You are on page 1of 1

diskusia

N45/417 / 5-11
foto: lela dumbaZe

dekemberi / 2011 weli

www.netgazeti.ge

diskusiis dros

devnilebis CarTuloba konfliqtebis mogvarebaSi


4 dekembers `preskafeSi~ gamarTuli diskusiis mTavari Tema devnilebis sakiTxi iyo. 2010 wlis ivnisSi saqarTveloSi pirvelad Catarda kvleva, romlis mizani iyo, naTeli moefina devnilTa damokidebulebisTvis iZulebiT gadaadgilebasTan, dabrunebasTan, konfliqtis mogvarebasa da samarTlianobasTan. kvleva moicavda 1992-1993 wlebis omis Semdeg koleqtiuri gansaxlebis centrebSi mcxovreb afxazeTidan devnil aTas adamians. kvlevebis Sesaxeb prezentacia warmoadgina `nacionalizmisa da konfliqtebis kvlevis institutis~ programis direqtorma, nino kalandariSvilma.

identifikacia da integracia kvlevam aCvena, rom devnilTa TiTqmis naxevari saqarTvelos sazogadoebis nawilad grZnobs Tavs, gamokiTxulTa 27 procenti ki Tavs Seviwrovebulad miiCnevs. devnilTa didi raodenoba Tavs politikurad marginalizebulad grZnobs. mxolod 5 procenti fiqrobs sapirispiros, 21 procenti ki nawilobriv eTanxmeba am azrs. imedgacruebis grZnoba yvelaze gamokveTilia TbilisSi mcxovreb devnilebSi, maTgan 43 procenti fiqrobs, rom mTavroba maT saTanado yuradRebas ar aqcevs. gamokiTxul devnilTa 68 procenti srulad an nawilobriv eTanxmeba im azrs, rom qarTvelebsa da afxazebs ufro meti saerTo aqvT, vidre ganmasxvavebeli. devnilebs zogadad megobruli ganwyoba aqvT afxazebis mimarT, mxolod erTi mesamedi miiCnevs, rom afxazebi sxva eTnikuri jgufebis mimarTac megobrulad arian ganwyobilni. mxolod 19 procenti miiCnevs, rom afxazebi mtrulad arian ganwyobilni qarTvelebis mimarT. gamokiTxulTa naxevars gauWirda pasuxis gacema. gadaadgileba da gansaxleba 20 wlis ganmavlobaSi koleqtiur centrebSi mcxovrebi devnilebi kvlav seriozuli socialur-ekonomikuri gamowvevebis winaSe dganan. yvelaze didi problema samuSao adgilebis arqonaa. es exeba im pirebsac, romlebic araoficialurad an naxevar ganakveTze arian dasaqmebulebi. devnilebis TiTqmis naxevari aRniSnavs, rom afxazeTSi maTi sakuTreba dangreuli an ganadgurebulia. gamokiTxulTa meoTxedi ambobs, rom maT saxlebSi sxva xalxi cxovrobs. gamokiTxulTa 50 procenti fiqrobs, rom TavianT saxlebSi dabrunebas ver SeZleben, radgan isini ganadgurebulia. devnilTa naxevari ukiduresad uaryofiTad aris ganwyobili maTi saxlebis amJamindeli mcxovreblebis mimarT. arian iseTebic, romlebsac urCevniaT TavianTi saxlebi dangreuli ixilon, vidre iq sxvebi naxon. devnilTa meoTxedi dadebiTad afasebs imas, rom maT saxlebs viRac uvlis. gamokiTxulTa meoTxedma afxazeTidan iZulebiT gadaadgilebis Semdeg afxazeTis monaxuleba moaxerxa. am vizitebis umravlesoba eTnikuri qarTvelebiT dasaxlebul galis raionSi ganxorcielda. afxazeTSi Casuli devnilebidan ufro meti qalia, vidre _ mamakaci. am tendenciis axsna imiT SeiZleba, rom qalebs SedarebiT martivad SeuZliaT gamyofi xazis gadakveTa. dabruneba gamokiTxulTa 85 procentisTvis afxazeTSi regularulad Casvlis SesaZlebloba mniSvnelovani faqtoria. periodulad Casvlis yvelaze aqtualuri mizezia saxlis movla (58%) da saflavebis monaxuleba (55%). devnilTa yuradReba koncentrirebulia dabrunebaze da xSirad ver acnobiereben, Tu ra pirobebSia SesaZlebeli amis gakeTeba. TiTqmis 85 procenti mzad aris, ganixilos afxazeTSi dabrunebis SesaZlebloba, Tuki saqarTvelo aRadgens kontrols afxazeTze. devnilTa mxolod 10 procenti mzad aris, ganixilos dabrunebis sakiTxi sxva statusiTac, rac miuRebelia saqarTvelosTvis. 9 procenti dabrunebas ganixilavs im SemTxvevaSic, Tuki msoflios udidesi nawili afxazeTis damoukideblobas aRiarebs. 2008 wlis konfliqtis Semdeg, devnilTa 60 procents miaCnia, rom am konfliqtis Semdeg naklebia afxazeTis dabrunebis Sansi. konfliqtis mogvareba devnilTa umravlesobas ar miaCnia, rom omi konfliqtis mogvarebis saSualebaa. Tumca garkveuli procenti ar gamoricxavs Zalis gamoyenebas. mxolod 20 procenti fiqrobs, rom Zalis gamoyeneba mxolod ukiduresi zoma SeiZleba iyos. Tumca, umravlesoba mainc mxars uWers Tbilisisa da soxumis mier konfliqtis ormxriv gadawyvetas. Tuki ganaxldeboda pirdapiri molaparakeba de faqto mTavrobasTan, gamokiTxulTa mxolod meoTxedisTvis iqneboda statusTan dakavSirebuli diskusiebi mniSvnelovani, TiTqmis naxevari maTgani imsjelebda usafrToebisa da cecxlis Sewyvetis sakiTxze. yvelaze dabali procenti miiRo qarTvelebis SeuzRudavma gadaadgilebis sakiTxma afxazeTis teritoriaze da qarTvel da afxaz xalxs Soris vaWrobis ganviTarebam. aslan WaniZe, `Tavisufal JurnalistTa saxlis direqtori~: cota ucnauria xelisuflebis mimarT ndobis maRali maCvenebeli rom ikveTeba, radgan yvelas axsovs, rogori iyo aWaraSi devnilTa gamosaxlebis procesi. maSindeli jandacvis ministris mamuka nakaSiZis cinikur kometarSi _ specrazmelebi avejis gamotanaSi exmarebodnen devnilebso, Canda xelisuflebis damokidebuleba. xelisuflebas unda, es problema daiyvanos minimumade da rac SeiZleba gaaridos devnilebi politikur epicentrs. problemaa isic, rom erT kuTxeSi adaptirebagavlili devnilebi axla isev gadahyavT sxva regionebSi, rac maT integracias arTulebs. saWiroa Tu ara am adamianebis 10-15 wlis Semdeg kidev sxva regionebSi gadasaxleba, es sakiTxi aris problematuri. enver fircxalava, afxazeTidan devnili: kiTxva iyo, unda moixadon Tu ara bodiSi afxazebma? maSin Cvenc unda movuxadoT. oficialuri bodiSi iqneba garkveuli kompensacia devnilebisTvis, Tumca Cven naklebad gvekiTxeba xelisufleba. agvistos omma aCvena, rom es xelisufleba arafris gamkeTebelia. isic naTelia, rom afxazeTi ruseTma wagvarTva TavisTvis da ara afxazebisTvis.

nino kalandariSvili: am sakiTxebis mogvarebaSi marTlac naklebad ismis devnilebis xma. swored amis gamosasworeblad Catarda es kvleva, Tu ras fiqroben devnilebi. laparakis da gadafasebebis gareSe saqme win ver wava. aslan lorTqifaniZe _ `eqspertTa kavSiri~: erTi SeniSvna maqvs am kvlevasTan dakavSirebiT, kvlevis sizustisTvis samizne jgufis aranakleb erTi procenti unda iqnes gamokvleuli. Cven 300 000 devnili gvyavs, amitom 1000 adamianis gamokiTxva ar aris sakmarisi sizustis maCveneblad. nino kalandariSvili: kvleva Catarda kompaqturi Casaxlebis centrebSi, es xazgasmulia kvlevaSi, magram mainc mgonia, rom 999 adamianTan Catarebuli kvleva mainc aris garkveuli sizustis maCvenebeli. parmen jalaRonia _ saia-s aWaris filialis Tavmjdomare: vfiqrob, es, rac am kvlevaSia Cadebuli, xelisuflebisTvis iqneba ZiriTadi gzavnili. pirveli, Tundac is, rom devnili sazogadoeba mzad aris megobrobisTvis da konfliqtis mogvarebis mTavar principad iRebs mSvidobas. es unda iyos mTavari gzavnili Semdgomi politikis formirebis procesSi. roca sazogadoeba mzad aris am formiT urTierTobis aRdgenaze, ratom ver xerxdeba es xelisuflebebs Soris, CemTvis gaugebaria. sazogadoebis ganwyoba winaaRmdegobaSi modis xelisuflebis oficialur politikasTan. aslan WaniZe: afxazeTSi Tu Catarebula msgavsi tipis kvlevebi da ras fiqroben isini am urTierTobaze? paata zaqareiSvili, konfliqtologi: Cafiqrebuli iyo, rom am tipis kvleva Catarebuliyo afxazeTSic, magram ar gamogvivida, radgan ver vipoveT sando organizacia, romelic Caatarebda am kvlevas. magram roca Cveni kvleva CavatareT da gavagzavneT, moulodnelad saintereso Sefasebebi iyo. es kvleva erT-erT ministrs miutanes afxazeTSi da raRac kiTxvebi rom dasva, mas uTxres, rom am kvlevaSi naxavda pasuxebs. `o, ra kargia, rom devnilebs ar undaT omiT dabrunebao~,_ Tqva. Semdeg man es kvleva sxva ministrs aCvena, naxeT ra kargi kvleva CautarebiaTo. anu reagireba iyo amaze. giorgi masalkini _ `respublikuri~ partia: kvlevis dros sazogadoeba erTgvarovania Tu aris gansxvavebebi Sefasebebsa da xedvaSi? nino kalandariSvili: kerZo seqtorSi mcxovrebi devnilebi odnav ufro gaxsnilebi da SefasebebSi Tavisuflebi arian, vidre kompaqtur dasaxlebebSi. garkveuli Temebis mimarT iyo gansxvavebebi, magaliTad, qarTvelebsa da afxazebis megobrobaze iyo gansxvavebuli mosazrebebi galidan da soxumidan mcxovreb qarTvelebs Soris. iyo gansxvaveba asakobriv jgufebs Sorisac. is Temebi, romelic mniSvnelovania wina TaobisTvis, magaliTad, saflavebis monaxuleba, axalgazrdebisTvis mwvaved aRar dgas. aslan WaniZe: am 18 wlis ganmavlobaSi konfliqtis mogvarebaSi ara mgonia devnilebi saTanadod yofiliyvnen CarTulni. ergneTis vaWrobam gacilebiT meti gaakeTa, vidre _ xelisuflebam. amitom kargi iqneba, Tu xelisufleba adamianebis CarTulobas gamoiyenebs konfliqtis mosagvareblad. enver fircxalava: iyo SemTxveva, roca gudauTaSi samuSaod iyo wasuli erT-erTi devnili da kuWi gauskda. eSinoda, iq eqimTan misvlis, magram Semdeg ixsenebda, Tu rogori yuradReba gamoiCines mis mimarT. aseTi precedentebi Zalian bevria, rac gamogvanaxinebs saerTo enas. kvleva ganxorcielda `kavkasiis kvleviTi resursebis centrisa~ (CRRC) da britanuli arasamTavrobo organizacia `Serigebis resursebis~(CR) mier. finansur daxmarebas `evrokomisiis stabilurobis instrumenti~ uzrunvelyofs. moamzada lela dumbaZem
diskusia ibeWdeba SemoklebiT. sruli versiis mosmena SesaZlebelia vebgverdebze: www.netgazeti.ge da www.presskafe.ge diskusiebi imarTeba NED-is dafinansebuli proeqtis farglebSi _ `demokratiuli ideebis ganviTareba~.

Sen gaqvs ufleba icode

You might also like