalcidir Dmana kar yenildiyseniz, teslim olduysanz, bunun anlalr bir yan vardr. ok zor bir sorunu zemediyseniz, saa sapmann belki bir anlam olabilir. Olur olmaz yerde ok basit bir iliki yznden, mutlak anlamda insana gzellik ve g vermesi veya uruna savalmas gereken bir iliki yerine, btn ileri yzkoyun yere brakmanz, onunla birok ilikiyi ve birok gelimeyi bomanz nasl izah edilebilir? Keyfim, canm istedi demek olur mu? Can byle mi ister, keyif byle mi olur? Kald ki, keyfin ne olduunu biliyor musunuz? Aslnda ortada keyif diye bir ey de yoktur. Bunlar bizdeki bitmi yaamn sahte, kandrmaca ve kendini koyuverme tarznn en arpc biimleri veya toplumun genel yaadklarnn hala yakamz bir trl brakmayan rnekleri oluyor. Bir eyler anlyor musunuz? Aslnda bu konularda da olduka iyi bir retici olmaya altm. Yalnz zmlemeler deil, pratik yaamm da ok reticidir. Neden anlamak istemiyorsunuz? Size gre nderler kutsal olur, bu ilerde mkemmel olurlar. Kendi pederahi veya kar anlaynza gre yledir; ama iyi ki ben yle olmadm, sandnz gibi kmadm. elikiler sanatn biraz anlasaydnz iyi olurdu. Diyalektik felsefeden bir ey anlaldn sanmyorum. Acaba sizi anlamaya m davet edelim? Okul sralarnda da olsa, kendini ok beenmi kyllerin arasnda tek de olsam, ok saf bir biimde kendimi ortaya koymay bir tutum olarak belirledim ve imdiye kadar bunu srdryorum. Sizin gibi yapmamamz ok iyi oldu. Sizin kadar cesur olmamtk. Siz kendi toplumsal tarznzla rahatlkla kavgaya tutuabilir, ka gz yarabilirsiniz. Ben bu konularda ok ekingendim. Siz ok rahatlkla iliki kurabilirsiniz, ok rahatlkla Anneciim, babacm, karcm, kocacm, sevgilim diyebilirsiniz. Ben btn bunlardan ok uzam. Yine birok ahbap avuluk da yledir. Siz ok rahat szckler ve tavrlarla

Pederahi: Ataerkil

16

normal yaklaabilirsiniz; ama benim iin halen ok zordur. Siz bir ana ok rahat yaklam gsterebilirsiniz; benim iinse inanlmaz, kurun gibi ar bir balangtr. Fakat benimki biraz gereklerle ba olan bir katlmdr. Sizinkiyse byk lde havadan sudan bir katlm, bir yaam, bir ilgi, bir ilikidir. Ben havadan sudan bir iliki ve katlm olmamas iin kendimi deiik kldm, zorlu olan tercih ettim. Zaten bilincin gelimesi ve objeyi yakalayabilmek de bununla mmkn oldu. Btn bunlar edebiyatlar, psikologlar ve sosyologlar incelemeliydi. Kimse yapmad iin ben inceliyorum. Belki sadece siyasal faaliyet yrtmem, siyasal szckler ve yntemlerle yapmam gerekirdi; ama siyaset yapmak, askeri szcklerle ii gtrmek, sizleri kurtarmak iin yetmiyor. Yaamdaki elikileri biraz daha iyi anlayabilmeniz ve zellikle bu konuya aklk getirmek iin arpc birka rnek vermek gerekiyor. nk beni ktye kullanyorsunuz, benim adma byk haltlar ileniyor. Apo da yle yapmyor mu? ad altnda akln almayaca dzeylerde birok ey yaplyor. Aponun ne yaptn tartalm, anlamaya alalm. Ben de bir eyler yapyorum. Ama bunlarn nasl ilikiler olduunu anlamaya alalm. Hayli retici baz rnekler verdim. Siz o rneklerle dnmyorsunuz. Bunlar Krt elikisinin zm iin nemli ipulardr. Oysa siz verilen rnekler karsnda sadece gldnz. Bizim Bakan yedi yanda neler yapm, Allahn zavalls naslm veya Ne byk eylerle uram dediniz. Halbuki yle deildir. Ben, kzm sana sylyorum, gelinim sen anla veya kendi hikyenizi o anlatmda grmelisiniz demeye getiriyor ve o anlamda belirtiyorum. Umarm bana her eyi anlattrmazsnz. Bu yaklamn eliki karakteri kadar geliimci ynlerini de alarak, artk kendinizi, sreleri ve ilikileri yorumlamaya alrsnz. Cannz istedi diye, kara kaa ve kara gze tutuldunuz diye, mevkie, paraya ve zenginlie gz diktiniz diye devrimde iliki kurulmaz. Saf olduum iin, ben de yle yanlglara dtm. Ama daha sonraki sava tecrbemiz ilerin daha farkl ele alnmasnn zorunlu olduunu ortaya kard. Yaptklarm daha sonra zmeye altmda, doru anlaylara ulaabildim. Aslnda balangta da anlay vard; fakat o kadar ak ve anlalr deildi. Pratik olmadan anlalmas zor oluyor. Krt elikisinin, herhangi bir kiilik eliki veya kadro ilikisinin zm ve geliiminde grnte ok bireysel gibi grnyor; ama iinde tamamen gerekli ve balayan zellikler olduu kabul edilmeli veya yle ngrlmelidir. Bir yerde birinin bana gelen veya birilerinin yaad, aslnda genelin bana gelendir, genelin de yaaddr. Hikye hepimizi ilgilendirir, hepimizin hikyesidir. Btn bu anlatmlar, parti iindeki ilikilerin devrimci ilikiler, rgt ilikileri, sava ilikileri olmas ve o seviyeyi yakalayabilmeniz iindir. Kimseye hakaret etmek, hatta basitliklerini azma bile almak istemiyorum. Ama bu byledir diye herkesin yapt yannda kr kalr veya yapmad yerindedir anlamna da gelmez. Bir yolda btn ynleriyle anlamay bilmelisiniz. radeniz dnda, zorla veya ok kendiliinden ok ar ortamlarda bir ie bulatnz diye kimse sizi fazla sulayamaz, sulamamaldr. Ama slah olma veya dzelme yolu ortaya ktktan sonra da deerlendiremezseniz, o zaman sizi alak olarak deerlendirmek yerindedir. Acaba bu forml anlayabilecek misiniz? nk bu ok nemlidir. nderlik yaklam, kadn erkek ilikisinde zmseldir; hem gereki hem de ihtilalcidir. Kiinin kendi ahsnda gerekletirdii toplumsal, hatta tarihseldir ve gelecei de hayli belirliyor. Oldum olas adiletirici ve gndelikletirici tanmlamalar ve yaklamlardan uzak dururum. O tarz deerlendirmeler gelitirmekten ve yaamaktan holanmam, nefret ederim. Olaanst olmak her zaman tercihimdir. Byk tarihi gemii canlandrmak, hatta olmas gerekeni aramak houma gider. yle olmak, yle yaamak bir tarzdr. Bu, devrimci yaklam tarzdr. Gc olan buna yaklasn. Ben yle yaklayorum. Siz de devrimcilik yapmak istiyorsanz, biraz byle yaklaacaksnz. Devrimci olmak, Apo yoldala birlikte PKK iinde savamak, hatta onunla rgtsel balar iinde emir-komuta ilikilerinde yer alarak yrmek istemiyor musunuz? O halde llere dikkat edeceiz. Seninki sana, benimki bana diyebilir miyiz? O zaman rgt kolektivizmi, irade birlii kalr m? Kyl tarzyla Senin evin sana, benim evim bana diyebilir miyiz, bu tarz PKKye yanstabilir miyiz? Her eyin byk irade birliiyle fethedilmesi zorunlu ve akken kimse bundan geri durabilir mi? Btn bunlar anlay gcnz biraz gelitirmek iindir, ama siz anlamyorsunuz. Bunu krmak iin sz dnp dolatryordum, fakat yanldm. Bunlar leb demeden leblebiyi anlar diyordum. Baktm ki, ayn eyi on defa tekrarlasam, kurun gibi kulana girse bile anlamaya yanamyor. Gericilik ve tutuculuk veya bilin d braklmak korkun boyutlarda gelimitir. Anlyorsunuz, ama bu anlama ok ge, ok yetersiz, ok tersine oluyor. Mcadele diyalektiini yakalayamadnz, ona g getiremediinizi belirtiyorum. Bu bizde devrimci diyalektiktir, devrim dneminin uygulanmas gereken diyalektiidir, ancak onunla sonuca gidilir. Bu beni ilgilendirir, bunun dndaki anlaylar yetmez. Siz niversite profesr tarznda ok iyi anlayabilirsiniz; ama bu, devrim iin yeterli bir anlay tarz deildir. Bununla bir bilim adam olabilirsiniz, ama bir PKKli olamazsnz. PKKyi izah eden birok kitap yazlyor, yle bir kitap yazabilirsiniz, ama bir PKK militan olamazsnz. Benim anlayma gre genelde iliki kurmann, zelde bir kadn veya erkek ilikisinin baz zorunlu artlar vardr. Bu ilikinin tarihsel ve toplumsal amalar olmaldr. En nemlisi de ok gnlk, pratik ve rgtsel gerekeleri ve gereksinmeleri karlar tarzda olma zorunluluu vardr. Devrimci tarz, zgrlk tarzn esas alyorsanz, hem psikolojik hem de sosyal, siyasal, kltrel, edebi, ekonomik ve askeri adan btn boyutlaryla bunlar zorunludur. Eskiden ilikiye byk gnah derlerdi. slamda kural d iliki oldu mu, eriata aykr oldu mu talayarak ldrrlerdi. yle bir gnahkr yaklam, vahi bir ldrme ekliyle sonulanyor. Aslnda slamn yapt bir devrim var, kadnla iliki kurma slamda ok rahattr. stediiniz kadar cariye alabilirsiniz, istediiniz elerle, istediiniz sayda -en az drt olmak zere- evlenebilirsiniz. Ama buna ramen, kural d bir ilikinin bedeli ok vahi bir talamayla, hatta topraa gmlp bann ezilmesiyle dettirilebiliyor. nk bir kural d durum vardr. slam devrimine dnem itibariyle ters dtnden ok ar bir ceza ngrlyor. Onun rgt ve resmiyet anlayna zarar verdi mi byle davranabiliyor. Yoksa Hz. Muhammedin kendisi bile bu konuda son derece liberaldir. Hz. Muhammed iin u kadar ilikisi, u kadar ak var deniliyor; sylenenlerden daha ok, O byle bir yaamn sahibidir. Ama dier yandan slamiyette ok kat haremlik-selamlk kurallar olumutur. Bir kadn kapanmak zorundadr, kadn iki gzn bile aamaz. Bu byk bir elikidir, kendi mant iinde incelenmeye deerdir. Napoleon byk bir askerdir; yannda bir kadn var, akdr. Ayn yataktayken komutanlar gelip kendisine tekmil veriyorlar, o da yle talimat veriyor. Napoleon da ilikiyi yle yorumluyor. Bu, Fransz burjuva devriminin getirdii bir zelliktir. Lenin daha deiik bir iliki iindedir. Maonun da bir iliki tarzndan bahsediliyor. Ne kadar doru bilemiyoruz, ama ok sayda gen kzla yaad syleniyor. Yaama deil de, byk ihtimalle Mao kadnn zgrlyle urayor olabilir. Emperyalizm herhalde bu

17

ynden Maoyu hedef semitir ve arptyor. Mao, in Devriminde neredeyse bir Mslman gibi gsterilir, in Devriminin de bilinen zellikleri vardr. lkel Afrika topluluklarnn anlaylarnda mutlak anlamda bizimle elien her ey var. Onlardaki iliki biimi bizde annda cinayet nedenidir. Btn bunlardan karlmas gereken mutlak anlaylar, mutlak biimler yoktur. Tarihsel dneme, toplumsal seviyelere, ulusal zelliklere ve devrim dnemlerine -ncesi ve sonras- gre, ilikilerin kendine has bir z ve biimlenii vardr. Bu bir yntemdir veya ilikilere yaklarken, byle temel bir yntemi gz ard etmemek gerekir. Bizde ilikilerin en anlamls nasl olabilir? Devrim asndan sonu alc bir tarz yakalayamazsak toplumu zemeyiz, toplumsal elikiyi aa karamayz. karamadmzda ise kitleselleemeyiz, ordulaamayz, devrim yapamayz. Sizin btn iliki tarznz veya toplumun devrim dnda, hatta devrime kar temelde besledii ilikiler son derece elikilidir, saptrcdr, rtbas edicidir, drcdr, kiilii bitiricidir, ldrcdr. Bunu zmeden gelitirilen bir iliki tarz, zellikle bir militan asndan hibir anlam ifade etmez. Benim tarzm nderliksel tarz oluyor. Bunun militan tarzdan ayrmn yapmak gerekir. Bu da bir yntem olarak anlalmaya deer ve nemini bilmek arttr. En st dzeyde ulusal ve toplumsal dzeyin zmleniiyle birincil derecede uratmza gre, ahsm iin zm yerine ulusal dzey zmne, yine toplumun krdmn zmek asndan iliki zmne dikkat edeceiz. Bir aayla, bir burjuvayla, bir kylyle, u veya bu kiiyle ilikim ulusal dzeyin zmyle balantl olmak durumundadr. Kadn zm de yle gelimek zorundadr. Ne taklit etmeniz mmkndr, ne de bunun gerei vardr. Bu tarihsel bir yaklam tarzdr. Baarabilirseniz ne mutlu size, baaramazsanz kaybedersiniz. Eer zm baaryla yerine getirirseniz devrimi ilerletir ve sosyal ynn gelikin klarsnz; aksi halde devrimi snrlandrm olursunuz. Btn bunlar da anlayabilmeniz iin ipular, yntemsel yaklam veya erevesi oluyor. Erken yalarda devrimci olmaya alan birisi olarak, ilikiye kukuyla bakmann anlaml olduunu tekrarlamama gerek yoktur. Evlilik kurumlarna ok erkenden duyduum tepki ve kendime sorduum sorular anlamldr. Dzen snrlar dahilindeki yaklam tarzlarna kukuyla yaklamam, yine ky koullarndaki erkek ve kz ocuklarn ilikilerine eitlik dzeyinde anlam vermem, ortaklaa oyunlara ve almalara katlmam anlalrdr. Daha sonraki kopularn eletirel temelde olmas, erkek hakimiyetinin geliimine tepkisel yaklama veya onu fazla anlaml bulmama, en azndan ona katlmama anlamldr. Abartlm erkek kiiliklerini grmek ve onlara tepki duymak nemlidir. Yine kadnn ok drlm durumundan nefret etmek, giderek dilsizleip anlamszlaan, hem fiziki hem de ruhi olarak krelen ve tkanan kadn normal grmemek ve ona tepki duymak anlamldr. Yine okul srelerinde, zellikle Kemalist eitim kurulularnda burjuva yaklamlar kendi gcnn stnde grmek ve ona uzanmamak, ona zenti duymamak, sorunlar yaansa da -hala genlik adr- bu konuda belli bir muhafazakarl veya kendini snrl tutmay yaamak anlamldr. Genlik yllarnda ya zel ev ya da genelev ilikisiyle cinselliin yaanmasna duyulan tepki de anlamldr. zel ev ilikisindeki tatmin yalnz cinsellikte yaanmaz, psikolojik tatmin de vardr. Bir Krt zellii olarak ok kkl ba balama, adam etme, adam olma hep bu ilikiyle anlr. Toplumun zel ev ilikisi fazla gelikin olmaynca veya olanaklar buna el vermeyince, genelev devreye girer. Genelevin etkileri ykcdr. Yani geneleve gayri meru iliki yeri de denilebilir. Genelev ile zel ev ilikilerinin benzerlikleri ve farkllklar tartlmaya deerdir. Genelev ile zel ev ilikisinin benzerlikleri ve farkllklar nelerdir? Orada kaybedilen nedir? Acaba aralarnda nemli bir fark var mdr? nk ikisinin drme yanlar ok ardr, ikisinde de sadece basit bir cinsel tatminle yetinme belirgindir. Ona da tepkiyle yaklamamz ve buna kendimizi kapatmamz anlamldr. Partiyi ilgilendirmesi nedeniyle, biz toplumun her snf ve tabakasyla ilikiliydik. 1970lerde emeki kesimlerden okumaya gelenlerin say snrll yannda yeteneklerinin de fazla gelikin olmay nedeniyle, sosyal ve ekonomik ynleri gelikin olan kesimlerden genlerin daha fazla gelecei, dolaysyla onlarla iliki kurma zorunluluu bir yerde kanlmazd. Birok aa ve memur ocuuyla iliki kurduk. Gruplamamz oluturan nemli bir kesim aa ve memur ocuuydu. Bayanlar sz konusu olduunda da kesinlikle byle olmak durumundayd. Fatmayla (Kesire Yldrm) gelitirdiim ilikileri deerlendirdiimde, olduka anlaml sonularnn olduu ortaya kyor. O zamanki dnce ve anlaylar da hatrlyorum. nemi daha genelleyici ve riskli olduu kadar, sonu alc olduu da grlyor. Birok ilikimde yntem olarak denediim bir yaklam burada denedim; olaanst olma, stratejik ilikiyi, kritik ilikiyi, sonu alc ilikiyi btn zorluklar ve sorunlar kadar zmleyici ve mcadeleci yanyla esas almak bizde bir alkanlk haline gelmiti. Bunlar ilgimi eken nemli iliki biimleri oluyor. Allagelenden, statkodan ve tek dzelikten fazla etkilenmiyorum, bunlar houma da gitmiyor. Bunlar merakm daha ok uyandran, sonular alt st edici, nemli bir mcadele konusu olabilecek durumlardr. Tarzm yakalayabilmeniz asndan bu da nemlidir. Yaamdaki olaylar ve srelere yaklamm hep en tehlikeli, en kritik, fakat en sonu alc noktada olur. Allagelmi olan, herkesin rahatlkla baarabileceini tercih etmiyorum. Dnlmeyecek, zor akla gelecek, zor benimsenecek olan kendime sorun yapyorum. Politikada ve mcadelede byle diyalektik sreci olan bir kii olmaktan ne kendimi kurtarabildim, ne de baka anlay benimseyebildim. ok zeki veya dahi olduum iin deil, bir tarz olarak byle olmaya zen gsterdim veya kendimi buna zorunlu kaldm. Geni ufku veya geni mecras olabilecek olan tercih ettim, ama ok da gerekiydim. Baarma imkn ok zayf, fakat baarlmas imknsz olmayan tercih ediyorum. Sradan bir renciydim, derslerimde ok baarlydm ve dzen snrlar dahilinde mkemmel olabilirdim. Bu beni hi ilgilendirmiyordu, bir devrim gerekmez mi diye dnyordum. Toplumda hemen her ilikide sradanlk lleri sz konusu olduunda ansmn iyi olduunu belirtebilirim, ama hi birisine fazla ilgi gstermiyordum. Hep maceralar peindeydim. Ama sizin sandnz maceraclar gibi deildim, o konuda ok yeteneksizdim, fakat gcmn ok stnde ve kendimi zorlasam belki bir adm tutturabilir veya herhangi bir yenilii yakaladmda srar etsem orada bir sonu alabilirdim. Byle yaklamlar byk bir alkanlk halinde kendini dayatt gidiyor. Fatma, 1925lerden 1940lara kadar yaanan tm Krt isyanlarnda rol oynam, hatta TCnin kurucularyla ok sk balantlar iinde olua gelen ibirliki bir aileden gelme bir kiiydi. Onunla ilikim kendi bana ne kadar kuku gtrecei ak olan bir ilikiydi. Onu neden gruba alyoruz ve neden buna direkt ben n ayak oluyorum? Solcu, sosyal oven birok grubun iinde ele

18

alnmas gereken bir kiiye neden el atyoruz veya o neden bize el atyor? Hatta bizim grubumuzun yeleri bile bu ilikiye fazla akl erdiremiyorlar. Hem Krt isyanlarnda bu kadar olumsuz rol oynam bir aileyi, hem de fazla bu ilere gelmemesi gereken bir bireyi biz neden en ne almaya alyoruz? Hakl olarak grubumuzun selameti asndan endieler ve kukular srp gidiyordu. Emeki veya zellikle daha o zamandan bile proleter kkenli genler diyebileceimiz kiilerle bir grup oluturuyoruz. Snf zne dikkat etmemiz gerekirken, byle bir iliki dikkat ekici, grubun selameti asndan endielere yol ac niteliktedir. Ama dikkat edilirse ilgimiz de gelimitir, kendisini gruba katalm diyoruz. lgi duyuluyor; iyi birisi, solcu ve sosyalist, aslen Krt, biraz bilinli, kadn olarak da iyi bir rnek tekil edebilir. Bu, psikolojik ve siyasal bir yaklam oluyor. Hatta acaba ajan olabilir mi veya bizi devlete ne kadar ekebilir diye dndrc bir konumu vard. Ama burada anlalmas gereken ey, aslnda bir toplumsal gereklikten kama yerine, onun zerine yrme merakdr. Bu tip, aile ve kii itibariyle Krt olay iinden geliyor. Ailesi, Krt isyanlarnda ok tehlikeli bir konumla karmza kyor. Kendisi solcu ve sosyalist olduunu sylyor, hatta Krdm de diyebiliyor. Mcadeleci bir kiilik, Bu kimdir, bunu anlayalm diyecektir. Benim tarzmn mcadeleci tarz olduu imdi daha iyi anlalyor. Onu grup iine tam bir yolda aday gibi deil, mcadele edilmesi gereken bir tip olarak ektiimiz anlalyor. Basit Zaaflarn Bulumas rgtszle, Mcadelesizlie ve Siyasetsizlie Gtrr Krdistandaki diyalektie gre gurubu oluturmada hayli nemli olabilecek bir balang yaplyor. Bizim grubun dier yelerine braksak kendisini kovacaklar. Fakat bizim yrttmz gibi hep mcadelecilii esas alan birisi oldu mu, o kadar tehlikeli olmayacak veya sonucu mcadele belirleyecektir. Ankara ortamnda solculuun son derece etkili olduu bir dnemde byle bir grup oluturuyoruz. Karmzda da ailesi Krt isyanlarnda ileri derecede kart bir rol oynam, ama kendini solcu ve hatta Krt sanan birisi var. Buna ilgi duymazsak, siyasal uyanklk iinde olduumuz belirtilemez. Kald ki, bireyin kendisi de nderlik rolne soyunmutur. Aile nderliksel bir ailedir, ibirlikilik Krdistanda egemendir ve belki de o snftan olan birka aileden birisidir. Fatmann solculuu tercih etmesinin nedeni, o dnemde etkili olmann yolunun solcu olmaktan gemesidir. Solculua veya yeni gelien Krt sorununa bir yaklam gelitirmezse, gen bir lider aday olarak hibir yeri olmayacaktr. Dolaysyla eski statlerini srdrmek asndan Krtlk ve solculukla ilgileniyor; en gelikin grup hangisi diye gzetliyor. Biz istesek de istemesek de o kendini bize dayatacakt. Demek ki karmzdakinde, Krdistana dayatlm olan ibirlikiliin egemenlik tutkusu ve kolay kolay ncl brakmama ok etkili bir zellik olarak mevcuttu. Bizim ise yeni bir snfsal temelde ve sosyalizm anlayyla sorunun zerine gidiimiz vardr. Bu, kar karya gelmemize, bylece grubun ok elikili bir tarzda oluumuna neden oluyor. Bylece bandan itibaren grup bnyesine byk bir mcadele tohumunu ekmi oluyoruz. Benim birok ilikim de byledir. Bu hemen hepiniz iin mcadeleye giri tarzdr. Snf ayrm yapmyorum, hepinizi mcadeleye aryorum. Fakat emein lehine, emein nderliine nasl yklendiimi de gryorsunuz. Bunun doru bir tarz olduu anlalyor. Bu nedenle parti iinde mcadele arttr. Bu tarz Maoda farkl geliti, Leninde de vard. Nitekim parti ii mcadele doru verilmezse, reel sosyalizmde olduu gibi, yetmi yl sonra da olsa yenilgiye gtrr ve nitekim gitti. inde de byle oldu. Mcadele nc rgt iinde ok amansz .ir biimde verilmez ve nc ilikiler iinde ok daha salam ve ustaca yrtlmezse, yetmi yl sonra da olsa bir devrim kaybedebilir. Bu nedenle ilk kn en temel ilikilerine bile en amansz bir mcadeleyi dayatp balatmamz mahirce bir yaklam oluyor. Ben ok mahir biri deildim. Bu bir nevi alkanlk veya bir yaklam tarzdr. Ben bunun sonularn kaldrabilir miydim? Aslnda o kadar hazr da deildim. Ama bana gre, kendime gvenip kaldrabilirdim. Yani davranlar daha da incelenirse, mcadelenin kapsn aralama, tarihte olup biteni rtbas etmek yerine ama, bir ilikiye boyun emek yerine ona sahneyi ama isteim nemlidir. Veya buna Buyur, naslsn? demek, yaparken de bunu drst ve iyi niyetli yapmak, Solcu musun, o zaman solculuun gereklerine buyur; Krt msn, Krtln gereklerine buyur deyip ok ciddi ve tutarl, en ileri dzeyde ve btn iin amalarna gre yaklamak yerindedir. Bu temelde duygular da olabilir; duyguya da sayg ve candan bir ilgi gsterilir. Bu da eksik edilmiyor. Herhalde bu da mcadelenin nemli bir yandr. Ama sizin iliki tarznza baktmda ve ilikilerinizi zmlediimde, ilikilerinizin mcadele yn, snfsal yn, ama yn hi yoktur; sadece ve sadece zayf insanlarn bulumas var. Byk ihtimalle burada kaybediyorsunuz. Mcadeleci tarznzn ok yksek boyutlu gelimemesi, ilikilere teslimiyeti tarzda yaklamanzdan ileri geliyor. Partimiz iinde bu ilikilerin neden yksek deeri yoktur? nk bunlarn yksek mcadeleyle kazanlan ilikiler olmad anlalyor. Teslim olmu, birbirinizi teslim almsnz. Benim yaadm rnek bunu son derece arpc aklyor. nk bu ilikiyle ulusal ve snfsal ynden, cinsi ve kltrel adan hesaplayorum, hatta nderlik lleri asndan hesaplayorum. Bu, kendi bana belay almak gibi bir durum oluyor. Sizin kadn-erkek ilikiniz ise, mutlak uyum arz ediyor. Seni ok seviyorum; bulutuk, uyutuk ve bir ift olup ktk diyorsunuz. Acaba yle mi? Gelitirdiiniz iliki zgr bir temelde midir? nk bu bir sava iin gereklidir. Sizin erkek egemenlikli yanlarnz kadar kadnn da klelik yanlar birlemitir. Zaten bu birleme tarznz, partinin bana bela olan tarz oluyor. inde birok kirlilii, klelii, rgtszl ve mcadelesizlii barndryor. Basit zaaflarn bulumas, cinselliin basit tketimi oluyor. Bu basit cinsellik tketimi, basit zaaf bulumas rgtszle, mcadelesizlie ve siyasetsizlie gtryor. Ordulamaya gelince de bitie gtryor. likiyi byle kurmusunuz, sonular da byle oluyor. Bazlar adeta birbirleri iin partiye gelmiler. Kzlar ve erkekler PKKye sosyal, siyasal ve askeri amalar iin deil, toplumda ve ailede sktklar iin birbirlerini alp geliyorlar. Biri gidince dieri yaayamyor veya istedii bireysel iliki olmaynca bunalma giriyor ve yetenekleri yokmu gibi davranyor. Demek ki hata balangta yaplmtr. Benimkinde neden byle olmad? Benimki son derece elikili veya byk mcadeleyi art klan bir ilikidir. inde byk bir mcadele, istihbarat ve ajanlk mcadelesi var. Kendisini siyasal lider sayyor ve bir de nderlik uruna bir mcadele yrtlyor. Bu elbette farkl bir siyasal yaplanma, siyasal bir mcadele olacaktr. Kltrel olarak farkldr, byk bir kltrel mcadele olacaktr. Sosyal stats bal bana bir snf mcadelesini gerektiriyor. Kadn olmann da kendine gre dayatt baz ller var, bu da cinsler aras byk bir mcadeleyi getirir.

19

Bu konuda sizin gibi olmam iin boyun emem halinde birok ynden yenilmi olacaktm. Basit bir cinsellie ve duygusalla uyum gc kazandrmak iin, erkek kza kz da erkee boyun eer. Bu sizin iin mubahtr. Ama bu konuda kendimi biraz savunma gerei duymam byk bir mcadeleye yol at. Sosyalizme gre ilikiler, rgt lleri, propaganda tarz, zgrlk ve eitlik lleri var. Ama o bunlar uygulamyor, nk Krdistan nderliine oynuyor. Erkek egemenliinden daha fazla kadn dknln kullanarak, ok basit bir kadn oyununu oynayarak grup zerinde hakimiyeti dnyor. Sonra aa kt ki, Krt erkeinin derin zaafn yakalam, evremdeki ok deerli arkadalara bile o tarzda yaklamtr. Kemal Pir bunu ok erkenden fark etmiti. Byk ihtimalle hi almadan kadns zellikleriyle gurubu etkisi altna almak istiyordu. Szm ona yedi sekiz yalarndayken, feodal ibirliki llere gre bir nder olarak yetitirilmitir. Sosyal stat tmyle onu bir nder olmaya itiyor, bunun ise emekle hibir balants yoktur. Hem ulusal ihanet ve sosyal kartlk zellikleriyle, hem de kadns zellikleriyle oluturduu bir nderlik sz konusudur. Bylece gruba ok hazrlkl ve planl geliyor. Bizim ise bunun karsnda her bakmdan yetersiz bir durumumuz var. Sosyal ynden paralanmlk var, ciddi bir nderlik hazrl mevcut deildir; yine kadn fazla tanma durumu yoktur. Bir erkein bile nasl erkek olmas gerektii konusunda kukularm var, kendimi bir erkek olarak fazla ll hazrlam deilim. Sadece baz genellemeler, baz ilerin nasl olmas gerektiine dair hislerim ve sezgilerim var. Benim iin nemli olan, ounuzun erken yata kendini kaptrd durumlara kendimi drtmememdi. Yani kolay anlatk, uzlatk karakterinde bir durum olmad ve anlaamadk. Baz arkadalarmz vuralm, atalm diyor. Bizim grubun baz deerli yeleri, erkenden en sert biimde bir cezalandrmay dnyorlar. Bu acaba doru olabilir miydi? Daha sonra aa kt ki, cezalandrmak veya grubun dna atmak byk bir ihtiyatszlk olurdu. Kendisi neredeyse devleti temsil ediyor. Onunla aristokrasiyi, feodal ibirlikilii kontrol altna almz. Balangta bu kadar bilinli olunmayabilir. O zaman sadece sezgiler vard. Kadn zgrln kontrol altna almz. Bu konuda kendimizi braksak, adeta erkenden dmann insafna terk etmi olacaz. Zaten bu u anda byk bir olaydr. TCyi zorlayan bir iliki durumuna da dntrld. Devlet byk ihtimalle 1976, 77 ve 78de bu iliki yoluyla bizi kontrol altna almaya almt; biz de bunu biraz sezgisel, daha sonra bilinli olarak deerlendirmeye altk. Devleti ve ibirliki kesimleri bununla kontrol ettik. Yani prototiptir, ama anlam byledir. zgr kadn olayn, nderlik ekimesini, hatta nderlik olayn bununla aa kartmak, bizi erkenden ok usta bir mcadele verme gereine zorlad. Batan savmac yaklamlarla sorunu geitirmedik. 1978de arkadalarn Fatmay tasfiye etme kararll ortaya kyor. O zaman ben de bir tavrn sahibiydim, hatta kaldm evden bile kamtm, ama yine de kendimi bu ilikiye adeta mecbur hissediyordum. Bunun duygusal veya cinsel bir mecburiyet olduunu sanmyorum. imde Sen bu ilikiye muhtasn, u anda bu iliki sana gereklidir, bunu atamazsn diyen bir his vard. imdi daha iyi anlalyor ki, siyasal bir tedbir olarak da bu ilikiye tahamml ve mecburiyet ok etkilidir. Yani gerek Ankaradan gerekse Diyarbakrdan k iin bu iliki bana gerekliydi. ok mecburum, balym derken, kukularm da, mcadelem de ok akt. Kar taraf da bo durmuyor. nk kendisi de byk ihtimalle temsil ettii tarihsel konumunu bizden daha iyi biliyor ve bizim de neyi kurtarmak istediimizin farkndadr. Aslann azndan lokmay kurtaryoruz. Krt sorunu kurtulua doru gtrlyor ve byk ihtimalle sorun onun denetimindedir. Dolaysyla tahrik etmek ve erkenden sonu almak iin ne gerekiyorsa onu yapyor. Kadnlyla oynuyor; varolan liderlik vasflarn ve siyasal bilincini gl bir biimde kullanyor, ok ll ve dengeli davranyor. Bu konuda ls ve dengesi zayf olan veya planl olmayan biziz. Bizim amacmz, kendimizi dayatmamz farkldr. O da kendine gre beni kontrol ederken, Krdistan halkn, onun nc rgtn kontrol ettiini dnyor ve brakmak istemiyor. Ona gre biz gnlk olarak gelime kat ediyoruz. Bu nedenle bir haftalk, bir aylk yaamm TC iin lmcl bir darbe oluyor. Bu biraz da onun sayesinde, ona ramen, onunla savam iinde, karlkl bir eliki iinde oluyor. Devlet byk bir ihtimalle, Pilot (Necati Kaya) denilen tiple de iin iindedir. O da bununla balantldr. Biri bir taraftan, teki dier taraftan kontrol altna alarak, 1978 yln sonulandrmadan bizi bitirmeye alyorlard. Birbirimizle scak bir savam iine girmiiz. Hatrlyorum, o zaman elinden bir bardak ay alnmyordu. Temmuz scanda yaam neredeyse dayanlmaz boyutlardayd. Ama yine de bu ikili ilikinin etkisi altnda bir mcadeleyi yrtme zorunluluu vard. yi ki mcadeleyi verebilmiiz. nk bu olmasayd, acaba Trk Devletinin yneli tarz nasl olurdu? Daha sonra gazeteci Cneyt Arcayrek, bu konuya ilikin olarak, Devletin en byk gaf diye yazd. Pilot bizi amansz aryordu; kye kadar gitmi, nerede olduumuzu sormutu. Fatma da evin iinde adeta kabul edilemez, amansz bir yaanty dayatyordu. Sonradan devletin bunlara dayal bir izlemeyi yeterli bulduu aa kt. Bu arada Ecevit de babakand. Daha ok izlemeyle yetinme, byk ihtimalle bir kuraldr. Tabii bunu kontrgerilla daha sonra Ecevite ar detti. nk benim o tarz idare edilmemin yetmediini ve bunun da Ecevitten kaynaklandn biliyorlard. Kald ki Ecevit de bilmez, nk o zamana kadar PKKnin ad bile yoktu. Ecevit nereden bilsin? Dier solcular veya Krtler ok daha etkiliydi. Onlara da dayatlan ey izleme ve dergilerdeki gr sahiplerini yakalayp mahkemeye alma tarzndayd. Bizim iin de onu uygulayacaklard. Yani burada da Ecevit bilmeden ona yardmc oldu demeye getiriyorlar. Sorun bu deildir. O koullarda onlarn daha fazlasn yapmas mmkn deildi. Ama yine de ok nemlidir, nk bizim kmz, herhangi bir k deildi, son derece tehlikeliydi, bunu o zaman da fark ediyorlard; ama son derece zavall da gzkyordu. Bizi mutlak denetimlerinde sayyorlard. Biz daha sonra Ankaradan ve hatta Diyarbakrdan kncaya kadar bilinli bir tarzda bu atmosferden kendimizi kurtarma gereini duymadk. Bunun devleti byk bir yanlg iine ittii ve taktiin tuttuu ortaya kyor. Bu ok nemli bir taktikti. O zamana kadar ben de maa almtm, onlar zaten devletten alyorlard ve biz o parayla grubu yrtyorduk. Onlar kendilerince beni izliyorlard, ben ise onlar kullanarak birok ilikiyi yrtyordum. Onlar beni mal gibi ellerinde tuttuklarn sanyorlard. Elimizde, devletin adam her an yannda, istediimiz an getirebilirler dncesindeydiler. Beni 1978 knn sonunda Ankarada bekliyorlard. Btn verdiim izlenimler, bizim Ankaraya dneceimiz ynndeydi. Hatta Diyarbakrda ev tutulmutu, evin teberisi bile alnyordu, biz de rza gsterdik. Raporlar byle gidince, farkl bir plan gelimeyecekti. Benim aniden ve gizli bir biimde, nce Pilota ve sonra o bayana haber vermeden Ortadouya km, bir nevi devletin byk boa karl oldu. Bunu bu kadar ak yapmyorum. imdi bunu aka izah ederken ne bu kadar bilinliydim, ne de bunu aklayabilecek durumdaydm. Biz de izliyorduk. O seni kullanmaya alrken, sen de kullanacaksn. O ne kadar kurallar zorluyorsa, sen de kurallar zorlayacaksn. yi niyet ve doru yaklamlar sendedir; ama kar taraf zorluyorsa, sen de ona gre zorlayacaksn. Teslim

20

olmak yoktur. Eski Krt tarzna gre, Bu kadn niye byle? deyip bitirmek yoktur. Arkadalar bile kukuluydu, Tekoin adnda bir grup Niye Pilotu vurmuyorlar? diye soruyor. Oysa Pilotu vursak, devleti uyandracaz. Bu yzden de epey muhalefet gelitirilmek istendi. Son derece drst bir ilikiyle yola kyorum. Balangta ajandr, kullanacam diye deil, yolda olabilirler diye yaklayorum; fakat ihtiyat elden brakmyorum. En yaknlarm da olsalar yleyim. Bu nemlidir. Sizin iin dikkat ekici olabilecek bir noktay daha belirtmeliyim: Bayann dikkat ekici ynleri var, erkekleri olduka etkiliyor. Krt erkeinin de kadn konusunda ne kadar zayf olduunu biliyorum. Dnce retme ve grubun oluturulmas benim sorumluluum altndadr; fakat bayan adeta gizli bir el biiminde grubu alt st ediyor. zellikle kadn olarak etkileyici ynn kullanarak bunu yapyor. Ben hi bir kza evlen veya evlenme diye dayatmada bulunmam. Szl ve benzeri kavramlara da deer vermem ve anlaml da bulmam. Ama o zaman tersini yaptm; tedbir tedbirdir deyip bu bayana, grubumuzun iinde iyi bulduun bir kiiyle szlesen daha iyidir dedim. Aslnda bu ok isabetli bir sylemdir; benim yaptm isabetli ilerden birisi oluyor. Bu ben de olabilirim, hatta baka bir arkada da olabilir dedim. Kar taraf aslnda tutumumu izliyordu. Ben bu laflar bouna sylemem ve olduka da ilgi duyuyorum. Bunlar sylerken, tam bir taktik yapyor havasnda deilim. Bu da bana gre bir zmdr. O, ilikiyle grubun inisiyatifini ele geireceini dnyor. liki kurduu erkek arkada, grubun nde gelen veya iyi birisi olabilecek bir yesiydi, en azndan buna adayyd. Onu seerken, byk ihtimalle onunla ileri ilerletebileceini dnyor. Bu anlay bu kiide var, bununla grubun inisiyatifini ele geirecek ve beni dlayp istedii sonucu o zamandan alacaktr. Ama sonra bir bakt ki, karmdakinin fazla ans, hatta hi ans yoktur, tekrar benim teklifime yneldi. O aileyle ilikimi hatrlyorum. Nasl baardm diyordum. Oysa ok zordu, ama denedim, cesaretle adm attm, eve girdim. Krdistan llerine gre son derece iyi denmi, hatta ok klasik bir evdi. Nasl cesaret ettiime ve kendimi nasl uyarladma ben bile ayorum. O da hayli kukuluydu. Acaba bu gerekten yksek bir akn sonucu mu, yoksa bu tavrn iinde siyasal bir amac m var? diye dnyordu. Tabii bunu bilmemesi mmkn deildi; ama onun da buna ihtiyac vard. Kendi siyasal amac vard ve kadnln -kadnlna dayanma en byk silahlarndan birisi oluyor- kullanarak sonu almak istiyordu. Bu onun asndan da kendi iinde yrtt uzun bir tartma gerei oluyor. nk davranlar btnyle byle gsteriyor. Eer yksek bir akn veya ilginin sonucu iliki gelitiren biri olsaydm, beni esir alacakt. O da ounuzun girdii duruma benzer bir duruma girmemi bekliyordu. Fatma, Siyasal nderlii ben daha iyi yapabilirim hesabyla yaklayor, ama benim de siyasal nderlikten vazgemediimi gryordu. Bu durumda normal bir iliki asla gelimez, bir ekime srp gider. Mcadelenin srp gitmesi ve gittike kzmas kanlmazdr. nk amalar ok farkldr. Aslnda bayann kendisi byle bir ilikiye yanamayacak, ama son derece etkiliyor ve daha sonra da buna devam etti. Kadnln bir silah olarak kullanma iini byk ihtimalle bilinli yapyordu. Dkn bir kadn olduu iin deil, Krt erkeindeki zayfl derinden bildii iin kadnln bir silah olarak kullanyordu. Bunu deerlendirmelerde dile getiriyordu veya ben buna tanktm; erkekleri en ufak bir yaklam tarzyla kontrol altna alyordu. Daha sonra, 1986ya kadar tek bir kza nefes aldrmama; gerek kendisinin bizzat ynelimleriyle, gerek kulland baz kzlarla evremizdeki tm erkek arkadalar kontrol altna alma iini ok baaryla yrtt. Aslnda bu konu da anlalmaya deerdir. Amansz bir biimde grubun zerinde duruyor. ne kmak isteyen herhangi bir bayan nefessiz brakt gibi, kendine balyor ya da ldrme dahil cezalandryor. Bir erkei ya tam grup dna atyor ya da kendine balyor. Kadn-erkek ilikisini de tamamen bu temelde kullanyor. Benim amdan bunun ok riskli bir olay olduu balangtan bellidir. Bir tedbir almm. Serbest hareket ederse, btnyle allak bullak edecek. Kurallara balamak istiyorum, onu da tanmad ortaya kyor. Ben de ilikiye muhtacm. nk Ankaradan ve Diyarbakrdan k yapmak o kadar kolay deildir veya sizin yaptnz gibi olmuyor. Devlet daha 1975te, bizim Krt Ordusunu kurduumuz biiminde bir bilgi almt veya o tarzda bir yaklam vard. 1975te, 1976da devleti bu konuda etkisizletiremezsem, hangi eylemle grubumu salam kartacam? Mahir ayan rgt kurdu ama iki ay yaayamad. TKKO kuruldu, hakeza yle oldu. En deme ihtilalci rgtn bile mr birka ay gemiyordu. Benim de Krt Ordusu adna yapabileceim alma belki bir hafta bile yaayamazd. Gizli partiler kuruluyor, iki ay sonra aa kyordu. Mustafa Suphi parti kurdu; geldi, yar yolda denize gmld. Deniz ve arkadalar daha ordu olmadan daraacna gittiler. Kaypakkaya Dersime ilk eyleme geldi, karga tulumba gitti. Yani TCye kar tek bir baaran rgt rnei yoktu. eyh Saiti daha isyan etmeden kontrol altna aldlar. Yine Seyit Rzay kandrp daraacna gtrdler. Bunlarn hepsine adm bile attrmadlar. Krt aydnlar, Krt szcn bile sylemeden etkisizletirildiler. KDP kuruluyor; on gn gemeden Faik Bucak provokasyonla, hem de airet kavgas ss verilerek imha ettiriliyor. KDP, 1970lerden itibaren bir ajan rgt olarak ilev gryor; biz ortaya ktktan sonra da bize KUK biiminde dayatlyor. Sosyal oven Trk Solu daha sonra Krt meselesinin arptlmasnda mutlak anlamda kullanld. TKPden en solcuyum diyenine kadar byle kullanld. TC egemenleri sol iinde bunu yaptklarna gre baka yerde de yapacaklard. Jandarmasn, polisini ve istihbaratn bir yana brakalm, bir szma birimi bile en deme rgt bitiriyor; bu mutlak anlamda byledir ve bize de uygulanyor. Nitekim biri kadn, biri erkek yoluyla iki szma yapyor. 1975ten itibaren szyorlar, bol para ve gl adamlarla beni aralarna almlar. Burada da ap geniletilebilecek bir yaklam tarzmz var. Pilot srarla bizi eyleme sevk ediyordu. ok para getirecek birka eylem nerisi vard. O zaman bunun ajan olduu sonucuna varmamtk. Ama ben uygun deil, gitme, kalsn dedim. Eylem amacyla para getirme nerisine kar ktk. Kadn ise benim iin zel ilikiyle balanm diye dnyordu. Devlet gnlk rapor alyor, bunlar benim iin kucamzda diye rapor gnderiyorlar. Kendimi devlete drt drtlk balam oluyorum. Uur Mumcunun dile getirmek istedii olay buydu. Mumcu APOyu MT mi besledi? diye soruyordu. MT bizi byle besledi veya biz kendimizi MTe byle beslettirdik. Gvenliimizi salattrdk, paralaryla grubu finanse ettirdik, evlerinde toplant yaptrdk ve entelektel gcn de biraz kullandk. Baz ilikilere uzandk ve zamannda syrldk. Bunu da sizin yaptnz gibi tahrike gelerek deil, yntemine gre yaptk. ounuzun bunlarn kucanda imhay yaad biliniyor. Vuracak msn, beraber mi yryeceksin? Bu byk bir olaydr, byk bir sorundur, herkesin kolay yrtecei bir tarz deildir. Krdistanda her iliki biraz byledir. Bunu aklamamn nedeni, her ilikinin bizi benzer zelliklerle kar karya getirdiini size anlatmak iindir. Ben bir film senaryosu dzenlettirmedim; yaammzn gerei budur. inde duygu, zel iliki, sosyalizm ve

21

sizin sandnz her ey var. Ama dier yandan benim yaptm deiik bir ey de var: O da sizin yaptnzdan ok deiik yaklamamdr. zin versem en iyi arkadalarm eylem yapacaklar. Zaten Pilot, Emret, ben nc kattan atlayaym diyor. Eitilmi birisidir. Beni Krt olduum iin pilotluktan attlar diyor. Kadn da ekonomik, sosyal ve siyasal olarak farkldr, hatta entelektel ve kadn olarak da mutlaka etkilenilecek bir kiidir. Byle birileri grubu mutlaka denetim altna alabilir. Savan bu olduunu belirtmek istiyorum. Bunu genelletirirsek, bu ne anlama geliyor? Krdistandaki ibirliki snf ve ajan yap halk nasl kskvrak balayp nefes aldrmyorsa, bizim grubumuzun ahsnda da kskvrak balama amalanyor. Btn Trk sol gruplarn zaten balayp bitirdiler. Krt gruplar zaten ajanlatrlyor. Yeni kan gurubu da onlar gibi yapmak istiyorlar. Burada deiik olan, bu durumdan kendini syran yalnzca benim. Ben byklm veya baarm bu tarz yaklamma, Krt insanyla iliki kurma tarzma borluyum. Kadnla ve erkekle iliki kurmuum, idare etme durumum var ve idare edi tarzm baary getirmitir. Grubun dier elemanlarna braksam, bayan da erkei de yirmi drt saat bile salam brakmayacaklar. Bunlarla birka yl nasl geirdiim zerinde durulmaya deer bir konudur. Byk bir iliki ustalyla yrttm. Pilota yle bir ey veriyorum ve stne de yle bir yaklam sunuyorlar ki, tuttuk diye dnyorlar. Bu benim tuhaf bir zelliimdir. Bir ocuk bile beni kontrol edeceini, hatta kullanacan sanr. Bu byk bir esneklik meselesidir. Beni kullanabilirsin, ama benim de kendimi dayatma tarzm, iliki tarzm var. Kim kimi kullanr? Benim amalarm, tecrbelerim ve tarzm var, onun da var. PKK ha bitti, ha bitecek iddiasnda olanlar vard. Ama aldandlar. Halen de ite ve dta beni kullanmak isteyen birok adam var. Karasevda, kardelik, yarenlik ad altnda kimler beni kullanmak istemiyor ki! Son tahlilde bu ilikiden arpc sonular karlmtr. Belki psikolojik olarak byk bir gerginlik altna alndk, belki de kadn-erkek ilikisinde hibir biimde yaanlamayacak ve kabul edilemeyecek bir staty byk bir sabrla yaadk, ama Krdistanda mutlak yararlanlmas gereken bir iliki tarzn da ortaya kardk veya onunla atlatlmas gereken bir sreci atlattk. Krt iin baka trl bir k yaplr myd? Bunu tartabilirsiniz. Baka trl grubu Ankaradan ve Diyarbakrdan sa karmak mmkn deildi. Mmkn olmad da kantlaryla ortadadr. Bu anlamda ilk defa bir baar oluyor. Yalnz grup kurtarlmyor, sosyal olarak emekilerin nderlii de kurtarlyor. Bu da sradan bir olay deildir. Kendi Gereimde Kadn zgrln Yakalamaya alyorum Kadn zgrln boan, kadn-erkek ilikilerindeki zgrl ok tehlikeli bir biimde saptran, erkei de kadn da imha etmekten asla vazgemeyen bir yaklamn almas var. Erkek dakikada bitiyor, kadn da bu tarz bir plandan baka bir ey dnmyor. Be on kz vard, btn ileri gleri baz erkekleri elde etmekti. Baz erkekler de vard, ilikiden anladklar dknlkten teye bir ey deildi. Siz olsaydnz kavga ederdiniz. Ama ben bununla nasl idare ettim? Aslnda bu byk bir meseledir. Bunu insan ancak romanla izah edebilir. Nasl erkekseniz yle erkek olun, nasl kadnsanz yle kadn olun. Kendi deneyimim de var. ou da onu taklit etmeye ve kullanmaya alyor, karmdaki de bu ilikiyi mthi kullanyor. Bunun yarataca psikolojik gerginlik her dakikada bir cinayet ilemeye yeterlidir. Sizin neden ham olduunuz, neden ilikilerde ok zayf kaldnz imdi daha iyi anlalyor. Ben dier konularda da byleyim; bir ile uratm m sonuna kadar urarm. Devletle uranca sonuna kadar urayorum. Bu ilikide de yledir. Kadnda neyin olup olmadn renmek iin sonuna kadar uratm. Bu, nemli bir renme metodu oluyor. Bir eyi yarm brakmak yoktur. Ne var ne yok diye tam anlayncaya kadar peine derim. Bunu yaparken sizin gibi yapmyorum, ka gz karmyorum, kolay sevdalanmyorum. Yreim var, ama beynim daha fazla sreci kavrama peindedir. Bireycilik yapmyorum. Bu srecin belki her annn bir cinayetle sonulanmas gerekirken, grubun olumsuz etkilenmemesi iin tek bir sz sylemedim, kendimi bir gn bile skmadm. Benim zel ilikim var, bu zel iliki beni bunaltyor, grup bana yardmc ol demedim. Sizin ilikilerinizin sonular ise her gn bunalm biiminde partiye patlyor. Sreci ve hatta Krdistan tarihini bu sreten gl karmak iin tek bir szntya bile yer verdirtmeyeceim. Siz ilikinizle partimizin bana bela getirmisiniz, stelik her gn bunalm teorileri dayatyorsunuz. Benden hak ve iliki talebinde bulunuyorsunuz. Buna sadece glnr. Bu konuda size boyun eecek veya sizin partiyi uratrmanza frsat verecek biri var m? likiyi nasl kullanyor, ilikiyi nasl sonulandryor? Btn bunlar amansz bir biimde yaamken, sizin birok eyi bitirici, drc ve zden koparc yaklamlarnza alet olmam mmkn deildir. Bunun sonularn daha da tartabiliriz. PKKde iliki var, kimse kimseyle iliki kurmasn denilmiyor, ama ilikilerin sonularn dneceksiniz. Dayanamadm, cinsellik tutkularm vard demeyeceksiniz. Ben nasl on yl dayandm? Benim olaanst olduumu sylemeyeceksiniz. Buras Krdistandr, bu iliki Krt krdm ilikisidir, burada Dayanamadm, edemedim laflar olmaz. Birok kadn ve erkek gelmi, bunlar yle iliki kuruyorlar ki insan atlatyorlar. Bin bir emekle ulatmz iliki seviyesini ne hale getiriyorlar? Kz nasl yaklayor, erkek nasl yaklayor? likilere byk saygmn olduu biliniyor. En tehlikeli ajanlk ilikilerine bile tahamml gcm olduktan sonra, sizlere de tahamml gcm olur. Ne olduumuzu anlamak iin bu kiilere ve Trkiye devletine sorun. Bu halinizle Krdistan ve PKKyi bir yana brakalm, orduyu nasl kurtaracaksnz? Basit alkanlklardan, bir sigaradan bile vazgemiyorsunuz. Bir kadn-erkek ilikiniz olmu, o bile sizin iin darboazdr. Krdistan asndan byk savala nasl yol aacaksnz? Yiitlik nerede kald? Kadn diyorsunuz, kadnla ilgilendik, byle kt. Ben hala Fatmann ok planl ve sicilli bir ajan olduunu belirtmiyorum. Belki yle bir ajan da deildir, ama gereklik de budur. Kadn objektif ajan gibidir, erkek zaten daha da beterin beteri bir durumdadr. likiyle nereye varacaz? liki kurmayn demiyorum. Gerek akn yolunu amak da dahil, btn kurtulu yollarn ayorum ve hatta alklarm. Ben de bir delikanlym, sevmesini biliyorum diyorsunuz. Ama ben, en sevdiim kz bile olsa, unu dayatyorum: Sevginin kanunlar var, sevgi yolu uradan geer diyorum. Acaba onun gereklerine ulalabilir mi? Sevdiinden ayrld diye bunalmda olmayan arkada yoktur. Ben de yle yapsam, aktan ve duygudan eser kalr m? Krt ak, Krt zm diye bir ey sz konusu olabilir mi? Size gre her ey baba usuldr; yle de, byle de olur. Baz eyler var ki olmuyor. Ben de ak denedim, sonularn grdnz. Az ok her iliki byledir. Senin yaadn bir istisnadr demeyin. Bu genel bir durumdur. Her iliki biraz byle zmlenmelidir. Belki ayn benim yaptm gibi yapamazsnz, ben sorunu ulusal dzeyde zyorum, ama siz de asgari bir dzeyde zmlemelisiniz.

22

rnein, Mardinde parti yaam fel edilmitir. Hibir i yaplmyor ve neredeyse dmann kontrolne girilmitir. Orann sorumlusu dmana kat. ldrseniz bile dierlerini de o yaamdan koparamyorsunuz. Bunlarn hepsi iliki adna yaand. Yzlerce ehit, yurtsever halk ve kitle destei birka ilikiye kurban edildi. Ak ilikisi, kadn-erkek ilikisi dedikleri bu mu? Koordinatrden tutalm hepsinin yaad buna benzer bir durumdur. Ama bu tarz Krdistanda olur mu? Mardin veya Krdistan erkeinin llerine gre artk bu kanlmaz bir durumdur. Ama bunun sonucunda parti bitti! Orada bin bir emekle zafer kazanm bir kitle var; serhildan gereklemi, sava patlamas var. Buna ramen bu iliki partiyi bitirie gtryor. Sadece siyasal adan deil, ahlki ve cinsi adan bile buna nasl tenezzl ediyorlar? Kald ki tehlike var, dman zaten bazlarn snakta vuruyor. Kendinizi nasl byle snaa attnz, bunun ne gerei vard? Benim yaadklarm, snak deil ok lks yerlerde de olsa, cehennem atei gibidir. Ama onlar snakta cinsel iliki veya duygularn tatmin etme imknn aryor, cinsellik gdlerini byle tatmin etmeye alyorlar. Bunun ok yanl bir tarz olaca aktr. nderlik gereini ortaya koyduk. Herkes benim gibi yapsn demiyorum; ama yurtdnda da, yurtiinde de herhangi drst bir erkek veya kadnn byle bir ilikiyi dnemeyeceini bilmesi gerekiyor. ok drst de olsalar, onlarn nnde zgrlk grevleri, rgtsel grevler, sava grevleri var. Kadro iseler, koordinatr gibi bir rgt temsilcilii konumunu yayorlarsa, ne kadnn ne de erkein ban kayaca vakti yoktur. Btn rgtsel grevleri bir yana brakyor, her gn operasyonda olan dman grmezlikten geliyor, arkadalarn yem gibi dmann nne atyor, kendisi de emniyetli yerde ilikisiyle yayor. Tabii daha sonra kendisi de bitiyor. te onursuz bir iliki ve vahim sonular! Bundan ne anladnz? Dayanamadm, birbirimize almz demek kleliktir, dknlktr. Halen bir erkek olarak kendi gereimde kadnn zgrlk dzeyini yakalamaya alyorum. zgrlk dzeyinin yannda rgtsel dzeyle, siyasal dzeyle, ordulama dzeyiyle, hatta estetik dzeyle kadn hayranln gelitirmeye alyorum. Yani ok younum. Yine de bizimkilerin yaptna bir an bile yaklaabilir miyim? Bu kadar etkim ve gcm var, istesem sultan gibi yaayabilirim, ama bunu fazla anlaml bulmuyorum. Sizden ekindiim iin byle davranmyorum. Napoleon rneini de onun iin verdim. Eer mcadele anlayma gre uygun bulsaydm yle de yapardm, Hz. Muhammed gibi de yapardm. Ama gereki olmak zorundaym. Kendime gre bir tarz yrtyorum. Ben de bir iliki kurdum, bu ilikinin sonularn gryorsunuz. Binlerce kz mcadeleye geliyor, kadnla ilikiyi srdryoruz. Bu da bir tarzdr. 1993te kadn zgrl ve ordulamas zerine zmleme yaptm. Halen iliki nasl olmal sorusunu soruyorum. Hatta nasl yaamal? sorununa teorik ve siyasal btn boyutlaryla aklk getirmeye alyorum. Daha bitmi deil ve halen anlatyorum. Doru olan nedir, yanl olan nedir; gzel olan nedir, irkin olan nedir; kabul edilmesi gereken iliki biimi nedir, reddedilmesi gereken biim nedir? Ben sizin gibi kestirip atamam. Baz arkadalarmzn yapt gibi inkr da etmiyorum. Bu kadar kadn younluklu alma ok az partinin iinde gereklemitir. Cinsel tatmin iin iliki gelitirmek alaklktr. Ben bunu yapamyorum. Kza Tarihi imkndr, ite sana bu kadar zgrleme imkn; erkee te sana da bu kadar vatana, savaa ve partiye ballk; uran, elinizden baka ne gelebilir ki! diyoruz. Onlar ise yok diyorlar. Birileri Bunlar burada bu kadar birikmi, yirmi drt saatte hepsini nianlayp gl gibi geindirtelim deyip zm byle dayatyordu. Bu, zm olabilir mi? Zaten yle yapsak, o dalarda bazlarnn istedii tarza bir gn bile msaade etsek, dman hepsini vururken birisi gzn kaldrp yukarya bakmaz. Hala bazlar rgtten intikam alrcasna zel ilikileriyle uratryorlar. Bunlar rgt ok zayflattklar iin deil, ok alak olduklar iin intikam peindeyim. Yani bunlar rgte biraz saygl olsalard, birbirlerine byle yaparlar myd? Birbirinize gstereceiniz ilginin yzde birini neden iki arkada iin gstermiyorsunuz? Ben amansz eitimle urayor ve halk rgtlyorum; siz szde ilgi duyduunuz tipe gsterdiiniz ilginin ve konumann yzde birini neden en nemli rgt toplantsna gstermiyorsunuz? Neden halka veya baka bir kadna, baka bir erkee ilgi gstermiyorsunuz? Neden ikiyzll gelitiriyorsunuz? zerine gittiimiz olay ite budur. ok byk bir hakaret var. likiyi bile yaatmak iin rgt gereklidir. rgtn propaganda balantlarna dikkat etseniz, bir eyler kurtarlr; ama yapmyorsunuz, rgt bitiyor. Ufak bir tedbir olsa, grup kurtarlacak; ama onu imhaya terk ediyor, ilikiyi kurtaracak ve ak yaayacak diye en byk namussuzluu yayor. Bu nasl duygudur ki, bu kadar gz kara yapyor, bu kadar grev d brakyor? Siz partiyle siyasal ve rgtsel temellerde iliki kurdunuz, bunun szn verdiniz. Biraz samimi ve ak olalm. ncelik bu ilikileredir. PKK balln ve rgt ilikisini kabul etmek ok nemlidir. Bu, zel ilikim varsa onu ikinci plana atmm anlamna gelir. Ordu yaamna ve gerillaya ilgi duyuyorsanz, askeri yaamn btn hususlarna bal olmay kabul etmisiniz demektir. Bunlar bir tarafa itip kadn-erkek ilikilerinde zm istiyorsunuz. Bu kolay olsayd ben yapardm. Benim kadar duygulu kimse var m? Yedi yamdan beri bu konuda aray iindeyim. Bu kadar tecrbesi olan, sizin yaptnz sandnz eyleri yapmazlk edebilir mi veya daha doru sonu alc yaklamlar olsa gelitirmezlik edebilir mi? Bu iin kanunu biraz byledir. Kendimi de, sizleri de mthi zorluyor, bir adm ilerletmenin byle salanacan dnyorum. Kald ki, hazr iliki zaten yoktur. Yz yze, gz gze geldiler, birbirlerini aldlar. Peki, objektif veya sbjektif ajan kmayaca ne malm? Zaten devlet, snflar ve aileler bu temelde yaklam sergiliyor, neredeyse her iliki bir ajan ilikisi gibi ele alnyor. u anda en zgrm diyen kzn veya erkein bile yaklam kleletirici deil mi? Yan yana geldiniz mi bu ikiyzll nasl yapyorsunuz? Bu aldatma deil de nedir? Kendini aldatan, acaba partiyi ve sava da aldatmyor mu? Bu sorular kendinize gereki sormazsanz, en byk aknz da olsa ka para eder? Ak ki rgt llerine, siyasal llere uyma yoktur. Aktan anlamazsnz, gdlerle yaamak istiyorsunuz. Gdlerin yaama ve savama kabiliyeti var m? Bu konular daha fazla amak mmkn, ama siz anlayabilecek misiniz? Anlamak, sadece bildim, syledim demek deil, ruhunuza ve bilincinize ileyebilmek, hayatta baz temel davran kalplarna ve gcne dntrmeyi salayabilmektir. Bunu yapabilecek misiniz? Acaba bu temelde iliki zmlemelerine kendinizi verebilecek misiniz? Senin yaptn zordur diyorsunuz. Bu zoru ben icat etmedim; dmann, kadnn ve sosyal snflarn durumu ve ulusal gereklik byledir. Ben de nce bu kadar zor olduunu bilmiyordum. Ama baktm ki, bunlar objektif tarihi birer veridir. Bu inkr edilemez. Bizim kyller inkr ediyor, hepsi Benim bildiim, benim yaadm diyor. Gerekten yayorlar m, bir ey biliyorlar m? Sayg duyulur bir aile yaam var m? Bunlar yaamak zor diyorsunuz. Zor iin tabiatnda var; kolay iliki olmuyor. Ben de kolay ilikiyi denedim; eitilmi, aydn, solcu, Krt bir kz, kim bilir birbirimize nasl yardmc olacaz, ne kadar g vereceiz diyordum. Fakat byle kmad. Kzlar kmsediim iin bunlar belirtmiyorum. Gl ynleri olanlar da var. Ama en deme bir kzla gelitireceim

23

iliki deneyimi, duygusal anlamda da olsa, ikinci gn yle siyasal sonulara yol aar ki, farknda olmayarak tam bir ba belas olur. Bu konuda neden baz dorular ve lleri gelitirmek istiyorum? rnein, biri yneticinin yanna gidiyor, hafif duygusal bir iliki ardndan yneticiyle zayf bir ikili oluturuyor ve bylece elden gidiyor. Bu tarz ilikiye nasl onay vereyim? Yksek zgrlk tutkular urada kalsn, kadn zayftr, kendini kurtarmak istiyor, bunu da erkein ynetim gcyle yapyor. Erkek skyor, kadnn zayfln da gryor, kadn hakimiyetine alarak kendini tatmin etmeyle karlk veriyor. Btn bunlar PKKdeki zgrlk gereini inkr etmedir; ona ok tehlikeli, hi hakk ve yeri olmad halde kaybettirecek olan bir ilikiyi dayatmadr. Siz bunlarn tahlilini de bu kadar ince eleyip sk dokuma tarznda yapmyorsunuz. Buna belki gerek de duymazsnz, ama iyi bir incelemeci bunun ne kadar vahim sonulara gtreceini ortaya karr. Size ak yaamayn diyen yoktur, ak yaayn, ama akn kanunlar ve kurallar var. Krt olaynda zmn, sevginin ve akn yolu nasl olabilir? Bunun bilimsel llerini vermeye altm, ama ok zor diyerek iin kolayna katnz. Kolayna kayorsunuz ve o zaman namus elden gidiyor. Bazlarnn yapt gibi yasaklayalm derseniz, o zaman da kitle elden gidiyor. Kadn elden gittikten sonra toplum fazla ayakta kalamaz. Dorusunu yapalm diyoruz, ona da fazla gelmiyorsunuz, zordur diyorsunuz. Zor olan devrimdir. Zor, her devrimin ebesidir, baka trl devrimci dourtamazsnz. Umarm biraz anlamaya alyorsunuz. Bu konuda son derece zgn yaklatmz aktr. likileri yasaklamalarla zmediimiz gibi, drmelere kar da ok byk bir dikkat iinde olduk. Tartma zgrl sonuna kadar olmaldr, fakat gereklerimizle oynamak Cengiz Hann kanunlaryla oynamak kadar tehlikelidir. imizde kendine gvenen Napoleon gibi de, Hz. Muhammed gibi de yaayabilir. Napoleon gibi birka byk zafer kazann, o zaman istediiniz ak yaayn. Hz. Muhammed gibi devrim yapn, istediiniz gibi yaayn. Kald ki, onlarn nasl yaadn da doru anlamak gerekir. Onlarn yaam, Yeilam artistlerinin yaam gibi bir yaam deildir. Biz de yaamyoruz, Krt bu konuda lmtr. Kzlarnz ve erkekleriniz sizin olsun, ama ikinci gn dman gelip sizi ezer. Gryorsunuz ki, iler ok zordur. Kolay olsayd, ben yedi yamdan bugne kadar byle urar mydm? Burada bir takm kanunlar var, iler biraz kanunlarla idare ediliyor. Herkes parti tarihi ve nderlik gereini biraz da bu ynyle bilmelidir. nk bu sadece benim gereim deil, bir Krdistan gerei, bir Krdistan zmlemesidir. imdiye kadar bunu gz nne getirmediiniz ortaya kt. Size gerekleri biraz daha akladm. Umarm bundan doru sonular karrsnz. En nemlisi de ortam tartmaya aktr. Ortamn tartmaya ak olmas demek, laf doru sylememek veya tartmay bomak, davranlar daha da tehlikeli biimlerde srdrmek demek deildir. Ortaya koyduum gereklerden her birinizin derya kadar sonu karmas gerekir. Bireycilii derinletirirseniz, klelii daha ince biimlerde srdrrsnz. PKK gereinin zmlenmesi, nderlik ifadesi amanszdr. Bunlarn sonularna katlanmay imdiden gz nne getirin. Kald ki, sonularn dman sana dettiriyor. Aileyi kurtarmak iin vatan terk edenler, bir veya kar iin, bir erkek iin her eyini ineyenler topluluu kimdir? Lanetli bir halk gereini kim yayor? Bunlar size gre o kadar nemli deildir, nemli olan aknzdr. Oysa ne yle bir ak var, ne de onun yanndan geebilirsiniz. O halde onun hayaliyle neden kendinizi aldatyorsunuz? Bu konudaki tartmalar partinin bnyesine tardk. Mutlaka baz olumlu sonular var, tartmaya devam ediyoruz. Ama disiplini ve zellikle bal kalnmas gereken esaslar da ok sk gzetiyoruz. Pratik davranlara mutlak anlamda egemen klmanz gereken hususlar var. Kadnla yaanmaldr, ama bunun mutlak zgrlk kurallar vardr. Ordulamaya ilikin, siyaseti beraber yapmaya ilikin kurallar vardr. Bundan kamak ve basit yaklamak olmaz. Basit yaklarsanz dersiniz, dtnzde de kaybedersiniz. Bu, kurnazlkla, szm ona akn gcyle atlatlacak bir sorun deildir. Bu, tarihi bir sorundur. Yani bana bu kadar yaplyor da, sizin anladnz anlamda cevap veremeyecek, bildiiniz tarzda erkeklik yapamayacak durumda mym? Benim ulusal onurum sizin gibi yapmam kabul etmiyor. Kendimi yetitirme tarzma, insanlk anlayma gre, benim de sizin yaptnz gibi yapmam mmkn olmuyor. Bunun erkeklikle de bir alakas yoktur. Bu tip erkekliklerin iren durumda olduklarn her gn gzlerimle gryorum. Kadnn kleliini kullanm, genelevde erkeklik yapm, zel evde erkeklik taslam! Bana gre byle erkek be para etmez. Kadn kocakarlk yapm, kendi kendini yaatm, o kadn da be para etmez. Byle kadn da istemiyoruz. stediin gibi yaman erkek, yaman kadn kmaz derseniz, biz de onunla savam veririz, sizin gibi ii kestirip atamayz. Bu ok zordur, ama halen tek bama gtrdm bir tarzdr. Benim yaptmn aynsn yapn demiyorum. Ama bence karacanz sonular var; mcadele iin, vatanseverlik iin, rgtlenme iin mutlaka gz nne getirmeniz gereken baz sonular var. Bu kadar irkin ilikilerinize neden boyun eeyim? Neden irkinlie pay brakaym? Biz gzelliin de savamn veriyoruz. liki gzelliini yakalamadktan sonra, irkinlii yaammza neden sokalm? Bu kadar kapsaml dnyoruz ve yaammz bu temelde eitiyoruz. Eksikliklerimiz, hatalarmz, baz yanllklarmz olabilir, ama esas dorultu budur. Bu dorultuya byk bir abayla yaam ans verdirilmeye allmtr. Gerisi ne olabilir? Sanyorum onu yine mcadele belirler. nderlik bu ynyle de bir gerei veya kendi gereini ifade ediyor ve Krt gerei iindeki yerini ortaya koyuyor. Bu anlamda sizi bunun btn sonularn zellikle partilemeye, rgtsel yaama ve askerilemeye nasl dntrmeniz gerektiini vurgulayarak zmeye aryor. (...) Bu i bir kiide somutlamayabilir, ama bir tipolojidir, soyutlama aracdr. Her biriniz bu tipi az ok yakalamaya alacaksnz. Burada gerek bir roman konusu ileniyor. zmlemelerle muazzam bir roman edebiyatna ilerlik kazandrmak mmkndr. Burada ruhlar ve davranlar mthi ele alnyor, ama btn partimizin veya bizim ilikilerimizin bana getirilenler ok tehlikelidir. Hi olmazsa sabrl olun, ilikileri hemen arptmayn, birbirinizi inkr da etmeyin. nkr da, birbirini hie sayma da ok tehlikelidir. Fakat dnsel ve davransal birok durumu yeniden gzden geirmeyi, bu konuda gerek bir yaratcla ynelmeyi bilin. Sanat yapmak istiyorsanz bu temelde yapn. Savaa m katlmak istiyorsanz katln. Sevginizi gelitirmek istiyorsanz gelitirin. Baka trl olmuyor. Hangi ortamda sevgi geliebilir, nasl sevilebilir? Bunun doayla, savala ve zindanla ilikisini ok iyi ortaya koyabilirim. Siz bu konuda yaratclktan uzaksnz. Sevgi zaaflarn bulumas mdr, yoksa gcn dorua kmas mdr? Btn bunlar anlatabilirim. Aslnda btn bunlar gerekletirmeye alyorum. Ama siz o kadar gerisiniz ki, anlamaya bile yanamyorsunuz. rnein, Yaln Kk bu konuda ksa bir syleimizden muazzam estetiksel sonular kartt. Siz o gl bahesine gitmede beyinleri buldozerle dzlyorsunuz diyordu. Bu nemli bir deerlendirmedir. Gzelliklere ulamak iin beyinleri ve yrekleri adeta buldozerle dzlyoruz. nk bu da devrimimizin bir doasdr.

24

nemli ipular verdik. Bunun daha kapsaml ele aln tarz zaman erevesinde olabilir ve birok arkada bunu yapabilir. Btn bunlar temel gereklerimizle ilgili bir edebiyatn da rn aar. lk defa ruhlar ele almaya alyoruz. hanetten ve her trl dkn yaamdan kurtulu veya korkuluklardan, engisizyonlardan, ikenceden, katliamdan kurtulmu ruhlar ilk defa gndeme geliyor. lk defa gzellik buluu, sevgi yanna giri imkn ortaya kyor. Bu, biraz Krdistan lkesi iin oluyor. phesiz Krdistan iin gerekleen ayn zamanda insanlk iindir. Byk bir arpklk, byk bir balanma olay, byk bir drl var. Biz bunu ortadan kaldrrken ruhu ortaya karyoruz. Ruh yeniden kendine geliyor. Eskiden ba aa olan her ey imdi ayaklar zerine dikiliyor. Belki tohumlar artk byle boy verir. Acele etmeyin, eskinin ihanet ettirici, bitirici ve tketici ilikilerine boulmayn. Parti saflarnda kadn-erkek yaklamlarna da ans vermiiz. u anda byk araylar ve ilgilerle yksek bir gelime ortamn dalga dalga btn lke apnda yaymaya alyoruz. Edebiyatlarn yapmalar gereken ileri de bir anlamda biz yapyoruz. Bunun kendiliinden olutuunu sanmayn. Trklerin, edebiyatn ve hayatn kaynan ok ynl abalarla hem yaratyoruz, hem koruyoruz, hem de besliyoruz. Belirleyici olan siyasettir ve onu da destekliyoruz. Btn bunlar kendiliinden olmuyor. Btn bunlara yksek ilgi duymak, mmknse katkda bulunmak militan grevlerinizdendir. Sadece kaba savam vermiyoruz. Verdiimiz savam, ok gerekli olan yaamn yolunu amak iindir. Bu inanla savaa girseydiniz, olduka mkemmel savardnz, savaa sanatsal deeri verecek ve savan sonularn yaama dkecektiniz. Ne savaa yaklaabiliyorsunuz, ne savan sonularn kiiye yaklatrabiliyorsunuz, ne topluma tarabiliyorsunuz, ne de dzeltebiliyorsunuz. Tersine, karmakark ediyorsunuz. Birok ipucu verdik, olanak sunduk, ama sava ve yaamla oynand. Bu nedenle anlamaya ve savamaya olduu kadar yaamaya, yaamaya olduu kadar da savamaya ihtiyacnz var. Yaamak iin gzellie ve sevgiye ihtiyacnz var. Bunlar sava biraz da sanatlaryla gelitirecek olgulardr. Savala gzellik ilikisini kuramayan, ak gelitireceini sanmasn. Btn bunlarn teorik bir i olduunu, pratik aba istediini, rgt ve eylem ii olduunu gryorsunuz. Ben neden bu kadar abalyorum? nk Krdistanda baka trl olmuyor. Olsayd, byklerinizin yapt gibi olurdu. Onlarn da yaptklar ortadadr. Yine sahte nderlerin her eyleri ortadadr. Bizi bir yolda olarak bu ynyle fazla tanyamadnz ortaya kt. Byk ihtimalle uzun sre tanmamaya devam edecek veya tansanz bile snf eilimlerinize gre birok yanl sonu karacaksnz. Hatta bazlar zgrln aleyhinde ve dman lehinde kar faaliyetleri derinletirmede trmana geebilir. phesiz tedbirler alacaz; ama devrim ne kadar geliirse, kar devrim de onunla o kadar i ie geliir. Bu zgrlk yaklamn partide ne kadar etkili klarsak, kleletiricilii de o kadar incelikli dayatanlar olacak, hatta byk ekimeler srp gidecektir. nk birok eilim sahibi kiilik kendi zaaflarn konuturmak, egemenliklerini, ilikilerin avantajlarn ve partinin gcn kullanmak iin her trl kurnazl ve bastrmacl yapabiliyorlar. Benim size verdiim ipular biraz bunu parti lehine sonulandrmak iindir. Erkekler bin yllarn klesi olan kadnlarn mlkiyetinden kolay vazgeemeyecekleri gibi, kadnlar da kendi basit kadnlklarn erkei drmek iin kullanmaktan vazgemeyeceklerdir. Bu uzun sre byle devam edecektir. Ama akll partililer, bu konuda gerek nder olmak isteyenler, bu dorularn da hakkn vererek gzellik savamn, onun btn rgtsel ve siyasal zorunluluklarn yerine getireceklerdir. Baka trl bir arenin olmadn bilerek, byk bir partilemeye, onun her trl savamna deer bimek kadar, onu koruma ve gelitirme grevlerine bal kalacaklardr. Mcadeleyi ben de srdryorum. Biz sadece dnceleri vurgulamyoruz. Alm olduumuz tedbirler vardr. Partilemekten ve ordulamaktan bouna sz etmiyorum; ciddi admlar atlyor, atld ve daha da atlacaktr. Bunlarn militanlar olmak istiyorsanz, ne tr admlarn sahibi olmak gerektiini kesinlikle anlamalsnz. Sava ok ciddi bir olaydr ve ciddi olmaldr. Kald ki, siz savatan korkmuyorsunuz; ama onun sanat gibi ele alnmasn, savamn, yaamn ve sevginin doru biimlerine hakkn vermesini bilmiyorsunuz. Bu, sizin sava daha iyi kavramanz gerektiini ve davranlara dkmenizin nemli ve zorunlu olduunu gsterir. Kolaya boyun emeyin, hakknz olmayana yeltenmeyin, yksek ilginizi eksik etmeyin. Yine tutkularnz olsun, ama bunlar sava ve sevgi tutkular olsun, ona dnsn; birbirinizi yksek koruma gc kadar, birbirinize kar yksek eletiri gcnz de koruyun. Size destek olmas asndan ve ihtiyacnz olduu iin, kendini ilerleten bir kii btn bunlar nasl yapyor veya bir yerde kendini kurtarmak iin mcadelesini kendi iinde nasl yrtyor hususlarn rnek kabilinde atm. Kendinizi byle yaratamazsanz ya dman sizi ok rahat, yersiz ve zamansz gtrr ya da parti karsnda boynunuz hep eik olur, yere bakarsnz. Gerek bir yolda gibi alnnz ak birbirinize bakamazsnz. Kald ki, sava gelitirme, hatta ok tutkunu olduumuz yaamn sevgisini gelitirme imknnz da var. Kzlarla erkekler yan yana, eit ve zgr temellerdeki ilikileri tartp gelitirebilirler. Hibir ikiyzlle kaplmadan, hibir maskelemeye, partiyi ve orduyu zayflatmaya frsat vermeden, bunu muazzam bir parti gcne dntrmenin yarn, aba ve yaam birlikteliini gsterebilirler. Parti bu konuda hem kmsenmeyecek almlar yapm, hem de pratik olanaklar vermitir. Tam da zgrlk zamannn olanaklardr. Baka uluslar kendi tarihlerinde bunu birka yzyllk savala elde etmilerdir; biz ise bunlar ok ksa bir savan iinde salayabildik. Bu adan zorla elde edilen imknlardr, ancak kymeti ok iyi bilinerek bunlarn hakk verilebilir. Btn bunlarn derin bilinciyle bir kez daha kendi yaamnz zme, partileme ve ordulamaya ynelme gcn gstermelisiniz. Ne kadar eletirilecek ve alacak ynleriniz varsa, ona cesaretle yaklamal ve ama gcn gstermelisiniz. Yine bu sava kazanmak iin gerekli olann ne olduunu partinin de verdikleriyle kendinizde yaratmal ve ayaklandrmanz gereken yeteneklerinizi birletirerek bu zgrlk zamannn savas ve onun fetheden militan olmay mutlaka salamalsnz. Dnemin militanlar rzgr gibidir, frtna gibidir. Bu tarzla yaama yneli yapabilmelisiniz. Bunlar zmlemelerin gereidir, bu nedenle yapn demiyorum; bunlar baarnzn vazgeilmez bir gereidir, yapmazsanz arkanzdaki canavar her zaman ulap sizi yutar. Bir kuzu gibi dmann aznda lokma olmanz istemiyorum. Sizi bunun iin parti ortamna armadk. Bu PKK, frtna PKKsidir, temeli byle atlmtr, yaamn da bu temelde srdryor. Gafil yaklamayn; gafil yaklaanlar ok kt kaybettiler, ou zamansz gitti. Vermek durumunda olduklar mcadelenin yzde birini bile vermeden gittiler. Sizin ansnz, bu mcadeleyi istediiniz biimde verme ansdr. Neden bunu byk bir tutkuyla, ok iyi ngrlm bir planla, bir aba yeterliliiyle karlamayacaksnz? Belirtilenlerden baka bir tercihin mmkn olmad ve istenemeyecei aktr. Byle bir tarz tutturabildiim iin ne mutlu bana! Sizin de Bin yllk bir ryann gerekletirilmesi ans olan byle bir yaama ulaabildiim iin ne mutlu bana! diyerek, onun cokusuna kaplarak, grevlerin zerine yryerek, emredilen ve bireysel inisiyatifle salamanz gereken baary

25

gstermeniz arttr. Bunun dnda hibir biimde ne yaanlacana inanmal, ne de sunulmu bir yaam ve ilikiyi kabul etmelisiniz. En sevdiiniz bir yaam bile olsa, buna tenezzl etmeyecek, Savaarak kazandm yaam benimdir diyeceksiniz. zgrlk temelinde, onun amac, rgtlenmesi ve her dzeyde mcadelesiyle kazandm yaam benimdir, hakkm olan budur deyip kendi yaamnza anlam vereceksiniz. zellikle parti iinde bunun dndaki yaamlara yer vermeyeceksiniz. Bu yaamn namuslu ve tek kabul edilebilir yaam olduuna anlam vererek yryeceksiniz. Balyz dediimiz btn deerler, hepimize byle bir yaamn kazanlmasn emrediyor. Herkes byk destanlar yazsn demiyorum. Kald ki, bu destan birileri ok ey bozsun, oklar da birilerinin bozduunu yapsn diye deil, byk abalarn, mterek abalarn sonucu olacaktr. Herkesin olanca katksyla partilemeyi salayarak ve kazanacamza inanarak adm atmasn bilelim! Uzun sre btn bunlarn ok gerisinde ve olduka da yanl temelde admlarla oynadnz ve ok eyi gz ard ettiniz. Dorulara ilgi gstermemek kadar, onun uruna savam verme gerei bile duymadnz. ok rahat davrandnz. Gryorsunuz ki, byle davranmakla yaam kazanlmyor. Bu durumda kim kaybeder? Yarm yamalak abalarn sahibi olan sizler kaybedersiniz. Gerek nderler hibir zaman kaybetmezler, onlar lseler de kaybetmezler, ama yarm nderler her zaman kaybederler. Bu adan tam bir militan gibi doru bir sava vermeden kazanlmyor. O halde bunun hakkn vermek de boynunuzun borcudur. Btn bu almalarda eksikliklerim ve yanllklarm olabilir; ama esas dorultuyu iyi gelitirdik ve iyi gtrmeye altk. Eer sizler de yoldaln asgari llerine dikkat etseydiniz, bu iler daha da mthi gtrlebilirdi ve yine gtrme gerei vardr. Hatta eskisinden daha fazla bir yklenmeyle, bize dayatlan ok aalk, hibir gerekeyle kabul edilemeyecek, hibir insan toplumu iin geerli olmayan bu lanetli ve ok kirli sava boa karabiliriz. Aksi halde bu sava hepinizi hem de yaama bu kadar yaknken yerle bir edecektir. Bu ans neden ona verelim? Bu yaama ansn neden gereklie evirmeyelim? Bunun derin bilinci, sorumluluu ve cokusuyla bir kez daha bata partileme olmak zere, onun btn yaam deerlerine, rgtsel ve ynetsel grevlerine, en nemlisi de ordulamaya byk anlam veriyoruz. Her eyi ordulama ve onun savam belirler. Savaa katlmmz zaferi her bakmdan mmkn klacak llerle gerekletirelim! Biz bu tarzda yrdkten sonra, lm nereden gelirse gelsin, kayp nereden gelirse gelsin kabulmzdr. Ama inanyoruz ki, byle PKKlileen PKKliletike ordular, ordulatka savar ve mutlaka kazanr. 21 Ocak 1994

KURTULUU STEYEN RGTLENMEYE DERNDEN HTYA DUYAR Kadn zgrlne ynelirken, hi phesiz gl zmlemelere ihtiya vardr. Olduka aydnlatc ve ayrt edici yaklamlar gelitiriliyor. Enerjinizi durduran ve yaama katlmanz engelleyen nedenler ok ynl deerlendirilmeye allyor. Kendisini zemeyen insan, enerjisini aa kartamaz ve enerjik olmayan da savaamaz. Kadndaki durgun, hareketsiz ve zmsz kiilik yaps btn ynleriyle ortaya konulmadan, onu devrime ekmek bir yana, toplumsal yaama ekmek bile olduka sorunlu olur. Kendi gereimizdeki kadnn tutukluu, yaamdaki iddiaszl, hatta aresiz, zavall ve btnyle geri toplumsal dzeyin ifadesi olmas, ilgi dzeyinizin ok gelikin olmasn ve zme yaklamay vazgeilmez bir yaam ilkesi olarak bellemeniz gerektiini ortaya koyar. Ortaya kt ki, yaam farkl tarzda ele alnabilir ve glendirilebilir. Allagelen, statkocu veya dzenin ngrd yaam bir kader olmad gibi, birey aleyhine en sakncal ve en tutucu tarz ifade ediyor. Grld ki bu tarz kadn herkesten daha fazla devrimci olmaya gtryor. Tartmalar hem bunu son derece anlalr kld, hem de ilgiyle katlm ortaya kard. Baz yaklam yntemleriyle birlikte, temel ynleriyle nelerin ele alnmas gerektiini anlatmaya altk. Bunlar ok daha kapsaml ele almak, zellikle mcadele srecinde bir ereve dahilinde hareket etmek sizi ilerleterek ve glendirerek sava izgisine ekecektir. zgrlk yrynde kadnn yeri ve tarz akla kavuturuluyor. Ksaca gelecee bu zmlemeler temelinde yrnecektir. Bu zmlemelerin salam bir edebiyata kaynaklk edecei, bu konuya ilikin birok ipucunu verdii, hatta erevesini izdii, bundan sonra sizi zm yollarna gtrebilecei belirtilebilir. Onu daha da itiraz edilemez ve saptrlamaz bir salamlkta vermeye alyoruz. nk baz tipler bu konuyla hayli oynad. Erkek yapsyla birlikte, bu zmlemelerin ruhuna uygun bir mcadele ve zgr yaam birlikteliini esas almak yerine, boa karma yollarn dayatanlar da az olmad ve bu halen yaygndr. Dolaysyla ereveyi ne kadar salam oturtur ve tarz ortaya koyarsak, kazanmlar da o denli byk olur. Eksik grdnz veya biraz daha aydnlatlmasn istediiniz hususlar sorabilirsiniz. H.: Kadnn hemcinsini kabul etmeme olay yaanyor. Genel anlamda kadnn birbirine yaklam, birbiriyle olan iliki tarz nemli bir sorundur. Bu konuda baz grler gelitirebilir misiniz? Kadnn birbirini kabul etmeme durumu klelii ifade eder. Kendini rgtlemeyen halk ne kadar kleyse, kendini rgtlemeyen cins olarak kadn da o kadar kledir. rgtlenmeye gidemezseniz mcadele edemezsiniz. Birbirinizi ekemezseniz, iti ite krdrtma kanunu veya sizi ekitirerek ve yalnz brakarak ynetme kanunu iliyor demektir. Cins olarak ortak sorunlar grememe, o konuda bir uyana, dolaysyla rgtlenie gidememe ve hep erkein hakimiyetine koma, klelii yaamadr. Hep bamlla ve gszle gtren yaam tarznzn nedeni, kendi gereinize ve kimliinize deer vermemenizdir. Kadn ordulamas bu anlamda genelde bir rgtlenmeyi ifade eder. Bu, ahbap avua birlik anlamna gelmez. Daha ok sorunu grme, herkesin ortak amac olan zgrl yakalama, ona ulamay ngrme, onun iin alma ve onun rgtl gc olma durumunu ifade eder. Bunun gereini duymayanlarn zgrlk niyetlerinden kuku duyulur. Kendi zgrlk problemlerinizi zmede tek banza hibir ey yapamazsnz; tek bana zgrl yakalamak mmkn deildir. Mutlaka birilerine snmaya veya birilerine oyun yapmaya alrsnz ki, bu da klelie hizmet eder. Parti bnyesinde snf d etkiler nderlik gereini hayli zorluyor ve onu boa karyorsa, kadn gerekliinde de olan budur. O sadece kadn sorunu deil, hem snfsalln hem de snf d durumun daha katmerli bir olumsuzlua yol amasdr. Ayrcalkl kadn olma istemi, farkl snflarn gerekliini arama, toplumda olduu gibi kadn sathnda da birlie ve rgtlenmeye gelmeme,

26

genel toplumdaki dzeyin kadnda bir kez daha yaanmasdr. Kurtuluu isteyen, rgtlenmeye derinden ihtiya duyar. Bir parti kadrosu en rgtl kiidir. Bir kadro olma itibariyle genel parti rgtll kadar, zelde de kadn zgrlne dayal bir rgtlenme ve dayanma vazgeilmezdir. Yani ekemiyoruz deyip iin iinden syrlmak, rgt anlamyoruz deyip kendini vermemek olmaz. Gl sorunlar amaca ve gcne dayanmadan zm bulamaz. Yardmc konuma dersiniz, baka amalara tabi olur ve bylece kaybedersiniz. Dolaysyla kadn rgtllne ve ordulamasna mutlaka deer vereceksiniz. Bunun birok nedeni ve yerine getirilecek grevleri vardr. Baka trl eitlii yakalamak, eit koullara sahip olmak mmkn deildir. Hayalperest olmayn, bunlar olmadan kendi deerinizi ifade edemez ve kendinize yer bulamazsnz. Sonuta kaybeden taraf kadn olur. Sz gcn ortaya karmayan, kendisini kendi kimlii etrafnda bilinlendirmeyen ve bu konuda belli bir abas olmayan kadn, kime dayanarak zgrleecek? Olsa olsa birilerine dayanr, birilerini kullanmaya alr, ama sonuta yine kendisi kaybeder. Bunu tartmann anlam yoktur; gereini yerine getirme zorunluluu vardr. Her zgrleme eylemi rgtl bir mcadeleyi gerekli klar. Dev gibi erkek egemenlikli toplumsal koullarda ancak sorunlarn bilince karlmas, belli bir tartma, rgt gcne ulama ve zme gtrmeyle zgrl salama zorunluluu vardr. G.: Kadn ordulamasna doru giderken kadn komutanlara ihtiya duyulmas konusuna biraz aklk getirebilir misiniz? Kadn komutann olmay, eitliin ve zgrlk savamnn erkek egemenlikli yrdn gsterir ve kadnn tam zgrleemediinin bir gstergesidir. Bu nedenle kadn ordulamasnn bir zgrl kantlama arac olarak dnlmesi gerektiini belirttik. Kendini ynetemeyen cins kle cinstir, kendini ynetemeyen snf kle snftr, kendini ynetemeyen ulus kle ulustur. Yani bu kadar kadn olacak, ama ynetenler bakalar olacak! Ak ki, burada bir dengesizlik, bir eitsizlik var. Bu, eitliin ve zgrln yakalanmadn gsterir. Biz bunun iin hem kadnn kendini ordulatrp ynetmesini, hem de erkeklerle eitlik ve zgrlk birlikleri biiminde kendini yrtmesi gerektiini vurguladk. Kadn komutanlarn da ortaya kmasnn en uygun yolu budur. Dolaysyla ordulamaya biraz deer bimek, gerek gcnz ortaya karmanzn bir aracdr. Kendi gcnz anlayacaksnz. Bakalarna baml olmama sizi daha fazla dnceye sevk eder ve yeteneklerinizi aa kartr. Erkek egemenliine dayal ordulama, beraberinde kesin eitsizlii ve bamll getirir; bu kesinlikle zgr bir yaklama frsat vermez. Bu bizim ilk defa ngrdmz ve zgrlkte bir adm daha ileri gitmek iin en fazla aba harcanmas gereken bir husus olarak deerlendirdiimiz etkili bir aredir. Erkein gcne dayanarak yaamanz size rahatlk vermemelidir. Bunun ortaya kard sonu boyun emedir, erkek egemenliine ak eski kiilik tarzdr. Bu belki sizi biraz rahatlatr, zorluklarnz atrr, ama sizi eski tarz bamlla gtrr. Dier tarz sizi kendinizden uzaklatrmaya deil, kendinizi bulmaya ve elikileri aa karmaya, bu da eit ve zgr koullarda birliktelie frsat sunmaya gtrr. Bizim gelitirmek istediimiz model ne erkek iinde erimi kadn, ne de tmyle erkek kart bir kadn yapsdr. Tam tersine, hem zgrl olan, hem de uygun aralarla eitlii ve zgr yaamay garantiye alan bir erevede gtrmeyi art klyor. Bu iki tehlikeyi de nlemede etkili bir yoldur diye dnyoruz. Birlii gelitir, eit ve zgr koullarda gcn ortaya kar, ama bunu kendi z birliklerinle yap! Ancak bunu kantladka erkei ciddiyete ekebilirsiniz. rnein, erkek her zaman silahn, ekonomik ve siyasal gcn sahibi olarak hakimiyet peindedir. Kadn da siyasal ve askeri gcn konuturduunda, erkek kadnn da kendisi gibi olduunu grr. nk tarih boyunca erkek siyasal ve askeri yaam kendi z yaam sayar. Ama bunun kadn tarafndan da yaplabileceini grd m, eitlie yatknlaabilir. Bu nemli bir adm olabilir. zgrlk belki btnyle bununla salanmaz, ama zgrl yakalamada en ciddi admdr. Birlikler salam olursa, komutanlar da rollerini iyi oynarlarsa, eitsizlikler birok ynyle giderilir. ddial konuuyorsunuz; gcnz, diliniz, rgtnz, hatta silahnz da var; size kar fazla zorbalk da yaplamaz. Bir erkein, hatta bir ynetici erkein saldrganl mmkn olmaz. Yine ynetim gcn kullanarak sizi kendisine muhta etmesi dnlemez. Kald ki zgrlk asndan da bunlarn ne kadar nemli olduu ortadadr. Belki erkein himayesinden biraz uzak kalacaksnz. Himayesinden uzak kaln, nk bu himaye sizi kleletiriyor. Size sahiplik, aleyhinize olan bir sahipliktir. Yalnzlk ve kendi gcnz aa karma sizin lehinize bir gelimedir. Bu da deerli bir admdr. Zorlanrsnz, fakat bununla eitlii ve zgrl yakalar, birok yeteneinizi aa karrsnz. Bu gerek bir zgrletirme modeli olur. Cesaretiniz ve fedakrlnz anlamldr. Halklarn kaderlerini zgce dayal olarak tayin etmeleri, uluslarn ve cinslerin kendi kaderlerini tayin etmeleri gibi bir durum oluyor. Halklar ordulaarak tam kurtulua gidebiliyorlarsa, cins olarak ezilen kadn da ordulaarak, en azndan siyasal ve askeri ordulamaya ilikin gcn ortaya koyarak kurtulabilir. Ortaya koyduumuz bu rgtsel biimleri dikkatle deerlendirip uygun bir ara olarak buna hakkn verirsek, sanyorum zmlemelerin dile getirdii ve ulamak istedii zgr yaam biimlerine ulalabilir. R.: Kadn ordulamas yeni balayan bir almadr. Bunun cephe gerisi ve hazrlklar iin herhangi bir plan veya bir uygulama dnlyor mu? Anlatmlarmz kaba anlamda askeri ordulama deil, genelde rgtlenmedir. Askeri alan da bunun bir parasdr. Hi phesiz kadn siyasal ordulamada en yaygn rol stlenebilecek bir kesimdir. Cephe gerisi-cephe ilerisi ayrm da fazla gerekli deildir. u anda en scak savam cephe gerisinde yaanyor. Dolaysyla siyasal ordulama askeri ordulamadan daha az nemli deildir, her ikisi bir btndr. Siyasal ordulamada kadnn yeri daha younlukludur. Hem siyasal ve saysal olarak, hem de dmann fazla kontrol edemeyecei konumundan tr gizli rgtlenmede, siyasal rgtlenmede, serhildan gerekletirmede kadn avantajldr. Konumu itibariyle daha fazla rol oynayabilir. Siyasal faaliyetlerin arlkl bir kesimini kadn almalarna aktarmak yerindedir. Buna ocuklar ve daha yal nfusu da eklemek gerekir. Kadn birlikleri, kadn almalar siyasal rgtlenmenin adeta nc gcdr. Fakat kadnn gerillada da yeri olacaktr. lke olarak, pratik olarak o da hayli nemlidir ve mutlaka gerekleri yerine getirilmelidir. Toplumsal yaamn btn alanlarnda da rgtl olacaz. Ekonomik saha, kltr sahas kadnn younluklu olarak yer alaca sahalardr. Yani kadnn enerjisini aa karrken, bunu sadece savan ihtiyacn gz nne getirerek deil, toplumun btn ynleriyle zgrlemesinin temel ta olduu iin belirtiyoruz. Yalnz devrim dnemi iin deil, sreklilik kazanmak, yz yllarn ve hatta bin yllarn toplumsal gerekliinden kopmu ve en alta drlm konumdan etkin katlma gemek, btnyle erkeklemi bir toplumu iki cinsin dengeli yaad bir topluma dntrmek, bizim gelitirmek istediimiz bir yaklamdr. Kadn devrimi dediimiz olay budur.

27

Toplum daha ok erkek egemenlikli deer yarglaryla kendini yaatr. Bu, bin yllardan beri uygarlk tarihi boyunca erkein srekli hakim olmasyla ortaya kan bir durumdur. Genel devrimler erkek deer yarglaryla ykl olduu ve byk oranda erkein damgasn tad iin savalara, smrgecilie, emperyalizme ve snfl topluma ak bir gereklii ifade eder. Kadn devriminin ie karmasyla birlikte, snfl ve savalara dayal toplumun, bunun kayna olan smrgeciliin ve emperyalizmin, ekonomik ve kltrel alanlardaki geriliin ve yaygn smrnn almas, kadn devriminin kapsaml hedefleri olarak karmza kmaktadr. En byk sosyal devrim kadn devrimidir; hatta 21. yzyl kadn devrimi yzyl olabilir. (...) Kendine gvenen erkek, kadn zgrlne katk salad oranda, birlikte yaama veya kadnla ortaklaa ileri gtrme hakkna kavuabilir. Kadn da rgt ilerine, ordu ilerine katk sunduu oranda erkeklerle konuma hakkna sahip olabilir ve onlarla boy lebilir. Duygularn tatmini temelinde glenme olmaz. Tam tersine, ilerin baarlmas ve ilerletilmesi temelinde gelitirilen yaklamlar, sayg duyulan yaklamlar olabilir. zgrlk savamna doru yaklamann ne kadar nemli olduunu ortaya koyduk. radesine hkmedemeyen, sonuta be paralk bir duruma der. Gcn bakalarnn zayflndan alan, bir gn mutlaka yakay ele verir. Yani burada gerekler rtbas edilemez ve er ge ne kadar zgrlk deeri ifade ettiini ortaya koyar. Bizim yaklamlarmzn temelinde u var: Birilerine zgrlk temelinde yaklatn ve zgrlk iin savatn kadar deerin vardr. Bu sk skya gzetilen bir husustur. zgrlk uruna savald oranda sevgi yolu ak olabilir. Kadnn zgrlk yoluna giriini gelitirdik. Birok erkek ve bayan bunu kullanmaya alyor. Hem teorik hem pratik zm yollar bizce hayata geiriliyor. Bazlar bunu istismar ediyorsa ilerde karln grr, buna g getiremiyorsa zgrleememi demektir. zgrleen kii gldr. Zaten zgrlk mcadelesiyle glenmeye alyoruz. Bu nedenle ucuz ilikiye, zgrlk deeri fazla olmayan ilikiye hakkmz yoktur diyoruz. Siz gl sevgi ve duygu ilikilerini yakalayamazsnz. nk zgrlk savamndaki dnsel ve rgtsel durumunuz geridir. Ben de yllarca rgtsel ynden, propaganda ynnden kendimi gelitirmek iin altm. Hazr ilikilere kanmak, kesinlikle o kiiyi ilerde zor duruma drr. D.: Kadn, geleneksel llerin biraz dnda hareket ettiinde, erkek Siz yalnzca kendinizi nderliin askerleri olarak gryorsunuz diyerek kadn snrlandrmaya ve bastrmaya alyor. Bu nasl alabilir? Kadn da, erkek de nderliin askerleridir. Kald ki, bu nderlik babamn mal olan bir nderlik deil, ulusal bir nderliktir. Herkes Ulusal nderliin askeridir. Doksan dokuz yandaki Melle Abdurrahman da bizim bir askerimizdir; yal bal insanlar da bana bu havayla yaklayorlar. Kald ki, biz kadn iin de biraz nderlik yaparz. Size daha iyi nderlik yapacak baka komutanlarnz varsa, ne mutlu size! Gerek bir kadn nderlii tesis etsinler, sizi biraz memnun edecek bir tarzda komutanlarnz ortaya ksn; bunu bekliyorum. Ben kadn hareketinin yolunu ben amm, onun tarihi sorumluluunu stlenmiim; siz bizi, hatta zmlemeleri esas alarak katldnz. Dolaysyla bu temelde askerlie ynelme durumunuz sz konusu oldu. Sonuna kadar bal kalmak, bu retinin bir gereidir. Eer kadn zgrlemezse bir mal gibi olur. Bir mal olarak oralara giderseniz, ok kt harcanp bir kenara atlr ve kullanlp tketilirsiniz. Bu konularn ne kadar hassas olduu ok aktr. Bu adan uyank olmak zorundasnz. Her eyden nce, size kolaylk sunsa bile, zaaflarnz bunu biraz kabul etse bile reddedeceksiniz. Kald ki, tartma da birliktelik de fazla zgr temellerde deildir. Buna nasl tenezzl ediyorsunuz? Benimle birlikte kalndnda, die di bir sava vardr. Herkes benimle kolay yaanmayacan bilir. Yani ben zel iliki, genel iliki ayrm da yapmyorum. Ben ulusal llerle urayorum. Bu llerle tartmaya ve rgtlenmeye giren benim iin deerlidir, ama bu llerle oynayan deersizdir. Benim yaam tarzm budur. Neden bunu anlamayacaksnz veya anlayp neden biraz yol almayacaksnz? Bunun saptrlacak veya taklit edilecek nesi var? nderlik gereiyle taklitler arasndaki fark ok arpc ve olduka da tehlikelidir. R.: Saflarda nderlii taklit etmeden tutalm, ekirdek kadroda merkezi de taklit etme yaanyor. Neden taklit etme gerei duyuluyor? Kadnn bunun karsnda alaca tedbirler nedir? Burada cinsin zgrletirilmesi deil, zgrlemesinin engellenmesi youn bir biimde srdrlmek isteniyor. Biz bunun farkndayz. zgrlk hamlemizin adeta grmezlikten gelinmesi ya da erkek egemenliinin byle irkince ve dayatc bir tarzda boa karma giriimleri az deildir. Bu nedenle zmlemelere ve pratik tedbirlere arlk veriyoruz. Son zmlemeleri bu nedenle gelitirme gereini duyduk. Bazlar gelitirmek istedikleri baz ynelimlerin nnde beni bir engel olarak gryorlar. Bu nedenle benim hakkmda diktatrlk deerlendirmeleri yaplmak isteniyor. Halbuki belli bir dneme kadar bana iddetle ihtiyalar var. nderlik byle yapyor, nderlik yle sylyor deyip bizim admza size yaklayorlar; siz de Bunlar nderliin temsilcileridir deyip onlara yaklayorsunuz. Onlar da bu tarz byle istismar ediyorlar. Yani katlm da, temsil de bizim admza olmu, ama tarz bize kartlk biiminde gelimitir ve biz bir yerde boa karlmz. Bu biimde nderlik aleyhtarl ve iten ie tepkicilii geliiyor. Biz bunu nlemeye alyoruz. En ok da sizlerin zgn abalarnza, kendinizi yeniden yaratmaya ve yeniden bir kimlikle ortaya karmaya ihtiyacnz var. Bu konuda erkein llerinin aleyhte olduu aktr. Erkek gl bir mcadeleye inanmyor, gl bir mcadelenin sahibi deildir; kadn istismar etme ynnde belirgin bir ekilde kullanmac veya bo vermeci ve dlaycdr. Dolaysyla kendi savamnz her biimi deneyerek gtrmeyi bilmeniz, kurtuluunuz iin kanlmazdr. zgr kadn tipini kendi kimlii etrafnda ekillendirmeli, erkek konusunda btn ynleriyle aydnlanmalsnz. Zaten kadn birliklerinin oluturulmasna bu nedenle ihtiya vardr. Yani sadece arpsnlar, vursunlar amacyla birlikler oluturulmamaldr. Erkek egemenlikli zellikleri ve yaklamlar btn ynleriyle tanma gelimelidir. Yeni katlanlar erkein etkisi dnda tutma ve yetitirildikten sonra da eit ve zgr ilikiler iinde pratikletirme olmaldr. Bu ok nemlidir. Yeni katlan birisi gl bir mcadelenin sahibi deildir ve giderek erkeklerin aleti olur. Her tarafta bu yaplyor; bunu nlemek iin kadn birliklerini oluturmak nemlidir. Yeni gelenleri orada bir iki yl tutmak byk neme haizdir. Eer erkekler bunu karlarna uygun bulmuyorlarsa siz yklenmelisiniz. Yeni katlan kzlar yetitirin, her konuda militanlatrn ve zgrln teminat haline getirin. zgr ve eit ilikiyi ondan sonra kursun. Kadn bu noktaya gelmeyinceye kadar brakmayn. Kadn nderlere den grev de budur. Erkek karsnda kaybetmeyecek kadn yaratncaya kadar erkeklere yaklamayn, hatta kendiniz bile yaklamayn. Ben bile

28

olsam, kiiliinize fazla bir eyler katmyorsam, fazla yceltici ve gelitirici deilsem ilikiye snr koyun. Ben bir erkeim, hatta nderim, hakimiyetimin baz olumsuz sonular olabilir; bundan saknn. Bunu herkese kar ok sistemli uygulamanz iin belirtiyorum. nk zgrlk duygularla halledilecek bir sorun deildir. Kiilik savasz ve mcadelesiz kazanlacak bir husus deildir. Kendimle bu kadar uraan birisi olarak belirtiyorum. Zorbela biraz gelimeye yol ayorum. Bunlar gelimenize mcadelesiz ne kadar hizmet edebilirler? inizde kendine gvenen varsa, kadn kurtuluunun rgtlenmesinde titiz olmak zorundadr. zellikle gen kzlar, bilinsiz kadnlar, kle kadnlar mutlaka gelitirmek zorundasnz. Onlara zgrl tantmak gerekiyor. Bu da erkeklerden, ynetici erkeklerden ziyade, zgr kadn savalarnn bir grevidir. Kendi kiilik ve zgrlk haklarnz kendiniz savunmalsnz. En yaknlarnz ve aklarnz bile olsa, bunlarn sizi koruyamayaca aktr. Bunlar bir gnde ihanet edebilirler. lleri yoktur, doru bir zgrlk ve ballk anlayna henz ulamamlar. Nasl gvenip de bu kiiliklerle iliki kuruyorsunuz? Burada youn bir mcadelenizin olmas gerekir. Kadn partiye hem nicelik olarak getirmemiz, hem de ilkeyi ve yine rgtlenme esaslarn ortaya koymamz nemlidir. Kendinizi o temelde yourup hazrlayn. Erkeklerle ilikiniz de olsun, ama saygdeer bir iliki olsun. Evlilik de olsun, ama vatann, partinin ve halkn hizmetinde erefli bir iliki ve evlilik olsun. zgrlk mcadelesini basit ele alyorsunuz. Ama elinize verilen silahlar deerlidir, bunlar kimliinizi bulmanz iindir. Mthi rgtl olun ki sizi ezmesinler. Gzellik lleriniz olsun. Erkekte yiitlik llerini, eitlik llerini arayn. Sadece ynetim gcne dayanarak sizi kullanmaya alan erkei sevmeyecek ve kabul etmeyeceksiniz. Ynetim ad altnda gelitirdikleri yaklamlarla kzlar toplumdakinden daha geri bir dzeyde brakmlar. Bunlar ciddi sorunlardr ve zm de kendi mcadelenizde bulmalsnz. Kle kadnla iliki kurulmaz. Cin gibi bir zgrlk savas olmazsanz sizi sevemem. Her eyden nce buna terbiyem el vermez. Eer birileri kle bir kadnla, bir cins olarak cinsellik asndan bir iliki gereini duyuyorsa o dmandr. Prl prl bir zgrlk savas olmadan, her konuda kendini bulan bir kiiliiniz olmadan sevilmeniz doru deildir. Kaba cinsel yaklam tehlikelidir ve o da kabul edilemez. nderliin btnyle gzettii l budur. Kadn iin nderlik lleri kurtulu lleridir. Siz bunu ciddiye almadnz. Her gelene, her nder kesilene uydu olup taptnz. Ben bile olsam, zgrlk gelimenizi zedeliyorsam buna tavr koyacaksnz. nderlik bu konuda nemli bir aba harcamtr. zmlemelerle olsun, uygulama dzeyi itibariyle olsun gerekten ok etkili bir mcadele ortaya koymutur. Yol gstericidir, uyartcdr. Sizi kendi kaderini tayin eden, istemini dile getiren, yaamn kararlatran bir g olmaya doru gtryor. Bu olana deerlendireceksiniz. Onunla oynamak isteyen erkee ve kadna frsat vermeyeceksiniz. Kadnlar tehlikeli bir konumda ise, elbette kurtulu nderleri olarak yneticilik grevlerinizi yerine getirmelisiniz. Bir gen kz henz birok ynyle kendini tanyamamsa, onu da eiteceiz. Kadn rgtlenmesi, kadn ordulamas ama iin gereklidir. Kadn sadece yurtsever olabilmek ve baz yetenekler kazanmak iin deil, zellikle kiiliinde zgrl yakalamak asndan rgtlenmeye muhtatr ve bu Krt erkeini bir yerde namuslu bir erkek haline getirecektir. Erkeklerin arlkl bir blm feodal ve burjuva llerle yaklayor. Serbest braklsa, ilikilere muazzam aleyhte yaklamlarla boucu bir etkiye yol aarlar. Bunu nlemek iin byle bir araca ihtiya var. Kald ki, bu bir tartma aracdr, gzellik ve yaklam llerini ortaya karma aracdr, kararlatrma aracdr; erkein birok yanllklarna kar kadnn kendi gcn hazrlama aracdr; kendi zgrlk dnyanz programlatrma, onu hayata geirmede iddial olma aracdr. Bunlar da zgrlk iin nemlidir. Z.: Kadn, cinselliine dayanmadan erkek zerinde etkili olamaz m? Kadn cinsellii dnda her eyiyle erkek zerinde, toplum zerinde etkili olabilir. Bu anlamda gcnz ortaya karmazsanz, kaba anlamda cinsellik sizi ok g durumlara, hatta iren durumlara drr. Kald ki, cinsellii de en kt biimde paylamaya, su konusu olmaya gtrr. u anda da cinsellik en byk sutur. Kendi gcnz ortaya koymamanz, kendi hukukunuza sahip kmaynz, gzellik anlaynza, bir btn olarak zgrlk ve kimlik anlaynza sahip kmamanz, erkein size sadece kaba cinsellikle yaklamasna neden oluyor. rnein kadna uygulanan erkee uygulayalm, yani erkein cinselliini satn alalm. Bunun da bunun ne kadar irkince olduu aktr. Yani bu, cinselliin en sakat kullanl tarzdr. Aslnda cinsellik bir avantaj deil, erkek iin de kadn iin de doal bir zelliktir. Bunun zerinde neden bir taraf egemenlik, dier taraf da dknlk ina etsin? Neden birileri bunu satsn, dierleri de satn alsn? Bunun altndaki muazzam baskc ve smrc snfn etkilerini grmezseniz, zgrlkten nasl bahsedebilirsiniz? Cinselliin byle kullanlmasndan nefret ediyorum. Bir kadn veya bir erkek cinselliini kullanrken, kadn Bununla erkei drrm, amalarma ularm, erkek de Kadn zerinde egemenliimi byle ispatlyorum derse, orada zgrlk ve sayg bitmi demektir; orada irkinlikler, basklar, birbirine kfretmeler ve hakaret balar. Bizim toplumumuz ailede byle kaybetmitir. Bunlar iddetle vurguluyorum. Ama ounuz bunu bir trl doru bir biimde anlamak istemiyorsunuz. Bu anlatmmdan yanl sonular karmaya hi gerek yoktur. ok doal, olduka doru bir ahlkn da temellerini atmaya alyoruz. Bunu bozmak isteyen kim olursa olsun, ona kar kararl bir mcadeleyi verme gereinden bahsediyorum. Bir kadnn etkili olabilmesi iin cinselliini kaba anlamda kullanmaya almas rezalettir. Nasl oluyor da bir erkek kadna yalnz bu temelde ilgi duyuyor? Benim kadnda en ok grmek istediim ey ok gl bir dnce gcdr, youn bir dnce paylamdr, youn bir yaam atmosferi bulmadr, ruh gzelliini yakalayabilmedir. Cinsellik en son planda gelir. Kendine gvenip de yaam birlii gelitirecek komutan var mdr? Kavgasn verdiimiz ilikiler, artk anlalmay ve gereklerinin yaplmasn zorunlu klyor. Devrime zellikle kadn asndan ihtiya vardr. Cinsel yaklamdan gzellik yaklamna ve askeri yaama kadar devrimsel gelimelere ihtiya vardr. Ama bu konuda kendi z kiiliinize ve zgrlnze hizmet edecek yaklamlar da bir trl gelitiremiyorsunuz. Bu beni ar bir aba harcamaya zorluyor. ok bahsettiiniz iliki sahipleri, ilikisini kurtarmak iin blgeleri kertmitir. Akl fikri kaba cinselliktedir. Bu, deer verme tarz deildir, bunun yksek bir sevgiyle fazla ba yoktur. Olan bizim abalarmza oluyor. Size basit gibi geliyor, ama bizi zorluyor. Bir ounuzla bunu tartamyoruz. nk cinsellik en ok aypl, gnahl ve ayrcalkl yaklam malzemesidir. Erkek bununla kendini kral yerine koyar, kadnla mr boyu kaba cinsellie dayanarak kendini yaatacan sanr. Bu byk bir gaflettir. Avrupa bu konuda eer biraz ileriyse, bu kabal at iindir.

29

Bizde neden sanat ve edebiyat yoktur? Neden salam ve gl komuta kiilikleri kmyor? Cinsellikte bu snr amad, cinsellikle sevgi arasndaki ilikiyi, sevgiyle sava arasndaki ilikiyi kuramad iin bu byledir. Bunda da en ok siz sulusunuz. nk altta olan ve ezilen kendiniz oluyorsunuz. Muazzam bir eitici, retici ve rgtleyici olmanz gerekirken, kendinizi rgtlemekten kayor, erkekler sava sizlerle ortak yrtsn istiyorsunuz. Erkek eit ve zgr koullarda bir komutanl neden size vermiyor? Neden onlar hep komutan oluyor, siz ise onlarn mutfaks oluyorsunuz? Hi mi yetenekleriniz yoktur? Biz kadn da erkekle eit dzeyde bir komutan olsun, yetkiler ayn olsun diyoruz. Ama hi birisi bunu kabul etmiyor. Bu konularda mcadele vermeniz gerekir. Yolda olalm, ama benim hukukumu gzetiyor musun, benim kimliime saygl msn? Benim cinselliimi paylamak istiyorsan, amalarma, kadn olarak kimliime, haklarma, eitlik ve zgrlk llerime ayn titizlii gsteriyor musun? Gstermiyorsan, beni nasl kendine alet etmek istersin? diyeceksiniz. (...) zgrlk deerlerinde baarnn sahibi olmak gerekir. Aksi halde devrimci mcadele banza bela olur. Devrim ancak yksek amalar sz konusu olduunda gereklidir. Devrime tutku derecesinde bal olanlar zorluklara katlanabilirler. Kendine zg ve zgrle ilikin gl amalarnz ve tutkularnz olmazsa, devrime katlmanz bir maceradr. Er ge bunun altnda ezilirsiniz. Amalarnz byk olmak zorundadr. Her eyi amaca hizmet ettirecek kadar hassas olmalsnz. Ama bellidir, amalarn baarlmas halinde geliecek olan durumlar bellidir. Btn bunlar gz nne getirmez ve gz ard ederseniz, kendi banza en byk belay hazrlam olursunuz. ounuzun durumu maalesef bunu artryor. Amaca gl balann, amacn iinde konumunuzu gl ortaya koyun ve her eyi bu temelde ele aln. Sizden er ge bir militan kiilik kar ve yrynz de kimse kolay kolay durduramaz. Bu genel bir hatrlatmadr. Bizim tarttmz sorun gittike netleiyor ve dorular artk uygulama gcn gsterebilirsiniz. Kendimi en erkenden gzetime tabi tutup eiten kii olduuma eminim. stisna olabilir, fakat genel adna da bu kadar dnen birinin olduunu sanmyorum. Tarzm herhalde ilerde biraz daha iyi anlalr. Yetime tarzmn ulusal ve toplumsal dzeyle, ailesel gelime ortamyla ilikisi olabilir. Yani bu biraz Krdistana zg bir k oldu. Olduka gsz ve ok iddiasz bir toplumsal zeminde kendimde egemenlere ait hastalklara hi yer vermeden k yaptm. Kadn konusunda snfsal, ulusal, ailesel ve airetsel olarak hakim bir gcn etkisi olmadndan dolay bu kadar zgr dnebiliyorum. nk cinsi egemen bir gzle deerlendirmiyorum. Tam tersine, altta olma ve ezilmenin ne anlama geldiini kendi yaam pratiimden ok iyi biliyorum. Dier yandan zgrlk tercihim var. Yani kendimi ok erkenden kurallara, aile gericiliine, ky gericiliine, burjuvaziye her trl zlemlerimi kracak tarzda balamamam; srekli zgrl esas almam sonuta beni bu konuma getirmitir. Bu, deerlendirmeye deerdir. Ben de ok bireyci bir akn dkn olabilirdim, ama bu herhalde beni fazla yaratc klmazd. Bu biraz ulusal ve toplumsal gerekliklerle, Krt ve Ortadou zmlemesiyle ilgidir. ok erken yata tutku da vardr. Tutkulu olduum kadn gereinde derin derin dnrm ve gerektiinde tek bir laf konumam. Hele hele ucuz seviyorum szcklerini hi kullanmam. Fakat ilgi duyduklarma da mrm boyunca bal kalrm. Onu bir gzellik, bir yaam olay haline getirmenin savan veririm. Hayat felsefem budur. Gzellik anlayna, lkenin cokusuna ve sevincine byle ulam bulunuyorum. Halen bunu anlamama, bunu kiisel emellere alet etme bize yaplabilecek en byk ktlktr. Kadn ortaya karrken, yz yllarn btn kirini ve pasn temizlemek, her trl utan verici durumdan kurtarmak iin yapyoruz; ama bana yle ucuz balansn trnden tek bir iliki bile kurmuyorum. Bu konuda titizim. Tarihe mal olacak ilikiler peindeyim. Bu, bir zgrlk anlaydr. Nefretim beni bu konuda doru veya yanl byk bir mcadeleye gtryor. Bu benim felsefem ve hayat anlaymdr. Bizi srarla takip ettiini iddia edenler, bunun byk savamnn ne olduunu biraz grerek sayglarn gstermek ve bizi ucuz kullanmann affedilmezliini grmek zorundadrlar. Sevgi olmaldr, bu konuda kimseye yasaklama getirmiyorum, ama ycelik temelinde yaklam lleri getiriyorum. Birlikte yaayacam herhangi bir kadn mutlaka yce olmak zorundadr. Bunun dnda bir iliki tarz affedilemez veya an anna reddedilmek zorundadr. Kald ki, ulusal dzeyi zmlemekle urayorum. ok sayda kadnla ilgilenmem iin doas gereidir. Kadn ve erkei ele almak ve ulusal dzeyde zm gc olmak zorundayz. Herkes benim gibi ilikileri, kadn ele alamaz. Kadnn youn talebi vardr, az ok ele almam gerekir. Herkesin bu ii baarp baaramayaca sorunu var. Kald ki, bunun taklidi de olmaz. nk tarih birilerine bu ii bir defa yaptrr, dierlerini ise sonular hayata geirmeye ve uygulamaya arr, emreder. Baz yanllarn dzeltilmek zorunda olduu aktr. Bu deerlendirmeler zgr yaama doru yol alta muazzam deer tayor; hem zmleme hem de buna dayal olarak g sahibi olma imkn veriyor. Kendinize gvenin. Toplum alkanlklar gerei kendi kiiliklerimize ne ok abartl, ne de ok cceletirici yaklaalm. Kadnn dnyasnda gzellikler vardr, kadnn dnyas yle aalk bir dnya deildir. Ezilen snflar ve uluslar yaratld gibi, ezilen cins de yaratlm ve ok kt bir dnya dayatlmtr. Bunu amak zgrlk mcadelemizin vazgeilemez bir amacdr. Biz tartmalarda olduka cesuruz. u snrlar yle izilmitir, bu snrlar byle izilmitir, yneticinin haklar, ezilenin uyma grevi udur diye bir snr tanmyoruz. Savalarn zgr tartmasn anlarz. Savann byk kararn, disiplin temelinde pratiini ve savan da anlarz. Ama bunu zorlayan bireyin onu bir kiinin lehine tartma gc olmaktan, karar gc olmaktan karan bir yaklamn da binlerce yllk smrc snfn veya onlarn temsilcilerinin ynleri sayarz. En gzel olan, en deerli olan, bu uurda sava verenler ve bir eyi yaratanlarn, yani emein sahiplerinin olsun. Ak ki, bu da yaratc sosyalizmdir, dnya grmzdr. Bazlar buna gelmiyorlar. Gelmiyorlarsa biz de savarz. Ben kendi inanlarmdan hala vazgemedim. Snf bak am deitirmem urada kalsn, byk bir duyarllkla glendireceim. Herkesle bu temelde yoldalk yapmaya varm. Btn insanlarmz zgrle layktr. Nasl uygulayacamz tartyor ve kararlatryoruz. Kimi Ben sava ve gerilla istiyorum, kimi Ben cephe, rgtlenme istiyorum, kimi Gcm una yeter diyor. Herkesin yapabilecei bir i var. nemli olan, burada kimsenin bastrlmamas; kimsenin emeiyle balantl olmayan, yersiz ve haksz bir talepte bulunmamasdr. Yani burada nemli olan gzelliin ortaya karlmas ve dknln almasdr. ller bu kadar somutken sanrm doru uygulayacaksnz, doru uygulamaya nclk edeceksiniz. Kadn nderlerin grevleri kmsenemez. Grevleri basit bireyciliklerle kartrmayn. Hatta gemite yanl yapm olabilirsiniz, cinselliiniz kt kullanlm olabilir, kendiniz kt kullanlm olabilirsiniz, ok kt bir iliki deneyiminiz de

30

olabilir, size tecavz de edilmi olabilir. Ama imdi zgrlk imknn ele geirdiniz. Dnce, gnl, cinsellik sizindir, onu istediiniz gibi kararlatrmak sizin hakknzdr. Bakalarnn keyfi istedii iin deil, bakalar onu emrettii iin deil, ancak siz istediiniz iin olabilir. Burada da l yurtseverlik llerine, halkn toplumsal zgrlne, kendi zgrlk taleplerinize ballnzdr. Hatta birey olarak hakknza ve hukukunuza sahip kmanzdr. Bunu esas alan her iliki deerlidir. Dzen lleriyle yaplan evlilie evlilik bile demiyorum. nk iin z salam ele alnmadktan sonra, ha genelev ha zel ev, pek fazla fark etmiyor. Beni zincirle balasanz bile zorla byle bir evlilik iinde tutamazsnz, beni geneleve de ekemezsiniz. Ben ne genelevci, ne zel evci olurum. Kendime gre bir ycelik ilikisi araycsym. Onda savar giderim. Benimle yol almak isteyenlerle de kadn erkek ayrm yapmadan, byk yar esas almak zere koup giderim. Umarm artk herkes biraz drst olur, bizim admza ne tasarrufta ve gasplkta bulunulur, ne kr krne taklit ne de inkr ediliriz. Beni iyi bir yol arkada olarak deerlendirmeye aln ve kendiniz iin layk olan bulun. Tekrar belirteyim: Ben ilah deilim. Yine snfl toplum biimlerini esas alan bir yaklam sahibi de deilim. Ama ayak altnda ezilen bir klenin tarzyla da kendimi yaatmyorum. nsana en yksek deeri veren, onun yceliine, en bata onun bilincine, zgrl kadar onun kurall olmasna, yine zellikle mkemmele yakn bir gzellikte yaamasna tutku derecesinde bal birisiyim. Mkemmel retim almas, mkemmel bilim almas, mkemmel devrim almas benim gereimi ifade eder. Eer her ey bu kadar ak ise, yoldalk yapacanz ller de bu temelde olur. Emek istismarlarna, zellikle devrim emeinin istismarna asla frsat vermiyoruz. Yine yksek bir deer ifade eden kadn zgrlnn istismarclarna frsat vermiyoruz. Taraflarn birbirlerini deerlendirememeleri kadar kt kullanmalarna da frsat vermiyoruz. Her zamankinden daha fazla dnyor ve tartyoruz. En dorusunu kararlatryoruz; ll, dengeli ve denetimli admlarla daha baarl admlarn sahibi olmaya alyoruz. Hi phesiz her ey nceden kararlatrlamaz. Ama ana dorultular belirlendikten sonra buna titizce bal kalmay bilirseniz, sonuna kadar dikkatinizi, duyarllnz ve sorumluluk anlaynz eksik etmezseniz, her zamankinden fazla, hatta btn zamanlarn en byk zgrlk yrynn sahibi olabilirsiniz. Bu yryn kendisi bile birliktelik dediiniz, bireycilik dediiniz, tatmin dediiniz her eyden bin defa daha deerli ve coku vericidir. Devrimin bu yrynden alacanz haz, sizi her trl bireycilik temelindeki evlilikten de, aktan da, duygudan da daha fazla tatmin edebilir. Buna duyulan tatmin yce ve sonsuzdur. nsanlar da biraz bunu aryor. Devrimler de bunun en temel aralarndan birisidir. Bizim gibi her trl tatminden uzak kalm insanlarn da ancak bylesine byk bir devrimsel yryle yoksun kaldklar tatminleri bulacaklar, bunun iddetli bir savamla gerekleecei bir o kadar aktr. Her zamankinden daha fazla bu savama ihtiyac olanlar, bununla yaamn yeniden yaratmak isteyenler bilinli olmak kadar rgtl olacaklardr. Byk bir aray kadar, onu pratik gerekletirme abas iinde olacaklar ve mutlaka baaracaklardr. 27 Ocak 1994 ZGRLEEN VE ORDULAAN KADIN YAAMDA ZAFER DEMEKTR Devrimci hareketimizin en youn biimde yaad sava gereinin, ayn zamanda kadn zmlemeleri ve eylemliliinin de en ok gelitii bir aamaya denk dmesi rasgele bir gelime deildir. Bunlar birbirine sk skya bal olan, etkileyip etkilenen, bu ynyle sava gereimizin zgnln ve dier birok devrimde baarlamayan gelime zelliini ortaya koymas arpc bir devrimci gereklemedir. Bata sava ortam olmak zere, mcadelenin birok alanlarna yanstlmaya allan kadn katlm daha imdiden olduka dikkat ekiyor. Israr edilirse, bu sadece sosyalist bir yaklam deil, ideolojik, politik, kltrel ve edebi birok almada baz ynleriyle gsterilmeye, hayal edilmeye ve gerekletirilmeye allan zgrlk bir yaklam oluyor; kapsaml bir gelimeyi devrimle i ie, hem onunla beslenen hem de onu besleyen bir yaklam oluyor. Bu anlamda ancak tam bir devrimci olgu olarak ona yaklalabileceini ortaya karm bulunuyor. Hi phesiz her devrimci eylem zgrlk ister. Devrimler baz ynleriyle birbirlerine benzemekle birlikte, tarih her birisinin gndemine farkl grevler koyar ve bu devrim farkl grevleri gerekletirme dzeyiyle kendini belli eder. Tarihte gerekleen btn nemli devrimlerin her birisinin insanla kazandrdklar ana hatlaryla bellidir. Yine her tarihsel devrimin insanln genel gelime dzeyine kazandrdklar kadar, hedefleyip de ulaamad birok amac vardr. Eer bir devrimi en gl, doruk noktasnda bir devrim olarak deerlendirmek istiyorsak, o devrimin o dneme kadar varolan gelimeyle, hatta olumlu ne varsa onlar zmsemekle yetinmeyip, yeniye ilikin yaratlmak isteneni de ngrmesiyle ve uruna byk bir abay sergileyip baarmasyla karakterize edilecei rahatlkla anlalabilir. rnein slam Devrimi kendisinden nceki btn dinlerin birikimini esas almak ve mevcut yaamn kabul edilebilecek yanlarn kendisine katmakla birlikte, yeni bir tanr anlayndan tutalm, yaama birok ynyle yenilik getirdiini ve bu yaplanlarn o gne kadar pek grlmediini belirtebiliriz. Fransz Devriminde de gerekleen ey budur. Bu devrimin o gne kadar gereklemeyen ve olduka hayal edilen zgrlk kadar, insanln daarcnda ne tr olumlu ve sahiplenilmesi gereken gelime varsa, onlara da en st dzeyde ilerlik ve gereklik kazandrdn rahatlkla belirtebiliriz. Ekim Devrimi ise bu konuda daha ileri bir dzeyi ifade eder. zellikle en ezilenlerin ilk defa egemen smrc kesimlere kar tarih boyunca umut ettiklerini, eitlik ve zgrlk ideallerini gerekletirmekle kalmyor, yine o dneme kadar insann nemli btn kazanmlarna da sahip karak bir doruk noktasn oluturabiliyor. Gnmze doru geldiimizde, her ne kadar devrimler ann, zellikle de proletarya nderliindeki devrimler ann sona ermeye doru gittii gzkyorsa da, aslnda bunun yanltc bir yaklam olduu, en emeki snf olarak proletaryann salad gelimenin ve bu anlamda gerekletirdii devrimin sadece bir aamasnn sonuland, esasen kapitalizmin kaba bask ve smrsnn ald belirtilebilir. Yine her ne kadar sanld gibi yklmadysa da, kapitalist-emperyalist sistemin birka yzyldan beri insanln banda bask ve smrde olduka snr tanmayan yaklamn snrlandrdn, kendisini olduka biim deiikliine urattn ve bunun ok byk bir gelime olduunu, mevcut an en temel zelliinin de bu olduunu

31

belirtebiliriz. Bu anlamda sosyalist devrimin yenilmesi veya zlmesinden bahsetmekten ziyade, bir aamasnn sona erdiinden bahsetmek daha dorudur. Buna komnizmde -ustalarn da dedii gibi- sosyalist aama deniliyordu. Sosyalist aamada snf mcadelesinin devam edecei zaten vurgulanyordu. Ama lk olarak komnizme kolayca ulalamayaca da ngrlmtr. Uygarlk tarihi boyunca oluagelen ve politik dzeyden ahlki dzeye kadar hepsi de snfl toplumun yasalar tarafndan belirlenen alkanlklarn bir rpda yklacan sanmak, kendini kandrmak demektir. Fakat 20. yzylda gerekletirilenlerin de zgrlk ve eitlik anlamnda sradan gelimeler olmad aktr. Bir daha mevcut eitlik ve zgrlk dzeyinden vazgeileceini, ok kaba bask ve smr dnemlerine tekrar dnleceini sylemek bir o kadar yanlgdr. Hi phesiz bu ynl gerici abalar eksik olmaz; ama nehir nasl tersine aktlamazsa, bu gerici abalarn da varolan zgrleme dzeyini geriletmesi sz konusu olamaz. Zikzaklar olabilir, ama gerekleen kazanmlar sadece daha da ileriye gtrmek iin bir basamak olarak kullanlabilir. Burada tartlmas gereken sorun geriye dn ve zl deildir; zellikle Sovyet sosyalizminin zlyle birlikte, ne kadar geriye dnldnden ve Sovyet sosyalizminin zlnde kapitalist emperyalizmin elinin ne kadar gl olduundan bahsetme sorunu da deildir. Ekim Devriminin ieriinin az ok gerekletii sylenebilir. Sorun, zellikle eski biimleriyle, onun teorik yaklamlarndan rgtleni ve proletarya diktatrl modeline kadar birok noktada gzden geirilmesi gerektii, salad gelimelerin grlmesi temelinde daha ileri bir gelime aamasna nasl ulalabileceine dair teorik alma kadar, bunun partisel ve eylemsel ifadesine nasl ulalabilecei sorunudur. Sorun budur. Dolaysyla kapitalist-emperyalist tekelciliin szcln zellikle medya alannda younca yrtenlerin sosyalizmi ktlemelerinin salt snf karlaryla ve zellikle insan toplumunun ileri dzeyiyle ilikisi kalmamtr. Bununla evre dmanlndan tutalm, bireyi en olumsuz smrme yntemlerine kadar, en iren biimde yrtlen smr tarznn gizlenmek istendii, medyann saldrsnn gerek anlamnn bu olduu, tam da bu noktada emperyalizmin kapsaml ve ayn zamanda zgn deerlendirilmesi gerektii aktr. nk toplumda ve doada yol at tahribatlar yle sradan deildir, insanl tehdit eder duruma gelmitir. Eer devrimde yeni bir aamadan bahsedeceksek, doa tahribatnn kesin durdurulmasnn teorik ve programatik bir ifadeye kavuturulmas gerekir. zellikle bilimsel ve teknik gelimenin toplumda yol at ve her dzeyde salad olumlu gelimeler kadar, ok tehlikeli olumsuz gelimelerini de grmek, kaba snf tahlilleriyle yetinmeyerek insan toplumunu btnyle ele almak; bu anlamda daha da derinletirilmi, ayn zamanda toplu hale getirilmi ve ulusal dzeyi olduka aan tahlillere ihtiya olduunu, bunun rgtleni ve eylem biimlerine yansyacan ortaya koymak, mevcut yeni bir dnemin yakalanmas iin esastr. Eer tartmalar bu temelde gelitirilirse, bir dnemin sonulandrlmas kadar, yeni bir dnemin balangcna ulamann da imknsz olmad gibi zorunlu olduu grlecektir. Bu anlamda devrimin zorunluluundan bahsetmek mmkndr ve dorusu da budur. nsanlk tarihinin temelde rettii de budur. nmzdeki dnemde daha ileri bir zgrlk dzeyine nasl ulalabilir? Hi phesiz younca tartlan doann kirlenmesi sorununa cevap tekil etmek, yine bata nfus patlamas olmak zere bunun dourduu veya beraberinde getirdii birok soruna zmler aramak, bylelikle daha ileri bir zgrlk dzeyini bu temellerde yakalayabilmek, uzun sre zerinde durulacak ve cevap aranacak hususlardr. Bunun en nemli bir paras olarak da uygarlk tarihi boyunca drlen ve ezilen snflar kadar, ezilen kadn cinsinin de kendini gittike artan bir ekilde yeni devrimsel aamaya dayatacan grmek ve mevcut devrimin bu temelde derinleebileceini belirtmek olasdr. Hatta 20. yzyln kaba snf basks ve smrsnn sona ermesi ve yine ezilen uluslar zerindeki kaba smrgeciliinin almas ki, bu konularda her ey yaplmamtr, halen snfsal bask ve smr youndur, yine ulusal basklar hem derinliine hem de zgl olarak birok alanda srp gitmektedir-, kaba snf basksnn 19. yzyla kadar olan biimlerinin snrl da olsa almas, yine klasik smrgeciliin almas zgrlk problemine yeni boyutlar kazandrm ve en alttaki cins olarak kadnn kendini yzeye vuraca gereini gstermi bulunmaktadr. 20. yzyln sonlarnda en ok tartlan bir sorunun kadn sorunu olmas tesadfi deildir. Dikkat edilirse, her geen gn artan bir biimde kadn gerei tartlyor. Kadn gereinin ayn zamanda bir toplumsal zgrlk gerei olduu, yine kadn gereinin zmlenmesinin sava sorununun zmlenmesinden bar sorununun zmlenmesine ve yeni ahlkn zmlenmesinden yeni bir felsefenin teekklne kadar birok gelimeyi beraberinde zorlad grlmektedir. Daha dorusu, uygarlk tarihi boyunca kadn aleyhinde gelitirilen ve toplumun hem altna hem de dna olduka itilen cins ve cinsiyet gereinin savalarn douundan ahlkn tehlikeli gelimesine, yine erkek egemenlikli dinlerin douu ve geliiminden felsefelerin douuna kadar birok gelimeyi tek renkli veya erkek egemenlikli tarzda ortaya kard, bunun toplumlar iin baz gelimelere yol at, fakat toplumlar nemli kayplara da gtrd imdi daha iyi anlalmaktadr. Grlyor ki, srekli bastrlan, dibe itilen ve toplumun etkinlik sahalarndan uzaklatrlan kadnn kleletirilme ve kadnlatrlma sreci, ayn zamanda snflamann da derinlik kazanma srecidir. Bunun iin bitmez tkenmez savalarn ortaya kmas, yine topluluklar arasnda ulusal dzeye kadar varan basklarn inanlmaz boyutlara ve hatta katliamlara kadar vardrlmas, bu temelde snf ve ulus savalarnn giderek gelitirilmesi, kadnn da kleletirilmesiyle yakndan ilintilidir. Dolaysyla btn emeki snflar, yine ezilen uluslar ve topluluklarla birlikte, bunlarn hepsinden daha ar bir konumu yaayan, bir toplumun en ezilen, en alta ve en da itilen kadn gerei orta yerde durduka, toplumsal zgrln ve her topluluktaki zgrlemenin tam salanamayaca aktr. Daha da tesi, derinlemi bir zgrlk isteniyorsa, kadn sorununun mutlaka btn ynleriyle ortaya konulup gereklemeye doru yz tutma durumunda olduunu ok daha arpc grmek gerekir. Ska ortaya atlan sloganlar var: Kadnn etkili olduu bir dnyada sava olmaz, kadn bar demektir, kadn etkinliinin gelimesi hogr ve yaamda zenginlik demektir gibi sloganlar var. Kadnn toplumda kaybettii yerini tekrar bulabilmesinin birok olumlu gelimeyi beraberinde getirebilecei syleniyor ki, bu dorudur. Hatta bir toplum ne kadar dmse, bu dknln kadnn dzeyiyle sk skya balants vardr. Yine bir toplumda zgrlk ne kadar gelimise, bunun kadn zgrl ile sk skya ilikisi vardr. Bir devrimin zgrlk dzeyi gelitirilmek isteniyorsa, bunun kadnn dzeyiyle ilikisi vardr. ada devrimlerde bu iliki ok aktr. Toplumsal ilikilerdeki zgrlk dzeyi, kadn ilikilerindeki zgrlk dzeyiyle balantldr. Bu iliki zgr olarak ne kadar geliiyor veya ilikide ne kadar klelik vardr? Kadn-erkek ilikilerinde en ok gzlemleyebileceimiz bir husus budur. Kadn-erkek ilikilerinde eitlik ve zgrlkte salanlacak dzey toplumun geneline yaylrsa, o toplumun eitlik ve zgrlk dzeyi de kesinlikle belirlenmi olur.

32

nmzdeki dnemin devrimsel gelimesine bir katk yaplmak ve ileri bir dzey salattrlmak isteniyorsa, bunun devrimin bir kadn devrimi olma ynnde veya btnyle kadn sorununun zmne katk dzeyiyle kendini gsterecei, devrimin bir eki ve uzants gibi deil, onun temel sosyal bir yan olarak grlmesi gerektii aka belirtilebilir. Kadn zmlemeleri, kadn etkinlikleri bu nedenle gittike nem kazanyorsa, artk kkl bir devrimsel yaklamn da eiine gelinmi demektir. PKK gereinde kadn sorununa ilikin bu kadar zmlemenin gelitirilmesi ve pratikleme sahasnda zerinde bu kadar nemle durulmas, yaanlan devrim sreciyle yakndan balantl olmasndan ileri gelmektedir. Bu bir anlamda amzn devrimlerine rnek tekil etmesi kadar, ona nclk dzeyinde yaklam gcn gstermesi demek oluyor. Smrgeden de daha geri bir lke konumunda olmas nedeniyle, Krdistanda uygulanan ulusal ve snfsal basknn dnyada en geri ve en kaba dzeyi oluturduu, hatta uygulanan basknn normal bir bask ve smr olmad, katliam snrlarnda belki de insan soyuna uygulanan basknn en anlamsz biimi olduu kadar rnei grlmeyen biimde seyrettii, bu anlamda Krdistan Devriminin kendine has zelliklerinden bahsedilebilecei aktr. Krdistann tarihi somut konumu, doal olarak devrimin de zgnln beraberinde getirir. Ama biraz daha derinliine bakldnda, Krdistan lkesi baka gezegende olan bir lke, Krt toplumu da tm toplumlardan kopuk bir toplum deildir. Tam tersine, Krdistan an en olumsuz zelliklerinin yaand, hatta an tortusu diyebileceimiz yer oluyor. Tarihte ve gnmzde her trl igalcilik, istilaclk, snr tanmayan bask ve smr burada denenmitir. Drlme bu nedenle burada evrensel ve tarihseldir. Buna kar gelitirilecek olan devrimin evrensellii ve tarihsellii de kendiliinden ortaya kar. Bundan dolay Krdistan Devrimi ok ynl zgnlk arz etmesine ramen, genel asal ierie de kesinlikle sahiptir. an ulalmas gereken devrimci hedefine Krdistanda ulamak, bir ayrnt veya ss deildir, zorunlu bir sonutur. ala elikisinin iddetli olmas, onun dnda ve ondan kopuk ele alnmasn gerektirmez. Tam tersine, elikilerin ok doal olarak ortaya konulmasna ve zlmesine enternasyonalist deeri dayatmas, kendi devrimini uluslararas ve toplumsal bir devrim haline getirmesiyle mmkndr; bu temelde yaklam gsterme gcyle kendini ortaya koymas gereklidir. karlacak sonu budur. Bazlarnn sand gibi, dar ulusal devrim, hatta snrl bir reformist ulusal kurtuluuluk Krdistan gereini ifade etmedii gibi, devrimsel gelimesini de bandan yenilgiye mahkm klar, ok nemli bir devrim olarak grlme ve deerlendirilme ansn ortadan kaldrr. Bu anlamda devrime reformist alardan bakan her eye kar kapsaml ideolojik eletirinin gelitirilmesinin ne kadar nemli olduu anlalyor. Dar ulusal kurtuluuluun politik dzeyi ok snrl bir devrim olduu ve sosyal temele inen devrimci bir yaklama sahip olmad grlyor; bu temelde gelitirilen eletirilerin ne kadar yerinde olduu yine aka anlalyor. PKKnin dile getirdii devrimci teori, gerek reel sosyalizmin gerekse kapitalist-emperyalist sistemin eletirisi, yine ortak tarihi ve gnceli deerlendirmesi, dayanmak istedii devrimin nasl ele alndn da ortaya koyuyor. Kendi devrimini ulusallk snrlaryla belirlemek urada kalsn, bunu inkr etmemekle birlikte tarihselletiriyor ve evrenselletiriyor. Bu devrimin ok nemli bir parasn da imdi kadn sorununda gerekletirmek istiyor. Yani Krdistan Devriminin bir anlamda kadn devrimi olmas, kadnn kurtuluunun her ynyle tarihletirilip pratikletirilmesine zen gsterildii bir devrim aamasn esas almas ve kararlatrmas gerektiini ortaya koyuyor. Bu yaklamn doru olduu ok aka ortaya kt. nk Krdistan kadnnn youn ilgisi daha imdiden ortaya kyor. Bu ilgiye sradan bir yaklamla cevap verilemeyecei, eer verilirse devrimin daha bandan gdkleip yenilecei ksa ve snrl pratik gelimelerle de anlalmtr. Kadn katlmn basit istemlerle snrlandrrsak, herkes varolan feodal bask ve kk burjuva eitlik anlayyla yetinmek isterse, hatta dzenden biraz sklp macerac anlaylara cevap vermekle yetinirse, belki baz zmler elde edilebilir, bu anlamyla birok kiilik ve tip tatmin olabilir. Ama znden baktmzda, bunun devrime ne kadar yanlgl, hatta ihanet ve devrimi boa karmak kadar tehlikeli bir yaklam olduunu vurgulamak gerekir. Bu, cephesel devrim zelliklerine terstir, onun ihtiyalarna cevap verecek bir yaklam deildir. Ama daha ok da Krdistan Devriminin doasn anlamamaktan, onu ok yzeysel ele almaktan, bu ynyle adeta baarlara fazla yol amadan kendini rtp yitirmekten, kadnn tekrar baarlara yol amada deerlendirilmemesinden bahsedilebilir. Bu da ok tehlikeli bir yaklamdr. zmlemelerde zellikle en youn savam srecinde bile bu soruna bu kadar yksek ilgi ve yaklam gstermem tesadfi deildir. Sorun, uluslararas devrimin bir sorunu olarak kendini hissettiriyor. Bunu greceiz. En nemlisi de Krdistan sorununda kadn zmlenmesi salanmadan, Krt toplumunun baz zellikleri ve zellikle aile gerei zmlenmeden, bir adm bile ilerlemenin mmkn olamayaca ortaya kyor. oka sz edilen tkanm kiiliklerin, yar feodal ve kk burjuva kiiliklerin devrimin daha ilk admlarnda tkezlemeye neden olduklar, lmekten veya kamaktan baka bir sonuca yol amadklar anlalmtr. zellikle zmlemelerin gelitirildii 1980lerin ortalarndan itibaren ortaya kt ki, kiilikler, hem de partili kiilikler devrimi tkatmtr. En yeni ve en eski kiiliklerin kendilerini zmleyememeleri halinde bir ajandan daha tehlikeli bir biimde devrimi tkayabilecekleri, 15 Austos Atlmnn birinci ylnn deerlendirilmesiyle de kendini gsterdi. Kadn Sorunu zgn Olduu Kadar da Evrenseldir En arpc olarak ortaya kan bir gerek de snfl toplum tarihi boyunca kadnn metalatrlddr. Emein metalamas, kadnn metalamasnn gelimesidir. Genel olarak deerlerin metalamasnn mlkiyet konusu olmasyla kadn cinsinin de mlkiyet konusu haline gelmesi at ba gidiyor. Mlk dzeninin gelimesi, bu arada klelerin de klelik kurumunda mlk olarak deerlendirilmesi, daha youn ve uzun sreli olarak kadnda gerekleiyor. Dolaysyla kadn kiiliindeki mlkiyet ve ait olma zellii daha kkl oluyor. Etrafndaki ilikiler a, mlkiyet ilikileri haline geliyor; son derece baml kiilik zellikleri oluuyor. Ruhta ve dncede zayflk ve kimliini yitirme kalc zellikler halinde yerleiyor. rade ve inisiyatif zayfl, destee ve yardma muhta zelliklere yol ayor. Bamsz ve yaratc faaliyet ksrlatrlyor. Bu, ayn zamanda toplumdaki klelik dzeninin seviyesini belirliyor. Kleleen kadn cinsi ve kle snf, toplumsal dzeydeki pederahi ve efendi erkek egemenliinin temellerini oluturuyor. Anaerkil dzenin yerine ataerkil dzen aileye hakim oluyor. Feodal dzende de benzer bir gelime grlyor. Cariyelik, haremlik kurumlar yaygnlayor. Kapitalist toplumda ise, iki bal aile biraz geliim imkn bulmakla birlikte, kadn klelii devam ediyor ve kadn daha incelmi bir meta olmaktan kurtulamyor; kiilii kurtulsa bile, emei ok

33

ucuzca deerlendiriliyor. Sosyalist devrimlerle birlikte eitlie ve zgrle yakn admlar atlsa da, alt ve st yapdaki erkek hakimiyeti nemli oranda srp gitmektedir. Hukuki alandaki eitliin ekonomik ve siyasal alana yansd sylenemez. Dolaysyla kadn sorunu en temel bir sorun olma konumuna imdi ulayor. Tarihi sre boyunca mlkleme, zellikle cinsiyet alannda bir cins olarak kadn kiiliinde kendini gsteriyor. Cinsiyetin youn metalamas ve sunulmas, cinsin dknlemesini, giderek kadn-erkek ilikilerindeki ikiyzll ve ahlki dknl gelitiriyor. Balangta ok doal olan cinsellik kadnda da, erkekte de her trl arpkl, yabanclamay, irkinlii, ayb ve yasaklamalar gelitiren bir ahlkn egemen olmasna kaynaklk ediyor. Gnmzde bile cinsiyet kadn iin bir kullanm ve kendini yaatma aracdr. Ruhsal ve dnsel gelimesine fazla anlam vermeme veya ikincil planda dnlmesi bu nedenledir. Denilebilir ki, btn cinsel zgrlk tartmalar, sorunun mlk dzeni ile ban fazla ortaya koymad gibi, kkl bir zgrlk tartmasna da dntrlememektedir. Sorun salt bireysel cinsel tatmin peinde olmayla ifade edilmeye allmaktadr. Cinsel zgrln genel zgrlkten ayr ele alnamayaca, ancak onun bir paras olarak dnlrse anlam ifade edecei zmlemelerde kilit bir neme sahiptir. Bireyler arasndaki soyut zgrlk, zellikle cinsel zgrlk genel mlklemeyle, onun alt ve st yap kurumlarna kar bir savamla balantl olarak ele alnmadka anlamn yitirir ve saptrlmaya elverili bir konu haline gelir. zmlemelerde zgrlk yaklam, erkein iliki dzeyiyle balantl olarak drlme yan gl olan bir konumu kadnla paylat, zel olarak Krt aile kurumundaki arpklamann ve oluagelen deer yarglarnn smrgecilie ve onunla ibirlii halindeki yaplara g verdii nemle vurgulanmaktadr. liki zgrlnn bir devrimi yapma zgrl, savama ve ordulama olarak geliim gsterecei, bunun dnda salt duygulara dayanan ar bireyselletirme yaklamlarnn saflarda kleletirmeyi yaataca, gerek zgrlkle balants urada kalsn, bunun zgrlk nnde engel tekil edecei akla kavuturulmaktadr. Her dzeyde eitlie ve zgrle yol aln ancak tm mcadele etkinliklerine bireysel bilin ve kararl katlmayla baarlaca, bunun dndaki yaklam yntemlerinin btn iddialar ve ssl szcklere ramen anlam ifade etmeyecei belirtilmektedir. Gerek bir kadn militann partilemeye, kiilik sorununa, aile ve kadn gerekliine bu erevede bir yaklam gstermekle ancak salam partilileebilecei, partilemenin onun rgt ifadesi olmaktan geecei vurgulanmaktadr. Kadnn gl katlmnn da bununla ifade edilecei ve bal kalnmas gereken yaklamn bu olduu; tm zgrlk iddialarna ramen, bunu grmeyen feodal kyl ve Kemalist burjuva yaklamlarn saflarda klelie yol at, tasfiyecilii gelitirdii, rgtll ve savam dzeyini drd zenle belirtilmektedir. Bu anlamda zmlemelerde parti ii mcadelenin ihmal edilemeyecei belirtilmekte, disiplinin gz ard edilmeden mcadelenin srekliletirilmesi gerei ortaya konulmaktadr. Sorunun doru konulmas kadar, zmn de bu dorultuda gelitirilmesinin zgrlk ilkesinin z olduu anlatlmaya allmaktadr. Bireysel ihtiyalarn, bir ihtiyac esas alan keyfi yaklamlarn tasfiyecilik ve ihanetle balants arpc bir biimde ortaya konulmaktadr. Bu yaklamn gerek sevgi ve ak dlad, mlk anlayn amad, bireyin inisiyatifini ve karar gcn zgrce gelitirmesine frsat vermedii, dolaysyla saflardaki snf mcadelesinin nemli bir yann oluturduu, bireycilikte srar edenin dzene kaplar ak tuttuu, parti tarihinin de bunun rnekleriyle dolu olduu gsterilmeye allmaktadr. Amasz ucuz duygusal yaklamlarn tehlikeli olduu kadar, zgrlk ilkesinden uzaklamaya gtrd, giderek onun rgtlenmesi ve savamnn tasfiyesine ak bir tutuma yol at, bu almadan doru bir sevgi anlayna ve yaamna ulalamayaca vurgulanmaktadr. Ak tanmnn bile kkl bir yurtseverlie, zgrlk savamna, partisel rgtlle ve zmlenmi militan gereine bal olduu byk bir aklkla ilkesel dzeyde ifade edilmektedir. Nasl yaamal sorusuyla balantl olarak, nasl duygular, nasl sevgiler, nasl aklar sorusuna, Savarsan zgrleirsin, zgrleirsen gzelleirsin, gzelletike sevilirsin ana yaklamyla cevap kesinlemektedir. imdi her zamankinden daha fazla aa kt ki, gelitirilen zmlemeler, bu temelde atlan admlar ve pratiklemeler gnmz dnyasnda belki de kimsenin beklemedii ve inanamad devrimsel bir gelimeyi baaryla salad kadar, zafere her ynyle ulaabilme umudunu ve olanaklarn ortaya karmtr. Bununla da snrl kalnmyor; dnyann btn uluslararas gericilii tarafndan desteklenen zel sava ilemez duruma getirirken, gittike derinleen bir devrimin sadece blgeyi deil, uluslararas alan da etkileyeceini ve dikkatleri zerinde toplayacak bir devrim durumuna geleceini ortaya karm bulunmaktadr. Bu nasl baarld? Bu, zmlemelerin derinletirilmesiyle ve zgrlk sorununun, partileme sorununun, gerillann ve yksek bir dzey arz eden kadn katlmnn salkl ele alnmasyla baarld. imdi de younca yaanan doru partileme ve ordulama sorunlar kadar, nasl yaamal sorusuna cevap verirken, grnte sosyal bir ilikiden sz ediyor olsak da, aslnda ok temelli, siyasal, askeri ve sava balantl bir sosyallemeden bahsediyoruz. Bazlar sosyal iliki ve yaam sorunlar diye ele aldklarn kadn-erkek, sanat, din ve aile sorunu biiminde ortaya koymak isteseler de, aslnda bunun tmyle zgrleme olay olduu, toplumsal devrim olduu ve devrimin esasnn da bu olduu aktr. Askeri ve siyasal yan kendi balarna ama olamaz; bunlar aslnda toplumsal zgrl gerekletirmenin aralardr. Askeri ve siyasal zafer, gelimenin her dzeyi kendi bana brakldnda hibir eyi ifade etmez; ancak toplumsal ilikilere ne getirip ne gtrdyle anlam bulabilir. Bir askeri baar ve bir siyasal gelime eer toplumsal dzeye bir zmleyi getirmemise, zgrleme ve sosyal yaam imkn ortaya karmamsa, o askeri ve siyasal baarnn tutarllndan bahsedemeyiz. Dolaysyla salanan her askeri ve siyasal gelimenin parti ii yaam ne kadar gelitirdii, toplumdaki yaam ne kadar zmledii sorularna verilecek cevapla orantldr. Nitekim salanan bu ynl gelimelerin de arpc olduu anlalyor. Bu anlamda kadn-erkek ilikileri zerine gelitirilen zmlemeler, mevcut askeri ve siyasal gelimelerin de doal bir sonucudur. Yine bir btn olarak sanata, dine ve bunun gibi birok etkinlie gsterilen ilginin anlaml olduu ve devrimin de bu ynl zmlemelerle kendini toplumsallatrabilecei her zamankinden daha iyi anlalyor. Krt toplumu gibi ailede olduka arptlm, kadn-erkek ilikilerinde bountuya gelmi bir toplumsal gerein bylesine zlmesi; aile ve kadn-erkek ilikilerinin eletirisi kadar nasl olmas gerektiinin de aratrlmaya balanmas, devrimin doal ve vazgeilmez bir gereidir. Hatta kantland ki, Krt aile gerei toplumsal yaantnn tkendii bir gerekliktir. Namus denince akla aile gelir, aile iin her ey zellikle erkek tarafndan belirlenir ve kadn da en kt kadnl bu mevcut aile tipinde yaar. Aslnda bunun bir biti olduu, smrgeciliin ve her trl kaba basknn bu aile tipini esas ald, buna dayanarak kendisini srdrd, 12 Eyll faizmiyle bu aileyi esas alarak kendisini daha da glendirip yrtt tartlmaz bir biimde zmlemelerde ortaya konuldu. En nemlisi de,

34

parti ii yaam tkanklnn almasnda, genel sosyal dzeyin zgrletirilmesi kadar, onun en arpc alan olarak kadn ve erkek dzeyinin zgrletirilmesinin ok nemli olduu anlald. zmlemeler, 1993n sonlar ve 1994n balarnda aslnda birok gelimeyi aa karmak kadar, gerek bir devrimsel gelimenin ufkunu da ortaya karmtr. Sadece eletiri yapmakla yetinme olmamtr. Hi phesiz aile ve kadn zmlemesinde gemite neyin nasl yaand ve bunun sosyal yaam nasl tkatt, dolaysyla ciddi bir askeri ve siyasal gelimeye nasl frsat vermedii, hatta dinsel banazln da bylesi bir ailecilikle nasl balantl olduu, ailecilik, kabilecilik ve airetiliin birbirleriyle balar kadar toplumsal dzeyin ok gerilerinde nasl bir yer ifade ettikleri ve nasl buna yol atklar ortaya konulmakla kalnmam; daha da nemlisi, dorusunun nasl olabilecei, nasl yeni bir yaama doru yol alnabilecei byk bir zenle youn tartmalarla ortaya konulmaya allmtr. Birbirini mahveden basit ilikilerin, -ister aile ii ortamda, ister ondan ka biiminde olsun, ister klasik biimde, ister dzenin krkledii biimde olsun- esas alnan ilikilerin savan ve gelimenin nnde ciddi bir engel tekil ettii ortaya konulmakla yetinilmemi; bu ilikiye getirilecek eitlik ve zgrlk dzeyinin rgtlemeyi ve partilemeyi ok net, anlaml ve baarl gelitirdii gibi, orduya yansmasnn da arpc ve baarl olabilecei daha imdiden ortaya karlm bulunmaktadr. Bu anlamda kadn zgrl ve ordulamas tartmalar, sradan bir parti ii tartma deildir; gnmzn devrimsel aamasna denk dmesi kadar, Krdistan Devriminin de buna iyi bir rnek tekil etmesi, en nemlisi de kendi i sorunlarnn, yine tkanan parti ve ordu gereinin alarak yksek baarlar temelinde gelimesinin can alc tartmalar ve zmlenileri olduu ortaya konmutur. Sadece mevcut gerekliklerin ortaya karlmasyla snrl kalnmam; en nemlisi de, kapsaml ve zgr tartmalarla nasl yaamal sorusuna cevap verilmeye allm, tartmalarn zgr gelimesine byk zen gsterilmitir. Gerek kadn gerek erkek dzeyinin kendisini geleneksel ahlkn etkilerinden uzak bir biimde dile getirmesi kadar, sava sorunlaryla balants zerinde durulmu, gnlk yaam ilikilerinde en zgr katlma imkn verecek bir ortamda yrtlmeye allmtr. Tarttmz sorun zgn olduu kadar evrenseldir. Tartmalar, savala balants kadar, ekmek ve su denli gnlk yaamn ilgisi dahilinde olan bir sorun olduu anlayyla yrtlmtr. Partileme ve ordulama gereine ve onun disiplinine ters dmemek kaydyla herkesin her eyi ortaya koyabilecei, diledii dnceyi ne srebilecei bir sre yaanm; bunun yaamn naslna da cevap verebilecei, neyi reddedebilecei, neyi kabul edebilecei, bu anlamda neyin doru neyin yanl olduu, neyin gzel neyin irkin olduu, neyin alaca ve neyin gndemletirilecei hususlarnda ilk defa btn ynleriyle zgr iradelerini ortaya karmalarna frsat veren zengin bir devrimci tartma sreci olmutur. PKK tarihinde kapsaml tartma sreleri vardr. Grup dneminin smrgecilik tartmalar, yine partileme dneminin partileme tartmalar vardr. Askeri gelimelerin ar bast dnemde gerilla tartmalar ok ileri dzeyde olmutur. lkel milliyetilik tartmalar, sosyal ovenizm tartmalar hibir rgtn yapamayaca kadar ileri dzeyde yaplmtr. Gnmzn dier tartma sorunlar kadar kadn zgrl tartmalar, yine bunun ok kapsaml ve devrimin btnsellii iinde ele alnmas nemli bir aamay tekil etmitir. Bu ynyle sradan bir tartma deil, dnemsel ve devrimsel bir tartmadr. Bu koruda daha imdiden nemli sonularn ortaya ktn belirtebiliriz. Bu tartmalarda ortaya kan, her eyden nce artk eskisi gibi yaanlamayaca hususudur. Eski tip yaamn kadn-erkek ilikilerinde, aile ilikilerinde, hatta tm toplumsal ilikilerde kendini yanstt kadar, askeri ve siyasal almalara yansmasnn da anlamsz, tehlikeli, yetmez ve irkin olduu, tkanmadan ve bunalmadan baka bir sonuca yol amad, bu tartmalarn ortaya kard en temel hususlardr. En nemlisi de, byk bir gafletin varolduu, bu tip yaamn ve ilikilerin yzeysellik olduu, ok amasz, incir ekirdeini doldurmaz talepler ve zlemlerle kendini aldatma olduu, btn yaam tkatt ve hatta yaam kaybettirdii, bunun da her trl dknln temeli olduu aa kmtr. mrlerin bu nedenle bou bouna elden gittii, basit bir tutku, cinsellik ve birliktelik uruna kiilerin kendilerini daha on be yandan itibaren bitirdii, en nemlisi de muazzam bir sevgisizlik ve akszlk ortamnn olduu, doa gzelliini, yurt gzelliini, yurtseverlik duygusunun yceliini grmedii, toplumsal zgrln ne kadar vazgeilmez olduunu grmemeye gtrd, her eyin bu yaam ve iliki tarzyla mahkm olduu, bu yaamn zmlendii oranda kimsenin byle bir yaama itibar etmeyecei vurgulanmtr. Bu tr aile ve kadn-erkek ilikilerinin, hatta cinsel ilikilerden ak ilikilerine kadar, yine aile ve kabile ilikilerinden basit arkadalk ilikilerine kadar ilikilerin bu biimiyle kimseyi tatmin etmedii, kiiye yaamn verimsiz harcatt, sava ve parti gereinden uzak drd, bunun da her trl geriliin ve baarszln temeli olduu ortaya karlmtr. Bu denli gelitirilen tartmalar ve varlan sonular nasl yaamal sorusunu da beraberinde getirmitir. Bunun yle kolay cevaplandrlacak bir soru olmad, tersine ok temel bir devrimsel soru olduu, devrimin ok temel bir ufkunu esas almas gerektii, ne ile, nasl yaanlmaz sorusu kadar ne ile, nasl, kiminle, ne zaman, hangi biimlerde, hangi zde yaanlabilir sorusuna aklk getirdii belirtilmi; yine parti ve ordu yaamndan tutalm ikili ilikilere kadar her alanda tercih edilebilecek ve zgn olabilecek olann nasl olmas gerektii, ok ynl sorular, duygular ve umutlarla, hatta bilimsel olaslk ifadeleriyle cevaplandrlmaya allmtr. Kadn Ordulamadan Kendini zgrce fade Edemez Ortaya kan ey bu tartmalar sadece teorik dzeyde gelitirme deil, bir de bunun partiye yanstlmas oldu. En somut ifadesiyle, bata gerilla saflar olmak zere, kadn ordulamasnn gerei olarak kadn siyasal ve askeri faaliyete kendi zgr iradesiyle katlmamsa, zellikle her ynyle klelik ilikilerini paralayarak deil de birilerine ballk temelinde girmise, aslnda bunun bir zgrlksel katlm olmad, tersine klelik tarznda bir katlm olduu, bunun da sorunlara ve baarszlklara yol amaktan baka bir sonucunun olmayaca anlald. Katlmn bireyin zgr iradesi ve zgr dncesi kadar, onun fedakrl, cesareti ve yeterli abasyla salanabilecei kendini aka ortaya konuldu. Yani bir alkanlk ve birilerine ballk nedeniyle deil, bireyin zgrlk tutkular kadar mutlaka eitlie, kendi iradesine ve dncesine gvenerek, bu konuda bir yaam projesine sahip olarak katlmak zorunda olduu ortaya kt. lerlemenin ancak kadnn zgr iradesinin gelimesiyle salanabilecei, yaamda nasl yaamal sorusuna byle cevap verilebilecei, pratikte bir kadn ordulamasnn salt askeri ve siyasal bir sorun olmad, kiiliin ve kimliin

35

gerekletirilmesinin ok nemli bir arac olduu anlald. Kapsaml bir ordulamay yaamadan kadnn erkek egemenlikli toplumun tm dayatmalarna kar silahsz kalaca, kendini fazla zgr ifade edemeyecei ve kendi cinsinin kurtuluuna btn ynleriyle eilip cevaplar gelitiremeyecei ortaya kt. Kadn ordulamasna, onun her dzeydeki rgtleni ifadesine sadece kaba bir eitlik olsun diye yaklalmyor. Yaamn nasl olmas gerektiine dair olduka zgn ve zgr olmas gereken hususlar var. Ancak bunlar bir rgtllk iinde olursa daha iyi anlalabilir, amaca ve programa bal kalnabilir ve bu da pratikte admlarn baarsn getirir. Hi phesiz ok ucuz ilikilere alm kadn ve erkek yaklamlar bundan rahatszlk duyacaktr. rnein, saflarmza ok ucuz ilikilerle gelenler var, bunlar bu tip bir ordulamay istemlerine ters bulabilirler. Yine birok kadn erkein bir balants olarak yaamaya almtr. Bunlar zgr gleriyle savap yaamay pek akllarna getiremezler. Bunlar da epey rahatsz olabilir. Erkek kadn hep kendi gdmnde, hakimiyetinde grmeye almtr. Byle bir ahlki anlay vardr. Bundan kurtulmu kadn, ona byk bir darbe, bir sknt kayna gibi gelebilir. Bylesine kendinden kopuk, olduka zgr savap yaayabilen bir kadn onun havsalasna pek smaz. Onlar da rahatsz olacaklardr. Ama baka trl zgr olunamaz, zgr yaam sorununa cevap verilemez. Zordur, skntlar dourur diye doru zm anlaylarndan vazgeilemez. una derinden inanmak gerekir: Kadn gerei her ne kadar parti zmlemelerinde ifadesini bulmusa da, bu herkese ayn oranda mal edilmitir denilemez. ok snrl sayda bir kadn kadrosu belki zmlemelerin bilinciyle hareket ediyor olabilir, ilikilerinde zgrlk aranabilir, ama geni bir kadn kesimi, hatta ezici bir kesimi zgrlk yaklamndan uzaktr. ok kaba feodal ller egemendir, burjuva llerinin bile ok gerisinde olan ller var. Bunlar almadan PKK temelinde bir partileme ve ordulama bir yana, sradan bir rgtllk bile gelitirilemez. O halde sorunun halledilebilmesi iin kapsaml bir almaya ve bunu gerekletirme aralarna ihtiya vardr. Bu nedenle teorik dzey kadar pratik aralar da eksik etmemek gerekir. zmlemeler teorik zmlemelerdir, aydnlatmay salyor. Ama bunlar pratie nasl yanstlacak? Dalga dalga gerillaya, serhildanlara katlmak isteyen kadnlar var. Yaamn hemen hemen her sahasna katlmak isteyen kadn gc var. Bu gc nasl ortaya karacaz, nasl eiteceiz, erkek egemenlikli yaklamlara kar nasl bilinlendirip rgtlendireceiz? Bunlar nemli sorunlardr. Bunlarla mcadele edilmeden hangi zgrlkten bahsedebiliriz, nasl yaamal sorusuna cevap vermekten nasl bahsedebiliriz? Yani pratik ynleriyle de sorunun ne kadar nemli olduu ortaya kyor. Erkek egemenliinden ve onun eitsizlie eken olas tm dayatmalarndan uzak, hatta onunla anlaml bir mcadeleye imkn veren bir konumu yakalamas iin, onun yannda kadnn kendini ve kendi kimliini bulmas ve kendi gcn ortaya karmas iin Ben kimim, nereden geliyorum, nasl olmalym, benim nasl bir yaama ihtiyacm var? nce kendimi tanyaym, kendimi zgr irade ve zgr bilin sahibi klaym, zgr bir g haline getireyim, rgtleyeyim demesi gerekiyor. Bunun da mmkn olabilmesi iin, kadn ordulamas vazgeilmez bir aratr. Baz arkadalar Ben zgrlk ve eitlik llerini uygulayabilirim diyebilir. Snrl sayda parti kadrosu belki bunu uygulayabilir. Ama sorun birka kii, birka komutan ve ynetici deildir, sorun kitledir. Sorun, daha imdiden gerillaya katlan binlerce gen kadnn devrimcileme sorunudur. Unutmayalm ki, daha yeni katlan bir gen kza, bir komutan veya bir ynetici rahatlkla kaba feodal bir yaklam dayatabiliyor. niversitelerden gelen kadnl erkekli ou kii birbirine bireysel ilikilerle balanmtr. Bunlar ortam lakalatrabilirler, ordulamaya ters ne kadar davran varsa sonuna kadar hepsini sergilemeye ynelebilirler; hatta objektif olarak ajanln en tehlikeli biimini ve tasfiyecilii dayatabilirler. Bu ilikileri meru kabul etmek, dzeni kendi iimizde yaamak demektir. Bu da en deme kontrann bile veremeyecei zarara yol amak anlamna gelir. Dolaysyla bir de bu ynyle dzenin etkilerine kar arndrma ve netletirme iin zgn bir ordulamaya, yani kadn ordulamasna ihtiya vardr. Saflardaki feodal erkek yaklamlarn, yine dzenden kopup gelen burjuva erkek yaklamlarn baka trl snrlamak mmkn deildir. Zaten unu da belirttik: Eer eit ve zgr lleri konuturabilecek kadrolar varsa, onlar eitlik ve zgrlk komitelerinde birlikte alabilir ve kendi ilikilerini deerlendirebilirler. Bunu her dzeyde, yani ahlkn oluumundan sava sorunlarna, en verimli kadn ve erkek gcn i ie yrtmeye kadar her konuda tartp sonuca balayabilirler. En dorusunun da bu olduu aka belirtilebilir. Ama bunun yannda henz yetimemi erkei, zgrlememi kadn, hatta yanlgl, kleletirici ve bitirici kiilik sorunlaryla dolu yaayan bireyleri tabii ki denetime alacaz. Bunlar hem savatracaz, hem eiteceiz. Savam gerei kadar, ordu gerei kadar bunlar kendileriyle de tantracaz. Kimsin, ne amala geldin, nasl bir amacn olmal, nasl bir yaamn olmal sorularna bilin ve iradeyle cevap bekleyeceiz. Bunun iin zaman belirleyeceiz. Ak ki, bu konuda kadn nderler sorumludur. Bunlar kendi hemcinslerini kurtulua gtrmek istiyorlarsa, nce onlar eitmesini, rgtlemesini ve savatrmasn bilecekler. Henz yeni gelmi, kendini ok kaba cinsel bir ara olmaktan teye grmeyen, birilerine bal olmaktan ve birilerinin koltuunda yaamaktan baka yaam biimi bilmeyen, mutlaka bir erkee dayal olarak yaamann dnda bir yaamn mmkn olamayacan dnen, eitlii ve zgrl dayatmak urada kalsn, her hareketi bamllatrc bir tarzda yetitirilen bir kz bylesine bir ortam iine brakmak, ona yaplabilecek en byk ktlktr. Hatta bir erkei bile bu ortamda kadn karsnda serbest ve lsz brakmak, o erkee de yapabileceimiz en byk ktlktr. Kadn eitimsizdir, bilinsizdir, nasl yaamal sorusuna cevap vermekten henz uzaktr. O halde byle bir ordu ayrmas yerindedir ve gereklidir; bu aamada ok gerekli bir zgrleme aracdr. Bazlar Bu bize zor geliyor, rasgele iliki istiyoruz diyebilirler. Ama bunlarn syledii ey eer sadece dzen ve ortaa deil, klan dneminden beri olduka tutsak ilikilerle ykl yaklamlarsa, bunun sorumluluunu kim stlenecek? Oluabilecek baz olumsuz ilikilerin ihanet ilikisi kadar tehlikeli olduu, hatta ihanete bu temelde gidildii gz nne getirilirse, pratik gereklemenin ne kadar nemli olduu aa kyor. Gerillada kadn birliklerinin oluturulmas, yine serhildanlarda kadn rgtllnn ve uzun sreli kadn temsilciliklerinin gelitirilmesi salanmadan, -bir feminist gibi olalm demiyorum, kald ki bu da yabana atlamaz- erkek etkilerine kar mcadele verilmeden, eitlik ve zgrlk yakalanamaz ve nasl yaamal sorusuna cevap verilemez. Bunun iin biraz serbestlik gerekiyor. Kadnn kendini sk skya gzden geirip kimlik sorununa, nasl yaamal sorusuna cevap hazrlamas gerekir. Bu frsatn sunulmas kadar hem srecin hem de alann elverili olmas gerekiyor.

36

Son dnemlerde soruna pratik ynyle de yaklald aktr. Hem gerilla saflarnda, hem de dier katlm alanlarnda ciddi gelimelerin ortaya kabilecei, bunun da sradan bir gelime deil, devrimin baars iin vazgeilmez bir alma ve mcadele gerei olduu anlalmtr. Hi phesiz tm bu zmlemeler ve pratik gelimeler iin balangcn ifade ediyor; neye nasl yaklalmas gerektii kadar, nereden hangi abayla balanp yrtlmesinin gereini ve imknn da ortaya karyor. Tarihsel sorunlar bir rpda veya cannz istedi diye zmlenemez. Bilimsel teorileri ortaya konulmak kadar, uzun sreli bir plan dahilinde hazrlk, sabrla ve inatla pratikte adm adm alma ister. Bu, kadn sorunu iin daha da arpcdr. Dolaysyla hi kimse kolay zmler beklemesin. Somut olarak buna Siz sevgi ve ak olaynda kolay gelime yaamay salayamazsnz dedik. imizde bazlarnn ok ucuz duygular ve tutkularnn ne kadar tehlikeli sonulara yol atn grdkten sonra, hi kimse ucuz iliki, ucuz sevgi, ucuz cinsellik, ucuz ak beklemesin. Cinsellii, sevgiyi ve ak reddetmiyoruz, ama bunun salam bir mcadele zeminiyle, iliki lleriyle ve zellikle savala balantsn, yurtseverlik duygusuyla ve parti rgtllyle ilikisini mutlaka ve hi aldatmadan, lafta byleyim diye artlandrmadan kendini ortaya koymasnn art olduunu, bunun dnda bir sevgi ve ak anlayna ve pratiine bavurulamayacan, aksi halde bunun kaybetme olacan byk bir aklkla ortaya koyduk. Bylesi bir yaamn kiiyi kahredecei, hatta yaamn toptan kaybedebilecei gsterildi. Neden byle amasz ve rahatlkla yenilgilere ak bir yaam, kabul edilebilen bir yaam olsun? Sava temeli, ciddilii ve itenlii olmayan bir iliki ka para eder? Sadece cinsel drtlere, ahbap avuluk ilikilerine bakp kendini koyuvermenin, kendini satmann ne anlam var? Byle hangi ciddi iliki ve sevgi geliebilir? Sorun toplumsal iliki dzeyidir, toplumsal yaam ve ideali gerekletirmedir, toplumsal ak ve sevgiyi yakalayabilmedir. Parti bunun iin vardr. Parti kadrolar bunun iin ilikilere zen gsterir ve rnek model olmaya alrlar. Btn bunlara da bu ynyle aklk kazandrlmak istendi. Sanrm akl banda her militan sorunun ne kadar yakc, nemli ve doru zmn ne kadar vazgeilmez olduunu anlamtr. Btn parti ve ordu kitlemiz anlamasa da, sorumluluk dzeyi gelikin olanlar, yaklam kadar pratik gerekletirme ifadelerini de artk gndemletirebilir ve bu konuda devrimci grevlerine sahip kabilirler. Kendi yaamlar ve ilikileriyle buna rnek tekil edebilirler. Bunu sradan bir sz olarak grmemeliler, devrimin ok kalc ve zen gsterilmesi gereken yaamsal bir grevi olarak grp her koul altnda zmleyici olmallar. Sorun kiisel zm ve kiisel duygularn ifade edilmesi deildir. Parti ortamn salamlatrmak ve ordulama gereini salamak kadar, bunun dalga dalga topluma yaylp sosyal devrimin daha imdiden saflarmzda nasl gelitirebileceini ortaya koymadr. Her nemli sosyal devrim de ancak nclerinin yaamnn zlmesi ve bu yaamda baarnn salanmasyla llr ve yle baarya gidebilir. Bizimkisi gibi bir toplumun kendi bana gelime yoluna girmedii ve zme kavuamad bir devrim olaynda, militanlarn kendi yaamlarndaki rnek zm gcn btn parti ortamna ve giderek btn topluma yayma grevlerinin nemi byktr. Militanlar, ilikilere sradan yaklamamalar, toplumsal, ulusal ve hatta insani dzeyi etkileyecek bir tarz srekli gz nne getirerek yaklam gelitirmeleri, yaratc olmalar, iyiyi, doruyu ve gzeli yakalamayabilmek iin gnlk kazanmlarla yetinmemeleri ve kazanmlar srekliletirmeleri gerektiini bilerek, nasl yaamal sorusuna cevaplarn vereceklerdir. Her devrimde olduu gibi bizim devrimimizde de her ey nceden ngrld gibi gelimez. Yaklamlar ana hatlaryla konulur, pratik gelime ise gerisini tamamlar. Zaten eksiklik ve yanllk varsa, pratik kendisini dayatr ve zmn de yine kendisi beraberinde getirir. Bizim burada yaptmz ey, en genel hatlaryla sorunu koymak kadar, temel zm yollarna ve aralarna yaklamaya zen gsterme, kendi yaammzda abalarmzla elden geldiince katkda bulunmadr. Devrimimiz nasl yaamal sorusuna yetkin bir cevab verebileceini daha imdiden ortaya koymu bulunmaktadr. ngrlen bu yaamn hayali bile gemi yaamdan ok daha deerlidir. (...) Hi phesiz bu deerlendirmelerin hepinizin yaam zerinde kalc etkiler salayaca, hatta daha imdiden size kmsenemez gl devrimci zellikler kazandrd kesindir. Ykselen zmleni tm parti alanlarna gl zellikler kazandrd gibi, pratik gelimelere de arpc yansmaktadr. Gelimeler eskiden akla bile gelmeyecek her soruna zm bulma inancmz, daha da tesi bilincimizi gelitirmitir. Bu bir cesaret, bir yenilik balangcdr. Her zaman sylendii gibi, tm devrimci admlar biraz da byle balar. nce cesaret ister, inan ister ve bunlar abayla birlikte yaama geer. Sorunlar gittike daha fazla alr. Fakat zm yoluna girildii, belli bir alma temposuna ve onun yaam tarzna ulald iin de byk bir inatla zmlenmeye kadar gtrr. Bu nihai bir zafer de olsa g yetirilir. PKK pratiinin ispatlad her husus, kadn kurtulu sorunlar iin de geerlidir. Daha nce zgrce tek adm atamayan bir kyl kz, imdi zgrlk dalarnda bilinciyle ve silahyla her trl soruna zm bulabilecek kadar etkiye ve gce sahip olabileceini dnyor ve ona ulayor. Toplumda iki kelime syleyemeyen bir kadn, tm dnya sorunlarnda, tarih konularnda ve gelecein kestirilmesinde gr sahibidir, diledii kadar konuabiliyor, karar gc haline gelebiliyor. sterse kendini ordulatrabiliyor, eyleme ve savaa ekebiliyor. Bunlar sradan gelimeler deildir. Belki sknts ve glkleri olabilir. Kald ki her devrimde, her tarihsel sorunun zmnde bu byledir. Trajik olur, aclarla birlikte mcadele olur, ama kadnn zafer inanc, reddedilmesi gereken yaam karsndaki stnl ve bunun verdii heyecan her trl zorluu daha imdiden gslemeye yeter de artar bile. nderlik gerei bu konuda birok eyi ifade ettii gibi, kadn sorununda da zgrl elden brakmayan yaklamn ne kadar srkleyici olabileceini, zgr iliki tutkusunun ne kadar yaman bir tutku olabileceini ve gerek akn da bu zgrlk tutkusu olduunu arpc biimde ortaya karmtr. ok erken yalardan itibaren geleneksel toplumsal llerle deil, zgrlk istemiyle toplumsal gerei dikkate alarak, ne boyun emeci ne de macerac bir tarzda reddetmesi, tam tersine, dneme gre bir yaklam eksik etmemesi, buna srekli sabr ve inatla bal kalmas, kadn devriminin gelitirilmesinde ok nemli bir konuma yol amtr. Kadn zmlemelerinde olduu gibi, pratik katlmda da hibir devrimle kyaslanmayacak bir gelimeye nclk edebilmitir. Eit ve zgr yaklamlar en sradan bir kyl kadnyla paylamaktan tutalm, en gelikin aydn bir tipe kadar karlatrabilmi; hepsinin bu temelde glenebileceini ve doru yaama ekilebileceini ortaya koymutur.

37

Hi phesiz yaplacak ok ey var. Ama zmn anahtar eldedir, zellikle militanlarn eline verilmitir. Drst olurlarsa ve gereken zverili abay esirgemezlerse, kendilerinden doabilecek her soruna bu zmleme anahtaryla cevap bulabilirler. Militanlar basit, yzeysel ve gelip geici yaklamlarla yetinmezler. Attklar her admn genel amaca ballnn yan sra, gnlk sorunlara zm getirme temelinde, zellikle yakc olan sava ve ordu sorunlarna en bata yer vererek, bunun parti ncln ve onun temel zellikleriyle sk skya gtrlmesinin gereini her eyin zerine tutarlar. Doru partilemek ve ordulamak yaamn en temel vazgeilmez biimidir. Bu konudaki tutku ve aba, tm tutku ve abalarn stnde sergilenmek durumdadr. Partilememizin ve savammzn yksek bir yurtseverlik kadar insanl yakalamay da birlikte getirdii, ok sk bir rgtllk istemi kadar birok zengin eylemlilikle birlikte yrtld aktr. Tm bunlar da kabul edilebilir, sayg ve sevgi ifade edebilir, belki de yzyllarn umudu ve ryas diyebileceimiz bir yaama ekebilir. Militann aslnda bunun iin yaayp bunun iin savat, bylesine bir yaamn zaptnn militan olduu daha iyi anlalyor. O halde esas olan, nderlik gereinin de kendi kiiliinde katld bu militan yaamn esas alnmasdr. Birok zelliiyle Krdistan gibi bir lkede, aslnda oktan yaama alan olmaktan km ve herkesin her eyi en ucuzca pazarlad ve yaama katmerli yaklat bu sahada kendi rneinde bir cevap tekil etmesi, buna ok iddial ve yenilmez bir karlk vermesi hepiniz iin bir g kaynadr. Bu yaam tarzna daha fazla ihtiyac olan sizlersiniz. Yaamn fethini baka trl salamak dnlemez. nk her ey drlyor. Tarihte drld gibi, gncel itibariyle de dnyann her kesinde sadece drlme planlanmtr. Bizim yaammz ise tm tarihe, klelik tarihine bir bakaldr kadar, lkemizdeki yaam mahkm eden tm kar sahiplerine kar da ayakta durmay ve ok baarl bir yryn sahibi olmay mmkn klan bir yaam tarzdr. Bunun iin aba harcanmakta, yaama giriler yaplmakta; her an yeni balanglara, anlk sonulara ulalmaktadr. Ekmek ve sudan daha fazla bylesi bir yaam balangcna ve onun gnlk sonularna muhtasnz. Hepinizin elden gelen katky sergilediimize inanyoruz ve enerjiniz olduka aa kyor. Kald ki, halkmzn ilk defa yaam enerjisi ortaya kyor. Partimiz daha imdiden neleri baarabileceini ortaya byle koyduuna gre, nmzdeki dnemin byk savamna kendini vermesi, bu sava bu kadar ngrl ve planl gtrebilmesi, ona arzulad tm gelime yollarn ak tutaca kadar yrynde de baar ansn yksek klacaktr. Biz militanlar buna nclk etmekle kendimizi hem ansl ve gururlu hissediyoruz, hem de gittike artan bilinlilik ve rgtllk dzeyimizle baarabileceimize dair cevap tekil ediyoruz. Byleysek militanz ve kazanamayacamz sava yoktur. ok zorlu ve kahrl bir mcadelenin sonucu olarak, zellikle ehitlerin emredici ve yaayan anlarnn bir gerei olan bu militanlamamz doru kavrayalm ve onun doru tarzna ulaalm! Verilen sz bu temelde olursa anlam ifade eder ve baarl sonulara ular. Cesaret ve fedakrlk rnei sergileyerek katldnz bu savaa, imdi daha anlaml ve dorultulmu bir tarzda, adeta yeniden balamasna katlmanza bu temelde yksek deer biiyoruz. Baarmanz iin her zamankinden daha fazla silahlanmsnz ve bunun tutkusu kadar abasnn yeterliliine de sahipsiniz. Bu temelde yryenlerin de, savaanlarn da baars kesindir. nmzdeki dnemin hepiniz iin nemli baarlarla dolu gemesini diliyoruz. 30 Ocak 1994 ZMLENMEM BR SOSYAL YAAM RGTE YOL AAMAZ VE ONU SYASAL OLARAK GELTREMEZ V. Kongre srecine girilirken, kadn hareketinin ordulamasna, zgrlk ve eitlik temelinde savamna zm getirmeye derin bir anlam vermeliyiz. Son bir yllk zmlemelerimizde kadn hareketinin yn, ordulamas ve savam aydnlatlmaya alld. Dikkat edilirse, teorik perspektiflerin derinlii kadar, birok ynyle yenilikler iermesi ve yaama geirilmesi iin harcanan abalar hayli etkileyicidir. Gelimelerin hzlanmasndaki etkisi arpc olduu kadar, genelde de gelimeler bunu zorunlu klyor. Kadn gereine belki de hibir partiye nasip olmayacak kadar erkek egemenlikli perspektiflerin dnda, hatta erkek egemenliini hedef alan bir yaklam sergiliyoruz. Tm mlkl dzenlerin izlerini tayan snflar tarihi boyunca daha da derinleen bir mlkiyetin, dolaysyla mlk edinme anlaynn en olumsuz etkilerinin kadn cinsi zerinde sergilendii aktr. Bunun da doal bir yaratltan ve ok savunulan deimez ahlki ilkeden kaynaklanmad, dpedz bask ve smr ilikisi olduu bilinmektedir. Snfsal ve ulusal dzeyde eitsizlik, bask ve smr gelitike, kadn zerindeki bask ve smrnn erkek lehine gelitii, mevcut egemen ideoloji ve siyaset gibi btn kurumsal gelimelere bu egemenlik tarznn sindirilmi ve ierilmi olduu, sonuta kadnn bir mal mlk konusu olmaktan teye gitmeyen bir konuma drld btn ynleriyle akla kavuturuldu. Eitlik ve zgrlk idealimize balysak, bu statnn normal karlanamayaca, hatta hibir erkeke ve kadnca anlayn da iinde bylesine eitsizlii, klelii ve kiiliksizlii barndran bir tutumu normal bir yaam olarak benimseyemeyecei ortaya konulmaya alld. Eer PKKde yer almak istiyorsa, kadnn ncelikle yaam ilkesi olarak bunu kendisine esas almas, bu temelde kendisini yeniden yaratmas gerektii arpc bir biimde ortaya konuldu. PKKde gerekleen zmn ve zgrlk dzeyinin kendini en ok kadn zmlemelerinde gstermesi gerektii, bu temelde bir yaamn ve bir kadn gerekletirilmesinin esas alnmas gerektii birok ynyle izah edildi. Bunun bilimsel olduu kadar doru bir ahlki yaklam olduu da gl bir biimde belirtildi. Dikkat edilirse, bu tr bir yaklam olduka radikal, yeniliki ve yeniden yaratl esas alan bir yaklamdr. Bu yaklamn baz engellemelerle karlat ok aktr. Btn toplumsal yaam ierisinde ve parti yaamnda erkek egemenlikli ideolojik, siyasal, sosyal ve ekonomik eitsizlik kadar, bizzat kadnn da kendine layk grd klelik, nmze kan en temel engellemeler oldu. Bir yerde kle sahipleri ne kadar durumlarndan memnunsa, klenin de onunla uyumasna benzer bir uyumay bu sorunda grdk. Derin bir klelik, meru grlen bir klelik yaklam, bunun cinste yaratt her trl uzlamac, uydu, zayf, duygusal ve ucuz kiilikleri kadn kiiliklerinde ve ilikilerinde grdk. Bizim gibi zgrl esas alan bir hareketin bundan rahatszlk duymamas ve tepkiyle karlk vermemesi dnlemezdi. nderlik gelimesi de bandan

38

gnmze kadar bu anlamda bir yaklama sahiptir. nderliksel gelime, kadn cinsine kar hem dzenin resmi hem de geleneklerin tutucu yaklamn, ondan kaynaklanan her trl yaam ve iliki biimlerini, aile ve bu kurum etrafndaki btn gelenekleri ve grenekleri de almas gereken engeller olarak devrimle deerlendirme zorunluluu duydu. lkede bunun abasnn srekli klnmasyla, yerleik dzen ve ar geleneksel alkanlklarn etkisi altndaki yaam zarar grecekti. Zaten ona ynelikti ve o da tepkide bulunacakt. Nitekim hzla ortaya kan parti ii tepki durumu da bu ynlyd. Tepki hem erkekten hem kadndan geliyordu. Bunlar eski alkanlklar ve geleneklerle iliki tarzn yaamak, hatta aile gibi bir kuruma gtren rf ve adetlerle bu iin stesinden gelmek istiyorlar veya hi oral olmak istemiyorlard. G getirilmedi mi, benimsenen dier bir tutum da sorunun inkr oluyordu. Biz uzun sre byle kalmay kabullenemezdik, sorunun zne inmek zorundaydk. Sonuta ok youn bir zmleme dzeyi gelitirdik, ardndan da bunu pratik yaama tardk. Halen bunu saflarmzda zmeye alyoruz. Yenik tipler etrafnda yeni iliki dzenlerinin geliimiyle urayoruz. Nasl yaamal sorusuna bir de bu ynl cevaplar vermeye alyoruz. V. Kongre srecimizde bu tartmalar, zmlemeleri, hatta kiilik oluumlar ve yaam tarzlarn bir btn olarak tarmaya, tarttrmaya, karar ve hatta uygulama dzeyine gtrmeye alrken, hepimizi derinden balamas gereken grevler var. Hem ilkede, hem de pratikte yaanmas gereken can alc hususlar var. Ne inkr edelim, ne de basitletirme gibi bir yetmezlie delim. Hi kimse sorunlar rtbas ederek zme gidemez. Yine ne genelden ayrarak, ne de genel iinde grmezlikten gelerek sorunun zgn ynlerini akla, dolaysyla zme kavuturulamaz. Bu anlamda bizim yaklamlarmz olduka bilimseldir. zgn yan olduu kadar, genelle balantlarn da gereki bir ekilde ortaya koymutur. Genel zgrlk hareketine ballna, zellikle zgrlk savamnn sava ve orduyla ilikisine, yine ordunun nclkle ilikisine, bunun kadnn kurtuluunda ne anlama geldiine ve nasl bir yaama tarlabileceine dair genel yaklamlar sergilenmitir. Fakat bunu gelitirirken de asla her ey devrime baldr demedik. Birok devrimde olduu gibi, sorunlar devrim sonrasnda halletme durumumuz da yoktur. Bizim zgnlmz buradadr. Nasl reel sosyalist lkelerde nce sosyalizm, ondan sonra kadn haklar olsun denilmesinin gereki bir yaklam olmad anlalmsa, yine ulusal sorunda nce sosyalizm, sonra ulusal sorun denilmesinin doru olmad Trkiye pratiinde nasl ortaya kmsa, bizde tam tersine, sorunun zgnl daha balangtan itibaren adm adm genel kurtulula balantl, hatta ona katks dahilinde ele alnyor. Bir adm ulusal kurtulusa, bir adm da kadn kurtuluudur. Ne kadnn kurtuluu olmadan ulusal kurtulu ilerleyebilir, ne de ulusal kurtulu ve sosyal savam gelitirilmeden kadnn kurtuluu ilerleyebilir. Bu doru bir yaklamdr ve gelitirilmek istenilen de budur. Bu konuda biraz mesafe aldmz grlyor. stenilen dzey ve biimde olmasa da, herkes sorundan haberdardr ve bu giderek btn kamuoyuna mal oluyor. Partinin bu konuda yce ilkesi kadar, ekici bir yaama da yol at kesindir; bu durum derin bir tartmayla dalga dalga sadece ulusal dzeyde deil, uluslararas dzeyde de ilgiyle karlanyor. Fakat bu snrl gelime ierisinde sz konusu olan zgrlemi tip ve zgrlemi sosyal yaam henz gereklemi olmaktan uzaktr. Ama doru ve salam bir balang yaplm, baz ilk admlar atlmtr. Bunun da kmsenmemesi gerektiini hepimiz ok iyi bilmekteyiz. Belirtilmesi gereken daha farkl hususlar da var: Geneldeki ideolojik ve siyasal zayflk savamn zerinde ve rgtlenmede olduu gibi kadn zgrlk mcadelesinde de etkisini gsteriyor. Partinin ideolojik, siyasal ve rgtsel dzeyi gl bir biimde yaanmadan, kadn zgrlne de gl yaklalamayaca aktr. Ancak yetkin ve gl parti izgisine ulama kadn kurtuluunda etkili bir role soyunmaya yol aabilir. Dolaysyla tam partilemek, kadn zgrl asndan da hayatidir. Hi kimse kendini iyi partili haline getirmeden, cinsin zgrlk savamn baaryla vereceini sanmasn; kadn zayflklaryla dolu bir yaamn ve hatta mcadelenin sonu alacan aklna getirmesin. deolojik, siyasal ve rgtsel olarak zmlendii kadar yaama geirilmi bir parti militanl da kadn hareketi iin hayatidir. Baarya ulalmak isteniyorsa bu esastr. Nasl ezilen bir halk baka trl kurtulua gtrmek imknszsa, kadnn kurtuluu daha da imknszdr. Sizin birok skntnzn kayna budur. Eitlik ve zgrlk istiyorsunuz, ama onun naslna yetkin bir cevap veremiyorsunuz. Bu cevab verebilmek iin doru parti militanln yakalamanz gerekir. Madem zgrle en ok muhta olan kesimsiniz, o zaman bunun bir gerei olarak partilemeyi rnek dzeyde temsil edebilmelisiniz. Bunun basite alnacak hibir yn yoktur. Baka trl hibir biimde sorunlarnz zme kavuamaz. Kadn hareketi doru bir zgrlk yry ve doru partileme iin en temel rollerden birisini oynayacaktr. Bunun da ulusal kurtulu savamnda, hatta ordulamada ne kadar hayati olduunu iyi biliyoruz. Byle olabilecek misiniz? Sizin en can alc sorununuz budur. Bu gc kendinizde aa karacak msnz? Kleliin en aalk biimlerine bulatrlm duygu, dnce ve kiilik dzeylerinizi bir btn olarak bundan kurtararak, ulusal, snfsal ve cinsi olarak kleliin her biimine kar radikal ayrmnz yapmann yan sra, ona kar k yapp onun zgr kimlii ve kiilii ile savam verebilecek misiniz? Bunu baardnz oranda varsnz demektir ve zgr yaama hakknz ancak byle doar. Aksi halde hibir duygusal, ataerkil, anaerkil, geleneksel, ahbap avu, aileci, erkeksi veya kadns yaklamlarn zgrlk ve yaam iddianza gereklik kazandrmas mmkn deildir, tersine bunlar srekli engeller. lke kadar pratiinizin de bu ynl yaman gelimesi gerekiyor. Bu iin akaya gelir yan yoktur. Kiilikleriniz olduka ilkesiz ve duygusaldr ve zaten bu yzden kaybediyorsunuz. Zorluklarnzn esas buradan geliyor. Bunu amak g ister. Nasl ok drlm olan Krt halk ancak ok byk bir mcadeleyle kiilik ve kimlik kazanacaksa, en az halk kadar sizin iin de byle bir mcadeleye gereksinim vardr. Bu, heyecan verici olduu kadar, yenilik isteyen bir mcadeledir. Dzenden kazanm olduunuz kiilikleri zaten esefle karladm. Geleneklerin ar etkisi altndaki kiiliklere nderlik olarak hi yaama hakk tanmadm. Bu anlamda ok yeniliki, radikal bir yaklam iinde bulunduumuzu sanrm fark ediyorsunuz. Bu, nderliksel gerekliktir. deolojik, siyasal, askeri ve rgtsel olarak nderliksel gelime, bugn de cephesel anlamda nderliksel gelime, hatta yeniden bir halk olarak olumada nderliksel gelime ne kadar belirleyici ise, kadn kiiliinin olumasnda da nderlik tarz bir o kadar belirleyicidir. Sorun bir kiinin tarz deil, hem ilkede hem de pratikte kadn zgrlnn nasl ifade edilecei ve gerekletirilecei olaydr. Kiinin kendine has bir slubu deil, bir hareket deeri var. nderlik tarz yeni insann, yeni kadnn ortaya k tarzdr. Biz buna inanyoruz, inandmz iin de bunun mcadelesini verdik. Sizin ne kadar ciddi olup olmadnz anlamak gerekir. Acaba katlmnzda zgrlk deeri, eitlik deeri gzetilmi midir? Yoksa bir kle olarak m katlmsnz? zgrlk mcadelenizi partililemekle birlikte mi yrtyorsunuz? Sava gereiyle

39

balantl olarak m kendi hareketinizin geliimini salyorsunuz? Bir uydu gibi kendi sorunlarn hi grmeyen, dlayan bir kendiliindenlikle mi savatasnz? Btn bu hususlarda kendinizi sorgulamalsnz. Kadn zgrlk hareketinin derinleerek gelimesi gerektiine inanyorum. Parti iinde de buna arlkl bir yer veriyoruz. Bu, adeta devrim iinde devrimdir. zellikle sosyal ilikiler anlamnda kadn, aile ve erkek zmlenmesi hem ok gereklidir, hem de sanldndan daha fazla savan gelitirilmesiyle balantldr. zmlenmemi bir sosyal yaam sava retemez, rgte yol aamaz ve bunu siyasal olarak da gelitiremez. Biz bu sonuca ulaabildik. Nasl bir halk kimlii partimiz nclnde geliiyorsa, yine genelde bir militan tip ilk defa geliiyorsa, zgr kadn tipi de gelimelidir. Bunu genel olarak aydnlattk; ama onun pratikte adm adm yeermesini kendi kimliinizde siz salayacaksnz. Bizden ancak parti ortamnn ak tutulmas, yine gereken destein sunulmas istenebilir. Bunu da fazlasyla salamz. Gerisini tamamlamay kendi z abanzla, zellikle iddial zgr yaam tutkunuzla adm adm, kendinize sindirte sindirte, kendinizi bir cins olarak bu temelde olduka rgtleyerek, kurtulu amalarn ve aralarn -ki bu rgtlemedir- sk skya gzeterek, nasl yaamal sorusuna cevap tekil edeceksiniz. Bizden hazr cevap istemeyin. Hazr cevap, sizi klelie eken cevaptr. Asl Bakirlik Her Trl Klelie Kar Kendini Temiz Tutmaktr Kendi deneyimime dayanarak belirtebilirim ki, erkek kle kadn ister. zellikle zayf erkek, zayfln kadnn kleliinde gidermek ister. Kendimi zgrlemi bir kii olarak deerlendirdiimde, zayf kadn benim iin, nderlik iin bir tehlikedir. Yaam iinde ancak gl kadn katk rol oynayabilir. Varolan dzeyi olduu gibi brakrsak, esasta zararl kacak olan kadn kesimidir. Erkein toplumdan olduka g alan ve neredeyse doal bir hakm gibi grnen yanlar var. Bunlar hep stnlk arz eder. Kadn iinse tam tersi sz konusudur. Bu, mcadeleyle alabilir. Biz mcadeleyi o kadar radikal ele aldk ki, kadn ordulamasna kadar gidebilir dedik. Bunu da bouna belirtmedik. Kadn hareketinden kadn ordulamasna doru gitmek, belki bazlarna sama gelebilir, ama bana gre zgrlemek iin nemli bir admdr. Kaba anlamda bile olsa, tm silahlarn erkekte olduu bir toplumda dengenin kadn aleyhine geliecei aktr. Biliyoruz ki, tm dnya genelinde bile ordular en temel siyasal g kaynadr. Bu da erkeklerden olumaktadr. Ordularn erkeklerden oluma dzeyi, genel olarak kadnn bamllk dzeyinin de bir simgesidir. Erkein ordudaki hakimiyeti toplumdaki hakimiyeti olduu gibi, bu da kadn zerindeki hakimiyet demektir. Hi kimse bunlarn birbiriyle balants yoktur diye inkr edemez. Kadnn ok klm kiiliinin bylesi bir erkek ordusu anlayyla ilikisi vardr. Genelde ezilen halklar iin de byledir; ordusu olan ezer. Eitlik ordusu diye bir kavram yoktur. Eitliin olduu yerde ordular olmaz. Ordular eitsizliin olduu yerde ortaya kar. Birisi ezilenlerin ordusu, dieri ezenlerin ordusudur; bir yerde hep erkeklerin ordusu varsa, orada tam ezilmi bir kadn gerei sz konusudur. Nitekim hayat da bunu doruluyor. O halde ok genel anlamda bu tespitin bile kadn ordulamasnn eitlik iin temel bir deer ifade ettiini grmemiz, bilmemiz gerekiyor. Niin kadn ordulamas? diye sorulduunda, En temel eitlik aracdr da ondan diye cevap vereceiz. Sadece askeri ordulamadan bahsetmiyorum. Ekonomide de, sosyal yaamn birok kurumunda da, siyasal olarak ve zellikle kltrel alanda da kadn ordulamas yani rgtlenmesi olmadan, byk eitlik ve zgrlk problemine zm bulunamaz. Dikkat edilirse, toplumda yeri alabildiine daraltlm kadn gerei, genelde rgtlemeden ve zel olarak da kendi ordusunun oluumundan vazgeirtilmi bir kadn olma zelliinden kaynaklanyor. Kadn o kadar bireyselletirilmi, toplumsal, ekonomik, siyasal ve askeri ordulamadan o kadar uzaklatrlmtr ki, o sadece bir birey olarak vardr. Byle bir birey olarak da kadn ok zavalldr, ok duygusaldr, ok kadncadr, yalvarp yakarr, boyun eer ve ok ucuz duygularyla erkee balanr, nk balanmak zorundadr. Bilindii gibi, aile kurumunda olsun, tm toplumsal kurumlarda olsun bu durum muazzam bir dengesizliin ve eitsizliin kaynan tekil eder. Bu da birok savan ve eitsizliin toplumda srp gitmesine ve kk balamasna yol aar. Kadn ordulamasnn her dzeyde rgtlenip kurumlamas, eitlik ve zgrlk iin vazgeilmezdir. Eer kendinizi yeniden kazanmak istiyor ve kadn cinsinin ycelmesine inanyorsanz, rgtlenmeye erkekten daha fazla muhta olduunuzu, kendi etkinliiniz iindeki rgtlenmeyi bizzat kendi kendinize rgtlemeyi ve ordulatrmay byk bir istekle olduu kadar tutku ve sorumluluk anlayyla baarmay bilmelisiniz. Erkek kadnn g olmasndan korkar. nk kadnn g olmas onun hakimiyetini bozar. Kimdir bu erkek? Aadr, patrondur, efendidir, aile iindeki reistir; yani hep bask ve smrye yol aandr ve bu da ho bir ey deildir. Dolaysyla ycelmeyi bir ilke olarak bellemelisiniz. Kadn cinsinin doas gerei zayf olduuna inanmyorum. Kadnn fiziksel zellikleri, onun bask altna alnmasnn temel nedenidir demek doru deildir. nsan toplumunun esasta bal olduu ilke bilin, rgtllk ve teknik dzeydir. Kadnn da bilin, rgtllk ve teknik dzeyi tutturabileceini rahatlkla belirtebiliriz. Bilinciyle, rgtlenmesiyle ve teknik dzeyiyle kendini donatan kadn erkekten farkszdr; bu da doallkla ilgili bir olay deil, sosyal ve siyasal bir olaydr. Baz fiziksel farkllklar, ancak kadnla erkek arasndaki fark ortaya koyabilir. Bu, erkek iin ne avantaj ne de dezavantajdr. Tpk kadnda olduu gibi doal zelliklerdir. Bunlardan farkl sonularn karlmas ancak smrc ideolojilere has yaklamlardr ki, bunlar smrlerine klf uydurmak iin bunu gelitirirler. Bunu kendinize layk grmeniz dnlemez. Kadnn zgr dnebilecei, rgtlenebilecei, siyasallaabilecei ve hatta askerileebilecei rahatlkla belirtilebilir. Kadn da silah eline alabilir, savaabilir, siyaset yapabilir. Bunlarn cinsiyetle ne alakas var? Ama erkee gre kadn zayf cinstir; ancak ocuklarla ve mutfakla urar, dnmesine hi gerek yoktur. Bildiiniz gibi, kadn evde bir yatalaktr. Kadn, lkemizin somut koullarnda zaten yirmisine, otuzuna ulamadan bitmitir. Belki de smrc snflarn smrlen snflara uyguladklarndan daha sert bir bask ve hatta smr altndadr. Bunlar en fazla seviyorum diyen kocann egemenlii altnda gerekleiyor. Nitekim nderlik de byle bir aile kurumuna anlam veremedii gibi, ona kar koymutur. Ne byle karlk, ne de byle kocalk olabilir! lke budur. nk bu yaklamlar ok tehlikelidir. Zaten Krdistann bu kadar smrgeletirilmesi, yutulmas ve halknn bu kadar ilkelletirilmesi de bu yaklamla balantldr. Ortaya kan sonu, kadn hareketinin rgtll ve ordulamasnn ilkesel dzeyde vazgeilmez olduudur. Bu, eitlik ve zgrlk iin olmazsa olmaz bir kouldur. Eer tutarlysanz, bunun sonucu olarak her trl rgtleme ve ordulamadan ekinme urada kalsn, bunlarn daha fazla srarl takipisi olacaksnz. Bugn partimiz iinde ve ordu saflarmzda da kadn birlikleri, kadn rgtllkleri sz konusudur ve

40

bunlar srekli gelitirilmek isteniyor. Bunu daha da kapsaml bir biimde yrtmeliyiz. Ordu saflarndaki kadn birliklerinin yeniden ele alnmas, yaadmz ksa pratiin gzden geirilerek kadn birliklerinin nasl geliim gstereceinin birok ynyle yeni bir zmlemeyle ele alnmas yerindedir. Kongre bu ynl kapsaml bir tartma yapabilir; hatta ister kongre ncesinde ister sonrasnda yaplsn, bir kadn konferans da nemli bir rol oynayabilir. Kadn zellikle kendi i sorunlarn ok cesurca, hibir endieye kaplmadan, en mahrem denilen cinsel boyuttan felsefi, siyasal ve askeri boyuta kadar, yerleik ahlki kurallardan tutun sava ahlkna kadar her dzeyiyle kendisini yeniden formle etmelidir. En dorusu da biraz byle gelitirilebilir. En zgr kafayla dnp tartmadan, zgrlk iradesini sonuna kadar ortaya karmadan, kadnn salkl eyleminden bahsedemeyiz. Erkeklerin komutas, arlkl olarak gc ve himayesi altnda yrtlen bir kadn hareketine sayg duyamayz ve anlam veremeyiz. nsan hep bakalarnn omuzlarna basarak ycelemez. Kendi ycelmenizi erkeklere dayanarak deil, z abalarnzla salayabilmelisiniz. Erkekler size dayanarak ucuz erkeklik taslamamallar, siz de onlara muhta olarak kendinizi bir zavall ve yaranmac konumunda tutmamalsnz. Bu ayn zamanda bir onur sorunudur. nsan bakalarna yalvarp yakararak deil, zgcyle ereflidir. Dolaysyla bir kadn hareketinin eitli rgtsel ifadeleri, konferans olabilir. Parti kongresine kendini olduka netletirmi, ifadeye kavuturmu, zgn yanlar kadar genelle balantsn ortaya koymu bir biimde katlmanz ve buna dayal olarak yeni dzenlemelere gitmeniz byk nem arz ediyor. Tabii biz bu hususlar belirtirken, birounuzun deiik hislerine ters dm olabiliriz. Bizim bir yaam anlaynz var, onu da gerektiinde yerle bir ediyoruz. Ama burada nemli olan devrimdir, hatta kadn devrimidir. Duygularnz parampara olmu, hayalleriniz yklm olsa bile bu hi nemli deildir. nemli olan, kadnn kurtuluuna kkl bir admla cevap verebilmektir. Varsn ucuz duygularnz yklsn, varsn duygusallnz alsn, varsn bir erkee kul kle olmanz yerle bir olsun. Kadnla bir iliki sz konusu olduunda, nderlik sonuna kadar eitlik ve zgrlk temelinde bir yaklam temsil ediyor. Dikkat edin, nderlik asla zayflklarnza dayanmyor veya o zemini kullanmak istemiyor. Yine ucuz duygusallklar da esas almyor, karsndakini bir insan gibi gryor. Tartmasyla, her trl faaliyete katlmasyla kadn ncelikle bir insan gereine gtryor ve kendi gvenine kavuturuyor. Ondan sonra bir kadnsnz, bir cinssiniz ve onu da olduka basksz ve smrmeye izin vermeden ele alyor. Bu yaklam, parti iinde rgtleyici ve eyleme geirici yaklamdr. Bunu bizim yapdan beklemek gerekiyor. Erkek yaklamlarnn bu erevede gelimesini zenle gz nnde tutmak gerekir. Yoksa zel ilikilerle, kiiye gre uyduruk tavrlarnzla en ok kendi zgrlnze darbe vuruyorsunuz. lkeli olmanz, olduka siyasal ve resmi davranmanz sanldndan daha ok size gereklidir, sizin iindir. Buna ihtiyacnz var. Ucuz duygular, yaranmac ve boyun emeci ilikiler veya ynetimlere ucuzca dayanarak rahat yaama kendi yaamnz sandnzdan daha ok zora sokar. Gerek rahatlk kendi kimliini ve zgr iradesini gelitirmekten geer. Eer kiiliklerin temelinde bu yaklamlar esas alr ve iliki dzenlerinizi de bu esaslara bal olarak gelitirirsek, nasl yaanmas gerektii sorununu yava yava akla kavuturmu oluruz. Bunu kendi kiiliimde olduka somutlatrdma inanyorum. Benimle yaamak isteyen bir kadnn gc ve kiiliinin nasl eit, zgr, bilinli, rgt ve eylemci olaca izah edilmitir. rnein hi biriniz kleliinizle beni uratramazsnz; ucuz duygularnz ve geri kiiliklerinizle beni etkileyemezsiniz. Ben de erkek egemenlikli yaklamlarla hi birinizi etkileyemem. Gcm de zaten bu yaklamdan almyorum. Gcm dncede ve pratikte byle bir yaam temsil etmekten alyorum. Yoksa siz kara kama, kara gzme hayran deilsiniz. Neden bana bu kadar bal olacaksnz? nk siz ballnz ilkede ve onun drst uygulamasnda gelitiriyorsunuz. ster farknda olun ister olmayn, kurtuluunuz iin ok gerekli olan dnceler kadar, pratik bir yaam da temsil ettiimiz iin hayranlk duyuyor ve ballk gelitiriyorsunuz. Doru olan budur ve herkese byle yaklalmaldr. Kurtuluunuz iin doru dndm ve bunu pratikte temsil ettiim kadar bana deer vermelisiniz. Eer sonuna kadar byleysem sonuna kadar bal olmalsnz, deilsem kar kmalsnz veya size ve kurtuluunuza fazla katkda bulunamyorsam beni terk etmelisiniz. nderliksel ve militan ballk da kesinlikle bu erevede olmaldr. Dikkat edilirse, biz, erkek yaklamlarndan ok farkl olarak, zmleme dzeyi olduu kadar pratik yaam sizlerle birlikte gtrme gcn gsterdik. Geleneksel erkek, hakim erkek, yine reel sosyalist yaklamlar kadn karsnda ezici bir stnle sahiptir. Kendini yle gsterir, yle dayatr. Bununla mcadele ettiim kadar, bunu kendi kiiliimde yktm ve yktm oranda da sizin katlmnz geliiyor. Eskiden kadn karsnda bir hitim, kadna yaklaamazdm bile, rker ve utan duyardm. Ama kendimi yeniden yarattm oranda, bunu tutarl halklamayla, zgrleen halk ve insan kimliiyle birlikte yaptmda grdm ki, en byk ilgilerden birini de kadn cinsinden gryorum ve bu temelde geliim gsterdim. imdi kadnn partiye dalga dalga katl geliiyor ki, bu da nderliksel katltr. Dier partilerde de kadnlar var, ama geleneksel bir ilikisi olduu iin kadn oradadr. Baka hibir biimde kadn bir partide tutamazsnz. PKK iinde ise, tam tersi sz konusudur. Kocalktan tutalm, her trl geleneksel ballk biimleri ald oranda PKK iindesiniz. Bu anlamda yenilemeyi saladnz, byk vatan sevgisi kadar rgt ballnz ve sava kiiliiniz gelitii oranda PKKlisiniz. Dier iliki biimleri ise zaten engel olarak rol oynuyor. Aileci dnceler, erkee baml dnceler, ucuz duygular zaten uzaklatrr. Bunun ne denli byk bir gelime olduunu herhalde yeni yeni idrak ediyorsunuz. Tartma ve katlmlarnz bunun zerine derinlemelidir. Yeni tip yaam kesinlikle bu kapsamda geliim gstermelidir. Zayf insan genelde iyi tanrm, nk kendim ok zayftm. Glendirmenin ne anlama geldiini iyi bilirim. Kadn psikolojisini de biraz tanrm; tanmakla yetinmem, bir de zmlerim; hatta onunla da yetinmem, yaama yeni temellerde zgr olarak katlmasn salamay da bilirim. Kendi kiiliimde bunu gerekletirdim. Baka yol olduuna da ihtimal vermiyorum. Daha imdiden tarihe gemi bu kadar kadn ehidi olan bir hareket ve nderlik olarak bunu kantlamz. Hibir harekete nasip olmayacak yzlerce kahraman kadn ehidimiz var. O halde bizim partimiz ve nderliimiz kadn zgrlnn de ifadesidir. nk ahadet yalan sylemez! zerinde dnlrse grlecektir ki, bu kadar ahadetin aklad tek olay, yce ve kutsal zgrlk ilkesidir. Bu ilke temelinde yaama ekiliyorsunuz. Herkesin byk takdiri kadar sayg duymas gereken de bu yaam biimidir. Bu konuda gzn krpmadan kendini yakan, teslim olmamak iin son bombay kendisinde patlatan ahadet gereimizdir ve bu en ok kadn ahadetinde grlmtr. Ne kadar zerinde dnlse ve anlam verilse o kadar yeridir. Kadn ehitlerimiz zerinde dnmeyi bilmeniz gerekiyor. PKKnin ehitleri iinde en kahramanca ifade kadn ahadetlerindedir. Gerek kendini yakma olaynda, gerek teslim olmamak iin son kurunu kendine skma olaynda bu arpc olarak byledir. Bunlar sradan ve geitirilecek ahadetler deildir. Bu temellerde yol alyoruz.

41

V. Kongremiz btn sorunlara olduu kadar, kadnn kurtulu sorununa da bylesine zengin bir ierikle yaklam gsterecektir. zellikle kadn hareketinin ordulamas, kadn birliklerinin tekili ve bunun yol aaca youn deiiklikleri nmzdeki dnemde arpc bir biimde greceiz. Bunun youn hazrl iinde bulunuyorsunuz; kendinizi olduka gzden geiriyor, sorguluyor, yeni bir ifadeye ve yeni bir yaama kavuturuyorsunuz. Bu olduka kutsal bir abadr ve ekmek ve sudan daha nce gelir. Partimiz iinde bu dzeyi yakalamak bal bana bir mutluluk kaynadr. Kadn onore etmenin en anlaml, en muteber yaklam da budur. Baka tr deer vermek fazla anlaml deildir. Zaten bu ynl bir deeri takdir ettiimiz iindir ki, siz lmne balanabiliyorsunuz. nk sizin iin en erefli olan ortaya karp sizlere sunduk. Sizler iin, en doru szleri olduu kadar en doru davranlar, yine dnce kadar sevgiyi biz sunduk. Hibir erkein imdiye kadar cesaret edemeyecei ve aklna getiremeyecei duygu, dnce ve davranlar nderlik gstermitir. Belki bir anaya veya bir kadna ok bireyci olarak fazla hizmet etmedim veya buna anlam veremedim. Ama kadn geneline, cinsine ilikin gelitirdiimiz zmlemelerin ve zgr hareket olanaklarnn tarihte baka bir erkek tarafndan gerekletirildiini sanmyorum. Her erkek egemen olduu oranda, kadna bir tutsaklk klf geirir. Ben buna tenezzl etmedim. Ne himaye etme gibi bir konuma girdim, ne de gcme esas alarak balama dknln gsterdim. ok ilgintir; sanki bir ocukluk arkada gibi, en kk bir bask ve g gsterisine girimeden, birlikte nasl yaanabileceini anlama abas iinde oldum. Ne kadnn klelik dnyasna girmeye ve onu yle yakalamaya altm, ne de kendimi bu zayflklar temelinde grmeye imkn verdim. Bu yaklam son derece insani olduu kadar, eitlie ve zgrle bir ardr. Dolaysyla hem anlama hem de katlm gcnz bu frsattan da yararlanarak gelitirin. nderlik sizin iin de byk bir kuvvettir. Deerlendirmeyi bilerek zayflklarnz hzla giderin ve size ok gerekli olan dnsel g kadar rgtlenmeyi ve mcadeleyi gelitirin. Buna iddetle ihtiyacnz var. Gsterdiimiz bu yaklamlar ne altnla, ne parayla pulla, ne de ucuz sevgilerle llebilir. Zaten kendi anlamm da yle veriyorum. Birok konuda olduu gibi bu da ilklerden bir tanesidir. Benim byle ilklerim oktur. Bir tanesi de sergilediim bu tavrdr. Bu byk zgrlk davrann neden, nasl ve niin gsterdim? Bandan beri bunu kendime byk bir mesele olarak ngrm ve ona gre yaam dzenlemi bir kiiyim. Baskyla insan etkim altna almay dnmem. Anlayabildiim oranda insann zgrlemesine iddetli bir tutkum vardr. Kadn da insandan saydma gre, bunun yanstlmas gerei ortadadr. Bunun anlamn iyi bir frsat olarak dnmeniz gerei aktr. Ama yararlanmay bilmezseniz, aptallklarnza bir aptallk daha eklersiniz. Birok ansn karlmas gibi, hakknz, kimliiniz ve kiiliiniz konusunda bir ans daha karrsnz. Bu hi phesiz sizden younlamay ve cinsinizi benimsemeyi ister. Kadn olmak su olmad gibi, bir avantaj da deildir. nsan olmann genel kvancn siz de sonuna kadar yaayabilirsiniz. Ama snfl toplum tarihi boyunca btn baskc ve smrc dzenlerin gelitirdii etkiyi gidermek de son derece insani bir grevimizdir. Bunu parti iinde bir ilke olarak dayatmamz her eyden nce sizin iindir. Bunsuz olsaydk, belki de en byk ktl yapm, ikiyzl davranm olurduk. Buna asla frsat vermiyoruz. Gerisi o kadar sorun tekil etmez. Temeli byle oturduktan sonra, yaam yeniden ideale yakn dzenlenebilir, oka bayldnz sevgilerin bir anlam ve duygularn bir deeri olabilir ve olmaldr; hem de olduka deerli ve ycelerde seyrederek olmaldr. Mmknse duygu ve sevgi ynlerinizi yeniden gelitirin. nsanmzn, hatta erkein de ok muhta olduu sevgi ve saygyla dolu bir dnyay bu temelde gerekletirmeye koyulun. Aksi halde aleyhinize olur. Bizde bakirlie ok nem verirler. Asl bakirlik, her trl klelie kar kendini temiz tutmaktr. Ballklardan, aktan, karasevdadan ok bahsederler. Asl ak, bylesine salam temellerde ballk gcn gsterebilmektir. Bunun da ieriinde ne olduunu mutlaka kendinize zmsetmelisiniz ki, sevgilerinizin ve yaama katlnzn bir deeri olsun. Aksi halde yaam size haramdr, boynunuza geirilmi bir boyunduruktur. Bu zellikle sevda adna kendinize veya bakalarnn size yaktrd ikenceli bir yaamdr. Byle olacana hi yaamayn. Sadece savala yaayn, yle ki bu kat be kat daha deerlidir. Ben byle yaayacama, ya sava ya sava diyorum. Mevcut yaamn bir gnne tenezzl etseydim, sava kiiliimi kazanamazdm. Bu sizin iin daha da geerlidir. nk yaam sizin iin daha kahredicidir. Bu anlamda deer veriyoruz. Bu deeri siz de mutlaka kendinizde yaatmal, kendinizi ona layk klmalsnz. Ne kadar zor ve soyut da gelse, uruna yllarca mcadele de istese, bence yaamaya, hem de en yce yaamaya deerdir. Hatta bunun bir gn bir mre bedeldir denilebilir. ok drlmle kar bylesine bir yaklam, kadn ok muhta olduu soylulua gtrebilir. Bu da onu kaybettii, olduka yanl temellerde ekillendii, kendisini ok drd, saygsz ve sevgisiz kld bir dnyadan ekip iddial, olduka sayg ve sevgi gren bir yaamn sahibi klabilir. Bunun dnda ok sayg gstereceiniz, onunla yaam sevebileceiniz bir eyin olduuna inanmyorum. nanmadm iin de baka herhangi bir ey sunma gerei duymuyorum. Duyarsz olduum iin deil, sunulan en deerlisi olduu iin byle davranyorum. Yoksa sizi ucuz bir korumaya alabiliriz. Zor ilere sokmadan da idare etmesini biliriz, erkeklerin arkasnda ve himayesinde tutabiliriz. Ama bana gre bunlar ilgi gsterme ve destek verme deil saygszlktr, zgrlk ilkesini arptmadr. Zaten kaybettiimiz yaam kazanma urada kalsn, devrimi kazansak bile, kadn konusundaki bu yanllmz dzeltmeden, bu kazanmmzn da fazla anlaml olmayacan biliyoruz. Grlyor ki, kadn hareketi olduka teorik bir ifadeye kavutuu kadar salam ahlki ve hatta felsefi bir yaklama da sahiptir. En nemlisi de rgtsellii ve mcadeleyi esas alan bir temelde yaama geirilmeye allyor. Sizinle ilikiler bu erevededir. nderlik ilikisi, parti ilikisi, ordu ilikisi tamamen byle geliiyor. Bunun dndaki yaklamlara fazla ilgi gstermeyin. ster size dayatlsn, ister sizin dayatmalarnz olsun, bunlardan vazgein. Size ok gerekli olan bu yaklam erevesi ve uygulama ifadesidir. V. Kongreye giderken, ana hatlaryla bunlar bir kez daha belirtiyorum. Eer bunlar sorumlu bir biimde hayata geirmeye alrsanz, bunlar hareketimize epey g kazandrabilir. Bu ynl grevlerinize olduka anlam verdiinizi ve ilerlettiinizi dnyorum. zgn ve yaratc abalarnz bunu tamamlayacaktr. Bu sorun yalnz benim almamla, hatta partinin ortam sunmasyla halledilemez. zgn, zgn olduu kadar yaratc ve sorumlu yaklamlarnz ve hareketiniz, onun ordu ve savamnn bizzat ellerinizle yrtlmesi bu ii baarya gtrecektir. 14 Kasm 1994

42

KARAR GC OLAN KADIN GEREN YARATMAK HER EYDEN DEERLDR Gelimelerin neresindeyiz? Kendinizi irdeleme gcnz biraz gelimeliydi. Yaamla ilgili birok soruya cevap verebilecek duruma gelebilmeliydik. Artk kurtulu problemine cevap vermeliyiz. Sorunu cesaretle ortaya koyduk. Yine ok cesur yaklamlar gelitirdik. imdi kendinizi daha iyi ortaya koymanz, deerlendirmeniz, zellikle kendi zgrlk dnyanz iin gerekli olan yaklamlar ortaya koymanz mmkndr. Bunlar tek tarafl olarak partiden beklemeyin, kendinizden bekleyin. Bu ok nemlidir. Gerek saflarmza, gerekse gelitirdiimiz perspektiflere ilikin eletirileriniz nelerdir? phesiz byle bir gelime var. Bunu daha nasl ok boyutlu klabiliriz? zellikle irade geliimi var. rade geliimini nasl derinletirebiliriz? Geleneksel yaklamlardan olduka uzak durmaya altk. Yine bireyci yaklamlarn fazla kendini dayatmasna da frsat vermedik. ncelikle kiilik ve kimlik konularnda srarl davrandk. Bu daha nemliydi ve btn zorlamalara ramen kazandracak tutum buydu. nk bize gerekli olan z kimliimizi, kendi dnce gcmz ve kendi irademizi gelitirmektir. Boyun emeci ve duygusal yaklamlar fazla onore etmez, kiiyi fazla gelitirmez. Bu konuda kendi yaklamlarm hayli ortaya koyma durumum var. nk olduka nemlidir. Ulusal dzeyi derinden etkilesin, zgrlksel dnceye ve gelimeye ok ynl bir karlk versin diye kendimizi, dolaysyla kadrolamamz bu temelde ynlendirmeye byk nem veriyoruz. Bunu dikkatle deerlendirmelisiniz. Kurtulu problemlerine ciddi inanmayan ve onun gereklerini yerine getirmeyen kadn kadro ok hata yapar; kimliini ve kiiliini fazla gelitiremez. Bu konuda gelitirmek istediklerimi acaba anlayabiliyor musunuz? Doru yolda ne kadar etkili olabiliyorsunuz? Toplumsal sorunlar nasl hissediyorsunuz? Bunlar daha derinlikli ortaya koymak gerekir mi? Sizin iin sorun olan nedir? Bunlar cesurca tartmak gerekir. ekingenlie neden olacak, ayp saylacak bir sorun yoktur. Sorunlar ne kadar aa karsa, insann zmleme ve zgrleme dzeyi de o kadar artar. abalar nasl younlatrabiliriz? Dayanabilecek misiniz? zgrle ne kadar varsnz? Kadnn beynini altrmas iin epey aba harcyor, bu konuda da olduka gl bir rol oynuyorum. Yani nderlik gerei sizin anzdan kafa altrma iidir. Duygular yerine dnceyi egemen klmaya, geleneksel kadn llerini atrmaya alyorum. Tam bir kadn devrimi yaatlmak isteniyor. Bunun karsnda neler hissediyorsunuz? Kadn devrimini gelitirmeli miyiz? Hangi ynleriyle daha da derinletirmeliyiz? Dncenizi hangi temel alanda, nasl derinletireceiz? Yrtc bir kiiliiniz olmadan, ne dnceyi ne de dnce kiiliini gelitirebilirsiniz. Geleneksel ballktan ne kadar kurtulmak istiyorsunuz? Bunun iin gcnz var m? rnein, geleneksel erkeklikten kurtulmak iin kendim byk bir mcadele veriyorum. Acaba beni izliyor musunuz? Geleneksel erkeklik llerine ne kadar darbe indirdim, bu darbe indiriim ulusal kurtulua ne kadar katk sundu, kiiliimi ne kadar ulusallatrd, ne kadar siyasallatrp askeriletirdi? Bunu iyi takip etmek gerekir. Yine zavall olmaktan kmak iin, etin bir devrimci uranzn olmas gerekir. Dnen kadn olmak kolay bir i deildir, bu i sava ister. Parti bunun iin zemin sunuyor. Zaten kadn biraz dnmeye sevk ettik. Bu konuda devrimsel bir gelime var. Bu konuda nderlik olarak da ileri olduka sk tuttuk. ok ynl rtbas edilmi kiilii zdk. Burada ne kadar dayanabileceiniz ayr bir meseledir. Ama bu konuda gerek bir devrimci gelimeden bahsediyorum. Daha somut belirtirsek, nderlik ve kadn kurtuluunun i ie gelimesini anlyor muyuz? yle bir gelimeyi fark edip izliyor muyuz? Bir devrimsel gelime var, ama siz eski kiilikle kendinizi olduka zorlayarak zgrle yrmeye alyorsunuz. zgr kadn ya ortaya kar ya da ok zorlanrsnz. Dnsel g olmadan, fiziki g kendi bana bir anlam ifade etmez. Bu mcadeleyle neyi baardk? Tarihi sre iinde adm adm bugnlere nasl geldik? yle bir ayrma saladk ki, ne kolay kadn-erkek ilikisi, ne de bulumas olur. Belki de ayrma giderek daha da geliecektir. nk yzyllarn hesabn ortaya dktk. Bu ok nemli bir gelimedir. Nasl bir iliki dzenini gelitireceiz? Ayrma ok geliti. zgr kadnla buluma tekrar nasl salanacak? Bizim gelitirdiimiz aamaya ne ad verilebilir? Bu kadar kadn partiye ve orduya ektik. Fiziksel, ruhsal ve dnsel ynleri biraz geliti. Acaba daha nereye kadar ilerletebiliriz? Kadnlar nereye gidiyorlar? Acaba boyun emeci anlaylara kar kabilecek gc elde ettiler mi? nk saflarda halen klasik erkek egemenlikli yaklama ok taviz veriyorlar. Bunu bertaraf etmeliyiz. Hibir kadn, erkek egemenlikli yaklama taviz vermemeli, buna tenezzl etmemelidir. Bu nemlidir. Yani kadn devriminin derinletirilmesi biraz da bu oluyor. Eer PKK ileri bir adm atacaksa, bu adm byle anlamalyz. Baz tabular ykmaya altk. Boyun een kadn istemiyoruz. Ama kendini hastalkl tip olarak dayatan kadn da hi istemiyoruz. Kiilii, kimlii ve karar gc olan kadn gereini yaratmak bizim iin her eyden nce gelir. Toplumdaki kadn gerei zaten anlalmtr. Kadn etrafndaki sosyal yaam, sosyal ilikiler, sosyal mcadeleler btnyle dmann denetimindedir ve ona hizmet ediyor. Hatta dmann hizmetinde olmayan en masumane ilikiler bile dolayl yoldan dmana epey zemin sunuyor. Konuyla bu kadar uramamzn nedeni budur. nc role giderek snmanz gerekir. nc kadn rol nedir? ddial olanlar kendilerini bu konuda derinletirmeliler. Bunun iin daha neyi gelitirmeliyiz? zellikle kadndaki metalama, mallama, mlkleme dzeyini aa karp amaya byk nem verdik. Bizim teorimize gre, kadndaki mlkleme kabul edilemez. Ama unutmayn ki, sizin bunu ne kadar atnz tartmaldr. Halen bir sahip bekliyorsanz, bu kendinizi mlk konusu olmaktan karamamsnz demektir. Bir sahibiniz mi olmal? Bir eye sahiplenmeli misiniz? kisi de mlk gereiyle balantldr. Bu birinci husustu. kinci husus olarak, cinsiyet zmlemesinde ilerleme ortaya kardk. Onun bir meta, bir alveri meselesi gibi kullanlamayaca, zerinde hesap yaplarak siyasal sonu elde edilemeyecei akla kavuturuluyor. Bunun zerinde ne erkein ne de kadnn ucuz hesap yapmamas gerekiyor. Bu bizim devrimci ahlki gelimemizle badamyor. Cinsiyet etrafndaki tabularn yklmas, onun tahripkr ve siyasal dzeyi drc etkisinin ortadan kaldrlmas, gerek bunun erkek egemenlii biiminde kullanlmas, gerekse kadnn bir meta gibi kendini sunmas ve buna dayanarak yaamas olduka aa karld. Bu nemli bir sonutur.

43

nc nemli bir gelime, ilikilerin geleneksel ve duygusal temelde olamayaca, zellikle parti iinde kiisel gcn kullanlamayaca, parti yetkilerinin ve mcadeleye katlmn bir gereke yaplarak geri ilikiler dzeyinin srdrlemeyecei, bunun yerine mcadele yn ar basan ve sava potasndan geen gl ilikilerin esas alnmas gerektiidir. Bu da kiisel gelime, zgr iliki ortamna sahip olmak ve ona ulaabilmek iin ok nemlidir. Yani savaa hizmet etmeyen ve mcadeleye gre biimlenmeyen bir iliki makul deildir, deersizdir. Kadn-erkek yaklamlarnn en kabul edilebilir yan olarak, mcadeleyi tahrik edeni, ona gelime ans verdiinde anlam ifade edeni esas aldk. Bunun yerine, duygular ve gdler esas alnarak ilikiler fazla yaanamaz. likilerde estetik boyutu da vardr. likilerde kabalk almak durumundadr. Belli bir estetii olmayan ilikinin kaba olmaktan kurtulamayaca aktr. Kadnda estetik nemlidir. Kadn kendi kendini ne inkr etmeli, ne de geleneksel kadnn birok hastaln kabul etmelidir. Kadn kendi estetiini ortaya karmay, erkek de kabaln aarak kendini yeniden terbiye etmesini bilmelidir. Byle baz sonular ortaya kt. Bu sonularn ortaya kmas da byk bir mcadeleyle oldu. Verdiim mcadeleyi birka nemli aamaya balayabilirim. Birinci aama, uzun muhafazakrlk dnemidir. Onun bir faydas, bizi erkenden erkeklik llerinden korumasdr. Bu, 1975 ylna kadar ki sreyi kapsar. kinci aama, kadn ilikisinin bir mcadele ve sava ilikisi olarak seilmesidir. ok nemli olan bu aama, yalnz bir kiinin iliki dzeyini deil, btn bir ulusal dzeyi ortaya kard. Girilen bireysel ilikinin byk bir ulusal zmlenie doru gitmesinde, birok gerein aa kartlmasnda, hatta smrgeciliin zmlenmesinde ve ona kar mcadelenin en kritik aamasnn atlatlmasnda bu iliki hayati bir rol oynad. nderlik bunu da yaad. kinci aama, 1975le 1985 yllar arasndaki sreci kapsar. nc aama, kadn zgrlnn bu mcadele temelinde imkn dahiline girmesidir. 1985-1995 aras sre de nc aamadr. Bu aama zerinde byk bir nemle durmalsnz. nk hayatnz kknden deitiren, nderlik tarznn bu aamalar yaamas, partiye de yaatmasdr. u anda Krdistanda hi kimse bu aamalar bir yana brakarak kendini zemez. Bu aamalarn zelliklerini bal bana tartabilmeli, aa karabilmelisiniz. nderlik gereinin bu aamada ne anlama geldiini btn sosyal ve siyasal sonularyla tartabilmelisiniz. zgrlk mcadelemizde her aama dev gibi bir yere sahiptir. Genelde ulusal kurtuluu gelitirirken, kadn kurtuluunda da bylesine bir ayrm yaadmz belirtmek gerein ifadesi olur. Muhafazakrlk dnemi, kararllk dnemidir. Henz zm gc bulamadmz sorunun iine yava yava girmeye cesaret ettiimiz bir dnemdir. kinci aama, smrgecilik ve onun toplumsal etkilerini iliklerimize kadar hissederek, ona kar mcadeleyi ve mcadele gcn gsterdiimiz dnemdir. nc aama ise, zgrlksel gelimede bir patlamann ortaya kt dnemdir. Hepiniz bu nc aamann rnsnz. Kiilik zmlemelerinizde bu ynl bir gelimeyi dikkate almak gerekir. Siz byk ihtimalle ilk iki aamann farknda deilsiniz. lk iki aama sizin iin neyi ifade eder? Bu iki aamay nasl ele aldnz? Nasl yaadmz gz nne getirmeden, birdenbire kendinizi ok yetersizce bir zgrlk aamas iinde buldunuz veya ciddi bir savam vermeden birdenbire nc aamaya girdiniz. Dolaysyla zmleme dzeyiniz yksek deildir, zgrl tm ynleriyle deerlendiremiyorsunuz. PKK tarihi boyunca kadn kurtuluunun bu aamada ne anlama geldiini derinlikli bir tartmayla netletirmekte byk yarar vardr. nk nderliin yaad her dzey, her birey iin de bir dzeydir. Yalnz bir kiiye zg deildir. Nitekim btn ulusa, zaten btn bir siyasal gelimeye daha imdiden mal olmutur. Bireysel bir konu olduu ve kiiyi ilgilendirdii biimindeki bir yorum sakattr. O halde kendinizi zmlerken, bu yntemi zenle kendinize uygulamalsnz. Kesinlikle yntem hatas yapmamalsnz. Kiiliinizi bu yntemle mercek altna alp incelemelisiniz. Tabii bu nemli aamann da ok ynl sorunlar vardr. nderlik, kendi tarihini byk bir sorunlar yuma olarak yaad, bunu bilince karncaya kadar ok byk aba harcad, mcadele srecine girdiinde belki de hayatnn en byk savamn verdi. Bir kadn iin u soru ok nemlidir: Nasl bir erkekle, nasl bir yaam? Siz bunu aklnza bile getirmediniz. Kle gibi teslim olma durumunuz var. En deme ilikiler duygusaldr ve gz kara sevdadr. Bu sizi zgrle gtrmez. Ama siz bunu ne kadar atnz, amak iin ne yaptnz? Hanginiz erkek egemenlikli toplumsal ilikilere bakaldrd? Onun tehlikelerini kim gzlemledi, kim kendini bundan uzak tutmak iin mcadele verdi? inizde byle birisi varsa sylesin. Grlecektir ki, bu mcadelenin kenarndan bile geememisiniz. Onun iin kiiliiniz gelimiyor. Kiiliiniz gelimedii iin de militanlamyorsunuz. Neden kendinizi gereki ifade edemiyorsunuz? Gerekten zgrlk istiyorsanz, bu ynl sava tarihimize anlam vermeli ve onu kendinize uyarlama gcnde olmalsnz. Bu aamay ok iyi deerlendirelim. Bilinlenmeniz gerekiyor. Dnce gc kazanalm diyorsunuz. Bu gc kazanmanz iin ne gerekiyor? Bir zgrlk dnemi var, yle ki onun da pek farknda deilsiniz. Byk zgrlk aamas ne kadar zmsendi? Kiiliiniz bununla ne kazand, gerekten bunun heyecanna kendini kaptrd m? Bu da fazla aa km deildir. Bunu da kendinize iyi uyarlamadnz iin aslnda karmakark bir kiilik halinde kalyorsunuz. PKKde kadn kurtuluu ve nderlik ok ok nemlidir. Gemi toplumsal dzey muazzam lde yklyor. Kadn etrafndaki tabular, ahlki normlar, gelenekler, ret ve kabul lleri yerle bir ediliyor. Yeni kabul ve ret lleri ortaya karlyor. Bunlar ok tartmalsnz. Yani yle bir yaam gereine sahip olmalsnz ki, neyi kabul ettiiniz, neyi ret ettiiniz net olmaldr. Kendi cephenizde nasl yaamal sorusuna olduka ilkeli ve yetkin cevaplarnz olmaldr. Baka trl siz eitlik ve zgrlk ilkesine ulaamazsnz. PKKnin en temel eitimi bu konuda byle anlalmaldr. PKK gerekten kadn terbiye ediyor. Unutmayn ki, bir kle gibi alnp satlyorsunuz. Bazlar ak pazarda, bazlar gizli sakl satlyor. Genelev ile zel ev arasnda pek az fark vardr. Birisinde bir kiiye yz defa kendinizi satarsnz, dierinde yz kiiye birer defa satarsnz. Aralarndaki fark sadece bu kadardr. Biz bunu amak zorundayz. Amazsak klelik ok tehlikelidir. Klelii amak ise ok byk bir mcadele ister. Ahlki ller ok tehlikelidir; gzel olana irkin, irkin olana da gzel denilmitir. Yani namussuza namuslu, namusluya da namussuz denilmitir. Her birisinin altnda karlar ve basklar vardr. Kadn kiilii ve kimlii etrafnda bir sr yalan dolan gelitirilmitir. Erkek egemenlikli toplumda deer yarglar asndan, kadnn gerek gc ve zellikleri baka trl gsterilmi, hatta aleyhinde byk bir sulama malzemesi olarak kullanlmtr. Onlar da siz kendiniz kabullenmi gibisiniz.

44

Sakat liki Beynin ve Yrein Durdurulmasdr Sorun daha deiik biimlerde de ele alnabilir. Acaba nderlik kadn neden byle bir stat altnda tutmaya alyor? Dikkat edilirse byk bir bouma var. Bu yaam ve iliki dzeyiniz normal deildir. Aslnda yaadnz sava dzeyi, tam bir sosyal savatr. Tabii sava derken, birbirinin gzn karmadan, kaba bir kavgadan deil, yzyllarn tkad kiiliklerden, irkinletirdii ilikilerden ve tannmaz hale gelen yaamdan sz ediyoruz. O temelde tartyoruz ve buna iddetle ihtiya var; hatta bana gre bu en nemli bir sava biimimizdir. Bu kadar gen kza, gen erkee veya btnyle bir partiye byle bir ortam sunmaktan mutluluk duyuyorum. Unutmayn ki, okumu olannz da dahil, ounuz ok sakat bir ilikiye bir rpda kaplp yaam mr boyu kaybetmekle kar karya bulunmaktasnz. Yine bunu fark edemediiniz iin, ok iyi niyetlice Seni ok seviyorum ad altnda gelitirilen ilikiler yaamn nn size erkenden kapatmtr. Zaten sakat iliki de ksa bir sre sonra beynin ve yrein durdurulmasdr. Kadnda neden gl gelime olmuyor? nk sakat iliki tarz onu daha yirmisinde fel etmitir de ondan. Kadn kiilii iine alnd ilikiler nedeniyle bountuya getirilmitir. Hatta ban bala, gzn bala, sahibine bala derler. Btn bunlar daha anlamadan, daha belirtileri bile ortaya kmadan, kadnn dnsel ve ruhsal gcn bitirmektir ve bu ok acmasz bir baskdr. Bu, snf basksndan daha tehlikeli bir cins basksdr. nderlik bu konuda byk bir sava veriyor; bu sava halen bitmedi, daha da derinletiriyorum. Sonuna kadar zgr kadn ve onun etrafnda yeni zgr ilikiler dzeyini ortaya karmadan, bu sava durdurmamz dnlemez. Onun iin bu savan daha da gelimesine hazrlkl olun. inizde nderlik iddias olannz varsa, olduka planl hareket etmelidir. Bu sava vermemiz gerekir. nk yaam baka trl kurtaramayz, yaam gzelletiremeyiz, yaamn sevincine ve sevgi devrimine ulaamayz. Btn bunlar hayati konulardr. Sevgi devrimi de son derece bize gerekli olan bir devrimdir. Bunun ilk admlarn daha yeni atyoruz. Bunun ustalar kim olacak, kimler bunu gelitirecek? Bunun erkei ve kadn kim olacak? inizde iddias olanlar varsa, bu temelde kendilerini kantlamallar. Koyu bir bireycilii yaayacaklarna, sevgi devrimini yeni boyutlar kazandrmallar. Hep ben, ben deyip bountuya getireceklerine, her insann sevebilecei ilikiler ortamn ve kimlik gereini bulabilmeliler. Saflara alnmanzn temel nedenleri bunlardr. Dikkat edilirse eski sosyal, ekonomik ve siyasal ilikiler ve eski ak tepeden trnaa yklyor. Bunun yerine yeni ilikilere zemin hazrlanyor. Siz savan iine sadece kaba askerlik iin alnmadnz. Zaten askerileme sorununu yanl anladnz. Bir erkek gibi savamakla kurtuluu salayacanz sandnz. Bu yanltr ve iin sadece biim yndr. Asl sava bu belirlediim erevede verirseniz anlam ifade edebilir. Kesinlikle kaba askeri savalk, silah kullanma, erkekler gibi kaba savalk -inkr etmiyoruz, genelde bu da nemlidir- zgrlk savamnz vermek iin yeterli deildir. Hatta eer bunda srar ederseniz, bu nnzde bir engel olur. Sava ortam size sadece kendini daha iyi ifadelendirme imkn sunar, ama kendi bana zm deildir. Birok kadn kadro savaa katlmakla kendini ispatladn, dolaysyla yaama hakkn elde ettiini sanyor. Bu ok yanl bir eilimdir. Kadn saflarda arlk olur, ilikileri tehlikeli hale sokar, birok uzlamaya zemin sunar konularnda artk endielenmek istemiyoruz. nk kadnn olduu yerde devrim derinleir, boyut kazanr. Sava daha kapsaml ve zengin bir hale gelir. Kadnn olduu her yerde bunu beklemek hem hakkmz hem de doru olandr. Kadn etrafndaki irkinletirmeden, kimin kadn, kimin ilikisi biiminde dedikodu konusu olmaktan kendinizi kurtarmalsnz. Hatta bu tartmay bir daha gelitirmemeliyiz. Kadnn sava kimlii vardr, gerisi fazla tartlmaz ve doru da deildir. Hemen hemen birok kadromuzun kafasnda temelde bu sorun var. Bu geri bir dzeydir, buna gerek yoktur. Gerekli olan ne kadar siyasal bir ilikiye ulalddr, ne kadar etkili, gl ve iradeli birisi olunduudur. Kadn erkek karsnda ne kadar gldr? Verdiimiz lleri ne kadar temsil ediyor? Bizi ilgilendiren bu noktalardr. Hangi kadn kimin klesidir, hangi erkek hangi kadnn sahibidir? gibi anlaylar artk almaldr. Gzel olan nedir? Gzel iliki nedir? Sevgiye deer ve layk olan nedir? Daha ok sevilmesi gereken kimlik ve kiilik hangisidir? Bunlar tartabilmeliyiz. Sevgiye giden yolda kiilik ifadesi, onun estetik ifadesi, onun terbiyesi kendini kimde, nasl belli ediyor? Sevgiye yol aan tutuma kim sahiptir? Bu derinlemelidir. Gzellii, daha iyi sevilebilecek olan arayabilmeli, ortaya karmal ve gelitirmeliyiz. Saflarda kal gerekeniz, sevgi ve gzellik kayna olabilmektir. Erkei etkilemek ve ilikiyi de gelitirmek istiyorsanz bu temelde yaklamalsnz. liki sznden duygusal ve ucuz ilikiler anlalmamaldr. Sosyal yn gl olan, siyasal temeli olan ilikiler gelitirmelisiniz. Bir erkek size neden hep ucuz yaklasn? Yaklat m siyaseti esas alsn, saygdeer bir kiilik olduunuzu kabul etsin. Bu konuda son derece ilkeli davranmalsnz. likileriniz byk fke uyandryor. Doru siyasal bir temel, bir ereve izmeden gelene aam, gidene paam yaklam iindesiniz. ok deerli olan bir ilikiyi grmezlikten geliyorsunuz. Byle olmaz. likiye ok kaba saba bir yaklamnz var. Bu tamamen almaldr. Erkekle ilikiler veya kendi aranzdaki ilikiler bu temelde zm gc yksek olan ilikiler olmaldr. Birbirimizi kandrmaya deil, glendirmeye ihtiyacmz var. Sevgi devrimi dediimiz ite budur. Sevgi devriminin temelinde cinsin genel zgrlk dzeyinin yakalanmas esastr. Cinsin genel zgrlk lsnn belirlenmesi ciddidir. Bir kiinin btn bunlar gz nne getirmeden iliki kurmas ve yaamas fazla deerli deildir, tersine sakattr. Sosyalizmde de kaybediin en nemli nedenlerinden birisi budur. likiler aslnda antisosyalist, kendi iinde kleci ilikilerdi. Bu daha sonra aileye ve topluma yansd. PKK onu da zmeye alyor. Kadn toplumsal zgrlk dzeyini gelitiren gtr biiminde deerlendirmeliyiz. Kadn zgrlk dzeyini, onun salam llerini temsil eden gtr. Bu konuda taraflar birbirlerini desteklemeli, tevik etmelidir. Ben sizi destekliyorum, size zemin sunuyorum. Olaanst bir destekle zgrlk kadrosunu ortaya karmaya alyorum. Sizin de bunu ciddiye almanz gerekir. nk ounuzun yaklam derinliine incelenirse, aslnda evden kaan kzlar durumunda olduunuz grlecektir. Toplum dahi sizi byle gryor. yi niyetiniz ne olursa olsun, bunu amann yolu zgrlk devriminizi gelitirmekten geer. Bu nedenle byle bir mcadeleye ihtiya var. nk toplum bu iddiasndan kolay kolay vazgemeyecektir. Ya sizi geleneklerin etkisi altnda kendisiyle kaynatracak ya da sizi gnahkr ilan edecektir. Erkek ya kendi lleriyle sizi kabul edecek, ya da sizi zorlayacaktr. Bunun byle olmamasn istiyorsanz, mcadeleci kiiliinizi ne karacaksnz. Son derece ilkeli, ll ve baarl bir mcadelenizin olmas gerekir. Hi saptrmaya gerek yoktur. Bu mcadeleye her eyden nce inanmalyz. Bir eye inanlmadan mcadelesi gl verilemez. Kle bir kadnla ilikiye gemek istemem. Son derece tutkuluyum, deer de veriyorum; ama kadn kleliinin olas etkilerini kendime ve partiye yanstmamak iin olaanst mcadele veriyorum. Bu mcadeleyi vermeseydim, PKK oktan PKK olmaktan

45

kmt. Ayrca erkein size kar gelitirdii ok tehlikeli yaklamn frenlemek, ona kar bu ii gelitirmek durumundaym. Bunu da biraz baarmasaydk, sizin zgrlksel gelimenizin parti iinde bu dzeye gelmesi bir yana, bir ka tane kadrosu bile ortaya kamazd. ok byk bir sava verilerek erkek egemenlikli yaklamlara kar mcadele yrtld. Direnerek hem nicelik hem nitelik olarak gelitik. imdi grlyor ki, bu dzey yle kolay kazanlmamtr. Belki ok snrldr, fazla derinleme de yoktur, ama byk bir mcadelenin rn olarak siz ortaya ktnz. Derinletirmek istiyoruz, eilimimiz budur. Bunun iin de deerlendirme gcnz artrn, tartma gcnz gelisin. lkeli hareket etme, ret ve kabul llerini iyice oturtma, gzellik ve sevgi llerini salamlatrma, bu konularda giderek oturmu bir yaklama sahip olma size ok ey kazandrr. Bu konuda cesur olmalsnz. Devrimin yolu alkanlklara bakaldrdan geer, devrim onun yerine kendi yaanlabilir llerini koymakla kendini belli eder. Salt kar koymak yetmez. Bir de yerine ne koymamz gerektiini bilmeliyiz. Aksi halde bir maceracdan farkmz kalmaz. Bizim de yanlglarmz ve eksikliklerimiz olabilir. Kadn gereiyle halen youn olarak urayorum. En kolay yol sizlerle uramamak olurdu. Kendime gre birka kadn bulup ayarlardm ve bu i biterdi. Ama dikkat ederseniz buna kar direniyorum. Kadnn zgrlk gereini ortaya karmak, bunun daha genel zgrleme dzeyini salamak iin kendimi hibir erkein cesaret edemeyecei kadar gelikin, direnii ve genel klyorum. Genel bir erkek olmak, sandnz gibi kolay bir i deildir. Kadndan daha fazla erkek zel kalmak ister, kadn biraz daha genel kalmak ister. Genel kalmak kadnn karnadr, ama erkek her zaman zel olmak veya zel mlke ekmek ister. Ben buna kar direndim. u anda kadn karsnda genel erkek llerini temsil etmek, benim iin en nemli nderlik vasfdr. Bu konuda tarihte baarl olmu ok az tip bulursunuz. rnein Mustafa Kemalin etrafndaki kadnlar birer sstr. Bunun sonucu olarak Trkiyedeki kadnlar, zellikle burjuva kadnlar ruhsuz, faizme yaltaklanan, gelene aam gidene paam diyen bir kiilik ve kimlik olarak ekillendi. Trkiye kadnnda direngenlik yoktur. Bu, Mustafa Kemalin bizzat oluturduu yaamn bir sonucudur. Kadn faizme kar hi direnmez, hatta ovenizme hep alk alar. Hitler faizmi de kadn en kt ele alan bir rejimdir. Kadn toplum iin ok tehlikeli bir biimde kullanr. Bugnk emperyalizm de yledir. u anda kadn snfsal mcadelenin, hatta btnyle toplumun daha yaanlabilir bir zgrlk dzeyine gelmesinin nndeki en byk engeldir ve yle kullanlmtr. Kadn u anda emperyalizmin elinde en byk sermayedir; mkemmel bir metadr, bu meta mthi para ediyor, ama dier yandan toplum ryor. Tarihteki nderlik rneklerine ve sistemlere bakarak, bizdeki zgrlk dzeyinin kymetini daha iyi anlayacaksnz. Her erkek kadna kolay kolay kendi zel statsn ve egemenliini vermez. Biz kendi kiiliimizde bunu paraladk. Varsn kadnlar istedii kadar zgr olsunlar dedik. Bu, nderliin en temel zelliklerinden birisidir. stediiniz kadar zgr olun. Hatta ilikilerinizi bylesine bir zgrlk ifadesine balayn. Gryorsunuz ki, PKK iinde ok kapsaml bir ereve dahilinde mcadelenin bir rn olarak yryorsunuz. Birok nemli gelime ortaya kt. Ama bunun topluma mal edilmesiyle, daha da oturmasyla, bundan sonra mcadelenin rgtlenmesiyle, bizzat kadn zgrlk hareketinin kendi iinde daha iyi rgtlenmesi ve salam militanlara kavumasyla ok daha baaryla yryecektir. Ordu iinde de, partinin btn yaam alanlarnda da size u zemini sunuyoruz: stediiniz kadar dnce gcnz gelitirin, kendinizi rgtleyin, nasl yaamal sorusuna cevabnz varsa verin ve yle karmza kn. Bundan daha iyi bir zgrlk yaklam olamaz. Hibir partide grlmeyecek ve gelitirilemeyecek bir biimde bu PKKde gzleniyor ve ortaya karlmtr. Bunun deerini ok iyi bilmelisiniz. Kadna dayatlan en byk onursuzluk, kiiliksizlii, hakszl, irkinlii ve basitlii esas alan erkek yaklamlarndan kaynaklanr. Biz bunun nne getik. Kadnn onuru tam da bu noktada balar. Byle irkin bir yaklam snrlandrmamz, sizin iin olaanst bir destektir. Eer onurdan bir eyler anlyorsanz, en byk devrimlerden birisi budur. Bunu daha da gelitireceiz. Sonuna kadar zgrlemenizden ekinmiyoruz. Kadn hareketine zengin boyutlar kazandracamza inanyoruz. Kadn yaamn ok gl, eit ve zgr bir taraf haline getireceimize inancmz tamdr. Bunun partiyi ve sava gelitirerek kendini kantlayacana eminiz. Gelien kadn gelien savatr; gelien sava kazanlan lkedir, halktr ve zgrlktr. Kim bunun tersini iddia ediyorsa, o eski lanetli yaamn peindedir, bunun hilesini gelitiriyor ve uygulamak istiyordur. Kadn iin son derece doru bir izgi ve iddial bir yry balattk. Size gerekli olan kk bir mutluluk olsayd, onu da oktan verebilirdik. Birok kii kk bir mutluluk arac olarak kadna ss eyas verir. Biz bunu yapmyoruz, bizim verdiimiz zgrlk imkndr. O da her trl eyadan ok daha deerlidir ve en layk olan da budur. Bu ereve dahilinde mcadele gcnz gelitirerek sorunlar zeceksiniz. Gzel bir topluluk oluturuyoruz. Nereden bakarsak bakalm, PKKnin yz ak ve ifadesi, zgr kadnlar ortam yaratmaktr. Bunu ok iyi anlamal ve gzmzn bebei gibi korumalyz. Yaam, bu topluluun kendini ok iyi eitip rgtlenmesinden g bulacak ve kazanlacaktr. Hatta bu savan kendisi bile bu topluluun kendisini zgrletirmesiyle, sonuna kadar iradesi olan, kabul kadar reddi olan, bunu kimlikli olarak gelitirebilen, yaamn doru, eit, zgr ve emee bal bir tarza ulatrlmasyla anlam ifade edecektir. Genelde kazansak bile, eer byle bir zgrlk ifadesine ulaamazsak, bu savan fazla bir anlam olamaz. Savammzn en temel ve zl amalarndan birisi, kadndaki bu zgrlk dzeyinin yaam iin ok vazgeilmez olan yerini salama almak ve gerekletirmektir. Hi kimse bunu gz ard etmemeli, arptmamal ve yozlatrmamaldr; tersine, mmknse g vermelidir. Kadnn bu temelde g kazanmas, toplumun zgrlemeye balamasnn ve zgrleme dzeyinin gelitirilmesinin en temel garantisidir. Bir kadnn bylesine zgrlk ncs haline getirilmesi, kadn cinsinin zgrlk dzeyinin en nemli maddesi olduu kadar, toplumsal dzeyin de zgrlk ifadesidir. Krdistan gibi bir lkenin toplumsal gereinde yaamn biricik anlam varsa, o da bu dzeyi salamaktr. Yani sava bile bunun iin verilir; bunun sonularn da herkes anlayabilir ve bu ereveyi kendi kiiliine oturtabilir. Sizi baka ne tatmin edebilir ki? Basit kar-koca ilikisini gelitirmeniz, parti bnyesinde aceleye gelmek ve ok erkenden zgrlk ve kimlik sorunlarmz kapatmak olur. Siz daha doru drst kiiliinizi tanyamamsnz, yaama giden yolun farknda deilsiniz. Size gerekli olan zgr ortam byk dnmektir, zgr seimi salayabilmektir. Biz buna byk zen gsteriyoruz. Bundan sonra da bu abalarmz derinletireceiz. nanyorum ki, siz de bunun farkndasnz, bu temelde geliiyorsunuz; yaamn, dolaysyla bu savamn en salam bir kayna ve nc gc oluyorsunuz.

46

28 Haziran 1995 YAJKIN SAHB ZAFER TANRIASIDIR Yaamn srat kprsnde yrrken, durumlarnz hayli endie veriyor. Gereiniz konusunda insan yrei fazla diren ve yol bulamyor. Kiilikler ok iyi olsalar da dayanamyorlar. Tabii bizim mcadele sanatmz imknszlklarla urama sanatdr. Bunun ok uzanda olduunuzdan, sizin iin her ey ackl geecektir. Biz sizi zgrlk dnyasna ekmek istiyoruz; ama siz kanatsz kua benziyorsunuz, rap diye dmek neredeyse sizin iin bir kader gibidir. Bunu nlemeye alyoruz, ona da g getiremiyorsunuz. Uma hayali ayr, umann kendisi ayrdr. Sizinki sadece umay hayal etmektir, zgrl hayal etmektir. Onu gerekletirmek iin kanatlarnz yoktur, enerjiniz yetmiyor. O zaman ne olacak? Vahi kartal grdke vuracak. rnein, Helikoptere grnt verildi, akama kadar kartal gibi vurdu, ehit var deniliyor. Geri dmann kendisi kartal deildir, ama teknii kendisi iin kartal yapmtr ve frsattan istifade vuruyor. Sizleri ok uyardk. Bu gen ve tecrbesiz haliniz ve ok kandrlm kiiliinizle zor k yapabilirsiniz. Benim btn yapabildiim, kendi sorumluluum dahilinde hi olmazsa zgrlk ortamn ak tutmak, kt bir de ve yaamn bitiriliine frsat vermemektir. Ama bu da tek bana yetmiyor. Ne kadar byk tutkularla yaadk, ne kadar idealize ettik, ne kadar zgrlk uuuna yneldik, ne kadarn da uurmaya altk. Bu da bir hayaldir, ama abas byk olan bir hayaldir. Siz kzlarla zgrlk diyalogu ok kuruldu ve byk bir ka da yneltildiniz. Ak buydu, irade buydu, zgrlk tutkusu buydu. Tabii dman epeevre kuatp ayak bileklerinize zincirler balamtr. Yaptklarmzn daha farkna varamamsnz sanrm. Biraz fark ediyorsunuz, ancak bu konuda zorlanyorsunuz, irkiliyorsunuz. Yaayabileceinizi, zgrleebileceinizi ve sevebileceinizi sanyorsunuz. Tabii btn bunlar hayal krklndan teye bir sonu vermiyor. Neden? nk zgrlk uuu kolay deildir. Bu yapmack kanatlarla umak, yapmack kiilik tarzyla yrmek elbette mmkn deildir. Sizin gibi ev ve aile kzlarn bu ilere srklemeyi istemezdik. Fakat yine de kadn olacaksa en iyisi byle olmal dedik. En iyisinin byle olacana kanaat getirdik. Ancak bu tarzla kadnla salkl yrnebilir. Dier her ey bana iren geldi, utan vericiydi. Sizlerle byle yrmek byk bir cesaret ister. Halen bunu ounuzun akl bile almyor, ounuzun fark edemedii bir yrytr. Anlamn, disiplinini, kiiliini, ruhunu ve iradesini daha fark bile edememisiniz. Bu yle bir yrytr ki, soylu olmaktan, derin anlamla ykl olmaktan, olaanst irade gc olmaktan baka bir seenei affetmez. stediiniz kadar kendinizi kandrn, istediiniz kadar sylenin, yry byle olacak. Bu yry alamaya, szlanmaya ve aldatmaya kesinlikle izin vermez. Skklnz bunun anlamna g getirememekten kaynaklanyor. Dzen standartlaryla, ieriksiz ve baarsz yaanlamaz. Byle yaamak isterseniz arplrsnz ve zaten gnlk olarak da yle oluyor. Hep hayal krkl, hep ummadnz durumlarla kar karya gelmeler yaanyor. Bizimle yryecek her kiilik, zgn olarak kadn kiilii bunlara dikkat etmek zorundadr. Bunun llerinin neler olacan, kiminle ve nasl yaanlacan dnn ve kazann. Bunun dnda yaam ok zordur. Bu erkek iin geerlidir, bu lleri tutturamayan erkek hep zorlanr. ereveyi bir kez daha izdim. Bunun gereklerine uymayanlar hep zorlanacaklar ve saf d kalacaklardr. Bizim kmz basit bir k, yaammz basit bir yaam deildir. Kim yle anlarsa, kendini kandrr. G getiremiyorsunuz, adeta krce, yreksizce veya lszce yaklayor ve hep arplyorsunuz. Karar noktasna gelemeyenler bizim karmzda mahvolacaklar, zorlanacaklar. Bir yry iradeniz varsa, o zaman bu noktay yakalamanz gerekiyor. Bu kadar kii iinde kudretli bir kiilik grememekten dolay zlyorum. Hepsi enerjik, hepsi gen, hepsi yapabilir, ama fazla g getiremiyorlar. Hibir yere, hibir ie, hibir iddiaya koamyorlar. Beklenmedik yerde onlara benimsetilen ok geri ve ok ayak alt bir yaam var. Bizim de dayattmz bunun ok tersi bir yaam oluyor. Bu nedenle bocalayp duruyorlar. Oysa bizim dmzda yceliin baka bir tarz yoktur. Ayak alt olmak hibir ey vermez. Mcadele atei hi olmazsa temizler; ama ayak alt yaam her gn kirletir, irkinletirir, kahrettirir. Siz kzlarla yaam kavrayacak kii nerede, ilikiler nerede, yrekler nerede, g nerede? Bunu nasl yaratacaksnz? Erkekler sizden daha perian durumdadr. Erkeklerinizde yrek, g ve anlay yoktur. Bu halleriyle size ne verecekler? Veremezlerse o zaman haliniz ne olacak? Ben de yllardr bunlar kendime sordum ve cevaplamaya altm. lkemizin kzlar neden bu kadar bitikler? Neden yrekleri ve en ufack bir cesaretleri yok? Dilleri ve iradeleri neden kesilmi? Btn bunlar sordum ve almalara yklendim. Grdnz gibi ortaya baz eyler de karabiliyorum. Ayn eyleri siz de kendinize sordunuz mu? Sormadnz gibi, en olmadk kaplara ykleniyorsunuz. Sanki ieride birileri var da, size Buyurun, ho geldin! diyecek. Oysa ho geldin diyecek kiilik yoktur. Burada ac kaderinizi, ac gereinizi itiraf etmekten baka areniz de yoktur. Yaln gereklerle kar karya gelmek ve gerekleri btn dehetiyle hissetmek en dorusudur; bu, insan kendine getirecek yaklamdr. En ok gelitirecek tarz veya gerein kendisi de budur. Beyniniz ve yreiniz varsa, adamakll ayaklanacak, kendini sorgulayacak, bir ycelii ve yaam yolunu bulacaktr. Kim kime yar olabilir? Kim kime el verebilir? Kim kime g verebilir? Btn bunlar bana gln geliyor. Kendim de byk bir abann sahibi olmakla birlikte, halen yaman abalar gerekli, kendimi asla aldatmayacam, baaracam diyorum. nk baka imknm ve gcm yoktur; olamaz ve olmamaldr. ocuklar gibi kendini kandrmaktan teye bir seenek bulamyorsunuz. Haklsnz, nk insanlar gerekler karsnda dayanamad m, hayalleri ve avuntularyla olmadk eylere sarlarak yaar. Bu, bir yerde mahkmiyetimiz olmutur. Yrek diyorsunuz, kimin kimi yrekte tad, kimi yreklerde dolatrd ortadadr. Kimin yrei var, kimin yok, ortadadr. Yrei byk olanlar byk dolatrr, byk buluturur, byk yaatr. Yrei byk olmayanlar ise hep daraltr, bireyciletirir, bireyselletirir, srekli kendini dnr. Hepinizde u veya bu dzeyde bunlar ortaya kt. Yrek yalnkat olamaz. Yrek btn gerekleri grebilir ve g getirebilirse yrektir. Hep alayp szlayan yrek, varsn olmasn. Yaamay bilen elikten bir yrek olursa onun deeri vardr. Siz kzlar dnemeyeceiniz ve duyamayacanz kadar anlamlandrmaya, duyumsamaya, arzulu klmaya altk. Bu byk bir tutkudur ve baars byk bir sava ister. abamn bykln gryorsunuz, ama ben halen ok az diyorum. ounuzun yrei ok kktr. Halbuki biz bu yrei byttmze inandk ve byk yrekler iin ortamlar atk. Aslnda gnl gz ald. Fakat fazla g gsteremiyorlar, gittikleri yerde kapanyorlar, kolay snyorlar, bir serap gibi

47

olmaktan teye gitmiyorlar. Btn yoldalar, tm kzlar gzelce ortaya koyacak, gzelce yaama ekecek, sevip sevilebilecek noktaya getirebilmek iin de ok aba harcadk. ou bunun farknda deildir, buna anlam bile veremiyor. Tam tersini yapanlar az deildir. Savamn buna gre ayarlayamyor. Biz bu kiilikleri ne yapacaz? Bu tr kiilikler bize fazla yrekli ve scak gelmez. Kuru bir disiplini dayatma sorunumuz da yoktur. Sizi ilikisiz, zoraki yalnzlk iinde brakma gibi bir derdimiz de yoktur. Tam tersine, yitirilip gitmemeniz iin tedbirler alyoruz. radeli bir kiilie ulamak iin srar var. Yaanlacaksa, onun bir anlam ortaya konulmak isteniyor. Bu da yaama sayg oluyor. Size ramen bunlar byk bir inatla dayatyoruz, ama yine de bunun derinliini yaayan pek kimse bulunmuyor. Sanki kendisinden gnler ve yaam alnyor gibi, bir ou hafiflik iindedir. Bir yandan zgrlk ok deerli diyoruz, oraya yneltiyoruz; dier yandan llerimize dayanamayacanz standart bir yaama durumunuz vard. O, sizi en ksa yoldan iki u arasna balamay hner sayar. Biz ise tersini yaptk, Gklere uun dedik. Bu da muhteem bir eydir. Umak, meleklemektir. Gzel bir ey, ama sizde kanat yoktur. Hayali byktr, ama kendisi yetmez. Dieri de ok aadadr, bana hibir zaman ekici gelmedi ve hep esef ettim. Biz byleyiz, artk bizi tanyn ve ona gre bizimle nereye kadar yryebileceinizi kararlatrn. Batan beri Sizinle yaamak ok zor deniliyordu. Bizimle yaamak gerekten ok zordur. nk bizim yaam felsefemiz, anlaymz ve kanatlarmz ok farkl alyor. Ya bu lgn havamza uyacaksnz, ya da ok zorlanacaksnz. Hayalleriniz ve beklentileriniz birer birer yklr, birbiriyle uyumaz. Bazen ben bile kendimden rkyorum, hatta kendimi mthi trajik buluyorum. Kendi kendime, Yrek buna nasl dayanr, dondurucu bir tarz diyorum. Hibir yrek buna kolay kolay dayanamaz, siz nasl dayanacaksnz? Dolaysyla karmzda mulak, bunalm kiiliinin artk sz bile edilmemelidir. Bykl, kanatlan byle olan bir g karsnda basit szler sylemek bile ok ayptr. Snlacak bir yer var m? Biz biraz var ettiimize inanyoruz. Silahmza ve mevzilerimize anlam vermek gerekir. Yaammza da gveniyoruz. Grdnz gibi bu yaam halen bizim iin en tatl, en kutsal yaamdr. Tek de olsam, yine de en grkemlisidir sanrm. Dikkat edilirse, bu yaamda kadna da yer vermek istedik. Fakat btn bu yrekli, btn bu fedai klara ramen, halen ok daha fazla bymek gerekiyor. Hi kimse aldatacan veya kendi basitliiyle kalacan da sanmasn. Bu gerekler karsnda artk bu mmkn deildir. Ben kendime gre yaarm anlay baz arkadalar dlad. Bunlar ok dz, kalp, uzun soluklu olmayan, lp biemeyen tarzlaryla yryp yaayabileceklerini sanyorlard. Ama byle yaayamayacaklar ortadayd. abalar bu anlamda yarardan ok zarar getirdi. Anlamaya bile yanaamyorlar, o gc gsteremiyorlar. Bugnlerde kendimi aldatmamaya, kaybetmemeye byk nem veriyorum. Ayn zamanda ok duyarl, ok iten, ok duygulu olmay da nemli buluyorum. Yreimi yle ayarlyorum ki, inanlmaz bir eydir. Bir yandan byk bir yrek, bir yandan kk bir gerekilik var. Buna ok az insan dayanabilir. Sizin kk yreiniz kk bir ayrla veya kk bir kayba dayanamyor. Ama bizim gibi korkun bouan ve baz deerleri kazanmak iin byk koparma sava veren birisi, acaba nasl yaar? Hassastr, hesapldr, yeterli olmak zorundadr, baarl olmak ve ayakta durmak zorundadr. Bu neyi gerektirir? Siz bu konularda da gerekleri fazla grmek istemiyorsunuz. Gerekleri ok kolay ve yzeysel ele alp unutuyorsunuz. Bu da yrekli klmyor, sorgulattrmyor, kesintisiz bir kiilie yol amyor. Yrekleriniz kesik kesiktir, fazla almamtr, byk iddia ile arpmyor. Ben yle deilim. Herkes iin hem byk dnyorum, hem de herkesi yrekte yaatyorum. Yoldalar bunun farknda deildir. Onlarn buna cevaplar ok zavallca oluyor. Bugne kadar yirmi drt Newroz geirdim. Acaba bu Newrozlar nasl geti? Newrozu acaba hi kimse benim yaadm temelde yaayabilir mi, nasl geirdiimi hissedebilir mi? Hi sanmyorum. Ben bile bir ounu unuttum. Newrozu halkn z kimliine ve gnlk z yaamna dntrmek, bir araya gelemeyecek olanlar bir araya getirmek ok zordu. Bunun iin korkun admlar atld. Nereler, nasl arnland? Son umutla nereye ulatm? Her konumada kendimi nasl bitirdim? Bittiim noktada nasl yeni bir balang yaptm? Her trl zayfla kar, her trl yitiklie kar, en nemlisi de rktc ve yok edici dmana kar tektim. Bunu kim duyabilir? Hi kimse Sen bu yllar nasl yaadn, nasl geirdin, nasl farkl ve eriilmez kldn? diye sormuyor. Baharda acaba nelere, ne kadar bakabildik? Yaamn sadece bahar esintisini duyduk, ama yazn getiremedik. Fakat bu sre iinde karaklar kuzey kutbundaki gibiydi. Esintiyi yakalyorsunuz, ardndan karaklar basyor. Btn bunlarn ne anlama geldiini hissedecek haliniz, dnecek beyniniz yoktur. Ama ben yirmi drt byk Newroz yaadm. En son milyonlarn gerek Newrozuna biraz dntrdk. Gerek yoldalar da bu yirmi drt Newrozu btn ynleriyle dnebilseler olduka sorumluluk hissederler. Nefes nefese koan maratoncu gibiydi kouum. Her bir yl geirdiimde, nefes verecek halim kalmazd. Ama hep ayaa kalkyor, yeni maratonlara, yirmi drt yl maratonlarna bir daha balyordum. Hangi insanolu byle durmamacasna koabilir? rnein Yunanistanda bir maratoncu, dman karsnda kazanlan zafer haberini Atinaya ulatrmak iin 40 kilometrelik yolu byk bir heyecanla bir defalna kouyor. Bazlarna gre ahm ahm olmasa da, bizim de kendimize gre bir maraton koumuz var. yle olmasa dman arkadan yakalayacak. Kou, mutlaka maraton kousu olmak zorundadr. Bu yryn gerei byledir. Buna dayanabilecek misiniz? inizde kendini ok enerjik sananlar, kouya ok hazr hissedenler var. Onlara soruyorum: Yirmi drt yl kousunu anladlar m? Dmeden, bir yllk koua var msnz? ki adm atyorsunuz, pat diye dyorsunuz, byle kou olmaz. Grdnz gibi tekim, yine de hareket halindeyim. Siz kzlarn akl verecek gc var m? Ben oldum olas kadnn gcnn olabileceine inandm. Gcn ortaya karmasna da byk zen gsterdim. Fark etmiyorsunuz, ama u anda biraz gcnzn olduunu erkeklere kabul ettirmeye alyoruz. Bu nemlidir, nk erkek kadn asla bir g kayna olarak grmez. Biz bu kadar yapabildik. Herhalde biraz vicdanlsnz, bunu takdir edersiniz. Gereksiz laf, ucuz laf kabul etmiyorum. Bunlara hep dikkat edeceksiniz. Bouna uratran laflara dmanm. Zayf ve mulak kiilikler benim dmanmdr. Ak, cesur ve becerikli yoldalar olursanz sizi dinlerim. Kiiliklerinizle engel olmamanz gerekir; zaten zorluklar fazladr, yoldalarn ortamnda bir kelime hatas bile yapmamak gerekir. Baz kiilikler zorluyor. Bu, en sakndm bir tutum oluyor. Tek bir yolda gsz brakacak veya zorlayacak bir davrannz olmamaldr. Her davrannz, susam bir kiiye bir damla gibi gelmelidir. Yoksa gzn kr edercesine yaklamak hi olmaz. Kim sz almak istiyor? Kim beni aydnlatacak, beni gereklerden haberdar edecek? Yryebilecek durumda msnz? Daha

48

dorusu tanabildik mi? ok mu artc olduk? ok zveriliydik, ok arpcydk. Baka ne yapabiliriz? Dier erkek arkadalar nasld? Zek: Bakanm, zellikle lkedeyken kendi amdan varolan baz yanlglarmn farkna vardm belirtmek istiyorum. Sava sahasnda kadna fiziki olarak gl olmas, savata n planda olmas dayatlyordu. Bunu yapalm derken, kadnn varolan gerekliinden biraz uzaklama yaand. nderliin kadnn estetiine veya kadn ordulamasna ilikin perspektiflerini anlamaktan ziyade, duygusal yaklam sz konusu oldu. - Kadnn gerekliinden ne kadar uzaklatnz? Zek.: Erkek karikatr olmaya kadar gitti. - Korkmadnz m? Zek.: Aslnda bunu bilinli olarak gelitirmem sz konusu deildi. n planda tutulduum iin, en dorusunu ben yapyorum mantyla yaklatm. - Erkeklerin pohpohlamas oldu diyorsun. Zek.: Kadnda g yoktur, eer bir g varsa o da erkeindir anlay vard. Kendi cinsinden gc alma durumu sz konusuydu diyebilirim. - Ondan sonra da sizi ok kt bir kar yapacaklard. Zek.: Zaten kadna bak alarn fark edince bu sefer de bireysel bir tavr gelitirdim. - nce erkek gibi kadn, sonra da drt drtlk bir kadn oldun. Zek.: Aslnda kadn ordulamasnda nclk yapaym derken, bu sefer de erkei tamamen reddetme yaand. Yani erkei ikna etmekten, ideolojik ve rgtsel olarak gelitirilebilecek bir yaklamdan ziyade, bireysel tepkiler ve duygusal yaklamlar geliti. - Altst oldunuz. O da tabii sorunu arlatrr. Biz neden bu kzlara bu kadar incelikli yaklayoruz? nk zemezsek ok tehlikeli olur. Hibir erkek bunun farknda deildir. Hatta kendilerinden bir eyler alnyor gibi davranyorlar. Halbuki zlemezseniz, yaam btn ynleriyle anlayamazsnz, her ey ok kt olur. rnein Botanda ortaya karlan kadn tipi problemlerle ykldr. Maalesef onu da bamza yyorlar. Frsat bulsalard, en kabasndan bir kadn erkek lsn ve ilikisini yeterli grrlerdi. O da kt ve irkince olurdu. Estetii bir yana brakalm, irkinlik ve dknlk diz boyu olurdu. Burada bunu zmeye alyoruz. Ama anlayan kim? Ne kadar deer veriliyor? Erkein umurunda bile deil. Sonuta en kt kaybedecek olan sizsiniz. Kaybetmemeniz iin bu zmlemeleri gelitirdik. Zek.: Partiye, Parti nderliine, kadn ordulamasna ilikin istenilen katky sunmaktan ziyade, kaba tarzda yaklalmtr. Dolaysyla bireysel olarak da belli bir sonuca gidilmemi, belli bir kiilie de ulalmamtr. Srecin ne kadar gerisinde olduumu fark ediyorum. - Bu belirttiiniz durumlar bir kader gibi karlamamak ve donanmsz kalmamak iin yaam bir sanat gibi ele alyorum. Ben de arkadalar gibi yapsam, bir gn bile ilerleme olmaz, siz ise hi yaayamazsnz. Sizleri en ar bir savala zorbela bu noktaya taryoruz. Mcadeleyi btn zorluklaryla kabul ederek, gcn varsa kadnln da, snfn da, ulusunu da kurtaracaksn. Mevcut temel elikileri zerek kendinizi yaamsal klacaksnz. nderliin de yapt budur. Baka aresi yoktur. Baka trl yaam olmuyor. Baka trl sava sonu vermez. Kadn olarak sonradan yle bir durumla karlarsnz ki, Btn bu sava bouna myd? dersiniz. Btn bunlar nlemek iin baz abalar gelitiriyoruz. Kendinizi hzla younlatrp ezilmeyecek bir noktaya getirdiinizde, kendinizi iddial, zmleyici ve baarl olmaya mahkm greceksiniz. Ti.: Bakanm, ezilmemek iin, birey olarak k yapmann yeterli olmad, bir btn olarak kadn gcn rgtlemek gerektii sonucuna ulatm. - Ama rgtleme bir yerde bireyle balar. Eer kolektivizme ihtiya duyuyorsan, onu da birey yapar. Gerekleri grdyseniz ayanz denk aln, nereden nasl balayacanz bin defa lp biin, gcnz toparlayn, yklmayacak kadar iradenizi pekitirin, kendinizi son derece akkan, hareketli ve yenilmez kln. Byle olursanz ansnz olabilir. Sahte hayallerle yryeceinizi sanmayn. Byk bir sava, ok ustalkl bir rgt savan ve ynetimini gze almadka yryebileceinizi sanmayn. Ortamda bireyciliin gelimesinin bir sulusu da sizsiniz. Bu baylar ve bayanlar bu kadar bireyci oluyorlarsa, buna dur deme gcn gstermelisiniz. Siz sustuka, durduka onlar da azgnlar. Zeki, (emdin Sakk) kendini tek irade haline getirdiinde herkesi ok kolay susturdu. Baz arkadalarmz kendi dlerine sonsuz gvendike, hepinizi byle sradan gdlecek biri olarak grdler, siz de buna raz oldunuz. Bireycilik de byle aha kalkar ve hibir zaman bunu amaya gcnz yetmez. Bunun iin partileme ve militanlama diyoruz. Bunu syleye syleye neredeyse bouldum. Siz ise en kolay olan tercih ediyorsunuz. Hatta byle anlaylara bal kalmak hounuza gidiyor. yle g olmalsnz ki, bireycilii daha domadan mahkm etmelisiniz. Bunlarn karsnda en az onlar kadar iddial olanlar var; grevinin banda ve sznn sahibi olanlar bunu hissettirdike kiide bireycilik lr. Yani are olacaksnz, ikayet etmeyeceksiniz. Zek.: Tavr sahibi olmak demek, bamsz bir kiilie ulamak demektir. Bizde de bu yoktur. Eer tasfiyecilikler yaanyorsa, buna biz zemin olmaktayz. - Onun iin rgt olaynda, parti kimliinde kyamet koparacaksnz, ona byk ilgi duyacaksnz, benim yaptm gibi bir sava vereceksiniz. Bunu yapmazsanz her kiilik bir canavar olur. Yine bunlar en iyileridir, dierleri onlardan daha kt olur. Bunun tek panzehiri, buna kar gelmenin tek doru yolu, btn lleriyle parti militanln dayatmaktr. Bunun dnda baka yol bulamyorum, bunlar hepinize kaybettirirler. nk bizde bireycilik mthitir. Kii her eyden yoksundur, bireycilikten baka elinden bir ey gelmez. Anadan doma bireycidir, iradesi dnda bireycidir, toplumsallama ve siyasallama gc yoktur. Bunu nlemenin yolu, PKK tarznda rgt gc olmaktr, PKK silahdr, PKK rgtlenmesidir, onun kolektivizmidir, PKK yoldal, tutum ve davranlardr. Bu olmad m hepinizi yutarlar. Parti silah, cannzdan daha fazla size gerekli ve deerli olan bir silahtr; bu silah iyi kullanacaksnz. Na.: Kadn baz yaklamlaryla kar taraf olumsuz etkileyebiliyor. Kadn ve erkek arasnda birlik salanmaktan ziyade dar ilikiler yaanabiliyor. - Bizim ok byk yrek birlikteliine ve elikileri doru zmeye ihtiyacmz var. Kendi cinsinin sorunlarn ok aalk ve ok ikiyzl bir biimde ele alanlar, bunu bize ykanlar asla affetmeyeceiz. zgrlnz uruna bu kadar sava vereceiz,

49

sizler ise bunun zerinde ucuz hayaller kuracak ve taviz vereceksiniz. Ondan sonra da zorlandnz m, gzya dkp ucuz duygusallklarla bizi kandrmaya alacaksnz. Hayr, bunu brakacaksnz. Hangi elikileri zdnz, hangi mcadeleleri verdiniz? Bunlar yapmadnz halde zgrlk istiyorsunuz. Bu kadar hafiflik en lanetlisidir. Bununla bir yere varlmaz. Dorulara Hakim Olanlar Hibir Zaman Korkmazlar elikiler ve zmler yakcdr. irkince, ikiyzlce, fazla ierii olmayan yaklamlarla yaayacaksanz, gidin baka yere istediiniz gibi yaayn. Ama kendinizi bamza bela etmeyin, bizim kanatlarmz altnda yaamayn. Yaam ikiyzlce gelitirilen ilikilerle boulmak isteniyor. Bu yzden btn kutsal rgt almalarna ihanet var, btn deerlerimizi bir tarafa itip gdlerine alet olma var. Bir erkekle veya bir erkek grubuyla sabaha kadar laka ilikiler gelitiriyorsunuz. Ama temel bir rgt sorunu sz konusu oldu mu, beyniniz duruyor. ok ciddi bir rgt disiplini kendisini hissettirdi mi, umurunuzda bile olmuyor. Ondan sonra da Vay bizi byle bastrdlar, vay bize yle sz hakk tanmyorlar diyorsunuz. Oysa buna kendiniz yol ayorsunuz. Aalk kadnlk budur. Siz onurunuzu ve kimliinizi kurtarmadka, sevgi ve iliki bile size haramdr. Ben yaamaya byk tutkuyla balym, ok sevmeye de alyorum. Ama gerekleri de sylemek zorundaym. Biz yaam kurtarmak zorundayz. Gerek cins olarak, gerek kar cins olarak fazla zm gcnz yoksa veya ycelmeyi kendinize sorun yapmyorsanz, o zaman bizden uzak durun. Yoksa ok tehlikeli olursunuz, zellikle ordu iinde ok zorlarsnz. Bu kolay deildir. nk banza bela olan sizin bu tip ilikilerinizdir. Kimse ilikilerinizi ve aknz kskanmyor. Ama bu yetmiyor, kurtarmyor, savatrmyor, bamza bela oluyor ve zamanmz yiyor. Buna hakknz yoktur, buna gereke de bulunamaz. Erkei neden eitemiyorsunuz? Erkei neden savatramyorsunuz? Onursuzca davranacanza, onlar yksek sava azmine zorlamay sanat edinin. Erkeklerin size verecek bir eyleri yoktur. Erkeklik de, kadnlk da bu anlamda bamza bela olmutur. Kavgasn verdiimiz olay budur. Bu tr durularnza, yaklamlarnza ve ilikilerinize hi saygl olmayacam. Bunu anlayacaksnz. Yalnz burada olduum iin deil, bu parti ve hatta ulus iinde kaldka bunlar hibir zaman unutmayn. Bunda ilkeli ve srarlyz. Biz baka trl kadn ve kadn etrafndaki ilikileri hibir zaman kabul edemeyiz. Kadn sadece savaa tahrik etmek iin, rgt yaamn ynetmek iin, yaam anlaml klmak iin vardr. Bunun dnda problemleriyle, hastalklaryla kadn olamaz. likilerinizin bir sekinlii, bir ycelii olsun. likilerinizle savaa, rgtlenmeye ve partili olmaya bir ar olun. Dorular iin kyamet koparn. Cesur olun ve gvenle yaklan. Dorular sz konusu olduunda kim kimden korkar, dorulara kart olanlar korkar. Dorulara hakim olanlar hibir zaman korkmaz. Her ortamda dorularn yaman takipisi olun ki, bir deeriniz olsun. Salam bir militann olduu her yerde dorularn egemenlii vardr. Eer yoksa, orada dorulara hakkn veremiyorsunuz demektir. Burada yetki ve rtbe art deildir. Militann kendi alma tarz belirleyicidir. Bu kadar bozguncu ve zorlayan ortaya kyorsa, demek ki grevlerinize tam bal deilsiniz, militan kiiliinizi tam konuturamyorsunuz. Bunu artk brakacaksnz. Kabul edebileceim tek ey yeterlilik snrlardr. Anlyorsanz, bunlara yeterlice cevap olacaksnz. Bunun dnda her ey aleyhinizedir. Derinlemede, younlamada ve bymede snr tanmama ak ve tutku derecesinde olmaldr. (...) Biz burada hakiki yaam dersleri veriyoruz. Sevebilecek gcnz varsa, sevmenin kurallarn da ortaya koyuyoruz. Biz bunu kantladk. Kapsaml zmlemeler yaptk. Boa karanlara kar ate topu gibi olup yzne arpmalsnz. Sevginin kurallar ortaya konuldu, akn nasl olmas gerektii madde madde belirtildi. Adamn yrei ve bilinci buna yetmiyorsa gitsin. Buna allm deniliyor. Alkanlklarn bitiren yaklamlardan teye ne deeri oldu? Hangi kadn ycelttiler? Hepiniz bamza bela gibi atldnz. Sevmek o kadar kolay olsayd, ben gerekletirirdim. Ama zorla, uydurmayla sevgi olmuyor. Kendimizi kandramyoruz. Ben fazla sevemiyorum. Sevecek gcm yoktur veya gerekler buna izin vermiyor. Benim iin herhalde engel de yoktu. Ama kurallar ve gerekler var. Ne kadar deer versem de fazla sevemem. Sevebilmemiz iin ok i yapmamz, ok baarmamz, ok ycelmemiz gerekiyor. Sevginin kurallar bunlardr. Siz utanmadan, birbirinizi tanmadan, birbirinizi bile bile anlamsz klacak btn eylere ilgi gsteriyorsunuz. nderlik bu konuda birtakm eyler yapmaya alyor. Bu yaa gelmiim, halen kendimi zor ayakta tutuyorum. Fazla sevemiyorum, kadnla fazla btnleemiyorum. nderlik gerei buna izin vermiyor. Siyasal grevler, rgt grevleri var, ayrca birlikte yaanlacak bir durum da yakalanmamtr. Krt sosyal iliki tarz, saflardaki iliki tarzlar ok tehlikelidir. Ama bunun yannda ok byk abalar sz konusudur. Sevgi iin ok byk abalar veriliyor, ak yaratlmak isteniyor. Bunlar deerli yaklamlardr. Bunlar kesinlikle anlamalsnz. Bunlar ucuzca, bireysel gdler iin kullanlmamal, mmknse artk buna bir anlam verilerek saygdeer yaklamlar sergilenmelidir. Kadn da en gdsel, en kaba cinsi yaklamlardan karabilmeliyiz. Hev.: Erkein mcadeledeki tkankl, kiilikte aamad noktalar tpk eski Krt erkei gibi kadnda arama, kadnda bulma, erkekliini kadn karsnda ispatlama gibi bir durumu ortaya karyor. - Her baarsz erkek, bunu ncelikle kadnda gidermek ister. Baars yksek olan kadna asla irkince kendisini dayatamaz, buna tenezzl bile etmez. Bu aamada iini gcn brakp, ok arpc biimde bir kadnla veya siz kadnlarla ilgilenen bir erkek, ok tehlikeli birisidir. Frsat bulsa sizi alp karr, hatta canavar kesilir. Buna alet olan kadn ok dkndr, geleneksel koca arayan bir tiptir. Parti de, eylem de, sava da onun iin bir kocadr. Bireycilii iin lgnca her eyi yapyor. Erkekler kadnla yaamak iin asla bu mcadeleyi veremezler. Erkeklere alet olursanz, kadnn ycelii ve kutsall kalmaz. Sizin btn sorununuz kadnn zorbela yaratlan gcn, ekiciliini, rgt, mcadele ve sava deerleriyle esiz kutsal bir biimde adeta etle trnak gibi birletirmektir. Birileri size ilgi gstermeden nce, savamnza ve rgtsel amalarnza ilgi gstermelidir. Bunu gstermeyince sert tavr koymalsnz, yoksa mahvolursunuz. Bana gsterilen btn ilgiler, benim savamma gsterdiim ilgiyle balantl olmaldr. Ulusal kurtulu savamna, cinsin kurtulu savamna ve rgtne sunduum katk temelinde beni sevecek ve bana yaklaacaksnz. Bunun dndaki yaklamlar su tekil eder. Bu, her erkek ve her kadn iin geerlidir. Duymadk, anlamadk demeyin. Bunlar namus, eref, sayg ve sevgi lleridir. Bunun yerine bencil, gizli kapakl, sahte ller koymayn. nk banza bela olur. Ak olun. Bugn beni seven her insan, benim amacma saygl olmak zorundadr. Sizin sorunlarnz ardr, sizi zorbela insanlk iine karyoruz, biraz glendiriyoruz. Benim en byk marifetim, kadn

50

konusunda teslim olmamamdr. Benim iin rgt ii, parti ii esastr. Bu halk ierisinde ilk defa bunu gerekletirecek bir insan olarak eytann bacan krdk, siyasete ve bu konuda esas rgte ncelik verdik. Sonuta insanlarmz az ok insan olmaya balad. Siz kadnlar iin de bir umut ortaya kt. Bununla oynamayacaksnz. Hibir keyfi tutum buna g getirmemelidir. Bizim ar ulusal kurtulu, sava, rgtlenme ve ona her dzeyde hazrlk yapma sorunlarmz var. Erkein yiitlii varsa kendini byle kantlasn. Byle deilse flas etmisin, baarszsn, kendini benimle irkince tatmin etmek istiyorsun, utanmyor musun? deyip tavr koyacaksnz. Dayatt, peime dt gibi laflar doru deildir, lgatmzda byle yaklamlara yer yoktur. Bizim kitabmzda yeri olan sz, amalarmza balyz szdr. Kadna ballk olacaksa, onun da kimliine ve kiiliine ncelikle saygl olunmaldr. ncelikle yoldaz; eer ondan sonra baarabiliyorsa sevebilsin, baarabiliyorsa kadnn gzelliini paylaabilsin, kendisini de biraz gzel klsn. ller bunlardr. Bu konularda biraz cesaretli olun, biraz ayrt edici olun ve direnin. nk siz buna muhtasnz. Baka trl zm ve k yolu bulamyorum. Yoksa ok irkince bir tarafa ylp gidersiniz, basit bir kadn olup karsnz. Buna da yreimiz el vermez. Dieri de sylediim tarzdr, ilkedir. Erkek pratiiyle kendini byle kantlarsa yryeceiz. Erkek-kadn ilikisi byle yapay deil, gereki olunca yrrsnz. Umarm bir daha bu tip ucuz laflarla beni de, kendinizi de kandrmazsnz; en nemlisi de, kimseye ilgi ve zemin konusu olmazsnz. Erkek hangi kadn kimliiyle kar karya olduunu bilsin. Kendisinin nasl olmas gerektiini de sizden renecektir. Bunlar temel kurallardr, mr boyu bal kalnmas gereken esaslardr. Biz bu kavgay da byle bir yaam iin veriyoruz. Keke sizi sevenleriniz olsayd, keke gerek llerle sizin de elinizi tutan olsayd, bundan sadece sevin duyardm, ama yoktur. Hepsi kadnn bana bela olmutur. Bir kadnn bana neden bela olaym? En byk yiitlik bela olmamaktr. Kadn biraz glendirsem sevin duyacam ve benim btn sevin kaynam da budur. nk kadn gelitiriyorum, bu beni sevince ve sevmeye yneltebilir diyorum. Bunun dnda l yoktur. Sizin iin de byle olmaldr. Kadnlnzn gcn ortaya koyun, ucuz savam vermeyin, bununla kesin kazanrsnz. Ama ok planl ve ok derli toplu olun, tavizkr olmayn, birbirinize, karnzdakine srekli ders verin. Kurtulua buradan gidilir. He.: nderliin YAJK (Yektya Azadya Jinn Kurdistan- Krdistan zgr Kadnlar Birlii) zerine yapt zmlemeler, en kapsaml zmlemelerdir. Bunlarn sonucunda eski kadnla yeni kadn arasnda bir ayrma olduu ortaya kt. Fakat hala kadnn eski zelliklerinin kendini dayatmas sz konusu. Hem yeniyi isteme, hem de yeninin nnde engel olma yaanyor. Bu net bir ekilde grld. Geleneksel kadnn direniini grebildik. Dier taraftan YAJKta bir ilerleme var. Bunu kadn da, erkek de fark ediyor. Bunun zerinde hesaplar yrtlmeye allyor. YAJKa ben sahip kacam, benim kadrolarm olacak, benim etrafmda rgtlenme olacak anlaylar var. - YAJKn sahibi zafer tanrasdr. Benim bile sahiplik edecek gcm yoktur. YAJKn sahibi benim diyen kadn tccardr. Her ey ticaret konusu olabilir, ama YAJK ticaret konusu olamaz. nk temelinde byk deerler, ate deerleri yatmaktadr. YAJK kendine kadro yaratma ve yetki sahas oluturma yeri deil, kolektif kadnn kimliinin gelime ocadr. Buna ilgisi olanlar katkda bulunurlarsa kabul edilir. Aksi halde ne erkek, ne kadn YAJK zerinde hesap yapabilir. YAJK konusunda hi kimsenin kendini aldatmamas gerekir. Kadnn YAJKa dayanarak erkei etkilemesi, erkein de YAJKa yklenmesi sonu vermez. Eski kadn kesinlikle kabul etmem. Eski kadnn can dmanym. Kadnslk en nefret ettiim eydir. Kadna bu kadar yer veriyorum. Ama onun naslna siz anlam vermelisiniz. Eski kadn sevmiyorum. nk sevgi ykselen yce deerlerle, yaatan, savatran, eitletiren ve gzelletiren deerlerle balantldr. Bunlar temsil edemiyorsanz neyinizi seveceim? Erkein de hibir baars yoktur, Allahn zavallsdr veya sadece kaba bir erkeklii var. Onu sevmek bir yana, yzne bakmak bile haramdr. Erkek sizi gz darda olan kadn durumuna getirmitir. irkin kadnn gz kamada olur. Bunlar kesinlikle anlamalsnz. Adam aresizse, baarya yklenmiyorsa onun zerine bol bol alayn; baka hibir ey yapamazsnz. Onun hali lmden beterdir. Erkekler sz konusu olduunda sadece zlyorum. Onlarla hi yaam olur mu? Onlara hi ilgi duyulur mu? Siz llerden medet umuyorsunuz. Her tr snfta kalm olanlardan koca aryorsunuz. Elli defa lm kabul edin, ama byle yollara dmeyin. Yeni kadn savam yeni lke savamdr, halk savamdr, hatta onun szl ifadesidir. Kendiniz konusunda yanlmayn. Bu halinizle sevmeniz ok zordur. Eer bir erkek Sizi ok seviyorum diyorsa, knz yerle bir etmek istiyordur. yle sevgi olmaz. Sevilebilmek g meselesidir, sevebilmek zafer meselesidir, irade meselesidir. l kiilikler ne yapabilir? Hep baarsz olmu kiiler birbirlerine ne verebilirler? Birbirini bataa ekmekten baka nereye gtrebilirler? yle olacana hi olmasn. Yaama, aka ve ycelie saygnz varsa, baz ilkelere ok titizlikle bal kalacaksnz. Bu lkede insanlar ok irkinletirilmi, sevilemez duruma getirilmitir. nk bir eyleri yoktur. nk ller. nk dmana en aalk bir ekilde hizmet etmekten veya -hizmetin de imkn yok- avare olmaktan baka hibir gelecekleri yoktur. Ben bu kiilikler iinde kimi seveceim? Sevemedim diye ayp m olur? Durumum bana byle emrediyor. Bana bile aldanmayn. nderdir, udur budur deyip beni popler klmayn. Ben zorbela kendini kurtarmaya alan birisiyim. Sandnz gibi grkemli bir erkek deilim. Ama iyi bir yolda olmaya altm da gryorsunuz. Anlaylym, paylamcym, zgrlkte kararlym, gzellik araysym. Tutumlarnz ve kiilikleriniz bu ilkelere gre yeterli olmay bilmelidir. Aksi halde bir yalanc olacanz unutmayn. Ayrca bunlar gryorsanz, iradenizi ortaya koyup en azndan yanllklara fazla geit vermezsiniz. Hem grmek, hem de gereklerini yapmamak ikiyzllktr. (...) Kendine sahip kmayan, her gn paralanp kurda kua yem olur. Bouna m rgtlenin diyoruz? Bouna m kiiliinizde cevap olabilecek yetenekleri aa karn diyoruz? Aksi halde tabii ki herkes sizi kullanr. Banza p sizi yerler. Sonuna kadar rgtl kiilikle bunlara cevap verin. rnein ilkeli olmak bir cevaptr, yoksa kadn bir mal gibi olur, herkes onu alarak kullanp satmak ister. Ama sonuta be para etmez bir mal durumuna da getirirler. Biz bunu amann savan veriyoruz. Sonuna kadar rgtl ve resmi ifadeyi yaamnzdan eksik etmeyin. Herhalde byk bir netlemeyi yaadnz. Bu kadar ak anlatmdan sonra halen mulak kaldn sylemek, ikide bir kendini dayatmak doru deildir. yi i yaptma inanyorum. En kt ey, deersiz birisi gibi kullanlmaktr. Bunu tmyle ykyoruz.

51

Deer kazanyorsunuz. Bunlar size yapacam en byk iyiliklerdir. G kazanyorsunuz, gzellik kazanyorsunuz. Bunlar ucuza satmayn. Eskiden Sahibim nereden kacak, beni kim alacak? diye sayklarken, bugn biraz daha g ve gzellik kazansanz, erkek etrafnzda drt dnmek zorunda kalr. Biz bunlar yaratyoruz. Bu az bir gelime deildir. Ama daha yapmanz gereken ok ey var. Bunlarn da llerini verdim. En gzeli, insann kendi kaderini kendi elleriyle izmesidir. En gzel yaam, kendi ellerimizle bizzat yourabileceimiz yaamdr. Bunun ans hepinizin nne konulmutur. Siz bunu takdir edemiyorsunuz. Bir kadn iin, kendi eliyle yaam rgtlemesi kadar gzel bir ey olamaz. Her trl iradenin esiri olmaktansa, kendi iradesiyle yaam ekillendirmek her eyden daha deerlidir. Bunlarn dnda herhangi bir hediye vermek mmkn deildir. nk en deerlisi budur. Bu, eski yaamdan farkl olmay arz eder. Eski yaam her eyiyle lanettir. Hakkn ve hukukunu arayan ve gerekletiren kiilik g gerektirir. irkinliklerle dolu olan yaam ne yapacam? Bana gerekli olan gzelliktir. Grkemlilii zorlayacam. Bir yaam olacaksa, onun byk onurunu yaayacam. Bunun dnda Btn yaamlar senin olsun denilse bile, buna bakmaya tenezzl etmeyeceim, etmiyorum. Benim iin ycelik ve grkemlilik gerekir. Her trl lanetli yaam, dmann bellettii her eyi tabii ki ykacaz. Bir yaam gerekletireceksek, kendi ellerimizle gerekletireceiz. Bunun iin diliniz ve iradeniz var. Bu sava bunun iin veriliyor. aresiz ve korkak kiiliklerle, yaam deerlerine sahip kmayanlarla benim hibir alveriim olamaz. Byk ball ve byk ak olmayan kadn ve erkekle benim hibir ilikim olamaz. Bu akla, bu byk kla bugne kadar geldik. Buna ilgi duyan erkek ve kadn meydana ksn. En gzeli, yiitler meydanna kmak ve boyunun lsn almaktr. Biz her zaman byle ktk ve byleyiz de. Bizim yiitlik tarzmz byledir. Buna e ve yolda olmak ve byk katkda bulunmak isteyen gereklerini yerine getirsin. Bu ok nettir. Baz anlaml ve kesinlemi deerlerle alay etmemek, bu deerleri mulaklatrmamak ve kimseyi bunlarla oynatmamak ok nemlidir. Gznzn ii bile olsa, buna ters dt m karp atabilmelisiniz. irkinletirene ve deer takdir etmeyene zemin sunmak ve frsat vermek bir yana, en sert karl vermelisiniz. Bunu gsterirseniz deerli olursunuz. Biz buna her yerde ve her zaman muhtacz. Tek kalsak da, byle insanlar ycelir ve ycelen insan da sonuna kadar ortak iradede birdir. Yrekler tektir ve onlar her zamanki gibi deerli yoldalardr. Sizi de hep yle grmeye alyoruz. Bu kesindir ve biraz da sonu almtr. Bunu inetmeyin, aranzda daha da anlaml ve egemen kln. Erkek gerekten erkek olacaksa, buna g getirsin. Kadn da kadn olacaksa, byle yiit kadn olsun. Biz bunu ortaya kardk. Bu byk bir kazanmdr ve en deerlisidir. nk bizleri btn ayplardan kurtaryor. Bunu savala daha da gelitiriyoruz. Kaybettiklerimizi byle kazanyoruz, bu en gzelidir. Herkesi buna aralm, herkesi buna uyduralm; bunlarla el ele yry byk gnl birlikteliiyle, yanltmadan, soyluca, eite ve zgrce yrmek isteyenlerle olalm. Taviz vermeyelim, baarsn kesinletirinceye dek sonuna kadar byk irade gc, akl gc olalm. Biz kadnla byle yryoruz. Kadnla yry artlarm bunlardr. Bu artlarla yrdm kadnlarla sonuna kadar gurur duyacaz, sonuna kadar onlar doru seveceiz. Bunlar da biraz kantlanmtr. Bizi doru anlayacaklar, sevecekler ve bu da zafere gtrecektir. 25 Mart 1997

YURTSEVERLN, TOPLUMSAL ELKLERN, SYASETN VE SAVAIN DAHA YOUNLAMI VE NCELM BR GERE OLARAK KADIN SAVAIMI PKK, kendi tarzna zg olarak ok snrl anlay ve abalarla devrimci gereini ve tarzn gelitirirken, bunun daha zgn bir ifadesi olarak kadn devrimine de gittike artan bir ilgiyle ynelmitir. Anlay ve pratikleme dzeyini gelitirmeye zen gstermi, birok yaratc yaklam ve zgn tarzla sorunu ele almtr. Gerek tarihte, gerekse toplumumuzda kadn tamamen yaamn, dolaysyla bilincin dna itilmitir. En arpk, yaam deil de yaamla elien ne varsa, yine sava deil savan zyle elien ne varsa, moral deerler olarak da namus deil namussuzluk temelinde ne varsa, hepsi ters yz edilmi bir biimde kadn somutuna indirgenmitir. Yani tmyle tarihten olma, topraktan olma, zgrlkten olma derinletirilmi olarak karmza kyor. zmlenmesi en zor elikiler alan olarak kadn, yaamn belals olmaktan tutun altndan klamaz sorunlaryla ve dmzn belki de en temel bir ifadesi olarak yalnz toplumda deil, partimiz iinde de kendisini dayatmtr. Bu aprak gereklii zme tabi tutmak isteyiimiz doru bir yaklamdr. Bunu zmeden daha ileri gelimeleri yakalamann zorluklar ve yanlglarnn kkl olaca aktr. zm ad altndaki yaklamlarmzn da genellikle doru olmasyla birlikte, daha zmn balangcn ifade ettiimizi ve kadn devrimi ile kadn savamnn daha cretli bir biimde ilerletilmesi gerektiini kabul etmi, kavram ve giderek kararlatrm bulunuyoruz. Bu, phesiz temel sosyolojik bir sorun olmakla birlikte, bunu devrimsel gelimemizle balantl olarak ele almay esas aldk. zellikle sosyal geriliin siyasal ve askeri dzeye olduka yansmas, en arpk oportnist yaklamlarn ve hatta savatan kopmann bir arac olarak kadn etrafndaki ilikilerin neredeyse bizi tasfiye etme noktasna getirmesi, sorunu ok daha derin ve kkl ele almamz art klmtr. Tarihten gnmze kadar ana topraklarn yitirilii ve yurtseverliin hi gelimeyii, tersi bir biimde erkein kadna balan byk bir tehlike tekil etmektedir. Derin tarihi bilinten ve tm toplumsal amalardan uzaklaan birey, zellikle erkek ve onun tmyle hakimiyeti altndaki kadn, cinsel gdy adeta ar toplumsal bir hastalk biiminde mthi bir drme arac olarak yaamaya koyulmu veya koydurulmutur. Bununla yce amalar ve erdemlerin, zellikle siyasal ve askeri boyutlu kiiliklerin geliimi tmyle durdurulmutur. Bunun yerine gittike daralan, amasz klnan ve baa bela olmann eiine kadar getirilen

YAJK II. Ortadou Konferans Al Konumas

52

dkn cins yaklamlar gelitirilmitir. Eer bu almazsa, en kk bir gelimenin yaratlamayacan, hatta boulup kalma gibi bir durumun da esasta bu zmszlkten kaynaklanacan derinden kavram bulunuyoruz. Toplumsal dzeyin d en ak, gizli kapakl ve ar bir biimde kadna indirgenmi oluyor. Tm bakaldr gereklerinde olduu gibi, bizim gerekliimizde de erkek ne kadar yenilmise o kadar kadnla olmaya alm, kadnla soyunu srdreceini sanmtr. Bu, bir felsefe haline gelmitir. Ulusal, toplumsal, siyasal, askeri ve kltrel olarak soyunu yceltmeyen ve gelitirmeyen Krt erkei ve ona dayanan Krt kadn, korkun bir fiziki soy srme felsefesine veya felsefesizliine kapaklanyor. Yaamn ancak bununla mmkn olacana kendini mthi inandryor ve bunun etrafnda da tam bir ahlk uyduruyor. Tabii burada siyasal ve anlaml sosyal amalar durduruluyor. Her eyleri zrriyet veya ailecilik oluyor. Bu bir ksrdng olduu iin de sonucu korkun bir dtr. ok kalitesiz insanlar, ilikiler ve irkinlemeler bir ucube gibi kendisini karsna karyor. Sonuta bu aileyi, ilikiyi, cinsi ve cinsellii kurtarmak iin btn enerjilerini buraya hapsetmeye koyuluyorlar. Bu da tarihin, ana topraklarn tmyle ulusal ve toplumsal amalarn dna savrulmay beraberinde getiriyor. Bir delilik rnei olarak, szm ona aile kurtuluuluunu esas alarak, her eyin en yce, en anlaml ve ada insann asla vazgeemeyecei ne kadar deer varsa hi birisine ilgi bile gsterilmemektedir. Yine ada dnyann tarihle ilgili yce bulduu ne varsa ona tmyle gzn ve yreini kapatma, daha da kts kendi yaptnn daha fazla yaanmaya deer olduunu sanma ve buna da kendini derinden kandrarak inandrma durumu yaanmaktadr. Bylece her bireye ve aileye iliklerine kadar iflas yaatma ve daha da kts bunu partimizin iine tarma, partilemeyi gizli veya ak bu izgide durdurma yaanmtr. zellikle parti gc gelitike, bu gc de arkasna alarak, bu temelde kendini yaatabilecei sevdasna kaplmtr. G elde etmenin kendini yaatma olduu sanlm, buna da gdlerin gz karalyla yaklalnca iin iinden klamaz duruma dlmtr. En yce deerlerimiz bir rpda harcanrken, arkasna bakp Ne yapyorum diyecek drstlk ve onur gsterilmemitir. Mthi bir duygusallk, gdsellik ve onun da iinden klamaz bir biimi geliiyor. Bir yandan rgt kurallar ve amalar kendisini hakim klmaya alrken, dier yandan bireyin gdsellii, iinden klamaz psikolojisi ve ruhsal atmosferi kendini dayatmaktadr. Parampara edilmi kiilikle, en temel hayati grevler karsnda oral olmamayla, bitip tkenmeyle, kamayla partinin btn savam alanlarn tehdit eder duruma gelinmitir. Sorun bu kadar arlatrlmtr. Eer yksek bir zm gc ve iradesi gsterilemezse, tarihimizde olduu gibi PKKnin iinde de en kt bir yenilgiye zemin olma yaanabilir. Bu potansiyel tehlike gemi olmamakla birlikte, kendini dntrememi bireyler yn olarak partiyi halen olduka tehdit etmesi sz konusudur. Kendini biraz gl sanan, kendini zaten hzla dayatyor ve bir gnlk ingene paal iin her eyi yakmaya hazrdr. Dierleri de potansiyel tehlike olarak frsat kolluyor. Sonu, Krt kmaz bir kez daha bizi olduka tehdit ediyor. Bu ynl bir younlama ve zmlenme srecini uzun sreden beridir bata kendimize olmak zere herkese yaatmaya alyoruz. Her eyiyle tersyz edilmi gereklii kendi ayaklar zerine oturtmak iin, tam bir devrimci tarz yakalamaya almaktan baka are bulamadk. Snfsal bask ve smrnn daha horlanm bir biimi olarak kadnn karlam hor gereklii karsnda, bundan daha beter durumunun bir kader gibi, klelik zinciri gibi Krt erkeinin her tarafna taklm olduunu grdk. Bu erkeimizin neredeyse kanserli bir hasta gibi, kadndan daha beter karlam olmas gerei karmza kt. Bitik erkek, kaba cinsellik snrlarndan teye bir adm atamyor. Bu erkek siyasete, dnceye, pratie biraz daha ynelmek yerine, kendini yaamn en darack snrnda durdurmu bulunuyor. zellikle parti gereimizde kadro sramasnn yaplamaynda bu gizli psikolojinin olduka etkili olduu ortaya kyor. Hatta kadn konusunda zgrle daha cesaretli yaklam sz konusuyken bunu kendine yedirememesi, burada kendini kantlamak iin dman ve temel grevleri bir tarafa brakmas, szm ona klasik namusunu veya devrimcilik asndan da namussuzluunu konuturmak istemesi bizim iin ar sorunlar tekil ediyor. Bunlar kendini yere atma anlamna geliyor. Tam bir ucuz cins, duygu batakl, kendini dizginlerden boaltm ve kreltmi olarak problem yn gibi dayatyor ve Gel de iin iinden k diyor. Devrim, ak dzeyinde tutku gerektirir ve baz deerlerin mthi sevilmesini art klar. Bunlarn banda az ok tarih bilincine sahip olma, tarihi deerleri harabeler haline gelmi olsa da deerlerinden byk etkilenme ve yurtseverlie derinden balanma bizim amzdan en nemli sorunlardr. Bitip tkenmi yaam konusunda da kendimizi tmyle zgrlk umuduna yatrmaya, bunlar her eyin nne koymaya, ne kadar zorlansak da kendimizi btnyle bu deerlerin savamna adamaya ve ncelii buna vermeye altk. nderlik gereimizin en temel uralarndan birisi de bu deerler zerindeki bilin yoksunluunu, irade dn ve kiiliin paralanmasn ap bilinci, iradeyi ve sistematiklii gelitirmeyi her eyin nne koymak ve kadro yapsn buna yneltmektir. Fakat burada balanlarn szck dzeyinde kald, bilinte, ruhta ve esasta yaanmad grld. Vatanszl, toprakszl, zgrlkten yoksunluu o kck, darack dnyalar iinde lafla kabul ettiler ve balanmay incir ekirdeinden ibaret sayma gibi kk amal yaam lakrdlarna takldlar. Belki bu grnte ar bir sorun tekil etmiyor, ama devrimcinin ufku bu noktaya getirildii iin, byk deerlere ballk laf dzeyinde kalyor. Bu kk ey, bir kanser uru gibi o kii iinde btn dlerin mikrobu olarak yrei ve beyni srekli istila eder. Sonuta o kii kadro yapmza da hakim olan bu hastal bir kadermi gibi herkesi ona tutsak ederek yaatr. Dk amal yaam tarzn darack gdlere balam, sigara dumanna, kaba anlamda mideye ve cinsi gdye ok ucuzundan balanm ve bunu bir devrimle kendi iinde aamam kiinin yce bir kadro haline gelmesi mmkn deildir. zerinde ne kadar duruyorsak, lafazanlk dzeyi da o kadar geliiyor, ama znde kk amal ve hastalkl deerlerini yani mikroplarn yaamaya byk zen gsteriyorlar. Yaadmz sorunlar bir boyutuyla byle dile getirmek mmkndr. Bu noktada son dnemde Krdistandaki kadnn zgrlk dzeyini YAJK ad altnda gelitirmeyi, esas olarak bir zm yakalayabiliriz diye dndk. Hem bilimsel hem moral deer olarak YAJK zmlemeleri aslnda hayatidir ve tamamen siyasal ve askeri kmaz amak iindir. Siyasal ve askeri dzeydeki bilin zayfln amak kadar, irade, tutku ve ufuktan yoksunluu amak iin de YAJK denilen silah gelitirmeye alyoruz. Aslnda bu zgn bir silahtr. Ama nemli bir devrimsel aamada mutlaka kullanlmas gereken bir silah oluyor. Burada gerek bir devrim yrtlecektir. Aklanmaya alld, gibi madem ki d ok nemli bir hastalktr, tm mikroplar buradan kapyor, o zaman YAJK ayn zamanda bunun tedavi arac oluyor. Ne pahasna olursa olsun, bilimsel olarak bu bir tespittir, bu bir moraldir, bir felsefedir. Herkesin bu kt hastalktan kurtulmas iin, giderek askeri ve siyasal deer younluu olarak da roln oynayacaktr. ok ac ekilecekmi, nice savalara yol aacakm, bu temelde ihanetler, kalar ve kahramanlklar olacakm, bunlar bir yerde

53

kanlmazdr. Her savata bunlara yer vardr, burada da olacaktr. Kald ki, iin yaamla ilgili boyutu vardr. Yaamaya deer snrlar yakalamak iin de burada ok kkl bir ura vermek gerekiyor. Btn veriler, mevcut statko iindeki yaamn yaama en byk hakaret olduunu gstermektedir. Kadn-erkek yaklamlarnda -ister e, ister daha deiik ilgiler dzeyinde olsun- tam bir felaketin geerli olduu grlmektedir. Bu da bize, yaam saygl hale getirmek ve gzel klmak iin ciddi bir savan verilmesi gerektiini gstermektedir. Doru drst kendini tamamlayamam bir bireyin, tarihte ve gnmzde en aprak bir biimde iinde boulmu olduu bir konumda bulunurken kendisini zgr ve yaamsal klacan sanmas kendini aldatmaktan ibarettir. Dnyada bile bunun byk bir problem olduu tartlrken, gelimi uluslarda bile zmler zerine ok snrl abalar sz konusuyken, bizimki kadar mthi drlm bir toplumda erkein kendini normal bir erkek, kadnn da kendini yaanmaya uygun bir kadn olduunu sanmas byk bir gaflettir. Bunu arpc bir biimde tespit etmi bulunuyoruz. Burada iin ok ilgin bir yn de soy srdrmenin toplumsal amala, yine siyasal ve askeri gle, topran kurtuluuyla ve toplumsal zgrln elde ediliiyle balants ok akken, bunlar tamamen bir tarafa brakma ve bu deerlere kar kendini kapatmann yaanmasdr. Dier yandan zrriyeti srdrmenin ok daraltlm cinsi yaklamlarla mmkn olacana kendini inandrma, bir hastalk gibi bundan vazgememe sz konusudur. Bu mthi bir eliki oluyor. ki byk felsefe, iki byk yaam, iki byk sava kar karya geliyor. yle bireyler var ki gzn ayor, deerlerin zerine kapaklanyor. Kendini z ama temelinde korumay ve bunu biraz olsun yetkinletirmeyi ikence sayyor. En benim diyen eski militanlarmz bile hendei bir trl atlamayan deve gibi bu snrda aklp kalyor. Bu felsefeye bir darbe indirmem gerektii aktr. Bir halk soyunun bu snrda kendine bu kadar hakaret etmeye hakknn olmadn tarih adna, devrim ilkeleri adna benimsemek, devrimci olma iddiasnda olan bizler iin, zellikle benim iin her eyden nce gelir. Btn yce amalara kendisini kapatm, hatta gncel maddi yaam da neredeyse tketmi, toptan bir isizlik ve serserilik dnyasna kula atm ve son derece dm bireyler olarak kadnl erkekli sefaleti grmemek, grp de derinden sarslmamak mmkn deildir. Bunun nedenlerine inmenin ve en nemlisi de zm yoluna koymaya almann en temel devrimci grev olarak karmza kaca aktr. Bunu uzun sre politik bir yntem olarak idarecilikle atrmaya altk. Ama insan doasdr, yine de toplumun kadnl erkekli nitelii, toplumsal kuruluta ailenin ilkel komnal dzenden gnmze kadar belli bir kurum olarak srekli gelimesi gz ard edilemez. Genel anlamda bu, gz ard edilen bir kurum deildir. Ama bizdeki ekillenii tam bir tuzak biimini ald iin, zgn yaklam ve devrimci tarz mutlaka ortaya karp uygulamamz gerektiriyor. Bu olmadan, zellikle kadrolamann geri dzeyi ap da ama yceliine ve iradeye daha deerli ki, bunlar amatr- balanmas mmkn olmuyor. En eski kadrolarmzn gzleri adeta arkadadr, Ne olacak benim yaamm? diyor. Bazlar bunu ok ak sylerken, bazlar da gizliden gizliye yayor. nderlik gerei bunlar olduka dikkatle ele alyor, tespit ediyor ve bireyi byle zlebilecek noktaya getiriyor. Bu felsefeyi o bireyde ldrme ve yeni felsefenin gereini o bireyin diline, beynine ve yreine yerletirme savamna byk bir dikkat ve ustalkla deer veriyor ve bu belli bir gelimeye yol ayor. Bu olmadan genel bir siyasal devrim acaba mmkn olamaz m diye bir soru da sorulabilir. Kendi tarih gereimize baktmzda mmkn olmayaca ortaya kyor. Halen varolan nderlikler, hainlerin nderlikleridir. Daha da derinletirir ve zerine gidersem, bunlar iflasn en temel nedeni olan ailecilik etrafndaki nderliklerdir; en hainler, en ibirlikiler, iimizdeki en tehlikeli kadrolar bu snrlar dahilinde ortaya kyor. Demek ki, bu almadan kurtulua yrmek mmkn deildir. Hayat da bunun byle olduunu gsteriyor. Toplumsal ve gncel gerekliimiz, hatta szm ona rgtler, onlarn siyasetleri ve savalar da bunu ok ak gsteriyor. Hatta partimiz iindeki savamda da bu ok arpc bir biimde kendini oktandr ortaya karm bulunuyor. ki felsefeye dayal olarak iki siyaset var demeyeceim, birisinde siyaset yoktur; irade var demeyeceim, nk irade de yoktur. ok gdk, mthi duygusalla boulmu ve tmyle kendini kurtarmaya alan iflah olmaz bir gereklikle, ilke dzeyinde ok zorlansa da, ona kar ama yceliini ve bunun siyasete dkln salamaya alan bir nderlik gereinin ana hatlar kendisini gsterirken, YAJK ad altndaki younlama da biraz daha somut, ok tarihi, tarihi olduu kadar gncel, sosyal tm tutuculuklar ykmak kadar siyasal ve askeri iradeleri gelitirmek iin bir are olarak dnlyor. Artk burada zmlenen, yeniden dnceye, iradeye ve gce balanan sadece kadn olmuyor, daha ok erkei zmek iin buna gereksinim duyuluyor. Bu ara, genel kar-koca ilikisini yok etmek iin gelitirilmeye allyor. Sava youn ve ince bir biimde burada grlmek isteniyor, burada verilme gerei duyuluyor. phesiz burada savala birlikte yeni yaamn ipular ve gzenekleri de ortaya karlyor. u ok aktr: Verili kadn ve erkek tam bir beladr, yaamsallk anlamnda kleliin alar iine taklmtr ve bu aslnda moral olarak da irkinlii, srekli ruhun boaln ve moralin dn getiriyor ve irkin bireyi karmza karyor. irkin birey, sadece fiziki anlamda irkin deildir, dili ve duygular da irkindir ve herhangi bir gzellik arz etmesi mmkn deildir. Burada sadece cins anlamndaki irkinlikten de bahsetmiyorum. Kadn beenen bir erkei veya erkein beenebilecei bir kadn ortaya karma anlamnda da belirtmiyorum. ok genel bir kavram olarak zmlenememesi halinde, her dzeye yansyan bir irkinlik sz konusu olacaktr. Bu bizde ok gelimitir. Buna savan bir ifadesi olarak baktmda neredeyse bouluyorum. Toplum adna o kadar byk bir sava stlenmeme ramen, bu irkinlikler an nasl paralayacam diye her gn kendime adeta yeni bir sava hamlesi yaptryorum. lgintir, ama savan moral dzeyi de, estetik dzeyi de kendini bana olduka dayatyor. Toplumu bir tarafa brakalm, devrimin yani yaamn militanlar da bombotur. Neyi arzuladklar, neyi gzel grdkleri, ne uruna kendilerini adadklar bile belli deildir. Bu ok ar bir dayatmadr ve marjinal bir dzeyi ifade ediyor. Yani ne kledir ne zgrdr, ne gzeldir ne irkindir, ne iradedir ne deildir, ara yerde skm kalm bireyin kendisini bize ok tehlikeli dayatmasdr. nderlik gereinde yaama olgusu nemlidir. rnein dmanmz bile bana vururken, Ben ok muhtacm, bir akl tana bile muhtacm diyor. Sizin bir akl tana bile ilgi gstermeyiinizden tr, o dman deerli bulurken sizi deersiz buluyorum. En son dmana kaan kiinin (emdin Sakk) kimliine baktmda, bu tip her eyi ele geirmeye alan biriydi diyebilirim. Bunun iin dmana son olarak syledii Beni ldrmeyin de ne yaparsanz yapn cmlesi beni etkiledi; bu cmle beni dman vursun ve yaasn, tasfiyeci ele geirsin ve yaasn, ama yaama ilgisiz kalanlar ve saygsz yaklaanlar yaamasn sonucuna gtryor. nk egemenlerin diliyle de olsa, yaam ele geirmek, ilgisiz kalmaktan ve saygsz yaklamaktan daha ilgi

54

ekicidir. Ama dman zgr yaam uruna ortaya koyduumuz her eye saldrrken, yaam bir sigara dumanndan ibaret grenler, yaama hi ilgisi olmayanlar bunu hi anlamak istemiyorlar. Tasfiyecilik bir hrsz olmu, her eyi ele geirmeye alyor; bunlar cann veriyorlar, lyorlar, ama hakkn aramyorlar, sormuyorlar bile. Buradaki tehlikeyi zmek zorundayz. Bunun iin neden biz byleyiz sorusuna mutlaka cevap vermek gerekiyor. Yani bir kemie raz olmann, yaam bir sigara dumanndan ibaret sayp en altta olmann, en dk olmann ve krntlarla geinmenin byk bir su tekil ettii aktr. Bir de buna yol aanlar, yaam hakkn arpc bir biimde kullanamayanlar karsnda yaamak istiyorsanz, sava gcn ortaya karacaksnz. Tasfiyeci hrsz ok rgtl, disiplinli ve tetikte zerinize geliyor, siz ise kocakar gibi kendinizi tmyle teslim ederek efendinden yaam talep ediyorsunuz. Bu ok hakir grlmesi gereken bir kiiliktir ve son dnemlerde bu kiilik zerine olduka younlam bulunuyorum. Bu kiiliklerin erkeklii de kadnl da yerin dibine batsn. Dmann bunlar alp istedii gibi kullanmasnn bir anlam vardr; fakat kendini savunamayan ve devrimci szcn azna alp onun gereklerinden haberi olmayan bireyin anlam yoktur. Partimiz mthi bir zgrlk partisidir. Ama bu tip, partinin yaamnda ne anlam ifade ettiini anlamak istemiyor. Dman karsndaki kemik araycln parti iinde de bir siyaset haline getiriyor. Bir birey beter bir kocakarnn, hatta kadn ve erkek boyutunda bir dknn kendini savunma gcn bile gsteremiyorsa, kendini sunarken bunun karlnn ne olacan, erkek bir dknlk peindeyken bunun karlnn ne olaca sorusunu gz nne getirmiyorsa, bu bireyi parampara etmeniz gerekir. Niin bylesin? Devrime ve onun partisine byle izah bile mmkn olmayan bir duruu neden dayatyorsun? Dmann kadar yaam hakkn niye aramyorsun? Dmann kapsndaki kemik araycln ve hrsz karsndaki irkin zavallln bu parti iinde neden srarla srdryorsun? diyeceksiniz. Toplumsal dzey bir maaa krk takla atmadr; buna karlk dmann ajanl da olsa, o bir dzeydir, kapclk da hakeza yledir. Ama bunlarn hepsi en azndan moral ve ahlki adan bir d ifade ederler; maddi ve siyasal adan da hibir karl yoktur. Fakat daha tehlikeli olan, bunun yansmasn parti iinde srdrmektir. YAJK irkinletirilmi Yaam Gzelletirmek in Vazgeilmezdir En byk silahnzn ilgisizlik ve iradesizlik olduunu ok iyi biliyorsunuz. Bunun da ne kadar ar bir su olduunu artk grmek gerekiyor. Tam bir karmaay yaadnz kesindir. Neden sizi yenmek isteyen gler kadar olsun hakknz olan deerler zerine dnemiyorsunuz? Neden onlar kadar rgtlenemiyorsunuz? Gl olmay neden istemiyorsunuz? Glenme ad altnda partiyi gten drme dmann iidir. Neden buna bu kadar alet oluyorsunuz? Kadn zgrlk iin geldii halde bir dayatmayla kar karyadr. Neden zgrle saygl olamyorsunuz? Yaam iinden klamaz hale gelmiken, neden bunu kader diye belliyorsunuz? Neden hep alyorsunuz? Neden ucuz duygularn, partiyi allak bullak eden sahte, kirli ve ieriksiz yaamn srarla zemini oluyorsunuz? Btn bunlarn zm yolu bulunmak zorundadr. Bu deerlendirme abartma deildir, yaamda ortaya kmtr. Bir hrsz bir gnde en benim diyen kadn bir hi karlnda gasp etmi, ardndan kullanp atmtr. Bu ciddi bir sorundur. Bu soruna eilmeyen kadn, bir dknden daha ktdr. Saflarmzda bylesi kiilikler ynla varsa, zerinde ciddi ciddi dnp zme gitmek gerekir. Erkek szm ona namusluyum diyor; ama bir hrsz btn deerleri allak bullak ettiinde onlar da ona zeniyorlarsa, akirtleri gibi srann kendilerine gelmesini bekliyorlarsa, onlar da kerhanecinin kerhaneci erkekleridir ve nitekim bunlarn saysnn hi de az olmad ortaya kmtr. Daha da kts, bunlar bu ite istedikleri sonu almadklarnda, tam bir kargaay partimizin btn deerlerine dayatma cretini gstermilerdir. Bunlar sosyolojik ve siyasal anlamda da daha derinliine anlatma gereini duyuyorum. Toplum bu deyimleri ahlki olarak kullanr; benim bu deyimleri siyasal ve sosyolojik anlamda gelitirdiimi bilmeniz gerekir. Bu kavramlarn siyasal ve sosyolojik boyutlarn, yine ordulama zerindeki etkilerini dnmeniz arttr. Ancak bir dkn olarak kalnabilir, baka eye gcmz yetmez anlayn bana dayatamazsnz. Bu, benim iin ar bir hakarettir. Bu, aslnda yaam da deildir. Bunda srar etmenin anlam nedir? Genelev gereklii nedir? Genelde toplumlarda, tarihte ve gnmzde de bizde, erkek boyutlu olarak egemenler bir yandan zellikle kadn zerindeki hakimiyetlerini srekli gelitirmekle birlikte asilzadelie ve soylulua doru geliim gsterirken, te yandan kendi soyluluklar orannda bir asil kadn ve erkek gelitirmilerdir. Bask ve smrlerinin bir sonucu olarak, toplumun tmnn klelikten serflie ve gnmzde de proletaryann geliimine kadar -ounluu sembolik olarak geneleve gitmilerdir-, zel evler genelevler haline getirilmitir. rnein u anda Trkiye toplumunda yaplan aratrmalar, ailelerin en az te birinin zel genelevler haline getirildiini gstermektir. Bana gre btn zel evlerin de genelevlerden fark kalmamtr. Sosyolojik olarak belirtiyorum: D anlamnda, amaszlk anlamnda bir kadnn kendini krk erkee satmasyla, bir erkee krk defa satmas ayndr. Zaten erkek daha da fahiedir. nk kadn iin belki sutur, ama erkein bu ynl zgrl vardr. Bu anlamda iinden klamaz bir durum yaratlmtr. Bu bizde katmerlidir. Emperyalist, smrgeci ve ibirliki hakimiyetin altnda daha da dm bir dzey gelimi ve bu her eyi silip sprmtr. En kts de bu bir lde partimizin iine de bulat. YAJK silahn gelitirirken, byle bir intikam duygusunu da gz nne getirdik. Sizin ne kadar ciddi ve iddial olduunuzu bilemem, zorla sizden isteyemem de, ama kendim bir sava verme gereini duydum. Bir sosyalist erkek olarak, kendime ben ve kadn, ben ve yaam, ben ve zgrlk, ben ve cins, ben ve cinsellik ne olabilir, nasl olmal sorularn sordum. Bunu byk zgrlk ne anlama gelmeli biiminde zdm. Devrime yapabileceim hizmetlerden birisi de bu alan zmemdir. Toplumun btn dayatmalarn hi ciddiye almayacam dedim. Ailemin yan sra, tm toplumun ister mkemmel isterse tamamen dm olan yanlarn kabul etmem mmkn deildi. Ama mevcut erkeklii, kadnl ve aileyi ciddiye almam gerekir. nk sonular ok tehlikelidir, sfrdan daha iflas etmi bir durum var. Her eyi alyor, ama hibir ey vermiyor. Buna are bulmalym. Yntemin tamamen devrimci olmas iyi anlalmaldr. Unutmayn ki, psikolojik ve moral dzeyinizle aslnda klasik bir erkek ve kadnsnz. Bu almadka, zgrlk boyutuna ynelmek mmkn olmayacaktr. unu karlatraym, bunu kocalatraym dedike, kesinlikle sizden hayr gelmez. zellikle yetki sahibi olduka ve bylesine kendinizi dayatmay esas aldka, bir kat fazlasyla klasik toplumu retmekten teye bir yere varamazsnz. Aslnda reformist yaklam da demeyeceim, zmlenmemi kiiliklerinizle son derece tutucu ve frsat bulduka dayatmac, tehlikeli kadn ve erkei oynamaktan geri durmayacaksnz. nk namus anlaynz, moral anlaynz temelde gizli ve etkindir. Zaten felsefesi siyasal amal bir younlamanz yok denecek kadar azdr. Gzel yaamn kavram ve

55

uygulamalarndan da olduka habersizsiniz. Cinsel gdy bir d arac olmaktan karp bir ycelmeye dntrmekten, siyasal, kltrel ve sanatsal boyutlara gre ele almaktan da olduka yoksunsunuz. Dolaysyla meru ve gayri meru, gizli ve ak tm iliki tarzlarnzn varaca nokta, devrimcilikten ve zgrlkten de teye, rgt amacndan ve kuralndan uzaklatrr; ordu zellikle askeri orduysa daha da tehlikeli bir biimde ilemezliine yol aar. Sapmalar biiminde kendisini dayatan bir durumu, yine zgr yaam kemiren ve onun mmkn olmadn davranlaryla gstermek ister gibi bir durumu yaatmaktan, egemenlerin drd dzeyi marifetmi gibi dknce dayatmaktan teye bir durumu arz etmeyeceksiniz. Bu da byk bir tehlikedir. Aslnda bu, felsefeden ve siyasetten yoksunluun dier bir biimidir. Bunu yapmack davranlar ve ilikilerle kapatmaya alyorsunuz, ama ben hemen bunlar yakalyorum. Dedikodu dzeyini amayan bir iliki dzeyiniz var. Daha iyi anlayabilmeniz iin nderlik gereinde kendimi yorumlamaya alyorum. rnein ben hi de kolay beenemiyorum. Sizin beeni llerinize bakyorum; bunlar yzde doksan dokuz frsat bulduklarnda birbirlerini duyguda ve dncede yok edip alr kaarlar diyorum. nk ama byklne ve irade keskinliine sahip deilsiniz. Bu tip kadrodan da hayr gelmez. Bu yaa gelmi bir erkek kendine gre ilkelidir, siyaset ve askerlik anlamnda birok abann sorumlusudur; kadn boyutunda da yaklamlar byle geliiyor. Bir de ulusal dzeyi ifade ediyoruz, snfsal ve hatta insani dzeyi de evrensel anlamda dikkate almazlk edemeyiz. Vicdanl olduum ve dzenlerin ki, bu dzen gnmzn emperyalist kapitalizmidir- dayatmalarna kar en azndan kukulu olmak kadar toplumumuzun oktan iflas etmi deer yarglarna da kendimi kle etmeyeceim ortadadr. Nasl bir yaam, nasl bir kadn ve erkek sorularn her gn kendime sorun yapyorum. Siyaset, sava ve rgt ilerinin yannda bir de bu ile urayorum. Geldiim nokta budur. Nereden baklrsa baklsn, sava son tahlilde lmek iin deil yaamak iindir; irkin yaam gzel yaama, fakir yaam zengin bir yaama, ok yoksullatrlm bir toplumu zengin bir topluma dntrmek iindir. Bu anlamda ok irkin erkekle ve kadnla yaam olmaz. Duygular ve dnceleri olmayann kiilii yoksuldur. Yoksul kiinin de fazla bir sevgi deeri yoktur. nk hep yalvarr; en ilkel dzeyde bir mide savasdr. Ben mide savamn kmsemiyorum, ama mide sava, yani kk amal yaamak zldr, kleliktir ve bunun vlecek hibir yan yoktur. nk sonuta midenin de o felsefeyle doyurulamayaca aktr. Burada u sonucu karmanz artk kanlmazdr: nderlik neden byle yapyor da, biz bundan uzak durma hakkn kendimize nasl tanyoruz? O sizin geriliiniz, hatta kar devrimciliinizdir. Bu konuda olduka etkili ve yetkili bir kiiyim. rnein sradan bir kiinin, kadnn veya gen kzn karsna irkin tarzda kma cesareti gstermediim aktr. Korkak olduum iin deil, bir devrimcinin moral ve estetik ifadesi olarak bunu kendime yediremediimden kamyorum. Buna karlk ounuzun iliki mantnda kaba gce dayanma var. Bu da hakim erkein yzyllardan beri uygulad bir tarzdr. Hibir moral ve estetik deeri gz nne getirmeden, parasna ve gcne dayanp kadn alp kullanmak ister. Bu da benim iin bir hakarettir. Kald ki, sosyalist bir kiilik olarak buna tmyle kendimi kapatmam gerekir, ama bu da yetmiyor. Gzellik bir sanattr. Bir sosyalistin bu boyutu da gelitirmesi arttr. Aksi halde hakim egemen smrc snflarn tarzna doru yuvarlanr. Bir birey bunu salayamazsa, sosyalist bir kiilii yakalayamazsa, daha da kts boyun emeye altrlm kadn kabul ederse, bu onu tehdit eder. Yine bir zgrlk kiilii olarak, kadnn yzyllardan beri altrlm olduu boyun emecilii, ilkesiz ve gsz yaklam beni de tehdit eder. Kendimi buna kar nasl koruyacam? nderlik burada ilgin bir konumu yayor. Bir yandan erkein gcnn ok stnde bir gc kazanyor, dier yandan mthi zayf kadnn gerei karsnda mcadeleyle kendini buluyor. Bu byk bir elikidir ve bu elikiyi nasl aacam? Bir yandan hakim erkeklii ldrerek, dier yandan da dkn, bal ve uydu kadn aarak bu elikiyi zeceim. Her ikisi de gerekten ok byk bir sava gerektiriyor. YAJK hikyesinin bir dier nedeni de budur. Yani birey olarak da kendi yaam hakkm kullanmak iin, dm kadn glendirmekten baka bir arem yoktur. Tam da bu noktada hrsz, hakim ve alagelmi erkein bir rahatszl ortaya kyor. Glenen kadndan korkuluyor. Bu bal bana ilkelerimize terstir, ama hepinizde hakim olan da budur. Sosyalizme ve nderlik gereimize gre, gl kadn olumadan gelitirilecek her iliki tehlikelidir. liki esasta askeri, siyasal ve rgtsel boyutlu olmaktan teye bir anlama sahip olamaz. ok zel, ok alagelmi gizli yntemlerle ilikiye boyut kazandrrsanz dersiniz. nk toplumsal gerekliimizin darboaznda boulma adeta bir felsefedir, kendine gre bir tanr veya btn tanrlarn ld bir noktadr. Yani imanszlk, dinsizlik, akszlk, sevgisizlik, iradesizlik ve amaszlk gibi bir durumu yayorsunuz. Bunun sonucu szden anlamayan, kendini ok kolay lmekten bile kurtaramayan kiilikleriniz oluyor. lkesindedir, ama doaya ilikin sevgisi bile gelimemitir. Yan banda yoldalar var, kzlar var, ama onlar yk gibi gryor, her an ldrlmeyle kar karya brakyor. lgi dzeyleri bunu amyor. Bu byk bir tehlikedir. Sizin benim yaadm elikiler gibi elikileriniz olmayabilir. Ama elikilerle boumadan da gelime olmaz. Hazra konma, hrszn ve dmann iidir. yle yaparsanz dman olursunuz. Nitekim dman olanlar da az deildir. Bu ynl gelitirdiimiz zm silahn ve kurtulu aralarn gcnzn ok stnde grebilirsiniz. Siz Bu art deil veya Baka trls de olabilir diyebilirsiniz. Toplumda olduu gibi geici olarak kadnl-erkekli yaam srdrelim, parti buna alabildiine ortam ak tutsun diyen arkadalarmz da az deildir. Aka sylenmese de, eilimi byle olanlar var. Ama bu noktada tuzak var, bu tuza aamazsanz geliemeyeceksiniz. Hrsz ortaya kt, her trl provokatr bu noktada kendini dayatt. Yzlerce kadn ve erkek yllarca birlikte savat, ama sonuta en haince durumlara girmekten kendilerini alkoyamadlar. Bu zm deil, zmszlk ve hatta biti tarzdr. O zaman ne olacak? Yksek zme gelemiyorsunuz. Burada beni de zor bir kararla kar karya brakyorsunuz. Ben kararm sizin gizli eilimlerinize gre mi, yoksa kendi cesur savaan eilimime gre mi vereyim? Alayp szlyorsunuz, Brak, yar kleler gibi de olsa, birbirimizle yaayalm diyorsunuz. Ama o zaman da her eyin kaybedilecei kesindir. Dolaysyla benim bu ynl parti ii politikam, hatta toplumu deitirip dntrmeye ynelik abalarm anlamaya almalsnz. YAJKl bir ordulamay derinden anlamak ok nemlidir. Bunun altnda, yitirilmi bir tarihi bilince karma, paralanm iradeleri keskinletirme ve ok irkinletirilmi yaam gzel klma gibi vazgeilmez gerekler vardr. ok cahilce ve geri dzeylerde bir kiilikle balanmsanz, bunun suunu dolayl olarak dmanda, ama esasta kendinizde greceksiniz. Eer bir devrimciyseniz, Neden byle kaldm? diye kendinizi sorgulamanz gerekir. Bu irkin adam kimse almaz, bu irkin kadn

56

kimse yanna almaz diyeceksiniz. Bunun baka izah olmaz. Devrim, yaama bir anlamda yiite ve gzelce yaklamaktr. Bu anlamda Kendimi zgrce, gzelce ve beni bundan alkoyan ne varsa onlarla savaarak kantlayacam, yaamsal klacam; byle bir kadn olmazsam kendimi asla affetmeyeceim diyeceksiniz. Eer erkekse ve yaama hakkn kullanmak istiyorsa, hem Bu benim rgtmn bir yasasdr, bir gereidir, hem de Bu irkin halimle kimse beni almaz diyecektir. Hatta parti iinde bir kadn bu erkei ancak bir dman gibi grr. irkinse, byk amaca balanmamsa ve savata herhangi bir baars yoksa bu erkek bir despottur, bir hrszdr, bu erkek yaayamaz, kadn da bulamaz. YAJKn byle bir erkei yerle bir etmesi gerekir. Bu noktada Zilann (Zeynep Knac) ansna bal kalacam, ehitlerin anlarna saygszlk etmeyeceimi bouna belirtmedim. Onlarn ifadeleri bir vasiyetnamedir ve ne istedikleri bellidir. Ayn ey delikanl erkeklerimiz iin de sz konusudur. zgrle doru giderken, onlarn da gzel bir yaam umutlarnn olduu aktr. ok zorda da olsalar, onlar lkelerine yaslandlar, anladlar, umutlarn terk etmediler; ok zayf da olsa, onun ycelii etrafnda bir saval ve ahadeti gerekletirdiler. Bunlar bir nder kiilik olarak zmlememem, zmleyip de gereklerini amalara bal klmamam dnlemez. ehitlerimizin gereine ball lafta gerekletirmek iin deil, neyi ifade ettiklerini byk bir younlamayla ele almaktan tutalm onlar yaamsallatrmak ve bu anlamda ehitler lmszdr ilkesini hayata geirmek iin byk aba harcayacaz. Bu, benim iin en fazla bal kalnmas gereken esastr. Bu kadar ehide ilgisizlik gstersem, herhalde en alaklardan saylmam gerekir. Bizde dar mlkiyetli bir savata bile birisi ldrlse intikam alnr. Burada on binleri aan ehitler kervannn ansna cevap olamamam en byk namussuz olduumu ortaya koyar. Btn bunlar ayn zamanda sizler iin de geerlidir. Siz de en bata bu ehitlerin miraslarsnz, onlarn savalarsnz. Dikkat edilirse, burada ahadetle yaam arasnda ok sk bir ba var. ahadetlere hibir zaman ldler, gittiler diyemezsiniz; yaam adna ahadet olabilir diye de dnmezlik edemezsiniz. PKKnin ahadetleri bir anlamda zgr yaam bir basamak daha ykseltmek ve gzelletirmek iindir. Bunu neyle yapacaz? Engellerle savaarak yapacaz. Nerede yapacaz? te ve dta yapacaz. Nasl yapacaz? Yenilmemecesine yapacaz. PKK olayn bu biimiyle tanmlamak dorudur. Daha da netletirirsek, YAJK, iinde hesaplamann amal olmas kadar sava aralarnn da yerletirildii bir bombadr. Anlaynz ve kendinizi biraz gelitirmenizi tavsiye ederim. Savalk anlamnda YAJK, gzel yaamann binlerce duygularnn kiiselletii, sevgi kiiliinin dayatld bir gzellik ocadr, kararghdr, bahesidir. Bu, byk savalktr, en gvenlikli yerdir, yaam kararghdr. Bunun zerinde duygular savandan tutalm felsefeye kadar birok olgunun boyutlar kazanaca bir rgttr. Tarihsel ve toplumsal gerekliimizde kadn etrafndaki d bu kadar dipteyse, iradesizlik ve rgtszlk varsa, tarihten, topraktan ve zgrlkten yoksun braklmsa, sahte bir yaamn biti noktasysa, hatta toplumsal kenefiyse, bu silahn tm bunlar yerle bir etmek gibi bir ifadesinin gelimesinin gerei de aktr. Kadn ne kadar dmse o kadar ykseltilmek isteniyor. Yine ne kadar rgtsz braklmsa o kadar rgtlle ulamasna, ne kadar iradesizlemise o kadar elikten bir iradeye sahip olmasna, ne kadar ama dklne uratlmsa o kadar ama ykseliine kavumasna vasta olmak ve anlamn byle bulmak istiyorum. Bunu da salt bir dayatma deil, devrimin bilimsel ifadesi olarak deerlendirmek durumunda olduunuz aktr. imdiye kadar parti ii savam bu dzeyde olmam olabilir. Belki ok gl bir biimde bu arac gelitirmemi olabilirsiniz, ama nitekim biz de bir zgrlk savasyz. zgrlk admnn hassasiyeti bu alanda ok daha geerlidir. Siyaset yapmak ok zorlu bir itir. Unutmayn ki, kavramlar dzeyinde bile olsa, siyaseti ancak bizim genel tedbirlerimizle yrtyorsunuz diyemeyeceim, nk yrtlyorsunuz. Ordulama ve askerileme asndan da bu byledir. Kadn boyutu sz konusu olduunda, bu daha da byk bir yaratltr. Bu konuda da zaten ounuzun durumu en kt, en zayf bir konumu arz ediyor. Bu sava ok boyutludur ve uzun srecektir. Biroklarnzn bireysel amalar ve duygular ok rahatsz olacaktr. Ama benim iin sorun bir toplumsal zmdr, cinslerin genel zmdr. Bazlarnz hibir zme yol aamyor. Bu anlamda bireycilik birbirlerinin gzn karmaya yol ayor. Batan km duygularnza ve gdlerinize neden izin vereyim, neden buna alet olaym? rnein toplumda Kzlarmza sahip kalm derler; ana baba kzna sahip kmazsa san ban yolar. Kzlarn sahibi olduumu sylemiyorum, ama bizde de bir namus anlay var. Hakim erkeklie zayf kzlar peke ekmek adaletli bir davran olamaz. u senin, bu benim deyip bir pay savan dayatmamz makul olamaz. Vasiyetler var, bir kadn nderlii olarak bunlar yerine getirmem gerekir. Erkek de olsak, bir kadn anlamak herhalde ok tehlikeli bir ey deildir. Klasik, geleneksel erkek olmak her ey olmak deildir. zgr bir birey olarak her konuda olduu gibi, kadn boyutunda da kendimi yenilemem ve farkl klmam insanlktan ktm anlamna gelmez. Kadndan yana baz dnceleri gelitirmek, kadn gl klmaya karar vermek ok tehlikeli bir durum olamaz. Bu kadar gszlemi kadn yaam iin bir tehlikeyken, bu tr grlerin geri yann sevmek anlamszdr. Her eyden nce bir insan olarak kendimizi grmemiz gerekir. Yani kendimizi hakim insan gibi deil de genel bir insan olarak deerlendirdiimizde, bir de sosyalist perspektifli emek balantl olarak esas aldmzda, bir insan olarak kadnn da dnce, rgt ve irade gcnn gelimesinden saknmamak gerekir. Bu ynl geliime ilgi gstermek ve destek sunmak daha doru olur. Bu byle olunca da sizin btn klasik yaklamlarnz zora girecek, cannz sklacaktr. nk boyun emi, kolayca elde edilen kadn sizin hounuza gider. Kadn bu konumdan karlnca sizin moral dzeyleriniz allak bullak olacak, klasik felsefeniz yklacaktr. Bunu da rgt iinde bir rahatszlk olarak gsteriyorsunuz, ama bunlar beyhudedir, fazla anlaml da deildir. Bu erkeklik en az kadnlar kadar bamza bela olmutur. Bunu ciddi olarak zebilmeliyiz. Bu erkeklii ne yapaym? Ne yzle kadnla olaym? demekten tutalm Nasl kadnla olabilirim? demeye kadar, bizde ok rnek kt. Ben bile halen kendimle urayorum. Bu ayp deil, ayp olan kendini yitirmektir. Hibir kadn beni zorla paylaamaz, ama gzelce paylamak herhalde en yce hak olsa gerekir. En gzel paylama nasl olacak? Bunun tartmasn hepinizin huzurunda ok genie am bulunuyorum. Kadnl, erkekli olmaya evet, ama bu nasl ve hangi temelde olacak? Amalar, aralar, ilkeleri ve ileyii nasl olacak? Dier konularda olduu gibi, en ok hatay yapabileceiniz bu konuda sizi serbest braksak, iki gnde birbirinizi alp kaarsnz. Bize de vatan, bize de zgrlk; biz karasevdalydk, aldk bamz gittik demek byk bir namussuzluktur. Baz toplumsal amalar az ok anlam bir kii olarak bo duracam dnemezsiniz. Dm ve kendini ok yanl temelde kiilik sahibi yapm bir kadn da gerekten ok tehlikelidir. Bamza byle birok i geldi. Ben de ok zorlandm. Bunu

57

sylemek hi ayp deil; kadn konusunda neredeyse yaam bama patlayacakt. Kendimi kurtarmay gerekten yaama dn olarak deerlendirdim. Buna ynelik benden aldnz cesaretle siz de kendinizi kurtarmaya alrsnz. Baka ne yapalm, bela byktr. Birok anl anl arkadamz halen kurtaramyorum. Aslnda kadnla olmay gerekten ok istiyorum. Gencecik yamzdan beri bu hep bir tutku olarak bizde kendini hissettirmitir. Fakat ne kadar tereddtl ve halen ne kadar hesapl olduumuzu da gryorsunuz. nk fark var. Eminim ki u anda en deme militanmzn bir iliki kurma durumu olursa, enerjisinin yzde doksann ilkesiz amasz cins boyutu etrafnda kullanacaklar ve dolaysyla birbirlerini tketeceklerdir. Bu ok aktr. O zaman sava kiiliiniz durur; askeri, siyasal ve rgtsel ilere zamannz ve enerjiniz kalmaz. Benim de hem bir siyasal ordunun, hem bir askeri ordunun, hem de bir ulusal ordunun her dzeyde bir numaral sorumlusu olarak halimi dnecek olursanz, elbette ki kadnlnz ve erkekliinizi genel amalara gre dneceim; cins boyutlu yaklamlarnzn tketi tarzn amadan bu iin yrtlemeyeceini sizlere de biraz hissettireceim ve siz de biraz byle olun diyeceim. Siyaset ve askerlik, son tahlilde psikolojik ve sosyolojik bir analizle cinsel gdnn, alk gdsnn ve hatta korku gdsnn ycelmeye doru dntrlmesidir. Bunu salayamazsam, kesinlikle orduyu kuramam, siyaseti srdremem. Aka dile getirdiim ve baarmaya altm bir nokta da budur ve tamamen siyasaldr. Cinsiniz ve cinselliiniz tutsaklk biimindedir. Bunlar aa karp yaama ynlendirmeye, zgr yaamaya ve onun savamlarna balamaya alyorum. Bu ucuz bir taktik yapmak deildir. Bana gre bu tam bir sanat iidir. Bunu yapmazsam hepiniz kuru, skc, kazk gibi adam olarak kalrsnz. Nitekim ounuz bylesiniz. Kendini Yaratmayan Yaam Hakkn Kullanamaz Son dnemlerde u kavram da bouna ileri srmedim: Krt olaynda sosyolojik anlamda ak ve sevgi oktan katledilmitir. Sosyolojik olduu iin de genel olarak geerlidir. Benim bir akm vard demek yalandr, Krt olaynda bu yoktur. Senin ak dediin dmana, amiyane bir tabirle davulcuya veya zurnacya ki, onlar ok kt grmyorum- kamadr. Bu konularda ok kesin tespitlerim var. Bu sava, ayn zamanda akn yaratl savadr. Tarihte Leyla ile Mecnun, Kerem ile Asl, Ferhat ile irin rnekleri var. Onlarn ak semboliktir. z aslnda feodal srecin akdr. Leyla ile Mecnun bir Arap ak; Ferhat ile irin bir Fars ak, Mem ile Zn bir Krt akdr. Her halkta, her ulusta byle semboller vardr. Bunlar daha ok da feodal dnemin aklardr. Tarihte her toplumsal srete olduu gibi, bu srelerin ak daha gereklememitir. Gerekleen, klasik bey veya eyh ak da demeyeceim, bunlarn kapatmasdr ve o kapatmann iinde de birey ldrlmtr. Tarihte kadnn bir gereklii varsa, o da ldrlmtr. Biz tmyle tarihi inkr etmiyoruz. lkel komnal dnemde Mezopotamyada, onun dalar ve ovalarnn birletii sahada, kadn nderlikli evcilleme, dallama srecine girilmitir ve burada kadnn ycelii vardr. Tanralarn bizdeki kadnda snrl da olsa halen yaamas sz konusudur. Ama oktan arptlm ve her tr tehlikeli erkek egemenlik kurulmutur. O zaman bu topraklarn tarihsel gerekliine uygun olarak yitirilen akn, yitirilen kiiliklerinin bulunuu nasl olacak? Kavram olarak da olsa, baz kelimeleri belki hafzanza sdramyorsunuz; ama gdlere, karasevdalara gre yaamak da ihanettir. Dzene gre yaam ka para ediyor? Bir memurluk iin krk takla da atsanz, ak bir yana brakn, saygy bile bir hafta srdremezsiniz. Bunlar gereklerdir. Bu nedenle srekli belirtiyorum: Ak ileri sava ileri kadar zordur. Ben bunu bir abartma olarak, duygusal zorluk olarak belirtmiyorum. Objektif gereklikte ak dzeyi sava dzeyidir, ak dzeyi yaratl dzeyidir. Her yaratl ne kadar zorsa, bu da o kadar zordur. Ama siz geliyorsunuz, evinden kaan kzlar ve erkekler gibi hemen gz gze gelip birbirinize taklyorsunuz. Bu, znz inkrdr. Kimse bununla kolay kadn, kolay erkek olarak birbirini karlayacan sanmasn. Bu kadar ehit bouna m verildi, bu kadar emek sahipleri, delikanllar, gen kzlar bouna m aba harcad? Btn bunlar ak gcn yakalamak iin yapld. Biz kaldk, yaayalm diyemezsiniz. Tarihsel gereklie gre, ak gerekliine gre olmazsa yaayabilir misiniz? Erkein bu konuda herhangi bir gc olmad ortaya kt. Bu adan bu kavramlarn deeri vardr. Byk bir savamn iindesiniz, yzyllardr kaybettiinizi yaratyorsunuz, sizler onun savassnz. Kadnsnz, ama yannza varlamaz. Erkeksiniz, ama her eyiniz elden gitmi. Kim bu erkee, bu kadna be metelik deer verebilir? Grtlana kadar irkinlie batm; kim sevebilir, kim sevilebilir? Bunlar gerektir ve bu noktada kurnazla hi gerek yoktur. Birok bireyimiz, kadromuz, rgt braksa ben ne kadar hakim olurum diyor. Bunu nereden karyorsunuz? nderlik disiplini olmazsa acaba kendinizi nerede durdurabilirsiniz? Erkek gdleri konuturuyor, buna da zgrlk adn takyor veya yetkisine dayanarak bunu yapyor. Kadnda da biraz glenme var, gzn bu temelde zgrle ve aka deil, erkee dikiyor. Bunlar byk sutur. Neyi zdnz? En benim diyen kz iki laf bir araya getiremez, erkekler de yledir. Kadnla oluyor, ayp bir i yapyor, adna da iliki diyor. Ben bile henz bu gte deilim. Sen nasl o gce ulaacaksn? Dman yzyllardan beri ak da, sevgiyi de ldrm; kadn erkein, erkei kadnn bana bela etmitir. Ben sadece kurtulu imknlarn yaratmaya alyorum. Buna da saygl olacaksnz. Zoru baaracaksnz. Kolay diye bir ey aslnda yoktur. Kolay dediiniz bizi topraktan, zgrlkten, gten, her eyden yoksun brakmad m? Kolay iliki, kolay erkek, kolay kadn dediiniz olay bizim sonumuzu getirdi, bizi ulus olmaktan kard ve olduka irkinletirdi. Btn bunlar sylerken, ac gerekliinizi de gz nne getirmeden edemiyorum. Bir savalnz var ki, karn doyurmaz ve kenarda kede, mahallede veya kyde bulamadnz yaam saflarda gerekletirmek iin abalyorsunuz. Bu, benim iin ok byk bir fke kaynadr. Bu byk sava bunun iin olamaz. Ama siz bu noktaya getirmi dayatmsnz. Savatk, yaayalm diyorsunuz. Nerede savatnz, neye kar savatnz, nasl savatnz? Bunu ne kadar baardnz ki yaayacaksnz? ok gsz olduunuz iin zerinize fazla gelmek istemiyorum. Hep tekrarlyorum, benim ehitlerin vasiyetine bal kalmam kanlmazdr. On binleri aan bu genlerin vasiyetini gz ard etmem, yaam onlar adna gelitirmemem byk bir alaklk olur. Bir de milyonlarn emei var. Hatta grdnz gibi sizleri de inkr etmiyorum; sizi yaamsal klmaya, gzel klmaya alyorum. Gzellii yalnz fiziki anlamda dnmeyin. Dmanna kar yenik adam zaten irkindir. Doru drst iki szc, iki hitab gelitiremiyorsunuz, bir rgt kurup ynetemiyorsunuz; gstermelik bir eylem yapyorsunuz Gerisini yaarm diyorsunuz. Hatta baz alanlarmzda Eylem yap, istediin gibi yaa denildi. Yce eylemlerimizi ve sava olanaklarmz gdlere tabi tutmak en byk hakarettir. Bu, kiiyi ldrmedir. Maalesef ounuz buna cesaret etmi ve uygulamtr. Bu durumlarnz ok

58

esef vericidir. Bu yaam felsefesini kim size alad, siz nasl bunu kabul ettiniz? Dmannza kar zafer kazanmak urada kalsn, darbe stne darbe yiyorsunuz. Savatan kopmusunuz, szm ona iliki aryorsunuz. Bu ne kadar byk bir su ve ayp! Bunu vicdannz nasl kaldrd? Gerekten yaamak istiyorsanz, bu noktada biraz vicdanl olacaksnz. Anlaynza gvenin ve iradeniz varsa boyun emeyin; bu daha gzeldir. Ben baarl olmay esas belledim, benim adm yengidir. Yenmedike yaamay asla kabul etmiyorum ve pratiimde bunu gerekletiriyorum. rgtn gcn arkasna alp insanlar bastrmak, insanlarla uzlamak ki, hepiniz bastrdk, uzlatk diyorsunuz- hrszlktr. rgtn yce deerlerini ele geirmek ingeneliktir. Buna bulamayannz kalmad. Bunu yaam hakk diye bize dayatyorsunuz. Bunun hakla alakas yoktur, bu byk bir yaam hakszldr. Zayfsanz, benim yanma yaklamayacaksnz. Benim yanm mthi yiit erkeklerin ve kadnlarn yeridir. Ancak mthi savalar bana, nderlik gereine, onun ahadetlerine, onun silahna, onun rgtne yaklaabilir. Bu gcnz yoksa siz bir hrszsnz, bir ajansnz, bir bozguncusunuz, rme mikrobusunuz. Biz bunu kaldramayz. O zaman yiitlerin hakkn nasl salayacaz? Gzellik tanras bizi nasl affedecek? Mutlaka vermeniz gereken bir sava var, onun tanrs bana ne diyecek? Bunlar dnmeniz gerekir. En azndan sava kazanmak iin, tanr ve tanralarmz yaratmamz gerekiyor. Buna gcmz yetmez, biz eski Krdz, kim bize bir damla su verdiyse biz ona krederiz diyenlerden yana deilim ve yle olanlarla da benim ilikim yoktur. Gidin, baka yerde kendinize e dost arayn. Ben bu tip e dost araynn amansz dmanym. nderlik gereimizi anlamakta yarar var. Btn bu yaam araylarnzn amansz dmanym, kartym. irkin kiilerle benim etrafmda yaam aramak kadar irkin ve dknce bir ey dnlemez. Sanldnn aksine, yiitliklerle dolumadka ve gzelliklerle bezenmedike, hi kimse nderliin etrafna bir adm bile atamaz. Ben kendimi byle silahlandrmm. Esasl gereklerimden birisi de budur. nderlik byle bir gelimenin de addr. rnein bir kadn zgrlk savas asndan ne anlama geldiini ok iyi bilinmek zorundadr, aksi halde benim yanma yaklamamas gerekir. Nasl arpc dnce gc, irade gc ve gzellik gc olacak? Tepeden trnaa kendini yenilemedike yaklamamas gerekir. Bu, erkek iin de geerlidir. nderlik budur. Gcnz varsa, ho geldiniz, sonuna kadar sizinleyim; ama gcnz yoksa, kendi gcnze gre yer belirleyin. Herkes tanr katna kmal demeyeceim, bu kavramlar hi yanl anlamayn, ycelikler anlamnda belirtiyorum ve buna mecburum. Bu dm toplumu baka trl srklemek ve biraz ycelie karmak mmkn deildir. Sizin burada vicdannz, duygu derinliiniz yoktur. ok vicdanszsnz, bu yzden anlayamyorsunuz. Benim ne kadar boutuumu bilmiyorsunuz; yalnz kaba anlamda rgt ve siyasetten bahsetmiyorum. Herhangi bir nder gibi olabilirim. rnein Krt ibirliki nderleri var, kadn ve erkeinin nasl olduu biliniyor. Bir sr bey ve paa var, hanm hanmck var. Onlar kim, ben kimim? Btn bunlara ramen kendimi abartmyorum. Gzellik denilen olay yaamak iin en bata yengi kiilii gerekir. Gzellik, yengi kiiliinin birok zelliklerini barnda tar. Bunlar dinlemiyorsunuz. O zaman ben sizi ne yapaym? Tarz dayatmalarnz kabul edersem, dmann ayaklar altnda ineneceiz, inenmeye de gnlm raz olmaz. Kolay lmek istemiyorum. Sizin yznzden ucuzundan yaamak da istemiyorum. Btn bunlarla aklanmas gereken husus, aslnda dndmzn de stnde saptrmann bir gereklik olduudur. Sizi yaamda zorlamak iin deil, adeta ine ile kuyu kazarcasna yceltebilecek bir yaamn deerini size sunmak iin bunlar yaptk. Burada da anlaynz ve vicdannz fazla gelimedii iin anlayamyorsunuz. Siz delikanllar ky koullarnda bir balk paras uruna veya en azndan bir evlilii kurtarmak ad altnda, on beinden yirmi beine kadar bin bir trl takla atar ve kr topal bir kz bulursunuz; evde kalm kz da paral, maal bir erkek bulacak m anlayyla kendisini korkun drr ve bekler. Byle bir erkek buldu mu, btn dnyas o olur. Beklentisi, duygular ve davranlar tmyle kendini bir mr boyu ona yatrmaktr. Bu salkl bir gelime deildir. Yaam olmad ortadadr. Yaamnzn tmn adyorsunuz. Sonu ucuz duygularn, ucuz gdlerin aprak bir halde birbirini tketmesidir. sterse vatan hi olmasn, zgrlk hi olmasn, ycelik hi olmasn, gzellik olmasn; bunlar hi dnmek bile istemez. Kurtar kary, kurtar kocay, yeter! Bu, felsefe midir? Ama ounuzun gizli felsefesi de budur. Bundan kurtulmak gerekiyor. Parti ortamnda bazlar hrszlamak da isteyebilirler, ama zgrle yakn kzlar ve erkekler var. Bunlar belirttiimiz llere dikkat ederlerse, zgr yaam admlarnda nemli bir ans yakalam olurlar. Bunu bireysel anlamda birbirinizi tketerek yaamak anlamnda belirtmiyorum. zgr yaamn heyecan bal bana byk bir gelimedir. Beni bile bu yama kadar bu heyecan srklyor. Savaabilen ve yenebilen zgr kadn ve yiit erkek yaratlyor. Bunlar ok nemli yaratma gnleridir. Bu temelde kendini yourup yaratmayan, yaam hakkn kullanamaz ve bu byk ans harcam olur. stediinizi yaayacak gce ulamsanz olsanz bile, yanllklar yaamaya mecbur deilsiniz dzeyi yakalanmtr. Bunu da kmsemeyin, nk bu ok nemli bir gelimedir. Bir klelie kapatlma ok tehlikelidir ve bu tehlike ortadan kalkmtr. Gzel bir yaamn umudu verilmitir ve bunu da kk grmeyin. Gzel yaam, anlaml yaam en gl yaratc drtdr. Bununla insan her da aabilir, enginleri fethedebilir. Bu, nnze konulmutur. Neden bunu kmsyorsunuz, neden grmezlikten geliyorsunuz? Bunun sava da verilmitir. ehitleri ok arpcdr. Size den grev buna byk minnettarlkla balanmak ve kendinden de bir eyler katmaktr. zgr yaam yaratlyor demek, bana gre en byk heyecan demektir. Bu benim iin de geerlidir. zgr yaamak ve zgr kadnlarla olabilmek gerekten deerlidir. Bunun ilkesine ve gerekletiriliine ihanet etmemek, bunu bozmamak ve znden boaltmamak kaydyla sizin iin de ok deerlidir. Byle duymal, byle deerlendirebilmelisiniz. Bu konuda byk arptmay, birbirinizi boa kartmay amanz gerekiyor. Bu ok deiik, farkl bir birliktelik giriimidir. Burada kadnla olmak bambaka bir olaydr; karnn kocas olmak gibi deildir, erkein kars olmak gibi bir duygu da deildir. ok bamsz ve zgr olmak kadar, ok iradeli ve tercihli gzel yaam tarzna giritir. Burada benimden teye gerekleen bir ilkedir, hepimizin kabul edebilecei bir erkein ve bir kadnn yaratlmasdr, bu temelde birbirimizin olabileceimiz bir dzeyin gereklemesidir. nderlik bunun yaratma gc oluyor. Yaratlan kadn, bu temelde herkesin kadndr. Tm deerlerin, topran, bamszln, gzelliin kadn olunmadka, bireyin kadn, bireyin aleti olunamaz, bireyin tatmin arac hi mi hi olunamaz. Bu, erkek iin de geerlidir. Genel amalar olduktan sonra birbirinin olmak, zde saptrmayacaksa, bir oyun yoksa, bir aldatma yoksa deerlidir. Biz bunu onaylyoruz. Ama tm deerlerin iini boaltmak ve btn amalarn byklnn yerine bunu koymak iin bireysel kandrmay kesinlikle kabul etmiyor, bunu onaylamyoruz ve onunla da sava

59

halindeyiz. Kapitalist-emperyalist sistemde ve onun daha da izdm olan gerekliimizde mthi bencilletirilmi bireyi, kadnn ve erkein toplumun yce deerlerini hi bozmadan birbirlerinin olabilirlermi gibi bir saplanty biz iyi tanyoruz. Bunun kar yol olmad ve gn kurtarmad ok aktr. Bireyciliin saflarmz bile nasl kemirdii, bizi partilemekten de, ordulamaktan da nasl alkoyduu ortadr. Dolaysyla bylesine birbirlerinin olmak yerine, tarih bilincinden estetik olmaya, rgtl olmaktan felsefi olmaya kadar bu amalar ve deerlerle olan bireyler, erkek ve kadnlar birbirine yaklamda hata yapmazlar. likileri tketme ve zayflatma ilikileri olamaz; onlarn ilikisi en zl, en g veren ilikiler anlamnda bir sramaya yol aan iliki tarzdr. likiyi, zel iliki olarak ele almyorum. likilenme, duygulanma ve birliktelik, amalarn younluu erevesinde birbirlerini tamamlama, bunlar doal zgnlklerine uygulamadr. Bundan tehlike gelmez; daha dorusu bu amalar ve deerler savamn bunun gerekletirilmesi yolunda yrtyoruz. Zor olduunu syleyeceksiniz; ama unutmayn ki, savamzn amalar bu olmazsa, dmanmzn amalar egemen olur. Bu da kaybeditir. Zor dediiniz eyin gerekleri karlanmazsa, kaybetmeye mahkm olursunuz. Kaybetmek istiyorsanz, zordur deyip iin iine girmeyebilirsiniz; ama kazanmak istiyorsanz, sava, zor olan deneyeceksiniz, mesut olacaksnz, o snavdan baaryla geeceksiniz. Baka trl yaam hakknz gerekletireceinize, yaamn zgrce olacana inanamam, bu konuda kendimi kandramam. Btn bu aklamalarn partimizin iinde daha byk bir netlemeye yol aacan umarm. Belli bir netleme ve zgr iradeleme vardr. Ama YAJK boyutunda zellikle bu silahn yetkin klnmasyla, savan dengesi olan vazgeilmez bir sreci yayoruz. Ayn zamanda khnenmi toplumsal yaam YAJKla amaya alyoruz. Bu aamada YAJK, esasta yce amalara doru trmana geecektir. Yani u anda kadn, zellikle PKK nclnde, YAJK somutunda asrn kadn olma gibi bir ykselii esas alacaktr. Dolaysyla eski toplumdan, eski erkeklikten ve eski kadnlktan iddetli bir kopuu deprem yaanr gibi yaayacak ve kopacak, zor da olsa ilkelere ve amalara balanmay giderek kendisine egemen klacaktr. Belki de erkekten daha fazla bunu yapacaktr. nk onun objektif gereklii bunu zorluyor. Kadn buna nclk edecektir. ahadet gerei de bunu ncelikli klmtr. Savata zafer, yaamda zgrlk yakalanncaya kadar bu mcadele srecektir. Kadn artk YAJKta byle olacak, ilkesi ve gerekletirmesi bu ama iinde younlaacaktr. Yani sonuna kadar ykselecek, sonuna kadar savaacak, zgrlksel snrlara sonuna kadar balayacak ve rgtleyecek, bnyesinde varolan cesaret ve fedakrlk unsurunu bu temelde daha da rgtl hale getirecektir. Bylelikle kendi byk dn nleyip ykselie geecei gibi, erkein btn tehlikeli yaklamlarn da engelleyip erkei kabul edilebilir dzeye getirecektir. Yani onu da amal olmaya, amalarnda baarl olabilecek dzeyi yaratmaya zorlayacaktr. Bununla da yetinmeyecek, onu baar noktasnda seyrettirecektir. Bu anlamda YAJK ykselii ve younlamas, ayn zamanda erkein tm tehlikelerini, dn ve drmesini nleyecek ve onu baar noktasna gelmeye zorlayacaktr. Tam da bu noktada sembolik de olsa bu noktaya gelmi erkee evet, sevgisine ve duygularna evet denilir. Aksi halde bu noktaya gelmeyen erkek, kendi diliyle ve tarzyla kabul edilmeyecektir. Kadn iin de bu dzeye gelmeyen kadn en lanetlisidir denilip, kendisine asla yaklalmayacaktr. Her aamann kendine zg koullar vardr. Bu aamann zgn koullar da YAJK byle olmaya zorluyor. YAJK kendi bnyesinde byk bir tartmay ve younlamay yaayabilir. Bunun nedenine ve naslna cevap arayabilir. Erkek de phesiz kendi payn karacaktr. Bu savatan hi ekinmeye gerek yoktur, sava savatr. Kaba sava, silah skmak o kadar ciddi bir i deildir. rnein slam dininde bile cihad- ekber en byk sava diye tabir edilmitir. rade sava, ruh sava, nefis sava, gzellik sava bize daha ok gereklidir. Silahlarn kustuu sava kaba savatr ve yaknda tarihin p sepetine atlacaktr. Onu da yapacaz, ama savan sadece bundan ibaret olmadn ok iyi bilin. Bu somut aama madde madde formle edilmi kavramlar ve esaslara ynelik almalarla derinletirilebilir. Gemiten kalma ne varsa onun reddi, yaratlmas gereken ne varsa kabul ngrlebilir. Tamamen tartma zgrl ile birlikte, kendini yeniden iradeletirme ve glendirme imkn dahilindedir. Bunun deerlendirilmesi gerekir. Yine yaamn felsefi boyutundan tutalm cinsellik boyutuna kadar, YAJKn zgn rgtlenmesinden tutalm gerilladaki duruuna kadar, duygularn zmlenmesinden tutalm akl dolu bir militan olmaya kadar her konuda tartma ve gerekirse kararlatrma yerindedir. Hi kimse ok soyuttur, dneme denk gelmiyor demesin. Tam tersine, somuttur ve dneme denk getirilmesi salanabilir. phesiz bu ok nemli bir gelimedir; sadece PKK boyutuyla kendi ulusal sorunumuzun zmne deil, uluslararas alana ok deerli bir katk olarak dnlmelidir. Gerekleen zm kesinlikle evrenseldir. iddiamz kadar pratiimizle de buna cevap olmak deerlidir. Bu platformda, mcadelemizin younlat blgelerimizin sorunlarnn YAJK boyutuna yansmas, partileme ve ordulama ynleri kadar, sanat ve kltr boyutlarnda oynanacak rol deerlendirilebilir. Yeniden aile ve ailecilik konusundaki deerlendirmelerden tutalm, zellikle erkek yaklamlarna kar anlalr, ilkeli bir duru vb. btn hususlar tartlabilir. Sava ortamnda, yurtdnda ve metropollerde kadn rgtlenmesinin daha baarl biimleri tartlabilir ve bu konularda karar dzeyi yakalanabilir. Grlyor ki, partimiz ve ulusal kurtulu savam bu konuda olduka ilkeli ve abal bir tutum iindedir. Hi kimsenin burada bir ilke dzeyinin gelimesinde kendisini habersiz klmas doru olamaz; erkek de dahil, herkesin nemli bir aba sahibi olmas gerektii aktr. Hem ilke gerei, hem de savamn pratik nedenleri buna iddetle ihtiya gsteriyor. Daha fazla ilgi gsterme, yanl ilgi dzeylerinden kendilerini kopartma, onun doru tarzlarna kendini ulatrma bir grev olarak bizi bekliyor. Bu konuda imdiye kadar ilenen hatal, tehlikeli ve yanl yaklamlardan hzla syrlmak kadar, kendimizi onun doru tarzlarna ulatrmak nemini koruyor. imdiye kadar ar toplumsal etkiler nedeniyle zellikle erkek boyutunda yaanan hakim yaklamlar normal grmeniz doru deildir. Kendinizi bir an nce bu yaklamlardan syrmanz, yeni bir insan olmanz asndan kanlmazdr. liki boyutundaki klasik kadn llerinin artk kabul edilemeyeceini, kadnn kendini asla arlk gibi dayatamayacan bilerek, bundan hzla syrlp bilin ve irade keskinliini yakalamamas dnlemez. Tm bu hususlarn bir bilekesi olarak nderlik gerei, zerine deni yapmaya byk zen gsteriyor. Dnce derinlii kadar duygularn yaratlmasna, hatta cinsin ve hatta cinsel zgrln bile salkl biimlerde gelimesine zen gsteriyor. Bunu yaparken de esasta zgr insann yaratlmasnn byk aba, zellikle zgr kadnn yaratlmasnn en deerli emek olduunu

60

bilerek yrtmeye alyoruz. Bu ciddi bir savatr, zorludur, fakat gereklidir. imdiye kadar ki gelimelerde grld gibi, en son serhildanlarn kadn serhildanlar biiminde geirilmesinden de anlalyor ki, abalar yerindedir ve sonu alcdr. Dman zorlamak kadar, yaama olan inad da gelitirmitir. Demek ki, salt anlay dzeyinde deil, baarl pratik gelimeler de bu konuda daha fazla almamz gerektiine ve baarlarn daha gl gelieceine iarettir. Bu ynl almalardan bkmak urada kalsn, daha aktif bir ilgiyle olduu kadar, yklmaz ve yeni bir yaamn yaratlmasn salama alncaya kadar yaratc bir almann sahibi olmaktan geri durmayacam. imizde ve dmzda nmze karlacak engeller ne olursa olsun, kimden kaynaklanrsa kaynaklansn, devrimci tarzn takipisi olmak nemlidir ve o g vardr. Herkesin istedii gibi olamadysak da, herkese devrimci tarzda zgrce bir eyler verecek durumu yakaladmza eminim. Gerekli olan da budur. Bizden fazlasn istemeyin, yanltr. Bu aamada bir zgrlk savasnn, bir zgrlk kadnnn isteyebilecekleri esasta verilmitir. Hatta hi birinizin kendisini yalnz hissedemeyecek kadar sizinle ve sizin olabilme gerekletirilmitir. Daha fazlas derseniz, bu gereki olmaz ve gerekli de deildir. Erkek de eer biraz anlaylysa, onun da kadn boyutunda isteyebilecei nemli bir gelime ortaya kmtr. Yeter ki saygl ve ll olmay bilsin. Yrttnz Konferans almalarmzn YAJK boyutu, somutta ivmesel bir gelimeyi yaatacaktr. Bu almamz imdiye kadar olduu gibi, bundan sonra da gelimesini srdrecektir. Bu almalar zafer ve gzellik almalardr. En zor savalar bile gzel yaama ve onun umuduna takld m, zafer tacn er ge giyecektir. Bu temelde bir kez daha genelde partimizin tm grevlerine anlam verip, onun salam militanlar olmaya doru byk bir kararllk dzeyi gelitirilmitir. Bu konuda yenilenmeyi ve yaratlmay byk bir arzu ve istek kadar kararlatranlar dzeyinde ele alrken, onun en arpc bir ifadesi olarak YAJK almalarmzn zmlenme ve kararlatrma gcnn de hem salam bir savamn hem de yaamn ekici gc olmak kadar deitirici, dntrc ve zafer gc olaca kesindir. En bata ehitlerimizin ansnn gereklerine snrl da olsa bir cevap verebilmek kadar, zgrlk arays tm deerli kadn ve erkek savalarmzn da umutlarnn gerekletirilmesine ycelik temelinde bir karlk verilmitir. Bu anlamda savata bize gerekli olan her eyi bu almayla kazanabileceiz. Kaybettirilen ve olduka tketilen bu yaam en zor ve en karanlk gnlerde Zekiyeler, Zilanlar, Ronahiler aydnlattysa, bu zm gcmzle bundan sonra onlarn ordulamas ve zaferlemesi yoluna girilmitir. Gerisi bunun yolcusu olmaktr. Bundan daha deerlisi olamaz. Bu anlamda yaamn takipisi, onun nndeki tm engellerle savap zafer gc olmak kadar soylu bir abadan bahsedilebilir. Bu temelde tercih ve karar sonuna kadar geliiyor. Engin cesaretiniz, fedakrlnz ve abalarnzla zaferi bir daha elinizden kaptrmayacak kadar gelime yolundasnz. Bugnlere kolay gelinmedii gibi, dar ve ufuksuz bir yaklama da asla msaade edilemez. Belki de tarihte biz trnakla kopartma, ine ile kazmann zgrlk savalaryz. Bu ynl anm, yitirilmi ve olumam ne kadar duygu ve dnce yetersizliiniz varsa hzla an. Bu konuda doru yola girildiinde ve amaca balanldnda, tek bana da olsa, bir insann zaferi yakalamasnn mmkn olabileceini nderlik gerei kantlamtr. Dmana kar ne kadar gerekliyse, o nicelikte ve nitelikte olacak konuma erimisiniz. Gerisi bu ilkelere bal, bunun denenmi ve baarl aralarna ve llerine sahip olmaktr ve onlar iletmektir. Gerisi zaferdir, zaferdir, zaferdir! 25 Mart 1998 ZGRLEEN KADIN ZGRLEEN KRDSTANDIR Cefakr ve Yurtsever Krdistan Kadn! Partimizin nderliinde ykselen ulusal kurtulu mcadelemiz bugn btn halkmzn barnda grlmemi zgrlk admlarna yol aarken, en bata da Krdistan kadn iin yeniden yaama gzn ama, dirilme ve kurtulu yoluna girmenin esiz frsatn da yaratmtr. Hemen belirtilebilir ki, Krdistan Ulusal Kurtulu Mcadelesi kadnn zgrlk ve kurtulu mcadelesidir; kadnn kurtulu mcadelesi Krdistann kurtulu mcadelesidir. Hibir lkede grlmedii kadar kadnn zgrl bir lkenin zgrlyle bu kadar i iedir. Toplumun iine drld ar kleliin kadnn iinde bulunduu klelikle i ie olmas, hibir lkede grlmedii kadar lkemiz iin geerlidir. Bu anlamda ister ulusal kurtuluta ister toplumsal kurtuluta olsun, kurtuluumuz gelip kadnn kurtuluuna dayanr. Kadnn da kurtuluu, tarihi toplumsal koullar gerei, iinde bulunduu artlar kavramaya ve buna zgrlk temelinde bir zm bulmaya gtrr. Halk olarak tarihte ve gnmzde oka eletirilen, hor grlen ve kadn gibidir denilen bir konuma getirilmiiz. Egemenlerin ezilen snflar ve ezilen halklar zerinde yrtt bask ve smrnn en katmerlisini kadnlar gibi yaayan bir halkz. Bu bizi u ilkeye gtryor: Kadnn kurtuluu, onun ilke ve eylemi kurtuluumuzda, halkn z kurtuluunda vazgeilmezdir. Buna deinirken ok iyi biliyoruz ki, kendi adn bile sylemekte zorlanan Krdistanl kadn kendi lkesinden habersiz, Trkiyede biare, Avrupada bir eya gibi kaplp gtrlen bir gerektir. Hi phesiz, madem kurtuluumuz kadn gereiyle i iedir, o halde burada da byk umudu yaratmak ne kadar ar, dayanlmaz ve zmsz gibi grlse de, zgrl burada aramak, buna iten ve olduka zverili inanarak yaklam gstermek esastr. Deerli ve Yurtsever Krdistan Kadnlar! Daha imdiden, zellikle serhildanlarda gstermi olduunuz deeri byk isyannzla kurtulu yoluna en zverili girii yapm saylrsnz. Ulusal Kurtulu Mcadelemiz iin u syleniyor: Kadnn cesaretiyle, ilk admlaryla, bu anlamda yerini ok iyi tutarak ve saflarn belirleyerek yrtlen bir ulusal kurtulu mcadelesidir. Bundan gurur duymak gerekir. Biz her zaman una inandk: Eer Krdistan kadnna zgrlk imkn, onun bilinlenme ve rgtlenme frsat sunulursa, en byk kuvvet kayna olmas iten bile deildir. Bu inancmz, bugn serhildanlardaki -yar yarya, hatta daha fazla- cesaretli ve zverili kadn katlm ve hareketliliiyle fazlasyla dorulanyor. ok bilinli ve rgtl olmasa da, hissettiiniz yurtseverlik

Krdistan, Trkiye ve Avrupadaki Krdistan YJWK Konferans ve Kongresine ynelik mesaj

61

duygularnzla bile en nde yrmeye cesaret ettiiniz bugn ve bu yl en kararl yryen topluluun yurtsever kadn topluluu olaca anlalyor. Botanda, Mardinde, Amedde, giderek tm lkemizde yryen kadn, bugne kadar en geri, en altta braklan, bilinsizlie ve kiiliksizlie mahkm edilen kadndr. Bugn bu kadn, en cesur yryn sahibidir. ehitleriyle, her gn onlarca tutuklusuyla, mcadeleye deerli katklar sunuyor. Trkiyede ve Avrupadaki emeki kadnlar, partimizin zgrlk sloganlarna korkusuzca ve en nde karlk veren kesim oluyor. Bu, onun partimizin gereine, onun zgrlk yaklamna nasl iten inandn gsterdii gibi, kurtuluu nerede grdn de ortaya koyuyor. Sizlerin inancn ve duygularn kmsememek gerektiine inanyorum. unu da ok iyi biliyoruz ki, yzyllardan beri inan ve duygularnz zerinde srekli oynanm, adeta koca bir dedikodu ynna dntrlmsnz. Erkek egemenlikli toplumun itip kakmasyla, sizi toplumun btn etkinlik alanlarndan srmesiyle bu duruma getirilmisiniz. Sofradaki yeri kzmzden sonra gelir diye bir halk deyimi vardr. Kadn ahra kadar indirgeyen bu bask ve smr dzeni gerek utanmazln nedeni olduu halde, szm ona bunu da ters grr. Kadnn dedikodusu, kadnn eksik hakk, kadnn hafiflii ve dzenbazl diye bir iddia ve uygulamay da srekli gndemde tutar. Oysa bunun nedeni kendisidir, bundan zarar gren ve saptran da kendisidir. Bu, insan onuruyla badamayacak bir durumdur. Kadn byle yaratlmamtr, kadn kendi elleriyle ve isteiyle bu duruma gelmemitir. Bu belki de binlerce yl telere dayanan bir durumdur; btn snfl toplumlar tarihi boyunca ne kadar snfsal ve ulusal bask gelimise, daha fazlas kadn zerinde gelimitir. Bugn iinde bulunduunuz ar kiilik sorunlarnz ve dayanlmaz yaam koullarnz kader olmad gibi, ok bilinli, istismarc, smrc ve kleletirici bir uygulamann sonucudur. Partimiz PKK, Krdistan halknn bugnk gereini grd. Krdistan halknn kadn kleliinden daha kt bir yaama nasl drldn inceleyip adm adm mcadelesini gelitirerek ortaya koydu. Dolaysyla partimiz siz Krdistanl kadnlarn anlalmas iin, kadnlarn sorunlarnn ne olduu, bunlarn tarihi temellerinin neler olduu, gnn koullarna nasl dayand sorularna zgrlk ilkesine sonuna kadar bal kalarak cevap vermeye alt. Bugn sizler geni toplantlar yapyorsunuz. Oysa dne kadar Krdistanl bir kadn izinsiz evinin eiinden darya adm atamayacak durumdayd. Bugn ise dalara kouyor, serhildana katlyor, parti saflarnda yllarca kalyor. Hi phesiz dnle kyaslandnda bu byk bir gelimedir. Nefret ettiimiz, lanetlediimiz, zincirle balandnz dzenin btn kurum ve kurulularna en ok tepki duyan da, buna kar mcadeleye zl ve her eyiyle katlan da sizler oluyorsunuz. Bunu anlayalm. Partimiz, zellikle Parti nderlii, olduka bilimsel ltleri de kullanarak, bu knz yerli yerine oturtmaya ve en zgrlk ifadeye kavuturmaya byk nem veriyor. Partimizin tarihi kadar, sizin de bir zgrlk tarihiniz var. Parti tarihi ayn zamanda Krdistanda kadn zgrlnn tarihidir; zerinde oka oynanan kadn gerekliinden, hi saptrlmakszn en zgrlk topluma gidecek kadn hareketine ulama tarihidir. Halk olarak bizimle ne kadar oynandn ok iyi bildiimiz gibi, cins olarak sizlerle de ne kadar ok oynandn bilen bir nderlik ve parti hareketiyiz. Bu temelde halkmza nasl sadakatle ve drste, her eyden nce temel zgrlk ilkesine arlk vererek balysak, ayn ekilde size de sadakatle, drstlkle ve zgrlk ilkesiyle balyz. Sizlerin de esas almanz gereken ilke ve ballk budur. Bu temelde kendinizde inancnz yaratabilirsiniz. nan olmadan hibir ey olmaz. Bugn nemli kurtulu sorunlarnz olduu kadar, kurtuluun imknlar da vardr. Bunu bileceksiniz, bildiiniz kadar kullanacak ve inandnz kadar daha da bymeye alacaksnz. Ayrca bileceksiniz ki, inan yetmez, bir de yapmak gerekir. zgc unutmadan, yzyllarn kaybettirdiklerini bizzat abalayarak kazanmay bilmeden, saygn bir yer elde edilemez. Gereiniz nedir, toplumda yeriniz nedir, neyi karlyor? Hakl olan kimdi, ne kadar hakszla uram, gerek yerinin ne olmas gerekir? Bu sorulara laykyla cevap vermeden, sayg elde edemezsiniz. Bunu temel almadka, zgcnz, eyleminizi ve birliinizi gelitirmedike, ok muhta olduunuz kendine gven, kendine sayg ve kendine sevgi geliemez. Bunun yerine istediiniz kadar sslenin, istediiniz kadar baz bireysel kurtulu deerleri sergileyin, ok iyi bildiiniz gibi bunlarla sayg elde edilemiyor. Milyarlarnz da olsa, kkleriniz de olsa, saygl bir kiilie ulamadka hibirinin anlam olamaz. Dolaysyla kendinizi kabul ettirmek iin, bireysel olarak renkten renge, klktan kla girmenize zlyoruz. Bunu erkek egemenlii dayatyor. Toplumdaki egemen erkek sistemi kar dayatyor ve siz buna bir kat daha klelikle cevap veriyorsunuz. Biz batan itibaren byle kurtuluun, aydnlanmann, yer tutmann ve otoritenin olamayacan ok iyi grebilen ve buna tenezzl etmeyen bir partiyiz. Byle kadn yeri, byle kadn saygs, byle kadn zgrl olmaz. Bunun yerine sizi, kendi ynnz ve kendinizi tanmaya, eski ynnz beenmemeye, bu yerden kopmaya ve bunu da bir insan gibi, giderek bir devrimci gibi yapmaya aryorum. Bu iyi bir ardr. Size en layk olan da budur. Siz kadnlara en iyi nasl yardmc olabiliriz? Parti iinde ve Parti nderlii olarak, nasl bir nderlik ve nasl bir parti oluturabiliriz? Soylu ve byk zgrlk mcadelemizde kadna ne verebiliriz? Bunu aratrdk, bunun iin mcadele ettik, ordu kurduk ve bugn dalara daha zgrce kabiliyoruz. Dolaysyla saflara daha gvenerek gelebilir, bugn kendi zgcnz ve birliinizi salayabilirsiniz. Zorlandk, fakat ilkeden taviz vermedik. Ar sorunlarmzn olduunu biliyoruz. Fakat doru tutumumuzdan asla vazgemedik. nsanmza, kadnmza, kzlarmza, elerimize zgrlk biimine layk olmann yaklam iinde olduk. Bugn gryorsunuz ki, nerede olursa olsun, ok sevdiiniz kocalarnz, eleriniz, dostlarnz, hatta en sevdiiniz balarnz bile size fazla bir ey vermiyorlar. Belki ok ksa sreler iinde en byk zorluklar bu ilikilerden gryorsunuz. zgrlemeden gelien ilikiler, ne kadar byk ilikiler de olsa, hibir anlam ifade etmez. zgrle ve zgrlk savana dayanmayan ana-baba, anaocuk, kadn-erkek ve dostluk ilikileri bir hitir. Bugn bu kurum ve kurulularn ilikilerinde sknt, bunalm ve rahatszlk gibi byyor. Toplumumuzda hi kimse aile ocandan, birbiriyle ilikilerinden raz deildir. En ok da sizler kahrl bir yaam iindesiniz. Sizin yaadklarnz ben bir gn yaasam atlarm. Ben bunun iin, atlamamak iin buradaym. zgrlk anlaym, kiilik anlaym bana her zaman unu syledi: nsan olmak, yaamak istiyorsan, atlamadan ve ok dmeden yaamak istiyorsan, bir zgrlk atana giri; onu her eyde esas al; bunun iin gerektiinde hibir eye deer vermeden yr! Bunu esas aldm iin, sizlere ve genelde halkmzn haline bakarak, zgrlk mcadelesini yrtmeye alyorum. Baa gelen ekilir, kaderdir ya da Biraz daha tahamml edelim demiyorum. Bu bende yoktur.

62

Eer sizler de bizden bir eyler anlamak istiyorsanz, en bata nderlie ballk sloganlarnz kendiniz iin bir g belirleme, bir tutum olarak grmek istiyorsanz, btn bu belirttiklerimizi kendinize rehber edinmelisiniz. Bizim tarafmzdan sizler iin, kadnn zgrl iin dnlen ve yaplanlar az deildir. Denilebilir ki, hibir erkein dnmediini, dillendirmediini ve davranna yanstmadn biz tartyor, ondan da teye yaama ekme gc haline getiriyoruz. Biz sorumsuz insanlar deiliz ve kadna saygnn nasl olmas gerektiini biliyoruz. Bu gerekletirmek istediklerimiz kimsenin aklndan geirmedii, grmedii, en gvendiklerimizin dahi zorluklarnn yanndan bile geemedii dnce ve eylem zelliimizdir. Bunun dnda bir kurtulu gremiyoruz. Yaadklarnzn tahammlszlnden kurtulmann gerei aktr. Fedakr, cefakr, kendisine her ey layk grlebilen, ama tutarl ve saygdeer bir konuma gelmesine asla yer verilmeyen kadnlarmz! Bu kaderi veya krdm kracaz derken, amacmz, gnlk olarak pratiimiz bunun en byk kantdr, garantisidir. Savaan Krdistan gerei, Krdistan halk ve buna nclk eden bu nderlik olduka, sizin kurtuluunuzun doru yoldayz. Sonuna kadar da zgrl yakalayacak, bu temelde kaybedilen her ey kazanlmaya yz tutacaktr. imdi nmzde grevler duruyor. Belli bir planlama, belli bir hareketlilik var ve daha fazlasn yapmak istiyorsunuz. Toplumdan kopuu daha hzl yapmak iin, yeniden bir rgtlenme ve hareketlenme ihtiyac duyuyorsunuz. Eksiklikler var, yanllklar var, bunlar gidermeye alyorsunuz. zellikle ulusal kurtuluumuzun tarihinde byk bir hamle olan ve Ulusal Kurtulu Ordumuzun yeniden inasnda, yeniden savanda nemli bir yl olan 1992 ylnda 92 Newrozuna girerken, ayrca 8 Mart Dnya Emeki Kadnlar Gnn de gz nne getirerek yaptm bu ksa deerlendirmemle de, mesaj sunmak istediim Avrupa Yurtsever Kadnlar Birliinin Geni Toplantsna, Trkiye metropollerindeki Yurtsever Kadnlar Birliinin toplantlarna, en nemlisi de bu yl gerekletirmeye altmz genel Krdistan Yurtseverler Kadnlar Birlii Kongresine bir aklk kazandrmak, grevleri ve sorumluluklar konusunda bir abann sahibi klmak istedim. Bu yl kadn sorununa ve zm yoluna ilikin harcadmz abalar biliniyor. Kadn ve Aile Sorunu adyla gelitirilecek bu deerlendirmeler kitap olarak kacaktr. Bu kitap, kadn hareketimizin temel alaca deerlendirmeler ve desteklerle, ilkeler ve pratik yaklamlarla ykldr. Sorunlar ortaya koymak kadar, zm yollarn da yakalamak zor deildir ve denilebilir ki, kadn sorununa zm yolu hibir partiye nasip olmayacak bir derinlikte, bir younlukta partimiz iinde gereklemitir. Bu yl bu anlamda mevcut zmlemelere dayal olarak, kadn ordulamas yl haline de getirmek isteriz. Bir iki yldr zellikle serhildanlarda yrttnz kadn hareketliliini daha da ayrtrp rgtleyerek, yeterince bir kadro gcn oluturup seferber ederek gerek bir birlik hareketine dntrmek istiyoruz. Yurtsever Kadnlar Birliinin amac ve program az ok belirginleiyor; rgtlemesine doru da baz admlar atlyor. Biz daha fazlasn bu yl iinde gerekletirmeye alacaz. rgtllk ve eylemine daha arlk vererek zm yollarn gelitireceiz. Serhildanda kadn rgtlenmesi, orduda kadn rgtlenmesi, dier tm toplumsal etkinliklerde kadnn yeniden rgtlenmesi ilerleme kaydetmelidir. Tarihimizin bu en byk zgrlk yryne kadnn da zgcyle, z rgtlenmesiyle katlarak saf tutmasn esas alyoruz. Kadn gc de muazzam bir ordulama gcdr. Kadn ordulamas salandnda, kendi bana dman yenilgiye uratabilecek bir ordulama olacaktr. Bunu kmsemiyoruz ve inandmz kadar gereklerimizin de bu olduunu belirtiyoruz. Ordulaan kadn, ordulaan Krdistan halkdr. Ordulaan kadn, isyan eden Krdistan halkdr. syana kalkan Krdistan halk, zafere ulaan gerilladr ve her eyden nce zgrleen kadn zgrleen Krdistandr. Bu derin ve temel aldmz gerekleri dile getiren ilkeler nda, bu yl kadnn kurtuluunda da yeni bir yl haline getirmek, zellikle rgtsel ve eylemsel atlmna dntrmek iin grevlerimizin zerine yryeceiz. Sizler Newrozda yine en nde yryorsunuz. Ylbandan beri Botanda, Mardinde, Amedde yryenlerin en n saflarnda kadnlar vard ve kendilerini feda eden kadnlarmz oldu. Dmana teslim olmamann sekin rnekleri daha imdiden verildi. Daha dn Bitliste Rozalar, Vanda Berivanlar teslim olmamann en kahramanca rneklerini sergilediler. Karda, frtnada ehit dtler. Bundan karlacak tek ders, bu yl ki atlmmzda kadnn yerinin sekin olacadr. Tm deerli ve mterek kadn birlikleri lke iinde ve dnda zgrlk tutkularyla kendisini rgtlemeye alrken, bu temel gereklerimiz nda hareket edeceinize ve gittike ilerleme salayacanza dair inancmz tamdr. Partimizin imdiye kadar yrtt kadn kurtuluuna ynelik abalar daha da artarak sizlere gereken destei salayacaktr. zgrle kalkmanz, bamsz bir birlik hareketine, zgrlk yryne katlmanz biz de cokuyla selamlyoruz. Btn gcnzle yrmeye, hem de daha da rgtl ve savakan yrmeye devam etmelisiniz. Ortaya kan sorunlarnz daha bamsz bir dnceyle ve artan bir abayla zmeye devam etmelisiniz. nanyoruz ki, kesin kazanan ve kazanmas gereken sizsiniz, siz olacaksnz. Bu temelde yrttnz btn almalarnza, orada gerekletirmi olduunuz kongrenize, her dzeydeki konferans almalarnza ve gerekletireceiniz Krdistan Yurtsever Kadnlar Kongresine stn baar dileklerimle birlikte selam ve sayglarm sunuyorum. 4 Mart 1992 KADIN LKELERN SOMUTLATIRDIKA ZGRLK N LK ARET VERM OLUR Parti gereimiz iinde kadn katlmn, zgrlk savamn ve zgr kimlik belirlemesini gelitirirken, uygulanan dzey nedir, olanak olarak nelere yol aabilir ve en nemlisi de akm olarak yenilii neyi ifade eder? Tartmay bu temelde gelitirmek daha anlaml sonulara yol aabilir. Kadn katlmn ve zgrlk savamn geleneklerden kurtarmak gerekiyor. Erkek ilikisini, aile ilikisini, resmi kurulu ve kurumlarla benzetirme biimlerinden daha farkl ele almak gerekir. Halklarn zgrlk, snflarn kurtulu sorunlar kadar, kadn sorunu ve dolaysyla kurtuluu zerinde durulmaya dedii gibi, geleneksel yaklamlar, hatta yaam biimlerini parampara edip zgn olana ulama abasn gstermek, belki de zgr tipi ortaya karabilir.

63

Hi kimse reete beklememelidir. En ok verebileceimiz ey, pek de sayg duyulamayacak geleneksel yaklamlar incelterek de olsa srdrmememiz, bu konuda bir reform denemesine girimemizdir. Bu konuda da radikal olacaz. Kadn sorununda radikalizm nedir? oka yaklald gibi bir duygusallk, cinsellik meselesi olmann da tesinde, hatta siyaseti yle ilgilendirir, her kurum ve kuruluta eite yer almal demenin de tesinde, kavray olarak kkl bir yaklama ulamak gerekir. Kadnn tarih iindeki yeri ve geliim dzeyi nedir? Toplumsallama srelerine bal olarak kadn neleri nasl kaybetti, topluma ne katt? Dlanma, bask altna alnma hangi dzeydedir? Her toplumsal biimlenite kadn neyi ifade ediyor? Baz doal cins zellikleri itibariyle topluma katl, toplumsal sre boyunca yaad durumlar kadnn bask altna alnmasna yol am olabilir, kadn smrye daha yatkn hale getirilebilir. Bu, koullar itibariyle ok kolay bask ve smr altna alnacak halklar iin de gelitirilebilir. Bu, egemenlerin syledikleri gibi bir doa kanunu veya bir tanr buyruu deildir. Bunlar insan buyruuyla gelien durumlar oluyor. Dolaysyla gzden geirmek, gerektiinde reddetme gcn gstermek anlalr bir husustur. Radikalizm erkei reddetme anlamna gelmemelidir. Feminist diye tabir edilen baz gruplarn yaklamlar byle oluyor. Oysa byle ele alnmamaldr. Radikalizm anti-erkek hareketi olarak anlalamayaca gibi, salt kendini baskdan ve smrden kurtarm bir hareket anlamna da gelmemelidir. Bunlarn da etkisi olacak, hareketin radikalizmi biraz anti-erkek olacak, biraz zgr taleplerine bal kalacaktr; ama daha fazlasn da ifade etmek zorundadr. Ortada gerekten kimlik kayb var, kimliini konuturan kiilik yoktur. Kadnn bu konudaki snf nedir, kltr nedir, ulusu nedir? phesiz her kadn belli bir kltrdendir, ulustandr, snftandr. Ama kadn olarak nedir? Btn ulusal, snfsal ve kltrel zelliklerinden syrnca, geriye kadn kimlii adna bir ey kalr m veya byle bir soru ortaya atlabilir mi? Bizce atlabilir. Toplumsal tarihi ve onun bask ve smr ban gerek kabul ediyorsak, kadn yerli yerine oturtmak da kkl bir insan kurtuluu asndan kanlmazdr. Bu anlamda kadnn kurtuluu olmadan, toplumsal kurtulu olmaz deniliyor. Kadn kendi gerek kimliine kavuturmadan, salkl bir insan kimliine, bir toplum ve ulus kimliine kavumak eksik kalacaktr. Bu anlalyor. rnein, Krt gereinde kadnda byk bir d var. Bunun ulusal dzeyi de etkiledii, toplumsal dzeyin ok geri kaldn ifade ettii anlalyor. Doru ne kadar geliirse, ulusal dzeyin o denli gelimek zorunda kalaca ve yine toplumun ycelmesini beraberinde salayaca anlalyor. Bu konuda rlm tabular var, bunlar srekli tartyoruz. Tarih boyunca Her kadn bir kiinindir veya Birok kadn bir kiinindir yargs gelimitir. Biz buna mallama diyoruz. Ayn ey erkek iin hi sylenmiyor. Bir erkek u kadnndr veya Birok erkek bir kadnndr gibi bir deerlendirmeye fazla tank olmuyoruz. Bunun nedenlerini hi phesiz btn ynleriyle, tarih ve toplumsal gereklik itibariyle bilmemiz gerekiyor. Bunun gnlk ilikilere yansmas gibi bir sonucu da ortaya kar. likiler hayli fakirdir; zden yoksun, cesaretten yoksun, ierikten yoksundur. Bizim gibi geri toplumsal ve tarihsel koullara sahip bir halka baktmzda bu daha da byledir. Bir zmlemelere, bir de iliki biimlerine bakyorlar; herkes uurumlar gryor. Grdklerine inanmama gibi bir durumla kar karya geliyorlar. Hi phesiz bu, kendiliinden ortaya kan bir durum deildir, zgrlk hareketimizin yol at sonulardr. Bizim yntemimiz, biraz tanmlamaya altmz kimlik arayna aklk getirme, olanak sunma biimini ifade ediyor. Dikkat edilirse, dengeli ve uyumlu iliki diye bir sorunumuz yoktur. yi bir evlilik, iyi bir ak nasl olmal sorusunu sormuyoruz. Bu tr sorular son derece kk burjuvaca, dar grl yaklamlarn etkisi altndaki sorulardr. Bunlar biraz anlamsz ve irkin buluyorum; insan daraltan ve zgrlne engel koyan sorular olarak deerlendiriyorum. Kendi tarznda kimlik geliimi devam etmeli, tabii kimlik geliirken yaamn farkllatrlmas ortaya konulmaldr. Dzenden fark, gelenekten fark grlerek ve yaanarak kimlik gelitirilmelidir. Yani alternatifli bir kimlik aray olmaldr. Burjuvazi ve feodalizm her ne kadar Kadn dnyas byle kurulur dese de, bizim de bir kadn dnyas sorunumuz var. Byk ihtimalle gelecein devrimleri bu sorunun btn ynleriyle ortaya konulmasna bal olacaktr. Erkein gl geliimi de buna baldr. Kadn konusunda kendimi sk sk gzden geiriyorum. Dikkat edilirse, gl erkek zelliklerini de biraz yakalam durumdaym. Ama bu ayn zamanda kadn gcn ortaya karmakla da balantldr. Yani kadn gc ortaya ktka, erkein glenecei benim rneimde somuttur. Bu, parayla, siyasal otoriteyle salanan bir g deildir. ok iyi biliyorsunuz ki, bu zgr kimlie k yaptrma gcnden ileri geliyor. Bu, kadn kurtuluuna katlmn bir sonucudur ve gce yol ayor. Ayn zamanda kendi bana bir ordu gcne kadar gitmek oluyor. u anda birok kadnla her trl almay gelitirebilirim. Halbuki geleneksel erkein kafasnda bir kars vardr. Kk burjuvalarn birka kuruu varsa, pavyon kadn veya genelev kadn, st dzey sz konusu olduunda sekreter kadnlar bulup kendilerine gre kaamak yaparak, sadece erkekliklerini, egemenliklerini hissettirmek isterler. Feodal toplum koullarnda iki kadnla evlenmek doal grlr. Btn kadnlar onundur ve kaamak yapmak istediinde karr. Bunun da kadnn glenmesiyle hibir alakas olmad gibi, kaba anlamda kt bir kadn ve kt bir erkei ortaya karr. Her erkek biraz yledir. ster Avrupa ve Amerika koullarnda, ister Ortadou koullarnda olsun, bu ana ular arasnda hareket edip durur. eitli mzisyenler, sporcular etrafndaki hayranlk, kadna zg bir durum deildir. Erkek de, kadn da hayrandr, Birbirimize tapyoruz, canmz gitsin deniliyor. Ama bu, zellikle kadn asndan fazla anlaml olmayan bir yaklamdr. Bu konudaki farkmz nettir. Kadn istismar etmeyen, onu resmi erkek, feodal erkek lleri dnda ele alan, bir sosyal topluluk olarak ciddiye alan, bir kuvvet, bir akm, bir hareket, bir ordu olabilir biiminde inan ve kavrayla ele alan bizim tarzmz oluyor. ncelikle u kadn alaym, bu kadn sataym yaklamndan teye sosyal bir olay haline, giderek siyasal rgte ve savaa katlma kafa patlatan bir duruma getirmiiz. Benim sahamda Ben kimin karsym, kimin szlsym szlerinden eser yoktur. Bana ilikin de iddia edemezsiniz. Gerilla koullarnda da, bu tip szcklerle kendinizi fazla tantma gerei duymazsnz. lgi duyduunuz sosyal ve siyasal varlk olarak, bir kuvvet olarak kendinizi tanmlamaya alyorsunuz. Bu yeni ve nemli bir durumdur. Hibir erkek egemenlikli yaklamda bunu bulamazsnz. Kadn almalarna bu dzeyde kimse kolay geit vermez. Zor bir yaklamdr, ama deniyorum. Geleneksel anlaylar zerinizden kaldrdmda belki zorlanrsnz, fakat sanyorum bunun gereine inanyorsunuz. Bunun iin resmi erkek anlayndan, geleneksel erkek anlayndan syrldnzda fazla zlmyorsunuz. Belki erkekleriniz zorlayabilir veya erkekler zorlanabilir, ama siz zorlanmyorsunuz; hemen erkek bulma arayna girmediiniz ve kendinizi bulmaya altnz anlalyor. ok derinden, Bize gre toplum, bize gre erkek yaklam nasl olmal? sorusuna

64

daha kapsaml bakma gereini duyuyorsunuz. Bu, biraz doru bir yaklam olabilir. Bu temelde aratrmay, aray gelitirmek ok gereklidir. Toplum dna, politika dna, zellikle ordu dna atlmsnz; yine btn etkinliklerde daraltlmsnz. Tekrar buna dn nasl olmal sorusuna cevap aryoruz. Sanyorum en uygununu da biraz biz yapmz. Sizi resmi erkek yaklamndan veya her dzeye damgasn vuran erkek egemenlikli toplumsal yaklamlardan kurtarmadka, sizin topluma haka, adilce, zgrce, eite ve kendi kimliinizle gl bir giri yapmanz mmkn deildir. Belki biraz reforme ederek durumlarnz iyiletirebilirsiniz. Bu da radikalizm deildir, kkten zm olmuyor. Her ciddi toplumsal olayda olduu gibi, burada da sizden istenecek olan ey kendi zgrlnze biraz tutkuyla, kutsallkla, inanla yaklam gstermenizdir. nce bu ie inanacaksnz. Ben feministler gibi olun demiyorum, ama onlarn da sayg duyulacak ynleri var. nce kendinize saygl olacaksnz. Biraz kendi ilkeleriniz, kadn ilkeleriniz olacak. Erkein erkeke ilkeleri var. Erkeke, kadnca ilkeler denince, akla hemen aalk ilkeler gelir. Ama kadn ilkeleri de artk netlemelidir. Kadn ilkesi nedir? Herkes bunu biraz anlayabilmelidir. lkeyi oluturup somutlatrdka, zgrlk iin ilk iareti vermi olursunuz. Ama ilke ve somutluk kazandrmada ayrmanz, netlemeniz bile yoktur. Durumlarnz karktr. Size bakan her erkek, egemenlikli ilkeyi esas alr; Karmda ilkesi olan bir varlk vardr demez. Zaten siz kadn ilkesini deil, toplumun size layk grd kadnca ilkeyi konuturuyorsunuz. Hepinizde bunu fark ediyorum. Kadnca olan ilkeyle de sava yrtyorum. Maalesef hepiniz bize kadnca ilkeyle yaklayor veya bizi zorluyorsunuz. Halbuki kadn ilkesinin olmas gerektii aktr. Gryorsunuz ki, toplumda egemen bir ilke size dayatlyor ve sizi yrtyor. Yzyllardan beri olumu bu ilkeleri, siz bir kader olarak gryorsunuz. Ama aratrmalar da gsteriyor ki, bu bir tanr emri deil, doal bir zellik deil, bir kader de deil, bir insan emridir. nsanlarn eyleminin sonucu olarak bu duruma gelmisiniz. Kadn cinsinin kurtuluu tabii ki gereklidir. Nereden baklrsa baklsn, kaplumbaaya benzer bir konuma gelmisiniz ve srkleniyorsunuz. Toplum hareketinde adeta kaplumbaa yrylsnz. Sizi biraz daha koar hale getirmek imknsz mdr? Kaplumbaa yerine, sizi aya zerinde yryen bir varla dntrmek imknsz deildir. rnein, bir erkek sizin yaklamlarnz neden ciddiye almaz? En sosyalist erkeiniz bile size yaklatnda, kadnca ilkeyi esas alr. Siz de durumu tam da ona gre ayarlarsnz. Duygularnz, aklarnz, ilikileriniz, beenileriniz ve ret edileriniz hep bu temelde geliiyor. imdiye kadar bir kadn bykln gremedim. Ben sz anlayan bir insanm. Yce kimdir ve ycelik ilkesi ve onun temsilcileriyle nasl konuulur, bilirim. Ama byle bir kii yoktur. Cins olarak durumlarnz bana ocuklar, alayan ve szlayan insanlar, idare edilmesi gereken topluluklar ve smrge halklar anmsatyor. Bu kadar olmamaldr. Parti saflarmz da dahil, hibir erkein deerlendirmesinde ben unu gremedim: yle ilkesi olan, ycelii olan, deeri olan bir kadn yoldatan feyiz aldm, kendisini deerli buldum, g aldm veya ciddi tarttm, konutum, hatta sevdim. Bu konuda tek bir kelime yoktur. Bu, sizin cceliinizi ortaya koymuyor mu? Neden byle bir tip olup kamyorsunuz? Gerekten ok mu dmsnz? Neden bu konuda doru bir mcadeleniz olmad? Erkekler size ok sevdal olduklarn sylerler. Sahte szcklerle kalbinizi elmeye geldi mi, hem sizden hem de onlardan stn yoktur. Ama benim bahsettiim, lkesi ve pratiiyle yrtlen ciddi bir yoldalk deeridir. Bunu dikkate alyoruz, bununla birlikte yol alyoruz. En deme kadn yaklamlarnda yoz iliki gelitirdiler, alp katlar, orduyu bozdular, devrimci harekete kstek oldular, mutlaka olumsuz bir sfat ortaya kardlar. Peki, bu bir kader midir? Gryorsunuz ki, ulalmas, onun iin aratrlmas ve bilinmesi gereken ilke ve ondan kaynaklanan pratik tutum sorunlarnz var. Benim sizler iin yapabildiim ey baz balardan sizi koparmak kadar, sakncal balara ynelmenizi nlemektir. Bu konuda zgrlk anlaym, bana bunu hem gerekli kldryor hem de yap diyor. Bu kadnlar ve kzlar unun bunun esiri olacaklarna, onlara yle bir ortam aalm ki, biraz kendilerini yaasnlar. Adalet anlaym bana bunu yaptryor. Baka erkeklerin aklna gelmez, sizin de aklnza gelmez. ok nceden baz durumlara hazrlanmsnz. Benim zgrlk anlaym bunu kabul etmez. Bana gre bir aray gelitirmeliyiz, yeni bir duruma yol aabilmeliyiz. ok eskiden beri, genelde ilikiler ve kadn topluma kat tarz yle olmamal derim. Nianlandrma, evlendirme, flrt gibi her trl ilikide kusur buldum. Bu iliki biimlerinin hepsi sakat diyordum. Alternatifin gereine ok nceden inanmtm ve bu kavraym bana sizlerle snrl bir i yapma imkn veriyor. lgi duyuyorsunuz. Dikkat edin, sizi zorla harekete katan yoktur. Btn blgelerde saflarmza adeta kadn akn var. Braksak bunlar ordulamann ounluunu salayabilirler. Hem de hayatlarn ortaya koyuyorlar; onlar iin lm vz geliyor. Dne kadar kapnn eiinden dar admn atamayan kyl kz, bugn dalara kyor. Bu byk bir olaydr ve bizimle, daha dorusu benimle ilgilidir. Yaama tekrardan nasl dn yapacaksnz? Topluma dn, erkeklere dn nasl olacak? Biz oktan dnmz demeyin. Benim bahsettiim farkl bir dntr; beyinde dn, ruhta dn, sevgide dn ok farkl geliecektir. Mevcut durumlar beenmiyor ve irkince buluyorum. ster skln, isterse gcmz yetmez deyin; bana gre daha grkemli dnler mmkndr. Saygl, sevgili oluyorsunuz, bu da bir yaklam modelidir. Beni ciddiye almak zorundasnz. Ben de karmdakini ciddi bulmak zorundaym. Dikkat edin, en deme erkek bir kadnla ilikiye getiinde, hemen aklna gelecek veya uygulayaca pratikler bellidir. Kmser, irkinletirir, giderek kreltir, kendine benzetirir; balangta kadnn biraz duygusu varsa tmyle silinir, monotonlar ve ilikisi lr. Bir yerde erkein kendisi de lr. Ama bana gre, byle kolay lnmemelidir. Belli ki, emperyalizm, daha nceki toplumsal biimlerin hepsi bu konuda belli bir ldrmeyi salamtr. Bir kadn, feodalizmde on beinde yaama ekilir; yirmisinde, yirmi beinde bitmi demektir. Burjuvazi snr otuza kadar karmtr. O da nasl karmtr? Cariyeler var, ok ilgin bir sat hikyesi var. Kendinizi nasl sunuyorsunuz? Bunun zerinde epeyce dnmek gerekir. Bizim btn marifetimiz u oldu: Hi olmazsa kelimenin zgn anlamyla kendimizi biraz bekr kldk. Anladnz anlamlarda deil, kendimi resmi dzen veya gelenek biimleriyle birletirmedim ve birletirmem de. Byk ihtimalle zgrlk savamnn bu zelliimle balants var. Kadn gericiliine ve kleliine kendimi batrmam, belki de bandan kaybetmeme yol aabilir ve kadn zgrlne de hi adm atlmayabilirdi. likileri beenseydim, o ilikilerin bir rnei olsaydm devrim olmayacak, PKKde ulusal sorun gndeme gelmeyecekti. Bu ordulamaya byle sarlmayacaktm.

65

Kavray gcnz yetersiz olabilir, ama bu temelde olduka derinlemek gerektii aktr. Cesur yaklan, mevcut tabularn nda yaklamayn. Mal mlk olmu yaklamlar an. Cinsiyet yaklam da mal ve mlkle balantldr, o yaklamlar da amanz gerekir. Cinsiyet kendi bana ne drlme, ne de pazarlama aracdr. O doal bir olaydr. nsann kiiliinin, erefinin bir parasdr. Kendi onurundan ve erefinden ayr ele almak, yle alnr, yle batrlr, yle kullanlr, byle deerlendirilir demek olmaz. Bu konularda da zgrlk ilkesine ilerlik ve esaslar kazandrn. Btn bunlar sizi, kiilerin karsna deiik bir kimlikle karr. Bu konuda snksnz, kendinizi fazla aa karm deilsiniz. Btn erkeklerle ilikileriniz ve irtibatlarnz tehlikelidir; ya klelie gtryor ya da bireysel kara tabi tutuyor. Siz kadnca ilkeyi iletiyorsunuz, o da erkeke ilkeyi iletiyor. Sonu, dzenin veya gelenein hortlatlmas oluyor. Biz buna karyz. Erkee yaklamlarda bir devrimi temsil etmelisiniz. Bunu da krp dkerek, kaba reddetme biiminde deil, nasl sevebileceinizi, nasl bir sevgili olduunuzu, nasl bir tutku gcnzn, nasl bir kimliinizin, nasl bir dnce ve ilke gcnzn olduunu hissettirerek ve bu anlamda onu erkeke ilkeden biraz uzaklatrarak yapacaksnz. Daha dorusu, o haksz ilkeyi parampara ederek, ykarak ve doru bir erkek yaklam ilkesine kavuturarak ilikiye dn yapmalsnz. Gerillaya doru yaklan dediimde, Her gn savayorum diyorsunuz. Silah ve btn kurallar mahvetmiler, ama gerillaclk yaptklarn sanyorlar. Sizin yaklamlarnz da bunu anmsatyor. likilere gl ilkeyle yaklan dediimde, Bizim iin babadan kalma, kadnlmzdan kalma yaklamlar geerlidir diyorsunuz. Oysa kyl savann babadan kalma yntemleriyle sizin kadn atalarnzdan kalma yntemleriniz ayndr. Bunlar baar ans da vaat etmiyor. Ufku geni, seenei byk, ruhu sarmalayc, insan eken zellikleriniz nerede? Bu konuda toplum iinde, erkek karsnda, kendi aranzda deeriniz neyi ifade ediyor? Buradan karacanz birok sonu var. Evlilik anlaynzdan tutalm ak anlaynza kadar, cinsiyet deerlendirmenizden tutalm her trl siyasal ve felsefi yaklamlarnza kadar bir farknz, bir kimliiniz geliecektir. Kiiliinizi bu konuda yetkinletirmekten korkmamalsnz. Bu bir tepkici kiilik deildir. Smrge toplumlar hep tepkide bulunurlar, ama bunun ne kadar dar olduu anlalmtr. Dar ulusalcln, milliyetiliin onlar krma gtrd, toplumsal olumsuzluklarn gelimesinde paynn az olmad gerei anlalmtr. Dolaysyla siz de dar bir kadn anlay iinde kalmayn. Kadn ovenizmine gerek yoktur. Kald ki, tehlike burada deildir. Siz daha ok erkee gre biimlenmisiniz, kendinizi tmyle resmi gelenee gre hazrlamsnz. Bunun almas byk nem tayor. Dikkat ederseniz, gelitirdiimiz zmlemeler bunlar dile getiriyor. Bu da btn ilikilere ve yaam llerine sadece farkl bir yorum deil, radikal deiiklikler, yani devrim getiriyor. Herhangi biriniz bir alana gittiinde, farkn ortaya koyabilmelidir. rnein, erkekler Bu farkl bir tiptir; ciddiyeti var, deeri var, arl var, hatta iyidir, gzeldir, saygmz var diyecek durumda olmaldr. zmn bu olduunu belirtiyoruz. Siz, Bu nasl yaanacak? diyorsunuz. Bir eylemle, bir savam tarzyla bu yaanr. Bu gc kendinizde gstereceksiniz, yannda olacam ve destekleyeceim tarz budur. ounun kimlii yoktur. Kadn kimliimizden daha da uzaklatk diyorlar. Devrim saflarnda dili kesilmi, bir uydu olmu. Kadnla bir toplant bile dzenlemekte zorluk ekiyoruz. lham veren azdr. Neden btn toplantlarmz erkeksi toplant olsun? Kadnn da ciddi olaca bir toplant, hatta bir topluluk neden gelitirilmesin? PKKde kadn artk yer buluyor. Dier topluluklarda ise, yrekler acs bir durum yaanyor. Kadn dediin mutlak olarak birisinin karsdr. Yani mutlak balanm, tapulanm, altna mhr de vurulmu, bylece olay bitmitir. Bu, e olmayla da kapatlacak bir konu deildir. Zengin veya gl kadn, e olsun veya olmasn, aile ilikisi iinde olsun veya olmasn bir olay, bir olgu, bir etki demektir. PKKdeki kadn mall mlkl bir kadn olmaktan km, etkinlii her alana yansyan bir varla ulamtr. zgrleen kadn biraz da budur. zgrleen kadn ciddiye alnr, cinsiyetinin ve kadnlnn da tesinde arl olan bir kiilie doru dnm salar. Bunu hem iddia edeceksiniz, hem de abanz bunun iin yeterli olacaktr. Byle kadnlar yaratlrsa, toplumun daha iyi olaca, yaamn daha sosyalistleecei, savalarn ve irkinliklerin nlenecei, adaletin, gzelliklerin ve gelimenin salanaca aktr. Bu aslnda kadn devrimidir. Bu devrim byle olursa, toplum hem farkllar hem de byk g kazanabilir. Birok irkinlik, dknlk, ikiyzllk, iddet de dahil ikence ve hakszlklar alabilir. Oportnistlik edilmezse, saptrlmazsa ve temsil tam olursa, bu tipin ve onun eyleminin gereklemesiyle o toplum mevcut btn toplumsal dzeylerin ok stnde olur. Bunu hayal etmek size zor gelebilir; ama devrim istiyorsak, devrimde kadnn yeri ve rol ne olmal diyorsak, biraz dnmek zorundayz. Sizi baka nasl g sahibi yapacaz? Yani her yaklamnz kadnca olursa, her erkek yaklam ucuz ve erkeke yanstlrsa, devriminiz, kurtuluunuz ve zgrlnz nerede kalr? Bu konuda bamsz eyleminiz, bamsz dnceniz olacaktr. Bazlar bunu ok hayali bulabilir, sakncal da grebilirler. Ama bana gre bu ciddi bir devrimci yaklamdr. Kendi paymza bu temeldeki araylar ve yaklamlar gelitirmeye devam edeceiz. Kadna zgr yaklamak, benim amdan ayn zamanda eref ve onur meselesidir. Byle yaklamak, kendi kiiliime saygl olmamn da bir gereidir. Bunu kendi evremde bana tapnan kadnlar yaratmak, bazlarnn alaka dillerine doladklar gibi bir harem gelitirmek iin yapmyorum. Tam tersine, kadn yceliine tutkuyu ifade ediyor, kadn yoldalna yksek deeri gsteriyorum; bunun en soylu ve yce bir yaklam olduuna eminim. Bununla kendimi iddial gryorum, gl gryorum. Bu, bize g veriyor. Biz bu gc hakllndan alyoruz. Tpk smrgecilikle mcadeledeki gibi, bu yaklamlarn da g verdii aktr. yi yoldalar olabiliyorsunuz. Bizim tarzmza kouyorsunuz. Bu benim iin bir mcadele olaydr. Bu mcadeleye yaratc yaklamam gerektii aktr. Hem sizinle uraacam, hem de sizi uratracaz. Bencil olmayacaksnz. Bana erkek egemenlikli yaklamlar dayatmayacaksnz, yine kadns yaklamlar da dayatmayacaksnz. Bu, sevgiden ve cokudan yoksun olduumuz anlamna gelmez. Biz kesinlikle ne geleneklerin, ne de dzenin lakalklarnn akmyz. Ciddi yaklan. nsan onuruna yol aan yaklam bizim yaklammzdr. u adamn kars, unun kz, unun bilmem nesi demeyi alaklk olarak grrz. Bunlar ayp kelimelerdir. nce, u saygdeer kadn denilebilmelidir. Mutlaka bir sevgiliden bahsedilecekse, u deerlerin temsilcisi kadn denilebilmelidir. Bu deerlendirmeler daha ycedir. Birisini dierine tabi tutarak hitap etmekten nefret ediyorum. Arap feodalizminde bu daha etkilidir. rnein, Ebu veya bni diye tabir edilerek, insanlarn ad konulur. unun Ebusu, bunun bnisi feodalizmin bir yaklamdr. Bunun yerine kiilii olan, bamsz gc olan gibi tanmlamalar gerekiyor. Tercihimiz biraz byle oluyor. Bunda sadakat ve

66

derin bir ilgi var, deer verme ve sevgi var. Bu daha boyutludur, toplumsaldr, siyasaldr ve daha ahlkidir. Soruna eitli ynleriyle byle yaklam gelitirmek mmkndr. Siz bu sorunun znesisiniz, kendiniz dillenmelisiniz. Benim size sunacam bu kadardr. Siz de yaratn, arayn, bulun. Size dost olabilecek, yolda olabilecek insanlar biraz aratrn, bunun kavgasn verin ve kendinizi ucuz dost yapmayn. Kendinizi, ben de dahil olmak zere, kiilere ve zellikle erkeklere ucuz e, ucuz ak anlayna kurban ettirmeyin. Gemite ve halihazrda yaadnz durumlar sizi rktmemelidir. Biz zgrle cesur yaklaan insanlarz. Gemite u takntlarm, u ballklarm vard demeyin. Biz devrimle her an bunlar yenileyebiliriz. Bu daha gzel bir yaklam oluyor ve dorusu da budur. Ben buna varm ve de inanyorum. Umarm bizi doru anlyorsunuz. Sizlerden istediimiz, nerede olursanz olun, soylu bir almann yaman militan olmanzdr. Bu, kiisel rahatlk ve kar iin yaplmaz. Bu tarihi bir eylemdir, eref eylemidir, insann ycelemesi olaydr. En az dinler kadar, eitli felsefe ekolleri kadar deerli bir eilim ve yaklamdr. Gittike artan bir ilgiyle araylarnz, bulularnz ve ilkenizi bulmal, eyleminizi gerekletirmelisiniz. Ekmek ve su kadar size gerekli olan bir alma da budur. Sabrl, ama inat olun. Kendinizi bo yere koyuvermektense, kk admlarla ilerleyerek kazanmay esas aln ve ortaya kan sonular da kmsemeyin. Ben byle inandm, bu temelde yaklam gsterdim ve kmsenemez baz sonulara ulatm. Hepinize bu temelde baarlar diliyorum. 4 Ekim 1993 DORU BR KADIN ZGRL GELM BR PARTDR, GELM BR TOPLUMDUR Tm Kadn Savalarna ve alanlarna! Saflarmza, sadece partiye ve cepheye deil, gerillaya muazzam bir kadn ak var. Kadn gereine, kadn sorununa her zamankinden daha fazla bir ilgi ve zm gcyle yaklaalm. Bunun iin imdiye kadar parti tarihimizle balantl doru bir zgrlk anlayyla, zmlemeler pratik yaamla da birletirilerek yol alnmaya alld. Bu doru politikann bir sonucu olarak, kadn zgrl anlayta ve pratikte mesafe ald. yle ki, gnmze doru geldiimizde, eit ve zgr yaklamn bir sonucu olarak, neredeyse eer n kapatlmaz ve doru yaklalrsa yar yarya ulaabilecei alanlar douyor. Kadn sorununu biz doal bir konum ve cins sorunu olarak da grmyoruz; toplumsal ve siyasal zgrlk sorunu olarak gryoruz. Bunun tarihi temeli vardr, zmlenebilir. zellikle Krdistanda aile ve kadn drlmln, dolaysyla smrgeciliin en temel dayanadr. Aileyi ve kadn zmlemeden smrgecilii zmleyemezsiniz; yine aileyi ve kadn devrimciletirmeden Krdistan devrimciletiremezsiniz. Bu forml dorudur, dolaysyla uygulamas parti iinde devrimci kadn ve devrimci kadn rgtlenmesini yaratmak, Krdistan devrime kazandrmak ve devrimde zaferi getirmek iin temel artlardan biridir. Bu geree bu anlayla bakyoruz ve zaten yrtlegelen almalar bunu dorulamtr. Kadn cinsinin veya Krdistanda aile ve toplum iindeki konumunun genel evrensel sorunlar kadar, bize zg olan sorunlar da vardr. Kadn en dm, en geri, en duygusal ve en aresiz tiptir; bu doallktan ziyade tarihi, toplumsal gelimenin bir sonucudur. Kadnn kurtuluu hi phesiz toplumun ve lkenin kurtuluuna baldr, ama kendi zgnlkleri de vardr. Birok doal zellii kadar yaad toplumsal ve tarihi nedenlerden tr kadn kurtuluuna ihtiya vardr. unu unutmamak gerekir: Toplumda kadn ne kadar zgrleirse, toplumun zgrlk dzeyi o kadar artar; yine ulusal zgrlk de bu dzeyle balantldr. Bir parti iinde kadn zgrl ne kadar gelimise, partinin de zgrlk ve dolaysyla sosyalist zellii de o kadar gelimi demektir. Hatta ikili ilikilerde kadn ne kadar zgrse, o ilikinin de o kadar zgrlnden bahsedilir. Dolaysyla kadn zgrlnden ekinmemek gerekir. Gelimi ve doru bir kadn zgrl gelimi bir partidir, gelimi bir toplumdur, tam kurtulmu bir lkedir. zmlemeler yetmiyor, gnmzde pratik ok daha byk nem tayor. Kadn savalarn ve alanlarn partide, cephede ve gerillada her dzeyde sorunlar olmakla birlikte, zverileri de vardr. Dayanma durumlar ve cesaretleri erkee gre aslnda daha fazladr. Fakat inisiyatifsiz, gsz ve rgtsz olmalar, kendi kimlik ve zgrlk sorunlarn tamamyla halledememeleri, kiiliklerine tam gvenememeleri ve kiilik bamszlna tam ulaamamalar onlar atl brakyor, hatta enerjilerini ve abalarn ba bo brakyor, arur ediyor. En nemlisi de, kendi emeklerine sahip kamama, dolaysyla kendi kiiliklerine sahip kamama gibi bir durumla sonulanyor. Tarihi bir alma olarak kadn kurtulu ordulamasna yneliyoruz. Kadn kurtulu ordusu ve zgrlk sava yerinde bir admdr. Binlerce kadnn bir araya gelmesi potansiyel bir ordu gcdr. Sava istiyorlar, silahldrlar, o halde bu bir ordu ieriinde ele alnmaldr. Erkek yaps iinde de ordulaabilir, bunun zerinde tartlm ve baz sakncalar olduu da ortaya kmtr. Hem tarihi hem de toplumsal adan bunun yetmeyecei giderek anlalyor. Kadnn tarihten ve toplumdan kaynaklanan zgn sorunlar var. Tpk Krdistan halk gibi kiilik ve kimlik sorunlar var. Tpk halkmz gibi zgvene, z kimlie, cesarete, zmlenmeye ve rgtlenmeye ihtiyac var. Sadece bir kadn milletinden veya cins olarak kadn rgtlenmesinden bahsedelim demiyorum; ama mevcut bask ve toplumsal koullar bizi bu ynl zgnlklere, rgtlemede ve savamda biraz da zerk veya zgn yaklamaya zorluyor. Saylabilecek daha birok nedenden tr, kadnlarn zgn bir ordulamasna gitmeliyiz diyoruz. Hi phesiz bu rgtlenmenin erkek yapsyla ilikileri olacak, egdm olacak. Egdm komitesine, eitlik ve zgrlk komitesi de diyebiliriz. Gerekli olduka her dzeyde byle komitelere bavurulabilir. Yani kadnla erkek yapsnn rgtlenmede birletii nokta, eitlik ve zgrlk komiteleridir. Bunlar aralarndaki dayanmay, egdm ve birbirleriyle alverileri rgtl srdrme durumunda olacaklardr. Dikkat ederseniz, bir komitedir, zgrdr, eittir, dolaysyla tartmalar ve kararlar karlkldr ve anlamldr. Bunun dndaki genel yap kendi ordusu iinde olmaldr. Yani her bayann ve her erkein rasgele ilikisi yerine, eitlik ve zgrlk komitesinin kararna gre bir iliki tarz genel yap arasnda gelitirilebilecei gibi, en st dzeyde de gelitirilebilir. Gerektiinde ortak saldr eylemi, ortak manevra ve ortak eitim de olabilir. Ama kendi zgnlkleri ve ordulamalar vardr. Eitime ve savaa nasl katlacaklarn kendileri kararlatrrlar. Kendi birlikleri vardr, rgtldrler. Her kadn kendi rgt iindedir; cephede de, orduda da bu yledir. Bu anlamda kadn rgtlenmesi sadece genel bir rgtlenme deil,

67

kendi zgn koullarndan tr bir kadn rgtlenmesidir. Kadn birlikleri olacaktr. Kadn mangasndan tutalm kadn taburu ve alayna kadar gidebilir. Onlarn komutanlklar yine kadnlardan olacaktr ve ihtiyaca gre eitli birimleri kendileri yaratabileceklerdir. Bunlar biraz nemlidir. nk ok iyi biliyoruz ki, ezilen bir cins veya ezilen bir halk rgtlenmeden, aslnda ezilmiliine cevap olamaz ve kiilik kazanamaz. Bazlar Aramzda zaten fazla bask ve eitsizlik yok diyebilirler. Bu belki birok arkada iin doru olabilir, ama toplumun genelini dnmek zorundayz. Erkek egemenlikli zelliklerin saflarmzda da ne kadar etkin olduunu grmek zorundayz. Kendiliindenlie braklrsa, erkek egemenliinin en st dzeydeki komutandan sradan savaya kadar dalga dalga yansdn grmek zorundayz. Dolaysyla g ve yetki erkekte ise, erkek egemenliinin doal sonular eitsizlik ve bask biiminde yansyacaktr. Bunu nlemek iin kadn gcnn zgrlemesi, ordulamas ve savamas gerekiyor. Yani silah, rgt, yetkisi ve sorumluluu olacak, bununla tartacaklar, kendilerini kararlatracaklar, savatracaklar ve zgrl elde edeceklerdir. Bu doaldr ve de kanlmazdr. Nasl ki biz halk olarak zgcmze dayanarak kazanmak zorundaysak, bir anlamda kadn da zgcne dayanarak kazanacaktr. Kadnsz ve erkeksiz veya bunlarn birliktelii olmadan sosyal yaam olmaz. Aile olmadan yaam olmaz. Duygular olmadan yaam fazla anlaml olmaz. Bu konuda zgrlk var; ama zgrl, tarihi koullar ve sava koullarn dnmek zorundayz. Btn bunlar elde etmek, daha yce duygulara, eitlie, zgrle, gce ve ordulamaya baldr. yi niyetle bile baklrsa, hemen hemen btn kocalarn birer despot olduu, kadnn da ok kadns ve yaramaz bir varlk olduu grlecektir. likilerin eit ve zgr, duygularn yce ve hele aklarn hi olmad biliniyor. Olanlarn da rezalet ve ihanet olduu, yaygn biimde yaanann da bu olduu bellidir. Bu konular zmlemiiz, fazla amak istemiyoruz. Baz bayan ve erkek arkadalar, bunun ar ematik bir yaklam olduunu syleyebilirler. Belki de biraz byle olabilir. Ama tarihi ve toplumsal adan biz bir ihtiyac gidermek istiyoruz. Belki bu geici olabilir, ama baz ynleriyle de kalc olabilir. Kadn kurtuluu ve dolaysyla ordulamas basit bir sorun deildir. Kkl eitlik ve zgrlk sorunlar ile kar karya bulunmaktayz. Dier devrimlerin bunu yapmamas, bizim de yapmamamz gerektii anlamna gelmez. Dier devrimlerde bu planlanmad ve erkee bal yrtld diye, bizim de yle yapmamz gerekmiyor. Daha fazla dnce, tartma ve zgr aba gerektirebilir. Devrimciler de zaten bunun iin vardr. Dolaysyla kadn kitlemizin younlamas, bunun iin tartmas, giderek kendini karar ve rgtllk dzenine ekmesi gerekiyor. Bu, biim deiikliine yol aacaktr. Gerillada kadn ordulamasna ok eitli dzeylerde balanabilir; manga dzeyinden tabur dzeyine kadar ve gc arttka da ihtiyaca gre bu biimler gelitirilebilir. Komutanlklar ve ynetimleri en stten en alta kadar oluturulur. Btn bunlar ncelikle kendi ilerinde zgrletirmeyi yaayacaklardr. Kadn kimdir, nereden gelmitir, kiilii nasl olumutur? Klelik nedir, dknlk nedir, drlmlk nedir? Tarihi ve toplumsal balar nasldr, kadn nasl yitirildi, nasl kazanlr? rgtle nasl kazanlr, eylemle nasl kazanlr? Duygu nedir, doru duygu nedir? Aile nedir, doru aile nedir? Erkekle doru iliki kurma nedir, eit iliki nedir, zgr iliki nedir? Kabul edilmesi gereken doru yaklam, doru duygular nedir, reddedilmesi gereken duygular nelerdir? Buna benzer yzlerce soruyu gelitirebiliriz. Doru bir cinsel yaklamdan, cinsiyet yaklamndan ne sonu karlr? Cinsellik yaklamndan tutalm, en byk bir ak yaklamna kadar nasl olmaldr? Yine kadn ordusunun teknik sorunlarndan en yce karar organna kadar hepsine kadnn yaklam nasl olmal, erkein kadn yaklam nasl olmaldr? Kaybedilenin kazanlmas gle, savala, yoldalkla nasl olacak? Btn bunlar tartma, ordulama, biraz da aba ve dnce gerektirir. Bu grevlerden kaarak zgrlk olmaz. Bu konuda herkes zerine deni zveriyle yapmadan kadn zgrl, kiilii kimlii, duygusall, elii, dostluu ve ak hi olmaz. Mevcut baz zmlemelerle aklk getirmek istiyoruz. Sanyorum hemen hemen hepiniz buna ihtiya da duyuyorsunuz. Biz ana hatlaryla ereveyi iziyoruz. Sizler hi phesiz bu tartmay gnlk gerilla grevlerinize ve cephe almalarnza zarar vermeksizin daha da gelitirebilirsiniz. Bunlar tam tersine ona daha da g katacak, savata daha fazla cesaret ve fedakrlk gsterecek, savaa kadn daha fazla ekecek, daha cesur, retken ve sonu alc baarlarn sahibi klacak tutuma itmek iin yaplyor. Yoksa kargaala, gerilie ve lafazanla yol amak iin yaplmyor. Bu yaplrsa sutur. Kadn-erkek ayrm yaplmadan kar durulur ve buna frsat verilmez. Bu anlamda zaten ortak komiteler var, her dzeyde ortak tartmalar yaplyor. Grlyor ki, tm kadn yoldalar ve savalar kendi rgtlemenizi, ordulamanz, grevlerinizi, sorumluluklarnz ve yetkilerinizi netletirmeyle kar karya bulunuyorsunuz. Biz sizi erkek egemenlikli yaklamlar karsnda olduu gibi brakmak istemiyoruz. Daha fazla istediiniz eitlie, zgrle, gereki ve z kimliinize, zgcnze ve z ordunuza kavuarak yrmeniz gerektiini vurguluyorum. Dnmesi gereken sizsiniz, ordulamas gereken sizsiniz, karar sahibi olmas gereken sizsiniz. Her konuda kendinize, bedeninize, ruhunuza ve bilincinize nasl zgrce yaklamak istiyorsanz, onun zgr tartmas ve zgr kararlatrmas da sizindir. Silahlarnz da yan banzdadr. O adan Beni yanlttlar, bizi bastrdlar diyemezsiniz. Bunu sylerseniz alaksnz. nk parti size bu konuda silah vermitir; rgt silah, askeri silah, ksaca her ey var. Bunlar kullanmak sizin grevinizdir. imdiye kadar yapld gibi, u bana yle yaklat, duygusall ve klelii dayatt, benimle oynad diyemezsiniz. En dorusunu siz dayatacaksnz. Gerekirse silahla, dilinizle, beyninizle her trl yaklamn zgr sahibi olmay bileceksiniz. Erkekten ne istiyorsunuz, kendinizden ne istiyorsunuz, toplumdan ne istiyorsunuz, hatta insanlktan ne istiyorsunuz? Bunun zm gc kendiniz olacaksnz. Bizden yoldaa destek ve dayanma, partinin ilkelerine ballk sonuna kadar var. nderlik bu konuda kendi grevlerine sonuna kadar sahip kar. Dolaysyla daha zgn ve daha sonu alc bir almann iindesiniz. Ulusal kurtulu sava ne kadar ilerlemise, sizin kurtulu savanz da o kadar ilerlemitir. Biz, kadnn zgrletii dzey kadar toplumun, bireyin ve ulusun zgrlemesine ve lkenin kurtuluuna bal kaldk. Daha ileri admlarn sahibi olmak size der. Cesur davrann, bu bir utangalk ve duygusallk sorunu deildir. Her eyi ncelikle kendinize layk grmelisiniz, kendinize gvenmelisiniz. nanyorum ki, istediiniz kadar tartma, kararlama ve g sahibi olma doru ve hatta gereklidir. Toplumsal gelenek, tarih bu konuda tersini sylyorsa, su biraz da bu baskc tarihindir, snfl ve kirli toplumundur. Kadn cinsinin eit ve zgr yaklamlar, topluma girii, girmemesinden daha deerlidir; savaa girii girmemesinden daha deerlidir. Dolaysyla grevlerinize sahip kacanza, olduka ileri gelimelere yol aacanza ve kendi kaderinizi zgrce tayin edeceinize inanyorum. Sava, ordu ve

68

parti gereimize zarar verme ve zora sokma urada kalsn, tam tersine alabildiine g vermeye, hatta ona nclk ve nder kiilikler dzeyinde aklk getirmeye, nderlik etmeye alacaksnz; bylece gerek ncye yarar bir tavrla sahip kmak iin aba gstereceksiniz. Bu temelde kendinizi kazanacaksnz. Sava parti nclnde kazanacak, giderek toplumdaki ve ulusal kurtulutaki yerinizi alacaksnz. 1 Kasm 1993

AMACI BYTEN K ONA ULAMA ARALARINI BULUR (Byk savamak iin yaam btn ynleriyle kavrayp benimseme ve ondan vazgememenin nemi zerine) Deerli Yoldalar! Siz kzlarla ilk defa yalnz dtaki deil, iteki gericiliin de ar etkisini nemli oranda geriletme temelinde, zgr dncelerinizi ve iradelerinizi kendi gcnzle ortaya koyabildiiniz bir ortamda konumak olduka nemlidir. ntikam, sadece karmzdaki barbar dmandan almakla yerine getirilemez. ntikam, kendi gericiliklerimizden, yaam utanlr hale getiren ve anlalmas bile ok zor olan, neredeyse bir buka gibi her adm attmzda bizi tkezleten deer yarglarndan koparp aldka gerekleiyor. Bu anlamda intikamn en by kendi zincirlerimizi paralamakla gerekletiriliyor. Kendime hakim olan bu hususlar deerlendirirken, bizlerden daha fazla anlamanz ve duymanz gerektiini belirtiyorum. Bizi yaama kar mahkm eden, dnceyi ksrlatran, ruhunuzu neredeyse bountuya getiren, bedeninizi bile bir meta gibi satlr hale getiren, baa bela kesilen, en nemlisi de parti saflarmzda bile neredeyse doal bir kadermi gibi dayatlmak istenen, -adna ister geleneksel yaam tarz, ister yerleik ahlk kurallar denilsin- tm ynleriyle bizi daraltan ve yaam ekilmez hale getiren zincirleri ksmen paralamakla en nemli intikam grevlerinden birisini gerekletirmi bulunuyoruz. Yaamn kendisi harikulade bir olaydr. Fakat bizde baa bela edilmi, siz kadnlar iin bu fazlasyla bela haline getirilmitir. Kendi banza bundan kurtuluunuzun ne kadar zor olduunun farkndaym. Kadn zgrlne ilikin gelitirmek istediimiz abalarn znde ok zorunlu bir ihtiyacnzn olmas yatmaktadr. Bu noktada maalesef parti yapmz, zellikle erkek yaps iin zn zrnk kadar anlamak istemiyor. Szm ona kadn yanls veya kadn kurtuluu iin bir eyler yaptn syleyenlerin bile, kendi bencil emelleri iin ihtiya duyduklar kadar ilgilendiklerini grmekle fkemiz artyor. Bunda da en nemli grev ve sorumluluk size dyor. Sizin kendi kendinize fkelenmeniz gerekiyor. yle bir erkek yaps ki, genelde yoldalk deerini takdir edemiyor, halkyla da salkl iliki kuramyor. Ama kadn sz konusu olduunda byk bir anlayszlk ve bencillikle, bir yetkisi, bir sorumluluu, szm ona bir komutanl varsa, hi sklmadan neredeyse mutlak hakimiymi gibi kendini dayatmas byk fke uyandrmtr. Benim mcadelemde nemli bir intikam grevi de bu erkek yapsna kardr. Belki sizler yeterince farknda deilsiniz; ama erkek temel grevlere ihanet ettike, derin bir yurtseverlikten, savamaktan, partilemekten ve rgtlemekten kandka, aalk oyununu kadnn zerine kendini bela ederek oynamak ister. Sizin bunu gremeyiiniz byk bir eksikliktir, hatta zgrlnz nnde en byk tehlikedir. Bu erkei neden gremediniz? zellikle parti iindeki gerekleri gnlk diyaloglarla derinliine kavratmak zorunda kalyorum. Erkek gzlerimizin iine baka baka bireycilik temelinde yaklamasayd bir ey demezdik. Ama erkein her eyi kendi gdlerine indirgemi yaklamlarna gz yummanz, sorunun sadece Nasl ilikiye geilir? seviyesine indirgenip tartlmas esef vericidir. Temel partileme, rgtleme ve ordulama sorunlar bir tarafa itildii gibi, birbirine mthi bir bencillik ve bireycilik dayatlyor. Kendilerini dayatmann dnda bir eyle uramyorlar. YAJKa yaklamlar daha da ekilmez bir haldedir. En benim diyen, szm ona kendini biraz hakim sayan kii bile, kaba gdlerini tatmin etmek iin teori retiyor. Korkun bencilliiyle rgt iinde tek bir yoldayla bile birlemeyen ve birlemeyi de tahakkm altna alma biiminde anlayan bir zihniyetle YAJKa yaklayor. Bunu grmemek sizin adnza utan verici bir durumdur. Burada ok ilkeli olmak gerekiyor. Sorun sizlerle gzel yaamak olsayd, bunun aray olsayd sayg duyulurdu. Doru sevgiye giden yolda yoldaa bir tavr iinde olunsayd, yine byk sayg duyardk. Ama sorun bu deildir, bunun tam tersidir. Erkein kadna ilgisinin nedeni skm, bencil ve bireysel gdlerine partinin, ordulamann, zellikle kolektif rgtlenmenin aleyhine bir dayanak aramak ve bulmak, bylece gz kara bir biimde gerekirse ok nemli olan rgt dengelerimizi, rgtsel grevlerimizi zorlayarak bu konuda hakimiyete gitmektir. Burada YAJKn suu, bunu ok iyi grp annda tavr koymak durumundayken sessiz kalmas, hatta ibirlikilik yapmasdr. Bunun fkesini halen duyuyorum. Siz ise bunu ok basit ele alyorsunuz, her ey ama ortadadr. Daha sonra Daraldk, yaamn anlam kalmad diyen sizsiniz. Ama buna kendi ellerinizle zemin sunuyorsunuz. Neden yaama bu kadar saygszlk ediyorsunuz? Tek tarafl irade dayatldnda, bu da rgtlenme ve doru partilemenin aleyhine olduu halde, neden birka doruyu dayatma iradesini gsteremediniz? Bu tabii ki klasik ahlk tarz veya can skldnda tepki duyma yaklamlardr. Bunlar ok geri ve ilkel yaklamlardr. Siz byle olasnz diye her eyinizi ortaya koyarak dalara kmadnz, bunun iin bu silahlara sarlmadnz. Hayati ve tarihi sorunlarnz vard. Bizzat zgr yaamn nn amak iin daa ktnz ve silaha sarldnz. Dnce zgrlnz iin, irade glenmesi iin, nasl bir yaam sorusuna cevap aramak iin ktnz. Aksi halde bu zor yaam kaldrlamazd. Sanyorum siz de Daha ok gelecee ynelik programlamak ve pratiklemek nemlidir diyorsunuz. Ama tm bu szler daha nce de sylenmesine ramen, ayn tuzaa dyorsunuz. Ben daha nceleri ska baz deerlendirmeler sundum. Bunlara dikkat etseydiniz, baz sonular karabilirdiniz. rnein, ska unu belirtiyorum: Beni bile beenmemek durumundasnz. Byle

YAJK Merkez Toplantsna ynelik perspektif

69

kendimi size dayatma bir yana, yaamn daha gzel klnabilmesi, ortak bir irade ve paylam gc haline gelebilmeniz iin, aslnda ok zl, cesaret ve gven veren yaklamlar iinde bulundum. Ama halen kendimi zgr llerde dayatacak birisi gibi gremiyorum. Hatta ynetici konumumdan dolay, eit ve zgr paylama dediim olay gerekletirememe tehlikesini ska vurguladm. Dolaysyla gcme dayanan yaklamlarn salkl olmadn belirttim. Kendimi ciddi bir erkek yerine koyamyorum. Bizden salam erkek pek kmaz gibi cmleleri de kaba erkei tanmanz iin belirttim. Kendini tek tarafl dayattnda, gerein ne olduunu arpc bir biimde anlamanz iin, ne kadar deer verildiini, sizlerle yaamn paylalmasnn ne kadar gzel olduunu, kadnla doru ve zl yaamann olaanst bir olay olduunu ok ynl olarak gstermeye altm. Kadn ruhunun, kadn dncesinin, kadn bedeninin alay edilecek, hor grlecek ve utanlacak bir olay olmadn, tam tersine giderek gzelleebilecek ve yaamn en nemli bir kayna olabilecek bir gereklik olduunu yanstmaya altm. Aslnda olduka anlamanz gerektii kansndaym. Her iki yaklamn da retici yn yksektir. Ruhunuz, bilinciniz, hatta bedeniniz zerindeki mthi basky ve dolaysyla irkinletirmeyi, yaamn neredeyse yaanlmaz hale getirilmesini nlemek iin, eitsel yn ar basan bu yaklamlar gsterdik. Baka aremiz yoktur. nk yaam kavramadktan, zellikle zgr yaamn ok ynl deeri takdir edilmedikten sonra niin savaacaksnz? Benim btn abam zgr yaam imknna duyduum ilgiden kaynaklanyor. Bu, byk saval ve zgr yaam olanaklarn gelitirdii iin yrtyorum. imdi bu sizin iin de fazlasyla geerlidir. Ama siz bunun dncesini ve onun hayata geirilmesini bir trl beceremediiniz iin neredeyse yaam ekilmez bir hal alyor. Tabii i zmleme yapmadnz iin suu kendinizde arayacaksnz. Yaam yle deersiz olamaz. imdi Gerek kendi cinsimiz, gerek erkek yaps iinde yaam paylaacak kii az diyeceksiniz. Bu dorudur. Ben neden krk yldr tek banaym? Bunu anlayla dnebilirdiniz. Ben lkemiz lsnde dnmek ve yaam en iyi, zgrce ve namusluca ortaya karmak isteyenlerdenim. Ama bu byk abaya, hatta olanaklara ramen hala neden yalnz kalmak durumundaym? Yaam aray bile olduka deerlidir. Siz kzlara o kadar deer verdiimiz halde, neden halen Gelielim, gzelleelim, yaam dzeltelim demiyorsunuz? Ben de kocakarca bir hava iine girebilir veya bu baylar ve bayanlarn dayattklar gibi karasevdal, dkn bir yaklam gsterebilirdim. Bu mmknd. Ama buna cesaret etmedim. Cesaret etseydim, ok byk zgrlk imknlar elden giderdi. Biz bunun arayn ve abasn gelitirirken, bin yllarn yitirdiklerini bulmak istiyoruz. Kadn gzelliini, zgrln ve zgnln ortaya karmak basit bir sorun deildir. rnein, Diyarbakrda ayaa den insanlarmzn, kadnlarn durumu dehet vericidir. Onlar gibi bir gn yaamak bile bin defa lmekten beterdir. Btn bunlar kmsenemez, bir an bile unutulamaz. Ayaa kalkmz ve yaam aryoruz. Bunun da savala ne kadar balantl olduunu dnn. Siz kzlarla yaam biraz paylarken, belki de ondan on kat fazla sava, partileme ve rgtleme zerine amansz aba harcyorum. Bata merkezi elerimiz olmak zere, kadrolarmz neden bunu anlayamyorlar? Bunlar zorbela oluturduumuz baz deerleri nasl ele geirecekleri yaklam iindeler. Bunun o kadar basit olmadn, biraz da abaya saygdan tr arpc bir biimde ortaya koymalydm. Bu dzeye gelmenin bir deeri vardr. Bu, size ramen olmutur. Size kalsayd oktan dzenin bir kocakarsydnz; hatta parti iinde szlere veya hakim anlaya kalsayd, belki de ad duyulmayacak kimlikler ve kiilikler olacaktnz. Siz beni halen yorumlayamyorsunuz. zellikle bu baylarn dikkatini ekmek, kadnn ne denli nemli bir deer olduunu ve ilenirse altn deerinde olabileceini kantlamak iin bu almalar kendi bama yrttm. Siz ise yeni yeni fark ediyorsunuz. Erkekler geleneksel veya ahlki yaklamlaryla kadn kullanp bir hafta iinde paspas gibi atarlard. Bu zihniyeti deitirmeyinceye kadar yaam nasl paylaabilirsiniz? Bir erkek yaps ki konumay beceremiyor, ilikiden ne anladnn veya ilikiyle birlikte size neyi kaybettireceinin farknda deildir; siz bile bunun farknda deilsiniz. Bunu dnmemek, devrimcilikle ve zgrlkle ne kadar badar? Bir erkek yaps ki sevmesini bilmiyor, yaamn ne kadar gzelletirilebileceini kendine sormuyor bile. Siz bu yaamdan, daha dorusu bu erkekten ne anladnz? Bu bir kader diyeceksiniz. Oysa bu bir kader deildir. Devrimciler kader anlayna kar kan, bunu deitirme gereini ilk kabul eden insanlardr. Bu erkek yapsn deitirmek yine bana dyor, ama bu daha ok size debilirdi. Nasl size debilirdi? Bu, kendinizi deerli klmakla ve o da rgtlenmeyle mmkndr. YAJKn ilkelerinin, YAJKn programnn, hatta yaam tarznn zgnce zmsetilmesi ileri dzeyde salansa ve btn kadnlar birbirine bal olsayd, bir erkek kadna ok muhta olduunu hissettiinde bile kadn ekip gtrmesi mmkn olmaz, kendi keyfine gre birisine ibirlikilik yaptrmazd. Neden birisi deerli de dierleri gz ard ediliyor, neden biri gelitiriliyor da dierleri gelitirilmiyor, neden genel cins sorunlar zerinde durulmuyor da kendi keyfine gre sadece bazlar zerinde duruluyor diye kyamet koparlrd. Kald ki, cins sorunlar zmlenmedike veya bir btn olarak kadn rgt gelitirilmedike, sadece bir kadnla yaanlacak olan yaam, kadn aleyhinde ve ksa sre iinde onu tketecek bir yaamdr. Bu tehlikeyi grmemek mmkn m? imdiye kadar bunlar anlayacak zeki kzlar iinizden kmad. Bu deerlendirmeleri ben yapyorum. Ancak onlarca zmlemeyi size dayattktan sonra yapmaya alyorsunuz. Halbuki zgrl ihtiya olarak gren sizler, benden daha fazla iin bu ynlerini grmeliydiniz. ok ciddi yaamsal sorunlar olduu, erkein veya genelde kadnn kendisinin de ibirlikilikten ve klelikten baka bir ey sunmad grlebilirdi. Kadnn genel rgtlenmesi, zgn rgtlenmesi derken, yaamdan kopmaktan ve kendi iinde daralmaktan bahsetmiyorum. Yaama ekidzen vermek, yurtseverlie ve partinin rgtlenmesine anlam verebilmek ve toprakla kaynamak iin, hatta alma pratiine, basit tarm ilerinden tutalm btnyle yaam anlamlandran ilere kendini kaptrmak iin, bu konuda iin gerekliliini ortaya koymak ve giderek erkein bencil ve bireyci dayatmalarna gerektiinde kendi z gcnzle, hatta silahnzla kar koymak iin kendinizi cins olarak rgtleyeceksiniz. rgtlenmeden baka byk silahnz yoktur. Bazen zavalllnz hissediyorsunuz. Bu, rgtlenme ihtiyacn duyup gidermemekten kaynaklanyor. Hibir yolda bu konuda kendisini dlamasn. Cinsin genel rgtlenmesi derken, ilkenin zmsenmesinden, kadn programnn oluturulmasndan, nasl bir kadn ve nasl bir yaam sorularna cevap olmadan bahsediyorum. Bunlar halletmedike, erkein elinde bir oyuncak olursunuz. Ben de dahil ok iyi bir erkek de olabilir, ama siz gelimedike birlikte yaanmaz. rnein, Filan kadn glenirse korkun olur deniliyor. Aslnda ortada glenmi kadn yoktur. Bunlar gc ele geiriyor deniliyor; gc ele geirmek deil de, kimliini ve kiiliini kararlatrmak istemi olabilirler. Keke onu da becerebilselerdi! Zaten bu grevlerine de ters dmler, daha ilk adm bile atlmamtr. Zincire vurulma var. Tek

70

tarafl, mutlak ynetici konumunda kk bir gedik bile almasn istemiyorlar. Bu konuda unu belirtiyorum: Tek ynl ve boyun een kadndan nefret ediyoruz. Karmzda hem dncede ok ynl ve yaratc, hem de iradede ok salam ve btn ynleriyle gl kadndan gurur duymalyz. Kendilerini en gl ve bilinli erkek grenler, partiyi szde en iyi tanyanlar ve kendini komutan sananlar, kadnn en kk bir glenmesini bile kendileri iin tehdit olarak deerlendiriyorlar. Bunlar grmeniz gerekir. Erkek ite byledir. Bu yle kolay alacak bir olay da deildir. Benim etkim bunu biraz engelliyor. Acaba etkim olmasayd, haliniz ne olurdu? Bunu aka kendinize sormalsnz. Sadece duygusal kalyor, ksyor ve yerinize oturuyorsunuz. Bu doru ve militan bir tavr deildir. Glenmenin yollarn bilin. Glenme iin sunulan olanaklar da vard. Neden bunlar deerlendiremediniz? Bunlar kendinize sorun yapacaksnz. Kaba anlamda yetkiyle glenin demiyorum. Kadnn glenmesi ok kapsamldr. Kadn cinsinin her eyden nce zgrln yakalamas, onun ok ynl, bamsz ve zgr kiiliinin gelimesi, salam bir fizie, ruha ve hatta yaratc dncelere sahip olmas, rgtlenmesi, zeki olmas, politikay ve rgtlenmeyi en az erkek kadar yapmas gerekir. Bunlar neden gze almayacaz? Bu konularda iradenizi, hatta rgt ve propaganda gcnz neden sonuna kadar gelitirmeyeceksiniz? Erkeimiz byle buyurur, biz de uyar gideriz tarzna altrlmsnz. Krt krdm zaten bununla ortaya kt. Sonuta erkek kadndan daha beter hale geldi. Bu konuda ben kendimi zdm, nasl bir erkek olduumu ortaya koydum, bu erkeklere fazla gvenmeyin dedim. Erkek cephesi size g verecek, sizi koruyup kollayacak bir durumda deildir. Benden bile fazla bir ey beklemeyin. zgrle inandm iin size baz imknlar sundum. Bunu kendim iin belirttiime gre, dier erkeklerin durumu ne olacak? Erkek sizi doru drst tanmak bile istemiyor. Saygs yoktur. Sadece gdlerini tatmin etmek iin kadn istiyor. Genelev yaklam da bu deil midir? Kadnn g ve irade sahibi olmasn istemiyor, kadn yaamn birlikte yrtc gc olarak deerlendirmek istemiyor, tek bir sz hakk bile vermek istemiyor. Bir kusurunu bulup hemen sulu ilan ediyor. Kadnn deerine ne kadar anlam verdii, zgrlemesine ne kadar yardmc olmak istedii de belli deildir. Kald ki anlay yoktur, yani kaba bir erkektir. Bu da kilitlenmeye yol aar, nitekim amtr. inizden her cephede sorunlar ve tehlikeyi hzla gren ve en nemlisi de cevap vermesini bilen militanlar ksn isterdik. Yaam ve zgrlk sorunlar ar olanlar, cevaplarn da ok gl hazrlarlar. lkeli ve planl olurlar, attklar her adm hesaplayarak atmasn iyi bilirler. Sizin de byle yapmanz gerekir. nk erkee gre siz buna daha fazla muhtasnz. Kendinizi aresizlie mahkm etmeniz k yolu olamaz. Bu anlamda zgrleme sorunlarnz zecek, bunun iin araylarnz ve rgtleme abalarnz gelitireceksiniz. Erkek kadnsz edemez derler. Bu dorudur. Ama erkek nasl bir kadn istiyor? Bu konuda siz nasl bir dayatmada bulunacaksnz? Nasl bir kadn olduunuzu gstererek, kendi tarihi cevabnz vereceksiniz. Bizi ok ve yanna almak istiyorsan, ncelikle rgtsel grevlerin, partileme ve ordulama dzeyinin gelitirilmesi gerekir diyecek, bunu isteyeceksiniz. Adam ordulamay, partilemeyi, kolektiflemeyi datyor; tam tersine, kendini hakim klp, gelip sizi tehdit ediyor. Kadn da buna boyun eiyor. Halbuki bu noktada kyamet koparlmalyd. Erkein neyin peinde olduunu iyi greceksiniz. Sizi egoist duygularn tatmin etmek iin etrafna toplamak istiyorsa, kara sevdalnz veya kocanz bile olsa sert tavr gstereceksiniz. Adam kutsal grevlerini unutuyor, savama grevini bir tarafa brakyor, parti birlii ile oynuyor. Eer yurtseverseniz, o dalarda kendi zgrlnze saygnz varsa, bu noktada gereken cevabn sahibi olmalsnz. Gemite birok alanda maalesef bu cevap yeterince verilmemi ve erkek belas dediimiz bela ortaya kmtr. Birok komutan, kadn tek tarafl iradesi altna almak iin komutanlk yetkisini ktye kullanmtr. Bir iki bayan hizmeti gibi altrmtr. Deerli kadn militanlar da buna alet olmular, taviz vermiler, uzlamlar ve bu oyuna gelmilerdir. Bu az bir tehlike deildir. Neredeyse btn komuta yaps byle bela olmutur. Bir iki kadn ibirlikiyi yanna ekerek, YAJK sistemini gz ard ettirme, onun kiiliiyle ve kimliiyle oynama yaanmtr. Zaten gelitirme ve alma olarak yaptklar herhangi bir ey yoktur. Bu oyunu bozmak gerekir. Yalnz erkek egemenlikli yaklamlara kar deil, kadn ibirlikilerine kar da mcadele gerekecektir. En az onun kadar tehlikeli olan, kendi iimizdeki btn tehlikelere ak kimlik ve kiilik, her trl ibirlikilie koan, egoist bir yaam esas alan ve erkee kendini klece baml hisseden ilkesiz yaklamlar kadn cinsine ve onun zgr geleceine dmanlktr. Bunu sorgulamak nemlidir. Bunlarn olabilmesi iin zgr yaama tutkuyla bal olmamz gerekir. zgr yaam sadece bir bireyin, bir cinsin kendi kendisiyle uramas demek deildir. zgr yaam kadn iin de, erkek iin de her eyden nce teorik bir sorundur; rnein dadaysanz ok derin bir yurtseverlii solumaktr, silaha ballktr, bu da rgtsel silahtr, ideolojik silahtr. Dman bu zgr yaam yutmak, imha etmek istiyor; bu konuda yaam mcadelesine ok derin ve ilgili yaklamaktr. Bunun iin yaplmas gereken ey mthi hazrlktr, eitimdir, herkesi bir sava birlii haline getirmektir. Bunun iin lojistikten tutalm evre dzenlemesine ve sala kadar hepsine g vermektir. Btn bunlar birleirse, yaam sorunlar belli lde zmlenir. Yaam denilince Falan erkek, filan bayanla nasl yaayacak diye sorulmuyor. Bu belki iin yzde beidir, yzde doksan bei ise zgr yaam olanaklarn gelitirmektir. Bu nedir? Bata sava sorunlar olmak zere, partilemedir. Partileme olmadan sava geliemez. Partileme iin de eitim gerekir. Eitim olmadan rgtleme geliemez, rgtleme olmadan parti dalr. Eitimin olabilmesi iin yer gerekir, onun iin baka abalar gerekir. Btn bunlar nasl yaanmal sorusuna ksmen cevaplar gelitirir. Grebildiim kadaryla birok arkadamzn aklndan Nasl yaayacam derken, Benim adamm kim olacak sorusu geiyor. Bu yama gelmeme ramen, byle bir soruyu kendime sormadm. Beni ilgilendiren, zgr ve gzel kadn cinsinin gelimesidir. Gelieni severim. Belki rnek vermem istenebilir. Kendi rneimi veriyorum. Nitel ve nicel olarak kadn cinsinin geliebilmesi iin parti ve ordu gerekir, bunun iin dnce ve gnbirlik mthi faaliyetler gerekir. zgr kadn militanlarn gelimesi bunun bir rndr. Bu, insan sevgisini ortaya karr. Bu sevgi ise zgrlkle son derece balantldr. Sevginin kayna da, insann yaam arayaca zemin de budur. Ama saflarda birok erkeimiz ve kadnmz birbirlerine gz dikmiler. nderlie ballk diyorsunuz. Peki, ben byle miyim? zgrl nasl aryorum, zgr kiilii binlerce kadnda nasl gerekletirmek istiyorum, en nemlisi de hepsini nasl seviyorum? zgrletike, yetenekleriniz gelitike bu srekli sevgiyi yaratyor. Bu konuda ikiyzllk yoktur. Bu gc gsterene sayg ve sevgiyle yaklald aktr. Ama baylar ve bayanlar birbirlerine Benim gzm unu kesti tarznda yaklayorlar. Bu, cinse de, zgr ilikiye de ihanettir. Birok yaam

71

plann bozar, bireysel olarak da tatmine ve umduklarn bulmaya fazla frsat vermez. Bu yntem ok yanltr, bunu terk edeceksiniz. nderlii kii olarak deil, kurum olarak ele aln. Nitekim bu sizin gelimeniz iin ok arpcdr. ehitler, yurtseverlik, partinin dier eitsel, ideolojik ve tzksel deerleri iin kyamet koparn. nk burada zgr insan yaratyoruz. Tm erkekleri bu temelde yaratyoruz. Hepsi yaratldka severiz, birisini deil hepsini severiz. Genel sevgi anlay dediim olay budur. Deerler uruna bir savam verdiim ve baardm iin seviliyorum. Bunun yerine, birisi partiyi alyor ve yetkiye dayanarak kendini dayatyorsa, orada tehlikeyi greceksiniz. Bu kii hrsz gibidir. Partinin genel geliim dzeyini, moral dzeyini smrmek istiyor. Bunlara frsat vermeyeceksiniz. Kadn cinsi uruna ne kadar zgrlk sava vermi? Yoldalara ve militan savalara ne kadar saygyla, sevgiyle ve yoldaa yaklam? Bunlar grmeden, bu ben bile olsam, o kiiyi kabul edemezsiniz. lkeli dediimiz tutum budur. ok zorlansanz bile, ilkeli tutum olduka, kimseye boyun emeyecek ve alet olmayacaksnz. Bunlar hayati yaklamlardr. Sadece ilke deil, anbean yaama geirmeniz gereken bir husustur. Yaama geirmezseniz, gemite yaadnz gibi daraltlrsnz, e yaramyorlar, yktrler denilerek bir tarafa atlrsnz. Alasanz da, szlasanz da su sizindir. nk ilkeli ve doru tutumu elden braktnz. lke bu ilikilere yn vermek, eki dzen vermek, yaamsal bir deer kazandrmak iin gereklidir. Onu an anna btn davranlarna hakim klmak, pratikte de kendini gerekletirmektir. Gelecekte pratik rgtlenme dediiniz olay, gnlk olarak yaama ilkesel yaklamay hayata geirmektir. O da yarn, br gn deil, benim yaptm gibi u anda yaplr. Bu tutumu hem kendi cinsiniz iinde, hem de erkekler karsnda hissettireceksiniz. Ben bunu her an yapyorum. lke veya gelecekte uygulama dediiniz aslnda anbeandr. Yalnz bir kiiye veya kar olduklarmza deil, herkese kardr, geneldir. Salam, istikrarl ve ilkeli kii byledir. Nitekim ben gcm byle ilkeli yaamay becermekten alyorum. Benim baka g kaynam yoktur. inizden biri glenmek istiyorsa, zeksn ve ilkelerini yaama geirme temelinde kullanr. Sabrl ve disiplinli olur. Doruyu ve yanl, kabul ve reddi, gzeli ve irkini ayrt eder. Hep mevzidedir, adeta tetikteymi gibi yaplmas gerekeni an anna yapar. Bu kii yaman bir militandr. Her konuda hem hzl dnr, hem de hzl cevap verir. Yiyecek derlemekten tutalm eitim dzenlemeye, bir sava mevzisini gelitirmekten tutalm dmana kar herhangi bir eylemi dzenlemeye kadar elinden gelen her ie baaryla anlam verebilir. Aldmz kararlar veya yapacanz planlamay hayata geirmekten bahsederken, bunu bu anlamda deerlendirmelisiniz. Srekli sylediiniz Pratiim kantlayacaktr szlerine fazla anlam vermiyor, bunu ciddi de bulmuyorum. Ben gnlk olarak gerekeni yapyorum demek daha dorudur. rnein, filan zamanda lkeye giderim, filan yerde halk iinde unu yaparm demiyorum. Ben iki kelimeyle bu ii balattm, u anda da gnlk olarak bu ii yapyorum. Benim iin gelecek yoktur, imdi vardr; imdiyi kazandktan sonra gelecek sorunu da halledilir. Gemi, yapmak isteyip yapamadklarmdan intikam almaktr. Neden gemite unu yapamadm diyerek, imdi onu hayata geiriyorum. Demek ki gelecek, bugnn iine gizlenmi veya bugne zmsettirilmi, dolaysyla gemi de bugne tarlmtr. Bu anlamda ann devrimcisi olabilmeniz ok nemlidir. Gemi zlemlerinizi ve gelecek hayallerinizi bugnn pratiine vurduunuzda, hem zlem giderilmi hem de hayal gereklemi olur. Bunun iin ok faal olmak, hzl dnmek ve hzl yapmak gerekir. Militan byledir, hele sava kesinlikle byle olmak durumundadr. Hzl dnme, propaganda gc kazanma, hzl rgtlenme gc kazanma, hzl bir hitap gc kazanma militanln vazgeilmez zellikleridir. imdiye kadar bu hususlar ok ihmal ettiniz. Eer bu noktalar bilince karrsanz, hatta da vurmaya alrsanz, gelecei daha imdiden kurtarm olursunuz. inizdekini dile getirirseniz, duygularnz ve dncelerinizi da vurursanz, pratii ve gelecei imdiden kazanm olursunuz. Bunun iin tarznz ve temponuzu yeterli kln. nk gelecek ancak byle kazanlabilir, gemiten ancak byle intikam alnabilir. stediiniz yaamn sorunlarna ancak byle cevap olabilirsiniz. Umarm, son derece somut olabilme durumuna doru yaklayorsunuz. Zaten toplantnzn da ortaya kard temel bir gereklik budur. Yani genel ilke dzeyinden hzla somut bir yaama, somut bir sava yaam gerekletirme ve bunun derin bilincine ulama epey ilerlemitir. Pratiklemeyi de biraz daha younlaarak byle ele alrsak, iddias ve inanc yksek olan siz kadn yoldalar, yksek bir militan yaam temsil edebilirsiniz. Bu noktalardaki inancm da her zaman vurguladm gibi, bir kez daha belirtiyorum. Kadnn zndeki cesaret ve fedakrlk erkektekinden gelikindir. Yurtseverlik, partileme, hatta ordulama bile erkekten daha ileri dzeydedir. Ama potansiyel halde kalm veya boulmutur. Zilan yoldan vasiyetinin gereklerini burada dile getiriyorum. Sk sk dnyorum: Acaba bir kadn kahramann, bir ehit yoldamzn vasiyetini nasl yerine getirebiliriz? Buna cevaplar bulmalyz. Yzlerce ehit yoldamz var. Yalnz onlar da deil, bir ekmee muhta edilmi, her ynyle mahvedilmi kadnmz grdke, bunlar bilince karyor ve pratiime byle yanstyorum. e yaramaz ve irkin erkei grdke, bu ynl irademi ve dncemi pekitiriyor, kendimi programlyor ve planlyorum. zgr kadnla yaamann bykln hayal ettike, bu dncelerim belli abalar ortaya karyor. nsann pratiklemesi bu kadar birbiriyle balantldr. Umarm bundan sonra yaam sorunlar dediimiz konularda fazla taklmazsnz. Geleneksel alan etkileri altnda kendinizi zorlamaya ve onun dayatt kiilik tarzlarndan dolay bunalma girmeye gerek yoktur. Hepiniz hayatnz ortaya koymu, en fedakr ve cesur komutanla inanm kiilersiniz. Ama bunu imdi ileme, zgr yaamla btnletirme ve onun zaferi iin urama sorunlar bizi daha ok ilgilendiriyor. Eer bu konularda iddianz varsa, iddianz daha bykse, buna da yok demek mmkn deildir. Amacn byten bir kii, ona ulama yntemini ve aralarn da kesinlikle bulur. rnein zgrlk amacm belirdiinde ve gittike bunu byttmde, eylemim ve yntemlerim de o kadar geni kapsaml oluyor. Amaca ok bal olduum iin, onun aralarn, yani bu dev imknlar ortaya karyorum. Sizlerin de ama byklnz ortaya karsa, amata bymeyi yaarsanz, derin, gl ve kendini kandrmaz bir biimde pratiiniz, onun aralar ve imknlar geliir. Biri yanlsa o gider, yerine dorusu gelir, biri eksikse tamamlanr. Eer bu konuda zayfsanz, bilin ki ama younlamanz yetersizdir, amaca laf dzeyinde balsnz demektir. Her ey ok nettir. Birini ciddi bir greve getirmek istiyorsanz, onun ama byklne, bununla birlikte ama ballna ve yntem gelitirip gelitirmediine bakacaksnz. Yani kiinin amac olacak, yntemi olacak, abas olacaktr. Bunlar birletirilmedike etkili bir militan olunamaz. Ara tarzdr, tempodur, hitaptr. Bunlar balatacak noktaya getirmedike, bir yerde amacnza ters dersiniz. Bunun iin aba, yani ura ve enerjik olma gereklidir. Btn bunlar nnz biraz daha aydnlatmak iin belirtiyorum. Esas olarak phesiz aray ve uray kendiniz gelitireceksiniz.

72

Kadn yaam bir intikam yaamdr. Sizin intikamc zelliiniz, herhangi bir erkeinkinden, hatta benimkinden bile daha fazla gelimelidir. ntikam yakp ykma anlamnda belirtmiyorum. Kaybedilen yaam bulmak da bir intikamdr, gzellii bulmak da bir intikamdr, sevgiyi yaratmak da bir intikamdr. Bunlarn hepsini gerekletirirken, adeta intikam alrcasna davrann. Bunun karsnda varolan bentleri ykmak da bir intikam tarzdr. Benim intikam tarzm budur. ntikam tarzm bu olduu iin baz gelimeleri ortaya karyoruz. Benden daha fazla sizin gelimeye ihtiyacnz var. Dikkat edilirse, ben halen durmuyorum, ok byk abayla intikam almak istiyorum. nk bunca yaptklarmza ramen, ykmamz gereken ok ey var. Siz daha yeni balyorsunuz. Sizin olmas gereken deerler iin bylesine amansz yklenirken, yklmas gerekenlere de ykleneceksiniz. Bunlar kendinize sorun yapmadan, bu ynl kendinizi hazrlamadan tabii ki zorlanrsnz. Bazlar nmz tkyor demek artk anlamszdr. Dnya benim de nm tutmak istedi, ama ben frsat verdim mi? imdi parti iinde kariyer ve ynetim anlayyla size yle yap, byle kalk deniliyor. stediiniz gibi almadka, ben de dahil, uydurma emirler ve perspektifleri kabul etmeyeceksiniz. Ben u kadar etkili ve baarl olmak istiyorum diyeceksiniz. Zaten bizzat alrsnz. nsan hibir ey yapamyorsa kendini glendirir. Ben de drt duvar arasndaym, ama her gn kendimi yenileyip glendirerek dmanma meydan okuyorum, dmanma kar en byk sava oturduum sandalyeden veriyorum. Demek ki yer engeli, alan engeli yoktur. Tek de olabilirsiniz, ama yine de insan byk savaabilir. Btn PKK nm kapatyor, ama ben aman vermiyorum. radeniz byk olacak, ustalkl ve yerinde konuacaksnz, yerinde neri getireceksiniz, yerinde tavr gstereceksiniz. O zaman hi kimse nm tutuluyor, gereken ilgi gsterilmiyor, grev verilmiyor diyemez. nk ne yaptn ve nasl yapacan bilir. neri sahibidir, karsndakine anlatr, ikna eder, hatta onu da altrr. st kademesini de, alt kademesini de altrr. Ben byle yapmyor muyum? Ben imdi beni reddeden ve ciddiye almayan dnyay altryorum. Benimle alay eden bir halk altryorum. Bu ok aka ortadadr. Bunun iin neye ihtiya vardr? Bizim gibi amacna byk bir ballkla birlikte, alma tarz zerinde sonu alncaya kadar durma ihtiyac vardr. Hibir ey yapamyorsam kendimi ele alrm, neden baarl olamyorum diye soruyu kendime sorar ve kendim cevaplandrrm. Bilin ve irade eksiklii mi var, durum deerlendirmesi mi yanl, grev mi yanl, yer mi yanl? Bunlarn yanln bulup, yerine dorusunu yaparm. Devrimciler zgr insanlardr. zgr bir insann nn kimse kesemez. Tm bu yaklamlar gz nne getirildiinde, yaamn byk bir gc haline gelenler savan da byk bir gc olurlar. Sizlerin sorunlarnz yurtseverlik ve onun savam sorunlardr, devrim ve onun sorunlardr, parti ve onun sorunlardr. Bu anlamda kendinize zg bir kiiliiniz de yoktur. Kadn bu konuda en fazla partili, yurtsever ve en fazla savata olandr, ama bir yandan da zgr yaam biiminde ifadesini bulur. Gelecee yanstmak diyorsunuz, biz bunun kolay olmadn bylece vurgulam olduk. Hibir arkada Benim bireysel kaderim ne olacak? deyip kendini dar bir dnceye kaptrmasn. Ben de dahil, hepimizin kaderi kurtuluun btnyle yrmesine baldr. Parti iyi yrrse, yoldalk iyi yrrse, cinsin zgrl iyi yrrse, kii de kurtulmu saylr. Bunlar iyi yrmedike, bunun dnda hi birimiz zgr kurtulu, zgr rahatlk beklemeyelim. Deerli Yoldalar! zgrlk savammzn ayrlmaz bir paras olarak kadn zgrl uruna yrttmz savan boa gitmedii, tam tersine partimizin tarihine yarar grkemlilikte bir alma olduu ortaya kt. Btn bunlar bir balang olarak deerlendirmelisiniz. Halkmz iin bu yaam nasl bir umuttan ve ilk admlar atlan bir balangtan ibaretse, bu sizler iin daha fazlasyla byledir. Siz yaam yeni yeni tanmaya balyorsunuz. Tanmayanlarnz varsa mutlaka tanmaldr. Yaamak iin tanmak gerekiyor. Ben erkei de, toplumu da en iyi tanyan insanlardan biriyim. Yaamn ne anlama geldiini de en iyi kestirenlerdenim. Buna dayanarak belirtiyorum ki, onurlu bir yaam imknn snrl da olsa elde etmisiniz. Bunu gelitirmek, pekitirmek ve yaanmaya deer klmak iin ayaklanm bilinciniz ve her eyi baarabilecek iradenizle bunu yeniden planlayp mimari bir eser yaratr gibi yeniden gelitirebilirsiniz. Bunun iin nce kendinizle savaacaksnz. Ben de yllardr kendimle savayorum. Bu hi ayp deildir. Kendimi zafere gtrnceye kadar kendimle savaacam. Dman yenemiyorsam, demek ki eksiklik bendedir diyor ve bu sava byle gtryorum. Siz de eer baarmak istiyorsanz, nce Ben bu sava kendi iimde baarya ulatracam diyeceksiniz. Kadn eer sava kendi iinde baarya ulatrrsa, onun byk inad, byk cesareti ve fedakrl kesin sonu almada belirleyici olacaktr. Bu temelde almalarnzda stn baarlar diliyorum, selam ve sevgilerimi sunuyorum. 15 Ocak 1997 GLENEN KADIN ONURUMUZDUR ONUNLA YAAMAK DEERLDR Deerli Yoldalar! Partimizin Geniletilmi Merkez Toplantsnn ardndan YAJK adna dzenlenen bu toplantnn da hem dnem hem, kapsam hem de bileimi itibariyle gz nne getirildiinde, nemli bir gelimeyi ortaya karacak gte olduuna inanyoruz. Bu temelde selamlyoruz. Partimiz tarihinin en kapsaml derinleme ve dnme urama srelerinden birini yaarken, bunu da ulusal kurtuluun her sahada direnmesi ve gelimesiyle birlikte gtrrken, YAJK ad altndaki kadn faaliyetlerimizin daha da derin bir kapsamla birlikte dnmeyi ilerleten konumda gelimesi nemlidir. Buna katlmnz nemli bir ans olarak grmek kadar, en nemlisi de bunu bundan sonraki tm devrim srelerimizin en zl talepleri olan eitlii, zgrl, her dzeydeki mcadele ve savam glendirecek bir biimde deerlendirmek ve yaama geirmek, bunun nc kadrolar olarak rol oynamak, yakalanmas gereken en temel perspektif oluyor. Temel yaklam bu erevede byk bir ciddiyetle, anlay olarak hepinizde ifadesini bulabilmelidir.

YAJK Geniletilmi Merkez Toplantsna sunulan mesaj

73

Hi phesiz kadn almalarnn geliim dzeyi, parti almalarnn geliim dzeyini yanstr. Bu almalar ayn zamanda snf savamnn ve onun militan gcnn olgunlap olgunlamadn snayan en temel gstergedir. Ayrca bu almann kendine zg ynlerinin yaratclk istedii de aktr. zellikle tarih boyunca ve yaam sreci iinde kendine gvenini nemli oranda yitiren bir kiiliin, devrim gibi kendisine gveni ve kararll art klan bir ortamda bunu yrtebilmesi iin, byk ciddiyet kadar bunun gerekli kld karar gcn pekitirmesi, daha da nemlisi bunlar pratikletirmeyi amansz klmas gerekir. Aksi halde kii kendi kendisiyle urar, kendisini sorun olmaktan kurtaramaz. Krdistan sorunu nasl sancl bir biimde gnmze kadar getirildiyse ve gelimeyi ok snrl zm imknlaryla bu dzeye getirdiysek, ayn gereklik kadn sorunu iin daha yakcdr. ok snrl da olsa, yakalanan zm imknlar, hatta alma ve savam imknlar bal bana bir zm olarak grlmeli, bu herkes tarafndan ciddiyetle zmsenmeli, olgunlukla deerlendirilmeli ve anlalmaldr. Sz konusu olan yalnz cinsin soyut zgrlk anlay deildir. Bununla birlikte toplumsal ve ulusal dzeyin, cinsin zgrlk ve onun gereki kimliini bulmu yaam tarz ve doru katlmyla ne kadar i ie olduunu gstermektedir; daha kapsaml bir kiilii, sava bir kiilii kadn kahramanlna yarar bir biimde temsil edebilmektedir. Hibir gerekeyle bu yaklamn dna kmamak kadar, anlayszca ve yaygnca kendini gsterdii biimiyle sanki hayati bir alma deilmi gibi, sanki eski toplumun birok kalntlarn temsil etmek yaam iin gerekliymi gibi sorumsuz yaklamak kendinize yapabileceiniz en byk ktlktr. Bu alma iin de partimizin anlaynn pratie yansmas iin byk bir heyecanla aba harcadk. Ama esasta bu almann sahipleri hem anlayn hem de uygulamann ifadesi olacaklar, bizatihi eitliin ve zgrln bu tutumla olacan gstereceklerdir. almalarmz bir destek sunma olarak grlmelidir. imdiye dek her ne kadar younca ilgilendiysek de, bu bir lde gerekliydiyse de, bunu srekli istemek zgrlksel gelime asndan fazla doru olmaz. Bu katklar ancak zorlu srelerde, yaratclk gereken hususlarda sunulur. Ama veri olarak sunulmu, yine olanak olarak nnze serilmi durumlar grmek, onun iin de olduka hakim bir almaya ulaabilmek gz ard edemeyeceiniz temel bir greviniz oluyor. Nereden baklrsa baklsn, kadn almalar deerli bir almadr. Kadn cinsinin sorunlarna partinin gerek ideolojik ve siyasal erevesi iinde, gerekse daha da genel bilimsel bir anlamda ilgi gstermek, evrensel bir sorun olduu kadar, bizim iin de hayati bir sorundur. imdiye kadar yaklamlar bu anlayla gelitirildi. Bizde en az ciddiye alnan ve gerekleri en az yaplan bir alma da budur. Hatta en ok kendiniz sizi hayati derecede ilgilendiren bu konularda gereken ciddiyeti gstermediniz. Halbuki sz konusu olan, cinsin vazgeilmez kimlik, kiilik ve zgrlk haklar ve bu konudaki savam grevleridir. Bunu ciddiyetle anlaya ve pratie geirmeyen ve tutarlln kantlamayan bir kiilik, grevde baar kazanmay bir yana brakalm, sradan bir birey olarak sayg bile gremez. Her an ezilmekten ve eski konumdaki yaklamlarla karlamaktan da kendini kurtaramaz. iddetli bir mcadelenin sahibi olmadka, hibirinizin arzuladnz yaam yaamaya hakknz yoktur. Kadna gvenmek ve kadnn yaamdaki yerini deerlendirmek, hi phesiz anlaymz gelitike nem verdiimiz bir husustur. Gerek partimiz iinde, gerekse kendi saflarnzda yaam neredeyse kaybetmemizin en temel bir nedeni bu olduu halde, gereken doru yaklam ve zm gsterilmemi, hep alay edilir bir konu olarak gndemletirilmi, dedikodusu ok yaplm, basit yaama ihtiraslarnn konusu gibi ele alnm, maalesef buna zemin sunulmutur. Ciddi bir kar koyu gsterilmemi ve en nemlisi de yaratcla doru nasl yrnmesi gerektii fazla gz nne getirilmemitir. Bylece tkanma dediiniz, yk denilen durumlar yaanmtr. Bunun bir kader olmad, bunun devrimci grevlere doru yaklamamaktan kaynakland eskiye gre daha fazla kendini hissettiriyor. Yine kadnn eskiden anlald gibi yle hafife alnacak basit bir elence veya bireysel tatmin konusu olamayaca ve bir yk gibi grlemeyecei, bunlarn doru olmad anlalmtr. Fakat halen bunun tamamyla alabildiini de belirtemeyeceiz. Bu bir yaratl srecidir. Pratiinize dayanarak belirtiyorum ki, bu konuda bir sanatkr gibi almak, savamak ve yaratmak, daha doru olan moralde de, ruhta da, fizikte de, dncede de ortaya karacaktr. Bunun dnda hibir yaklam tarznn fazla deer ifade etmeyeceini imdi daha iyi grmekteyiz. Bunu nemli bir kazanm olarak imdi daha iyi anlamaktayz. Her devrimde olduu gibi, bizim devrimimizde de bu konunun neminin yansma bulaca aktr. Dier devrimciler yzyllarca kendi toplumlar ve uluslarnn olanaklarna bal olarak, u veya bu dzeyde kadna ilikin ok ey sylemiler ve yapmlardr. Kadn da bu almalarla kendisini ortaya koymutur. Bizde ise, dier tm konularda olduu gibi, bu konuda da ancak devrimle, nce onun ideolojik ve siyasal hattyla, daha sonra giderek zmlemelere tarlmasyla ifadesine kavuaca, kendini ifade edecei biiminde ortaya konulmu, pratik de bunu kantlamtr. Baka trl nasl zlce ve drste Krt insan haline gelinemiyorsa, kadn iin bu daha fazlasyla byledir. Yani kadn sk bir devrimci ideolojik ereve iinde pratikleirse, tutarl ve salkl bir kadro haline gelir. Yaama gzn aabilecei gibi giderek kahramanlaabilir. Kadn kahramanlnn bizdeki varlk dzeyi, bunun ne kadar yerinde olduunu gl bir biimde ortaya koymutur. Krdistan gereinde kadn ve yaam birlikte dile getirilirdi. Oysa gnmzde gerekleen bunun tam tersidir. Yani Krdistan halk nasl yaam gerekliinin dna itilmise, ad yaam olan kadnn da yaanmaz ve yaatmaz duruma getirildiini arpc bir biimde grmekteyiz. Ortada ters yz edilmi bir durum var. Ad yaam anlamna gelen kadn, yaamama ve yaatamamann kimlii, kiilii ve zemini haline gelmitir. Bu, btn fkelerimizin, saygszlklarmzn ve sevgisizliklerimizin de kaynadr. Yaamn dna itilmi, onun adna lkesine inkrn, halkna ihanetin ve kimliine en saygszca yaklamn erkek tarafndan zellikle egemen bir anlay olarak kadna dayatlmasyla birlikte kadnn da buna ok uyduca balanmas, yaanmamln felsefesi ve anlay oluyor. Dolaysyla saygya ve sevgiye ulamann yolu, tm bunlarn almasndan geiyor. Bu, lkemizin btn yce deerlerinden kopuunu, incir ekirdeini doldurmaz kabilinden sorunlarla boumasn ve deliler toplumu haline gelmesini de ifade ediyor. Bu durum partimiz iinde de srmektedir. Yaamn adn ve kimliini doru koyamamak, bunun ulusal kurtulula, lkeye sahiplenmeyle, halkn zgrlk dzeyiyle, en nemlisi de onun rgt ve savala ban kurmayan erkein ve daha fazla da kadnn bu konudaki zgn durumunu ortaya koymamas, erkein bunu yapay sorunlarla objektif ajanlk gibi yanstmas aslnda yaam d kalmak anlamna geliyor. Dmann dayatt zgr yaayamazsnz hkmnn objektif bir temsili halini alyor. Uzun sredir yaanan mevcut diretmeler ve zellikle ilikilerdeki arptmalar, hi de dmann genel yaklamlar dnda olmadn ve onun bir paras olduunu ortaya koymaktadr. Dolaysyla yaamla sava iindeki doru belirleme ve doru yer tutma, dmann lkenle veya halknla yaayamazsn

74

biimindeki hkmne de en anlaml bir biimde karlk vermedir. Bu kmsenemez. Bunun iin ciddiyet ve anlay derinliiyle birlikte pratiklemeyi bilmek gerekiyor. Hi kimse geleneklerin ar etkisi, ilkelliin ve gdlerin hakimiyeti altnda kendi kaprislerini, hele hele bir de parti iinde g haline geldike bu konudaki ahsi tatminlerini rgt gcyle karlamay ki, imdiye kadar dayatlan budur- bylesine nemli bir alana dayatamaz. Bunun ne kadar vahim bir tehlike olduunu herhalde bu ksa deerlendirmeyle dana iyi anlamaktayz. Sizler unu iyi bilmek durumundasnz ki, yaam her eyden nce ok ciddi bir olaydr. Harabeye evrilmi, ad tamamen silinmi bir lkenin en acl kurtulu srecinde, ok az imknla yaama savan gelitirirken, bunun ne kadar ciddi ve kutsal bir kiilik istediini sanrm en ok Zilan kiiliinde, Onun kahramanca eylem tarznda yakalamak mmkndr. Byk yaam, byk eylem, ciddiyet, greve ve zellikle rgtsel greve byk ballk, bu yaam hakkn elde etmek iindir. Bu yaam tarzn iliklerine kadar doru ele almayanlarn, kendilerini bir objektif ajan olmaktan kurtaramayacaklarn peinen bilmek gerekiyor. Bunu eitli hastalk yaklamlarn ve bunalm teorilerini ortaya koyarak geitirmeyi, aa km objektif ajanln daha tehlikeli bir biimi olarak deerlendirmek durumundayz. Hibir kadn militan yaamda bunalm ve problemi yaamamal, bu anlamda ileriye srlmeye zemin tekil etmemelidir. nk bu, sanldnn daha tesinde dman adna almak olur. Yaplacak sradan bir hatann ve yetersizliin ne kadar byk bir tehlikeye yol atn yaadnz pratiklerde grdnz. Demek ki, bu konuda ciddi olmak, yetersizliklere yer vermemek ve zemin olmamak tm dier alanlardan daha nemlidir. z g olmak, irade olmak, kendisini yaamsal g haline getirmeyi ister. Yitirilmi bir yaamn zgr topraklarda ve zgr insanlarn iliki ortamnda gerekletirilmesi, bal bana devrimci bir eylemdir. Moral deerlerinde, bilin dzeyinde, pratik almada, onun cesaret ve fedakrlnda, hatta estetiinde kendini kantlayan kadn, belki de en kapsaml savamn sahibidir. Dolaysyla yaamn da gerekletiricisi olduunu ortaya koyacaktr. Umarm ksaca deerlendirdiimiz bu hususlar bilince karmak kadar, vazgeilmez bir tutum olarak da kendinize zmsetirsiniz. Baka hibir ey kadna bu kadar gerekli deildir. Hatta sizlere sunulabilecek en nemli deer, bu ynl bir gelimenin sahibi olmaktr. Nasl ki hibir ey zgrlk ve bamszlktan daha deerli deilse, kadn da bu zgrleme imknn yakalamaktan daha deerli bir abann sahibi olamaz, gelitirici ve ykseltici bir aba ileri sremez. Hi phesiz btn bu belirttiklerimiz ve yaptklarmz iin balangcn tekil etmektedir. Bunu kmsememeliyiz. Dnyamzda sorunun iinde bulunduu durum bile gz nne getirilse, bu abalarn ne kadar deerli olduu daha iyi anlalacaktr. Sorunun kendisi tabulatrlmtr. Sadece iimizde deil, dmzda da soruna el atan adeta birok olumsuzluun kayna olabilmekte veya bu soruna yaklamayanlar sorunu daha da kurutmaktadr. Dolaysyla soruna yaklamn ustal kadar, nemini ve pratiklemenin deerini, bu toplantmzda gerekletirilmesinin ne kadar nemli olduunu sanrm imdi daha iyi taktir ediyorsunuzdur. Sorunu yalnz teknik dzeyde ele almak, dar yaklamaktr. Hi phesiz her toplantmzda olduu gibi, bu toplantda da siyasal durumu ve partinin iinde bulunduu durumu deerlendirmek gereklidir. Ama siz bu toplantda daha zgn olana arlk vereceksiniz. Bunu da zaten gndemletirmisiniz. Bunlar en bata anlay derinliini, anlayn zgr ve somut yaamla balantsn gerekletirmeye ilikin tartmalar olacaktr. Sizi kendinizle ba baa brakmann daha doru olduu kansndaym. Erkee gre ekillenme yerine, kendiniz kendinizi ekillendirmelisiniz. nnze bu grevi de koymaktayz. Biz nasl ki Nasl bir kadn ve bir yaam diyorsak, Nasl bir erkek ve nasl bir erkekle yaam sorusunun cevab da kadn cephesi iin ok yakcdr. Bu sorular sanld gibi ortaya karlp nete cevaplandrlmamtr. Bunlar nemlidir. Ama bundan nce yapmanz gereken ey, kendi kimliinize ne kadar sahip olup olmadnz netletirmenizdir. Yani nce kendimizin olmalyz. imdiye kadar kendinizin olabildiniz mi? Ruhta, dncede ve iradede ne kadar kimlikli ve kendinizinsiniz? Bunu herhalde sorgulayacaksnz. Yapay bir erkek kartl biiminde deil, onun da ok tesinde ulusal ve toplumsal dzeyde objektif olarak nesiniz, ne olmalsnz? Kimler adnasnz ve imdi kimin olmalsnz? Bunun iin ideolojik esaslardan tutalm rgt esaslarna kadar, sosyal ve kltrel gelime dzeyinden tutalm askeri sorunlara kadar yeriniz nasl olmaldr? Kendiniz bunlar zgrce tartacak ve zme doru gtrmeye alacaksnz. Yani erkee ve eski topluma gre ayarlanm bir saat gibi deil, kaderini bekleyen birisi gibi deil, kendisini de sorgulayarak ve dnce gcn ortaya koyarak, nasl olmal, nasl yaamal sorusuna kendi cephenizden bir kararn sahibi olarak kendinizi ortaya koyacaksnz. Burada ocuklar gibi Birileri gelsin, zellikle erkek gelsin elimizden tutsun biiminde davranmanz, zgrlkle badamayan bir tutumdur. Biz bu aamada kadnn her ynyle glendirilmesinden yanayz. Pratik sreler gsterdi ki, cinsler sz konusu olduunda, arlkl olarak erkek egemenliinin gc ynetim halini alyor. Sizler de glenme ad altnda buna olduka destek sunuyorsunuz. Bu glenme deil, ibirlikilik anlamna gelir ve byle olduu da ortaya kmtr. Verilen tavizler, tavizleri verenlerin bana bela olmutur. Bu nete ortaya kt. Hatta nasl bir l olduklarn da grmlerdir. Dolaysyla kendinize sayglysanz tartmak ve onu sonuca gtrmek, doru g anlayna, onun sz, karar ve rgtleme dzeyine kadar getirmek, daha da nemlisi bunu kiiliinize zmsetmek kadar, yani programlanm ve planlanm kadn olmaya kadar tarmak ok nemlidir. Biz, YAJKn plan ve program diyorsak, siz bunu kadn militann programa ve plana kavumu kiilii diye sonuna kadar gtrmelisiniz. Her kadn militann anlay olduka izilmitir. Bu, program anlamna gelir. Ayn zamanda planl olmay, bu da belli pratik dnemlerin nasl yaama geirileceini ifade eder. Bunun tasarm gc olmay bilir ve bunu her an ifade edecek tarz yakalarsanz, ok istediiniz glenmeyi de elde etmi olacaksnz. Bunun iin una buna snmak yerine, kendinize ve cinsinize snacaksnz. Ben bile olsam, baka yerde kurtuluu aramayacaksnz. Bunu da bamllk olarak grn. Glenen kadndan gurur duyuyorum. Ama saflarmzdaki erkein glenen kadndan ekindii ortaya kmtr; hatta bu kadnn nnde engel tekil ediyor. Biz ise bunu doru bulmuyoruz. Glenen kadn, onurumuzdur. Glenen kadnla yaamak deerlidir. Glenen kadn yaamdr. Zayf kadn, baml kadn moral deerlerimiz asndan sakncaldr, zayflatr. Bunu dayatan erkek, hem snfsal anlamda hem de moral deerler asndan sakncal bir yaam dayatyor demektir. Kle ruhlu kadn arayan, sadece kendisine bal kadn arayan bir erkek, bizim meclisimizde hem cinsler arasndaki eitsizliin kaynadr, hem de ulusal ve toplumsal kurtuluta zgrlk dzeyinde ciddi bir sapmay ifade etmektedir.

75

Dolaysyla eer tutarlysanz, gl kadn olmann tm alanlardaki eitliin ve zgrln bir teminat olduunu bilerek, bunu yaanmaya deer grmek, hatta mcadeleyle badatrp onu zenginletirici bir biimde gstermek de bir grev olarak dnlmelidir. imdiye kadar daha ok gc darda arama, bir ynetim gc verildiinde onun zerine yatma, bununla adeta kendini pazarlama yaanmtr. Biz bunu byk bir saygszlk olarak deerlendiriyoruz; bunun fazla yaam hakk bulamayacan, hatta arzulanan zgn ve zgr yaam hakknn tersi bir durum olduunu belirtiyoruz. imdiye kadar YAJK bnyesindeki kadrolara tannan ynetim yetkisi maalesef yeterince deerlendirilememitir. Bunun yerine, partinin verdii yetkiyi bireysel niyetleri iin kullanmak ve erkein koltuk denei gibi olmak esas alnmtr. Bu zarar vermitir, en ok da kadna zarar vermitir. Bundan sonra greceksiniz ki, byle davranmak olamaz. Ne erkek ne de kadn bu yaklama cesaret etmemelidir. Byk ehitlerimiz var, bunlara mutlaka saygl olacaz. Kald ki, bunda kaybetme deil, kazanma sz konusudur. Glenen kadn rgt, glenen yaam ve glenen sava demektir; dolaysyla glenen erkek demektir. Bu, sabr ve geleneksel yaklamlardan uzak durmay gerektiriyor. Bunun iin de eski ahlki tutumlardan uzak durmak gerekiyor. Bunlar partimize yarar bir biimde savaarak yaplmaldr. Sava sadece silah skmak deildir. Gerekirse bu konuda da kendimle savaarak bu dzeyi kantlayacam. Grev budur ve sizlere dmektedir. Deerli Yoldalar! zmlemeler kapsaml olarak sizlere iletilmi, ounuzun eitimi iin youn aba harcanmtr. Umarm bunu laykyla deerlendiriyorsunuz ve pratikletirmenin yaratc dncesi, nerisi ve abas iindesiniz. Daha fazla yardmc olmak isterdik, ama koullarmz gz nne getirildiinde, bunun da hibir hareketin tarihinde grlmeyen deerli bir aba olduunu taktir ediyorsunuzdur. Biz bunlar kendi keyfimiz iin, tatmin olmak iin yapmadk; ok zlediimiz yaamaya deer kadn kimliini ortaya karmak iin yaptk. Maalesef bizde yaklamlar ya basit bir tatmin arac, ya da bunun dier bir paras olarak dedikodu haline getiriliyor. Artk bu s dzeyi de amalsnz. likilere salt tatmin amacyla yaklalmayaca gibi, her ilikiye dedikodu biiminde yaklamamak da nemlidir. zgr yaam kendi gerekliimiz temelinde yaratmaya mecburuz. Bunun hem ilkeli ve iddial bir militan olmak, hem de engel tekil eden varsa onu alp deerlendirmek ve hatta eitmek gerekir. Hi kimse bunun nne u veya bu engelle kmamaldr. Hatalar ve yanllklar varsa zerine cesur gitmeliyiz. imdiye kadar olduu gibi, klasik ahlk anlayyla yaklamamalyz. Bizim vermeye altmz esaslar zerinde nemle durmalsnz. Deerli kadn militanlar da giderek yaamdan reneceklerdir ki, kendileri iin en gerekli olan budur. Bunun esaslar da kapsaml bir biimde verilmitir. Belki birouna gre erkekten daha rahat yaanabilir. Bu, sanyorum bir ounda giderek kendini bir sorun olarak gsteriyor. Hatta u deyimi de artk duyuyoruz: Byle gitmez! Yani byle gitmez dedikleri ey, ne erkek ne de kadn bu ynl yaamaya tahamml edemez oluyor. Eski klasik biimleriyle, karasevdalaryla, birbirlerini ounlukla aldatarak, ksa bir sre ierisinde tketerek bu zor yaam ierisinden syrlmak istiyorlar. Asl byle olmaz. Byle olmaya cesaret etmek, yaamn tehdit edilmesidir, paralanmasdr. Gelitirmek zorunda olduumuz tarz, belki de zlenen, amaladmz yaama giden en emin ve en sabrl, ama en gereki yoldur. Bireysel hrslarmza kaplp yaam toptan kaybetmektense, sabrla, byk bir inat ve anlayla savamzn btn boyutlaryla balantl bir biimde namuslu olmay bilirsek, gereklerini yerine getirirsek, en byk kazanm da kimliklerimizde yakalam olacaz. Bu konuda esas grev siz kadnlara, kadn militanlara dmektedir. Erkein zaaf daha fazladr ve esasta kaybettiren de sizler olacaksnz. Dolaysyla ilikiler ve zaaflar meselesine en ok dikkat etmesi gereken kesim de sizsiniz. Bunun plann ve programn ortaya koymak, tutumunu ve ifade tarzn gstermek size dmektedir. Kendi den alamaz derler, sizler iin de ayn eyi sylemek mmkndr. Bundan sonra kendi den kadn militan da alayamaz, alasa da kimse ona deer veremez. Bu toplantnzn anlayta bir derinlemeyi salayacana, bunu sz ve karar dzeyine getirmeyi ve yaam plan haline dntrmeyi gelitirecek bir toplant olduuna inanyoruz. Eer bu temel yaklam ezici bir biimde zmser ve nitelikte hakim klarsanz, geriye bunun politik tarz, temposu, slubu ve hitab kalr. Yaplan kapsaml zmlemeleri mutlaka zmsemelisiniz. nk tarz, tempo ve hitap kadn almalarnda daha da vazgeilmezdir. ok atl kalan, slubu ve hitab fazla olmayan, vurgulayc ve direngen olmayan bir kadn kle kadna yakndr. Buna da hakknz yoktur. Dili en ok kesilen kadnn gl hitaba sahip olmas bir zgrlk iaretidir. Salam bir tarzn ve temponun sahibi olmak, yine zgrln bir iaretidir. O adan bunlar bir grev olarak anlamal, eksii olan btn yoldalar bunu gidermenin savamn salam bir pratiin balangc olarak deerlendirmeli, ona gre kendilerini vermelidirler. Ayn zamanda uzlatk, bastrldk biimindeki yaklamlara da frsat vermemek asndan her ilikiye, her almaya planl yrmelisiniz. nceden bir tasar gcyle birlikte sorunlarn zerine gitmelisiniz. Bu ayn zamanda bir yntem sahibi olma anlamna da gelir. Fazla yaratc olmayan yaklamlarla kendinizi ancak zora sokabilirsiniz. Partimizin bu dneme dayatt genel militan zelliklerini de kesin olarak benimsediinizde, kendinize ait anlayla birlikte byk bir silahlanmay yaayacanz kesindir. Toplantnzn bunu ileri dzeyde bilince karacana ve kiilik yapnza nakedeceine eminiz. Bununla birlikte ele alacanz daha sonraki hususlar, bilinen klasik alan almalardr. Btn alanlardaki kadn almalarna ilikin tartmalar yrtmek ve kararlar almak yerindedir. zellikle Gney devriminde kadn almalarnn bir srama yapaca ortaya kmtr. Bunun iin de zgn bir tartma ve planlama nemlidir. Kadn gcmzn younlat alanlar vardr. Buralarda hem karar dzeyinde, hem de temsil itibariyle militan takviyesiyle byk bir gcn hzla younlaaca ve savata elikleecei rahatlkla belirtilebilir. Daha somut kararlarnzla birlikte, uygulama iin seferber olabilirsiniz. Bunun yannda hi phesiz daha zgn grevler hakknda da kararlar alabilirsiniz. htiyacnz iin ne kadar gerekiyorsa, o kadar karar alabilirsiniz. Bu arada genel planlamann yannda daha ayrntl ve somut kararlar ve planlar da oluturulabilir. Bununla birlikte bir grevlendirmeye gidebilirsiniz. Bu da gereki olmaldr. Yalnz toplantya katlanlar deil, ister lkemizin iinde ister dnda olsun, binleri aan kadro, militan kadro yaps ortaya kmtr. Bu hibir devrime nasip olmayacak kadar deerli bir kadrolamadr. Byk bir zenle ortaya kardmz bu kadrolamay, sizlerin merkezi olarak younlamasyla birletirirsek, yklmaz bir kadnn, yani YAJK rgtlemesinin geliim gsterecei kesindir. Denebilir ki, daha imdiden partimizin baard en salam almalardan bir tanesi de YAJK almasdr. Dnyann bile saygnln kazanan bu almamz bundan sonra gstereceimiz daha etkili ve sonu alc yaklamlarla yaamdaki kudretli yerini

76

kantlam olacaz. Belki biraz daha sabr ve fedakrlk diyeceiz. Ama kazanan gerekten yaamn ta kendisi olacaktr. Bu nedenle toplantnzn bizim iin nemli bir g ve yaam kayna olacana inanyoruz. Kadn kimliinin, zgn kiiliinin bylesine zgr topraklarda, zgr silahlarla birlikte, en zgr kadnlarn zgr tartmas ortamnda, dalarda byk gelime salayaca kesindir. Bizim desteimizi de imdiye kadar yoldaa, ilerleten ve zorunlu bir yardm olarak grmelisiniz. Ama esas olarak bundan sonra rahatlkla kendi ayaklar zerinde yryebilecek, bundan da teye savamzn btn sorunlarna gle karlk verebilecek bir yetkinlikte kendinizi artk deerlendirebilirsiniz. Bizim de arzuladmz budur. Bazlar yle veya byle kadn ister. Biz de gelimi, kendi ayaklar zerinde yryen, her trl savamn verebilen bir kadn grmekle, kadn anlaymz ve kadn isteklerimizi gerekletirmi oluyoruz. En soylu tutumun da bu olduuna inanyoruz. Bundan sonra da bu anlayla elimizden gelen destei gstereceimizi vurgulamak isterim. almalarnza ok zgn bir biimde beklenen ve yarar bir zgrlemeye kendimizi verdik. Bundan sonra da bu ynl abalarmzn geliim gstereceine inanyoruz. Ama yaplann da mutlaka doru deerlendirilmesi, hatta bir sanat almas gibi deerlendirilerek sonu karlmas gerektiini bir kez daha belirtiyorum. Bu toplantnzn btn bu hususlarda giderek olgun bir alma dneminin zemini olacana inanyorum. Tartmalarnzn son derece yaratc, bununla birlikte geliecek olan kararlarnzn da gereki ve yaamsal olacana inanyorum. Bu anlamda salanacak baarnn hepimizin zlemi olduunu belirtiyorum, selam ve sevgilerimi sunuyorum. 20 Ocak 1997 YAJK ALIMALARININ Z KAVRANIP BENMSENDKE, YAAM VE SAVA NDEK ROL HAKKIYLA OYNANDIKA CDD BR BAARIDAN BAHSEDLEBLR Deerli YAJK Militanlar! Partimizin Ana Karargah bnyesinde yrtt kapsaml almalar derinletirirken, hi phesiz bunun en nemli bir paras da YAJK ad altndaki almalarmzn btn ulusal dzeye yansyacak kadar toplumsal zmlenmesini ve bu temeldeki dnmn gelitirmek iin yrttmz almalardr. Bu almalarn geliim dzeyi sanldndan daha fazla dier birok almay nemli derecede etkilemektedir. zellikle toplumumuzun klelikten daha te yaad durum, aile ve kadn-erkek ilikisinin boyutu, yine kadn kimliinin drlm olduu dzey zmlenmedike, anlalmadka ve zgr temelde dnme uratlmadka, ne savan kapsaml bir anlamna ulalabilir, ne de doru drst rgtlenme yaplabilir. Neden yaamn zgrlnden bir ey anlalamyor? Toplumumuzun kendine zg olan bir hususu, drlm Krt kimliinin kadn boyutunda en tehlikeli bir biim almasdr. Kadn yoldalar zenle ele almamzn tarihi temeliyle birlikte, gncel zgnl iinde de kadn etrafndaki yaklamlar zmlenmedike, devrimimizin toplumsal zgrlk ynn ortaya karp ilerletmek mmkn olmad gibi, bunun ulusal, zellikle askeri ve siyasal boyutuna bir sratma salatmak da mmkn deildir. Kadn klelii yaadka, devrimimizin ilerleme ans yoktur. zmlenen ve zgrleen kadnn toplumun zmlenmesi, eyleme geirilmesi ve savatrlmas anlamna geldiini ok iyi anlamak gerekiyor. Geleneksel yaklam ise bunun tersini syler. Bu, zellikle dmann yendii geleneksel toplumda birincil sorunumuzdur. Erkek egemenlikli toplum ne kadar yenilmise, onun acsn o kadar kadndan karr veya yenilmi erkek btn sorumluluu kadna ve ocuklara yanstr. Nitekim buna ok arpc rnekler verilebilir. Partinin deerleri zerinde en kk doru bir ynetim ve komuta roln oynamam olanlarn suu kadna yklemeleri oka grlm bir durumdur. Bu doru olmad gibi, namussuz erkek yaklamnn kendini aa vurmas, yenilmi erkein yenilgisine bahane aramasdr. Nereden baklrsa baklsn, kadn zgrlk sorununun zm en temel sava ve yaam sorunlarna zm getirmek iin arttr. Ama saflarmzda hala bunun derinlii anlalm olmaktan uzaktr. imdiye kadar en kaba ve yzeysel cins yaklam sergilendi. Yaklamlar, Her erkee bir kar lazm, kadna salt cinsel boyutlu yaklar ve istediini kendine mal edersin boyutunu amyor. Bunlar doru deildir. Eer biz buna kapy ak brakrsak, savata zaferi kazansak da ki, bu biimiyle bu mmkn deil-, bu yaam daha deiik bir klelik olarak bizi bulur. Eer kadn sorunu zmlenmezse, Krt erkei sz konusu olduunda savatramazsnz. Gz hep kadndadr; sanata, siyasete ve dnceye tutkusu yoktur. Kaba gdlerini tatmin etme temelinde bir kadnla olduunda biter ve ksa srede yenilir. Bu bir tehlikedir. Bunu anlayacaksnz. Bu, temel toplumsal hastalmzdr. Klasik Krt erkei de, kadn da daha on be, yirmi ya civarnda kleletirici sistem ierisindeki kaba cinsellikle birbirini yerle bir etmekten teye hibir role sahip deildir. Bunlar bizim tespitlerimizin zdr. Ama bir trl bunlar anlalmak istenilmiyor. Sktk, kadnsz, erkeksiz olunur mu, dayanamyoruz deniliyor. Ama vatansz da, zgrlksz de olunmaz. PKKde nderlik gerei tmyle PKK gereidir. Ya zgr vatan, ya da yaam olmaz. Kadnsz yaamn hibir deeri olmaz. Bunlar PKKnin ideolojik znn esaslardr. Ya zgr vatan, ya zgr yaam szyle vurgulamak istediimiz, onun sava, savataki baars, rgtlenmesi, eitimi ve ynetimi olmadan yaamn olamayacadr. Bunlar ne abuk unutuldu? Oysa bunlar PKKnin esasdr. Baz kendini bilmezler PKKnin paras bol, savas bol, kadn da bol, komutanlk da var, Allah eksik etmesin, gel keyfim gel yaklam ve beklentisi iine giriyorlar. Bunlar yrttmz savan iddetinden haberi olmayanlardr. imdiye kadar kendi kendini byle kandran ok erkek oldu, byle baz bayanlar da kt, ama biz bunlarn can dmanyz. Bunlar bizi tanyacaklar ve kendilerininkinden ok farkl bir namus anlaymz olduunu da iyi bilecekler. Partilemede, rgtlemede, eitmede ve zaferde nerede olduunuzu, ne yaptnz ortaya koymadan, kadn sahibi olmay ve PKKnin savasna yneticilik yapmay bir yana brakn, ancak bir sulu olarak yakay ele verirsiniz. zgrlk silahn eline alan

YAJK Geniletilmi Merkez Toplantsna talimat

77

kadn, Zilan vasiyetindeki gibi ie nasl sarlmak gerektiini bilmek zorundadr. Bunun dnda ilgi ve iliki arayamaz. Kadnn onuru ve soyluluu bu izgidedir. Gzellii ve byk yaam gc kendini burada aa vuruyor ve bu yola da girilmitir. Bu yol kutsaldr, ycedir. Sadece kadnmz deil, onunla birlikte lkeyi de, zgrl de kazandrr. Bu sava bir sevgi savadr derken bouna sylemiyoruz. Ayn zamanda bunun byk abas ierisindeyiz. Ne var ki halen anlamyorlar ve dogmatik, brokratik ve incir ekirdeini doldurmaz basit yaklam gdleriyle, bu yce emeklerimize kendilerini dayatma utanmazl iinde bulunuyorlar. Erkekte yaygn olmak zere, bir ksm kadnda da bunlar yaanmaktadr. Bunlar terk edeceksiniz. Ltfen bizi biraz anlamaya aln. Karmzda kendini yle erkek veya kadn saymak kolay bir i deildir. Erkekliin de, kadnln da nasl olmas gerektiinin mthi bir savayz. Buna saygnz olmaldr. Bu kadar gen kz bouna dalara karmyoruz. Bunlarn anlamn bileceksiniz. Biz savata kendini zafere yatramayan erkee erkek diyemeyiz. Bunlara kardan daha beter erkekler deriz. Sizler kk burjuva heveslerinizi konuturmak iin bir araya gelmiyorsunuz. Benim yaamm ne yeryznde, ne de yer altnda engelleyecek hibir g yoktur. Etrafm kadnla doludur, ama bir ey var ki yaayamyorum, bir ey var ki moralim, bilincim ve onurum sizin arzuladnz yaam kaldrmyor. Bu, sevgisizim demek deildir. Bir ie tam nderlik yaplmazsa, dnya da senin olsa deeri hitir. Bunu ok tekrarladm, anlayacaksnz. Hepinizden yalym, hepinizden daha glym, hepinizden daha zgrm. Ama beni ilgilendiren en temel ey, dmanmza yenilmeyen bir nderlii bu halka nasl yapacamdr. Bu halkn onurunu baaryla nasl temsil ederim? Btnyle buna gre yaamadk m? Bunu hepiniz bilmiyor musunuz? Yan banzda en deerli kk bir yoldalar grubuna bile g vermeyeceksiniz, bunlarn bir katili gibi szm ona komutan olacaksnz; ondan sonra da Canm kadn istiyor, canm erkek istiyor diyeceksiniz: Bunlar en erefsiz yaklamlardr. Bizim de bir yeminimiz var. Dmann yenemeyenler, bunun iin rgtn drt drtlk yaratamayanlar, yaam hakkndan bahsetmeyi bir yana brakalm, kendilerini bile af ettiremezler. Sevmek yce olanlarn iidir, dmann yenenlerin iidir, zgrlklerini salama alanlarn iidir. Partinin size verdii yetkiyi ve gc komutanlk sahtekarl ad altnda savay katletmede, kadnlara boyun edirmede kullanrsanz, bunun hesab sorulur. Sizi byle kabul etmem mmkn deildir. Dman yenemezsem yaam bana haramdr. Siz bunu neden anlamak istemiyorsunuz? Hibir nderin yapamad kadar kadn eitiyor ve en gzel deerleri ortaya karmaya alyorum. Ama sizin gibi yapmyorum. Yine sradan savalar da ben eitiyorum, sizin yreinizde ise bunlarn bir tanesine bile yer yoktur. Artk byle komutan olmayacaksnz. Eskiden olduu gibi emrinize blk, takm ve tabur verileceini sanyorsanz aldanyorsunuz. imdiye kadar ki blk ve tabur komutanlarn bir takm yapp bir blgede savatracaz. Ben sizin ilerinizi kolaylatryorum. rgtlenme ve ynetmenin en hassas, en yrekli gereklerini gsterdim. Siz hem bu konuda tatminkr bir cevap vermeyeceksiniz, hem de PKK deerlerinin banda kalacaksnz! Bu olmaz. Aklnz banza aln. YAJK konusunda gelitirilen baz eletirileri anlamak mmkn deildir. Erkek, Kadnda dikta eilimi, faizan eilim geliiyor diyor. Keke kadnda dikta gc olsa, keke kadnn iktidar gc olabilse! Kald ki, faizm, kadn karsnda erkein iidir, bunu tersyz etmemek gerekir. Ayrca u da nemlidir: PKKnin orijinalitesinde yrtlen kadn hareketi, eer gelirlerse savaa ardr. Bunu ok iyi biliyorsanz, bizim yllardr verdiklerimizin sradan bir hizmetini neden yapmyorsunuz? Mutlaka boyunduruumuz altna girecekler anlay doru deildir. Siz bununla ocukluk hayallerinizi sslemek istiyorsunuz. Bu tip erkeklere, klelikten kurtulmaya niyeti olmayan bayanlarla klasik trden birlikte yaamalarn neriyorum. Bu ayp deil, hi olmazsa bunlar sorun olmaktan karlar. Herkes zgrlk savas olamaz. Ama bizim buna ihtiyacmz var. Erkek isteyen veya kadn isteyen olabilir. Ben de istiyorum, ama benim isteimin savala ve zgr yaamla balants var. Nasl biz sizin zgrlnze bir ey demiyorsak, siz de bizim zgrlmze bir ey demeyin, saygl olun. Bu, partinin zgrlk bir yaklamdr, buna da saygl olun. Biz kadnlar glendirmekten zevk alyoruz. Dilleri, beyinleri ve fizikleri alsn ki, yaamsal gleri ortaya ksn. Ne zaman bunu anlayacaksnz? Anlamadan yaam olur mu? Bu konularda yrtlen almalarn kendiliinden olmadn, YAJK bnyesindeki kadnlarmzn da, militanlarmzn da sandnz gibi aptal olmadklarn bilmelisiniz. Bu mthi younlam bir gtr, fedai bir gtr. Bu gc bu duruma getirmek iin ok altk. Tabii ki kendini rgtler, tabii ki bu rgtlenmeden korkacaksnz ve de korkmalsnz. Neden? nk ne kadar, neye gre olduunuzu biraz lmeniz gerekir. Suu kadnda aramyorum. Eer biraz doru yaklalrsa, PKKdeki kadn her trl almaya en fazla ak olan kesimdir. Yeter ki doru i yaptrn, yeter ki insan gibi yaklan. Biz Krt kadnn, Krt kzlarn tanyoruz, devrimci kzlarmz da iyi tanyoruz. Hibirisinin yoldaln deeri dnda bir ey dayattn dnemem. Doru bir yoldalk anlayna en olumlu cevab veren kesimdir. Gerek budur. Bunu baka kelimelerle saptrmamak gerekir. Siz kadnlarn ciddi zgrlk sorunlar var ve bu sava ortam bunun iin en iyi zm ortamdr. Bu anlamda da anslsnz. Siz kleliin dehetini bilmiyorsunuz. ounuz gensiniz, birdenbire zgrlkle tantnz. Bir erkein kolunda yaamn ne kadar drc olduunu, korkun olduunu bilmiyorsunuz. Heveslerinizle ucuz yaam hayalleri iine giriyorsunuz. Erkek de bilmiyor, o da bir kara cahildir. Bu konularda derin zmlemeleri bouna yapmyoruz. Yaam hevesleriniz yeni yeni oluuyor, lkenizi ve zgrln ne olduunu yeni yeni tanyorsunuz. Bu ayp deil, ben de yeni yeni tanyorum. Dman bizde ne lke, ne zgrlk, ne insanlk brakt; bunlar yeni yeni tanyoruz. nemli olan tanmak, eitilmek ve geliebilmektir. Bunu yapyoruz. Hi kimsenin gdleri kutsal deildir, gdler herkeste ayndr. Kk burjuvalk az ok herkeste var, ama bu deerli deildir. Deerli olan, bizim yol atmz gelimelerdir. Kadnn zgrlemesi uruna nemli admlar atlmtr. Kadn cinsine sayg bizde biraz gelitirilmitir. nderlik almalar bu konuda nemlidir, zgndr. Daha dne kadar kiiliinden utanan kadn, kiiliinden gurur duyacak dzeye getirilmitir. Bu, kendiliinden olmamtr. Daha dne kadar bir beyin ve dnce gc olmayan kadn, dnce gcne kavuuyor ve byk fedakrlk gsteriyor, kendisinde byk yurtseverlik duygusu geliiyor. Bunlar nemli gelimelerdir. Deerlendirecekseniz, bu ynleri deerlendirin. Kadn size boyun eip ememesine gre deerlendirmeyin. Yaam ancak glenen kadnla geliebilir ve bu da biraz ortaya karlmtr. Mal olma anlay artk bu kadnda olmaz, bunu iliklerinize kadar hissetmelisiniz. Erkek kesimi olarak da kendinizi biraz yeniden yaratmanz gerekiyor. Ben de on yl akndr kendimi yaratyorum. Gzel olan da budur. zm daha ok kadnda olur. YAJK zemini, erevesi ve hedefleri bouna akla kavuturulmamtr. Sava

78

srecinde de grdnz ki, zorlanyor ve hileiyorsunuz. Bunun nne geilmesi iin yaplmas gereken ey attnz admlarn derinletirilmesi, kkletirilmesi ve kiilik olarak dallara, yapraklara ve meyveye kadar kavuturulmas, yani kiiliini tam bulmasdr. Bundan daha gzeli de olamaz. Dili olmayan, cahil olan bir kadn hibir deer ifade etmez. Kaba silahlk da are deildir. Buna sayg duymakla birlikte, verdii savan zgrlk deerini bilmeyen, kendi yaamyla ve kendi irkinlikleri yerine gzellikleriyle balantsn kuramayan bir kadn militan, savatan hibir ey anlamyor demektir. Bu sava ok kkl zgrlk problemlerinize cevap bulmak iin veriyorsunuz. Bu hem hakknz, hem de grevinizdir. YAJK bu anlamda byk bir zm aracdr. PKKnin younlamas halkmza nasl kazandryorsa, YAJK rgtlenmesinin kendi iindeki younlamas da kadna byk kazandracaktr. Hedefleri, kabul ve ret lleri, gzellik ve irkinlik deerlendirmeleri, eitlik ve zgrlk anlaylar, kendi zgcyle ayakta durmas ok nemlidir ve yaam iin esastr. Hi kimse zayf kadna, kle kadna dayal yaam hayal etmesin. Partimiz ilke olarak, uygulama olarak buna kardr. Anlald kadaryla imdiye kadar YAJK birlikleri zerinde kt emellerle hareket edilmitir. Mal gibi grd hakimiyetleri altndaki kadn biz biraz sarstka ve ellerinden aldka, birok erkeimiz veya szm ona militanmz tepkiniyor. Eer zgrln zafer kiiliine ulamazsanz, sizin kadnlnzn kle kadndan bir fark kalmaz. Dalarda mal anlayyla kadna yaklamak byk bir sutur. Maalesef birok kadn birliimiz de buna alet olmutur. Erkeklerin gc olmadan, erkeklerin himayesi olmadan yaayamayz gibi utan verici bir durumu kader bellemilerdir. Bu irkinliktir; bir daha asla aranzda bunu yaamayacaksnz. Kadnn zayflklar olabilir, fiziki zayflklar da olabilir; yaplmas gereken, dengeli bir iblmdr. Bundan kimse kanmyor. Ne himayeye alnma gibi bir durum var, ne de bu olmad m dlama var. ie de yaanabilir, ama eitlik ve zgrln ilkesel deerlerinden taviz verilemez. Kald ki, burada nemli olan, sava kendi iimizde yaamamzdr. Sonuna kadar toprak ve zgrlkle birleen deerlidir. Erkek biraz kaypaktr, kakndr. Byle erkei ykmak iin kadnn toprak ve zgrlkle btnletirilmesi byk bir silahtr. Kadna byle bir rol biiyoruz. Bu konularda derinleme devam edecektir. Ayrca geri duygular ve gdlerle yaklamanzn deersizliini ortaya koyuyorum. En byk duygu, hatta gdlerin duygulara, duygularn dnceye ve onun eylemine dnmesi salanmadka, bizde her ey ayptr. Gdler duygulara, duygular dnceye, dnce de eyleme dnmedike, ilkellik snrnda kalr ve baa bela olursunuz. PKK militanl bu ynl bir dnm salama gereidir. Dnm gereini salamadka, gdlerin snrna taklp en aalk bir ihanete kadar gitmeniz iten bile deildir. Bu hususlar anlamanz gerekiyor. Bizim toplumumuz gdler snrnda kald iin siyasallaamad ve savaamad. Toplumsal gereimiz en geri gdlerle ynlendirildii iin, dman hibir toplumda gzkmeyen bir hakimiyeti bizim toplumumuz zerinde yrtt. Bunlar nasl gz ard ediyorsunuz? Btn zmlemelerin esas, dmann kulland bu toplumu amaktr. Bunun da en arpc ifadesi kadn zmlemesinden geer. Bir adm atlmtr, bunu dikkatle deerlendirin. En ok da YAJK bu adm dikkatle deerlendirmelidir. Bunun ideolojisi var, adeta devrim iinde devrim yapma gibi bir zellii var. rgtlenmesi olacak, hatta yaamn kabul llerine kadar bir yansmas olacaktr. Size zaman ve zemin bouna verilmemitir, deerlendirmeniz iin bunlar verilmitir. En gzeli de bu deil midir? Grdnz gibi deerli insanlar ve kahramanlar ortaya kyor. Bu, sayg duyulmaktan baka nasl karlanabilir? Neden suluyorsunuz? Hibir toplumda grlmeyecek kadar lm toplumumuzun daha da lm kadn gerekliinden kahramanlar ortaya karyoruz. Bu, almalarmzn sonucu olarak ortaya kmtr. Bunu nasl inkr edebilirsiniz? Siz deerli kadn militanlar, sizi yaratan eli, iradeyi ve dnceyi bu baylara, erkek komutanlarmza, hatta nderlere iyi anlatn. Onlar sanyorlar ki, kendiliinden konuuyorsunuz. Siz kendiliinizden konumadnz, byk bir emein sonucu olarak ortaya karldnz ve ok deerlisiniz. YAJK ynetiminde yetersizlikler ve zayflklar olabilir, ama bunlar belirleyici deildir. Belirleyici olan sonuna kadar cesarettir, fedakrlktr, savaa ve parti yaamna katlmnzdr. Her eyin llere uygun olmasn isterdik, ama bu olmad diye anlamsz sulama yerine, nasl olmas gerektiine dair ksaca uyarlar yapn veya destek sunun. Nitekim gelime biraz bununla oluyor. Kendi baarszlk suunu bir kadna ykmak, tarihin en eski sularndan birisidir. Skntlarn kadnda gidermek belki airanedir, ama fazla zmleyici deildir. Bitmi ruh halini kadnda tatmin etmek belki kiiyi iyi bir dkn yapar, ama savata baarya gtrmez. Bunlar istemeyin. Bizim en byk eserlerimizden birisi de zgrleen kadndr. Bunu grmeniz gerekiyor. zgrleen kadn bouna yaratlmyor. En bata vatann, halkn ve ulusun deeri olarak yaratlyor. Senin maln olup olmamas o kadar nemli deildir; halkn mal olmas, topran gelini olmas daha ok nemlidir. Analar, kzlar ve gen delikanllar byle topraa gmyorlar. Bunlara byk sayg gstermelisiniz Bu ynleri niye grmyorsunuz? lkel ve kaba nyarglarnz da mahkm ettik. Dikkat edilirse, ok iyi gelimeler ortaya kardk. Kald ki, ynetim zaaflarnn olumasnda belirleyici olan erkek yapsdr. Kendi glgesini yaratmtr, kendi kuklalarn yaratmtr. Salam bir erkek yoktur. Ben de bir erkeim, ama benim yanmda srekli militan kadn oluuyor. Eer erkek ynetiminizde l doru ve yetkin olsayd, herhalde kadn ynetimi de gl olurdu. Bu hususlar doru ele almalsnz. Kadn sulayacanza kendinizi sulamalsnz. Bu, benim iin de geerlidir. Benim doru nderlik yapmam, binlerce kadnn militanlna yol ayor. Yneticilii biraz doru yapyorum. Bunu gryorsunuz. Bizimle olan hibir kadn savata ve yaamda yk olamaz. Yntem ok daha gelikin oldu mu, kadn da sonuna kadar gc orannda bir eyler yapar. Gerek budur. Bu adan sorunlar tek tarafl ve nyargl kestirip atmayalm. YAJK younlamas bundan sonra da nemini arttrarak devam ettirecektir. Kmsenmeyecek kadn militanl olumutur ve bir aradasnz. ok sayda deerli sava da var. Bu vesileyle hepsini yaadklar savan zorluklar karsndaki dayankllklarn kutlamak kadar, arlaan sorunlara da kuvvetle, gvenle cevap bulmalarn veya verilen cevaplar akllca kavramalarn ve kendilerini zmsz brakmamalarn nemle vurguluyorum. Klelikten intikam almann btn imknlar nnzdedir ve bunlara yklenin! Her zaman ve her yerde byle frsat bulamazsnz. nderlik, doru bir kadn nderliinin izgisine sahiptir. Bu ok az nderlik kiiliinde geliim gstermitir. Dolaysyla bu ansnz mkemmele yakn kullanmalsnz. zgrl kendiliinden size vermedik. Usta bir nderlikle, abalarnzn birlemesiyle bu noktaya geldiinizi asla gz ard etmeyin. Sonuna kadar disiplinli, iradesine hakim ve cokulu olmak kadar rgtl olan, rgtl olmak kadar yaamn inisiyatifini ve moralini srekli kendinde tayan, anlamak kadar yapmay bilen, erkei zmek kadar doru kadn da ortaya koyan,

79

korkmamak kadar ok planl ve akllca ilerin ve hatta savan zerine yryebilen, kendi aranzda cins bilincinin gelimesinin hem tarihi hem ulusal boyutlar kadar sava iinde de nasl anlam bulmas gerektii konusunda da gerekeni yapabilen, erkek cinsinin gerekliini btn ynleriyle anlamak kadar onu doru yola ekmenin ustaln da gsterebilen, ne uydu ne de sekter olan, tam tersine kiilikte zgrln salam bir militan olabilen, yce duygulardan ve sevgilerden vazgememek kadar bunlar kt kullananlara kar tetikte olan, bizim savammzn bu anlamda YAJK boyutunda bir ak sava olduunu gz ard etmeyen kadn militanlna da bu vesileyle kesinlikle bir anlam biiyoruz. Sava toplumsal gereimizde toptan ldrlm bulunan duygularmzn dirilmesidir, akn gerekletirilmesi ve gelimesidir. Bu da son derece akll, rgtl ve planl bir savalkla gerekleebilir. Bu kendiliinden olmuyor. Baka trl de bu lkede insan sevilemez. Bu lkede baka trls canavarlktr. Dolaysyla bu almalar ok deerlidir. Kendi aranzdaki tartmalarda bu hususlarn derinlii ve doru duygular ve dncelerin geliimi ortaya konulmaldr. Biz zerimize deni yaptk, bunu kmsemeyin. Rasgele, ilkel gdlerinize sevgi ve ak diyerek kendinizi yanltmayn. Ben bile mevcut dzeyimi yce duygu, yce ak olarak deerlendiremiyorum. Sadece onun nn ayorum. Kadn savammz, ayn zamanda bir ak savamdr. Ne kadar gelitiniz, ne kadar birbirinizi tanyorsunuz? Ne kadar balyz? Bunlar savan potasnda yeni yeni geliiyor. Gzellii ne kadar yakalamz? Doru bir dili ve iradesi olmayanlar hangi sevgiden bahsedebilirler? Tm bu hususlarda byk bir savan ierisindeyiz, kendimize gveniyoruz ve baarsn da salayacaz. Yllardan beri bu topraklarda ldrlen sevgi bu savala mutlaka yaratlacaktr. Dzenden kalm iren ve drc yaklamlarla, ilkelliin hayvanlatrc etkisiyle yaamak bir kader deildir. nderlik bir aama salamtr ve bu da en byk deerdir; doru sevginin en byk deeridir. Btn yoldalara bir kez daha genel toplant sreciyle birlikte, YAJK toplantlarn ve eitimlerini gelitirmelerini belirtiyorum. lkenin geneline ilikin de salam tartmalarla birlikte kararlara ulamanz ve bunun abas iinde olmanz gerekir. Genel toplant iinde sonuna kadar rolnz oynayn. Tartmalara ve kararlara damganz vurabilirsiniz. Bu hem hakknz, hem de grevinizdir. nmzdeki srete belli bir eitim younlamasnn ardndan, muhtemelen YAJK Konferans da gelitireceiz. Ulusal dzeyde bir konferansa da denk den nitelikte ve bileimdesiniz. Daha imdiden varm olduunuz sonular, byle bir toplantyla resmi dzeye de tarabilirsiniz. Kadn savalarmz, zellikle eitimle zmlemelerin dzeyini yakalasnlar. Eitim grevleri bata olmak zere, eitli yaklamlarla en azndan sorun arz etmeyecek, savamda ve yaamda baaryla yryecek kadar g vermeleri gerekir. Geen yl ki sava kayplarmzn hem fiziki hem de ruhsal durumlardan kaynaklandn biliyorsunuz. Bu konuda da sorumluluunuz vardr, hatta sorgulamalk durumlarnz da ortaya kmtr. Verilecek en iyi zeletiri, fizii, ruhu ve bilinci salam olmayan tek bir kadn savamzn kalmamasdr. Bunu salarsanz, en iyi zeletiriyi vermi olacaksnz ve bu arttr. Bununla birlikte genel militanlk esaslar ortaya konuldu. Bu hususlara da yalnz YAJK boyutuyla deil, genel ierisinde deer vereceksiniz. Bu konuda da baz eletiriler alyorsunuz. YAJK zgnln kavramak, zmsemek, biimlendirmek ve uygun yaam ve sava boyutuna ekmek kadar, parti militanlnn llerini de anlamak ve ikisini birletirmek byk nem tayor. Bunu salayabilecek gtesiniz, bu konuda olduka katklarmz da vardr. Bu erevede younlarsanz, aclarnza ve skntlarnza laykyla cevap olursunuz. Bu anlamda nderlik sizin nderliinizdir. Hibiriniz kendini yalnz sanmamaldr ve en gzel birlik bu temelde nderlik gereiyle birliktir. Biz sizlerle gurur duyuyoruz, siz de bizden gurur duyuyorsunuz. Bu da zafere kadar devam edecektir. Bu temelde hepinizi bir kez daha sonuna kadar zaaflarn ve yanllklarn zerine gitmeye, savan gzelletiren gc kadar zafer gc olmaya, toprak ve zgrlkle gzelce birlemeye arrken, gvenimi de belirtiyor, hepinizi selamlyorum ve sevgilerimi sunuyorum. 24 Ocak 1998

BOTAN EYALET ALIMALARINDAK TM YAJK GLERNE Deerli Yoldalar! Botanda gerilla savamyla varolma zl bir temelde yrtlrse, kadnn da kendi z ordulamasyla bunda yer al Krdistan ulusal devriminin zgrlk savamnda kayda deer ve olduka dikkati eken en nemli almalarmzdan birisi olarak hem imkn dahiline girmitir, hem de bu temel tarzn yakalam bulunmaktadr. Ulusal ve toplumsal bilin dzeyi o kadar geri ve iradesizlik o kadar gelimitir ki, vatansz ve zgrlksz olma bir alkanlk haline getirilmitir. Cinslerin yaklam aile ii ilikilerde, toplumda zelliklerini yaatmada iinde boulduu bir kr kuyuya dnmektedir. Bir ounuz, cins savana dayal mcadelelerin ne anlam var diyebilir. Biz de bunu uzun sre derinlikli olarak ele almadk. Ama daha sonraki sava ve yaam bize gsterdi ki, bu sorunu zmezsek sava zemeyiz, siyaseti zemeyiz; bunlar zemedike de baarya ulaamayz. Krt kiiliini srarla tartmaya ayoruz. Esasta Krt kiiliinin bitirildii nokta, biraz da cinsiyet noktasdr. zellikle ailecilik, cins temelinde, kadna hakim olma temelinde ocuklara yaklam, bunun daha ileri biimi olarak airetilik ve kabilecilik, en nemlisi de kltr olarak bunun kiiliklere sindirilmesi, aslnda kiiliksizliin ta kendisini ortaya karyor. Bu kiilik bunu aamazsa, hi bir zaman siyasallaamaz ve askerileemez. Cins olarak nce ailede, daha sonra toplumda ve kadn karsnda kendimi zemeseydim, yenik dseydim, nderliksel bir geliim sz konusu olamazd. Erkek, zellikle kadn konusunda, gerek namus gerekse hayat anlay itibariyle ok dar, ok irkin ve ok bitiktir. Daha dorusu, bu anlaya mahkm edilmitir. Son tahlilde dmann bir dayatmas olarak, bu kiilik kendi bana bela edilmitir. Yani bizim erkein kiiliinde zel savan kurban olma durumu var. Kadn kiilii de bundan daha acnacak bir durumdadr. Hakimi byle olduktan sonra, mahkmu da beterin beteri olur. Birok kadromuzun anlamad nokta, bu zmlemelerin neden yapld ve zgrlk dzeyinin neden bu kadar ne karlddr. Eer yeni bir dzey ve siyasal ve askeri kadrolar yaratmak istiyorsak,

80

geri ve rtbas edilmi Krt kiiliini zmek istiyorsak, bunu yapmamz gerekiyor. Bunun iin yadrgamayacaksnz, anlam vereceksiniz ve yiitliiniz orannda sonu karacaksnz. Kaba anlamda erkeklik yapmak benim iin ok zordur. Hatta klasik llere gre evlenen erkek, kadna hakim olan erkek, koca olan erkek gibi kavramlarn benim amdan ok zor olduunu hepinize belirtmitim. Kavramlara gre kendimizi kabul etseydik, sanyorum biz de dier nderlikler gibi olurduk. Bunun sonucunun da ne olaca bellidir. Yine saflardaki komutan arkadalar gibi olsaydk, frsat bulduk mu kadna yklenirdik, frsat bulmadk m imhaya gnderirdik. Yani ak da, dmanlk da birbirinden beter olurdu. Bu da zm deil zmszlktr, ycelik deil dtr. Son dnemlerde sava sorunlarnn zmne katkda bulunmak iin, bu konuda baz nemli gelimelere yol atk. Kadn yakn dnemlere kadar savata arlk olarak dnlyordu; ama imdi kadnn gven, cesaret ve inan, hatta pratik dayanma kayna olduu ortaya kmtr. Kadn ordu iine ekmemizle birlikte, dman bile ok sayda kadn kendi ordusuna ekti. Yani bu ynl bir eilim genel gidiatta son derece olumlu olduu kadar da kapsamldr. Kald ki, cinsel dayankllktan tutalm zihni gelitirmeye kadar her ey aslnda sava ortamnda ok gzel geliiyor. Kaybedilen tm kiilik zellikleri; dayankllk, zgrlk tutkular, anlama, dayanma, yaamsal olup olmama bu savamla belli olur. Bizim kadna verebileceimiz en deerli armaan budur. Erkek iin de bu byledir. Zayf bir kadna dayal erkek zayftr; kle bir kadna dayal erkek kledir. zgr temellerde bir anlaya sahip olmayan erkek, devrim yapsa bile, topluma dayataca anlayla egemen snf temsil eder. Kald ki, bizde devrim yapacak bir erkek de yoktur. Bunun nedeni, zgrlk dzeyini kendinde zememesidir. Bu sorunu rtbas ederek ve bastrarak deil, bilincimize ve irademize ne kadar yanstrsak, sava kabiliyetimiz de o kadar artar. Ama gdlerinize yenik derseniz yiitlik kalmaz. rnein emdin Sakk, marjinallemeye dmann bile beklentilerinden daha fazla yer verdiinde, slalesinde bile grmedii olanaklar partide grdnde, kadna kar erkei, erkee kar kadn en alak ve en drc temelde kullanarak sonu almak istedi. O sahte ibirliki, szm ona komutanlk ve onun ordusunu yaratmak istedi. Bu pratiinin temel silahlarndan birisi, partinin kzlarn erkeklere, partinin erkeklerini kzlara peke ekmesiydi. Yani iblisin aklna getiremeyecei bir ynteme nemli oranda bel balamt. Kadn ve erkek kiiliklerinin dzenden gelmeleri, son derece zayf olmalar, zorluklara kar dayankl olmamalar, bu cephede cinsel boyutta susamlk veya gzellie dayanmayan cins araylar ok iddetli olunca, dmann hibir zaman veremedii zarar kendi iimizde bu anlaylar tarafndan verildiini grdk. n alnmazsa, hibir ordunun bu tehlikeye kar dayanamayaca aktr. Buna kar tedbirimiz neydi? Bizde gdler inkr edilmemektedir. Zorluklar byk olmakla birlikte, dman bizi bu kadar drmse, buna vereceimiz karlk cinsi ok ynl gelitirmektir. Fiziki dzeyden anlay dzeyine, estetik zelliklerden sava zelliklerine kadar kadn cinsini bamszlatrmay ve zgrletirmeyi; erkek iin de vatan ve sava kazanmadka kadnla olma ve kadnla yaamann mmkn olamayacan, zgrl yakalayamayacan temel bir ilke olarak ortaya koyduk; bunu da kendi kiiliimize yanstarak sonu almak istedik. Bilimsel olarak enerjinin aa kartlmas da byle olur. Yani kaba cins gds, hatta alk gds dmana kar fkeye, zgrlk tutkularna, irkinlii yerle bir etmeye ve ok ynl kiilii sava klmaya ynetildi mi, ortaya kan rn kadn kahramanldr, erkek kahramanldr; bitmi Krdn diriliine, Krdn bitiri ilikisinin yaamsal ilikiye, yine kendi iinde boulma ve tkanmann hem ruhsal hem de beyinsel bir sramaya yol amasdr. Snrl da olsa, bunun gelitiini hepiniz grmektesiniz. Bu, devrim iinde devrimdir, kadn devrimindeki byk roln genel devrime olan etkisidir. Bunu daha fazla gelitirme gerei aktr. Her ne kadar YAJK ve kadn sorunu diyorsak da, bunun fazlasyla bir erkek sorunu olduu gzlerinizin nndedir. zm iin ordulama, politik bir g olarak bilinmelidir. Yani ne ucuz erkein ne de ucuz kadnn olamayaca, dzen kadn ve dzen erkeinin birbirleriyle ilikilenmelerinin olamayaca artk anlalmaldr. Bu, yaam ihmal ediyoruz demek deildir. Tam tersine, bizler savammzla, emeimizle, zgrlmzle yaratlacak yaamn savan veriyoruz ve en dorusu da bu biimiyle olur. Hareketimiz iinde ulusal zgrlk, halkn zgrl ve halkn rgt birlii ne kadar nemliyse, kadnn zgrlk kimlii de o kadar nemlidir. Bu savala ne kadar balantlysa, kadn savamnn da kendi zgr Krt kimliiyle balants vardr. Bu nedenle nce kadn savan ele aldm. Neden kadn? zgr yaam iin kadn! Niin kadn savam? Her trl eitsizliin ve kleliin kaldrlmas iin kadn savam! Krdistanda klelik yaamnn kadnda yaratt tahribat baka hibir yerde yoktur. Kadnn klelik temelindeki yaam, belki de en beter ikencelerden daha beterdir. Onun iin kadnn saflara gelii arpcdr ve byk direni, byk cesaret rnei olmas anlalrdr. nk yzyllardan beri yoksun olduu gc ve zgrl kazanyor. Bu da parayla pulla elde edilemez. O adan yadrgamamak gerekir. Bu temelde savammzn Botanda YAJK temelinde yeni boyutlar kazanmasna artan ilgi ve bizzat YAJK birliklerinin oluumu kmsenmemelidir. Bu ana ereve dahilinde, her eyden nce bir gelime olarak baz ilkelerle kendini bal grmesi gerekir. Birincisi, YAJK demek yurtseverlik ilkesine sonuna kadar bal olmak demektir. Bu ilkenin gerei udur: Herkes vatandan, yurtseverlik savamndan vazgeer, ama YAJK vazgemez. Yani kadnn alageldii evlilik rneiyle ifade edilirse, YAJK ncelikle yurtseverlikle evlilii ifade eder. YAJK, topran ve lkesini her eyden nce tutar. kincisi, YAJK sava gerekliinin vazgeilmez bir esidir. Burada bir sava, ulusal kurtulu sava vardr. PKK olaynda kadnn ilk syledii sz Ben savata olmak istiyorumdur. Yani duygu dzeyinde de olsa, YAJK esas itibariyle bir sava gerekliidir. nk bu sava dnda duyguda olsun, dncede olsun kendisinin anlam ifade etmediini biliyor. Askerlik ve sava YAJKn en temel ilkelerinden birisidir. Bu sadece askeri anlamda deil, zellikle parti ii savama, rgt savamna, zgr yaamn btn nemli gereklerine sahip kmaktr. Bunlarn hepsi sava ailesi iindedir. Yani YAJK bylesine bir mcadele alandr. ncs, YAJK parti gcdr, yani onun en rgtl g olarak deerlendirilmesi gerekiyor. Parti ilkesine, partinin rgtlenme ilkesine herkesten daha fazla bal olmas gereken bir gtr. nk kadn ancak rgtle vardr. PKK rgt olmadan, tek bir zgr kadnn olmayaca aktr. Dolaysyla partinin rgt ilkelerine YAJKn en ok sahip kmas gerei, varlk nedenidir. Yani YAJK kiilii gece gndz, Ben herkesten ve her eyden nce partiyi esas almalym, nk benim varlm ve zgrlm bu partiyle mmkndr demelidir.

81

Bu temel koullar salandnda greceiz ki, YAJK her tr ilikinin boyutlanmasnda artk korkulup arlk tekil eden g deil, srkleyen bir g olacaktr. Bu anlamda biz YAJK bir ak gc olarak deerlendirme gereksinimi duyuyoruz. Kadn cinsi bu temel nclleri ve ilkeleri ahsnda temsil ettiinde, her kadn yaamsal bir deerdedir, gzel bir deerdedir, srkleyendir, yaamn ekim gcdr. Bunu arptmamak gerekir; kendiliinden byle olunamaz. Kendiliinden, biti olur ve ker. Ama bu ilkelere gre YAJK kendini rgtler ve kantlarsa, sava belki de en nemli silahlardan daha fazla glendirmi olacaktr. Sanrm bu biraz ortaya kmtr, daha da ortaya karlmas bizim elimizdedir. Bu anlamda bir tutku, irade ve yaam gc olarak savala ban byle kuran kadnn, YAJK gcnn olduka ilerletici olacana eminim. Erkek de YAJKa, kadna baktnda, bunlarn iyi ilkeler temelinde bir g olduunu mutlaka kabul etmelidir. Yani eskiden olduu gibi yetkisine, komutanlna veya erkekliine dayanarak kadn kullanamayacan ad gibi bellemelidir. Bu birinci husustur. kincisi, kadn istemenin yurtseverlik, sava ii, savata zgrlk ve onun da bir zafer ii olduunu bilmek zorundadr. Yani iflas etmi bir erkek, kadn isteyemez. Zaferi olmayan erkein kadnla yaam olamaz. Zaten bu tehlikelidir. Kadn cinsine sevgiyle, saygyla, doru drst yaklalacaksa veya kadn erkei eit ve zgr temelde -zel anlamda sylemiyorum- anlay olarak, hatta yaamsal olarak kabul etmek istiyorsa, kendini bu temelde yarglar ve gerekletirirse, erkein de bu temelde YAJK kabul ettiini grrse, o zaman ilikilerin, sevginin ve akn bir anlam olur. Byle olmayacaksa erkein bir dman olduunu YAJK gleri artk bilmelidir. Erkekte yurtseverlik gelimemise, tmyle kendini savaa vererek bir baar salayamyorsa, partiye, rgtlle, ideolojiye ve politikaya gelmiyorsa, YAJK gc ve militan bu erkein dman olduunu kabul edecektir. Byle bir erkek veya byle ibirliki bir kadn -erkee benzeyen kadn da vardr- aslnda objektif ajandr ve dmandan daha tehlikelidir. Kadn militanlarmz Duymadm, byle dnmyordum, erkei iyi biliyordum, partili biliyordum, militan biliyordum, komutan biliyordum diye kendilerini kandrmasnlar. Biz erkeimizi, hatta kendimizi iyi tanyoruz. Savan zafer llerini, rgt llerini temsil etmeyen erkek, kadn bir dknden, bir genelev kadnndan daha deersiz kullanr ve atar. Onlar belki be kuru para alr ve yararn grrler, siz bunun yararn bile gremezsiniz. Yaadnz aclar size kr kalr. Dnmemi erkek bu kadar tehlikelidir. Bu partilidir, savayor, yiittir, bana sahip kar demeyin. Bir ekyadan beterdir. Nitekim iimizdeki birok ktnn kadna ne yaptn, savata kaybeden bir komuta kiiliinin dmann hizmetine nasl girdiini gryorsunuz. Dmana kaan Hawar buna rnektir. imizde bu tipler var. Bu adan kendinizi dikkatle deerlendirin. Dnmemi, saflara balanmam erkek kadn dmandr, ok tehlikelidir ve irkindir. Ayn zamanda kendini ok ince kamufle eder, sinsi bir biimde dayatr ve kurnazdr. Dolaysyla YAJKn buradan karmas gereken en nemli sonu, her tr ince hakim erkek anlayna kar kendisini son derece ince, rgtl ve tetikte olabilecek biimde eitmesi ve rgtlemesidir. YAJK gcmz bu konuda kendini dz bir anlaytan kurtaramad iin, bunu hep vurgulamak zorunda kalyorum. tehlikeye girdiinde arlk tekil ediyorlar, hakim erkek yetkisine balandklar zaman da bunun acsn ekiyorlar. Burada su kadnndr. Kadn neden taviz verdi? Neden kendini arlk yapt? Neden partinin zgrlk silahn, bilincini ve rgtn doru kullanamad? Btn YAJK yeleri her eyden nce bunu dnmek zorundadr. Siz zgrlk istemiyor musunuz? Eitlik, zgrlk ve gzellik temelinde bir yaam istemiyor musunuz? stiyoruz diyorsanz, bunun karnzdaki erkei zmekten getiini grmeniz gerekir. Hi zemiyorsanz da uzak durun. Cinsinizi savunun. Feministlik yapn demiyorum, ama ok kt bir duruma dmektense bir rahibe gibi olmak, cinsinin kurtuluu iin militan gibi savamak en deerlisidir. Bir erkein byle belas, savan bir engeli olmaktansa, yiit bir kadn militan olmak herhalde dnyann en gzel iidir. are tkenmi deildir. Erkeksiz olamayz, erkek hakimiyeti olmadan yaayamayz demek, halkmzn Ben TCsiz olamam, hatta ben faizmsiz olamam demesine benzer. Bunu sylemeye artk hi mi hi hakknz yoktur. zgrlk halkmz iin ne kadar deerliyse, doru bir tarzda kadn cinsi iin de ayndr, hatta kadn iin daha da gereklidir. Bu, ayn zamanda gzellik, yiitlik ve zaferdir. Bunu neden istemeyeceksiniz? Bu konuda s bir anlaynz var. Bu s anlay amanz gerekiyor. nk size hi bir ey vermiyor. Cins bilinci, cins rgtlenmesi neden olmasn? Bunlar ordudan ayrdr, ordu iinde bir ordudur demiyorum. rgt esaslar, ordu esaslar, sava esaslar genelde herkes iin geerlidir. Ama partilemeniz ve ordulamanz iin de kendi cins zgrlnzn zgn rgtlenmesi, hatta bizzat kendi kiiliklerinizin ve bilincinizin rgtlenmesi de gereklidir. Geri kadn, cinsinin zgrlk tutkularna ulamam ve iradesine kavumam bir kadn iyi bir ordu eleman olamaz. zgn rgtlenme gerekmez, nemli bir ayrm deildir anlayn eskiden younca yayordunuz. zellikle Botan pratiinizde bu ok daha arpc ortaya kt. Erkek gibi olmak, erkee benzemek yaygnca yaand; neredeyse bazlarnz salarn bile erkek gibi yaptlar. Bu tehlikelidir ve sonuta sapknla gtrr. Kadn cinsinin de kendine gre gzellii, doall, yaamda vazgeilmez bir yeri vardr. Ya ok kadns olmak ya da ok erkeksi olmak sapknlktr. Gemite bu durumlara dtnz, ama bir daha buna dmeyeceksiniz. Erkek zentili olmak ne kadar sakncalysa, uydu bir kadn olmak da o kadar sakncal ve gereksizdir. Erkein gcne snmak, erkein komuta gcne snmak, erkein yapt gibi yapmak sakncaldr; srekli yalvaran veya kendini hep bakalarna muhta hisseden bir kadn olmak da tehlikelidir. Dolaysyla bu temelde bir erkek ibirlikisi hep erkekten yardm ister, kendi zgcne gvenmez, hep birisi onu kurtarsn ister. Bu kii evde kocadr, babadr, aabeydir, saflarda ise komutandr. Yani hep bir ba arar. Bu da klelik dncesidir ve almak durumundadr. Erkei zgr bilincinize ve iradenize balayn demiyorum, en azndan doru yola, doru sava yoluna sokun. Bu rahatlkla anlalabilir ve uygulanabilir bir husustur. Dolaysyla imdiye kadar yaadnz zgnl dikkate almayan kaba erkek taklitiliini ve savaln brakacaksnz. Hem savaln, hem de yaamn en iddial bir gc olmann rgt gcn yakalayacaksnz. zgcnz ve zgnlnz doru tanmak kadar, kendi iinizdeki rgtlenmesini de yapacaksnz. Kendinizi parti iinde partiye bal, savata savaa bal, fedakrlkta fedakr, cesarette cesur kadnlar, kadn gc biiminde bunu temsil eden bir kadn da, bir kadn bl de olabilir- ortaya koyarsanz, sanrm byk bir deiimin ve dolaysyla geliimin sahibi olursunuz. Bu kadar ehide sahipsiniz, yllardr dayanyorsunuz, savayorsunuz. Bunu kmsememek gerekir. Sabrnz ve cesaretiniz boa gitmemelidir. Bunu bilinli, iradeli ve planl bir ekilde hem YAJK ordulamasna, hem de sava

82

iinde etkin bir konuma aklla ve taktik ustalkla dolu bir biimde tarabilmelisiniz. nl komutanlar sadece erkeklerden kmaz. nl komutanlar kadnlardan da kar, nl komutanlar kadn birliklerinde de rol oynar. Bu da hem eitliin, hem de kadn kiiliinin bir gereidir. YAJK ordulamas bu temel anlay erevesinde nmzdeki srecin zerine yrrken, kendisiyle birlikte partilemeyi ve yurtseverlik savamn, yani yaam tarzn arpc bir biimde emeiyle, cesaretiyle, fedakrlyla, inceliiyle ve gzelliiyle i ie yaratarak tarihi roln oynayacaktr. Kadnn grkemli bir biimde yaama dn toplumun yaama dndr, toplumun kazanlmasdr; ulusal kurtulula birlikte yaamn zgrce olannn, zgrlk tarznn yegane yoludur. Baz arkadalarmzn bunu hala derinliine anlayamamas, kendi cahilliklerinden ve geriliklerinden trdr. Hzla bunlar aacaksnz. Yaam kadnla gzeldir; zgr kadnla, savaan kadnla ve kendini bu temelde yaratan kadnla deerlidir. Buna erkeklerin de saygs olmaldr. nk onlarn da yaam kazanmas ancak zgr kadnla olabilir. Bunlar bizim iin yepyeni bir yaam anlamna gelir. Bizim iin toplumun ki, bizde ok rmtr, tkeniin eiindediryeniden kuruluu anlamna geliyor. Bunun anlalmayacak hibir yn olmad gibi, olduka byk bir emekle arpc bir gelimenin iine itme durumumuz vardr. Buna derinden anlay, ballk ve sayg gsterecek ve gerekeni yapacaksnz. Bu imkn hi kk grmeyin. nk bu, binlerce ahadete balln ve saygnn bir gereidir. Yine kendini bomba yapan, kendini yakan, zindanlarda direnen ve yaamn tm zorluklarna dayanabilen kadn militanlna sayg ve balln bir gereidir. Kald ki, bu bizde tkenmi erkein yeniden kendisine gelmesinin de bir gereidir. Kadndan daha beter bir hale gelmi erkein kendine gelmesi, YAJK gereinin doru kavranp uygulanmasna baldr. Bu temelde nmzdeki dnem yrynz, bu bahar dirilii kadar arpcdr. Bu bahar YAJK bahardr. YAJK bahar da halkmzn kurtulu bahardr ve en byk bahardr. Neden? nk zgr yaama bu baharla olduumuz kadar, hibir zaman zgr kadnla birlikte bu kadar yaklamamtk. zgrlk tutkular olmayann sava tutkular, rgt tutkular ve baarlar da olamaz. Baharda her ey nasl yeniden yaamla buluuyorsa, biz de bu byk hazrlklarmzla zgr yaamla, zgr kadnla ve zgr toplumla buluuyoruz. Bu, parayla alnmaz, ancak kutsal zgrlk savayla yaratlr. Bu konudaki derin cehalet, bilinsizlik ve dknlk kesinlikle yakmaz. Tpk Zilan kiiliinde olduu gibi onu kl ederek, kendi kiiliimizde zafer kiiliine doru kutsallatrarak temsil etmeliyiz. Bu anlamda Zilan kiilii, savan, rgtlln, zgrln, byk yaam tutkularnn ve akn kiiliidir. Bu ok nettir ve bundan asla vazgeilmez. Ne anlamamaya, ne de gereklerini yapmamaya hi kimsenin hakk olabilir. unu her zaman syledik: Zilan tarz, yaam anlayyla, sevgi anlayyla, sava kiilii ve cesaretiyle bizim iin bir komutadr. O bizim iin gerek bir nderdir. Bu, kadnda gerekletiine gre deerlidir. Herkese den grev bu deere layk olmaktr. Bunun gibi yzlerce gencecik kzlarmzn ve erkeklerimizin ahadetlerine gsterilecek en byk ballklardan birisi de bylesine bir sava ya da yaam gcn gsterebilmektir. Siz Deerli Tm Yoldalar! Botanda bylesine r aacak bir savala birlikte, yaamn nc gcsnz. Dman byk bir ihtimalle dnya gericiliinin tm tanklarn, toplarn ve uaklarn arkasna alarak ve her tr birliklerini devreye sokarak, sizin bu taze umutlarnz, zgr kadn umutlarnz yerle bir etmek isteyecektir ve bu da yaama kar en byk tehdittir. Buna kar sizin vereceiniz sava da ok byk olmak zorundadr. Erkek bir kadn iin, szm ona sahte bir namus iin her tr cinayeti iler. Yine Krt kadnmz, karnn bile doyuramayan, kendisine her gn zulm yapan, kendisini her gn sefalette tutan erkeklere byk ballk gsterir. Artk bunlara gerek yoktur. Basit kadn iin byk savamaya hi gerek yoktur, ama zgr kadn iin byk savamaya gerek vardr. Yine hizmet etmek iin partiye bal olma gerei vardr. Bu ballkta da kadn en nde olur, Zilan biiminde olur. Dmann bu yaam umutlarmza ne kadar byk saldrs olursa, sizin de o kadar korkun direnme istemleriniz olmaldr. Unutmayn ki, bir sava esasta belirleyen ey o savan ne kadar zgrlk tutkularna yol atdr, ne kadar hayati bir sava olduudur, ne kadar lm kalm sava olduudur. Grdnz gibi, vermekte olduumuz bu sava da kesinlikle byledir. Yaadmz ve hazrlandmz bu sava yalnz Botann, Kuzey Krdistann, hatta Krdistann deil, Ortadou halklarnn da en nemli zgrlk atlmlarndan ve savalarndan birisidir. Eer burada zgrlk sava baar kazanrsa, bu baar toplumun bin yllardan beri en byk zgrlk adm olacaktr. Bin yllardan beri drlen kadnn, tardan Zilana kadar gelen srecin tersine evrilmesi, yani ycelmeye doru dnmesi demektir. Bu da Ortadou halklarnn gerek bir zgrlk bahar demektir. Son Krfez krizinin ve Krdistandaki tartmalarn boyutlarn gz nne getirirseniz, bunlarn hi de gerek d gelimeler deil, tarihin hzla bizi iine ittii gelimeler olduunu greceksiniz. Tarih gereimiz de Botanda, Zagroslarn eteklerinde kadnn ky toplumuna, tahl toplumuna, evcilletirme toplumuna nclk etmesi ve ilkel komnal toplumu yaratmasyla balamtr. Daha sonraki tarih erkek egemenlikli snf tarihidir; klelik tarihi, eitsizlik tarihi, smr tarihidir. Tarih bir kez daha kadnn yurtsever zelliklerinin halen diri olduu Zagroslarn eteklerinde ve Botann grkemli doasnda, erkein elinde gereimizde tannmaz hale gelen, klelikten de teye toplum olarak rm ve ulus olmaktan karlm kabul edilemez bir yaama kar kutsal bir zgrlk savayla, yeniden bir toplum olacaksa zgr temelde olacak, yeniden olacaksa bir kadn zgr temelde olacak ve tarihine yarar bir biimde hem kendisini, hem toplumu hem ulusal kurtuluu salayacak bir biimde olacaktr. Botandaki sava glerimiz, yine Zagros eteklerindeki sava glerimiz bu tarihi grevle kar karyalar. Partimizin Manifestosunda u balang cmlesi vardr: Nasl insanln afak vaktinde Mezopotamyada, onun dalarnn eteklerinde ve akarsularnn kenarlarnda insanlk doup bydyse, ksaca uygarlk doduysa, imdiki afak vakti de emperyalist kapitalizmin yaratt ve doa ve toplum tahribatyla aa km bu rm dzeni amann afak vaktidir. Tarih bunu bize bir ama ve bir ans olarak vermitir. Bylesine byk umutlar ve byk amalar olanlar kesinlikle pratikte yorulmazlar, onlar aresiz de kalmazlar. Bylesine bir zgrlk umudu cenneti, peygamberleri ve ilahlar yaratmsa, bir kez daha kutsal ehitlerimizin ansna balln bir gerei olarak bu sava gerekliimizde amzn bilincini, bilimi ve devrimler bilimini de temelimiz haline getirerek, doru sava tarzmzla kendimizi, cinsimizi, halkmz ve lkemizi neden yeniden yaratmayalm? Dnyada bundan daha deerli bir abadan bahsedilebilir mi? Bundan daha kutsal bir aba olabilir mi? Bundan daha retken, verimli ve sonular byk olan bir sava dnlebilir mi?

83

Bu anlay temelinde bu yeni hamle ylna yklenirken, savamzn amalar kadar yntemleri konusunda da savataki baar tarzmz yaama byk saygmzla i ie ve yeniden her eyi kazanrcasna ele alacanza, zmseyeceinize ve mutlaka baar noktasna getireceinize dair inancm tekrarlyorum. Btn sorumluluklarla birlikte srekli baar sahibi olmanz diliyorum. Selamlyor ve sevgilerimi sunuyorum. 7 Mart 1998 YAJK KABUL EDLEBLR BR YAAMIN TANIMIDIR Deerli ve Sevgili Yoldalar! Ulusal kurtulu savamzn gzel bir baharn zgrle en yakn kurtulu admlaryla kazanmaya alrken, bir YAJK baharn da yaadmz dile getirmekle birlikte, Avrupann dondurucu ortamnda da olsa, byle bir baharlamay yaayacanza dair olan inancmla birlikte bu almanz selamlyorum. Her ynl gelimede olduu gibi halkmzn kadn kimliinde, adyla yaamn birletii bu gereklikte yaam ve kadn adna her eyin kaybetmesini, yllarca sren olumsuz basklar ve smrlerin lkemizi tmyle yaanmaz hale getirmesini, halkmzn kimliine dek korkun bir inkr yaamasn ve kadnn hiletirilmesini, yaam ve kadn adna koskocaman bir irkinliin egemen olmasn byk bir talihsizlik olmak kadar dnemimizin yaamn engelleyen ve tm elikilerimizin kaynanda yer alan bu d aamazsak yaammz mmkn olamaz. Esasta devrim zgr yaamken, bizim halk ve lke gerekliimizde bunun daha somut ifadesi arlkl olarak kadnda, onunla erkein iliki biimi olarak ailesinde yaad d en temel elikilerimizden birisini tekil ediyor. Eer bu elikiyi zemez ve aamazsak, her ey sadece hayal ettiimiz biimde kalaca gibi, bunalml kiiliklerimiz iflah olmamacasna -yaban ellerde dmann istedii gibi- kutsal yaam hakkn kullanamayacaktr. Bu hususlarda olduka gereki olmanz gerekmektedir. Yaama byk sayg duymak sosyalizmin zdr. Btn bu devrimler, kavgalar ve savalar, bizim iin adeta yok edilmi, kalan da tam bir irkinlikten ibaret olan ulusal ve toplumsal dzeyimizin yaanmazlna kar bir bakaldr ve yaam hakkmza sahip kmadr. nderlik gerei olarak, bu bizim kmzn zdr. Yani bu yaam hakkn, bir iki zgrlk szcnden tutun, bugnk dev savama kadar kullanma hakkna cesaret etmektir. zgr yaam hakkna sahip kamayanlarn hibir hakk olamaz. zgr yaam hakkn zemeyen, hibir ulusal ve toplumsal sorunu zemez, yine bireysel yaam anlamnda da hibir sonuca varamaz. Kadn kiilii etrafnda bountuya getirilmi, ailede tmyle iinden klamaz bir hal alm ve tamamen dzen snrlarnda hizmet eden, en derin klelikten teye bizi yaanmazla mahkm eden bu gerekliinizi parti hareketimiz ve ulusal savamz temelinde deitirmek, herhalde yapabileceimiz en temel, hatta ekmekten ve sudan daha nce gz nne getirmemiz gereken bir almadr. Bu erevede YAJK faaliyetlerine anlam biiyoruz. zmlendiiniz oranda admlarnz gl bir biimde atyorsunuz. YAJKn anlam ve tanm mutlaka doru kavranmaldr. YAJK, her ne kadar bazlarna ters de gelse, esasta sava gereinin bir sembol olmak kadar kabul edilebilir bir yaamn da tanmdr. Yani hem bir sava arsdr, hem de onun amac olan Nasl bir yaam? sorusuna cevaptr. Bu temelde hem uluslamann, hem de onun parti gerei tarafndan zmlenmesinin esaslarndan birisidir. En ok uluslamas ve partilemesi, rgtlenmeye en ok sahip kmas gereken YAJKtr. nk toplumun en temel eliki halkasdr. Bu nedenle hi kimse YAJK sorununu ve onun zm yollarn kk gremez, ikinci plana itemez, Kurtulutan sonra, devrimden sonra gibi tehlikeli yaklamlara da giremez. zgrlk olmadan hibir ey olamayaca gibi, kadnn zgrlk faaliyeti ve zgrlemesi gelimeden de, hibir zgrln anlam olamaz. nderlik gerei temelinde bu byle deerlendirilirken, gerek parti tarihimizde, gerekse gncel gelimeler nda YAJKn ne anlama geldii konusunda baz farkl hususlar daha dile getirme gerei duyuyorum. Her eyden nce YAJK sorununu bir izgi sorunu olarak grmelisiniz. Hangi kurtulu ideolojisinin ve politikasnn izgisini kabul etmeliyiz? Hangisine kar geleceiz? Bu konuda partinin iinde izgi savam ne kadar verilmitir ve biz bu izgi savamnn neresindeyiz? Esas sorunumuz budur. Bu konferansta da en ok akla kavuturmanz gereken husus budur. Kendim de dahil, bu zgrlk admn atarken kadnla baladk ve maalesef somut olarak karmza kan kadn TCydi, onun bir canavaryd. Sadece zgr yaam boma deil, nefes nefese lke adna rgt olma ve sava vermeyi imknsz klmann en amansz bir uygulama gcyd. Yani parti olarak ortaya kmzn ilk yllarndan tutalm bugne kadar bir kadnla balatlan yaam sava, TC sava, ona kar ulusal ve toplumsal zgrlk savam bugn YAJKn arpc savamna dnmtr. Bu savamn en arpc ifadesi, zgrlk izgisinin sembol kiilii Zilan gereinde ve Avrupada da dierleri kadar onlarn en arpc bir ifadesi olan Ronahi (Bedriye Ta) gereinde kendisini bulmutur. ki byk izgi savam bylece gnmze doru byk bir netlie kavumutur. Zilan bir kii deildir, Ronahi de hakeza yledir. Bu kiilikler ideolojik, politik ve rgtsel olarak, cesaret ve fedakrlk anlamnda tam bir izgidir, kurumdur. yle deerlendirmek gerekiyor. Anlarna ballmz bu temeldedir. Bunun karsnda da Fatma kiiliinden balayp, alaka teslim olan Zeki (emdin Sakk) kiiliine kadar devam eden bir izgi var. Bunu da ok arpc bir biimde deerlendirmelere tabi tutmanz gerekiyor. Fatma kiilii, nderlie kar amansz savaan bir kiilikti ve sadece cins boyutunda deil, ulusal, snfsal ve rgtsel anlamda da amansz bir sava yrtt. Eer nderlik bu savamdan salam kmasayd, ne PKK, ne Krdistan, ne onun ulusal kurtulu savam, ne de bunun ifadesi olan YAJK olurdu. Bunlar asla gereklemezdi. Diyebilirim ki, yaammzn en amansz on yln biz bu savala, iddetle, adeta kran krana, gs gse geirdik ve baaryla altndan ktk. Bu hem klasik erkein zmlenmesiydi, hem de klasik ibirliki, ulusal inkrc, smrgecilie ve zellikle Kemalizme amansz bal kiilie kar bir savat. Kar taraf ok gl olmasna ramen, imknlar ok snrl da olsa, zgr kimliimizden, ulusal kurtulutan ve zgr yaamdan vazgemeyen, zor da olsa buna dayanma

Avrupa YAJK Konferansna ynelik konuma

84

gcn gsteren bir tutumla biz bu sava baaryla yrttk. Sonuta kaybeden yar feodal, yar Kemalist, bamllatrc ve kleletirici erkek ve kadn kiilii olurken, kazanan da nderlik ahsnda zellikle zgrleen, bunu lkesiyle ve savala gerekletiren kadn ve bunun etrafndaki zgrleme olanaklar oluyor. Tabii karmzdaki bu izgiyi kmsememek gerekir. Yalnz kaba anlamda savala da yetinmemek gerekiyor. Onun ard sra, Avrupada da partimizi olduka uratran bir Semir (etin Gngr) kiilii de vardr. Bu kiilik ulusal kurtuluun amansz dmanyd; Devrim olmaz, PKK tarz yaam olmaz, genliimizi bizden alyor diyerek, partimizin o zaman zorbela yaratmak istedii kadn militanlar da dkn yaam tarzyla etrafna toplayp, hatta Seher ve Fatma kiiliinde sahte bir atma yaratp, parti hareketimizi daha lkeye dn yapmadan bomak istedi. Kadna yneliminde partiyi tmyle boa karp, en dknce ve dzene gtren bir yaam tarzyla bizi bitirmek istedi. Bunlar arpc olarak deerlendirebilirsiniz. nk halen Avrupada bu temelde bir mcadele, onun militanlar ve plan vardr. Bu konular da somut bir izgi sorunu olarak rnek kabilinde deerlendirebilirsiniz. Yine bu izginin amansz temsilcisi olarak ener (Mehmet ener) olay ortaya kt. Zindanda en kahraman ehitlerimizin, lm orucu ehitlerimizin ansna haince szp, bu kutsal direniler ve savamlar bir tarafa itip, sahte PKKlilik ad altnda yoz yaam nasl dayattn ve zindan kahramanln dmanla ibirlii temelinde nasl boa karmak istediini biliyorsunuz. ener baz yoldalarmz blp paralayarak, yaratt drc yoz yaamla Sara (Sakine Cansz) arkadan ahsnda tm zgr kadn yryn batan baltalamak ve ibirliki anlay gelitirmek istemitir. Partimizin buna kar direniinde o da byk bir dman arkasna alarak, Zekinin tutunduu gerici bir oda da esas alp, btn zgrlk almalarmz boa karmak istemi; en ok da kadna saldrm, zgr kadna ucuz ve dkn yaam dayatarak Sonuna kadar kendinizi yaayabilirsiniz demitir. Bunlar gerillasz, savasz, parti deerlerini gz kara ele geirip kullanma temelinde bir izgiyi dayatmlardr. Buna kar amansz bir sava verilerek bu izgi boa karlmtr. Zindann kutsal zgr yaam direniiyle, zindanda savaa ve gerillaya kar srdrlmek istenen tm olumsuzluklar tasfiye edilmeye allmtr. Bunun sonucu olarak, kahraman zindan direnileri Ferhat Kurtaylardan Sema Ycelere kadar anl bir gelenein ortaya kmasna yol amtr. ener hem kadna hem byk zgrlk savalarna kar bir tepkiydi; arkasna dman alarak tm bunlar boa karmak istiyordu. Bunun en tehlikelisi, gerilladaki temsilcisi emdin Sakk olaydr. Kadnla bu kiiliin ok sk bir ilikisi vard. Bu alak, partinin deerli militanlarn, yan bandaki hakim erkek kiiliine -hakim olmaktan teye, ingeneden daha beter erkek kiiliine- kar byk sava veren kadnlar, ynetim gcne, partinin silahlarna ve partinin kendisine verdii gce dayanarak kadn bir fahieden daha beter kendisine bamllatrp, kaba cinsel amalar iin kullanma cesaretini gstermitir. Buna kar iddetli bir savama girilmitir. Dmann dzen yaamndan daha geri bir yaam tarzn dayatarak ve kaba gcne dayanarak bunun da parti gc olduu aktr-, btn kadn kahramanlklarn boa karmaya, en sradan feodal bir ailenin geleneine uygun olarak en kahraman zgrlk kadnlarn en dkn ve en aalk bir yaama mahkm etmeye almtr. Bu sradan bir gelime deildir. Yzlerce kadn yoldamz gerilladan kopartmak kadar, sradan yaam ve neredeyse her komutan erkee amasz ve rgtsz bir temelde kadn balayarak byk bir d dayatmak istedi. Buna kar iddetli bir sava verildi. Bu, sonuta bunlarn kana ve teslimiyetine yol at. Zafer izgisi de Zilanlarda temsilini bulmu ve byk zgr kadn patlamasna ve onun kahraman militanlarna yol amtr. Zilan bizim iin bir semboldr, ans bir emirdir; gereklerini her zaman ve her yerde yerine getireceiz. Bu ciddi bir yaklamdr. Bu izginin ideolojik, politik ve rgtsel boyutlar arpcdr. Zilan aslnda eylemiyle sadece karsndaki dman, emperyalizmi ve her tr gerilii mahkm etmedi; onun eylemi daha ok kadna dayatlan, onun ine ucu kadar basit yaam endielerine balanan, byk zgr yaam tutkusunu yok eden ve byk eylemli olmasnn nndeki her eye byk bir bakaldryd. O bunu bizzat vasiyetiyle dile getirmitir. Byk zgrlkl yaamn, byk eylemlilik tarznn en son cmlelerinde olduunu bilmektesiniz ve bunlar bizim iin emirdir. En deerli yaam bu erevedeki yaamdr. Buna sonuna kadar sahiplenilmesi gerekmektedir. En yce deerlerine sahip kamayanlar, onu yaamsallatramayanlar asla iflah olmazlar. Yalnz Zilan deil, yzlerce kadn ahadeti var. Dmana teslim olmayarak, son kurunu kendine skarak dmann kirli ellerini asla varlklarna yaklatrmayacaklarn kantlamak kadar, neyin kadn olduklarn da kantlamlardr. YAJK bunun rndr. YAJK esasta, sonuna kadar yurtseverliin, zgrln, rgtlln ve bu temelde de gzelliin somutluk kazanmasdr. Bu temelde YAJK, byk bir izgi savamnn sonucunda en kahraman ahadetlerle gerekletirilen bir olaydr. Bunu byle deerlendiremeyenler, gerek partimizin iindeki kadn, gerekse yeni ulusal kurtulu dzeyini, hatta yeni insan olarak kadn asla tanyamazlar. Ama bizler iin bunlar son derece deerlidir. Unutmayn ki, bu temelde bir yceli olmadan, yaam bizim iin lmden daha beterdir. Hem maddi hem de manevi yaammzn ne hale getirildiini sizlere fazla amaya gerek yoktur. Kadn boyutunda kleletirici yaamn ve zgrlkten uzakln ne kadar irkinletirici olduunu, hatta partimizin iindeki hakim erkek yaklamlarnn bile yaam ne kadar daralttn ok iyi bilmektesiniz. Bu nedenle YAJK tanmlarken, birka husus halinde dile getirmek byk nem tayor. YAJK u aamada her eyden nce hakim, bamllatrc, drc, savatan ve zgr yaamdan uzaklatrc erkekten byk kopuu ifade ediyor. Bu temelde erkein bamllatrc ve drc btn zelliklerinden koparak, hatta bu zelliklerle savaarak byk geliim gerekletirilecektir. zellikle bir ounuzda hakim olan erkek bamll olmadan yaanamayaca felsefesi ok irkindir ve drcdr. Bu anlamda duyguda ve dncede, hatta fiziki ve cins olarak da kopuunu salayamayan bir kadn kleden daha beterdir ve objektif olarak da ajandr. Bu tip kadn saflarmza her zaman gerici dzeni tarr ve ortaya kan ibirliki izginin sahiplerinden de anlald gibi, eer dikkatli bir nderlik savam yrtlmezse, her eyi yerle bir edebilir. Dolaysyla zgr kadn iin kopu hayati bir meseledir. Ucuz duygulara, imdiye kadar sizi mahkm eden ve irkinletiren ne varsa her eye bakaldrmak, sizin kutsal yaam hakknzdr ve kazanmak iin bu esastr. Unutmayalm ki, yzyllardan beri olan d ancak kkl bir kopula, yine erkee balan bu kopuun hakkn vermekle aabileceksiniz. Yalnzlk bu belki sizi zorlayabilir. Ama unutmayn ki, zgrlk, uruna bu bedel denmeden kazanlamaz. Bu ynl zellikle Ronahi arkadan ansna ballm dile getirmek istiyorum. O yoldamz sradan bir birey olarak deerlendirmiyorum. Ronahi ve yoldalar, zellikle lkemizden kopartlp emperyalist yaam koullarnda tketilmeye allan bir gereklie byk tepkinin, byk fkenin kadnlardr. Bilinliydi, oradaki yaam bilinlice terk eden ve sonuna kadar

85

lkesinde olmak isteyen bir kiilikti. Cesurdu, gzeldi ve hakim erkekten de nefret ediyordu. Byk bir aray vard. Bunu bulmann byk heyecan iindeydi ve bylesine bir bahar gnnde yaama daha fazla saygszlk etmemek iin, onun heyecanyla, zellikle emperyalist koullardaki de kar olmak kadar lke hasretine de byk anlam vermek iin bu kutsal eylemi yolda Berivan (Nilgn Yldrm) ile birlikte gerekletirmitir. Bu, ulusal ve byk bir zgrlksel bakaldrdr, bir izgidir. zellikle Avrupadaki YAJK rgtmz buna smsk bal olmak zorundadr. nk gerek yaayan kahraman onun ansdr, onun kimlii ve kiiliidir. zerinde ne kadar durulsa azdr; bizim iin de yaamn kvancdr, yaamn gururudur. Yeni insann yaratlmas, zellikle Avrupa metropollerinde bodurulan btn genlerimizin, gen kzlarmzn ve erkeklerimizin kendine gelmesi, onun ansna sahip kmayla balantldr. lkeden toptan kopuun, lkeden toptan vazgemenin nne gemek de bu kiilii YAJKta tam gerekletirmekle, dn ruhta ve dncede gerektiinde en byk zorluklara kar bu byk direni cesaretini ve bu ate kiiliini gerekletirmekle mmkndr. Bu temelde ansna sonuna kadar balydk, balyz, bizim iin bu bir izgidir ve gerekleri de bir emirdir. Bununla birlikte biz yaam ok sevdiimiz iin bu byk fedakrlklar gze aldk ve bu byk sava seve seve veriyoruz. Bu konuda kadn en cesuru ve en fedakr olarak karmza kyor. Sadece lmek iin deil; bu insanlar kendini en ok gren insanlardr. Zekiyelerden Sema Ycelere kadar hepsi aslnda gzel bir yaamn sevdalsydlar. Ronahinin kendisi de gzel bir yaamn sevdalsyd, ama yanlmad ve yanltmad. Gzel yaam neye baldr? Onlar gzel yaamn eski dzenden, eski kimlik ve kiilikten kopula balantl olduunu grdler ve onu kendi kiiliklerinde yaktlar. Zilann, Ronahinin bu anlamda yakt sadece dman deil, onun yzyllardan beri grtlamza kadar dayatt pisliklerdir, inanszlktr. lkeden kopuu ve sradan yaam normal sayma, bunun ideolojisiz ve irkin pratiidir. Onlar bunlar yakmlardr. Bu ok iyi bilince karlmaldr. Bunun yerine, sonuna kadar gzel yaamn ifadesi olduklarn da bilmek gerekiyor. Bu yoldalarmz aynen unu sylemilerdir: Biz byk bir yaamn, byk bir akn kendisi olmak istiyoruz. Bu yoldalar canlarndan skldklar ve yaam sevmedikleri iin deil, tam tersine, onun byklne duyduklar saygdan tr, onun byk zgrlnn vazgeilmezliini esas aldklar iin bu byk eylemi gerekletirdiler. Bunlar ayn zamanda yaam ve gzellik eylemidir. Biz bu anlamda tanra katna karlmalar Onlarn haklardr dedik. Ulusal gerekliimizde, hatta insanlk iin bu bir tanra yceliidir. Bunlar bu temelde mutlaka insanla da mal etme gereinden bahsettik. Her kutsal davann byk kiilikleri byledir ve bu bizde grkemlidir. Bizde izgi savam derken bunlar kastediyoruz. Bunun anlalmayan yn de yoktur. Toplumdan iimize yanstlm ibirliki izgiyi hangi erkek ve kadnn temsil ettii ak olduu gibi, byk zgrlk izgisini de hangi kadnlarn, hatta nderliin esas ald ortadadr. zgr kadn yceliini asla kskanmyorum. Hakim erkek kskanyor ve asla bu frsat vermek istemiyor. Ama biz Prometheus gibi, hakim erkekten gc alp zgr kadna tarz dedik. Bundan byk gurur duyarz ve bu da arpc bir gelimedir. Glenen kadn, yaamsal kadndr. Zayf kadn yaamn tehdididir. Saflarmzda baz erkekler halen bunu anlamak istemiyorlarsa, bunlarn neyi temsil ettiini siz daha iyi biliyorsunuz. Hakim anlaylaryla, bamllatrma zellikleriyle, kaba tarzlaryla bu erkekler tehlikelidir. Bu almadka yaam olmaz. Ayrca yaam srekli erkee bamllkta gren, onun glgesinde yaanabileceini sanan kadn da ibirlikidir. Bu kadn da zgrl, dolaysyla yaam temsil edemez. nderliksel k, bu her iki ynl yaklamlara kar savamla balantldr ve baars da bu temeldedir. Konferansmzn Tm Deerli Katlmclar, Tm YAJK alanlar! Bu temelde kendini yenileme durumunda olan zgr erkekler iin de unu bir kez daha dile getiriyorum: Partimizin bu ynl gelimesi arpcdr, ilkeseldir, ideolojiktir ve pratikte de savasaldr. YAJK oluumu sava zorlamak iin deil, onu zaferle talandrmak iindir. Yaam zorlatrmak iin deil, gzelletirmek iindir ve imdiden bunun arpc rnekleri ortadadr. YAJKla kadn daha gzelletii gibi yaamn ekim gcdr ve bundan gurur duymak gerekir. Ama baz erkekler iinizde bile bundan sklyorlarsa, bu onlarn geriliklerindendir; yurtseverlie, savaa ve rgtlle gelemediklerindendir. Bu erkeklikle kadn asla bir arada olamaz. Sonuna kadar vatann, sonuna kadar zgrln, sonuna kadar parti rgtllnn olamayan birisiyle kadn asla birlikte olamaz. Yani biz buna yeni balama, yeni szleme diyoruz. Kadn ve erkekten hangisi sonuna kadar vatanseverliin ve zgrln, onun gerekletirme arac olarak da savan, onun rgtllnn ve ordulamasnn sahibiyse, dnce ve eylem gcn sonuna kadar buna veriyorsa, bu kadn ve erkek deerlidir. Bunlar bir tarafa itip, dar anlamda zel iliki ve sevgi ad altnda kim kendini yanltyor ve dayatyorsa, en az karmzdaki dman kadar bunun hem bir snfsal hem bir cins boyutu olduunu bilerek karlyoruz. Gryorsunuz ki, bu ynl gelimeler ok daha arpcdr ve nemle zerinde durulmaya deiyor. Erkek, yzyllardan beri zgr kadn fazla ne karmak istememitir. Ama nasl smrgecilik, hatta gnmzn emperyalizmi halklara ve halkmza zgrlk vermiyorsa, erkek boyutunda da kadna verilmeyen bu zgrlktr. O adan bu zgrl savamla kazanacaksnz. Baka trl zgr yaam hakkn kullanamazsnz. Zorlansanz da, ekmekten ve sudan daha fazla buna ncelik tanyacaksnz. Bu temel izgi konusunda phesiz tartmalar yapacaksnz. Eletiri ve zeletiri gelitireceksiniz. Baz arkadalarmz yaadklarn cesur bir zeletiriyle aktararak, yeniden zgrlk kiiliine dnmenin ve bu temelde olumann nemini ortaya koyabilir. Tali konulardan nce temel zgrlk kararlarn, bu anlamda sava ve zgr yaamla balantl reddedilmesi ve kabul edilmesi gereken hususlar netletireceksiniz. Bu anlamda ister gerilladaki ordulaan YAJK biiminde, ister sivil yaam, ister Avrupadaki yaam karsnda olsun Nasl bir YAJK? sorusuna kesin yantlar vereceksiniz. Her dzeyde nasl bir YAJK rgtlenmesinden tutalm, nasl bir yaam tarzna kadar, yine eitimle olduu kadar pratikle ne kadar gelimelerin salanabileceine dair tartma ve karar dzeylerini yakalayacaksnz. Bununla yetinmeyeceksiniz, YAJK gcn lkeye, zellikle metropol alanlarna nasl tarabiliriz? aray iinde olacak ve onun kararlarn gelitireceksiniz. Basn-yayn ve sanat alanndaki kurumlamalar hayli nemlidir. Bunlar YAJK iin kendini gelitirme okullar olmak kadar, halka hitap etmenin de en avantajl aralardr. Bu kurumlardaki YAJK rgtlln kapsaml ele alacak, oradaki yaamn devrimciletirilmesini temel bir sorun olarak deerlendireceksiniz. Salam zgrlk bilincini tam yakalayncaya kadar gelimenin en nemli etkeni olan eitimleri srekli klacaksnz. zellikle gen kzlarn o koullardaki eitimine byk zen gstereceksiniz. nk bunlar, iinden Ronahilerin kt bir nesildir. inden ok yaman zgrlk savalar kabilir. Bu, ayn zamanda lkeden kopulara, emperyalizmin koullarnda geliene byk bir cevaptr. Dolaysyla buna byk bir nem vereceksiniz.

86

Bunlar zgrln en salam militanlar olarak yetitirecek ve lkeye dn bu kiiliklerde duyguda ve dncede gerekletirmeye ncelik vereceksiniz. Avrupa koullarnda daha kolay rgtlenebilir bir kadn potansiyeli vardr. Mmknse hepsine ulaacaksnz. Ayrca sizi zorlayan birok egemen erkek anlay var; bu anlaylar kaba veya ince bir tarzda kendini dayatyor. Parti ierisinde eitli rgtsel kademelerde byle erkekler oktur. Bunlar maalesef bizi de ok zorlamlardr. Bu ynl de kabul ve ret llerinizi, vurguladmz izgi temelinde arpc bir ekilde ortaya koyacaksnz. Erkee unu hissettireceksiniz: Nasl bir kadn istiyorsan, onu nce tanmaya al! YAJK kadn, sonuna kadar lkesinin, onun savamnn ve onun da rgtnn kadndr. Bu temelde sayglysa kendisini dntrmeyi, bu temelde yoldalk yapmay szleriyle deil kiiliiyle kantlayacaksa, her an kendisini lkesine adayabilecek durumdaysa, bu erkee merhaba denilebilir. Aksi halde erkek tehlikelidir. Bu ben bile olsam, dikkat etmeniz gerekir. Bununla balantl olarak daha ayrntl baz hususlar da aranzda kararlatrabilirsiniz. Birok alan rgtlenmelerinde salam temsilcilikler biiminde byle bir pratiklemeyi ngrmelisiniz. Mevcut durumda hem nicel hem de nitel durumunuz amaca tam cevap vermiyor. Dolaysyla nicel ve nitel gcnz srekliletireceksiniz. Merkezimizde anlay ve aba olmasna ramen iradelememeyi, hkmedememeyi ve bu konuda srekli zorlanmay bir kader olmaktan karp, yetkin kadn temsilciliinin nasl olduunu tm rgt yaps iinde gsterme ve temsil etme grevinize baaryla cevap olacaksnz. Bu ynl pratik hususlara yetkince cevap vererek, vazgemeden ve sonuna kadar eksikliklerinizi grerek amalsnz. Unutmayn ki, bu konudaki zaaflarnz size kar kullanlyor ve ibirliki izginin en ok dayand zemin de budur. zgrlemeyen kadn, erkek bamlsdr ve her trl ktl de bu temelde kendi bana getirmi olacaktr. Dolaysyla her tr zayfl rgt bnyesinde aan kadn, rgtlenmenin de, savamn da gvencesidir. Bu konuda YAJK kendisini ne kadar salam bir zemin haline getirirse, bir btn olarak partiyi savaa ve doru yaama ekme de o kadar salam bir esasa kavumu olacaktr. Zor da olsa, bunu tercih etmelisiniz. Yalnzlklardan bahsediyorsunuz. Bu benim iin de geerlidir. Sizlere her zaman zenle unu sylemekten geri durmadm: Genelin kadn ve genelin nderlii haline gelmeden, bireysel yaamlardan bahsetmek tutarszlktr. nderlik olarak da biz kendimizi zgr kadnn kabul edebilecei kimlie ve kiilie kavuturmak iin byk bir sava veriyoruz. Bu ayp deildir. nderliksel anlamda btn erkekler imdiye kadar daha ok kadnlara kendilerini snrsz bir g gibi dayatrken, tarih boyunca kadn hiletirip kendilerini her eyletirirken, kadn tanralar yok edip erkek klkl tanrlar hakim klarken, biz Prometheus tarzyla bu erkek gcn krp kadnn bizde tanralaan rneklerine tekrar ulamak iin byk bir aba iinde olduk ve bundan gurur duyduk. Bylesine bir nderlik tarzmz vardr. Gerekleen nderlik yalnz benim ahsmda temsil edildii iin deil, ehitlerimizin ansnn kurumlam ifadesi, tm ac eken ve yaamdan alkonulmu kadnlarmzn da bir zlemi olarak her eyden daha ok sizlerindir. Dikkat edilirse, erkekten daha ok, bu nderlik zgr kadn nderliidir. Dolaysyla bu ynl bir savam da vardr. Kendi tercihinizi doru ve arpc yapabilmelisiniz. Bu, ayn zamanda erkein de kurtuluudur. Zaafl ve dm kadn ldrmekten bahsettiimiz gibi, kaba, klasik, vatann ve zgrln kaybeden erkein ldrlmesinden de bahsettik. Ben bu konuda erkeklii ldrdm derken, aslnda byk zgrl hem kendi kiiliimde hem benimle yryen zgr kadn militanlnda gerekletiriyorum ve bu grkemli bir gelimedir. Dier erkeklerimize de den, YAJK zmn kendileri iin byk bir ans olarak deerlendirip kaba erkekliklerini sorun yapmadan, ondan kurtuluun gerek bir yaam elde etmek olduunu bilerek cesur yaklamalardr. Bu anlamda YAJK zm, ayn zamanda ar erkek problemine kar da bir zmdr. Bu temelde herkes kendini yeniden gzden geirip, YAJK boyutundaki bir gelimenin erkek boyutunda bir gelimenin z olduunu bilerek ilgi duymal ve Bu ayn zamanda bir erkek zmdr de diyebilmelidir. Bu anlamda kendimizi olduka sizin klmaya alrken, bunun kurtulu ideolojimizle balants kadar yaman bir pratikiliin, rgtlln ve anbean zafer tarznn bir sonucu olduunu bir kez daha vurgulamalym. Yani sizlerle olan nderlik, zafer nderliidir. nderlie yaklamak zafere yaklamaktr, gzellie yaklamaktr. Zaferli ve gzellikli olmayann, nderlik gereinde yeri olamaz. Bu temelde nderlik ne kadar sizinse, siz de bu temelde o kadar nderliinsiniz. Bu gerek bir aktr, ulusal ve toplumsal boyutlu byk bir gerekletirilmedir. Bu, byk heyecan vermek kadar, ulusal ve toplumsal zaferi de kesin salayacak gtedir. Bu byk zgrlk baharn sizlerle paylarken, bata ehitlerimizin ve bu byk deerlerin ansna ballmz dile getirdiimizi vurguluyorum. Bu, zafer iin bize gereken gc srekli verecek byk bir ballktr. Buna ne kadar saygl olursak, gereklerini ne kadar yerine getirirsek, kaybedilmi yaamlar tekrar kazanabileceimiz gibi, bu ballk byk akn da ifadesi olacaktr. Bu temelde bu almalarla birlikte yalnz bir yln deil, btn bir mrn yeni balangc olan bir sreci balattmz, zgrl mutlaka savamnzla kazanacanz ve en gzel olan ahsnzda yaatacanza olan inancm belirtiyorum. Selamlyor ve sevgilerimi sunuyorum. 27 Mart 1998

YAJK PART SINIF SAVAIMI LE CNS SAVAIMINI BAARIDA BRLETRMEDR Sevgili Yoldalar! Ulusal kurtuluumuzun en byk umut baharn yaarken, halkmzn diriliinde ve insanln uygarlama abalarnda belirleyici bir yere sahip olan Zagros eteklerinde gerekletirdiiniz zgr Kadn Konferans yaamn ta kendisidir ve yeni bir yaam anlamnda deerlidir. Her eyden nce bunu selamlyorum.

Zagros YAJK I. Konferansna ynelik talimat

87

Gereimizde kadn ve yaam ayn kelimeyle adlandrlr. Ama gnmzde birbirinden en ok kopan iki kelime varsa, o da budur. Maalesef yzyllarn istila ve igalleriyle birlikte toplumsal d, kadn yaamn unutulduu noktaya, yaam da cehenneme evirmitir. Tarihin balangcndaki en grkemli kadn kiilii, toplumu, retimi ve evcilletirmeyi bir sanat haline getiren ve kendini ilk tanralar olarak ortaya koyan bu kltr, gnmzde tam bir ba belas haline dntrlmtr. Her eyden nce bunu bilmek gerekiyor. Eer yaam olacaksa kadnla olur. Bu da ancak kadnn zgrlksel kyla gerekletirilebilir. Bunu sradan bir cmle olarak kullanmyorum. Aksi halde yaam olmaz, aksi halde insan olunamaz. Bu, imknsz deildir. Eer elikilerinizi doru yakalar ve bunlarn zmne doru katlrsanz, aslnda sadece kendinizi deil, btn toplumu da yeni yaama ekmenin tanrsal gcne sahip olabilirsiniz. Ama bunun iin hem zeknz, hem de ruh aydnlnz iyi kullanmanz gerekir. Kadn da en az erkek kadar anlayan ve cesaretli i yapmasn bilen bir gtr. Ama nasl lkemiz bin yllardr igal ve istilayla tannmaz hale getirilmise, toplumumuz en gerisinden bir konum iine drlmse, bunun da en altnda kadn kaybetmi ve tannmaz hale getirilmitir. Yani sorun doal bir gelime deil, smrgeci basknn ve snf basksnn bir sonucudur. Siz bu elikiyi zmek iin bu byk fedakrl gze aldnz. Onur, bu dayanlmaz yaama kar boyun emek deil, onu ortadan kaldrmak iin ine ucu kadar da olsa bir mcadele ve baarma imknn deerlendirmek ve ona sahip kmaktr. nderlik gerei bu konuda arpcdr. nderlik tek bana, birka kelime ve hi olmayan bir imknla yola ktnda, sadece bu temelde bir doruya baland. Sadece halk savana deil, tek bana en byk uluslararas devrim savana kadar getirdi. Bunun olabilmesi iin byk dorularnz olacak, byk dorularla yaayacaksnz. Bunun nnde dnya da dursa baary engelleyemez. Zaten siz partiye bu temelde adm atyorsunuz ve bu gerek temelinde savaarak kazanacaksnz. Zaten bunun baka bir yolu yoktur. nderlik gerei kesinlikle bir kiinin gerei deildir; son bir umutla ve belki de sfra yakn bir durumdan kla zgr yaam ansnn deerlendirilmesidir. Nitekim bunun bo olmad, gnmzn en dikkate deer bir zgrlk hamlesi olduu kantlamtr. Parti tarihimiz bunun rnekleriyle doludur ve bugnk YAJK gerei de bunun en ak ifadelerinden birisidir. Bu gzel bir gelimedir, hibir kusuru yoktur. Tam tersine, daha da gelitirilmesi gerekir; yaamn kendisi ve zaferin garantisi haline getirilebilir. Nasl bir kahramanlk ve direni izgimiz varsa, nasl onun Hakileri, Mazlumlar, Kemalleri, Hayrileri, Agitleri ve en son kahramanca kendini yakan byk ballk ehitleri varsa, bir de bunun karsnda Fatmalarn, Semirlerin, enerlerin ve emdinlerin ahsnda temsil edilen aalk ibirliki, provokatif ve teslimiyeti izgi sahipleri vardr. lk gnden gnmze kadar bu iki izgi arasnda kyasya bir sava yaand. Bu, partimizin btn genelini olduu gibi, ulusal kurtulu saflarn da etkiledi. Bir izgi tmyle dmandan gdasn alan, geri zelliklere dayanp rgtlenmeyi ve partinin direni hattn tasfiye etmeyi esas alan izgidir. Fatma olaynda grup aamasndan partiye dnm engellemek; Semir olaynda Botana ynelii engellemek, ener olaynda, gerilladan vazgeirmek ve emdin olaynda da gerillay savaamaz duruma getirmek, rgt teslim olmu bir ibirliki rgte dntrmek iin her eyini ortaya koyan bu izgi, uluslararas emperyalizmin desteine ramen boa karlmtr. Bu izginin esas zellii zayf yanlarnza hitap etmek, bilinlenmeyen ve iradelemeyen zayf kiiliinizi, partimizin zorluklarn ve dar srelerini kt kullanmak istemesidir. Onun en byk silah da budur. Ama nderliin bilinen tarz bunu boa karyor. nderlik bilinle, her dneme gre doru taktik yaklamlarla, uyank ve srekli tedbirli olmakla, partinin devrimci direnii eilimine her zaman ballkla bunlarn btn entrikalarn ve rtbas edilmi btn faaliyetlerini aa kard gibi, arkalarnda kim olursa olsun bunlar etkisizletirmesini bilmitir. Bu genel izgi sava, YAJK bnyesi iin de geerlidir ve sizin iin daha da nemli olan budur. Bilindii gibi, bir kadn olaynda biz sadece zel ilikiyi deil, bir cinsin snflamada ibirlikiliini, uluslamada teslimiyetini ve kadn zgrlnde de feodal entrikacln grdk. Bu, nderlie dayatld. Bununla lke sava, snf kurtuluu ve genelde de kadn zgrl yerle bir edilmek istendi. Ama daha ilk gnlerden itibaren nderlik, bu konuda duyguda ve dncede, rgtlenmede, partilemede ve giderek sava gelitirmede gsterdii byk kararllk, byk sabr ve byk rgtlkle ve her eyi savaa balamakla bu kiiyi ve en zel ilikileri bile kullanamaz duruma getirdi. Kadn boyutunda ise, zgr kadnn dman bu kiilik, gnmzde Tansu illerin ahsna ulancaya kadar, kadndan baka her eye benzeyen, en faist, en ikenceci ve en gz kara faili mehul cinayet planlaycs ve dolaysyla kadnn yzkaras gibi bir konumu yaamaktan kurtulamad. imizdekilerle dmzdakilerin bu anlamda bir benzerlii vardr. Yine daha sonraki Semir, ener ve emdin olaylarnda da kadna byk bir tuzak gelitirildi. Kendinizi yaayn ad altnda amasz, gdlere hitap eden, hibir yce amaca balanmayan bu provokatrlerin partinin varolan imknlarn kemirip baz erkeklere kendilerini peke eken kadn, kaan kadn, teslimiyet iinde olan kadn ne karp partiyi bitirmekten baka bir abalar olmad. Gerillada da emdin, yce zgrlk tutkular adna ahlanarak daa km zgr kadn, zgr kzlarmz sahte komuta gcne dayanarak kendine balad. irkin emelleri iin, o sahte ibirliki szm ona komutanlarn da kadn temelinde yannda tutarak, yani partinin hem kadnlarn hem erkeklerini birbirlerine adeta satarak, Kayseri tccarlarn bile geride brakan bir tccar anlayyla kendini gl klmak iin znde kadn kulland. Birok eyaletimizi tasfiyenin eiine getirdi. En deerli kadnlarmzn ehit olmasna yol at. Dikkat edilirse, burada sadece bir kiinin egoizmi, bencillii, dknl deil, erkek hakimiyetinin komutada en tehlikeli bir temsili sz konusudur. En son Gerillaya son, savaa son, her erkek istedii kz alp gtrsn, her zaafl kadn istedii gibi yaasn noktasnda partinin karsna kmaya alrken, aslnda kutsal ulusal direniimizi ve zgrleen kadnmz, dolaysyla Zilan gerekliimizi byk alaklkla ayaklar altnda inemeye cesaret etti. Bu yle yenilir yutulur bir durum deildir. Bundan karacamz u sonu ok arpcdr: Eer parti ii snf savamn cins savamyla birletiremezsek, en komutan, en ynetici diye belledikleriniz en tehlikeli bir ynelimi dayatabilir ve baarabilir. Hatta ihanetten baka bir sonuca gitmeyecek bireysel zaaflarnza hitap eden, ona sonuna kadar ak bir yaklam, savamadan yenilmek ve ordulamaktan vazgemek gibi vahim bir sonuca da gtrr ve bu tehlike de az ortaya kmad. Bu byk bir izgi savamyd. Ulusal, snfsal eitsizlie, cins eitsizliine ve kleliine kar nderlik izgisinin sembol ifadesi olarak da grebileceiniz Zilan devrimci direni gereklii temelinde bir netlemeye de ulat. Dolaysyla biz, Zilan kimliini bir izgi olarak deerlendiriyoruz. Zilan bir kii deil, ideolojik, politik, rgtsel ve eylemsel bir izgidir. Nitekim Zilann vasiyeti olarak grmemiz gereken mektuplar vardr. Bunlar

88

hepimizin doru bulduu grlerdir ve bunlar gerekletirmeye alyoruz. Kadn hareketimizin bal olaca amalar ve rnek kiiliklerdir. Bu en st dzeyde ifade ediliyor. Sema Yce arkada da bunun en kahraman ifadelerinden birisidir. Onun eylemi bilinli ve Newroz geleneine uygun bir eylemdir. Bji Serok APO, Bji Newroz sloganyla eylemini gerekletiriyor. O zaman orada olan bir arkadan gndermi olduu rapordan alnt yapyorum: Ayaktayd, eyleminin etkisinde olmasna ramen bilinci akt, sedye ile d kapya kadar tand, cezaevi arabasna bindirilinceye kadar sloganlar atyordu. Kendisiyle yaptmz son konumada, kendisinin bir an nce iyilemesini bekledik. O da buna uyuyordu, talimat olduu gibi uygulayacana dair sz veriyordu. Tm Krdistana, Anadoluya, Ortadouya, dnyaya Newroz akt bugn. ocuk bedenini yaralad coplar, ama bedenlerinde kzl gller ayordu. Vandan, Diyarbakrdan, Siirtten, ukurovadan, stanbuldan, drt bir yandan Newroz iekleri uuup geldi. Newroz yaptm kendimi diyordu bir kadn. Bu arkadamzn son cmleleri byledir. Her YAJK militanmz bu gereklii temsil eder; bu byk bir kuvvettir, bu bir sava zafere gtrmenin en belirleyici ifadesidir. Bu, her birimiz Newrozda bedenimizi yakacaz demek deildir. Bu, savata inanl olmak kadar en rgtl ki, bu yoldalarmzn hepsi byledir- ve en planldr; eylemini de byk kahramanlkla gerekletirme zelliindedir. Gerek budur. Bunu hi kimse baka trl yanstamaz, herhangi yanl veya hafif bir yaklam dayatamaz. Bu deerler kutsaldr ve sonuna kadar bunlara bal kalmay bilmek gerekiyor. Bu, ayn zamanda sonuna kadar yiitlik, sonuna kadar zgrle ballk, sonuna kadar inanl ve bilinli olmak, yeni yaam ve bu anlamda partinin temel gc ve savan ars, lkeye sonuna kadar ballk ve disiplin demektir. En byk yoldalk deeri olarak bu gcmz, bu gereimizi gryorum. Yaadnz alanda baz yanl yaklamlar geliti, ounuz da buna alet oldunuz. Kendinizi hie saymak kadar erkein yanl kullanmna ak zemin sundunuz. etecilie rahatlkla alet olabilecek kle ve uydu kadn olmay grp aamadnz. Bu temelde hepiniz kkl bir zeletiriyi gelitirmek durumundasnz. Cesaret ve fedakrlnz bilinlendiremediniz, rgtlemediniz, savata etkili ve verimli olabilecek bir mevzilendirmeye tabi tutamadnz. Hep erkek komutan, hep bakalar gelsin sizi himaye etsin istediniz, bunu beklediniz. Bu da yanltr, bunu da amanz gerekiyor. Erkein zafer kazanmadka, vatan kazanmadka, dolaysyla savata baary kesinletirmedike, bu haliyle kadna verecei hibir ey yoktur. Onun verecei klelik, ka ve teslimiyettir. birliki izgi bunu aka ortaya koymutur. En benim diyen sahte komutan, kadnn en azgn dman olarak karmza kmtr. Kald ki, bunlarn yaklam ve yaamlarnda ne kadar iren olduklar ortadadr. Demek ki kadnmzn eli, yrei, gz, ruhu ve bedeni her eyden nce zgr yaam iin zgrlk savana ve lkesinin kurtuluunadr; bu temelde gzelliedir, zafer komuta kiiliinedir. Tek bir kii de kalsa, kadn bu konuda onurlu bir direnii sonuna kadar srdrmelidir. Kadn budur, YAJK budur, bizde namus da budur. Bunun dnda sylenecek her sz, dayatlacak her yaklam ihanete gtrr. Zayf olabilirsiniz, zgcnz tam kazanmam olabilirsiniz, ama savan iindesiniz. nderlik iki kelimeyi nasl byk bir orduya ve savaa dntrebildiyse, siz de zgrlk tutkularn byk bir zgrlk yaamna rahatlkla dntrebilirsiniz. Bunun nnde engel yoktur. Bunun nnde bir engel varsa, o da sizin geri ve tutucu yanlarnz kadar erkein kurnazca veya kabaca dayatmalardr. Bunlar da artk paralayacaksnz. Bu yoldalarmzn sloganlarn unutmayalm. Bunlar sava ve zafer sloganlardr. Eer erkek gerekten drst olmak istiyorsa, kadnla olmak istiyorsa, bu sloganlara drst balln kantlamal, kendini feda etme gereini grevlerde gsterebilmelidir. Aksi halde uydurma nedenlerle kadn da yoldan karmamaldr. Siz, YAJK olarak buna frsat vermemelisiniz. Zorluklar sizi yldrmasn; tam tersine, sizi elikletirsin. Yine kolaylklarla deil, zorluklarla yaam kazann ki, yaamn deeri byk olsun. Kolay kazanlan yaam, yaanmaya demez. Kald ki, bizim iin kolay yaam da mmkn deildir. Zorlu srelerin yaam tutku yaamdr, ak yaamdr. Byk zorluklardan geen kiilikler byk yaayabilirler. Tpk Zilann dedii gibi, byk yaamak byk eylemlilikle mmkndr. Bizde tek yaam felsefesi, doru olan da budur. Kendi somut pratiinizde de yaadnz tm yetmezlikleri, yanllklar, erkek egemenlikli tm yaklamlar, gzellie, iyilie ve dorulua aykr olan yanl ve irkin davranlar reddetme gcne ulaacaksnz. Tm kararlarnz bu temelde olacaktr. Burada, bu konferanslarda sadece bir grup yoldan kararn gelitirmiyoruz. Bir cinsin, hatta ezilen snfn ve halkn zgrlk kararn kiiliinize kazyorsunuz; eer bir ballnz olacaksa onunla szleiyorsunuz. imdiye kadar tanmadnz ve bilmediiniz bir szleme size dayatld. Seni una veriyorum, sen unun kars oldun denildi. Ya altm yanda bir despotla ya da ocuk kadar zavall biriyle sizleri kural gerei, gelenek gerei szletirdiler; siz de sessizce, namus gerei, aile ideolojisi gerei bunu kabullendiniz. Ama bunlar insann kendine yapabilecei en byk ktlktr. Hibir zgrlk ve ak gereinde buna yer yoktur. Maalesef size bu dayatld ve ounuz bunu kabullendiniz. Hatta ounuz halen bunun kalnts ve etkisi altndasnz. Artk bunlar yerle bir edeceksiniz, hatta oktan etmi olmalydnz. Bu, insann zne de hakarettir. Bunun kalntlarnn alamamas gerekten esef vericidir. Doru olan, vatanla ve vatanda kurtulu savann zafer tarzyla szlemeyi, partimizin rgtlendiren ve glendiren deerleriyle sonuna kadar zgrce ve gereki bir tarzda szlemeyi, bunlarn YAJK somutunda ifadesi olan Zilan kiiliiyle, yine imdiye kadar ki ifadesi olarak nderlik gerei ile szlemeyi ifade eder. Bu hem byk bir anstr, hem de kadnmzn tek kurtulu yoludur. Tartmalarnz bu szlemeler temelinde gerekletirirken, bunun hayat boyu bir ilkesellik olduunu gz ard etmeyin. Yani yaam yeniden bu ilkelerle balatyorsunuz. Bu ilkelerin daha ayrntl bir plan ve kararlar olacaktr. Onlar tartp gelitiriyorsunuz. Bu hem hakknz, hem de grevinizdir. Unutmayn ki, kendinizi bu temelde yaratyorsunuz. Daha nceki yaama yaam demeyin. Daha nce ruh ve bilin yoktu. imdi bilinleniyorsunuz ve bu gzeldir. z iradesi olmayan kii hayvana yakndr. lkesinin kurtuluunu ve gzelliini, insanlarnn gzelliini esas almayan bir insan, gelenekler ve namus anlay ne olursa olsun, aalk bir kledir. Artk bunu yaamnzdan silin. zgr kadnn olduu her yerde bir sava tanras, onun zafer tanras vardr diyeceksiniz. Yine byle kadnlarn olduu her yerde gzellik, sevgi ve ycelik deeri vardr, hatta en ok hrmet edilmesi gereken insanlar vardr ilkesini gerekletirmelisiniz. Bu esaslar adeta vazgeilmez bir biimde beyninize, ruhunuza ve bedeninize nakedinceye kadar atlmaz bir biimde temsil etmelisiniz. Buna imkn vardr. Tutku bu temelde olmaldr. nlenemez arzularnz bu temelde somutlamaldr. Bunun anlalmayan bir yn de yoktur. Dolaysyla imdiye kadar eitli nedenlerle kendi kendinize yaptnz ktlkleri sona erdiriyorsunuz. ster erkekten ister

89

sizden kaynaklansn, zgrle ve onun savamna aykr her tr yaklam ayorsunuz. Byk direnme bu temelde zgce, z kimlie, z karara ulamak, bunun sabrn ve inadn gstermektir. Bundan daha deerlisi olamaz. Bu deerlendirmelerle birlikte bu kararlar kendi yaam pratiinize dayal olarak daha da gelitirirken, drste bunu ne kadar pratikletirmeye ynelirseniz, o kadar sonu alacaksnz. imdiye kadar yakaladnz byk bir tecrbe ve frsatt. Bunu bundan sonra da kullanabilirseniz, ahsnzda bir ulusa can verecek rgtsel gelimeleri yaratabilir ve sizin btn zlemlerinizi boan ne varsa ona kar baaryla yrtebilirsiniz. Bunun iin biraz sabrl olacaksnz. Sabr demek direnmek, direnmek demek kazanmak demektir. Hep alamak, szlamak, ikyet etmek, sahip aramak kaderciliktir ve bu da tehlikelidir. Biz lkenin sahibiyiz, zgr yaamn sahibiyiz, gzelliin sahibiyiz diyeceksiniz. Bakalar kendini size muhta grsn, aslnda gerek kadn da budur. Bu, savala kazanlr. Tutarl, ne yaptn bilen, kendini rgtleyen ve btn bu konularda sorumluluunu sonuna kadar bilen gerek parti militanl, YAJK rgt disipliniyle olur. Dier yandan zorluklar, alk ve souk olabilir. Kald ki, yaam ne ok rahat yerlerde yaamak, ne de ok yemek yemektir. Yaam zgrlkle olursa anlamldr. Dolaysyla oralar zgrlk ans en gelikin olan yerlerdir. Aka vurgulamalym ki, kendimi krk yldr yle bir zgrlk alannda yaatmak iin hazrlyorum ve umudum halen bu temeldedir. Bu umutla bu kadar alma yrttm. Dolaysyla bulunduunuz yerden ikyet etmeyin. Elinizdeki silahlar kutsaldr. Bu alanlar zgrle en yakn alanlardr. Grkemli bir biimde doa yeniden canlanyor. Doann canlan kadar kendinizi canlandrn. zellikle bu bahar, ulus olarak ruhta ve dncede en ok baharlatmz bir bahardr. Kadnda da bu bahar, yaam en ok zgrce vaat eden bir bahar olarak deerlendirilmelidir. Hem de o dalarn eteklerinde alacak iekler kadar kendinizi yeni bir dnyaya, yeni bir yaama aabilmelisiniz. Biz bile bu heyecanla kendimizi buraya kadar getirirken, umudumuz bizi bu kadar srklemiken, sizin heyecan duymamanz, bunu iliklerinize kadar hissetmemeniz, hissetseniz de grevlere ve rgtl yaama gelemeyiiniz bir talihsizlik, bir eksikliktir. Bunu amalsnz. Bu temelde gerekletirdiiniz konferans bir bahar yaam konferansdr ve deerlidir. Kendi birliklerinizi oluturmalsnz; kendi ynetim gcnz olmaldr, bir merkeziniz de olmaldr. Bildiiniz gibi, YAJKn bir Genel Merkezi olacak, komutas her dzeyde gelitirilecektir. Sanrm bu gereklidir. Bu zellikle erkein boyunduruunu krmak, dman kalntlarnn boyunduruunu krmaktr; kopuu gelitirmek, dmann dayatt klelikten kopuu salamaktr. Bu konularda daha cesur admlar atmaya aln. zgrlkten korkmayn. Temel amalarnza zaferle yrynceye kadar bunu yapn. Srekli dnce, tartma, eitim ve hatta eylemsellik bunun iindir. Sava, sava iin deildir, sava byle bir gelimeyi yaamak iindir; her grev, lojistik temini bile byle bir yaam gelitirmek iindir. Amatan kopuk yaam en tehlikeli tarzdr ve yaamnzda buna frsat vermeyin. Genelde olduu gibi komuta kiiliklerinin doru belirlenmesi gerekir. Komutada l udur: Ancak yoldana bir ey verebilecek olan komutan olabilir. Ad varm, eskiden emei varm gibi sahtekrlklar yaplyor. Bunlar doru deildir. Eskiden emei olmas yetmez, alt aylk olan da komutan olabilir. Emei olan baka yerde de emek sarf etmitir. Ben hibir zaman lkeye gelmedim, lkede emek harcamadm, ama en byk emek sahibi benim. Emek Sen u blgede u kadar kaldn, bu kadar yldr lkedesin biimiyle llemez. Byle ikiyzllkler yaplyor. Emek sahibi olanlar ve olmayanlar, oradan katlanlar veya dardan gelenler biimindeki anlaylarn hepsi oyundur. Buna frsat vermeyeceksiniz. En yce emek nderlik emeidir; o da sadece ehitlerin ve halkmzn birleik emeinin ifadesidir, izgisidir, tarzdr. Herkes buna bal olmaya, gereklerini yerine getirmeye ve kazanmaya muhtatr. Komuta kiilikleri kendilerini bu erevede tanmlayabilir. Yani verebilen, ilerletebilen, eitebilen, en az kaypla srekli baarlar salayabilen kimse onu komutan seeceksiniz. stten dayatmayla, adyla, sanyla komutan olmaz. Komutan tarzyla, temposuyla ve gnlk baar grafiiyle olur. Byle olanlar kendinize esas alacaksnz. Byle bir ynetimi bu konferansnzda belirlemek kadar, bu ynetimler de kendi komuta llerini bu lleri uygulama temelinde belirleyeceklerdir. Dolaysyla bundan sonra ikyet etmeyecek ve bu llerle cevap olmay salayacaksnz. Bunun yannda daha deiik kararlarnz da olabilir. Alacanz kararlar sizin btn yaamnza ve savanza yn verecek ilkeler olmaldr. Yine seebildiiniz komutanlklar ki, bunlar erkek yaps iin de geerlidir-, kabul edebileceiniz komutanlklar bu kararlara bal kiilikler olmaldr. Byle olmayan kiileri komuta olarak kabul etmeyin. Bunun iin bazlar emrediyorum diyebilir; ama en byk emir nderlik emridir ve bu emrin de erevesi bellidir. Bu emre greyse komutan olunur, deilse komutan olunamaz. Size izgiyi nete izdim. Bu izgiye sonuna kadar bal olan ynetim olur. Bu izginin gereklerini fedakrca ve baarlca yerine getiren her tr grevlendirmeyi stlenebilir. Siz de byk bir disiplinle birlemelisiniz. Ama bir kii bununla oynarsa, bu ben bile olsam alaa etmelisiniz. Doru ynetim esas da budur. Bununla birlikte alnan birok karar vardr; hepsini bilinle kendinize mal etmeye ve varolan eksiklikleri z bilincinizle gidermeye aln. nmzdeki hamle sreci grkemli bir sre olarak planlanmaktadr. Partimiz bir kez daha lkemizin genelinde zgrlk silahlarnn sesini susturmayacak; tam tersine, daha da gl konuturmay bilecektir. Partimizin en byk kazanm da YAJK gibi bir orduyu, hibir dnemle kyaslanmayacak bir biimde nmzdeki srece, bu bahara byk bir yaam ve sava gc olarak dayatmas olmutur. Bununla hep gurur duyuyor ve bunun zafer iin de salam bir temel olduuna inanyoruz. Siz de gryorsunuz ki, kadn kmsenecek bir olay deildir. YAJK rgtlenmesinin gerekleri daha da yerine getirilirse zaferin, yurtseverliin, onun nc partisi ve her tr rgtlenmesinin temel gvencesidir. Bu kadar deerliyse, o halde buna sonuna kadar inanalm, varolan eksiklikleri giderelim ve zgcmzle daha fazla ilerleyelim! Unutmayalm ki, en ok da kadn iin bunun dnda onurlu ve zgr bir yaam yolu yoktur. Elinize bu ans bir kez geiyor. Buna adnzdan bile daha sk sarlarak, gereklerini anbean yerine getirerek, sadece kendiniz iin deil, halknz ve hatta tm zgr kadnlar iin bu ans mkemmel deerlendirmeye aln. Zaferden emin oluncaya kadar son derece disiplinli, bilinli ve inat bir sava srdrn. te ve dta bunun nnde engel tekil eden ne varsa ustaca zerine gidin ve giderin. Bu temelde zafer mutlaka sizin olacaktr. Konferansnz bu temelde bir kez daha selamlyor, stn baarlar diliyor ve sevgilerimi sunuyorum. 28 Mart 1998

90

SAVAA VE ZAFERE KLTLENMEYEN ERKEK SONUTA BRLNE GDER YAJK Ana Karargh almalar, savala birlikte esas itibariyle bunun kadna verecei zgrlk, yaam dzeyini gerekletirmeden baarl olacan sanmasn! Tm kadn birliklerimizin sava ve komuta yaps nemli bir gelimeyi yaarken, erkek egemenlikli yaklamlar zaten biliniyor. Mcadele derinleerek ilerlerken, her zamankinden daha fazla hassas olmak, anlayta ve uygulama esaslarnda byk bir iradeyle almalarn zerinde durup sonu alnncaya kadar srarla gerekenleri takip etmek baar iin esastr. YAJK, bu anlamda gerek ulusal, gerekse toplumsal gerekliimizin, her trl anlayn etkilerini zerinde en ok konuturmak iin kendi zmn veya zmszln dayatma zeminini tekil ediyor. Hatta gnmze doru geldiimizde, kar cins ve snf, sosyal ve ulusal dzey savam en arpc bir biimde YAJK gereklemesi temelinde kendini daha da incelterek ve aa kartarak sergiliyor. Bu anlamda YAJK ayrtrma ve zmleme aracna da dnyor. Yeni gelien bir ara olmasna ramen, sonucu etkilemede nemi kmsenemez bir konuma gelmitir. Fakat birok tehlikeyle de yz yze olduu bir gerekliktir. Eer gerekenler anlay ve uygulamada derinletirilerek srdrlemezse, her an birok aba boa kartlabilir. Parti iinde yiitlik, direni hattyla ibirliki teslimiyet hattnn kyasya savamnda kadn boyutu, balangcndan gnmze kadar tam bir izgi sava biiminde kendini ortaya koymutur. Bazen gizli, bazen ak, bazen kaba ynelimlerle, yine bazen ideolojik, ama daha ok da duygusal yaklamlarla bu savam sanldndan daha fazla zerinde durulmay gerektiriyor. Gerekenlerin yaplmas halinde bunun olduka ilerletici bir rol yerine getirecei, aksi halde birok gerilemenin temelinde nemli bir neden olarak rol oynayaca yeterince anlalmtr. eitli deerlendirmelerimizde kadnla ie balamann ne demek olduunu izah etmeye altk. Bununla bal bana dzene kar olunduunu, kendi kurmak istediimiz zgrlk dzeninin de bunsuz olamayacan, hem anlayta hem de yntemde isabetli olann bu olacan bilerek kadna yer verdik. Geriye dnp baktmzda, nderliksel gelimenin kadn boyutunun byk nem tad grlecektir. zellikle grup dneminde Fatma kiiliiyle balatlan bu mcadele, grnte bir kii de olsa, znde snfsal, sosyal ve ulusal temelde bir mcadeleydi. Yine rgtsel, siyasal ve askeri anlam da ok belirgindi. Bu kiilik, snfsal dzeyde feodal kk burjuvayken, sosyal dzeyde ise baz aristokratik zelliklerin peindeydi. Yani almadan, bu snfn zelliklerine dayal bir yaam biimiyle, ulusal dzeyde de hakim ulusun llerine tmyle inanm ve hakim ulusa gvenen, kendi ulusuna ise gveni olmayan ve hatta ona kar dmanlk biiminde kendini giderek gstermekten geri durmayan bir karakteri yanstyordu. rgtsel anlamda bir gken, gelitirilen rgtlenmeyi tamamen bozan, itici ve dondurucu yntemlerle ilemez klan durumundayd. Siyasal olarak devrimi temsil etmiyor, ibirlikilii asla terk etmiyordu. Askeri anlamda zaten bir hiti, kartt. Ylan soukluu ve bir zehir kiilii diyebileceimiz zelliklerle saflarmzn, grubumuzun duygusal dzeyini bozarak etkisizletirmek istiyordu. Krt toplumunun bu ynl geri ve bilinsiz duygu ve bilin dzeylerini ok iyi tahlil ederek, ideolojik ve duygusal basky ok iyi iletmeyi bilerek sonu almada da epeyce ustayd. Bu snfsal yaklamn bir zellii de budur. Bunun karsnda dikkat ediyorduk. nk insan derhal provoke edip ya karsndakini zorla devirme, ya da teslim olma gibi bir ikilemle kar karya brakp bir rgtlenmeyi boa karma gibi bir hedefi vard. Grup aamasnda nderlik el yordamyla gelitirilmeye alrken bu sava iddetli yrtlm, giderek bunun rgtsel ve siyasal salaml esas alnmaya allmtr. Bu sava kmsenmemelidir. Kald ki, buna dmann emniyet ve istihbarat boyutunu da eklemek gerekiyor. Dmann bir istihbarat yaklamnn dolayl ve direkt bu kiilik vastasyla, daha partileme aamasna ulamadan grup dneminde bizi tmyle tasfiye etmek istediini, amacnn bu olduunu ok rahatlkla syleyebiliriz. On yl aan ok byk bir mcadeleyle ideolojik, rgtsel, duygusal savam ve her tr irade savamn gstererek, ama en etkili cevab da rgtten vazgemeden ve rgt almalarn her trl duygusalln nne koyarak, rgt yaatarak dmann bu dayatmasn boa karp grubumuzu Ankaradan salam kartarak, Krdistana ve Krdistandan Ortadouya tarma savan baaryla verdik. Aslnda az bilinen bu dnemi YAJK asndan da deerlendirmenin byk nemi olduunu bir kez daha vurgulamalym. Burada zmlenmesi gereken husus, gerek erkekte gerekse kadnda geri snfsal ve toplumsal dzey zmlenmeden, ileri en kk bir admn atlamayacadr. nderliksel tarz burada sonuna kadar siyasal ve rgtsel esaslara bal olduu, halka balln yitirmedii, duygusall ne almad, rgtsel ve siyasal davran tm duygularn nne koyduu iin sonu alabilmitir ve Krdistan tarihinde bu ilk defa gerekleen bir olaydr. Hibir Krt insan, genelde de erkei bu konuda salam olmay becerememitir. Bunun byle bilinmesinin hepiniz asndan byk yarar vardr. Daha sonra bu izgi sava devam etmi, zellikle Semir ve ener olaynda iler biraz daha ciddi boyutlar kazanmtr. Semir rnei kadn asndan byk anlam ifade eder. nk zellikle kadnla oynayarak ajanln srdrmesi, onun almasnda nemli bir rol oynar. Semir ilk gruplamada baz bayanlar ok iyi tanyp kullanmann yan sra, zellikle lkeye dn engellemek istemitir. Hakkariye giremezsiniz slogan ad altnda alrken, gerekten birka yllk Ortadou hazrlk almalarmz byk oranda sekteye uratmtr. Burada YAJKla ilgili boyut, erkein olsun kadnn olsun ucuz duygulardan kurtulamay, ieriksiz, amasz ve rgtsz temelde ucuz duygulara kapy aralamasdr. Yine kiileri birbirleriyle yanl temelde tantrarak bunlar partiye dayatmas, bunu da Avrupaya kadar tarmas ve Byle bir yaam Avrupada olur temelinde herkesin gzn Avrupaya diktirip lkeyi kara bir alan olarak gstermesidir. Bu, byk tahribata yol amtr. Oynad baz kadnlar baa bela ederek merkezi dzeydeki birok arkada imdiye kadar salkl bir adm atmamak zere tahrik ettirmi, moral dzeylerini bozmu, bir daha kendilerine gelememe gibi bir durumla kar karya brakm, hatta bazlarn da kartarak imhaya kadar gtrebilmitir. ener zellikle zindan kitlesi zerinde bunu daha kapsaml yrtmtr. Duygular sahtekrca kullanarak hem paralamada, hem de devrime ve devrimin sava gereine ters drmede bu ilikileri ok kt kullanmtr. zellikle bir bayan arkadamza

YAJK Ana Karargh ile yapt telefon konumas

91

kar gelitirdii duygusal yaklamla birlikte gerek militan kiilii ldrr veya intihara gtrrken, yapmz da bu ynl yaam iine ekmi; kendisini dnen ve duygularn tm siyasal gereklerin nne koyan bir kiilik yaratm, duygusal ve planl bir yaklamla yapy devrimci znden boaltmak istemitir. Darda da bunu tekrarladn iyi biliyoruz. Bunda da amac gerilladan vazgeirmek, hepsini bireysel dkn yaama kapaklandrp sava d brakmaktr. Bu da zellikle JTEMin o dnemde gelitirmek, gerillay nlemek ve bozmakta kullanmak istedii bir ajan provokasyon faaliyetidir. Buna kar iddetli bir mcadele iinde olmamza ramen, 1990 balarndaki kadn ordulamamzn bozulmasnda bu yaklamn kendisi byk zarar vermitir. Kadn bu konuda bir trl duygusallktan kurtulamad gibi, ideolojiye ve politikaya iten ve yetkin bir giri yapma gcn gsterememitir. Gerekten bunun yol at tahribatlar ileri dzeyde olmutur. Bununla da mcadelemizin iddeti temelinde gerillada srarl olunduu kadar, gerilla tarafndan bunlarn tasfiyesi gerekletirilmi ve son rnekte de grld gibi ibirlikilie ve ihanete snmaktan baka bir yollar kalmamtr. Grld gibi kadn burada da ok tehlikeli bir biimde kullanlmak istenmitir. zellikle bu srete gelitirmeye altmz kadnn zgrlemesi yerine, kadn korkun bir bireysellie ekme, devrimi de bunun iin klf yapma ve saflar bunun uyguland bir zemin olarak grme daha sonra gerillalamada da ciddi bir engel olmutur. zellikle kadn birliklerimizin gelimeyiinin en temel bir nedeni bu yaklamdr. Bu dnemde nderliksel anlamda gerekletirdiimiz almalar ve zmlemeler var. Fakat bu ciddi engel yznden bunlar epey zorluklarla karlam ve zgrlk hamlemiz olduka snrl kalmtr. Deer verilen birok kadn kiilii sorun kayna haline getirilmi ve kolay kolay kendine gelemez bir duruma yol alm, yllar sonra ancak dzeltilme yoluna girilmitir. Tabii bunun da parti tarihimizde nemli bir izgi savam aamas olduunu YAJK asndan iyi deerlendirmeliyiz. Bu ok ciddi bir aamadr, bu aamay anlamadan gnmze kadar ki gelimeleri, yaadmz gelimeleri anlayamayz. Dikkat edilirse, bunlarn genelde partiye ve gerillaya dayattklar olamaz, baarlamaz abalar en ok kadn kullanlarak gerekletirilmek istenmitir. Tm smrgecilerin tarihte yapt, bir kez daha bunlarn eliyle yrtlmeye allmtr. Zaten her tr mcadelede bunlar vardr. Fakat burada farkl olan, bizim bu konuda olduka bilimsel, siyasal ve rgtsel yaklamamz ve zgrlk boyutunu esas almamzdr; bireysel, keyfi ve ucuz yaam yerine, ilkeli ve zgrl esas alan yaklammzdr. Bunun giderek sonu verdii de ortaya kmtr. zellikle 1990lardan itibaren saflara akn eden kadnla zmlemeler temelinde bulumamz zgrlk hamlesini trmandrmtr. Fakat tam da bu noktada teslimiyeti, ibirliki e emdin Sakk olaynda da grld gibi, dman en st dzeyde bizzat Genelkurmayn marjinalletirme abalarnda kadn silahn bir kez daha ok tehlikeli bir biimde kullanmaya almtr. zellikle Amed bata olmak zere, tm alanlarda amatan ve savatan koparma temelinde Birbirinizle istediiniz gibi yaayabilirsiniz, cinsinizi kullanabilirsiniz yaklam ile drmenin en tehlikeli bir arac olarak yine cins silah kullanlmtr. Halbuki bu yllarda amaca balanmakta, cinsi ve cinsiyeti zmekte byk bir aba iindeydik. Sonu alnyor ve kadn kahramanl giderek geliiyordu. Dman bunu iyi biliyordu; buna kar bu silah kulland. Bu da dmann en st dzeyde bir planlamasna dayanyor. Bu kiilik ve benzer kiilikler bilerek veya bilmeyerek bunu uygulamak durumunda kaldlar. Bu, gerillaya dayatlan en tehlikeli bir boa karma ve inanszlatrma yaklamyd. ap en derin olan ve hemen hemen birok alan etkileyen, sadece kadn deil erkekleri bile ok ileri dzeyde etkileyip sava d brakan en nemli neden olmutur. Bu kiilik, dmann bilinli kontralarnn bile elde edemeyecei sonular bu silahla, bu yaam tarzyla alabileceini gsterdi. Birok eyaletin sava gerekliinden kopmas sonucu yzlerce kadn ahadeti, hatta binlerce genel ahadet yaand. Bunun nedeni de aslnda bireysel, duygusal ve amasz, dolaysyla iradeyi, fizii ve beyni glendirmeyen, hep bunalml ve tkanm kiiliklerin ortaya kmasyd. Ucuz hayalleri, ucuz duygular, hatta gdleri yaamann sonucu tabii ki imhadr. Bu kayplarn en temel nedenlerinden biri de, bu anlayn direkt veya dolayl etkileri altnda uzun sre yaam olmanzdr. Tek tek ilikili olmak o kadar nemli deildir. Nasl gerillada zellikle Agit arkadan ahadetinden sonra bu asi avare ete gruhu ileri bozduysa, ordulamama ve sava doru izgide gelitirmemenin en nemli bir nedeni nasl bu etecilikse, kadn boyutunda da ucuz duygular, zgrlk dzeyinden habersizlik, genelde kocaya varyormu gibi partiye katlma, zgrlk ihtiyacn duymama, erkee zenme ve komuta erkekte olduu iin ona kapaklanma, belki de kendi kendinize vurduunuz en byk darbe olmutur. Tabii parti buna kar tepkisiz kalmad. nderlik ok gelikin psikolojik, sosyal ve siyasal zmlemeleri gelitirdi. Bir yandan belki de hibir devrimde olmayacak kadar yeni zmlemeler gelitirilirken, dier yandan kadn kahramanlklar arpc bir biimde ortaya kt. Daha 1990larn bandan itibaren giderek says hayli kabark kadn ahadetleri gerekleti. Zekiyelerden tutalm Mizginlere (Gurbet Aydn), yine en son Zilanda doruk ifadesini bulan ve Sema Ycelerle devam eden snrsz cesaretin ve zgrlk tutkularnn her eye hakim olabilecei bir izgi gerei de ortaya kt. Bunlarn bulumas da YAJK olarak ekillendi. Grlyor ki, bu ynl izgi savam amansz olmutur. Bu sava snfsal, sosyal ve cins boyutu kadar siyasal, askeri ve rgtsel boyutlarda da ok youn yrtlm; bir ucu dmana dayanrken, bir ucu kadn kahramanlna dayanan bir arpmaya da yol amtr. Dolaysyla son dnemde yaptmz almalar ve zmlemelerin zn bir de bu boyutuyla deerlendirmeniz gerekiyor. Ksaca size genelde parti, zelde YAJK iindeki izgi savamn ana hatlaryla byle deerlendirirken, esas olan bunun bir gelimenin balangc olarak anlalmas gerektiidir. Kadn birliklerimize ve onun tm savalarna zellikle diyorum ki, bu adma kolay ulalmad gibi, daha yaplacak ok i var. Yine aka vurgulamalym ki, erkekte nyarglar, zgrl fazla esas almayan, olduka ucuz duygular ve hatta gdleri esas alan yaklamlar hakimdir. Bunu asla gz ard edemezsiniz. phesiz kadnn klelik dzeyinin ok geri duygular ve fazla zgrlk arz etmeyen yaklamlar etkilidir; ama hakim olan erkek tarafdr veya erkeklik temelinde kendini gsteren hakimiyet anlaylardr. ounuzun bundan haberi bile yoktur. Dolaysyla yaadnz zmszln temelinde bu konudaki gerilik yatyor. Aslnda zgrlk iin yola kmsnz, fakat nasl bir zgrlk bilinci, ne temelde zgrlk duygular, ne temelde zgrlk iradesi, hatta nasl rgtsel bir yaam gibi hususlardan pek haberiniz yoktur. Namuslu kyl kz gibi Ben de isyana geldim tarznda yaklayorsunuz. Bununla devrim yaplamaz. Byle kyl kzlarn bir iki gn iinde alp kaarlar. Eer bu durumu yaamamsanz, bu biraz da bizim aldmz genel tedbirler sayesindedir. Bu anlamda aslnda parti iinde bile erkekler dnyasn, genelde de kadnn klelik dnyasn tanmyorsunuz. zgrlk savamnn neye dayanarak gelitirileceini fazla incelemeden, ok yanl bir zgrlk anlayyla, tehlikelerden habersiz, hep

92

iyisini bekleme, saf duygular ve iyi niyetlerle ya babas, ya kocas, ya aabeyi gibi yaklamlar bekleme, nderlii de bunlarn karmndan ibaret sayma yanltr; bunlarla zgrlk elde edilemez, devrim ve sava yrtlemez. Biz bunu bildiimiz iin kapsaml zmlemeleri gelitirme gerei duyduk. Umarm artk en azndan bunlar inceleme ve zerinde younlamay becerebilecek bir dzeye geliyorsunuz. imdi bunun dnda baka yolunuz yoktur. Sradanlk, rahatlk zaten herhangi bir zgrlemeye gtrmez. Kald ki, sava artlarnda mmkn de deildir. Yetkiye dayanarak, geleneksel baz yaklamlarla ynetimleri arkasna alarak da bu sorun zlemez. Yine kleliine snarak, Ben anlamam, ben duymam deyip kendini yere atarak da hibir yere varlamaz. Kald ki, bunlarn hepsi yanltr. Madem zgrlk tercih edilmitir, o zaman bunun bilincini yakalamamak ve rgtne ulamamak dnlemez. Bu konular aslnda oktan amanz gerekirdi. Ama vahimdir ki, imdiye kadar niin savaa katlm olur, elde silah niin savalr, nasl bir yaam iin savalr, kabul ve ret lleri nelerdir, nasl bir yaam istiyoruz sorularn kendinize hi sormadnz. Hatta o kadar cehalet ve klelik var ki, kendinizi nasl kandryorsanz, yle de mlkletirmeye kadar gtryorsunuz. Ondan sonra sklyorsunuz, daralyorsunuz, kolay lyorsunuz. Bunlar doru deildir. Burada sorumluluu siz kendinizde greceksiniz. zgrlk uruna byk sava gereklidir ve bizde bunun rgtsel lleri var. lke savamn vermeden, orada en azndan yaanabilecek bir kar toprak zerinde otorite olmadan, zgr yaamn byk tutkularna ulamadan nasl yaayacaksnz? Onun iin arlk tekil ettiniz, onun iin birbirinizin bana bela olarak gsterildiniz. Esasta ideolojik olarak kendinizi kaybettiniz ve bunun da sorumluluu sizdedir. Erkek bu konuda sorumsuzdur veya sorumluluu stlenmek istemeyebilir, ama zgrlk daha ok size gereklidir. Cinsinizi kendiniz biraz daha salama alacaksnz. Oturup alamak yerine esas doru olana hkmetmek, irade sava iin bu devrim ve sava silahnn deerini anlayarak ve hakkn vererek byk bir rol oynamas gerektiini rnek bir biimde herkesten daha ok sizler bileceksiniz. Baz hususlar somut dile getirmek istersek, karnzda zmeniz gereken bir lke sorunu var. Yine bu kurtarlm blgelere, iinde hareket ettiiniz corafyaya oturtulmu bir sava var. Gerilla savamnn tm gereklerine cevap vereceksiniz. Bir para zgr vatan sloganna fiziki, bilin ve rgtsellik anlamnda ok gl bir yantnz olacaktr. Bunun dnda yaam mmkn olamaz. Tabii bu da yetmez. Yani herkes bir kar zgr toprak, kurtarlm vatan topra ister; ama bir de nasl yaamal sorusunu sormak zorundayz. Toplumdan alm olduunuz klelik tarzn kabul edemeyiz, byle de yaam olur diyemeyiz. Bizim savamz yurtseverlik sava, ayn zamanda toplumsal zgrlk, hatta cins zgrl savadr. Nasl bir toplumsal zgrlk, nasl bir cins zgrl iin savaa girdiniz? Bunun iin lleri kendiniz bulacaksnz. ikyet etme, yardm dileme yerine, nasl bir kimlik, nasl bir kiilik, nasl bir zgrlk anlayyla yaklaacaksnz? zgrlk alan bunun iindir, silah bunun iindir. Birlik kurmanz, hatta YAJK olmanz bunun iindir. zgrlk isterken bunun bir karl olmak zorundadr. zgrlk; rgtllk, eylemlilik, eitim gibi her trl altyap ve ekonomik almalara kadar bilinci, anlamay ve becermeyi gerektirir. zgrlk, bedeli verilmeden gerekletirilecek bir olgu deildir. Can bedeli de yetmez, onu kazanmann ustal arttr. Bunlar bu sre boyunca ok arpc bir biimde sizlere gsterdiimize inanyorum. Ak ki, biz bu temelde savayoruz. Dmann iradesinin hakim olmad, yine zgrlk iddialarmzn paylald bir toplumsal dzenleni iin bu sava veriyoruz; bu kadar yllarmz da bunun iin amansz verdik. Bunlarn anlalmayacak bir yn yoktur. Kendimi eitemedim, anlayamadm diyerek hep sadan soldan destek isteme bana pek gereki gelmiyor ve byle tutumlar o kiiyi srekli zayf brakr. zgr irade, zgr dnce hepiniz iin ekmekten ve sudan nce gerekir. Artk bunu kendinize yaktrmal ve znze indirgemelisiniz. Yani Bizim bizden baka kurtarcmz yok deme noktasna kendinizi getirmelisiniz. Bu olmazsa birileri sizi mlk edinir, hakimiyeti altna alr ve kadn klelii deiik bir biimde srp gider. Sorun sadece sizleri YAJK somutunda, amacnda ve birlikteliinde yrtmek ve savatrmak deildir. Biz bu konuda aynen YAJK benzeri bir kavram daha gelitirdik ve buna da YAZK dedik. Nasl Yektya Azadya Jinn Krdistan diyorsak, Yektya Azadya Zilamn Krdistan (Krdistan zgr Erkekler Birlii) da bir kavramdr. Belki de kadndan daha fazla erkeklerin zgrletirilmesi gerekiyor. Erkein zgrleme dzeyini yakalamas, belki de kadndan daha zordur. Bunun nemini imdi daha derin bir biimde gryoruz. Kadndaki klelik olay alrken, erkekteki klelik ve kleletirme byk bir inatla srdrlyor ve ok tutucu bir davran sergileniyor. Kadnda zl kolayca gerekleirken ve zgrle doru arzu glyken, erkek de bu hakimiyetten vazgememeyi, tutuculuu ve hep kendine gre bir dayatmay srarla srdryor. Bunu hepiniz ok iyi biliyorsunuz. O zaman bunu nasl amak gerekir? Bu konuda da ksa bir iki hususu kendinizden balatacaksnz. Ska unu syledim: Hazr erkek veya hazr kadn olmaz, bunlar devrimle yaratlr, devrimde baar tarzyla salanr. llerinizin en banda gelmesi gereken husus udur: Ben de dahil olmak zere, beynini ve yreini baarl bir yurtseverlikten tutun da onun her tr savasal, rgtsel ve eitimsel btn almalarna birinci srada yer vermeyen bir insan -bu, kadn iin de geerli- baa bela olmaktan ve yenilmekten kurtulamaz. Yani ben, illa birilerine balann demiyorum, bunlar da yanltr. Biz srekli yoldal gelitirmekten bahsederiz. Ama iinizde ok geri erkekler ve kadnlar var, ok ucuz duygular ve sempatiler gelitirebiliyorlar. Bunlar dikkatle zmlenmeden iine girilmemesi gereken durulardr. Yine geen yllarma dayanarak diyorum ki, Krt erkei zellikle zgrl fethetmedike, zgrlkle amansz birlemedike -ibirliki, teslimiyeti emdinde de grld gibi, szm ona en st komutan geinir- en tehlikeli bir despot, hatta bir kadn dman gibi ortaya kmas iten bile deildir; nitekim byle olduu da ortaya kmtr. Bir yerde bu erkeklik hemen herkeste yaanyor. Ama bunda ise ste km, biraz frsat bulmu, onu uygulamtr. zmsz kalan, savaa ve zafere kilitlenmeyen her erkek sonuta ibirlikilie gider, teslim olur. Ya dmana gider, teslim olur ya da bir kadna teslim olur. Dm kadna da, szm ona eim, karm dedii kadnlara teslim olmu bir erkek, vatan kaybeden, zgrl ve onun her trl savamn bir tarafa brakan erkektir. Bu erkei tanyacaksnz, onu artk zmleyecek ve ondan uzak duracaksnz, hatta ona kar mcadele edeceksiniz. Bunun anlalmayan hibir yn yoktur. Ben bile olsam, bizdeki yiitlik ls, sevgi ls budur. l udur: Bu adam kadndan ve ucuz duygulardan nce amalarna kilitlenmitir ve bunu da gereki yapyor. emdin de szde komutand, szde byk konuuyordu; ama biraz zmlenseydi, bunun bir balon kiilii olduu ortaya karlacakt. Kald ki, biz karmtk. Ama birok kzmz yneticidir, komutandr deyip, ok irkin ve rezil bir kii olduu halde, onun tasarruflarna kendini kaptrmaktan alkoyamad. Bu, klelik dzeyinizin bir gstergesidir. Demek ki, kolay sevilemeyecei aktr. Ben mutlaka beni yle sevin demiyorum, ama benim sevgi dzeyinde gerekletirdiim kiilik

93

ulusaldr, belli bir snfsal ve sosyal dzeyi vardr, amaca kilitlenmi bir kiiliktir, amaca ballk ve amata zafer olmaynca byle ilikiye geit vermez. Siz bunlar daha arpc grecek ve bu llerinizi netletireceksiniz. zellikle kadn, YAJK bu konuda srkleyici olmak zorundadr. nk erkek mevcut konumundan kolayca vazgemiyor. Bundan sonraki btn almalarnza zellikle eitimle vereceiniz en temel ekillenme, YAJK temelindeki kadn, kurtarlm topraklarda zgr vatann garantisidir olacaktr. Bunun iin savatan yanadr, her eyiyle savaa gre kendini ruhta ve dncede hakim klmtr. zgr yaam dzeyine ok dikkat eder. zgr yaam dzeyi de savala, her tr mcadele, direnme ve dayanmayla elde edilir. Buna eitim de dahildir. Ayrca gzellikten yanadr, kaba ve irkin bir yaam kendisi iin de, genelde erkek iin de kabul etmez. YAJK bunlar gzetir. deolojik, politik ve rgtsel izgiyi ahsnda en iyi temsil eder ve bunu dayatr. Yine yoldalk yaamnn sayg llerine en ok kendisi dikkat eder. Bunun yannda cesaret ve fedakrlkta da kusur etmez. Btn bu hususlar YAJKta somutlarsa, tarzda ve tempoda zaferi esas alrsanz, sadece savamay deil, savata zaferden ve yaamda zgrlkten vazgemeyen bir kimlii srekli dayatrsanz, btn rgt yelerinize bu anlay, yani kadnn kurtulu ideolojisini egemen klarsanz, bu erkek hizaya gelir. Bu erkek teslim olur demeyeceim, ama zgrl esas almaktan baka bir aresinin olmadn grr. Bunu kmsemeyin. Bu ok byk bir sonutur ve biz bu savamla erkei ileri bir dzeye de getirmiiz. Sizin bata yapmanz gereken ey bunu kendi birliklerinize ve tm yapnza zmsetmek ve erkeklere de bu temelde ynelmektir. Ama yoldaa ynelmek, anlamyorlarsa serte ynelmek, daha da kt geliyorlarsa savala ynelmek gerekir. Yani silahsz olmadnz, hem dncede hem de rgtlemede ilkeli ve pratikli olduunuzu gsterirseniz, yaam iin bu byk bir mesafe olur. Bu gereki bir biimde salandnda, zaten erkek mthi savaan bir erkektir, kadn bu temelde mthi savatran bir kadndr, zaferletirendir, rgtletirendir, gzelletirendir, dolaysyla byk sevip saydrandr. Sonu kapsaml bir baardr ve kurtarlacak bir toprak parasnda toplumsal bir faaliyetle yine zgrlemedir. Bu temelde bunu iliklerinize kadar artk ilemeniz gerektiini vurguluyorum. Bu tarihi bir devrimdir ve kadnn gerek anlamda kendi gcne kavumasdr. Bunun baz skntlar ve zorluklar olabilir; ama unutmayn ki, zgrlksz yaam da olmaz. Buna da en ok siz muhtasnz. Bu gerilik dzeyiyle hangi yaamdan bahsedebilirsiniz? Kendi kendini problem yaparak, yine anl anl komutann ibirlikilii ve teslimiyetilii bu kadar yaygnken, ibirlikilik, zayf gdler, rgtszlkler ve bozgunculuklar buna zeminken, siz kimden yoldaa bir paylam veya kurtulu bekleyebilirsiniz? Kendi kurtuluunuzu ancak zgcnzle salama aldka, bu temelde rgt ve sava iindeki rolnz oynadka kurtuluta emin admlarla ilerleyebilirsiniz. Bu konuda nderlik gerei belli bir gelimeyi temsil ediyor. Kadnlarla belli bir younlamay salam ve yaamn nasl paylalmas gerektiini gstermitik. Bunun ok kapsaml baz deerlendirme belgeleri de ortaya karlmtr. zerinde inceleme ve aratrma yapabilir ve eitiminizi derinletirebilirsiniz. Ayrca elinizde silah var, sava birlikleri halindesiniz ve pratik iindesiniz. Bu iki silah da sizi mthi glendirir ve tarihi bir frsattr. Bir yandan eitim, bir yandan sava pratii sizleri bin yllk uykunuzdan, gafletinizden ve kleliinizden uyandraca gibi, yaama gne gibi doan, yakc ve olduka aydnlatc, kaybedilenin ne olduunu ve nasl kazanlacan gsteren bir kn sahibi olabilirsiniz. Bundan daha mutluluk verici, heyecanlandrc baka bir toplumsal pratik de dnlemez. Altndan da daha deerli olann -bir kadna hep bunlar yaktrlr-, gerek altnn bu olduunu rahatlkla sylemek mmkndr. Bu ana fikir, ana yaklam, ana perspektif temelinde almalarnz dzenliyorsunuz. YAJK Ynetim Merkezi olarak tm lkeye hkmedebilecek baz olanaklar elde ediyorsunuz. YAJK Merkezi daha da gelitirilebilir, kapsam daha da geni tutulur. Salam programlar, yaam projeleri, ekonomik boyutundan sava boyutuna kadar, moral dzeyinden rgtllk dzeyine kadar rnek bir biimde gelitirilebilir. Tm yapy etkilemeyi de hem hakknz, hem de greviniz olarak bilecek ve gerek yoldalk temelinde ballklarnz gelitireceksiniz. Bu hak ettiklerinizi size mutlaka kazandracaktr. Bunun iin gerekli her trl ayrntl planlamay, srekli tartmay, derin kararlara ulamay, srekli uygulamay ve denetlemeyi bilirseniz bu iin altndan salam kacanz kesindir. Bu anlayla lkemizin tm kadn sava birliklerine, hatta erkek yapsna daha gl bir yaklam gstereceimiz aktr. En bata ehitlerimizin deerli anlar olmak zere, yine binlercenizin deerli ve soylu abalarna bu yaklamla ilerlik kazandrrsanz, gelecei daha imdiden baarmann en salam admna sahip olursunuz. Bu, gerekten heyecan vericidir, byk bir mutluluktur. Bu temelde bir kez daha almalarnzda stn baarlar diler, selamlar ve sevgilerimi sunarm.

11 Nisan 1998 KADIN MLTANIN OLDUU YERDE TOPRAKLA ZGR TEMELDE YAAMSALLAMA VARDIR YAJKn Tm Birlik Savalarna! En yaamsal sava admlarndan birisini bu baharla birlikte atmaya alrken, diriliin olduu kadar kurtuluun da kadn devrimcilii temelinde hem byk bir frsat olmas, hem de kmsenemez olanaklarla yaam bulmas; btn ynleriyle deerlendirilmesi gereken byk coku kayna olmas kadar, yzyllarn kaybettirdiinin bu cokuya ve inanca dayanlarak bulunmas imkn dahilindedir. Bu zgrlk imkn kadar heyecanlandrc, ayaa kaldrc ve deitirip dntrc baka bir hedeften, baka bir nesneden bahsetmek mmkn olamaz. Tarih nmze her zaman zgrlk imknn koymaz. zellikle kadn klelii sz konusu olduunda, zgrlk ans belki de biriciktir ve bu bir kere gndemleip nnze seriliyor. Sava, kadn kimliinin ancak kapsaml bir mcadeleyle gn yzne kabileceini ortaya kard. Bunu gn yzne karmadan, zaferle sonulanacak bir devrim bile erkek egemenlikli geliecek ve zgrlk yaamn gerekletirme de hep sakat kalacaktr. Bu sava ve bu almalar yaam adna die dokunur ne elde edeceksek onun iindir. Bata kadn kiilikleri asndan bu salanmadka, her eyi yaamaktan da teye, kahredici bir yaam belals olmaktan baka bir ey olunamaz.

94

Nasl ki byk bir zveriyle Krdistan halk ve hatta ilerici insanlk iin bir devrim hamlesi gelitirmeye byk zen gsterdiysek ve bunu neredeyse inanlmaz ve imknsz denilebilecek koullardan yola karak gerekletirdiysek, kadn zgrl iin de ondan daha farkl olmayan, belki de zgr yaam olanann mucizelere bal olduu bir kouldan yola karak, zgrlk bilincini ve iradesini ortaya karmaya byk zen gsterdik. Tam istediimiz gibi olmasa da, kadn zgrlnde kat edilen mesafenin esiz deerde ve hibir eyle deitirilemeyecek kadar nemle korunmas gereken bir yaam balangc olduu kesindir. Nasl ki baz uluslar, hatta ok eitli sosyal inanlar iin baz miladi balanglar varsa, kadn zgrl sz konusu olduunda da bizim attmz bu admlarn zgr yaam anlamnda bir balang olaca; yalnz Krdistan iin deil, tm dnya kadnlarnn da zgr yaamnda bir yeri olaca kesindir. Anlam byle olan bir admn iinde savarken bunun ok sancl geecei, byk bir bilin sava kadar irade savan da gerektirecei aktr. Yzyllar ve bin yllarn kleliine kar byk bir dnce ve irade savayla karlk vermedike, oka zlediiniz zgr yaam ansn kazanamayacanz bir gerektir. Zorluklar, amacn ve zgrlk savamnn karakterinden ileri gelmektedir. Kadn kitlesine hakim olan duygu ykl yaklamlarn bilinle donatlmadka, siyasallatrlmadka, hatta askerletirilmedike fazla anlam ifade etmeyecei aktr. Bu zorlu sava nnze koymamzn nedeni, savata bir katknz olmasndan da teye, cins zgrlnn ve onun sosyal devriminin baka trl bir aresi olmad iindir. Her devrimde genellikle kadn ya sembolik olarak kullanlm, ya da kadn hakknda irin szckler sylenerek iin altndan klmak istenmitir. Btn devrimlerde bu az ok byle yaplmtr. Ama sorunu tm plaklyla ortaya koymak, kadn en bata erkekler gibi her tr hakkn ve gelimenin sahibi olarak grmekten tutalm, onun yaamn her adm ierisinde nasl yer etmesi gerektiine dair bir dnce, bir rgtllk abas iine girimek ilk defa devrimimize nasip olmutur ve bunun byk nemi vardr. phesiz klasik yaam llerine gre ok tersi durumlar var. imizde ne istediiniz gibi bir sahip, ne bir yaam, ne de bir rahatlk bulabilirsiniz. Tam tersine, nce kendi kendinizin sahibi olacaksnz, nce nasl bir yaam gerekir sorusuna kendinizde yantlar gelitireceksiniz. Bunun iin nasl bir vatan, nasl bir zgrlk ve nasl bir sava sorularna da bir yantnzn gelimesi gerekecektir. Biz buralarda, bu konularda ikiyzl olamayz. Eitliin ve zgrln lafta kalmamas bu sorulara verilecek yantlarla mmkndr. Kadn bir kimlik sahibi olacaksa, phesiz en bata kendisinin sahibi, beyni, iradesi ve gc olacaktr. Bunun dnda sylenecek her sz bo kalmaya mahkmdur. Sizlerle bunlar olduka tartmaya ve sizleri bu temelde younlatrmaya zen gsterdik. yle sanyorum ki bunun ne kadar nemli olduunu imdi daha iyi idrak ediyorsunuz. Hibir devrimin, hatta Ortadouda hibir halkn azna bile alamayaca birok gereklik sizde imdi yaam buluyor. Gemite yanndan bile geemediiniz silah, rgt ve irade imdi ellerinizdedir ve bu herhalde en gzel bir gelimenin sahibi olmadr. Bir insan iin, zellikle bir kadn kimlii iin bundan daha iyi bir ban veya oka verilmek istenen bir armaann sz konusu olacan sanmyorum. En byk armaan zgrlk imkndr ve o da fazlasyla verilmitir. Bunu takdir edememek kleliklerinizle balantl olabilir; bunun tadna ulaamamak, bunun anlamn tmyle kazanamamak kleliinize balanabilir. Ama mevcut durumuyla bile tm zorluklara katlanarak geldiiniz bu dzey gsteriyor ki, zgrlk her eyden daha deerlidir. Pratiiniz bunu kantlamtr. Byk kadn ahadeti bata Zilan sembol kiiliinde arpc bir ifadeye kavutuu gibi, kadnn inadna dayanmas, mevcut geri haliyle bile neyi tercih ettiini arpc bir biimde ortaya koymutur. Sorun bunu daha da yenilmez klmak, yaam sava atei iinde temizce kazanmak, kendini bu temelde kazandka yaam hakkn deerlendirmektir. Kadn toplumda ve ulusal kurtuluta kendi iradesiyle hak ettii yeri bulabilir. Bu ans yakalam bulunuyorsunuz. phesiz btn bunlar sabr gerektirir, bitmez tkenmez aba gerektirir, nk kolay deildir. Unutmayn ki, be para etmez ve kendisini infilak ettirmi Krt erkeklii kadna sadece yk tekil eder, ona ac ektirir ve en kts de kiiliini tannmaz hale getirir. Bundan daha ikenceli ve ac bir mahkmiyetin olacan sanmyoruz. Siz bundan kurtuluyorsunuz. Bunu kesinlikle takdir etmek durumundasnz. Bunu takdir etmeyen bir kadn militann en aalk biri olduunu belirtmem gerekir. Kadn da tm klelikle, tarihle, vatan ve zgrlk dmanlaryla hesaplaabilmeli, kendini bu temelde tanmlayabilmeli, rgtleyebilmeli ve savatrabilmelidir. Bu kadn iin sadece bir grev deil, temel bir haktr. Belki herkes bundan kaabilir, ama bu en ok kadnn sarlmas gereken ve hak yan daha ar basan bir yaam grevidir. Eer hedef buysa, bu son derece ekici bulunuyor ve Her ey budur deniliyorsa, bunun iin gerekli pratii baaryla yakalamamak mmkn deildir. Unutmayn ki, sosyal pratik nedeniyle kadn, kafas altrlamaz hale gelmi, iradesi yok saylmtr. Ama siz de Biz insanz, bizim de omzumuz zerinde bir beynimiz var, bizim de irademizi konuturacak salam ellerimiz ve ayaklarmz var diyorsanz, bunun arpc etkisi altnda erkeklere bile ta kartarak her trl pratik almada ve savata rolnz rahatlkla baaryla oynayabilirsiniz. Belirleyici olan, bir amacn yakcldr, byk bir davann ekimidir. Bu da fazlasyla nnzdedir. Burada bir devrim yaplyor. Her zaman vurguladmz gibi, kadn devrimi hak devrimidir; hak devrimi ise zgr toprak devrimidir. Topraklar zerinde zgr yaamadka, herhalde en ok kahrolacak olan kadnn ta kendisidir. Bunun iin kadn militanl, tm militanlklardan daha kapsaml, daha hedefli ve kendileri iin daha gerekli olan bir devrimin militandr diyoruz. Anlam byle olan bu abalar nderlik adna uzun bir sredir biz hibir nyarg ve gelenee mahkm olmadan, kadnla alabildiine zgr ve doal bir insan olarak nasl yaanlabileceini, her eyden nce dnce ortakl ve istem birlikteliinin nasl gelitirilebileceini paylamaya altk. Bunun sizleri olduka gelitirdii kansndaym. Bunu phesiz bir erkek nderlii olarak deil, belki de erkeklerin isteminden daha fazla erkekliin kulu klesi olan kadnlar, klasik erkeklii ldrme temelinde biz nnze koyduk ve bu da arpc gelimelere yol amtr. Devrimciler, zellikle bizim lkemiz sz konusu ise, iflas etmi bir erkeklie snmaz ve iflas etmi bu erkeklie snan kadnlara da tenezzl etmezler. Biz ne byle bir erkeklie sndk, ne byle kadnlar kendimize tenezzl ettirmeye, ne de en ufack bir ilgi gstermeye altk; en fazla zgrlk geliimine deer verdik. Bunun deerli olduuna da halen byk itenlikle inanyor ve sonuna kadar yrmekte tereddt etmiyoruz. Kim ne derse desin, nderlik gerei byle bir kadnla yola kmay, byle bir kadnla yaam fethetmeyi akn da, onun savamnn da ta kendisi olarak deerlendirmektedir. Dman biraz da kahreden ey nderlik tarznn bu yrydr, onun kadndaki gerekleme boyutudur. Dman en son bir anlamda iflas eden klasik ibirliki erkein -emdin alann ahsnda temsil ediliinde, kadn da saflarmzda deiik gstermeye yeltenmi veya bu teslimiyet kiilii temelinde onu da gerillada bomaya almtr. Teslimiyeti, ibirliki erkein kadn dman olduu ok arpc bir biimde karmza kt. Nitekim bu

95

kiiliin szckleri bile son derece arpcdr. Bu hain, Glenen kadn en byk dmandr. Glenen kadndan korktuum kadar hi kimseden korkmam diyordu. Demek ki, cins savamnz sz konusu olduunda bu kiilikten de hayati dersler karacaksnz. Bu kiilik kendini askeri olarak ok gl sanyordu. Ama kadn konusunda aalk ve bitiriciydi. Yenilen bu erkeklik oldu ve kadn zgrl asndan da bu bir zaferdir. Zilan kiiliinin kahramanl kadar bu erkekliin d de bir kadn bayram kadar deerlidir. Bunun zerinde younca dnmek ve sonu karmak byk nem tar. Younlama salandnda grlecektir ki, ulusal, snfsal ve sosyal savamn en yakc olan cins gerekliinde yaanr. En tabu denilen cins kavramlar, cinsiyet kavramlar, ulusal ve sosyal basklarn en ok gizlendii ve esasta sahte bir ahlkla kadna kaybettirildii bir alandr. Biz bunu da paraladk. zellikle deerli, byk kadn ahadetlerimize bal olmann gerei olarak, bunun zerine cesaretle yrdk ve btn bu ballklarn bir sonucu olarak zgr yaamn gc ve onun militanl ortaya kt. Yaam eer sana toptan vatannz kaybettirmi, halknz tanmaz hale getirmi ve cinsinizi esef edilecek bir konumda brakmsa, sizin yapabileceiniz en iyi i, nasl bu duruma gelindii ve kimlerin buna yol at hususlarn mthi bilince karmak kadar, bunu nasl deitirebileceinizin iradesini de sergilemektir. imdi gelinen nokta budur. Bir devrimde insan yrtecek olan, esas itibariyle karsndaki tehlikenin bykl kadar ona kar koyma ve bu kar koymann yol aabilecei insann zgrleme dzeyidir. Her ey dman grmek kadar, bize kaybettirdii zgr yaam nasl bulacamz ve bu savala nasl kazanabileceimizi gsteriyor. Bu noktada byk irade patlamas ve aba sergilemesi ok gereklidir. Bazlar Tkandm, yzeysel kaldm diyorlar. Bunlar artk kullanacanz szler deildir. Yaamak isteyenin bu szckleri azna almamas gerekir. Eer ama bu kadar derin ve her eyi balayacak kadar kesinse, zgr yaam bu kadar gerekliyse, bir devrimci militann szlerinde yzeysellik, tkanma, umutsuzluk ve cokudan yoksunluk sz konusu olamaz. Tam tersine, bu kii devrim ateiyle bilenir, bilin parlakl ve irade keskinlii her engeli en karanlkta da olsa gsterir ve kesip bimeye gtrr. nderlik gereinden karmanz gereken en temel bir sonu da budur. Devrimci bir militann, bir kadn militann olduu yerde umut, coku, isyan ve akl, toprakla zgr temelde yaamsallama, onun byk cesaretini ve fedakarln gsterme sz konusu olacaktr. Militann duruu ancak bu szcklerle anlam bulabilir. Baka trl neye yararz, baka trl bizi ne kurtarabilir? zellikle bir kadn baka trl hibir ey kurtarmaz. Zavall bir erkek olmaktan teye bir anlam olmayan, hibir g zellii, bamsz dncesi ve iradesi olmayan, dmann dolayl ve direkt dayatmalar altnda kardan bin kat beter olmu bir erkein kars olmak, kendini en byk ikenceye balamak deil de nedir? Yine devrimin yce zgrletirici imknlarn ynetim ad altnda birbirlerine kar kullanmak kadar devrimci deerlerle oynama alakl baka hibir ite gsterilemez. Yani devrimde yer al, devrimci silahlarla donanm, partili olma, hatta silahl bir militan olma ans en deerlisidir. Bunu hibir biimde zedeletmemek, ynetim saptrmalaryla, yine hamalca ve zgrlk deeri olmayan abalarla lekelememek ok ok nemlidir. Buna da kadn militanl dzeyinde yantlarnzn srekli olmas ve gelimesi gerekir. Daha da kapsaml gelitirebileceimiz bu zmlemeleri bilince kardnza inanyoruz. Artk bir roman heyecanyla ve yalnz insanlarmzn deil yabanc uluslardan birok insann da heyecanland o mthi corafyada, insanln belki de en ok bilincinde yer eden cennet hayalinin Ortadou din kitaplarnda yer alan tanmlarna uygun lkesinde olmay byk bir ans olarak grmeniz gerekir. O topraklarn zgrletirilmesi kadar deerli baka hibir abann olamayacan bilerek, devrimci abaya yksek paha bimeniz gerekir. Ekmek yapmak ve bir hayvan beslemekten tutalm anlaml bir sava planna kadar, eitimden tutalm yiyecekleri hazrlamaya kadar her alma orada kutsaldr. En nemlisi de devrimci deerleri besleyip gelitirmek, anlamsz kayplar ve zellikle yenilgilere yol amamak altn deerindedir. Btn bunlar cokulu bir yaam iindir. Bana gre de o dalarla, o vadilerle, o akarsularla, o bulutlarla, o kularla, o ieklerle olabilmek, bir yaam romann yaamak demektir. Eer bunu idrak edememiseniz, btn duygularnza bunu egemen klamamsanz, her bakmdan tutsak edilmi bir kle olduunuz sonucu kar. Dolaysyla oradaki yaamn kendisi iirsel olduu kadar savasaldr. Orada her ey savala birlikte, yaam iirsel yaamaya zorlar. Byle deilseniz, byle olmak iin aratrp kendinizi bulun. Bir tek gnnz bile ne savasz, ne iirsiz gesin. Bunun dili olmak, bunun iradesi olmak esastr. Bir tekiniz bile bunun dnda kalmamaldr. Kendini bu byk zgrlk iradesine ve arzularna kaptrmam olan varsa, bu duruuyla byk bir su tekil ettiini bilerek, kendisini ya ayaklandrn ya da uzaklatrn. Yani devrimci saflarda ve mevzilerde byk sava, heyecan ve cokusu olmayanlar kalamaz. Bu ayn zamanda byk akl ve byk taktisyenlik olayn da beraberinde getirir. ounuz g ve destek istiyorsunuz, bundan daha deerli g ve destek olamaz. Yaam tmyle kaybetmi bir kadn gerekliine bundan daha byk armaan sunmak dnlemez. Ama Bunun karl byk bir savam diyorsunuz, oysa bu sadece insann bykln gelitirir; Youn abalarm diyorsunuz, aba insann kendisini yaratr. Byk olmak isteyen insan, bu abayla kendini gerekletirir. Bundan daha deerlisi olabilir mi? Milyarlar da verilse, btn altnlar ve taklarla bezenseniz bile, bunlar koskocaman lanetli bir klelie yol aar. Ama bylesine bir yaam hedefi kadar, onun zgr abasn vermek ve imknn deerlendirmek, herhalde altn deerinde olan bir zgr yaam gerekletirir. Tm bunlar gzel de, dmann amansz bir sava dayatmas var diyeceksiniz. Bu dorudur. Emperyalizmin en son teknikleri ve en haince ittifaklarnn birleerek, ha bugn ha yarn, belki de btn bu gzelim umutlar yerle bir edebilecei bir g dengesizlii ortamnda gelien bir sava da yaayacaksnz. Belki de yarn br gn beklenmedik kayplara da urayabilirsiniz. Demek ki, btn bu gzel umutlarn ve yaamsal abalarmzn anlam ifade edebilmesi iin, dmann bu gncel tehlikesine kar drt gzle ve gerek bir askeri kiilikle duru arz etmeniz gerekir. Ana karargah zemininde, lkemizin kalbinde, zgrlk sesinin en gl kt yerde ve savamn belki de en sonu alc verilecei bir dnemde acaba nasl kazanacaksnz? Bu soruyu kendinize soracaksnz. Bu soruya arpc cevaplar byk bir yoldalk gereiyle birlikte verebileceinize, bir merminin en isabetli kullanlmasndan tutalm anlamsz yere bir damla kan bile aktmadan, teknie kar olduu kadar dmann bitmez tkenmez saldrlarna kar da dalarmz byk kale yaparak, yine gerillann byk cesaret ve fedakrln esas alarak ve gerilla taktiklerini eksik etmeyerek aslnda bu dman yenebileceinize eminiz.

29 Nisan 1998

96

KADIN OLMANIN GURUR KAYNAI OLDUU ORTAYA IKARILMITIR YAJK Gney Karargahna ve Tm Savaan Birliklerine Deerli Yoldalar! Ulusumuzun ve insanln uygarlarken Zagroslarda balatt hareketin bir benzerini en eit ve zgr koullarda bir kez daha arpc, olduka planl bir biimde bilin ve iradeyle yrtme greviyle kar karya bulunmaktayz. nsanlk tarihinde Zagros eteklerinde balayan yaam, aslnda bir kez daha yenilenmi olarak eit ve zgr temellerde balyor. Her eyden nce bu yksek yaklamla birlikte, onun tutkusuyla kendi yaamnza anlam vermeniz belirleyicidir. Kadn bizde yaam ile zdeken, btn snfl toplum tarihi boyunca bu sahada gerekleen her tr istila, igal, smrgeletirme ve yok etme seferleri altnda en tannmaz hale gelen de kadn ve yaam olmutur. imdi kadn ve yaam yeniden zgr temelde birletiriyoruz. Bu, partimizin en ok dikkat eken, onun ideolojisiyle de, politikasyla da balantl byk bir gelime yndr. Bu temelde bu harekete mal oldunuz ve ok nemli bir gelimeyi yakaladnz. Bunu kk grmemek kadar, bunun ne anlama geldiini btn ynleriyle deerlendirme ve baz nemli sonulara varmann zamandr. imdiye kadar sizlerle syleilerde kapsaml zmlemeler yaplmtr. Bunlarn ne anlama geldiini artk kavrayabilecek duruma geldiinize eminim. Ayrca ok nemli sava pratiklerinden de getiniz. Bunlar deerlidir. nk hem dncede ve zgrlk ideolojisinde, hem de pratikte, zgr iradesiyle yrmeyen bir kiinin zgrlemesi mmkn olamaz. Erkek bamllna dayanan bir yry hibir zaman zgrl getiremez. En anl bir ynmz olan kadnn, YAJK gereinin hibir iradeye bal olmadan, kendi zgr iradesiyle bu dalarda, bu zgrlk savamnda yer almasn deerli bir armaan olarak grmeli, hibir eyle deitirmeyeceiniz byk bir yaam ans olduunu bilerek buna sarlmalsnz. Bu kolay olmamtr. Yzyllarn yaama dayatt bu lanetli ve irkin yaklamlar amak kadar, bunlarn alternatifini koymann byk bir savamn da biz vermiiz. Adeta gdlerimize kar arparak, tm toplumlarn en khnenmi ve erkek arlkl birok dayatmalarda ifadesini bulan nyarglar krarak, kadn kleliinin btn derinliini grerek, buna alet olmadan ve frsat vermeden zgrl adm adm gerekletirerek geldiimiz bu dzey hem sizi byk heyecanlandrmal; hem de kolay gelimeyen bu durumun hakkn vermenin en temel sorununuz olduunu kavrayarak, ekmek ve su kadar gerekli bir yantnzn olmas gerektiini kesinlikle bilmelisiniz. Yani yaadnz ve savatnz her ey altn deerindedir. Eer sorun onurlu ve zgrlkl bir yaamsa, bu ans mkemmele yakn bir biimde elde etmi veya partimizin byk savamyla kazanm bulunmaktasnz. Bu konuda eer esas yakalanmsa, gerisi byk bir tutkuyla bilin ve irade savamn rgtlemeyi, hatta sava yetkin bir biimde vermeyi gerektirir. Bu her zamankinden daha fazla imdi imkn dahiline girmitir. Bir kiinin zgrlk tutkusu sn derece glyse, irkin yaamdan nefreti, yine karlk zgr, deerli ve gzel bir yaama ilgisi olduka yksekse, Benim ana topraklarm zgr olmal, halkm yine bu topraklarda zgr gelimeli diyorsa, Cinsim de tamamen eit ve zgr olmal biiminde srekli derinleen bir tutkuyla bu kiilii kendinde anlamlandrmsa, aslnda bu kiinin baarsn hibir g engelleyemez. Eer hala Problemliyiz, sorunlarmz var diyorsanz, vatan ve zgrlk savan doru ele almamsnz demektir. Bunu nderlik gereinden de iyi anlamak mmkndr. nderlik hem yurtseverlik savamn, hem de genelde halkn zgrln kendi zgrlyle btnletirdii, birey ve cins olarak da yaamn zgrlk dnda asla mmkn olmayacana inanarak, bilerek ve gereklerini yerine getirerek yrtt iin, en almadk kaplar alyor, en almadk engeller alyor, hayal bile edilemeyen gzelliklere kavuuluyor. Demek ki, ama bykl ve ona tutarl ve iradi balan, aslnda bilinci de, rgt de, sava da mmkn ve hatta zaferli klyor. Bu adan eitli dzeylerde sorunlu olan arkadalarmz varsa, Ben daralmm, fazla zm gc olamyorum diyorlarsa, kendilerini aldatyorlardr. Bunu yalnz kadn militanlarmz iin deil, tm kadrolarmz iin belirtiyorum. Burada eksiklik sizin iinizdedir. Hareketimizin bu evresinde hibir kadromuzun, hatta savamzn geliememe gibi bir sorunu olamaz. zellikle amata heyecan duymama, iradede keskin olmama ve hatta her admnda baarl olamama doru deildir, tersi dorudur. Yani en byk heyecan bizim partimizdedir, en keskin irade bizdedir ve yaamn da en gzel ifadelerini biz yakalamz. Bunu btn dnya biliyor. Dolaysyla partimize layk olmak kadar, YAJKn kimliine de artk bu temelde anlam vermelisiniz. Aslnda btn hastalklarn en keskin tedavisi olmak demek, yzyllardr kirletilen ve kimliksiz braklan halkmz gibi cinsinizin de kimlik, kiilik, irade ve g kazanmas demektir. Bundan daha deerli bir ey olamaz. Eer btn bunlar doruysa, kendi beyninize ve yreinize ilemiseniz, pratiinizin baarl gememesi iin hibir neden yoktur. inde bulunduunuz alan, halkmzn deiik birok airetinin, her trl lehe kltrlerinin kaynat bir yerdir. Dier yandan toplumsal geriliin halen gl olduu bir alan olmak kadar, zgrle de en ok susayan bir yerdir. Dolaysyla alandaki YAJK gc olarak kendinizi yalnz niceliksel bir sava gc olarak deil, ulusal ve toplumsal bnyemizi devrimle zgrletirmede anlam en ok olan bir yer ve dnem itibariyle de bu sreci en ok devrime ihtiya gsteren bir sre olarak deerlendirmelisiniz. Say olarak da kmsenemez bir YAJK gc, orada aslnda zgrlk tarihini gerekletirmektedir. Kendiniz iin deil, biraz da tarih temelinde gerekliinize bakmalsnz. ahsnzda yaatlan bir tarihtir, zmlenen de khnenmi bir toplumdur. Yenilenen zgr toplumdur ve birey anlamnda da kazandrlan zgr kiiliktir. Dolaysyla bu ilere, byk anlamna uygun olarak srarla ve olduka cokuyla katlmamak iin herhangi bir engelden bahsedilemez. Genelde kadn olmann da bir gurur kayna olduu ortaya karlmtr. Utan verici olan, khnenmi eski yaamdr; bu krlmtr. Kadn ve yaamn gzellii, i ie olma durumu artk anlalmaktadr. imdi bunun btn partiye ve topluma daha da mal edilmesi grev olarak nnzdedir. Sabr ve inatla bu ynl grevleri ayn yaratclkla yerine getirmemek iin hibir ciddi engel olamaz.

YAJK Gney Karargahna talimat

97

eitli sorunlar yaayan arkadalarmzn olduunu biliyorum. Hatta savata sakat kalm birok yolda da var. Unutmayn ki, devrim beyinle yrtlr; bir ayan gitmesi byk bir devrimci olmaya engel deildir. Alannzda bu anlamda da younlaan birok gazi yolda var; onlar kendini ne kk grmeli, ne de savan dnda kaldk gibi yanl bir anlayla kendilerine yaklamaldr. Devrim ayaklarla yaplmaz, beyinle ve yrekle yaplr. Sizin de herhalde daha iyi alacak yreiniz ve beyniniz vardr. Dolaysyla bu durumda olan arkadalarmzn da ideolojik ve moral dzeyiyle en kapsaml bir almann baaryla sahibi olacaklar kesindir ve bunu bekliyorum. inde biri sakatland ve bir uzvunu kaybetti diye, partimiz asla devrimci heyecandan, devrimci ideolojiden ve onun baarsndan vazgeilemez, tersine daha fazla baarsndan bahsedilmelidir. Genelde YAJK topluma da mal olmutur. YAJKn bizde gereklemesi, aslnda btn khnenmi ve rm toplumsal yanlarn atlmas kadar, paylalmas gereken zgr yaamn da ele geirilii demektir. Unutmamak gerekir ki, dman dayatt smrgeci igal, istila, smrgecilik ve onun imhasyla aslnda zgr yaamn paylam ansn yok etmitir. Nihayetinde her devrimci sava deerli bir yaam kazanmak iindir. Dolaysyla saflarmzda yrttmz eit ve zgr yaam paylama sava kk grlmemelidir; bu, savammzn bir ieklenmesi, bir talanmasdr. Btn devrimci savalar son tahlilde kabul edilebilir insani bir yaam yakalamak iindir. Bu sembolik de olsa, saflarmzda ileri dzeyde gittike vcut bulmaktadr. Kimse bunu eski, khnenmi, bayatlam baz yaam alkanlklaryla bozmamaldr. Bunu bireyci, kaprisli, fazla siyasal ve rgtsel deeri olmayan yaklamlarla, yine olduka irkin biimlerde Gdlerime hakim olamyorum demekle asla bozmamalyz. Unutmayn ki, bizde gdler bile savan hizmetinde yceltilir. Dolaysyla gdler temelinde krlan, yklan ve bamza bela olan cinsiyetiniz, partimizin izgisinde ycelie tabi tutulmutur. Orada her ey daha da ycelerek yaamn en anlamlsna bizi ulatrabilmektedir. Buna dikkat edeceksiniz. Btn bu sava, btn bu zorluklar aslnda hak etmemiz gereken ve bize yarar bir zgr yaam paylamdr. Bu anlamda yaamla savanz, cins savamnz anlamlandracak ve artk gururla paylamaya gtrecek bir konuma da hzla ulatnz bir gerektir. Bu, kendi bana en ciddi engelleri bile atrabilir. Dolaysyla yaam zgrletirirken, bunu sava ve ileri baarlarla gerekletirirken, aslnda yzyllardan beri hem ulus hem de birey olarak zlemlerimizi gerekletiriyoruz. Bunun kadar heyecanlandrc ve insan gl bir iradeye gtren baka bir tutku olamaz. Bu ynl baz eksiklikleriniz varsa giderirsiniz. Giderdiinizde de nnze kacak her tr grevin stesinden rahatlkla gelebilirsiniz. YAJK gc olarak deerli ehitler vermekteyiz; zindanda, dalarda ve hatta metropollerde byk kahramanlklar grlmektedir. Bu, her zaman yksek zgrlk yaamna Zilan tarznda bir izgiyle karlk vermedir. Zilan bir kii deil, bir izgidir, bir yaam tarzdr, bir sava tarzdr, bir zafer tarzdr. Eer bu gereklik bile kavranlr ve YAJK buna nclk ederse, aslnda zaferin en salam gvencesini de kendi ahsnda somutlatrm ve gerekletirmi olacaktr. Bu da phesiz halkmza dayatlan dman gereine verilecek en byk yanttr. Bu temelde eksiklikleriniz olabilir, her dzeyde baz yanllklar iinde de olabilirsiniz; ama eer Zilan izgisi bir gerekse ki, bundan kuku duyulamaz- ve dman en ok korkutan bir gereklik olarak gelimeye devam ediyorsa, o zaman YAJKn yry hem yaamda byk bir zgrlk yrydr, hem de savata zafer yrydr. Hepinizi bu temelde her zamankinden daha fazla, olduka derin, anlalr ve zmsenir bir biimde zgrlk amalaryla btnlemeye, grevlere ideolojik, siyasal ve rgtsel bir biimde yaklamaya, bu temelde yeniden ve yeniden kendini gerekletirmeye, zaferden emin olmadka bo durmamaya, zaferden emin oluncaya kadar srarl ve inat bir abann sahibi olmaya aryorum. Bu zgrlk yrymzn kesin baarl olacana inanyorum. Hepinizi selamlyor, sevgilerimi sunuyorum. 4 Mays 1998 EHTLERN ZGRLK TUTKULARINI SAVA VE YAAM GCNE DNTREREK CEVAP OLMALISINIZ Tm Deerli Yoldalar! Ana Karargah bnyesindeki toplantnn bir devam ve tamamlaycs olma anlamnda YAJK bnyesinde iine girdiiniz bu yeni srete, phesiz byle bir toplantnn ortaya kan gelimeleri kendi boyutunda ve zglnde bir kez daha kapsaml deerlendirmeye tabi tutmada ve buradan ok nemli sonular karmada -sadece alan asndan deil, btn parti genelimiz asndan-, yine lkedeki kadn militanlara zm gc olmada ve katk sunmada ok nemli bir rol oynayaca aktr. nk son derece olgunlam, ilkede ve pratikte netlemi gelimeler vardr. Bunlar tam zmseme srecindesiniz. Bir yerde tarih zlyor, gemi yaam zlyor, gelecein ufku ve yaam tutkusu belirleniyor. Tarihi kahramanlklarn, zellikle andmz Zilan ve en son Sema Yce arkadalarmzn byk eylemlilikleri ki, bunlarn hepsi byk bir ilkedir- o temelde aydnlanyor. Byk yaam uruna en byk fedakrlklar gsteriliyor, en byk eylemli kiilik gerekletiriliyor. Bunlarn sunduu muazzam g kayna temelinde, bylesine bir almann iinde kendinizi bulmanz esiz bir zgrlk ansdr; insan yaamnda, zellikle yle bir alanda bundan daha deerlisi de olamaz. YAJK somutu temelinde gelitirdiimiz zmlemeler ne kadar derinden anlalr ve pratie yaratclkla yanstlrsa, yaamda da yenilikler o kadar kendini gsterir. Bu bizim iin yaamn balangc gibi de grlmelidir. Gemi yaama duyulan tepkinin, parti iinde bile yakn dnemde ne boyutta olduunu bizzat grdnz, gryorsunuz. phesiz bu ilkeli yaklam sizleri uzun sre eitmenin ve parti iinde hem snfsal hem de cins boyutundaki mcadelenin doru bir tarznn sonucu olarak grlmelidir. Yani kendiliinden bu konuma gelinmedii, ok iddetli bir mcadelenin nderlik izgisi boyutunda ustaca verilmesiyle bu noktaya geldiiniz aktr. Bu belki de binlerce yl sren snf mcadelesinin cins boyutunda, yine belki de kendi bana onlarca ve hatta

YAJK Geniletilmi Merkez Toplantsna ynelik talimat

98

yzlerce yl srecek bir mcadelenin ok ilkeli ve keskin bir pratikle nderlik gereinde youn bir i mcadele verilmesiyle ortaya kt. Bu yle ok nam sald gibi ne kendiliinden olan, ne de yaam ok zorlayan bir gelimedir. Tam tersine, byk bir emekle, cesaretle, iradeyle olduu kadar zgrlk ilkesine byk bir yaratclk ve zveriyle yaklamann bir sonucudur. Kadn sorunu gibi yaklalmas gerekten cesaret isteyen, herkesin en ok hatay iledii ve belki de bizim toplumsal gerekliimizde herkesin en ok kendini kaybettii, hem erkekte hem de kadnda her eyini yaama balarken adeta bitirdii bu zemini bizim imdiye kadar bu biimiyle zmemizin ve burada bir anlamda eski kadn ve erkei ldrtmek biiminde gsterdiimiz almann deerli olduuna inanyoruz. Bunun anlalmasnn, kendi bana birok gelimenin adeta patlatma noktas gibi bir rol oynayacana da eminiz. Bunsuz yaamn ve dolaysyla savamn geliemeyeceini de ok iyi biliyoruz. Uratmz sorunlar, yalnz cins boyutunda ilikilere ya da bazlarnn sand gibi dar cinsel gdlere indirgenmi bir yaklam deil, yaamn tmn kapsyor. abamz, halkmzn oktan kaybettii yaam kazanmak, hem kadnn hem de erkein yaamn en ahmakasna mahkm olduu krdm yrtmak, kr kuyuda ve alacakaranlktaki yaam gn na karmak iin gsterdiimiz byk bir aba olarak grlmelidir. Geleneklerin, nyarglarn, dzene zg ucuz ve fazla deeri olmayan gdlere dayal yaklamlarn, bunu ok ilkel ve bir nevi tkenile sonulandrma gibi eilimlerin ne kadar allanp pullansa da deeri yoktur. zgr yaam ve onun savamn bir yana brakalm, bir gn bile kurtarmaya yetmez. Bunlar ok iyi anlamanz gerekir. Biz btn bu hususlar gerek bilimsel, gerek felsefi, gerekse moral boyutlarna kadar deerlendirerek bugnlere kadar geldik. Gerekten bir zgrlk inancnz ve tutkunuz varsa, bu yaptmz almalar herhalde en deerlisi, yaam iin en gerekli olandr. Zaten pratik gelimeler de bunu size gstermitir. Sizler imdi biraz daha glsnz. Byk anlama gcnden yoksun braklan kadn, anlama gcne eriti. Yine byle engin dalara kmak bir yana, evinin eiini bile izinsiz aamayan kadn, snrsz yrme admlarna sahip olabilmi, daha dorusu almalarmz buna g getirebilmitir. Bunlar nemli gelimelerdir. Hi kimse bunun byk savamn grmeden, bunlar salt kendi bana olmu gibi deerlendirme gafletine dmemelidir. Sayg duymal, minnettarlk duymal ve katksn da srekli sergilemelidir ki, kaybedilen bu yaam kazanldnda bir katk sahibi olsun. Nereden baklrsa baklsn, bu sava ayn zamanda zgrln bir sonucu, yine ok kt ve ok irkin olan yaamn zdd, iyilik ve gzelliin savam olarak grmeniz gerekir. Savan bir amac da iyilii ve gzellii gelitirmektir. Bunun da adm adm gelitirildiini gryorsunuz. Bizde yaam yeni yeni filizleniyor. Hi kimse nyarglarla, babadan kalma yntemlerle, zellikle erkek cephesindeki yaklamlarla yaamdan bir ey anlayacan sanmasn. Yine klasik kadn anlaylar temelinde, dncesiz ve iradesiz, her eyiyle teslimiyetten ibaret olan bir yaklam da kimse gafilce yaam diye dayatmasn. Son toplantlarnzda ve bizim gelitirdiimiz zmlemelerde erkein de nasl ele alnmas gerektii netlie kavuturuluyor. Nasl hazr bir kadn byk bir klelikle sonulanyorsa, hazr bir erkein kendisi de arpc bir tahakkme yol aar. Bunu zmeye alyoruz. Burada erkein de kesinlikle dnme gerei karmza kyor. Beni yle kullanmaya alt, byle kullanmaya alt szcklerini asla aznza almamalsnz. Eer doru bir cins savamndan bahsedemiyorsanz, en azndan onun doru ifadesine ulamanz gerekir. Yani doru bir cins savamnda ve onun doru ifadesinde kendimi ve karmdakini tanyorum; bir ilikinin, bir yaklamn neler kazandrdn ve neler kaybettirdiini biliyorum diyebilecek noktaya gelmelisiniz. Bu sava kadnn kendini kazanmas savayken, kaybettiren erkei de deerlendirme ve onu yeniden kendine kazandrma savadr. Zorla ve yetkilere dayanarak, geerli olan sadece bizim erevemizdir ya da biz daha glyz gibi yaklamlarla ynetemeyiz ve sorunlar zemeyiz. Bu, bir kaba g sorunu deildir. Toplum kaba gten ibaret deildir. Toplumun felsefesi ve morali vardr. Toplumsallama esasta bir iradedir. Toplumda kaba g phesiz vardr; ama bu egemen smrclerin, smry ve ikenceyi zorla toplumlara dayatanlarn dilidir. Hi kimse bunu partimiz iinde bir tarz olarak ileri sremez. Burada zor veya yetkiye dayal olarak hakimiyetten bahsetmek, snf egemenliinden bahsetmektir. Bunu iyi grmek ve amak, cins savamnda en ok dikkat edilmesi gereken hususlardan birisidir. Saflarmzda zellikle somutta karmza kan hususlar var. Kadnn iradesinin kolayca krlmas ve erkein yanllklarna ortak edilmesi ok tartlmtr. Bundan kendinizi sorumlu greceksiniz. Kandrlm kz roln oynayamazsnz. Siz esas alarak zgrle adm atm kiiliklersiniz. Yaamn da, onun rgtsel ve savasal ifadesinin de gereklerini bilerek, bilmiyorsanz renerek katlm gsteriyorsunuz. zellikle ilikiler boyutunda kii Birileri kendini yle dayatt diyemez. rgtsel ve siyasal olarak da byledir. Siyaseti ve rgt kurallarn ineyerek kendini yle dayatt, ben de uzlatm demek sutur. Cins boyutunda da Kendi cins hakimiyetini kullanarak, beni teslim alarak, bilmem ne yapmak istedi denemez. Bu, sen kendini sattn demektir. Yine nasl rgtsel ilkeye ters den bir militan rgtn satp boa kardysa, eer sen de bu temelde hakim iradeye teslim olursan, snf ibirlikilii ve smrgeci ibirlikilik nasl tehlikeli ve dehet vericiyse, bu da yle olur. Byle syleyeceinize, Kendimi savundum, kendimi netletirdim, kendimi zgrlk ilkesine ve onun her trl savamna gre hazrladm demelisiniz. Ben de dahil, hangi erkek kendini dayatrsa dayatsn, Benim ilkem, zgrlk felsefem vardr diyeceksiniz. Sizlerde artk bu irade olmaldr. Fiskos ve ahbap avulukla Bastrldm, komutand, yetkiliydi, beni ekti, kulland, bilmem ne yapt demek yerine, zgrlk silahlarna sahibim, zgrlk iin adm atmm, ben klelii, teslimiyeti ve irkinlii yerle bir etmek, lkemi ve partimi kazanmak, yaam gnlk olarak zgrletirmek iin varm diyeceksiniz. Bunu sylediiniz zaman kimse size zorla bir eyler kabul ettiremez. Eer bunlara bu tavr gsteremezseniz, bunun sorumluluu size aittir, hatta kusur sizindir. Artk Falan kii kimleri nasl kullanm biiminde konumalar olmamaldr. Zaten dmann da yapmak istedii budur, buna gelinmi olur. Bunu byle syleyeceinize, Hakim ve doru tavr koydum diyeceksiniz. Biz buna Zilan tavr dedik. rnein Sema Yce de uzun sre erkek yaklamlar karsnda zmsz kalyor. 1998deki 8 Mart konumamza kadar ne olumluya ulamada, ne de olumsuzluu amada gereken gc gsteremiyor. Bu zmleme benim aradm her eyi vermekte ve benim iinde bulunduum durumu da son derece aydnlatmaktayd; benim baka bir gne aramam bounayd, gne tektir. Burada yaamn ycelii, tutkusu var, kadn zgrlnn en olgun tanmn burada grdm diyor. Orada tam partileme iradesiyle, olaanst devrimci bir kla, boyutlamayla ve 8 Marttan 21 Marta kadar ok duyarl bir partili, ok iradeli ve ok kati kararl, eylemlikli bir duru sergiliyor. Aslnda evresinde anlayl birileri olsayd yaayabilirdi de. Buna ramen byk bir eylemin sahibi olarak da bu gc gsterebiliyor. Bu eylemli yoldamz, zek dolu bir yaklam kadar zgrln ilkesinden taviz verilmemesinin, verildiinde ise iine

99

dlecek zorluklarn nasl almas gerektiinin en sekin rneklerinden birisidir; incelenmeye ve sonu karmaya deer yoldalardan birisidir. Kald ki, bunun ncln Zilan Yolda yapmtr ve deerlendirmeleri ok nettir. Bizim yaptklarmz bunlar biraz daha yaamsallatrmak, ilkelerini biraz daha hayata geirmektir. Bu da biraz gelime gstermitir. Bunun doru olduu, dostun da dmann da grd bir husustur. Bundan vazgemek, daralmak ve sklmak yerine, bunu daha da egemen klmann sava verilir. Burada erkek de kazanr. Erkein ikide bir kendini dayatmas yerine, nasl yaam ve kadn bir btnl ifade ediyorsa, kaybedilen bu btnln yeniden kazandrlmasnda biraz da tutku duymas gerekir. kide bir duygu, iliki diyorlar. En byk duygu, hatta ak, bu btnlemenin yaratlmasdr; yaamla kadnn bir kez daha btnletirilmesidir; yle ki, bu da zgrlktr. En kof, lkesinden ve toplumdan kopmu erkee en aalk bir biimde balanm kadnn alarak, zgr, iradeli ve gl bir biimde yaamla yeniden btnletirilmesidir. Ak budur. Bu konuda atlacak her adm deerlidir. Bunun anlalmayacak yn de yoktur. Mutlaka hakimiyetimde olsun demek belki grnte ho gelir, ama eelerseniz yzyllarn, bin yllarn egemen snf diktas ortaya kar. Reel sosyalizmde de grld gibi, sosyalizmi kursanz da, sonuta zl gerekleir. Sorun o kadar basit ele alnacak bir sorun deildir. zgrletirme abalarmz evrenseldir; sadece sizin dar bir blge veya bir ulus sorununuzu zmek iin deildir. Byle olmak zorundadr da. Dolaysyla en temel bir grevimiz olarak da karmza yalnzca bir cinsin kurtuluu deil, tamamen toplumsal zgrlk dzeyi ve bunun iin bir sava kyor. Savata disiplin, rgtllk, hatta taktik derinlik erkekten daha fazla gzetmeniz gereken hususlardr. Kadn buna daha fazla muhtatr. rgt olmadan, rgt disiplini olmadan sizleri parampara eder ve kurtlar gibi paylarlar. Bu ok aktr. Bunu sylemekten korkmaya veya yanl anlamaya hi gerek yoktur. Kadn rgtle vardr, her zaman parti rgtlenmesinin ilkelerine gredir, kadn iin bu yaamsaldr; zaten bu olmasa kendisini paralarlar. O adan rgtlenmede ve taktik gereklerine gre yaamada nclk etmek sizin yaamsal nedenlerinizdir. Bunun yerine baka bir ey geirdiniz mi, birilerine sndnz m, bu snrsz dtr. Bunun rgtsel yan ile birlikte, siyasal ve askeri yan da ok iyi anlalmaldr. nk bu yanlarnz gelitirdiinizde gleneceksiniz, her trl tehlikeye kar yant olacaksnz. Sava ve siyaset yalnz erkek ii deildir; oysa klasik toplum hep bunu byle syler. Kadn askerlikte ve siyasette yok gibidir. Kadn toplumda, ekonomide en gereksiz ayak takm ilerinde altrlmaktadr. Burada bunun da hesabn soruyorsunuz. Elinize verilen silahlar bu konuda deerlidir, siyasal bilin de ok deerlidir. zgrlk baka trl elde edilemez. Baka trl zaten erkek de ba belas olmaktan kurtulamaz. Biz bunu byk bir savamla buraya kadar getirdik. Bunu sradan bir gelime olarak grmeyin. Daralmalar ve tkanmalardan bahsetmek doru deildir. u anda ele geirdiiniz zgrlk silahndan daha deerli bir varlk nedeniniz olamaz. zgr bir kadn iin bu bayram deerindedir. rnein Zilan yoldamz, Ben bu eyleme yrrken inanlmaz bir coku halindeyim ve inanlmaz lde kendimi ansl gryorum diyor. Bu doruydu. nk bylesine her taraf bombalarla balanm bir insann, bu kadar tutkulu bir yaam yryn dzenlemesi gerekten eine ender rastlanr bir olaydr. Bunun anlam derinlii urada yatyor: Bir yandan kendisini tutsak eden her eyi ki, bu emperyalizmdir, smrgeciliktir, erkek gericiliidir, kadn tutsakl ve irkinliidir- bir eylemle yakp ykacan anlad gibi, ok zlem duyduu -kendisi Anlaml bir yaamn eylemli kiilii olmak istiyorum diyor- anlaml yaamn ifadesi olacan da drste bildii iin, daralma ve tkanmay bir yana brakalm, bu tip yaam, bu tip savam ona inanlmaz coku veriyor; yaamn ve sevincin kayna oluyor. En amansz eylemde bile bu byledir. Eer bu doru zmsenirse, hi kimsenin daralma, tkanma ve yaamda umutsuzluk gibi bir durumu ortaya kmaz. Tam tersine, olaanst heyecanl, umutlu ve baarl bir yaam pratii ortaya kar. Dorusu da budur. Sema kiiliinde de bu bir kez daha ispatlanmtr. Zaten bunun baka binlerce rnekleri de var. Siz kendinizi, btn bunlarn bilekesi olarak deerlendireceksiniz. Kald ki, bu savamda nderliin pay ok arpcdr. Belki ounuz bilmiyorsunuz, ama bunun krk yllk sava hikyesi vardr. Bu byk savam olmasayd, bu lkede kadn olarak isminizi bile aznza alamazdnz. Bunu hibir zaman unutmamanz gerekir. zgr, hibir erkee bal olmadan kendi kimliini ve kiiliini konuturma, duygularn ve dncelerini silahla birlikte anlamlandrma bu biimiyle aslnda ilk defa gerekleiyor. Dier yerlerde de kadn var, ama u erkein, bu erkein kadn biimindeki bir kadndr. z iradesi ile, kendi kimliine sahip kadn yoktur. Ortaya kardmz dzey belki tam istediimiz gibi deildir, ama bu yine de arpc ve tarihi bir gelimedir. Bu anlamda tanrlara zg bir gelimedir diyoruz. nk byk bir yaratl olaydr. Ben de dahil, bir erkee bal olmadan bir kadnn byle kendini zgr yaratmas neden kt olsun? Kadn mlk konusu olarak neden deerlendirilsin? nsann genelde bir mlk konusu olmas zaten btn snfl toplumlarn, dolaysyla basklarn ve her trl katliamlarn gerekesidir. zgrlk ise, kurtuluun ve barn gerekesidir. Dolaysyla kadndaki snrsz zgrlk, hem kurtuluu hem de onun bar ortamn ifade ediyor. Zilan tarzndaki yakc savalk da, en kahraman eylemler de bar anlayyla, zgr yaam istemiyle balantldr. Bunlarn ok iyi anlalp hepinizin kiiliinde temsil edilmesi gerekiyor ki, bu deerlere verilen szlerin bir anlam olsun. Biz nderlik olarak korkmuyoruz. Bu cesareti gsterdik. Benim kadnm, benim bilmem neyim yerine, vatann ve parti almalarnn zgr kadn bizim iin daha tercih edilir dedik. Bu iyi bir yaklamdr. Bundan kimsenin gocunmamas gerekir. Erkek yapmz, sanki mal elden gitmi gibi, bu durumdan biraz endieli ve telaldr. Oysa buna gerek yoktur. zgrleen kadnla yeniden bulumak daha deerlidir. Burada yeni ahlk, yeni sevgi, yeni bir tavr, yeni yaam lleri gereklidir. Bunda kendinizi zp yeniden deerlendirmelisiniz. Allagelen iliki tarzyla artk kimse kimseye bir ey veremez, hibir biimde yaam da zenginletiremez. Zaten bizde bu her eyin bitiidir. Bunda srarmz neden olsun? Dolaysyla kadnn zgrlemesi erkek iin de byk bir anstr. Buna sayg gstermeleri gerekiyor. Bunun da en ciddi ifadesini deerli ehidimiz Fikri Baygeldide gryoruz. Fikri, bir kadn militan olan Sema Yceye balln nderlie mektubunda ok arpc bir biimde dile getirmitir. Gerekten byk bir kahramandr, byk sayg duyuyorum. Baz zelliklerine bal kalnmaldr. Bununla birlikte kadn da kendini abartmamaldr. zgrlk deerlerine byk bir tutkuyla balanmak kadar, ahadetlerin ve ayn zamanda halkmzn fedakrl temelinde, zellikle nderliin yaratc ve usta almalarnn bir sonucu olduunu bilerek anlam vermeli, kran ve minnet duygularyla birlikte kymeti bilinmelidir. Bu fedakrca yaama katld iin de kendini iyi korumal; yanllara, ucuz kayplara, yaamda ve savata kural d durumlara kendini kolay kaptrmamaldr. Bu salandnda grlecektir ki, kadn somutunda byk bir yaam balangc gerekletiriliyor. Bu temelde zmlemeler daha da gelitirilebilir. Toplantlarnzda phesiz bu tartmalar daha cesur yapabilirsiniz. Gemite iinde bulunduunuz aypl koullar bir engel

100

olarak grmeyin. Hepimiz bu ayplarn iine dtk. nemli olan bunlarla savamak ve gzellii yaratmaktr. Dolaysyla gemi bir kbus gibi grlmek yerine, byk fke duyularak, dmandan, hakim erkek anlayndan, bir btn olarak da kof ve bizim iin bent olmu tutum ve davranlardan hesap sorma ve intikam gerekesi olarak grlmelidir. Gemiin etkisi altnda ezilip bzlme olmamaldr. Gelecee tutkuyla giderken, bunun hesapsz kitapsz bir savamla deil, son derece rgtl ve disiplinli bir savamla, bir yaam tarzyla mmkn olduu grlmelidir. imdi bunlar saladysanz sizden gls yoktur. Artk burada cins ayrm kadn aleyhine deil, olsa olsa lehine bir gelimeye zemin tekil edebilir. Kendinizi byle zp byle glendirmeyi salayabilmelisiniz. Ayn zamanda deiim ve dnm sreci iinde olduunuzu unutmayn. Belki kendinizi ok yalnz hissedebilirsiniz. Ama unutmayn ki, mevcut birliktelikler de yalnzl gidermemitir. Bu birliktelikler her trl alamann, her trl ac ekmenin kaynadr. Belki imdiki yalnzln bir deeri vardr; ama bitirilmi, iradesi gitmi, szm ona bir kocaya, bir babaya veya herhangi bir hakime ballk, yalnzl gidermek deildir. Bu, kleliktir ve insan soyunun da d demektir. zgrlk temelinde, ama samimice yaam yaratmaya ve onun paylamnn naslna yant vermeliyiz. Bunu salayamadnz iin kolay ve ucuz zlemlerinizin giderilmesinden bahsedemezsiniz. nderlik de bu yaa gelmesine ramen, ancak zlem bytmekle, umut gelitirmekle, gzellii yaratmakla kendisine de, kadna da yararl ve saygl olabileceini gsteriyor. Herhalde bu da nemli bir gelimedir. Zaten halkn ve kadnlarn ball da bunu gstermektedir. Biz de kendimizi ucuzundan yaayalm, bakalarnn yapt gibi tketelim diyebilirdik. Ama bunu yapmadk. Kadnla ilikilerimiz, kadn aha kaldran ilikiler olmutur. Bu, dman en ok yanltan bir iliki olmutur. Onlar kendi iliki tarzlaryla nderliin iliki tarzn kartrdklar iin byk kaybetmilerdir. Bu iliki tarz onlarn sand gibi ucuz yaklama, bilmem ne etme ilikileri deil, ruhlar ve enginlikleri byk fethetme ilikileridir. Bu da az ok aa kmtr. Zilan ve Sema bunun en byk ifadeleridir. Binlerce kadn militan da bu kalk temelinde rahatlkla yaama gc gsterebiliyor. Dnn nefes alamaz kadn bugn ahlanabiliyor. Demek ki, bunlar nemli gelimelerdir ve daha da gelitirilebilir. Birileri ilikilerine anlam vermek, hatta duygular ve aklardan dem vurmak istiyorsa, bu yaplmakta olann zmlenmesini iyi anlamaldr. Aka kar olmak urada kalsn, biz onun byk yaratln vermekle urayoruz, adeta ak sunuyoruz. Bu gerekten basit bir alma deil, byk deer verilmesi gereken bir almadr. Bencilliin ve bireyciliin lkemizi ne hale getirdii ortadadr. Kylln ve kk burjuvann her tr bir ey kazandrm mdr? Kadnda da, erkekte de bu dar ve bencil iliki yaklam drr. Saflarmzda bireycilikte srar edenler, yannda bir maymunsuyla birlikte soluu dmanda alyorlar. Bu aalk bir durum deil midir? Dmana, onun azgn cins katliamclarna ve drclerine kendini sunma deil midir? Bu anlayta srar edenlerin yeri orasdr. Ama byk zgrlkte srar edenlerin yeri de bellidir. Bata ehitlerimizin gereklemeleri temelinde geldiiniz bu seviye deerlidir, anlamldr ve daha da gelitirilmeye deerdir. Bunun pratik sorunlar olabilir. zellikle genele ilikin tm taktik hususlar temelinde eitim, rgtlenme ve eylemselliklerden tutalm glenmeye ve her trl lojistik esaslara kadar Kadn en iyisini yapar sloganyla kendinize ekidzen vermeyi bilmelisiniz. Bu temelde byk bir yar saflarnzda gerekletirebilmelisiniz. Alannz bunun iin gerekten kutsal bir alan, hatta ideal bir alandr. Belki zorluklar ok olabilir. Ama unutmayn ki, bin yllarn yalnz emperyalist ve smrgeci snfsal basklar altnda yok edilmi bir halkn kurtuluuyla deil, daha da ktrm duruma dm bir cinsin son onur savam ile kar karya bulunuyorsunuz. Bunun derin bilinciyle hareket ettiinizde ve kazanmlarn bykln idrak ettiinizde, aamayacanz bir zorluun olmayaca kansndaym. nderlik gereinde bu sava bu tutkuyla bu kadar gelitirebildik. zgrle ve kadnn zgrlemesine duyduumuz tutku bizi byk altrd. Bu byk alma bizi verimli ve yaratc kld; bylelikle zgrlk nderlii denilen bir gelimeyle kendimizi kar karya bulduk. Eer sizde de byle bir zgrlk tanm varsa, zgrlk aray kesinse, almada baarl olmamak dnlemez. En iddetli tarz ve tempoyu yakalamamak da dnlemez. nderlik gereinden karmanz gereken en temel sonu budur. nderlie byk ballnzn olduunu biliyorum. Bu byk ball bu erevede deerlendirmelisiniz. Size sizden daha fazla bal olduumuzu syledik. Siz belki birileri olarak balsnz, ama biz hepinize ballk gcn gsterebildik. Bu esiz bir gtr ve nemlidir. Bundan daha byk bir ballk da -kendime gvenerek sylemeliyim- gsterilmemitir. Bundan karacanz sonu udur: Byk bir ballkla karlk verilmitir, Zilan ve Sema da budur. Demek ki, siz bunlar byk sava ve yaam gc haline dntrerek tamamlayacaksnz. Onlarn da bize vasiyeti budur. Biz bu vasiyeti sizler ahsnda yaama geirmekle szn gereklerini yerine getirmeye alyoruz. phesiz tm yapmz bunu byle bilmek durumundadr. Tm erkek yoldalar da yeni yaamn ve onun savamnn kadn boyutundaki geliiminden gurur duymal ve katklarn sunmaldr. Kadnn da zorlu bir savam bilerek, ona hakkn vermek gibi olgunca, her tr rgtsel, ynetsel ve pratik sorunlarna arpc bir yant vermesi, ehitlerimize vereceimiz en salam yant ve nderlie balln da gerek bir ifadesi olacaktr. Bir kez daha hepinizi bu temelde bu almanz bata olmak zere, bundan sonra iine gireceiniz tm yaam ve sava sorunlarnda alabildiine duyarl ve sorumlu hareket etmeye, zellikle fiziki yetersizlikler bata olmak zere, ruhi ve dnsel yanlarnz srekli glendirmeye, bunun iin bir yar iinde olmaya, bunu da byk bir cokuyla, gereken gzelliklerle dolu bir tarz ve hzl bir tempoyla gerekletirmeye aryorum. Bunun iin sonuna kadar kendinize gvenmekle birlikte, kendinizi gnlk baarlarla ancak kabul etmeniz gerektiini vurguluyorum. Selamlyor ve sevgilerimi sunuyorum.

8 Temmuz 1998

101

KADINDA KAZANILACAK OLAN BTN TOPLUM N ZGRLK DZEY VE GZELLKTR! Tm Yoldalar! Uzun bir sredir genel sava zmlemeleri kadar yaam ve YAJK zmlemeleri de olduka ilerletilmi bulunuyor. En son gerekletirdiiniz toplantda da cins bilinci, zgr irade, kimlik kazanma, rgtleme, glenme ve nemli oranda bamszlama dzeyini heyecanla kendinizde grmekte ve deerlendirmektesiniz. Bu sadece bir balangt. Bana gre bu son derece anlaml, gerekli ve yitirilmi tarihi kazanmann en nemli ayadr. Gelecein umudu kadar savammzn da bir zenginliidir. Her ne kadar birok anlay kavrama gcn gstermiyorlar, sradan ve gncel olmaktan kendilerini kurtaramyorlarsa da, bu almalarn kadn somutunda mesafe kat etmesi kadar deerli bir alma olamaz. Kald ki baka trl yaamn da ekilemeyecei ortadadr. Bunu fark ettiiniz kansndaym. Bu karar dzeyinizi hem ruhunuzu beslemede, hem de bilincinizi ayaklandrmada dikkatli ve duyarl kullanacaksnz. Hem bir grev hem de bir hak olarak yaam btnyle zgrlk temelinde yorumlama, deitirme, dntrme ve gzelletirme elinizdedir. Bu, binlerce ehidin, en bata da byk ehitlerimiz Zilanlarn ve Sema Ycelerin Kendi kllerinden kendini yeniden yaratma direktifinin de bir gereidir. Bunlar bouna sylenmi szler deildir; tersine, amansz bir mcadelenin bizim iin en byk gr ve emirleri olarak deerlendirilmelidir. zerinde ne kadar younlama olsa ve gerekleri ne kadar yerine getirilse, o kadar yeridir. Dier yandan etrafnz tehlikelerle doludur. Doadan, insandan, erkekten, hatta kendi zaafnzdan kaynaklanan birok yetersizlik sizi bulabilir; bu da iddialarnza ulamadan imha ettirebilir. Bunun iin rnek bir gerilla savaln, sava sorunlarn anlamak kadar onun pratiini, disiplinli ve birlik anlayn da temsil etmekte asla tereddt etmeyeceksiniz. Yani erkek egemenlikli btn dzenlerin ordu eittir erkek anlayn krmak nemlidir. Ama bunu kendi zgrlk ve rgt anlaynzla zenginletirerek yapacaksnz. Erkei de kurtarmamzn yolu, kadn sava birliklerimizin az ok kendini kantlamasndan geiyor. Parti yaamn egemen klarak, rnek disiplini, yaamn byk tutkusunu, umudunu ve stn moralini srekli temsil ederek, erkein bu hantal, amasz ve biraz da irkin konumunu amada kesin rolnz oynayacaksnz; bu hususlara son derece dikkat edeceksiniz. Bulunduunuz alan, bizim iin yaamn yeniden yaratlaca alandr. Bunu byk bir ans, ama ayn zamanda ok zorlu bir yaam ve sava alan olarak deerlendirmelisiniz. Bu dnyada o alandan daha deerli ve zgrle yakn bir alan olmad kadar, oradaki yaamn zorluu da kesinlikle anlaml bir zgrl getirebilir. Baka hibir yerde bu ynl bir ans yoktur. Zorluklar sadece byk zgrlk kiiliini elikletirir. Ucuz yaam zgrle aykrdr. Dolaysyla vahi doamzn grkemliliine yarar bir zorlu savala kadnda kazanlacak olann btn toplum iin bir zgrlk dzeyi ve gzellik olduu kesindir. Bu konuda skntlar ve zorluklar olabilir; ama unutmayn ki, kleden ve lmden daha beter bir yaamn iindeyiz. Bu konuda elimizden geldiince size g vermek istedik. Hibir erkek kimlikli kiinin yapamayaca kadar kendimizi farkl bir biimde kadnn zgrlk hizmetine sunduk. Bunu yaparken, nderlik olarak gerilie, yaamn kadn-erkek ilikileri ahsnda bountuya getirilmesine byk fke duyarak, zellikle irkinleen yaamn ne olduunu ve ayrca smrgeciliin bundan ne kadar g aldn bilerek, korkun bir fkeyle yklendik ve bu zgrleme dzeyini savammzn ayrlmaz bir paras olarak ortaya kardk. Bugn tarihe uzandmda gryorum ki, Ak ve Zafer Tanras olarak tar (Star) kiilii bouna bin yllardan beri ad duyulan bir kiilik deilmi, yani anlamlym. Tekrar o gnleri yakalamak gibi bir durumla kar karya bulunuyoruz. Zafersiz, dolaysyla duygusuz ve aksz yaamn hibir deeri yoktur. Bunlar lkemizde dman tarafndan ldrlmtr. Kalanlar da maymunlar oynuyorlar. Bu ok irkincedir ve yanndan bile geilemez. Kald ki, bu kadar byk zgrlk savamna ramen, ben bile halen cesaret edemiyorum. Bu da erkek arkadalarmzn dikkatine sunulur. Mevcut zgr kadnla -bize inanlmaz lde ballar, bunu byk fedakrlklarla kantlyorlar- biz halen yaamn zgrlk dzeyini gelitirmekle urayoruz. Bu kadar byk ball daha da glendirerek karln vermek istiyoruz. Bunu herkes duyarl bir biimde anlayabilmeli ve buna kendi gcnden kataca bir ey varsa katabilmelidir. yle demagojiyle, sahte zgrlk sylemiyle kiiler zgrletirilmiyor. nderliin yaptnn deeri biraz idrak edilmelidir. En bata da Zilan, Sema Yce ve Fikri Baygeldi yoldalarn yaamndan baz sonular karlarak, herkesten, zellikle erkekten bir katk sahibi olmas beklenmelidir. Dolaysyla bu temelde YAJKtaki boyutlama, erkein de zmlenmesi ve doru bir yaama gelme abas olarak grlmelidir. Bu erevede daha derinletirip olgunlatrarak kadn zgrlk almalarmzda durmayacaz, daha baarlsn gerekletirmeye alacaz. Sanyorum doru yolda yryoruz. Ama bu destans olduu kadar, aclar da byk olan bir yrytr. Herkesten azami dikkati, duyarll ve kaybedilen yaamn kesinlikle kazanlmasn istiyor. Yine ok irkinlemi yaamn gzelliinin yaratlmasn ve bunun iin de savata zafer tutumuna sahip olmanz istiyor. Bunun baka yolu olsayd sizlere gsterirdik. Kadna baka trl bir deer, stn bir deer verme mmkn olsayd onu da gsterirdik. Ama bulabildiimiz bundan daha deerlisinin olamayaca biimindedir. Geldiiniz dzeyin aslnda azmsanmayacak bir dzey olduu kansndaym. Beni srekli heyecanlandran ve bu sava tm zorluklarna ramen gtrmeme yol aan ey, zgr yaamn verdii heyecandr. Yaam biraz daha zgrletirdike, zellikle kadnla bunu gelitirdike, savaa daha fazla ykleniyoruz ve bu da bizi daha fazla baarya gtryor. Bunun sizde de gerekletirilmesi gerektiine inanyorum. Yani yaama sayg, aslnda onun zgrleme dzeyinin yaratlmasyla balantldr. Bunu anlamamak kesinlikle size kaybettirir. u sonucu net bir biimde gryorum: Bir kiinin zgrlk bilinci ne kadar derin ve tarihi temele dayal olursa, onun byk saval, byk rgtl, byk komutanl da kesinlikle o denli geliir. Eer bir kii ok hata yapyorsa, ya bir kledir ya da baskc dzenin bir tasladr. Byk zgrlk kiiliklerin gelimeme ve engelleri amama diye bir sorunu olamaz. Byk zgrlk savalarnn, zellikle bu aamada bizde byk mesafe almamalar da dnlemez. Bu olsa olsa sahte bir zgrlk anlay, dolaysyla sahte bir savayla balantldr. Bunlar amak gerekiyor. zgrlk bilinci gl olanlarn fazla hatalar olamaz; olsa da hzla dzeltirler ve baaramama diye bir sorunlar olamaz.

YAJK Geniletilmi Merkez Toplantsna ynelik talimat

102

nderlik tarz bu konularda ve kadn boyutunda da nerelerden nereye gelindiini iyi kantlyor. Bunlar gne kadar yakc gereklerdir. Bu nasl inkr edilebilir? Gerekleri nasl grmezlikten gelinebilir? Sava kadar ak da yaratlmtr. Bunun da anlalamamas, demagojilerle arptlmas asla yakmaz. Yaratlana byk sayg duymak ve stelik emekle hakkn da vermek gerekiyor. YAJK gcmzn bu biimde anlaml bir birliktelie ulat kansndaym. Merkezilemeli ve sk rgtlemelisiniz; yaam normlarnz ideolojik erevesi kadar ayrntlara da kavuturulmaldr. Yani yaam plannz gelitirmek hem hakknz hem de grevinizdir. Bundan asla vazgemeyin. Bunun uygulanmas iin emeinizi ok iyi rgtleyin ve birbirinize planl katkda bulunun. Bu hususlar zerinde gerektiinde her gn tartn ve savata zaferle birlikte yaam dzeyi sizi tatmin edinceye kadar kendi yakanz bile brakmayn. Bu phesiz sizi srekli zlediiniz yaamla ve onun baarl savamyla btnletirecektir. Bu temelde bundan sonraki grevleriniz zerine byk inan ve kararllk kadar, zellikle Zilan ve Sema yoldalarmzn mektuplarnda vasiyet olarak bize belirttikleri hususlarn yapc, yaamsallatrc ve kazandrc gc biiminde hareket etmenizin, yenilmez ve yklmaz fedakrlk ve cesaretin stn bir timsali ve zafer tarz ile bir yry sahibi olmanzn nemi ok byktr. nderlik srekli buna dikkat ediyor ve bu emri erkee ve kadna kar da uygulamak durumundadr. Bu en yce emirdir ve sonular da phesiz yakc, gzelletirici ve zaferli olacaktr. Bir kez daha hepinize stn baar dileklerimle, kendinizi ok iyi korumanz gereini belirtiyor, stn sorumluluklu, akl dolu, gl, iradeli ve her gn baarlarla dolu bir sre diliyorum. Selamlyor ve sevgilerimi sunuyorum. 25 Temmuz 1998 SAVAIN EN BY DNCE VE RADE ZAFERNDE GSTERLDNDE ANLAMLIDIR Deerli Yoldalar! Savata zafer, yaamda zgrlk dzeyini byk bir abayla gelitirmeye alrken, YAJK Hareketimizin de bundaki roln aa karmaya, savamn olduu kadar zgr yaamn da ateleyici bir gc haline getirmek iin zmleme gcmz srekli gelitirmeye ve zmsetmeye her eyden nce byk bir arlk veriyoruz. Esas baarl bir geliimin bununla balantl olaca dncesindeyiz. zgrlk eilimi kkl esas alnmazsa, sre boyunca tkanmaktan kurtulu salanamaz ve btn pratiklerde daralma ortaya kar ki, yaadnz da biraz budur. Esasta belirleyici olan bireyin zgrlk tutkular, zgrlk dncesi ve iradesi olumusa, pratikte ciddi bir yetersizlik, ska hatalar ve daralmalar olmaz. Hepinizde nemli bir sramann gereklemeyiini, zgrlk bilincinizin ya geri ve arpk olmasnda ya da fazla gelikin olmamasnda gryorum. Ne derseniz deyin, zgrlk istemleriniz sradandr, yzeyseldir, bilimsel ve tarihi boyuttan yoksundur. Savala fazla balantsn kuramamak kadar, yaamn kabul edilir snrlaryla da salam balantsn kurmamsnz. Onun iin skyorsunuz, yaama byk deer veremiyorsunuz ve mcadeleniz sonu alc olamyor. Bu byledir. nderlik tarzmn bana rettii en temel ders budur. imdiye kadar seni ayakta tutan, bu kadar altran, engel tanmaz klan, hatta darack bir yerde byk bir mcadeleyi gerekletirmeye gtren sr nedir? derseniz, zgrlk tutkularmn ve zgrlk zmlemelerimin byklndendir derim. Srekli younlama ve anlama gc, srekli rgtlenmeye zorlar. rgtleme de srekli eylemi gelitirir. Toplumsal arpklnz, hatta katliamc bir smrgeci g tarafndan halkmzn ulusal ve toplumsal dzeyinin bitirilii, tarihi kkenden kopu ve gelecek umutlarnn zayfl sizi iddiasz, fazla hrsl olmayan, baar inanc eksik olan, kendine de gveni olmayan bir konumda tutmu; bylece gn kurtarma gibi bir anlay iinde brakmtr. Buna aile ve okuldan aldnz eitim ve toplumsal alkanlklar da eklenince, dzene tepkiniz olsa da onu aamyor ve onun bir uzlacs olmaktan kurtulamyorsunuz. zellikle kadn boyutunda daha inisiyatifsiz ve gvensiz, hem tamamen n tutulmu hem de her taraf balanm bir sosyal ortam ve kiilik zayfl da buna eklenince, maalesef zlecek bir durumunuz ortaya kyor. Bunun almasnn dili, nderlik dilidir. Size yapabileceim en byk yardm bu nderlik tarzn zmsetmektir. Ama siz bunu zmseyebilecek durumunda msnz? Bunun dnda btn yollar ve yntemler belki yaatr, ama zafere gtrmez. inizde kararl, drst ve sonu almak isteyen yoldalar var, hatta hepiniz bu iddiadasnz. Ama bunu byk bir savamla sonuca gtrmek iin de kendinizi ortaya koymanz gerekiyor. Halen bahsedilen Neden merkezileemiyoruz, neden g haline gelemiyoruz, neden hep uzlamaclk yaanyor ve almalara hkmedilemiyor? hususlar bu nedenledir. Sonuta da birileri nasl halkmzn iktidarn imknsz klmak iin her eyini ortaya koymusa ve kurtulu ok zorsa, kadn iin bu daha da byledir. Mutlaka bir noktada balanrsnz ve uzlamaktan kurtulamazsnz. Bu da kaybetmek demektir. unu da belirtmeliyim ki, zgrlk en deerlisidir. Bu yamza gelmemize ramen, zgrlk tutkularmzn gc daha da engel tanmazdr. Bir o kadar da pratik, iliki, rgt ve onun eitimi snrszdr. Bu yaklam bizi imdiye kadar her tr sorunu zmeye ve engelleri amaya gtrmtr. Doru zgrlk bilinci, hatta zgr cins bilinci nedir? Bu, sanld kadar bilince karlm deildir. Hissediyorsunuz, ama onun tarihi, toplumsal, hatta siyasal boyutunu zmek fazla gelimi deildir. Hatta kendinizi zmekten korkuyorsunuz. Ak sylemek gerekir ki, henz kendinizin olamamsnz. Yani hakim toplumsal dzeyin erkek egemenlikli yaklam iinde kendinizi ele almaktan kurtulamyorsunuz. Neyi ne kadar istediiniz fazla zmlenmi deildir. Kendiniz iin zgrlk dnyas, lke, halk, rgt ve sava fazla kararlatrlm deildir. Belki onun iin kendinizi de yakarsnz, ama bu da kurtarmaya yetmiyor. Bu noktada Zilanlarn, Sema Ycelerin eylemini daha iyi anlayabiliriz. Burada byklk, phesiz cesaret ve fedakrln snrszlndadr. Ama burada bir aresizlik de var. O aresizlik nedir? Anlaml bir yaam ve byk eylem sahibi olmak deniliyor; bu gerekletirilmek isteniyor, ama gerekletirilemiyor. Eylem bu trajedinin bir ifadesidir. Byk bir zgrlk istemi var, ama bu ayn zamanda bir trl pratikleememenin dramdr. Bize braklan vasiyet ise bunu gerekletirmedir. Eer bu

Avrupa YAJK Merkez Toplantsna ynelik talimat

103

deerlere bir ballktan bahsedeceksek, bu ballk onlar gibi olmak yerine, onlarn gerekletirmek istediklerini yaamsallatrmaktr. Bu yoldalarmz her eyden nce sradan basit bir yaama tenezzl etmiyorlar. Bu kesindir. Gerek aldklar eitim, gerek devrimci kiilikleri buna izin vermiyor. Daha da somut klarsak, genel zgrlk dzeyi dk kadn, hatta genel bireyin sradan yaamn kesinlikle reddediyorlar. Zaten reddettikleri ve bunu teptikleri iin devrimci bir adm atyorlar. Zeki, olduka alkan, emeki ve sradan yaam da tanyan insanlardr. Yani buna zlemleri olmayan, bunu geri bulan yoldalarmz oluyor. Tam da bu noktada halkmzn dayanlmaz yaamna, bundan sorumlu olan emperyalist ve smrgeci glerle ihanet glerine, yine kadnn ok daraltlm dnyasna byk tepki duyuyor ve dk dzeydeki yaam reddediyorlar. Bununla birlikte geriye inanlmaz byk bir zgrlk iddias, anlam byk olan bir yaam kalyor. Ama bunun da gerekleme dzeyi o kadar zayf ki! Bu noktada bu yoldalarmz, nderlik bunu gerekletiriyor derler. Btn hayranlklar bu noktadr. nk onlar btn byk zlemlerinin yaratln nderlik gereinde gryorlar. Kendilerinin Canmzdan daha fazla katacamz neyse katalm diye dndkleri nokta burasdr. Kendileri gerekletiremiyorlar, ama nderliin gerekletirmesi karsnda byk bir hayranlk, sayg ve ballk geliiyor. Buna kendini snrsz verme, cesaretle katlma iradesi douyor. nderlikle buluma kesinlikle bu temeldedir. Dikkat edilirse, anlam son derece yerindedir. Kendilerinin gerekletirmek istedikleri byk zgrlk olayn ve savamn nderliin byk bir abayla gerekletirdiini, kimsenin buna kolay kolay yanamadn, hakkn ve anlamn vermediini grdklerinde, nderlie bal ve vasiyetli bir yaama karar veriyorlar. Bunlar nemlidir. nk bizim iin kutsal, yce ve hep bal kalnmas gereken bir emirdir, bir byk ballk anddr. Anlamsz da deildir, bu ok somut bir zafer tarzdr. Ayn zamanda gerekten yce deerlere, hatta tarihin eski tanr ve tanralarnda grdmze benzer bir bykle kalkmadr. Dmana hi boyun ememek kadar, yaamda da byk ak dzeyini dnebilme ve ona cesaret etmedir. Bu kavramlar sizde ne kadar gelimitir? Halbuki bu kavramlar nemlidir. Bu kavramlar bizim iin mevcut dman da, kk amal yaam da yerle bir etmenin silahlardr. Bu olmazsa ne olur? Bu olmazsa sradanlktan kurtulamazsnz. Herhangi bir sava, herhangi bir pratik gelitiremezsiniz. Hepsi hastalkl olur. rnein, u anda iinde hareket ettiiniz yapdan, yaamdan ve rgtsellikten halk memnun deildir, kendiniz de bunlardan memnun deilsiniz. Yaamnz eksikliklerle doludur. Neden byledir? Bu kiilik yznden byledir. Bir kii kk hesaplar iin bir rgt feda ediyor. Onun rgtsel almas bu duruma yol ayor. Kk dnyasn kurtarmak iin rgt kullanmak istiyor. Bu kii sonuta ajan olur. Dikkat edilirse, bir bykle kendini yatrann sorunlar ar olmaz. Tabii bu da g istiyor. Bu gc nasl bulacaksnz? Bireyin kendi iinde yrtt i savala, kendinizdeki younlama dzeyiyle, kendi aranzdaki rgtsel savala bu gc bulacaksnz. Sava sadece dada kurun yadrmak veya o atete yanmak deildir. Savan en by dnce ve iradenin zaferinde gsterilir. Asl byk sava budur. Dncenin fethedilicilii ve iradenin koparcl sizde gelimise, lkeyi kazanm ve dman yenmisiniz demektir. imdi bu krktk olmu irade ve bilin bulanklyla daa gitseniz, kurbanlk koyun gibi olursunuz, pier kavrulursunuz, dman sizi yer. Biraz gereki olalm. Ben bile bu halimle hatal bir adm atmaya cesaret edemiyorum. Yine kelime hatas bile yapmamaya alyorum. nk ben sorumlu bir devrimciyim, neyle savatm biliyorum. Ama siz, attnz admn sizi nereye gtreceinin farknda bile deilsiniz. Neye varsnz, neyi yenmek istiyorsunuz? Bunu da fazla bilince karmamsnz. Zordur diyeceksiniz, ben ne yapaym? Dmann direkt veya dolayl zel sava sizi oraya gtrd. Ben kle bir kadn olun demedim, dzen sizi yle bir konuma getirdi. Dman imdi her eyi size yasaklamtr ve bundan biz sorumlu deiliz. Tam tersine, biz bunu krmaya alyoruz. Avrupada almsnz, orada herkes zgr yayor, ama onlar yzlerce yl savaarak zgrl kazandlar. Bizi oraya Afrika klelerinden daha beter bir biimde klelik temelinde ekmiler. Soyunu ve cinsini inkr etme temelinde, be metelik etmez bir eyle bizi oraya balamlar. Bu bir gerektir. Bunu anlamadan isyanc kiiliiniz nasl oluabilir? Dayatlanlar kabul ederseniz, Biz de zgr vatandaz derseniz, peinen kaybedersiniz. zgr olmad halde kendini zgr sanmak, zgr vatandalar gibi hareket etmek sizin en temel hatanzdr. Biz yle deiliz, ama yle sanp yle yayorsunuz. Bunun iin de byk zgrlk savan verme ihtiyac duymuyorsunuz. Bu ihtiyac duymazsanz, zaten baarl olamazsnz. lkeye gitseniz de bela olursunuz, orada da kendi banza bela olursunuz. rnein ben sizlerden ok daha zayftm, ama benim bir farkm vard: ne ucu kadar bir frsat bulsam savaacam dedim. Savamak iin fazla ey beklemedim. u bana bir ey versin, yalnz silah olsa olur demedim. Hala bu tip eylere elimi bile atmamm. Ama iyi savatma dnya alem tanktr. Yalnz partimizi bir trl bu dorultuya getiremiyoruz. Bu, yalnz sizin iin deil, btn genel yap iin de byledir. nderlik izgisine bir trl oturamamalar, kolay devrim ve kolay baar istemeleri imhalarna, en nemlisi de sa, giderek tasfiyeci ve ibirliki konumlara bile yol ayor. Orada da bu tehlike var. Birok kadromuz aslnda sa, ibirliki dzeyin iinde objektif olarak yrd halde bunu bile bilince karmamtr. Yani yarn bilince karrlarsa ibirliki olurlar. Bazlar da bu konumdadr. lkesine kalbini kapatm, hazr sempatizan halkn bile saygl ele almyor, rgtlemiyor, ama yayor. birliki emdin alanda grld gibi bu aynsdr. Belki Gney Krdistan koullar onu oraya gtrd. Ama Avrupada olsayd benzer tiplerden hi fark olmazd, hatta belki onlardan daha gelikin olabilirdi. Bu yaam ve rgt anlayyla baka bir sonuca yol alamaz. Bireycilik yaplrsa, rgt gereklii bir tarafa atlr, hep dar ve kendine baml ilikiler oluursa sonu oraya gtrr. En nemlisi de, savan ar sorumluluu duyulup ona yant olmada kiilii srekli hazr klnmazsa ibirliki zemine kaylr. Zaten Avrupada byle ok sayda insan var. inde bulunduunuz sorunlar izah edilemeyecek sorunlar deildir; bunlarn nedenleri vardr. Ancak bilince karp devrimci dnmle tamamlanrsa bunlardan kurtulabilirsiniz. Kadn hareketimiz geliim halindedir, bunda umutlu olunabilir. Atlan admlar kmsemiyoruz, fakat bunlar henz balang dzeyindedir ve birok tabuyu ykarak geliiyor. zellikle parti iindeki erkek, destek olmak urada kalsn, isteksiz ve biraz da endieli, hatta frsat buldu mu boa karma biiminde yaklayor. Erkein ok ciddi bir eitime ihtiyac var. Fakat erkek bu konuda daha fazla tutucudur. Sanrm oralarda da erkein tutuculuu zgr kadn hareketini snrlandryor. Dar bir namus ve ballk anlayyla birlikte, mutlaka egemenlii altnda tutmak istiyor. Ama bu bir tehlikedir ve zgr kadn hareketimizin gerilemesine yol aar. Bu hususlara her alanda olduu gibi orada da dikkat etmeniz gerekiyor. zgce dayal kadn yaamn kk grmemeliyiz. Burada salt kadn cinsinin, hatta sadece kendinizin kurtuluunu

104

beklemiyorsunuz. Bir btn olarak toplumun, zellikle erkein kadndan daha beter duruma dm halini de zmek iin kadn hareketini bu kadar gelitirme ihtiyacn duyuyoruz. Aslnda erkei hizaya, doru bir yurtseverlik, sava ve rgt kiilii haline getirmenin yolu, YAJKn bu konuda kendisini tamamlamas ve yetkinletirmesidir. Erkein baka trl yola gelmesi sanrm biraz zordur. Bu konuda yeniden kadn devrimciliini derinletirmek nemli bir are olabilir. Bu nedenle zerinizde srarla duruyoruz. Buna anlam vermelisiniz. Hem birey olarak nnzdeki engeli, hem de genelde erkei bir engel olmaktan karmak iin derinlemeniz ve daha zengin bir zgrlk mcadelesini gze almanz gerekiyor. Bunun iin biraz daha sosyal ve siyasal zmleme gcnz gelitirmelisiniz. Hatta zgr yaam konusunda da zellikle tutsakln, irkinliin, savatan alkoyan tarzn, gdlere bal olan tarzn ne olduunu anlamak iin ok daha somut ele alnmasn salamalsnz. zellikle u ikilemi kesin zebilmelisiniz: Bir duygu, bir sevgi veya bir balanma dzeyi byk yurtsever, byk rgt gc ve byk sava gc olmaktan karyorsa, ister ahlki adan haram, ister siyasal adan oportnizm diyelim, ne dersek diyelim, tehlikelidir. Yani sevgi ve duygusal ballk ne kadar kamufle edilirse edilsin, ne kadar ssl szcklerle dile getirilirse getirilsin, eer yksek bir yurtseverlii, sava kiiliini ve duygusal ilikiden nce zafer kiiliini salamamsa, ondan uzak duracaksnz. Bu sevgi tehlikelidir ve kadna kaybettirir. Yani en benim diyen bir kii nce benim sevgim, duygularm dememelidir. nce amalar, rgt, zafer kiilii ve zafer tarz varsa, bunlarla birlikte sevgiler ve duygularn bir deeri vardr. Bu forml mutlaka kendinize ve herkese uygulamalsnz. Erkee de uygulamal, erkei adeta topa tutmalsnz. Zafer kiilii olmayan erkein kadnla yaam olamaz. Forml budur. Erkekler zafer kiiliini de sahte szcklerle veya rgt yetkilerine dayanarak dayatrlar ki, buna da frsat vermeyin veya bu oyuna da dmeyin. Siz kadn olarak zgrlk savamna daha ok yatknsnz. zgn duygularnza bakalarn kurban etme gibi bir ynnz yoktur, varsa da zayftr. Daha ok kurban edilmeye allrsnz. Bu noktada uyank olmanz gerekiyor. Dier yandan yce ve gzelliklerle dolu bir ruhsal durumu yaratmaktan da ekinmeyin. Byk duygular hissetme, byk gzellikleri dnme kadnda daha gerekidir. Hibir tabu bu konuda bizi yldrmamal ve korkutmamaldr. Bizim toplumumuz, zellikle kadn fazlasyla irkinletirilmitir. Aslnda Krdistanda kadnn tarihsel kkeninde tanralk vardr, ak ve zafer tanras Starn bir byk zellii vardr. Belki imdi duyulmuyor, ama dikkatli bir tarihi bunu yakalayabilir. Bunu tekrar bilince karmak gerekiyor. Yani kadnda ak ve zafer kiiliini i ie egemen klmak, bana gre bu topran tarihine yant vermenin en doru ve biricik yoludur. Burada gzellik kavram son derece yetkinletirilmi, ama daha sonraki alar boyunca karanlklara gmlmtr. Kadn, igalciler karsnda kaybeden erkek tarafndan daha da kapatlm, mthi kleletirilmi ve gzellikler de yitirilmitir. Bizim savamz bu tarihsel izgiyi de tersine evirmeyi, daha dorusu ilk zgrlk tarihiyle bulumay da ifade ediyor. Zor da gelse, bunu grebilmelisiniz. nk byme byle bir tarih bilincine sahip olmakla balantldr. Bunun yannda, zellikle orada daha ada zgrlk gelimeleri de vardr; onlardan da ekinmeyin. Orada phesiz emperyalizmin metalatrd bir kadn vardr, ama zgrlk temelinde gelimeler de vardr. Kald ki, bunlar emperyalizmin mal da deildir. Oradaki emekilerin, kadnlarn yzyllarca sren savam da vardr. Dolaysyla birey olarak zgrlemenin oradaki avantajlarn iyi kullanmanz gerekiyor. Kyl gidip kyl dnmeye gerek yoktur. Hem kendi tarihinizden hem de an gcnden doru nasiplenirseniz, byk bir zgrlk gc olacanz kesindir. Daha da somut ve ayrntl olarak yaamn kabul ve ret llerini, gzellik ve irkinlik llerini gelitirmekten de ekinmeyelim. Bu, YAJKn en ok dikkat etmesi gereken husustur. Yani yaanlmaya deer bir yaam projesinin, hatta yaam programnn kadn tarafndan gelitirilmesi bana gre yerindedir. nk erkek bu konuda daha egoisttir ve irkinlikleri daha fazla dayatr. Kadnn daha genel, ulusal ve toplumsal oluu, daha fazla gzelliklere yatkn ve zgrce yaama tutkulu olmas tabiat gereidir. Bu ynl planlar ve projeleri srekli gelitirin. Yeni bir sre almtr; bu sreci hem anlay ve tasar dzeyinde, hem de rgtsel boyutuyla gelitirin. Hatta btn kadnlar rgtlerseniz ve bu rgt hakknda karar gcnz olursa, btn erkekleri hizaya da getirebilirsiniz. birlikiler birok yerde kt gibi, sizde de kabilir. Hakim erkeklere yanaaym, onlardan g alaym diyen kadnlar oktur. Bunlar da cins ajandr ve bunlara dikkat etmelisiniz. YAJK Merkezi btn kitlesine sahip kmak kadar, onlarn ahlki normlarn ve zgr yaam dzeylerini kolektif bir iradeye kavuturmal ve hibir erkek bu konuda bireysel tasarrufa frsat verilmeyeceini bilmelidir. Bu hususlarda da kat edeceiniz mesafe size esiz bir g verir. Bu gle siz erkei de istediiniz noktada dntrmede byk kolaylklar salarsnz. nderlik gerekten sizlerin kurtuluu uruna byk bir aba harcamtr. zellikle byk ehitlerimizin ansna ballk gsterilmitir ve daha da gsterilecektir. En gzel yaam, zgr kadnla gerekletirilecek yaamdr. Buna verilen deeri zafere kadar gtreceiz. Bu temelde hepinizi bir kez daha stn baar dilekleriyle birlikte selamlyor ve sevgilerimi sunuyorum. 25 Temmuz 1998

ULUSAL DRL EN BYK ANLAMINI KADIN DRLNDE BULABLR Tm Deerli YAJK Glerine, Savalarna, Yneticilerine! Ulusal dirili en byk anlamn YAJK diriliinde, kadn diriliinde bulabilir. Olduka zorlu bir savamla birlikte kadn kiiliindeki dirili ve yaama zgr katl artk imkn dahiline giriyor. zellikle o dalarn eteklerinde, zgr imknlar dahilinde bu ansn yakalan kadar heyecan verici baka bir yaam ansnn olmad kansndaym. Eer yaamda onur ve zgrlk dzeyi hissediliyorsa bu byledir. Dmann, hatta yzyllardan beri khnenmi geri yaamn etkisi altndaysanz, zgrlk sizin iin hibir zaman anlam ifade etmeyecek ve kleliin bitiinde tkenip gideceksiniz. zgrlk ok deerlidir, irademiz ve inancmz olmal diyorsanz, ok snrl da olsa zgrlk ansn mkemmele yakn bir temelde deerlendirmek zorundasnz. Hatta burada

YAJK Zagros Geniletilmi Toplantsna ynelik talimat

105

sadece kadn diriliini ve zgrln deil, daha da beter bir konumda olan, anlamsz ve baa bela erkeklii de zebilecek ve doru yola sokabilecek durumdasnz. Yaamn zgrlk dzeyine ilgisi yksek olmayan ve bunun iin kendini byk savama katmayan bir birey, Krdistan gereinden hibir ey anlayamaz. Ne yaam, ne sava, ne siyaseti, ne rgt anlayabilir ve en kts de bela olmaktan bile kurtulamaz. Bu en ok kadnda kendini gsterir. Yaamn en lanetli ifadesi, en rezili, en irkini kadn-erkek ilikilerinde boy verir; lkenin, halkn ve zgrln kaybediinin dman tarafndan en ok krdm haline getirildii, her eyin adeta kaybedildii bir tkeni ve bir dipsiz kuyu gibi olur. Dolaysyla sizler zerinde yrtlen alma dipsiz kuyudan karlma almas olduu kadar, gzlerini ve ruhunu zgrle ama, bunu emek ve rgtle balantl biimde yapma almasdr. Bunlar heyecan vericidir ve nemlidir. Bunun deerinin uzun sre takdir edilemedii, buna ok cahilce yaklald, kadn olarak kimliinizi bile doru tantamadnz, kimliinizin iradesi ve dili haline gelemediiniz biliniyor. Duygu ykl, alamakl, erkein bir karikatr olmaktan teye gidemeyen bir yrylk, hatta bir savalk faydadan ok zarar verir. zgrlk bilinci, zgrln rgt kolay yaratlacak bir durum deildir. Siz birok eyi tesadfen bulduunuz iin, bunun deerini laykyla takdir edemiyor ve bu nedenle deerleri arur etmekten ve arpc bir biimde kendinizin sonunu getirmekten maalesef kendinizi alkoyamyorsunuz. rnein, Botanda yaanan en son atmada komuta dzeyinde olan birok deerli tecrbeli arkadamz ehit dt. Ac bir gereklik ve facia kelimesi ne demek istediimi ok iyi dile getiriyor. Neden byle oldu? zgrlk ansn, yaamn ve onun savamn ciddiye alan, derin, planl ve her eyi hesaplayan bir yaklamla, erkek bile yanla gtrse ona frsat vermeyen bir inad ve irade savan gstermi olsalard, o zaman gerek bir komutanlk ve yneticilik sergilenmi olurdu. Bunun gibi binlerce deneyim yaadnz. Gn uyanma, uyanmaktan da teye dorulara kadn boyutunda YAJKta kesin sahip kma gndr. Baka trl bu partiyi anlayamazsnz ve bu partiye faydadan ok zarar verirsiniz. Halkmzn zgrl kadar, kadnn zgrl de ciddi bir sorundur. Halkmzn zgrlne ilikin ideoloji, siyaset, rgt ve onun saval adna mthi bir sava srecini yaadk ve halen de yayoruz. Onun daha kapsamlsn, daha ince ve derin olann YAJK savamnda yayoruz. Bu savan gerekliliine inanmak kadar, ideolojisi, rgt ve tarznn da art olduunu ve bunun yaratlmasnn kesinlikle nemli olduunu dnyoruz. Bu konuda izdiimiz ereveyi daha iyi zmseyerek kendinize mal etmeniz gerektiini nemle vurguluyoruz. Kadn, eksik kiiliktir denilir. Bu eksiklik yaamda eksik klnmasndan, iradesizliinden ve gszlnden kaynaklanr. imdi bu eksiklii giderme ve gl olmann zamandr. nsanlk tarihinde milyonlarca yl sren insanlama aamasnda, kadnlar uzun sre rol almtr. Kadnlar eksik deil, tamamlayc konumdalar. Yaamda ve toplumsallamada eksik olan erkektir. Ama u anda tersi sz konusudur. Kadn son derece eksiktir, erkekse kendini yaamn merkezinde gryor. Bunlar amann yolu zgrlk savadr; kadnn kaybettiklerini nasl kazanmas gerektiini bilmek ve ona sahip kmaktr. Toplumdaki rolnz, yine rgtte nasl rol oynamanz gerektiini bilmezseniz, srekli itilip kaklmaktan, iradesiz ve kimliksiz klnmaktan kurtulamazsnz. Anlaml bir savaa kendinizi inandrp gereklerini yapacaksnz. Biz YAJK geici ve laf olsun diye ortaya karmadk. ok tarihi ve yaam temeli ok gl olan bir olay, zgr yaam gerekletirmek iin bunu yaptk. Akl almaz elikilerin bountuya getirdii bir kiiliiniz, bir kimliiniz var. Cinsinizden de, cinselliinizden de bir ey anladnz sanmyorum. Kendiniz asndan da bir bela haline getirildiiniz bir gerektir. Bunlar doal deil, ideolojik ve siyasal, en az egemen snf kadar izah olan hususlardr. Bunlar bilince karacaksnz. Kadnda kadercilik kklemitir. Ama onun da altnda, yzyllardr srp giden cins hakimiyetinin snf ve ulus hakimiyetiyle birlikte gerekletirilmesi vardr. Btn bu konularda ne kadar bilin kazandnz, ne kadar sava verdiniz? Bunu kendinize sormalsnz. Bir ey, sava verilmeden yaanlamaz. zgrlk istiyorsanz, onun bilinli savamn kendinizde vereceksiniz. Aksi halde halkmz Allahtan, kadn erkekten, ocuk ana ve babadan bekler. Partimiz de maalesef benden bekler. Bu yalanc tarz brakacaksnz. Yoldalk birbirine g vermek, ama esas itibaryla yoldalk g katmak, gce g vermektir; yoksa yoldalk alp srekli tketmek deildir. Nereden baklrsa baklsn, kadnn uyan, dirilii, zgn ve gerek kimliini aramas nemlidir. Bu grev nnzde durmaktadr. Bu greve bilinle, kararllkla ve rgtllkle varamazsanz, hi kimseden, benden bile fazla bir ey beklemeyin. Aslnda siz farknda olmadan da beklentileriniz karlanmtr. Onu kendinize mal etme uyankln, iddiasn ve iradesini yaratmak sizin iinizdir. Biz gerek bir kadn devriminden bahsediyoruz. Kadn devrimini bu kadar yksek sesle dillendirirken, hem bunun zerinde younlayoruz, hem de bu savamn bir parasyz. Kadn devrimi daha yeni bilince kyor ve rgtne yeni kavuuyor. Bu rgtn nce kendi kendini iyi ve salam klmas gerekiyor. Bu, sadece teknik bir olay deildir. Kadn rgtlenmesi esasta kadnn ideolojik erevesine uygun olmaldr. Bu ne anlama gelir? Nasl yaamal sorusuna ok kapsaml bir yant vermek, bunun nnde engel tekil eden ne varsa onu yok ederek ve byk bir sava gze alarak kendini yeniden yaratmaktr. Bylesine kkl ve radikal bir devrimci gelimeden bahsediyoruz. zgrlk istemimizin gelikinlii, bu konudaki anlay ve savama gstereceiniz ilgi ve onun baarl pratiiyle orantldr. Geri konumunuza devam ederseniz, partimizin ve tabii ki savamzn bunu srekli gtrmesi mmkn deildir. Devrimimizi tam bir kadn devrimi, partimizi tam bir kadn partisi gibi klmamzn deerini takdir etmelisiniz. Bunun belki de tarihte ilk defa kapsaml bir biimde zgrlk temelinde partimizde gerekletiini bilerek partilemeye sarlmalsnz. ocuklar gibi, znze ters decek her eye klelik ideolojisiyle yatrlmsnz. Bunu krmak iin erkekten kopu, erkek egemenlikli yaamdan kopu gereklidir diyoruz. Bunu herkes anlayabilmelidir. Ben bile olsam, bir erkekle btnlemek aleyhinize sonu verir. Fakat khne kadnlkla buluma da olmaz. Gerilikten baka bir ey arz etmeyen kadnla birleme olmaz. Bu konuda nderlik lleri hayli nemlidir, bunlarn zerinde younlaabilmelisiniz. Biz cesaret verdik, sizler bu cesareti doru temellerde yeniden kiilik yaplanmanza tarmalsnz. Nasl bir kadn kadar, nasl bir erkek sorusu da yakcdr. Buna kapsaml cevaplarnz gelitirmelisiniz. Bu bir haktr, ayn zamanda bir yaam grevidir. deolojisi ve rgt olmayan keyfi yaam tarznn bulunduunuz alanlarda ne kadar tahribata yol at biliniyor. Her trl anlalmaya ak ve ilkesiz ilikiler, kadn-erkek boyutunda toplumdaki dzeyden daha geri bir dzeye yol am, bu da partimize byk zarar vermitir. Bunu nlemek ve bunun sk disiplinini sergilemek zorundasnz. Yoksa elde olan da kaybetmeniz iten bile deildir. Kadnn yaamda anlaml bir yeri olduunu anlamakla beraber, henz onun tam gerekletirilmediini gryoruz.

106

Tabii bu da benim iim deil, daha ok sizin iinizdir. nk kadnsnz, kadn olmann ok ynl bilinci kadar, onun zgrlk ve hatta gzellik dzeylerinin yaratlmas gerei vardr. Dzenden ve aileden edinilen zellikler ba belas zelliklerdir. Bunlar attk ve paraladk. Ama yerine ne koyacaz? Bu biraz sizin iiniz olmaldr. phesiz partinin ve savan genel esaslar, cins ayrm yapmakszn herkes iin geerlidir. Disiplinlice, hatta rnek dzeyde kendi sava gcnz oturtacaksnz. Yurtseverlie, parti deerlerine ve yoldala deer vermeye, sava ars olmaya, kamamaya ve kendinizi yaamda ok cokulu klmaya alacak, bu konuda en ileri rol oynayacaksnz. Bu anlamda yurtseverlik ve doru zgr kiilie katlmla erkee bile rnek olacaksnz. Titiz ve disiplinli olmak kadar cokulu, iradeli ve azimli kiilii kendinizden eksik etmeyeceksiniz. Btn bunlar deerli kadn ahadetlerimize vereceimiz bir karlktr. Bunlar trajik ahadetlerdir, ama onlarn hepsi semboller ve kahramanlardr. nk son ahadetlerde hepsinin teslim olmamak iin bombalar kendinde patlatmalar, snrsz direni, snrsz bamszlk ve teslimiyete gelmemenin deeri olarak da anlalmaldr. Btn bunlar temsil etmek son derece nemlidir. Tabusal anlamda ne varsa, kadn kurtulu felsefesinden tutun da en kaba cins ve cinsellik sorunlarna kadar tm toplumsal elikileri, yine erkek ilikilerinde aleyhte olan ynleri aranzda cesurca tartp akla kavuturabilirsiniz. Her tabunun altnda snf, cins ve ulus basks vardr. Onu ap iyzn anlamalsnz. Bununla birlikte zgr yaamn toplumda aslnda tersi gibi grlen arpc ynleri vardr. Bunlara da cesaretle sahip kp yaamsallatrmalsnz. Dtan, erkekten fazla yaam beklemeyin. Oradan geliecek olan daha ok kr gdler, hakimiyetler ve yaam zorlamadr. Buna kar snrl bir imkn bile ok iyi deerlendirerek ve kendinizi rgtleyerek yant olabilirseniz, z savunmayla birlikte yaamda eitlik dzeyini salayabilirsiniz. Bu temelde bir derinleme her alanda var. Krt toplumsal gerekliinden kopu ok gereklidir. Devrime baka trl gl boyutlar kazandrmanz zordur. Ama YAJK sembolik de olsa ortaya kan kahramanlk deerlerini hala kendinde pratikletirip rgtlendirememi ve daha kapsaml bir toplumsal yaama dntrememitir. ars vardr, ama pratii henz yerine getirilmemitir. Bu tip almalarnzla bunun yolunu aacaksnz. Yakaladnz ans, sizin bulacanz en iyi yaam ansdr. Bizim zgrleme anlamnda yle imknlarmz olmad. Zorluklar olabilir, ama zorluklar almadka zgrln deeri anlalamaz. rnein, alkla boumayan yemein kymetini bilemez. Klelikle boumayan zgrln kymetini bilemez. Zorluklarla uraan, yaamn kymetini ok iyi bilir. Yaam haydan huya, hrszlkla elde eden biri, onu en kt ekilde kaybeder. Zorluklar bir kamdr. Onlarn sert darbeleriyle dvlmedike insan elikleemez ve byk yaam kazanamaz. Dolaysyla bundan sonra karnza kacak zorluklar bir gelime gerekesi yapp, nasl gl bir k yaptnz, nasl irade ve bamszlk savan verdiinizi, bununla kendinizi nasl elikletirdiinizi gstereceksiniz. Orada byk zorluklarla kar karya bulunuyorsunuz. Da zorluklar, feodal toplum zorluklar, dmann smrgeci zorluklar, yine erkein dayatt zorluklar ancak iddetli bir savamla alr ve sizi elikletirebilir. Kiilik de byle yaratlacaktr. Bunun gereklerini yerine getiren kazanr, getirmeyen ise kaybeder. Sizin iin de oras tam bir deneme yeridir. Yaayacak msnz, yaamayacak msnz? Gerekten yaamda yeriniz olacak m, olmayacak m? Toplum dzenlenirse, bu eit ve zgr temelde mi, yoksa tam tersi ynde mi olacak? Bunlar orada tartyor ve kararlatryorsunuz. Kendinizi genel iinde ok salam bir ke ta, bir ekirdek gibi grrseniz, genele yapacanz katklar da fazla olur. Btn bu hususlarla birlikte, phesiz yaadnz alann zgnlkleri var. Genel toplantnz parti nclne, gerilla tarzna ve zellikle sava sistemine dair birok hususu ele ald. Bunun YAJK cephesinden bir kez daha deerlendirilmesi ve yantnn verilmesi nemlidir. YAJK kendini hem yaama, hem de savaa katabilmelidir. Kendi dorularn, irade ve akl dolu, zellikle yanllardan alkoyan, sava daha dengeli gtrmeye yol aan zgn ve yaratc kararlarn gelitirmeli; bunu st koordineden tutalm btn alma birimlerine ve cepheye kadar yanstabilmelidir. Bu konuda titiz olmak, tartmak kadar kararlarn salam ve ayrntl bir biimde ortaya karmak nemlidir. Bu temelde daha kapsaml bir zeletiri yapabilirsiniz. zeletiriniz aslnda kendi kimliinizi itiraftr ve zgrle srama niyetidir. Bunu arpc yapabilirsiniz. Boulmu ve yant olamayan kiilik yerine; azmi ve iradesi gl ve bilinci keskin kiilik sz, en salam zeletiridir. Birok grevlendirmeyi doru yapabilirsiniz. Ayrca eitim anlamnda kendinizi doru bir savama tabi tutacaksnz. Kararghlarnz olabilir. zgnlklerinize gre bir karargh sistemi ile genelde denetimi ve birletiricilii salayabilirsiniz. Ne genel erkek yaps iinde erime, ne de ona anlamszca kafa tutma gibi bir ilkellik ve kabalk iine girmelisiniz. Ama zgnlnzn biimi de, karargh da olur. Onu da yaratclk ve zgnlk ortaya ksn diye istiyorsunuz. Yoksa daralma, sadece kadn sava ad altnda grevlerden kendini soyutlama biiminde ele alamazsnz. Deerli Yoldalar! Gryorsunuz ki, sralayabileceimiz birok sorun gndemimizdedir ve hayatidir. Orada krdm olmu toplumu zyor, sizin iin bitmi bir tarihi yeniden balatyorsunuz. Bunun kadar heyecan veren baka bir ey olmad kansndaym. nk bunun dnda her ey sizi klenin klesi yapyor, yaamn en irkinine bulatryor. Buna duyulacak fke bile sizi iddetle devrime ve savama balar ve belki de en akll bir zm gc haline getirebilir. Bunlar nderlik gereinin kendi somutunda yakalad hususlar ve kadn zgrlk savamna katmada gsterdii abalardr. phesiz nderlii deerlendirirken, bunun kendi somutunuzda kaybedi kiiliine kar bir sava olduunu iyi bileceksiniz. YAJK, bize kaybettiren erkei zmek iin ortaya karyoruz. Erkein kadnda bitiini ok iyi grdmz ve orada da bir dirilii yaratmak istediimiz iin bu adm atyoruz. Erkek de bu temelde anlamaldr. Bu ilkeli bir yaklamdr ve mutlaka pratii olacaktr. Gereklerine bal kalrsa erkek de kazanacaktr. Aksi halde erkein de daha kt bir konuma dmesi kanlmazdr. Bunu kendi somutunda en iyi cevaplandracak konumda olanlar sizlersiniz. nderlik bu konuda aslnda zmlenmi, hem kadn hem de erkek tarafndan okunmas gereken bir kiiliktir. Bu anlamda sadece ulusal deil, uluslararas bir kiiliktir. nderlik, cins konusunda eitlii ve zgrl kendisinde mkemmele yakn zen ve size sunan bir kiiliktir. Ayn zamanda emekle yaratld iin devrimci, sosyalist emekle paylalmas gereken bir kiiliktir. zerinde duygusal ve keyfi yorum yaplamaz ve kullanlamaz. Bunu byle ele alanlar, peinen mahkm olacaklarn bilmelidirler. Cesur ve zgr bir kn sradan ve kendini tatmin gibi nedenlerle yaplmadna, hem erkekle hem de khne kadnla byk bir tarihsel hesaplama iinde olduuna ve bunun byk bir ustalkla yrtldne anlam verebilmelisiniz. Krdistan gereinde

107

ok dm ve yaamn gc deil bitirilii olarak tasfiyenin temelinde oturan kadn zeminine verdiimiz yantlar gerekten byktr, arpc ve radikaldir. Onu kendinize mal etmeniz sizin en grkemli ansnz olduu kadar, kurtulua ynelik en temel tarzn da belirleyici gcdr. Bunda, kadn ahadetlerinin byk bir rol vardr. Sema Ycelerin zmlemesi yaplmtr. Onlarn ansnn gerekleri somutlatrlmaya allyor. Gerekten binleri aan kadn ahadetinin hepsini anlaml klmaya alyoruz. Bunun sonucu, YAJK gerekliidir. Bunun baars iin bundan sonra da gerekenler fazlasyla yerine getirilecektir. Tm Deerli Katlmc ve Alan Glerimize! YAJK cephesinden kararl, sonuna kadar gvenli, akl dolu ve iradeli bir tarzla savanz srdreceinize, bylece daha stn bir baarya ve salam bir balangca ulaacanza inanyor, baarlar diliyoruz. Hepinizi selamlyorum, sevgilerimi sunuyorum. 20 Eyll 1998

108