SNEMA KTAPLII

yazan:
RALPH S. SINGLETON

Amerikan Sinema Terimleri Szl

Trkeye kazandran: ok sevgili Seluk Taylaner
COPYRIHGTSIZ BASILMITIR

http://genclikcephesi.blogspot.com

TEEKKR

ok zel bir dosta, Lois Anne Polan'a da zel bir teekkr. Onun kararll ve stelemesi olmasayd, bu kitap hl benim bilgisayarn hafzasnda yatyor olacakt. Ve tabii yayncm (imdi sevgili eim) Joan E. Vietor'a da minnettarlk ve teekkrlerimi bildirmeyi bor biliyorum. Ralph S. Singleton

DI -Okul - 1969 - Gece David Moon'la (sanat ynetmeni) bo sralarda oturmu konuuyorduk. Sinema endstrisinde bir yer edinmeyi dnyorsam, nce kimi terimlerin anlamn renmem gerektiini syleyen David'i dikkatle dinliyordum. 'Gaffer' ve 'Best Boy'u aklamaya balad. Bu kitap aslnda o akam dodu. Teekkrler, David. On szck ile bu kitaba katkda bulunan herkese, 'bir szck daha akla' diye musallat olduklarma, kendi alanlarndaki szckleri ekleyerek bu szln eksiksiz olmasna abalayan teknik danman ve uzmanlara, 'son kurgu'muzu defalarca okuyan yorulmak bilmez dzeltmenlere de teekkr etmek isterim. Herkesin adn sralamak bir baka kitab doldurur, bu yzden yalnzca birkan yazacam: CFI, USC Film Laboratuar, Panavision, Academy of Motion Picture Arts & Sciences, Margaret Herrick kitapl ve AFI kitaplndaki arkadalarmz Jim Ruxin, Bob Shure, Norman Rudman, Esq., James Turner, George Willig, Jack Jennings, Edward Plante, Dick Reilly, Barbara Rosing, Toti Levine, Paul Stubenrauch, Randy Morgan, Steve Dawson, Rob Mendel, Elizabeth Vietor, Carol MacConaugha, Patrice Klinger, Rob Newman, Mar Elepano.

NSZ
An INDIE PROD with a FIVE PIC PACK is BICYCLING between his DEVELOPMENT DEAL at one STUDIO and his MOW commitment at a MAJOR WEB, hoping that when he TAKES A MEETING this afternoon, he will be able to STRIKE A DEAL with the TALENT before his first project goes into TURNAROUND. If we finish this SCENE before lunch, we can avoid a MEAL PENALTY and have time to SCREEN THE DAILIES. Birinci cmleyi gnlk konumaya yle evirebiliriz: Be filmlik bir anlamas olan bamsz bir yapmc, byk projeyi gelitirmekte olduu stdyo ile bir televizyon filmi yapmak iin balant kurduu televizyon kanal arasnda mekik dokuyor ve stdyo projeden caymadan nce ba oyuncularla szleme yapabilmeyi umuyor. kinci cmlede ise yle deniyor: Bu sahnenin ekimini leden nce bitirebilirsek, oyunculara ve ekibe len yemei vermekten kurtuluruz ve dn ektiimiz blmlerin provasn izleyebiliriz. Her endstri dalnn kendine zg dili, zel terimleri ve argosu vardr. Sinema endstrisinde kullanlan her szc bu kitaba sdrmak olanaksz, bu yzden en ok kullanlanlar semekle snrladm kendimi. Gene de garip terimlerle karlamayacaksnz demek deildir bu. Onalt yldan fazladr bu meslekte olduum halde, Murder your wife brick benim iin de ok yeni bir terim. Ara sra karlaacanz nktelerden holanacanz umarm. Endstri hakknda yazarken glmsemeden olmuyor. Meslekten olanlar iin Filmmaker's Dictionnary, kendi alanlar dndaki terimleri anlamalarna yardmc

olacak. renciler ve sinemaya yeni balayanlar iinse, iyi bir bilgi kayna olacak; bylece birisi size kill the baby! dedii zaman dehete dmeyeceksiniz. Sizden yalnzca kk spotu sndrmenizi istediini bileceksiniz. yi ekimler. Ralph S. Singleton

Bay Singleton'un szln Trkeye evirirken yalnzca onun aklamalarn aktardm. Meslekten biri olarak kendimden eklemeler yapabilir, aklamalar geniletebilirdim, ama o zaman kitap Bay Singleton'un olmaktan kard. Yaptm tek ekleme, bizde karl olan szcklerin karsna bunlar koymak oldu. Birkann karsna da kendi nerilerimi koydum ve szcklere Trke karlk bulmak gibi bir iddiam olmadndan, nerilerimin ardna bir (?) iareti ekledim. Dilimizde karl olmayan veya olup da benim bilemediim szcklerin yalnzca aklamalarn aktardm. Aklamalarda (BYK HARFLERLE) yazlm olan ingilizce szckler de kitabn ilgili blmnde aklanmtr. Bir szck hem isim hem fiil olarak kullanlyorsa, bunlar (i) ve (f) ile gsterildi. Profesyonel bir evirmen deilim. Yaklak yirmi yl nce balayan ve son on ylda iyice younlaan yabanc sinemaclarla ibirlii srasnda karlatmz iletiim sorunlar ve televizyonda izlediim sinemayla ilgili yabanc filmlerin altyaz ve dublajlarnda rastladm komik eviri yanllar karsnda bu kitab trkeye aktarmaya svandm. Umarm ok fazla hata yapmammdr. Gelecein sinemaclarna ve konusu sinemayla ilgili filmlerin evirmenlerine biraz yardmm dokunabilirse, kendimi mutlu hissedeceim.. Seluk Taylaner

A
A AND B CUTTINIG - A-B BANT - Kurguda bir negatif kesim (NEGATIVE CUTTING) teknii. 16 mm filmde eklerin (SPLICES) gzkmemesi iin kullanlr. lk plan (SHOT) A bobine konur, peine, B bobine konacak plann karl olarak siyah amors (LEADER) konur. kinci plan B bobine konur ve bana, A bobindeki plann karl olarak siyah amors konur. Takip eden planlar, karlarna siyah amors gelecek ekilde dizilir. Her iki bobin, ayn ham filme (STOCK) ayr ayr baslr, bylece planlar, aralarnda yapma olmadan biraraya gelmi olur. Bu ilem 35 mm film iin art deildir, nk kareler (FRAME), aralarndaki yapma yerini gstermeyecek kadar byktr. AB bant, 16 ve 35 mm filmde erime (FADE) ve geme (DISSOLVE) yapmak iin de kullanlr. Geme veya bindirme (superpoze) (SUPERIMPOSITION) yaparken iki plan, A ve B bobinde birbirlerinin stne gelecek ekilde konur. kiden fazla bindirme veya yazlar (TITLES) vs. iin daha fazla bobin (C, D, vs.) kullanlabilir. A AND B ROLLING - A-B BOBN - (Bak. A AND B CUTTING) A MOVIE (A PICTURE)- A FLM- (Bak B MOVIE) 1) Byk bteli, oyuncu kadrosunda nl oyuncu-larn bulunduu, ticari ynden birinci derecede yer alan sinema filmi. 2) ki film gsterilen bir salonda oynatlan ilk film ABBY SINGER SHOT - Yapmc argosunda, gnn programnda son plan belirten deyim (r. The next shot is the Abby Singer). Deyim, Bay Singerin ynetmen

yardmcl (ASSISTANT DIRECTOR) yapt zamandan kalmadr. Gnn son plannn ekimini bay Singer ynetirdi. ABERRATION (LENS) - SAPING - Grntnn (IMAGE) eklinde arplmaya neden olan mercek hatas. ABOVE-THE-LINE (bazen ksaltma: ATL) - ZG-ST - Bir filmin btesi (BUDGET) iki ana blme ayrlr: izgi-st ve izgi-alt (BELOW-THE-LINE). izgi-st masraflar, genelde btedeki en pahal kalemlerdir (hikye, senaryo, prodktr, ynetmen ve oyuncularn maliyeti). izgi-alt blme teknisyen, malzeme ve iilik masraflar girer. ilik cretleri genelde gnlk yevmiye zerinden hesaplanr. Ham film (RAW STOCK), ykama ve bask (PROCESSING), kamera malzemesi, plato (STAGE) ve dier yapm (PRODUCTION) ve yapm sonras (POST PRODUCTION) masraflar da btenin izgi-alt blmne girer. ABOVE THE TITLE - BALIK ST - Filmin balndan (MAIN TITLE) nce kan isimleri belirtir. Bunlar genelde yle sralanr: datmc (DISTRIBUTOR), yapmc / yapm irketi (PRODUCER / PRODUCTION COMPANY), bir ynetmenin ad filmi, ba oyuncular, sonra filmin bal. Gnmzde, balk st isimler giderek oalmakta. 1k zamanlarda bu yer sadece datmcya, bir de belki ok gl bir yapmcya (David O. Selznick, Samuel Goldwin, Dino De Laurentiis gibi) ayrlrd. Frank Capra, adn balk stne yazdran ilk ynetmen olmutur. (Bak. BILLING, TOP BILLING) ABRASIONS - AINMA , YORULMA - Kt veya ar kullanmdan dolay kopyann grd zarar. Filmin yzeyinde izikler ve kazntlar olarak gzkr.

ACADEMY AWARDS (= OSCARS) - AKADEM DL ACADEMY OF MOTION PICTURE ARTS AND SCIENCES (AMPAS) tarafndan film endstrisinin eitli kollarnda sanatsal veya teknik baarlara verilen dl. OSCAR ad ile de bilinir. lk dller 1927 ylnda verildi. ACADEMY LEADER - AKADEM AMORSU - ekli ACADEMY OF MOTION PICTURE ARTS AND SCIENCES (AMPAS) tarafndan belirlenen amors. Her bobinin (REEL) bana (HEAD) eklenir ve filmin balayaca yeri belirten, 10 ile balayp 2ye inen saylar ierir. 2 saysnn grnd anda duyulan bir BP sesi, filmin balamak zere olduunu belirtir. 1 saysnn olmas gereken yerde film balar. Filmlerin sinema ve televizyonda gsterimi iin SOCIETY OF MOTION PICTURE AND TELEVISION ENGINEERS (SMPTE) tarafndan hazrlanan yeni amorsa evrensel amors (UNIVERSAL LEADER) ad verilmitir. ACADEMY OF MOTION PICTURE ARTS AND SCIENCES Davetle ye olunan Amerikan sinemaclarnn onur kuruluu. binden fazla ye; kendi alanlarna gre deiik dallarda gruplar (ynetmenler, oyuncular, grnt ynetmenleri, sanat ynetmenleri, besteciler gibi). Her yl Akademi dllerini belirleyip datrlar. Her dal, kendi alanndaki adaylar oylar, tm yeler de adaylar arasndan en iyi filmi seer. ACCELERATED MOTION - DK KARE - Sesli film iin normal hz olan 24 kare/saniye hzndan dk alan kamera ile ekilen hareketler, projeksiyonda, hzlanm gibi grnr. Bunun tersine yksek kare (SLOW MOTION) denir. A.C.E. - American Cinema Editors szcklerinin ksaltlmas. Amerikan film kurgucularnn (EDITORS) onursal meslek kuruluu. yelik, kuruluun daveti ile olur.

ACE - 1000 vatlk Fresnel mercekli (FRESNEL LENS) spot (SPOT) lamba. ACETATE BASE (=SAFETY BASE) - ASETAT TABAN, YANMAZ FLM - abuk alev alan eski yanar filmin (NITRATE BASE) yerini alan, parlamadan yanan emniyetli film taban. ACTION - Kamera nnde gerekletirilen olay. ACTION ! - Bir sahnede (SCENE) hareket veya konuma (replik) (DIALOGUE) balatmak iin ynetmenin verdii komut. ACTION STILL - KARE FOTORAFI - Film karesinden bytlm (BLOWN UP) fotoraf. ACTION TRACK - GRNT ERD Mzik, konuma ve etki bantlar eklenmemi, yalnz resimden oluan film eridi. ACTOR/ACTRESS - OYUNCU - Tiyatro, televizyon gsterisi veya filmde rol oynayan kii. Amerikan yapm filmlerde oynayan ve szl rol olan kiiler SCREEN ACTORS GUILD (S.A.G.) kurallarna gre cret alrlar. Bant (odio veya video) kayd amal yapmlarda (PRODUCTIONS), American Federation of Television and Radio Artist (AFRTA), tiyatro yapmlarnda da ACTORS EQUITY kurallarna uyulur. ACTORS EQUITY - (Bak, EQUITY) ACTORS TME SHEET - Bir oyuncunun gnlk almasnn balay ve biti saatlerinin ve yapt ilerin yazld rapor. Oyuncu bunu her gn imzalar ve bir kopyas SAG veya AFTRA ya yollanr.

AD - Ynetmen yardmcs (ASSISTANT DIRECTOR) iin kullanlan ksaltma. ADAPTATION - UYARLAMA: - Hikye, roman, ksa hikye vd. gibi bir kaynaktan alnan senaryo (SCREENPAY). ADDED SCENE - EK SAHNE - Bitmi bir senaryoya sahne numaralar yazldktan sonra eklenen sahne. Ek sahne, numarasnn yanna konan bir harfle belirtilir...(Bak. APAGE) ADDITIVE PROCESS - ADITIF BASKI - Renkli film basks srasnda yeil, krmz, mavi renkli klar kullanlan bask sistemi. AD LIB - DOALAMA, TULUAT - Senaryoda (SCREEN) yazlmam, ekim annda uydurulan konuma. (Bak. IMPROVISE, WING IT) ADR - Automatic Dialogue Replacement szlerini belirtmek iin kullanlan ksaltma. (Bak. LOOP, DUB, ELR) ADVENCE - AVANS Gsterim srasnda resimle sesin ezamanl olmas iin sesin, resimden (IMAGE) nceye kaydrlaca kare (FRAME) says. Bu say 35 mm iin 20, 16 mm iin 26 karedir. AERIAL SHOT - HAVADAN EKM - zel bir kamera montr (CAMERA MOUNT) kullanarak uak veya helikopterden ekilen sahne (SCENE). (Bak. COPTER MOUNT, TYLER MOUNT) AFI - American Film Institute szleri iin kullanlan ksaltma. AFM - Amerikan mzisyenler birlii (UNION) American Federation of Musicians szleri iin kullanlan ksaltma.

AFTRA - American Federation of Television and Radio Artists szleri iin kullanlan ksaltma. AGENT - MENAJER, AJANS - Devletin, mterisini temsil etme ve onun adna kontrat imzalama yetkisi verdii kii veya firma. Normal menajerlik creti, mterinin gnlk cretinin yzde onudur. AIR-TO-AIR - HAVADAN HAVAYA -Helikopter veya uak gibi bir aratan, baka bir uan cismin ekimi. ALLIGATOR CLAMPS - KROKODL MAA - ekim srasnda eitli cisimleri geici olarak deiik yerlere tutturabilmek iin kullanlan dili maa. AMBIENCE - Bir sahnenin tamas ve aktarmas istenen ruh hali, duygu, hava. AMBIENT SOUND - EVRE SES - Sokak grlts, ku cvlts, rzgr, oda sesi (ROOM TONE) gibi belirli bir meknda bulunan normal sesler. AMERICAN CINEMA EDITORS (A.C.E.) - Amerikan kurgucularnn onursal dernei. Davetle ye olunur. AMERICAN FILM INSTITUTE (AFI) - AMERKAN FLM ENSTTS - Enstitnn almalar arasnda bir film okulu, film arivi, film koruma ve restorasyonu bulunur ve her yl bir dl verir. AMERICAN SOCIETY OF CINEMATOGRAPHERS (A.S.C.) yeleri arasnda Amerikann en iyi grnt ynetmenlerinin bulunduu onursal meslek dernei. Bu dernein karl, ngilterede British Society of Cinematographers (B.S.C.), Kanadada Canadian Society of Cinematographers (C.S.C.) dr. AMORTIZE, AMORTIZATION - Bir borcun ana parasn ve faizlerini belirli taksitler halinde deyip azaltmak ve

sonunda bitirmek. Film piyasasnda, negatifin maliyeti (NEGATIVE COST) gelire fatura edilir ve borcu azaltr. AMPAS - ACADEMY OF MOTION PICTURE ARTS AND SCIENCES szcklerinin ksaltlm. ANAMORPHIC LENS ANAMORFK OBJEKTF, SNEMASKOP OBJEKTF - Standard 35 mm ham film (STOCK) zerine geni perde (WIDE SCREEN) sistemi iin ekim yaplrken kullanlan zel tr objektif. ANIMAL HANDLER - Filmde gzken hayvanlarla ilgilenen zel eitilmi ekip elman. ou zaman zel eitilmi oyuncu hayvanlarn da sahibidir. (Bak. TRAINER, WRANGLER) ANIMATION - CANLANDIRMA, ANMASYON - izimlerin ya da boyutlu cisimlerin kare kare (aslnda her seferinde ikier kare) ekildii film yapm tarz. Bazen izimler ve boyamalar dorudan film eridinin zerine yaplr. ANIMATION BED CANLANDIRMA MASASI Canlandrma kamerasyla beraber kullanlan zel yaplm masa. ANIMATION CAMERA - CANLANDIRMA KAMERASI Canlandrma sinemasnda kullanlan ve her seferinde bir kare film eken kamera. ANIMATION CELL- ASETAT - Canlandrma kamerasyla ekilecek resimlerin yapld, yaklak 20x30 santim boyutlarda effaf asetat tabaka. ANIMATION STAND - CANLANDIRMA SEHPASI Canlandrma kamerasn tayan ve onun aa yukar hareket etmesini salayan zel gelitirilmi sehpa.

ANIMATOR - CANLANDIRMACI - Canlandrmada kullanlacak resimleri izen ya da boyutlu cisimleri yapan sanat. ANKLE - Sinema piyasasndaki ticaret gazetelerinin (TRADE PAPER) kulland bir terim. Bir kiinin kendi istei ile bir projeden, bir irketten ayrldn belirtir. ANSWER PRINT - SIFIR KOPYA - Resim ve ses kalitesinin onaylanmas iin laboratuarn (LAB) bast ilk bileik (COMPOSITE) kopya (PRINT). ANTI-HALATION - ANT HALO - Film ekilirken resimde belirebilecek istenmeyen hle ve parltlar nlemek iin negatifin (NEGATIVE) srtna srlen zel tabaka. Banyo (DEVELOPMENT) srasnda bu tabaka filmden ayrlr. A-PAGE - Senaryonun yazlp bitmi sayfalar arasna sonradan eklenen sayfa. Bu sayfalar numaralamak iin, kendisinden nceki sayfann numaras ve bir harf yazlr: 127, 127A, 127B, 128 gibi. (Bak. BLUE PAGES) APERTURE AIKLIK Kamera, projektr (PROJECTOR) veya bask makinesindeki (PRINTER) objektiften geen k younluunu kontrol eden objektif akl. Bu aklk, diyafram saylar (F-STOPS) ile belirtilir ve diyafram (DIAPHRAGM) ile kontrol edilir. APERTURE PLATE - PENCERE - Kamerada, film kzanda filmin hemen nnde bulunan ii bo dikdrtgen maske. Filmin kenarlarnn k almasn nleyerek kareyi (FRAME) belirler. APOCHROMATIC LENS - APOKROMATK OBJEKTF - Renk sapmasn (CHROMATIC ABERRATION) dzeltip, deiik dalga boyundaki k nlarnn ayn noktada toplanmasn salayan objektif.

APPLE BOX - TAKOZ - ekim srasnda kiiler, klar, aksesuarlarn (PROPS) ykseltilmesi iin kullanlan standard boylarda yaplm tahta kutu. APPRENTICE EDITOR - KURGU STAJYER - Kurgucu (EDITOR) ve kurgu yardmcs (ASSISTANT EDITOR) yannda eitli grevler yaparak bu meslei renen kurgu kadrosu eleman. ARBITRATION - HAKEMLK Bir anlamazl, mahkeme nne karmadan zmlemek iin yaplan bir toplant. Hakemlie giden taraflar, anlamazln zm iin hakemin veya hakem heyetinin verecei karara uyacaklarn kabul ederler. ARC - ARK - Doru akmla alan, k younluu yksek lamba. ki eidi vardr: Ayar istemeyen Xenon/MERCURY arklar, sk sk ayar gerektiren kmrl arklar. Kmrl arklar, gn na yakn (4900 Kelvin) nitelikte k salad iin, renkli film ekiminde stdyoda (STUDIO) gn salamakta veya d ekimlerde gn n desteklemekte kullanlr. ARRANGER - ARANJR - Daha nce yazlm bir besteyi, zgn eklinden deiik tarzda kullanlmak zere hazrlayan ve dzenleyen kii. Bir bestecinin skelerinden yaratt paralar, eitli insan ve saz seslerine uyarlanmas iin orkestrasyonu yapacak kiiye verilir. Bazen aranjman ve orkestrasyonu, besteci kendi yapar. Pop mzik terimlerinde aranjr ve orkestrasyonu yapan, ayn kiidir. ARRESTED, CANT GET - Bir ii kapamadn belirten argo deyim. (I have gone out on six auditions this week and I cant get arrested.)

ARRIFLEX ( = ARRI) ARRFLEKS - Film ekim kameras markas. lk tanabilir sesli ekim kamerasdr. ART DEPARTMENT - SANAT BLM - Bir filmin genel havasn yaratmak iin yapm tasarmcs (PRODUCTION DESIGNER) ynetiminde setleri (SETS) ve meknlar (LOCATIONS) dzenleyen ekip. Bu ekip, genellikle sanat ynetmeni (ART DIRECTOR), asistanlar, set tasarmcs (SET DESIGNER) ve teknik ressamlardan oluur. ART DIRECTOR - SANAT YNETMEN Bir filmin ekilecei i ve d dekor ve meknlarn yapm ve dzenlenmesinden sorumlu kii. (Bak. PRODUCTION DESIGNER) ARTIFICIAL BREAKEVEN - Kr paylarnn denmeye balamas iin bir filmin yapmas gereken, miktar nceden belirlenmi haslat. ARTIFICIAL LIGHT - LAMBA III - Her trl insan yaps malzemeyle salanan k. Doal n tersi. ASA SPEED RATING - ASA - Filmin duyar tabakasnn (EMULSION) grnt kaydedebilme gcn (EMULSION SPEED) lmek iin American Standards Association -Amerikan Standartlar Kurumu tarafndan belirlenen l sistemi. ASA says ykseldike, filmin duyarl ykselir. ISO International Standards Organisation Uluslararas standartlar organizasyonu , ASAnn yerini almakta olan yeni sistemdir. A.S.C. AMERICAN SOCIETY CINEMATOGRAPHERS szcklerinin ksaltlm. A-SCENE - (Bak. ADDED SCENE) ASPECT RATIO - EREVE ORANI Film karesinin veya perdede gsterilen resmin ykseklii ile genilii arasndaki orant. Kullanlan eitler: OF

Akademi erevesi: Standard ereve: Geni Perde:

1:1.33 1:1.85 1:2.35

Televizyon erevesi, orant olarak Akademi erevesi ile ayndr. nsan gznn grme boyutlar, orants 1:1.95e eit olan bir elipstir. (Bak. SCREEN, WIDE SCREEN PROCESS, CINEMASCOPE, CINERAMA) ASSEMBLY - BALAMA, KABA KURGU - Planlarn, senaryodaki sralamaya gre biraraya getirildii ilk kurgu ilemi. (Bak. ROUGH CUT, FINE CUT, FINAL CUT, EDITING) ASSISTANT CAMERAMAN - KAMERA ASSTANI (Bak. FIRST ASSISTANT CAMERAMAN, SECOND ASSISTANT CAMERAMAN) ASSISTANT DIRECTOR (Ksaltma AD.) - YNETMEN YARDIMCISI. (Bak. FIRST ASSISTANT DIRECTOR, SECOND ASSISTANT DIRECTOR, KEY SECOND AD, SECOND SECOND) ASSISTANT EDITOR - KURGU YARDIMCISI - Kurgucu (EDITOR) ile alan, gnlk i kopyalarn (DAILIES) dzenleyen, arivleyen, kurgu odasn (EDITING ROOM) alma dzeninde tutan, laboratuar sorumlular ile gren ve kurgucunun, kurgu dndaki ilerle uramamasn salayan kurgu ekibi eleman. ASSOCIATE PRODUCER - Her yeni yapmda belirttii yetki ve iler deiebilen bir unvan. ve yaratclk sorumluluunu yapmc ile paylaan yapmc yardmcsna verilen ad, yapm sorumlusuna (PRODUCTION MANAGER) verilen ek bir unvan, yapma para yatran finansrlerden birine verilen onur payesi olabilir.

ASTIGMATISM - ASTGMATZM - Bir objektif hatas. Bazen diyafram kapatarak giderilebilir. ASYNCHRONISM - NON SENKRON - Film perdede gsterilirken resim ile sesinin ezamanl olmamas. (Bak. IN SYNC, OUT OF SYNC, SYNCHRONIZATION) ATMOSPHERE 1- Bir filmin ya da sahnenin ana duygusal temas ya da havas. 2- Bir sahnedeki olaya gereklik duygusu katan figranlar (EXTRAS). ATMOSPHERE VEHICLE - Bir sahnede ba oyuncular (PRINCIPAL PLAYERS) ve yardmc oyuncular dndaki kiilerin yani figranlarn kulland veya hareketsiz duran otomobil, at arabas, kamyon, motosiklet gibi tatlar. AUDIO - TSEL, ODO - Bir filmin video (VIDEO) ya da grsel ksmnn tersine sesli ksm ile ilgili her trl ey. AUDIT - Yapm veya datmla ilgili btn mali hesap ve kaytlarn inceleme, uyuma ve teyit edilmesi. AUDITION - Role uygun kiiyi saptamak iin adaylar arasnda yaplan okuma snav. AUDITOR - Bir filmin mali hesaplarn tutan, giderlerini hesaplayan kii. AVAILABLE LIGHT DOAL IIK - Bu deyim, hi bir ek k (ARTIFICIAL LIGHT) kullanmadan ekim yapmay belirtir. A-WIND - Duyar tabakas bobinin dna gelecek ekilde sarlm ham film.

10

B
BABY - (Bak. BABY SPOT) BABY LEGS ( = SHORTY, BABY TRIPOD) - KISA AYAK Kameray yere yakn bir ykseklie yerletirmek iin kullanlan ksa sehpa (TRIPOD). BABY SPOT / BABY KEG ( = BABY) - 500-750 vat ampul kullanan spot lamba. BACKER - Finansr. Bir gsteri ya da filme sermaye yatran kii. BACKERS AUDITION - Gsteriye sermaye yatranlara yaplan zel gsterim. BACKGROUND (Ksa: BG) - ARKA PLAN 1- Sahnenin, kameradan uzakta ve hareketsiz geri blm. 2- Bir sahnede geen olayn arkasndaki gerek veya yapay dekor. 3- Geri plandaki olayda veya ambiyans iin kullan-lan figranlar. BACKGROUND NOISE - EVRE SES - Yapm sonrasnda (POSTPRODUCTION) ses bandna eklenen ve kamerann gr alan dnda da olaylarn ve evrenin varln hissettiren araba kornas, mrltlar, tren dd, saat sesi, kurbaa vraklamas gibi sesler. (Bak. WILD SOUND) BACKGROUND LIGHTING - (Bak. LIGHTING) BACKING (= BACKDROP) - Bir i dekarda kap veya pencereden grnen, gerek bir geri plan duygusu

yaratan, elle boyanm veya fotorafla yaplm pano veya perde. BACKLIGHT - ARKADAN AYDINLATMA - Siluet veya hle etkisi yaratmak iin bir cismi, kamera bak asna gre geriden aydnlatma teknii. BACK LOT - ARKA BAHE - Bir stdyonun, d sahneler (EXTERIORS) ekilebilen ak alan. Burada genellikle kovboy kasabas, bir modern ehir soka gibi srekli duran dekorlar bulunur. BACK PROJECTION - (Bak. REAR SCREEN PROJECTION, PROCESS SHOT) BACK-UP SCHEDULE ( = COVER SET) - Kimi sahnelerin ekimlerinin planland gibi yaplamamas halinde bavurulacak mekn ve zaman seenekleri. Kimi zaman d ekimler doa artlar yznden engellenir. Bu yzden, ekim plannda deiik seenekler bulunmas, almann aksamamasn salar.

BAFFLE
1- Bir hoparlr kutusunda sesi emerek yanklanmay azaltp oaltan ve duyulan sesin geree sadk olmasn salayan blme. 2- Yksek frekanslar glendiren mikrofon balants. 3- Stdyo kayd srasnda yanklanmay nleyen ses emici seyyar pano. 4- Bir stdyo lambasnn n yneltmek ve younluunu kontrol etmek iin kullanlan kapaklar (SHUTTER).
BALANCE DENGE 1- Ana k (KEY LIGHT) ile dolgu (FILL LIGHT) arasndaki oran.

11

2- Konuma, mzik ve etki eritlerinin (TRACK) ses younluu. 3- Bir plann gze ho grnmesini salayan genel dzenlemesi. BALANCED PRINT - Renk dzeltmesi (COLOR CORRECTION) veya ton dengesi (GRADING) yaplm bask. BALANCING STRIPE - Film eridinde, manyetik ses bandnn resme gre kar tarafna kaplanm manyetik bant. Film eridinin her iki tarafnn da eit kalnlkta olmasn salayarak bobinaj srasnda film yzeyinin hrpalanmasn engeller. BANANA - Kamera nnde, merkezi kamerann bulunduu nokta olan bir daire emberi stnde hareket ederek srekli net alannda olmak. BANK (= COOPS) - Geni bir alan aydnlatmak iin tek bir montre yerletirilmi ok sayda lamba. BARN DOORS - LAMBA KAPAI - Bir lambann n ynlendirmek ve younluunu kontrol etmek iin kullanlan madeni kapaklar. BARNEY (= BLIMP) - Sesli ekim yaparken zel kamera kullanlmad zamanlar kameray iine alarak makine sesinin duyulmasn nleyen ya da ar scak, yamur gibi koullarda kameray koruyan ok iyi yaltlm koruyucu. BASE - TABAN - zerine duyar tabaka (EMULSION) ya da manyetik kayt tabakas kaplanan ince, effaf, kvrlabilen direnli yzey. (Bak. CELLULOID). BASHER - Elde tutularak veya sabit kullanlabilen, spot veya flud (FLOODLIGHT) olabilen dk gte lamba

BATCH NUMBER - Ham film reticisinin bir partide rettii filmin retim tarihini belirten kodu. BATTERIES - AK, PL - Tanabilir elektrik enerjisi kayna. BATTERY BELT - BEL AKS - Kamera operatrnn (CAMERA OPERATOR) kemer gibi beline balayarak serbeste hareket etmesini salayan ak. BAZOOKA - Stdyoda kprde (CATWALK) kullanlan lamba tayc. BEAT - Yazarlarn kulland bir terim. Hikyenin ana izgisini ya da kalp atn belirtir. BELLY BOARD HEMZEMN BALIK Kameray olabildiince yere yakn yerletirmek iin kullanlan tabla. BELOW-THE-LINE (BTL) - ZG ALTI - (Bak. ABOVE THE LINE) BEST BOY 1- Ik efinin ba yardmcs. 2- Set efinin ba yardmcs. BG - BACKGROUND szcnn ksaltmas. BIBLE RUN - Bir film yapmnda her hafta sonu yapmn btn mali dkmnn bilgisayardan alnmas. BICYCLE - Birden ok projede almay belirten terim. BICYCLE A PRINT - Bir film kopyasn ayn gn birden ok gsterim yapabilmek iin salondan salona dolatrmak. BILLING - Filmin yazlarnda isimlerin, unvanlarn dzenlenmesi. Filmde alanlarn pazarlk ve anlamasnda cret ve pay dnda bu dzenlemenin de byk nemi vardr. Birlik (UNION) veya sendikann

12

pek ok szleme formunda bu dzenlemenin artlar bulunur. BIN (= TRIM BIN) - TORBA - Kurgu odasnda kurgusu yaplan film eritlerinin iine konduu kuma torba. Hemen zerinde, eritlerin aslabilecei bir ereve vardr. BINAURAL REPRODUCTION - nsan kulann duyu ekline yaklaan iki kanall ses sistemi. veya daha fazla kanall sistemler stereofonik diye adlandrlr. BINOCULAR VISION - Bir cismi, insan gz gibi iki deiik noktadan grerek derinlik duygusu yaratan bak ekli. Farkl noktalardan salanan iki grnt st ste birleerek baklan cismin uzaklk ve byklnn anlalmasn salar. Normal filmlerin grntleri iki boyutludur. boyutlu denen filmler, bu derinlik duygusunu yaratmaya alr. BIPACK PRINTING - Mat plan (MATTE SHOT) veya bindirme sperpoze (DOUBLE EXPOSURE) yapmak iin uygulanan sistem. BIT / BIT PLAYER - ki- satr sz olan konumal ufak rol. SILENT BIT ile kartrmayn. (Bak. SILENT) BLACKS - FON BEZ - Pencere veya kaplardan szan istenmeyen gn n kesmek iin kullanlan siyah kuma. Kimi kk d gece planlarn gndz ekmek iin de kullanlr. Bir istisna: Streets Of Fire filmi ekilirken, gece planlarn gerekten gece ekmek ok pahalya geleceinden, Universal Stdyolarnn arka bahesinin byk blmleri perdelerle karartld. BLACK TRACK PRINT - Ses band olmayan, sadece grntnn basld sfr kopya (ANSWER PRINT). BLANK - KURU-SIKI - Kurun yerine kat, mantar vb. konmu mermi.

BLEACHED OUT (= BURNT UP) - TROPOZE - Gereinden ok pozland iin ayrntlar kaybolmu grnt. BLIMP - BLMP - Kamera iin magnezyumdan yaplm, lastik ve plastik kpkle astarlanm ses yaltm kutusu. (Bak. BARNEY) BLIND BIDDING - Bir datmcnn, salon sahibini, gsterim iin filmleri seyretmeden almaya zorlamas. BLOCK BOOKING - PAKET SATI - Datmcnn, iyi filmlerin yannda vasat ve kt filmleri de koyarak bir paket yapp salon sahibini, bunlar topluca almaya zorlamas. BLOCKING - Oyuncular ve / veya kamerayla bir sahnenin dzenini planlamak. BLOOM - Kamerann gr alan iindeki cam yzeyleri, parlamasn nlemek iin zel bir madde ile kaplamak. (Bak. DULLING SPRAY) BLOOP 1- Mknatslanm bir kesici ile manyetik ses bandnda yaplan bir ekleme sonucu ek yerleri geerken hoparlrden duyulan ses. 2- Optik ses bandnda ek yerine vurulan gen zmba veya zel boya ile (Blooping ink) ek yerine yaplan boyama. lem hem Blooping, hem de DE-blooping diye adlandrlr. BLOOPER 1- Genellikle byk bir su tankndan oluan ve sette su baskn yaratmak iin kullanlan zel etki (SPECIAL EFFECTS) arac. 2- Yanl sylenen bir replik, karlan bir antre.

13

BLOW-UP - AGRANDSMAN, BYTME - Optik bascda (OPTICAL PRINTER) bytme. Genellikle 16 mm negatiften 35 mm kopya basmak iin yaplr. (Tersi REDUCTION PRINT - REDKSYON, KLTME) BLUE PAGES - MAV SAYFA - Bitmi ve yapm ekibine datlm bir senaryoda yaplan deiiklikleri gsteren veya sonradan eklenen sayfalar. Dzeltmelerin tarihini tayan ve ilki mavi, sonrakiler pembe vb. renkli sayfalara yazlr. (Bak. COLOR CODING) BLUE-SCREEN SHOT - BLU SKRN, BLU BAKS, MAV PERDE eitli sinema hileleri yapmak iin kullanlan teknik. B MOVIE ( = B PICTURE) 1- Kk bteli, ksa srede ekilen ve kadrosunda yldz oyuncular bulunmayan film. 2- ki film oynatlan bir salonda gsterilen ikinci film. BNC - Mitchell firmasnn rettii bir kamera tipini belirten Blimped Noiselss Camera (grlt kartmayan kamera) szlerinin ksaltmas. BO - BOX OFFICE szcnn ksaltmas. BODY FRAME / BODY BRACE - Elde ekim yaparken kamerann, kameramann gvdesinden destek ald STEADICAM veya PANAGLIDE gibi aralar. BODY MAKE-UP ARTIST - VCUT MAKYAJCISI - Birliin (UNION) kurallarna gre makyajc, bir oyuncunun bann tepesinden gs kemiinin ucuna, parmak ularndan dirseine kadar olan ksmlara makyaj yapar. Geri kalan ksmlar, vcut makyajcsnn sorumluluuna girer.

BOMB - Baarszlk. HTin tersi. BOOM - BUM - Olay akc ve srekli bir hareketle izleyebilmesi iin ucuna bir kamera veya bir mikrofonun yerletirildii, arlk dengesi yaplm madeni uzun kol. BOOM OPERATOR - BUM OPERATR - Mikrofon bumunu kullanan ses ekibi eleman. BOOM SHOT (= CRANE SHOT) - zel bir vincin ucuna yerletirilerek hareket ettirilen ve gr as srekli deien kamerayla yaplan ekim. BOOSTER - Voltaj ykselterek lambalarn k gcnn artmasn salayan ara. BOOSTER LIGHT - D aydnlatarak ayrntlarn lambas. gn ekimlerde glgeleri grnmesini salayan ark

BOUNCE BOARD - (Bak. REFLECTOR) BOX OFFICE - GE, GE HASILATI 1- Sinema salonlarnda bilet satn alnan yer. 2- Bir filmin bilet satlarndan salanan gelir. 3- Potansiyel bir gelir salama ans olan unsur (Robert Redford iyi bir BOX OFFICE olarak kabul edilir.) B PICTURE - (Bak. B MOVIE) BOX RENTAL (= KIT RENTAL) - Bir ekip elemanna, kiisel malzemesinin yapm srasnda kullanm iin gnlk veya haftalk denen cret. (Makyaj malzemesi, sa yapm malzemesi gibi.) BREAKAGE - Bir televizyon yayn a irketinin, bir oyuncu iin yapm irketine fazladan dedii para.

14

BREAK A LEG - yi ans dilemek iin kullanlan argo deyim. Birine iyi ans dilemenin uursuzluk getireceini kabul eden bir btl inantan kaynaklanr. BREAKAWAY - ie, iskemle, pencere gibi ekim srasnda krlp dklmesi iin zel hazrlanm aksesuar (PROPS). BREAKDOWN ( = SCRIPT BREAKDOWN) - DKM 1- Yapm ynetmeni (PRODUCTION MANAGER) ya da ynetmen yardmcsnn yapt, ekim senaryosundaki her bir unsurun teker teker belirtildii ayrnt dkm tarz. Bu unsurlar, yapm en etkin ve ekonomik ynden gerekletirecek ekilde yeniden dzenlenir. 2- Senaryo danmannn (SCRIPT SUPERVISOR), senaryonun zamanlamas (TIMING) hakknda hazrlad ayrntl rapor. 3- Kurgunun balangcnda filmin bamsz blmlerinin ayrlmas. BREAKDOWN BOARD - (Bak. PRODUCTION STRIP BOARD) BREAKEVEN - Bir filmin getirdii parann, o filmin yapm, datm, reklamlar iin yaplan masraflarla eitlendii miktar. Filme para yatranlar, bu noktadan sonra krlarn almaya balarlar. BREATHING - Negatif filmin kamera penceresinde kprdamasndan kaynaklanan netlik dalgalanmas. BROAD (= BROADSIDE) - Sahne nn kompozisyonu-nu bozmadan geni bir alann aydnlatlmasn destekleyen lamba. Tekleri 500750, dubleleri 1000 vatlk ampul kullanr. BRUTE - Bir setteki en gl lamba: 1 metre apnda mercei olan ve 225 amper eken bir karbon ark.

BUCKLE - Buklenin ksalmas yznden kamera veya projektrde filmin ylp skmas. BUDGET - BTE - Bir filmi yapmadan nce yapmn getirebilecei her trl harcamann tahminini yapma abas. Hatasz bir bte ancak senaryo dkm ve yapm emas hazrlandktan sonra yaplabilir. Yapm srasnda her yeni bilgi geliinde veya artlarn her deiiinde btede deiiklik yaplmas, ska rastlanan bir durumdur. BUDGET FORM - BTE FORMU Bir film yapm iin gerek duyulacak btn unsurlar, bunlara ne sreyle gerek duyulaca, kaa mlolacaklarn ieren ayrntl liste. (Bak. ABOVE THE LINE, BELOW THE LINE, PRODUCTION STRIP BOARD) BURN-IN Bir kiiyi, yeri veya cismi belirtmek veya konumalar baka bir dile evirmek iin grntye bindirilen balk veya yazlar. BURNT-UP (=BLEACHED OUT) - TROPOZE Ar pozlanm film. BUSINESS 1- Canlandrd kiilie renk katmak iin bir oyuncunun bir sahnede yapt kk hareketler. (Gemide syan filminde Kaptann bilyeleri, George Raftn alamet-i farikas olan, elinde oynad gm dolar gibi.) 2- Sinemada alanlarn film endstrisini belirtmek iin kullandklar szck. (He works in the business) BUS TO Stdyo d meknda alma gnn belirten teknik ekip (CREW) terimi. Mesai saati, mekna gitmek iin otobse bindikleri anda balar ve i dn otobsten indikleri anda biter. Mekn almasnda fazla mesai (GOLDEN TIME) 14 saatten sonra balar. Stdyo almasnda bu sre 12 Saattir

15

BUTTERFLY (= SILK) - ekim srasnda parlak gne n ve sert glgeleri yumuatmak iin kullanlan byk beyaz kuma. BUTTON - Bir sahnenin sonunda dramatik veya komik canalc bir durumu belirten televizyon terimi. BUTT SPLICE - (Bak. SPLICE) BUYER ALICI 1- Bir filmde kullanlacak malzeme veya kostmleri bulan, satn alan veya kiralayan aksesuar (PROP) veya kostm (WARDROBE) blm eleman. 2- Bir film alcs, bir sinema salonunun veya salonlar zincirinin hangi filmi satn alacana karar veren sorumlusudur. BUZZ TRACK - zerinde belirsiz dip sesleri olan ve kurgucunun, konumalar arasndaki boluklar doldurmasna yarayan ses band. Bu sesler olmadan, konumalar srtr ve yapay bir hal alr. (Bak. AMBIENCE, WALLAH) B/W - S/B Siyah-beyaz iin kullanlan ksaltma. B-WND - Kamerada kullanlan ve duyar tabaka kapl ksm bobinin iine gelecek ekilde sarlm ham film.

C
CABLE - KABLO, KABLOLU YAYIN 1- Elektrik akmnn iletilmesinde kullanlan yaltlm tel. 2- Yaynlarn abonelerine kablo aracl ile ileten televizyon istasyonlar CABLE PULLER ( = CABLEMAN) - KABLOCU - Kablolarn bakm, alma srasnda alanlarn bunlara taklp yaralanmamas iin dzgn yerletirilmeleri, karmak hale gelmemelerinden sorumlu ses ekibi eleman. CABLE RUN - Enerji kayna (genellikle bir jeneratr) ile enerjiyi kullanacak aralar arasnda balanty salayan kablolarn serildii yol. CALIBRATION - Bir objektifte net mesafeleri ve diyafram lme ve iaretleme ilemi. ekimde, birinci kamera asistan, nceden belirledii net noktalarna objektifi ayarlayarak kamera operatrnn kompozisyon ve kamera hareketlerine younlamasn salar. CALL- Bir sonraki gn veya geceki ekimin yaplaca saat ve mekn. Bak. CALL SHEET. CALLBACK 1- Birinci elemeyi (AUDITION) geen bir oyuncunun ikinci tur eleme iin arlmas. SAG yesi oyuncular iin CALLBACK says snrldr. Bu saydan sonraki arlar iin oyuncuya bir cret denir. 2- alma gn sonunda iinin bittii zellikle belirtilmedike gnlk oyuncu (DAY PLAYER) iin geerli olan ie devam daveti. CALL SHEET - Bir ekimde grev alacak kiilere, ekim gnnden nce posta ile ya da elden ulatrlan liste.

16

Birinci ynetmen yardmcs (FIRST ASSISTANT DIRECTOR) kontrolnde ikinci ynetmen yardmcs (SECOND ASSISTANT DIRECTOR) tarafndan yazlan, yapm ynetmeni (PRODUCTION MANAGER) tarafndan onaylanan bu listede oyuncularn, teknik ekip ve yapm ekibi elemanlarnn ie balama saati, hangi sahnelerin ekilecei, bunlarn ekim sras, hangi setlerde veya meknlarda ekilecekleri, ne gibi zel aralar (CRANE, STEADICAM gibi) gerektii belirtilir. CAMEO - Bir filmde gie haslatn (BOX OFFICE) arttrmak iin nl bir oyuncunun oynad kk bir rol. CAMERA - KAMERA - Objektifi (LENS), obtratr (SHUTTER), vizr (VIEWFINDER), kaseti (MAGAZINE) olan film ekme aygt. CAMERA ANGLE KAMERA AISI - ekim iin kurulduu yerde kamerann gr alan (POINT OF VIEW - POV). Kamera alar rasgele deil, belirli amalarla seilir. zleyicinin, oyuncular ve hareketleri nasl greceini belirler, belli bir karakteri daha nemli klmay, belirli bir duyguyu yaratmay, bir cismi evreden ayrp ona ayr bir nem vermeyi vb. salar. CAMERA CAR - KAMERA ARABASI - Hareket halinde bir arac veya kiiyi ekmek iin kamera, kameraman, ynetmen, kamera asistan ve baka gerekli kiileri tayan zel yaplm araba. CAMERA CREW - KAMERA EKB - Grnt ynetmeni (DIRECTOR OF PHOTOGRAPHY), kamera operatr (CAMERA OPERATOR), birinci kamera asistan (FIRST ASSISTANT CAMERAMAN), ikinci kamera asistan (SECOND ASSISTANT CAMERAMAN), kaset doldurucudan (FILM LOADER) oluur.

CAMERA JAM - FLM SIKIMASI - Filmin perforeleri (PERFORATIONS) tambur dililerine (SPROCKETS) iyi oturmadnda film kendi stne katlanr ve mekanizmann arasna skr. Kaset gbeklerinin friksiyonlar gevekse, ayn ey kasette de olur. CAMERAMAN (= CINEMATOGRAPHER, DIRECTOR OF PHOTOGRAPHY)-KAMERAMAN,GRNT YNETMEN Bir sahnenin k dzeninden sorumlu olan ve ynetmenle beraber kamera hareketini ve grnty dzenleyen kii. Bir kameramann seiminde aydnlatma stili ve bazen kamera hareketlerindeki becerisi rol oynar. ngiltere ve Avustralya'da LIGHTING CAMERAMAN denilen grnt ynetmeni iin bazen birinci kameraman ve kameray kullanan operatr iin ikinci kameraman sfatlar kullanlr. CAMERA MOUNT - KAMERA MONTR - Bir kameray sehpa (TRIPOD), araba (DOLLY) veya vince (CRANE) balamak iin kullanlan para. Bak. FRONT CAR MOUNT, SIDE CAR MOUNT. CAMERA MOVEMENT - KAMERA HAREKET - Bir film kamerasnn yatay evrinme 'pan' (PAN), dikey evrinme 'tilt' (TILT) ve kaydrma (TRACKING) hareketleri. Yerinde yaplm iyi kamera hareketleri, sahneye derinlik, drama ve ritim kazandrr. CAMERA OPERATOR (=SECOND CAMERAMAN) Grnt ynetmeninden komut alarak kameray kullanan kamera ekibi eleman. Iklandrmann dzenlenmesinden veya kamera hareketlerinin stilinden sorumlu deildir. Olay ereve iinde tutmak, gelien olay takip etmek, kamera hareketlerinin amal yapldn hissettirmekle sorumludur.

17

CAMERA REPORT KAMERA RAPORU - Kamera asistannn her ekim gn sonunda yazd, o gn ekilen sahneleri, her plan (SHOT) iin ekim (TAKE) saysn, ekilen negatif metrajn ve ekimler iin gerekli bilgileri (bas: PRINT, kt: NG- no good gibi) gsteren liste. CAMERA TRACKS - RAY - Maden veya aa raylar. Kaydrma plan (DOLLY - TRACKING SHOT) ekilirken kameray tayan araba (DOLLY) bu raylar zerinde hareket eder. CAN 1- Korumak iin film bobininin iine konduu kutu. 'In the can' deyimi, bir sahnenin ya da filmin tamamlanm olduunu belirtir. 2- Kayd kontrol etmek iin sesinin kulland kulaklk. 3- 1000 vatlk ampul kullanan dikdrtgen kk lamba. CANDELA (CD) - KANDELA, MUM - Bir kaynan k younluunu lmek iin kullanlan uluslararas l birimi. CAPTION ( = SUBTITLE) - YAZI, ALTYAZI - Bir sahneyi, bir yeri veya zaman belirtmek iin perdede grnen aklayc yaz. Konumalar baka bir dile evirmek iin kullanlan yazlara altyaz denir. CARBON ARC LAMPS - ARK LAMBASI - Gl gne nn zelliklerine yakn lamba ve ampuller. CARRY DAY (= HOLD) - Oyuncularn ve / veya teknisyenlerin cretlerinin dendii, fakat ie arlmadklar gn, cretli tatil. CASSETTE - KASET -

1- Kullanlacak filmin aydnlkta kameraya taklabilmesini salayan k geirmez zel film kutusu. Bak. MAGAZINE. 2- inde ses veya grnt (VIDEO) band bulunan zel koruyucu kutu. CAST (i) - OYNAYANLAR - Genel olarak, bir filmde rol yapan kiiler. Bte (BUDGET) ve dkm (BREAKDOWN) formlarnda kast, szl rol olanlar (SPEAKING PARTS) belirtir, figranlar (EXTRAS) bu tanma girmez. CAST (f) - OYUNCU SEM - Bir yapm iin oyuncular semek. Byk bteli filmlerde genellikle bir oyuncu sorumlusu (CASTING DIRECTOR), bir de figrasyon (EXTRA) sorumlusu bulunur. CAST LIST - OYUNCU LSTES - Karakter / oyuncularn isim, adres, telefon numaras, menajer balantsn gsteren, alfabetik srayla veya yapm emasndaki (PRODUCTION BOARD) sraya uygun yazlm liste. Genel bilgi iin datlanlarn dnda yetkililere ve sendikaya gnderilen zel listelerde cretleri de belirtilir. CASTING DIRECTOR - OYUNCU SORUMLUSU - Bir film veya televizyon projesi iin oyuncularla gren, cretleri iin pazarlk eden ve onlar ie alan kii veya firma. Ynetmen ve yapmcnn emrindedir ve yapmcy temsil eder. CATCHLIGHTS - Yakn plan ekimde bir oyuncunun gzlerinde yansyan k kayna. CATWALK (= RIGGING, SCAFFOLDING)-KPR, SKELE Lamba ve ses aygtlarn asmak iin platonun (SOUNDSTAGE) tavanna kurulmu, zerinde yrnebilen iskele.

18

CEL SIDE - TABAN YZ - Film eridinin, zeri duyar tabaka kaplanmam parlak yan. Sarma (WIND) gre bobinin iine veya dna gelebilir. CELLULOID BASE - SELLOT TABAN - Bir taraf a duyarl tabaka 'duyarkat' (EMULSION) ile kaplanm saydam taban (BASE). Kaplanmam taraf (CEL SIDE) parlaktr. Duyarkat kapl yan mattr ve negatif ham filmde (STOCK) genellikle bobinin gbeine dnktr. Bu taban kolaylkla yanabildiinden, yerine, daha emniyetli olan asetat taban (ACETATE BASE, SAFETY BASE) kullanlmaktadr. CEMENT - KOLA, ASETON - Film paralarn birbirine yaptrmakta kullanlan sv yaptrc. CEMENT SPLICE - Bak. SPLICE, HOT SPLICE CENTURY STAND (= C STAND) - LAMBA AYAI - Ufak bir lamba veya bir tek kapak (GOBO) tayabilen ayakl sehpa. CHANGE-OVER ANJMAN - Filmin gsteriminin aralksz srdrlmesi iin bir projektrdeki bobinin sonuna gelindiinde br projektrn devreye sokulmas. CHANGING BAG - ARJ TORBASI - Doldurucunun (LOADER) ya da ikinci kamera asistannn (SECOND ASSISTANT CAMERAMAN) aydnlk yerde kasetlere film doldurabilmek iin kulland k geirmez zel torba. CHARACTER - KARAKTER canlandrd kiilik. - Bir yapmda oyuncunun

oynad sahnelerin says ne kadar oksa, karakter numaras da o kadar ufaktr. Barol oynayan yldzlarn karakter numaras bir ile be arasndadr. CHARACTERISTIC CURVE - Bir duyarkatn younluu ile pozlamann ilikisini gsteren eri. CHEAT - ALDATMA - Kamera as (CAMERA ANGLE) deitike oyuncularn veya aksesuarlarn geri plana (BACKGROUND) gre yerlerinin deitirilmesi. Bir oyuncunun yakn plann ekmek iin ynetmen br oyuncular, aksesuarlar veya kameray, ana plandaki (MASTER SHOT) yerlerinden farkl yerlere koyar. Bylece bir oyuncu, bir mobilya paras vb. aldatlr (cheated out of the shot). CHECK PRINT - KONTROL KOPYASI, SIFIR KOPYA - Dup negatifin (DUPE NEGATIVE) onaylanmas iin laboratuarn gnderdii sesli (COMPOSITE) kopya. Bu kopya onaylanrsa, gsterim kopyalar (RELAESE PRINTS) baslr. CHECK THE GATE - KIZAK KONTROL - Birinci kamera asistannn (FIRST ASSISTANT CAMERAMAN) grevlerinden biri. Hem objektif yuvasndan, hem kamera kapan ap kzaa bakarak pencerede ve kzakta, grntde iz brakabilecek, filmin izilmesine yol aabilecek veya kamerann dzgn almasn engelleyecek bir film paras, toz veya apak bulunmadndan emin olmaldr. CHILD ACTOR - OCUK OYUNCU - 18 yandan kk oyuncu. alma saatleri ve artlar sk kurallarla dzenlenmitir. ocuk oyuncu kullanlaca zaman sette bir sosyal gzlemci (WELFARE WORKER / TEACHER) bulundurmak gerekir.

CHARACTER NUMBER - Yapm emasnda (PRODUCTION BOARD) bir karaktere verilen numara. Bir oyuncunun

19

CHINA MARKER - YALI KALEM - Film eridine iaretler koymak iin kurgucunun kulland yal yumuak kalem. Bu kalemle konulan iaret silindiinde iz brakmaz ve film eridini hrpalamaz. CHINESE DOLLY - Kamerann, arabayla konudan uzaklarken bir yandan da yatay evrinme (pan) yapt kaydrma plan. CHOREOGRAPHER =DANS DIRECTOR - KOREOGRAF - Bir yapmdaki dansl gsteri (PRODUCTION NUMBER) iin dans dzeni yaratan ve dzenleyen kii. CHROMA KEY - Videoda yaplan ve filmdeki mavi perdeye (BLUE SCREEN) benzer maskeleme ilemi. Bak. MATTE SHOT. CHROMATIC ABERRATION - RENK SAPINCI - Objektiften geen btn renk nlarnn ayn oranda krlmay yznden oluan grnt bozukluu. rnein, mavi nlar, krmzlardan daha fazla krldndan, film yzeyinin nnde odaklanrlar. Sonu olarak grnt bulankm gibi alglanr. Bunu nlemek iin objektifin en az iki mercekten olumas gerekir. kinci mercek, birincinin renk sapncn dzeltir. CINCH MARKS - eridin ucundan ekerek bobin sktrldnda film yzeyinde oluan izikler. Bak. ABRASIONS. CINEMASCOPE (= SCOPE) SNEMASKOP - 20th Century Fox'un geni perde sisteminin ad. zel objektifler kullanarak ekim srasnda grnty yanlardan sktran, gsterim srasnda ayn oranda aan anamorfik bir sisteme dayanr. ereve oran (ASPECT RATIO) 35 mm de 1 : 2.35 , 70 mm de 1 : 2.2 dir. CINEMATIC (=FILMIC) - SNEMASAL, FLMSEL -

Tiyatrosal kart, film yap ve etkisini belirten sfat. CINEMATOGRAPHER - Bak. DIRECTOR OF PHOTOGRAPHY CINEMATOGRAPHY - Hareketli fotoraflar sanat ve bilimi. CINEMOBILE - Fuad Said'in, stdyo d meknlardaki ekimlerde kullanmak iin 50li yllarda icat ettii, bir film ekibine gerekli btn malzemeyi alabilen tat. Kimilerinde giyinme odalar, dular ve tuvaletler bulunur. CINERAMA - SNERAMA - Yaklak 165 derece gr al bir grnty almak ve perdeye yanstmak iin kamera ve projektr kullanan geni perde sistemi. CINEX PRINTER Renk ve tonunu kararlatrmak iin negatifin bir karesinden standard bask yla baslan bir karenin peine ayn kareden, deiik renk filtreleriyle de bask yapan makine. CINEX STRIPS (= WEDGES) - KERTELEME RNE Laboratuarn, bir nceki gn ekilen negatiflerin younluunu anlamas ve pozlandrmasn buna gre kontrol etmesi iin kameramana yollad deney eritleri. CIRCLE OF CONFUSION - BULANMA HALKASI Grntdeki bir noktann net kabul edilebilecek boyutu. CLAP STICKS (= CLAPPER, CLAPPER BOARD) - AKAK, Kurgucu iin resim ve seste ezaman iareti veren ve her ekimin banda kullanlan klaketin (SLATE) ses karan hareketli paras. ekim sonunda verilen klaket baaa tutulur ve buna 'end slate, end marker' denir.

20

CLAW - GRF - Bir kamerann duraksamal hareket mekanizmas iinde yer alan ve filmin yanndaki deliklere girerek her seferinde onu bir kare aa eken madeni di. CLEARANCE - Bir filmde, videoda veya televizyon ovunda kullanlan ve haklar bakasna ait olan malzeme (kitap, ark, iir vb.) ve meknlar iin cret deyerek veya demeden alnan izin. CLICK TRACK - Bir filmdeki mzikal blm iin mzik kayd veya beste yaparken kullanlan, zerine bir metronomun tkrtlar kaydedilmi manyetik film lupu (LOOP). Kayt srasnda tkrtlarn da kaydedilmemesi iin ef bu eridi kulaklkla dinler. Dansl sahne ekilirken oyuncularn ritme uygun oynayabilmeleri iin pleybek (PLAYBACK) yaplan mzikte bu tkrtlar da duyulur. CLIP (= TRIM, CUT) - PARA - Kurgucunun, bir plandan kesip kard ksa para. Bak. FILM CLIP. CLOSED SET - KAPALI SET - Stdyo veya meknda yapm grevlileri dndakilere ve ziyaretilere kapal set. Kimi mahrem sahnelerin ekiminde sadece temel ekim grevlileri sete alnr. CLOSE-UP - OMUZ EKM - Bir oyuncunun ban ve omuzlarn gsteren, yakndan veya bir teleobjektifle (TELEPHOTO LENS) ekilen plan. COBWEB MAKER - Sette yapay rmcek a kurmak iin zel etki (SPECIAL EFFECTS) ekibinin kulland, lastik yaptrcsn ince iplikler halinde pskrten aygt. CODE AND RATING ADMINISTRATION OF THE MOTION PICTURE ASSOCIATION OF AMERICA - Filmleri, deiik seyircilere gre snflandran kurulu. Bak. RATING.

CODE NUMBERS - ELEME SAYILARI - Bir kodlama aygtyla resim ve ses eritlerinin kysna denen kk numaralar. Kurgu srasnda resim ve sesin ezamanl gitmesini kolaylatrr. COLOR BARS - RENK UBUU - Tayftaki renklerin her birinden eritler halindeki rneklerin yan yana dizildii ve laboratuarn, bir filmin renkleri alglama ve yanstmadaki yeterliini lmek iin kulland izelge. COLOR CODING - RENK KODU 1) Yapm emas (PRODUCTION BOARD) kartmak iin dkm (BREAK- DOWN) yaplrken kullanlan bir sistem. Senaryodaki her kalem (oyuncular, aksesuar, meknlar vb.) deiik renklerle iaretlenir, sonra dkm listesine geirilir. kinci bir renk kodu sistemi de, yapm emasnda ileri dlardan, gnleri gecelerden ayrmak iin kullanlr. 2) Bir senaryonun veya senaryodaki bir sayfann deiiklik veya eklemelerini belirlemek iin kullanlan standard sistem. lk deiiklikten sonuncuya doru kullanlan renk sralamas: Beyaz, Mavi, Pembe, Sar, Yeil ve Altn kzl. COLOR CORRECTION - RENK DZELTME - ekimde filtreler, laboratuarda ilemler aracl ile temel renklerde deiiklik yapmak. COLOR REVERSAL INTERNEGATIVE - Bak. CRI. COLOR TEMPERATURE - RENK ISISI - Renk ss, ok yksek ss yznden k yayan, kuramsal olarak kusursuz bir enerji kaynan temel alr. Is ne kadar yksekse, k o kadar mavi, s ne kadar dkse, k o kadar krmzdr. Bu s, kaynan ssnn santigrat derecesine 273 eklenerek bulunur ve Kelvin derecesi olarak belirtilir.

21

COLOR TIMER - Filmin renk dengesinin ve deerlerinin doru ve istenildii gibi olmasndan sorumlu laboratuar eleman. Grnt ynetmeni ile yakn ibirlii yapar. Bak. TIMING. COMBINED PRINT - Bak. COMPOSITE PRINT . COMMISSARY - Stdyo yaplar arasnda yer alan lokanta. COMPLETION BOND - Bak. COMPLETION GUARANTEE. COMPLETION GUARANTEE - BTRME TEMNATI - Bir filmin sre, maliyet ve senaryoya uygunluk gibi belirli artlara uyarak yaplp teslim edileceini belirten kontrat anlamas. Teminatnn bte ve ihtiyatta (CONTINGENCY) ngrlen masraflar iin para temin edeceini belirtir ve ou zaman bte ve srenin plan dna kmas halinde kendisine, yapm kontrol altna alma hakk tanr. COMPLETION GUARANTEE. GUARANTOR Bak. COMPLETION

COMPOSITE PRINT - BLEK KOPYA - Resim ve ses eritlerinin tek parada birletii pozitif kopya. COMP / COMPS - DAVETYE - Bir film gsterisi veya ova serbest girii belirten 'Complimentary' szcnn ksaltlm. COMPUTER GRAPHICS - Stdyoda yapm ve ekimi zor veya pahal olaca iin elektronik olarak yaratlan set veya sahne. CONDUCTOR EF, ORKESTRA EF - Bir besteyi yorumlayan ve orkestray yneten kii. Besteciler genellikle orkestray kendileri ynetir. CONE LIGHTS - Geni bir alan dank yumuak kla aydnlatan koni eklinde flud (FLOOD) lamba. SENIOR, JUNIOR, BABY boylar vardr. CONFORMING - Filmin bir blmn dier blm ile eleme, denkletirme (Conforming original negative to cut work print.) Bak. NEGATIVE CUTTING. CONSTRUCTION CREW - NAAT EKB - naat efinin ynetiminde i ve d setleri kuran yapm ekibi. CONSOLE - SESLENDRME MASASI - Ses stdyosunda kayt ve miksaj iin kullanlan kontrol masas. CONSOLE DIMMER - Iklarda deiiklik yapmak iin kullanlan ara. CONTACT LIST - Bir film irketinin yapm srasnda iliki kurmas gerekebilecek satc, imalat, servis vb. gibi hizmet veren yer ve kiilerin isim, adres ve telefon numaralarnn bulunduu liste. Bu liste yeni bilgilerle srekli tazelenir.

COMPOSER - BESTEC - Bir film iin mzik yazan kii. yi bir film mzii bestecisi, filmin grsel unsurlarna mziiyle katkda bulunmak gibi ender bir nitelie sahiptir. yi bir film mzii, izleyiciye unutulmaz dakikalar yaatr. COMPOSITE DUPE NEGATIVE - BLEK OALTIM NEGATF - Resim ve ses bantlarn tek eritte ezamanlanm olarak tayan oaltm negatifi. Bak. DUPE NEGATIVE. COMPOSITE MASTER POSITIVE - BLEK ANA POZTF Resim ve ses eritlerinin beraber olduu ve oaltm negatiflerinin retilmesini salayan ince grenli (FINE GRAIN) pozitif kopya.

22

CONTACT PRINT - KONTAK BASKI - Ykanm filmle ham filmi yzyze getirip bask aygtnda kopyay pozlayarak retilen negatif veya pozitif. CONTACT PRINTER - Bak. PRINTER. CONTINGENCY - HTYAT AKES - Umulmadk masraflar iin bteye konan ve genellikle toplam negatif maliyetinin (NEGATIVE COST) yzde onu kadar olan bir miktar para. htiyat akesi bteye konmadka, teminat bitiri teminatna yanamaz. CONTINUITY - DEVAMLILIK - Filmin geliiminde olayn, plandan plana dzgn ilerlemesi. Senaryo denetleyici (SCRIPT SUPERVISOR) ekim boyunca sahneleri izleyerek konuma (DIALOGUE), hareket, dekor dzeni (SET DRESSING), aksesuar (PROPS) ve kostmlerde WARDROBE) uyumsuzluk ve boluk olmamasn salar. CONTINUITY PERSON - Bak. SCRIPT SUPERVISOR. CONTRACTOR - Bak. MUSIC CONTRACTOR. CONTRAST - KONTRAST 1) Bir konunun kontrast, o konunun deiik blmlerinin k yanstabilme gleri arasndaki farktr. 2) Ik kontrast, bir konunun deiik blmlerine gelen n younluk farkdr. 3) Bir duyarkatn kontrast retici tarafndan belirlenir ve gm keltisinin en az ve en ok younluklar arasnda en az pozlama deiiklii ile olabilecek farktr. 4) Banyo kontrast, bir filmin banyosundaki gamma deeridir ve kimyasal belirtici (developer), sre, banyo ss ve filmin veya banyonun hareketi ile kontrol edilir. COOKIE - Bak. KOOK. COOPS - Bak. BANK/COOP.

COPTER MOUNT HELKOPTER MONTR - Bir helikoptere balanan kamera tayc aygt. Bak. TYLER MOUNT. COPY - Bak. DUB, TRANSFER. COPYST - Mzisyenlerin ve efin kullanmas iin bir besteden belirli sazlarn partisyonlarn ayrp kopya eden kii. CORDLESS SYNC (= CABLELESS SYNC) - Titreen bir kristalden ald amaz frekans sinyalleri kullanan bir motorla alt iin kamerayla arasnda senkron balant kablosuna gerek olmayan ses kaydedici ara. Onunla beraber alan kamera da ayn trden bir motor kullanr. CORE - TAKOZ - zerine ham filmin ve negatiflerin sarlarak muhafaza edildii plastik sarm gbei. COST OVERRUNS beklenmedik giderler. Btede ngrlmeyen,

COST REPORT - GDER RAPORU - Son giderler (COST TO DATE) ve haftann giderlerinin ayrntl incelendii ve toplam gider (COST TO COMPLETE) tahmininin yapld haftalk gider raporu. COST TO COMPLETE - TOPLAM GDERLER - Bir filmi bitirmek iin bteye gre gereken para miktar. Yapmn parasal durumu her hafta gider raporunda (COST REPORT) belirtilir. COSTS TO DATE - Yapm iin o gne kadar btenin eitli blmlerinden harcanm olan para miktar. Bak. COST REPORT, COST TO COMPLETE. COSTUME DESIGNER - GYS TASARIMCISI - Bir yapmda oyuncularn giysilerini tasarlayan ve izen kii. Hem filmin

23

genel havasn, hem de karakterlerin yorumlann gznne alarak alr. COSTUMER - KOSTMC - Yapm srasnda sette veya meknda giysilerin bakm ve korunmasndan sorumlu kii. COVERAGE 1) Bir sahneyi eitli kamera alarndan ekerek olayn deiik bak alarndan izlenmesini salamak. Bu planlar, ynetmenin dramatik amalar dorultusunda kurgulanarak sahnenin hareket, ritim ve dramas salanr. 2) Bir projenin ieriinin ve ana hikye izgisinin, hikye analisti (STORY ANALYST) tarafndan hazrlanan ksa sinopsisi. COVERING POWER - RTME GC - Bir objektifin, grntyle doldurmas gereken erevenin en u noktalarnda, en ak diyaframyla net grnt salayabilme kapasitesi. COVER SET YEDEK SET - O gnk ekim iin hazrlanm setin kullanlamad durumlarda (hava muhalefeti, hastalk gibi) hemen girip allabilecek set. Bak. BACK-UP SCHEDULE. COVER SHOT ( = INSURANCE TAKE) - YEDEK PLAN Beenilen ekimin kullanlamayaca varsaylarak (filmin zedelenmesi vb. gibi) onun yerine kullanmak iin yaplan ekim. CRAB DOLLY - Tekerlekleri zerinde her yne hareket ederek kamerann karmak izleme hareketleri yapmasn salayan araba. CRADLE - Kamera balna balanarak ar ve hantal objektifleri tamakta kullanlan objektif destei.

CRAFT SERVICE - Sette kahve, merubat, erez gibi eylerden sorumlu film ekibi blm. Ortal sprp temizlemek gibi ufak tefek iler de onlara aittir. CRANE (= WHIRLY) - KREYN, VN - st adan hareketli ekimler yapmak iin kullanlan, kameray ve iki kiiyi (kameraman ve ynetmen veya kamera asistan) tayabilen, aa yukar ve saa sola hareket edebilen bir eit kaldra. Bir setteki malzeme iinde en karmak olanlardan biridir. CRAWL - AKARYAZI - Filmin son yazlar (END CREDITS) iin kullanlan ve erevenin altndan stne doru srekli hareket eden yazlar. CREATIVE DIFFERENCES (= ARTISTIC DIFFERENCES) Yaratc iki kii (yapmc ve ynetmen, ynetmen ve oyuncu gibi) ok farkl fikirlere sahip olduklarnda, beraber almalarn olanaksz bulurlar. Bir film almasnda oyuncu kadrosunun veya teknik kadronun balca kiilerinden biri iten atldnda, yaratc uyumazlk bahanesi ileri srlr. CREDITS - JENERK - Filmde alm kiilerin ad ve unvanlarnn listesi. Adnn, n jenerikteki yeri ve yazsnn bykl, izgi st kiilerin pazarlk konusu ettii bir noktadr. Baz izgi alt kiiler de (yapm tasarmcs, kostm tasarmcs gibi) bu pazarla girer. Pek ok sendika ve dernek szlemesi, yelerinin adnn son jenerikte (END CREDITS) hangi boyda ve srada yazlaca konusunda kesin kurallar getirir. CREW - EKP - Bir film, video veya televizyon ovunu gerekletirmek iin kamera arkasnda alan tm teknisyenler ve yapm ekibi. CREW CALL - Bak. CALL, CALL SHEET.

24

CRI - ARA NEGATF - COLOR REVERSAL INTERMEDIATE veya COLOR REVERSAL INTERNEGATIVE szleri iin kullanlan ksaltma. Dnl (REVERSAL) ham film kullanarak dorudan zgn negatiften kopya alnarak yaplan ve gsterim kopyalarn basmak iin kullanlan negatiftir. CRI kullanld zaman nesiller (GENERATION) yledir: zgn negatif => CRI => Gsterim kopyas. Bir ara pozitif (INTERPOSITIVE-IP, PROTECTION MASTER, MASTER) ve ara negatif (INTERNEGATIVE- IN) kullanld zaman da gelime yledir: zgn negatif => ara pozitif => ara negatif (IP/IN denir) => Gsterim kopyas. Araya fazla bir basamak katld iin IP/IN, CRI'den daha pahalya mlolur. Gene de ou laboratuar IP'yi tercih eder, zira CRI, renklerde fark yaratmaya meyillidir. Ayn zamanda IP/IN'de genel nitelik daha stn, gren daha incedir. (Nesil says arttka gren de artar, ama IP/IN iki deil, tek nesil kabul edilir.) Negatif ile kopya arasndaki ara negatifler, zgn negatifin mrn uzatmak iin kullanlr. zgn negatif salam kaldka, izilen veya hrpalanan bir ara negatif yerine yenisini basmak mmkndr. CROP - Grntden kartmak, ereve d brakmak. CROSS-COLLATERALIZE - Byk stdyolarn uluslararas datm kollarnn yapt tartmal bir ilem. Bir veya birka filmin d lkeler iletiminde elde edilen kazan ve zarar bir btn olarak ele alnr ve zararlar kr siler. Her lke iin ayr hesap raporu yerine global bir raporu incelemek, yapmc iin kolaylk gibi grnse de ilem, aka datmcnn yararnadr. Daha kk bir lekte, bir yapm projesinin deiik kalemleri arasnda Cross-Collateralize yaplabilir ve kimi kalemlerde bte amas olsa bile sonuta hesap, bte iinde veya altnda gzkr.

CROSS CUT - Bak. INTERCUT. CROSS-FADE - Ayn anda bir sesin kslp brnn ykseltilmesi. CROSS-PLOT - Bak. PRODUCTION STRIP BOARD. CRYSTAL SYNC - KRSTAL SENKRON - Sabit bir frekansta uyar reten titreen bir kristalin kontrol ettii elektrikli bir aygt. CS - CLOSE SHOT (gs ekimi) iin ksaltma. CU - CLOSE UP (omuz ekimi) iin ksaltma. CUE - SNYAL, UYARI - Belirli bir hareketi yapmas iin oyuncu, kamera, efektr vb. iin verilen uyar iareti. CUCALORIS / KUKALORIS - Bak. KOOK CUE CARDS (= SHOW CARDS, IDIOT CARDS) - REPLK KARTONU - zerine, oyuncunun syleyecei szlerin yazld byk boy karton. Daha ok televizyon programlarnda kullanlr. Kamerann yannda tutularak oyuncunun szlerini hatrlamasna yardm eder. CUE MARK - Makiniste, anjmann yaklatn haber vermek iin film bobininin sonuna yakn bir karenin sa st kesine konulan yuvarlak iaret. CUE SHEET - SES ZELGES - Ses bandndaki sras ile sz, mzik ve etkilerin listesi. Miksajda kullanmak iin hazrlanr. CUT - KESME 1- Erime, geme gibi bir etki kullanmadan bir plann peine brnn eklenmesi. 2- Tamamlanm bir filmin versiyonu. Bak. DIRECTOR'S CUT, FINAL CUT.

25

3- Filmden veya senaryodan kartlan blmler. CUT! - KES! - Kamera, ses ve oyunun durmas iin ynetmenin verdii komut. CUTAWAY - Bir plan brne kesme ile balarken, birinciden kesilen ksmn, kurgunun ilerki blmnde yeniden balanacan belirten kurgu terimi. CUT BACK - Bir blm daha nce balanm bir plann kesilen ksmnn kurguya katlmasn belirten kurgu terimi. CUTTER - KESMC - Kurgucunun bir dier ad. CUTTING - Bak. EDITING CUTTING ROOM (= EDITING ROOM) - KURGU ODASI Kurgu malzemesi ve aygtlar ile donatlm ve kurgucunun, yardmclar ile beraber alarak filmi biraraya getirdii oda. CYAN - SYAN - Renkli filmde kullanlan, n tamlayc renklerinden birine duyarl ana renkten biri. Siyan (mavi-yeil), krmz a; sar, mavi a; macenta, yeil a duyarldr. CYCLORAMA (= LIMBO SET, CYC) - Bir setteki yumuak, dikisiz fon perdesi.

26

D
DAILIES (= RUSHES) - GNLK, GNLK KOPYASI - Her gn ekilen filmler akam laboratuara verilir ve hemen ykanarak bir i kopyas baslr. Ertesi sabah ynetmen, yapmc, grnt ynetmeni, kurgucu vd. bu i kopyasn seyreder. Gnlk kopya seyredilmeden o kopyadaki sahnelerin ekildii dekorlar yklmaz. DANCE DIRECTOR - Bak. CHOREOGRAPHER. DAWN - AFAK VAKT - Gkyznde n belirmeye balad gnn ilk saatleri. Renklerin soluk, glgelerin uzun olduu belirgin bir grn belirtir. afak vakti senaryoda belirtilmise, dkm sayfasnda da zellikle iaretlenmesi gerekir. Bak. MAGIC HOUR. DAY - GN - Senaryoda ve dkmde, olayn gndz saatlerinde getiini belirten sz. Eer zellikle afak veya gurup vakti gerekiyorsa bu, senaryoda ayrca belirtilir ve dkmde iaretlenir. DAY FOR NIGHT - AMERKAN GECES - Filmdeki gece sahnelerinin, zel mavi filtreler aracl ile gndzn ekilebilmesine olanak veren ekim teknii. Hollywood'un icat ettii bu teknie franszlar 'La Nuite Americaine' derler. DAYLIGHT - GN III - Gneten ve gkyznden gelen n llebilir miktar. DAY OUT OF DAYS - Bir oyuncunun alaca tarih ve zaman gsteren program.

DAY PLAYER - GNLK OYUNCU - Gnlk kiralanan ve sz veya rol ksa olan oyuncu. SAG kurallarna gre alma gn sona ermeden gnlk oyuncuya iinin bittiini bildirmek gerekir, aksi halde ertesi gn de alma davetiyesi alm saylr. DAY SHOTS - GNDZ EKM - erde veya darda, ister doal ister yapay olsun, senaryoda gndz geen sahneler. DEAL ANLAMA - Yasal bir balanty belirten Hollywood terimi (r. someone has a three-picture deal with Fox.) DEAL BREAKER - Bir szlemede, taraflardan birinin kabul etmedii takdirde szlemeyi bozacak olan madde. DEAL MEMO - Bir anlamann ana hatlarn ak bir dille belirten ksa bir yazl beyan. Bu beyan, resmi kontrat yazlp imzalanana kadar, taraflar balar. DECIBEL ( DB veya db) - DESBEL younluunu lme birimi. - Ses dalgalarnn

DEFERRED COSTS / DEFERMENTS - denmesi daha uygun bir zamana braklan masraflar. Veya, taraflarn anlamas ile, filmin belirli bir gelir saladktan sonraki bir zamana ertelenen demeler. DEFINITION (RESOLVING POVER, RESOLUTION) 1- Bir duyarkatn ince ayrntlar kaydedebilme gc. 2- Bir objektifin ince ayrntlar yanstabilme gc. DELETED PAGE Yazlp bitirilmi ve sayfalar numaralanm bir senaryodaki bir sayfa ekilmeyecekse, bir nceki ve sonraki sayfalara, o sayfann atlanaca belirtilir (page 24 omitted). Bylece sayfalar yeniden numaralamaya gerek kalmaz.

27

DELETED SCENE - Bir sahne ekilmeyecekse, senaryoda bu belirtilerek sahnelerin yeniden numaralanmasndan kurtulunur (scene 124 omitted). DENSITY - YOUNLUK - Bir keltisinin siyahlama derecesi. duyarkattaki gm

balca oyuncularla grmek, bamsz yapmlarda (INDEPENDENT PRODUCTIONS) yapm iin gerekli paray bulmak. DEVELOPER 1) Pozlanm filmdeki sakl grntnn grnr hale gelmesi iin laboratuardaki ilemlerde kullanlan kimyasal maddeler. 2) Yukardaki ilemin yaplmasn kontrol eden kii. DEVELOPMENT DEAL - Bir stdyo veya yapm irketi ile bir yapmc (PRODUCER) , ynetmen ya da yazar arasnda bir veya birka film projesi iin varlan anlama. DGA - DIRECTORS GUILD OF AMERICA szlerinin ksaltlm. DGA TRAINEE - STAJYER - Amerikan Ynetmenler Sendikasnda (DIRECTORS GUILD OF AMERICA), ikinci ynetmen yardmcs (SECOND ASSISTANT DIRECTOR) olmak iin eitim gren kii. Katlmak iin yazl ve szl bir snavdan gemek gereken bu programa her yl 1500 den fazla adaydan iki dzinesi girebilmektedir. DIAGONAL SPLICING - APRAZ EK - Manyetik eritte ek yaparken olabilecek BLOOP sesini engellemek iin eritleri verevine keserek yaplan ek. DIAL ( = POT) - ekim ve miksaj srasnda sesi mekanik olarak kontrol etmeyi belirten sesi terimi. 'To dial out' veya 'pot it out', istenmeyen sesleri ayklamak demektir. DIALOGUE - DYALOG - Filmde grntnn iinde veya dnda sylenen btn szler. DIALOGUE COACH / DIALOGUE DIRECTOR - Oyuncularn syleyecei szleri doru telaffuz etmesine veya bir

DEPOLARIZER - POLARZASYON FLTRES - Polarlanm k nlarn krarak bir cismin stndeki parltlar yok etmeye veya cam arkasndaki bir cismin grntsn berrak ekmeye yarayan filtre. DEPTH OF FIELD - ALAN DERNL - inde kald srece bir cismin net grnd kameradan uzaklk snrlar. Alan derinlii, kullanlan objektifin odak uzunluu, akl ve net noktas ile ilikilidir. Odak uzunluu ne kadar ksa ise, diyafram ne kadar kapalysa ve net noktas ne kadar uzaktaysa, alan derinlii o kadar fazladr. DEPTH OF FOCUS - ODAK DERNL - Grntnn netlii bozulmadan grnt yzeyinin objektife gre ileri veya geri gidebildii mesafe. DESATURATED - Kamera objektifi nnde filtrelerle veya laboratuarda kimyasal yolla filmdeki kimi renklerin alnmas, soluklatrlmas. Kimi negatifler kendiliklerinden baz renkleri soluk yanstrlar. DEUCE - Genellikle fresnel mercekli 2000 vatlk spot. DEVELOP/DEVELOPMENT 1) Sakl grntnn grnr hale gelmesi iin, pozlanm filme laboratuarda kimyasal ilem uygulanmas. 2) Bir film yapmnda uygulanacak ilk adm: hikyenin haklarn almak, senaryoyu yazmak, program yapmak, bteyi kartmak, meknlar aratrmak, ynetmen ve

28

leheyi renmesine yardmc olmas iin tutulan ekip eleman. DIALOGUE TRACK - DYALOG ERD - Mzik ve etki eritleri dnda sadece diyalogun kaydedildii ses eridi. DIAPHRAGM (=IRIS) - DYAFRAM - Kamera, projektr veya bask aracnn objektifinden geen k miktarn kontrol eden para. Genellikle, ortalarnda bir aklk (APERTURE) brakacak ekilde stste binen madeni yapraklardan oluur. Akln boyutunu (F-stop ile llr) ayarlayarak az veya ok k gemesi salanr. Bak. STOP DOWN, DEPTH OF FIELD. DICHROIC FILTERS - Tungsten veya halojen ampull lambalarn krmzms n gn na evirmek iin kullanlan cam veya jelatin mavi filtre. DIFFUSED LIGHT - YUMUAK, DFFZ IIK - Lambalarn nne datc filtreler (DIFFUSER) koyarak salanan dank, yumuak, glgesiz k veya pus, sis gibi atmosferdeki paracklarn datt k. DIFFUSER - DAITICI FLTRE - Konuya gelen sert yumuatmak iin lambann nne konulan kgeirgen malzeme. DIGITAL EFFECTS - Bak. COMPUTER GRAPHICS. DIMMER - Bir elektrikli araca (genellikle lambaya) gelen akm azaltp oaltmaya yarayan reosta. DIN - 'Deutsche Industrie Norm' szcklerinin ksaltlm. Avrupa'da kullanlan film duyarlk l sistemidir. Bak. ASA. DINKY-INKY - 100-200 vatlk kk spot.

DIOPTER LENS PROKSAR - Normal bir kamera objektifinin net snrn aacak kadar konuya yaklald zaman net resim elde edebilmek iin objektifin nne konan ek mercek. DIORAMA - Bir setin minyatr rnei. DIRECTION - Bir sahnenin nasl ekilecei, hareketin tarz, ritmi konusunda senaryoda yazarn, ekimde ynetmenin veya figranlar iin ynetmen yardmcsnn verdii direktifler. DIRECTIONAL MIKE - YNL MKROFON - Ses kaydnda dar bir duyu as olan ve belirli bir alandaki sesleri alan mikrofon. DIRECTOR YNETMEN - Bir filmin, tiyatro veya televizyon gsterisinin tm yaratc ynlerinden ncelikle sorumlu olan kii. Genellikle yapmc tarafndan ie alnr ama kimi ynetmenler, yapmclklarn kendileri yapar. Bak. HYPHENATE. DIRECTOR OF PHOTOGRAPHY (= CAMERAMAN, CINEMATOGRAPHER) GRNT YNETMEN Ynetmenle ibirlii yaparak bir filmin sahnelerinin klandrlmas, erevelenmesi ve ekiminden sorumlu kii. Sendika kurallar gereince kendisi kameray kullanmaz (bu, kamera operatrnn iidir) ama k ve kamera ile ilgili her ey onun kontrolu altndadr. DIRECTOR'S CUT (= FIRST CUT) - YNETMEN KURGUSU, LK KURGU - Bitmi kopyada grnt ve seslerin, ynetmenin istedii gibi olduu kurgu. DGA Temel Kural, ynetmene, filmin ilk kurgusunu istedii gibi yapma hakk tanr. Bak. FINAL CUT.

29

DIRECTORS GUILD OF AMERICA (DGA) - Amerika'daki ynetmenler, ynetmen yardmclar ve yapm ynetmenlerinin dernei. DIRTY DUPE - kopyasnn siyah-beyaz kopyas. Bak. ONE LIGHT PRINT. DISBURSING AGENT - Stdyonun veya yatrmc grubun talimat ile bir filmde masraflar deyen muhasebe blm eleman. DISSOLVE - GEME - Bir plann sonunu br plann balangc ile stste bindiren, bylece birinci plan eriyerek kaybolurken ikinci plann belirdii optik etki (OPTICAL EFFECT). Kimi kameralarda bu ilemi yapacak dzenek vardr ama genellikle laboratuarda veya optik laboratuarda (OPTICAL HOUSE) gerekletirilir. DISTRIBUTOR DAITIMCI, LETMEC - Bir filmin sinemalarda oynamas iin reklam kampanyasn hazrlayp gerekletiren, kopyalar bastran, gsterimcilere sunan ve haslat toplayp bunu, anlamaya gre kr pay sahiplerine datan irket. Sinema salonlarna datm iin datmcya denen cret, filmin kiralama gelirleri (gie haslat deil) zerinden anlamaya varlan bir yzde ile belirlenir. Bir datmc, sinema salonlar dnda televizyon, kablolu televizyon, video, silahl kuvvetler, okullar, kitaplklar gibi alanlarda da datma yetkili klnabilir. Birok byk stdyonun kendi datm irketleri vardr. Bunlar hem kendi stdyolarnn yapt, hem de negatifini satn aldklar filmlerin datmn yapar. Datm blm, yapm blmnn kararlarna katkda bulunur. Bir filmin grd ilgi, o filmin benzerlerinin yaplmasnda veya satn alnmasnda etkili olur.

DISTRIBUTION FEES - Hizmetleri iin datmcnn istedii cret. DITTY BAG - MALZEME ANTASI - Kamera asistannn, ekim srasnda gereksinme duyaca tm malzemeyi koyduu anta. DOCU/DRAMA - DRAMA - Gerek olaylar, oyuncular kullanarak filmde yineleme. Dramatik amalarla kimi olaylar biraz deiik gsterilse de olabildiince geree sadk kalnmaya allr. DOCUMENTARY - BELGESEL - Gerek olaylarn gerek yerlerde ve gerek kiilerle ekilen filmi. DOLBY - DOLB - Seslerin kayt ve dinletilmesinde, grlt azaltc sistemin patent markas. Gsterim srasnda filmin ses kalitesini ykseltmek iin pek ok sinema salonu Dolbi sistemle donatlmtr ve bir filmin btesinin yapm sonras ve datm kalemine Dolbi masraflar da konmaldr. Dolbi sistemi olmayan salonlar iin Dolbi sistemsiz kopyalar yaplmaldr. Ultra-stereo adyla bilinen rakip bir sistem, salon sahipleri iin daha az masrafldr. DOLLY - ARYO, ARABA - Kaydrma planlar ekmek iin kullanlan, kamera ve kamera operatrn tayan, raylar zerinde veya ime tekerleklerle zeminde hareket eden araba. aryocu (DOLLY GRIP) tarafndan yrtlr. Bak. CRAB, ELEMACK, WESTERN DOLLY. DOLLY GRIP - ARYOCU - Bak. GRIP. DOLLY SHOT (= TRAVELLING, TRACKING, TRUCKING SHOT) - KAYDIRMA PLANI - ekim yaparken kamerann hareket ettii plan. Dolly in = yaklaan kaydrma, Dolly out = uzaklaan kaydrma. Bak. DOLLY.

30

DOLLY TRACKS - ARABA RAYI - Kamera ve operatr tayan arabann sarsntsz hareket edebilmesi iin kullanlan madeni veya tahta raylar. Bak. DOLLY SHOT. DOMESTIC VERSION - Bir filmin A.B.D.'deki sinema salonlarnda gsterilmek iin kurgulanm kopyas. Televizyonda veya yabanc lkelerde yaynlanacak kopyalar ounlukla deiik ekilde kurgulanr. Bak. FOREIGN VERSION. DOPE SHEET (= CAMERA REPORT) 1) ekilen planlarn her ekiminin listesi. 2) Bir film arivindeki her bobinin ieriini gsteren liste. DOT - Ana konu stndeki azaltan ve kk, yuvarlak bir plakadan oluan datc. DOUBLE - DUBLR - Belirli bir oyuncuya benzeyen veya benzetilen ve geni planda kalabalk arasnda yrmek, uzakta bir arabay srmek gibi oyun gerektirmeyen planlarda grnen kii. Bak. STUNT DOUBLE, PHOTO DOUBLE. DOUBLE BILL - Bak. DOUBLE FEATURE. DOUBLE EXPOSURE - FT POZLAMA - Ayn film eridine ekilen iki deiik grnt. Bak. SUPERIMPOSITION. DOUBLE FEATURE - K FLM - Bir salonda tek biletle seyredilen iki film. Bak. 'B' MOVIE. DOUBLE MOVE - Bir mekndan ktktan sonra ekim iin tekrar girmek. ekim iin genellikle pahal bir yol olduundan, saknmak gerekir. DOUBLE PRINTING - Baskda her bir kareyi iki veya kere basarak hareketi yavalatma sistemi. Bak. SKIP FRAMING, FREEZE FRAME. DOUBLE SYSTEM - KL SSTEM - Film ekiminde ses kayd iin en ok kullanlan sistem: kamera grnty ekerken sesler de ayr bir manyetik banda alnr. Tekli

sistemde (SINGLE SYSTEM) ses de dorudan filme kaydedilir. Malzeme ynnden daha pratik olduu halde ses kalitesi dktr ve kurguda sorunlar karabilir. DOUBLE SYSTEM PRINT - Grnt ve sesleri ayr eritlerde olan i kopyas. Bak. INTERLOCK. DOUBLE TIME - FT YEVMYE - Cumartesi, pazar ve tatil gnleri alldnda normal yevmiyenin iki kat olarak denen cret. Bak. GOLDEN TIME. DOUBLING - Kayt iin icra srasnda bir mzisyenin birden fazla alet kullanmas. Bu i iin mzisyen ek bir cret alr. DOWNSTAGE - Kameraya en yakn n plan veya sahnede, seyirciye en yakn yer. DOWN TIME - ekim balamazdan nce gerekli malzeme tamirat, makyaj dzeltmesi, kostm deiiklii yaparak kaybedilen zaman. DRAPES - Seti dekore etmek veya odann akustiini deitirmek iin kullanlan kumalar. DRESS Bir eyay ssleyerek veya grnn deitirerek ekime hazrlamak. Dress the set, eyalar, aksesuarlar sete yerletirmek, dress the windows for night, pencerelerden grnen yerleri, darda gece olduunu belirtecek ekilde deitirmek anlamna gelir. DRESS REHEARSAL - KOSTML PROVA - Kostmlerini giymi oyuncularla yaplan prova. Daha ok bir tiyatro terimidir. DRIVE ON (= GATE PASS) - Stdyoda alan birini ziyarete gelecek kiinin stdyo kapsndan girebilmesi iin kap bekisine braklan izin kad.

31

DROP AND PICK UP - Bir oyuncunun, son alt gnden en az 10 gn sonra ayn yapmda tekrar almaya arlabilecei, daha nce arlrsa, arlmad gnler iin de para almas gerektiini belirten sendika kural. On gnlk boluk, bir yapmda bir oyuncuya ancak bir kere uygulanr. DRY RUN - Tm ekim ekibinin, tm oyuncularn kostml olarak hazr olduu, kamerann tm hareketleri uygulad fakat ekim yapmad prova. DUARC - Dolgu iin kullanlan ifte ark. Ik ayar yaplamayan bu lambalar artk fazla kullanlmamakta. DUB (= MIX, LOOP) - MKSAJ, DUBLAJ 1) eitli ses eritlerini birletirerek yaplan ana ses eridi kayd. 2) Diyalogu baka bir sese veya baka bir dile evirmek. 3) Kopyay veya kopyalamay belirten video terimi. DULLING SPRAY - MAT SPREY - Bir cismin stndeki k yansmasn veya parlamay kesmek iin kullanlan matlatrc sprey. Bak. BLOOM. DUMMY - Bir arabann patlamas gibi tehlikeli bir sahnede bir oyuncunun dublr olarak kullanlan tam boy bebek veya kukla. DUPE (i) - Kurgulanm i kopyasndan baslan kopya. Kurgucunun, bir kopyay negatif kesimciye, bir kopyay da miksaj ve senkron iin sesiye gndererek ikisinin ayn anda almasn salayp zaman kazanmas iin yaplr. Gsterim kopyalarndan da DUPE alnabilir, bu da korsan kopyalarn nasl ortaya ktn gsterir. Ariv iin veya yeni bir filmde kullanmak iin eski bir filmin bir blmnn izin alnarak kopyasn kartmak mmkndr. Negatifi bulunmayan filmlerden rnekler veren THAT'S ENTERTAINMENT gibi filmler byle yaplmtr.

DUPE (f) - Bir film veya bant kaydnn kopyasn kartmak. Video iin DUB szc kullanlr. DUPE NEGATIVE - DUP NEGATF - Gsterim kopyalarn basmak iin ince gren ana pozitiften (FINE GRAIN MASTER POSITIVE) veya ara pozitiften (INTERPOSITIVE) alnan negatif. Bak. CRI. DUSK - GURUP VAKT - Alacakaranlk. Senaryoda belirtilmise, dkm sayfalarnda da belirtilmesi gerekir. Bak. DAWN. DUVATYNE - DVTN - Setin belirli yerlerini glgelemeye veya objektife yansyan kesmeye yarayan tekkapaklarda veya GOBO'larda kullanlan kuma. DYNALENS Kameradaki sarsntlarn grntye yansmasn nlemek iin objektifin nne konulan ara.

32

E
ECHO CHAMBER - YANKI ODASI yanklanmas iin yaplm zel oda. - erdeki seslerin

ECU - EXTREME CLOSE UP (ayrnt plan) szlerinin ksaltlm. EDGE NUMBERS - Bak. KEY NUMBER. EDITING - KURGU, MONTAJ - Bir filmin paralarn ve ses bandn, bir hikyeyi mantki ve uyumlu bir ekilde anlatabilecei bir sralamaya koymak. lem basamaklar yledir: Kaba kurgu (ROUGH CUT)- seilen paralarn ilk mantksal sralanmas; nce kurgu (FINE CUT)- zerinde daha ayrntl allm versiyon; Son kurgu (FINAL CUT)- negatifin buna gre kesilecei son ekil. EDITING BENCH - ANRULZ, SARIM MASASI - Kesilen paralar koymak iin yannda raflar, stnde, film bobinini birinden brne aktaracak dzenei olan iki sarm tablas ve filmdeki grntleri izleyebilmek iin lambas olan masa. EDITING ROOM - Bak. CUTTING ROOM. EDITING TABLE (=FLATBED) - KURGU MASASI - Filmi izlemek, kesmek (CUTTING) ve yaptrmak (SPLICE) iin zel yaplm alma masas. Bak. STEENBECK, KEM.

EDITOR - KURGUCU - Filmi kurgulayan kii. Bu i ou zaman bir ynetmeninki kadar yaratclk gerektirir. yi bir kurgucu, ustaca kesmeler, ara kesmeler ve canl bir ses band yardmyla vasat bir filmi, ilgi ekici hale getirebilir. Yardmcsyla beraber n hazrlk (PREPRODUCTION) devresinde almaya katlan, yapm boyunca gnlkleri (DAILIES) balayan ve film fazla karmak deilse, ana ekimler bittikten drt-alt hafta sonra kaba kurguyu bitiren kurgucular giderek artmaktadr. Bak. CUTTER. EFFECTS (FX) - ETK, EFEKT - Erime, geme gibi yapm sonras gerekletirilen ilemler. EFFECTS BOX - Bak. MATTE BOX. EFFECTS FILTER - ETK FLTRES - Sis etkisi, yldz parlts gibi doal k ve grntde deiiklik yaratan cam veya jelatin filtreler. EFFECTS TRACK (FX TRACK) - ETK BANDI - Ses etkilerinin kaydedildii ses band. EIGHTY SIX - Kapatmak, devreden kartmak, bireyden kurtulmak. Bak. STRIKE, KILL. ELECTRICAL TRUCK - ELEKTRK KAMYONU - Bir yapm iin gerekli tm elektrik malzemesini tayan kamyon. ou zaman bir jeneratr de vardr. ELECTRICIAN - ELEKTRK - ef knn (GAFFER) ynetiminde, kablolar ve lambalar yerletirip ayarlayan k ekibi eleman.

33

ELEMACK DOLLY (= SPIDER DOLLY) - ELEMAK ARABA 1960larda talya'nn piyasaya soktuu kk, hafif, tekerlek kollar eitli ekillerde ayarlanarak kap, koridor gibi yerlerden rahata geebilen, manevra gc yksek kamera arabas. ELR (=ADR) - 'Electronic Line Replacement' szlerinin ksaltlm. Bak. LOOP. ELS - Extreme Long Shot (ok uzak ekim) szlerinin ksaltlm. EMMY - Her yl 'Academy of Television Arts and Sciences' tarafndan datlan ve sinemadaki OSCAR dlne tekbl eden dl. EMULSION - DUYARKAT, EMLSYON - Film tabanna kaplanan a duyarl tabaka. Grn mattr ve kamerada kullanlacak ham filmde bobinin i tarafna dnktr. EMULSION NUMBER (= BATCH NUMBER) - EMLSYON NUMARASI - Bir partide retilen ham filmin retim partisini belirten kod numaras. EMULSION SPEED - DUYARLIK, EMLSYON HIZI - Bir ham filmin ASA, ISO veya DIN ile llen a duyarl. Az kla alrken hzl film, bol kla alrken yava film kullanlr. Doru pozlama iin artlara uygun film kullanmak gerekir. In kontrol edilebildii artlarda, emlsiyon hz bir seenek unsurudur zira deiik emlsiyonlarn renk younluu, ton hakimiyeti ve grenleri farkldr.

END CREDITS - SON JENERK - Bir filmde alan oyuncu ve ekip listesi. eitli kii ve kurululara teekkr yazs ile IATSE ve MPAA damgalar da bu listenin sonunda bulunur. Ba jenerikteki yazlar duraan olarak teker teker grnd halde, son jenerik yazlar ou zaman aadan yukar doru akarak geer. END SLATE - KLAKET SONDA - Banda klaket verilmeyen bir plann sonunu belirtmek iin ikinci kamera asistannn grnt ve ses olarak verdii iaret. Klaket kamera nnde baaa tutulur ve filmin ad, plan ve ekim numaralar yksek sesle okunduktan sonra klaket ubuu vurulur. EPIC - DESTAN - Normalden ok daha geni hikye. (Dr Jivago, Eksodus, Arabistanl Lavrens gibi.) EQUALIZER - stenen sesi elde etmek iin ses frekanslarn ekillendiren ayarlama arac. EQUITY (= ACTORS EQUITY) - Tiyatro ve sinema oyuncular birlii. Bak. SCREEN ACTORS GUILD. ESTABLISHED - Kamerann, daha nceki ekimlerde grd kii veya eyalar. ESTABLISHING SHOT - TANITMA PLANI - Bir sahnenin balangcnda evreyi, durumu alglatmak iin yaplan genel plan veya boy plan ekim. EXCHANGE - BLGE - Bir blgedeki salonlara film datmn yklenen blgesel irketler.

34

EXCITER LAMP - EKSTASYON LAMBASI - Optik ses band kaydnda ve sesli film gsteriminde kullanlan, fotoselin, ses dalgalarna dnecek akm dalgalarn retebilmesi iin optik ses eridindeki farkl younluktaki ses izgilerini grmesine yardmc olan kk lamba. EXECUTIVE PRODUCER - Genellikle, filmin finanse edilmesinden sorumlu kiiye verilen unvan. Kimi zaman yapm sorumlusuna (UNIT PRODUCTION MANAGER) veya yapma ortak bir kiiye de verilir. EXPENDABLES - Ampul, bant, filtreler gibi bir film yapm iin satn alnan ve muhtemelen tekrar kullanlabilecek malzeme, demirba. EXPLOITATION - LETME - Bir filmin ilan, reklam, sat ve promosyonu. EXPLOITATION FILM - FLM - Bolca seks, iddet vd. unsurlar ieren ve reklam bunlara dayandrlan film. EXPOSED FILM POZLANMI FLM - Kamerada pozlandrlm, fakat henz laboratuarda ykanmam film. Bak. LATENT IMAGE. EXPOSURE - POZ 1) Fotorafik malzemeyi etkileyen k younluu ile bu n duyarkat zerine dme sresinin sonucu. 2) Bir plann ekimi iin kullanlan diyafram ayar. Bak. F-STOP, T-STOP, EMULSION SPEED. EXPOSURE METER (= LIGHT METER) IIKLER, POZOMETRE - Konuya gelen veya konudan yansyan k younluunu lmekte kullanlan ara. Bak. PHOTOMETER.

EXT. - EXTERIOR (d) szcnn ksaltmas. EXTENSION TUBE - UZATMA TP - Bir objektif ile kameradaki objektif yuvas arasna taklan, bylece objektifi, film planndan normalden daha fazla uzaklatrarak, yakn plan bir ekimde net yapabilmeyi salayan ara para. EXTERIOR - DI - Her trl kapal yer dnda, ak havada yaplan ekim. EXTRA - FGRAN - Filmde konumas ve kalabalk iinde kendini belirtecek oyunu olmayan oyuncu. Bak. BACKGROUND, ATMOSPHERE, SILENT, SCREEN EXTRAS GUILD. EXTREME LONG SHOT (ELS) - OK GENEL PLAN - Bir sahnenin hayli uzaktan st veya alt adan ekildii ve genel tantm amal plan. EYE LINE - BAKI ZGS - Bir oyuncunun gr izgisi. Oyun srasnda dikkatinin dalmamas iin bu izgideki kiiler ve eyalar azaltlr. Oyuncunun ana plandaki (MASTER SHOT) bak izgisi ile rt plandaki (COVERAGE) bak izgisinin ayn ynde olmas, dikkat edilmesi gereken bir noktadr.

35

F
F-STOP, F-NUMBER - Bir objektif zerinde diyafram akln gsteren rakamlar. Objektifin odak uzunluunu diyafram aklnn apna blerek bulunur. Bak. DEPTH OF FIELD, T-STOP. FADE - ERME - Bir plann ilk grntlerinin belirerek ortaya kmas veya son grntlerinin giderek eriyip kaybolmasn salayan optik etki. 60l yllara kadar filmlerin belirme ile balayp, erime ile bitmesi genel bir uygulamayd. Gnmzde, zel bir grsel etki veya zaman amn belirtmek gibi amalar dnda, bu ilem pek fazla uygulanmamaktadr. FADE IN/FADE UP - AILMA, BELRME - Siyahtan balayarak birka saniye iinde grntnn tam olarak belirmesi. FADE OUT/FADE DOWN - KARARMA, ERME - Almann (FADE IN) tersine, bir grntnn giderek kararp tam siyahta erimesi. FAST FILM - HIZLI FLM - Zayf k artlarnda ekim yapabilmek iin kullanlan, ASA's 100n zerindeki negatif ham film. FAST-MOTION - Bak. ACCELERATED MOTION. FAVORING - Kamerann veya mikrofonun oyunculardan birine yakn olmasndan dolay bu oyuncuya daha fazla nem verildii durum. FEATURE (i) - En az 85 dakika sren sinema filmi. FEATURE (f) - Desteklemek, zel itina gstermek. FEATURE LENGHT - Yaklak 85 dakika sren sinema filmi gsterim sresi.

FEATURED PLAYERS - YARDIMCI OYUNCU - Yardmc rollerden birini oynayan ve jenerikte ad gnlk oyuncularn adndan nce yazlan ve onlardan daha yksek cret alan bir oyuncuyu belirtmek iin kullanlan gayr resmi terim. Yardmc oyuncular filmin ana karakteri deildir fakat szl oyuncu (Speaking Cast) olarak kabul edilirler ve btede ve dkm sayfalarnda byle iaretlenirler. FIELD OF VIEW - GR ALANI - Kamera objektifinin gr as. FILL - AMORS - Bir plan veya ses eridi eksikse, ses elemesini bozmamak iin kurguda onun yerine i kopyasna eklenen bo film paras. FILL LIGHT (= FILLER LIGHTS) - DOLGU III - Glgeleri aydnlatmak ve bazen ana n yaratt sert aydnlatmay yumuatmak iin kullanlan lambalar. FILM - FLM 1) Sinemada gsterilen film. 2) Fotoraf grntleri saptamak iin kamerada, saptanm grntleri perdeye yanstmak iin de projektrde kullanlan, asetat tabanl, bir yan duyartabaka kaplanm, hareketini salayan tamburlardan gemesi iin kenarlar delikli erit. FILM ARCHIVE - FLM ARV - Film koleksiyonlarnn depolanp korunduu ve aratrma ve dier amalarla filmlerin seyredilebildii yer. FILM CLIP - Bir filmden alnan ve reklam, tantm gibi amalarla kullanlan ksa blmler (That's Entertainment' filmindeki gibi). FILMIC - Bak. CINEMATIC. FILM LEADER - AMORS - Laboratuar tarafndan bobinlerin bana ve sonuna eklenen ve film projektre

36

taklrken grnt kaybn nleyen, filmi korumaya yarayan zel eritler. Bak. ACADEMY LEADER, UNIVERSAL LEADER. FILM LOADER - Kamera kasetlerini doldurup boaltmakla grevli kamera ekibi eleman. FILM MAGAZINE (=MAGAZINE) - KASET - Kameraya taklacak filmin doldurulduu k geirmez kamera aksam. FILM MUSIC - Bak. SCORE. FILM PLANE - Kamera gvdesinin dnda, bir halkann merkezinden gecen dikey bir izgiden oluan bir sembolle belirtilen filmin kzaktaki konumu. FILM STOCK/RAW STOCK - HAM FLM - Pozlanmam ve ykanmam film. FILTER - FLTRE - Kamerann veya bask makinesinin objektifi nne konduunda, tayfn belirli dalga boyundaki blmlerini emen, renk dengesizliini dzelten veya datan effaf, beyaz veya renkli, cam veya jelatin levha. Balca filtreler unlardr: 1) Gn veya 85 - Lamba na gre dengelenmi filmle gn nda ekim yaparken kullanlr. 2) Diffzyon (Diffusion) - I datr, glgeleri ve sert izgileri yumuatr. 3) Sis (Fog) - Diffzyon filtresi gibidir ama ayrca bir sis etkisi yaratr. 4) Dansite, Younluk, ND (Neutral Density) - Filme ulaan n younluunu azaltr. 5) Polarlama (Polarizing) - Parlama ve yansmalar kontrol iin. 6) ltraviyole, Mortesi UV (Ultraviolet, Sky Filter) Gkyznden yansyan mortesi nlarn verdii mavilii azaltr.

7) Koruyucu (Protection) - Kamera objektifini su damlas, yamur, kum, toz gibi eylerden koruyan optik cam. FILTER FACTOR - FLTRE FAKTR - Filtre kullanlmayan durumda belirlenen doru pozlamann, filtre kullanld zaman da elde edilebilmesi iin arplmas gereken rakam. Filtrenin k emici zelliinden dolay pozlamann bu oranda arttrlmas gerekir. FINAL CUT - SON KURGU 1) Kopyalarn baslmasnda kullanlacak negatifin kesimi iin rnek olacak i kopyasnn kurgulanm son hali. 2) Bir ynetmen veya yapmcnn kontrat tartlrken, gsterime girecek kopyalarn ekil ve ieriinde kimin sz sahibi olacan belirten madde. Bak. WORK PRINT, DIRECTOR'S CUT. FINANCING - FNANSE ETMEK - Bir film projesi iin parasal destek. FINANCING ENTITY - Bir filmin yapm iin para deyen kii veya irket. FINANCING FEES - Projeyi finanse eden kii veya irkete ya da bu finans salayan kiiye denen para. Bak. EXECUTIVE PRODUCER. FINE CUT - NCE KURGU - kopyasnn, kaba kurgudan sonra daha gelitirilmi kurgusu. Bak. EDITING. FINE GRAIN - NCE GREN 1) Bir tr duyartabaka. 2) Dup negatif retiminde kullanlan ve duyartabaka hz deil, netlik kalitesi nemli olan bir siyah-beyaz pozitif. FIRST ASSISTANT CAMERAMAN - BRNC KAMERA ASSTANI - Kamera malzemesinin salkl durumda olmasndan sorumlu, objektifleri takp karan, kamera veya oyuncu hareket halindeyken net takibini (mizopuan) yapan, oyuncunun duraca yerleri

37

iaretleyip, bunlarn kameraya uzakln len ve net ayarlarn buna gre yapan kamera ekibi eleman. FIRST ASSISTANT DIRECTOR - BRNC YNETMEN YARDIMCISI - FIRST AD de denir. Ynetmenin sa kolu. Ynetmenle yapm ynetmeni arasndaki balantdr ve kimi kk yapmlarda yapm ynetmenlii de yapar. Yapm srasnda figranlardan, yapmn yrmesinden, herkesin ve her eyin zamannda doru yerde olmasndan, sette dzen ve disiplinin korunmasndan sorumludur. ekim balayaca zaman Sette sessizlik! komutunu verir ve kamera operatrne, kameray altrmasn iaret eder. Yapm balamadan nce senaryonun dkmn yapar, her sahne iin figranlarn saysn belirler ve ynetmen ve yapm ynetmenin onay ile onlar ie alr. Genellikle kinci (SECOND) denen bir yardmcs vardr. Bak. SECOND ASSISTANT DIRECTOR. FIRST CUT - Bak. DIRECTOR'S CUT. FIRST DOLLAR - Bir filmin, gsterimden salad ilk kazanc belirten terim. Brt kr ortaklar ve datmc, bu paradan kendi paylarn alrlar. Net kr ortaklar ise, film maliyetini kurtarana kadar beklerler. FIRST DRAFT - LK TASLAK - Bir senaryonun devamll salanm ve diyaloglar tamamlanm ilk hali. FIRST RUN - LK GSTERM, BRNC VZYON - nemli bir pazar blgesinde bir filmin ilk gsterimi. FISHEYE LENS - BALIKGZ - Deforme bir grnt veren ar genia objektif. FISHPOLE - stnden mikrofonlar sarktlan uzatma ubuu. Bum kullanmaya uygun olmayan yerlerde ie yarar. FLACK - Reklam grevlisi, basn ajan iin argo terim. FLAG - TEKKAPAK - Setin bir blmn, bir eyay glgelemek veya kamera objektifine gelen lamba

n kesmek iin kullanlan, bir ereveye gerilmi siyah kuma. Bak. GOBO. FLANGE - FLAN - Kurgu odasnda film bobinlerinin dzgn sarlmasn kolaylatrmak iin anrulze taklan madeni veya plastik disk. FLARE - REFLE - Parlak bir cisimden kaynaklanan ve grntde hale olumasna sebep olan parlt. Mat sprey kullanarak giderilir veya azaltlr. Bak. BLOOM. FLASH (i) - FLA PLAN - Dramatik etki iin kullanlan ok ksa bir plan. FLASH (f) - zellikle glge alanlardaki pozlamay arttrmak iin pozlanmam filmi ok ksa bir sre, ok zayf bir a gstermek. Bu ilem, kontrast azaltr. Genellikle laboratuarda yaplan hassas bir ilemdir. FLASHBACK - GERYE DN, FLABEK - Dramatik etki amacyla veya hikye gerei, olaylarn kronolojik srasnda gemie dn. FLASHFORWARD - Dramatik etki amacyla veya hikye gerei, olaylarn kronolojik srasnda gelecee doru yaplan srama. FLASH FRAMES - START / STOP KARES - Bir ekimin banda kamera tam hzn bulana kadar ar k grerek fazla pozlanan kareler. Bir sahnenin balangcn kurgucuya belirtmek iin bazen kameraman bilerek ok sayda kareyi fazla pozlar. FLASH PAN (= SWISH, WHIP PAN) - YILDIRIM PAN - yice bulank grntler veren hzl evrinme. FLAT 1) Negatifte veya Kopyada kontrast veya alan derinlii ok az olan grnt. 2) Bir setin hareketli geni bir blm. FLATBED - Movioladakinin tersine, film ve ses bobinlerinin yatay olarak getii kurgu masas. Birden fazla bobini

38

ezamanl geme olana salar. Bu tip masalarda en tannm markalar STEENBECK ve KEM'dir. FLATNESS OF FIELD - ALAN DZL - Bir negatifin merkezinde ve kenarlarnda ayn keskinlikte grnt veren bir objektifin kalitesi. FLAT PRINT - DZ KOPYA - Normal projektrler iin baslan standard kopya. Kart, sktrlm kopyadr. Bak. ANAMORPHIC LENS, WIDE SCREEN. FLAT RATE - GTR CRET - Bir hizmet karl denen sabit cret. Gndelik veya haftalktan fark, fazla mesai denmemesidir. Bir yapmc, mesailerle uramaktansa, pazarlkta cretleri gtr tespit etmeye alr. FLICKER - OBTRASYON, KIRPIMA - Bir film saniyede 24 kareden dk bir hzla gsterildiinde meydana gelen can skc durum. Bak. PERSISTENCE OF VISION. FLOODLIGHT (= FLOOD) - Bir setin geni bir blmn aydnlatan ok gl k kayna. FLOOR - PLATO - Bir sesli stdyonun (SOUND STAGE) ekim yaplan blm. FLY 1) Bir setin stnde iplere asl dekor. 2) Bu i olacak m, yryecek mi? (Do you think this deal will fly?) FOCAL LENGTH - ODAK UZUNLUU - Bir mercein merkezi ile uzaktaki bir cismin grntsnn berrak olarak belirdii kritik odak noktas arasndaki uzaklk. Odak uzunluu ne kadar ksaysa, gr as o kadar genitir. FOCAL PLANE - ODAK ALANI - Bir objektifin verdii grntnn net olarak belirdii alan. Filmin tam bu alanda bulunmas gerekir. FOCAL SETTINGS - NET ARET - Hareketli zor ekimlerde netlii takip edebilmek amacyla odaklaycnn (birinci

kamera asistannn), nceden lp belirledii noktalar iin objektifin net halkasna koyduu iaretler. Bak. FOLLOW FOCUS, FOLLOW SHOT. FOCUS (i) - ODAK - Bir objektiften geen k nlarnn bir grnt vermek iin birletii nokta. FOCUS (f) - NET YAPMAK - Keskin, net bir grnt elde etmek iin bir objektifi ayarlamak. FOCUS PULLER BRNC ASSTAN, ODAKLAYICI - Objektif ile oyuncu arasndaki uzakl bir erit metre ile lerek tespit eden ve buna gre net ayarn yapan kamera ekibi eleman. Kamera ve kamera malzemesinden, br kamera asistanlar kadar o da sorumludur. Bak. FIRST ASSISTANT CAMERAMAN, SECOND ASSISTANT CAMERAMAN. FOG - SS 1) Yanllkla k almasndan dolay filmde beliren younluk. 2) Grsel etki iin bir sahnede sis makinesiyle yaratlan hava younluu. FOG FILTER - FOG FLTRES - Sis etkisi yaratmak iin objektifin nne konulan datc filtre. FOG MACHINE - SS MAKNES - Sis etkisi yaratmak iin yere kp kalan souk duman reten zel etki arac. FOLEY - SES ETKS - Bir dublaj stdyosunda kaydedilip sonra filmdeki yerine kurgulanan insan hareketleri sesi veya ses etkisi. Bir kovalamaca sahnesinin inandrc olmas iin, sahneyi izleyen 'foley' sanats (efektr), oyuncunun hareketlerini taklit ederek sesler karr (ayak sesi, nefes nefese soluk sesi, bir et parasna vurarak yaplan yumruk sesi gibi). Bak. STREAMER. FOLEY ARTIST - SES EFEKTR - Vcut hareketlerinin seslerini yaratmas iin dublaj stdyosuna arlan uzman kii.

39

FOLEY STAGE - Bir film iin gerekli ses etkilerinin yaratlmas iin eitli zeminler ve aralarla donatlm dublaj odas. FOLEY STUDIO - ETK STDYOSU - Sahneyi perdede gsterirken o sahne iin gerekli ses etkilerinin yaratlp kaydedilmesi iin zel donanml ses kayt stdyosu. FOLEY TRACKS - ETK BANDI - Kurgucunun, filmdeki yerlerine kurgulamas iin ses etkilerinin kaydedilmi olduu 35 mm ses band. FOLLOW FOCUS - NET TAKB, MZOPUAN - Kamera veya oyuncu hareket halindeyken srekli net bir grnt elde etmek iin objektifin net ayarnda yaplan dzeltmeler. Bak. FOCUS PULLER, FIRST ASSISTANT CAMERAMAN. FOLLOW SHOT - TAKP PLANI - Kamerann, hareket halindeki oyuncuyu izledii, aradaki uzakl koruyarak onun gittii ynde ilerledii veya geriledii plan. FOOT (= TAIL) - Film bobininin (REEL) sonu. FOOTAGE - Fit ve in yerine fit ve kare birimiyle belirtilen film eridi uzunluu. 35 mm filmde 16 kare bir fut (ayak) uzunluktadr. 24 kare/saniye hzda bir saniyede 1 fut + 8 kare film geer. Saniye Fit Kare 1 1 + 8 2 3 + 0 3 4 + 8 4 6 + 0 5 7 + 8 10 15 + 0 30 45 + 0

FOOTAGE COUNTER - METRAJ GSTERGES - Kamera, projektr veya bask makinesinde, pencereden geen filmin uzunluunu belirten gsterge. FOOTCANDLE - Bir mum gcndeki bir k kaynandan bir fut uzaklktaki cisme den k younluu. FORCED CALL - Bir oyuncuyu veya ekip elemann, gerekli en az dinlenme sresi dolmadan yeniden ie armak. FOREGROUND - N PLAN 1) Setin, kameraya en yakn olan blm. 2) Grntde en nde gzkenler. FOREIGN DISTRIBUTION - Bir filmin yabanc lkeler salonlarnda gsterime sunulmas, yabanc lkelerde iletilmesi. FOREIGN SALES REP - Bir filmi yabanc lkelere satma veya bu lkelerde iletme yetkisi verilen kii veya irket. FOREIGN VERSION - Filmin ekildii lkenin dilinden baka bir dilde gsterilmesi iin hazrlanan dublajl veya alt yazl kopya. Kimi filmlerin kurgusu da d pazarlarn artlarna gre deitirilir. FORMAT - Filmin perdeye yanstlan grntsnn boyu ile ykseklii arasndaki orant. Bak. ASPECT RATIO. FOUR-WALL - Bir filmin gsterimini yapmak iin bir sinema salonunu gtr bir cretle kiralamak. Bamsz yapmclarn yapt kk bteli veya sanat filmlerinin seyirciye ulamas veya bir datmc bulmas iin uygulanan bir yoldur. FPS - Bak. FRAMES PER SECOND FRAME (i) - KARE - Bir film eridindeki her bir grnt. Bu grntler 24 kare/saniye hzla perdeye yanstldnda, normal bir hareket duygusu uyandrrlar. FRAME (f) - EREVELEMEK 1) Kamerann bakacndan (vizr) izleyerek grnty dzenlemek.

40

2) Film eridini projektrn veya kurgu makinesinin kzana yerletirirken, karenin (grntnn) btnyle perdede grnebilecei ekilde ayarlamak. FRAME COUNTER - KARE SAYACI - Bir kamera, projektr veya bask makinesinde, filmin ka karesinin pencereden getiini belirten gsterge. FRAME DOWN - Perdede grntnn alt ksm kesildii zaman makinistin yapt hareket. Projektrn kza aa hareket ettirilerek perdedeki grnt ortalanr. FRAMES PER SECOND (FPS) - KARE/SANYE - Kamera, projektr veya bask makinesinde bir saniyede pencereden geen kare says. FRAME UP - Projektr kzan yukar kaydrarak perdede grnty ortalamak. FRAME DOWN'n tersi. FREELANCE - BAIMSIZ, SERBEST MESLEK - Bir irkete uzun sreli kontrat veya maala bal olmayan ynetmen, yapmc, senaryo yazar, k gibi kiiler. Bak. INDEPENDENT CONTRACTOR. FREEZE FRAME - DONUK KARE - Bir planda tek bir kareyi tekrar tekrar basarak kopyada duraan bir grnt elde edilmesi. Bak. DOUBLE PRINTING, SKIP FRAMING. FRESNEL LENS - FRENEL MERCEK - Augustin Jean Fresnel'in bulduu, emerkezli dbkey mercek halkalarndan oluan ve spotlarda kullanlan byk apl mercek. FRICTION HEAD - FRKSYON BALIK - Yatay veya dikey evrinme (pan / tilt) yaparken kamerann yumuak hareket etmesini salayan sehpa bal. FRINGE BENEFITS - Maatan ayr ve genellikle nakit olmayan ek cret. Bak. PERK. FRINGE RATES - Bir alana cretin dnda yaplan salk primi, kira yardm gibi demeler.

FRONT CAR MOUNT - ARABA MONTR - Bir arabann kaputuna taklan ve kameray tayan dzenek. Bunun yardmyla arabann iinde veya dnda geen olay, araba hareket halindeyken filme alnr. FRONT CREDITS - BA YAZILAR, BA JENERK - Bir filmin yapmna balca katkda bulunanlarn nem srasna gre listesi. Genellikle: datm irketi, yapmc veya yapm irketi, bir (ynetmenin ad) filmi, yldz oyuncularn adlar, filmin ad, nemli rollerdeki oyuncularn adlar, kast sorumlusu, kostm tasarmcs, besteci, kurgucu, grnt ynetmeni, yapm tasarmcs, senaryo yazar, yapmc ve en sonda ynetmen eklinde sralanr. FRONT PROJECTION - NDEN PROJEKSYON 1) Sinema salonlarnda perdenin arkasndan yaplan projeksiyondan (REAR PROJECTION, BACK PROJECTION) daha parlak bir grnt veren, perdenin nnden yaplan projeksiyon. 2) nceden ekilmi bir grnty zel bir perdeye yanstarak bu grnt nnde oynayan bir oyuncuyu filme almak iin kamera objektifi aksnda gsterim yapan dzenek. FS - FULL SHOT szcklerinin ksaltmas. FULL COAT - Manyetik demir oksitle kaplanm 35 mm film taban. Kurgucunun grntyle sesleri eleyebilmesi iin, ekimde kaydedilen sesler, bu bantlara aktarlr. Etki veya dublaj stdyolarnda sesler dorudan bu banda kaydedilebilir. Bu bantlara tek kanaldan alt kanala kadar kayt yaplabilir. FULL SHOT (FS) - BOY PLAN - Bir oyuncunun, bann tepesinden ayaklarnn ucuna kadar tam boy grnd plan. FX - Efekt szcnn ksaltmas.

41

G
G G DAMGASI - Bir filmi her tr seyircinin izleyebileceini belirten MPAA onay. Bak. RATING. GAG - GAG - ekimde yaplan tehlikeli gsterileri (STUNT) belirtmek iin kullanlan terim. GAFFER - IIKI - Grnt ynetmeninin ynetiminde bir setin aydnlatlmasn gerekletiren ef elektriki. ekimden nce veya ekim srasnda, adamlarnn yerletirecei lambalarn yerini belirler. GAFFER'S TAPE (= DUCT TAPE, ELECTRICIAN'S TAPE) Hemen her trl yzeye yapabilen ve skld zaman, yaptrld yeri zedelemeyen gm renkli, enli, ok yapkan bez bant. GAMMA - GAMMA - Filmin ykanaca kontrast derecesini gsteren rakamsal l. GAMMA INFINITY - SONSUZ GAMMA - Bir filmin ykanabilecei en yksek kontrast derecesi. GATE KIZAK - Kamera, projektr veya bask makinesinde filmin, objektif hizasndan dzgn gemesini salayan para. Temizlenebilmesi iin menteeler zerinde bir kap gibi alabilir. GATE PASS - Bak. DRIVE ON. GAUGE - Film eridinin geniliini belirtir. GAUZE (= CHEESECLOTH) - TL - Diffzyon filtresinin etkisine benzer bir etki yaratmak iin objektifin nne konulan seyrek dokulu ince kuma. GEARED HEAD - DL BALIK - Kamerann ok yumuak yatay ve dikey evrinmeler (pan - tilt) yapabilmesi iin sehpaya veya arabaya taklan ve dili arklarla hareket eden balk.

42

GEL (= JELLY) - JELATN FLTRE 1) Bir stdyo lambasnn n yumuatan datc. 2) Bir k kaynann rengini deitirmek iin kullanlan renkli, effaf tabaka. GENERAL RELEASE - GENEL GSTERiM - Bir filmin bir lkede ok sayda sinemada gsterime girmesi. GENERATION - NESL, JENERASYON - zgn negatiften balayp, gsterim kopyalarna varncaya kadar geilen her bir basamak. Gsterim kopyas elde etmek iin ender olarak bir negatiften dorudan kopya basabilirsiniz. Elde ettiiniz kopya, ikinci nesildir. Yaygn ekil, negatiften ara negatif (CRI) (ikinci nesil) alp, bundan kopya (nc nesil) basmaktr. Negatiften ara pozitif (IP), ondan dup negatif (DUPE NEGATIVE) alarak bundan baslan kopyalar da nc nesil saylr. zgn negatifle kopya arasnda ne kadar fazla nesil olursa, kopyann kalitesi o kadar zayflar. Bak. CRI. GENERATOR - JENERATR, RETE - Benzin veya dizelle alan bir motor aracl ile elektrik reten seyyar enerji kayna. GENERATOR OPERATOR - JENERATR OPERATR Jeneratr altran, dzgn almasndan ve bakmndan sorumlu kii. GENRE - JANR, TR - Belirli bir tarz film (komedi, vestern, bilim kurgu gibi). GLASS SHOT - ok zor yaplabilecek ve pahalya mlolacak dekorlar veya gidilemeyen meknlar filmde gsterebilmek iin kullanlan bir teknik. stenen sahnenin resmi bir ressam tarafndan bir cama yaplr ve kamera bu camn arkasna konarak sahne ekilir. Bak. MATTE SHOT. GOBO (= FLAG) - TEKKAPAK

1) ekim srasnda kameraya gelen kesmek veya belirli bir yeri glgelemek iin bir sehpaya tutturulmu glgelik. 2) Stdyoda kayt srasnda ses yanklanmasn kesmek iin kullanlan ses emici seyyar pano. GOFER (= RUNNER) - Yapm iin kk ilere koturulan kii. Bak. PRODUCTION ASSISTANT. GOLDEN TIME (= GOLDEN HOURS) - FAZLA MESA Stdyoda alan ekip elemanna, stdyoda ve yakn mekandaki almasnn 12 saati aan ksm iin hafta ii gnlerde saat cretinin iki kat cret denir. ift mesai denen tatil gnlerindeki (cumartesi, pazar, bayram) fazla mesai creti, normal saat cretinin drt kat olarak hesaplanr. alma yerine stdyonun salad bir otobsle gidilecekse veya gece kalnacak kadar uzak bir meknda allyorsa, fazla mesai 14 saatten sonra balar ve hafta gnleri iin saat cretinin 2,5 kat, tatil gnleri iin 5 kat hesap edilir. GOOSE (i) - Kamera ve ses malzemesini tayan kamyon iin argo terim. GOOSE (f) - Ykseltmek, arttrmak (goose up the sound). GRADATION - Bir duyarkattaki parlak ktan glgeye kadarki younluk dereceleri. GRADER - Bir negatifin younluunu (dansitesini) belirleyen laboratuar teknisyeni. GRADING - Kopya basmadan nce negatif planlarn younluunu belirlemek. GRADUATED FILTER - DEGRADE FLTRE - Bir ekimde sahnenin deiik blmlerinin deiik younluklarda veya deiik renklerde grntlenebilmesi iin kullanlan filtre.

43

GRAIN - GREN - Bir duyarkattaki gm zerrecikleri. Grnt yanstldnda bunlarn farkedilebilir olmas her zaman istenen bir ey deildir. GREEN PRINT - Projeksiyona hi girmemi veya projeksiyon iin yeteri kadar kurumam kopya. Projektrde skmamalar iin yeni kopyalarn hafife yalanmas gerekir. GREENSMAN - Seti, bitkiler ve aalarla donatan ve bunlarn bakmn yapan kii. Kesilip dekora yerletirilmi bir aa uzun sre sette bekleyip de yapraklar sararmsa, canl grnmesi iin bunlarn yeile boyanmas gerekir. GREY CARD/GREY SCALE (= LILY) GR KART Beyazdan siyaha kadar eitli gri tonlar gsteren standard karton. Bu karton sette grntlenir ve negatif ykandnda, bu grnt ile laboratuardaki gri kart karlatrlarak gerek ton deerleri bulunur. Bak. COLOR BARS. GRIP - SET - Sette deiik alanlarda alan ekip elemanlarn belirtmek iin kullanlan genel terim. Ik yardmclar lambalar toplar ve yerletirir; inaat setileri seti ve fonlar kurar; aryocu raylar kurar, arabay iter veya eker. Bak. KEY GRIP, BEST BOY. GRIP PACKAGE - SET MALZEMES - Kamera ve klarn yerleim ve kullanm iin gerekebilecek her tr malzeme: takozlar, ambalaj torbalar, kum torbalar (SAND BAG), eldivenler, tel kafesler (SCRIM), tekkapaklar (FLAG), lamba sehpalar, el aletleri, marangoz aletleri, 30x30 ereveler ve ayn boy siyah ve beyaz kumalar, kama takozlar, reflektrler (REFLECTOR) ve reflektr sehpalar (HIGH ROLLER). GRISWOLD - Bak. MACHINE SPLICER.

GROSS - Sinema endstrisi ile ilgili ticari gazetelerde (TRADE PAPERS) yaynlanan raporlarda, bir filmin o gne kadar yapt toplam haslat. Bu terim ou datm, finansman ve katlm szlemelerinde, gsterimci kendi yzdesini (pursantaj) aldktan sonra datmcya (iletmeciye) kalan paray belirtir. GROSS DEAL - Filmin net gelirine deil, kiralama gelirine ortaklk. Bu anlama yapmclar, ynetmenler ve arlkl oyunculara mahsustur. GUARANTEE 1) Kontratlarnda yazl garanti maddeleri olan izgi st kiiler iin kullanlan terim. (Bir ynetmenin kontratnda, ilk baoyuncu angaje edildii anda, film ekilsin ekilmesin, ynetmenin tm cretinin deneceini garantileyen madde gibi.) 2) ki veya daha fazla taraf arasnda imzalanan ve artlar yerine geldii anda belli bir parann bir seferde veya taksitler halinde deneceini belirten kanuni szleme. Bu garantiler n sat ve iletme szlemelerinde kullanlr ve bir yapmn finansmanna destek salar. GUIDE TRACK KILAVUZ SES - ekim annda kaydedilen ve sonra daha iyi artlarda yeniden yaplacak kayt iin rnek ilevi gren ses band. Bu bant filmde kullanlmaz. GYRO HEAD - CAYRO BALIK - Yatay ve dikey evrinme yaparken kamerann yumuak hareket etmesi iin jiroskopik dzenei olan sehpa bal.

44

H
HAIRDRESSER - BERBER, KUAFR - Oyuncunun san kesen, boyayan, ekillendiren ve gerektiinde peruk vb. malzemeyle ilgilenen ekip eleman. Kullanaca malzemeyi kendi temin eder ve bunun iin kendisine ayrca bir cret denir. Bak. BOX RENTAL. HAIR IN THE GATE - PENCEREDE KIL VAR - Kamerann film kzanda kl, toz, apak gibi yabanc madde olduunu belirten kameraman terimi. Ynetmen bir plann son ekimini beendii zaman CHECK THE GATE der. Bu, kurulu dzen bozulmadan nce her eyi kontrol edin, bir aksaklk var m bakn demektir. Film kzan kontrol eden birinci kamera asistan Hair in the gate derse, son yaplan ve beenilen ekimin grntlerinde, kzaa taklm bir kl veya apan glgesi var demektir. ekim yenilenir. HALATION - HALO, HALE - Grnt alanndaki parlak cisimlerin grntsnn etrafnda oluan ve haleye benzeyen bulanklk etkisi. Film tabanndan duyartabakaya yansyan ktan olur. Bunu nlemek iin film reticileri tabann srtn 'antihalo' denen bir tabaka ile kaplarlar. HALF-APPLE - BELK TAKOZ yksekliindeki takoz. - Normal takozun yar

HAND-CRANKED - Sessiz film zamannda kameray altrma ekli. Kamerann mekanizma kolu, 24 kare/saniye hz tutturacak ekilde evrilirdi. Kameralar elektrik motoruyla almaya baladktan sonra OVERCRANK ve UNDERCRANK szckleri, yksekkare ve dkkare ekimleri belirtmek iin kullanlmaktadr. HAND-HELD CAMERA - ELDE KAMERA - Sehpaya bal olarak deil de kamera operatrnn elinde tayarak kulland kamera. Bak. STEADICAM. HAND PROPS - Bir oyuncunun sahnede kulland kitap, silah, gazete gibi kk eyalar. Bu eyalar aksesuar blm tarafndan alnr, yaplr veya kiralanr. HAND SPLICER - Bak. SPLICER. HANGING MINIATURE - Kamerann 1,5-3 metre nnde asl ve setin gerisinde byk bir eymi hissini uyandran kk dekor paras. HARD - SERT, KONTRAST Ik veya grntde ar kontrast belirtir. HARD LIGHT - SERT IIK - Yksek kontrast ve sert glgeler veren parlak k. Belirli bir etki yaratmak iin kullanlr. HAZE FILTER - PUS FLTRES - Mavi ve mortesi nlar emerek havadaki pus etkisini azaltan filtre. Pus, toz ve dier paracklarn datmas yznden oluur. HAZARD PAY - TEHLKE TAZMNATI - Tehlikeli artlarda alan bir kiiye yaplan fazladan deme. rnein, bir helikopter kameramanna tehlike tazminat denir. HEAD - Bir film veya teyp bobininin ba. HEADER - zerine, senaryo dkmnn balca unsurlarnn yazld 10 santim eninde ve 30 ila 40 santim

HALF LOAD - Silah ve dier patlayan malzemeye yarm l patlayc doldurulduunu belirten zel etki terimi. HALOGEN - HALOJEN - yodin, florin, klorin ve brominler, halojen diye bilinir.

45

boyunda karton erit. Bu erit, yapm emas tahtasndaki (PRODUCTION STRIP BOARD) kk yapm eritlerinin klavuzu, fihristidir. HEAD SHOT - BA EKM - Oyuncunun yalnzca bann grnd yakn plan. HEAD-ON SHOT - Dorudan kameraya doru gelen bir hareketin grnd plan. HEADS OUT (= HEADS UP) - Projeksiyona hazr ekilde sarlm film bobini. HELICOPTER CAMERA OPERATOR HELKOPTER KAMERAMANI - Helikopterden ekilecek sahneler iin bu alanda deneyimli kameraman. Helikopter pilotu ile anlaarak gerekli planlarn ekimini yapar. Bak. TYLER MOUNT, 'COPTER MOUNT. HELICOPTER MOUNT MOUNT. - Bak. 'COPTER MOUNT, TYLER

HIGHLIGHT - Bir konunun, negatifte en youn blm olarak beliren en aydnlk blm. HIGHROLLER - Geni, yksek lamba aya. HIT - Byk baar. HIT YOUR MARKS YERN BUL - Bir sahnenin planlanna gre doru zamanda doru yerde olmay belirten terim. Missing your marks szleri, ekimin net olmadn belirtir. HIT YOUR MARKS AND SAY YOUR LINES - YERN BUL, LAFINI SYLE - Rolnn bir yaratclk gerektirmediini belirten oyuncu terimi. HMI LIGHT - Halogen Medium Iodide szcklerinin ksaltlm. Gl gn veren ark lambalarn belirtir. HOLD FRAME - Canl ekimdeki optik donuk karenin (FREEZE FRAME) canlandrma sinemasndaki karl. HONEYWAGON - Oyuncularn ve ekibin tuvalet ve giyinme odas ihtiyacn karlayan karavan. HORSE - Kurgu odasnda Movioladan geen film bobinlerini tayan sehpa. HOT SET - Hereyiyle ekime hazrlanm veya halen ekim yaplmakta olan set. HOT SPLICE (= CEMENT SPLICE) - KOLALI YAPITIRMA - ki film eridinin ularnn, ayrlmayacak ekilde birbirine yaptrlmas. Negatifte veya yrtlm kopyalarda uygulanr. Paralar, ularndan ince bir blm duyartabaka kaznarak stste bindirilir. Kimyasal bir maddeyle iki parann tabanlar eriyerek birbirine kaynar, iki film eridi, tek para halini alr. Yaptrmann bir baka ekli, yaptrc bantla yaplandr. Kalc bir yaptrma deildir ve kurguda, gerektii kadar skp,

HIATUS - Bir sre iin yapma ara verilmesi. Hemen btn televizyon dizileri yapmnda uygulanr. Bir mevsimlik blmler ekildikten sonra, birka ay ara verilir ve yeniden ekime balanr. HIGH ANGLE SHOT - ST AI EKM, PLONJE - Konuya veya harekete yukardan baklan ekim. HIGH FALL - Yksek bir yerden atlama veya d belirten terim. HIGH HAT/HI HAT (= TOP HAT) HEMZEMN SEHPA ok alak alardan ekim yapabilmek iin kullanlan kk, alak sehpa veya kamera montr. HIGH KEY LIGHTING - Bir sahneyi btnyle parlak ve bol kla aydnlatma tarz. Youn k kullanmak, gri skalann ak tonlarn ne kartarak canl ve parlak grntler salar.

46

yeniden yaptrmay salar. Kolal yaptrmada ular stste bindii iin, her iki paradan da birer kare kaybedilir. Bantla yaptrmada ular stste deil, yanyana gelir. HOT SPLICER - Kolal yaptrmann yapld aygt. HOT SPOT - Setin bir blmnn ar aydnlatlmas sonucu filmdeki grntde meydana gelen parlaklk, uma. HOUSE NUT - Bir sinema salonunun bir haftalk iletme giderlerini belirten gsterimci terimi. 90/10 artl bir anlamada, salon masraflar ktktan sonra gie gelirinin %90 datmcya denir. HYPERFOCAL DISTENCE - HPERFOKAL UZAKLIK - Objektif sonsuza odaklandnda, objektife en yakn net alanla objektif arasndaki uzaklk. Objektifin odak uzunluuna ve kullanlan diyaframa gre deiir. Bu uzaklk belirlenip objektif buraya odaklandnda, bu uzakln yarsyla sonsuz arasndaki alanda kabul edilebilir bir netlik elde edilir. HYPHENATE - Bir filmde byk sorumluluklarn birden fazlasn yklenen kii. Woody Allen, Orson Welles, Charlie Chaplin, Buster Keaton, Barbra Streisand ve Warren Beatty, bunlarn en nllerindendir. (Yazar, yapmc, ynetmen, oyuncu.)

I
IATSE - 'International Alliance of Theatrical and Stage Employees' szcklerinin ksaltlm. Kuzey Amerika'da yapm, datm ve gsterim dallarnda alanlarn 1000 den fazla yresel meslek kurulularnn bal olduu ana kurulu. IDIOT CARDS - Bak. CUE CARDS. ILLUMINATION - AYDINLATMA - Doal veya yapay kaynaklarla, filmin saptayabilecei bir grntnn oluabilmesini salayacak n elde edilmesi. IMAGE - GRNT - Film stndeki fotorafik kopya. ekim srasnda grntde nelerin belireceine, grnt ynetmenine danarak, ynetmen karar verir. IMPROVISE - DOALAMA, TULUAT 1) ngrlmemi szckler veya hareket yaratmak, senaryoda yazl olanlarn dna kmak. 2) Yapmda sorunlarla karlaldnda hemen yeni seenekler retmek. Bak. WING IT. IN CAMERA - ekimin herhangi bir annda sahnenin, kamerann grd blm. INCANDESCENT LIGHT - AKKOR IIK - Cam ampuln iinde akkor hale gelmi telin yayd k. Souk ve sert olan floresan ktan daha scak ve yumuaktr. Kuartz/ Halojen kla kartrlmamaldr. INCIDENT LIGHT GELEN IIK - Yansyan n (REFLECTED LIGHT) kart olan, konunun stne gelip onu aydnlatan k. Bu lmek iin kullanlan

47

kler (pozometre), konuya gelen n younluunu ler. INDEPENDENT CONTRACTOR - Hizmet veren, fakat aylkl olmayan kii. Bak. FREELANCE. INDEPENDENT PRODUCER BAIMSIZ YAPIMCI Balangta, birlie bal olmayan ve snrl bir datm iin yaplan kk bteli filmleri gerekletiren kiileri belirtirdi. Gnmzde, byk bir stdyoya kontratla bal olmayan bir yapmcy da belirtir. INDEPENDENT PRODUCTION - BAIMSIZ YAPIM - Byk stdyolarn finanse etmedii yapm. Gene de, bamsz bir filmin datmn byk irketler yapabilir. INDIE PROD - Bamsz yapmc (INDEPENDENT PRODUCER) veya bamsz yapm (INDEPENDENT PRODUCTION) szckleri iin kullanlan argo terim. INDIE PROD WITH A (FIVE) PIC PACK - Sinemayla ilgili ticari basnn (TRADE PAPERS), bamsz bir yapmcnn, yapm iin anlama imzalad film saysn belirtmek iin kulland terim (yukardaki rnekte 5 film). INFINITY - SONSUZ (UZAKLIK) - yle bir uzaklk ki, oradaki bir noktadan objektife yansyan k nlar paralel kabul edilebilir. Bir objektifin netlik ayar halkadaki sonsuz noktasna getirildiinde, o objektifin odak uzunluuna zg bir uzaklktan sonra her alan nettir. INFRARED KIZILALTI - Grlebilir klarn dalga boyundan daha uzun (ve yava) dalga boyunda ve gzle grlemeyen nlar. Kzlaltna duyarl zel ham film ve zel filtreler kullanlarak cisimlerin karanlkta fotoraf ekilebilir.

INKIE - Sette kullanlan akkor lambalar belirten argo terim.

(INCANDESCENT)

IN-PHASE - ki ayr motorun ezamanl (senkron) alt durum. INSERT - ARA PLAN - Bir sekansta olay aklamak veya devamll salamak iin araya konan ksa sreli ayrnt plan. (Bir listede bir ad iaretleyen kalem, demeye damlayan kan damlas gibi) INSERT STAGE - Ara planlarn ekildii plato, stdyo. Sinema filmi ve televizyon yapmlarnda kullanlacak ara planlar iin hizmet veren uzmanlam firmalar vardr. INSURANCE COVERAGE - ok deiken artlar ierdii iin bir filmin sigorta maliyeti kesin olarak belirlenemediinden, toplam negatif maliyetinin yzde 2 ile 4 kadar bir miktar, sigorta masraf olarak bteye konur. Bu yzde, ekim program, meknlar, oyuncu kadrosu gznne alnarak belirlenir. INSURANCE TAKE - Bak. COVER SHOT. IN SYNC - Grnt ve ses eritlerinin uyuarak ezamanl ak. Bunun gereklemedii durum, nonsenkron (OUT OF SYNC.) kabul edilir. Bak. SYNCHRONIZATION. INT - INTERIOR iin kullanlan ksaltma. INTEGRAL TRIPACK - Ayrm negatifleri (SEPARATION NEGATIVES) retmek iin kullanlan ve her biri bir asal renge duyarl kat duyartabaka (emlsiyon) kapl renkli film. INTENSIFICATION - Grntnn younluunu ve kontrastn arttrarak, az pozlanm bir negatifin kalitesini

48

iyiletirmek iin yaplan kimyasal bir ilem. Bak. THIN NEGATIVE. INTENSITY - Bir k kaynann mum (CANDELA) veya futkendl (FOOTCANDLES) olarak llen gc. INTERCUT - PARALEL KURGU - Deiik sekanslar iie kurgulayarak bu sekanslardaki olaylarn ayn zamanda getii duygusunu yaratan kurgu tarz. Bu tarz D. W. Griffith icat etmitir. En grkemli rnei de 'The Birth of a Nation' filmindeki Ku Kluks Klann saldr blmdr. INTEREST - FAZ - Belirli bir sre iin bor alnan bir paraya belirli bir yzde orannda denen cret. INTERIOR - , DAHL - Herhangi bir binann iinde ve genellikle lamba kullanlarak yaplan ekim. INTERLOCK - Ayr eritlerdeki grnt ve sesin ezamanl olarak izlenebilmesini salayan dzenek. Genellikle kurguda eleme srasnda kullanlr. INTERLOCK MOTOR - Bak. MOTOR, SELSYN MOTOR. INTERMITTENT MOVEMENT - DURAKSAMALI HAREKET Srekli akan film eridinin her bir karesinin kamerada pozlanmak, projektrde yanstlmak iin objektifin arkasnda bir an duraklamas. INTERNEGATIVE/INTERNEG (= CRI, COLOR REVERSAL INTERNEGATIVE) - ARA NEGATF - Dnken ham film (REVERSAL FILM STOCK) kullanarak zgn negatiften alnan negatif kopya. Ara pozitif (INTERPOSITIVE) aracl ile alnan negatif olan dup negatif (DUPE NEGATIVE) ile kartrlmamal. INTERPOSITIVE (IP) - ARA POZTF - Dup negatifler retmek iin zgn negatiften alnan pozitif kopya.

Gsterim iin kullanlmaz. Taban turuncu renklidir ve normal kopyalardan daha youndur. Bak. CRI. IN THE CAN 1) Ana ekimleri (PRINCIPAL PHOTOGRAPHY) bitmi film veya ekimi bitmi sahne. 2) Ykanmak iin laboratuara yollanmaya hazr pozlanm film. INTROVISION - Grsel etki iin kullanlacak bir plan ekerken matn (maskesini) da izleme olana salayan yeni bir sistem. INVERSE SQUARE LAW - TERS KARE KURAMI - In veya sesin gc, konu ile lamba veya mikrofon arasndaki uzakln karesi ile ters orantldr. rnein, lambadan iki metre uzaktaki bir kii 10 kandela k alyorsa, lambadan drt metre uzakta 2,5 kandela k alacaktr. INVISIBLE SPLICE - Bak. A AND B CUTTING. IP - Ara pozitif (INTERPOSITIVE) iin kullanlan ksaltma. IPS - n/saniye (Inches per Second) iin kullanlan ksaltma. Ses kaydnda bandn ak hz birimidir. Mzik kayd iin 7,5 in/saniye ve daha yksek hzlar kullanlr. IRIS - Bak. DIAPHRAGM.

49

J
JELLY - Bak. GEL. JENNY - Jeneratrn takma ad. JUICER - Sette lambalar yerletirmek sndrmekle grevli k ekibi eleman. ve yakp

K
KEG - Bira fsna benzeyen 750 vatlk spot. KEM - Bir yatay kurgu masas markas. Bak. STEENBECK, MOVIOLA. KEY GRIP - Ik efi ve grnt ynetmeni ile dorudan temas halinde olan k ekibi eleman. KEY LIGHT - Sahnenin havasn vurgulayan ana k kayna. Grnt ynetmeni genellikle nce bu yerletirir, sonra br klar dzenler. Bak. LIGHTING. KEY NUMBER (= EDGE NUMBER) - FT NUMARASI - retim srasnda filmin kenarna baslan seri numaralar. Negatif kesimci negatifi kesmek iin i kopyasyla karlatrrken, bu numaralardan yararlanr. Kurgucu da zel etkilerin yerlerini, bu numaralar belirterek bildirir. Kod numaralar ile kartrlmamaldr. KEY SECOND A.D - Birden ok ikinci ynetmen yardmcs altran yapmlarda, br ikinci yardmclarn almasn dzenleyen ba ikinci yardmc. Birinci yardmcnn veya yapm ynetmeninin emrindedir. Bak. SECOND ASSISTANT DIRECTOR. KEYSTONE - Perdeye dikal bakmayan bir projektrn yanstt ekli bozuk ereve. Bazen kamerann kt yerletirilmesiyle de meydana gelebilir. KICKER (= SLICE LIGHT) KONTUR LAMBASI - n plandaki bir cismi geri plandan ayrmak iin kullanlan kk lamba.

JUMP CUT - SIRAMALI KURGU - Bir sahnede veya sahnelerin arasnda hareketin ani ve olaand deimesini douran kurgu tarz. Bir plann ortasndan bir blm kararak veya pepee planlarda bak asn deitirmeden kameray konuya yaklatrarak veya uzaklatrarak gerekletirilir. Kuramsal olarak kt sinema dili kabul edilen bu tarz, kimi ynetmenlerce zel etki yaratmak iin bilinli olarak kullanlr (Antonioni'nin Blow Up filmindeki gibi.). Bu teknik, Yeni Dalgac Fransz ynetmenlerce, zellikle Jean-Luc Godard tarafndan moda hale getirildi. JUNIOR - 1000 - 2000 vatlk lamba. Bak. SENIOR.

50

KILL - Bir lambay sndrmek, kapatmak. KINESCOPE - Canl bir televizyon yaynn ekrandan filme almak. Videonun icadndan nce, bir televizyon yaynn kaydetmek iin kullanlan tek yoldu. KIT RENTAL - Bak. BOX RENTAL. KLEIG LIGHTS - Filmlerin galalarnda salonlarn nnde kullanlan gl ark lambas. ekimlerde etki iin de kullanlr. KOOK (= COOKIE, CUCALORIS, KUKALORIS) - Dz bir yzeye glgeler drerek monotonluunu krmak iin bu yzeyi aydnlatan lambann nne konulan, ii eitli ekillerde oyulmu maden, tahta veya plastik levhalar.

L
LABORATORY (LAB) - LABORATUAR - Pozlanm filmin banyo edilip kopyalarn basld yer. LACQUERING - LAKLAMAK - Film eridinin yzeyini, zedelenmekten koruyan bir tabaka ile kaplamak. LAP DISSOLVE - Bak. DISSOLVE, A AND B CUTTING. LATENSIFICATION - Bak. FLASH. LATENT IMAGE - GZL GRNT - Pozlanm fakat ykanmam filmde kimyasal olarak olumu grnt. Film banyo edilince bu grnt, grlebilir grnt haline dnr. LATERAL FLICKER - YATAY OBTRASYON - Fazla hzl bir pan (yatay evrinme) yznden oluan ve grntnn titremesi gibi alglanan olay. LATITUDE POZLANMA TOLERANSI - Bir filmin, normalden az veya ok pozland halde hl ie yarar bir grnt verebilme snrlar. Filmin hz ne kadar yksekse, pozlanma tolerans da o kadar fazladr. LAVENDER - Tabannn rengi yznden ince gren ana pozitife verilen argo isim. LAY IN - Katmay, eklemeyi belirten kurgu terimi ('Lay in effects, lay in the sound' gibi.) LAYOUT - Bir sahnedeki hareketin, zel etkinin, klarn vd. ekimden nce hazrlanan ayrntl plan. LEAD - Ba oyuncu. LEADER - Bak. FILM LEADER.

51

LEAD MAN - Set dekoratrnn ynetiminde alan ve dekor iilerinin efi olan kii. LEAK LIGHT - KAAK IIK - Sette, aydnlatlmamas gereken bir yere den ve bir tekkapak veya gobo ile maskelenebilen k. LEGS - AYAK - Kamera sehpas. LENS - OBJEKTF - Grnty filmin stne odaklayan optik ara. Odak uzunluklarna gre ana blmde gruplanrlar: ortalama bir gr as olan NORMAL, geni bir gr as olan GEN AI (WIDE ANGLE), dar bir gr as olan TELEOBJEKTF (TELEPHOTO). Zum objektifler bunlarn hepsinin zelliklerini tar, fakat grnt kalitesi biraz dktr. Ana objektifler (PRIME LENS) tek zellik tar fakat grnt kaliteleri yksektir. LENS ABERRATION - OBJEKTF SAPINCI - Grntnn (IMAGE) eklinde arplmaya neden olan mercek hatas. LENS ADAPTER - OBJEKTF ADAPTR - Kameradaki objektif yuvasyla objektif arasna taklan para (2x extender gibi.) LENS BARREL - Bir objektifin elemanlarn barndran ve koruyan silindir tp. LENS COVER (= LENS CAP) - OBJEKTF KAPAI Kullanlmad zamanlarda bir objektifin n ve arka elemanlarn koruyan kapaklar. LENS COATING - Bir objektifin kalitesini arttrmak iin merceklerine uygulanan zel kaplama tabakalar. LENS ELEMENTS - OBJEKTF ELEMANI - Bir objektifi oluturan ibkey ve dbkey mercekler.

LENS HOOD - PARASOLEY - Objektifin n elemanna kaak k gelmesini engelleyen glgelik. LENS SPEED - OBJEKTF HIZI - Bir objektifin k geirme yetenei. Aklk ne kadar bykse (ve ters orantl olarak, diyafram numaras ne kadar kkse), objektif o kadar hzldr. Hzl bir objektif, dk kta bile grnt verir. LENS TURRET - TARET - Kamerann nnde, zerine birka objektif taklabilen dner plaka. Taret dndrlerek istenen objektif pencerenin nne getirilir. Yeni model kameralarda kullanlmyor. LEVEL 1) Kameray yerletirirken yatay alannn doru olmas. Bunu kontrol etmek iin sehpa balnda bir su terazisi bulunur. 2)Ses kaydnda, en kaliteli kayt iin desibel deeri. LIBRARY 1) Filmlerin ve stok utlarn (STOCK FOOTAGE) depolanp izlenebildii yer. 2) nceden kaydedilmi mzik paralarnn depoland ve dinlenebildii yer. LIBRARY SHOT - Bak. STOCK FOOTAGE. LIGHT BOX - IIK KUTUSU - Filmleri incelemek iin kullanlan, bir yzeyi k geirgen bir plakadan oluan ve iinde lamba yanan kutu. LIGHTING - IIKLANDIRMA - Bir setin, grntde belli bir tarz veya hava yaratacak ekilde aydnlatlmas. Ynetmenin de katlm ile grnt ynetmeninin sorumluluuna girer. ekim malzemesi iinde lambalar en hantal paralar olduu iin, klandrma zordur ve ok zaman alr. Drt ana klandrma ekli vardr: Ana

52

klar (KEY LIGHTS), dolgu klar (FILL LIGHTS), fon klar (BACK LIGHTS) ve kontur klar (KICK LIGHTS). Ana klar, bir sahnedeki genel havay veren temel klardr. Dolgu klar, ana klar destekleyen ve tamamlayan, kontrast azaltan, glgeleri aydnlatan klardr. Fon klar, geri planlar aydnlatarak grntye derinlik kazandrr. Kontur klar sa ve yz hatlarn meydana karr ve ayrntlar vurgular. LIGHTING CAMERAMAN - Grnt ynetmeni iin ngilizlerin kulland terim. LIGHT METER - Bak. EXPOSURE METER. LILY - Bak. GREY CARD. LIMBO SET - Olayn belirgin bir meknda getiini anlatmaya yetecek en az dekor, geri plan ve aksesuar kullanlan set. LIMITED RELEASE - SINIRLI GSTERM - Bir filmin, tepkilerini lmek iin snrl bir izleyici kitlesine yaplan gsterimi. Buna, deney pazarlamas denir. Bir filmin snrl bir izleyici kitlesine hitap ettii veya fazla izleyici ekmeyecei nceden biliniyorsa, ekonomik kayba uramak tehlikesini azaltmak iin snrl gsterime gidilir. LINE PRODUCER - Bir yapmdaki izgist ve izgialt elemanlar iin denetleyici ve danman. Yapm ynetmeni, izgialt unsurlar iin bu kiiye danr. LINING UP 1) ekimden nce kamera ve oyuncular yerletirip klar ayarlamak. 2) Optik etkide, interpozitifi i kopyasyla elemek. LIP SYNC - AIZ SENKRONU 1) Bir oyuncunun, az hareketlerini pleybek yaplan mzie uydurarak ark sylyormu gibi yapmas. 2) Dublajda, perdedeki az hareketlerine uydurarak bir konumay seslendirmek. Bak. LOOP.

LIQUID GATE (= WET GATE, SUBMERGED PRINTING) ISLAK BASKI - Bir kopyay basarken iziklerin ve anmadan doan izlerin grnmesini en aza indiren bask sistemi. LIVE ACTION - CANLI EKM - Canlandrma sinemas ve zel etkilerin tersine, gerek oyuncularla gerek meknlarda veya stdyoda ekilen sahneler. LIVE SOUND (= LIVE RECORDING) - ekim annda kaydedilen diyalog ve evre sesleri. LIVING ALLOWANCE (= PER DIEM) - Gecelenen uzak meknlarda alrken alanlara verilen sabit miktarda ek cret. LOAD - ekimden nce kameraya veya kasete film doldurmak. LOADER - Birden fazla kamera kullanldnda, kasetlere film dolduran ve ikinci kamera asistanna yardmclk yapan kamera ekibi eleman. LOADING ROOM - ARJ ODASI - Sette veya bir arata filmleri doldurup boaltmak iin kullanlan kk karanlk oda. LOCAL LOCATION - YEREL MEKAN, YAKIN MEKAN - Birlik kurallarna gre merkeze 45 km den fazla uzak olmayan, oyuncularn ve ekibin gecelemek zorunda kalmad ekim meknlar. Bak. STUDIO ZONE. LOCATION - MEKN - Stdyo dnda ekim yaplan yer. Meknda ekim yapmak, yapm sorumlusuna barnak, yiyecek temini, tuvalet, temizlik, ekip ve malzemelerin ulam gibi ek sorunlar yaratr. Yerel veya yakn meknlar, stdyoya yakn yerlerdir. Oyuncular ve ekip, almadan sonra gece evlerine dnerler. Uzak

53

meknlarda oyuncular ve ekip gecelemek zorundadr ve haftalk alma sresi alt gndr. LOCATION ACCOUNTANT (=PRODUCTION ACCOUNTANT, LOCATION AUDITOR) - Bir meknda ekim yaplrken harcanan btn parann hesabndan sorumlu kii. LOCATION AUDITOR - Bak. LOCATION ACCOUNTANT. LOCATION FEE - MEKN KRASI - Bir meknda ekim yaplrken orasnn kullanm ve salad eyler iin denen cret. LOCATION MANAGER MEKN SORUMLUSU Senaryoyu okuyarak nasl meknlar gerektiini karan, bu meknlar arayp bulan, olanaklarn ve elverililiini inceleyen, ynetmen ve yapm tasarmcsna gstermek iin fotoraflarn eken kii. Bir mekn onaylandktan sonra bu meknda ekim yapabilmek iin gerekli izinleri alr, artlar grr. Bundan sonra bu meknla ilgili btn ayrntlarn (izinler, park sorunu, yemek servisi, polis, itfaiye gibi) organizasyonundan sorumludur. Btn meknlar iin bir bte yapmakla da grevlidir. LONG FOCUS LENS (= TELEPHOTO LENS) - TELEOBJEKTF Normal bir objektiften daha uzun odakl objektif. Ana zellii, uzaktaki cisimleri yakndaym gibi grntleyebilmesidir. Teleobjektif kullanld zaman grntdeki net derinlii azalr. LONG SHOT (LS) - UZAK EKM - Ana konunun genel ekimi. Kamera, evresi iinde ana konuyu veya oyuncuyu ayrdedebilecek, ama fazla bir ayrnty

alglamayacak bir uzakla yerletirilir. Tantm plan veya ana planlar (MASTER SHOT) iin kullanlr. LOOP (i) - BUKLE, LUP 1) Kamera ve projektrde filmin, tamburlarn arasnda kalan ve pencere kzandan geen ksm. Tamburlarn filme verdii srekli ak hareketinin, penceredeki duraksamal hareketi bozmamas ve filmin kopmamas iin belirli bir uzunlukta tutulur. 2) Dublaj yaplacak sahnenin projeksiyonda devaml yanstlabilmesi iin ba ile sonu birbirine eklenerek halka haline getirilmi film eridi. LOOP (f) DUBLAJ - Yeni kaydedilen ses veya konumalarn, eskilerinin yerine konmas. yi kaydedilmemi veya deitirilmek istenen konumalar kaydetmek iin oyuncular, yapm sonras almalarda dublaja arlr. LOSE - Yoket, kapat, sndr. Bak. EIGHTY SIX. LOT - Stdyo binalarnn (brolar, platolar, soyunma odalar vb.) bulunduu ve ii olmayanlarn ieri girmesini engellemek iin kapsnda bekiler bulunan alan. Bak. STUDIO. LOW-ANGLE SHOT - ALT AI EKM, KONTRPLONJE Yere yakn yerletirilen kamerann konuya alttan yukar doru bakt ekim. LOW KEY - Bir sahnenin, bol glgeler yaratan lo klar kullanarak gri skalann alt blm deerinde klandrlmas. LS - Uzak ekim (LONG SHOT) iin kullanlan ksaltma.

54

LUMINAIRE - Sehpas, lambas ve ampul ile komple k arac.

M
MACHINE SPLICER - El ve ayakla kumanda edilen negatif kesim makinesi. En tannm marka, GRISWOLD'dur. Bak. SPLICER. MAGAZINE - KASET - Ham film ve pozlanm film iin blmleri olan ve kameraya taklan k geirmez film kutusu. 60, 120 ve 300 metre film alan eitleri vardr. ok sayda kaset nceden doldurulur, kamerada film bittike yeni kaset takarak ekim aksatlmadan srdrlr. Kasetler, karanlk odada veya arj torbasnda doldurulup boaltlr. MAGIC HOUR - Alacakaranlk. In scak, gn koyu mavi ve glgelerin uzun olduu gn batm ile karanlk aras saat. Bu saatlerde ekilmi filme rnek, Terrence Malik'in Days of Heaven filmidir. MAGNETIC FILM (MAG FILM) MANYETK FLM Duyartabaka yerine demir oksit ile kaplanm, ses kayd iin kullanlan film eridi. Bu eritler yalnz kurgu srasnda kullanlr. Grnt eridi ile ayn boyutlarda olduu iin eleme salkl olur. MAGNETIC RECORDING - MANYETK KAYIT - ekim srasnda teyp bandna yaplan ses kayd. Bu bant kurgu iin manyetik filme aktarlr. Kurgu ve miksaj bittikten sonra manyetik filmdeki sesler, optik eride aktarlr. MAGNETIC STRIPE - Dolbi ses sistemli 70 mm kopyalarda ses kayd iin film eridinin kenarlarna kaplanan manyetik tabaka.

55

MAGNETIC TAPE - Genelde ses, videoda ise ses ve grnt kayd iin kullanlan, plastik tabanl, demir oksidi kapl eritler. Profesyonel tipleri 1/4 in enindedir ve yksek kaliteli kaytlar iin 7,5 ve 15 in/saniye hzda akarlar. MAG/OPTICAL PRINT - Hem manyetik, hem optik ses sistemleri ile donatlm salonlar iin hazrlanan, optik ve manyetik ses bantlar olan kopya. MAIN TITLE - BALIK, BALIK YAZILARI - zel olarak filmin adnn, genel olarak film balamadan nce jenerik yazlarnn grnd blm. DGA kurallarna gre ynetmenin ad, film balamadan nce grnen son yazdr. MAKE-UP - MAKYAJ - Krem, pudra, gz far vb. malzemelerle oyuncularn ve figranlarn yz ve bazen vcut grnnde yaplan dzeltme ve deiiklik. Oyuncunun grnn gzelletirebilir, bir etki yaratabilir (yallk gibi), ciltteki iz veya bozukluklar rtebilir veya tamamen deiik grnl bir kiilik yaratabilir. Uzun srecek makyajlar iin (Little Big Man Dustin Hoffman, Planet of The Apes - tm oyuncular) oyuncular sete ok erken arlr. MAKE-UP ARTIST - MAKYAJCI - Oyunculara makyaj yapmakla grevli ekip eleman. Bak. BODY MAKE-UP, SPECIAL EFFECTS. MAKE UP CALL - MAKYAJ ARISI - Bir oyuncunun, makyaj yaplmas iin sete gelmesi gereken zaman. Makyaj sresi 15 dakikadan 7 saate kadar (ENEMY MINE filminde Lou Gosset Jr. iin) deiebilir. Makyaj ars, oyuncunun sette bulunmas gereken saatten geriye doru saylarak yaplr.

MARKS - ARET - Kaydrma yaparken arabann duraca noktay, yer deitiren oyuncunun netliini izleyebilmek iin nemli noktalar ve benzeri yerleri belirlemek iin yapkan bez bant veya tebeirle yere konulan iaretler. ok sayda oyuncunun olduu sahnelerde, her oyuncu iin deiik renkli bant veya tebeir kullanlr. ekim balarken iaretler kaldrlr. MARRIED PRINT - COMPOSITE PRINT iin ngilizlerin kulland terim. MASK 1) Bir film perdesini deiik grnm oranlarnda erevelemek iin perdenin yanlarndaki hareketli siyah panolar. 2) Teleskop, drbn, fotoraf makinesi vizrnden baklyormu duygusu uyandrmak iin grntnn bir blmn rtp karartan para. Bu ilem film ekilip ykandktan sonra optik laboratuarda gerekletirilir. 3) Kamera objektifine gelen bir kesmek iin kullanlan tekkapak. MASTER (= MASTER POSITIVE) - Kopya basm iin kullanlacak dup negatifin alnd ana pozitif. Videoda, kopyalarn oaltm iin kullanlacak kurgulanm ana kopya. MASTER SCENE - Tiplerin tantld, olayn giriinin yapld balang sahneleri. MASTER SHOT - ANA PLAN - Bir sahnenin bandan sonuna kesintisiz ekiminin yapld plan. rnein, iki oyuncunun karlkl konutuklar bir sahnede, tm konumay kesintisiz saptayan plan, ana plandr. Bu plan istendii gibi ekildikten sonra yakn planlar, tepki planlar, amorslu (omuz st) (OWER-THE-SHOULDER) planlar gibi dolgu ve rt planlar (COVERAGE) ekilir. MATCH

56

1) Ana plann arasna girecek rt planlar ekilirken devamlln salanmas iin szleri ve hareketleri, ana planda olduklar gibi tekrarlamak. 2) Negatif kesimi yaplrken son kurgusu bitmi i kopyas ile negatifi elemek, aktrmak. MATRICES - erit teknikolor (THREE STRIP TECHNICOLOR) sistemde kopya basmak iin kullanlan ana erit. Her erit, asal renklerden (PRIMARY COLORS) birine (krmz, yeil ve mavi) duyarldr ve her biri, nihai grntnn bir blmn tar. Baskda, her erit duyarl olduu renkteki boyay emer ve temas ettii pozitif kopyann uygun yerine aktararak kopyay renklendirir. MATTE - Kamerann veya bask makinesinin objektifi nne konulduu zaman karenin kimi ksmlarnn pozlanmasn nleyen zel ekillerde kesilmi veya oyulmu maske. Deiik yer ve zamanlarda ekilmi grntleri tek bir grntde birletiren zel etki aracdr. Bak. MATTE BOX, MATTE SHOT, SPECIAL EFFECTS. MATTE ARTIST - Mat plan (MATTE SHOT) iin fon (BACKGROUND) veya mat (MATTE) tasarlayan ve yapmna yardm eden zel etki blm eleman. MATTE BOX (= SPECIAL EFFECTS BOX) - PARASOLEY Kamerada objektifin nne taklan ayarlanabilir filtre tayc. Objektifi kaak klardan korur ve mat plan ekilirken mat yerinde tutar. Bak. MATTE SHOT. MATTE SCREEN - Btn bak alarndan grntnn ayn parlaklkta izlendii zel yanstc perde. MATTE SHOT - MAT PLANI - ekilen sahnenin, nceden ekilmi fon veya hareketli elemanlarla birletii plan. Bak. TRAVELING MATTE. MCU - MEDIUM CLOSE UP iin ksaltma.

MEAL PENALTY - YEMEK TAZMNATI - Yemek molas sendikann tand sreden fazla geciktiinde veya yemek molasnda kendisine gerektii kadar vakit verilmeyen bir oyuncu veya ekip elemanna denen tazminat. MEAT AXE - Tekkapak veya filtre erevelerini tutturmak iin kullanlan daraac eklindeki sehpa. MEDIUM CLOSE UP (MCU) - Yakn planla orta plan arasnda plan. MEDIUM LONG SHOT (MLS) - Oyuncunun n planla arka plan arasnda orta uzaklkta olduu, uzak planla orta plan aras plan. MERCURY VAPOR LAMP - Mavimsi k veren kk ark lambas. M&E TRACK - Mzik ve etki eridi (Music and Effects Track) iin kullanlan ksaltma. Konumalar dndaki btn sesleri ierir. zellikle yabanc dilde dublaj yaplrken ok ie yarar. METTEUR-EN-SCENE - Ynetmen iin kullanlan Sahneye Koyan anlamnda tiyatrodan gelme Franszca terim. Gnmzde daha ada olan REALISATEUR (Gerekletiren) kullanlmaktadr. MICRO-CINEMATOGRAPHY - Normal objektifler iin ok kk olan cisimlerin filminin, bir mikroskop aracl ile ekilmesi. MICROPHONE BOOM (= BOOM) - BUM - ekim srasnda bum operatrnn kulland, mikrofonu kamerann gr alannn dnda tutmaya yarayan uzun kol. MIDGET - 50 - 200 vat ampul kullanan kk dolgu lambas.

57

MILEAGE MONEY - KLOMETRE PARASI - Meknlara gidip gelirken kendi arabasn kullanan oyunculara veya ekip elemanlarna denen para. MINIATURE - MODEL, MNYATR - zel etki ekimleri iin bir setin kk boyda hazrlanm modeli. Normal boyda hazrland zaman ok pahalya mlolacak setler iin yaplr. MINIBRUTE - D ekimlerde gn n desteklemek iin, gndz ekimi yaplan i ekimlerde dolgu olarak kullanlan 650 vatlk ark lambas. MINILIGHT - Yanstcs ve kapaklar olan ve genellikle dolgu iin kullanlan lamba. MINIMOUNT - Uak, helikopter, otomobil ve teknelerde kullanlan kamera montr. MIRROR SHUTTER - AYNALI OBTRATR - Kamera operatrnn paralaks hatasn dzeltmesine gerek kalmadan, ektii grnty vizrden izlemesini salayan yanstc aynal kamera obtratr. MISE-EN-SCENE - MZANSEN - Ynetim, sahne dzeni anlamnda Franszca terim. MITCHELL - Bykl ve arlndan dolay genellikle stdyoda kullanlan bir kamera markas. MIX - MKS - eitli ses bantlarn, veya drt kanall bir tek manyetik erit zerinde birletirmek. Bu eritteki sesler sonra optik eride aktarlr. MLS - MEDIUM LONG SHOT iin kullanlan ksaltma. MOCK-UP - Bir cismin sette kurulan tam boy modeli. (Bir uak kabini gibi.) MODEL - Gereini bulmak ok zor veya pahal olduu zaman kullanlan, gerek bir cismin lekli kopyas.

MODELING LIGHT - Bir cismin dokusunu ve snrlarn ortaya karan k. Contour Key de denen bu k, ana n ters ynnden verilir. MODULATION - Srekli ses dalgalarndaki younluk, faz veya frekans deiiklii. MONITOR - MONTR - Kamera objektifinin verdii grntnn kalitesini veya oyuncunun oyununu izlemek iin kullanlan video ekran. MONOCHROMATIC - Genelde siyah-beyaz grnt iin kullanlan, ayn zamanda tek bir renkten veya tek bir rengin tonlarndan oluan grnty de belirten terim. MONOPACK - Duyartabakas, her biri asal renklerden (PRIMARY COLORS) birine duyarl katmandan oluan renkli film. MONOPOLE - Stdyoda lambalar asmaya yarayan ayarlanabilir aygt. MONTAGE 1)- Hikye iinde hikye anlatan veya zaman geiini belirten, kesme veya gemelerle birbirine balanm, genellikle birbirinden kopuk ve szsz planlar. 2)- Kurgu anlamnda Franszca szck. Bak. EDITING. MOO PRINT - Mkemmel bir kopyay belirtmek iin laboratuarclarn argo terimi. MORTARS - ekim srasnda patlamalar gerekletirmek iin zel etki elemanlarnn kulland elik kutular. MOS (= WILD PICTURE) Mit Out (without) Sound szcklerinin ksaltmas. Ezamanl ses kayd yaplmayan ekimi belirtir. Bu ekimlerde klakete, br bilgiler yannda MOS harfleri de yazlr. Ses mhendislerinin ounun Alman olduu zamanlardan kalmadr. Sylenceye gre, deyimin yerlemesini salayan kii,

58

ekilecek plann sessiz ekileceini ekibe belirtirken mit out sound diyen, kendisi de Alman olan ynetmen Lothar Mendes'tir. MOTOR - Hareket salayan mekanik ara. Profesyonel kameralarn ou, ezamanl ses kaydna olanak salayan sabit hz motorlar ile alr. Deiken hzl motorlar (VARIABLE SPEED MOTORS), yksek veya dkkare (SLOW MOTION, ACCELERATED MOTION) planlar (MOS ekim) iin kullanlr. MOW - Movie of Week (Televizyon Filmi ) szleri iin kullanlan ksaltma. MOVIOLA - Grnt ve ses eritlerini ezamanl izlemek iin kullanlan bir aracn markas. Kurguda kullanlan bu arata film eritleri dikey akar. MOVEMENT LIST - HAREKET LSTES - Yapmla ilgili herkesin bir mekna hangi aralarla gidip geleceini gsteren liste. MPAA - Filmlere ve filmlerin reklam malzemesine snflandrma damgalar veren kuruluun ad olan 'Motion Picture Association of America' szcklerinin ksaltmas. Btn byk datmclar kurulua yedir. MPAA, Birleik Devletler'de ve d lkelerdeki korsan filmcilii kovuturmak iin Federal Aratrma Brosu'ndan emekli olmu elemanlar da grevlendirir. Film endstrisindeki en byk lobi koludur. Film endstrisinin en byk datm irketlerinin ticari, hukuki, i ve d temsilcilik karlarn temsil eder. 'Motion Picture Export Association' (MPEA), MPAA'nn d lkeler koludur. MPAA CODE SEAL - Bir filmin, fragmannn ve reklam malzemesinin MPAA standartlarna gre retildiini belirten belge.

MS - MEDIUM SHOT (orta plan) szcklerinin ksaltmas. MULTI-BEAM - Kk kuartz iodin lamba. MULTIBROAD - Ik toplanabilen lamba. huzmesi (puan) daraltlp

MULTICAMERA - Bir sahneyi deiik alardan ayn anda ekmek iin birden fazla kamera kullanmak. Geni bir alana yaylm veya tekrarlanmas zor olan sahnelerin ekimi iin yaygn bir tarzdr. MULTI-DUTY MOTOR - Bak. CRYSTAL SYNC. MULTI-HEAD PRINTER - Bir filmden ayn anda birden fazla kopya basabilen bask makinesi. MULTI-LAYER COLOR FILM - Bak. MONOPACK. MULTIPLE-IMAGE SHOT- Ayn grntnn bir karede birden ok grnd plan. Optik bascda veya zel bir objektifle, kamerada yaplr. MULTI-SCREEN - Uyumlu alan ok sayda projektrle yaplan gsterim. Bak. CINERAMA. MURAL - veya d ekimlerde fon olarak kullanlan byk boy fotoraf veya elle boyanm resim. MURDER YOUR WIFE BRICK - lk olarak Jack Lemmon'un bu adl filminde kullanlm ve ad byle kalm sahte tula. MUSIC BRIDGE - Sahneler arasndaki geii salayan mzik paras. Bak. SEGUE. MUSIC CONTRACTOR - Mzisyenleri ie alan ve mzik kayt seansnn btn organizasyonundan sorumlu kii. Btn kayt seanslarnda hazr bulunmak zorundadr.

59

MUSIC CUE SHEET - Bir bobindeki tm mzik paralarnn besteci ve yaymcsn gsteren patent ve lisans haklar ile ilgili liste. MUSIC MIXER - Filme elik eden mzik kaydnn kontrolu, dengelenmesi ve miksinden sorumlu ses ekibi eleman. MUSIC TRACK - Diyalog ve ses etkisi eritlerinden ayr olarak mziin kaydedilmi olduu ses eridi. MUTE - Ses band olmayan kopyalar belirten ngiliz terimi. MYLAR - Ses ve video bantlarnda taban olarak kullanlan ok salam plastik malzeme.

N
NABET - NATIONAL ALLIANCE OF BROADCAST ENGINEERS AND TECHNICIANS szcklerinin ksaltmas. NAGRA - Stdyo ve meknlarda ses kayd iin kullanlan kristal motorlu kayt aralarndan en tannm olann markas. Bu arac gelitirdii iin Stefan Kudelski, bir Akademi dl kazanmtr. NARRATION - ANLATIM - D sesin yk veya aklama anlatmas. NARRATIVE - ANLATI, METN - yk, aklama szleri. NARROW GAUGE FILM - DAR FLM - En yaygn olan 16 mm. dir. 35 mm kadar kaliteli deildir ama ucuzdur. Genellikle belgesellerde, rencilerin yapt filmlerde veya aratrma filmlerinde kullanlr. NATIONAL ALLIANCE OF BROADCAST ENGINEERS AND TECHNICIANS (NABET) - nce radyo teknisyen ve mhendislerinin kurduu, sonra televizyon teknisyen ve mhendislerinin katld, AFL-CIO ile yakn ilikili ii kuruluu. Televizyoncular, yaynlayacaklar filmleri kendileri ekmeye baladklarnda, IATSE (film sanat ve teknisyenleri birlii) ile anlamaya varld. imdi genellikle televizyon yapmlar ile NABET, film yapmlar ile IATSE ilgilidir. Gene de kk bteli filmlerde (zellikle New York'ta) daha ok NABET'e bal ekipler almaktadr. NATURAL LIGHT - DOAL IIK - Gne , ay gibi doal k.

60

ND 1) Non Descript (Tarif edilmemi, herhangi) szcklerinin ksaltmas. 'This scene will require 25 ND office worker extras' gibi. 2) NEUTRAL DENSITY FILTER szcklerinin ksaltmas. NEGATIVE - NEGATF - 'Arap' grntler ieren, pozlanm ve ykanm film eridi. ekim iin kullanlan pozlanmam ham filmi veya ekilmi ama ykanmam filmi de belirtir. NEGATIVE COST - NEGATF MALYET - Kopyalarn baslaca negatifin son halini almasna kadar yaplan tm masraflar. Finansman ve ortakla katlm szlemelerinde madde olarak aklanr. Szlemeden szlemeye, zellikle sabit masraflar ve ihtiyatlar gibi dolayl harcamalar konusunda farkllk gsterir. NEGATIVE CUTTER - NEGATF KESMC - Kurgusu bitmi i kopyasna gre negatifi kesip yaptran kii. NEGATIVE CUTTING - NEGATF KESM - Negatifi, kurgusu bitmi i kopyas ile eleyerek kesme ve ekleme ilemi. Negatif kesimci bu ii yaparken fit numaralarndan yararlanr. NEGATIVE PICK-UP - NEGATF ALMA - Datm irketi ile bir filmin yapmcs arasnda, datm irketinin, filmin datm haklar iin yapmcya belirli bir miktar para deyecei konusunda anlamaya varldn belirten terim. Sz edilen para, yapm ncesi (PREPRODUCTION) finansmann tersine, genellikle film bitip negatif teslim edildikten sonra denir. Negatifi alma szlemesi byk datm irketlerinden biriyle yaplmsa, yapmc genellikle bunu bir bankada krdrr. Pek ok yapm btnyle veya ksmen byle finanse edilir. NET PROFITS - NET KR - Bak. PROFITS.

NETWORK - TELEVZYON AI - Televizyon programlarn yaratp gerekletiren ve bu programlar kendine bal istasyonlarda yaynlayan byk televizyon irketi. Birleik Devletler'deki balca irketler: ABC, CBS, NBC ve PBS. NEUTRAL DENSITY FILTER - NTRAL DANSTE FLTRES, YOUNLUK FLTRES - Kamera objektifi nne konarak renkleri bozmadan pozu, lambalarn nne konarak k younluunu azaltan filtre. NEWTON RINGS - NEVTON HALKALARI - Birbiriyle temas halinde iki parlak yzey arasndaki hava tabakasnn yaratt k krlmas yznden oluan renk halkalar. Objektifin nnde birden fazla cam filtre kullanldnda oluabilir. NG - 'No Good' szcklerinin ksaltmas. Kt bir ekimi belirtmek iin kullanlr. NIGHT EFFECT - GECE ETKS - Bak. DAY FOR NIGHT. NIGHT-FOR-NIGHT GEREK GECE - Gece sahnelerinin gerekten gece ekilmesi. Genellikle d gece sahnelerin veya pencere ve kapdan darda gece olduunun grnd i gece sahnelerin ekimi byle yaplr. NIGHT PREMIUM - GECE PRM - Belirli saatlerden sonra (genellikle akam 8.00) yaplan alma iin alanlarn temel cretinde yaplan arttrma. NITRATE BASE - NTRAT TABAN 1950ye kadar retilen filmlerde kullanlan ve gnmzde artk retilmeyen, kolay yanc film taban. Bak. ACETAT BASE, SAFETY BASE. NOISE GRLT - Kayt srasnda mikrofonun duyduu, duyulmas istenmeyen sesler.

61

NON-THEATRICAL - SALON DII - Sinema salonlar pazar dnda, belirli izleyici gruplarn ilgilendiren snrl datml film pazar. Televizyon, kablolu televizyon, film mzeleri, sinema kulpleri, okullar, hava yollar, silahl kuvvetler bunlarn balcalardr. Bugn en yaygn olan, video kaset pazardr. NOTCH - ANKO - Baskda younluk dzeltmesinin otomatik olarak yaplmas iin film eridinin kenarna konan iaret. Gnmzde bu ilem bilgisayarla yaplmaktadr. NUMBERING MACHINE (= ENCODING MACHINE) KODLAMA MAKNES - kopyasnn kenarna belirli aralklarla kk numaralar basmak iin kurgu yardmcsnn kulland ara

O
OBJECTIVE - OBJEKTF - Bir cisimden gerek bir grnt yanstan bir mercee veya mercekler grubuna verilen ad. OFF CAMERA (OC) grmedii yer. GRNT DII - Kamerann

OFF MIKE - Mikrofonun yakn menzili d. OFF-REGISTER - TTREME - Kamerann bilinli veya bilinsiz titremesinden doan sallanma etkisi. Bilinli yapldnda, patlama sahneleri daha inandrc olabilir. OFF-SCREEN (OS) - PERDE DII - Grnt d (OFF CAMERA) alandan gelen ses veya filmin projeksiyonu srasnda perdede grnmeyen hareket. OLD-TIMER - Tekkapak veya tlleri tayan esnek kol. OMNIDIRECTIONAL MICROPHONE (OMNIMIKE) - Her ynden gelen sesleri alabilen mikrofon. ON A BELL - ekim iin kamera almazdan nce sesi bir zili alar ve sesli stdyonun kapsnda, stdyo evresindeki tm hareketlerin durmas ve stdyo kapsnn giri-k iin almamasn belirtmek amacyla krmz bir k yanar. Meknda alrken krmz k yoktur, ama ekimin balamak zere olduunu belirten zil alnr. ekim bitince, zil iki kere alnr. ON-CALL - Ertesi gn alp almayaca belli olmayan, fakat sette olmas istenen oyuncu veya ekip eleman. ON CAMERA - ekim srasnda kamerann grd her kii veya cisim. ONE-LIGHT PRINT - kopyas olarak kullanlmak iin tek bir k ayaryla baslm, dzeltilmemi kopya.

62

ONE SHEET - Film afii. ONE SHOT (= SINGLE) - TEK - Tek kiiyi gsteren plan. OPACITY direnci. - OPAKLIK - Bir cismin k geirmeye kar

OPAQUE - OPAK - Ik geirmeyen. OPEN UP - AMAK 1) Objektifin diyaframn amak. 2) Bir sahne oyununun filme uyarlanmasn belirtirken kullanlan terim. Hikye sahnenin olanak snrlarndan kurtulup, yaama almtr. OPERATOR - Bak. CAMERA OPERATOR. OPTICAL HOUSE - OPTK LABORATUAR - Optik etkiler ve optik bask alannda uzmanlam laboratuar. OPTICAL PRINT - OPTK KOPYA - Kontak bask dndaki yollarla baslm kopya. Optik laboratuarda yaplr. Bak. WET GATE. OPTICAL PRINTER - OPTK BASKI MAKNES - Birbirine bakan bir kamera ve projektrden oluan bask sistemi. Birden fazla grnty tek film eridinde birletirmek, grntleri bytp kltmek, yazlar, bindirmeler yapmak gibi zel etki ilemleri iin kullanlr. OPTICALS (= OPTICAL EFFECTS) - OPTK ETK - Optik bask makinesinde yaplan her trl etki. Bak. DISSOLVE, FADE, WIPE, MATTE SHOT. OPTICAL SOUND TRACK - OPTK SES KANALI - Optik yoldan kaydedilen ses eridi. Optik okuyucu nnden geerken fotoselin alglad k dalgalar, elektronik yoldan ses dalgalarna dnr.

OPTION - OPSYON - Mstakbel bir alcnn, bir cret karl belirli bir sre iin bir mlkiyeti veya bir kiinin hizmetini temsil etme haklarna sahip olmas. Teknik olarak, sadece bir kontrata balama nerisidir fakat mstakbel satc, opsiyon sresince neriyi feshedemez, nk mstakbel alc bunun iin deme yapmtr. ORCHESTRATION - Bir mzik parasndan film iin mzik dzenlemek. ORCHESTRATOR - Bir besteci veya aranjrn paralarn, deiik seslere veya mzik aletlerine uyarlayan kii. ORIGINAL belirtir. ORJNAL - Genellikle zgn negatifi

ORIGINAL SCREENPLAY - ZGN SENARYO - Baka bir kaynaktan yararlanmadan film iin yazlm senaryo. ORTHOCHROMATIC (ORTHO) - ORTOKROMATK - Krmz dnda, gzn grd btn renklere duyarl siyahbeyaz film. Pankromatik (PANCHROMATIC) filmin retiminden nce kullanlan film tipi. OS - OFF SCREEN szcnn ksaltmas. OSCAR - Akademi dln temsil eden heykelcie verilen takma ad. Bu adn nereden kaynakland kesinlikle bilinmiyor. En yaygn sylenti, bu ad ortaya kt sralarda Akademinin kitaplk memuru olan Margaret Herrck'in, heykeli grnce, Oscar amcama ne kadar ok benziyor dediidir. Bu adn taklmasn Bette Davis ve yazar Sidney Skolsky'ye atfeden sylentiler de vardr. OUT OF FRAME 1) Kamerann gr alan dndaki eyler.

63

2) Filmin projektr kzana kt yerletirilmesi sonucu karelerin kesilmi veya iyi ortalanmam ekilde perdeye yanstlmas, dekadraj. OUT OF SYNC - NONSENKRON - Ezamanl olmayan ses ve grnt. Bak. IN SYNC, SYNCHRONIZATION. OUTTAKES - NEGATF UTLAR - ekilip ykanan, fakat filmin son kurgusunda kullanlmayan planlar. OVERAGES (= COST OVERRUNS) - AMA ngrlen miktarlar aan yapm masraflar. - Btede

OVERLAP - SES BNDRME 1) Devamllk iin bir sahnedeki etkilerin sonraki sahneye de uzatlmas. Geme yapabilmek iin bir plann sonunun uzun tutulan ksmn belirtmek iin de kullanlr. 2) Seste, bilinli olarak veya kaza eseri, bir oyuncunun szleri stne baka bir oyuncunun szlerinin binmesi. OVERSCALE - LEK ST 1) Sendikann belirledii en az miktarn stndeki cret. 2) Sette kullanmak iin yaplm, normalden byk boydaki cisimler. OVER-THE-SHOULDER SHOT - AMORSLU PLAN, OMUZ ST PLAN - Sahnenin, bir oyuncunun ensesinden, bu oyuncunun bann ve omzunun bir ksmn da grerek ekildii plan. OVERSHOOT FAZLA EKM - Bir sahne iin gereinden faza rt plan ekmek. Pahalya mlolur, ama az ekim (UNDERSHOOTING), yeniden ekimler gerektirecei iin, daha da pahalya malolur.

OVERCRANK - YKSEKKARE - Yavalatlm hareket etkisi iin kameray 24 kare/saniyeden daha hzl altrmak. Kameralarn, elle bir kolu evirerek altrld devirden kalma bir terim. OVERDEVELOPED - AIRI YIKAMA - Normal sreden uzun sre veya normalden daha scak bir banyoda ykanm film. OVEREXPOSURE - AIRI POZ 1) Kamerada filmin normalden fazla pozlanmas. 2) Bir oyuncunun, seyircinin kendisinden bkmasna sebep olacak kadar fazla reklam yapmas. OVERHEAD - Bir stdyonun veya yapm irketinin brolar, hizmetler ve personel iin sabit giderleri. OVERHEAD CLUSTERS - Yukardan sarktlm ok sayda lamba. OVERHEAD SHOT - TEPEDEN EKM sahneyi tepeden grd plan. OVERHEAD STRIPS - TEPE IIKLAR tepeden aydnlatan lambalar. - Kamerann

- Geni bir alan

64

P
PA - PRODUCTION ASSISTANT (= GOFER, RUNNER) szcklerinin ksaltmas. PACING - Filmdeki tema gelimesinin veya belirli bir sahnedeki (SCENE) konumalarn (DIALOG) veya hareketin hz veya ritmi. nceden senaryoda zamanlama (TIMING) yapmak, hz ve ritim sorunlarn bulup, ekimden nce zmleme olana salar. Bak. TIMING. PACKAGE - PAKET - Bir projeyi satlabilir klan senaryo yazar, ynetmen, oyuncular, yapmc gibi elemanlar biraraya getirmek. Kimi menajer ve ajanlar bu ite uzmanlamtr. Kendi mterilerinden oluan bir paket yapp, bir projeden alabilecekleri en yksek menajer cretini elde ederler. PAN - PAN, YATAY EVRNME 1) Kamerann dikey aks etrafnda bir yandan br yana doru dnerek yapt hareket. Bak. TILT. 2) Ktleyen yaz (such-and-such film was panned in the TRADES.) PANACLEAR - PANAVISION firmasnn gelitirdii, objektifin nnde hzla dnerek yamur kalkan grevi yapan ve 60 sm. apnda bir cam diskten oluan ara. PANAGLIDE - Kamera operatrnn elde kulland kamera ile sarsntsz ekim yapabilmesi iin PANAVISION firmasnn gelitirdii ara. Bak. STEADICAM.

PAN AND TILT - Kamerann pan (yatay evrinme) veya tilt (dikey evrinme) yapabilmesi iin sehpaya taklan para. PANAVISION - Bir kamera sistemi markas. 35 mm film ve anamorfik objektif (ANAMORPHIC LENS) kullanan geni perde (WIDE SCREEN) sistemidir. Panavision 70 (Super Panavision), 65 mm negatif ve anamorfik objektifler kullanr. Bu negatif, 70 mm pozitiflere baslr. Bo kalan 5 mm.lik ksma manyetik ses bantlar konur. PANAVISION 70 WITH TODD A-O SOUND - Sktrlmam 65 mm negatif kullanr. Kopyalar 70 mm filme baslr. Aradaki 5 mm.lik fark, optik ses band (OPTICAL SOUND TRACK) yannda, perforasyon deliklerinin (PERFORATIONS) dndaki ksmlara konulan stereofonik manyetik ses bantlar (STEREOPHONIC SOUND) iin kullanlr. 35 mm filmde her karenin yannda 4 di delii (SPROCKET HOLES) varken, bu filmde delikler her kare iin 5 tanedir. PANCHROMATIC (PAN) - PANKROMATK - nsan gznn grd btn renklere duyarl olan siyah-beyaz film. PAN GLASS - ounlukla ynetmen veya grnt ynetmeninin kulland mavimsi yeil veya sarms kahverengi cam filtre. Bu filtreden bakarak bir sahnenin klandrlmasnn veya renklerinin filmde nasl kaca grlr. PARALLAX - PARALAKS - Kamerann grd alanla objektiften grmeyen bir vizrden baklnca grlen alan arasndaki ereve fark. Bu fark yakn planlarda ok belirgindir ve dzeltilmesi gerekir. Objektiften gren vizrlerde bu sorun yoktur.

65

PARALLEL - PRATKABL, ESTRAD, YKSELT - sta ekimlerde kamera ve kamera ekibinin stne kmas iin yaplm zel ykselti. Lambalar ykseltmek iin de kullanlr. PARALLEL ACTION - EZAMANLI OLAY - Paralel kurgu ile gsterilen ayn anda ama iki deiik yerde geen iki olay veya sahne. PARI PASSU - Latincedeki tam karl yan yana eit gelime ile. Bir filmin yatrmc ve kr ortaklar ile bunlarn yatrmlarnn ve kr paylarnn denmesi arasndaki ilikiyi belirtmek iin kullanlr. ki yatrmcnn 'pari passu' olduunu kabul edelim. Her biri 100.000 $ yatrmtr ama birincisi %10, ikincisi %12 faizle anlamtr. Bir yl sonra datlabilecek 100.000$ vardr. %10 ile anlam olann hesab yle bulunur: 110.000$ (anapara ve faiz)/222.000$ (toplam yatrm ve faiz)x100.000$ (datlacak para) = 49.549.55 $. PASSING SHOT - GE PLANI - Kamerann hareketsiz kalp oyuncunun ereveden getii veya oyuncunun hareketsiz kalp, kamerann hareket ettii plan. Pan ve tiltten farkldr, nk kamera hareketi izlemez. Bak. RUN-BY. PANEL/PATCH PANEL - TABLO, ELEKTRK TABLOSU - Bir yapmdaki elektrik malzemelerinin balantsn yapmak iin gereken elektrik balant tablosu. PAY OR PLAY - Hizmet verilsin verilmesin, altrann, alann cretini deyeceini garantileyen bir kontrat art. Bu tarz garanti, genellikle endstrinin yksek yerlerindeki kiiler (yldzlar, ynetmenler, yazarlar) iin geerlidir.

PENCIL TEST - Hareketlerin dzgn ve doru olup olmadn kontrol etmek iin boyanmam ve mrekkeplenmemi canlandrma izimlerinin (ANIMATION CELLS) prova ekimi. PER DIEM - HARCIRAH - Meknda ekim yaplrken, irket elemanlarnn masraflarn karlamak iin kendilerine denen sabit bir miktar para. Bu masraflar yemek, barnak, kuru temizleme vb. olabilir. Yolculuk masraflar bunun dndadr. PERFORATIONS (PERF) (= SPROCKET HOLES) - PERFORE, D DEL ?- Film eridinin iki kenarnda, 35 mm de kare (FRAME) bana 4 adet olan eit ve dzgn aralklarla alm delikler. Kamera, projektr, bask makineleri ve dier aletlerde eitli dilerin ve pimlerin bu deliklere girip kmasyla, film eridinin makinelerdeki srekli ve duraksamal hareketi salanr. Negatif ve pozitif diye adlandrlan iki deiik ekli vardr. Negatif perforenin ksa kenarlar bir dairenin emberleri eklindedir ve kamerada kullanlacak filmler iin belirlenmitir. Kameralardaki grifler ve kontrgrifler, bu delikleri tam dolduracak ve filmin pencerede hep ayn uzunlukta hareket etmesini, pozlama srasnda da hi kprdamadan durmasn salayacak ekilde yaplmtr. Pozitif perfore ise, keleri yuvarlatlm bir dikdrtgendir ve filmin projektrlerde ok sayda geii srasnda en az zarar grecek ekilde tasarlanmtr. Bir eritteki di deliklerinin negatif veya pozitif diye adlandrlmas, o eridin de negatif veya pozitif olmasn gerektirmez, nk deiik amalarla kullanabilmek iin her tr film, her tr perfore ile retilebilmektedir. 16 mm filmler, kullanm amalarna gre hem iki kenar, hem tek kenar perforeli retilmektedir.

66

PERFORMER - OYUNCU - Bir yapmda konuan, dans eden veya ark syleyen oyuncu. Figranlar (EXTRAS, WALK-ONS) bu tanma girmez. Bak. FEATURED PLAYER, SUPPORTING PLAYER. PERK - KRAMYE - Perquisite szcnn ksaltmas. Yan deme (FRINGE BENEFIT). cretin dnda kazan veya ayrcalk. Film iinde, bir kiinin ii kabul etmesini veya alan birinin ie devam etmesini zendirmek iin pek eitli ikramiye vardr: araba, masraflarn denmesi, filmdeki kostmleri datmak gibi. PERSISTENCE OF VISION - GR SREKLL - zlenen bir ey yok olduktan sonra da insan gznde onun grnts bir sre devam eder. Bu olay sonucu, duraan resimlerin 16 veya daha fazla kare/saniye (FRAMES PER SECOND) hzla yanstlmas, hareket izlenimi yaratr. PERSPECTIVE - PERSPEKTF - ki boyutlu bir yzeyde yaratlan boyutluluk duygusu. PG - 'Parental Guidence' szlerinin ksaltmas. Bak. RATING. PG 13 - 13 yandan kk ocuklarn, byklerinin eliinde seyredebilecekleri filmleri belirten snflama damgas. 1984 ylnda balatlan bir uygulamadr. Bak. RATING. PHOTO DOUBLE - DUBLR - Yerine getii oyuncuya grnt olarak ok benzeyen veya benzetilen dublr. Bak. STUNT DOUBLE, DOUBLE. PHOTOFLOOD - Youn k veren akkor tungsten ampul. PHOTOMETER - Iklere (pozometreye) benzeyen bu alet, zellikle parlakl ler. PICK-UP

1) Ana grntler (PRINCIPAL PHOTOGRAPHY) ekildikten sonra, devamllktaki boluklar doldurmak iin ekilen sahne veya plan. 2) Bir stdyonun (STUDIO) bir projeyi gerekletirme karar. 3) Bir yayn ann (NETWORK), bir pilot filmi (PILOT) dizi yapmak veya yaynlanan bir diziye devam etmek iin karar almas. 4) Baz szleri deiik sylemek veya oyunda ufak tefek deiiklik yapmak iin daha nce ekilmi bir plann bir parasn yeniden ekmek. Buna PRINT AND PICK UP denir. PICTURE DUPLICATE NEGATIVE - Bak. DUPE NEGATIVE. PICTURE CAR - GRNT ARABASI - Yapm ekibinin yapm hizmetleri iin kulland arabalarn aksine, kamerann grntleyecei erevelerde grnecek, yani filmde oynayacak araba. PICTURE NEGATIVE (= NEGATIVE) - NEGATF - Pozlanan film laboratuarda ykandktan sonra ortaya kan negatif grntl film eridi. Pozlanm olsun veya olmasn, ykanmam ham filmi belirtmek iin kullanlmas yanltr. Bak. ORIGINAL. PICTURE PRINT (= SILENT PRINT) - Pozitif grnt (IMAGE) tayan ama ses band (SOUND TRACK) olmayan film eridi. PICTURE RELEASE NEGATIVE - KOPYA NEGATF Kurgulanm i kopyas ile elenmi ve gsterim kopyalarnn (RELEASE PRINTS) basm iin kullanlacak olan negatif. PILOT - PLOT FLM - Bir televizyon dizisinin ncs olan, genellikle 90 dakika veya 2 saatlik film. Bu film iyi bir seyirci tepkisi alrsa, dizinin yapmna giriilir.

67

PILOT PINS (= REGISTER PINS) - CONTRGRF - Film, kamera veya bask makinesinin kzandan geerken duraklad anda, di deliine (perforasyona) girerek penceredeki karenin hareketsiz kalmasn salayan di. PINCUSHION DISTORTION - YASTIK ARPILMASI Birbirlerine dikey dz izgilerden oluan bir kafesin grntsnde, karenin kenarlarndaki izgilerin ie eik hale gelmesine neden olan objektif hatas. PITCH - Film eridinde bir di deliinin alt kenarndan peindeki di deliinin alt kenarna kadar olan uzaklk. Kamerada normal ekilde kullanlacak negatiflerde ksa olan bu uzakla Short pitch denir. Projektrlerde kullanlacak pozitif filmlerde uzaklk daha uzundur ve buna da Long pitch denir. 35 mm filmlerin her tr hem uzun, hem ksa uzaklklarla retilir. PLAY (i) - OYUN 1) Genellikle perde ve sahnelere blnm, diyaloglar ve ksa sahne aklamalar ieren ve bir tiyatro gsterisinin temeli olan kitap. 2) Oyuncularn, seyirciler nnde oynad tiyatro gsterisi. PLAY (f) - yi ilemek (This scene will play). PLAYBACK - Bir mzikal sahne ekilirken alnan, nceden kaydedilmi mzik veya ark. PLOT KONU - Bir hikyenin, birka cmleyle zetlenebilecek ana izgisi. PLOT POINT dnm noktas. Bir senaryodaki (SCREENPLAY) olayn OFFICE COORDINATOR

ynetmenin, bazan da, gcne gre, yazarn veya oyuncunun szlemesinin bir paras olarak ele alnr. Bir yldz (STAR) bu art ileri srebilirse, puanlar genelde olduu gibi net kr deil, brt kr zerinden hesaplanr. POINT OF VIEW (SHOT) (POV) - OYUNCUNUN GZNDEN - Bir oyuncunun gzyle baklyormu etkisi uyandran ekim. POLAROID FILTER - Bak. FILTER, DEPOLARIZER. POLECAT - Lamba aya. POLISH - CLA - Bir senaryonun elden geirilerek hafife deitirilmesi. WRITERS GUILD OF AMERICA kurallarna gre bu i iin ayr bir deme yaplr. Cila ok kapsaml olursa, bir revizyon haline gelir. POLYVISION - CINERAMA'nn nc sistemi. Bu perdeli projeksiyon sistemini 1927de yapt Napoleon filmi iin Abel Gance icat etmiti. POSITIVE - POZTF - Bir negatiften baslan veya kamerada dnml (REVERSAL) hamfilmle ekilen ve gerek renklerin doru ekilde grnd film. POST-PRODUCTION POSTPRODKSYON, YAPIM SONRASI - Yapmdan sonra, kurgu (EDITING), dublaj (LOOP), mzik kayd (SCOR), ara planlar (INSERTS), ses etkisi (FOLEY), miksaj (MIX) vb.nin, baka bir deyile, filmi bitirmek iin gerekli her eyin yapld sre. POST-SYNCHRONIZATION - DUBLAJ - Konumalar (DIALOGUE) veya sesleri, zel akustikli bir yerde yeniden kaydetmek. ekim srasnda alnan seslerin yetersiz kald veya ekim srasnda ses alnamad zaman yaplr. Konumalar yabanc bir dile evirerek

POC - PRODUCTION szcklerinin ksaltmas.

POINT - PUAN - Bir film veya televizyon projesinin net veya brt krnn yzde paras. Puanlar genellikle

68

kaydetmek iin de bu sistem kullanlr. Bak. ADR, DUB, LOOP. POT - Bak. DIAL. PRACTICAL - LEYEN, KULLANIMLI - Gerekten alan, ileyen bir aksesuar veya dekor paras (du kolu, kap kilidi, silah gibi). Sette yanan bir lamba iin de sylenir. PRE-MIX (= PRE-DUB) - Bileik ses band hazrlamann ilk basama. Birok ses band tek bantta birletirilerek son miksaj basitletirilir. PRE-PRODUCTION YAPIM NCES - ekimler balamadan nceki hazrlk sresi. Senaryo yazm, senaryo dkm, bte hazrlanmas, mekn aratrmas, kostm tasarm, setlerin kurulmas gibi iler bu devrede yaplr. PREQUEL - Bir zgn filmden sonra yaplan, fakat o filmdeki olaylardan nceki olaylar anlatan film. 'Baba' filminden sonra yaplan 'Baba 2' filmi buna iyi bir rnektir. PRE-SCORING - Film ekilmeden nce mziinin kaydn yapmak. PRESSURE PLATE 1) PENCERE KAPAI - Kamera veya projektrde filmin kzaktan kmasn nleyen kapak. 2) BASKI TABLASI - Bir kamera, projektr veya optik printerin kzandaki film karesini kzaa bastrarak filmdeki grnt alann objektifin odak alannda tutan ereve veya tabla. PRESS AGENT - Bak. PUBLICIST. PRESS JUNKET - Halkla likiler Blmnn (Public Relations Dep.) oyuncular, ynetmen, yapmc ile sylei yapmalar iin ok sayda basn yesini bir araya getirip ekim meknna dzenledii gezi. Film gsterime

knca da ynetmen ve oyuncular gsterimin yapld yere yollanarak filmin reklam yaplr. Masrafl bir yol olduundan, ok reklam isteyen byk bteli filmler iin uygulanr. PRESS KIT - BASIN PAKET - Belirli bir film hakknda yazmalarn tevik etmek iin eitli basn yelerine yollanan fotoraf, dergi, basn blteni gibi malzeme paketi. Bu malzemeyi, ekip reklamcs ve Halkla likiler Blm hazrlar. PREVIEW - NGSTERM - Film gsterime (vizyona) girmeden nce snrl bir gruba yaplan zel seans. Film, hakknda iyi bir sylenti yaymalar iin davetlilere (basn, sinemaclar, dostlar) ya da, tepkilerini lmek iin, para ile bilet alan seyircilere izletilir. Bir ngsterimden sonra, filmde kimi deiiklikler yapld sk grlr. Pek ok ynetmen, bir veya iki ngsterim hakkn kontratlarna yazarlar. Bak. SNEAK PREWIEW. PRIMARY COLORS - ASAL RENKLER - Turuncu-krmz, yeil ve mor-mavi renkler. Renkli fotoraf deyimiyle, renk yaratmann iki yolu vardr: 1) Katmal yntem, asal renkli klar alp belirli oranlarda kartrarak istenen rengi elde eder. 2) kartmal yntem, beyaz kla, yani tayftaki tm renklerle balar ve bir ksmn filtre ederek (eksilterek) istenen rengi brakr. Katmal yntemdeki asal renkler biraraya gelince beyaz oluturur. Karmdaki oranlarn deimesi ile btn renkler elde edilebilir. kartmal yntemin renkleri (ikincil renkler) siyan, sar ve magenta, katmal yntemdeki asal renklerden ikisinin birlemesiyle oluurlar. Bu renkler krmz, yeil ve mavi dalgaboylarn emerek beyaz ktan eksiltirler. Deiik oranlarda

69

kullanldklarnda, tayfn tm renkleri, hatta siyah elde edilebilir (n tm renkleri emildii iin). PRIME LENS - SABT OBJEKTF - Deiken odakl zum objektifin (ZOOM LENS) tersine, belirli bir sabit odak uzunluu (FOCAL LENGTH) olan objektif. PRINCIPAL PHOTOGRAPHY ANA EKMLER Senaryodaki konumal blmleri kapsayan tm sahnelerin ekiminin yapld zaman blm. kinci ekip (SECOND UNIT) sahneleri de ayn zamanda ekilebilir, ama bu ekimler ounlukla ana ekimden nce veya sonra yaplr. PRINCIPAL PLAYERS - BAROL OYUNCULARI - Bir film veya televizyon ovunda balca karakterleri canlandran aktr ve aktrisler. PRINT (i) - KOPYA - zgn (ORIGINAL) veya dup negatiften (DUPE NEGATIVE) alnan ve gsterim (PROJECTION) iin kullanlan pozitif (POSITIVE) kopya. PRINT (f) - BASMAK - Bir negatiften bir pozitif ya da bir pozitiften bir negatif elde etmek iin yaplan laboratuar ilemi. Dnml film (REVERSAL FILM) yntemi ile negatiften negatif, pozitiften pozitif de elde edilebilir. Bak. CRI PRINT AND PICK UP - Farkl bir bak veya oyunda ufak deiiklik iin, ekimi tamamlanm bir plann tmn tekrarlamadan sadece bir parasn yeniden ekmek. PRINTER - PRNTER, MATPO, BASICI - Negatif veya pozitiften kopyalar (PRINT) veya nesiller (GENERATIONS) reten makine. Balca iki eitten biri olan optik bascda (OPTICAL PRINTER) grnt, bir optik sistem

araclyla ham filmin (RAW STOCK) stne yanstlrken, ikinci eit olan kontak bascda (CONTACT PRINTER) ham film, grntl filmle yz yze temas halinde pozlandrlarak kopya elde edilir. Kontakt bascda bask ilemi de iki trldr: duraksamal baskda her grnt karesi duraksayarak baslrken, akar baskda film eritleri srekli hareketlidir. PRINTER LIGHT - BASKI III, ANKO - Bascda bir kontrol dzenei. Bask srasnda deiik ayarlar uygulanarak negatifteki younluk farklarn dzeltir. PRINT IT - BASILSIN - Baarl bir ekimden (TAKE) sonra ynetmenin verdii emir. Kamera raporuna (CAMERA REPORT) ve devamllk asistannn (SCRIPT SUPERVISOR) raporuna yazlr ve o ekimin negatifinden bir i kopyas (WORK PRINT) baslmas salanr. PROCESS BODY-LEML KASA? - zel ekilde yaplm, n ve yanlar alabilen ve bylece ii grntlenebilen taklit tat otomobil, vagon vb.). lemli plan (PROCESS SHOT) iin kullanlr. PROCESSING- Filmi ykamay (DEVELOPING) ve bas-may (PRINTING) belirten terim. PROCESS SHOT - LEML PLAN ? - Hareket halindeki tren, otomobil, uak planlar iin kullanlan yntem. nceden ekilmi arka plan (BACKGROUND) bir perdeye yanstlrken, bunun nndeki 'ilemli kasa' (PROCESS BODY) iinde oturan oyuncular rollerini yaparlar. Bak. BACK PROJECTION, REAR PROJECTION. PRODUCER - YAPIMCI - deal olarak, bir projeye ilk balayan ve o projeden son ayrlan kii. Yapmcnn rol bir proje bulup onu gelitirmek, senaryo yazarn veya yazarlarn kiralayp senaryoyu yazdrmak, ynetmeni,

70

aktrleri vd. kiralamak, para kaynan salamak, yapm planlamaktr. Filmin datm ve iletimine de katlabilir. Kiisel projelerini gerekletiren kimi ynetmen ve oyuncular, kendi yapmclklarn da stlenirler. Bak. HYPHENATE. PRODUCTION - YAPIM 1) Gereklemekte olan bir film veya televizyon ovu. 2) Bir film veya televizyon ovunun ekiminin gerekletirildii zaman blm. PRODUCTION ASSISTANT (PA) (= GOFER, RUNNER) YAPIM YARDIMCISI - Yapm ekibine yeni katlan raklk evresindeki eleman. Grevi, yapmc (PRODUCER), ynetmen (DIRECTOR), yapm ynetmeni (PRODUCTION MANAGER), yapm bro koordinatr (PRODUCTION OFFICE COORDINATOR) iin ufak tefek ama gerekli ileri yapmaktr. PRODUCTION AUDITOR (= LOCATION AUDITOR, LOCATION ACCOUNTANT) - YAPIM MUHASEBECS Ana grevi, bir yapmn giderleri ve maliyetini gn gnne kaydetmek olan yapm kadrosu eleman. Dorudan yapm ynetmeni ve yatrmc gruba baldr. PRODUCTION BOARD - Bak. PRODUCTION STRIP BOARD. PRODUCTION BREAKDOWN - Bak. BREAKDOWN. PRODUCTION COMPANY - YAPIM RKET - Bir film veya televizyon ovu projesini gerekletirmek amacyla kurulan organizasyon. PRODUCTION DESIGNER YAPIM TASARIMCISI Yapmcnn, sanat ynetmenine verdii onur payesi. Byk bteli yapmlarda, bir veya birka sanat ynetmeni, yapm tasarmcsna bal olarak alr.

PRODUCTION MANAGER MANAGER.

- Bak. UNIT PRODUCTION

PRODUCTION MIXER (= SOUND RECORDIST) - SES Sette ekim srasnda olabilecek en iyi ses kaydn yapmakla sorumlu ses mhendisi. PRODUCTION NUMBER YAPIM NUMARASI, ATRAKSYON - Bir film veya televizyon ovunda mzik, dans ve arkl numara, atraksiyon. Yapm iinde kk bir yapmdr. Numaralar iin genellikle zel setler ve kostmler vardr. Genelde bunlar ayr bir ynetmen ynetir. PRODUCTION OFFICE COORDINATOR (POC) - Dorudan yapm ynetmenine (PRODUCTION MANAGER) bal yapm ekibi eleman. Yapm sresince, yapm brosu ile btn br gruplar arasnda balant kurar. PRODUCTION REPORT - YAPIM RAPORU - Her gn yazlan ve o gnk veya geceki ekim hakknda her trl bilgiyi ieren gnlk rapor. Bu raporu yazmak, ba ikinci ynetmen yardmcsnn (KEY SECOND A. D.) grevidir. Raporun kopyalar yapm ynetmeni (PRODUCTION MANAGER) tarafndan onaylandktan sonra yapmcya (PRODUCER), ynetmene (DIRECTOR), yapm muhasebecisine (PRODUCTION AUDITOR), yapm bir stdyo adna gerekleiyorsa stdyoya (STUDIO) ve yapmn gnlk harcamalaryla ilgili dier yerlere iletilir. Rapor u bilgileri ierir: ekilen sahneler, ekimi yaplan senaryo sayfalar, kullanlan hamfilm metraj, bu sahneler iin ngrlenden fazla veya eksik yaplan harcamalar ve nedenleri, o gn alan ekim ekibi elemanlar ve oyuncular. PRODUCTION STRIP BOARD - YAPIM EMASI - Bir filmin ekiminin ne kadar sreceini ve hangi sahnelerde

71

kimlerin bulunacan kesin olarak belirlemek iin yapm ynetmeni (PRODUCTION MANAGER) ve birinci ynetmen yardmcsnn kulland planlama emas. Senaryodaki her sahne i, d, gn veya gece oluuna gre ayr bir eride yazlr. Bu eritler, projenin en verimli ve ekonomik ekilde ekilmesini salayacak ynde sralanarak birka blmden oluan bir panoya ilitirilir. PRODUCTION VALUE - YAPIM DEER - Bir filmde yapm tasarm, meknlar, kostmler, klandrma ve ses kayd gibi unsurlardaki kaliteli birleim, bteye ek harcama getirmeden filme art deer katar. Bir servet harcamaya gerek kalmadan film, yksek yapm deeri kazanr. PROFITS - KR, KAZAN - Bu eit terimler her yeni kontratta, gelirden alnan payla ilgili olarak, yeniden belirlenir. Kimi irketler standard tarifi veya kendi altklar tarifi kabul etmi olsalar da tanmlar hl pazarlk ve tartma konusudur. Her tr tanm iki soru belirler : 1) hangi gelirler hesaba katlacaktr, 2) katlmclara paylatrlmadan nce bu gelirden neler dlebilir. Bu iteki ok kii bir filmin gelirinde gerek kr belirleme konusunda karcdr. Bu yzden, mstakbel bir yatrmc, kr konusu tartlrken, becerikli, deneyimli bir danmana bavurmaldr. PROJECTION - PROJEKSYON 1) Bir kiinin, sesini uzak bir mesafeye eritirebilme yetenei. 2) Bir filmi projektrden geirerek, bunun nn yardm ile grntleri ok byterek bir perdeye yanstmak. 3) Bir filmin gie ve pazar gelirini tahmin etmek. Bak. REAR SCREEN PROJECTION, BLUE SCREEN PROJECTION

PROJECTION BOOTH - MAKNE DARES - Sinema salonunun gerisinde, iinde projeksiyon makinesinin bulunduu ve buradan filmin perdeye yanstld kk oda. PROJECTIONIST kullanan kii. - MAKNST - Projeksiyon makinesini

PROJECTION PRINTER - Bak. OPTICAL PRINTER. PROJECTION SYNC - PROJEKSYON SENKRONU - Ses bandndaki sesle onun elendii kare arasndaki mesafe: ses, 35 mm.de 20 kare, 16 mm.de 26 kare ndedir. PROJECTOR - PROJEKTR - Filmdeki grntleri bir perdeye yanstan aygt. Yanstma hz 24 kare/saniyeye eriince, hareket duygusu doar. PROP - AKSESUAR - PROPERTY szcnn ksaltma-s. Bir filmin belirli bir sahnesinde kullanlan her trl hareketli malzeme. Bir oyuncunun ateledii tabanca aksesuar, duvarda asl duran tfek, kl gibi eyler set malzemesidir (SET DRESSING). PROPERTY 1) Bak. PROP. 2) Bir sinema filminin temelini oluturan herhangi bir fikir, roman, ksa hikye, makale, senaryo vb. PROP PERSON/ PROPERTY MASTER - AKSESUARCI - Bir setteki tm aksesuarlarn bakm, korunmas ve yerletirilmesinden sorumlu kii. PROP MAKER - Bir filmde gerekli aksesuarlar yapmakla grevli inaat blm (marangoz vb. gibi) eleman. Aksesuarc ile kartrlmamal.

72

PROPERTY SHEET kullanlacak tm program.

AKSESUAR LSTES - Filmde aksesuarlarn liste ve kullanm

PROTECTION MASTER - Bak. CRI, INTERPOSITIVE, MASTER POSITIVE. PUBLICIST (= PRESS AGENT) - REKLAMCI - Bir kii, bir yer veya bir eyin radyo, televizyon, gazete, dergiler gibi aralarla tantm ve reklamn yapan kii. Reklamn amac, reklam yaplan daha tannan ve aranan hale getirmektir. Bir yapmdaki reklamcya ekip reklamcs (Unit Publicist) denir. PUBLICITY STILL - REKLAM FOTORAFI, LOB - Filmin reklamnda kullanlmak iin ekim ncesi, ekim srasnda ve ekim sonras ekilen fotoraf. PULLBACK - GERLEME - Yakn planla balayan bir ekim srasnda kamerann araba zerinde geriye doru uzaklap orta plan veya uzak plana gemesi. PULL FOCUS - NET GE - n plan net, arka plan flu (bulank) iken (veya tam tersi), net olann flu, flu olann net hale geldii yar sanatsal plan. PUP - Puan toplanabilen 500 vatlk kk lamba. PUSH (= FORCE DEVELOP) - ZORLAMA, FORSE ETME - Bir filmi, daha yksek bir duyarlktaym gibi banyo etmek (100 ASA bir filmi 200 veya 400 ASA imi gibi ykamak). Sonuta grntler daha grenli (tanecikli) olacaktr ama kimi durumlarda ok zayf k ekimi yapabilmek iin tek zm olabilir.

73

Q
QUARTER APPLE - Normal takozun eyrek yksekliindeki takoz. QUARTER LOAD - Silah ve patlayc cisimlerde normalin eyrei kadar patlayc doldurulduunu belirten terim. Bak. HALF LOAD. QUARTZ LIGHT - KUARTZ LAMBA - Tungsten halojen lamba ampuln belirten genel terim. Ampule doldurulan bir halojen gaz (iyodin, klorin, bromin, florin veya astatin) ampuln kararmasn geciktirir ve doru renk ssn korur. QUICK CUT - Bak. JUMP CUT. QUIET ON THE SET - SETTE SESSZLK - Kamera ekime balamadan nce ynetmen yardmcsnn verdii komut. Ynetmen veya oyuncularn almasn engelleyecek kadar grlt olduu zamanlar da bu komut verilir.

R
R - KISITLI - RESTRICTED RATING snflamasn belirten damga. Yannda ailesinden bir yetikin olmayan 17 yandan kk seyirciler, bu snfa giren filmin gsterildii salona alnmazlar. RACK 1) Bir filmi kurgu masasndan veya projektrden geirmeyi belirten eski bir terim. 2) Bir kareyi kamera, kurgu masas veya projektrn penceresine yerletirmek. 3) Grnt ynetmeninin, net ayarn nceden belirlenmi bir noktaya yapmas iin kamera operatrne verdii kestirme komut. RACK FOCUS - MZOPUAN - Konunun devaml net olmas iin ekim srasnda objektifin netliini srekli ayarlamak. RACKOVER - lk model film kameralarnda, stndeki filmle beraber kza yana ekerek objektifin ardna buzlu cam getiren mekanizma. Kamera operatr provalar bu buzlu camdaki grntden izlerdi. Bugnk modern kameralarda ekimi objektiften izleme olana vardr. RAILS RAY 1) Sette tepeden aydnlatma lambalarn asld yksek sehpalar. 2) Kaydrma arabas raylar. iin kullanlacak

RAIN EFFECT - YAMUR ETKS - Bir sette (ierde veya darda) yamur etkisi yaratmak iin hortumlar, delikli

74

borular ve fskiyeler kullanlr. eitli sistemler vardr. En yaygn olan, standard yamur sistemidir. Yaklak 10 metre boyunda bir hareketli diree balanan byk bir pskrtcden oluur. Daha gereki olmas iin btn alan nceden slatarak su birikintileri olumas salanr, yerlere ve d duvarlara slak grnm veren parlak bir madde srlr. RAMP RAMPA 1) nili kl alanda yryen oyuncular izleyecek kaydrma arabasnn dzgn gidebilmesi iin kurulan meyilli platform. 2) Bir dublrn, kaskadrn (STUNTDOUBLE) kulland tatn baka bir tat zerinden atlayabilmesi iin kullanlan malzeme. RANK CINTEL - Telesine olarak bilinen, filmin video banda aktarm ilemini yapan makinenin markas. RATING - SINIFLAMA - Motion Picture Association of America'nn, sinema filmlerini seyirciye gre snflandrma sistemi. Snflandrma basamaklar yledir: G - (General Audience) Serbest, herkes seyredebilir. PG - (Parental Guidence suggested) Anne-Baba refakati nerilir. PG 13 - 13 yan altndaki ocuklar iin anne-baba refakati arttr. R - (Restricted) Kstl. 17 ya altndakiler iin anne-baba refakati arttr. X - 21 yandan kkler seyredemez. MPAA, fragmanlar da snflandrr. ki kategori vardr: Serbest ve Kstl. Kstl bir fragman, ancak R veya X snf bir filmle gsterilebilir. RATIO - Bak. ASPECT RATIO, SHOOTING RATIO

RAW STOCK - HAM FILM - Pozlanmam ve ykanmam film. REACTION SHOT - TEPK PLANI - Bir nceki planda veya ereve dnda sylenen veya yaplan eye tepki gsteren kiinin yakn plan. READ OKUMAK 1) Iklerle lmek. 2) Setteki bir cismin perdede grnp grnemeyeceini gzle kararlatrmak.( Is that sign too small to read on film?) 3) Senaryodaki bir sahne iin kullanlmsa, o sahnenin yumuak, kolay anlalr ekilde oynanacan belirtir. 4) Oyuncu seiminde kiilere ksa pasajlar okutarak bir eit snavdan geirmek. READER - OKUYUCU - Bir stdyo veya yapm irketine sunulan proje malzemesini okuyup bunun bir zetini kartmak ve kendi grlerini yazmakla grevli hikye blm eleman. READING OKUMA 1) Mevcut k deerinin ls. 2) Okuma provas. 3) Bir sahnenin szl blm. (I liked the reading in take 3 the best) REALISATEUR - Ynetmen szcnn Franszca karl. Bak. METTEUR-EN-SCENE. REAR SCREEN PROJECTION-ARKADAN PROJEKSYON Genel olarak perdenin n tarafndan yaplan projeksiyonun tersine, kgeirgen bir perdeye arka taraftan yaplan projeksiyon. Bu sistem, sinema salonlarnda ok ender olarak kullanlr. Asl kullanm,

75

yapm srasnda grlr. Yolda giden bir arabadaki iki kiiyi gsteren bir plan gibi d geriplanl bir sahneyi stdyoda ekmek daha kolaydr. Arabann camlarndan yollar, binalar, aalar gibi akp giden manzaralar grrz. Stdyoda bu geriplann yanstld zel perdenin nndeki arabann iinde oyuncular rollerini oynar. Yanstlan geriplan ya stok utlardan (STOCK FOOTAGE) seilir, ya da ikinci ekip (SECOND UNIT) tarafndan ekilir. Bu tr ekimlere ilemli plan (PROCESS SHOT) ad verilir. Grnt ok geni bir alan kapsyorsa, daha karmak olan mat plan (MATTE SHOT, TRAVELLING MATTE) kullanlr. RECORDING - KAYIT - nceden ekilmi veya canl ekilen resim veya sesi manyetik banda kaydetme ilemi. RECORDIST (= PRODUCTION MIXER) - KAYITI, SES ekim srasnda sette ses kaydetmekle grevli ekip eleman. RECOUPMENT - Bir yatrmcnn parasnn geri demesi. RE-DRESS - Bir setin grnmn deitirmek. Bak. DRESS. REDUCTION PRINT - DAR KOPYA - Geni bir negatiften daha dar bir eride, rnein, 35 mm negatiften 16 mm eride baslan kopya. Tersi ileme bytme, agrandisman (BLOW-UP) denir. REEL - BOBN, KISIM - Film eritleri, projeksiyon makinesine taklmak veya depolanmak iin plastik veya madeni makaralara sarlr. Standard boyda bir 35 mm film makaras 300 metre (10 dakikalk) film alr. ift ksm denen 600 metrelik makaralarn kullanm daha yaygndr. 10 dakikalk ksm anlay ylesine yerlemitir ki, bir filmin uzunluu hl ksm saysyla belirtilmektedir (36 ksm tekmili birden gibi).

REFLECTED LIGHT - YANSIYAN IIK - Aydnlatlan konudan objektife yansyan k. Bak. EXPOSURE METER. REFLECTOR - REFLEKTR, YANSITICI - I istenilen yere yanstmak iin gm veya altn renkli yaldz tabakalardan yaplan yanstc pano. Beyaz kartondan veya tabaka kpkten yaplm reflektre BOUNCE BOARD denir. REFLEX CAMERA - REFLEKS KAMERA - Bir aynalar sistemi yardmyla objektiften gelen grnty ekim srasnda da izleme olana veren kamera. Bu sistem, paralaks hatasn ortadan kaldrr. REGISTRATION PINS (= PILOT PINS) - KONTRGRF Obtratrn ald pozlanma srasnda kamera kzann penceresindeki filmin di deliine girerek onun kprdamasn nleyen trnak, pim. RELEASE 1) Bir filmi genel veya snrl datma sokmak. 2) Serbest brakmak (gnlk ii biten bir oyuncuyu). 3) Kontrat balantsn zmek (iten karmak). 4) (Basn) Reklam blmnn gnderdii bildiri, haber. 5) Filmi ekilen bir kiinin, filmdeki grntsnn kullanlmas iin yapm irketine verdii izin belgesi. RELEASE NEGATIVE - Datm kopyalarnn (RELEASE PRINTS) basmnda kullanlacak ana negatif. RELEASE PRINT - DAITIM KOPYASI - Sinemalarda gsterime hazr kopya. REMAKE - YENDEN YAPIM - Daha nce yaplm bir filmin yeniden ekimi. 'A star is borne - Bir Yldz Douyor' filminin Judy Garland/James Mason ve Barbra Streisand/Kris Kristofferson'un oynad her iki yapm da,

76

1937'de evrilen ve Janet Gaynor/Fredric March'n oynadklar orijinalin yeniden yapmlardr. REPLAY (= PLAYBACK) 1) Kaydn iyi yaplp yaplmadn kontrol etmek iin bir grnt veya ses bandn baa sarp tekrar izlemek. 2) Filmin ses bandna konacak olan mzik parasn nceden kaydedip, oyuncularn bu mzie gre dans etmelerini veya davranmalarn salamak iin ekim srasnda izletmek. REPORT SHEETS - RAPOR - Kamera ve ses blmlerinin, her ekim (TAKE) hakknda bilgileri yazd, hangi ekimlerin baslacan, hangilerinin kt olduunu belirttii gnlk rapor. REPORT TO - Ekip elemanlarnn stdyoda veya yerel meknda (LOCAL LOCATION) alacan ve mesailerinin, sete geldikleri anda balayacan belirtmek iin ar kadna yazlan uyar. RE-RECORD 1) Grntleri veya sesleri bir malzemeden baka bir malzemeye (film, bant, disk) aktarmak, kopyalamak. 2) Son miksajda birok ses kanaln biraraya getirmek. RE-RECORDING MIXER - Btn diyalog, mzik ve ses etkisi bantlar hazrlandktan sonra bunlarn biraraya getirilip younluk dengelerinin dzenlendii son miksten sorumlu ses mhendisi. RE-RELEASE - YENDEN DAITIM - Sinemalarda bir sre gsterildikten sonra datmdan kaldrlm bir filmin yeniden datma sokulmas.

RESIDUALS - Sendikann kontratna gre oyunculara, ynetmenlere vb. denen ve bir yazarn telif cretine tekbl eden ek cret. RESOLUTION (= RESOLVING POWER) - ZMLEME GC 1) Bir objektifin grntye aktarabildii ayrnt miktar. 2) Bir duyarkatn tespit edebildii ayrnt miktar. RE-TAKE - YENDEN EKM - Daha nce ekilmi bir sahnenin herhangi bir nedenle beenilmeyip yeniden ekilmesi. RETICULATION - BURUMA - Banyodaki ani s farklar veya kimyasal maddelerin etkisiyle, ykanan filmin jelatin tabakasnda oluan ve insan cildindeki izgi ve krklar andran buruma. RE-VAMP - Bir seti yeni bir sekans (SEQUENCE) veya yeni bir yapm iin yeniden dzenlemek. REVEAL - Karanlktan alarak veya kamerayla gerileyerek henz grlmemi bir eyi ortaya karan plan. REVERSAL DUPE - Bir pozitiften alnan dup pozitif. Bak. DUPE. REVERSAL FILM DNL FLM Pozlanp banyo edildikten sonra dorudan pozitif grnt veren film. REVERSE ACTION (REVERSE MOTION) - Filmdeki hareketleri geriye doru gsteren teknik. zel etki (SPECIAL EFFECT) veya komik unsur olarak kullanlr. REVERSE ANGLE SHOT/REVERSE - KARI AI - Bir nceki plann yaklak 180 derece kar asndan ekilen plan.

77

Genellikle, karlkl konuan iki kiiyi veya kapy ap bir odaya giren oyuncuyu gsteren sahnelerde kullanlr. REVERSE SCENE - Baskda sa-sol yn ters dndrlen, bylece grntnn, bir aynadan yansyormu gibi ters grnd plan. REVISION - REVZYON - Senaryonun, ciladan (POLISH) daha geni, yeniden tasarlamadan daha dar bir lde elden geirilmesi. REWIND (i) - ANRULZ - Film bobinini bir makaradan dierine aktarmak iin kullanlan ve biri boaltan, dieri saran makaray tayan iki koldan oluan dzenek. Elektrik motoruyla alanlar da vardr. REWIND (f) - SARMAK - Bir anrulz kullanarak filmi makaraya veya takoza (CORE) sarmak. RE-WRITES - Bak. REVISION. RIFLE MIKE - Bak. SHOTGUN MIKE. RIFLE SPOT - Uzun, dar bir huzme veren spot lamba. RIGGERS - Bir sette iskele ve kprleri kurmak ve buralara lambalar yerletirmekle grevli ekip elemanlar. RIGGING (i) - SKELE, KPR - Sette lambalarn aslaca iskele veya kpr. RIGGING (f) - ekimden nce stdyoda kprlere ve iskelelere lambalar asmak. RIM LIGHT - Konunun arkasndan verildii zaman halo etkisi yaratan k. RISER - Oyuncular, aksesuarlar vb. ykseltmek iin kullanlan basamakl ykselti, platform. RITTER - Bak. WIND MACHINE.

ROLE - ROL - Bir oyuncunun canlandrd oyun. ROLL - BOBN - Takoza (CORE) sarl film eridi. Herhangi bir uzunlukta olabilir. ROLLING TITLE (= CRAWL, CREEPING TITLE, RUNNING TITLE) - AKAN YAZI Perdenin (SCREEN) altndan yukar doru hareket eden jenerik yazlar (CREDITS). Bu tarz yaz ba jenerikten (FRONT CREDITS) ok son jenerik (END CREDITS) iin kullanlr. ROLL IT/ROLL CAMERA/ROLL PLEASE/ROLLING - Bir ekimin (TAKE) balamak zere olduunu belirtmek iin birinci ynetmen yardmcsnn yksek sesle syledii uyar. Kamera ve ses kaydnn balamas iin verilen iarettir (CUE). Ses kayt makinesi tam devrini bulunca sesi Speed der, kamera almaya balaynca kamera asistan Rolling diye seslenir. Ancak bundan sonra ynetmen ACTION! (hareket, oyun) komutu verir. ROLL NUMBER - BOBN NUMARASI - Bir filmin bobinlerinin srasn belirleyen numara. ROOM TONE - ODA SES - Bir odada hareket veya konuma olmad halde var olan hava veya ambiyans sesi. Vzlt bandna (BUZZ TRACK) kaydedilen bu ses, son miksajda konuma bandyla (DIALOGUE TRACK) birletirilince, konumalar arasndaki boluklar doldurarak bir sahnenin seslerinin daha gereki olmasn salar. ROSTER - eitli birlik ve sendikalarn, ie balamaya hazr olan yelerinin gsterildii liste. ROSTRUM - PRATKABL, YKSELT - Katlanabilen ayaklar zerine kurulan ve kamera veya bir lambay ykseltmek iin kullanlan ykselti.

78

ROUGH CUT - KABA KURGU - Bir filmin btn sahnelerinin (SCENES), hikyeyi kabaca anlatacak ekilde, srayla pepee eklendii ilk kurgu (EDITING) basama. ROYALTY - TELF CRET - Satlardan alnan ve pazarla ak gelir yzdesi. Bak. RESIDUALS. RUN-BY - Hareketli bir arabann (ya da baka bir tatn) duran kamerann nnden getii plan. RUN LINES - ekimden nce oyuncunun szlerini prova etmesi, ezber gemesi. RUNNERS 1) Lamba, dekor paralar vb. aslabildii kpr ve iskele. 2) Yapmc, ynetmen, yapm ynetmeni iin ufak tefek ilere koan yapm yardmcs (PRODUCTION ASSISTANT) RUNNING SHOT - Hareket eden bir kii veya cismi izlerken kendisi de hareket eden kamera ile ekilen plan. Bak. TRACKING SHOT, DOLLY SHOT, TRAVELING SHOT. RUNNING SPEED - GE HIZI - Filmin kamerada veya projektrde, ses bandnn kayt veya dinleme srasnda makinede gei hz. Filmin hz kare/saniye (FRAMES PER SECOND),bandn hz santimetre/saniye veya in/saniye (INCHES PER SECOND) birimiyle llr. RUNNING TIME - GSTERM SRES - Normal hzda gsterilen bir filmin toplam gsterim sresi. Bir sinema filminin gsterim sresi genellikle 85-110 dakikadr. RUN-OF-SHOW - Gnlk ve haftalk szlemelerin tersine, bir kiinin (genellikle bir oyuncunun) belirli bir cretle belirli bir sre iin (tm yapm sresi) -bu sre iinde ka

gn altna baklmakszn- ie alndn belirten kontrat terimi. RUN-THROUGH (=WALK-THROUGH) - Bir oyuncular ve kamerayla yaplan provas. RUSHES - Bak. DAILIES. sahnenin

79

S
SAFE ACTION AREA - Film televizyonda gsterildii zaman, karenin ekranda izlenebilen blm. SAFETY BASE (= SAFETY FILM) - YANMAZ FLM - Asetat sellozdan yaplan ve yava alev alan film taban. 1950 ncesinde filmler, abuk alev alan nitrat tabanlyd. SAG - SCREEN ACTORS GUILD szckleri iin ksaltma. SAMPLE PRINT - Bak. CHECK PRINT. SANDBAG - KUM TORBASI - Set malzemesinin (GRIP PACKAGES) ana unsurlarndan biri. Heybe gibi iki cepli ve her cebi kum doldurulup az dikilmi, branda veya plastikten yaplm kk torba. Sette kimi malzemenin (lamba aya gibi) devrilmesini nleyen arlk olarak kullanlr. SATURATION - DOYGUNLUK - Bir fotorafta grntnn rengindeki younluk derecesi. Doygunluk ne kadar fazla olursa, renkler o kadar canl ve zengin olur. Doygunluk azaldka renkler zayflar, pastelleir. Az doymu renkler ou zaman belirli bir etki yaratmak iin kullanlr. SCALE - Sendika veya meslek gruplarnca belirlenen asgari cret. Deneyimli ekip eleman, belirlenen bu cretin stnde para alr. SCALE PLUS TEN - Genellikle oyuncu cretinde yaplan bir uygulama. Kiiye cretinden baka, menajerinin cretini demesi iin, cretinin yzde onu kadar fazla deme yaplr. SCENARIO - SENARYO yerine gnmzde - talyan kkenli bu szck SCREENPLAY szc

kullanlmaktadr. Eski szck bugn daha ok 'hikyenin ana izgisi, zeti' anlamnda kullanlmaktadr. SCENE - SAHNE 1) Bir sahne, belirli bir meknda (LOCATION) geen veya kendi iinde bir hareket btnl olan tek plandan veya planlar dizisinden oluabilir. 2) Senaryo dkmnde (BREAKDOWN) sahne, mekn ve zaman birlii iinde oluan olay veya sylenen szler anlamna gelebilir. Her sahneye bir numara verilir. Genellikle bir oyuncunun sahneye girmesi veya sahneden ayrlmasyla sahne numaras deimez ama bu, kesin bir kural deildir. SCENE DOCK - DEKOR DEPOSU - Dekorda kullanlan malzemenin depoland alan. SCENE NAME - SAHNENN ADI - Olayn getii meknn ad veya bir olaya verilen ad (Amy'nin odas, bak atma sahnesi). SCENERY - Bir dekorun, mekn duygusu uyandran herhangi bir blm. SCENIC ARTIST - Dekorda kullanlacak bez panolar veya fon resimlerini boyayan sanat. Ayn zamanda dekorlar ve eyalar retulayp onlar yaanm, kullanlm, eskimi hale de getirir. SCOOP - Geni bir alan aydnlatabilen lamba. SCORE (i) - FLM MZ - Filme elik ederek grntleri destekleyen mzik. SCORE (f) - Belirli bir filme mzik bestelemek. SCORING STAGE - MZK STDYOSU - Mzisyenlerin, perdede gsterilen film blmlerini izleyerek film mziini seslendirdikleri ve bu mziin kaydedildii ses stdyosu (SOUND STAGE).

80

SCRAPER - KAZIYICI - Yaptrc ile film eklenirken duyartabakay kazmak iin kullanlan ara. SCRATCHES - ZK - Film eridinin yzeyinde oluan kaznt izleri. Kamerada, laboratuar ilemleri srasnda, en ok da projeksiyon makinesinde meydana gelebilir. Anmaya (ABRASIONS) gre daha ciddi bir durumdur nk izler derindir ve duyartabakaya (EMULSION) zarar verebilir. SCRATCH PRINT (= SLOP PRINT) - Kurgulanm i kopyasndan (WORK PRINT) baslan kopya. Zaman kazanmak isteyen kurgucunun istei ile yaplr ve bir kopya negatif kesimciye, bir kopya da miksaj ve senkron iin sesiye gnderilir. SCREEN - PERDE - Film gsterimi srasnda zerine grntnn yanstld yzey. SCREEN ACTORS GUILD (SAG) - OYUNCULAR SENDKASI - cret, alma artlar vb. belirleyen oyuncular birlii. SCREEN EXTRAS GUILD (SEG) - FGRANLAR SENDKASI SAG veya AFTRA kadar gl olmamakla birlikte, kendi yelerine br birlik ve sendikalarn verdii hizmetlere benzer hizmetler verir. SCREENING - Davetli bir seyirci grubuna (arkadalar, akademi yeleri, datmclar vb.) bir filmin tamam veya bir blmnn izletildii gsterim. SCREENING ROOM - GSTERM ODASI - Kk bir film izleme salonu. Her byk stdyonun, her laboratuarn en az bir gsterim odas vardr. ekilmekte olan bir filmin gnlkleri (DAILIES) veya her ilem safhasnda kontrol edilmek istenen blmleri burada izlenir.

SCREENPLAY (=SCRIPT, SCENARIO) - SENARYO Karakterlerin davranlarnn, szlerinin (DIALOGUES) ve ou zaman kamera hareketlerinin belirtildii, sahnelere ayrlm, zel bir sayfa dzeninde yazlm olan ve bir filmin temelini oluturan metin. ekim srasnda senaryoda deiiklikler yaplmas sk rastlanan bir olaydr. SCREENPLAY BY - SENARYOYU YAZAN - Senaryo yazarna jenerikte verilen unvan. 'Yazan' (WRITTEN BY) unvanndan fark, senaryoyu yazann, zgn hikyeyi yazandan ayr kii veya kiiler olduunu gstermesidir. 'Yazan' (WRITTEN BY), hem zgn hikyeyi, hem de senaryoyu ayn kiinin yazdn belirten unvandr. SCREEN TEST - DENEME FLM - Bir oyuncunun role uygun olup olmadn anlamak veya bir kiinin perdede nasl grndn izlemek iin yaplan deney filmi. SCREENWRITER - SENARYO YAZARI - Sinema filmleri ve televizyon iin film hikyesi, tretman, senaryo yazan kii. SCRIM - Ik younluunu azaltmak iin k kaynann nne konulan, aralkl rlm tel kafes. SCRIPT - SENARYO - Bak. SCREENPLAY. SCRIPT BREAKDOWN - SENARYO DKM BREAKDOWN. - Bak.

SCRIPT SUPERVISOR (=CONTINUITY CLERK) - DEVAMLILIK YAZMANI - Her ekimde szler (DIALOGUE), jestler, hareket, kostmler, makyaj, kullanlan objektif vb. konularnda ayrntl notlar tutarak bunlarn plandan plana ve sahneden sahneye farkllklar gstermesini nleyip, devamlln salanmasyla grevli ekip eleman.

81

SECONDERY COLORS - KNCL RENKLER - ki asal rengin birlemesinden oluan renkler: sar, macenta ve siyan. SECONDERY LOCATIONS TL MEKN - Baoyuncular (PRINCIPAL PLAYERS) ve yardmc oyuncularda (SUPPORTING PLAYERS) olduu gibi, meknlar da ana meknlar ve ikinci derecede meknlar diye snflandrlabilir. Mekn aranrken nce ana meknlar, sonra bunlarn yaknnda tli meknlar aramak doru olur. SECOND ASSISTANT CAMERAMAN - KNC KAMERA YARDIMCISI - Birinci kamera yardmcsnn (FIRST ASSISTANT CAMERAMAN) yardmcs. Kamera malzemesini hazrlar, kasetleri doldurup boaltr, kamera raporlarn (CAMERA REPORTS) yazar ve her ekimin banda veya sonunda klaket verir. SECOND ASSISTANT DIRECTOR KNC YNETMEN YARDIMICISI Birinci ynetmen yardmcsna (FIRST ASSISTANT DIRECTOR) ve yapm ynetmenine bal ve genellikle oyuncu ve ekipten sorumlu yapm blm eleman. davetiyeleri (CALL SHEETS), yapm raporu (PRODUCTION REPORTS), oyuncu raporu (ACTOR'S TIME SHEETS), figranlarn makbuzlar gibi gnlk krtasiye ilemlerini yapmak ve gerekli yerlere datmak, birinci ynetmen yardmcs ile yapm ynetmeni ve yapm brosu arasnda balant kurmak, figranlarn ve kalabaln yerletirilmesi ve kontrolunda birinci yardmcya (FIRST AD) yardm etmek, eer varsa, birlikten gnderilen ynetmen yardmcs stajyerinin (DGA TRAINEE) almasn dzenleyip kontrol etmek de grevleri arasndadr. kinci ekipte (SECOND UNIT) birinci yardmclk grevi yapabilir. Bak. KEY SECOND AD, SECOND SECOND.

SECOND CAMERA - KNC KAMERA - Bir sekans (SEQUENCE) ana kamerayla ayn zamanda eken ek kamera. Zor veya tekrarlanmas imknsz sahnelerde (bir binann ykl, bir benzin istasyonunun havaya umas vb.) kullanlr. Bak. MULTICAMERA. SECOND CAMERAMAN - KNC KAMERAMAN CAMERA OPERATOR. - Bak.

SECOND FEATURE (= B PICTURE) - KNC FLM - ki film gsteren sinemada ikinci deerdeki film. SECOND SECOND - Bir yapmda tek ikinci ynetmen yardmcsnn yetiemeyecei younlukta kalabalk sahneler olduu zaman, onun ynetiminde alacak bir veya birka ikinci yardmc daha birka gnlne ie alnr. 'Taksi ofr' (Taxi Driver) filmi New York sokaklarnda ve gece ekildii iin ok karmak bir yapm dzeni vard ve bir ayrcalk olarak filmin tamamnda iki ikinci ynetmen yardmcs alt. SECOND UNIT - KNC EKP - Uzak yerlerde ekilen geri planlar (BACKGROUND), ilemli planlar (PROCESS SHOT) iin ekilen geri planlar, ara planlar gibi ba oyuncularn bulunmad veya ok kameral ekimin yapld sahnelerde alan ek yapm ekibi. Bu ekibi, ikinci ekip ynetmeni (SECOND UNIT DIRECTOR) ynetir. ou zaman, ikinci ynetmen yardmcs, ikinci ekibin birinci ynetmen yardmcln yapar. Sendikaya bal olmayan yapmlarda kamera operatr, ikinci ekibin grnt ynetmenliini stlenebilir. SECOND UNIT DIRECTOR - KNC EKP YNETMEN Baoyuncularn (PRINCIPAL PLAYERS) bulunmad sekanslar ynetmekle grevli kii. Bak. SECOND UNIT, INSERT.

82

SECOND UNIT DIRECTOR OF PHOTOGRAPHY - KNC EKP GRNT YNETMEN - kinci ekip snfna giren sahneleri ekmek iin ie alnan kameraman. Ana ekibin ekmeye zaman olmad, zel beceri ve malzeme gerektiren (sualt ekimleri gibi), uzak bir meknda ekilecek sahneler veya ara planlar, ikinci ekip grnt ynetmeni kiralama nedenleridir. Birinci ekibin kamera operatr ve birinci kamera yardmcs, ikinci ekibin grnt ynetmeni ve kamera operatrlne terfi ettirilebilir. SEG - SCREEN EXTRAS GUILD szcklerinin ksaltmas. SEGUE - Radyodan ve televizyonun ilk gnlerinden gelen bir terim. Ksa bir mzik paras eliinde bir sahneden br sahneye gemeyi belirtir. Bak. MUSIC BRIDGE. SELSYN MOTOR - ki makineyi (kamera ve ses kayt makinesi gibi) uyumlu ve ezamanl altrmak iin kullanlan motorun markas. SENIOR - 5000 vatlk spot lamba. SENSURROUND - Universal stdyolar tarafndan gelitirilen ses sistemi. Ses bandna dk frekansl titreimler katarak olayn inandrcln arttrr (EARTHQUAKE filminde olduu gibi). SEPARATION NEGATIVES - eritli (THREE-STRIPE) TECHNICOLOR sisteminde kullanlan ve her biri bir asal renge duyarl ayr eritten oluan negatif. SEQUENCE - SEKANS - Mekn (LOCATION), olay (ACTION), zaman veya hikye btnl iindeki planlarn oluturduu blm.

SERIES - DZ - Yarm veya bir saatlik blmler halinde haftalk veya gnlk yaynlanan televizyon program. SET - SET - Film veya televizyon programnn ekildii i veya d mekn. Bir setin grnmnden yapm tasarmcs (PRODUCTION DESIGNER) veya sanat ynetmeni (ART DIRECTOR) sorumludur. SET DECORATOR - SET DEKORATR - Bir seti, sahnenin karakterine uyacak ekilde mobilya ve aksesuarlarla dekore eden, 'giydiren' (DRESSING) kii. SET DESIGNER - SET TASARIMCISI - Sanat ynetmeni (ART DIRECTOR) veya yapm tasarmcsnn (PRODUCTION DESIGNER) tarifi ve izimine gre bir setin yapmn planlayan kii. SET DRESSING - Bir seti dekore etmek iin kullanlan mobilya, perde vb. malzeme. SET ESTIMATOR - Setlerin yapmnn maliyet tahminlerini yapmakla grevli sanat blm eleman. SET-UP - ekimden nce kamera, klar ve dier malzemeyle oyuncular yerlerine yerletirip seti dzenlemek. SFX - SOUND EFFECTS szcklerinin ksaltmas. SHARED CARD - ORTAK KARTON - Jenerikte bir seferde birden ok ismin grnd yaz. SHARP - NET - Doru odaklanm objektifin verdii keskin-berrak grnt. SHOOT (i) - EKM - Bir filmi veya televizyon programn grntleme almas.

83

SHOOT (f) - EKMEK - Bir filmin veya televizyon programnn bir blmn veya tamamn grntlemek. SHOOTING COMPANY - Bir filmin ekimini gerekletiren ekip. SHOOTING RATIO - EKM ORANI - ekilen negatifin uzunluunun, gsterim kopyasnn (RELEASE PRINT) uzunluuna oran. 4:1 ekonomik oran, 20:1 msrif oran olarak kabul edilir. Luis Bunuel, 1:1 ekmesiyle nlyd. SHOOTING SCHEDULE - EKM PLANI - Senaryodaki her sahnenin ne zaman ekileceini, ekimde nelerin, kimlerin gerekli olduunu ayrntlaryla gsteren liste. Dkm sayfalar ve yapm tablosundaki (PRODUCTION BOARD) bilgilerden yararlanlarak hazrlanr. SHOOTING SCRIPT - EKM SENARYOSU - Tm diyaloglar (DIALOGUE), ayrntl kamera pozisyon ve hareketleri ve dier bilgileri ieren son ekliyle onaylanm ve ynetmenin kulland senaryo. SHORT SUBJECT (= SHORT) - KISA FLM - 30 dakika veya daha ksa sren film. SHORT END - PARA - Pozlanm blm kesilip kasetten karldktan sonra artan pozlanmam ksa film paras. Pek ok renci filmi ve deneysel film, paralarla yaplmtr. SHOT - PLAN - Kesintisiz tek bir ekimle (TAKE) grntlenen blm. Bak. SEQUENCE, SCENE. SHOTGUN MIKE - TFEK MKROFON - ok dar bir alandaki sesi alan tevcihli mikrofon (DIRECTIONAL MIKE). Alan as, tevcihli mikrofondan ok daha dardr.

Tevcihli mikrofonu normal objektif kabul edersek, tfek mikrofon teleobjektiftir. SHOW CARDS - Bak. CUE CARDS. SHRINKAGE - DARALMA, BZLME - Uzun sre depolanma veya laboratuar ilemleri srasnda nem kayb yznden filmin boyutlarnda meydana gelen daralma. Bunun sonucunda grntnn ekli bozulabilir ve gsterim srasnda film yrtlmaya yatkndr. SHUTTER - OBTRATR - Film kamera kzanda hareket halindeyken pencereyi kapatan, kare yerinde hareketsiz kald an pencereyi aarak duran karenin pozlanmasn salayan kamera paras. SHUTTLE - MEKK - Kamerada grifi tayan ve onun deiik ynlerdeki hareketlerini salayan para. SIDE CAR MOUNT - ARABA YANI MONTR - Kameray bir arabann yanna tutturmak iin kullanlan ara. SIGNATORY - Bir birlik veya sendika ile uyuma anlamas imzalam olan irket. SILENT (= SILENT BIT) - SESSZ ROL - Sz sylemeyen, fakat sahnedeki olaya katlan oyuncu. rnein, baoyuncunun tabana orba dolduran garson, sessiz roldr. Masalar arasnda dolaan baka bir garson, figran (EXTRA) kabul edilir. SILENT PRINT (= PICTURE PRINT) - Ses band (SOUND TRACK) olmayan pozitif kopya. SILENT SPEED Grntlerin yannda ses kullanlmayacaksa, filmin hznn 16-18 kare/ saniye olmas yeterlidir.

84

SILHOUETTE - SLET - Arkadan aydnlatld iin kameraya bakan tarafnda ayrnt grlmeyen, sadece ktlesinin evre izgisi ile ayrdedilen kii veya cisim. SILK (= BUTTERFLY) - PEK - ekim srasnda sert yumuatmak iin kullanlan byk dikdrtgen beyaz kuma. ounlukla d ekimlerde kullanlr. SINGLE BROAD - Bak. BROAD. SINGLE CARD - TEK KARTON - Jenerikte perdede tek kiinin adn gsteren yaz. Ortak kartona gre daha avantajldr. SINGLE FRAME EXPOSURE - TEKKARE EKM - Filmin, her seferinde bir (veya iki) kare pozlandrld canlandrma (ANIMATION) sinemas ve duraksamal ekim (TIME LAPSE) teknii. SINGLES - TEKLER - Bir sahnenin (SCENE) destek-rt plnlar (COVERAGE) ekilirken ynetmen, szn syleyen veya syleneni dinleyen (REACTION SHOT) oyuncular tek tek grntleyen planlar eker. Bu planlara, o oyuncunun tekleri denir. Tekler, yakn plan, bel plan veya boy plan gibi deiik leklerde olabilir, yeter ki tek oyuncuyu grntlesin. SINGLE SYSTEM - TEKL SSTEM - Ayn film eridine hem grnt, hem de ses kaydedilen tarz. Ses kalitesi, grnt ve sesin ayr ayr kaydedildii ikili sistemdeki (DOUBLE SYSTEM) kadar iyi olmad ve kurguda sorunlar yaratt iin gnmzde yalnz haber filmlerinde ve kimi belgesellerde (DOCUMENTARY) kullanlmaktadr.

SKIP FRAMING - KARE ATLAMA - Her iki veya karede bir kareyi (FRAME) basarak hareketi hzlandran optik bask teknii. Bak. DOUBLE PRINTING. SKY FILTER - GKYZ FLTRES - Siyah-beyaz ekimlerde kullanlan ve grntde fazla aydnlk olan gkyzn koyulatran filtre. SLATE (= CLAPSTICKS, CLAPPERBOARD) - KLAKET - st kenarda menteeli bir ubuk bulunan yaz tabelas. zerine filmin, ynetmenin, grnt ynetmeninin adlar, bobin, sahne ve plan numaras, ekim says ve tarih yazlr. Kurguda her ekimin grnt ve sesinin elenmesini salar. Ancak klaket verildikten sonra 'bala' veya 'hareket' komutu verilir. SLEEPER - Herkesin beklediinin tersine, byk gie baars salayan film. SLOP PRINT - Bak SCRATCH PRINT. SLOW MOTION - YKSEKKARE - 24 kare/saniyeden yksek hzla alan kamerayla ekilen grntlerde elde edilen etki. Tersi dk karedir (ACCELERATED MOTION). SLUG - AMORS - kopyasnda yrtlm, eksik veya sonradan yerine konacak bir plann yerine geici olarak konan yank veya bozuk film eridi. Bak. FILL. SMOKE/FOG EFFECTS - DUMAN/SS ETKS - veya d meknda makineyle yaplan, gereki ve abuk elde edilen sis veya duman etkisi. Tehlikesiz ve uzun sre kalcdr. SMPTE - SOCIETY OF MOTION PICTURE AND TELEVISION ENGINEERS szcklerinin ksaltmas.

85

SNEAK PREVIEW - zleyicinin tepkisini lmek veya piyasada sylenti yaymak iin bir filmi vizyona kmadan nce bir sinemada oynatmak. Bu gsterimden sonra izleyicinin tepkisine gre filmde deiiklik yaplmas ok rastlanan bir eydir. SNOOT - BORU - I sette belirli bir yere yneltmek iin k kaynann nne taklan koni eklinde boru. SNOW EFFECT - KAR ETKS - Kar yamas gereken sahnelerde kuty veya rendelenmi plastik kpkle yaplr. SOCIETY OF MOTION PICTURE AND TELEVISION ENGINEERS (SMPTE) - Sinema ve televizyon endstrisinde teknik standartlar koyan meslek kuruluu. SOFT - YUMUAK - Dk kontrastl negatifi veya kopyay belirten terim. SOFT FOCUS - FLU, BULANIK - Kamera yardmcs (FOCUS PULLER) objektifi (LENS) gerekli yere odaklamad zaman grntnn (IMAGE) berrak olmadn, bulank grndn belirtmek iin kullanlan terim. Bu durum, bilinli olarak romantik bir etki veya pus etkisi elde etmek iin tl, vazelin veya yumuatma filtresi (DIFFUSION FILTER) kullanlan durumlarla kartrlmamaldr. SOFT LIGHT - YUMUAK IIK, SOFT LAMBA - Ik kaynaklarnn nne konan datclarla (DIFFUSERS) veya filtrelerle (GELS) salanan, glgelerin en az belli olaca k tarz. Ayn zamanda zel trde bir lambann da ad. SOFT WIPE - YUMUAK SLME - Snr izgisi keskin olmayan silme (WIPE).

SOUND - SES - Bir filmin, manyetik bant veya eride kaydedilen iitsel (AUDIO) ksm. Mzik, etki, konuma gibi deiik bamsz kanallara (TRACK) kayt yaplr, sonra bunlar tek kanalda birletirilip 'bileik ses kanal' (Composite Sound Track) elde edilir. SOUND CAMERA - SESL EKM KAMERASI - zel tasarlanm, ekim srasnda mekanik ksmlarn sesini mikrofonun duyamayaca kadar iyi ses yaltm yaplm kamera. Bak. BARNEY. SOUND CREW - SES EKB - Genellikle kiiden - ses kayt (PRODUCTION MIXER/ SOUNDMAN/ RECORDIST), bum operatr (BOOM OPERATOR) ve kablocu (CABLE PULLER) - oluan ses kayt ekibi.

SOUND EFFECTS (SFX) - SES ETKS - Ses bandnda, mzik ve konumalar dndaki her trl yapay veya doal seslerin kaytl olduu blm. Kap almas, ku cvlts, bardak krlmas gibi sesler ayr olarak kaydedilir (WILD SOUND) veya ariv bantlarndan aktarlr. SOUND SPEED - SES HIZI - Ezamanl (IN SYNC) ses ekimi yaplrken filmin kameradan gei hz. SOUND STAGE - SESL EKM STDYOSU - Genellikle filmlerin i sahnelerinin ekimlerinin yapld geni, ses yaltml film stdyosu. SOUND STRIPE - Film eridinin kenarna kaplanan ince manyetik tabaka. SOUND TRACK

86

1) Bir filmin veya drt kanala ayrlan iitsel blm: szler (DIALOGUE), mzik, etki (EFFECT) ve ek etkiler iin yedek bir kanal. Bu kanallar birletirilip (MIX) optik ses kanal retilir ve laboratuarda film eridinin kenarna aktarlr. 2) Bir filmin mzikleri kaydedilerek sata karlan plak, bant ve kompakt disk. SOUP - Filmlerin ykand (DEVELOPMENT) kimyasal banyolar (DEVELOPER) iin kullanlan argo terim. SPAGHETTI WESTERN 1960larda pek yaygn olan bir film tr, talya'da kk btelerle ekilen kovboy filmleriydi. Oyuncu Clint Eastwood ve ynetmen Sergio Leone bu filmlerle n kazandlar. SPECIAL CAMERA OPERATOR - Sualt, stedikam, hava ekimleri gibi zel kamera artlarnda uzmanlam kamera ekibi (CAMERA CREW) eleman. in uzunluu ve karmaklna gre genellikle gnlk cretle ie alnrlar. SPECIAL EFFECTS (SP-FX) - ZEL ETK - zel, olaanst olan ve yaratlmas gereken etki. Dekorda normal alan bir lavabodan 'Yldz Savalar'ndaki karmak etkilere kadar ok eitli tarzlarda olabilir. Hava, su, ate ve bunlarn her tr (yamur, amur, kar, frtna, vb.), zel etki blmnn (SPECIAL EFFECTS DEPARTMENT) sorumluluundadr. Bak. BLUE SCREEN SHOT, CHROMA KEY, MATTE SHOT, MINIATURE. SPECIAL EFFECTS DEPARTMENT - ZEL ETK BLM - Bir yapmdaki btn zel etkilerden sorumlu yapm ekibi (PRODUCTION CREW) blm (bazan da zel bir yapm irketi). SPECIAL PORTABLE CAMERA - ekimde akc hareketler yapabilmek iin PANAGLIDE ve STEADICAM gibi sistemlere balanabilen kamera. Sehpa (TRIPOD) veya

kaydrma arabas (DOLLY) stndeki kamera ekilemeyecek sahneleri ekmek iin kullanlr.

ile

SPEED (i) - HIZ 1) Filmin kamera, projektr veya bascnn kzandan geerken kare/ saniye (FRAMES PER SECOND) birimi ile llen gei hz. 35 mm filmin normal gei hz 24 kare/saniyedir. Bak. FOOTAGE. 2) Bir ham filmin ASA, DIN, ISO saylaryla llen a duyarl. SPEED! (f) - HIZ! - almaya balayan ses kayt arac istenen hza ulatnda, ses teknisyeninin ynetmen iin yksek sesle verdii uyar. SP-FX - SPECIAL EFFECTS szcklerinin ksaltmas. SPIDER - GEN - Kamera sehpasnn yerde kaymamas iin kullanlan balant paras. SPIDER BOX - BALANTI KUTUSU - Birok kabloya elektrik balants salamak iin kullanlan ara balant paras. SPILL LIGHT - Sette, olmamas gereken bir yere veya cisme den ar ve istenmeyen k. SPLICE - EK - ki film eridinin birletirilmesi. ki ekilde yaplabilir: Scak ek (HOT SPLICE) veya yapkanl ekte (CEMENT SPLICE) paralarn birleecek ular kaznarak zel bir yapkanla yaptrlr. Bantl ekte (TAPE SPLICE) ular, yapkan bantla birletirilir. SPLICER - YAPITIRICI - Filmleri eklemek iin kullanlan ara. Yapkanl ek ve bantl ek iin ayr trleri vardr. SPLIT FOCUS - ARA NET - Biri n, biri arka plandaki iki kii veya cismi de net grntleyebilmek iin objektifi bu iki nokta arasnda bir yere odaklama yntemi.

87

SPLIT REEL - AYRILIR BOBN - ki yana gbekten ayrlabilen makara. Filmi sarp yanaklar ayrnca bobin takozun (CORE) stnde kalr. SPLIT SCREEN - BLNM RESM - Birden fazla grntnn (IMAGES) ayn karede (FRAME) birletirilmesi temeline dayanan zel etki (SPECIAL EFFECT). 'Thomas Crown Affair', bu tekniin rnekleri ynnden zengin bir filmdir. 1960-1970 yllar arasnda ok kullanlan bu etki, optik bascda gerekletirilir. SPOTLIGHT (= SPOT) - SPOT - Ik huzmesi daraltlp geniletilebilen lamba. Film ekiminde en ok kullanlan lamba trdr. SPOTTING SESSION - Yapm sonrasnda (POST PRODUCTION) ynetmen, besteci ve kurgucunun, filmin mziklerinin hangi grntler zerine deceini kararlatrdklar toplant. SPROCKET HOLE - PERFORE, D DEL PERFORATIONS. - Bak.

stnde kullanlacaksa, oyuncunun vcudu ile fnye arasna bir koruyucu tabaka konur, bylece patlama dar doru olur. Fnyenin yanna kan dolu kk bir torba konarak 'vurulmann' gereki olmas salanr. STAGE 1) Tiyatro sahnesi. 2) Dekorlarn kurulup film ekiminin yapld i veya d mekn. STANDARD SCRIPT FORMAT - STANDART SENARYO FORMU - Senaryonun daktilo edilmesinde tercih edilen tarz. Deiik bir tarzda yazlacak olursa, yapm ynetmeni (PRODUCTION MANAGER) iin sahnelerin ekim sresini hesaplamakta zorluk kabilir. STANDARD STOCK - STANDARD HAMFLM - 35 milimetre geniliindeki film. STAND-IN - PROVA DUBLR - Bir sahne hazrlanp klar dzenlenirken, bir yldzn dublrln yapan kii. STANDING SET - SREKL DEKOR - erde veya darda srekli korunan dekor. STAR - YILDIZ - Ba roldeki nl oyuncu. ou zaman sadece bir yldzn rol kabul etmesi, projenin finans sorunlarnn zlmesini salar. STARTED - Bir oyuncunun almaya balad ilk i gnn belirtir. Bir takm kurallar bu gn temel alarak uygulanacandan, ilk i gnn doru saptamak nemlidir. START MARK - START, BALAMA ARET - Elemeyi (SYNCHRONIZATION) salamak iin bobinin amorsuna (LEADER) ve ses eridine (SOUND TRACK) konan iaret (CUE).

SPROCKETS - TAMBUR - Kamera, projektr veya bascda (PRINTER) film eridinin ilerlemesini salayan dili makaralar. SPUN - CAM YN - Iklar yumuatmak iin sya dayankl olan cam yn tabakalar kullanlrd. Bugn bu i iin plastik tabakalar kullanlyor. SQUEEZE LENS - SIKITIRAN OBJEKTF - Anamorfik objektif iin kullanlan endstri terimi. SQUIB - FNYE - Bir hedefe kurun isabet etmesi etkisi yaratmak iin kullanlan, elektrikle uyarlan dzenek. ki kablonun ular kimyasal bir maddeye balanr. Elektrik verildiinde kablo ularnda ksa devre olur ve kk bir patlama meydana gelir. Bu dzenek bir oyuncunun

88

STATIC MARKS - STATK ZLER - Hzla alan pozlanmam film bobininde oluan statik elektrik izleri. Genellikle souk havada oluur. STEADICAM - STEDKAM - Sehpasz kullanlan kamerann sarslmamas iin yaplm zel ara. Bu bulu 1977 ylnda zel bir Akademi (Oskar) dl ald. STEENBECK - Bir kurgu masas markas. STEP DEAL - AAMALI ANLAMA - Her basaman sonucuna gre br basamaa devam edip etmemeye karar verilen senaryo gelitirme yntemi: sinopsis, tretman, ilk yazm gibi. STEP OUTLINE - Bak. SYNOPSIS. STEP PRINTING - TEKKARE BASKI - Olas kprdamalar kesinlikle nlemek iin her karenin kontrgrifle (REGISTRATION PINS) tutularak teker teker basld optik bask yntemi. zellikle geriplan projeksiyonunda ve travelig matta kullanlacak planlarn basks byle yaplr. STEREOPHONIC SOUND - STEREO SES - 1950den beri pek ok geni perde (WIDE SCREEN) filmde kullanlan ses dzeni. Gnmzde pek ok standart formatl film (dz film) de stereo sesli kopyalarla datma girmektedir. Sese gereklik ve hareket duygusu katar. zellikle mzik ve ses etkileri iin nemlidir. STEREOSCOPIC CINEMA (= 3-D) - BOYUTLU SNEMA zel caml gzlklerle seyredildii zaman perdedeki grntye boyutlu etkisi veren teknik. Bu filmlerin ekimi de zel kameralarla yaplr. STILL FOTORAF 1) Fotoraf makinesi ile saptanm grnt. 2) Bir oyuncunun veya filmdeki bir sahnenin reklam amacyla kullanlan 18x24 boyutta fotoraf.

STILL PHOTOGRAPHER - SET FOTORAFISI - Devamlln salanmas veya reklamda kullanmak amacyla sette fotoraf ekmekle grevli kii. STOCK (= RAW STOCK) - HAM FLM - Pozlanmam ve ykanmam film. STOCK FOOTAGE (= LIBRARY FOOTAGE) - STOK UT, ARV PLAN - ok deiik konularn nceden ekilip arivlenmi ve yeni bir yapmda kullanlabilecek planlar. Yeniden ekimleri pahal, zor veya imknsz olan durumlarda kullanlr. STOP - DYAFRAM - Bak. APERTURE, F-STOP, T-STOP. STOP DOWN - DYAFRAM KAPAMAK - Objektiften geen k miktarn azaltmak ve alan derinlii (DEPTH OF FIELD) salamak iin diyafram ksarak objektifin akln azaltmak. STOP FRAME - DONUK KARE - Bak. FREEZE FRAME, HOLD FRAME. STOP MOTION - DURAKSAMALI EKM - Her bir veya iki kare pozlamadan (EXPOSURE) sonra ekilen cismin kprdatld canlandrma sinemas (ANIMATION) teknii. Cansz cisimlerin hareket ettiini gsteren reklam filmlerinde ska kullanlr. STORY ANALYST - HKAYE ARATIRICI - Bir stdyonun veya irketin hikye blmne her hafta verilen film konusu ierebilecek edebi eserleri (senaryo, tretman, roman, hikye vb.) okuyup inceleyen hikye blm eleman. Bak. READER. STORYBOARD - STORBORD, TASLAK - Bir filmin kimi sekanslarnn veya tamamnn grntlerinin ekildii zaman nasl grneceklerini gsteren izim veya fotoraflardan oluan taslak. Alfred Hitchcock, filmin

89

SUBJECTIVE CAMERA - KAMERA-GZ - Bak. POINT OF VIEW. tm planlarnn taslan yapmadan ekime SUBMERGED PRINTING - ISLAK BASKI - Bak. LIQUID GATE. balamamakla nlyd. Taslaklar, reklam filmlerinde SUBTITLES - ALTYAZI ajans bunlar mterisine gsterip - Yabanc dildeki bir filmde ok kullanlr. Reklam onayn alr, evirisini veren, grnt zerine bindirilmi konumalarnsonra ekimi gerekletirmesi iin yapm irketine yazlar. verir. STORY EDITOR - Bir stdyonun hikye aratrmaclarnn SUBTRACTIVE PROCESS - EKSLTMEL BASKI - Renkli filmde danman hikye blm eleman. kopyay doruolan renkte basmak iin beyaz ktan renk Aratrmaclarn raporlarn okuyup, gelitirmek iin eserin eksilterek bask yapma metodu. satn alnp alnmamas nerisiyle patrona iletir. SUNGUN - SANGAN - ounlukla belgesel veya haber STRAIGHT CUT - KESME Araya bir pille etki katmakszn ekimlerinde kullanlan,- ak veya optikbeslenen gl, bir plandan brne gemek. portatif lamba. STREAMER - GNE III(FADE), ses erimesi, geme SUNLIGHT - Erime - Gkyznden gelen gn (DISSOLVE), yazlar (TITLE) gibi zel etkilerin nerelerde (DAYLIGHT) dnda, gneten dorudan gelen k. uygulanacan optik bask laboratuarna, ses SUNSHADE - PARASOLEY - Bak. MATTE BOX. mhendisine, efektre belirtmek iin kurgucunun, i SUPERIMPOSITION - Kamerada veya optik bascda filmi kopyas stne izdii iaretler. birka kere pozlayarak her kareye stste birka STRESS MARKS - Negatifteki srtnme veya sktrmadan grnt ekmek. dolay kopyada oluan izik. Bak. ABRASIONS. SUPPORTING PLAYERS - YARDIMCI OYUNCU - Bir film STRIKE veya televizyon gsterisinde ikinci derecedeki rolleri 1- ekim tamamlandktan sonra bir seti ykmak. Gnlk oynayan oyuncu. i kopyalarn grmeden dekor yklmaz. SWASHBUCKLER - MACERACI, KAHRAMAN (HAFYES, 2- Grev. ASIL OLAN) - Errol Flynn, John Barrymore ve Harrison 3- Bir negatiften kopya basmak. Ford gibi atlgan, yakkl, serseri tip. Bu tiplerin filmleri STRIPE - Manyetik sesli kopya yaplaca zaman film macera, heyecan ve elence doludur. My Favorite eridinin kenarna kaplanan manyetik tabaka. Son Year filminde Peter O'Toole, eski bir kahraman tipini eklini alan ses eridi, bu manyetik tabakaya aktarlr. baaryla oynamt. STROBE - STROBO - Ksa aralklarla yanp snen k SWEETEN - Ses eridinde kk dzeltmeler yapmak. altndaki hareketli cismin filmi ekildiinde beliren SWING GANG - hareket etkisi. Bu ynetimi altnda sarsak, kopuk Set dekoratrnn etki genellikle, dekorlar hazrlayan ve ykan ekip. pozlamalar arasndaki aralklarla cismin hareketi arasndaki uyumsuzluktan doar.

SWISH PAN (=WHIP PAN, ZIP PAN) - YILDIRIM PAN, HIZLI STUDIO - STDYO (YAPI) - n hazrlklar, yapm ve yapm EVRNME - Bulank grntler elde etmek iin sonras iin saa veya sola hzla pan (evrinme) kamerayla yapm irketlerine hizmet veren brolar, ekim platolar, kurgu odalar, seslendirme salonlar gibi yapmak. Dramatik etki iin kullanlr. birarada kurulmu yaplar. SYNC - SYNCHRONISATION szcnn ksaltmas. STUDIO - STDYO (KURULU, RKET) - Film ve televizyon SYNCHRONIZATION - yapan ve ELEME - Bir grnt ve gsterileri gelitiren, SENKRON, datan kurum, irket. ona ait olan ses ezamanlysa, film senkrondur. Bunun Hollywood'un eski gnlerinde stdyolar ok daha gl dndaki her durum, non senkrondur. ve kendilerine yeter haldeydi. Yapmc, ynetmen, oyuncu ve yazarlar maala ve kontratla kendilerine SYNCHRONOUS SOUND - EZAMANLI SES balar, sanat, kostm, makyaj, reklam blmleri 1) Bir filmde grntyle dorudan ilikili ses (bir ayak fren kurarlard. basarken duyulan fren sesi). Yolun ortasnda Proje tasarmndan, bitmi kopyann pedalna datmna kadar, film yapmnn her safhas iin gerekli dehet iinde bakan kadn grnts stne den fren her eyi, hatta rneidir. gcrts, asenkron ses gsterim salonlarn bile kendi bnyelerinde tutarlard. Bugn stdyolar btn bu 2) Kamera sahneyi grntlerken ezamanl olarak insanlar maala balamak yerine gerekli sre iin kaydedilen ses. kiralamak yntemini semektedir. SYNC MARK - ELEME ARET - Bak. START MARK. STUDIO ZONE - STDYO BLGES - Her stdyonun SYNC MOTOR - SENKRON MOTOR - Sesli ekimler iin bulunduu ehirde bir stdyo blgesi belirlenmitir. Los kullanlan sabit devirli motor. Doru akmn 50 veya 60 Angeles'de bu blge, La Cienega ve Fairfax merkez frekansndan30 mil yar apl alandr. Bu alann dndaki olmak zere ald uyar, motor devrinin deimemesini salar. uzak mekn kabul edilir. Daha belirgin sylemek her yer gerekirse, oyuncularn ve ekibin SYNC PULSE - ELEME UYARISI gecelemek zorunda - Grntyle sesi kald meknlar, uzak mekn veya tanmlanr. ezamanl tutmaya yarayan 50olarak 60 frekanslk uyar. STUNT (= GAG) - GAG Bir oyuncu bir filmin eitimli bir SYNOPSIS - SNOPSS - -Tasarlanan veya zelhikyesinin dublrn Aamal anlamada nce sinopsis, sonra ksa zeti. yapt tehlikeli veya muhtemelen tehlikeli oyun veya hareket. tretman (TREATMENT), peinden senaryo (SCREENPLAY) yazlr. COORDINATOR - GAG DZENLEYC - Bir yapmda STUNT gaglarn dzenlenmesi ve uyumundan sorumlu ekip eleman. STUNT DOUBLE (= STUNTMAN, STUNT PHOTO DOUBLE) DUBLR - Bir oyuncuya benzeyen veya benzetilen ve tehlikeli sahnelerde onun yerine oynayan kii.

90

T
TACHOMETER - TAKOMETRE - Kamera alrken saniyede ka kare pozladn gsteren gsterge. TAFT-HARTLEY - TAFT-HARTLEY KANUNU - Bir birlik veya sendikaya katlmaya arlmazdan nce bir kiinin bir ite otuz gn alabileceini belirten i kanunu. TAG - Televizyon ovlarnn sonunda sonsze benzer ksa bir sahne. TAIL - BOBN SONU - Bir film bobinin sonu. TAILS OUT - BOBN SONDA - Kurgu masasnda veya projektrde bir gsterimden sonra bobinin dta kalan ucu, filmin sonudur. Yeni bir gsterim yapmak iin bobini baa sarmak gerekir. TAKE - EKM - Kamerayla bir seferde yaplan ekim. Ynetmen, oyuncular ve teknik ekipten istedii sonucu alana kadar bir plann pek ok ekimi yaplr. TAKE-UP REEL - SARICI BOBN - Projektrden veya kurgu masasndan geen filmin sarld makara. TALENT - ereve ii veya ereve d oyuncular (hayvanlar dahil). TAPE - BANT - Bak. MAGNETIC TAPE. TAPE SPLICE - Bak. SPLICE. TARGET - Bak. GOBO, FLAG. TEACHER - Bak. WELFARE WORKER. TECHNICAL ADVISOR - TEKNK DANIMAN - Bir filmde, kendi meslek alanna giren blmlerin doru gsterilmesi iin yardmna bavurulan uzman (747nin

91

pilot kabininde geen sahnelerde, bu ua kullanm emekli bir pilota bavurmak gibi). Senaryo hazrlnda kostm, diyalog, makyaj iin de teknik danmanlara ihtiya duyulabilir. TECHNICAL COORDINATOR - TEKNK KOORDNATR ok kameral ekimlerde ynetmene yardm eden kii. Balca grevi, olaya ve birbirlerine gre kameralarn hareketini dzenlemektir. TECHNICOLOR - TEKNKOLOR - Birinci dnya sava srasnda Herbert T. Kalmus ve Daniel F. Comstock tarafndan icat edilen renkli film teknii. Balangta, zel bir projektr yardm ile perdede yalnz iki rengi (krmz ve yeil) yanstabilen sistem ok pahalyd ve doyurucu olmaktan uzakt. 1932 ylnda daha gz doyurucu bir sonuca ulalabildi: her biri bir asal renge (PRIMARY COLORS) duyarl negatif erit, tek bir pozitife baslarak ok renkli kopya elde edildi. TELECINE - TELESNE - Bir filmi manyetik banda aktarma ilemi. TELEPHOTO LENS - TELEOBJEKTF - Normal objektife gre daha uzun bir odak mesafesi olan objektif. Ana zellii, uzaktaki cisimleri yakndaym gibi grntleyebilmesidir. Bu objektiflerde alan derinlii azdr. TELEPLAY - TELEVZYON SENARYOSU yazlm senaryo. - Televizyon iin

TEMPO - TEMPO ritmi.

- Bir filmde olaylarn gelime hz ve

TENNER - ONLUK - 10 kilovatlk spot lamba. THEME TEMA 1) Bir filmdeki temel fikir. 2) Bir yer veya kiiyle zdeleen mzik paras (Dr. Jivago filminde Lara'nn temi). THIN NEGATIVE - ZAYIF NEGATF (UNDEREXPOSED) negatif. - Az pozlanm

THREAD - Filmi kamera, projektr veya bascda tamburlar (SPROCKETS), pencere kza (GATE) ve film gei yoluna yerletirmek. 3-D - BOYUTLU - Bak. STEREOSCOPIC. THREE-STRIP - TECHNICOLOR sisteminin temel yaps. THROW - stne grntnn dt projektrn objektifi arasndaki uzaklk. perde ile

TIGHT SHOT - Oyuncu veya cismin yakn plan. Bak. CLOSE-UP. TILT - TLT, DKEY EVRNME - Kamerann, yatay aks zerinde yukar ve aa doru dnmesi. TIME LAPSE - ARALIKLI EKM - Filmde kareleri belirli aralklarla pozlama sistemi. Film izlenirken hareketin hzland grlr (topraktan hzla kp byyen bitki, ok ksa srede an rp bitiren rmcek gibi). TIMER - Planlarn renk dengesini deerlendiren ve gereken renk dzeltmelerini (COLOR CORRECTIONS) yapan laboratuar teknisyeni. TIMING ZAMANLAMA 1) Bir oyuncunun, oyununun ritim ve akyla, bir sahneye gereken doru tempoyu yaratabilme yetenei.

TELEPROMPTER - Replik kartonunun (CUE CARDS) yerini alan elektronik sistem. Kamera objektifinin yanna konulan bir monitr ve objektifin nne al yerletirilen bir yar-ayna yardmyla, objektife bakarak konuan oyuncu veya spikerin, monitrde beliren yazlar okumas salanr.

92

2) Laboratuar teknisyeninin, planlarn younluk ve renk dengesini deerlendirmesi. 3) Bir senaryodaki sahnelerin, film bitip gsterildiinde ne uzunlukta olacaklarn hesaplamak. Zamanlamas iyi yaplm bir projede pek ok gereksiz masraftan kalm olur. ok uzun sahneler, kurguyu beklemeden senaryo aamasnda ksaltlr. TITLES - JENERK - Filmin banda ve sonunda grnen yazlar. Filmin adn gsteren yazya 'balk' (MAIN TITLE) denir. Konumalar yabanc bir dile evirerek grntnn altnda gsteren bindirme (SUPERIMPOSED) yazlara 'altyaz' (SUBTITLES) denir. T-NUMBER - Bak. T-STOP. TONAL KEY - Grntnn aydnlk ve karanlk blgelerinin deer oran. Parlak k (HIGH KEY), bol kla aydnlatlm, sert glgeleri olmayan, 'zayf k' (LOW KEY) ise lo aydnlatlm, bol glgeli grntler verir. Bak. HIGH KEY, LOW KEY. TONE - TON - Dorusu, bir fotorafik grntnn rengidir ama ounlukla (yanl olarak) gri tonun deiik deerlerini belirtmek iin kullanlr. TONING - TONLAMA - Kimyasal ilemle bir filmin rengini veya tonunu deitirmek. TOP BILLING - Bir oyuncu veya ekip elemannn adnn, jenerikte veya afilerde, filmin balna (MAIN TITLE) oranla avantajl yerde gzkmesi (tek isimse, balk ncesi ve ortalanm, iki isimse, balk ncesi ve solda). E deerdeki iki kiinin adlarnn yazld tek kartonda eitlik salamak iin sadaki isim, soldakine gre daha yukarda yer alr. TOP HAT - Bak. HIGH HAT.

TOP SHEET - BA SAYFA, ZET SAYFASI - Bir btede btn kalemlerin toplamn ve sonunda da genel toplam veren zet sayfas. TRACK 1) Ses eridi - Bak. SOUND TRACK. 2) Kaydrma arabasnn (DOLLY) tekerlekleri altna denen aa veya madeni raylar. TRACKING SHOT - TAKP PLANI - Bak. DOLLY SHOT. TRADES/TRADE PAPERS - Gsteri endstrisiyle ilgili gnlk veya haftalk yaynlanan gazete. TRAILER - FRAGMAN - Bir sinema filminin, kendine zg kurgusu olan ksa film halinde zeti. Ksa bir sre sonra gsterilecek olan filme izleyicide ilgi ve talep uyandrmak amacn gder. Sreleri genellikle iki dakikadan ksadr. Gnmzde fragmanlar, kendi yaplar iinde bir sanat tarz kabul edilmekte, gelimi teknikle estetii birletirerek pazarlama alannda etkili olmaktadr. TRAINER - HAYVAN ETC - Filmlerde oynayan hayvanlar eiten kii. Genellikle, eittii ve numaralar yapmay rettii hayvanlarn sahibidir. Bir hayvann oynad blmler ou zaman her biri deiik numaralar renmi birka benzer hayvan kullanlarak tamamlanr. TRANSFER - TRANSFER, AKTARMA - Grnt veya sesin manyetik banda kopyalanmas ilemi. TRANSITIONAL EFFECTS - GE ETKS - Bak. DISSOLVE, FADE, WIPE. TRANSLITE - Bak. BACKING.

93

TRANSPARENCY - SAYDAM - Projeksiyon yaplabilen, cam veya film zerindeki grnt. lemli planlarda (PROCESS SHOT) sahnenin hareketsiz geri plannn yanstlmasnda sk sk kullanlr. TRANSPORTATION - ULATIRMA - Yapmla ilgili olarak ekip ve malzemelerin nakliyesinden ve aralardan sorumlu yapm blm. Kimi durumlarda grnt arabalar (PICTURE CARS) aksesuar blmnn sorumluluundadr. TRAVELING MATTE - Deiik zamanlarda ekilmi iki veya daha fazla hareketli plann tek planm gibi birletirildii karmak ilem. TRAVELING SHOT - Bak. DOLLY SHOT. TREATMENT - TRETMAN - Anlatm gelitirilmi ve szlerin (DIALOGUE) ilk ekli yazlm ayrntl sinopsis. TRIANGLE - GEN - Bak. SPIDER. TRICK PHOTOGRAPHY - HLEL GRNT - Bak. SPECIAL EFFECTS. TRIM (i)- UT - Bir filmin, kurgucunun kesip kard kullanlmayan blmleri. TRIM (f)1) Kurgu srasnda bir sahneyi kesip ksaltmak. 2) Bir n parlakln azaltmak iin lambann nne tl takmak. TRIM BIN - Bak. BIN. TRIPACK - Her biri asal renklerden birine duyarl stste kat duyartabaka kapl film eridi. TRIP GEAR - ENTERVALOMETRE - Kamerann, nceden belirlenmi zamanlarda ve belirli aralklarla tek veya birka karelik ekimler yapmasn salayan aygt. TRIPOD - KAMERA SEHPASI - Ykseklii ayarlanabilir baca olan ve kameray tayan sehpa.

TROMBONE - Lambalar setin duvarlarna asmaya yarayan maa. TRUCKING SHOT - KAYDIRMA PLANI - Bak. DOLLY SHOT. T-STOP/T-NUMBER - Her objektifin kendine zg k geirgenliine gre hesaplanm diyafram deerleri. TURNAROUND TIME - Bir i gnndeki almasn bitiren kiinin yeniden iba yapmas iin gemesi gereken en az tatil sresi. Cuma gn iini bitiren bir oyuncunun pazartesi gn ie balamas iin 58 saat tatil yapmas gerekir. Bu sre ksalacak olursa, kiiye bir tazminat denir. TURRET - TARET - Zum objektifin icadndan nceki kamera modellerinde (genellikle televizyon ve 16 mm) birka objektifin takld ve dndrlnce, bu objektiflerin abucak yer deitirmesini salayan tabla. TWO-SHOT - KL PLAN doldurduu yakn plan. - ki kiinin ereve snrlarn

TYPECAST - Bir oyuncuyu, canlandraca karaktere benzerlii veya daha nce benzer roller oynad iin bir role semek (Roger Moore'u uluslararas casus rolne semek gibi). TYLER MOUNT - Helikopter veya uaktan sarsntsz ekim yapabilmek iin kullanlan aygt.

94

U
UHER - Bir tanabilir ses kayt cihaz markas. Bugn pek fazla kullanlmyor. ULTRAVIOLET - MORST - Gzle grlmeyen, fakat fotoraf filminde mavimsi ton yaratan n. UMBRELLA (= BOUNCE BOARD) - Konuya k yanstmak iin kullanlan yanstc. Patlak nokta (HOT SPOT) yaratmadan yumuak bir k salar. UNDERCRANK - DK DEVR - Kameralarn elle altrld devirden kalma bir szck. Hzlandrlm hareket (ACCELERATED MOTION) yaratmak iin kameray normalin altnda bir hzla altrmay belirtir. UNDERDEVELOPED - AZ YIKANMI - Normalden ksa srede veya normal ssnn altndaki banyoda ykanm negatif. Sonu, zayf negatiftir (THIN NEGATIVE). UNDEREXPOSED - AZ POZLANMI - Gereinden az kla veya gereinden az sre pozlanm negatif. Sonu, zayf negatiftir (THIN NEGATIVE). UNDERGROUND FILM - Konular deneysel, bakaldrc, bohem veya dar bir izleyici kitlesine hitap eden filmleri belirtmek iin 50li yllarn sonundan 70li yllarn bana kadar kullanlan terim. UNDERLINE - Bak. BREAKDOWN. UNDERSHOOT - AZ EKM - Fazla ekimin (OVERSHOOT) tersi. Bir sahneyi btnleyebilmek iin gereken plan

saysndan az sayda plan ekmek. Fazla ekim btede ar masraf yaratabilir, ama az ekim, ok daha byk masrafa sebep olur. Planlarn eksiklii ancak yapm sonrasnda (POST PRODUCTION) anlalr ve eksik malzemenin tamamlanmas iin yeniden ekime girmek gerekir. Kurgucu ile yakn ibirlii iinde alan deneyimli bir devamllk yazman, bu tehlikeli durumu nleyebilir. UNDERWATER HOUSING - SUALTI KUTUSU - Su altnda gvenlikle ekim yapabilmek iin kamerann iine konduu su geirmez kutu. UNDERWATER PHOTOGRAPHY - SUALTI FOTORAFILII - zel kameralar, klar ve mercekler kullanarak su altnda ekim yapmak iin gelitirilen fotoraflk dal. UNION (= GUILD) - BRLK, SENDKA - alma artlarn belirleyerek yelerinin karlarn koruyan ii kuruluu. Glerine ve ne kadar iyi tekilatlanm olmalarna bal olarak hukuki danmanlk, salk ve emeklilik yardm, eitim programlar gibi hizmetler verenleri, film irketi sahibi olanlar vardr. UNIT - Bir filmin ekiminde alan ekip (CREW). UNIT MANAGER - EKP AMR, PRODKSYON AMR Belirli bir film ekibinde yerel ynetim ve yapm ynetmenliiyle grevli yapm blm eleman. UNIT PRODUCTION MANAGER (UPM) (= PRODUCTION MANAGER) - YAPIM YNETMEN - Yapmc (PRODUCER) adna bir yapmn (PRODUCTION) tm ynetim, mali, teknik ayrntlarn dzenleyip ynetmek ve tm ekibin (CREW) almasn gzetmekle grevli ynetici.

95

UNIVERSAL LEADER - EVRENSEL AMORS - Gsterim kopyalarnda her bobinin bana ve sonuna eklenen amors. Makiniste, anjmann yaklatn haber verir. Giderek akademi amorsunun yerini almaktadr. Bak. ACADEMY LEADER, FILM LEADER. UNSQUEEZE - GENLETMEK - Anamorfik mercekle (ANAMORPHIC LENS) ekilen bir filmde yanlardan sktrlan grntnn dzgn izlenebilmesi iin projeksiyonda da anamorfik bir objektifle geniletilmesi gerekir. Bak. WIDE SCREEN. UPSTAGE (i) - Bir setin en gerideki, kameraya en uzak blm. UPSTAGE (f) - MASKELEMEK, ROL ALMAK - steyerek veya istemeden bir oyuncunun baka bir oyuncuyla kamera arasna girip onu maskelemesi ya da oyun srasnda seyircinin dikkatini kendi zerine ekecek hareket veya mimikler yapmas. ocuklar ve hayvanlar en byk rol hrszlardr. UTILITY PERSON - Sette deiik blmlerde yardmclk yapan ekip eleman.

V
VARIABLE-AREA SOUND TRACK DEKEN YOUNLUKLU SES BANDI - Seslerin, siyahtan ak griye kadar deiik younluklarda yatay izgiler halinde kaydedildii optik ses band. VARIABLE FOCUS LENS - DEKEN ODAKLI OBJEKTF Bak. ZOOM LENS. VARIABLE SHUTTER - AYARLANIR OBTRATR - Film karesinin pozlanmasn kontrol eden ve akl dereceyle belirtilen zel obtratr. Sabit paras yannda, akl deitiren hareketli bir paras da olduu iin, kamerada erime ve geme yapmay mmkn klar. VARIABLE SPEED MOTOR (=WILD MOTOR ) - DEKEN MOTOR - 4 kare/saniye ile 50 kare/saniye arasnda hzlarda alabilen ve dkkare veya yksekkare ekimlerde kullanlan kamera motoru. Bak. OVERCRANK, UNDERCRANK. VAULT DEPO - Genellikle negatiflerin ve bantlarn saklanmas iin nem ve ss kontroll ve yangna kar emniyetli depo. VEHICLE - Yapmda kullanlan her trl tat. VELOCILATOR - Bak. CRANE. VIDEO 1) Manyetik bant zerine elektronik grnt kaydeden sistem. 2) Bir video bandnn grnt blm.

96

VIDEO ASSIST - VDEO KONTROLU - ekim srasnda kamera objektifinin verdii grnty ayn zamanda bir video cihazna da aktaran ve ekilen plann videoda izlenerek kontrolunu salayan ara. VIEWER - Kurgu masasnda filmi izleyebilmeyi salayan ekran. VIEWFINDER - VZR, BAKA - Film karesine den grnty izlemeyi salayan kamera paras. Bak. RACKOVER, PARALLAX. VIGNETTE - VNYET - Grntdeki ilgi alann net brakp, onun etrafndaki alan bulanklatrmak. VISUAL EFFECTS - GRSEL EFEKT, GRSEL ETK - Geni anlamda zel etkiyi, bazan da zel laboratuar ilemi, zel aydnlatma, set, filtreler ve filmin zorlanmas gibi belirli bir hava salayacak yollar belirten terim. Byk bteli yapmlarda ou zaman bir grsel etki danman da bulunur. VOICE OVER (VO) - DI SES - Konuan kiinin grntde gzkmedii diyalog veya anlatm.

W
WA - GEN AI - WIDE ANGLE szcklerinin ksaltmas. WALLAH - RABARBA - Geri plandaki kiilerin ne dedikleri anlalmayan konuma sesleri. WALKIE-TALKIE - EL TELSZ - Genellikle ynetmen yardmclar sette hzl haberleme iin kullanr. WALK-ON - YRY, GE - Bir filmde oyun gerektirmeyen, szsz ksa bir rol, grn. WALK-THROUGH - Bak. RUN-THROUGH. WARDROBE - KOSTM - Bir film, sahne oyunu veya televizyon ovunda bir oyuncunun, zerinde tad her trl kuma eya. WARDROBE MISTRESS/MASTER - Bak. COSTUMER. WARNING BELL - UYARI ZL - Tek zil, ekimin balamak zere olduunu, herkesin ve hereyin sessiz olmas gerektiini belirtir. ki zil, ekimin bittiini, herkesin rahat edebileceini bildirir. WASH - YIKAMA, DURULAMA - Banyodan kan filmin stndeki kimyasal maddelerin temizlendii 'su banyosu'. WAXING - CLALAMAK - Banyodan yeni kan kopyalarn projektrden rahat gemesi iin bobinlerin kenarlar hafife yalanarak cilalanr. WEAVE - Film eridinin kamera veya projektr kzandan geerken iki yana doru kprdamas.

97

WEDGE (= CINEX STRIP) - Laboratuarn, gnlk kopyalarn yannda yollad ksa prova paralar. Grnt ynetmeni bunlara bakarak, bir gn nce kulland negatifin kalitesini ve yapt pozlamann doruluk derecesini anlar. WELFARE WORKER/TEACHER - Reit olmayan ocuk oyuncularla alrken uyulmas gereken kurallara uyumu kontrol ve salamakla grevli kii. WESTERN - VESTERN, KOVBOY FLM - Amerikan sinemasna zg bir film tr. Kovboylar, kzlderililer, atlar, kt adamlar, iyi adamlarla doludur. Hikyeleri hep Amerika'nn batsnda geer. John Ford ve Howard Hawks, bu trn en byk ustalar idi. WESTERN DOLLY - Bozuk, engebeli alanlarda kullanlan, byk lastik tekerlekli kamera kaydrma arabas. WET GATE - Bak. LIQUID GATE. WGA - WRITERS GUILD OF AMERICA szleri iin ksaltma. WHIP SHOT - Bak. SWISH PAN. WHIRLY - Bak. CRANE. WIDE ANGLE - GEN AI - Normal objektifin grdnden daha geni bir alan kapsayan ve geni a objektifle ekilen plan. WIDE ANGLE LENS - GEN AI OBJEKTF - Normal objektifin grdnden ok daha geni bir alan gren objektif. Perspektifi iyice zorladklar iin n plandaki cisimler normalden byk ve yakn, geri plandakiler normalden kk ve uzak grnr. Normal objektiflerin gr as 45-50 derece iken, geni alarn 60-65 ve daha stdr.

WIDE-SCREEN PROCESSES - GEN PERDE SSTEM Normalden daha geni grntler veren sistem. Bak. ASPECT RATIO, CINEMASCOPE, ANAMORPHIC. WIGWAG (= WARNING LIGHT) - UYARI III - erde film ekildiini belirtmek iin stdyonun dnda yanan, genellikle krmz renkli k. WILD MOTOR - Bak. VARIABLE SPEED MOTOR. WILD PICTURE - SESSZ EKM - Beraberinde ses kaydedilmeyen film ekimi. Bak. MOS. WILD SOUND/WILD RECORDING - IPLAK SES Beraberinde film ekilmeyen ses kayd. Yapm sonras miksajda kullanlacak ses malzemesini zenginletirmek iin kaydedilen bir meknn doal sesleri (oda sesi, rabarba, evre sesi vb). Bak. SOUND EFFECT. WILD TRACK - Bak. WILD SOUND. WIND - SARIM - A-sarm (A-WIND) = duyartabaka dta. B-sarm (B-WIND) = duyartabaka ite. 35 mm.de a-sarm baskda, b-sarm kamerada kullanlr. WINDING - SARMAK - Film eridi veya ses bandn bir makaradan (REEL) brne aktarmak, ya da takozun (CORE) stne geri sarmak. WIND MACHINE (= RITTER) - FAN - Bir sette rzgr etkisi yaratmak iin kullanlan ara. WING IT- Bak. AD-LIB. WIPE - Bir grnty iterek veya silerek onun yerine geen yeni bir grnt yaratan optik etki. ki grntnn yer deitirme eklinin sonsuz eitleri olabilir. WORD OF MOUTH - SYLENT, DEDKODU - Bir film hakknda ee dosta kulaktan kulaa yaylan, beenen ya da ktleyen szler.

98

WORKING TITLE - EKM ADI - Kesin ad belirlenene kadar bir filme taklan ad. Kimi zaman gizlilii salamak ve korsanl nlemek iin film gsterime girene kadar ekim ad kullanlr. Woody Allen'in pek ok filminin ekim ad, 'Woody Allen Movie'dir. WORK PRINT - KOPYASI - Gnlk kopyalarn eklenmesiyle meydana gelen alma kopyas. Bu kopya zerinde kurgu son halini alnca, negatif onunla elenerek kesilir. WRANGLER - Bak. TRAINER. WRAP - TOPLANIN, PAYDOS - Genellikle, o gnk ekimin sona erdiini belirtir. Ama belli bir mekndaki almann sona erdiini belirtmek iin de kullanlr. WRITERS GUILD OF AMERICA - Sinema ve televizyon endstrisindeki senaryo yazarlarnn meslek kuruluu. WRITTEN BY - Yazarn, hem zgn hikyeyi, hem de senaryoyu yazdn belirtir.

X
X - Tek bir kareyi belirten ksaltma. X-COPY - lk dup master ses band. X-DISSOLVE - apraz gemeyi belirten ksaltma. XFR/XFER - TRANSFER'i belirten ksaltma. XLS - EXTRA LONG SHOT - (ok uzak plan) iin ksaltma. X-RATED - 21 yandan yukar kiilerin seyredebilecei film. Ar iddet ve seks sahneleri ierirler.

99

Y
Y-CABLE/Y-JOINT - Bir kabloya iki kablo balayabilmek iin ara para. YELLOW - SARI - Asal renklerden biri.

Z
ZEPPELIN (= ZEPPELIN WINDSCREEN) - Rzgr sesini azaltmak iin bir mikrofona taklan para. ZIP PAN - Bak. SWISH PAN. ZOETROPE - Sinemadan nceki zamanlarda hareket duygusu elde etmek iin bir dizi resmi dndrerek izlemeye yarayan ara. ZOOM ZUM - Bir objektifin odak uzunluunu deitirerek grntdeki cismin boyutunu deitiren sistem. Kamera ileriye zum (ZOOM IN) yapt zaman cisim byr fakat alan derinlii azalr, gr as daralr. Geriye zumda da (ZOOM OUT) bunun tersi olur. leri veya geri kaydrma hareketinde ise objektifin gr as deimez. ZOOM LENS - ZUM OBJEKTF - Sinema, video ve fotoraf kameralarnda kullanlan, normal, genia ve teleobjektif zelliklerini tayan odak uzunluu deiken objektif. Deiik odakl objektifler kullanmak iin objektif deitirmeyi gereksiz klar. leri veya geri zum yaparak kameray yerinden oynatmadan ve net ayarn deitirmeden bir cisme yaklama veya ondan uzaklama etkisi salar.

100