1

LETM BORULARINDA FREKANS, DALGA BOYU VE ZAYIFLAMANIN LLMES

n Bilgiler: Mikrodalga frekanslar bir frekansmetre yardmyla dorudan llebilir. Bunun iin ayr bir hesap ilemi gerekmez. Frekansmetre bir boluk rezonatr ile bunun iinde hareket eden bir platformdan oluur. Bunlar ortak bir delik vastasyla bir iletim borusuna balatrlrlar. letim borusundan geen iaretin frekans boluk rezonatrnn frekansna eit ise,bu durumda iletim borusundaki gcn bir miktar rezonatr tarafndan emilir ve yke iletilen gte azalma olur. Bu olay iletim borusuna balanan bir dedektr sistemi ile gzlenebilir. Bir baka yntem ise,dedektr sisteminin rezonatrn kna balanarak rezonans frekansnda maksimum sapmann gzlenmesidir. Hesap yoluyla frekans belirleyebilmek iin frekans ile dalga boyu arasndaki bantdan yararlanlr. Snrsz boluk ortamndan yaylan dalgann dalga boyu o = c/f (c = 3.108 m/s : k hz) olmak zere,hava ile dolu bir iletim borusunda yaylan dalgann dalga boyu

bantsndan hesaplanr. (1) bantsnda c iletim borusunun kesim dalga boyu olup, dikdrtgen kesitli bir iletim borusunda TEmn ve TMmn modlar iin

b = o/(1-( o/ c ))

c = 2/ ((m/a)2+(n/b)2)
denkleminden elde edilir. Geni kenar a olan dikdrtgen kesitli boruda baskn mod (TE10) iin (2) denkleminden kesim dalga boyu c = 2a olarak bulunur. Bu sonu (1) denkleminde yerletirilirse

b = o /(1-( o/2a)) = 1/((1/ o)2 - (1/2a)2)

olarak bulunur. Buradan,

o = 1/((1/ b)2 + (1/2a)2) f = c/ o = c ((1/ b)2 + (1/2a)2)

olur. letim borusundaki b dalga boyu,alann minimum olduu ardk iki nokta arasndaki uzakln iki kat olarak lme yoluyla bulunabilir. Boru dalga boyunu veren (1) bantsndan grlecei gibi,borudaki dalga boyu boluktaki dalga boyundan byktr. Kesim frekansnda boru dalga boyu sonsuz olur. Bu ise,boru boyunca alan deiimi olmadn ve dolaysyla boruda gcn iletilemeyeceini gsterir.

Mikrodalga frekanslarnda zayflama dB cinsinden tanmlanr. P1/P2 gler oran olmak zere zayflama

L(dB) = 10log (P1/P2) = 10log P1 10log P2

eklinde hesaplanabilir. Devredeki zayflatcnn deeri,zayflatc yok iken yke ulaan g ile zayflatc var iken yke ulaan gcn orann (dB olarak) gsterir. Gerekte bu,sistem tmyle uyumlu olduu,yani duran dalgalar bulunmad zaman dorudur.

DENEYN YAPILII
1. Genel islemler 1.1. Deney dzeneini kurduk. 1.2. Doner kanatli zayiflaticinin zayiflatmasini 0 dB ya ayarladik. 1.3. Mikrodalga isaret ureticinin frekansini 10 GHz e ayarladik. 1 KHz lik karedalga modulasyonunu sectik.

2. Frekansmetre ile frekansin olculmesi 2.1. Frekansmetreyi 10 GHz civarinda yavasca ayarlayarak DDO-olcerde bir minimum sapmanin olusmasini sagladik. Minimum sapmanin olustugu frekans degerini cizelge-1 e kaydettik. f=10.025 GHz 2.2. Frekansmetrenin ayarini bir miktar bozduk. 3. Dalda boyu olculmesi 3.1. Devredeki uygun yuku cikarip yerine kisa devre elemanini yerlestirdik. 3.2. Sondayi hat boyunca kaydirark DDO-olcerdeki sapmayi izledik. Sapma minimum oluncaya kadar sondayi kaydirdik. 3.3. Minimum noktasinin konumunu cizlege-1 e kaydettik. 3.4. Sondayi ikinci bir minimum elde edinceye kadar kaydirdik ve konumunu cizlege-1 e kaydettik. 3.5. Iki minimum nokta arasindaki uzakliktan boru dalga boyunu bulduk ve cizelge-1 e kaydettik. 3.6. Frekansin borudalga boyuna bagli ifadesinde frekansi hesapladik ve cizelge-1 e kaydettik. (a=22.86 cm) Frekansmetrede okunan dmin1 deer (mm) dmin2 (mm) b = 2dmin1 - dmin2

f=

c((1/ b)2+(1/2a)2)
10.025 GHz 94.8 73.3 43 9.58 GHz 4. letim borusu ve koaksiyel hat zayflatmasnn lm

4.1. Devreyi kurduk. 4.2. Doner kanatli zayiflaticinin zayiflatma degerini 10 dB ye ayarladik (A1) 4.3. DDO-olcerde 30 dB skalasinda 2.8 dB degerini referans aldik. 4.4. Doner kanatli zayiflatici ile dedektor arasina 50 cm uzunlugunda bir iletim borusu bagladik. Bu durumda DDO-olcerde aldigimiz referans noktasinda sapma oldu.

4.5. DDO-olcerde 30 dB skalasinda 2.8 dB degerini elde edinceye kadar zayiflaticinin zayiflatmasini azalttik. Bu durumda zayiflatici uzerinde okudugumuz deger 9.8 dB dir. (A2) 4.6. 50 cm lik iletim borusunun zayiflatma degeri A1-A2 den 0.2 dB bulunmustur. Bu iletim borusu 1 metre 0.4 dB zayiflatma yapar. 4.7. Iletim borusunu duzenekten cikararak yerine 50 cm uzunluklu RG-238/U koaksiyel kablosunu yerlestirdik.

4 4.8. DDO-olcerde 30 dB skalasinda 2.8 dB degerini elde edinceye kadar zayiflaticinin zayiflatmasini azalttik. Bu durumda zayiflatici uzerinde okudugumuz deger 8.5 dB dir. (A3) 4.9. 50 cm lik koaksiyel kablonun zayiflatmasini A1-A3 ten 1.5 dB hesapladik. Bu koaksiyel kablo 1 metrede yaklasik 3 dB zayiflatma yapar. 4.10. RG-238/U koaksiyel kablosunu cikararak yerine 1 metre uzunlugundaki RG-58 koaksiyel kablosunu yerlestirdik. 4.11. DDO-olcer de skalamizi 40 dB ye cikardik. Dolayisiyla zayiflaticimizin degeri 0 dB olarak kabul edilir. DDO-olcerde bu degeri yakalayincaya kadar zayiflaticimizin zayiflatmasini azalttik. Bu durumda zayiflatici uzerinde okudugumuz deger -1.5 dB dir. (A4) 4.12. 1 metre uzunlugundaki koaksiyel kablonun zayiflatma degerini A1-A4 ten 11.5 dB hesapladik. 5.Izolatorun AGK ve izolasyon degerinin hesaplanmasi Ilk olarak izolator icin AGK degerini hesapladik. Bunun icin doner kanatli zayiflaticiyi 10 dB degerine, DDO-olceri ise 30 dB skalasinda 2.8 dB referans olacak sekilde ayarladik. Izolator deverede iken bu referans degerine ulasmak icin doner kanatli zayiflaticinin zayiflatma degerini azalttik. Izolator icin AGK degerini 0.7 dB olarak hesapladik. Daha sonra izolatoru ters cevirdik. Doner kanatali zayiflaticiyi 20 dB degerine, DDOolceri ise 40 dB skalasinda 3 db referans olacak sekilde ayarladik. Bu durumda izolasyon degerini (I) 21 dB oalrak hesapladik.

Sorular:
1. lletim borusunun avantajlar, dezavantajlar 2. Koaksiyel hattn avantajlar, dezavantajlar 3. Bir iletiim sisteminde vericiden alcya kadar olan uzantda iletim borusu ve koaksiyel hat bu sistem ierisinde kullanlabilir.

Cevaplar : 1. letim borusunun en nemli avantaj uzun mesafe iletimlerde boru zayflatmasnn az olmas nedeniyle iaretin fazla zayflatlmadan iletimidir. Dezavantaj ise elastiki yaps olmad iin demede probleme neden olmas. 2. Koaksiyel hattn en nemli avantaj elastiki yapsndan dolay deme iin uygun olmasdr. Dezavantaj ise zayflatmasnn fazla olmasdr. 3. Sistemde her ikisi de kullanlabilir. Sistem iin ikisinin ayn anda kullanlmas hem zayflatma faktr asndan hem de deme ynnden sisteme yarar salar.