www.kitapsevenler.

com Merhabalar Buraya Yklediim e-kitaplar Aada Ad Geen Kanuna stinaden Grme zrller in Hazrlanmtr Ekran Okuyucu, Braille 'n Speak Sayesinde Bu Kitaplar Dinliyoruz Amacm Yayn Evlerine Zarar Vermek Deildir Bu e-kitaplar Normal Kitaplarn Yerini Tutmayacandan Kitaplar Beyenipte Engelli Olmayan Arkadalar Sadece Kitap Hakknda Fikir Sahibi Olduunda Aada Ad Geen Yayn Evi, Sahaflar, Ktphane, ve Kitaplardan Temin Edebilirler Bu Kitaplarda Hi Bir Maddi karm Yoktur Byle Bir eyide Dnmem Bu e-kitaplar Kanunen Hi Bir ekilde Ticari Amal Kullanlamaz Bilgi Paylatka oalr Yaar Mutlu Not: 5846 Sayl Kanunun "altnc Blm-eitli Hkmler " blmnde yeralan "EK MADDE 11. - Ders kitaplar dahil, alenilemi veya yaymlanm yazl ilim ve edebiyat eserlerinin engelliler iin retilmi bir nshas yoksa hibir ticar ama gdlmeksizin bir engellinin kullanm iin kendisi veya nc bir kii tek nsha olarak ya da engellilere ynelik hizmet veren eitim kurumu, vakf veya dernek gibi kurulular tarafndan ihtiya kadar kaset, CD, braill alfabesi ve benzeri 87matlarda oaltlmas veya dn verilmesi bu Kanunda ngrlen izinler alnmadan gerekletirilebilir."Bu nshalar hibir ekilde satlamaz, ticarete konu edilemez ve amac dnda kullanlamaz ve kullandrlamaz. Ayrca bu nshalar zerinde hak sahipleri ile ilgili bilgilerin bulundurulmas ve oaltm amacnn belirtilmesi zorunludur." maddesine istinaden web sitesinde deneme yaynna geilmitir. T.C.Kltr ve Turizm Bakanl Bilgi lem ve Otomasyon Dairesi Bakanl Ankara Bu kitaplar hazrlanrken verilen emeye harcanan zamana sayd duyarak Ltfen Yukardaki ve Aadaki Aklamalar Silmeyin Tarayan Yaar Mutlu web sitesi www.yasarmutlu.com www.kitapsevenler.com e-posta yasarmutlu@kitapsevenler.com yasarmutlu@yasarmutlu.com mutlukitap@hotmail.com kitapsevenler@gmail.com Christian Jacq _ RAMSES Cilt2 Milyonlarca Yln Tapna RAMSES Milyonlarca Yln Tapna Dnyann en gizemli uygarlndan, tarihin en ilgin roman... RAMSES CHRISTIAN JACQ RAMSES Christian Jacq RAMSES Milyonlarca Yln Tapna eviren: A. Rza Yalt 4. Basm Remzi Kitabevi ramses - milyonlarca YILIN tapinai / Christian Jacq Orijinal ad: Ramses - he Temple des millions d'annees Editions Robert Laffont, S. A., Paris, 1996. Trke yayn haklar Remzi Kitabevi, 1998. Yayn haklar, ONK Telif Haklar Ajans araclyla satn alnmtr. Yayna hazrlayan: mer Erduran Kapak mer Erduran isbn 975-14-0653-6

basim: Eyll, 1998 drdnc basim: ubat, 1999 Remzi Kitabevi A., Selvili Mescit Sok. 3, Caalolu 34440, istanbul. Tel (212) 513 9424-25,513 9474-75. Faks (212) 522 9055 web: http://www.remzi.com.tr e-posta: post@remzi.com.tr Remzi Kitabevi A.. tesislerinde baslmtr. MISIR HARTASI skenderiye KATTARA UKURLUU o Siva vahas Sakkare .jMemfis Karun gl EL-FAYYUM Miniye , Beni Hasan Hermopolis Teli el-Amarna ofarafra vahas Asyttfv^, ARAP Ahmim Abidos ,\ Dendera \ Nag Hamadi Nekropol 1 Ramses yalnzd, gaipten bir iaret gelmesini bekliyordu. Yzn le, alev alev yanan orak sonsuzlua, ne olduunu bilemedii yazgsna evirmi, duruyordu. Yirmi yana basan Ramses, bir seksen boyundayd ve atletik bir vcuda sahipti. Venediklileri andran ok gzel sar salar, ince bir yz ve gl kaslar vard. Geni ve ak aln, gr kalar, kk canl gzleri, uzun ve hafif kemerli burnu, yuvarlak ve ekilli kulaklar, epeyce kaln dudaklar ve gl enesi, otoriter ve ekici bir yz oluturuyordu. Gen olmasna ramen az m yol almt! Kraliyet ktibi olarak Abidos'un srlarn renmi, sonra da Msr krallnn naibi olmutu; babas Firavun Seti, kk olunu kendisinin yerine geecek kral olarak belirlemi, onu tahtna ortak etmiti. Ama Seti, o dev Firavun, lkesini huzur, bar ve kalknma hamleleri iinde ynetmi olan o yeri doldurulmaz hkmdar, olaanst bir on be yln sonunda lmt. On be yl, bir yaz akamnn alacakaranlnda gzden kaybolan bir ibis gibi uup gitmiti. Korku uyandran ve g beenen bir baba olan Seti, kk oluna hep uzak durmu, ama aslnda fark ettirmeden onu gelecekteki iktidarna hazrlayacak birok denemeden geirmiti. Bu denemelerden ilki, Ramses'in, kuvvetin efendisi olan vahi boa ile kar-lamasyd. Gen Ramses, boaya kafa tutma cesaretini gstermiti. Hem de onu yenecek gc olmad halde. Seti araya girmeseydi, boa, Ramses'i boynuzlaryla parampara edecekti. Bu olay, Firavun olabilmenin ilk kuraln Ramses'in kalbine kazmt: zayf glye kar korumak. Gerek gcn srr krald ve kral tek bana bu gc elinde tutuyordu. Seti, deneyimin kazandrd sihirle bu gc, hibir zaman aklamad bir plan dorultusunda oluna yava yava aktarmt. Aradan geen zaman iinde Ramses babasna yaknlam, ruhu onunkilerle ayn imanda, ayn cokuda birlemiti. Ciddi ve mesafeli olan Seti az konuurdu. Yine de olu Ramses'e babaa grme ayrcaln tanm, ona Yukar Msr ile Aa Msr'n hkmdarln yapabilmesi iin gereken sorumluluun temel bilgilerini aktarmaya almt. Beraber geirilen o esiz anlar imdi lm sessizlii iinde kaybolmutu. Ramses, Firavun'un szlerini eksiksiz zmsemek, onlar dnyann en deerli hazinesi gibi saklayarak kendi dncesinde ve davranlarnda yaatmak iin kalbini bir anak gibi amt. Ama imdi Seti, tanr kardelerinin yanna gitmiti; Ramses ise, onun varlndan yoksun, yalnz kalmt. Ramses, omuzlarna yklenecek grevi yapamayacak durumda olduunu hissediyordu. Msr' ynetmek... on yandayken bu hayali, ulaamayaca bir oyuncan dn kurar gibi geirirdi aklndan. Ama sonralar tahtn, aabeyi enar'a vaat edilmi olduuna inanm ve bu lgnca hayali kafasndan atmt. Oysaki Firavun Seti ile kars kralie Tuya, baka bir karara varmlard, iki oullarnn da davranlarn inceledikten sonra yce grevi yklenecek olann Ramses olduuna inanmlard. Oysa Ramses, hibir zaman Seti kadar gl ve

becerikli olabileceini dnemiyordu. Teke tek dvlerde herhangi bir dmana kafa tutmaya hazrd belki, ama gelecein belirsiz sularnda ilerleyen devlet gemisinin dmeni banda olmak ok farkl bir eydi. Nub-ye'de katld savata yiitliini kantlamt. Tkenmez enerjisi sayesinde, gerektiinde lkesini savunmak iin girecei bir savatan yznn akyla kard kmasna ama, hileleri gznden kaan devlet memurlarndan, soylu kiilerden ve rahiplerden oluan bir orduyla nasl ba edebilecekti? Hanedanlarnn kurucusu Ramses'lerden ilki, bilgeler tarafndan kendisine emanet edilen devlet ynetimini istemedii halde aldnda, yal bir vezirdi. Ondan sonra gelenlerden biri olan Seti de ta giydii zaman olgun ve deneyimli bir insand. Ramses ise sadece yirmi yandayd. Babasnn koruyucu glgesinde yaamak, dediklerini aynen yapmak ve en ufak bir isteini hemen karlamak Ramses'i mutlu etmeye yeterdi. Yol gsteren gvenli bir rehbere sahip olmak ne harikulade bir eydi! Seti'nin buyruu altnda ve ona itaat ederek Msr'a hizmet etmek, btn sorularna ondan yant bulmak... Bu cennet artk eriilemez bir de dnmt. Ve kader, ar cokulu ve tecrbesiz bir gen olan Ramses'den Seti'nin yerini almasn istiyordu. En iyisi her eyi geride brakp le, onu kimsenin bulamayaca bir yere kamak olmaz myd? Elbette dostlarna gvenebilirdi: Daima onu destekleyen annesi Tuya, son derece gzel ve sakin kars Nefertari, ocukluk arkadalarndan krallk antiyelerinde alan Yahudi Musa, diplomat Aa, ylan oynatcs Setau ve yazgsn Ramses'inkine balayan zel sekreteri Ameni. Ancak dmanlarnn oluturduu topluluk daha gl deil miydi? enar taht ele geirmekten vazgemeyecekti. Kardeinin hkmdarln engellemek iin kim bilir ne karanlk anlamalar yapmt? u anda enar nne dikilip de bir istekte bulunsayd, Ramses ona hibir diren gstermezdi. Mademki tac bunca istiyordu, varsn onu ele geirsindi! Ancak, Seti'nin ona verdii bu grevden vazgeerek babasna ihanet etme hakkna sahip miydi? Seti'nin yanlm olduu ve yaasayd fikrini deitirebilecei dncesine kaplmak safln gsteremezdi... Ramses kendi kendisine yalan syleyemezdi. Kaderi gaipten gelecek iarete balyd. Burada, lde, gizemli enerjinin en gl olduu bu krmz topraklarn barnda, arad cevab bulacakt. Bada kurup baklarn gn derinliklerine diken Ramses bekliyordu. Bir firavun, sonsuzlua ve yalnzla vurgun olmadka ln insan olamazd. Karar, talarn ve kumlarn iine gizlenmi olan ate verecekti. Ya onun ruhunu besleyecek ya da onu yok edecekti. Gne tam tepeye dikilmi, rzgr dinmiti. Bir ceylan kum tepelerinin zerinden sekerek kayordu. Tehlike yakndayd. Birden beliriverdi. En az drt metre uzunluunda, yz kilodan fazla arlkta dev bir aslan; parl parl parlayan ak renkli yelesi ona yenilmek nedir bilmeyen bir sava grnm veriyordu. Koyu kahverengi, adaleli gvgesi byk bir esneklikle hareket ediyordu. kamses'i grd anda, on be kilometre apnda bir evreden duyulabilecek ekilde kkredi. Korkun dilerini ve bak gibi keskin penelerini gstere gstere gzlerini avna dikti. Seti'nin olunun, aslann penesinden kurtulmak iin hibir ans yoktu. Aslan sokuldu, birka adm ileride durdu. Ramses aslann altn sars gzlerindeki bak grd. Uzun saniyeler boyunca karlkl meydan okurcasna birbirlerine baktlar. Hayvan, kuyruunu sallayarak bir sinei kovdu. Birden sinirlendi, biraz daha ilerledi. Ramses ayaa kalkt, baklarn aslann baklarndan ayrmad. "Katil. Sensin, deil mi? Mutlak bir lmden kurtardm sensin, hi kukum yok! Bana ne yapmay dnyorsun?"

Ramses tehlikeyi unutarak, Nubye bozkrnda allar arasnda bulduu, lmek zere olan aslan yavrusunu hatrlad. Yavru aslan, bir ylann kendisini sokmasna ramen, Setau'nun ilalar sayesinde inanlmaz bir diren gsterip iyilemi ve dev csseli bir yaratk olmutu. Aslan, Ramses'in yokluunda, kapatld itle evrili yerden ilk kez kamt. Aslann vahi igdleri, efendisi olarak grd kimseye kar dahi amansz ve yrtc olacak derecede geri mi dnmt? "Kararn ver Katil. Ya benim hayat boyu mttefikim olacaksn ya da beni ldreceksin." Aslan arka ayaklarnn zerinde ykseldi ve n ayaklarn Ramses'in omuzlarna koydu. Darbe ok hoyrata olmutu, ama prens direndi. Aslann trnaklar kmamt, hayvann dili Ramses'in burnunu yalad. Aralarndaki dostluk, gven ve sayg kaybolmamt. "Kaderimin yolunu izdin," dedi Ramses. Seti'nin "In Olu" diye niteledii olunun baka seenei kalmamt. Ramses, bir aslan gibi savaacakt. Memfis'deki kral saray byk bir yas iindeydi. Erkekler tra olmam, kadnlar salarn olduu gibi brakmlard. Seti'nin mumyalanma sreci olan yetmi gn boyunca Msr, bir tr boluk iinde varln srdrmeye alacakt. Kral lmt, taht ise, kraln yerine geecek olann resmen aklanmasna kadar bo kalacakt. Resmi aklama, Seti'nin mezara konulup mumyasnn tanrsal kla birlemesinden sonra yaplacakt. Naip Ramses ve Ana Kralie Tuya'mn emirleriyle alarma geirilen snr birlikleri, her trl istila giriimini engelleyecek biimde hazr bekliyordu. En byk dmanlar olan Hititlerin, ksa vadede bir tehlike oluturmayaca dnlyordu, ama yine de her an bir baskn olabilirdi. Delta'nn tarm blgelerinin zenginlii, Sina lnde yaayan ve 'l gezginleri' olarak bilinen Bedevilerin yzyllardan beri itahn kabartmt. Ayrca Asyal prensler de bazen aralarnda birleip Msr'n kuzeydousuna saldrabiliyorlard. Seti'nin teki dnyaya g etmesi korkuya neden olmutu. Fira-vun'un lmesini frsat bilen gler, Msr'n zerine sel gibi akn edip, birbirini izleyen hanedanlklarn kurduu bu uygarl yok etmeye alabilirlerdi. Gen Ramses ki lke'yi'" de felaketten koruyabilecek miydi? tleri gelen kiiler arasnda birou Ramses'e hi gvenmiyor, daha becerikli ve daha az cokulu olan aabeyi enar'n karsnda silinmesini arzu ediyorlard. Ana Kralie Tuya, kocasnn lmnden sonra tutumunu deitirmemiti. Krk iki yandayd. Marur grnlyd. Dzgn ve ince burnu, badem biimli iri gzlerindeki ciddi ve insann iine ileyen baklar, kare biimindeki ince enesiyle yadsnamaz bir otoriteye sahipti. Seti'nin yardmcs olmutu. Firavun, lke dnda bulunduu srada lkeyi demir gibi bileiyle ynetmiti. (1) Yukar ve Aa Msr. Nil vadisi (Gney) ve Delta (Kuzey). Gn aarr aarmaz Tuya, lgn aalar ile firavun incirlerinin dikili olduu bahesinde biraz yrmekten holanrd. Yrrken, kutsal gcn nne layk dinsel trenlerle ve normal toplantlarla dolu alma gnne hazrlanyordu. Seti ldkten sonra hibir eyin anlam kalmamt. Tuya'nn en ksa zamanda, insanlardan uzak, hibir anlamazln olmad bir evrendeki kocasna ulamaktan baka hibir arzusu yoktu, ama kaderin kendisine uygun grd yllarn arln da tamay kabul edecekti. Kendisine bahedilen mutluluu, son nefesine kadar hizmet edecei lkesine geri vermek zorunda olduunu hissediyordu. Nefertari'nin zarif silueti sabah sisinin arasndan kt. Halk arasnda, 'saray gzellerinden daha gzel' diye adlandrlan Nefertari'nin parlak siyah salar, soylu bir yumuaklk saan mavi-yeil gzleri vard. Memfis'deki Hator tanrasnn tapnanda mzisyen, stn nitelikli bir dokumac ve bilge Ptahhotep gibi eski yazarlar okuyarak kendini yetitirmi kltrl bir insan olan Nefer-tari, soylu bir ailenin kz deildi. Ramses onun gzelliine, zeksna ve gen yana karn insan aknla uratan olgunluuna hayran kald iin ona k olmutu. Nefertari hi kimsenin houna gitmek iin bir ey yapmyordu. Ama o, ekiciliin ta kendisiydi. Tuya onu, evinin yneticisi olarak semiti. Nefertari, Naibin kars olduktan sonra da bu grevi srdrmt. Msr

kraliesi ile Nefertari arasnda gerek bir dostluk kurulmu, birbirlerini hi zorlamadan anlar olmulard. "Bu sabah i var Majeste; topraklarnzn verimlilii iin yce bir nimet." "Neden bu kadar erken kalktn Nefertari?" "Asl siz dinlenmelisiniz, deil mi?" "Artk uyuyamyorum." "zntnz nasl gidermeli Majeste?" Tuya'nn dudaklarnda kederli bir glmseme belirdi. "Seti'nin yeri doldurulamaz. Geri kalan gnlerim benim iin sonsuz strap olacak. Ramses'in mutlu hkmdarln grdm zaman bu strap biraz hafifleyecek. Benim tek yaama nedenim bu olacak." "Endieliyim Majeste." "Neden korkuyorsun?" "Seti'nin arzusunun yerine getirilememesinden." "Bu arzuya kim kar kabilir?" Nefertari sessiz durdu. "Byk olum enar' dnyorsun, deil mi? Onun tutkusunu ve sivrilme isteini bilirim, ama babasna itaatsizlik edecek kadar lgn olamaz." Doan gnein yaldzl nlar kralienin bahesini aydnlatyordu. "Beni saf m buluyorsun Nefertari? Benim dncemi paylamadn anlalyor." "Majeste..." "Elinde kesin bir bilgi var m?" "Hayr, bu sadece bir kan, belirsiz bir kan." "Gl sezgilerin ve imek gibi abuk kavrayan bir zihnin var. iftira nedir bilmiyorsun. Ramses'in hkmdar olmasn engellemek iin onu yok etmekten baka bir are var m?" "te benim korkum da bu Majeste." Tuya lgn aacnn daln okad. "enar hkmdarln bir cinayetin zerine kurar m?" "Byle bir dnce, sizi olduu gibi beni de dehete dryor, ama onu kafamdan atamyorum. ayet bu dncemi gerekd buluyorsanz yarglayn beni, ama susmak elimden gelmiyor." "Ramses'in gvenlii nasl salanyor?" "Aslan ile kpei ve zel muhafz ktas komutan Seramana onun zerine titriyorlar. Biliyorsunuz, tek bana lde dolamt. Dndkten sonra korumalar olmadan bir yere gitmemesi iin onu ikna ettim." Ana Kralie: "Ulusal yas on gndr sryor," diye hatrlatt, "iki ay sonra, Seti'nin lmsz gvdesi, sonsuza dek kalaca konutuna konacak. O zaman Ramses ta giyecek ve sen Msr kraliesi olacaksn." Ramses annesinin nnde eildikten sonra onu sevgiyle kucaklad. Kralie ise, dayanksz gibi grnmesine karn, ona arballk ve soyluluk dersi veriyordu. "Neden Tanr bizi byle zalim bir deneyden geiriyor?" "Seti'nin dnce biimi sende yayor olum. Onun zaman doldu, seninki balyor. Sen onun eserini srdrrsen, Seti lm yenecek." "Onun glgesi usuz bucaksz." "Sen In Olu deil misin Ramses? evremizde oluan karanl dat, bize saldran kargaay geri pskrt." Gen adam annesinin kollarndan syrld. "Aslanmla ben lde dostluk kurduk." "Bu, umutlu olman iin bir iaret deil mi?" "Elbette, ama senden bir ltufta bulunman istememe izin verecek misin?" "Seni dinliyorum." "Babam, gcn yabanclara gstermek iin Msr'dan kt zaman, lkeyi sen ynetiyordun." "Geleneklerimiz bunu gerektiriyordu." "Sen ynetim konusunda deneyimlisin ve herkes sana byk sayg gsteriyor. Neden tahta sen kmyorsun?"

"nk Seti'nin istei bu deildi. Seti, sevdiimiz ve sayg duyduumuz yasann simgesiydi. O, seni seti olum, hkmdar olmak zorundasn. Btn gcmle sana yardmc olacak ve arzu ettiin srece gerekli tleri vereceim." Ramses srar etmedi. Kaderin ak ynn deitirecek ve onu bu ykten kurtaracak biri varsa o da annesiydi. Ama Tuya, l krala sadk kalacak ve durumunu deitirmeyecekti. Kukulan ve endieleri ne olursa olsun, Ramses'in kendi yolunu kendisinin izmesi gerekecekti. Ramses'in zel muhafz ktas komutan Seramana, gelecekteki kraln alt saray blmnden hi ayrlmyordu. Bu Sardunyal eski korsann, gvenlikle ilgili bu greve tayini uzun sren dedikodulara neden olmutu. Sarayda ok kimse, Seramana'nn eninde sonunda Seti'nin oluna ihanet edeceine inanyordu. imdilik hi kimse onun iznini almadan saraya giremiyordu. Ana Kralie ona, davetsiz konuklan dar atmasn ve tehlike annda klcn kullanmak iin hi tereddt etmemesini emretmiti. Bir tartmann yanks kulaklarna ulat anda Seramana, ziyaretilere ayrlan hole seirtti. l/\rilN/\\Jl "N'oluyor burada?" Nbeti er, geni omuzlu, gr sal, sakall, iriyar bir adam gstererek: "Bu adam zorla ieri girmek istiyor," dedi. Seramana: "Kimsin?" diye sordu. "Yahudi Musa. Ramses'in ocukluk arkada ve Firavun'un hizmetinde alan mimarm." "Ne istiyorsun?" "Aslnda Ramses bana kapsn kapamazd!" "u an karar verecek olan benim." "Yoksa naip hapis mi edildi?" "Gvenlik yle gerektiriyor... Ziyaretinizin nedeni nedir?" "O seni ilgilendirmez." "yleyse evine dn ve bir daha bu saraya yaklama, yoksa seni hapsederim." Musa'y zapt etmek iin en az drt muhafzn ie karmas gerekti. "Benim burada olduumu Ramses'e haber ver, yoksa seni bu yaptna piman eder." "Tehditlerin bana vzgelir." "Dostum beni bekliyor! Anlamak istemiyor musun?" Uzun yllar korsanlk yapt ve birok arpmaya katld iin Seramana'da ok belirgin bir tehlike sezme yetenei gelimiti. Gl kuvvetli olmasna ve yksekten atp tutmasna ramen Musa denen bu adam ona samimi grnd. Ramses'le Musa kucaklatlar. Yahudi: "Buras saray olmaktan km, bir kaleye dnm!" "Annem, karm, zel sekreterim, Seramana ve daha bakalar, kt eylerin olmasndan korkuyorlar." "Kt eyler mi?... Ne demek bu?" "Suikasttan korkuyorlar." Naibin baheye bakan kabul salonunun eiinde Ramses'in dev csseli aslan uyukluyordu. n ayaklarnn arasnda da 'Gece Bekisi' adl sar kpek duruyordu. "Bu ikisi olduktan sonra neden korkuyorsun?" "Nefertari, enar'n hkmdarl ele geirme sevdasndan vazgemediine inanyor." "Seti mezara konmadan byle bir saldr ha... Bu, enar'n yapaca trden bir ey deil. O karanlkta i grmeyi ve zamann beklemeyi yeler." "Onun fazla beklemeye zaman yok." "Haklsn... Ama seninle atmaya cesaret edemez." "Tanrlar seni duyuyor. Byle bir durumda Msr'n hibir kazanc olmaz. Karnak'ta ne diyorlar?" "Sana kar ok homurdanma var."

Musa, Seti'nin stunlu salonun inasn balatt Karnak antiyesinde ef olarak alyordu. Firavun'un lmnden sonra inaat durdurulmutu. "Kimden geliyor bu homurdanmalar?" "Amon rahipleri, birka soylu, Gney veziri... Ablan Dolant ile kocas Sari onlar kkrtyorlar. Memfs'den uzaklatrlmalarn bir trl hazmedemiyorlar." "Bu aalk Sari, beni ve ocukluk arkadamz zel sekreterim Ameni'yi yok etmeye kalkmad m? Onlar Memfs'den Teb'e srgne gndermem aslnda ok hafif bir ceza!" "Bu zehirli bitkiler Kuzey'in havasn sever. Teb'in yakc gnei altnda solmamak iin geri dnecekleri an kolluyorlardr. Daha sert davranp onlar gerek bir srgne mahkm ettirmen gerekirdi." "Dolant benim ablam, Sari de hem lalam, hem de retmenim. "Bir kral, yaknlarna kar byle zayf m davranmak zorundadr?" Ramses gcenmiti. "Henz kral deilim Musa!" "Sen gene de mahkemeye bavurmal ve ii adalete brakmalydn." "Ablamla kocas, kalmak zorunda olduklar yerden kacak olurlarsa ok sert davranacam." "Sana inanmak isterdim. Sen henz dmanlarnn kininin farknda deilsin." "Ben babama alyorum Musa." "Ve halkn, lkeni unutuyorsun! Gn derinliklerinden bakan Seti'nin, bu davran onayladn m dnyorsun?" Musa en yakn arkada olmasayd, Ramses ona bir tokat patlatabilirdi. "Bir hkmdarn kat bir kalbi olmas m gerekir?" "zntsnden baka bir ey dnmeyen bir adam, ne denli meru olsa da, ynetecek gc nasl bulur? enar beni batan karmaya ve sana kar koymam salamaya alt. Tehlikenin ne boyutta olduunun farknda msn?" Ramses duyduklar karsnda aakalmt. Musa: "Hasmn yabana atlacak biri deil," diye konumasn srdrd. "Artk bu uyuukluktan kurtulacak msn?" MYT2 Delta ile Nil vadisi arasnda yer alan ve lkenin ekonomik bakenti olan Memfis uyuukluk iindeydi, 'iyi Yolculuklar' limannda ticaret gemilerinin ou rhtmda bekliyordu. Yas dnemi olan yetmi gn boyunca, ticari ilemler hemen hemen durmutu. Soylularn geni villalarnda hibir len verilmiyordu. Seti'nin lm byk kentte ok etkisi yapmt. Onun hkmdarl srasnda refah iyiden iyiye artmt. Ama imdi, kentin nemli tacirleri, Seti'nin yerine geecek zayf bir firavunun, Msr' gsz ve ne yapacan bilemez bir duruma sokacandan endieleniyorlard. Kim Seti gibi olabilirdi? Byk olu enar, iyi bir yneticiydi; ama hasta kral, enar'n yerine, heybetli grnyle devlet bakanndan ok, bir kadn avcsn andran, kan kaynayan Ramses'i semiti. En basiretli insanlar bile bazen hata yapabiliyorlard. Teb'de olduu gibi, Memfis'de de kulaktan kulaa dolaan dedikodu, Seti'nin kk olunu semekle yanl bir karar ^ermi olduuydu. enar Dileri Bakan Meba'nn evindeki konuk salonunda sabrszlkla bir aa bir yukar dolayordu. Altm yanda, gven verici bir ehreye sahip olan Meba, Ramses'e dmand. Buna karn, politik ve ekonomik grlerini beendii enar' destekliyordu. Gelecei salama almann tek yolu, eskimi grenekleri unutma pahasna da olsa, teki lkelerle ticaret anlamalar yaparak Asya ve Akdeniz'i iine alan bir byk ortak pazar kurmakt. Silahlar kullanmaktansa satmak daha krl deil miydi? enar: "Gelecek mi?" diye sordu. "Bizden yanadr, iiniz rahat olsun." "Onun gibi barbarlardan holanmyorum. Byleleri rzgr nereden eserse oraya dnerler."

Seti'nin byk olu, ksa boylu, iman, yuvarlak yzl, tombul yanakl bir adamd, iyi yemeklere dknln ele veren kaln dudaklar, srekli bir sknt iinde evresine bakan kk, kahverengi gzleri vard, iri, hantal gvdesi gneten ve egzersizden nefret ediyordu. Srekli olarak iini kemiren huzursuzluu, adal konumasyla saklamaya alyordu. enar, karna uygun dt iin barseverdi, t evrelerinden uzak durarak lkesini savunma fikri ona sama grnyordu, 'ihanet' szc, ise servet yapma konusunda hibir yetenei olmayan ahlaklarn kulland szcklerden baka bir ey deildi. Modas gemi bir eitimle yetimi olan Ramses, hkmdarlk yapacak yetenee sahip deildi. Bu nedenle enar, kendisine iktidar yolunu aacak komployu kurarken hibir vicdan azab duymuyordu: Msr ona minnettar olacakt. Balca mttefiklerinin ortak projelerinden vazgemi olmas olas myd? enar: "Bana iecek bir ey ver," dedi. Meba, nl konuuna bir kupa souk bira ikram etti. "Ona gvenmemeliydik." "Gelecek, eminim. Unutmayn ki o da en ksa zamanda lkesine dnmek istiyor." Nihayet, Dileri Bakanl konutunun muhafz, uzun sredir bekledikleri ziyaretinin geldiini haber verdi. Atreus'un olu ve sava tanrsnn sevgili kulu, keskin bakl sarn Menelaos gelmiti. Truvallar katleden Lakedaimon kralnn zerinde, iki katl bir zrh ile belinde altn kopalarla tutturulmu geni bir kemer vard. Msr ona konukseverlik gstermi, gemilerini onarmt, ama kars Helen, kocasnn saraynda ikence grmekten ve kle yaplmaktan korktuu iin Firavun'un topraklarn terk etmeyi reddetmiti. Helen, kralie Tuya'nn himaye ve desteinden yararland iin Menelaos'un eli kolu balyd. Bereket versin ki enar yardmna komu, sonunda onlar zafere ulatracak bir stratejiyi gelitirmek iin sabrl olmasn tlemiti. enar firavun olur olmaz, Menelaos, Helen'le birlikte Yunanistan'a dnecekti. Yunanl askerler, aylardan beri halkn arasna karmt. Kimileri Msrllarn emrine girmi, kimileri de kk dkknlar amti. Hepsi de hayatlarndan memnun grnyordu. Gerekte ise, harekete gemek iin komutanlarndan emir bekliyorlard. Bu, Truva atnn byk apl bir tekrar olacakt. Yunanl, Meba'ya kukuyla bakt. enar'a: "Gnderin bu adam," dedi. "Sadece sizinle grmek istiyorum." "Dileri Bakan bizim mttefikimizdir." "Bir kez daha tekrarlamayacam." enar, Meba'ya salondan kmas iin iaret etti. Menelaos: "Ne durumdayz?" diye sordu. "Mdahale saati geldi." "Emin misiniz? Bu garip gelenekleriniz ve bu sonu gelmez mumyalama olaynz sonunda beni ldrtacak." "Babamn mumyas mezara konmadan nce harekete gemek zorundayz." "Adamlarm hazr bekliyor." "Yararsz bir iddetten yana deilim ve..." "Yeter artk bu savsaklamalar enar! Siz Msrllar savamaktan korkuyorsunuz; biz Yunanllar ise sonunda kltan geirdiimiz Truvallarla yllarca arptk. ayet Ramses'in lmesini istiyorsanz, bir kez syleyin yeter. Klcma gvenebilirsiniz!" "Ramses benim kardeim. Bazen hileye bavurmak, kaba kuvvetten daha etkilidir." "Sadece ikisinin g birlii zaferi salar. Siz bana, Truva savann bir kahramanna, strateji dersi mi vereceksiniz!" "Sizin Helen'i elde etmeniz gerekiyor." "Helen, Helen, yine Helen! Bu kadn lanetlinin teki, ama Lake-daimon'a da onsuz dnemem." "yleyse planm uygulayacaz." "Neymi o?"

enar glmsedi. Bu kez ans ona yardm ediyordu. Yunanlnn yardmyla, amacna ulaacakt. "ok byk iki engel var: Aslan ile Seramana. Birincisini zehirleyecek, ikincisini de ldreceiz. Sonra Ramses'i karp Yunanistan'a gtreceksiniz." "Onu neden ldrmyoruz?" MLYONLARCA YILIN TAPINAI l\ "nk benim hkmdarlm kana bulanmayacak. Grnte, Ramses resmen tahttan feragat edecek ve uzun bir yolculuk yapmay tercih edecek. Bu yolculuk srasnda, kt bir rastlant sonucu bir kazaya kurban gidecek." "Ya Helen ne olacak?" "Ta giyer giymez annem bana itaat edecek ve onu korumaktan vazgeecek. ayet Tuya aklszlk edecek olursa onu bir tapnaa kapatrm." Menelaos dnd. "Bir Msrl iin hi de fena bir plan deil... Gerekli zehiriniz var m?" "Elbette." "Kardeinizin zel muhafz ktasna sokmay baardmz Yunan subay tecrbeli bir askerdir. Seramana'nn grtlan, o uyurken kesecek. Ne zaman balyoruz?" "Biraz daha sabr. Teb'e gitmek zorundaym. Dner dnmez harekete geeriz." Helen, lnceye dek kaybettiini sand mutluluun tadn karyordu. Bal z kokan ince kumatan bir elbise giymi, bana da gneten korunmak iin bir rt rtmt. Msr saraynda gerekst bir lemde yayordu. Gen kadn, en byk arzusu karsnn onurunu krmak olan ahlaksz ve kalle Menelaos'un elinden kurtulmay baarmt. Ana Kralie Tuya ile Ramses'in kars Nefertari ona dostluklarn sunmu, kadnlarn altn bir kafese hapsedilmedikleri bir lkede zgrce yaamasna olanak tanmlard. Gerekten de Helen, binlerce Yunanl ile Truvalnn lmnn sorumlusu muydu? Yllar boyu genlerin birbirlerini ldrmeleriyle sonulanan bu lgnl hi istememiti. Ama dedikodular onu durmadan suluyor ve kendini savunma olana tanmadan mahkm ediyordu. Burada, Memfs'de ise, hi kimse onu knamyordu. Kuma dokuyor, mzik dinliyor, alg alyor, elence iin yaplm havuzlarda yzyor ve sarayn bahelerinin bitmez tkenmez bysnn tadna varyordu. Kl akrtlar duyulmaz olmu, yerini ku cvltlarna brakmt. Helen birok kez, bu ryann sona ermemesi iin tanrlara dua LL JACAJ ediyordu. Gemiini, Yunanistan' ve Menelaos'u unutmaktan baka bir ey istemiyordu. Bahede, iki yannda avokado aalar bulunan kumlu yollardan birinde yrrken gri renkli bir turna kuunun cesedini grd. Daha yakndan bakt zaman, gzel kuun karnnn paralanm olduunu fark etti. Helen diz kt ve kuun i organlarn inceledi. Yunanllar gibi Truvallar da Helen'in kehanet yeteneine sahip olduunu bilirlerdi. Menelaos'un kars uzun bir sre ayaa kalkamad. Zavall turna kuunun i organlarnda okuduklar onu ok korkutmutu. Gney Msr'n byk kenti Teb, Asya'dan gelen zalim Hiksos-lar'n yzyllar nce kovulmasna yardm eden Tanr Amon'un hkm srd yerdi. lke bamszlna kavutuktan sonra baa geen her firavun, Tanr Amon'a duyduu minnetin gstergesi olarak onun tapnana eklemelerde bulunmutu. almalarn kesintisiz olarak srdrld Karnak'taki tapnak, giderek daha genileyip zenginlemi ve deta devlet iinde bir devlet olmutu. Tapnan barahibi, din adam olmaktan ok, geni yetkileri olan bir ynetici gibi grnyordu. enar, Teb'e gelir gelmez barahiple grme isteinde bulundu, iki adam, zeri salkm iei ve hammelleri ile rtl, ahap kameriyenin altnda bulutular. Yaknlardaki kutsal gl, evreye ho bir serinlik yayyordu. Barahip: "Yannzda muhafzlar olmadan m geldiniz?" diye hayretle sordu. "Buraya geldiimi ok az kii biliyor." "Ha... Azm sk tutmam istiyorsunuz." "Hl Ramses'e kar msnz?"

"Her zamankinden daha fazla. Gen bir adam. Atlgan ve fkeli. Tahta kacak olursa ok kt olur. Seti onu seerken bir hata iledi." "Bana gven duyuyor musunuz?" "ayet siz tahta kacak olursanz Amon tapnana nasl bir yer vermeyi dnyorsunuz?" "ilk sray elbette." "Seti, Heliopolis ile Memfis gibi teki tapnaklarn din adamlarn kayrd. Benim tek isteim Karnak'n geri plana itildiini grmemek." "Karnak' geri plana itmek Ramses'in kafasndaki dnce, benimki deil." Lt CHRISTIAN (ACC; "isteiniz nedir enar?" "Harekete gemek, hem de abuk." "Yani, Seti'nin mumyas mezarna konmadan nce." "Gerekten de bu bizim son ansmz." enar, Amon barahibinin ar hasta olduunu bilmiyordu. Doktorunun sylediine gre barahibin birka aylk, hatta birka haftalk mr kalmt. Bu nedenle, bu hzl zm ona tanrlarn bir tevecch gibi geldi. lmeden nce, Ramses'in en yce grevden uzaklatrldn ve Karnak'n kurtulduunu grmek ansna sahip olacakt. Barahip: "Hibir trl iddeti hogrmyorum," dedi. "Amon bize bar verdi, hi kimse onu bozmamal." "iiniz rahat olsun. lkeyi ynetecek yetenei olmamakla beraber, Ramses benim kardeimdir ve ona byk sevgi duyuyorum. Bir saniye bile ona ktlk etmeyi dnmedim." "Peki onun iin ne yapacaksnz?" "Ramses, servene ve yolculua dkn, enerjik bir delikanldr. Hkmdarlk gibi ar bir ykn altna girmedii iin rahatlayacak, uzun bir yolculua kacak ve birok lkeyi gezecek. Dnd zaman, kazand deneyimler bizim iin yararl olacak." "Kralie Tuya ayrcalkl danmannz olarak kalmal." "Hi kukunuz olmasn." "Amon'a sadk kaln enar. Gelecek yznze glecek." Seti'nin byk olu saygyla eildi. Bu yal rahibin safl onun iin mkemmel bir frsat olmutu. Ne irkin ne de gzel denebilecek biri olan Dolant, ar uzun boyluydu ve srekli bitkin gzkyordu. Dolant, Teb'den ve G-ney'den nefret ediyordu. Onun kalitesindeki bir kadn Memfs'de yaamalyd. Saygn ailelerin yaldzl yaamlarna renk katan bin bir aile dramyla megul olarak gnlerini geiriyordu. Teb'de ise can sklyordu. Aslnda Teb sosyetesinde kabul gryor, ziyafetten ziyafete gidiyor ve Seti'nin kz olma ayrcalnn tadn karyordu belki, ama burada moda, Memfis'inkinin ok gerisindeydi ve kocas, Ramses'in eski retmeni iko ve neeli Sari, geirdii ruhsal kntnn etkisiyle azar azar eriyordu. Bir zaMILYONLARCA YILIN TAPINAI manlar, Kralln hizmetinde alacak genlerin yetitirildii Kap niversitesinin rektr olan Sari, imdi Ramses'in yznden isiz gsz oturuyordu. Sari'nin, Ramses'i ortadan kaldrmay hedef alan adi bir komplonun balca kiisi olduu ve kars Dolant'n, kardeine karlk enar'la birlik olduu doruydu. Evet, ikisi de hata yapmlard, ama Ramses onlar Seti'nin hatr iin balayamaz myd? Ramses'in yapt bu zulmn elbet bir gn c alnacakt. Elbet bir gn gelecek, Ramses'in de ans dnecek ve o gn Dolant ile Sari, frsat karmayacaklard. O mutlu gn beklerken Dolant cilt bakmn yapyor, Sari ise ya okuyor ya da uyuyordu. enar'n gelii onlar uyuukluklarndan kurtard. Dolant kardeini kucaklayarak: "Sevgili kardeim!" diye haykrd, "iyi haberler mi getirdin?" "Olabilir."

Sari: "Bizi daha fazla bekletme!" dedi. "Kral olacam." " alma saatimiz yaklat m?" "Benimle Memfs'e gelin. Ramses ortadan kayboluncaya kadar sizi saklarm." Dolant sarard. "Ortadan kaybolmas..." "Endielenme ablacm; Ramses, d lkelere yolculua kacak." Sari: "Sarayda bana nemli bir grev verecek misin?" diye sordu. enar: "Beceriksizlik gsterdin," diye karlk verdi. "Ama senin niteliklerin benim iin deerli. Bana sadk olursan parlak bir meslein olur." "Szmn eriyimdir enar." Gzel Iset, Ramses'den olan olu Kh'y byk bir sevgiyle yetitirdii grkemli Teb saraynda skntdan patlyordu. Yeil gzl, dz ve ince burunlu, ince dudakl, ekici, akac ve sevimli bir kadn olan Iset, naibin ikinci eiydi. \ t ,r' pr* i * - ) , . * ,*.' zo 'kinci e...' Eu sfat kabullenmek ve dayatt koullara dayanmak o kadar zordu ki! Byle olmakla birlikte Iset, gzel, yumuak ve arbal Nefertari'yi kskanamyordu. Nefertari, hibir ihtiras belirtisi gstermedii halde, her haliyle gelecein kraliesi olduunu kabul ettiriyordu. Iset, kalbinin kinle yanp tutumasn ve kendisine, Ramses ve Nefertari ile mcadele edecek bir neden vermesini istiyordu. Ama, bir oul verdii erkei, kendisini mutluluk ve zevkin zirvesine karan Ramses'ini hl sevmeye devam ediyordu. Gzel Iset'in an, hret, iktidar hi umurunda deildi. Ram-ses'i sadece gl ve parlt saan bir adam olduu iin seviyordu. Ondan uzakta olmaya dayanamyordu. Ramses neden Iset'in yaad bu felaketin farkna varamyordu? Ramses yaknda kral olacak seyrek ve ksa ziyaretlerde bulunacak, Iset de ona kar koyamad iin yenik decekti. Hi olmazsa bir baka adama k olsayd... Ancak, kimi fazla arbal, kimileri srarc taliplerin tm yavan ve kiiliksiz kimselerdi. Saray grevlisi, enar'n ziyaretini bildirdii zaman Gzel Iset ard. Seti'nin byk olu, cenaze treninden nce Teb'e ne yapmaya gelmiti? Iset, duvarlarn en stnde alm dar pencereleri sayesinde gn n dorudan almayan serin bir salona ald enar'. "ok gzelsiniz Iset." "Ne istiyorsunuz?" "Beni sevmediinizi biliyorum, ama zeki olduunuzu ve karlarnza uygun gelen durumlar kavrayacak nitelikte olduunuzu da biliyorum. Bana gre siz byk kralie olacak niteliklere sahipsiniz." "Ramses kararn baka trl verdi." "Ya artk hibir karar alacak durumda deilse?" "Ne demek istiyorsunuz?" "Kardeim saduyudan yoksun bir insan deil. Msr' ynetmenin onun gcnn stnde olduunu anlad." "Ne demek oluyor..." "u demek oluyor: lkemizin iyilii iin bu g grevi ben ykleneceim ve siz iki lke'nin kraliesi olacaksnz." "Ramses vazgemi deil, siz yalan sylyorsunuz!" MLYUNLAKUA YLN TAF1NAU1 Ll "Hi de deil, sevecen ve gzel dostum. Menelaos'la birlikte uzun bir yolculua kmaya hazrlanyor ve benden, babamzn ansna sayg olarak Seti'nin yerine

gememi istedi. Kardeim dnd zaman durumuna uygun btn ayrcalklardan yararlanacak, bundan emin olunuz." "Benden... sz etti mi?" "Sizi ve olunu unutmu olmasndan korkuyorum. imdi onun tek tutkusu ak denizlere kmak." "Nefertari'yi de gtrecek mi?" "Hayr, baka kadnlar kefetmek istiyor. Ten zevki sz konusu olunca kardeimin gz doymaz." Gzel tset, ne yapacan, ne syleyeceini bilemez duruma dmt. enar ona elini uzatmak istedi, ama henz ok erkendi. Acele etmek onu baarszla srklerdi. nce gen kadnn kendisine inanmasn salamas, sonra da tatllk ve inandrclkla onu elde etmesi gerekiyordu. "Kk Kh, en iyi koullarda eitilecek. Bu konuda artk hibir endieniz olmasn. Seti mezara konduktan sonra birlikte Memfis'e dneriz." "Ramses... Ramses daha nceden yola km m olacak?" "Elbette." "Cenaze treninde bulunmayacak m?" "Onun iin zlyorum, ama gerek bu. Menelaos, lkesine dnn daha fazla geciktirmek istemiyor. Ramses'i unutunuz Iset ve kralie olmaya hazrlannz." it;, t; x set uykusuz bir gece geirdi. enar yalan sylemiti. Ramses kendini avutmak iin Msr' terk edip yabanc lkelere gidecek biri deildi. Seti'nin cenaze treninde bulunamayacaksa, bu, kendi iradesi dndaki bir nedenden olmalyd. Ramses'in ona ok kat davrand doruydu, ama tset, kendini enar'n kollarna atarak Ramses'e ihanet edemezdi. Iset'in kralie olmak iin hi hevesi yoktu ve zafere ulaacandan emin grnen bu ihtirasl adamdan nefret ediyordu. Ne yapacana karar vermiti: Ramses'i bu komplodan haberdar edecek ve aabeyinin niyetinin ne olduunu bildirecekti. Bir papirs zerine, enar'n szlerini ayrntyla anlatarak uzun bir mektup yazd ve mektubu Memfis'e gndermesi iin kral habercilerinin efini ard. "Bu mektup ok nemli ve acele gitmesi gerek." Grevli: "Ben bizzat ilgilenirim," diye gvence verdi. Teb'in rmak liman da, Memfis'deki gibi, yas sresince btn canlln yitirmiti. Kuzeye gidecek sratli gemilere ayrlan iskeledeki askerler uyukluyordu. Kral habercilerinin efi denizcilerden birine seslendi. "Demir al, gidiyoruz." "Gidemeyiz." "Neden?" "Karnak barahibinin emri." "Bana haber verilmedi." "Emir az nce geldi." "Sen gene de demir al. Memfis kraliyet sarayna gnderilecek ok acele bir mektubum var." efin binmek istedii geminin gvertesinde bir adam belirdi. "Emir emirdir," dedi. "Emirlere uymak zorundasnz." "Siz kimsiniz de byle st perdeden konuuyorsunuz?" "Ben Firavun'un byk olu enar'm." Kral habercilerinin efi eildi. "Saygszlm balaynz." "Gzel Iset'in size emanet ettii mektubu bana verirseniz raz olurum." "Ama..." "Mektup Memfis sarayna gitmeyecek mi?" "Evet, kardeiniz Ramses'e." "Ben de onun yanna gitmek iin hemen hareket etmek zereyim. Uygun bir haberci olamayacamdan m korkuyorsunuz?" Grevli, mektubu enar'a verdi. Gemi hareket edip iskeleden uzaklanca enar, Gzel tset'in mektubunu yrtt ve paralarn rzgrda savurdu.

Scak ve ho kokulu bir yaz gecesiydi. Byle bir gecede, Seti'nin ulusunu terk ettiine ve tm Msr'n, Eski Kralln hkmdarla-ryla e deerdeki firavunlar iin gzya dktne kim inanabilirdi? Aslnda geceler neeli ve canl olurdu. Kylerin meydanlarnda, kentlerin sokaklarnda dans edilir, ark sylenir ve hayvanlarn insan gibi davrand ykler anlatlrd. Ancak bu yas dnemi ve kraln mumyalanmas srasnda insanlar sanki glmeyi ve elenmeyi unutmulard. Ramses'in kpei, naibin zel bahesini korumakla grevli kocaman aslann brne yatmt. Kpek ve aslan, bahvanlarn bitkileri sulamalarndan sonra serinlemi olan imlerin zerine uzanmlard. Bahvanlardan biri, Menelaos'un askerlerinden bir Yunanlyd. Baheyi terk etmeden nce zambaklarn arasna zehirli et paralarn yerletirmiti, iki hayvann oburluu bu etlere kar koymalarn nleyecekti. Aslan hemen lmese bile hibir veteriner onu kurtaramazd. Allmadk kokuyu ilk alglayan kpek oldu. Esnedi, gerindi, gecenin havasn cierlerine ekti ve zambaklara doru yavaa yrd. Burnunun rehberliinde etlerin yanna gitti ve uzun uzun koklad, sonra aslana doru dnd. 'Gece Bekisi' bencil deildi. Bylesi gzel bir keiften tek bana yararlanmak gibi bir niyeti yoktu. Bahe duvar zerinde hazr bekleyen asker, aslann uyuukluundan kurtulduunu ve kpei izlediini memnuniyetle grdler. Biraz sabredecek olunursa, yol serbest olacakt. Bir engele rastlamadan Ramses'in odasna kadar gidecekler ve onu uykuda bastrp Menelaos'un gemisine gtreceklerdi. Aslan ve kpein balar zambaklarn iinde kayboldu. Biraz sonra ilerini bitirip ieklerin zerine yattlar. On dakika kadar bir zaman getikten sonra Yunanllardan biri duvardan atlad. Ze-hirin miktar ve etkisi dnlrse dev yapl aslan oktan fel olmalyd. nc er, arkadalarna iaret etti, Ramses'in odasna giden yolda bulutular. Tam sraya girmeye hazrlanyorlard ki bir aslan kkremesi geri dnmelerine neden oldu. 'Katil' ve 'Gece Bekisi' arkalarnda durmu, dikkatle askerlere bakyorlard. Hrpalanm zambaklarn arasndaki zehirli et paralar olduu gibi duruyordu. Kpein koklama yetenei sonucu etler yenmemi, aslan da onlar ayaklarnn altnda ezmiti. Yunanl, ellerinde baklaryla birbirlerine sokuldular. Azn ap trnaklarn karan 'Katil' davetsiz konuklarn zerine atld. Ramses'in zel muhafz ktasna girmeyi baarm Yunan subay, uyuyan sarayn iinde, naibin dairesine doru yava yava ilerliyordu. Koridorlar denetlemek ve olaand bir ey grd zaman hemen haber vermek onun grevi olduu iin askerler onun gemesine ses karmamlard. Yunan subay, Seramana'nn zerinde uyuduu granit eie doru yrd. Sardunyah, Ramses'e el srmeye alacak birinin nce kendi cesedini inemesi gerektiini sylemiyor muydu? O bir defa ortadan kaldrldktan sonra, naip balca koruyucusundan mahrum olacak ve muhafzlarnn tm, Msr'n yeni efendisi e-nar'a katlacaklard. Yunanl durdu ve kulak kabartt. Uyuyan birinin horultusundan baka hibir grlt duyulmuyordu. Gl fiziine ramen Seramana'nn da birka saatlik uykuya gereksinmesi vard. Ama belki de bir kedi gibi, tehlikeyi sezinleyerek uyanacakt. Yunanlnn aniden saldrmas ve kurbannn kprdamasna olanak tanmamas gerekiyordu. htiyatl davranan Yunan subay gene dinledi. Hi kuku yoktu: Seramana'nn yazgs artk onun elindeydi. Yunanl, ban klfndan kard ve soluunu tuttu. lgn bir hamleyle uyuyan adamn zerine atld ve grtlana vurdu. Kaln bir ses saldrgann arkasnda grledi. "Bir alak iin byk baar." Yunanl arkasna dnd. Seramana:

"Saman ve aputtan yaplm bir gvdeyi ldrdn," dedi. "Byle bir saldry beklediim iin, uyuyan bir insann horlamasn taklit ettim." Menelaos'un adam, hanerinin sapn skca kavrad. "Brak elindekini." "Gene de senin boazn keseceim." "Denesene." Sardunyalnn boyu Yunanlnn boyundan ba daha uzundu. Haner havay yard. Uzun boyuna ve arlna ramen Sardunyah artc bir eviklikle kenara frlad. Seramana: "Sen dvmesini de bilmiyorsun," dedi. lk hamlesi boa giden Yunanl, bir aldatmacaya bavurdu: yan tarafa bir adm attktan sonra hasmnn karnn haneriyle nianlayarak ileri atld. Sa elini bak gibi kullanan Sardunyah, Yunanlnn bileini krd. Sol yumruuyla da akan paralad. Gzleri donuklaan Yunanl, dili bir kar darda, yere ykld. Daha yere dmeden lmt. Seramana: "Bir alak daha eksildi," diye homurdand. Ramses uyannca, kendisine kar dzenlenen suikast giriiminin baarszlkla sonulandn rendi. Bahedeki Yunanl, te ** aslann peneleri altnda lmlerdi. Koridorda ise, naibin zel muhafz birliinde grevli bir baka Yunanl lmt. Seramana: "Sizi yok etmek istiyorlard," dedi. "Adam konutu mu?" "Onu sorguya ekecek zamanm yoktu. Bu deersiz adam iin zlmeyin, hi de savaya benzemiyordu." "Bu Yunanllar Menelaos'un yakn adamlar deil miydi?" "O zorbadan tiksiniyorum. Onunla teke tek dvmem iin bana bir frsat verin. Onu, ok korktuu, hayaletler ve umudu krlm kahramanlarla dolu cehenneme gndereyim." "imdilik gvenlii iki katna karmakla yetin." "Sayn prensim, savunmaya gemek kt bir stratejidir. Sadece taarruz insan zafere gtrr." "Dman belirlemek gerekir." "Menelaos ile onun Yunanl askerleri! Bunlarn hepsi yalanc ve kalletir. Bir an nce onlar lkeden kovun; yoksa yeniden deneyeceklerdir." Ramses elini Seramana'nn sa omzuna koydu. "Mademki sen bana sadksn, korkmam iin bir neden var m?" Ramses gecenin geri kalann bahede, aslan ile kpeinin yannda geirdi. Aslan uyumutu bile. Kpek ise uyukluyordu. Se-ti'nin olu bar iinde bir dnyann dn kurmutu, ama insanlarn lgnl, len Firavun'un mumyalanma dnemine bile sayg duymuyordu. Musa haklyd: dmanlarna kar yumuaklk gstermekle iddetin nne geilemezdi. Aksine, dmanlarn gznde yenilmesi kolay, zayf bir insan olarak deerlendirilirdi. Tan aarrken Ramses ac bir geceden kararl olarak kmt. Seti'nin yeri doldurulamayacak bile olsa, ie balamak zorundayd. 6 Seti'nin hkmdarlk yllarnda, Msr'daki tapnak yneticileri, kendilerine teslim edilen besin maddeleri ile eitli rnlerin adil biimde halka datlmasndan sorumluydu. Firavun uygarlnn douundan bu yana, gerein ve adaletin tanras Mat'n yasas, tanrlara hamdeden btn ocuklarn hibir eylerinin eksik olmamasn istiyordu. Tek bir mide alktan kaznrken neyin bayramn kutlayabilirdiniz? Devletin banda bulunan Firavun, hem lkeye yn veren dmen, hem de tayfalarn birbirlerine ballklarn salayan gemi kaptanyd. Toplumun i huzuru ve sreklilii iin gerekli olan dayanmay salamak onun greviydi.

rnlerin lke iinde datm, Msr'n refah iin ok nemliydi. Bu grev, byk oranda devlet memurlarnn yetkisinde olduu halde, baz bamsz tccarlar da tapnaklarla uyum iinde alarak, lkede dolap serbeste ticaret yapabiliyorlard. On yldan beri Msr'a yerlemi olan Raya adndaki bir Suriyeli de bu tccarlardan biriydi. Bir yk gemisi ile bir eek srsne sahip olduu iin, arap, et konservesi ve Asya'dan ithal edilen vazo ve kavanozlar satmak iin kuzeyden gneye, gneyden kuzeye gidip geliyordu. Raya orta boyluydu; enesinde sivri bir sakal, stnde de her zaman giydii izgili bir elbisesi vard. Bu kibar, arbal ve namuslu tccar, kaliteli mallar ve uygun fiyatlar sayesinde sadk bir mteri kitlesi edinmiti, ikinci vatan olan Msr'a balln srdrmesi karlnda her yl alma izni uzatlyordu. Msr'da yaayan birok yabanc gibi o da halkla btnlemi, yerli halktan hibir fark kalmamt. Hi kimse tccar Raya'nn Hititlerin parayla tuttuu bir casus olduunu bilmiyordu. Hititler onu olabildiince ok bilgi toplamak ve bunlar, uygun aralklarla kendilerine ulatrmakla grevlendirmiti. Bylece Anadolu'nun bu sava kavmi, Firavun'a bal prensliklere saldrmak MYT3 i iin en uygun zaman hesaplayacaklar ve Msr' istila etmeden nce bu prensliklerin topraklarn zapt edeceklerdi. Raya, askerler, gmrkler ve polisler arasndan ok iyi dostlar edindii iin, biroklarnn srrn amasndan yararlanyor, bunlarn en yararl olanlarn Hititlerin bakenti olan Hattua'a01 ifreli mesajlar halinde yolluyordu. Bu mesajlar, Msr'n resmi olarak dostu grnen Suriye kabile efleri iin hazrlanan kaymaktandan yaplm vazolarn iinde gnderiliyordu. Gmrkteki yetkililer, birok kez Raya'nn mallarn didik didik aramlar ama ilk bakta herhangi bir i mektubu ya da fatura gibi grnen bu mesajlardan hi phelen-memilerdi. Casus ebekesinin Suriye'deki balants olan ithalat, gmrkten geen vazolar mterilerine, mesajlar da Hititlerin korumas altnda olan Kuzey Suriye'deki bir baka meslektana yolluyordu. Bu casus da, bilgileri dorudan Hattua'a ulatryordu. Yakn-Dou'nun en byk askeri gcne sahip olan Hitit imparatorluu, Msr politikasndaki gelimeleri, her ay ilk elden ald bilgilerin nda yakndan izliyordu. Seti'nin lm ve yas dnemi Msr'a saldrmak iin mkemmel bir frsat gibi grnyordu, ama Raya, Hitit generallerini, saduyuya aykr bir servene atlmaktan caydrmak iin ok uramt. Onlarn dndklerinin aksine, Msr ordusu terhis edilmemiti. Yeni bir hkmdarn tahta kmasndan nce, bir istila dalgasndan korkulduu iin snrlarda nlemler iki katna karlmt. Ayrca, Ramses'in ablas Dolant'n gevezelikleri sayesinde, Raya, mstakbel kraln aabeyi enar'n, ikinci plana atlmaya raz olmayacan da renmiti. Bunun anlam, Ramses'in ta giyme treninden nce enar'n iktidar ele geirmeye alacayd. Casus, enar'n kiiliini uzun uzun incelemiti: alkan, kurnaz, gz ykseklerde, kar sz konusu olduu zaman merhametsiz bir insand ve Seti ile Ramses'den ok farklyd. Onun tahta kmas ok iine gelirdi dorusu, nk Hititlerin Msr'la ticari ve diplomatik ilikileri gelitirmek ve gemiteki srtmeleri unutmak arsna inanan enar, kurduklar tuzaa decee benziyordu. Seti bile olas bir bar uruna, Hitit savunma sisteminin kilidi olan nl Kade Kalesi'ni frsat olduu halde ele geirmekten vaz(1) Hattua: Boazky (.n.) gememi miydi? Anadolulu savalarn mutlak hkmdar, artk yaylma politikas izlemeyecei haberini yayarak, mstakbel Fira-vun'un askeri nlemleri azaltmasn salamay umuyordu. Raya, enar'n su ortaklarnn kimliklerini bulmak ve uygulamak istedii plann ne olduunu renmek iin gsterdii abay hi azaltmamt. Hibir zaman yanlmayan igdleri dorultusunda, Memfs'e yerletirilmi olan Yunanllara yneldi. Menelaos, en gzel anlarn anlatrken Truva kentine kar uygulad

katliamla vnen zalim bir paral asker olarak kendini tantmyor muydu? Yaknlarna gre, Yunanl hkmdar artk Msr'da kalmaya tahamml edemiyordu. Helen'i de yanna alp Lakedaimon'a dnmek ve orada zaferlerini kutlamak iin hayaller kuruyordu. enar, Ramses'den kurtulmak ve Seti'nin yerine gemek iin Yunanl paral askerlere cmerte para datmt. Raya, kesin olarak, Ramses'in Hititler iin ok tehlikeli bir firavun olaca kansna varmt. Sava bir ruha sahip olan Ramses, babas gibi kararl bir insand. Yann getirdii atlganlkla her trl tehlikeye gzn krpmadan girebilirdi. Daha dengeli ve yumuak huylu olan enar' desteklemek daha uygundu. Ama gelen haberler pek iyi deildi: Saray grevlilerinden birinin anlattna gre, Ramses'e suikast dzenleyen birok Yunanl asker ldrlmt. Komplonun baarszla urad anlalyordu. Gelecek gnler yeni haberlere gebeydi: Ya enar sorumluluu stlenmeyi baaracak ve gelecein firavunu olduunu gsterecekti; ya da beceriksizlik yapp elenmeyi hak edecekti. Menelaos, muharebe alanlarnda kendisini saysz darbeye kar koyan kalkann ayaklarnn altnda inedi ve birok Truvahnn karnn deen mzraklarndan birini krd. Sonra vazolardan birini kapt gibi villasnn sofasndaki duvara frlatt. fkesi henz yatmt. enar'a dnp bard: "Baarszlk m?... Ne demek baarszlk! Benim adamlarm asla baarsz olamazlar, bunu aklnzdan karmayn! Biz Truva'da savatk ve kazandk!" "Aksini sylediim iin zgnm. Ramses'in aslan askerlerinizin n ldrd. Seramana da drdncy." ^,#c "ihanete uradlar yleyse!" "Hayr, onlara verdiiniz grevi yapacak nitelikte deillerdi. u anda Ramses sizden kukulanyor; belki de yurt dna karlmanz iin emir vermitir." "Ve Helen'le birlikte gidemeyeceim..." "Baarsz oldunuz Menelaos." "Sizin plannz samayd!" "Ama size pek gereki geliyordu." "kn buradan!" "Yolculuk hazrln yapn." "Ben ne yapacam biliyorum." Ramses'in zel sekreteri ve sandalet taycs Ameni, onun ocukluk arkadayd. Naibe sadk kalacana yemin etmi ve her ne olursa olsun kaderini onun kaderine balamt. Ksa boylu, narin, zayf bnyeli, gen yata salar seyrelmi biri olmasna ramen yorulmak bilmeden alan mkemmel bir ktipti. Ramses'e doru haberleri iletebilmek iin resmi belgeleri dikkatle inceliyor, nemli bilgileri topluyordu. Ameni'nin kiisel hibir hrs yoktu, ama emrinde alan yirmi sekin memurdan mkemmel bir hizmet bekliyordu. Titizlik ve disiplin onun gznde kutsal deerlerdi. Ameni'nin Seramana gibi bir vahiden holanmas olanakszd. Yine de onun, Ramses'i, Yunanl saldrganlara kar korumada baarl olduunu kabul etmek zorundayd. Bu olaydan sonra Ramses'in tepkisi onu artmt. ok sakin olan mstakbel Firavun, Ameni'den devlet kurumlarnn ayrntl bir tarifini, grevlerinin ne olduunu ve aralarndaki ilikiyi belirtmesini istemiti. Seramana, Ameni'ye enar'n geldiini haber verdii zaman, naibin zel sekreterinin can skld. Tam o anda Ramses'le birlikte bir kanun deiiklii zerinde urayordu ve bu ziyaret yznden almay kesmek zorundayd. Ameni, Ramses'e: "Onu kabul etme," dedi. "enar benim kardeim." "O, sadece kendi karndan baka bir ey dnmeyen dalaverecinin biri." "Onu dinlemek zorundaym." MLIUNLAKUA YLN TAFJNAUI l Ramses kardeini bahede kabul etti. Bu srada aslan, incir aacnn altnda uyuklar gibi yapyor; kpek ise bir kemii kemiriyor-du.

enar: "Sen Seti'den daha iyi korunuyorsun!" diye hayretini belirtti. "Yanna yanamak hemen hemen olanaksz." "Yunanllarn dmanca niyetlerle saraya girmeye altklarn bilmiyor musun?" "Biliyorum, ama bu komployu kimin kurduunu az nce rendim." "Nasl rendin sevgili aabeyim?" "Menelaos beni kt emellerine ortak etmek istedi." "Sana ne teklif etti?" "Taht ele geirmemi." "Ve sen de reddettin..." "iktidar olmay seviyorum Ramses, ama snrlarmn ne olduunu biliyorum ve bu snrlar amak niyetinde deilim. Mstakbel Firavun sensin, bakas deil. Babamzn iradesine itaat etmek zorundayz." "Menelaos neden byle bir tehlikeyi gze ald?" "Ona gre Msr bir hapishane. Helen'le birlikte Lakedaimon'a dnmek arzusu onun akln bandan ald. Karsn saraya senin kapattna inanyor. Onun isteine gre benim rolm, seni vahaya srgne gndermek, Helen'i ona teslim etmek ve birlikte lkeden kmalarna izin vermekten ibaret olacakt." "Helen istedii gibi davranmakta zgrdr." "Yunanlnn gznde byle bir ey kabul edilemez. Ona gre bir kadn her zaman bir erkein etkisi altnda olmaldr." "Bu kadar dar kafal m?" "Menelaos inat ve tehlikeli bir adamdr. Bir Yunan kahraman gibi davranyor." "Ne yapmam tlersin?" "Affedilmez bir hata yapt; hi vakit kaybetmeden onu lkeden kov." air Homeros, naibin saraynn yaknndaki ok geni bir evde oturuyordu. Bir as, bir oda hizmetisi, bir de bahvan vard. Evin mahzeni, iinde Delta arab olan flarla doluydu. Homeros arabna anason ve kini katmaktan holanyor; iinde ok deer verdii ve onsuz ilhama eriemedii limon aacnn bulunduu bahesinden, hemen hemen hi kmyordu. Homeros'un ilgin alkanlklar vard. Vcuduna zeytinya sryor, iri bir salyangoz kabuundan yaplm piposunda adaay ttrmekten byk keyif alyordu. Kucanda Hektor adn verdii siyah beyaz kedisiyle lyada'mn msralarn bazen Ameni'ye, bazen de Ameni'nin gnderdii bir baka ktibe yazdryordu. Naibin ziyareti airi sevindirdi. A, Girit ii bir arap testisi getirdi. Testinin dar azndan ince ince akan arap serin ve ho kokuluydu. Akasya aacndan yaplm drt direk ve palmiye dallar rtlm bir atdan oluan kameriye, sca, dayanlr dereceye indiriyordu. Buruuk ve esmer yz uzun beyaz bir sakalla rtl Homeros: "Burada geirdiim bu yaz, btn arlarm dindirdi," dedi. "Yunanistan'da olduu gibi burada da frtna olur mu?" Ramses: "Tanr Set bazen korkun frtnalar estirir," diye karlk verdi. "G kapkara bulutlar kaplar, imekler akar, gk grler, ardndan gelen saanak yamur kuru dereleri doldurur, akl ynlarn srkleyen seller alaklara iner. Herkesin yreini bir korku sarar, bazlar ise lkenin yok olacana inanr." "Seti, Tanr Set'in adn tayordu deil mi?" "Benim iin bu, uzun bir sre anlayamadm bir sr olarak kald. Nasl olur da bir Firavun, Osiris'in katilini koruyucu tanrs olarak seerdi? Sonradan, Set'in gcn egemenlii altna aldn ve gn sonsuz kudretini kargaalktan yana deil de uyumu perinlemek iin kullandn rendim." 1V1ILIW1MLAKL-A I1L1JN A'lJNAljl "Bu Msr garip bir lke dorusu! u bahsettiiniz frtnalardan birini ksa bir sre nce yaadnz galiba?" "Baz felaketlerin yanks bu baheye kadar geliyor mu?" "Gzlerim pek iyi grmez ama kulaklarm ok iyi iitir!" "Demek, vatandalarnzn beni ldrme giriiminde bulunduklarn biliyorsunuz!" "Evvelki gn u msralar yazdm:

Bir aa yakalanp iinden kaamayacanz, Dman savalarnn av ve ganimeti olmanz, En byk korkum bu. Yama edilecek kentleriniz. Bunu dnn gece gndz ve aralksz srsn abanz Knanmak istemiyorsanz eer." "Siz khin misiniz?" "Nezaketinizden hi kukum yok, ama mstakbel Firavun'un,^ bu zararsz, yal Yunanly ziyareti ondan baz tler almak iindir belki." Ramses glmsedi. Homeros ok dobra bir insand, ama bu davran Ramses'in houna gidiyordu. "Sizce, bu saldrganlar kendi iradeleriyle mi bu giriimde bulundular, yoksa Menelaos'un emirleriyle mi hareket ettiler." "Siz Yunanllar pek iyi tanmyorsunuz! Komplo kurmak onlarn en ok holandklar oyundur. Menelaos, Helen'i istiyor. Onu saklayan sizsiniz. Bavurulacak tek are: iddet." "Baarya ulaamad." "Menelaos sabit fikirli bir adamdr. Bu nedenle vazgemeyecek ve sonunun neye varacan dnmeden size lkenizin iinde sava ilan edecektir." "Bana ne yapmam nerirsiniz?" "Onu, Helen'le birlikte Yunanistan'a gnderin." "Ama Helen kabul etmiyor." "Bu kadn, arzu etmese de sadece felakete ve lme neden oluyor. Onun talihinin akn deitirmek olanaksz." "Yaamak istedii lkeyi semekte zgrdr." "Ben yine de sizi uyarm olaym. Bu arada, bana yeni papirs kd ve birinci kalite zeytinya gndermeyi unutmayn." Birok kimse, beyaz sakall airin davrann biraz kaba bulabi4U LHK1S11AN lirdi. Ama Ramses onun ak szllnden holanyor, syledii eyleri, sarayda dinledii dalkavukluklardan daha yararl buluyordu. Ramses, sarayn kendisine ayrlan blmnn kapsndan girer girmez, Ameni ona doru kotu. Bu tela onun yapsna hi uygun dmyordu. "Ne oldu?" "Menelaos... Menelaos!" "Ne yapt gene?" "Limandaki grevlileri, kadnlar ve ocuklar rehin ald. Bugn Helen'i iade etmediin taktirde hepsini ldrmekle tehdit ediyor." "imdi nerede?" "Rehinelerle birlikte kendi gemisinde. Filosunun btn gemileri demir almak zere hazr bekliyor. Kentte hibir Yunanl asker kalmad." "Peki btn bunlar olurken limandaki gvenlik grevlileri ne yapyordu?" "Menelaos ile adamlar, limana baskn yapp onlar tutsak etmiler." "Anneme haber verildi mi?" "Seni bekliyor. Yannda Nefertari ile Helen var." Seti'nin dul ei ile Ramses ve Menelaos'un elerinin yzlerinden endieli olduklar okunuyordu. Tuya alak, yaldzl bir tabureye, Nefertari alr kapanr bir iskemleye oturmutu. Helen ise lotus biiminde ak yeil renkli bir stuna dayanm, ayakta duruyordu. Ana Kralie'nin grme salonu serin ve dinlendiriciydi. Havaya ho bir koku yaylmt. Firavun'un tahtnn zerindeki iekler, hkmdarlk koltuunun ksa bir sre iin bo olduunu hatrlatyordu. Ramses annesinin nnde eildi, karsn efkatle kucaklad ve Helen'i selamlad. Tuya: "Haber verdiler mi?" diye sordu. "Ameni durumun ciddiyetini benden saklamad. Rehineler ka kiiymi?" "Elli kadar." "Elindeki tek bir rehine olsa bile canna bir zarar gelmemeli." Sonra Helen'e dnerek sordu: "ayet bir baskn dzenlesek, Menelaos rehineleri ldrr m?" "Onlar kendi elleriyle boazlar." "Bylesine barbarca bir cinayeti ileme cesaretini gsterebilecek mis

"Onun istedii benim. Baarszla urarsa, lmeden nce ldrr." "Masum insanlar ldrmek. "Menelaos bir savadr. Onun gznde iki eit insan vardr: mttefikler ve dmanlar." "Ya kendi adamlar... ayet rehineler ldrlecek olursa kendi adamlarnn da sa kalmayacan akl edemiyor mu?" "Onlar kahramanca lecekler, erefleri kurtulmu olacak." "Kendini korumaktan aciz insanlar ldrenler nasl kahraman olur?" "Yenmek ya da lmek. Menelaos bundan baka yasa tanmaz." "Yunanl kahramanlarn cehennemi, karanlk ve umutsuz bir kuyuya benziyor olmal!" "Bizim lmmz kapkaranlk bir eydir, bu doru, ama savama istei, basit bir sa kalma arzusundan ok daha iddetlidir." Nefertari, Ramses'e sokuldu. "Ne yapmay dnyorsun?" "Menelaos'un gemisine silahsz olarak tek bama kacam ve onu doru yola getirmeye alacam." Helen: "Bu gereklemesi olanaksz bir hayal," dedi. "Gene de denemem gerekir." Nefertari sze kart: "Seni de rehin alr!" Tuya: "Kendini tehlikeye atmaya hakkn yok," diye dncesini aklad. "Onun kurduu tuzaa derek dmanna yardm etmi olmayacak msn?" Nefertari Ramses'e dnerek olacaklar nceden kestirmi gibi konutu: "Seni Yunanistan'a gtrecek ve bir bakas Msr tahtna oturacak. Daha sonra tahtta oturan, Menelaos'la ticari bir anlama imzalamak karlnda Helen'i geri verecek." Ramses, dncelerini renmek istercesine annesine bakt. Tuya Nefertari'nin szlerini yalanlamad. Ramses kararn vermiti: "Mademki Menelaos'la pazarlk etmek olanaksz, onu aman dileyecek duruma drmek gerek." Helen naibe doru bir adm atacak oldu. Ramses: "Olmaz," dedi. "Bu i iin kendinizi feda etmenizi istemiyoruz. Bir konuu korumak kutsal bir grevdir." Ana Kralie: "Ramses hakl," dedi. "Menelaos'un antajna boyun eecek olursak, Msr alaklk etmi ve Mat'n koruyuculuundan yoksun kalm olur." "Bu durumdan ben sorumluyum ve ben..." "Israr etmeyiniz Helen. Mademki burada yaamay setiniz, sizin zgrlnzn gvencesi biziz." Seti'nin olu: "Bir strateji hazrlamak bana dyor," dedi. Ter iinde tir tir titreyen Dileri Bakan Meba, Memfs limanndaki rhtmdan, gemideki Menelaos ile grt. Her an, Yunanl askerlerden birinin okuna hedef olmaktan korkuyordu. Sonunda Lakedaimon kralna, Msr' temelli terk etmeden nce Helen'in erefine byk bir len dzenlemek isteyen Ramses'in davetini kabul ettirebildi. Yunan hkmdar bu teklifi, sert geen bir pazarln sonunda kabul etmi, ama rehinelere, Helen gemiye bininceye kadar hibir yiyecek verilmemesini koul olarak ne srmt. Rehineler, gemiler aldktan sonra, hibir Msr gemisinin onlar izlememesi kouluyla serbest braklacaklard. Admlarn sklatran Meba, Yunanl askerlerin alayl szleri arasnda sa salim rhtmdan ayrld. Ramses'in kendisini tebrik edeceini dnerek teselli buldu. Ramses'in, rehineleri kurtaracak bir are bulmas iin bir gecesi vard. 1^1 8 Orta boylu, Herkl gibi gl, siyah sal ve esmer derili ylan oynatcs Setau, Nubyeli kars nefis Lotus'la seviiyordu. Lotus'un her an arzu uyandran

zarif kvrml, ince bir vcudu vard. Kar koca, Memfs'in merkezinden uzakta, ln snrnda, laboratuvar olarak kullandklar byk bir evde oturuyorlard. Evin birok odas, deiik boylarda ila ieleri ve ylan zehirini ileyip, doktorlar iin gerekli sv ilalar hazrlamaya yarayan garip ekilli gerelerle doluydu. alacak derecede esnek olan gen Nubyeli, Setau'nun snrsz hayal gcnn rettii her trl fanteziye uymakta zorluk ekmiyordu. Lotus her haliyle Setau'yu artyordu. Setau onu Msr'a getirip evlendikten sonra bile Lotus'ta yeni eyler kefetmi, onun srngenler hakknda ne kadar derin bilgisi olduunu grmt. Ortak tutkular bilgilerini srekli gelitirmelerini ve uzun almalar gerektiren yeni ilalan kefetmelerini salyordu. Setau, karsnn bir iein tomurcuklar gibi taze gslerini okarken, evin kobras kapnn eiinde doruluverdi. Setau: "Birisi geldi galiba," dedi. Lotus grkemli bir grn olan ylana bakt. Onun sallanma biiminden, gelenin dost mu, dman m olduu anlalyordu. Setau yumuack yatandan kt. Orada duran sopay kavrad. Kobrann sakin duruundan gelenin dost olduu belli olsa da, gecenin bu saatindeki bir ziyaret hayra yorulacak bir ey deildi. Drt nala gelen bir at, evin iki adm yaknnda durdu. Binici attan indi. "Ramses! Gecenin bir vakti ne iin var burada?" "Rahatsz etmiyorum ya?" "Gerei sylemek gerekirse, biraz. Lotus'la ben..." "Sizi tedirgin ettiim iin zgnm, ama yardmnza ihtiyacm var. Setau ile Ramses renimlerini birlikte yapmlard, ama Setau yksek devlet hizmetini stlenmeyi reddetmi, kendini tmyle, yaamn ve lmn srrn bilen ylanlara vermiti. Ylan zehirine kar bakl olan Setau, Ramses'i korkun bir snavdan geirmi, onu, sr mutlak lmle sonulanan ln tehlikeli efendisi kobrayla kar karya getirmiti. Bu korkun karlama ile dostluklar daha glenmi ve Setau, Ramses'in tam gven duyduu az saydaki sadk arkadalar grubuna girmiti. "Krallk tehlikede mi yoksa?" "Menelaos, Helen'i kendisine teslim etmediimiz takdirde elindeki rehineleri ldrme tehdidinde bulunuyor." "Ba belas bir durum! Peki, Truva gibi bir kentin yerle bir edilmesine neden olan bu Yunanl kadndan niin kurtulmuyorsun?" "Konukseverlik yasalarna ihanet etmek Msr' barbar lkeler dzeyine indirir." "Brak da barbarlar kendi kozlarn paylasnlar." "Helen bir kralie. Bizim lkemizde yaamak istiyor. Benim grevim, onu Menelaos'un penelerinden kurtarmak." "ite tam Firavun'a yakacak szler! Alnyazn seni, ancak delilerle aptallarn stlenmeye can ataca bu korkun ykmlle srklemi." "Rehinelere zarar vermeden Menelaos'un gemisine bir baskn dzenlemem gerekiyor." "Oldum olas imknsz eyleri denemeye baylrsn." "Memfis'de konulandrlan ordularn komutanlar bana kayda deer bir neride bulunamadlar. Onlarn sylediklerine kulak asacak olsak sonu katliam olur." "ardn m?" "zm senin elinde." "Ne yani, Yunanllarn gemilerine ben mi saldracam!" "Sen deil, ylanlarn." "Ne hayal kuruyorsun gene?" "Gne domadan, yzcler sessizce gemilere szacaklar, rehinelerin banda grevli Yunan askerlerine, ilerinde ylan bulunan torbalar atacaklar. Ylanlar birka askeri srnca bir aknlk yaanacak, bizimkiler de bu durumdan yararlanacaklar." "Akllca bir fikir, ama daha ok tehlikeli. Kobralarn kurbanlarn saduyuyla seeceklerini mi sanyorsun?" "Ne byk bir tehlikeye atldmzn farkndaym."

"Biz mi?" "Elbette, sefere kacak birliin iinde sen de, ben de bulunacasz-" "Yani sen imdi benim, imdiye kadar hi grmediim Yunanl bir kadn iin hayatm tehlikeye atmam m istiyorsun?" "Onun iin deil, Msrl rehineler iin." "Bu sama servende lecek olursam karma ve ylanlarma ne olacak?" "Hayat boyu maaa balanacaklar." "Hayr, bu ok tehlikeli... Bu lanetli Yunanllara saldrmak iin ka ylan gerekecek, biliyor musun?" "Ylanlarn fiyatlarnn kat denecek. Ayrca senin laboratu-varn resmi bir aratrma merkezi durumuna getireceim." Setau, scak yaz gecesinde ok ekici grnen Lotus'a bakt. "Gevezelik edeceimize, ylanlar torbalarna koyalm." Menelaos, gemisinin ana gvertesinde bir aa bir yukar dolayordu. Gzcler, rhtmlarn zerinde hibir kukulu hareket sap-tamamlard. Lakedaimon kralnn nceden tahmin ettii gibi Msrllar korkak olduklar iin hibir giriime cret edemeyeceklerdi. Savunmasz insanlar rehin almak vnlecek bir ey deildi, ama etkili olmutu. Helen'i, koruyucular Tuya ile Nefertari'den koparmann baka bir yolu yoktu. Rehineler alamay ve inlemeyi brakmlard. Elleri arkadan balanm, bitkin bir halde, geminin k tarafna ylmlard. Balarnda iki saatte bir deitirilen on kadar asker nbet tutuyordu. Menelaos'un yaveri hkmdarnn yanna gitti. "Saldrrlar m dersiniz?" "Bu aptalca ve yararsz bir ey olur. Biz de rehineleri ldrmek zorunda kalrz." "Bu durumda gvenliimizi garanti edecek hibir kozumuz kalmaz." "Bize saldracak olurlarsa denize almadan nce birok Msrl askeri ldrrz... Ama vatandalarnn gvenliini tehlikeye atmayacaklardr. Gn aarrken Helen'i geri alacam ve lkemize dneceiz." "Bu lkeyi ok arayacam." "Akln m kardn sen?" "Memfis'de huzur iinde ve mutlu yaamadk m?" "Biz savamak iin yaratldk, tembellik etmek iin deil." "Pek ya Yunanistan'a dndmzde sizi ldrmeye kalkrlarsa? Ne de olsa yokluunuzda tahtnza kar olan ilgi artmtr." "Benim klcm hl salam. Helen'in bana itaat ettiini grdkleri zaman, iktidarmn sapasalam srdn anlayacaklar." Ramses, her biri mkemmel yzc olan, stn nitelikli otuz askeri semiti. Setau onlara, srlma tehlikesi olmadan ylanl torbalar nasl amalar gerektiini gstermiti. Gnll askerlerin yz gergindi. Ramses, askerlerinin sava tutkularn canlandrmak iin onlara ateli bir nutuk ekti. Ramses'in azmine, Setau'nun gc de eklenince, komando birliindeki askerler baarl olabileceklerine inanmlard. Ramses, planlad saldry annesi ve karsndan saklamak zorunda kald iin zlyordu, ama ikisi de bylesine lgn giriime katlmasn kabul etmezlerdi. Bu saldrnn sorumluluunu tek bana yklenmesi gerekiyordu. ayet kader Seti'nin kk olunu yce iktidara ulatracaksa, onu bu snavdan da baaryla karacakt. Setau, uvallara sokulmu ylanlar yattrmak iin onlarla konuuyor ve dualar okuyordu. nsan kula iin hibir anlam olmayan, ama ylanlarn sihirli iitme duyularna ikna edici bir ekilde hitap eden eitli sesleri Lotus'dan renmiti. Setau, askerlerin yannda savaacak bu olaanst mttefikleri hazr ettikten sonra, kk birlik Nil'e doru hareket etti. Askerler ana rhtmn ucunda, Yunan gzclerinden uzakta denize gireceklerdi. Setau, Ramses'in bileine dokundu. "Bir dakika... uraya bak. Yemin ederim ki Menelaos'un gemisi palamarlarn gevetiyor." Setau yanlmamt.

"Burada kaln." Ramses iinde bir engerek ylan bulunan torbay yere brakt ve Yunan gemisine doru kotu. Ayn gm gibi parlayan altnda, geminin pruvasnda duran Menelaos ile Helen'i grd. Lakeda-imon kral, Helen'i belinden tutarak kendisine doru ekmiti. Ramses: "Menelaos!" diye haykrd. zerinde iki kat zrh ve altn ilemeli bir kemer bulunan Menelaos arldn duyunca hemen naibi tand. "Ramses! Demek bana iyi yolculuklar dilemeye geldin... Kendi gzlerinle gr: Helen kocasn seviyor ve bundan sonra ona sadk kalacak. Benim yanma gelmekle akl banda bir i yapt! Lakedai-mon'a gittiimiz zaman, kadnlarn en mutlusu olacak." Menelaos bir kahkaha att. "Rehineleri brak!" dedi Ramses. "Hi endie etme, sana onlar sa salim vereceim." Ramses iki yelkenli bir gemiye binerek, yeterince uzaklktan Yunan filosunu izledi. Gn doduu zaman Menelaos'un askerleri, kllar ve mzraklaryla kalkanlarna vurarak byk bir grlt kardlar. Naip ile Ana Kralie'nin buyruklarna uyan Msr donanmas mdahale etmedi, Akdeniz yolunu ak brakt. Menelaos kuzeye doru yollanmak iin serbest kalmt. Ramses, bir an aldatldklarn ve Lakedaimon kralnn rehineleri boazladn sand, ancak denize bir sandal indirildi ve rehineler de bir ip merdivenden yararlanarak kaya indiler. Rehinelerden salkl olanlar kreklere yapp, yzer hapishanelerinden olabildiince abuk uzaklatlar. Helen kocasnn gemisinin k gvertesinden Msr kylarm seyrediyordu. zerinde pembe bir pelerin vard. Ban beyaz bir tlle rtm, boynuna altn bir kolye takmt. Bu lkede, Menelaos'un ona layk grd kaderden kamak umuduyla mutlu birka ay geirmiti. Rehineler, Yunan okularnn menzilinden knca, Helen sa eline takt ametist tal yzn kapan dndrd ve Memfis laboratuvarlarnn birinden alp iine koyduu zehiri iiverdi. Kle olmamak ve mrnn son gnlerini dayak yiyip aalanarak geirmemek iin yemin etmiti. Truva savalarnn kederli galibi, dalavereci Menelaos, Lakedaimon'a sadece bir ceset gtrecek ve mr boyu gln ve hor grlen bir adam olarak yaayacakt. Msr yaznn bu gnei ne kadar gzeldi! Helen, Msrl gzeller gibi beyaz tenini gnete esmerletirmeyi, zgrce sevmeyi, Msrl erkeklerin vcutlarnda ve ruhlarnda eriyip gitmeyi ne ok istemiti! . . Helen yavaa yere yld. Ba omzuna dt, r r alm gzleri masmavi g hayranlkla seyrediyordu. Ksa bir sre bilgi toplamak iin, Dileri Bakanl tarafndan Gney Suriye'ye grevle gnderilen Aa, Memfis'e dnd zaman, yas dnemi krk gndr devam ediyordu. Hemen ertesi gn Tuya, Ramses, Nefertari ile devletin ileri gelenleri, Seti'nin mumyasnn mezara konmas ve ta giyme trenine katlmak iin Teb'e gideceklerdi. Zengin, soylu bir ailenin biricik olu olan Aa, zarif giyimli, temiz yzl, ok bakml, kk bykl, zeki bakl, zaman zaman kmser bir tona varsa da byleyici sesli bir delikanlyd. Ram-ses'in okul arkadayd, ama ona mesafeli durmu ve onu eletirmekten kanmamt. Birok dili konutuu iin kk yandan beri yolculuklara, teki lkeleri incelemeye ve diplomat olmaya heves etmiti. Dilerinin deneyimli memurlarn artacak baarlar sayesinde badndrc bir hzla mesleinde ykselmiti. Yirmi yandayken Asya'nn en mkemmel uzmanlarndan biri olarak tannyordu. Tek bir insanda ok nadir bir arada grlen iki nitelie sahipti: Hem baarl bir brokrat hem de etkili bir eylem adamyd. Olaylar analiz ederken ylesine doru saptamalarda bulunuyordu ki, birok kimse onun gelecei grebilen bir dhi olduunu dnyordu. u anda da Msr'n balca dman Hitit Impa-ratorluu'nun niyetlerini doru olarak saptamak, lkenin gvenlii asndan son derece nemliydi.

Meba'ya bilgi sunmaya gelen Aa, karsnda savunmaya gemi bir bakan bulmutu. Bakan Meba birka bo yorumla yetinmi ve ona hemen Ramses'den bir grme isteinde bulunmasn tle-miti. nk Ramses yksek derecedeki memurlarnn her biriyle ayr ayr konumak istiyordu. Aa, nce naibin zel sekreteri Ameni tarafndan kabul edildi, ki adam birbirlerini kutladlar. Aa "Tek gram bile kilo almamsn," dedi. MYT4 50 CHRISTIAN JACQ "Ya sen, her zaman son modaya uygun k elbiseler giyersin." "Benim saysz safahatmdan birisidir o! Birlikte olduumuz gnler ok uzakta kald... Ama seni bu iin banda grmek beni ok sevindirdi." "Ramses'e sadk kalacama yemin ettim ve verdiim sz tutuyorum." "ok iyi bir seim yaptn Ameni. ayet tanrlar uygun grrse Ramses yaknda ta giyecek." "Tanrlar onu istiyor. Yunan kral Menelaos'un kiralk katilleri tarafndan dzenlenen suikasttan klpay kurtulduunu biliyor musun?" "Kalle ve gelecei olmayan bir kralck o." "Kalle olduu kesin! Birtakm insanlar rehin ald ve Ramses'in Helen'i kendisine vermemesi halinde onlar ldrmekle tehdit etti." "Ramses nasl davrand?." "Konukseverlik kurallarnn tersine davranmamak iin reddetti ve Yunanllara kar bir saldr hazrlad." "ok riskli." "Sen olsaydn ne nerirdin?" "Karlkl grmeleri bkp usanmadan srdrmeyi... Ama, Menelaos gibi kaba saba bir adamla bunu baarabilmek iin insanst bir gayret gerektiini biliyorum. Ramses baard m?" "Helen birok kiinin hayatn kurtarmak iin saraydan ayrld ve kocasna dnd. Menelaos'un gemileri ak denize doru hareket eder etmez de kendisini ldrd." "Soylu bir davran, ama kesin bir son." "Sen hep byle alayc msn?" "Kendisiyle olduu kadar bakasyla da alay edebilmek, ruh sal iin gerekli deil mi?" "Helen'in lm seni hi zmemie benziyor." "Menelaos ile adamlarndan kurtulmak, Msr iin bir mutluluktur. Eer Yunanl bir mttefik aryorsan, ok daha iyisini bulabilirsin." "Homeros burada kald." "u sevimli ihtiyar air... Truva sava ile ilgili anlarn yazyor mu hl?" MLYONLARCA YILIN TAPINAI 51 L "Bazen ona ktiplik yapma onuruna eriiyorum. Msralarnn ou ackl, ama hepsi soylu duygular iliyor." "Yazya ve yazarlara kar tutkun seni mahvedecek Ameni! Ramses, kuraca hkmette sana nasl bir grev verecek?" "Bilmem... Ben yaptm iten ok memnunum." "Ama daha iyi grevlere layksn." "Ya sen ne umuyorsun?" "tik olarak Ramses'i bir an nce grmek." "Kayg verici haberler mi var?" "Onlar naip iin saklamama izin verir misin?" Armeni kzard. "Affedersin. Ramses'i ahrlarda bulabilirsin. Seni kabul edecek." Ramses'deki deiiklik Aa'y artt. Msr'n gelecekteki kral, soylu ve kendinden emin bir ekilde atl arabasyla ylesine inanlmaz glkte manevralar yapyordu ki tecrbeli at eiticileri bile azlar ak seyrediyordu.

Harika vcutlu delikanl, son derece esnek ve gl adaleli bir atlet olmutu. Otoritesini hi kimsenin yadsyamayaca bir hkmdarn ekiciliine sahipti. Buna karn Aa, Ramses'deki ar tutku ve heyecann da farkna vard. Bu durum onu hatal kararlar vermeye srkleyebilirdi. Ama, enerjisi tkenmez bir insan uyarmak neye yarard? Ramses, arkadan grr grmez arabasn ona doru srd. Atlar, Ramses'in komutu zerine gen diplomata iki metreden az bir uzaklkta durdu. Aa'nn yeni elbisesi toza bulanmt. "zgnm, Aa! Bunlar, henz disipline sokulmam sava atlar." Ramses arabadan yere atlad, atlarla ilgilenmeleri iin iki seyisi ard ve Aa'y omuzlarndan tuttu. "u lanetli Asya yerinde duruyor mu hl?" "Korkarm ki yle Majeste." "Majeste mi? Daha henz Firavun olmadm!" "yi bir diplomat ileriyi grmek zorundadr. u anda ise, gelecei grmek olduka kolay." "Duygu ve dncelerini bu biimde aklamak sana zg bir ey." 52 CHRISTIAN JACQ "Bu bir sitem mi?" "Bana Asya'dan sz et Aa." "Grnrde her ey sakin. Bizim prenslikler senin ta giymeni bekliyorlar, Hititler kendi topraklaryla, etki alanlarndan dar kmyorlar." " 'Grnrde' dedin, deil mi?" "Btn resmi raporlarda ayn eyi okuyacaksn." "Ama senin dncen farkldr..." "Frtnadan nce daima sessizlik vardr, ama ne kadar srer bilinmez." "Gel, bir eyler ielim." Ramses atlarna iyi bir bakm yapldndan emin olduktan sonra Aa ile, le bakan eimli bir atnn glgesine oturdu. Bir hizmeti onlara souk birayla gzel kokulu havlular getirdi. "Hititlerin gerekten bartan yana olduklarna inanyor musun?" Aa, lezzetli birasn ierken dnd. "Hititler sava ve fatihtirler. Onlarn szlnde 'bar' szc, gerekte hibir deeri olmayan airane bir simgeden baka bir ey deildir." "Demek, yalan sylyorlar." "Onlar, barl fikirleri olan gen bir hkmdarn, lkesinin savunmasn pek nemsemeyeceini ve her geen ay daha da zayflayacan umuyorlar." "Akhenaton gibi." "rnei ok iyi setin." "ok silah yapyorlar m?" "Gerekten de retim giderek artyor." "Sava kanlmaz m gryorsun?" "Diplomatlarn rol, bu olasl kabul etmemekten ibarettir." "Peki, bu durumda sen olsan ne yapardn?" "Bu soruya yant verecek durumda deilim. Yetki alanm toplu bir bak elde etmeme ve bugnk duruma are olacak yollar teklif etmeme engel oluyor." "Baka grevler de stlenmek ister miydin?" "Buna karar vermek bana dmez." Ramses le bakt. MLYONLARCA YILIN TAPINAI 53 "Ben ocukken babam gibi Firavun olmay hayal ederdim Aa. nk oyunlarn en gzelinin iktidar olduunu sanyordum. Seti, beni vahi boann karsnda snad zaman gzlerim ald ve baka bir hayale balandm: mr boyu onun korumas altnda yaamak. Gaipteki grnmez glere, artk istemediim krall benden uzakta tutmalar iin yalvaryordum ve yaayacam bir olayn onlardan gelecek cevab tayacan biliyordum. Menelaos beni ldrtmeye alt. Aslanm, kpeim ve zel muhafz ktasnn komutan beni, ben babamn ruhu ile grrken kurtard. O andan itibaren, kaderimin izdii yolda gitmeye karar verdim. Seti'nin kararlatrd ey gerekleecekti."

"Setau, Musa ve Ameni'yle birlikte gerek g zerine yaptmz konumalar hatrlyor musun?" "Ameni, lkesine hizmet ederek o gc buldu. Musa bina yapma sanatnda, Setau ylanlar konusunda bilgi edinmede, sen de diplomaside ayn eyi yaptnz." "Gerek g... Ona sen sahip olacaksn." "Hayr Aa, o g gvdeme girerek yreimde, bileimde somutlaacak ve onu korumakta baarsz olursam ayet, beni terk edecek." "Hayatn kralla adamak... ok byk bir bedel demi olmuyor musun?" "istediim gibi davranma zgrlm yok." "Szlerin olduka korkutucu Ramses." "Korkuyu bilmediimi mi sanyorsun? Engeller ne olursa olsun, lkeyi yneteceim ve benden sonra gelecek olana dzenli, gl ve gzel bir Msr brakmak iin babamn yapt ii srdreceim. Bana yardm etmeyi kabul eder misin?" "Evet Majeste." L 10 enar kara kara dnyordu. Yunanllar acnacak duruma derek baarsz olmulard. Menelaos, Helen'e bir avm gibi sahip olma arzusuyla yanp tututuu iin asl konuyu aklndan karmt: Ramses'i ortadan kaldrmak. Geriye, yine de nemsiz saylamayacak bir teselli kalmt: enar kardeini, susuz olduuna inandrmay baarmt. Menelaos ile askerleri gittii iin hi kimse enar' bu komployu dzenleyen ba kii olmakla sulayamayacakt. Ancak Ramses tahta kacak ve iktidarn hi kimseyle paylamayacakt... O ise, Seti'nin byk olu enar olarak Ramses'e itaat etmek ve basit bir hizmetkr gibi davranmak zorunda kalacakt! Hayr, byle bir gzden dmeyi kabul edemezdi. Bu nedenle enar, son zamanlarda edindii yeni mttefkiyle bir buluma ayarlamt. Bu kimse Ramses'e yakn birisiydi: evresinde hi kuku uyandrmadan ieriden mcadele edebilecek ve tahtn dibini oyabilecek biri Gece indii zaman mlekiler mahallesi canlanrd. Mteriler ve aylak aylak gezen insanlar, kk dkknlarn arasnda gider gelir, sanatkrlarn satt iri ve deiik vazolara bir gz atarlard. Kk sokaklardan birinin kesinde duran bir saka, gelen geene souk ve lezzetli bir su satyordu. Tam orada, zerinde herkeste grlen trden bir petamal, banda da en ucuzundan bir peruka olduu halde tannmaz bir kla girmi, enar' bekliyordu. enar da tannmayacak bir kla girmek iin zen gstermiti. ki adam da kyller gibi zm salkmlar karlnda bir tulum su satn aldlar ve bir duvarn dibine yan yana oturdular. "Ramses'i grdnz m?" "Artk Dileri Bakan'na deil, doruca mstakbel Firavun'a balym." "Bu ne demek oluyor?" "Bir terfi." "Hangi terfi?" "Henz bilmiyorum. Ramses imdiden yaknda kuraca hkmeti oluturmay dnyor. Dostlua ok nem verdii iin Musa, Ameni ve ben, birinci derecede nemli grevlere atanacaz." "Baka kimler var?" "Yakn evresi iinde sadece Setau'yu gryorum, ama o kendisini sevgili ylanlarnn incelenmesine ylesine kaptrm ki, hibir sorumluluk altna girmeyi kabul etmiyor." "Ramses size, hkmdar olmak iin kararl grnd m?" "Altna girecei ykn arlnn farknda olmasna ve deneyim eksikliine ramen, geri adm atmayacak. Bu iten kaar diye hi umutlanmayn." "Size Amon barahibinden hi sz etti mi?" "Hayr." "Gzel. Barahibin etkisini ve gcn kmsyor." "Kraln otoritesinden korkan bir adam deil mi o?" "Seti'den korkard... Ama Ramses ok gen, stelik itibar mcadelesine pek alk deil. Yeni grevlere atanacaklar arasndan Ameni'den yana hibir ey

umma: Bu lanet kk ktip, efendisine sadk bir kpek gibi Ramses'e balanm. Buna karlk Musa'y ama drme konusunda umutsuz deilim." "Denediniz mi?" "Baarszlkla sonuland, ama o ilk giriimdi. Bu Yahudi skntl, Ramses'inkine hi benzemeyen kendi gereinin peinde. ayet ona arzu ettii eyi verecek olursak cephe deitirecektir." "Haksz deilsiniz." "Musa zerinde bir etkiniz var m Aa?" "imdilik deil, ama belki de gelecek, bana onun zerinde bask kuracak frsatlar baheder." "Ya Ameni zerinde?" Aa: "Onu ayartmak olanaksz gibi grnyor, ama kim bilir? Ya ilerledike o da beklenmedik gereksinmelerin tuzana decek ve biz de onun zayf tarafndan yararlanabileceiz." "Ramses'in evresinde yok edilemez bir a oluturmasn beklemek niyetinde deilim." "Ben de yle enar, ama biraz sabr gstermeniz gerekecek. Me-nelaos'la adamlarnn baarszlklar size, iyi bir stratejinin kesin bilgiler stne ina edilmesi gerektiini ispatlamtr." "Ne kadar zaman gerek." "Brakalm, Ramses iyice iktidar sarholuuna kaplsn. Onu yreklendiren ate, sarayn debdebesi ile beslenecek ve ona gereklik duygusunu kaybettirecek. Ayrca, Asya'daki durumun gelimeleri hakknda ona bilgi vereceklerden biri de ben olacam. Daha ok benim bilgilerime deer verecektir." "Plannz nedir, Aa?" "Hkmdar olmak istiyorsunuz, deil mi?" "Firavun olmak benim hakkm." "yleyse Ramses'i ya devireceiz ya da ldreceiz." "Ne gerekirse yaplacaktr." "nmzde iki yol var: erden yaplacak bir komplo ya da dardan bir saldr. Birinciyle ilgili olarak, lkenin sz geen kiilerinin arasnda belirli sayda su ortamz olduundan emin olmamz gerekir. Burada sizin rolnz ar basacak. kincisine gelince, Hititlerin gerek niyetlerini renmemize bal. Hazrlanacak bir atma, Ramses'i bozguna uratmal, ama Msr' harabeye evir-memeli. ayet lke yaklp yklrsa, o zaman Msr'n hkimi siz olmazsanz, bir Hititli olur." enar honutsuzluunu gizlemedi. "ok tehlikeli deil mi?" "Ramses nemli ve byk bir hasm. ktidar ele geirmenin kolay bir yolu yok." "ayet Hititler galip gelirlerse Msr' igal ederler." "Bu kesin deil." "Peki, nasl bir mucize neriyorsunuz?" "Sz konusu olan mucize deil. Ben, Ramses'i iine ekeceimiz bir tuzaktan sz ediyorum. Bylece lkemiz dorudan tehlikeyle karlamayacak. Ramses ya yok olup gidecek ya da bozgunun sorumlusu olduunu kabul edecek. Sonu hangisi olursa olsun, hkmdarlk yapmaya devam edemeyecek. O zaman siz, bir kurtarc olarak ortaya kacaksnz." "Bu, gereklemesi imknsz bir hayal gibi geliyor bana." "Siz de kabul edersiniz ki, nm hayal kurmaktan deil, doru tahminlerde bulunmaktan kazandm. Ramses'in bana verecei grevin ne olduunu rendiim zaman harekete geeceim. Yeter ki siz niyetinizden caym olmayasnz." "Asla! l ya da diri, Ramses nmde silinmek zorunda kalacak." "ayet baaracak olursak, umarm nankrlk etmezsiniz." "Bu konuda iiniz rahat olsun. Benim sa kolum olarak yz kere daha deerli olacaksnz." "izin verin de kukulanmay srdreyim." enar armt. "Bana gvenmiyor musunuz?" "Az da olsa hayr."

"Ama o zaman..." "Hi hayret etmi gibi grnmeyin. Safn biri olsaydm, beni oktan banzdan defederdiniz. iktidar ele geirmeye alan bir adamn vaatlerine nasl inanlabilir ki? Byle birinin btn davranlarnn temelinde kiisel kar yatar, baka bir ey deil." "Olduka karamsar birisiniz Aa." "Ben gerekiyim. Siz Firavun olduunuz zaman, bakanlarnz o anki karlarnza uygun olarak seeceksiniz. Belki de benim gibi sizin tahta kmanza olanak salayan kiileri evrenizden uzaklatracaksnz." enar glmsedi. "Zeknz olaanst Aa." "Yolculuklarm srasnda ok farkl toplumlar ve insanlar gzlemleme olanam oldu. Nereye gidersem gideyim, glnn zayf ezdiini grdm." "Seti'nin Msr'nda byle bir durum yoktu." "Seti ld. Ramses ise henz kaba gcn kullanma olanan bulamam bir sava, ite bizim ansmz burada." "Anladm kadaryla, ibirliiniz karlnda, hemen bir menfaat elde etmek istiyorsunuz." "Sizin de zeknz hi yabana atlr gibi deil enar." "Ak szllkten holanrm." "Ailem zengin elbette, ama hi kimsenin, yeteri kadar zenginim dedii grlm mdr? Benim gibi ok yolculuk yapan bir kii iin, birok villaya sahip olmak olduka nemli bir zevktir. Hevesime uygun olarak kh Kuzey'de, kh Gney'de dinlenmek isterdim. Delta'da , Memfs'de iki, Orta Msr'da iki, Teb blgesinde iki, Assuan'da bir ev, Msr'da kaldm zamanlarda yaamn tadn karmak benim iin kanlmaz bir zorunluk." "Siz benden kk bir hazine istiyorsunuz." "Size vereceim hizmetin karlnda bu istediim ok kk bir ey enar." "Deerli madenler ve talar da istiyor musunuz?" "Elbette, sormanz bile gereksiz." "Paraya bu kadar dkn olduunuzu bilmiyordum Aa." "Lks iinde, hem de byk lks iinde yaamaktan holanyorum. Sizin gibi deerli vazolar biriktiren bir koleksiyoncu, benim bu merakm anlayla karlar, deil mi?" "Evet, ama bunca ev. "indeki deerli mobilyalarla zengin bir ekilde denmi evler! O evler benim yeryznde cennetim, zevkine varacam meknlar olacak ve ben oralarn sayg duyulan biricik efendisi olacam. Bu arada siz de Msr tahtna ulaan merdivenin basamaklarn teker teker kyor olacaksnz." "Alacan ne zaman demeye balayacam?" "Hemen." "Ama henz greviniz belirlenmedi." "Ne olursa olsun, bana verilecek grev azmsanacak bir grev olmayacak. Size daha iyi hizmet edebilmem iin beni yreklendirin." "Nereden balayacaz?" "Delta'nn kuzeydousunda, snra yakn bir villadan balayabiliriz. Geni bir arazisi, iinde yzlebilecek kk bir gl, ba ve gayretli hizmetileri olmasn salayn. Ylda birka gn oturmu olsam bile bir prens gibi arlanmak isterim." "Tek istediiniz bu mu?" "Kadnlar unuttum. zel grevde iken pek fazla frsatm olmuyor. Ama evimde, gzel ve ateli birok kadnn olmas houma gidecektir. Kkenleri beni ilgilendirmez." "isteklerinizi kabul ediyorum." "Sizi d krklna uratmayacam enar. Byle olmakla birlikte, temel bir koulum var: Bulumalarmz titizlikle gizli tutacak ve kimseye bundan sz etmeyeceksiniz. ayet Ramses, aramzdaki ilikiyi duyacak olursa kariyerim sona erer." "Sizin karnz benimkiyle uyuuyor." "Dostluk iin kardan daha iyi gvence olamaz. Yaknda grrz enar."

Ramses'in aabeyi, gen diplomatn uzaklamasn seyrederken, ansn henz kendisini terk etmediini dnd. Bu Aa ok zeki bir insand. Onu ortadan kaldrma zaman geldiinden dorusu ok zlecekti. 11 Ana Kralie Tuya'nn gemisi, Memfis'den yola kp Seti'nin mumyasnn konaca Krallar Vadisi ynnde ilerleyen filonun en nnde gidiyordu. Tuya'nn serinkanl grn altndaki byk acy sezen Nefertari, kralieyi hemen hemen hi yalnz brakmyordu. Nefertari, dul bir kralienin korkun bir felaket srasnda nasl davranmas gerektiini rendi. Gen kadnn sessiz varl Tuya iin paha biilmez bir teselli olmutu. Ne biri, ne teki srlarn ama ihtiyacn duydular, ama yrekleri derin bir uyum iindeydi. Ramses yolculuk boyunca alt. Ameni, iddetli yaz scaklarna hi dayanamad halde, d politika, gvenlik, halkn sal, byk almalar, yiyecek maddelerinin ynetimi, bentler ile kanallarn bakm ve az ok karmak daha birok konuyla ilgili, hatr saylr byklkte bir dosya hazrlamt. Ramses bylece grevinin ne denli byk olduunun farkna vard. Elbette birok devlet memuru bu grevleri onunla paylaacaklard, ama onun devlet hiyerarisini en kk ayrntsna kadar bilmesi, hibir zaman kontrol elden brakmamas gerekiyordu. Aksi takdirde cezas, Msr'n dmensiz bir gemi gibi alabora olup battn grmek olacakt. Zaman, mstakbel kraln aleyhine alyordu. Tac bana geirir geirmez, ondan kararlar almas ve iki lke'nin efendisi gibi davranmas istenecekti. Byk yanllklar yapacak olursa, sonulan ne olacakt? Yanl adm atmasn engelleyecek ve soylularn kendi ayrcalklarn korumak iin kullandklar hileleri ona retecek deerli mttefiki annesini anmsaynca i sknts azald. Kim bilir ka tanesi, kurulu dzeni deitirmesi umuduyla daha imdiden ona ricada bulunmutu? Doruluu ve kesinlii esiz olan Ameni ile birlikte uzun saatler boyu altktan sonra Ramses geminin n tarafnda durup dalgalar ile refah tayan Nil'i seyretmekten holanyor ve iinde tanrlarn soluunun gizlendii diriltici rzgrn tadn karyordu. Bu ayrcalkl saatlerde Ramses, Delta'nn ucundan Nubye'nin ssz kelerine kadar btn Msr'n kendisine ait olduu duygusuna kaplyordu. Babas gibi o da Msr' sevmesini bilecek miydi? Ramses masasnda, Musa, Setau, Aa ve Ameni'yi naip gemisinin eref konuklar olarak arlyordu. Memfs'in en yksek okulu olan Kap'ta geen renim yllarndan ok sonra, yeniden eskisi gibi bir araya gelmilerdi. Hepsi de okulda bilgiyi ve gerek gc elde etmek iin byk gayret sarf etmilerdi. Yeniden bir araya gelip bir yemei paylama mutluluu zntlerini datmad: hepsi, Seti'nin lmnn bir felaket olduunu ve Msr'n bu felaketten hibir zarara uramadan kamayacan hissediyorlard. Musa, Ramses'e: "Bu kez, dlerin gerekleecek," dedi. "Artk bu bir d deil, ama korktuum ok ar bir yk." Aa: "Sen korku nedir bilmezsin," dedi. Setau: "Senin yerinde olsam, brakrdm," diye mrldand. "nk bir firavunun yaam hi de zenilecek bir ey deil." "ok tereddt ettim, ama babasna ihanet eden bir evlat hakknda ne dnrdn?" "Akln, lgnla galip geldiini. Teb, baban gibi sana da mezar olabilir." Ameni endieli bir sesle: "Yeni bir komplo mu alnd kulana yoksa?" diye sordu. "Bir komplo mu... On, yirmi ya da yz komplo kurulacak! Bu yzden birka srngen mttefikimle birlikte burada bulunuyorum." Aa alayl bir biimde: "Setau, muhafzlk yapyor," dedi. "Kim buna inanrd?" "Ben, gzel nutuklar ekmek yerine i yapyorum." "Diplomasiyi eletiriyor musun?" "Her eyi karmakark ediyor. Oysa yaam ok sadedir: bir yanda iyilik, bir yanda ktlk. Bu ikisinin arasnda hibir anlama olamaz."

Aa karlk olarak: "ok dar grlsn," dedi. Ameni araya girerek: "Bu gr bana da uygun grnyor" dedi. "Bir yanda Ram-ses'in taraftarlar, te yanda da dmann taraftarlar." Musa: "Ya bu sonuncular giderek daha oalyorlarsa?" diye sordu. "Ben ayn safta kalmaya devam ederim," diye cevaplad Ameni. "Yaknda Ramses, artk bizim dostumuz olmayacak, Msr'n Firavunu olacak. Artk bize ayn gzle bakmayacak." Musa'nn szleri bir aknlk yaratt. Hepsi de Ramses'in yantn beklediler. "Musa hakl. Mademki kader beni seti, yleyse kamayacam. Mademki siz benim arkadamsnz, yardmnza bavuracam." Yahudi: "Bizden ne yapmamz bekliyorsun?" diye sordu. "Siz yolunuzu ok nceden izdiniz. Umarm yollarmz birleir ve Msr'n yce mutluluu iin birlikte yolculuk ederiz." Setau: "Benim durumumu biliyorsun," dedi. "Sen ta giyer giymez, srngenlerimin yanna dneceim." "Bana daha yakn olman iin seni ikna etmeye alacam." "Bouna zahmet etffle. Muhafzlk grevimi yerine getirir getirmez ayrlacam. Dierlerine gelince: Musa ustaba olacak, Ameni bakan ve Aa da diplomasi efi. Hayrn grsnler!" Ramses: "Benim yerime hkmeti sen kuracaksn galiba," dedi. Setau omuzlarn silkti. Aa: "Naibin bize ikram ettii, bu ender bulunur arab tatsak?" diye neride bulundu. Ameni: "Tanrlar Ramses'i korusun, ona hayat, gelime ve salk versin," dedi. Naibin yannda olmayan enar, krk denizcinin hizmet grd gsterili bir gemide yolculuk ediyordu. Protokol efi olarak, ou Ramses'den yana olmayan birok saygn kiiyi kendi gemisine davet etmiti. Seti'nin byk olu, onlarn eletirilerine katlmaktan saknyor ve sadece gelecekte kendisinin mttefiki olacaklarn kimliklerini saptamakla yetiniyordu. ou kii, Ramses'in genliini ve deneyimsiz oluunu alamaz bir engel olarak gryordu. enar, esiz nnn hl lekelenmemi olduunu, buna karn kardeinin, Seti ile karlatrlmaktan dolay giderek daha fazla zarar greceini byk bir memnuniyetle grd. Gedik almt, onu geniletmek ve gen Firavun'u ypratmak iin en kk bir frsat dahi kullanmak gerekiyordu. enar, konuklarna hnnap ve serin bira ikram etmiti. Nezaketi ve lml konumas herkesin beenisini toplamt. ok deerli bir kiiyle karlkl konumu olmaktan byk bir mutluluk duyan konuklar, Ramses'in byle nemli birine stn bir grev vereceine inanyorlard. izgili bir entari giymi, orta boylu ve sivri sakall bir adam, bir saati akn sreden beri sabrla kabul edilmeyi bekliyordu. Mtevaz, hatta uysal grnml bu adam hibir heyecan belirtisi gstermiyordu. Bir dinlenme annda enar ona yaklamas iin iaret etti. Adam saygyla eildi. "Kimsin?" "Benim adm Raya. Suriyeliyim, ama uzun yllardan beri bamsz tccar olarak Msr'da alyorum." "Ne satarsn?" l "stn kaliteli et konservesi ile Asya'dan getirtilmi gzel vazolar satarm." enar kalarn att. "Vazolar m?" "Evet prensim. Hibir kimsede olmayan gsterili paralarm var." "Benim ender vazolar biriktiren bir koleksiyoncu olduumu biliyor musun?"

"Bu yaknlarda rendim, ite bu nedenle, hounuza gideceini umduum paralar size gstermek iin sabrszlanyorum." "Fiyatlarn yksek mi?" "Parasna bal." enar merakla sordu: "Nedir fiyatlarn?" Raya, hurma dal biiminde ssleri bulunan som gmten bir vazoyu kaln kumatan yaplm torbasndan kard. "Buna ne dersiniz prensim?" enar bylenmi gibiydi. akaklarnda terler belirdi, elleri nemlendi. "Bu ahane bir ey... nanlmaz gzellikte... Ne kadar?" "Msr'n mstakbel kralna bir hediye olmas daha uygun dmez mi?" Seti'nin byk olu yanl duyduunu sand. "Mstakbel firavun ben deilim, kardeim Ramses firavun olacak. .. Sen yanldn tccar. imdi, fiyatn syle." "Ben hi yanlmam prensim. Benim mesleimde, ilenecek bir kusur hi affedilmez." enar baklarn harika vazodan kaldrd. "Bana ne anlatmaya alyorsun?" "Birok insann, Ramses'in iktidara gemesini istemediini." "Birka gn sonra ta giyecek." "Belki, ama sorunlar yine de yok olmayacak ki?" "Sen gerekten kimsin Raya?" "Sizin geleceinize inanan ve Msr tahtna kmanz arzu eden bir adam." "Benim amacmn ne olduunu biliyor musun?" "Msr' kibirli yanlzlndan kurtarp yabanclarla daha ok ticaret yapma ve Asya'nn en gl devleti ile ekonomik ilikileri en st dzeye karma arzusunda olduunuzu kendiniz akladnz, deil mi?" "Hititler... mi demek istiyorsun?" "Gayet iyi anlayoruz." "Demek ki sen onlarn hesabna alan bir casussun... Hititler benden mi yanalar?" Raya, bir ba hareketiyle onaylad. enar, ei az bulunur bir vazo grmesine heyecanlanmt. "Bana ne teklif ediyorsun?" diye sordu. "Ramses sava seven, atlgan bir adam. Babas gibi o da Msr'n bykln ve stnln ileri srmekten holanyor. Siz ise dengeli bir adam olduunuz iin birok anlamay imzalamanz olasdr." "Msr'a ihanet edersem, hayatm tehlikeye atarm Raya." enar, dmanla ibirliinde bulunduu iin sulanan Tutanka-mon'un karsnn lme mahkm ediliini anmsad. "En stn grevi elde etmek uruna, baz tehlikeleri gze almak gerekmez mi?" enar gzlerini kapad. Hititler... Evet ou kez onlar Ramses'e kar kullanmay dnmt, ama bu sadece aklndan geen bir dnce, gerekten uzak bir hayaldi. Ve birden bu hayal, tehlikesiz grnl alelade bir tccar biiminde karsnda somutlamt. "Ben lkemi severim..." "Bundan kimin kukusu var prensim? Ama iktidar tercih ediyorsunuz. Hititlerle yapacanz bir ittifak iktidarnz garantileyecektir." "Dnmeye ihtiyacm var." "Bu, size sunamayacam bir lkstr." "Hemen bir yant m istiyorsun?" "Gvenliim bunu gerektiriyor. Size aldm, nk size gvendim." "Ya reddedersem?" Raya bu soruya yant vermedi, ama baklar sabitleti ve anlalmaz oldu. enar'n kafasndaki tartma ksa srd. Kader ona etkili bir mttefik ikram etmi olmuyor muydu? Duruma hkim olmak, tehlikeyi kestirmek ve Msr' tehlikeye drmeden bir stratejiden yarar salamak ona dyordu. Elbette, Msr'n ba dman ile iliki kurduunu sylemeden Aa'y kullanmaya devam edecekti. "Kabul ediyorum, Raya." Tccar belli belirsiz glmsedi. "nnz bouna deilmi prensim. Yaknda gene greceiz. Size deerli vazolar satan bir tccar olarak grneceimden benim ziyaretlerimden kimse kukulanmayacak. Rica ederim, bu vazoyu aln: O bizim anlamamz onaylyor."

enar olaanst gzellikteki vazoyu okad. Gelecek belirginleiyor, aydnlanyordu. MYT5 12 Ramses, Krallar Vadisi'nin her bir tan hatrlyordu. Seti onu, 'byk ayr' olarak adlandrlan bu kurak yere daha nce getirmi, yal bir vezirken hkmdarlk soyunu srdrmesi iin bilgeler konseyince grevlendirilen ilk Ramses'in mezarna gtrmt. I. Ramses ancak iki yl hkmdarlk yapm, bugn II. Ram-ses'e ihsan edilecek olan gc tama grevini Seti'ye emanet etmiti. Ramses, mezar eyalarn tayan hamallarn bazlarnn baylmasna neden olan dayanlmaz derecedeki scaa aldr etmeden kortejin banda gidiyor, len kraln mumyasn ebedi istirahatg-hna gtryordu. Bir an iin, babasn elinden alan ve onu yalnzla mahkm eden bu lanetli vadiye kar iinde byk kin duydu. Ama sonra ortamn byl gc bir kez daha ruhunu sard. Bu by, ona lm deil, yaam aktaryordu. Bu sessizlik iinde atalarnn sesi duyuluyordu. Bu ses, ktan, deiimden ve yeniden domaktan sz ediyor, her trl hayat biiminin olutuu tanrsal dnyaya byk hayranlk ve sayg duyulmasn buyuruyordu. Ramses, Vadi'nin en uzun ve en derin mezar olan Seti'nin devasa mezarna ilk giren kii oldu. Mstakbel firavun, hi kimsenin bundan byle bu mezardan daha grkemlisini yapmamas gerektiini buyuracakt. Gelecek kuaklarn gznde kimse Seti'den daha stn olamayacakt. Mumyay on iki rahip tad. Ramses, Seti'nin teki dnyaya geiini ve tanrlar dnyasnda yeniden douunu salayacak ayinin yneticisi sfatyla vcudunu bir panter postuyla sarmt. Mezarn duvarlarndaki kutsal metinler babasna bu yolculukta yol gsterecek ve ruhuna sonsuza dek elik edecekti. Mumyaclar mkemmel bir alma yapmlard. Seti'nin yz, salkl bir insann ve mkemmel bir dinginliin yzyd. nin az sonra alacana ve aznn alarak konumaya balayacana yemin edilebilirdi... Rahipler, 'altn konut'un tam ortasna konan lahdin kapan yerletirdiler. Bundan sonra sis, lml olan lmsz klmak iin simyaclk iini tamamlayacakt. Ramses: "Seti drst bir kral oldu," diye mrldand. "Yasa'nn isteklerini yerine getirdi, n sevgisini kazand ve Bat'ya canl olarak girdi." Btn Msr'da berberler, yas dnemi sona erdii iin erkekleri tra etmek ve sakallarn kesmek iin aralksz altlar. Kadnlar salarm eskisi gibi enselerinde topladlar, k grnmek isteyenler, salarn kuafrlere emanet ettiler. Ta giyme gnnn arifesinde Ramses ile Nefertari Gurnak tapnanda derin dncelere daldlar. Bu tapnakta, br dnyaya geen firavunun, canllar dnyasnda da varln srdrmesi iin, onun Ka'sma her gn dua edilecekti. Sonra kar koca Karnak tapnana gittiler. Orada onlar barahip karlad. Davran protokole uygundu, ama cokunluktan yoksundu. Sade bir akam yemeinden sonra, naip ile kars, Tanr Amotfun bu yeryz konutunun iinde yaplm saraylarna ekildiler. Burada, zamann balangcnda kozmik okyanusta beliren ilk kara parasn simgeleyen tahtn kaidesinin nnde, ikisi de dinsel dncelere daldlar. Tanra Mat'n adn simgeleyen hiyeroglifte, sonsuza dek deimeyecek Yasa yazlmt: 'Doru olan ey doru yolu gsterir!' Kral ve Kralie Msr toplumunu beslemek iin Yasa ile besleneceklerdi. Ramses babasnn ruhunun hemen yaknnda olduu duygusuna kapld. Onun eliinde geirecei bu huzursuz saatlerden sonra ta giydiinde hayat tamamen deiecekti. Yeni kraln, halknn iyilii ve lkesinin refahndan baka kaygs olmayacakt. Bu grev onu yine ok korkuttu. Bu saraydan kmak, kaybolmu genliine, Gzel Iset'e, zevk ve tasaszla doru komak arzusuna kapld, ancak Seti'nin nceden belirlenmi halefiydi ve Nefertari'nin kocasyd. Hkmdar olma korkusunu yenmek ve ta giymeden nceki bu son geceyi geirmek zorundayd. Karanlklar araland ve derinliklerdeki canavarlar yenen gnein yeniden doduunu haber veren tan aard. Birinin yznde ahin, tekinde de ibis

maskesi bulunan iki rahip, Ramses'in sanda ve solundaki yerlerini aldlar. Biri kralln koruyucusu Tanr Horus'u, teki de hiyerogliflerin ve kutsal bilimin efendisi Tot'u simgeliyordu, ikisi de, Ramses'i sradan insanlndan arndrmak iin plak vcuduna iki uzun vazodaki svy boalttlar. Sonrada bann stnden ayaklarnn ucuna kadar dokuz ayr merhem srerek ona tanrlarn grnmn verdiler. Bu merhemler vcudundaki enerji merkezlerini aacak ve ona hi kimsenin sahip olmad bir alglama gc verecekti. Tren giysileri de Ramses'in bu yeni oluan kiiliine uygun dyordu, iki rahip Ramses'e beyaz ve yaldz ilemeli bir petamal giydirdiler. Bu petamaln biimi ilk firavundan beri hi deimemiti. Kemerine, kraliyetin gcnn simgesi olan bir boa kuyruu taktlar. Gen adam, cesaretini snamak iin babasnn onu vahi boayla karlatrmasn hatrlad. Bugn ise o, bilinli olarak kullanaca gcn simgesi oluyordu. Sonra ayinciler, Ramses'in boynuna yedi sra renkli incilerden yaplm geni bir kolye, bileklerine ve pazularna bakr bilezikler taktlar ve ayaklarna beyaz sandaletler geirdiler. En sonunda Ramses'e beyaz grz sundular. Ramses bu grzle dmanlarn yenecek, karanlklar aydnlatacakt. Ayinciler gen kraln alnna Sia denen ve anlam 'ileriyi grme nsezisi' olan altn yaldzl krallk atksn sardlar. Horus: "Gcn sorumluluunu kabul ediyor musun?" diye sordu. "Kabul ediyorum." Horus ile Tot, Ramses'in ellerini tuttular ve onu baka bir odaya gtrdler. Bu odada bulunan tahtn zerinde iki ta vard. Onlar koruyan rahibin yznde Tanr Set'in maskesi vard. Tot kenara ekildi. Horus ile Set kardee kucaklatlar. Srekli dmanlklarna ramen, tek bir varlkta, Firavun'un kiiliinde birlemek onlarn greviydi. Horus, Gney Msr'n krmz tacn havaya kaldrd ve Ramses'in bana koydu. Sonra Set, Kuzey Msr'n beyaz ve oval tacn yerine oturttu. ULUM l/\ri!N/\VJ Tot: "'iki g' senin iin birletiler," dedi. "lkeyi ynet ve kara toprakla krmz topra birletir. Sen Gney'in hasrotu ve Kuzey'in anssn, iki lke'yi de yeert." Set: "Sadece sen bu iki taca yaklaabilirsin. Onlar zorbalkla ele geirmek isteyenleri, iindeki yldrm yok edecektir." Horus, Firavun'a iki kral ss verdi. Birincisi, 'gcn egemenlii' adn tayordu ve balar kutsamak iin kullanlacakt; 'Sihir' ad verilen ikincisi, bir oban sopas olup halkn birliini korumaya yarayacakt. Tot: "Btn ihtiamnla grnecein saat geldi," diye ilan etti. tanrnn nnde giden Firavun, gizli salonlardan kt. Kar-nak tapnana kabul edilmi saygn kiilerin bulunduu st ak byk avluya doru ilerledi. Bir sekinin stnde ve bir glgeliin altnda bulunan, daha bir gsterisiz, hatlar zensiz, aatan yaplm yaldzl bir taht vard. Bu Seti'nin resmi trenlerde kulland tahtyd. Olunun duraksadn fark eden Tuya, ona doru adm att ve eildi. "Majesteleri, yeni doan bir gne gibi parlasn ve canllar iin yaplm bu tahttaki yerini alsn." Ramses, len Firavun'un dul kars tarafndan gsterilen bu sayg karsnda allak bullak oldu. Oysaki o annesine son nefesine kadar byk sayg gsterecekti. Tuya: "ite Seti'nin sana brakt vasiyetname," diye kamuya aklad. "Bu vasiyetname, kendisi gibi senin ve senin yerine geecek olanlarn da hkmdarlnn yasalara uygun olduunu kantlayacak." Tuya, iinde, uygarln ilk douunda Tot'un el yazsyla yazlm ve Firavun'u Msr'n mirass olarak gsteren papirsn bulunduu deri kapl bir kutuyu Ramses'e verdi.

Ana Kralie: "te senin be adn," diye net ve arbal bir ifadeyle ilan etti: "Yasa'nn ok sevdii gl boa; Yabanc lkeleri kskvrak balayan Msr'n koruyucusu; Byk zaferler elde etmi ordulardan yana zengin; In setii kii, nk Yasa ok gldr; In Olu Ramses." Bu szler byk bir sessizlie neden oldu. enar bile, tutkusunu ve krgnln unutarak bu ann sihrine kendini kaptrmt. Tuya szne devamla: "tki lke'yi bu ift ynetecek," dedi. "ilerle Nefertari, kocann yanna gel, sen ki artk kraln ei ve Msr'n kraliesisin." Ramses, trenin ciddiyetine ramen, gen kadnn gzellii karsnda yle heyecanland ki onu kollarnn arasna almak istedi. Nefertari'nin zerinde uzun keten bir elbise, boynunda altn kolye, kulaklarnda mor renkli ametist kpeler, bileklerinde akik bilezikler vard. Krala hayran hayran baktktan sonra atalardan kalma kalplam szleri tekrarlad: "Horus ile Set'in ayn varlk iinde birletiini kabul ediyorum. Senin adn verek dile getiriyorum. Sen dn, bugn ve yarnn ta kendisisin. Senin szn beni yaatacak, ben de ktlklerle tehlikeleri senden uzaklatracam." "Ben de seni tki lke'nin ve btn topraklarn hkmdar olarak kabul ediyorum. Sen ki yumuakl sonsuz tanrlarn honutluunu kazanm, sen ki tanrnn ei ve annesisin, ben de seni seviyorum." Ramses, Nefertari'nin bana iki byk ty olan tac takt. Bu ta artk onu, Firavun'la iktidar paylaan byk kralie yapyordu. Sanki, gnein iinden kmsa benzeyen geni kanatl bir ahin, bir av grm gibi kralla kralienin balar zerinde dnd. Birden, bu ava doru ylesine byk bir hzla dald ki hibir oku harekete gemeye vakit bulamad. Orada bulunanlarn aknlklarn ve korkularn belirten bir lk ykseldii anda, ahin Ram-ses'in omzuna kondu. Seti'nin olu hi kprdamad. Nefertari ona hayranlkla bakmaya devam ediyordu. Uzun sren saniyeler boyunca arp kalan davetliler bir mucizeye, kralln koruyucusu ahin Horus ile Msr' ynetmek iin seilmi olan adamn tam bir uyum iinde olduklarna tank oldular. Sonra ku, gl ve sakin bir ekilde gnee doru uup gitti. Yrekten gelen alklar, yazn nc aynn yirmi yedinci gnnde Ramses'in tahta kn selamlyordu.01 (1) Yakn zamanda kabul edilmi varsaymlara gre M.. 1279 ylnn ba. 13 enlikler sona erer ermez yksek tempolu bir hayat Ramses'i bir kasrga gibi kapp srkledi. Firavun'un saraynn idare memurlarnn efi, idari blmlerle zel dairelerden oluan Teb'deki sarayn Ramses'e gezdirdi. Devlet bakan olarak Ramses, deme talarn ve duvarlarn lotus, kam, papirs, balk ve ku figrlerinin ssledii stunlu kabul salonunu, ktiplerin altklar brolar, zel grmeler iin dzenlenmi kk salonlar, penceresinin zerinde kanatl gne kursu bulunan halka grnme balkonunu, ortasnda daima meyve sepetleri ve ieklerle sslenen bir masann bulunduu yemek salonunu, yatann zerinde renkli yastklarn bulunduu yatak odasn, ta deli banyoyu grm oldu. Gen Firavun daha Msr tahtna yeni oturmutu ki sarayn khyas ona, saraynn grevlilerini tantt: gizli ayinlerin efleri, Yaam Evi'nin ktipleri, doktorlar, zel dairenin sorumlusu ma-beynci, kralln posta ilerini yrten bronun mdr, Hazine mdr, ambarlar, hayvanlar ve daha birok blmn mdrleri yeni Firavunu selamlamak ve ona sarslmaz ballklarn gstermek iin sabrszlk ediyorlard. "imdi, sra..." Ramses ayaa kalkt. "Geit trenini burada kesiyorum." Khya kar kt. "Majeste, bu imknsz bir ey! Bunca nemli kii..." "Benden daha m nemli?" "Affedersiniz, yle demek istememitim..." "Beni mutfaa gtrn."

"Oras sizin yeriniz deil!" "Nerede bulunmam gerektiini sen benden daha m iyi bileceksin?" "Affedersiniz, ben..." n.rilij-yvj "Zamann boyuna zr dilemelerle mi geireceksin? Sen asl bana, vezirin ve Amon barahibinin sayglarn sunmak iin neden gelmediklerini syle." "Bilmiyorum Majeste. Bu iler benim yetki alanmn dnda." "Mutfaa gidelim." Kasaplar, konverve yapmclar, sebze ayklayclar, ekmekiler, pastaclar, bira yapmclar... Rom, birbirlerinin ayrcalklarn kskanan ve izin gnleri konusunda, alma saatleri kadar titiz olan bu uzmanlar topluluunun zerinde egemenliini srdryordu. Gbekli, gleryzl, tombul yanakl, yerinden kalkarken zorlanan Rom, ne kat kat gdndan ve ne de emekli olduu zaman mcadele etmek zorunda kalaca ar kilolarndan kayglanyordu. imdilik, bu orduyu demir bilekle ynetmek, lezzetli ve kusursuz yemekler hazrlamak ve uzmanlar arasndaki kanlmaz kavgalar nlemek gerekiyordu. Mutfan her nitesinin temizlii ve yiyeceklerin tazelii konusunda saplant derecesinde titizlik gsteren Rom, yemeklerin tadna kendisi bakyordu. Firavun'la saray grevlileri Teb'de bulunsun ya da bulunmasn aba her eyin mkemmel olmasn istiyordu. Khya, yannda ilgi ekecek kadar adaleli vcudu olan, prl prl beyaz bir petamal sarnm bir delikanl ile birlikte grnnce, Rom'un keyfi kat. Bir yn ayrcal olan bu melun khya, gene ie yaramaz bir ra nermek iin gelmiti. Karlnda da ocuun ailesinin deyecei bir rvet teklif edecekti. "Merhaba Rom! Sana tantrmak..." "Kim olduunu biliyorum." "yleyse, gereini yerine getirmek iin saygyla eil." Ellerini kalalarna dayam olan aba bir kahkaha att. "Ben, bu veletin nnde mi eileceim? nce grelim bakalm, bulak ykamasn biliyor mu?" Bu yanl anlamadan kpkrmz kesilen khya, krala dnd. "Affedersiniz, o..." Ramses: "Bulak ykamasn bilirim," dedi. "Ya sen, yemek piirmesini bilir misin?" "Sen kimsin de benim yeteneimden kuku duyuyorsun?" "Ramses, Msr Firavunu." Ta kesilen Rom, meslek hayatnn sona erdiini anlad. Kuru bir hareketle, deri nln kard, katlad ve alak bir masann zerine koydu. Krala kar ilenmi bir su, vezirin mahkemesi tarafndan saptand takdirde ar bir cezayla sonulanrd. Ramses: "le yemei iin ne hazrladn?" diye sordu. "Ki... kzarm bldrcn, ince otlarla bezenmi Nil levrei, incir marmelad ve ball pasta." "ilgi ekici, ama bakalm gerek, vaatleriniz dzeyinde olacak m?" Rom fkelendi. "Kukunuz mu var Majeste? Benim nm..." "nler bana vz gelir. Yemeklerini sun bakalm." Khya, yumuak bir sesle: "Sarayn yemek salonunu hazrlatmtm," dedi. "Gerekmez, le yemeini burada yiyeceim." Ramses khyann endieli baklar altnda yemeini zevkle yedi. Sonunda: "Mkemmel," dedi. "Senin adn ne, aba?" "Rom, Majeste." "Rom, yani 'insan'... Bu ada layksn. Seni sarayn yeni khyas olarak tayin ediyorum. Kralln btn mutfaklarnn efi ve iki sunucusu olacaksn. Benimle gel, sana soracam baz sorular var." Eski khya: "Ya... ya ben Majeste?" diye mrldand.

"Beceriksizlii ve pintilii hi affetmem. Bulak bulmak hep zor olmutur. Sen bu ii yapacaksn." Kral ile Rom ar admlarla ilerleyip bir kemeraltnn glgesine sndlar. "zel sekreterim Ameni'nin emrinde alacaksn. ok sska grnr ve boazna dkn deildir, ama yorulmak nedir bilmeyen alkan bir adamdr. Onun dostluu beni onurlandrr." Rom, hayretini gizlemeden: "Basit bir aba iin bu kadar ok sorumluluk grlm ey deil," dedi. "Babam bana, insanlar yeteneklerine ve doutan var olan eilimlerine gre deerlendirmemi retti. Yanlrsam da zarar yok. Hkmdarlk edebilmem iin birka sadk insana ihtiyacm var. Sarayda bu karakterde, tandn insanlar var m?" "Gerei sylemek gerekirse..." "Gerei syle Rom, hk mk etme." "Majestelerinin saray, krallktaki btn gz doymaz ve ikiyzllerin bir araya gelerek oluturduu bir topluluk. Sanki babalarnn iftliinde bulumak iin birbirlerine randevu vermiler. Babanzn salnda onun imeklerinden korktuklar iin gizleniyorlard. Ama o lr lmez, lde sanak yamurdan sonra kan iekler gibi, gizlendikleri yerden ktlar." "Benden nefret ediyorlar, deil mi?" "Bu sz az bile." "Ne umuyorlar?" "Yeteneksizliinizi ispat etmekte gecikmeyeceinizi." "Benimle beraber olursan, senden sonuna kadar ak yreklilik isterim." "Beni buna elverili gryor musunuz?" "iyi bir a zayf olamaz. Yetenei olduu zaman, herkes onun yemek tariflerini almak ister, onun mutfanda binlerce dedikodu uuldar. Abann zeks yiyecekleri seerken gsterdii ayn dikkatle bu dedikodular da ayklamasn bilir. Bana kar olan gruplar hangileri?" "Hemen hemen btn saray size kar Majeste. Onlar, Seti apnda bir firavunun yerine gemeye almann, olanaksz bir bahis tutumaya benzediini dnyorlar. Hkmdarlnzn geici olaca, ciddi bir isteklinin ortaya kmasyla sona erecei dnlyor." "Bu durumda, sarayn btn ilerini grmek iin Teb'deki mutfan terk etme tehlikesini gze alyor musun?" Rom tatl bir glmsemeyle: "Gvende olmann iyi ve kt yanlan vardr... ayet birka iyi yemek yapmaya frsatm olursa, bu servene memnuniyetle giriirim. Ancak geriye bir ey kalyor..." "Konu." "Size saygszlk etmek istemem Majeste, ancak baarmak iin en kk ansnz yok." "Bu karamsarlk neden?" "nk Majesteleri gen ve tecrbesiz. Ayrca, Amon barahi-binin suyuna giderek birtakm yararlar elde etmek niyetinde de deil. Dahas hkmetten kopmu on kadar bakandan da yararlanmay dnmyor. Kuvvetler dengesi u anda aleyhinde." "Firavun'un gc bu dengeyi kendi lehine eviremez mi?" "Hayr. Bu nedenle sonu kanlmaz olacak. Tek bir adamn bir orduya kar ne ans olabilir ki?" "Firavun, vahi boann gcne sahip deil mi?" "Vahi boann kendisi bile dalar yerinden oynatamaz." "Yanl anlamadysam, sen bana, az nce ta giymeme ramen iktidar brakmam tlyorsun." "ayet elinizdeki gc u anda grevde bulunan insanlara verecek olsanz kim bunun farkna varacak ve kim sizi knayacaktr?" "Belki sen?" "Ben kralln en iyi asym, ama benim fikrime kimse kulak asmaz." "u anda sarayn khyas deil misin?" "Size bir t versem, beni dinler miydiniz Majeste?" "Verecein de bal."

"Asla kalitesi kt bir biray ve yle byle bir eti kabul etmeyiniz. Yoksa bu knzn balangc olur. lerimle uraabilir ve evinizin ynetimini istenen duruma getirmek iin yeniden kurmaya balayabilir miyim?" Ramses yanlmamt. Rom tam bu iin adamyd. Rahatlayan Ramses sarayn bahesine doru yrd. 14 Nefertari gzyalarn zorlukla tutabildi. Korktuu bana gelmiti. Sakin bir hayat yaamay dledii halde, kendini korkun bir dalgaya kaptrmt. Ta giyme treninin hemen ardndan, Ramses'den ayrlmak zorunda kalm, Byk Kralie sfatyla, kendisine bal olan tapnaklar, okullar ve dokuma atlyelerini ziyaret etmek sorumluluunu yklenmiti. Tuya, Nefertari'yi, kralienin topraklarnn yneticilerine, gen kzlarn eitimini yapan haremlerin mdrlerine, mal ve mlknn ynetimi ile grevlendirilmi ktiplere, yeryzndeki yaratc enerjisinin korunmasna ynelik 'Tanr'nn ei' ayinlerini yapacak olan rahip ve rahibelere tantt. Nefertari gnlerce, nefes almaya frsat bulamadan oradan oraya gtrld. Yzlerce insanla karlamak, her biri iin uygun decek szleri bulmak, dudaklarndan glmsemeyi eksik etmemek ve en ufak bir yorgunluk belirtisi gstermemek zorunda kald. Her sabah berber, makyajc, manikr ve pedikrcler kralieyi ellerine geiriyor ve onu bir nceki gnden daha gzel yapyorlard. Msr'n mutluluu, Ramses'in gc kadar Nefertari'nin gzelliine de balyd. Nefertari, son derece zarif elbisesi ve belindeki kemeriyle kralielerin en ekicisi olarak grnyordu. Yorgun den gen kadn, alak bir yatan zerine uzand. Bu akam yine onuruna dzenlenecek davete gitmeyi gerektirecek cesareti kendinde gremiyordu. Hafif karanlklaan odann iinde Tuya'nn silueti belirdi. "Keyifsiz misin Nefertari?" "Gcm tkendi." Seti'nin dul ei, yatan kenarna oturdu ve gen kadnn sa elini avularnn arasna ald. "Ben de senin gibi bu deneylerden getim. Seni iki ila iyiletirir: kuvvet verici bir urup ve Ramses'e babasndan miras kalan o ekici g." L.HK1S1AJN "Ben kralie olmak iin yaratlmamm." "Ramses'i seviyor musun?" "Canmdan ok." "Bu durumda ona ihanet edemezsin. O bir kralieyle evlendi, kocasnn yannda mcadele edecek olan bir kralieyle." "Yayanldysa?" "Yanlmad. Ayn yorgunluk ve bezginlik anlarn benim yaamadm m sanyorsun? Kraln ei kralieden beklenen eyler, bir kadnn gcn aar. Msr kurulduundan bu yana hep byle olmutur. Bundan bakas da istenemez." "inizden hi vazgemek gelmedi mi?" "Balangta, gnde on kez, yz kez. Seti'ye, bir baka kadn semesi ve beni tekinin yannda ikinci e olarak kabul etmesi iin yalvardm. Yant her zaman ayn oldu: Beni kollarnn arasna ald, yreime su serpti, ama hibir biimde de ykm hafifletmedi." "Ramses'in gvenine layk deilim, ne dersiniz?" "yi ki bu soruyu sordun, nk onun cevabn vermek bana der." Nefertari'nin baklarna bir tedirginlik yerleti. Tuya'nnkiler ise titremedi bile. "Saltanat srmeye mahkm edildin Nefertari. Talihine kar mcadeleyi brak. Irmakta yzer gibi, brak kendini onun akntsna." Ameni ile Rom, gnden az bir srede, Ramses'in talimatna uygun olarak Teb kentinde derinlemesine bir reform hareketini ele aldlar. Ramses kk byk demeden, belediye bakanndan su haznesi grevlisine kadar btn devlet memurlaryla grt. Memfs'den uzakta oluu ve Seti'nin Kuzey'deki mevcudiyeti nedeniyle, Gney'in bu byk kenti, giderek daha zerk bir ynetim srdryordu Amon barahibi, tapnandaki hudutsuz zenginliin verdii gle kendisini bir tr hkmdar olarak gryor, kararnameleri, kralnkilerden daha ok

nemseniyordu. Ramses her birini dinleyerek, byle bir durumun ne denli tehlikeli olduunun farkna vard. Bu duruma ilgisiz kald takdirde, Yukar ve Aa Msr farkl, hatta birbirleriyle ters den iki lke olacak ve bu blnme felaketle sonulanacakt. Clz Ameni ile gbekli Rom, ibirlii yaparken hibir glkle karlamadlar. Farkl insanlar olmakla birlikte birbirlerini tamamlyorlard. Ramses'in kiiliine kar byk bir sayg duyuyorlar ve onun doru yolda olduuna inanyorlard. Saray erafndan gelen tm kiisel istekleri reddetmiler, uyuukluk iindeki hiyerariyi altst etmiler ve kraln onaylad, hi kimsenin beklemedii bir yn tayini gerekletirmilerdi. Ta giyme treninden on be gn sonra Teb, tam bir karmaa iindeydi. Kimileri yeteneksiz birinin, kimileri ise avcla ve bedensel baarlara kendini kaptrm bir delikanlnn iktidara geldiini sylyordu. Oysa Ramses sarayndan kmam, incelemelerini ve kararlarn oaltarak, Seti'ye layk bir sertlikle otoritesini gsteriyordu. Ramses tepkileri bekledi. Ama tepkiler gelmedi. aknla urayan Teb, byk bir suskunlua gmld. Kraln davet ettii vezir, bir babakan gibi ok uysal davrand ve geciktirmeksizin uygulamak iin Majesteleri'nin direktiflerini not etmekle yetindi. Ramses, ne Ameni'nin genlere zg cokunluunu ne de Rom'un neeli honutluunu paylat. Bu kadar sratli hareket etmesi karsnda aran dmanlar ne yenilmi ne de yok olmutu. Sadece geri ekilip daha byk bir gle saldracaklar zaman bekliyorlard. Kral ak ak savamay kapal kaplar ardnda kurulan gizli ittifaklara yelerdi, ama bu ocuksu bir dilekten baka bir ey deildi. Her akam, gne batmadan nce Ramses, yirmi kadar bahvannn iek tarhlarn sulad ve gece serinliinde aalara su tadklar bahenin yollarnda geziniyordu. Solunda, mavi kantaron ieklerinden yaplm kolyesiyle sar kpei 'Gece Bekisi', sanda, iri yapl aslan 'Katil' ile birlikte evik admlarla yryordu. Ve bahenin giriinde Majesteleri'nin muhafz birliinin komutan Sardunyal Seramana, bir asmann altna oturmu, en ufak bir tehlike annda mdahale edebilmek iin hazr bekliyordu. Ramses bahesindeki narlar, nar aalarn, incir aalarn, avokadolar ve iekleri byk bir efkatle seviyordu. Bu aalar, insan ruhen dinlendiren baheyi cennete eviriyordu. Btn Msr, farkl cinslerin uyum iinde yaayaca bir bar limanna neden benzemesindi? O akam Ramses, kk bir nar fidan dikti, kknn evresine toprak doldurdu ve fidan zenle sulad. "Majesteleri on be dakika kadar bekledikten sonra, baka bir testi suyu damla damla dkmelisiniz." Bu szleri syleyen bahvann yan kestirmek olanakszd, iki ucundan su dolu toprak kaplar sarkan bir omuz sr tayordu. Ensesinde srn yapt belli olan bir yarann izleri grnyordu. Ramses: "Akla uygun bir t," dedi. "Senin adn ne?" "Necem." " 'Yumuak huylu' demek... Evli misin?" "Bu baheyle, aalarla, bu bitkiler ve ieklerle evlendim. Onlar benim ailem, atalarm ve torunlarm. Diktiiniz nar fidan sizden sonra da yaayacak, bilgeler gibi yz on yl da yaasanz." Ramses glmseyerek: "Kukun mu var?" diye sordu. "Kral olmak ve bilge olarak kalmak kolay deildir herhalde. nsanlar ktle eilimli ve hilecidir." "Sen de beenmediin bu rktan deil misin? Yoksa sen bu kusurlardan uzak m kaldn?" "Kesin olarak sylemeye cesaret edemem Majeste." "rak yetitirdin mi?" "Bu benim iim deil, bahvanbann grevi." "Bahvanba senden daha m bilgili?" "Nasl bilebilirim? Buraya hi gelmez ki." "Msr'da yeterince aa bulunduunu dnyor musun?" "oalsa bile yeterli sayda olduu kabul edilemeyecek bir ey varsa, o da aalardr." "Senin dnceni paylayorum." Bahvan:

"Aa byk bir armaandr," dedi. "Canlyken glge verir, iek verir; ldnde de kerestesini. Onun sayesinde karnmz doyurur, evlerimizi yaparz. Yapraklarnn altnda oturduumuz zaman lk kuzey rzgr eserken mutluluk anlarnn tadn karrz. yle bir aalar lkesi dlyorum ki o lkenin sakinleri kular ve yeniden doan ruhlar olsun." Ramses: "Btn eyaletlerde ok sayda aa diktirmek niyetindeydim," diye aklamada bulundu. "Hibir ky meydan glgeden yoksun olmasn. Yallarla genler orada karlasnlar, genler yallarn szlerini dinlesin." "Tanrlar sizden yana olsun Majeste. Bir hkmetin bundan daha iyi bir program olamaz." "Bunu gerekletirmek iin bana yardm eder misin?" "Ben mi, ama..." "Tarm Bakanl'nn brolar, alkan ve becerikli ktiplerle dolu, ama bana, doay seven ve srlarn sezinleyerek onlara yn verebilecek bir adam gerekli." "Ben basit bir bahvanm Majeste..." "Sende mkemmel bir Tarm Bakan olma yetenei var. Yarn sabah saraya gel ve Ameni'yi grmek istediini syle. Ona senden sz edeceim. Yeni grevlerine alman iin sana yardmc olacak." Ramses, aknlktan donup kalan Necem'i brakarak uzaklat. Yrrken, geni bahenin dip tarafnda, iki incir aacnn arasnda ince ve beyaz siluet grdn sand. Bu sihirli yerde az nce bir tanra m grnmt? Admlarn sklatrarak yaklat. Siluet kmldamad. Batan gnein yumuack aydnlnn iinde siyah salar ve uzun beyaz bir elbise parlyordu. Nasl olur da bir kadn bu kadar gzel, ekici ve ayn zamanda ulalmas ok g biri olabilirdi? "Nefertari..." Kadn ona doru atld ve kendini onun kollarna brakt. "Kamay baardm," diye itiraf etti. "Bu akamki lavta konseri srasnda, annen beni temsil etmeyi kabul etti. Beni unutmu muydun?" "Azn bir lotus goncas gibi ve dudaklarn byler fsldyor, ama ben onlar pmek iin lgnlar gibi arzu duyuyorum." pmeleri bir genlik pnar oldu; tek bir vcut olmuasna sarlarak yeniden canlandlar. Ramses: "Salarnn tuzana dm olan vahi bir ku gibiyim," dedi. MYT6 "Kokulan beni sarho eden bin iekli bir baheyi kefettirdin bana. Nefertari salarn zd, Ramses keten elbisesinin asklarn Nefertari'nin omuzlarndan indirdi. Gzel kokulu ve sessiz bir yaz akamnn lkl iinde birletiler. 15 Gnein ilk nlar Ramses'i uyandrd. Hl uyumakta olan Nefertari'nin srtn okad ve ensesini pt. Kars gzlerini amadan onu kucaklad, gl gvdesine sarld. "ok mutluyum." "Sen kendin bir mutluluksun Nefertari." "Bir daha byle uzun sre ayr kalmayalm." "Senin de benim de baka aremiz yok." "iktidarn gerekleri mi bizim yaantmz ynlendirecek?" Ramses karsn kuvvetle kucaklad. "Yant vermiyorsun..." "nk yant biliyorsun Nefertari. Sen kraln yce eisin, ben de Firavun'um: En gizli hayallerimizde bile bu gerekten kurtulamayz." Ramses kalkt, pencereye doru yrd ve yaz gneinin altnda yeermi Teb krlarn seyretti. "Seni seviyorum Nefertari, ama ayn zamanda Msr'n eiyim. Bu topraklar verimli klmak ve insanlarn mutlu etmek zorundaym. Msr'n sesi beni ard zaman, kaytsz kalma hakkna sahip deilim."

"Yaplacak bu kadar ok mu i var?" "Kral olmadan nce, sakin bir lkeyi yneteceimi sanyordum. Oysa bu lkede sradan insanlarn yaadn unutmuum. Onlara, Mat yasasna ihanet etmek ve babamn ve atalarnn eserini ykmak iin birka hafta yeter. Uyum, hazinelerin en dayankszdr, ileri biraz gevetecek olsam, ktlk ve karanlklar lkeye sahip olur." Nefertari de kalkt. rlplakt. Ramses'e sarld. Ho kokulu vcuduna dokunur dokunmaz, Ramses tam bir uyum iinde olduklarn anlad. Yatak odasnn kaps hzl hzl alnd. Ardndan kap ald, sa ba dank Ameni odaya dald, ama kralieyi grnce arkasn dnd. "Durum kt Ramses, ok kt!" "Sabahn krnde beni rahatsz edecek kadar m?" "Gel, bir dakika bile kaybedemeyiz." "Ykanp kahvalt edecek zaman da m vermeyeceksin bana?" "Bu sabah olmaz." Ramses Ameni'nin grlerini yabana atmazd, hele kendisine hkim olmasn bilen gen sekreterin soukkanlln kaybettii zamanlarda. Kral, iki atn ektii arabasn kendisi kullanyordu. Ardndan gelen arabada da Seramana ile bir oku vard. Arabann yolculuundan rahatsz olmasna karn Ameni, Ramses'in acele ediine sevinmiti. Karnak kale duvarlarndaki kaplardan birinin nnde durup arabalardan indiler. nlerindeki dikilitan zerindeki, her geen okuma yazma bilen vatandan anlayabilecei hiyeroglifi okudular. Ameni: "Bak," dedi, "nc satra bak!" hayvan postundan oluan iarete baktlar. 'Doum' anlamna gelen ve hayvan postundan oluan ve Ramses'i n 'olu' diye gsteren bu iaret kt kaznmt. Bu kusur onun koruyucu bysn kaybettiriyor ve Firavun'un gizli varln incitiyordu. Ruhen km grnen Ameni: "Aratrdm," dedi. "Ayn hata heykellerin kaidelerinde ve herkesin grd dikilitalarda tekrarlanm. Bunda bir kast var, Ramses." "Bunu kim yapm olabilir?" "Amon'un barahibi ile heykeltralar. Senin ta giydiini ilan eden bildirileri kazma grevi onlara verilmiti. Sen kendi gzlerinle grmeseydin, bana inanmayacaktn." aretin kt kazlmas bildirinin genel anlamnda bir deiiklik yaratmasa bile, olay ciddiye alnacak kadar nemliydi. Ramses: "Heykeltralar getirt," diye emretti. "Hatalarn dzeltsinler." "Sulular mahkemeye vermeyecek misin?" "Onlar sadece verilen emirlere uydular." "Araon barahibi rahatsz; bu nedenle sana sayglarn sunmaya gelemedi." MLYUNLAKUA YILIN TAPINAI 85 "Bu nemli kii aleyhinde elinde kantlar var m?" "Sululuu apak!" "Ameni, apaklklardan sakn!" "Cezasz m braklacak! Ne kadar zengin olursa olsun, o senin hizmetkrn." "Onun mal varl hakknda ayrntl bir rapor hazrla." Rom yeni grevlerinden ikyet edecek durumda deildi. Sarayn temizliini salamak iin, bu konuda ciddi ve iine titiz adamlarn tayinlerini yaptktan sonra, dikkatini kedi, iki ceylan, bir srtlan ve iki klrengi turna kuunu barndran kraliyet hayvanat bahesi zerinde younlatrmt. Bir tek hayvan onun kontrolnn dndayd: Firavun'un sar kpei 'Gece Bekisi', saray glndeki balklar avlama gibi can skc bir alkanlk elde etmiti. Hrszlk, Ramses'in koruyucu aslannn baklar altnda yapld iin, hi kimse mdahale edemiyordu. Rom, sabahn erken saatinde ar bir papirs sandn tamak iin Ameni'ye yardm etmiti. Bu sska ktip, ok az yemek yedii ve gecede sadece drt saat uyuduu halde bunca enerjiyi nereden buluyordu? Yorulmak nedir bilmeyen bu adam, zamannn byk blmn, azna kadar belge yl odasnda hibir bezginlik belirtisi gstermeden geiriyordu.

Ameni, Ramses'le birlikte bir odaya kapanrken, Rom da gnlk mutfak denetimine kt. Firavun'un sal, dolaysyla btn lkenin sal, yemeklerin kalitesine bal deil miydi? Ameni sehpalarn zerine birok papirs yayd. Sesinde, yapt iten gurur duyduu hissedilen bir tonla: "ite aratrmalarmn sonucu," dedi. "Bunlar elde etmek zor mu oldu?" "Hem evet, hem hayr. Karnak'ta grevli idareciler, ziyaretimden ve sorularmdan holanmadlar, ama sylediklerini dorulamak iin yaptm giriimleri nleme cesaretini gsteremediler." "Karnak ok mu zengin?" "Evet, yle: Seksen bin grevli, tarada faaliyet halinde olan ve tapnaa bal krk alt antiye, drt yz elli bahe, meyvelik ve ba, drt yz yirmi bin ba hayvan, doksan gemi ve dorudan doruya Msr'n en byk tapna hesabna alan eitli byklklerde altm be kasaba ya da ky. Barahip, ktiplerden ve kyllerden oluan gerek bir orduya hkmediyor. Bu tutanaa baka bir eyi de katmak gerekir. Tanr Amon'un ve din adamlarnn tm mal varlnn saym yaplacak olsa, alt milyon byk ba hayvan, alt milyon kei, on iki milyon eek, sekiz milyon katr ve birka milyon kmes hayvan elde ederiz." "Amon, zaferler tanrs ve imparatorluun koruyucusudur." "Kimse bunu inkr etmiyor, ama onun rahipleri, sonuta birer insan. Ellerine bir servet emanet edildii zaman kolaylkla yoldan kabilirler. Soruturmam daha derinletirecek zamanm olmad, ama endieliyim." "Kesin bir nedenin var m?" "Teb'deki nemli kiiler, Kral ile Kralie'nin bir an nce Ku-zey'e doru gitmelerini sabrszlkla bekliyor. Yani Majesteleri, siz onlarn huzurunu bozuyor ve her zamanki oyunlarn altst ediyorsunuz. Sizden Karnak' zenginletirmenizi ve onun, Amon ba-rahibi kendini Gney'in kral olarak ilan edinceye ve Msr'dan ayrlncaya kadar devlet iinde devlet gibi gelimesini istiyorlar." "Bu, Msr'n lm demek olur Ameni." "Ve halk iin de sefalet." "Bana, zimmetine para geirdiini kantlayacak ok kesin deliller gerek. Amon barahibi aleyhine bir ey yapacaksam, yanlgya dmemek zorundaym." "Bu ile ben ilgilenirim." Seramana'nn huzuru kamt. Memfs'de Menelaos'un Yunanl askerlerinin dzenledii suikasttan beri, Ramses'in yaamnn tehlikede olduunu biliyordu. Evet, barbarlar Msr'dan ayrlmlard, ama tehlike ortadan kalkm deildi. Bu yzden, hi aralk vermeden, hassas noktalar olarak nitelendirilen Teb sarayn, Ordu genel kararghn, polis mdrln ve sekin birliklerin bulunduu klay gzetliyor, faaliyetlerini dikkatle inceliyordu. Bir isyan kacak olursa bu hassas noktalardan balayacan biliyordu. Eski bir korsan olan Sardunyal, sadece kendi nsezisine gveniyordu, ister st rtbeli subay olsun, ister bir acemi nefer, herkesten kukulanyordu. Birok durumda sa kalabilmenin tek yolu, dost gibi grnen dmana ilk darbeyi vuran olmakt. Seramana, ok ar gvdesine ramen bir kedi kadar evikti. Grnmeden gzlem yapmaktan ve iki kiinin konumasn su st yakalamaktan holanyordu. Hava scakl ne olursa olsun madeni bir zrh takyordu. Kemerinde de bir hanerle ucu ok sivri ksa bir kl bulunduruyordu. Kvrck byklar ile favorileri yzne, istedii gibi kullanmasn bildii korkun bir ifade veriyordu. Ordu subaylarndan, muvazzaf olanlarn ou varlkl ailelerin ocuklaryd ve Ramses'den nefret ediyor, zel muhafz ktasnn komutanln neden byle bir barbara teslim ettiini bir trl anlamyorlard. Seramana onlara hi kulak asmyordu. Sevilmek hibir ie yaramazd ve insan, komutanna hizmet edecek yetenekte bir sava olarak eitemezdi. stelik Ramses iyi bir komutan, idare etmesi zor ve tehlikeli usuz bucaksz bir geminin kaptanyd. Ksacas, Sardunyal korsan grevinden ok memnundu ve onu korumakta kararlyd. Lks villas, turun gibi yuvarlak gsleri olan nefis Msrl kadnlar ve iyi

yemekler, onun iin yeterli olmuyordu. Hibir ey bir arpmada gcn ve deerini gstermenin yerini tutamazd. Sarayn muhafz birlii ayda kez deitiriliyordu. Ayn l'i, 11'i ve 2l'inde. Askerlere arap, et, pasta ve cret karlnda tahl veriliyordu. Her nbet deiiminde Seramana, askerlerini inceliyor, gzlerini gzlerine dikiyor ve her birine yapacaklar grevi bildiriyordu. En ufak bir disiplinsizlik, en ufak bir geveklik dayakla cezalandrlyor, er, ktasna geri gnderiliyordu. Sardunyal, tek sra halinde toplanan erlerin nnden yava yava geti. Biraz sinirli grnen sarn bir delikanlnn nnde durdu. "Nereden geldin?" "Delta'nm bir kynden komutanm." "Hangi silah yelersin." "Klc." "unun tadna bak, susuzluunu gider." Seramana, iinde anasonlu arap bulunan mataray sansn delikanlya uzatt. Asker arab iki yudumda iti. "Sen kraln brosuna giden koridoru gzetleyecek ve gecenin son saati boyunca hi kimsenin girmesine izin vermeyeceksin." "Bastne komutanm." Seramana silahlarn keskin azlarn inceledi, erlerin duruun-daki yamukluklar ve niformalarn dzeltti, teki erlerle de konutu. Sonra her biri grevlerinin bana gitti. Sarayn mimar, scak yaz gecelerinde koridorlar serinletecek hava akmn salamak iin pencereleri salonlarn ve odalarn st ksmna amt. Saray sessizdi. Darda, diilere kur yapan kurbaalarn sesi duyuluyordu. Seramana, Ramses'in brosuna giden koridorun talar zerinde sessizce ilerledi. Daha nceden tahmin ettii gibi sarn er, grevinin banda deildi. Gzetleme grevini yapaca yerde, broya girii engelleyen srgy yerinden skmeye alyordu. Kocaman eliyle eri boynundan yakalayan Sardunyal, onu havaya kaldrd. "Bir Yunanl, ha! Anasonlu arab bir dikite ien adam, olsa olsa Yunanldr. Hangi fesat yuvasndansn? Menelaos'un kalnts m yoksa yeni bir komplo mu? Konu!" Sarn delikanl ksa bir sre debelendi, ama azndan tek bir ses kmad. Onun gevediini hisseden Seramana, onu yere brakt. Delikanlnn vcudu bir bez bebek gibi yere serildi. Sardunyal, istemeden delikanlnn boynunu krmt. 16 Seramana yazl raporlardan pek bir ey anlamazd. Olay Ame-ni'ye anlatmakla yetinmi, o da anlatlanlar bir papirse yazarak Ramses'i uyarmt. Bu Yunanly kimse tanmyordu. Bedensel yetenei nedeniyle silah altna alnmt. Hoyrata ldrlmesi kral tam bilgi edinmekten yoksun brakmt, ama gsterdii baardan dolay, Sardunyalya hibir sitemde bulunmad. Bu kez saldr Firavun'un hayatna ynelik deildi, ancak kraln brosuna, yani devlet ilerine bir saldr sz konusuydu. Oraya ne aramak iin gelmiti? Yoksa Firavun'un lkeyi ynetme biimi hakknda bilgileri ve gizli belgeleri mi elde etmek istiyorlard? Menelaos'un suikast giriimi almak iin yaplmt. Bu baa-rlamam hrszlk ise daha karanlkt. Bu Yunanly oraya kim gndermiti, hkmdarn faaliyetlerine engel olmak iin glgede pusuya yatan kimdi? iin iinde gnahkr kardei enar vard elbette, nk ta giyme treninden sonra sessizlie gmlm, hi almaz olmutu. Bu maske, eskisinden ok daha beceriyle ynetilen yeralt faaliyetlerini gizlemiyor muydu? Rom kraln nnde eildi. "Majeste, ziyaretiniz geldi." "Baheye, kameriyenin altna gtr." Ramses basit beyaz bir petamal giymiti ve zerinde, sa bileindeki altn bilezikten baka bir mcevher yoktu. Bu grmenin ok nemli olduunu bildii iin bir sre btn dikkatini bu konu zerinde toplad. Ne de olsa konuacaklar Msr'n yazgsn belirleyecekti.

Kral, bahede, bir st aacnn glgesine bir kameriye yaptrmt. Bir sehpann zerinde kuru zm, taze incir vard. Hafif, sindirimi kolay ve iddetli scaklar iin en uygun iecek olan biralar kupalara konmutu. Karnak'n Amon barahibi dolgun yastkl rahat bir koltua oturmu, nne de ayaklarn uzatmas iin bir tabure konmutu. Banda perukas, zerinde keten elbisesi, gsnde incilerden ve lacivert tandan yaplm bir byk kolye, kolunda da gm bilezikler vard. Bu atafatl giyim, onun kibirli bir tutum taknmasna neden olmutu. Hkmdarn geldiini grr grmez barahip ayaa kalkt ve eildi. "Buras sizin iin uygun mu?" "Buray setikleri iin Majesteleri'ne teekkr ederim. Havann yumuakl salm iin ok elverili." "Salnz ne durumda?" "Artk gen bir adam deilim: insan bunu kolay kolay kabullenemiyor." "Sizi grmekten umudumu kesmitim." "Gerekmezdi Majeste. Bir yandan, bir sre iin odamdan kmamam gerekti; te yandan da, Gney ve Kuzey vezirleri ve Nubye genel valisi ile birlikte gelmeyi umuyordum." "Olduka etkileyici bir heyet! Peki ne oldu? Yoksa sizin teklifinizi kabul etmediler mi?" "lkin, ettiler; ama sonra, vazgetiler." "Neden fikir deitirdiler?" "Onlar yksek dereceli devlet memurlar... Majesteleri'nin cann skmak istemiyorlard. Ben yine de onlarn bulunmayna zlyorum, nk onlarn yokluu benim szlerimin nemini yok etme tehlikesine neden oluyor." "Eer syleyecekleriniz gerekse korkmanz iin hibir neden yok." "Siz gerek olduunu dnmyor musunuz?" "Brakn da buna Mat'n hizmetkr sfatyla kendim karar vereyim." "Endieliyim Majeste." "u bulutlar aralamak iin size yardm edebilir miyim?" "Karnak'n mal varl hakknda bir durum saptamas istemisiniz." "Onu elde ettim." "Nasl bir sonu kardnz?" "Sizin stn nitelikli bir ynetici olduunuzu." "Bu bir knama m?" "Hi de deil. Atalarmz, bize tapnaklarn gelimesinin halkn iatiinaui refahnn bir anahtar olduunu retmediler mi? Firavun Karnak' zenginletiriyor ve siz bu zenginlikleri daha da artryorsunuz." "Sesinizin tonunda bir knama var." "Sadece aknlk, baka bir ey deil; sizin huzursuzluunuzun nedenini tartsak, ne dersiniz?" "Karnak'n servetinin, Majesteleri'ne glge drd ve Majesteleri'nin buna karlk teki tapnaklar kayrmak istedii syleniyor." "Kim sylyor?" "Yaygn bir dedikodu..." "Siz bu dedikodular nemsiyor musunuz?" "Israrla sylenirse, kulak ard edilebilir mi?" "Siz ne dnyorsunuz?" "Majesteleri'nin, halihazr durumda bir deiiklik yapmamay dnmesini ve babasnn politikasn izlemesini elbette. Bylesi daha uygun olmaz m?" "Onun hkmdarl ne yazk ki ok ksa srd. Bu yzden zorunlu reformlarn hepsine birden giriemedi." "Karnak'n hibir reforma ihtiyac yok." "Ben ayn ekilde dnmyorum." "Endie etmekte hakl olduum dorulanm oluyor." "Benimki de dorulanm olmuyor mu?" "Ben... pek anlayamadm." "Amon'un barahibi hl Firavun'un sadk bir kulu mu?" Barahip, baklarn Ramses'inkilerden kard. Kendini toparlamak iin bir incir yedi ve biraz bira iti. Hkmdarn giyiminde-ki sadelik, konuunun

giyimindeki kibar zarafetle taban tabana ztt. Barahip yzne kar yaplan saldrlara da alk deildi. Kral, onun soluklanp akln bana toplamasna frsat vererek, onu tedirgin etmemeye zen gsterdi. "Bundan nasl kuku duyabilirsiniz Majeste?" "Ameni'nin yapt soruma nedeniyle." Barahip kpkrmz oldu. "Bu cce ktip, bu her eye burnunu sokan, bu fare, bu..." "Ameni benim dostumdur ve onun tek tutkusu Msr'a hizmet etmektir. Onurunu lekeleyecek hibir hakareti ho gremem; hangi azdan karsa ksn." Barahip kem km etti. "Affedersiniz Majeste, ama uygulad yntemler..." "ok sert mi davrand?" "Hayr, ama avn paralayan bir akaldan daha hrsl!" "O grevini bilinli olarak yapar ve hibir ayrnty ihmal etmez." "Peki beni ne gibi bir kusurla eletiriyorsunuz?" Ramses gzlerini barahibin gzlerine dikti. "Bilmiyor musunuz?" Barahip, bir kez daha baklarn baka tarafa evirdi. Ramses: "Msr topraklarnn tamam Firavun'a ait deil midir?" diye sordu. "Tanrlarn istei de budur." "Ama kral, toprak sahibi olmaya layk doru, bilge ve mert insanlara tarlalarn verme hakkna sahiptir." "Gelenekler de bunu ister." "Peki, Amon barahibi, Firavun gibi hareket etme hakkna sahip midir?" "Barahip, Karnak'ta onun temsilcisidir." "Peki bu temsilcilii biraz ileri gtrmediniz mi?" "Sanmyorum..." "Arazileri, zel ahslara verdiniz. Onlar da size minnettar oldular. zellikle subaylar. Bana kar olan drstlkleri, yarn belki de kukulu olacaktr. zel arazinizi korumak iin bir orduya ihtiyacnz m olacak?" "Bu sadece koullarn gerei Majeste. Baka ne olabilir ki?" "lkenin byk tapnan kent barndrr: Yaratc k R'nn kenti Heliopolis; sz' ve sanatkrlarn davranlarn esinleyen Ptah'n kenti Memfs; son olarak da Amon'un sakl kenti Teb. Babam, tanrlarn yansmas olan bu kent arasnda kurulacak dengenin bozulmamasna ok nem verirdi. Siz izlediiniz politikayla bu dengeyi bozdunuz. Teb iirilmi ve kendini beenmi bir kent olmu." "Majeste! Amon'a hakaret etmiyor musunuz?" "Ben Amon'un barahibi ile konuuyorum ve ona, dinsel faaliyet ve ayinlerden baka hibir eyle megul olmamalarn, dinle ilgili olmayan dnya ilerini bir kenara brakmalarn emrediyorum." Barahip zorlukla ayaa kalkt. "Siz de bunun olanaksz olduunu biliyorsunuz." "Hangi nedenle?" "Benim grevim, sizinki gibi, bir yandan dinsel, bir yandan da ynetimseldir!" "Karnak Firavun'a aittir." "Kimse bunu inkr etmiyor, ama arazilerini kim iletecek?" "Tayin edeceim bir uzman." "Bu, bizim hiyerarimizi ykar! Bu hatay yapmaynz Majeste. Amon din adamlarnn tmn kendinize dman etmek, size aresi bulunmaz bir biimde zarar verir." "Bu bir tehdit mi?" "Deneyimli bir adamdan gen bir hkmdara t." "Buna uyacam m sanyorsunuz?" "Hkmdarlk etmek birtakm ittifaklar gerektiren g bir sanattr. Kurulmas gereken ittifaklardan biri de Amon rahipleriyle-dir. Elbette sizin direktiflerinize, nasl olurlarsa olsunlar, uyacam, nk ben sizin sadk bir hizmetkrnzn!." Grnr bezginliine ramen, barahip kendine gvenini yeniden kazanmt.

"Yarar olmayacak bir sava balatmaynz Majeste; bu savata ok ey kaybedersiniz, iktidar cokunluu getikten sonra aklnz banza toplayp hibir eyi allak bullak etmeyiniz. Tanrlar arlklardan dehete derler. Teb ile ilgili olarak Akenaton'un iler acs durumunu hatrlaynz." "Kurduunuz a ok iyi rlm, ancak bir ahin gagas onu paralayabilir." "Bou bouna harcanan ne byk enerji! Sizin yeriniz Mem-fs'de, burada deil. lkemizi igal etmek isteyen barbarlara kar bizi korumak iin Msr'n gcnze ihtiyac var. Brakn buray ben yneteyim ve sizin abalarnz destekleyeyim." "Bunu dneceim." Barahip glmsedi. "Bu atlganlnza zeknz da eklerseniz, byk bir Firavun olursunuz Ramses." 17 Tebli her saygn kiinin kafasnda bir hayal vard: Kralla karlamak ve daha nce elde etmi olduu karlar korumak iin hakkn savunmak. Hibir cephenin adam olmayan ve nceden ne yapaca belli olmayan bir hkmdarn karsnda, en sz geen kimseler bile kt bir srprizle karlaabilirlerdi. Ama nce kraln zel sekreteri Ameni'nin kurduu engeli amak gerekiyordu. Ameni randevular titizlikle inceliyor ve uygun grmediklerini hi acmadan iptal ediyordu. Ya dev yapl Sardunyal Seramana'nn her ziyaretinin stn aramas ve, silah ya da kukulu bir eyann bulunmadna inanmadan kimseyi Firavun'un yanna sokmamasna ne demeliydi? O sabah Ramses; onunla grmek isteyen herkesi bandan savd. Bunlarn arasnda Ameni'nin nerdii ve tek bana bentlerle megul olacak sorumlu da vard. Kraln, kars Kralie'den t almaya ihtiyac vard. Her zaman yzmek iin geldikleri havuzun kenarnda plak vcutlarn gnee vermilerdi. narlarn yapraklar gne nlarn szyordu. Kar koca, sarayn bahesinin gzelliinin tadn karyorlard. Tarm Bakanl vaadini alan Necem, titiz bir bakm gstererek baheyle uramaya devam ediyordu. Ramses: "Az nce Amon barahibi ile grtm," dedi. "Dmanl nlenemez mi?" "Kesinlikle hayr. Ya onun durumunu kabul edeceim, ya da kendiminkini zorla kabul ettireceim." "Ne teklif ediyor?" "Karnak'n Msr'n teki tapnaklarna olan stnln srdrmesini, onun Gney'i, benim de Kuzey'i ynetmemi." "Kabul edilemez." Ramses, Nefertari'ye hayretle bakt. "Bana lml davranmam tavsiye edeceini sanyordum!" "ayet lml davranmak Msr'n ykmna neden olacaksa artk bu byk bir kusur olur. Bu rahip kendi kuraln firavuna dayatmaya, ulusun karlarna deil, kendi karlarna ncelik vermeye alyor. ayet kabul edecek olursan, tahtn sarslacak ve Seti'nin yapt her ey yklacak." Nefertari, sakin ve yattrc bir sesle, yumuak bir ifadeyle dncelerini aklamt, ama kulland szcklerde bir kesinlik vard. "Kral ile Amon barahibinin aktan atmasnn sonularn dnebiliyor musunuz?" "Hkmdarlnn ilk gnnden zayflk gsterirsen, gz ykseklerde olanlar ve yeteneksizler zincirlerinden boanrlar. Amon barahibine gelince, bir ayaklanmann bana geer ve Firavun'un aleyhine, kendi otoritesini iddia eder." "Onunla atmaya girimekten korkmuyorum, ama..." "Sadece kendi karn iin harekete gemi olmaktan m korkuyorsun?" Ramses, havuzun mavi sularndaki grntsne bakt. "Dncelerimi okuyorsun." "Senin ein deil miyim?" "Kendi soruna sen ne cevap verirsin Nefertari?" "Hibir insan kalb, Firavun'un varln iine alacak kadar geni deildir. Sen balayclk, cokunluk ve otoritenin simgesisin. Senin yaamn egemenlii altna alan grevin en tepesine kmak iin bu silahlarn kullan." "Ya setiim yol yanlsa?"

"Blclk yapan ktdr ve bu barahip blnmeyi yeledi, nk bunda kar var. Senin Firavun olarak ona bir tutam toprak bile brakmaya hakkn yok." Ramses ban Nefertari'nin gsne dayad, o da kocasnn salarn okad. Krlanglar, uultuyla balarnn zerinde dnp duruyorlard. Bahenin giriindeki bir az dala, Ramses'le Nefertari'nin huzurlarn bozdu. Bir kadn, muhafzlarla tartyor, sesi gittike ykseliyordu. Ramses beline bir petamal sard ve kk toplulua doru yrd. "Ne oluyor burda?" Muhafzlar kenara ekilince Gzel Iset'le kar karya geldi. set ok gzel ve ekici grnyordu. set: "Majeste!" diye haykrd. "Yalvarrm, izin ver de seninle konuaym!" "Kim engelliyor bunu?" "Polisin, ordun, sekreterin..." "Benimle gel." Annesinin arkasna saklanm olan kk bir olan ocuu bir adm yana kt. "ite olun Ramses." "Kh!" Ramses ocuu kollarna ald ve bann zerine kaldrd. akna dnen ocuk alamaya balad. et: "Olduka ekingendir," dedi. Kral, olunu, ata bindirir gibi omuzlarna oturttu. Kh'nn korkusu abucak geti, glmeye balad. "Drt yanda... Olum drt yanda! Lalas ondan memnun mu?" "Onu ok ciddi buluyor. Kh ok az oynuyor ve sadece hiyeroglifleri skmeyi dnyor. imdiden birok szc tanyor ve birka tanesini yazmasn biliyor." "Benden nce ktip olacak! Gel, souk bir ey i. Ben de ona biraz yzme reteyim." "O... Nefertari burada m?" "Elbette." "Neden seninle grebilmek iin onuncu keredir saraya gelmek zorunda kaldm, neden beni bir yabanc gibi uzak tutuyorsun? Ben olmasaydm, sen lm olacaktn!" "Ne demek istiyorsun?" "Sana kar dzenlenen komployu haber veren benim mektubum deil mi?" "Sen neden sz ediyorsun?" "Evet doru, senin beni terk etmen nedeniyle ok strap ektim ve zntl geceler geirdim. Ama seni hep sevdim ve seni yok etmeye alan senin aile yelerine katlmay reddettim." "Mektubun benim elime gemedi." set sarard. "O zaman, benim de senin dmanlarnla bir arada olduumu sanyordun." "Haksz mym?" "Evet, hakszsn! Firavun ad zerine yemin ederim ki sana ihanet etmedim!" "Peki sana neden inanaym?" set, Ramses'in koluna asld. "Sana nasl yalan syleyebilirim?" set, Nefertari'yi grd. Nefertari'nin gzellii nefesini kesti. Sadece vcut hatlarnn harika grn deil, yayd k da insan hayran brakyor ve her trl eletiriyi yumuatyordu. Nefertari kraln yce ei kralieydi ve hi kimse ona rakip olamazd. Gzel set hibir kskanlk duygusuna kaplmad. Nefertari, bir yaz gnnn g gibi prl prld. Soyluluu sayg uyandryordu. "tset! Sizi grdme memnun oldum." Ramses'in ikinci ei eildi. "Hayr, rica ederim... Gelin havuza girin, hava ok scak!" set byle bir karlama beklemiyordu. Afallamt, ama kar kmad, soyundu ve Nefertari gibi rlplak, havuzun mavi sularna dald.

Ramses sevdii iki kadnn yzlerini seyretti. Nasl oluyor da ok farkl, ama youn ve samimi duygular yaanabiliyordu? Nefertari, yaamnn en byk ak, esiz bir insan, bir kralieydi. Zamann ne felaketleri, ne de zararlar, ikisinin birbirine kar duyduu prl prl tutkularn sndrebiliyordu. Gzel set ise arzu, tasaszlk, ekicilik ve lgn cinsel yaam demekti. Byle olmakla birlikte ona yalan sylemi, aleyhindeki komploya karmt. Onu cezalandrmaktan baka yapacak bir ey yoktu. Kh'nn ince sesi: "Sizin babam olduunuz doru mu?" diye sordu. Doru. "Hiyeroglifte 'oul' szc rdekle yazlr." "Resmini izebilir misin?" MYT7 ocuk, bir byk adam ciddiyetiyle, iaretparmamn ucuyla kumlarn zerine bir rdek resmi izdi. "Firavun szc nasl yazlr?" Kh nce bir ev, sonra bir stun izdi. "Koruyucu bir mekn anlatmak iin ev, bykl anlatmak iin bir stun: 'Byk ev,' firavun szcnn anlamn veriyor'". Bana neden byle diyorlar, biliyor musun?" "nk sen herkesten daha byksn ve ok byk bir evde oturuyorsun." "Haklsn olum, ama bu ev btn Msr'dr ve bu lkenin insanlarnn her biri burada kendine bir yuva bulmaldr." "Bana baka hiyeroglifleri de retir misin?" "Baka oyunlar sevmez misin?" ocuk surat ast. "Peki, anlatk." Kh glmsedi. Kral, iaretparmayla bir daire izdi ve ortasna da bir nokta kondurdu. "Bu gne," diye aklama yapt, "biz ona R diyoruz. R ad bir azla bir koldan oluuyor, nk o sz ve eylemi simgeliyor. imdi resim yapma sras senin." ocuk birbiri ardna gne resmi izmeye alarak elendi. Sonunda da kusursuz denecek bir daire resmi yapmay baard. Sudan kan et ile Nefertari, sonuca pek hayret ettiler. Kralie: "ocuun yetenekleri olaanst!" dedi. tset: "Bu da beni korkutuyor," diye itirafta bulundu. "Lalas ise ok endie ediyor." Ramses: "Adam haksz," diye kestirip att. "Ya ne olursa olsun benim olum yoluna devam etsin. Belki de kader onu benden sonra tahta gemek iin hazrlyordun Bylesine hzl gelime, tanrlarn bir ari (1) Hiyeroglif yazsnda PER "konut, ev, tapnak" + A "byk" = PERA, fonetik gelime sonucu Firavun olmutur. maandr. Buna sayg duyalm ve onu engellemeyelim. Beni burada bekleyin." Kral baheden kt, saraya girdi. Kk Kh, iaretparman kumda gezdire gezdire actt iin alamaya balad. Nefertari, set'e: "Onu kucama alabilir miyim?" diye sordu. "Evet... evet, elbette." ocuk hemen sakinleti. Nefertari'nin baklarnda sonsuz bir sevgi vard. Iset, iini kemiren soruyu sormaya cesaret etti. "Banza gelen felakete ramen, baka bir ocuk sahibi olmak istiyor musunuz?" "Hamile olduumu sanyorum." "Bu kez doum tanrlar yardmcnz olsun!" "Bu szleriniz iin teekkr ederim. Doum iin bana yardmc olacaklar." Iset aknln gizleyebildi. Nefertari'nin kralie oluuna hibir itiraz yoktu, hatta saysz grevin ve skntnn altnda ezilen kralieyi kskanmyordu da; ama Gzel Iset, Ramses'in daha birok ocuunu dourmak, kraln yaam boyunca sayg gsterecei bir ana olmak isterdi. u anda krala ilk

erkek evlad veren kadnd. Ancak Nefertari bir olan ocuunun anas olursa, Kh byk bir olaslkla ikinci plana atlrd. Ramses, biri krmz, biri siyah iki kk mrekkep hokkas ve minicik fras ile bir ktip tahtas ile dnd. Hepsini oluna verdii zaman Kh'nn yz gld, deerli armaanlarn gsne bastrd. "Seni seviyorum baba." set ile Kh gidince, Ramses dncelerini Nefertari'den saklamad. "Iset'in bana kar komplo kurduuna inanyorum." "Ona sordun mu?" "Benim hakkmda olumsuz dnceleri olduunu itiraf etti, ama bana kar dzenlenen bir saldry haber verdiini iddia ediyor. Yazd mektup elime gemedi." "Neden ona inanmyorsun?" "Sanrm yalan sylyor ve kralie olarak seni setiim iin beni balamyor." j "Yanlyorsun." "Hatas cezalandrlmaldr." "Ne hatas? Bir firavun, belli belirsiz bir izlenime dayanarak kimseyi cezalandramaz. Iset sana bir oul verdi, asla senin ktln istemez. stemi de olsa bu hatay unut, hele cezay tamamen aklndan kar." 18 Setau'nun giysisi, saray grevlileri ktiplerinin giysileriyle tama-rnen eliiyordu. Karaca derisinden yaplm kaln elbisesi, daha ok bir klk elbiseye benziyordu. Ylan zehirine kar koyacak ifal sv emdirilmi bu giysiyi, bir ylan srmas halinde zerinden karyor, suya batrarak ilacn elde ediyordu. Ramses: "lde deiliz," dedi. "Burada bir seyyar eczaneye ihtiyacn yok." "Buras, Nubye'nin en cra bir kesinden daha tehlikeli. Ylanlar ve akrepler bazen insan biimine de girerler ve hzla oalrlar. Hazr msn?" "Tembihlediin gibi azma bir lokma koymadm." "lacm sayesinde, baz kobralara kar bile baklk kazanacaksn. Bu ek korumay gerekten istiyor musun?" "Raz olduumu syledim ya." "Hi tehlikesi yok denemez." "Vakit kaybetmeyelim." "Nefertari'nin onayn aldn m?" "Ya sen, Lotus'unkini aldn m?" "O beni biraz deli buluyor, ama ok mkemmel anlayoruz." Trana zen gstermeyen, peruka takmaya kar kan Setau, bu haliyle hastalarnn ounun gzn korkuturdu. "Bu ilacn dozunu iyi ayarlamamsam," diye itirafta bulundu, "yaam boyu aptal kalma tehlikesiyle kar karyasn demektir." "Tehditlerine pabu brakmam." "yleyse i unu." Ramses svy iti. "Nasl buldun?" "Mkemmel." "Keiboynuzu suyu nedeniyle yle. Geri kalan pek ho deildir: srgangillerden birok bitkinin ve sulandrlm kobra kannn kay102 CHRISTIAN JACQ natlmasndan elde edilmi bir svdr. Artk her trl ylan srmasna kar baklk elde ettin. Bu bakln devam etmesi iin her alt ayda bir bu ila karmn imek yeterli olacak." "Benim hkmetime girmeyi ne zaman kabul edeceksin?" "Hibir zaman. Ya sen, ne zaman bu saflktan kurtulacaksn? Seni zehirleyebilirdim!" "Sende katil tabiat yok." "Sanki o tabiat bilirmisin gibi!"

"Menelaos bana ok ey retti. Hem sonra Seramana'nn, aslanmn ve kpeimin nsezilerini unutuyorsun." "Gerekten, mkemmel bir l! Teb kentinin senden kurtulmak iin can attn ve saygn kiilerin byk ounluunun senin baarsz olman istediklerini unutuyor musun?" "ok kr doa bana iyi bir hafza vermi." "Ramses, insanolu, ylanlardan da korkun bir mahluktur." "Haklsn, ama Firavun doru ve uyumlu bir dnya kurmak iin insan bir malzeme olarak kullanr." "Bo versene! Gene bir d. Yllar onu da rtp gtrecek. Kendini kolla dostum: Karanlk ve kt insanlarla kuatlmsn. Ama ansn var. Kobralarla karlamaya gittiimde iimden kan gizemli g sende de var. Ve bu g sana ei bulunmaz, gereklemi bir d olan Nefertari'yi verdi. Anlalan sen baaracaksn." "Sen olmadan bu zor olacak." "Eskiden, kusurlarnn arasnda dalkavukluk yoktu. Ylanlarmdan topladm zehiri Memfis'de satmaya gidiyorum. Kendine dikkat et, Ramses." Ramses'in g gsterilerine ramen, enar umutsuzlua kaplmyordu. Gen kralla Amon barahibini kar karya getiren gce dayal ztlamann nasl bir sonuca ulaaca belirsizdi. Hi kuku yok ki iki adam da kararlarnda srar edecek, bu da Ramses'in otoritesini zayflatacakt. enar yava yava kardeini kefediyordu. Cepheden saldrya m gemeliydi? Bu durumda baarszlk kanlmaz olurdu, nk Ramses ylesine bir biimde kendisini savunacakt ki durum onun lehine dnecekti. En iyisi eitli tuzaklar kurmak, hileye, yalana ve ihanete bavurmakt. ayet Ramses, dMILYONLARCA YILIN TAPINAI 103 inanlarnn kim olduunu renemezse boa yumruk atacakt ve tkenecekti. Bitkin dtkten sonra onun iini bitirmek kolay olacakt. Kral birok tayinleri gerekletirip Teb'i kendi iradesine balarken, enar, sanki olanlar onu hi ilgilendirmiyormu gibi sessiz ve arbal bir tavr taknmt. Artk suskunluunu bozmas gerekiyordu, yoksa bir komplo dzenledii bahanesiyle pheli grlebilirdi. enar, uzun uzun dndkten sonra, Ramses'e ok acemice gzken bir oyun oynamaya karar verdi. Bu oyun ylesine acemice olacakt ki, bunu kolayca gren Ramses her zamanki atlganlyla hemen tepki gsterecekti. Oysa aslnda enar'n istedii de bu tepkinin ta kendisi olacakt. Bu giriim aslnda bir denemeydi. Eer enar'n bu yntemi baarl olursa, kardeini avucunun iine alm saylrd. Bu durumda gelecek, onun yzne glecek gibi grnyordu. Ramses, onuncu kez, sar kpei 'Gece Bekisi'ne sarayn canl balk havuzundan balk alp, onu aslanla paylamann ok yakksz bir ey olduunu aklamaya alyordu. Onlara verilen gnlk yiyecek yeterli deil miydi? Kral, sar kpein canl baklarnda, azarlamann ne anlama geldiini bilen lty fark ediyordu, ama kpek hi oral olmuyordu. Aslann desteini ald iin, kendisini dokunulmaz hissediyordu. Seramana'nn dev gibi vcudu Ramses'in brosunun eiinde belirdi. "Kardeiniz sizi grmek istiyor, ama stn aramamz kabul etmiyor." "Brak gelsin." Sardunyal ekildi. Geerken enar ona buz gibi bir bak frlatt. "Majesteleri'yle babaa grebilir miyim?" Sar kpek, kendisine her zaman bir para ball brek veren Seramana'nn arkasndan gitti. "Karlkl olarak birbirimize dncelerimizi ama frsatn oktan beri bulamamtk enar." "Sen ok megulsn, ben de senin almalarna engel olmak istemedim." 104 CHRISTIAN JACQ Ramses, enar'n evresinde dnd. enar armt: "Bana neden yle bakyorsun?" "Zayflamsn sevgili kardeim..."

"Son haftalarda, zayflama rejimine katlanmak zorunda kaldm." enar, gayret gstermesine karn gene de imand. Kk kahverengi gzleri, tombul yanaklar, ay gibi bir yz canlandryor, kaln dudaklar ise oburluunu ele veriyordu. "Neden hl ember sakallsn?" enar: "Seti'nin yasn sonsuza kadar tayacam," diye aklad. "Babamz nasl unuturuz?" "zntn anlyorum, ben de onu paylayorum." "Hi kukum yok, ama senin grevlerin bu duygunu aa vurman engelliyor. Benim iin durum farkl." "Ziyaretinin nedeni nedir?" "Bu ziyaretimi bekliyordun, deil mi?" Kral sessiz kald. "Ben senin aabeyinim ve bunun tadn karyorum. Senin yerine tahta karlmam olmamn d krkl da geti, ama isiz gsz, lkesine yarar dokunmayan bir soylu olmaya katlanamyorum." "Seni anlyorum." "Bana verdiin protokol efliinin alma alan ok snrl. Hem yeni saray khyas Rom, bu ii can gnlden stlenmi durumda." "Sen ne istiyorsun enar?" "Bu mracaat yapmadan nce ok dndm. Bu giriim benim iin kk drc." "Kardeler arasnda byle bir sz geerli olamaz." "isteklerimi red mi ediyorsun?" "Hayr enar, nk henz onlar bilmiyorum." "Beni dinlemeyi kabul ediyor musun?" "Konu, rica ederim." Huzursuz olan enar odann iinde habire gidip geliyordu. "Vezir olmak? Olanaksz. Herkes seni, bana pek ar bir ayrcalk tandn diye sular. Polisi ynetmek? Dnmedim deil, ama MLYONLARCA YLN TAPINAI 11D ok kark bir grev. Ktipler efi? ok zahmetli, istirahate ve elenceye zaman ayramazsn. Byk antiyeler? En kk bilgim bile yok. Tarm Bakan? Bu grevi zaten birisine verdin. Maliye Bakan? Seti'ye hizmet eden bakan deitirmedin. Tapnaklardaki yaamdan ve barahiplerin ilerinden hi holanmam." "Kala kala hangisi kald?" "Zevkime ve becerilerime en uygunu Dileri Bakanl. Bize bal prenslikler ve komularmzla ticaret ilikileri kurmak benim ilgimi ekiyor, sen de biliyorsun. Yabanclarla sadece servetimi artracak kiisel grmeler yapmak yerine, diplomasimizi dzelterek bar glendirmek iin almak istiyorum." enar sonunda dolamaktan vazgeti. "Teklifim seni artt m?" "Bu ok ar bir sorumluluk." "Hititlerle bir sava nlemek iin bana gerekli izni verecek misin? Hi kimse kanl bir atmay arzu etmiyor. Firavun, Dileri Bakanl'n aabeyine versin de bara ne denli nem verdiini herkes anlasn." Ramses uzun uzun dnd. "Arzu ettiin eyi veriyorum sana enar. Ancak yardma ihtiyacn olacak." "Bence uygun... Kimi dnyorsun?" "Arkadam Aa'y. Diplomasi onun mesleidir." "Beni gzaltnda m tutacak." "Umarz, etkili bir ibirlii olur." "Mademki byle arzu ediyorsun..." "En ksa zamanda bir araya gelin ve tasarlarnz bana tm ayrntlaryla getirin." enar, saraydan karken, bir sevin l atmamak iin kendini zor tuttu. Ramses tam bekledii gibi davranmt. 19 Ramses'in ablas Dolant yerlere kapand ve kraln ayaklarn pt. "Yalvarrm, beni affet ve kocam da bala!"

"Kalk, ok gln oluyorsun." Dolant kardeinin elini tuttu, ama ona bakmaya cesaret edemedi, ri, solgun Dolant, ne yapacan, ne syleyeceini bilemez duruma dmt. "Bizi affet Ramses, bir lgnlk ettik!" "lmemi istiyordunuz. Kocan iki kez bana komplo kurdu, oysa ki o benim lalamd!" "Kusuru ok byk. Benimki de yle, ama bizi kullandlar." "Kim kulland sevgili ablacm?" "Karnak barahibi. Senin kt bir kral olacana ve lkeyi i savaa srkleyeceine bizi inandrd." "Demek ki bana hi gveniniz yoktu." "Kocam Sari, senin, sava tutkusunu frenleyemeyecek ateli bir kii olduunu zannetmiti. Bu hatay iledii iin ok piman... Yaptklarna nasl zlyor, bir bilsen!" "Kardeim enar da sizi inandrmaya almad m?" Dolant yalan syledi. "Hayr. Keke onun szn dinleseydik. Babamn kararn iine sindirdiinden beri kendini senin kullarndan biri olarak gryor ve yeteneklerine uygun bir i bularak Msr'a hizmet etmekten baka bir ey dnmyor." "Peki neden kocan seninle birlikte gelmedi?" Dolant ban nne edi. "Firavun'un fkesinden ok korkuyor." "ok ansn varm sevgili ablacm. Annem ve Nefertari, seni ar bir cezaya arptrmamam iin bir araya geldiler. Seti'ye saygl olmak iin ailenin dalmamasn istiyorlar." "Sen... sen beni balyor musun?" MLYUNLAKCJA YILIN TAPINAI 1U/ "Seni Teb hareminin onursal bakan olarak tayin ediyorum, gu ok gzel bir unvandr ve hi gayret sarf etmeni gerektirmez. Arbal ve az sk ol ablacm." "Ya... kocam?" "Onu Karnak antiyesinde tulaclarn efi olarak tayin ediyorum. Bylece yararl olacak ve ykmak yerine yapmasn renecek." "Ama... Sari bir retmen, bir ktip. Elleriyle hibir ey yapamaz ki!" "Bu szlerin atalarmzn retisine ters dyor: El ve kafa birlikte almazsa, insan kt olur. kiniz de yeni grevlerinizin bana gemek iin acele edin. iten bol bir ey yok." Dolant, Ramses'in yanndan ayrlrken iini ekti. enar'n tahminlerine uygun olarak, o ve Sari ucuz kurtulmulard. Hkmdarlnn banda ve annesiyle karsnn etkisi altnda kalan Ram-ses, balayc olmay yeliyordu. almaya zorlanmak eskiden kalma bir cezayd, ama vahalar-daki zindanlardan ve Nubye'nin ku umaz kervan gemez kelerine srgne gnderilmekten daha iyiydi. lm tehlikesiyle burun buruna gelen Sari'ye gelince, ahm ahm bir ii olmasa bile kendini honut hissetmeliydi. Bu kk dmeler uzun srmeyecekti. Dolant, yalanlar sayesinde, enar' yeniden saygnlna kavuturmutu. enar, saygl ve itaat eden, inanlr bir karde grnmn kazanmt. Ramses bin bir sknts iinde, dnn dman olan aabeyi ile ablasnn kendi yannda yer aldklarna inanacak ve sakin bir yaam srmekten baka bir ey dnmeyecekti. Yas dnemi bittiinde Ramses, babasnn giritii dev eseri tamamlamak iin, Karnak stunlu salonunun inaatn yeniden balatnca, Musa da byk bir sevin iinde antiyesine kavutu. Uzun salar, sakal, geni omuzlar, gl gvdesi, esmer yz sayesinde ta yontucular ile hiyeroglif kazyclarndan oluan ekibince sayg ve sevgiyle anlyordu. Ramses'in nerdii ustabalk grevini reddetmiti, nk byle bir sorumluluu yklenecek yetenei kendinde bulamyordu. Uzmanlarn almalarn koordine edebilir ve onlarda mkemmeli l^HK151 IAIN yakalama arzusunu uyandrabilirdi. Ama Deyr l-Medine birliine bal bir mimarn yapt gibi, nemli bir yapnn plann hazrlamak ok farkl bir eydi. Mesleini i banda renerek, kendisinden daha bilgili olanlar

dinleyerek ve malzemelerin farkl zellikleri konusunda bilgi edinerek, bina yapm konusunda ustalaabilir-di. antiyenin ar yaants, bedensel gcn gstermesine olanak salyor ve iini yakan atei unutturuyordu. Musa, her akam yatana uzanp da bo yere uyku beklerken, neden basit mutluluun avularnn iinden katn anlamaya alyordu. Zengin bir lkede domu, iyi bir ii olmutu. Firavun'un dostluundan yararlanyor, gzel kadnlarn baklarn zerine ekiyor, kendi halinde ve mutlu bir yaam sryordu... Ama bunlarn hibiri onu yattrmyordu. Neden hibir eyin hakl gstermedii bu srekli honutsuzluk, neden bu iindeki ikence? Youn almasna dnmek, yontma kalemleriyle tokmaklarn neeli sesini yeniden duymak, byk ta bloklarnn yklendii kzaklarn yumuak baln zerinde kaydn grmek, bir stunun ykselmesinde hazr bulunmak; belki bu coturucu serveni yaamak iini kemiren azab silebilirdi. Yazn, istirahate geilirdi; ama Seti'nin lm ve Ramses'in ta giymesi alkanlklar altst etmiti. Deyr l-Medine birlii ile Kar-nak ustabalarnn aralarnda varlan anlama uyarnca, Musa, gnlk almay ikiye bld, iiler gnn ilk blmnde gnein domasndan leden iki saat ncesine kadar, ikinci blmnde ise ikindiden gne batmna kadar alacakt. Bylece, arada dinlenmek iin yeterli sreleri olacakt. Ayrca direkler arasna gerilmi kumalar almann rahata srdrlebilmesi iin glge salayacaklard. Musa, ina edilmekte olan stunlu salonunun giriindeki nbeti kulbesini geer gemez, ta yontucularn efi ona doru ilerledi. "Bu koullar altnda almak olanaksz." "Scak henz rahatsz edici deil." "Scakln bir zarar yok. Yap iskelelerini kuran tulaclar ekibinin efinin davranndan sz ediyorum." "Onu tanyor muyum?" "Ad Sari. Kars da Firavun'un ablas Dolant. ite bu yzden her istediini yapabileceini sanyor!" "Peki onu neyle suluyorsun?" "Burada almak ona zor geldii iin, adamlarn iki gnde bir getirtiyor, ama onlar ara vermeden btn gn altryor ve sularn eksik veriyor. Yoksa bu arkadalarmz birer tutsak gibi mi gryor? Biz Msr'dayz, Yunanistan'da ya da Hititlerin lkesinde deiliz! Ben tulaclardan yanaym." "Haklsn. Sari nerede?" "Glgede, ekip eflerinin adrnda." Sari ok deimiti. Ramses'in gleryzl retmeni, clz, keli suratl ve sinirli hareketleri olan bir adama dnmt. Sol bileindeki ok geni bakr bilezii durmadan dndryor, ayak baparmann eklinin deimesine kadar varan artirit nedeniyle aryan sa ayana arada bir merhem sryordu. Sari'nin eski grevinden kala kala, hali vakti yerinde ktiplerin snfndan olduunu gsteren zarif beyaz keten elbisesi kalmt. Yastklarn zerine uzanm olan Sari, souk birasn iiyordu. adra giren Musa'ya kaytsz gzlerle bakt. "Merhaba Sari. Beni tandn m?" "Ramses'in prlanta gibi arkada Musa unutulabilir mi? Sen de bu antiyede terlemeye mahkm edilmisin... Kral eski arkadalarn hi kollamyor." "Benim grevim houma gidiyor." "Daha iyisine can attn syleyebilirdin!" "Bylesine bir binann yapmn gerekletirmekten daha iyi bir d olur mu?" "D dediin, bu scak, bu toz, insan teri, bu koca talar, bu hudutsuz alma, aletlerin grlts, cahil iilerle, taeronlarla i ie olmak m? Bir kbus demek istiyorsun, herhalde! Sen zamann boa harcyorsun benim zavall Musa'm." "Bana bir grev verilmi, onu yapmaya alyorum." "Gzel ve soylu bir davran! Aradan zaman geip can sknts ortaya knca bu davran da deiecek." "Senin de yapacak bir iin yok mu?" Ramses'in eski retmeninin yz ekli bir srtmayla deiti. "Tulaclar ynetmek... Bundan daha coku verici ne olabilir?"

"Bu adamlar, ok beslenmi tembel ktipler kadar saygdeer ve dayankl insanlardr." "Bunlar ok garip szler Musa. Toplum dzenine kar bayrak m atn yoksa?" "insanlar horlamana kar bayrak atm." "Bana uzun uzun vaaz vermeye mi kalkacaksn?" "tekilere olduu gibi tulaclara da alma saatlerini belirttim. Onlara uyulursa uygun olur." "Ben kendi seimimi yaptm." "Benimkine uymuyor. Sana benimkilere uymak der Sari." "Kabul etmiyorum!" "Keyfin bilir. Kar kman ustabana rapor edeceim. O da vezire bildirecek. Vezir de ne yapmas gerektiini Ramses'e danacak." "Tehdit mi..." "Hayr, kral antiyesinde bir itaatsizlik yapld zaman normal yoldur bu." "Beni kk drmek houna m gidiyor?" "Bu tapnan inaasn srdrmekten baka bir amacm yok ve hi kimse onu engelleyemez." "Benimle alay ediyorsun." "Sari, bugn iki meslektaz. Gayretlerimizi birletirmek en iyi zmdr." "Ramses, beni bandan att gibi seni de terk edecek!" "Tulaclardan yap iskelelerini kurmalarn iste, onlara ynetmelie uygun olarak le uykularn ve istedikleri kadar suyu ver." 20 arap esiz, dana eti lezzetli, fava baharatlyd. Meba: 'enar iin ne derlerse desinler,' diye geirdi iinden, 'konuk arlamasn ok iyi biliyor.' Ramses'in aabeyi: "Yemek hounuza gitti mi?" diye sordu. "Dostum, bu yemek bir harika! Alarn Msr'n en mkemmel alar." Dileri Bakanl'nda geirdii uzun yllardan sonra diplomatik yalanlara alm olan altmlk zarif adam, dorusu bu konuda samimiydi. enar, konuklarna sunduu yiyecekler konusunda hi cimrilik etmezdi. Meba: "Kraln politikas size tutarsz grnmyor mu?" diye sordu. "Kardeim anlalmas kolay bir adam deildir." Aka sylenmeyen bu eletiri diplomatn pek houna gitti. Bir sredir geni ve gven verici yznde, allmadk sinirlilik iaretleri grlmeye balamt. Genellikle ok ihtiyatl olan Meba, kendi kendine, enar'n, kendi huzurunu salamak ve elindeki ayrcalklar kaybetmemek iin, Ramses'in yanna katlp katlmadn soruyordu. Ancak enar'n az nce syledikleri, aksini iddia etmek ister gibi grnyordu. "Birbiri ardna yaplan yersiz tayinleri onaylamyorum. Devlete hizmet eden mkemmel insanlar, ikinci derecedeki grevlere gitmek iin zorlanyorlar." "Bu grne katlyorum Meba." "Bir bahvan Tarm Bakan yapmak, maskaralktan baka bir ey deil. nsann aklna, Ramses'in benim bakanlma ne zaman saldraca sorusu taklyor." "Ben de seninle bu konuda grmek istiyordum." Meba katlat, yaz-k, hatta en scak gnlerde bile bandan karmad perukasn dzeltti. "Beni ilgilendiren haberler geldi mi kulanza?" "Durumu btn aklyla kavrayabilmen iin en kk ayrntya kadar her eyi anlatacam. Ramses, dn beni ard. Kesin, sert bir emirdi bu. Her ii bir yana brakarak saraya gittim. Beni bir saatten fazla bekletti. "Kayglanmadnz m?" "tiraf edeyim ki kayglandm. Sardunyal Seramana's saygsz bir davranla stm bam arad, itiraz ettimse de bouna." "Siz, kraln erkek kardei! Bu derece alalabildik mi?" "Korkarm ki yle, Meba." "Kraln yanna knca protesto etmediniz mi?" "Konumama frsat vermedi ki. Kendi gvenlii, yaknlarna kar duymas gereken saygdan daha nemli deil mi?" "Seti olsayd byle bir durumda cezalandrrd." "Ne yazk ki babam artk yaamyor ve Ramses onun yerine tahta kt." "nsanlar gelip geicidirler, ama kurumlar kalr. Sizin deerinizde saygn bir kii, en st greve kavuacaktr." "Buna tanrlar karar verecek Meba."

"Peki u anlatacanz ey... hani benim durumla ilgili olan?" "Oraya geliyorum. stmn iren bir biimde aranmasndan sonra utan ve fkeden titrerken Ramses, beni Dileri Bakanl-'na tayin ettiini bildirdi." Meba sarard. "Benim yerime siz mi? nanlacak gibi deil!" "Onun gznde bir kukladan baka bir ey olmadm grdn zaman durumu daha iyi anlayacaksn. evremi ajanlarla saracak ve hr trl giriimimi engelleyecek. Sen hibir zaman her eye eyvallah diyecek bir adam olmadn azizim Meba. Ben ise gz boyamak iin kullanlan bir isim olacam. Yabanc lkelerin hkmetleri, Ramses'in kardeini Dileri Bakanl'na tayin etmesinin karlarna uygun dtn grp honut olacaklar, ama benim elimin kolumun bal olduunu bilemeyecekler." Meba'nn kolu kanad krlmt. " Demek artk ben bir hiim..." "Grne ramen ben de ayn durumdaym." "Bu kral bir canavar." "Bir sr deerli insan, yava yava da olsa bunu anlayacaklar, gu yzden hemen unutsuzlua kaplmamalyz." "Ne nerirsiniz?" "Ya her eye boverip emekliliini istersin ya da benim yanmda mcadeleye devam edersin." "Ramses'e zarar verecek gcm var." "Emekliliini ister gibi yap ve benim talimatm bekle." Meba glmsedi. "Ramses sizi kmsemekle hata etmi. Bu bakanln banda, evremiz ajanlarla sarl olsa da birtakm frsatlar ortaya kacak-tr." "ok zekisin, aziz dostum. Bylesine bir yetenekle yrttn devlet arknn nasl dndn bana anlatman isterim." Meba srar beklemedi. enar, ona Dileri Bakanl hakkndaki tm bilgileri kendisine ileten ok deerli bir mttefiki olduundan hi sz etmedi. Aa'nn ihaneti, en iyi saklayaca bir sr olacakt. Byc Ofir, Lita'y elinden tutmu, yava admlarla, gne kentinin ana caddesinde ilerliyordu. Buras bir zamanlar sapkn mezhepli firavun Akenaton ve kars Nefertiti'nin bakentiydi. imdi ise terk edilmi bir halde duruyordu. Hibir bina yklmamt, ama, l rzgr bora olarak estii zaman kum ynlar kaplardan pencerelerden evlerin iine doluyordu. Teb'in drt yz kilometreden daha fazla kuzeyinde kurulmu olan kent elli yldr bombotu. Akenaton'un lmnden sonra, saray halk, Amon kentine gitmek iin Orta Msr'n bu byk kentini terk etmiti. Eski dinsel gelenekler yeniden canlandrlm, eski tanrlar yeniden kendilerini kabul ettirmilerdi. Akenaton'un tek tanr olarak grd ve gne kursuyla simgeletirdii Tanr Aton unutulup gitmiti. Ofir, Akenaton'un yeteri kadar ileri gitmediini dnyordu. Bu gne kursunun kendisi bile bu gerei aa vuruyordu. Tanr, btn simgelerden ve temsillerden uzak olmalyd. O gklerde bulunuyordu; insanolu ise dnyada. Msr birok tanrya inanmay srdrerek, tek tanrnn olduu evreni kabul etmeye direniyordu. Bu yzden Msr yklp yok olmalyd. Ofir, Akenaton'un Libyal danmanlarndan birinin slalesinMYT8 dendi. Bu danman hkmdarn yannda uzun saatler geirmiti. Akenaton ona mistik iirler yazdrm, danman da bu iirleri btn Yakn-Dou'da, hatta Sina lndeki kabilelerin ve zellikle Yahudilerin arasnda datmak iini zerine almt. Seti ile Ramses'in de dahil olduu hanedann gerek kurucusu general Horemheb'di. Horemheb Ofir'in btn slalesini, kkrtc ve kara byc olduklar, Akenaton'u etkileyerek ona grevlerini unutturduklar gerekesiyle ortadan kaldrmt. Evet, Libyal danmann da gerek niyeti buydu: Ulusunun, kendi slalesine layk grd kk drc davranlarn cn almak, Msr' zayflatmak, Akenaton'un tkenen salndan yararlanp onu btn savunma politikalarn terk etmeye ikna etmek. Horemheb olmasa bu entrika neredeyse baarl olacakt. Bugn Ofir, mealeyi yeniden ele geiriyordu. Selefinin bilgisi ve byclk yetenei ona miras kalmt. Msr'dan da onun kadar nefret ediyordu. Onu ykmak

iin gerekli gc kininde bulacakt. Msr' yenmek demek Firavun'u devirmek demekti. Ram-ses'i devirmek. Lita evresine bo gzlerle bakyordu. Byle olmakla birlikte Ofir ona btn resmi binalar ve soylu villalarn teker teker gsteriyordu. Zanaatkarlarla tccarlarn mahallelerinin ve Akenaton'un ok ender bulunan hayvan trlerini toplad hayvanat bahesinin yerini buldurmaya alyordu. Ofir ile Lita saatler boyu bombo sarayn iinde dolatlar. Burada kral ile Nefertiti kzlaryla oynamlard, ite bu kzlardan biri bu gen kadnn b-ykannesiydi. Yldan yla daha da klen bu gne kentine yaptklar bu yeni ziyaret srasnda Ofir, Lita'nn eskisine gre daha dikkatli olduunu fark etti. Sanki d dnyaya kar olan ilgisi yeniden douyordu. Akenaton ile Nefertiti'nin yatak odalarnda uzun sre oyaland, ayaklar krk bir beiin zerine eildi ve alad. Gzlerindeki yalar kuruladktan sonra Ofir onu elinden tuttu ve heykeltra atlyesine gtrd. Sandklarn iinde, aldan yaplm birok kadn ba vard. Bu balar, taa yontulacak heykeller iin birer model grevi gryordu. Byc, al kadn balarn birer birer sandktan kard. /\r unt\\j Lita, birden al balardan yz ok gzel olan bir tanesini okad. "Nefertiti," diye mrldand. Sonra eli, hatlar ok ince olan daha kk bir baka baa uzand. "Bu Merit Aton," dedi, "Aton'un en sevdii kz, benim bykannem. u, onun kz kardei, bu beriki bir baka kz kardei... benim ailem, benim unutulmu ailem! imdi ailem yeniden benim yanmda, yanbamda!" Lita btn balar gsne bastrd, ama aralarndan birini elinden brakt. Yere den al ba krld. Ofir, gen kadnn bir sinir krizine kaplmasndan korktu, ama Lita hayret l atmad gibi, uzun bir sre hareketsiz durdu. Sonra teki balar da duvara atp paralarn ayaklaryla inedi. Gzleri krk paralarn zerinde takld kald. "Gemi ld," dedi, "imdi ben de onu tamamen ldryorum!" Byc: "Hayr," dedi. "gemi hibir zaman lmez. Bykannenle annen ikence grdler, nk Aton'a inanyorlard. Seni ben alp baktm Lita. Seni srgnden ve yzde yz bir lmden kurtardm." "Doru, hatrlyorum... Bykannemle annem tepelerin iine gmldler ben de onlarn yannda olacaktm, ama sen bir baba gibi baktn bana." " alma zaman geldi Lita. Mutlu bir ocukluk yaamak yerine felaket ve ac ektiysen bunun nedeni Seti ile Ramses'dir. Seti ld. Ramses tm halka zulmediyor. Onu cezalandrmak zorundayz. Onu sen cezalandracaksn." "Kendi kentimde gezmek istiyorum." Lita, l kenti eline geiriyormuasna antlarn ve evlerin duvar talarna dokundu. Gne batarken Nefertiti'nin saraynn terasna kt ve hayaletler kralln seyretti. "Ruhum bombo Ofir ve senin dncen onu dolduruyor." "nsanlara tek tanrya inanc kabul ettirmek iin senin hkmdar olduunu grmek istiyorum Lita." "Hayr Ofir, bu sylediklerin sadece bo szler. Seni asl ynlendiren gcn ne olduunu biliyorum: Kin. iin ktlk dolu." "Bana yardm etmeyi red mi ediyorsun?" "Ruhum botu, sen onu ykc arzunla doldurdun. Beni, almak iin sabrla yetitirdin: Bugn, dvmeye hazrm, keskin bir kl gibi." Ofir diz kt ve Tanr'ya dua etti. Dualar kabul edilecekti. 21 Ke meyhanesi, profesyonel danszler grubunun ehvetli e-lenceleriyle iyice canlanmt. Bu dans grubu Deltal, Msrl kadnlarla abanoz tenli Nubyeli kadnlardan oluuyordu. nndeki hurma arab ksesi ile meyhanenin dip tarafnda oturan Musa, kadnlarn esnekliklerine hayran kalmt. ki kazadan kl pay kurtulduu zor bir gn geirdikten sonra, Musa grltl bir grubun ortasnda yalnz kalmak, onlara bulamadan seyretmek ihtiyacndayd. Az ilerisinde tuhaf bir ift oturuyordu.

Kadn gen, sarn, dolgun ve ekiciydi. Kadndan ok daha yal olan adamn yznde kayg verici bir ifade vard: Zayf yz, kk elmack kemikleri, kntl burnu, ince dudaklar ve belirgin enesiyle yrtc bir kuu andryordu yal adam. Grlt nedeniyle Musa onlarn konumalarn duyamyordu. Adamn monoton bir sesle anlattklar arasndan tutarsz krntlardan baka bir ey ona ulaamyordu. Nubyeli kadnlar mterileri dansa davet ettiler. Elli yalarnda sarho mterilerden biri, elini sarn hanmn sa omzuna koydu ve onu dansa davet etti. aran kadn, adam reddetti. Kadnn arkada sa elini mnasebetsiz adama doru uzatt. Adam iddetli bir yumruk yemiesine bir metre geriledi. akna dnen adam birka zr mrldand ve srar edemedi. Kadnn arkada kimseye belli etmeden ok hzl davranmt, ama Musa yanlmamt. Bu acayip adam olaanst glere sahip gibi grnyordu. Adamla kadn meyhaneden kt, Musa da onlar izledi. Teb kentinin yerleim blgesinin gneyine doru ilerlediler ve darack sokaklardaki tek katl evlerden oluan fakir mahallenin iinde kayboldular. Musa bir an iin onlar kaybettiini sand, ama sonra adamn kararl admlarnn sesini duydu. Gecenin ortasnda bu mahallede in cin top oynuyordu. Sadece bir kpek havlyor, yarasalar uuuyordu. Musa ilerledike merak daha da artyordu. Yerlerine yeni binalarn yaplmas iin yklmay bekleyen viran evlerin arasndan yrmeye alan ifti yeniden grd. Bu mahallede hi kimse oturmuyordu. Gen kadn, gecenin sessizliini bozan bir gcrt ile bir kapy at. Adam gzden kaybolmutu. Musa duraksad. eri girip, kim olduklarn ve neden byle davrandklarn sormal myd? Ama yapt iin ok acayip bir davran olduunu fark etti. Polis olmad gibi bakasnn yaamna burnunu sokmaya da hakk yoktu. Hangi kt huylu cin onu bylesine sama bir takibe bulatrmt? Kendi kendine kzd ve geri dnd. Profili yrtc kuunkine benzeyen adam nnde beliriverdi. "Bizi mi izliyordun Musa?" "Benim adm nereden biliyorsun?" "Meyhanede sormam yeterli oldu. Ramses'in arkada nl bir kiidir." "Ya sen kimsin?" "Neden bizi izliyordun?" "imden gelen bir duyguyla..." "Pek inandrc bir aklama deil." "Ama gerek bu." "Sana inanmyorum." "izin ver de geeyim." Adam elini uzatt. Musa'nin nndeki toprak kmldad, dilini azndan dar karan fkeli bir boynuzlu engerek ylan ortaya kverdi. "Bu bir byc oyunu!" "Yaklama, gerektir. Onu uyandrmakla yetindim." Musa geri dnd. Baka bir ylan daha onu tehdit ediyordu. "Canl kalmak istiyorsan eve gir." Gcrdayan kap ald. Musa'nn bu darack sokakta ylanlardan kurtulma ans hi yoktu. stelik Setau da yaknlarda deildi. Tavan alak, zemini dvlm topraktan odaya girdi. Adam onu izledi ve kapy kapad. "Kamaya alrsan, engerek ylanlar seni srr. Ben istediim zaman onlar uyutacam." "Ne istiyorsun?" "Konumak." "Seni bir yumrukta gebertebilirim." Adam glmsedi. "Meyhanedeki olay anmsa ve sakn byle bir tehlikeye atlma." Gen kadn, odann bir kesinde bzlmt. Bir kuma paras yzn rtyordu. "Hasta m?"

"Karanla dayanamyor. Gne doar domaz hemen iyileiyor." "Kim olduunu ve benden ne istediini syleyecek misin?" "Benim adm Ofir. Libya'da dodum ve byclk yapyorum." "Hangi tapnakta ayin ynetiyorsun." "Hibirinde." "yleyse sen yasalara aykr davranyorsun." "Bu gen kadnla ben saklanyoruz ve durmadan yer deitiriyoruz." "Baka ne gibi bir su ilediniz?" "Seti ile Ramses'in dinini paylamama suunu." Musa akna dnd. "Anlamadm..." "Bu zayf ve yaral kadnn ad Lita. Byk Akenaton'un alt kzndan biri olan Merit Aton'un torunu. Akenaton bundan elli be yl nce gne kentinde ld ve tek Tanr olan Aton'un retisini Msr'a kabul ettirmeye alt iin ad krallk yllklarndan silindi." "Ama onun gibi dnenlerden hibiri ldrlmedi!" "Unutulmak cezalarn en kts deil midir? Tutankamon'un dul ei ve Msr tahtnn vrisi Kralie Akesa, haksz yere lme mahkm edildi ve Horemheb tarafndan kurulan tanrtanmaz hanedan iki lke'yi ele geirdi. ayet adalet olsayd Lita tahta km olurdu." "Ramses'e kar bir komplo mu hazrlyorsunuz?" Ofir yeniden glmsedi. "Ben yal bir bycym, Lita zayf ve umutsuz bir kz. Kudretli Msr Firavunu'nun bizden korkusu olamaz. Msr' ykacak ve kendi yasasn kabul ettirecek tek bir g var." "Yani kim?" "Gerek Tanr Musa. Yaknda, karsnda eilmeyecek halklarn hepsini yok edecek olan tek Tanr!" Ofir'in ses tonunun ykselmesi viranenin duvarlarn sarst. Musa acayip bir korkuya kapld. Hem rktc, hem ekici bir korku. "Sen bir Yahudisin Musa." "Msr'da dodum." "Sen de benim gibi bir srgnsn. Biz onlarca tanrnn kirletmedii temiz bir topran peindeyiz! Sen Yahudisin Musa, ulusun azap ekiyor, atalarnn dinini yeniden diriltmek, Akenaton'un ulu niyetini gerekletirmek istiyorlar." "Msr'daki Yahudiler mutludur, iyi kazanyor ve iyi besleniyorlar." "Maddi olanaklar onlar iin yeterli deil." "Mademki byle dnyorsun, onlarn peygamberi ol!" "Ben sadece bir Libyalym. Ne senin otoritene, ne de senin parltna sahibim." "Sen lgnn birisin Ofr! Yahudileri Ramses'e dman etmek, onlarn ortadan kaldrlmalaryla sonulanr. Onlardan hibiri bakaldrmak ve bu lkeyi terk etmek istemez. Bense, byk bir hkmdarlk kuraca belli olan bir Firavun'un arkadaym." "Senin iinde bir ate yanyor Musa, tpk Akenaton'un yreinde yanan ate gibi. Onun idealini paylaanlar kaybolmadlar ve yeniden bir araya gelmeye baladlar." "Lita ile sen yalnz deil misiniz yani?" "ok dikkatli davranmamz gerekiyor, ama her geen gn ok deerli dostlar ediniyoruz. Akenaton'un dini, gelecein dinidir." "Ramses ayn fikirde deildir." "Mademki sen onun arkadasn Musa, onu ikna etmek sana der." "Benim ikna olduumu mu varsayyorsun?" "Yahudiler btn dnyaya tek tanrnn stnln kabul ettirecekler ve sen de onlarn nderi olacaksn." "Gelecekle ilgili bu tahminin gln!" "Gerekleecek." "Krala kar gelmek iin en kk bir niyetim yok." "Bizim yolumuzdan ekilsin. Bylece cann kurtarm olur." "Sama sapan eyler sylemeyi brak Ofr ve lkene dn." "Yeni dnya henz yok, onu sen yaratacaksn." "Benim baka tasarlarm var."

"Tek bir tanrya inanyorsun, deil mi?" Musa'nn kafas kart. "Sana yant vermek zorunda deilim." "Aln yazndan kama." "Ykl karmdan Ofr." Musa kapya doru yrd. Byc onu engellemedi. "Ylanlar yuvalarna girdi," dedi. "Korkmadan kabilirsin." "Elveda Ofir." "Yaknda grrz Musa." 22 Rahip Bakhen, gn domadan az nce grev yapt binadan kt, kll vcudunu ykad, zerine beyaz bir petamal sard ve elinde ufak bir kple kutsal gle doru yrd. Gln zerinde on kadar krlang, doan gn haber vermek iin uuuyorlard. Drt kesindeki ta merdivenlerle girilen byk glde, hayatn btn ekillerinin kayna olan enerji okyanusunun tkenmez suyu Nun bulunuyordu. Bakhen oradan, ok deerli sudan bir para alacak ve bu su, st kapal tapnakta kutlanacak arnma ayinleri iin kullanlacakt. "Beni hatrladn m Bakhen?" Bakhen, kendisine seslenen adama doru ban evirdi. Adamn stnde 'saf rahip'lerin giydii sade bir elbise vard. "Ramses!..." "Orduda, sen benim eitimcimken karlkl dvtk, srayla da birbirimizi yendik." Bakhen eildi. "Benim gemiim ok gerilerde kald Majeste. Bugn, Karnak'a ait birisiyim." Ahrlarn eski yneticisi, kaln sesli, drt ke yzl, kaba grnl, sevimsiz adam gitmi, yerine yeni grevinin gereine uygun bir insan gelmiti. "Karnak, krala ait deil midir?" "Aksini kim sylyor?" "Senin huzurunu bozduum iin zgnm Bakhen, ama dostum musun, dmanm msn, bunu bilmek zorundaym." "Niye Firavun'a kar olaym?" "Amon barahibi bana sava at, bilmiyor musun?" "Bunlar devlet ileri gelenleri arasndaki her zamanki anlamazlklar..." "Anlamsz szcklerin ardna saklanma Bakhen. Bu lkede iki efendiye yer yok." vnliUINLAKUA YLN TAPINAI 123 Eski eitimci ne yapacan, ne syleyeceini bilemez durumdayd. "Yaknda terfi ettim ve ben..." "Sen benim dostumsun Bakhen, yrttm savata da benim yanmda olmalsn." "Ne ekilde?" "Msr'daki teki tapnaklar gibi burada da doruluk hkim olmaldr. Ama durum byle deilse, senin tepkin ne olacak." "Atlar terbiye eder gibi sulularn dayaktan pestilini karrm!" "Benim senden istediim yardm Bakhen. Bana burada hi kimsenin Mat yasasna ihanet etmediine dair kesin bilgiler getir." Ramses uzaklat. Ktlklerden arnmak iin glden su almaya gelen teki rahipler gibi dzgn admlarla gl boyunca yrd. Bakhen hemen bir karar verecek durumda deildi. Karnak onun yuvas, iinde yaamaktan holand dnyas olmutu. Ama Firavun'un iradesinin, her eyin stnde olan kutsal bir deeri yok muydu? Teb'de, Suriyeli tccar Raya, kentin ortasnda dkkn satn almt. Soylu ailelerin alar onun dkknndan stn kaliteli et konserveleri satn almaya geliyor, hanmefendileri ise gzel Asya vazolarna sahip olmak iin birbirleriyle kapyordu. Yas dneminin bitiminden sonra iler almt. Son derece kibar biri olan ve hretin doruuna kan Raya, giderek artan sadk mterilerine gvenebilirdi. Raya, yannda alanlar kutlamay ve maalarn artrmay hi aksatmyor, buna karlk onlar da patronlarn habire vglere boup toplumdaki yerini daha da pekitiriyorlard.

ince sakaln dzeltmek iin gelen berber gittikten sonra Raya hesaplarnn zerine eilmi, kimsenin kendisini rahatsz etmemesini istemiti. Tccar alnndaki teri sildi. Yaz scana dayanmakta zorluk ekiyordu. Parayla tuttuu sarn bir Yunan gencinin hkmdarn brosuna girip Ramses'in ncelik verdii dosyalarn dkmn yapma giriimi baarszlkla sonulanmt. Aslnda bu, gz gre gre meydana kan bir baarszlkt. Raya, Ramses ile Seramana'nn aldklar gvenlik nlemlerinin ne derece salam olduunu denemek istemiti. Ne yazk ki bu nlemler pek baarl grnyordu. Gvenilir bilgiler elde etmek iin rvetin kesin sonuca gtren bir silah olduunu bilmesine ramen bu kolay olmayacakt. Suriyeli, kulan brosunun kapsna dayad. Ara odadan hi ses gelmiyordu. Demek ki kendisini izleyen bir casus yoktu. Srf tedbir olsun diye bir taburenin zerine kt ve ara duvara alm kk bir delie sa gzn dayad. iine gven geldikten sonra ardiyeye girdi. Burada, Msr'n dostu olan Gney Suriye'den gelen kaymaktandan yaplm kk vazolar duruyordu. Gzel hanmlar bu vazolara pek dkn olduklar iin, Raya onlar teker teker sata karyordu. Boynunun altna belli belirsiz krmz bir nokta konmu olan vazoyu arad. Vazonun iinden ald ince uzun tahta parasnn zerinde o maln zellikleri yazlyd: ykseklii, tepesindeki, ortasndaki ve altndaki genilii, dier lleri ve deeri. Raya bu saylarn ierdii ifrelenmi mesaj anlayabilecei bir dile evirdi. Hititli patronunun mesaj akt: Ramses'e kar sava, enar' destekle. "Mkemmel bir para," dedi enar. Raya'nn nerdii vazoyu byk zevkle okuyordu. Dkkndaki dier zengin mteriler Ramses'in aabeyinin verdiinin stnde bir fiyat teklif etmeye cesaret edemeyeceklerdi. "Meslek srrn kimselere kaptrmak istemeyen yal bir sanatkrn bayapt bu vazo." "Sana en cins samal ineklerden be tane, abanoz aacndan bir karyola, sekiz sandalye, yirmi ift sandalet ve bronzdan bir ayna teklif ediyorum." Raya eildi. "ok cmertsiniz saygdeer efendim. Mhrnz defterime basmak erefini bana baheder misiniz?" Tccar, enar' dkknn arkasna davet etti. Orada kimse tarafndan duyulmadan konuabilirlerdi. "Esiz bir haberim var: Yabanc dostlarmz giriimlerinizi ok takdir ediyorlar ve size destek olmaya karar verdiler." MLYONLARCA YILIN TAPINAI 125 "ne srdkleri koullar?" "Ne koullar var, ne de kstlamalar." "Bu anlattklarn bir hayal mi?" "Grmeler daha sonra yaplacak. imdilik prensipte anlamak sz konusu. Bunu byk bir zafer olarak saymalsnz. Tebrikler saygdeer efendim: Henz gidilecek yol ok uzun olsa da, lkenin gelecekteki efendisiyle konutuum duygusunu tayorum." enar sarho gibi olmutu. Hititlerle yaplan bu gizli anlama ldrc bir zehir gibi etkili ve tehlikeliydi. imdi Msr'a ve kendisine zarar vermeden Ramses'i yok etmek iin ne yapmas gerektiini dnmek ona dyordu. Tpk derin bir uurum zerindeki bir cambazn tecrbesi gerekliydi. enar bu ii yapabilecek yetenee sahip olduu kansndayd. Raya: "Mesajnz nedir?" diye sordu. "Minnettarlm iletin ve durup dinlenmeden altm belirtin... Dileri Bakan olarak." Suriyelinin yznde bir aknlk ifadesi belirdi. "Bu grevi elde ettiniz mi?" "ok sk bir gzetim altnda." "Bu durumu iyi bir biimde kullanacanz konusunda dostlarm ve ben size gveniyoruz."

"Dostlarn, Msr'n korumas altndaki en zayf blgelere basknlarn srdrmekten hi ekinmesinler, prensleri ve kabileleri satn alsnlar ve uydurduklar dedikodular olabildiince youn bir biimde yaysnlar." "Ne tr dedikodular?" "Hitit snrna yakn topraklarn fethedilecei, Suriye'nin tamamnn Hitit'e balanaca, Lbnan limanlarnn igal edilecei, Msr dnda bulunan Msrl askerlerin morallerinin bozuk olduu... Ramses'i akna evirmek ve soukkanlln yok etmek gerekir." "Mkemmel stratejinizi alakgnlllkle onayladm sylememe izin veriniz." "Daha birok fikrim var Raya. Dostlarn beni semekle yanl-madklarn anlayacaklar." "Sizi semelerinde kulunuzun nemsiz tavsiyesinin, bir para olsa da etkili olduunu dnme cesaretini balaynz." 1/0 I^HKMAIN "Resmi yoldan yapacam demeye bir torba Nubye altn eklenecek." enar dkknn arka odasndan kt. Konumu, bir tccarla uzun uzun konumasn engelliyordu. Yabanc vazolara kar tutkunluu herkese bilinse de. Dmanlar Hititlerle gizlice bir anlama yaptn diplomat Aa'ya bildirmesi gerekiyor muydu? Hayr, byle bir ey hata olurdu. enar, mttefiklerini birbirinden habersiz gruplara ayrmann daha iyi olacan dnd. Bylece hem daha rahat hareket edebilir, hem de bazlarnn yetersizliini dierleriyle kapatabilirdi. Ana Kralie Tuya, nar aacnn glgesinde oturmu, Seti'nin hkmdarl srasnda gerekleen tarihsel olaylar yazyordu. Msr'n bar ve mutluluu tand bu yllarda yaanm btn baarlar anmsyordu. Kocasnn dncelerinden ve davranlarndan her biri hafzasna kaznmt. Seti'nin umutlar kadar kayglarn da hatrlamaya zen gstermi, ikisinin de ruhunun birletii yakn anlarnn anlarn aklndan karmamt. Tuya'nn narin bedeninde Seti yaamay srdryordu. Ramses'in yanna geldiini gren Tuya, len kraln gcnn hi bozulmadan olunda da devam ettiini fark etti. Gen Firavun'un kiiliinde, birok insanlar zendiren bir hal vard. Sanki bir dikilita gibi, yekpare mermerden yontulmu gibiydi. Her trl frtnaya dayanacak gibi grnyordu. Genliinin gc bu yenilmez grnn daha da perinliyordu. Ramses annesinin ellerini pp sa tarafna oturdu. "Btn gn yazyorsun." "Geceleri de yazyorum. Bir tek ayrnty unutacak olsam beni balar miydin? Kaygl grnyorsun." Tuya olunun ruhsal durumunu hemen anlyordu. "Amon barahibi kraln otoritesine kar meydan okuyor." "Seti bunu ngrmt. Er ge bu atma kanlmazd." "Babam nasl davranrd?" "Sen de ok iyi biliyorsun? Sadece bir tek zm yolu var." "Nefertari farkl bir ey sylemiyor." "O, Msr'n kraliesi Ramses, kralie olarak Yasa'nn koruyucu|| sudur." MLIUINLAKUA Y1UJN TAPINAI Z/ "Ilml davranmay tlemiyor musun?" "lkenin btnln korumak gerektii zaman, lml davran geerliliini yitirir." "Amon'un barahibini grevinin bandan kovmak korkun alkantlara neden olur." "Hkmdar kim olum: sen mi, o mu?" 23 Sra halindeki eekler, balarnda ilerleyen gri renkli yal eein ynetiminde Karnak surlarndan ieri girdi. Yal eek, dokuma atlyelerinden tapnaa giden yolun her bir karn ok iyi tanyordu ve liderlii altndaki dierlerinin dzenli admlarla kendisini takip etmesini salyordu. Gelen mal oktu. Bakhen, bu mallar teslim alp depolara yerletirmek iin bir baka rahiple birlikte almak zere grevlendirilmiti. Ayin giysileri yaplmak zere dokunmu keten kumalarn, numaralar, nereden geldikleri ve kaliteleri sicil defterine yazlyordu.

Bakhen'in ksa boylu, sinsi suratl olan meslekta: "ok gzel mal," dedi. "Burada yeni misin?" "Birka aylk." "Karnak'taki yaam houna gidiyor mu?" "Ben de bundan farklsn beklemiyordum." "Tapnaktaki hizmetinin dndaki meslein ne?" "Gemiimi geride braktm. Artk bu grevi lene dek srdrmek niyetindeyim." "Ben, iki aydr buradaki depolarda alyorum. Kentteki grevim ise yolcu tayan tekneleri kontrol etmek... O i pek yorucu deil... Burada ise, aksine soluk almadan alyoruz!" "Neden burada alyorsun o zaman?" "Bu beni ilgilendirir. Ben birinci kalite kumalarla ilgileneceim, sen de tekilerle." Eein birinin yk indirilir indirilmez, depo memurlar, kumalar ykl bir kzan zerine zenle stste yayyorlard. Bakhen kzan iindekileri yokluyor ve kk bir yaz tahtasnn zerine teslim tarihini yazmay unutmakszn kaydediyordu. Meslektann az altn ve zamannn ounu, gzetlenmekten korkarca-sna evresine baknmakla geirdiini fark etmiti. "Susadm," dedi rahip. "Su imek ister misin?" "Memnuniyetle." Sinsi suratl rahip gzden kayboldu. Bakhen, meslektann gri eein stn koyduu yaz tahtasna bir gz att. Tahtada, birinci kalite ketenin teslimiyle hi ilgisi olmayan uyduruk birka hiyeroglif iaretinden baka bir ey yoktu. Rahip bir bardak souk suyla geri dnd zaman Bakhen iine balamt. "Al, iyi gelir... Bizi bu cehennem scanda altrmalar insanlk d bir ey." "Eekler ikyeti deil." "Sen de hibir eyi ciddiye almayan adamsn, hani!" "Birazdan iin bitecek nasl olsa." "Sen yle san! Daha bunlarn depolara yerletirilmesine gz kulak olmam lazm." "Peki bu tahtalar ne yapacaz?" "Seninkini bana ver. Benimkiyle birlikte sicil brosuna teslim ederim." "Depolar uzakta m?" "Pek deil, ama gene de biraz yrmek gerekiyor." "ileri blelim; tahtalar ben gtrrm." "Hayr, hayr! Seni tanmazlar brodakiler." "Kendimi tantmak iin bundan iyi frsat olur mu?" "Onlarn baz alkanlklar vardr ve deitirmek istemezler." "Alkanlklar zararl deil midir?" "Teklifine teekkr ederim, ama ben aresine bakarm." Bakhen'in meslekta heyecanlanmt. Tahtasn Bakhen'nin gremeyecei biimde kenara ekti. "Ne o, bir yerine kramp m girdi arkadam?" "Hayr, iyiyim." "Kukumu gider benim: yaz yazmasn biliyor musun?" Onuru yaralanan rahip, Bakhen'e doru dnd. "Bu soru neden icap etti?" "Eein zerindeki yaz tahtan grdm." "ok meraklsn..." "Bazen merakl olmak gerekir, istersen gerekenleri ben yazaym. Yoksa senin tahtan kabul edilmeyecek ve ban derde sokacaksn." MYT9 "Anlamaz gibi davranma Bakhen." "Neyi anlamam gerekiyor?" "Uzattn ama! Anladk, sen de kendine pay istiyorsun... Bu hakkn tabii ama sen de hi vakit kaybetmiyorsun!" "Ne demek istiyorsun?" Sinsi suratl rahip, Bakhen'e sokuldu ve alak sesle konutu.

"Bu tapnak ok zengin, ok. Biz de paamz kurtarmaya bakyoruz. Birka para keten kuma eksik olsa Karnak batmaz. Biz de onlar iyi mterilere satarak yolumuzu buluruz. Anladn m?" "Sicil brosu da bu ie ortak m?" "Sadece bir ktip ile iki depo memuru. Keten kumalar kaydedilmedii iin yok saylr. Biz de onlar gizlice satarz." "Yakalanmaktan korkmuyor musun?" "Meraklanma." "Peki ya mirler?" "mirlerin derdi balarndan akn. Zaten onlarn bu ie gz yummadm kim syledi? imdi syle bakalm ne kadar yzde istersin." "ey... olabildiince fazla." "Sen de sk adammsn ha! yi bir ekip oluturacaz. Birka yl sonra kk bir servetin sahibi olacak ve buraya almaya gelme ihtiyacn duymayacaz. Bu teslimat bitirelim mi?" Bakhen ba iaretiyle onay verdi. Nefertari ban Ramses'in omzuna koydu. Yeni doan gne, sabahn gl parlakl ile onlarn odasn aydnlatyordu. kisi de her gn gerekleen bu mucizeye, n karanlklara kar durmadan yenilenen zaferine sayg duyuyorlard. Gn douunu kutlayan kral ve kralie, gne kaynn yeraltnda yapt yolculuu ve her gece tanrlarn evreni yok etmeye alan dev gibi ejderhaya kar yapt sava hatrlyorlard. "Senin byne ihtiyacm var Nefertari. Bugn zor bir gn geireceiz." "Annen benim dncemi paylayor mu?" "kiniz birbirinizin iini kolaylatryorsunuz." Nefertari glmseyerek: "Grlerimiz hep ayn oluyor," diye itiraf etti. "Kantlarnz beni ikna etti. Bugn Amon barahibini grevinden alacam." "Neden bugne kadar bekledin?" "Ynetimin kt olduunu belirleyecek bir kant gerekiyordu." "Bu kant elde edebildin mi?" "Benim eski eitimcim Bakhen u anda Karnak'ta rahip. Bakhen iin iinde Karnak memurlarnn birounun da bulunduu bir keten kuma kaakln ortaya kard. Ya barahip de bu kaakla karmtr ya da emrindeki memurlar denetlemiyor. ki durumda da bu tapnan banda bulunmaya layk grlmyor." "Bakhen dediin bu adam gvenilir bir kimse mi?" "Gentir, ama Karnak onun tm yaants oldu. Byle bir hrszln olduunu renmesi onu gerek bir umutsuzlua srkledi. Susma hakkna sahip olmadn biliyor, ama gerei elde edebilmek iin szcklerini cmbzla karmak zorunda kaldm. Bakhen ne ihbarc, ne de ihtirasl biridir." "Barahibi ne zaman greceksin?" "Bu sabah. Karlamamz ok gergin olacak, sorumluluu kabul etmeyecek ve ortada bir adaletsizlik olduunu barp ararak syleyecek." "Neden korkuyorsun?" "Tapnan btn ekonomik etkinliklerini felce uratmasndan ve ksa bir sre de olsa besin datmn karmakark etmesinden korkuyorum. lkenin blnme tehlikesinden saknmak iin denecek bedel bu olacak." Ramses'in dnceli hali Nefertari'yi duygulandrd. O, can skc hasmndan kurtulmak isteyen bir hkmdar deil, karlaaca btn tehlikelere ramen ki lke'nin birliinin korunmas gerektiinin bilincine varm bir Firavun'du. Nefertari dalgn bir ifadeyle: "Sana bir itirafta bulunacam," dedi. "Karnak'ta kendin de mi bir aratrma yaptn?" "Byle bir ey yok." "yleyse annem yapmtr ve seni bir mesaj gndermek iin kullanyor." "Bu da deil." "Bu itirafn benim barahiple grmemle ilgisi var m?" "Hayr, ama belki de devlet ynetimiyle ilgilidir." "Beni bekletecek misin?" "Birka ay daha... Hamileyim."

Ramses Nefertari'yi kollaryla sard. Ramses'in kaba gc birden koruyucu bir gce dnmt. "Kralln en iyi doktorlarnn her saniye seninle megul olmalarn istiyorum." "Endielenme." "Nasl endielenmem? ocuumuzun gzel ve gl kuvvetli olacan umuyorum, ama senin hayatn ve saln her eyden daha nemlidir." "Hibir bakmdan mahrum kalmayacam." "u andan itibaren alma hzn azaltman sana emredebilir miyim?" "Tembel bir kralieyi hogryle karlar msn?" Ramses sabrszlanyordu. Barahibin gecikmesi giderek onur krc oluyordu. Ge kaln mazur gsterecek ne gibi bir zr uyduracakt? Bakhen'in ortaya kard kaaklktan haberi olduysa ayet, delilleri ortadan kaldrp sulular ve aleyhte tanklar uzaklatrarak idari soruturmay rtbas etmek isteyebilirdi belki. Bu savsaklama manevralar, sonunda durumu barahibin daha da aleyhine evirebilirdi. Gne gkte en yksek noktaya ulatnda, Amon'un drdnc khini grme isteinde bulundu. Kral onu hemen kabul etti. "Amon'un barahibi nerede?" "Az nce ld Majeste." 24 Firavun'un emri zerine meclis topland. Toplantya Kar-nak'taki Amon tapnann ikinci, nc ve drdnc khinleri ile Msr'n bellibal tapnaklarnn barahipleri ve barahibeleri katlmlard. Dendera ile Athribis tapmaklarnn barahipleri toplantya katlamamlard. Birincisi yolculuk yapamayacak kadar yal olduu, ikincisi de hastal nedeniyle evinden kacak durumda olmad iin toplantya gelememilerdi, ama yerlerine tam yetkili iki delege gndermilerdi. Kral adna ayinleri ynetmekle ykml olan bu ileri yataki erkekler ve kadnlar 'Ant k gibi aydnlatan kii' diye adlandrlan Tutmosis IH'n tapnann salonlarnda toplanmlard. Amon'un yeni barahipleri burada seilir ve grevlerinin ykmllklerini renirlerdi. Ramses: "Karnak'n barahibini semek iin size danma ihtiyacn duydum," dedi. ounluu balarn sallayarak onayladlar. Yeni Firavun belki de sylendii gibi aksi biri deildi. Memfis'in barahibi: "Bu grev yasal olarak ikinci khine dmez mi?" diye sordu. "Kdemin yeterli bir l olduunu sanmyorum." Amon'un nc khini: "Majesteleri'ni bir konuda uyarabilir miyim?" diye araya girdi. "Dinle ilgili konularda dardan gelen yeni bir kimseye sorumluluk vermek kukusuz olasdr, ama Karnak'n ynetim kadrosunda bylesine deiiklik yapmak hata olur. Tecrbe ile saygnlk ar basmal ve dllendirilmelidir." "Saygnlk dediimiz bu konu zerinde konualm! Birinci kalite keten kumalarn kaaklnn yapldn ve bu kaakln kaynann Karnak'n iinde bulunduunu biliyor musunuz?" Kraln bu szleri byk bir aknla neden oldu. 134 CHRISTIAN JACQ "Sorumlular tutukland ve dokuma atlyelerinde almaya mahkm edildiler. Artk bunlar, geici unvanla da olsa hibir tapnaa kabul edilmeyecekler." "Mteveffa barahibin bu sorumlulukla ne ilikisi var?" "Yok gibi grnyor, ama mabedin bugnk yneticileri arasndan yeni barahibi neden semediimi anlyorsunuzdur." Ramses'in beklenmedik aklamalarndan sonra uzun bir sessizlik oldu. Heliopolis barahibi: "Majesteleri'nin dnd bir ad var m?" diye sordu. "Bu meclisten ciddi bir teklif bekliyorum." "Bize ne kadar zaman veriyorsunuz?" "Geleneklere uygun olarak kralie ve saray mensuplarnn birou ile birlikte belirli sayda kent ve tapna ziyaret etmek zorundaym. Dner dnmez bana grmenizin sonucunu bildirirsiniz."

Ramses, hkmdarlnn ilk ylnda yaplmas gereken geleneksel Msr gezisine kmadan nce Teb'in bat kysndaki Gurna tapnana gitti. Bu tapnakta babas Seti'nin lmsz gc Ka iin her gn ayin yaplyordu. Bu i iin zel yetitirilmi rahipler sunaklar et, ekmek, sebze ve meyvelerle donatyor ve mteveffa kraln ruhunun yeryzndeki srekliliini salamak iin uzun dualar okuyorlard. Kral, sonsuza kadar gen kalacak olan babasn tanrlarn karsnda dururken gsteren kabartmay seyretti. Babasndan, tan iinden kmasn, duvardan fkrmasn ve onu kucaklayarak yl-dzlam bir hkmdarn gcn kendisine aktarmasn istedi. Gnler getike Ramses babasnn yokluunu, daha youn bir biimde yayordu. Bu tpk bir deneme ve bir ar gibiydi. Denemeydi, nk gvenilir ve yrekli bir rehberden t alamyordu; aryd, nk len babasnn her sz dncelerinde canlln koruyor ve engeller ne olursa olsun bir adm daha atmasn ona buyuruyordu. Zengin soylular, sanatkrlar ve ev kadnlar da dahil olmak zere, Teb'de oturan hemen hemen herkesin, kap eiklerinde ene aMLYONLARCA YILIN TAPINAI 135 larken aklna hep ayn soru taklyordu: Ramses ile Nefertari, iki lke'yi birlikte dolamak ve Firavun'un tanrlarn tm ile yapaca birlemeyi onaylamak iin saray halkndan kimleri yanlarnda gtreceklerdi? Herkes ya sarayda tand bir memurdan ya da yetkili bir kiiden yaplacak yolculuk hakknda bilgi edinmeye alyordu. Gvenilir kaynaklara gre kraliyet filosu nce gneye, Assuan'a kadar gidecek, sonra da Nil'in akna uyarak kuzeye Delta'ya kadar uzanacakt. Mrettebata gerekli talimat verilmiti: Youn gayret gstererek hzl gidilecek, uranlan iskelelerde ksa sre kalnacakt. Ama herkes bu geleneksel yolculuun gerekletirilmesine seviniyordu. Bylelikle kral ve kralie, sonsuza kadar yaayacak olan Ma-t yasas ile uyum salamak amacyla kurduklar hkimiyeti tescil etmi olacaklard. Ameni, filo yola kar kmaz, bir yn kaim dosyay incelemesi iin Ramses'e sundu. Bu dosyalarda yerleim birimlerinin belediye bakanlar, tapnaklarn ileri gelenleri, eyalet valileri hakknda ayrntl bilgiler vard. Kraln kiminle karlaacan nceden bilmesi gerekliydi. Kraln zel sekreteri, her nemli kiinin zgemiini, aile durumunu, tutkularn, teki nl kiilerle ilikilerini kaydetmiti. Elde edilen bilgiler arasndan biraz kukulu ya da dedikodulara bakp da dorulanamam olanlarn Ameni belirtmiti. Ramses: "Bu hazineyi ele geirmek iin ka gn ve gece harcadn?" diye sordu. "Saymadm. Benim tek kaygm elde edeceim bilgilerin gerei aksettirmesiydi. Bu bilgiler olmasa lkeyi nasl ynetirsiniz?" "Dosyalara yle bir gz atnca enar taraftarlarnn zengin ve etkili kiileri olduklarn anladm." "Bu sizce bir srpriz mi?" "Bu noktada, evet." "Ayn miktarda insan kendine balamak gerekir." "ok iyimsersin." "Sen kralsn ve hkmetmek zorundasn. Geri kalan gevezelikten baka bir ey deildir." "Sen hi dinlenmeyecek misin?" "lm dinlenmek iin yeterince uzun bir zaman; senin sandalet 136 CHRISTIAN JACQ taycn olduum srece senin yolunu aacam. Kamp koltuundan memnun musun?" Firavun'un tahtadan yaplm alr kapanr iskemlesinin salam ereveli bir deri minderi ve ular fildii kakmalarla sslenmi kaln ayaklar vard. Resmi trenler ve toplantlarda Firavun bu konfordan yararlanacakt. Ameni: "Gemide size hizmet edecek maiyeti haremden ince eleyip sk dokuyarak setim," dedi. "Yolculuk boyunca hibir eksiiniz olmayacak. Yemekler saraydaki yemekler kalitesinde olacak." "Dorusu her eyi dnmsn!" "Bir yandan iyi yemek yemek uzun mrl olmann gvencesidir. te yandan az imek enerjiyi ve zihnin bir konu zerinde younlama zelliini korur. Hzl

posta servisiyle, duracamz her kentin belediye bakanlar ile barahiplerine, yolculua katlan yelerin barnmalar iin uygun yer hazrlamalarn emrettim. Elbette ki kralie ve sen sarayda kalacaksnz." "Nefertari ile ilgilendin mi?" "Gereksiz bir soru. Einin hamilelii bir devlet iidir. Kamaras havalandrlyor. Rahata yolculuk edecek. Be doktor srayla nbet tutacaklar. Sana her gn onun sal hakknda rapor verecekler. Ah! Geriye bir sknt kalyor." "Karm konusunda m?" "Hayr, iskeleler konusunda. Elimde baz kayg verici haberler var. Bu haberler baz iskelelerin kt durumda olduklarn bildiriyor, ama ben kukuluyum. Benim dnceme gre baz eyalet yneticileri, malzemelerinin bakmn salamak iin ek para yardm elde etmeye alyorlar. Senin yolculuun nedeniyle bu istekler yasa ve kurallara uygun, ama onlarn etkisinde kalmaman gerecek. Her saygn kii para yardmnn en ounu elde etmeye alacak ama sen ulus karlarna ncelik vererek adaletli davranacaksn." "Gney ve Kuzey vezirleriyle aran nasl?" "Onlara sorarsan berbat; bana sorarsan mkemmel. Bu adamlar iyi insanlar, ama ok rkekler. Srekli olarak yetkilerinin elinden alnmas korkusuyla yayorlar. Onlar yerlerinde brak, sana ihanet etmeyecekler." "Ben dnyordum ki..." MLY UN LAKA YLN AFINAUI Yil "Beni vezir tayin etmeyi mi? Sakn ha! Benim bugnk grevim senin yararnadr. Vezirlik gibi idari bir hizmetin altnda ezilmek yerine arka planda daha serbest hareket etmeyi tercih ederim." "Konuklarmn arasnda tepkiler var m?" "Yolculua katldklar iin ok memnunlar, ama Seramana'nn onlar batan aa aramas ve srekli olarak kukulu insanlarm gibi gzlenmesi canlarn skm. ikyetlerini dinledim ve abucak unuttuklarn grdm. Bizim Sardunyal grevini byk bir zenle yapyor." "Kpeimle aslanm unutuyorsun." "Rahat ol, karnlar iyice doyuyor ve zel muhafz grevlerini en iyi bir biimde yapyorlar." "Rom nasl?" "ylesine mkemmel ki gren ezelden beri senin khyan olduunu sanr. Onun sayesinde sarayn ynetimi mkemmel bir biimde salanyor. nsezin seni yanltmam." "Necem iin de ayn eyi syler misin?" "Yeni Tarm Bakan roln gereinden fazla ciddiye alyor. Gnde iki saat idare ile ilgili sorularyla kafamn etini yiyor, sonra, ona grevinin gereklerini reten, eski bakann teknik danmanlaryla odasna kapanyor... Bu yolculuk srasnda kafasn kaldrp da bir manzara seyredeceini sanmyorum!" "Ya benim sevgili aabeyim?" "enar'n gemisi tpk bir yzen saray. Yeni Dileri Bakan'nn sofras herkese ak ve Ramses'in Msr'na parlak bir gelecek vaat ediyor." "Hl beni tedavi edilemez saf biri olarak m gryor?" Ameni: "Gerek daha aprak," dedi. "Bu grevi elde ettikten sonra e-nar gerekten ie boulmu grnyor." "enar'n bizim mttefikimiz olacan da dnebilir misin?" "Onun karakter yapsna bakarsak, elbetteki hayr, ama insanolu zekidir, kurnazdr, snrlarnn ne olduunu bilir. Onun iktidar susuzluunu giderdin ve sahnenin nnde yer almasna izin verdin. Zengin ve pohpohlanm saygn bir kii olarak belki de yatr?" "Umarm tanrlar seni duyuyordur!" "Sen yatp uyumahsn, yarn yorucu bir gn olacak; ondan az olmayan grme ve kabul treni. Yatandan memnun musun?" Kral, 'Daha sadesi de olabilirdi,' diye dnd: Ba dayamak iin bir arkalk, apraz dmlenmi kenevir yumaklarndan yaplm bir ilte ve ahap bir somya, ularnda aslan peneleri bulunan drt ayak, kantaronotu ve lotuslarla bezenmi bir ayak basma yeri. Kraln zel sekreteri:

"Biraz daha yumuak yastk koymak gerek," dedi. "Bir tanesi bana yeter." "Olur mu yle ey! u sefalete bak..." Ameni yatan ba tarafna konmu yast ald. Kaslmt. Geri ekildi. Siyah bir akrep, rahatsz edilmenin fkesiyle saldrya gemek zereydi. 25 Seramana'y yattrmak Ramses'e dt. zel muhafz ktas komutan, akrebin hkmdarn odasna nasl sokulduunu anlaya-myordu. Hizmetileri sk bir sorgulamadan geirmi, ama hibir sonu alamamt. Sardunyah: "Hibiri sulu deil," dedi, "khyanz sorguya ekmek gerek." Ramses kar kmad. Rom, Seramana'dan pek hazzetmiyordu, ama hkmdar, Sar-dunyalnn sorularna kem km etmeden yant vermesini istedii zaman hi itiraz etmedi. "Bu odaya girme izni alan ka kii var?" "Be. Yani... daimi alanlardan be kii." "Bu ne demek oluyor?" "Bazen baz iskelelerde geici grevle bir ya da iki kiiyi ie alyorum." "Ya son iskelede?" "Evet, birini ie aldm. araflar tamas ve amarcya gtrmesi iin." "Ad neydi?" "cret defterimde yazldr." Kral: "ie yaramaz," dedi. "Bu adam yanl bir ad vermitir. stelik geri dnp de onu arayacak zamanmz yok." Seramana parlarcasna: "Bu alma tarzn bilmiyordum!" dedi. "Benim aldm gvenlik nlemlerini sfra indiriyor!" Rom, akn bir ifadeyle: "Ne oldu?" diye sordu. "Sizin bilmeniz gerekmiyor! Bir dahaki sefere Majesteleri'nin gemisine binecek herkesi, general de olsa, rahip de olsa, temizlik iisi de olsa tepeden trnaa arayacam!" Rom bayla onaylayan Ramses'e bakt. "Ya... yemekler ne olacak?" "Alarmzdan biri benim gzmn nnde yemeklerin tadna bakacak." "Nasl isterseniz." Rom kraln kamarasndan kt. ok fkelenen Seramana yumruunu kirilerden birine ylesine hzla vurdu ki aa atrdad. Seramana: "Bu akrep sizi ldrmezdi Majeste," dedi, "ama ateiniz adamakll ykselirdi." "Ve yolculuuma devam edemezdim... Baarszlm, tanrlarn gznden dmem olarak yorumlanrd. Onlar da bunu ama edinmilerdi." Sardunyah: "Bir daha byle bir olay olmayacak" diye, vaatte bulundu. "Gerek sulunun kimliini ortaya karamadka korkarm gene olacak." Seramana surat ast. Kral: "Kukulandn biri mi var?" diye sordu. "nsanlar bazen nankr oluyor." "Daha ak konusana." "u Rom... ayet yalan sylediyse ve kendi bana harekete geiyorsa?" "Bunu ortaya karmak senin grevin deil mi?" "Bana gvenebilirsiniz." Kralla kralienin yolculuu iskeleden iskeleye ilerledike grkemli bir zafere dnt. Ramses'in otoritesi ve Nefertari'nin ekici gzellii, eyalet valilerini, barahipleri ve dier nemli kiileri kendine balamt. Ramses, Dileri Bakanl'na tayin ederek birok saygn kiinin korkusunu giderdii aabeyine deer verdiini gstermeyi hi ihmal etmiyordu. Bir yandan kral ailesi birlik iindeydi ve iki karde el ele ilerliyorlard; te yandan enar'n vatanseverlii ve gl iradesi, uygarlklarn barbarlarn saldrlarndan

korumak iin zorunlu olan savunma politikasn srekli olarak garanti altna alyordu. Her etapta, kralla kralie, sadece varl heyecan ve sayg uyan141 drmaya yeten Ana Kralie Tuya'ya sayglarn sundular. Narin, sessiz, daima geri ekilmesini bilen Tuya, geleneklerin ve devlet srekliliinin yeryzndeki simgesi olarak olunun hkmdarln ya-sallatryordu. nl Osiris tapna Abidos'a yaklarken, Ramses Aa'y geminin n tarafna davet etti. Gn ve saat ne olursa olsun gen diplomat hep zenli ve soylu bir grnm iindeydi. "Bu yolculuk houna gidiyor mu Aa?" "Majesteleri gnlleri fethediyor ve bu ok iyi." "Bazlarnn davranlar olduka ikiyzl deil mi dersin?" "Belki, ama nemli olan otoritenizi kabul etmeleri deil mi?" "enar'n tayini hakknda ne dnyorsun?" "ok artc oldu." "Baka trl sylersek, seni rahatsz etti." "Hibir ey bana Firavun'un kararlarn eletirme hakkn vermez." "Kardeimin yeteneksiz olduunu mu dnyorsun?" "u andaki koullarda diplomasi g bir sanattr." "Msr'n gcne kim kafa tutmaya cret edebilir?" "Senin kendi lkendeki kiisel zaferin, d gerei maskeleme-melidir. Hitit dman uyuuk durmuyor. Senin deersiz bir hkmdar olmadn bildii iin, belki de daha saldrgan bir tavr almadan nce konumunu glendirmeye alacak." "Kesin kantlarn var m?" "Henz varsaymlar sz konusudur." "Bilmen gereken bir ey var Aa. Aabeyim enar resmi kabullerde ve lenlerde ok rahat davranan, lkemizi mkemmel bir ekilde temsil edebilen ve yzeysel konumalaryla yabanc bykelilerini hayran brakan biri. Ama ktlk yapma ve komplo kurma gibi dnceler onun itahn kabartacaktr. Onun devletin iyi bir hizmetkr olduunu belirterek benimle ibirlii yapmas bana kukulu grnyor, ite bu nedenle senin oynayacan rol ok nemli olacak." "Benden ne bekliyorsun?" "Seni Yukar ve Aa Msr'n gizli hizmetler servisinin efi olarak tayin ediyorum. Senden ncekiler gibi grnrdeki grevin diplomatik kurye servisini ynetmek olacak, ama sonu olarak enar'n yazaca belgeleri inceleyeceksin." "Yani bana casusluk mu emrediyorsun?" "Senin gizli grevlerinden biri de bu olacak." "enar benden kukulanmayacak m?" "Ona istediini yapma zgrl olmadn anlattm. Srekli olarak gzetim altnda olduunu bilerek, can skc davranlar yapmaya kalkmayacaktr." "Ya benim dikkatimden kaarsa?" "Sen ok beceriklisindir dostum." Ramses, Abidos'un kutsal topraklarn grnce kalbi szlad. Burada her ey Seti'yi hatrlatyordu. Seti, kozmosun gcn temsil eden Tanr Set'in yeryzndeki simgesiydi. Ve burada, Set tarafndan ldrlen ve sonradan yeniden doan kardei Tanr Osi-ris'in adna byk bir tapnak ina ettirmiti. Ramses ve Nefertari, bu tapnakta yaplan ve Osiris'in gizemlerini kutlayan ayinlere katlmlar, halkla paylamak grevini yklendikleri lmszlk inancn yreklerinin en derinlerine kazmlard. skeleye kadar uzanan kanaln iki yannda hi kimse yoktu. Elbette bu kutsal topraklarda sadece Osiris'in dirilmesini simgeleyen bayramlar srasnda sevinli kutlamalar yaplrd. Ama kraliyet filosunun karlanmasndaki kaytszlk yolcular hayrete drmt. Elinde klcyla iskeleye ilk inen Seramana'yd. Onun ardndan Firavun'un yakn korumalar da evresindeki yerlerini aldlar. Sardunyal: "Bu houma gitmedi," diye homurdand. Ramses ayan iskeleye bast. Uzakta, bir sra akasya aacnn arkasnda Osiris tapna grnyordu. Seramana: "Tehlikeye atlmayn," dedi. "evrenin kontroln bana brakn." Abidos'da kargaa karanlar vard demek! Kral bylesine bir saygszl kabul edemezdi. Ramses:

"Sava arabalar gelsin," diye emretti. "Banda ben bulunacagun." "Majeste..." Sardunyal srarn yararsz olduunu anlad. Bylesine aklszca davranan bir hkmdarn gvenlii nasl salanrd? Kraln bindii sava arabas iskele ile tapnan surlar arasnda-]ci yolu byk bir hzla katetti. Ramses ana giri kapsnn ak olduunu grnce ard. Arabadan inen Ramses st ak avluya girdi. Tapnan cephesi yap iskeleleriyle kaplyd. Yerde babasn Osiris olarak simgeleyen heykeli yatyordu. Aletler saa sola salmt. Tek bir sanatkr almyordu. arp kalan Firavun, tapnaa girdi. Sunaklarn zeri bombotu ve hibir rahip dua okumuyordu. Hi kuku yok ki tapnak terk edilmiti. Ramses dar kt ve eikte hareketsiz duran Seramana'ya seslendi. "Bana hemen antiye sorumlularn getir." i rahat eden Sardunyal frlad. Ramses'in fkesi Abidos'un prl prl gne kadar ykseldi. Tapnan byk avlusunda rahipler, devlet memurlar, tapnan bakm ve ileyii ile grevli sanatkrlar ve ayinciler toplanmlard. Hep birlikte eildiler, dizlerini bkp burunlarn topraa dokundurdular. Onlar tembellikleri ve savsaklamalar yznden azarlayan hkmdarn gl sesi hepsini dehete drmt. Ramses hibir zrlerini kabul etmemiti. Nasl olur da Abidos sorumlular bu denli utan verici biimde davranr ve Seti'nin lmnn onlarn herhangi bir giriimde bulunmalarn engellediini bahane olarak ne srebilirdi? Byle bir anlay srd srece, dzensizlik ve uyuukluk en ufak bir frsatta zihinleri egemenlii altna alr ve artk hi kimse grevini dnmezdi. Herkes ar cezalardan korkuyordu, ama gen Firavun, Seti'nin Ka'sma ifte sunuda bulunmalarn istemekle yetindi. Bir meyve bahesi yapmalarn, aa dikmelerini, kaplarn yaldzla boyamalarn, tapnan inaatna devam etmelerini, heykelleri tamamlamalarn, her gnk ayinleri srdrmelerini emretti ve Osiris'in srlarn kutlamak iin bir kayn yaplmasn istedi. Tapnan topraklarnda alan kyller tapnaa kar olan btn maddi ykmllklerinden bak tutulacaklar ve tapnak, bu ekilde ihmal edilmemek kouluyla devletten alaca yardmlarla birok zenginj lklere kavuacakt. Byk avlu sessizce boald. Tapnak grevlileri kraln hogr-' snden dolay ok sevindiler ve bir daha onu gazaba getirecek hibir ey yapmayacaklarna dair yemin ettiler. Yatan Ramses ortadaki kk tapnaa, Abidos'un 'Gk'ne girdi, ierde karanlklarn ortasnda gizli bir k parldyordu. Babasnn ruhu ile dnce ve duygu ortakln kurdu, yldzlarla b-tnleti. Bu srada gne kay sonsuz yolculuunu srdryordu. 26 enar byk bir sevin iindeydi. Ramses'i akreple zehirleme giriimi baarszlkla sona ermiti ermesine ama, kraln aabeyi, kinden gz dnm Sari'nin bu plannn ileyeceine zaten inanmamt. Ramses'i hasta edip gten drmek kolay bir i deildi. Ama bu tecrbe en azndan, en sk gvenlik nlemlerinin bile bir zayf noktas olabileceini kantlamt. enar byk bir sevin iindeydi, nk Aa, ok mkemmel hazrlanm bir akam yemeinin sonunda ona harika bir haber vermiti. Nil zerinde kayar gibi giden geminin pruvasndaki iki adamn konumalar, imdiden arab gereinden fazla ien teki konuklar tarafndan duyulamazd. Geminin doktoru kusan bir yksek rtbeli memurla urarken dierleri de evresinde toplanmt. "Gizli servis efi demek... D grmyorum ya?" "Tayinim gerek." "Ayn zamanda beni ispiyonlamakla da grevlendirildiniz sanrm?" "Evet." "Grnte, dizginler elimde olmayacak ve sadece sosyetik biri olmakla yetineceim."

"Hkmdarn istei de aynen byle." "stediini yerine getirelim aziz dostum Aa! Ben rolm mkemmel bir biimde oynarm. Yanl anlamadysam, siz, Hitit politikas konusunda kraln balca bilgi kayna olacaksnz." "Muhtemelen." "Aramzdaki ittifak sizin iin hl geerli mi?" "Her zamankinden daha fazla. Ramses despotun biri, bundan hi kukum yok. Bakalarn kmsyor ve sadece kendine inanyor. Onun bu kendini beenmilii lkeyi felakete srkleyecek." "Dncelerimiz hl ayn ynde, ama btn tehlikeleri gze almaya kararl msnz?" MYT10 "Benim durumum deimedi." "Neden Ramses'den bu derece nefret ediyorsunuz?" "nk o Ramses." Dendera tapna yemyeil bir krn ortasna kurulmutu. Gzel ve gle yzl Tanra Hator'un bu tapna gkle yer arasndaki uyuma adanm bir ezgi gibiydi. Tapnak surlarnn evresine dikilmi nar aalan ana bina ile ona bal ek binalar glgeliyordu. Bu ek binalardan biri de mzik okuluydu. Hator rahibesi sfatyla, yldzlar dansnn srlarna ermi olan Nefertari, buraya urayacaklar iin ok seviniyor, ziyareti srasnda tapnakta birka saat dinsel dncelere dalabileceim umuyordu. Kraliyet filosu, Abidos'da olanlardan sonra gneye dnmek zorunda kalmt, ama kralie yolda buray ziyaret etme konusunda srarl olmutu. Ramses Nefertari'ye endieli grnd. "Ne dnyorsun?" diye sordu Nefertari. "Amon barahipliine kimi tayin edeceimi. Ameni bana balca adaylarn dosyalarn verdi, ama hibiri beni memnun etmedi." "Tuya'ya dantn m?" "O da benim gibi dnyor. Bu adaylarn hepsi de Seti'nin skartaya kard adamlar ve durumdan yararlanmaya alyorlar." Nefertari, tan zerine artc bir sevimlilikle izilmi Hator'un yzlerini seyretti. Birden kralienin baklar garip bir a takld. "Nefertari..." Nefertari, kafas gizli bir grntye takld iin yant vermedi. Ramses, ebediyen elinden kaar ve sevimli yzl tanra tarafndan tanrlar katna gtrlr korkusuyla karsnn elini tuttu. Kralie, rahatlam olacak ki Firavun'un gsne sokuldu. "Uzaa, ok uzaklara gitmitim... Iktan bir okyanus vard ve ben ahenkli bir sesin verdii mesaj dinliyordum." "Ne diyordu?" "Sana nerilen isimlerden hibirini kabul etme. Amon'un ba-rahibini arayp bulmak bize dyor." "Hi vaktim yok." "Ahiretin sesini dinle; Msr kurulduundan bu yana firavunlara ne yapmalar gerektiini gsteren o deil mi?" MLYONLARCA YILIN TAPINAI 147 Tapnan bahesinde konser verecek olan mzisyenler ve arkclarn efi kralla kralieyi karlad. Nefertari bu tadna doyum olmaz konseri zevkle izledi. Ramses ise, sabrszlktan yerinde dura-myordu. Amon barahiplii grevine uygun, kiisel tutkular olmayan birini bulmas iin yeni bir tanrsal esin mi gerekecekti? Ramses, bu konuyu Ameni ile enine boyuna grmek iin gemiye dnmeyi can gnlden isterdi, ama tapna, atlyeleri ve depolar ziyaretten kanamad. Her yerde dzen ve gzellik vard. Ramses kutsal gln kenarnda kayglarn unuttu. Bahenin skneti, ssen ve mavi kantaron iei tarhlarnn zarafeti, akam duas iin bir para su almaya gelen rahibelerin oluturduu ayin alay, en skntl insan bile rahatlatrd. Yal bir adam zararl otlar koparp bir uvaln iine dolduru-yordu. Hareketleri yava, ama belirgindi. Bir dizini topraa dayam, srtn kralla

kralieye evirmiti. Bu saygsz davran aslnda knama cezasn hak ediyordu, ama adam iine ylesine dalmt ki kral onu rahatsz etmek istemedi. Nefertari: "iekleriniz ok gzel," dedi. Adam ters bir sesle: "Ben onlarla efkatle konuurum," dedi. "Yoksa iekler eri karlard." "Byle bir olaya ben de ahit oldum." "yle mi? Sizin gibi gzel bir kadn baheyle mi urayor?" "alma durumumun elverdii nadir dinlenme zamanlarnda baheyle urarm." "Sizin o kadar ok iiniz var m?" "Benim grevim bana ok az serbest zaman brakr." "Yoksa rahibelerin barahibesi misiniz?" "Bu grev benim grevlerimden bir tanesi." "Baka grevleriniz de mi var? Ah! Affedersiniz... Sizi bu sorularmla bylesine rahatsz etmeye hi hakkm yok. Aslnda ortak iek sevgisi iki insann tanmas iin yeter. Baka soru sormaya gerek yok." htiyar adam acdan kvrand. "Lanet sol dizim... Bazen beni ylesine kvrandryor ki kalkarken ok zorluk ekiyorum." Ramses ihtiyara kolunu uzatt. "Teekkr ederim, prensim... Byle diyorum nk siz eni azndan bir prens olmalsnz?" "Bu durumumuzla baheye bakmanz iin sizi Dendera bara- * hibi mi zorlad?" "Evet, o." "Sylenene gre sert biriymi ve u anda yolculuk yapamayacak kadar hastaym." "Evet. Bu gen hanm gibi siz de iekleri sever misiniz?" "Aa dikmek benim en ok sevdiim elencedir. Barahiple grmek isterdim." "Hangi nedenle?" "nk Amon barahiplii iin Ramses'e bir aday belirleyecek rahipler meclisine katlmad." "Tanrlarn bu yal hizmetkrn iekleriyle uramas iin rahat brakr mydnz?" Ramses'in artk kukusu kalmamt: Bu bahvann klna girerek saklanmaya alan adam barahibin ta kendisiydi. "Aryan dizine ramen, gemiye binip Teb'e kadar gidemeyecek durumda grnmyor bana." "Sa omuzu hi de iyi durumda deil, geen yllarn arl altnda..." "Dendera barahibi yoksa talihinden memnun deil mi?" "Bilakis Majeste. O bu tapnan surlarnn ortasnda gnlerini huzur iinde geirmek istiyor." "Ya Firavun bizzat ondan meclis toplantsna katlp bilgilerinden meslektalarn yararlandrmasn isterse?" "ayet Firavun, gen yana ramen insanlar tanma konusunda daha imdiden tecrbeliyse, yal bir adam bunun gibi yorgunluklardan esirgeyecektir. Ramses, alak duvarn zerindeki bastonumu bana verecek mi?" Ramses yal adamn dediini yapt. "Siz de gryorsunuz Majeste: ihtiyar Nebu zorlukla yryor. Kim onu bahesinden kmaya zorlama cesaretini gsterecek?" "Dendera barahibi olarak, Msr kralna bir t vermeyi kabul eder misiniz?" "Benim yamdaki adamn susmas daha iyidir." MLYONLARCA YILIN TAPINAI 149 "Bilge Ptah-hotep'in dncesi byle deil. Onun zdeyileri bizi piramitler zamanndan beri besliyor. Sizin syleyecekleriniz ok deerlidir ve ben onlar iitmekten ok memnun olacam. Sizce, Amon barahiplii grevi iin en uygun insan kimdir?" "Ben btn mrm Dendera'da geirdim ve Teb'e hi gitmedim. Devlet hiyerarisi ile ilgili sorunlar benim hi bilmediim eyler. Majesteleri beni balasn, nk erken yatma alkanlm var." Nefertari ile Ramses gecenin bir blmn, tapnan terasnda astronomi bilginleri ile geirdiler. Karanlk gecenin gnde binlerce ruh ve sonsuza dek

srecek yldzlar, grneni grnmeze balayan eksenin zerinde duran kutup yldznn evresinde toplanmlard. Sonra kar koca, pencereleri krlara bakan saraya getiler. Saray kk ve kyl tarz denmi olsa da ku sesleri ile birlikte gelen sabaha kadar geirdikleri ksa gece onlar iin bir cennet oldu. Nefertari, Ramses'in kollarnda uyumutu ve ikisi de mutluluk dlerini paylamlard. Sabah ayinini ynetip zengin bir kahvalt ettikten ve sarayn bi-tiiindeki havuzda yzdkten sonra Ramses ile Nefertari yola kmak iin hazrlandlar. Rahipler onlar selamlad. Ramses birden ayin alaynn izledii yoldan ayrld, kutsal gl yanndaki baheye gitti. Nebu yere diz km, ieklerine gz kulak oluyordu. "Kralieyi seviyor musunuz Nebu?" "Nasl bir yant vermemi bekliyorsunuz Majeste? O, gzelliin ve zeknn bir simgesi." "Peki, onun dnceleri size anlamsz grnyor mu?" "Nedir o dnceler?" "Sizi bu huzurlu ortamdan koparmak zorunda olduum iin zgnm, ama sizi Teb'e gtrmek zorundaym, ite kralie de bunu istiyor." "Ne amala Majeste?" "Sizi Karnak'a barahip olarak tayin etmek iin." 27 Kraliyet filosu, Nil'in sularn aydnlatarak Karnak iskelesine yanarken btn Teb cokunluk iindeydi. Ramses'in erken dn ne anlama geliyordu? Birbirleriyle elikili dedikodular drt nala giden bir atn hzyla btn kente yayld. Bazlarna gre kral, Amon rahiplerini ortadan kaldrmak ve kenti tara kasabalarndan biri durumuna indirmek istiyordu. Bakalarna gre de kral yolculuu srasnda hastalanm, saraynda, can ekimeye geliyordu. Gen Firavun'un ge kmas pek erken olmayacak myd? Demek ki tanrlar onun taknlklarn cezasz brakmamlard. Hititlerin parayla tuttuklar Suriyeli casus Raya'nn beklemekten can sklyordu. lk kez, elinde ciddi denecek bir haber yoktu. Byle olmakla birlikte, rmak boyunca balca yerleim blgelerinde bulunan hem gezginci, hem yerleik tccar ebekesi sayesinde, kraln nerelere gittiini ve ne kararlar verdiini Teb'den ayrlmasna gerek kalmadan kolayca renmiti. Raya, Ramses'in Gney Msr'n bakenti olan Teb'e acele dnnn nedenini bilmiyordu. Daha nceden belirlendii gibi kral Abidos'da durmu, ama kuzeye doru yoluna devam edeceine geri dnm ve Dendera'da birka saat kalmt. Ramses'in ne yapaca nceden bilinemezdi. ok hzl hareket ediyor ve danmanlarna gvenmiyordu. Oysa onlarn gevezelik ve boboazlklar Suriyelinin kulana gelirdi. Raya lgna dnmt. Gen hkmdar ok nemli bir hasmd ve denetim altnda tutulmas g biriydi. enar, elindeki silahlar en iyi bir ekilde kullanmak iin ok beceri gstermek zorundayd. Aktan bir atma durumunda Ramses'in hayal edemeyecei kadar tehlikeli olabilecei gereini aklndan karamazd. Ama hibir ey yapmadan oturup beklemek de sz konusu olmazd. Raya casus ebekesi iindeki yeteneksizleri ve uyuuklar ayklamak iin hemen harekete gemeliydi. MLYONLARCA YILIN TAPINAI 151 Banda mavi tac, zerinde uzun krmz beyaz elbisesi, sa elinde krallk ss ile Ramses grkemin ta kendisiydi. Meclis yelerinin toplandklar tapnak salonuna girdii zaman tartmalar kesildi. "Bana teklif edeceiniz bir isim var m?" Heliopolis barahibi: "Majeste," dedi, "grmeye devam ediyoruz." "Grmeleriniz sona ermitir, ite yeni Amon barahibi." Bastonuna dayanan Nebu meclis salonuna girdi. Sais barahibesi: "Nebu!" diye haykrd. "Senin hasta olduunu ve yolculuk yapacak durumda olmadn sanyordum!" "yleydim, ama Ramses bir mucize yaratt." Amon'un ikinci khini:

"Bu yanzda rahat bir emeklilii dnmeniz gerekmez miydi?" diye itiraz etti. "Karnak ile Luksor'un ynetimi ezici bir grevdir!" "Haklsnz, ama kraln iradesine kim kar kacak?" Ramses: "Kararnamen taa oyuldu bile," diye aklamada bulundu. "Birok dikilita Nebu'nun tayinini kamuya ilan edecek. inizden biri Nebu'nun bu yksek greve layk olmadn syleyebilir mi?" itiraz eden olmad. Ramses, Nebu'ya, iktidar simgeleri olan altn bir yzk ve g-m-altm karm bir s verdi. "Bundan byle Amon'un barahibisin. Tapman hazineleri ile ambarlar senin emrinde olacak. Tapnann ve arazilerinin barahibi sfatyla titiz, namuslu ve dikkatli ol. Kendin iin deil, tanrlarn Ka'sm yceltmek iin al. Amon, insanlarn ruhlarn ve kalplerini okur, her insann neyi sakladn bilir. ayet senden memnun olursa, senin en tepede kalman salar ve sana uzun bir mr, mutlu bir yallk verir. Mat yasasna saygl olacana ve grevlerini yerine getireceine yemin eder misin?" Nebu, Ramses'in nnde eilerek: "Firavun'un hayat zerine yemin ederim," dedi. Amon'un ikinci, nc khinleri fkeli ve umutsuzdular. Ramses sadece onlarn bana, her istediini kimseyi dinlemeden yapacak olan bir ihtiyar getirmekle kalmam, Bakhen adnda kim olduu belirsiz bir adam drdnc khin olarak tayin etmiti! Kraln her istediini gz kapal yapmaya hazr bu adam, ihtiyar gzetim altnda tutacak ve Karnak'n gerek efendisi olacakt. Bylece Karnak'n bamszl uzun yllar boyunca yok olacakt. ki khinin, Msr'n en zengin arazileri zerinde hak sahibi olma umutlan tmden yok olmutu. Nebu ile Bakhen arasnda tuzaa drldkleri iin, mesleklerini yok sayarak er ge istifa etmek zorunda kalacaklard. Ne yapacaklarn bilemez bir duruma dtkleri iin kendilerine bir mttefik aradlar. Akllarna enar geldi, ama kraln aabeyi, bakan olmay kabul ederek Firavun'un davasn benimsemi olmuyor muydu? Kaybedecek hibir eyi kalmadn dnen ikinci khin, Ram-ses'in kararna kar olan rahiplerin tm adna enar'la bulutu. Balkl bir gln kenarnda, iki direk arasna gerilmi byk bir tentenin altnda kabul edildi. Hizmetinin biri keiboynuzu suyu ikram etti ve ekildi. enar inceledii papirs rulo yapt. "Yznz bana yabanc gelmedi..." "Adm Doki ve Amon'un ikinci khiniyim." Adam, enar'n hi houna gitmemiti. Ksa boyu, kaznm salar, dar aln, fndk gibi gzleri, uzun burnu ve enesiyle deta bir timsah andryordu. "Size nasl yardmc olabilirim?" "Belki de beni beceriksiz biri sanacaksnz, ama protokole ve kibar szlere hi alk deilim." "Biz byle eylere nem vermeyiz." "Nebu adnda bir ihtiyar, Amon'a barahip, yani birinci khin olarak tayin edildi." "Siz de ikinci khin olarak bu grevin size verilmesini istiyordunuz, deil mi?" "Mteveffa barahip bunu benden esirgememiti, ama kral bunu bilmezden geldi." "Onun kararlarn eletirmek tehlikelidir." "Nebu, Karnak' ynetecek yetenekte bir adam deil." "Kardeimin arkada Bakhen, perde arkasnda Karnak'n efendisi olacak." "Aka sorduum iin zr dilerim, ama bu uygulamay uygun gryor musunuz?" "Gerek irade Firavun'unkidir." Doki hayal krklna urad. enar, Ramses'le birlik olmutu. Rahip ayaa kalkt. "Sizi daha fazla rahatsz etmeyeyim." "Bir dakika... Anladm kadaryla siz bu durumu kabul etmeyi reddediyorsunuz." "Kral, Amon rahiplerinin gcn krmak istiyor." "Kar koyacak olanaklarnz var m?" "Ben yalnz deilim." "Kimi temsil ediyorsunuz?"

"Rtbe sralamasndakilerin nemli bir blm ile rahiplerin byk ounluunu." "Peki bir eylem plannz var m?" "Sayn enar! Biz kkrtc olmak niyetinde deiliz!" "Siz kararszsnz Doki ve ne istediiniz bilmiyorsunuz." "Yardma ihtiyacm var." "nce bir plan yapmanz gerek." "Nasl yani..." "Bunu bulmak size der." "Ben sadece bir rahibim, bir..." "Ya siz bir gz ykseklerde bir insansnz ya da beceriksizin biri. Tek yapacanz ey durmadan zntnz yinelemekten ibaret olacaksa, beni ilgilendirmezsiniz." "Ya Firavun'un adamlarnn saygnln yitirmelerini salayabi-lirsem?" "Hele siz dediinizi yapn o zaman grrz. Elbette ki bu grmeyi de unutacaksnz." Doki iin yeniden umut domutu. Gereklemesi olanaksz bir yn tasary kafasndan geirerek enar'n villasndan ayrld. Araya araya, ilham nasl olsa gelecekti. enar kuku iindeydi. Adam nemsiz biri deildi, ama kararsz ve etki altna alnabilir biri gibi grnyordu. Kendi cretinden korkarak belki de Ramses'le savamaktan vazgeebilirdi. Ancak muhtemel bir mttefik hi ihmal edilmemeliydi ve Amon'un ikinci khininin gerek kimliini renmek iin en iyi strateji bekleyip grmekti. Ramses, Musa ve Bakhen, Seti'nin hayal ettii ve olunun gerekletirdii muazzam stunlu salonun inaatnda grevli sanatkrlarn altklar antiyeyi geziyorlard. Bloklarn tesliminde hibir gecikme kabul edilmiyordu. Loncalar arasndaki uyum hibir atma olmadan salanyor, zamann balangcndaki okyanustan kan papirsleri simgeleyen ta stunlar teker teker ykseliyordu. Ramses Musa'ya: "Ekiplerinden memnun musun?" diye sordu. "Sari'yi altrmak kolay deil, ama ona boyun edirdiimi sanyorum." "Tam olarak suu nedir?" "ilere kar kabul edilemeyecek biimde kmseyici davranyor ve daha da zenginlemek iin gnlk yiyeceklerinden bir blmn krpmaya alyor." "Onu hemen bir mahkemeye gnderin." Musa glmseyerek: "Byle bir eye gerek yok," dedi. "Onu kontrolm altnda bulundurmay tercih ederim. Snrn aar amaz ben devreye giriyorum." "Onu fazla itip kakarsan, ikyet edebilir." "Sakin olun Majeste: Sari korkan tekidir." Bakhen: "Sizin retmeniniz deil miydi?" Ramses: "yleydi," diye yant verdi. "Hem de iyi bir retmen. Ama nedense bir lgnla kaptrd kendini. lettii alaka cinayetleri dnrsek, benim yerimde bir bakas olsayd onu vahalardaki zindanlardan birine gnderirdi. imdi yapt iin onun akln bana getireceini umuyorum." Musa: "ilk sonular pek i ac deil," diye yaknd. "Sende bu azim olduka her ii baarrsn Musa. Benim de senin bu azmine ihtiyacm var... ama burada deil. Birka gn sonra kuzeye gitmek zere yola kacaz. Yolculua sen de katlyorsun." Musa'nn can sklm gibiydi. "Ama bu stunlu salon tamamlanmad ki!" "Bu ii Bakhen'e, Amon'un drdnc khinine emanet edeceim. Sen ona gerekli tleri ve bilgileri verirsin. Bakhen inaat sonuna kadar gtrecek ve Luksor tapnann bytlmesiyle de megul olacak. Dev heykeller, byk kap ve dikilitalar bittikten sonra, tapnak mkemmel grnecek! almalar hzlansn

Bakhen; belki de alnyazm bana ksa bir mr bimitir. Bu grkemli eylerin aln ben yapmak istiyorum." "Gveniniz beni onurlandryor Majeste." "Ben hibir zaman deersiz birini tayin etmem Bakhen. htiyar Nebu kendi grevini yerine getirecek, sen de seninkini. Karnak'n ynetimi ona ait, byk antiyelerinki de senin. Bir zorlukla karlatnz zaman bana hemen haber vereceksiniz. Sen iine bala ve baka ey dnme." Firavun'la Musa antiyeden ktlar. Yasa, gerek ve adaletin Tanras Mat'n tapmana giden, kenarlarnda lgn aalar olan yolda ilerliyorlard. Kral: "Burada derin dncelere dalmay seviyorum," diye itirafta bulundu. "Burada bam din hissediyorum. Alglarm daha da gleniyor. D dnyada olup bitenden habersiz yaayan bu rahipler ne ansl! Tapnan her tanda tanrlarn ruhu hissediliyor, her kk tapnakta onlarn mesaj ortaya kyor." "Neden beni Karnak' terk etmeye zorluyorsun?" "Mthi bir serven bizi bekliyor Musa. Aa, Ameni ve Se-tau'yla birlikte gerek gten sz etmenizi hatrlyor musun? Bu gce sadece Firavun'un sahip olduuna emindim. In pervaneleri kendisine ekmesi gibi bu g de beni ekiyordu ve babam beni hazrlamam olsayd ben de bir pervane gibi yanacaktm. Dinlendiim zamanlarda bile iimdeki g konuuyor ve yaplar kurmam istiyor." "Tasarladn proje nedir?" "O kadar byk olacak ki sana ondan sz etmeye henz cesaret edemiyorum. Bu konuyu yolculuk boyunca dneceim. Onu gerekletirme olanan bulursak senin de bu projede nemli bir roln olacak." "tiraf edeyim ki beni artyorsun." "Neden?" "Kralm, arkadalarn unutacana ve sadece soylu kiileri, devletin yarar ve iktidarn gereklerini dneceine inanmtm." "Beni yanl deerlendirmisin Musa." "Deiecek misin Ramses?" "Bir adam ulamak istedii amaca bal olarak deiir. Benim amacm lkemin bymesidir ve bu deimeyecektir." 28 Ramses'in eski retmeni Sari'nin fkesi bir trl yatmyordu. Kralln en sekin insanlarm yetitirmi olan bir kimsenin, bir avu sefil tulacnn bana ef diye verilerek bu derece aalanmas olacak i miydi? Hele, fizik gcne gvenerek onu durmadan tehdit eden Musa! Her geen gn hor grmelere ve alaylara direnci azalyordu. Bir ara iileri Musa'ya kar ayaklanmaya tevik etmeyi denemiti, ama Musa'nn herkes tarafndan sevilmesi yznden Sari'nin eletirilerine kimse kulak asmamt. Musa sadece ald emirleri uygulayan biriydi. Asl nemli olan, her eyin banda olan ve kendisini felakete srkleyip gzden dren kiiden almakt. Ramses'in kz kardei olan kars Dolant yastklarn zerine uyuuk uyuuk uzanmt. "Ben de senin kinini paylayorum," dedi. "Ama ne srdn zm korkun, ok korkun..." "Ne tehlikesi var?" "Korkuyorum sevgilim. Byle bir davran dnp dolap yapann tepesinde patlar." "yle olsa bile fark etmez! Sen unutuldun, aalandn ve ben iren denecek kadar kt muamelelere uruyorum! Byle nasl yaayabiliriz?" "Anlyorum Sari, anlyorum... Ama ii oraya kadar vardrmak..." "Benim yanmda olacak msn yoksa yalnz m gideyim?" "Ben senin karnm." Sari, karsna kalkmas iin yardm etti. "iyice dndn m?" "Bir aydan beri hep bunu dnyorum." "Ya ayet... bizi ele verirlerse?" "Hibir tehlikesi yok." "Nasl emin olabiliyorsun?"

"nlemlerimi aldm." "Yeterli olacak m?" "Bana gven." "Bu iten kanmak mmkn deil mi?" "Hayr Dolant. Kararn ver." "Gidelim." Kar koca dikkat ekmeyecek mtevaz giysiler iinde yrdler ve Teb'in iinde birok yabancnn yaad fakir mahalleye giden dar sokaa girdiler. Ramses'in kz kardei, izledikleri yolun doru olup olmad konusunda duraksayan kocasnn koluna sinirli bir ekilde sarlmt. "Kayp m olduk Sari?" "Tabii ki hayr." "Daha uzak m?" "ki ev grubunu daha geeceiz." Herkes onlara, davetsiz konuklara bakar gibi dikkatlice ve uzun uzun bakyordu. Ama Sari, karsnn giderek daha ok titremesine aldrmadan yoluna devam ediyordu. "te geldik." Sari, zerine bir akrep lsnn akld alak, krmz boyal kapy ald. htiyar bir kadn at. Kar koca, tahta bir merdivenden, iinde on kadar kandilin yand, rutubetli bir maaray andran odaya indiler. ihtiyar kadn: "Geliyor," dedi. "Taburelere oturun." Dolant, bulunduu yerden rkt iin ayakta kalmay yeledi. Msr'da kara by yapmak yasaklanmt, ama baz bycler fahi fiyatlar isteyerek ilerini srdryorlard. iko dalkavuk Lbnanl, ar admlarla mterilerine doru yrd. "Hazr," dedi, "gerekeni getirdiniz mi?" Sari bycnn avcuna deri kese iinde bulunanlar boaltt: mkemmel saflkta on para turkuaz. "Satn aldnz ey maarann dibinde duruyor. Onun yannda bir balk kemii bulacaksnz. Bylemek istediiniz kiinin adn bu kemiin stne yazacaksnz. Sonra o kemii kracaksnz ve adn yazdnz kii hastalanp yataa decek." Bycnn bu konumas srasnda Dolant yzn bir alla gizlemiti. Kocasyla yalnz kalnca hemen onun bileklerine yapt. "Gidelim, bu ok korkun bir ey!" "Biraz cesaret, bitti saylr." "Ramses benim kardeim!" "Yanlyorsun, o bizim en acmasz dmanmz oldu. Bizim de hi korkmadan ve pimanlk duymadan harekete gememiz gerekiyor. Bu iin hibir tehlikesi yok. Saldrnn nereden geldiini bile bilmeyecek." "Belki de biz..." "Artk bu iin geri dn yok Dolant." Maarann dibinde, korkun hayvanlar ve uursuz cinleri simgeleyen garip iaretlerle dolu bir sunan zerinde, kaln ve sivri ulu bir balk kemii ile ok ince bir kire ta plakas vard. Kire plakann zerinde kahverengi lekeler vard. Byc, zararl gcn artmas iin plakann zerine ylan kan dkm olmalyd. Sari balk kemiini ald hiyeroglif harflerle Ramses'in adn kire tann zerine kazmaya balad. akna dnen Dolant gzlerini yumdu. Sari: "Sra sende," diye emretti. "Hayr, yapamam!" "By, kar koca tarafndan tamamlanmad takdirde etkisini kaybeder." "Ramses'i ldrmek istemiyorum!" "lmeyecek. Byc bana bu konuda sz verdi. Hastal onun hkmdarln engelleyecek. enar naip olacak ve biz Memfis'e dneceiz." "Yapamam..." Sari, balk kemiini karsnn sa elinin iine koydu ve onun parmaklarn skt.

"Ramses'in adn kaz." Karsnn eli titredii iin Sari ona yardm etti. Beceriksizce izilen hiyeroglifler kraln adn oluturdu. imdi sra ince plakay paralamaya gelmiti. Sari plakay ald, Dolant yeniden gzlerini kapatt. Bu korkun olaya tanklk etmeyi reddediyordu. Sarf ettii onca gce ramen Sari bir trl baaramyordu. Plaka mukavemet ediyor, granitten de salam olduu izlenimi veriyordu. Sari maarann zeminine denmi talardan birini ald ve byl kire tan krmaya alt, ama zerine bir izgi izmeyi bile baaramad. "Anlamyorum... Bu plaka ince, ok ince!" Dolant: "Ramses korunuyor!" diye haykrd. "Hi kimse ona zarar veremez, bir byc bile! Gidelim buradan, abuk gidelim!" Kar koca fakir mahallenin darack sokaklarnda hzla ilerliyordu. Panie kaplan ve bu nedenle karn arlar balayan Sari, bir trl yolunu bulamyordu. Hangi eve sokulsalar kaplar yzlerine kapanyor, yar ak kepeneklerin arkasndaki baklar onlar dikkatle izliyordu. Dolant, boucu scaa ramen yzn bir alla gizlemeye devam ediyordu. Profili yrtc bir kuu andran zayf bir adam onlara sokuldu. Koyu yeil gzlerinde kayg verici bir k parlyordu. "Yolunuzu mu kaybettiniz?" Sari: "Hayr," diye karlk verdi. "ekilin." "Ben dmannz deilim, size yardm edebilirim." "Biz bamzn aresine bakarz." "Bu mahallede bazen insann ba derde girebilir." "Kendimizi savunabiliriz." "Silahl bir ete karsnda hi ansnz yoktur. Burada, cebinde deerli talarla dolaan biri ok ekici bir avdr." "Bizim zerimizde byle bir ey yok." "Lbnanlnn bysn turkuaz talaryla demediniz mi?" Dolant kocasna iyice sokuldu. "Dedikodu, sadece bir dedikodu!" "ikiniz de ok tedbirsizsiniz. Unutmadnz m... unu?" Zayf adam, zerinde Ramses ad yazl kire plakay gsterdi. Dolant baklarn evirdi. Kocasnn kollarnda lgna dnmt. "Firavun'a kar kara by yaptrmann cezas idamdr, bilmiyor muydunuz? Benim niyetim sizi ele vermek deil, iiniz rahat olsun." "Ne... Ne istiyorsunuz?" "Az nce de sylediim gibi, size yardm etmek istiyorum. Solu-nuzdaki eve girin. Karnzn bir ey imeye ihtiyac var." Taban dvme toprakl ev mtevaz, fakat temizdi. Sarn gen bir hanm, Dolant' zerinde hasr bulunan bir kanepeye yatrmak iin Sari'ye yardm etti ve Dolant'a su verdi. Zayf adam: "Benim adm Ofir," dedi. "Bu da Akenaton slalesinden gelen Lita, Msr tahtnn meru vrisi." Sari akna dnmt. Dolant kendine geldi. "Siz... aka m yapyorsunuz?" "Hayr, bu gerek." Sari sarn gen kadna dnd. "Bu adam yalan m sylyor?" Lita olumsuzluk ifade eden bir biimde ban kaldrd, bir kenara ekilip olan bitenle hi ilgisi yokmu gibi oturdu. Ofir: "armayn," dedi. "ylesine strap ekti ki yeniden yaamay renmesi ok uzun ve g olacak." "Peki ama... ona ne yaptlar?" "lmle tehdit ettiler, dvdler, hapse attlar, tek Tanr Aton'a olan inancn inkr ettirdiler, adn, anne ve babasn unutmasn emrettiler, ruhunu yok etmeye altlar. Araya ben girmeseydim imdi zavall bir deli olarak kalacakt." "Ona neden yardm ediyorsunuz?" "nk benim ailem de, onunki gibi ldrld. Bizim tek bir yaama nedenimiz var: . Lita'ya iktidar verecek ve sahte tanrlar Msr topraklarndan kovacak bir ."

"Ramses banza gelen felaketlerin sorumlusu deil!" "Elbette ki sorumlu. nk o, halk aldatan lanetli bir hanedana mensup ve halka kan kusturuyor." "Hayatta kalmay nasl baardnz?" "Aton'a inananlar Tanr'nn bizim dualarmz kabul edecei umuduyla bizi saklayp besliyorlar." "Saylar ok mu?" "Tahmin edebileceinizden fazla, ama imdilik seslerini karmyorlar. Sadece Lita ile ben kalsaydk bile, mcadelemize devam ederdik." MYTll 162 CHRISTIAN JACQ Ramses'in kz kardei: "Sizin sznz ettiiniz dnem geride kald," diye kar koydu. "Bu hn sadece sizi ilgilendirir." Ofir: "Yanlyorsunuz," dedi. "u anda siz bizim mttefikimizsiniz." "Bu evi terk edelim Sari. Bu insanlar ldrm." Ofir: "Kim olduunuzu biliyorum," dedi. "Yalan!" "Siz, Ramses'in kz kardei Dolant'siniz, bu adam da sizin kocanz Sari, Firavun'un eski retmeni. kiniz de onun zulmne uradnz ve almak istiyorsunuz." "Bu bizi ilgilendirir." "Kullandnz byl plaka elimde. Bu plakay, sizin aleyhinizde tanklk edeceimi syleyerek vezirin brosuna verecek olsam..." "Bu bir antaj!" "Mttefik olalm ve tehdit yok olsun." Sari: "Bizim karmz ne olacak?" diye sordu. "Ramses'e kar by yapmak gzel bir fikir, ama siz bu iin uzman deilsiniz. Setiiniz bu by basit bir insan hasta edebilir, ama bir kral asla. Firavun, ta giydii srada, grnmez gler evresinde koruyucu duvarlar oluturdu. Onlarn her birini teker teker ykmak gerekecek. Ben ve Lita, bu ii yapacak yetenekteyiz." "Karlnda ne istiyorsunuz?" "Barnacak bir yuva, yiyecek ve ilikilerimizi pekitirmek iin kullanacamz gizli bir yer." Dolant, Sari'ye sokuldu. "Onu dinleme. Tehlikeli bir adam o, bize zarar dokunacak." Sari bycye dnd. "Anlatk. Mttefikiz." 29 Ramses, Karnak tapnann en gizli blmn aydnlatan ya kandillerini yakt. Bu blme sadece Firavun, o olmad zaman ise, vekili olan barahip girebiliyordu. Ya kandillerinin aydnlnda karanlklar dald. Pembe granitten yaplm kk tapnak ortaya kt. Burada, 'sakl' olarak bilinen ve hibir insann gerek biimini asla renemeyecei Tanr Amon'un yeryzndeki imgesi olan heykel bulunuyordu. Buhur macunlar yava yava tkenirken, grneni ve grnmeyeni canlandran enerjiyi barndran bu kutsallarn kutsal yeri gzel kokularla dolduruyordu. Kral, ortadaki kapnn zerindeki kil mhr krd, srgy ekti ve kutsal emanetlerin sakland blmn kaplarn at. "Her an yeniden yaratan kaynak gc, huzur iinde do. Beni tan, ben senin olunum, yreim seni seviyor. Sana yararl olacak eyi tamamlamak iin tlerini iime doldurmaya geldim. Huzur iinde do ve yalnz senin sevginle yaayan bu topraklar zerinde klarn sa. Senden yaylan enerji, varolan her eyi yeniden canlandracak." Kral, kutsal heykeli aydnlatt, gvdesini saran renkli keten bantlar kard, heykeli kutsal gln suyu ile temizledi, kremle ovdu ve tertemiz bir kumatan yaplm bantlarla yeniden sard. Sonra ona sunularda bulundu. Ayn anda

rahipler, tapnakta bltrlm sunaklarn zerine ayn sunular koyuyorlard. Her sabah ayn ayin Msr'n her tapnanda yaplyordu. Sra yaamn lmsz yasas olan Mat'a yaplacak ulu sunuya gelmiti. Kral, Tanr'ya: "Sen bu yasayla srp gidiyorsun, kokusu ile hayat buluyor, iyi ile besleniyorsun. Senin gzlerin Yasa, tm varln Yasa." Firavun, Gc kardee kucaklad, sonra gizli odann kaplarn kapatt, srgsn ekti ve zerine kil mhrn bast. Yarn barahip Nebu ayn eyleri onun adna yapacakt. 14 CHRISTIAN JACQ Ramses 'sakl' blmden kt zaman tm tapnak uyanmt. Rahipler sunaklardaki arnm yiyecekleri insanlara datmak iin topluyor, Karnak frnlarndan ekmekler ve pastalar kyordu. Kasaplar le yemei iin gerekli etleri hazrlyor, zanaatkarlar almaya balyor, bahvanlar tapnaklar ieklerle sslyorlard. Bu skntsz ve mutlu bir gn olacakt. Seramana'nn kulland arabann nndeki arabay sren Ramses, Krallar Vadisi'ne doru gidiyordu. Sabahn erken saati olmasna ramen, scak kavurucuydu. Nefertari, vadinin cehennem scandan korkmasna ramen serinkanlyd. Ensesine nemli bir bez koymutu. emsiye bu servene tahamml etmesine yardmc oluyordu. Ramses, kuzeye doru hareket etmeden nce babasnn mezarn ziyaret etmek, Msr dilinde ad 'Hayatn efendisi' olan lahdinin nnde sayg duruunda bulunmak istiyordu. Bu lahit, adnn da belirttii bu grevi srdryor, altn odann esrar iinde Seti'nin ruhu durmadan yeniden dinliyordu. ki araba vadinin dar giriinin nnde durdu. Ramses, Neferta-ri'nin inmesine yardm etti. Bu srada Seramana, gvenlik grevlilerinin bulunmasna ramen evreyi dikkatle inceliyordu. Sardun-yal, girii koruyan grevlilerin yzlerine dikkatle ve uzun uzun bakt ve onlarn durumunda anormal bir ey gremedi. Ramses, Seti ile, atas I. Ramses'in yan yana yattklar, ebedi istirahatghlarnn bulunduu yere doru gidecei yerde, Neferta-ri'nin akn baklar altnda saa sapt ve bir antiyeye doru ilerledi. Burada, iiler kayay kazma ile kryor, kopan paralar sepetlere konuyordu. Deyr l-Medine birliinin ustabalarndan biri, sraya dizilmi birok cilalanm ta oluun zerine bir papirs amt. Kralla kralienin nnde eildi. Ramses Nefertari'ye: "te benim mezarmn yeri," diye aklamada bulundu. "imdiden o an dndn demek. "Bir firavun, hkmdarlnn ilk ylndan itibaren ebedi istira-hatghnn plann tasarlamak ve almalara balamak zorundadr." Nefertari'nin baklarn karartan keder rts dald. "Haklsn, lm her an bize arkadalk eden bir olgudur. Ona hazrlanmasn bilirsek, gleryzl olacaktr." "Buras senin iin uygun mu?" Kralie sanki burann sahipliini stleniyormu gibi kayalar ve topran derinliini inceledi. Yava yava kendi etrafnda dnd. Sonra durdu, gzlerini kapad. "Gvden tam burada dinlenecek," diye haber verdi. Ramses onu barna bast. "Genel Yasa senin mezarnn Kralieler Vadisi'nde olmasn emretse de biz birbirimizden ayrlmayacaz. Ve ben senin ebedi is-tirahatghn ylesine gzel yapacam ki tanrlarn gzdesi lkemizde ei benzeri olmayacak. Gelecek kuaklar onu hi hatrlarndan karamayacak ve yzyllar boyu gzelliinin arksn syleyecek." Vadinin gc ve yaadklar ann nemi onlar yepyeni bir bala birletirdi. Ta yontucular, ta krclar ile ustaba n daha da iddetlendiini hissettiler karlarnda. Birbirine k bir kadnla bir erkein tesinde, bir firavunla yce ei duruyordu. Onlarn yayam-lar kadar lmleri de sonsuzluun mhryle damgalanmt.

alma durmu, aletler susmutu. alanlardan her biri, gkteki ve yeryzndeki huzuru salamak iin alan bu iki varln gizemine ahit olduklarn hissediyorlard. Onlar olmadan Nil'in sular akmaz, balklar dalgalarn arasnda zplayamaz, kular masmavi gkte uamaz, insanlk gereksinim duyduu yaam soluundan yoksun kalrd. Ramses ile Nefertari, baklar birbirinden ayrlmadan kollarn gevettiler. Gerek evliliin kapsndan gemilerdi bylece. iler kayay krmaya baladlar. Kral ustabana sokuldu. "Dzenlediin plan gstersene." Kral nne alan plan inceledi. "ilk koridoru daha da uzatacaksn, drt sutunlu bir salon yapacaksn ve kayay daha fazla oyarak Mat salonunu genileteceksin." Ustabann uzatt fray ald, krmz mrekkeple izilmi izgiyi dzelterek uzatt ve istedii boyutlar belirtti. "Mat salonundan itibaren dik ayla dneceksin; ksa ve dar bir geit altn konuta gidecek. Sekiz stunlu salonun ortasna lahit konacak. Gmtle ilgili eyalarn konaca kk tapnaklar bu salona alacak. Sen ne dersin?" "Teknik hibir sorun yok Majeste." "almalar srasnda bir glkle karlarsanz derhal bana haber verin." "Benim grevim glkleri zmlemektir." Kar koca ve onlara koruma iin katlanlar Krallar Vadisi'nden karak, Nil'e doru giden yolu tuttular. Kral, Seramana'ya nereye gideceini sylemedii iin, muhafz ktas komutan srekli olarak tepelerin doruklarn gzetliyordu. Gen hkmdar tehlikeyi pek nemsemedii iin Ramses'in gvenliini salamak srekli bir aba gerektiriyordu, insan ansna bu kadar gvenirse onu bir gn kaybedebilirdi. Ekilmi arazilerin yaknna gelince kraln arabas saa sapt, soylularn mezarl ile Asya'da bar salayan ve Msr uygarln Ya-i kn-Dou'ya ve hatta daha tesine yayan III. Tutmosis'in gmtl tapnann yanndan geti. Ramses, mimarlar kynn yaknnda, tarlalarla ln snrnda yer alan, insan yaamayan kyde durdu. Seramana hemen adamlarn sava dzenine soktu. Budaylarn arasnda bir saldrgann bulunabileceinden korkuyordu. "Buras hakknda ne dnyorsun Nefertari?" Zarif ve ty gibi hafif olan kralie topran enerjisini daha iyi alabilmek iin sandaletlerini karmt. plak ayaklar yakcjj kumlan hafife okad, nce saa, sonra sola gitti, nihayet geri dn-| d, bir palmiye glgesindeki dz bir tan zerine oturdu. "G burada oturuyor. Tpk senin kalbinde oturan gce benze-1 yen bir g." Ramses diz kt, kralienin zarif ayaklarn yumuak hareket-i lerle ovuturdu. Nefertari: "Dn garip bir duyguya kapldm," diye itiraf etti. "Korku veric bir duyguydu." "Tarif edebilir misin?" "Seni evreleyen ve koruyan bir tan iindeydin. Biri bu korumay ortadan kaldrp seni yok etmek iin ta krmaya alyordu." *.niJj.wiiiJjii\vJa nun nriN/vvji AD/ *P "Krabildi mi?" "Dncem bu karanlk gce kar mcadele etti ve onu geriletti. Taa da hibir ey olmad." "Kt bir rya myd?" "Hayr, uyanktm ve bu grnt, uzak fakat hemen orackta, ok yaknda bir gerek gibi kafamn iinden geiyordu..." "Heyecann yatt m?" "Hayr, tamamen deil. Yrek darlm gemedi. Sanki eriile-rneyecek bir yerde, ama seni yok etme arzusu ile tutuan bir dman senin glgenin iinde saklanyordu." "Benim ok dmanm var Nefertari, ancak buna hi amamal, deil mi? Beni ykmak iin en aalk silahlar tereddtsz kullanrlar. Ya onlarn davranlar karsnda donup kalacam ya da hi kayglanmadan yoluma devam edeceim. Ben ilerlemeye karar verdim." "Benim grevim seni korumaktr."

"Bu ie Seramana bakyor." "O grnr saldrlar nler, ama ya grnmeyen saldrlara kar nasl nlem alr? Bu da benim rolm olacak Ramses, akmla kalbinin evresine bir duvar receim ve eytanlar bu duvar aamayacaklar. Ancak tek bana bu yetmez..." "Neyi dnyorsun?" "Henz olmayan bir eyi. Adn ve yaamn sonsuza dek srdrecek eyi." "O, burada, plak ayaklarnn inedii bu toprak zerinde doacak. Ben de senin dncelerindeki koruyucunun hayalini grdm. Gvdesi tatan ve ruhu sonsuzluun malzemesinden bir koruyucu. Burada, milyonlarca yl ayakta kalacak tapnam Rames-sum'u kuracam. Onu seninle birlikte vcuda getireceiz, tpk ocuumuz gibi." 30 Seramana byklarn dzeltti, yakas ak meneke renkli bir tunik giydi, kokusunu srnd, salarnn dzgn olup olmadn grmek iin aynaya bakt. Ramses'le konumak istedii konunun ciddiyeti onun, dnceleri dikkate alnacak, saygn ve akl banda bir adam gibi grnmesini gerektiriyordu. Sardunyal, konumay yapma kararn vermeden nce ok tereddt etmiti; ama vard sonutan ok emindi ve iindeki pheleri kralla paylamak zorundayd. Kral yataktan kalkp ykandktan sonra Seramana yanat. Kral dinti, dinlenmiti. u anda bu konumay yapmak iin elverili durumdayd. Ramses: "Muhteem," dedi. "Memfis'in son modasn izlemek iin benim zel muhafz birliime komuta etmekten vaz m getin yoksa?" "Dnmtm ki..." "Dndn ki, ancak zarif bir giyim kuam yapacan aklamalara uygun der." "Kim syledi..." "Hi kimse, iin rahat olsun; senin srrndan kimsenin haberi yok." "Ama haklym Majeste!" "Konuya giriin ok gzel! Hangi konuda haklsn?" "Sizi sokmas ve yolculuunuzu berbat etmesi dnlen akrep.. . Onu birisi sizin odanza koydu." "Sylediin doru Seramana. Baka?" "Kendi gszlme sinirlendiim iin bir soruturma yaptm." "Ve sonucu senin cann skt." "Gerekten de yle oldu Majeste." "Yoksa korkuyor musun, Seramana?" ulun /\niNA(jl Bu hakaret karsnda Sardunyal sapsar kesildi. ayet Ramses Msr'n Firavunu olmasayd Seramana'nn yumruu onun suratn datrd. "Sizin gvenliinizi salamak zorundaydm Majeste. Ama bu her zaman kolay olmuyor." "Benim ne yapaca hi belli olmayan biri olduumu mu syle-rnek istiyorsun?" "ayet biraz daha dikkatli olup..." "O zaman hayat ok daha skc olurdu." "Ben eski bir korsanm, ama iimi iyi yapmay severim." "Grevini en iyi bir biimde yapman engelleyen mi var?" "iddete bavurmadan yaplan pasif koruma konusunda bir sorunum yok, ama biraz daha ileri gitmeye hakkm var m?" "Daha ak konusana." "Yaknlarnzdan birinden kukulanyorum. Bu akrebi sizin odanza koydurmak iin kamaranzn nerede olduunun bilinmesi gerekiyordu." "Birok kii benim kamaramn hangisi olduunu biliyordu!" "Olabilir, ama igdm bana sulunun kim olduunu ortaya karma ansm olduunu sylyor." "Hangi yntemlerle?" "Kendi yntemlerimle." "Msr toplumunun temeli adalettir Seramana. Firavun, Ya-sa'nn ilk uygulaycsdr ve hibir zaman yasalarn stnde deildir." "Yani akas, bu konuda resmi hibir emir alamayacam." "Bu durum giriimini engellemeyecek mi?" "Anladm Majeste!"

"Anladndan emin deilim. Yoluna devam et Seramana, ama insanlara sayg duy. Hakszlk ve ikenceyi asla kabul etmem. Resmi emir versem de vermesem de senin davranlarnn sorumlusu olarak kendimi kabul ederim." "Hi kimseye kar kaba g kullanmayacam." "Sz vermeni istiyorum." "Bir korsann sznn deeri olur mu?" "Cesur bir adam kendi szne ihanet etmez." " 'Kaba g kullanmayacam,' dediim zaman ben..." "Sz ver Seramana." * ; "Peki Majeste, szmde durduumu greceksiniz." Ramses'in sarayn khyas olarak tayin ettii Rom'un kafasndan atamad saplantlarndan biri sarayn temizlii ve Firavun'un konforuydu. Bu nedenle temizlik grevlilerini hi bo brakmyordu. Rom'un, grevlendirdii kl krk yaran bir ktip de onun gzne girmek iin almalar titizlikle gzden geiriyor, en ufak bir ihmalini grd iileri cretlerini indirmekle tehdit etmekten geri durmuyordu. Gece karanl inince, ktip ayna gibi parlatlm saraydan kt. Yorgundu ve susamt. Hzl admlarla biras ok gzel olan meyhaneye yolland. Buday ykl eeklerin tkad dar bir sokaktan geerken, gl bir bilek onu yakasndan tuttuu gibi karanlk kk bir dkknn iine sokuverdi. Ardndan kap kapand. Korkudan dili tutulan memur baramamt bile. Kocaman iki el boynunu skt. "Konu, rezil!" "Brak beni... brak da nefes alaym..." Seramana ellerini biraz gevetti. "Patronunun su ortasn, deil mi?" "Patron mu?... Hangi patron?" "Khya Rom." "Ama, ben... ben iimi kusursuz bir ekilde yapyorum!" "Rom, Ramses'den nefret ediyor, deil mi?" "Bilmiyorum... Hayr, hayr, sanmam! Bana gelince, ben, kraln sadk bir hizmetkrym!" "Hi kukum yok, Rom usta bir akrep meraklsdr." "Akrep mi? O mu? Akrepler onu ok korkutur." "Yalan sylyorsun!" "Hayr, yemin ederim ki yalan sylemiyorum." "Onu akreplerle oynarken grdm." "Yanlyorsunuz..." Sardunyal kuku duymaya balad. Kulland bu yntem her zaman sonu verirdi. Bu ktip doruyu sylyor gibiydi. "Akreplerle oynayabilen birisini mi aryorsunuz?" "Tandn biri var m?" "Kraln bir arkada, Setau adndaki biri... O, hayatn ylanlar ve akreplerle geiriyor. Onlarn dilini konutuu ve ylanlarla akreplerin ona itaat ettikleri syleniyor." "Onu nerede bulabilirim?" "Memfs'e gitti. Orada bir laboratuvar var. Lotus adnda Nub-yeli bir bycyle evlendi. Kars da onun kadar korkun." Seramana ktibi brakt. Tekrar soluk alabildii iin sevinen adam boynunu ovuturdu. "Gide... gidebilir miyim?" Sardunyal, memuru elinin tersiyle kovdu. "Bir dakika... Sana hi ktlk etmedim, deil mi?" "Hayr, hayr!" "ek git ve bu konumadan hi kimseye sz etme. Yoksa kollarm ylana dnr ve seni soluksuz brakr." Ktip kaarken Seramana da sknetini bozmadan karanlk dkkn terk etti ve dncelere dalm olarak ters yne yrd. igdleri ona, aceleyle sarayn khyas tayin edilen Rom'un krala zarar verebilecek en iyi konumda kii olduunu sylyordu. Seramana tutkularn

gleryzllklerinin ardna saklamasn bilen bu tr insanlardan kukulanyordu. Ama bu durumda hata yapm olduunu kabul etmesi gerekiyordu. Yine de bu hatas ona faydal olabilecek bir ipucu vermiti. Katibin szleri olas bir pheliyi ortaya karmt: Kraln arkada Setau. Sardunyal yzn buruturdu. Ramses, dostluk duygusu gelimi bir insand. Onun iin dostluk kutsal bir deerdi. Setau'ya saldrmak ok tehlikeli grnyordu, nk bu adamn korkun silahlar vard. Bununla birlikte, bu bilgiyi edindikten sonra Seramana eli kolu bal duramazd. Mem-fis'e dnnce, ylanlarla bir arada yaayan bu kar-kocaya zellikle dikkat edecekti. Ramses: "Senin hakknda hi ikyet gelmedi," dedi. Seramana: "Szm tuttum Majeste," dedi. "Emin misin?" "Tamamen." "Aratrmann sonular?" "imdilik hi." "Yani tmden baarszlk m?" "Yanl bir iz srmm." "Demek hl vazgemedin." "Benim grevim sizin gvenliinizi salamak... Tabii yasalara saygl olarak." "nemli bir ayrnty benden saklamyorsun ya, Seramana?" "Beni byle bir eyi yapabilecek bir kii olarak m gryorsunuz Majeste?" "Bir korsan her eyi yapacak nitelikte deil midir?" "Ben eski bir korsanm. Bugnk grevimi gereksiz tehlikelere atlamayacak kadar ok seviyorum." Ramses'in baklar sertleti. "Sulu sandn insann yle olmadn anladn, ama hl direniyorsun." Seramana ban belli belirsiz sallad. "zgnm, ama aratrmalarn kesmek zorundaym." Sardunyal d krkln gizlemedi. "Sizi temin ederim ki ll davrandm." "O yzden deil. Yarn Memfs'e gidiyoruz." 31 Rom ne yapacan bilemiyordu. Sarayn Teb'den Memfs'e tanmasn dzenlemek onu kayglandryordu. Zarif hanmlarn tek bir makyaj malzemesi, soylu beylerin tek bir iskemlesi bile unutulmamalyd. Gemilerde hazrlanacak yemekler sarayda hazrlanan yemekler gibi lezzetli olmal, Ramses'in kpei ile aslannn yemei bol ve eitli hazrlanmalyd. Btn bu zorluklar yetmiyormu gibi a hastalanm, amarc ge kalm ve dokumac gnderdii havlularda yanllk yapmt. Ramses bir kere emir vermise, bu emirler aynen uygulanacakt. Lezzetli yemekler yaparak sakin bir yaam srdrmeyi uman Rom, bu g beenir ve aceleci krala kar byk bir hayranlk duymaktan kendini alkoyamamt. Evet, bu hkmdar evresindekileri paylyor, hogrsz grnyor, ona yaklaanlar yanma tehlikesi ile kar karya brakan bir atei iinde barndryordu. Ama ayn zamanda, gklerde szlen koruyucu bir ahin gibi byleyiciydi. Rom, huzurunu feda etmek pahasna da olsa niteliklerini kralna ispat etmek istiyordu. Rom, iinde taze incir bulunan bir sepeti yklenmi, kral gemisinin iskelesine geldi. Seramana nn kesti. "stn aramamz zorunlu." "Ben majestelerinin khyasym!" Sardunyal: "Aramamz zorunlu," diye yineledi. "Olay m karmak istiyorsun?" "Yoksa vicdann rahat deil mi?" Rom sarsld. "Ne demek istiyorsun?" "Ya bilmiyorsun, ki bu senin iin iyi; ya da biliyorsun, ki o zaman elimden kurtulamazsn."

"Sen delirmisin Sardunyal! Madem ki bu kadar kukulusun bu sepeti krala sen gtr. Benim, yaplacak bin trl iim var." Wi CHRISTIAN JACQ Seramana sepetin stndeki beyaz bezi kaldrd, incirler harikuladeydi, ama belki de ilerinde lmcl bir tuzak vard. Seramana incirleri teker teker kard ve endieyle inceleyerek ruhtma koydu. Her inciri kaldrnda saldrgan bir akrebin kuyruunu salladm grmeyi bekliyordu. Sepet boald zaman hibir ey olmadn anlad. ncirleri, zarar vermeden yeniden sepete yerletirmekten baka yapacak bir ey kalmamt. Gzel Iset ok gzeldi. Ramses'in nnde, tpk onu ilk kez grm gibi heyecandan baylrcasna eildi. Ramses gl ve sevecen bir tavrla gen kadn ayaa kaldrd. "Bu kadar dayanksz m oldun?" "Belki Majeste." Kadnn yz ciddi, hatta endieli grnyordu, ama gzleri glmsyordu. "Skntda msn?" "Aklamama izin verir misiniz?" Alak bir kanepenin zerine yan yana oturdular. "zel bir grme iin ok az zamanm var." "Krallk meslei insann btn zamann m alyor?" "Artk ben kendime ait deilim Iset. Yapmam gereken ilere saatler yetimiyor, ama bylesi daha iyi." "Saray Memfis'e dnyor." "Evet. "Bana ne yapacam sylemedin... Seninle yola kmam m gerekiyor, yoksa Teb'de kalmam m?" "Sessiz kalmn nedenini anlamadn m?" "itiraf ederim ki bu sessizlik beni eziyor." "Seimi sana brakyorum tset." i "Neden?" | "nk ben Nefertari'yi seviyorum." "Ama beni de seviyorsun, deil mi?" "Seni byle bir durumda braktm iin benden nefret etseydin armazdm." "Sen bir imparatorlua hkmediyorsun, ama bir kadnn kalbiMILYONLARCA YILIN TAPINAI 175 ni acaba anlyor musun? Nefertari olaanst bir insan, oysa ben deilim- Ama bana ayracan yer neresi olursa olsun ne o, ne sen ve ne de tanrlar seni sevmemi engelleyemezsiniz, ikinci ein, kendisine sunulan her saniyenin deerini bilip mutlu olmaya hakk olamaz m? Seni grmek, seninle konumak, ksa bir an da olsa varln paylamak, hibir eyle deiemeyeceim en deerli anlarm." "Neye karar verdin?" "Sarayla birlikte ben de Memfis'e gidiyorum." Krk kadar gemi, Ramses'le Nefertari'yi barlarna basan kalabalk bir halk topluluunun tezahrat altnda Teb'den ayrld. Amon barahibinin tayini hi srtme olmadan gereklemi, G-ney'in bakentinin belediye bakan ile vezir grevlerinin banda kalm, saray halk ok gsterili bir len vermi, halk da lkenin refahn gvence altna alan su basknlarnn istenildii dzeyde olmasna sevinmiti. Rom birka dakika dinlendi. Kral gemisinde, her an onu gzetleyen dev gibi Sardunyaldan baka uygunsuz bir ey yoktu. Seramana btn kamaralar ve mrettebat teker teker aramt. Elbette bir gn, bu Sardunyal da hak ettiini bulacak ve o zaman da hi kimse ona acmayacakt. Sekin kiilere kar saygda kusur etmesi dmanlarnn oalmasna neden olmutu. Sadece kraln destei durumunu korumasna yaryordu. Ama bu srekli olacak myd? iine kuku den Rom, kraln yatan ve koltuklarn belki onuncu kez gzden geirdi, le yemeinde sunulacak olan yemeklerin istedii gibi hazrlandndan emin oldu. Sonra gneten korunmak iin glgeliin altna yerlemi olan kpekle aslann suyunu tulumla tamak iin gverteye kotu.

Nefertari'nin geni kamarasnn pencerelerinden birinden bakan Ramses, onun almasn keyifle seyretti. "Sonunda, ayrcalklarndan ok, greviyle ilgilenen bir khya bulduk! Mutlu bir sonu, sen yle dnmyor musun?" Yorgunluunun glgesi Nefertari'nin aydnlk yzn rtt. Ramses yataa oturdu ve karsn kucaklad. "Seramana seninle ayn fikirde deil. Onunla Rom arasnda kesin bir fke giderek byyor." 1/0 I^HKIM 1AM JAIAJ Kral ard. "Nereden kaynaklanyor bu?" "Seramana kukucu biri, daima diken zerinde." "Rom'dan kukulanmann hibir anlam yok!" "Umarm yledir." "Sen onun drstlnden kuku duyar miydin?" "Onu ok az tanyoruz." "Ona hayal ettii grevi verdim." "Bu iyiliini unutacaktr." "Bugn ktmsersin." "Umarm Rom beni haksz karr." "Bir olaya tank oldun mu?" "Seramana'nn fkesinden baka bir ey grmedim." "Senin dikkatli bakn deerlidir, ok deerlidir." Nefertari ban Ramses'in omzuna koydu. "Ramses, hi kimse sana kar kaytsz kalamaz. Ya senin yannda yer alacaklar ya da senden nefret edecekler. Senin gcn yle bir ey ki insanlar endielendiriyor." Kral srtst uzand. Nefertari ona sokuldu. "Babamn gc benimkinden daha stn deil miydi?" "Siz ikiniz hem birbirinize benziyorsunuz, hem birbirinizden farklsnz. Seti tek szck sarf etmeden otoritesini kuruyordu. Onun gc gizliydi. Sense hem ate, hem selsin. Sarf edecein abay umursamadan kendine bir yol ayorsun." "Bir tasarm var Nefertari, ok byk bir tasar." "Bir tek mi?" "Ama bu gerekten ok byk. Ta giydiim gnden beri aklmdan kmyor. Bu, bana kaamayacam bir zorunluk gibi grnyor. ayet amacma ularsam, Msr'n ehresi deiecek." Nefertari kraln alnn okad. "Bu tasarn ekillendi mi yoksa henz bir d halinde mi?" "Dleri geree dndrecek yetenee sahibim, ama bir iaret bekliyorum." "Peki bu tereddt neden?" "nk tanrlarn bana izin vermesi gerek. Hi kimse tanrlarla yaplan bir anlamay bozamaz." "Srrn saklamay m arzu ediyorsun?" "Onu szcklere dkmek, tanrlardan izin almadan onu imdiden canlandrmak olurdu, ama sen ulu kraliesin ve benim ruhum-daki hibir eyi bilmezlik edemezsin." Ramses gizini at, Nefertari dinledi. ok byk... Evet, Firavun'un tasars ok bykt. Nefertari: "te dnyadan gelecek bir iareti beklemekte haklsn," dedi. "Ben de senin yannda onun geliini gzleyeceim." "Ya gelmezse..." "Gelecek. Onu kavramak bize dyor." Ramses doruldu ve btn dudaklarda 'gzeller gzeli' diye yinelenen Nefertari'yi hayranlkla seyretti. Nefertari, ak iirlerindeki ideal kadn andryor, porselen ve turkuazdan yaplm gibi duran zarif ve przsz vcudunda, tanrsal sularn derinliini tayordu. Kral yumuak bir biimde kulan karsnn karnna dayad. "ocuumuzun bydn hissediyor musun?" "O doacak, sana sz veriyorum."

Nefertari'nin elbisesinin asks omzundan kaym, gsn meydana karmt. Ramses ince kuma dileriyle ekti ve karsnn hayran olunacak vcudunu btn plaklyla averdi. Gzlerinde, kutsal Nil'in akkanl, arzunun derinlii ve hudutsuz bir akn birletirdii iki vcudun esiz mucizesi okunuyordu. MYT12 32 Ramses ta giydikten sonra ilk kez babasnn Memfis'deki alma odasna girdi. Pencereleri tavana yakn alm beyaz duvarl odada, mobilya olarak byk bir masa, kral iin arkalkl bir koltuk, konuklar iin hasr sandalyeler ve papirs dolabndan baka bir ey yoktu. Youn bir heyecan boaznda dmlendi. Seti'nin ruhu, Msr' ynetmek ve onu mutlu klmak iin gece gndz alt bu souk yeri hl canlandryordu. Burada lmn en kk bir izi yoktu. Tam tersine, bitip tkenmeyen irade srekli olarak kendini hissettiriyordu. Geleneklere gre tahta geen oulun kendi evini kurmas ve kendine zg bir yaam evresi oluturmas gerekirdi. Ramses bu evi tamamen yktrp yerine kendi isteine uygun bir yenisini yaptrmak iin emir oktan vermi olmalyd. Aslnda, gen Fira-vun'un niyeti de buydu; ta ki bu byk oday tekrar grene kadar. Ramses pencerelerden birinden, kral arabasnn barndrld avluya bakt, sonra alma masasna dokundu. Hi kullanlmam papirslerin konduu dolab at ve arkalkl koltua oturdu. Seti'nin ruhu onu geri itmedi. Oul, babasnn yerini alm, baba da olunu iki lke'nin efendisi olarak kabul etmiti. Ramses, babasnn alma odasn olduu gibi koruyacak, Memfis'de bulunduu zamanlarda burada alacakt. Bu odann sadelii, onun rahata dnp karar vermesine ok yardmc olacakt. Byk masann zerinde, ular keten iple balanm esnek iki akasya dal vard. Bu, Seti'nin lde su bulmak iin kulland su deneiydi. Ramses, henz kaderin ona ne hazrladn bilmedii bir anda eitimine damgasn vuran bu nemli olay hatrlad! Fira-vun'un evrenin ve yaratln gizemlerini idrak etmesi ve maddenin ta kalbine inerek iinde sakl olan gizli yaam ortaya karmas gerektiini o gn renmiti. Msr' ynetmek demek sadece Devlet'i ynetmek demek deil, ayn zamanda gaiple iliki kurabilmek demekti. Homeros, ileri ya nedeniyle zaman zaman uyuan parmaklaryla, adaay yapraklarn harmanlad, iri bir salyangozun kabuundan yaplm ve ii, olmas gerektii gibi iyice kmrlemi piposuna doldurdu. ki nefes arasnda anason ve kinile kokulandrlm arabndan bir yudum alyordu. Limon aacnn altnda yumuak yastklarla bezenmi koltuunda akam serinliinin tadn karrken, oda hizmetisi kadn, kraln geldiini haber verdi. Ramses'in yaknna kadar geldiini gren Homeros kraln heybeti karsnda ard. air zorlukla ayaa kalkt. "Rica ederim, kalkmayn." "Majeste, ne kadar deimisiniz!" "Bu kadar terifata gerek var myd sevgili Homeros?" "Ta giydiniz. Sizin heybetinizdeki bir hkmdara kar herkes haddini bilmelidir. Sizi grnce, bir zamanlar uzun uzun tler verdiim cokulu delikanlnn artk ok gerilerde kaldn anladm. Yine de umarm szlerim Firavun'un kulaklarna hl eriebilir." "Sizi salkl grdm iin mutluyum. Burada yaam koullarndan memnun musunuz?" "Oda hizmetisini yola getirdim, bahvan sessiz sedasz bir adam, a mesleinin ehli ve iirlerimi yazdrdm ktip onlardan holanm grnyor. Bundan iyisi can sal." Hektor adndaki beyazl siyahl kedi airin dizlerine zplad ve mrldad. Homeros, her zamanki gibi vcuduna zeytinya srmt. Ona gre zeytinya gibi sala yararl ve gzel kokulu baka bir ey olamazd. "iirinizde ilerlediniz mi?"

"Zeus'un tanrlara seslenen szleri fena olmad: Gklere altndan bir halat asn. yle ki, onu ektiimde olanca gcmle, srkle-sin kara ve denizi birlikte. Ve balaynca bu halat Olimpos dana, havada asl kalsn koca dnya." "Baka bir deyile, benim hkmdarlm henz kabul grmedi ve havada asl kalm krallm rzgrn etkisiyle sallanyor." : "Byle ssz bir yerde benim olup bitenlerden ne haberim olur ki?" "air ilham ve hizmetilerin dedikodular, olaylarn asln size ulatrmyor mu?" Homeros ak sakaln svazlad. "Olabilir... Byle hareketsiz otursam da olaylardan uzak saylmam. Memfis'e dnnz drt gzle bekleniyordu." "ok nazik bir sorunu zmlemek iin gitmitim." "Size ihanet etmeyecek yeni bir barahibi Amon'a tayin ettiinizi biliyorum... abucak ve akllca yrtlen bir operasyon. Tutkusu olmayan bir ihtiyar semek, gen bir hkmdar iin az rastlanr bir politika becerisidir." "Bu adam beeniyorum." "Neden olmasn? Esas olan size itaat etmesi." "ayet Kuzey ile Gney birbirinin gzn oysayd, Msr yklr giderdi." "Garip fakat ekici bir lke. Alkanlklarnz yava yava beni de etkisine ald. yle ki, bir zamanlar ok sevdiim araba bile vefaszlk etmeye baladm." "Salnza zen gsteriyor musunuz?" "Bu Msr, tepeden trnaa hekim dolu! Baucumdan hi eksik olmuyorlar. Birbiri ardna di hekimi, gz hekimi ve dahiliyeci hekim geliyor! Btn bu hekimler bana bir sr ila veriyor, ben de hibirini almyorum. Biraz daha iyi grmemi salayan u gz damlalar dnda... Yunanistan'dayken bu gz damlalar olsayd gzlerim belki de salam kalacakt. Oraya dnmeyeceim... Hep fesat, hep atma... Kabile eflerinin says belli deil. Hepsi de rekabet tuzana dm kral bozuntular. Yazabilmek iin bana sakin ve konforlu bir ortam gerek. Byk bir ulus yaratmak iin abalayn Majeste." "Babam bu ie girimiti." "u msralar yazdm: Neye yarar gzyalar, yrei szlatmaktan baka, tanrlar mahkm etmise fanileri ac dolu bir hayata. Byle olmakla birlikte greviniz sizi strap altnda ezilen insanln tesinde bir noktaya getiriyor. Yzyllardan beri Firavun'un ve kurumlarnn sreklilii nedeniyle deil midir ki halknz mutlulua inanr ve ondan doymak bilmezcesine zevk alr ve ona ulamay baarr?" M1LIU1NLAK>_A ILIN 1AF1NA<J ll Ramses glmsedi. "Msr'n srlarn anlamaya baladnz." "Babanzn artk yannzda olmamasna zlmeyiniz ve onu taklit etmeye almaynz. Onun gibi yeri doldurulamaz bir kral olunuz." Ramses'le Nefertari Memfis'in btn tapnaklarndaki dinsel ayinlere katlmlar, barahibin byk bir beceriyle ynettii meslek okullarn gezmiler ve bu baarsndan dolay onu kutlamlard. imdi de onlar iin belki de en zor an gelmiti: poz vereceklerdi. 'Hayat verenler' diye adlandrlan heykeltralarn, onlar sonsuza dek gen bir ift olarak yaatacak heykellerini yapmas iin kral ve kralie tahtlarna oturup talan balarnda, asalar ellerinde, bitmek bilmeyen saatler boyunca hareketsiz durmak zorundaydlar. Nefertari bu eziyete arballkla katland; oysa Ramses ksa bir sre sonra sabrszlk belirtileri gstermeye balad. kinci gnden itibaren, uzun sre hibir ey yapmadan duramayaca iin Ameni'yi artt. "Su tamasndan ne haber?" Kraln zel sekreteri: "Yeterli," diye karlk verdi. "iftiler daha fazlasn umuyordu ama su havzalarndaki grevliler iyimser. Suyumuz eksik olmayacak." "Benim Tarm Bakanm ne yapyor?"

"dari ileri bana devretti. Kendisi brosuna adm atmyor. Tarladan tarlaya, iftlikten iftlie kouturup duruyor, her geen gn bin bir eit gl zmlyor. Aslna bakarsanz normal bir bakanlk davran deil, ama..." "Devam etsin! Kyller durumlarndan memnun mu?" "yi rn elde edildi, ambarlar dolu." "Ya srler?" "Son saymda elde edilen bilgilere gre doum yzdesi artyor, lm yzdesi azalyor. Veteriner hizmetleri bana kayg verici hibir rapor gndermedi." "Ya benim sevgili aabeyim enar?" "Sorumluluk rnei. Dileri Bakanlndaki alma arkadalarn toplad, onlara senin vglerini aktardktan sonra her birin1Z UHKlbllAM den Msr'a uurlu ve verimli bir biimde hizmet etmelerini istedi. Grevini ok ciddiye alyor, sabah erkenden almaya balyor, baz konular danmanlarna soruyor ve dostumuz Aa'ya saygyla davranyor. enar sorumlu bir bakan oldu." "Ciddi misin Ameni?" "Ynetim konusunda aka yapmak detim deildir." "Onunla grtn m?" "Elbette." "Seni nasl karlad?" "Kibarca. Ondan, her hafta almalar ile ilgili bana rapor vermesini istediim zaman hi itiraz etmedi." "Hayret... Baka zaman olsayd seni kovard." "Bence, oyuna dahil oldu. Sen onu kontrol ettiin srece korkacak bir ey yok." "Onun tarafndan yaplacak hibir yolsuzluu hogrme." "Tavsiye gereksiz Majeste." Ramses kalkt, ilk tasla biimlenen heykeltra bandan savd ve tacyla asasn tahtn zerine koydu. Rahat bir nefes alan Nefertari de ayn eyi yapt. Hkmdar: "Poz vermek bir ikence," diye itiraf etti. "Bu kadar g olduunu syleselerdi vazgeerdim! Bereket versin ki bizim portrelerimiz ilk ve son olarak mermere kaznm olacak." "Her grevin gerekleri vardr, Majesteleri bundan kanamaz." "Dikkat et Ameni, ayet bilge olursan belki senin de heykelini yaparlar." "Majestelerinin bana yaatt hayata bakacak olursak hibir ansm olmad grlr!" Ramses arkadana sokuldu: "Khyam Rom hakknda ne dnyorsun?" "Etkili ve skntl bir insan." "Skntl m?" "En kk bir ayrnt kafasna musallat oluyor ve durmadan mkemmeli aryor." "Demek sana benziyor." zlen Ameni kollarn kavuturdu. "Bu bir sitem mi?" "Rom'un davranlarnn seni kukulandrp kukulandrmadn renmek istiyorum." "Bilkis, beni rahatlatyor! Btn idare kademeleri onun gibi hareket etseydi, hibir skntm kalmazd. Onun hakknda pheleriniz mi var?" "imdilik, hayr." "Rom'dan korkmak iin hibir neden yok. ayet Majesteleri beni daha fazla alkoymayacaksa broma gidiyorum." Nefertari Ramses'in kolunu efkatle tuttu. "Ameni hi deimedi." "O tek bana bir hkmet." "Byk tasarn iin beklediin iaret grnd m?" "Hayr Nefertari." "Onu hissediyorum." "Nasl bir ekil alacak?" "Bilmiyorum, ama drt nala koan bir at gibi bize doru geliyor."

33 Eyll aynn bu ilk gnlerinde kabaran sular her yere yaylmt. Msr usuz bucaksz bir gl olmu, bir zamanlar kylerin talandrd tepeler imdi birer adaya dnmt. Firavun'un antiyelerinde almayanlar iin bu gnler tatil yapma ve sandalla gezme zamanyd. Sularla evrili kk tepelerin zerinde tehlikeden uzak yaayan hayvanlar kuru otla beslenirlerdi. Su basknndan nce ilenen topraklarda imdi balk avlanyordu! Delta'nn gney ucunda, Memfs'in biraz stnde, Nil yirmi be kilometre geniliinde bir alana yaylyordu. Kuzey snrnda ise su baskn iki yz kilometreden daha fazla bir alan kaplyor, rmak bu sular iterek denizle birleiyordu. Papirs ile lotuslar, lke sanki insansz dnyann ilk zamanlarna dnyormuasna hzla oalyordu. Cokun sular topra arndryor, zararl bcekleri bouyor ve bolluk ve refah getiren verimli mil, lkenin her tarafna yaylyordu. Maysn ortasndan bu yana, bir uzman Memfis'deki su lm istasyonunun merdiven basamaklarn iniyor ve Nil'in derinliini lyordu. Bu istasyonun duvarna ar(1) lsne gre bir cetvel kaznmt. Bylece suyun derinlii ve bir gnde ne kadar ykseldii bir bakta grlyordu. Yln o dneminde, sularn ekilmesi nce gzle fark edilmeyecek ekilde yava balar, eyll aynn sonuna doru ise gzle grlr ekilde hzlanrd. Su lm istasyonu yontma ta bloklardan yaplm bir kuyuyu andryordu. Uzman, kayarm korkusuyla dikkatle indi. Sol elinde bir tablet ve yazmak iin kullanaca bir balk kemii vard. Sa eliyle de duvara dayanyordu. Sol aya suya dedi. Birden ard, donup kald. Duvar zerindeki iaretlere dikkat(1) Ar (coud<e): 0,52 metre l \J1MJ11\UA 1 II^N 1-T le bakt. Gzleri onu yanltyor olmalyd. Bir daha, bir daha bakt ve merdivenleri koarak kt. Memfis kanallarnn genel gzetmeni, akn uzmana bakt. "Raporunda yanllk var." "Dn ben de yle sandm. Bugn yeniden gzden geirdim, hi kuku yok!" "Hangi gndeyiz biliyor musun?" "Biliyorum, eyll bandayz." "Saduyulu, sicili iyi ve terfi edecek bir memursun. Bu olay unutabilirim, ama ayn eyi bir daha yapma ve hatan dzelt." "Bu bir hata deil." "lle de disiplin cezas m almak istiyorsun?" "Siz de gzden geirin, rica ederim." Nil'in derinliini lmekle grevli memurun kendinden bu denli emin olmas genel gzetmeni akna evirmiti. "Bunun imknsz olduunu sen de biliyorsun!" "Anlayamyorum, ama bu gerek... ki gn st ste tabletime kaydettiim gerek bu!" ki adam istasyona gitti. Genel gzetmen olaanst olay bizzat kendi gzleriyle saptad: Sular ekilecei yerde aksine ykseliyordu! On alt ar en ideal su yksekliiydi. On alt ar ya da dier adyla 'mkemmel sevin'. Bu haberle birlikte lkeye byk bir sevin dalgas yayld. Ramses hkmdarlnn ilk ylnda bir mucizeyi gerekletirmiti! Yedek havuzlar azna kadar doldurulacak, tarlalarn sulanmas kuraklk dneminin sonuna dek srecek ve ki lke, kraln sihri sayesinde uurlu bir dnem yaayacakt. Ramses halkn yreinde Seti'nin yerini almt. Msr, doast gc olan, su taknlarn kontrol altnda bulundurabilen ve alk gibi bir felaketi kovup herkesin karnn doyuran yardmsever bir hkmdar tarafndan ynetiliyordu. enar kudurmutu. Doal bir olay bir bynn marifetiymi gibi gren bu cahil halkn aptallnn nne nasl geilebilirdi? Sularn u lanet ykselmesi gerekten de allmadk bir eydi ve hatta

olaanst bir olay bile saylabilirdi. Ama bu ile Ramses'in en kk bir ilgisi bile yoktu! Byle olmakla birlikte kentlerde ve kylerde, ad iten sevgiyle anlan Firavun'un onuruna trenler dzenlendi. Herkes Firavun'un bir gn tanrlarla eit olacana inanyordu. Kraln aabeyi btn randevularn iptal etti ve hkmetteki teki bakanlarn yapt gibi o da bakanlndaki memurlara bir gnlk izin verdi. Ters bir hareketle dikkatleri stne ekmek ok ar bir hata olurdu. Neden Ramses bu kadar anslyd? Birka saat iinde halkn ona kar sevgisi, Seti'ye olan sevgisini gemiti. Hasmlar sarslmlar, onunla savamann mmkn olup olmadn dnmeye balamlard. enar nden yrmektense, iki kat ihtiyatl olmal ve an yavaa rmeliydi. enar'n azmi, sonunda kardeinin ansn yenecekti. ans sadakatsiz bir sevgiliydi, ona balanp peinden gidenleri gnn birinde mutlaka terk ederdi. ans Ramses'i terk ettii anda enar harekete geecekti. Bu arada, zaman geldiinde, yerinde ve gl bir biimde vurmak iin etkili silahlan hazrlamas gerekiyordu. Sokaktan gelen barlar duyuldu. enar nce bir kavga olduunu sand. Ama grlt korkun bir uultu haline gelinceye kadar artt: Btn Memfis ayaa kalkm haykryordu! Dileri Bakan binann terasna birka basamakl merdivenden kt. Grd manzara, binlerce Msrly olduu gibi enar' da ok artt. Balkl kuunu andran kocaman mavi bir ku kentin zerinde dnyordu. 'Bu zmrdanka kuu,' diye dnd enar. 'imknsz, zm-rdanka kuu geri geldi...' Ramses'in aabeyi bu sama dnceyi kafasndan atamyor, baklarn mavi kutan ayramyordu. Efsaneye gre bu ku ok parlak bir ynetimi bildirmek ve yeni bir dnemi amak iin br dnyadan geliyordu. ocuklar iin bir masal, halk elendirmek iin rahiplerin uydurduu zrvalardan biri! Ama zmrdanka kuu, ynn semeden nce Memfis'i kefetmek istercesine gz kamatrc bir uula kentin zerinde dnp duruyordu. enar bir oku olsayd ayet, bu kuun yolunu arm bir gmen ku olduunu kantlamak iin onu vurarak drrd. Bir askere emir verse? Hibir asker bu emre itaat etmez ve Dileri Baka-nl'n lgnlkla sulard! Halk, bylenmi bir halde zmrdanka kuunu seyrediyordu. Birden grlt azald. enar umutland. Elbette, herkes biliyordu! ayet bu mavi ku zmrdanka kuu olsayd Memfis zerinde dolanmakla kalmazd, nk efsaneye gre onun gitmesi gereken belli bir hedefi vard. Kuun tereddt iinde utuunu gren halk, bo bir hayale kapldn anlayacak ve Ramses'in bu ikinci mucizesine inanmayacakt. Dahas, belki de ilk mucizeyi de sorgulamaya balayacakt. ans enar'n lehine dnmeye balamt! Birka ocuk lndan sonra ortalk sessizleti. Kocaman mavi ku byk daireler izmeye devam ediyor, ortal kaplayan sessizlikte kanatlarnn sesi duyuluyordu. Neenin ardndan ac ve gzya gelmiti. Demek zmrdanka kuunu grme mutluluu gereklememiti. Bu, srsn kaybetmi, nereye gideceini bilemeyen zavall bir balkl kuuydu. i rahat eden enar brosuna dnd. Kafas almayan insanlar sersemletmek iin uydurulmu bu eski efsanelere inanmamakla ne kadar hakl olduu anlalyordu! Ne bir ku, ne bir insan binlerce yl yaayabilirdi. Zmrdanka kuu diye bir ey yoktu. Yine de bu olaydan bir ders karmak gerekiyordu. Bir lkeyi ynetmek isteyen bir kimse iin kalabalklar ynlendirebilmek bir zorunluktu. Halk iin hayallere inanmak, karnn tok tutmak kadar nemli bir ihtiyat. Bir devlet bakan sylenti ve dedikodular kullanarak kendisinin iyi bir ynetici olduuna halk inandrabilirdi. Uultu yeniden balad. Hi kukusuz umduunu bulamayan, fkeli bir kalabaln kzgnl olmalyd bu grlt. enar, Ramses adnn tekrarlandn fark etti. Demek ki Ramses'in bozgunu giderek yrekler acs bir duruma dnyordu. Tekrar terasa kan enar, grd karsnda akna dnd. Sevin iindeki kalabalk zmrdanka kuunun efsanede belirtilen hedefi olan o esiz dikilitaa doru uuunu selamlyordu.

lgna dnen enar tanrlarn yeni bir dnemin baladn ilan ettiklerini anlad. Ramses'in dnemi. Nefertari: "ki iaret," dedi. "Sularn beklenmedik ykselii ve zmrd-anka kuunun dn! Hangi hkmdarlk bylesine gzkamat-rc olmutur?" Ramses eline ulaan raporlar okuyordu. Sularn bu inanlmaz ykselii Msr iin Tanr'nn bir ltfuydu. Btn Memfis halknn hayranlkla seyrettii kocaman mavi kua gelince, o da byk Heli-opolis tapnana doru umu ve gne nn talam biimi olarak kabul edilen essiz dikilitan tepesine konmutu. br dnyadan gelen bu zmrdanka kuu artk kmldamyor ve tanrlarn sevdii lkeyi seyrediyordu. Kralie: "arm grnyorsun," dedi. "Bu iaretlerin gc karsnda kim armazd?" "Sana geri adm attracaklar m demek istiyorsun?" "Bilakis Nefertari. Onlar bana, glklere, ksteklemelere ve eletirilere aldr etmeden ilerlemem gerektiini bildirerek destek oluyorlar." "Demek oluyor ki byk projeni gerekletirme zaman geldi." Ramses karsn kollarna ald. "Su kabarmas ile zmrdanka, beklediim iareti verdi." Ameni kralla kralienin kabul salonuna nefes nefese girdi. "Yaam evinin... barahibi... seninle konumak istiyor." "Gelsin." "Seramana onun zerini aramak istiyor... Bir skandala neden olacak!" Ramses hzl admlarla ara odaya yrd. Orada ba kaznm ve uzun beyaz bir elbise giymi salam yapl altmlk barahiple, mihverli, zrhl ve silahl Sardunyal kar karya gelmilerdi. Barahip, Firavun'un nnde eildi. Seramana kraln honutsuzluunun farkna vard. Sardunyal: "istisna yok," dedi. "Yoksa bundan byle gvenliiniz salanamaz." Ramses, barahibe: "Ne arzu ediyorsunuz?" diye sordu. "Yaam Evi en ksa zamanda sizi grmek istiyor Majeste." 34 Ramses Heliopolis'e ilk gittiinde, Seti tarafndan, henz belirsiz olan geleceini tayin edecek nemli bir snavdan geirilmiti. Bugn ise Ramses, Karnak'taki Amon tapna kadar geni olan byk R tapnann surlarndan ieri bir firavun olarak giriyordu. iinden bir kanaln getii bu kutsal topraklar zerinde birok bina yaplmt: zamann balangcndaki tan tapna, yaratc tanr Atum'un bir nar aacnn glgesindeki tapna, Sakkare piramidini yaptran Coser'in, gvdesine krallarn adlar kaznm st tapna. Heliopolis byleyici bir yerdi. Kutsal heykellerin dizildii aal yollar, akasya ve st korularnn iinden geiyor, meyve baheleri ve zeytinlikler geliip byyordu. Arclar bol miktarda bal retiyor, ahrlar bol st veren inekleri barndryor, atlyeler sekin sanatkrlar yetitiriyordu. Yzlerce ky kutsal kent iin alyor, buna karlk olarak da kutsal kent onlarn huzur ve refahn gvence altna alyordu. Burada Msr bilgelii biimlenerek, ayin kitaplarna yazlyor ve mitolojik ykler ustalarn dudaklarndan raklarn kulaklarna aktarlyordu. Okullarda bilginler, ayinciler ve bycler sanatlarn byk bir gizlilik iinde retiyorlard. Heliopolis'te, dier tapnaklara bir rnek olarak gsterilen en eski Yaam Evi yer alyordu. Burann barahibi toplum iinde pek grnmez, kendisini dinsel dnce ve almalara adad tapnaktan ender olarak dar kard. Ramses'e: "Babanz frsat bulunca buraya gelir, aramzda otururdu," dedi. "Onun en byk dilei bu dnyadan elini eteini ekmekti, lakin bu dnn gerekleemeyeceini

biliyordu. Siz, Majeste, gensiniz. Kafanzda ve yreinizde saysz tasar itiip kakr. Ama tadnz ada layk olacak msnz?" Ramses fkesini zor zapt etti. "Kukunuz mu var?" "Benim yerime tanrlar yant verecek. Benimle gelin." "Bu bir emir mi?" "Siz lkenin efendisisiniz ve ben de sizin hizmetkrnzm." Yaam Evi'nin barahibi gzlerini ememiti. Bu hasm daha nce karlatklarndan ok daha glyd. "Geliyor musunuz?" "Bana yolu gsterin." Barahip dzenli admlarla ilerledi ve zamann balangcndaki tan tapnana doruldu. zeri hiyeroglif yazsyla dolu bir dikilita bu tapnan nnde ykseliyordu. Dikilitan tepesinde zmrdanka kuu hareketsiz duruyordu. "Majeste, banz kaldrp u kua bakar msnz?" le gnei ylesine gz kamatrcyd ki zmrdanka kuu n iinde kayboluyordu. "Beni kr etmeye mi niyetlisiniz?" "Karar sizin Majeste." "Kral meydan okumanza karlk vermek zorunda deil." "Kendisi dnda kim onu buna zorlayabilir?" "Davrannzn nedenini aklar msnz?" "Sizin bir adnz var Majeste ve bu ad hkmdarlnzn dayana. u ana kadar bu ad bir ideal olarak kald. Bunu byle mi devam ettireceksiniz, yoksa karlalacak tehlike ne olursa olsun, bu ideali gerekletirmek iin gerekeni yapmaya cesaret edecek misiniz? Ramses gnee dorudan bakt. Altn yuvarlak onun gzlerini yakmad, zmrdanka _giderek byd, kanatlarn rpp ge doru ykseldi. Uzun dakikalar boyunca, hkmdarn bak, g aydnlatan ve gn yaratan gne nlarndan ayrlmad. "Siz gerek Ramses'siniz, In Olu ve gnein ocuusunuz. Hkmdarlnz karanln zerinde zaferini ilan ediyor." Ramses, yeryzndeki simgesi olduu bu gneten hi korkmamas gerektiini anlad. Onunla dnce ve duygu ortakl kurarak enerjisinden besleniyordu. Barahip hibir ey sylemeden kaln ve yksek duvarl uzun binaya doru yrd. Ramses onu takip ederek Heliopolis'in Yaam Evi'ne girdi. Bu yapnn merkezinde, ko postuna sarlm kutsal ta duruyordu. Simyaclar deiimleri gerekletirmek iin bu tatan yararlanyorlard. len rahiplerin lahitlerine, lmden sonra dirilmelerini salamas iin bu tatan ufak bir para konuyordu. Barahip, kral ok geni bir ktphaneye soktu. Bu ktphanede astronomi, astroloji ve kehanetle ilgili eserlerle kralln yllklar saklanyordu. Barahip: "Yllklarmza gre, zmrdanka Heliopolis'de bin drt yz altm bir yldan beri grnmemiti. Sizin hkmdarlnzn ilk ylnda gelii, gkbilginlerimizin hazrladklar iki takvimin dikkat ekici bir biimde rttkleri ana rastlyor. Bu takvimlerden birincisi sabit yl takvimi olup drt ylda bir, bir gn kaybeder. Gerek yl takvimi ise ylda drtte bir gn kaybeder. Sizin tahta ktnz dnem bu iki takvimin de ayn gn gsterdikleri dneme rastlad. ayet siz de onaylarsanz bu olay duyurmak iin bir dikilita yaplacak." "Bu aklamalarnzdan ne gibi bir ders karmalym?" "Rastlant diye bir ey olmadn Majeste ve mukadderatnzn tanrlara ait olduunu." Mucizevi su kabarmas, zmrdanka kuunun dn, yeni bir dnem... enar iin bu kadar fazlayd artk. Tamamen km olmasna ramen, enar, son gnlerdeki olaylarn desteiyle hkm sren Ramses onuruna dzenlenen trenler srasnda sevimli bir yz taknmay baarmt. Ramses'in geleceinin ok iyi olaca

anlalyordu. Hi kimse, bu gen adam iki lke'yi ynetmek, birliini salamak, saygnln artrmak iin tanrlarn setiinden kuku duymuyordu. Sadece Seramana keyifsiz grnyordu. Kraln gvenliini salamak her geen gn daha da zorlayordu. Saygn kiiler Firavun'u selamlamak iin srler halinde geliyordu. Dahas, Ramses, st ak arabas ile Memfis'in balca sokaklarn, halkn alklar altnda dolamaya kalkmt. Halkn sevgisinden sarho olan Firavun, Sardunyalnn ihtiyatl davranmas iin yapt ikazlara kaytsz kalyordu. Bakentin sokaklarnda kendini tehlikeye atmas yetmezmi gj. bi, Ramses, byk bir blm takndan sonra durgun sularn altnda kalan krsal blgeleri gezmeye giriti. Kyller aletleriyle sabanlarn onaryor, ambarlarn salamlatryor, ocuklar da bu arada amandralar kullanarak yzme reniyorlard. Krmz siyah gagal turnakular zerlerinde uuyor, su aygr srleri rmakta tembel tembel yatyordu. Geceleri iki saatlik uykuyla yetinen Ramses birok ky ziyaret etmeyi baard. Taral kabile reisleriyle belediye bakanlarndan sadakat sz ald gibi, buralarda yaayan halkn gvenini de kazand. Memfs'e dnd zaman sular ekilmeye balamt ve iftiler ekime hazrlanyorlard. Nefertari: "Hi yorulmam gibisin," dedi. "insan halkyla btnletii zaman nasl yorgun olabilir? Sense sknt ekmie benziyorsun." "Hafif bir keyifsizlik..." "Doktorlar ne diyor?" "Normal bir doum yapmak istiyorsam yataa yatmak zorunda olduumu." "Neden ayaktasn?" "Senin yokluunda ben..." "Douma kadar Memfis'den ayrlmayacam." "Ya senin byk tasarn?" Ramses'in can sklm gibiydi. "Bana... ksa bir yolculuk yapmama izin verir misin?" Kralie glmsedi. "Firavun ister de ben nasl reddedebilirim?" "Bu topraklar ne kadar gzel Nefertari! Oralar dolarken bu topraklarn tanrnn bir mucizesi, su ile gnein evlad olduunun farkna vardm. Bu topraklarn iinde Horus'un gc ile Hator'un gzellii birleiyor. Yaammzn her saniyesi bu topraklara adan-maldr. Sen ve ben ona hkmetmek iin deil, hizmet etmek iin doduk." "Ben de bir zamanlar buna inanyordum." "Ne demek istiyorsun?" "Hizmet etmek insanolunun yapaca en soylu bir davrantr. IVIILIUNLAK^A IILJN Onunla, sadece onunla belki de refaha ve mutlulua ulaabilir. 'Hizmetkr' anlamna gelen yce szck Hem, en alakgnll insan, antiye ya da tarm iisini tanmlarken ayn zamanda tanrla-rln ve halknn hizmetkr en gl adam Firavun'u tanmlamaz m? Yine de, ta giyme treninden sonra baka bir gerei sezinler gibi oldum. Ne sen ne ben hizmet etmekle yetinebiliriz. Bizim iin ynetmek, ynlendirmek, devlet gemisini iyi yne gtrecek dmeni kullanmak da gerekiyor. Baka hibir kimse bunu bizim yerimize yapamaz." Kral dnceye dald. "Babam ld zaman ben de ayn duygular hissettim. Yol gstermesini, t ve emir vermesini bilen stn bir insann varln hissetmek ne kadar gzel bir eydi! Onun sayesinde hibir glk nlenemez, hibir felaket aresi bulunmaz deildi." "ite halknn da senden istedii bu." "Doruca gnee baktm ve gzlerim yanmad." "Gne senin iinde Ramses. O hayat verir, bitkileri, hayvanlar ve insanlar gelitirir, ama ok gl olduu zaman da kurutur ve ldrr." "Gne l yakar, ama orada da hayat vardr."

"l yeryzndeki br dnyadr, insanlar orada evlerini kurmazlar. Orada sadece kuaktan kuaa ulaacak ve zamana kafa tutacak teki dnya konutlarn kurarlar. Firavun'un en byk gnah, dncesini le gmmek ve insanlar unutmak olmaz m?" "Babam bir l adamyd." "Her firavun yle olmaldr, ama baklar ayn ekilde Vadi'yi yeillendirmelidir." Ramses ile Nefertari, akamn huzurlu havasnn tadn birlikte kardlar. O srada batan gnein nlar Heliopolis'in biricik dikilitan altn sars bir renge boyuyordu. MYT13 35 Ramses'in odasnn pencereleri kararnca, Seramana, kendi elleriyle yerletirdii muhafzlarnn yerlerinde olup olmadklarn kontrol edip saray terk etti. Siyah renkli muhteem bir atn srtna atlayp Memfis'in iinden drt nala geti ve le doru yneldi. Msrllar gece yolculuk yapmaktan hi holanmazlard. Gne battktan sonra eytanlarn yuvalarndan ktklarna ve ihtiyatsz yolculara saldrdklarna inanyorlard. Dev yapl Sardunyal bylesi bo inanlara kulak asmyor, kendini en korkun canavarlara kar bile koruyabileceinden emin, yoluna devam ediyordu. Aklna bir eyi takt m, onu kimse durduramazd. Seramana, Setau'nun, Ramses onuruna dzenlenen enliklere katlacan ummutu. Ama ylan uzman, acayip hretine sadk kalarak laboratuvarndan ayrlmamt. Ramses'in odasna akrebi kimin soktuunu bulmak iin yapt aratrmalar srdren Sardunyal herkesi sorguya ekmi, konuyla ilgili bilgi edinmeye almt. Hi kimse Setau'yu sevmiyordu. Bylerinden ve har neir olduu korkun yaratklardan rkyorlard. Ama yapt ticaretin gittike arttn da unutmamak gerekiyordu. Ar hastalklar tedavi etmek iin ila reticilerine ylan zehiri satarak servetine servet katyordu. Seramana, Rom'dan kukulanmakta srar etmesine ramen Setau'nun mkemmel bir sulu olduunu kabul etmek zorunda kalmt. Setau baarya ulamayan alaka cinayet giriiminden sonra Ramses'in karsna kmak, arkadann baklarna meydan okumak cesaretini gsterememiti. Kendi laboratuvannda gizlenerek, dolayl yoldan itirafta bulunmu olmuyor muydu? Seramana'nn onu grmesi gerekiyordu. Eski korsan hasmlarn yzlerine bakarak deerlendirmeye alkt ve sa kalm olmasn da bu basiretine borluydu. Setau'yu inceledikten sonra kararn verecekti. Mademki saklanyordu, Sardunyal onu snd yerden karrd. Tarlalarn snrna gelince attan indi ve atn dizginini bir incir aacnn gvdesine balad. Hayvan rahatlatmak iin kulana bir eyler mrldand ve Setau'nun laboratuvar iftliine doru yrd. Ay henz hilal biiminde olmasna ramen gece aydnlkt. Bir akaln ulumas Sardunyaly rktmedi. Sanki bir gemideymi gibi hissediyordu kendini. Laboratuvarn iinin hl aydnlk olduunu grd. Acaba biraz g kullanmas gerei elde etmesine yardmc olur muydu? Seramana phelilere kar kaba g kullanmayacana sz vermiti, ama zorunlu durumlar kendi yasasn yaratmaz myd? Tedbirli davranarak eildi, bir tepecein evresini doland ve eve arka taraftan ulat. Srtn duvara dayayp dinledi. erden inleme sesleri geliyordu. Ylan oynatcs hangi zavallya ikence ediyordu? Seramana yenge gibi yryerek bir pencereye kadar gitti ve ieri bir gz att. Kavanozlar, kpler, szgeler, iinde akreplerle ylanlarn bulunduu kafesler, her boyda baklar, sepetler. .. Tahtalarn ve tezghlarn zerine konmu bir yn eski eya. Yerde plak bir erkekle plak bir kadn birbirine sarlmt. Harika vcutlu Nubyeli kadn zevkten inliyordu. Siyah sal ei, ksa boylu ve gl bir adamd. Sardunyal arkasn dnd. Kadnlar snrsz derecede beeniyordu, ama bakalarnn sevimesi onun hi ilgisini ekmiyordu. Byle olmakla birlikte bu Nubyeli kadnn gzellii onu heyecanlandrmt. Onlarn bu cokulu

sevimelerini yarda kesecek olsa byk bir su ilemi olurdu. Bu nedenle sabrl olmaya raz oldu. Yorgunluktan tkenmi bir Setau'yu sorguya ekmek daha kolay olacakt. Neesi yerindeydi, ertesi akam birlikte yemek yiyecei gzel Memfisli kadn dnd. Arkadann sylediine gre bu gzel kadn gl ve kasl erkekleri beeniyordu. Sol taraftan garip bir grlt duyuldu. Sardunyal ban evirdi ve kocaman bir kobra ylannn, saldrya hazr bir biimde kafasn kaldrm olduunu grd. Kar koymamak daha iyiydi. Geri geri ekildi, duvara dayand ve olduu yerde kald. Birinciye benzeyen ikinci bir ylan yolunu kesiyordu. "ekilin pis hayvanlar!" L.HK1M1AJN Dev yapl adamn haneri ylanlar korkutmad. Ylanlar gene ayn tehdit edici tavrlar iindeydi. Birini ldrecek olsa bile teki sracakt. "Burada ne oluyor?" Elinde mealesiyle gelen plak Setau, Sardunyaly fark etti. "Benim malm almaya geldin deil mi?... Benim sadk beki kpeklerim beni bylesi skntlara kar korurlar. Senin iin zgnm, ama onlarn pc lmcldr." "Bir cinayet ilemezsin sanrm Setau!" "Demek adm biliyorsun... Ama sen gene de elinde hanerinle sust yakalanm bir hrszsn. Yarg kendimi savunduum iin beni susuz bulacaktr." "Ben Seramana'ym, Ramses'in zel muhafz ktasnn komutanym." "Yzn hi yabanc gelmiyordu zaten. Neden bu hrszla kalktn?" "Seni grmek istiyordup, sadece seni grmekti amacm." "Gecenin bu saatinde rii? Beni Lotus'la seviirken engellemekle kalmadn, imdi de adi bir yalan sylyorsun." "Gerei sylyorum." "Peki bu ani istek niin?" "Gvenlik gerei." "Bu ne anlama geliyor?" "Benim grevim kral korumaktr." "Ben Ramses'i tehdit mi ediyorum?" "Bunu sylemedim." "Ama aklndan geiriyorsun. Buraya beni gzetlemeye geldiine gre." "Grevim gerei her pheliyi aratrmak zorundaym." iki kobra, Sardunyalya biraz daha sokuldu. Setau'nun baklar fke doluydu. "Bir lgnla kalkma." "Eski bir korsan lmden korkar m?" "Bylesinden korkar." "abuk git Seramana ve bir daha beni rahatsz etme. Yoksa muhafzlarm tutmam." Setau'un bir iareti zerine kobralar kenara ekildi. Ter iinde I1L1N 1AFINAU1 kalan Sardunyal iki ylann arasndan geti, sana soluna bakmadan ekili topraklara kadar yrd. Kafasnn iinde dncesi olumutu: Bu Setau denen adam bir katilin ruhuna sahipti. Kk Kh, koyun srsn suya batm topraklar zerinde gtmeye alan kyllere bakarak: "Bunlar ne yapyor?" diye sordu. Tarm bakan Necem: "Ektikleri tohumlar koyunlarn yardmyla topraa gmmeye alyorlar," diye yantlad. "Su takn tarlalara ve rmak kylarna byk miktarda mil yd. Onun sayesinde buday bol ve olgun olacak." "Bu koyunlar yararl m?" "inekler ve tanrnn yaratt dier btn hayvanlar gibi onlar da yararl." Sularn ekilmesi balam, tohum ekiciler ie koyulmu, byk rman onlara bol bol ihsan ettii verimli amuru inemekten mutluluk duyuyorlard. Sabahn erken saatlerinde almaya balyorlar, ilenmesi gayet kolay olan bu yumuak topraktan yararlanmak iin ok az gnleri olduunu biliyorlard. Tarla apasyla

su dolu topraklar ayorlar, tohumlar ekiyorlar ve sonra zerine bu nemli topra yeniden rtyorlard. Hayvanlar da tohumlar topraa iyice gmerek insanlara yardm ediyordu. Kh: "Senin krlarn gzel," dedi, "ama ben papirsleri ve hiyeroglifleri daha ok seviyorum." "Bir iftlik grmek ister misin?" "Nasl istersen." Bakan ocuu elinden tuttu. Okurken ve yazarken taknd tavr yrrken de gsteriyordu: yana gre hi allmadk ok byk bir ciddiyet. ok yumuak bir adam olan Necem bu ocuun insanlardan uzakta yetimi olmasna ok zlmt. ocuk ne oyuncak istiyordu, ne de arkada. Annesi Gzel Iset'ten, ona retmenlik yapmasna izin vermesini istemiti. Tarm Bakan, Ramses'in olunun altn kafesinden kp doay ve doann harikalarn kefetmesi gerektiini dnyordu. iy CHRISTIAN JACQ Kh, yeni ve allmam bir manzara karsnda aknla urayan bir ocuk gibi deil, ynetime rapor yazmak iin not tutmaya hazr deneyimli bir ktip gibi evreyi dikkatle izliyordu. iftliin buday silolar, ahrlar, bir kmesi, bir ekmek frn ve bir sebze bahesi vard. iftliin eiinde Necem ile Kh'dan ellerini ve ayaklarn ykamalarn istediler. Sonra iftlik sahibi, bylesine nemli kiilerin ziyaretinden ok mutlu bir ifadeyle onlar karlad. Onlara iyi beslenmi, bakmlar hi eksiksiz yaplm, gzel samal ineklerini gsterdi. "Benim srrm," diye aklad, "onlar en gzel otlaklara gtrmektir. Onlar scaktan fazla rahatsz olmazlar, doyasya yerler ve haftadan haftaya geliip byrler." Kk Kh: "inek, Tanra Hator'un hayvandr," diye aklama yapt. "Bu yzden inek gzel ve yumuak huyludur." ifti armt. "Bunlar size kim retti prens?" "Bir masalda okudum." "imdiden okumay rendiniz mi?" "Beni sevindirmek ister misiniz?" "Elbette!" "Bana bir kire paras ve bir kam verin." "Peki, peki... hemen..." ifti, Necem'in gzlerinin iine bakt. Bakan gz krparak olurunu verdi. Kk olan ocuu, aletleri elinde, iftliin avlusunda gezindi, sonra kyllerin akn baklar altnda ahrlara doru gitti. Bir saat sonra prens, kire plakay iftlik sahibine verdi. Plakann zerinde rakamlar vard: Kh: "ok iyi saydm," dedi. "Senin yz on iki inein var." ocuk gzlerini ovuturdu ve Necem'in ayaklarnn arasna snd. "imdi uykum geldi," dedi. Tarm Bakan ocuu kollarnn arasna ald. Kh uykuya dalmt bile. Necem: 'Ramses'in yeni bir mucizesi,' diye dnd. 36 Ramses gibi atletik vcutlu, geni omuzlu, gr sal, sakall, yz gneten yanm olan Musa yava admlarla Msr kralnn alma odasna girdi. Ramses ayaa kalkt, iki arkada kucaklatlar. "Seti de burada alyordu, deil mi?" "Hibir eyi deitirmedim Musa. Onun dnceleriyle dolu bu oda. Umarm bana da lkeyi ynetmek iin ilham verir." Tavana yakn alm pencereden gzleri rahatsz etmeyen bir k giriyordu. Pencerelerin dzenleni biimi ok tatl bir hava akm salyor, sona ermekte olan yazn scan dayanlr klyordu.

Ramses arkalkl koltuunu brakt, arkadann karsna, hasr iskemleye oturdu. "Naslsn Musa?" "Salm mkemmel, ama hibir iim yok." "Grmeye pek frsat bulamyoruz. Sorumlusu da benim." "Sen de bilirsin ki isiz gsz bir hayat, atafatl da olsa benim tylerimi diken diken eder. Karnak'taki iimi seviyordum." "Memfis saraynn ekicilii yok mu?" "Saray halk benim canm skyor. Seni gklere karmaktan baka bir ileri yok sanki. Gn gelecek seni tanr katna karmakta gecikmeyecekler. Bu ok aptalca ve aalk bir ey." "Yaptklarm eletiriyor musun?" "Mucizevi su takn, zmrdanka, yeni bir a... Bu tartmasz olaylar halk tarafndan bu kadar sevilmeni salad. Doast glerin mi var, byk yazglarn adam msn? Senin halkn buna inanyor." "Ya sen Musa?" "Belki bu gerektir. Ama sen gerek bir tanr deilsin." "Ben byledir mi dedim?" "Uyank ol Ramses. evrendekilerin dalkavukluu seni snrsz bir kendini beenmilie srkleyebilir." "Sen Firavun'un rol ile grevinin ne olduunu pek bilmiyorsun. Ayrca beni vasat bir adam gibi gryorsun." "Sadece sana yardm etmek istiyorum." "Sana az sonra yardm etme frsatn vereceim." Musa'nn baklar merakla parldad. "Beni Karnak'a geri mi gnderiyorsun?" "Sen kabul edecek olursan, sana vereceim grev ondan byk ve nemli olacak." "Karnak'tan daha m nemli?" Kral ayaa kalkt srtn duvara yaslad. "Kafamda ok byk bir tasar var ve bundan Nefertari'ye sz ettim. Nefertari ile ben o tasary somutlatrmadan nce bir tanrsal iaret beklememiz gerektiini dndk. Sularn kabarmas ve zmrdanka... Tanrlar bize bu iki iareti ihsan etti. Yaam Evi gkbilim yasalarna gre yeni bir dnemin aldm dorulad. Abidos'da olduu gibi Karnak'ta da babamn balad eseri bitireceim elbette. Ama bu yeni dnem yeni eserlerle damgalanmaldr. Bu da m kendini beenmilik Musa?" "Her firavun, gelenee gre byle yapmaldr." Ramses tasal grnyordu. "Dnya deiiyor, Hititler srekli olarak tehdit oluturuyor. Msr zengin ve herkesin gz diktii bir lke. ite byk projemi tasarlamama neden olan gerekler." "Ordunun gcn m artracaksn?" "Hayr Musa. Benim tasarm Msr'n yaamsal merkezinin yerini deitirmek." "Demek istiyorsun ki..." "Yeni bir bakent kurmak." Musa akna dnd. "Bu bir... lgnlk deil mi?" "lkemizin yazgs kuzey-douda belirlenecek. Bu nedenle hkmetimin Lbnan'dan, Suriye'den ve Hititler'in tehdit ettii korumamz altndaki blgelerden en ksa zamanda haber alabileceimiz Delta'da bulunmas gerekiyor. Teb Amon'un kenti olarak kalacak. Orada muazzam Karnak ile daha da gzelletireceim Luksor ykselecek. Bat kysndaki Sessizlik Da sonsuza dek Krallar ve Kralieler Vadisi'ndeki mezarlara gzkulak olacak." "Peki...Memfis?" "Memfis Gney Msr ile Kuzey Msr arasnda denge esi olacak. Delta ile Nil vadisinin birletii noktadaki bu kent, lkenin ekonomi bakenti olarak kalacak, lkeyi dzene koyma merkezi olacak. Daha kuzeye, daha douya gitmek gerek Musa. Bu grkemli yalnzlmzla kurulup oturamayz. Daha nce Msr'n istila edildiini unutmayalm. Msr herkesin itahn ekiyor." "Surlardan oluan hat yeterli deil mi?"

"Tehlike annda ok abuk harekete gemem gerekir. Snra ne kadar yakn olursam, haberler bana o kadar abuk ular." "Yeni bir bakent yapmak tehlikeli bir giriim demektir. Akena-ton baarszla uramad m?" "Akenaton balanamayacak kusurlar iledi. Orta Msr'da setii kent, daha ilk ta konurken baarszla urad. O, halkn mutluluunu aramyordu, sadece kendi gizemli dn gerekletirmeyi dnyordu." "O da senin gibi Amon rahiplerine kar gelmemi miydi?" "ayet Amon barahibi Yasa'ya ve krala sadksa onunla neden savaaym ki?" "Akenaton tek tanrya inanyordu ve o kenti tek tanrya ham-dolsun diye yapt." "Akenaton, babas byk Amenotep'in ona brakt mutlu lkeyi harabeye evirdi. O kendini dualarna adam, zayf ve kararsz bir insand. Onun hkmdarl srasnda Msr'a dman olan gler kontrolmz altndaki birok topra fethettiler. Onu savunmaya m kalkyorsun." Musa duraksad. "Bugn onun bakenti terk edildi." "Benimki ise birok kuak iin kurulacak." "Ramses beni olduka korkutuyorsun." "Cesaretini yenile dostum!" "Hi yoktan byle bir kent yaratmak iin ka yl gerekecek?" Ramses glmsedi. "Hi yoktan yaratlmayacak." "Akla." "Benim eitildiim yllar boyunca Seti bana nemli kentleri gezdirdi. Her yolculuumuzda bana, o zamanlar tam olarak anlayamadm bir sr bilgi aktard. Ama artk bu bilgiler kafamda gerek anlamlarn kazand. Ziyaret ettiimiz kentlerden biri de Avaris'di." "Avaris, lanetlenmi kent. Hiksoslu(1) istilaclarn bakenti deil mi?" "Seti de Osiris'in katili Set'in adn tayordu. Ama Set'in ykc gcn iyi eyler yapmak iin kullanmay baard." "Ya sen, Avaris'i Ramses'in kenti haline mi dntrmek istiyorsun?" "Pi-Ramses, 'Ramses'in kenti', Msr'n bakenti bu ad tayacak." "Bu bir lgnlk!" "Pi-Ramses muhteem olacak. Btn airler onun gzelliini iirlerine konu edecekler." "Ka yl sonra?" "Sorduun soruyu unutmadm, ite seni de bunun iin arttm." "Korkarm anlamyorum..." "Bana almalar denetleyecek ve gecikmeyi nleyecek gvendiim bir adam gerekli. Acelem var Musa. Avaris olabildiince abuk Pi-Ramses'e dnmek zorunda." "Bunu ne kadar zamanda gerekletirmeyi dnyorsun?" "Bir yldan az bir sre iinde." "Olanaksz!" "Senin sayende olanakl." "Sadece kendi irademle koca koca talar ahin hzyla tayabileceimi mi sanyorsun?" "Elbetteki talan gtremezsin; ama tulalar gtrebilirsin." "yleyse, dndn..." "Evet, tulaclkta alan ok saydaki Yahudileri dnyorum. u anda onlar birok yerleim blmne dalm durumdalar. Onlar bir araya getirirsek, mkemmel bir kadron olacak. Bunlar bu dev projeyi baaryla tamamlarlar!" (1) Hiksos: Msr dilinde Heka-hasut ('yabanc bir lkenin nderi'). Birou Yukar Suriye'den gelen ve M.. XVIII. yy.'da silahl birlikleriyle Nil deltasnn dou yarsna yerleen nderler. ML X UN LAKLA YLN AFINAUI ZUJ "Tapnaklarn yapmnda ta kullanmak zorunda deil miyiz?" "nce var olan tapnaklar byteceim, inaat yla yaylacak. Tulayla saraylar, devlet dairelerini, soylularn villalarn, byk kk evleri

yapacaz. Bir yl dolmadan Pi-Ramses oturmaya ve bakent olarak grevini yapmaya elverili durumda olacak." Musa'nn yznde pheci bir ifade belirdi. "Bunun olanaksz olduu kansndaym. Sadece planlarn hazrlanmas bile..." "Plan benim kafamn iinde! Plan papirs zerine bizzat ben izeceim. Sen de uygulanmasna gzkulak olacaksn." "Yahudiler ounlukla saldrgan olurlar. Her kabilenin bir nderi vardr." "Senden bir ulusun kral olman istemiyorum, sadece almalarn efi olman istiyorum." "Bunu benimsemem kolay olmayacak." "Sana gveniyorum." "Tasar renilir renilmez baka Yahudiler benim yerimi almaya alacaklar." "Byle bir olana elde edebileceklerini mi sanyorsun?" Musa glmsedi. "Verdiin sre iinde hibiri bu ii bitiremez." "Pi-Ramses'i kuracaz. Bu yeni kent Delta gneinin altnda parldayacak ve gzellii ile Msr' aydnlatacak. Haydi grev bana Musa." 37 Tula iisi Abner, Sari'nin giderek artan hakszlklarna katla-namyordu. Sari, Ramses'in ablasnn kocas olmasna gvenerek iileri hor gryor, onlara sert davranyordu. Fazla mesailere ok az cret veriyor, gnlk taynlar zerine aldatmacaya sapyor, iin kt yapldn bahane ederek izinleri vermiyordu. Musa Teb'de oturduu srada Sari yelkenleri indirmek zorunda kalmt. Onun gidiinden sonra saldrganln iki katna kard. Bir gn nce on be yandaki bir ocuu, tulalar fabrikadan gemiye abuk gtrmemekle sulayp sopa ile dvmt. Bu kez barda tarmt. Sari, fabrikaya girdiinde Yahudileri daire biiminde oturur buldu. Sadece Abner bo kfelerin nnde ayakta duruyordu. Sari: "Kalkn ve iinizin bana gidin!" diye emretti. Sanki her geen gn daha zayflyormu gibi grnyordu. Abner gayet sakin bir ifadeyle: "zr dilemenizi istiyoruz," dedi. "Ne dedin sen, ne dedin?" "Haksz yere dvdn ocuk hasta yatyor. Ondan olduu kadar bizden de zr dilemelisin." "Sen akln m kardn Abner?" "Gnlmz alnmad srece, ie balamayacaz." Sari'nin gl acmaszd. "Gln oluyorsun zavall Abner!" "Mademki sen bizimle alay ediyorsun, seni ikyet edeceiz." "Hem gln hem de aptalsn. Benim emrim zerine polis soruturma yapt ve bu gencin kendi kusuru yznden kaza geirdiini saptad." "Ama... bu bir yalan!" "Bir ktip onun ifadesini benim yanmda ald. Sylediklerini inkr edecek olursa, onun yalan syledii meydana kacak." MLY UN LAKA YLN TAPINAI 205 "Nasl oluyor da gerei bylesine saptrmaya cesaret edebiliyorsun?" "Hemen ie balamadnz takdirde, cezanz ok ar olacak. Tulalar Teb'in yeni belediye bakannn evine teslim edeceksiniz. Belediye bakan gecikmeye hi katlanamaz." "Yasalar..." "Yasalardan sz etme Yahudi. Onlar anlayacak yetenekte deilsin. ayet ikyet edecek olursan ailen ve yaknlarn zarar grr." Abner Msrldan korktu. O ve teki iiler ilerinin bana dndler. Sari'nin kars Dolant, Libyal byc Ofir'in garip kiiliine giderek daha ok kaplyordu. Endie verici yzne, yrtc kuu andran profiline ramen Ofir yattrc konuuyor, gne kursundan ve Aton'dan sz ederken heyecann

karsndakine de aktarabili-yordu, Ramses'in ablasnn birok arkadan evinde arlyor, onlara Akenaton'a reva grlen haksz ikenceyi ve tek tanrnn dinini uygulamann zorunlu olduunu hatrlatyordu. Ofir insanlar bylyordu. Hi kimse onunla grtkten sonra eskisi gibi olmuyordu. Bazlar duyduklar karsnda sarslyor, bazlar da onun hakl olduuna inanyordu. Bylece Libyal, ona ilgi duyan soylular iinde tutacak olan bir a yava yava ryordu. Haftalar getike Aton ve Lita'nn hkmdarlna taraftar olanlarn says artyordu. Tahtn ele geirilmesi daha uzak bir ihtimal olsa bile en azndan bir dnce hareketi oluuyordu. Lita grmelere katlyor, ama azn amyordu. Gen kadnn saygnl ve arball birok soylu insann ona inanmasn salamt. Dikkate alnmas gereken bir kral soyundan geldii belliydi. Eninde sonunda sarayda bir mevki sahibi olmas gerekmiyor muydu? Ofir hi eletiride bulunmuyor, hibir ey istemiyordu. Kaln ve inandrc sesiyle Akenaton'un derin inancn hatrlatyor, Aton onuruna dzenledii iirlerinin gzelliini, geree kar tutkusunu dile getiriyordu. Sevgi ve bar: ikence grm kral ile onun soyundan gelen Lita'nn da istedii bunlar deil miydi? Ve bu mesaj muhteem bir gelecei, Msr'a ve onun uygarlna layk bir gelecei bildiriyordu. Dolant eski Dileri Bakan Meba'y bycye tantaca iin gurur duyuyordu. Her zamanki uyuukluundan kurtulmutu ve artk soylu bir davaya hizmet ediyordu. Ramses onu terk etmiti, byc ise yaantsna bir anlam kazandryordu. Geni ve gven veren bir yz, soylu ve sayg uyandran bir grn olan eski diplomat gvensizliini saklamad. "Sizin srarnz zerine kabul ediyorum sevgili bayan, sadece sizi krmamak iin." "Teekkrlerimi kabul edin Meba. Piman olmayacaksnz." Dolant Meba'y, avokado aacnn altnda oturmu, iki keten ipi rerek bir nazarla kordon yapmaya alan bycnn yanna gtrd. Byc kalkt ve eilerek selam verdi. "Benim iin bir bakan arlamak byk bir onurdur." Meba dokunakl bir sesle: "Artk hibir ey deilim," dedi. "Hakszlk herkesin bana her yerde gelebilir." "Ama bu bir teselli deil." Ramses'in ablas araya girdi. "Dostum Meba'ya her eyi akladm. Belki bize yardm etmeyi kabul edecektir." "Yanlgya dmeyelim sevgili bayan! Ramses beni emekli ederek altndan bir kafese hapsetti." Byc arbal bir ifadeyle: "Ondan cnz almak istiyorsunuz," dedi. Meba kar kt: "Abartmayalm. Ynetimde sz geen birka dostum kald. Onlar..." "Onlar kendi meslekleriyle urarlar, sizinkiyle deil. Benim baka bir hedefim var: Lita'nn haklln kantlamak." "Bu, gereklemesi olanaksz bir d. Ramses ei az bulunur gl bir kiilie sahip. ktidar hi kimseye brakmaz. Ayrca hkmdarlnn ilk ylna damgasn vuran mucizeler onu halkn sevgilisi yapt. nann bana o eriilmez bir insan." "Bylesine nemli bir dman yenmek iin onun kendi alannda savamamak gerekir." "Sizin plannz nedir?" "Sizin ilginizi ekiyor mu?" "Belki..." Bu sorudan sklan Meba boynundaki muskaya dokunmutu. "Bu hareketinizle yantn birini verdiniz: by. Ramses'in evresindeki koruma kalkann krabilecek yetenekteyim. Uzun zaman alacak ve zor olacak, ama amacma ulaacam." rkm olan diplomat bir adm geriledi. "Size yardmc olacak yetenekte biri deilim."

"Sizden byle bir ey istemiyorum Meba. Ramses'e saldrmak iin baka bir alan daha var: Fikirler alan." "Ne demek istediinizi anlayamyorum." "Aton'dan yana olanlarn onurlu ve saygl bir ndere ihtiyalar vardr. Aton teki tanrlar sildikten sonra bu adam n planda rol oynayarak zayflam ve hareket yeteneinden yoksun Ramses'i devirecek." "Bu... bu ok tehlikeli bir ey." "Akenaton'a ikence yapld, ama Aton'a deil. Hibir yasa onun dinini yasaklamamtr. Aton'nun hayranlar ok kalabalk ve onun dinini zorla kabul ettirmeye kararllar. Akenaton baarszla urad, ama biz baaracaz." Meba allak bullak olmutu. Elleri titriyordu. "Dnmem gerekir." Kraln ablas: "Coku verici, deil mi?" diye sordu. "Bu bizim nmzde alan yeni bir dnya. inde gerek yerimizi alacamz yeni bir dnya!" "Evet, belki... Dneceim." Ofr bu grmeden son derece memnundu. htiyatl ve korkak bir diplomat olan Meba, nder olacak apta bir adam deildi. Ama Ramses'den nefret ediyor ve eski mevkiini yeniden elde etmek istiyordu. Harekete geme yetenei yoktu, ama bu durumdan yararlanmak iin dostu ve rehberi enar'a danacakt. Ofr'in asl kullanmak istedii adam enar'd. Dolant, daha dne kadar kardeini kskanan bu yeni Dileri Bakan'ndan sz etmiti. ayet dncelerinde bir deiiklik olmamsa, enar yeni maskesinin altnda Ramses'i devirme arzusunu duyuyordu. Byc araya Meba'y sokarak bu gl kiiyle iliki kuracak ve onu balca mttefiki yapacakt. Yorucu ve bitmek bilmeyen bir alma gnnden sonra, Sa-ri'nin eklem iltihab nedeniyle ekil deitirmi olan ayak baparma imi ve kzarmt. Arabasn zorlukla srebiliyordu. Ayakta durmak dayanlr gibi deildi. Tek tesellisi Yahudi iiler zerinde disiplin kurmay baarmasyd. Zavall iiler sonunda ona bakaldrmann yararsz olduunu anlamlard. Teb kenti polisiyle olan ilikileri ve belediye bakann destei sayesinde tula iilerine keyfine gre muamele ediyor, fkesini bu ayak takmndan karyordu. Byc ile ona akl hocal eden sessiz kadn onu iyice tedirgin ediyorlard. Evet, bu iki yabanc ll davranyorlard, ama Do-lant' gereinden ok etkiliyorlard. Karsnn Aton'a kar duyduu yrekten ballk giderek sinir bozucu oluyordu. Onun gizemli havasnda kaybolmak, Ofr'in szlerini bir kaynak suyu gibi imek, onun ev kadnl grevlerinin ihmal etmesine neden olmayacak myd? Uzun boylu, esmer kars onu villalarnn eiinde bekliyordu. Sari ona: "Masajm yapmak iin bana merhem getir," diye emretti. "Ac dayanlr gibi deil." "Pek tkrldm olmadn m ekerim?" "Ben mi tkrldm? Omuzlarmdaki ykn ne olduundan haberin yok. Bu Yahudi srs beni kertiyor." Dolant kocasn kolundan tutup yatak odalarna gtrd. Sari yastklarn zerine srtst uzand, kars ayaklarn ykad, kokular srd, imi ayak baparman merhemledi. "Senin byc hl burada m?" "Bugn Meba ile grt." "Eski Dileri Bakan m?'" "ok iyi anlatlar." "Meba, Aton'a inanyor ha? dlein biridir o!" "Hl balants olan birok insan var, birok soylu ona sayg duyuyor. Ofr ile Lita'ya yardm etmeye raz olursa biz ilerleriz." "Bu iki meczuba gereinden ok nem vermiyor musun?" "Sari! Byle konumaya nasl cesaret ediyorsun?" "Peki, peki... bir ey demedim." MLYONLARCA YILIN TAPINAI 209

"Eski mevkiimizi elde etmek iin onlar bizim son ansmz. Hem sonra Aton'a inanmak ylesine gzel, ylesine saf ki... Ofr dinden imandan sz ederken kalbinin iinden lk bir eyin aktn hissetmiyor musun?" "Senin kocan bu Libyal sihirbazdan daha nemli biri deil mi?" "Ama... byle bir karlatrma sz konusu bile olamaz!" "Ofr btn gn seni seyrediyor. Bense tembel Yahudilere gz kulak oluyorum. Biri sarn, teki esmer iki kadn ayn at altnda... Senin u, Ofr ok ansl bir adam!" Dolant hasta parma ovmay brakt. "Sayklyorsun galiba Sari! Ofr bilge bir kii ve din adam, ima ettiin eyi, o uzun zamandan beri dnmyor..." "Ya sen? Sen dnyor musun?" "Beni irendiriyorsun Sari!" "Elbiseni kar ve bana masaj yapmaya bala. Dualar mualar bana vz gelir." "Ha, az daha unutuyordum!" "Neyi?" "Kraln bir habercisi senin adna yazlm bir mektup getirdi." "Getir bana unu." Dolant ekildi. Sari'nin ayak baparma imdi daha az acyordu. Devlet ondan ne istiyordu? Belki de daha onursal bir greve atanacak ve Yahudilerle ilikisi kalmayacakt. Uzun boylu esmer kadn elinde mektupla grnd. Sari papirs at ve okudu. Yz kasld, dudaklarndan kan ekildi. "Kt bir haber mi?" "Tulac ekibimle birlikte Memfs'e arlyorum." "Bu... bu ok harika bir ey!" "Mektup, kraliyet antiyeleri ba gzetmeni Musa tarafndan imzalanm." MYT14 38 Hibir Yahudi tula iisi gelmemezlik etmedi. Musa'nn mektuplar onlarn altklar yerleim birimlerine geldii zaman hepsi cotu. Karnak'ta kald sreden bu yana Musa'nn n btn Msr'a yaylmt. Herkes onun kan kardelerini savunduunu ve hibir zulme izin vermediini biliyordu. Ramses'in arkada olmas ona hatr saylr bir kolaylk salyordu. Ve imdi de kraliyet antiyelerinin ba gzetmeni olmutu! Biroklar iin yeni bir umut douyordu: Musa, kukusuz cretleri artracak ve alma koullarn dzeltecekti. Musa'nn kendisi bile byle bir baar beklemiyordu. Baz kabile reislerinin can sklmt, ama Firavun'un emirleri tartlmazd. Bu nedenle Musa'nn otoritesi altnda yer aldlar. Musa, Memfs'in kuzeyinde kurulu adrl kamp dolayor, salk koullarnn ve konforun salanp salanmadn kontrol ediyordu. Sari onun yolunu kesti. "Bu davetinin sebebi nedir?" "Yaknda renirsin." "Ben Yahudi deilim!" "Birok Msrl ekip efi burada." "Karmn kraln ablas olduunu unutmayacaksn herhalde?" "Ben, antiyelerin ba gzetmeniyim. Baka bir deyile benim emirlerime uymak zorundasn." Sari dudaklarn srd. "Benim Yahudi srs ok disiplinsiz. Bu nedenle sopa kullanma alkanln kazandm ve bunu deitirmek niyetinde deilim." "Sopa iyi kullanld takdirde kula aar. Hakszlk yapld durumlarda ise sopay kullanan cezalandrmak gerekir. Bu ii de bizzat ben yaparm." "Bu kibirli halin beni korkutmuyor." "Kendini sakn Sari. Seni grevinden alacak gcm var. Sen iyi bir tula ustas olursun, deil mi?" ILJN AFlNAljl "Buna asla cesaret edemezsin..." "Ramses bana sonsuz yetki verdi. Bunu unutma." Musa, Sari'yi kenara itip yrd. Sari ise Yahudinin ayak izlerine tkrd.

Memfs'e dnleri Dolant' ok sevindirmiti, kocasyla beraber Memfs'e geldii resmi yoldan haber verilmi olmasna ramen Ramses hibir tepkide bulunmad. Kar koca orta boy bir villaya yerlemiler, yanlarnda da Ofir ile Lita'y hizmeti olarak getirdiklerini belirtmilerdi. Sari'nin az da olsa kar kmasna ramen Dolant, Ofir ve Lita ls Teb'de giritikleri eylemi Memfs'de de srdrmeye karar vermilerdi. lkenin ekonomik bakentinde oturan ok saydaki yabanc nedeniyle Aton dininin yaylmas, geleneklere bal ve dinsel gelimelere kar dmanca fikirlerin beslendii Gney'den daha kolay olacakt. Dolant Memfs'e arlmalarn, baarl olacaklarn haber veren olumlu bir iaret olarak gryordu. Sari daima kukuluydu ve daha ok kendi durumuyla ilgileniyordu. Musa, binlerce cokulu Yahudinin nnde yapaca konumasnda neler syleyecekti? Dileri Bakanl'nn giriinde, Tot'un, dev bir ebek biimindeki heykeli bekilik ediyordu. Hiyeroglif stad Tot, insan rklarnn yaratld srada dilleri de birbirinden ayrmt. Onu rnek alan diplomatlar birok dili konumak zorundaydlar, nk Msrllarn talarn zerine kazdklar kutsal iaretlerin yurtdna karlmas yasakt. Yabanc lkelerde bulunduklar zaman eliler ve ulaklar bulunduklar lkenin dilini konuuyorlard. Bakanln yksek rtbeli teki memurlar gibi, Aa da bina giriinin solundaki tapnakta sayg duruunda bulundu ve nergis ieklerini Tot'un suna zerine koydu. lkenin gvenlii ile ilgili karmak dosyalarn zerine eilmeden nce ktiplerin tanrsnn sevgisini dilemek akllca bir davrant. Tapnakta ii biten Aa zarif ve parlak diplomat memurlarn harl harl altklar birka salonu geti ve enar tarafndan kabul edilmesini istedi. enar'n ayn katta geni bir brosu vard. "Aa, hele kr! Nerelerdeydiniz?" "Biraz uar bir gece geirdim ve her zamankinden daha fazla zz CHRISTIAN JACQ uyudum. Umarm bu ufak gecikme sizin iin bir sorun yaratma- mtr?" enar'n yz kpkrmzyd ve imiti. Hi kukusuz Rarn-i ses'in aabeyi korkun bir heyecana kaplmt. "nemli bir olay m oldu?" "Memfis'in kuzeyinde Yahudi tulaclarn toplandndan sz edildiini duydun mu?" "Hi dikkat etmedim." "Ben de dikkat etmedim. Ve bu yzden ikimiz de byk bir hata yaptk." "Bu insanlar bizi neden ilgilendiriyor?" Aa, daha nceden hi grmedii bu iiler hakknda, onlar kmsemenin dnda, fazla bir ey dnmyordu. "Yahudi iileri oraya davet eden ve kraliyet antiyelerinin ba gzetmenliine tayin edilen adamn kim olduunu biliyor musun?... Musa!" "alacak ne var bunda? Daha nce Karnak'taki antiyede gzetmenlik yapt ve bir terfiyi hak etti." "Bu kadarla kalsa neyse... Dn Musa Yahudilere bir konuma yapt ve onlara Ramses'in tasarsn aklad: Delta'da yeni bir bakent kurmak!" Bu aklamann ardndan uzun bir sessizlik oldu. Genellikle kendine gveni olan Aa akna dnmt. "Emin misiniz?..." "Evet Aa, tamamen eminim! Musa, kardeimin emirlerini uyguluyor." "Yeni bir bakent... Bu olanaksz bir ey." "Ramses iin deil!" "Basit bir proje mi?" "Plan Firavun'un kendisi yapt ve yerini seti. nanlmaz bir yer: Avaris, Hiksos istilaclarnn lanetli kenti. Onlardan kurtulmak iin ok zorluk ektik!" Birden enar'n yuvarlak yz aydnland. "Evet... Ya, Ramses akln kardysa? Giriimi ister istemez baarszla urayacaktr ve bu durumda daha akl banda bir insana gerek duyulacaktr." "Bu kadar iyimser olmaynz. Ramses ok byk tehditler altnriUIN lAFlNAtil

da bulunuyor, ama igds onun iin iyi bir rehberdir. Daha iyi bir karar alamazd. Bakenti ok uzaa, lkenin kuzeydousuna ve snrn ok yaknna gtrerek Hititlere ak bir uyarda bulunmu olacak. Msr, kendi iine kapanmaktansa, tehlikeden haberli olduunu ve bir kar topran bile vermeyeceini gstermi olacak. Kral, dmannn hareketlerinden abucak haberdar olacak ve ivedilikle harekete geecektir." enar umutlar krlm bir vaziyette oturdu. "Bu bir felaket. Bizim stratejimiz kyor." "Bu kadar karamsar olmaynz. Ramses'in bu arzusu belki de gerekleemeyecek. Neden planlarmzdan vazgeelim?" "Kardeimin d politikay ele ald ak deil mi?" "Bu bir srpriz deil, ama benden alaca istihbarata gre durum deerlendirmesi yapacak ve harekete geecek. Bizim rolmz nemsiz gibi gstermesine aldrmayalm ve ona saygyla itaat edelim." enar eski gvenine kavumutu. "Haklsn Aa. Yeni bakent bizi durduramaz." Ana Kralie Tuya, Memfis'deki saraynn bahesine geri dnmenin heyecann yayordu. Seti ile birlikte bu bahede yaptklar ender gezileri hatrlad. Birlikte geirdikleri yllar, tpk bu geziler gibi ksa olmutu. Onun her szn hatrlyordu. ou kez uzun ve rahat bir yallk geirmeyi hayal ediyordu. O srede anlarn teker teker birlikte anmsayacaklard. Ama Seti, teki dnyann gzel yollarndan gitmiti. Ve Tuya, imdi bu gzel bahenin yollarnda tek bana dolayordu. Bahede nar, lgn ve hnnap aalar vard. Yollarn iki tarafna mavi kantaronlar, dalaleleri, acbaklalar ve dniekleri dikilmiti. Biraz yorgun olan Tuya zerinde lotus iekleri bulunan havuzun yaknndaki, salkm ieklerinin ssledii kameriyenin altna oturdu. Ramses'in kendisine doru geldiini grnce kederi dalverdi. Olu, hkmdarl bir yl doldurmadan ylesine gven salamt ki kafasnn iinde kuku diye bir ey kalmamt. Sanki iinde tkenmez bir g varmasma babasnnkine eit bir kararllkla hkmdarlk ediyordu. Ramses annesini sevgi ve saygyla kucaklad ve sa yanna oturdu. 214 CHRISTIAN JACQ "Sana syleyeceklerim var." "Ben de bunun iin buradaym olum." "Hkmetimi oluturan bakanlar onaylyor musun?" "Seti'nin dn hatrlyor musun?" "Bana o yol gsterdi: 'insanlarn ruhunu dikkatle incele, salam karakterli ve doruluktan yana ulu kiileri ara bul ki tarafsz hkm versinler ve ettikleri yemine sadk kalsnlar.' Baarabildim mi? Bunu ancak nmzdeki yllar gsterecek." "imdiden bir bakaldrdan korkuyor musun?" "Acele ediyorum, bu yzden bir bakaldr kanlmaz. Baz alnganlar incinecek, bazlarnn karlar engellenecek. Bu yeni bakent fikri kafamda bir imek gibi akt. Dncemin iinden bir n geti ve kendini bana yadsnamaz bir gerek olarak gsterdi." "Bunun adna sia derler, mantk ve analize yer brakmadan gelen dorudan nsezi. Seti de birok karar onun sayesinde almtr. Bu nsezinin Firavun'un kalbinden dierlerinkine aktarldn dnrd." "Benim kentim Pi-Ramses'in kuruluunu onaylyor musun?" "Madem ki sia senin kalbinde konutu neden benim dnceme ihtiya duyuyorsun?" "nk babam u anda bu bahede ve sen de, ben de onun sesini duyuyoruz." "aretler grnd Ramses. Senin hkmdarlnla birlikte yeni bir dnem alyor. Pi-Ramses senin bakentin olacak." Ramses'in elleri annesinin elleriyle birleti. "Bu kenti greceksin anne ve houna gidecek." "Koruyucun beni tasalandryor." "Seramana dikkatli ve uyanktr." "Ben sihirli koruyucudan sz etmek istiyorum. Milyonlarca yln tapnan yaptracak msn?" "Onun yeri seildi, ama ncelii Pi-Ramses'e veriyorum." "Bu tapna unutma. ayet karanlk gler sana fkelenirlerse, bu tapnak senin en iyi mttefikin olacaktr." 39 Buras gzkamatrc bir yerdi.

Verimli bir toprak, gz alabildiine uzanan tarlalar, yeil ayrlar, kenarlarnda iek am patikalar, meyveleri bal tadnda elma aalar, salkl zeytinlikler, ii balk dolu glckler, tuzlalar, gr ve yksek papirs alanlar. Avaris'in kurulduu blge gerekten de inanlmaz gzellikteydi. Ama bu tiksinilen eski kent, birka evle Tanr Set'in bir tapnandan baka bir eyi olmayan harap bir kasabaya dnmt. ite burada Seti, olu Ramses'i tanrsal gle karlatrmt. Ram-ses, bakentini buraya kuracakt. Arazinin gzellii ve verimlilii Musa'y akna evirmiti. Yahudiler ve Msrl ustabalar, Ramses'in yannda aslan ve kpei ile birlikte bizzat ynettii sefere katlmlard. Seramana ve on kadar ncs, byk bir ihtiyatla nden gidiyorlar, hibir tehlikenin hkmdar tehdit etmesine olanak tanmyorlard. Avaris kasabas gne altnda uyukluyordu. Bu kasabada gelecei olmayan memurlardan, uyuuk kyllerden ve papirs toplayclarndan baka kimseler yoktu. Bu eski kent, sanki unutulmaya ve mevsimlerin ezeli hengine terk edilmi gibiydi. Memfis'den yola kan kafile kutsal Heliopolis kentinde mola vermiti. Bu srada Ramses koruyucusu R'ya bata bulunmutu. Sonra, yeryznde dii kedi olarak simgelenen tatllk ve ak Tanras Bastet'in kenti olan Bubastis'den getiler. 'R'nn Sular' diye vaftiz edilen, Nil'in Pelsiak(1) adndaki kolu boyunca ilerlediler. Menzele glnn yaknndaki Avaris, 'Horus Yolu'nun bat ucunda bulunuyordu. Buradan devam eden yol Sina Yarmadas'n kydan takip edip Suriye ve Filistin'e gidiyordu. Ramses'in gsterdii plana bakan Musa: (1) Pelsiak Delta'nn byk kolundan biri. Tel Faramek yaknndaki Pe-ls'de denize ulat iin bu ad verilmitir. VjJTlIVlO 1 1TJ.1 "ok nemli bir stratejik nokta," dedi. "Seimimin nedenini anlyor musun? Bir kanalla uzatlacak olan 'R'nn Sular', El-Kantara berzahnn kenar boyunca uzanan byk gllerle balant kurmamza olanak salayacak. Olaanst bir durumda gemiyle Sile kalesine ve snrdaki kk tabyalara abucak ulaabiliriz. Delta'nn dousunun korunmasn glendireceim, istila yollarn denetleyeceim ve himayemiz altndaki prensliklerde herhangi bir karklktan abucak haberim olacak. Burada yaz ok gzel geecek. Garnizonlar scaktan zarar grmeyecek ve her an harekete geebilecekler." Musa: "ileriyi gren birisin," dedi. "Adamlarn nasl karladlar bu durumu?" "Benim buyruum altnda almaktan mutlu grnyorlar. Onlar ie daha iyi sndrmann yolu dolgun bir cret vermek olmaz m?" "Cmertlik olmadan zafer olmaz. Grkemli bir kent istiyorum." Musa yeniden plann zerine eildi. Balca drt tapnak yaplacakt: Batda Amon'un 'sakl' tapna; gneyde, bu topraklarn efendisi Set'in tapna; douda, Suriye Tanras Astarte'nin tapna; kuzeyde, kasabann kalknmasnn gvencesi olacak 'yeil' Tanra Uacet'in tapna. Set'in tapnann yannda byk bir rmak liman 'R'nn Sular' ve 'Avaris'in Sular'n birbirine balayacak, bu iki geni kanal kentin evresini dolanacak ve kentin ime suyu ihtiyacn mkemmel bir biimde karlayacakt. Limann evresinde depolar, buday ambarlar, fabrikalar ve atlyeler olacakt. Daha kuzeyde, kentin merkezinde kral saray, devlet daireleri, soylularn villalar ve mahalleler kurulacakt. Kentin ana caddesi saraydan balayarak yaratc Ptah'n tapnana ulaacak, bu yoldan ayrlan iki baka yol solda, Amon tapnana, sada, R tapnana gidecekti. Set'in tapna ise, 'R'nn Sular' ile 'Avaris'in Sular'n balayan kanaln br kysnda yer alacakt. Ordu drt kladan yararlanacakt. Bunlardan biri Pelsiak kolu ile devlet dairelerinin arasnda olacakt. teki 'Avaris'in Sular' boyunca dizilecek, biri Ptah tapnann ardnda, ikincisi halk mahallelerinin yannda, ncs ise R ve Astarte tapnaklarnn yaknnda yer alacakt. Ramses:

"Yarndan itibaren uzmanlar verniklenmi kiremit yapacak atlyelerini aacaklar," dedi. "En mtevaz evden, sarayn kabul salonuna kadar her yerde canl renkler kullanlacak. Ama nce yaplarn kurulmas gerekiyor. te senin grevin bu Musa." Musa sa elinin iaretparmayla, boyutlarn hkmdarn belirttii binalarn yaplacaklar yerleri gsterdi. "Bu, devs ve heyecan verici bir proje. Byle olmakla birlikte..." "Evet?" "Majesteleri'ne kar kyor olmayaym, ama bu projede bir tapnak eksik. Onu Amon tapna ile Ptah tapnann arasndaki bo alanda grmek isterim." "Bu tapnak hangi tanrya adanacak?" "Firavunun grevini yaratana. Yenilenme trenini bu tapnakta kutlamayacak msn?" "Bu trenin yaplabilmesi iin firavunun otuz yl hkmdarlk yapmas gerekir. Byle bir tapnan inasna bugnden girimek kadere hakaret olur." "Ama gene de o yeri bo braktn." "Onu dnmemek de kendi kiiliime hakaret olurdu. Hkmdarlmn otuzuncu yln kutlarken yanmdaki saygn insanlarn arasnda, ocukluk arkadalarmzla birlikte ilk srada olacaksn." "Otuz yl... Tanr'nn yazgs bize ne gsterecek?" "imdilik o bize, Msr'n bakentini ikimizin kurmasn emrediyor." "Yahudileri iki blme ayrdm. Birinci grup ta bloklarn tapnaklarn antiyelerine kadar gtrp orada Msrl ustabalarn ynetiminde alacak. kinci grup senin sarayn ve sivil binalar iin gerekli tulalar yapacak. ki grup arasnda ibirliini kurmak zor olacak. Korkarm onlarn gzndeki u anki poplaritem uzun mrl olmayabilir. Yahudilerin bana ne ad taktklarn biliyor musun? Masha, 'Sulardan kurtulan'!" "Sen de bir mucize mi gerekletirdin?" "Bu, eski bir Babil sylencesidir. Onlarn ok houna gider. Gerek adm Musa zerine yaplm bir szck oyunu. Musa 'doan kii' anlamna gelir. Soylu insanlar gibi eitim grmedim mi? Firavun'un arkada deil miyim? Tanr beni sefaletin ve bahtszln 'sular'ndan kurtard. ans bylesine ok olan bir kiinin peinden gidilir. Bu nedenle tula iileri bana gveniyor." "Onlarn hibir eksikleri olmasn. Zorunlu olduu zaman krallk ambarlarn kullanma yetkisini veriyorum sana." "Senin bakentini kuracam Ramses." Balarnda beyaz bir atk ile tutturulmu siyah ksa bir peruk vard. Kulaklar aktayd. Byklan ve ksa sakallar vard. Alnlar dar, alt dudaklar kalnd. Bu Yahudi tulaclar hnerlerini kskanlkla saklayan bir lonca oluturmulard. Suriyelilerle Msrllar onlara rakip olmak istiyorlard, ama Yahudilerin bu alandaki uzmanlklarn daha uzun bir sre koruyacaklar anlalyordu. almalar zordu ve Msrl ustabalarn sk gzetimi altndaydlar, ama iyi cret alyor ve sk sk izne kyorlard. Ayrca Msr'da beslenme ok iyiydi ve yemekleri boldu. Barnmalar zorluk yaratmyordu. En cesurlar toplama malzemelerle kendilerine birer ev bile yapmt. Musa, Pi-Ramses antiyelerindeki almann her zamankinden youn olacan gizlemi deildi, ama primlerin dolgun olmas bu skntl durumu telafi edecekti. Yeni bakentin inaatna katlan bir Yahudi, ok iyi alt takdirde zengin olacakt. Normal bir alma dzeni iinde ii gnde, sekiz ya da dokuz yz kk boy tula yapabilirdi. Pi-Ramses'de, ise ok sayda kk boy tulann yan sra, temel iin kullanlacak olduka byk boyda0 > tulalar kalba dkmek gerekecekti. tik gnden itibaren Yahudiler Musa'nn ciddiyetinin gevemeyeceini anlamlard. Bir aacn altnda uzun bir le uykusu yapabileceklerini sananlar yelkenleri suya indirdiler ve boyun ediler. Bu alma hz bakentin alnn yaplaca gne kadar devam edecekti. Abner de arkadalar gibi Nil'in balna saman katmak ve elabukluuyla en iyi karm elde etmek iin ter aktmaya karar verdi. Bu i iin iilere birok geni alan(2) ayrlmt. Bal yeni-

(1) 38x18x12 santimetre. (2) Her biri 6.000 m2 den nemlendirmek iin bir kanala balanm hendekten suyu alyorlard. Yapacaklar tulalarn ok salam olmas iin ellerindeki malzemeyi apalar ve kazmalarla ufalyorlar, arklarla kark bir cokuyla almalarn srdryorlard. Abner eline abuk ve becerikliydi. Kilin tam kvamnda olduunu anlar anlamaz hemen bir kfeye dolduruyor, bir iinin srtnda atlyeye gnderiyordu. Orada bu kil tahtadan yaplm dikdrtgen kalplara dklyordu. Tulalarn kalptan karlma ilemi byk bir zen gerektirdii iin Musa da bazen almalara gzkulak oluyordu. Tulalar kalptan ktktan sonra drt gn boyunca kurumaya braklyordu. Sonra st ste istif ediliyor ve sonra en iyilerinden balanarak deiik antiyelere gnderiliyordu. Nil rmann bal, olduka gsterisiz bir malzeme olduu halde, doru bir ekilde tulaya dntnde ok dayankl oluyordu. Yuvalan iyice hazrlanp zenle yerletirildikleri takdirde bu tulalar yzyllara meydan okuyordu. Yahudiler arasnda amansz bir rekabet balamt. Bunda, cretlerin ve primlerin artrlmasnn pay vard, ama bylesine dev gibi giriime katlmann gururu ve onlara sunulan bahsi kazanma tutkusu da nemli etkenlerdi. alma hz biraz yavalamaya yz tutar tutmaz Musa yeniden bir atlm balatyor ve binlerce en iyi kalite tula, kalplarndan kyordu. Pi-Ramses douyor, Ramses'in dlerinden fkrd gibi gerekleiyordu. Ustabalar ve ta yontucular, kraln planna aynen uyarak salam temelleri kuruyorlard. Yorulmak bilmeyen iiler Yahudilerin yapt tulalar getiriyorlard. Kent, Msr gneinin altnda ekillenmeye balamt. Abner, her gnn sonunda Musa'y hayranlkla seyrediyordu. Yahudilerin bakan bir gruptan tekine kouyor, yemein kalitesini denetliyor, hasta ve ok yorgun iileri dinlenmeye gnderiyordu. Daha nce dndnn aksine iiler tarafndan daha ok seviliyordu. Abner de, almalarnn karlnda kazanaca parayla, yeni bakentte ailesinin oturaca bir evin sahibi olacakt. O anda Abner'in karsnda Sari belirdi. Zayf yznde eytani bir sevincin izleri vard. "Kendinden honut musun Abner?" "Benden ne istiyorsun?" "Senin grubun efiyim. Unuttun mu yoksa?" "Ben iimi yapyorum." "Kt yapyorsun." "Nasl kt?" "Birok tulan bozuk kt." "Doru deil bu!" "iki ustaba senin hatalarn belirlediler ve bir rapor dzenlediler. Bu raporu Musa'ya verecek olursam kovulursun ve belki de cezalandrlrsn." "Neden byle yalanlar uyduruyorsun?" "Senin iin tek bir zm var: kazancna karlk benim sessizliim. Bylece kusurun rtbas edilecek." "Sen akaln tekisin Sari!" "Baka seenein yok Abner." "Neden, benden nefret ediyorsun?" "tekiler gibi sen de Yahudisin. tekilerin adna bunun bedelini sen dyorsun. Hepsi bu." "Buna hakkn yok!" "Hemen yantn ver." Abner baklarn indirdi. En gls Sari'ydi. 40 Ofir, Memfis'de kendisini Teb'de olduundan daha rahat hissediyordu. Bu byk kent, barnda birok yabancy barndryordu. Bunlarn byk ounluu Msr halk ile ili dl olmutu. Aralarnda Akenaton'un retisinden yana olmu olanlar vard. Byc onlarn giderek zayflam bu inancn yeniden canlandrd ve onlara yakn bir gelecekte mutluluk ve refah salayacan vaat etti.

Lita'y grme ansna kavuanlar, her zaman sessiz duran bu kadndan ok etkilendiler. Hi kimse onun kannda kral kannn aktndan ve yasaklanm kraln mirass olduundan kuku duymad. Bycnn sabr dolu ve ikna edici konumalar ok etkileyici sonular veriyordu. Ramses'in ablasnn Memfis'deki villasnda yaplan bu verimli grmelerin sonucunda her geen gn tek tanrya inananlarn says artyordu. Ofr zgn dncelerini yayan ilk yabanc deildi, ama Akena-ton'dan sonra gelenlerin sapkn dnce diye reddettikleri dini canlandrmaya alan ilk yabancyd. Akenaton'un bakenti ve kabri terk edilmi ve hibir soylu Aton kentinin yaknndaki mezarla gmlmemiti. Ve herkes Ramses'in Karnak ynetimine kendi iradesini kabul ettirdikten sonra hibir dinsel kavgaya izin vermeyeceini biliyordu. Bu nedenle Ofir, krala ve onun politikasna kar oluturduu eletirilerini dk dozda tutmaya zen gsterdi. Byc nihayet bir yerlere varmaya balamt. Dolant ona taze keiboynuzu st getirdi. "Yorulmu grnyorsun Ofir." "Bizim grevimiz her an diri olmay gerektirir. Kocanz nasl?" "Can ok skkn. Son mektubuna gre, btn zamann tembel ve yalanc Yahudileri azarlamakla geiriyormu." "Ama bakent inaatnn ok abuk ilerledii syleniyor." "Genel kanya gre ok gzel olacakm!" "Ama karanlk glerin ve ktln tanrs Set'e adanm! Ramses sndrmeye ve gnei gizlemeye alyor. Onun baarsn engellemek zorundayz." "Ben de buna inanyorum Ofr." "Desteiniz benim iin zorunlu, bunu biliyorsunuz. Ramses'in Msr' ykmasn engellemek iin by konusundaki bilgimi kullanmama izin verir misiniz?" Uzun boylu esmer kadn dudaklarn srd. "Ramses benim kardeim!" Ofr yavaa Dolant'n ellerini tuttu. "O bize ok ktlk etti! Elbette sizin kararnza boyun eeceim, ama neden hl tereddt ediyorsunuz? Ramses ilerliyor! Ve o ilerledike sihirli koruyucular daha da artyor. Mcadelemizi erteleyecek olursak, onu durdurma ansnz kalmayabilir." "Bu tehlikeli, ok tehlikeli. "Sorumluluklarnzn bilincinde olunuz Dolant. Hl harekete gemek iin vaktim var, ama ksa bir sre sonra i iten gemi olacak." Kraln ablas byle bir eyi onaylamaya cesaret edemiyordu. Ofr gen kadnn ellerini brakt. "Belki baka bir yol vardr." "Neyi dnyorsunuz?" "Sylentilere gre kralie Nefertari hamileymi." "Bu artk sylenti olmaktan kt! Ona bakmak yeter." "Onu seviyor musunuz?" "Zerre kadar sevmiyorum." "Bu gece bir memleketlim bana gereken eyleri getirecek." Dolant gzden kaybolmadan: "Ben odama kapanacam!" diye haykrd. Adam gecenin yarsnda geldi. Villa sessizdi. Dolant ve Lita uyuyordu. Ofr villann kapsn at ve tccarn uzatt uval ald. Karlnda da, Dolant'n ona balam olduu iki para keten kuma verdi. Alveri ksa srede sona erdi. Ofir btn pencerelerini kapad kk bir odaya kapand. Tek bir ya kandili zayf bir kla oday aydnlatyordu. Byc, uvaln iindekileri bir sehpann zerine yayd: kk MLIUNLAKl_A YLN TAPINAI 115 bir maymun heykeli, fildiinden bir el, plak bir kadnn baya bir heykeli, minyatr bir stun ve elinde ylanlar tutan bir baka kadn heykelcii. Maymun heykelcii ona Tanr Tot'un yntemini gsterecekti. El, hareket yeteneini; plak kadn, kralienin reme organlarna zarar vermeyi; stun ise bysnn

srekliliini simgeleyecekti. Ylanl kadn, Nefertari'nin iine kara bynn zehrini yayacakt. Ofr'in ii hi de kolay grnmyordu. Kralie ok gl bir kiilie sahipti. Ta giyme trenleri srasnda Ramses'inkine benzeyen grnmez glerin koruyuculuundan yararlanmt. Ama hamilelik koruma direncini azaltyordu. Baka bir canl Nefertari'nin canndan besleniyor ve onun gcn zayflatyordu. Bynn baar ans olmas iin gn gece beklemek gerekecekti. Ofr doruca Ramses'e saldramamann d krkl iindeydi, ama ablasnn kar kmas onu engelliyordu. Dolant'n beynini ele geirdikten sonra daha iddial bir amaca ynelecekti. imdilik hasmn zayf drmekle meguld. Gnlk ilerin ynetimini Ameni ve bakanlarna brakan Ram-ses, sk sk PiRamses antiyesine gidiyordu. Musa'nn azmi ve sk alma disiplini sayesinde eser dev admlarla ilerliyordu. ilerin arasnda neeli bir hava esiyordu. Bunun nedeni sadece gzel ve bol yemekler deil, her birinin gayreti gz nnde bulundurularak verilecek primlerin sz verildii gibi dzenli bir ekilde datlmasyd. yi alan bir ii kendisi iin yeterli paray toparlayp ister yeni bakentte, ister baka bir yerleim biriminde oturma ansna kavuabilir ya da bir arazi sahibi olabilirdi. Ayrca tam teekkll bir salk oca hastalarla ilgileniyor, gerekli ilalan bedava veriyordu. teki antiyelerin aksine Pi-Ramses antiyesinde, hayali hastalklar bahane ederek istirahat koparmaya alan numaraclara rastlanmyordu. Kral, iilerin i gvenlii konusunda ok hassast. Birok usta-ban srekli olarak gvenlii salamakla grevlendirmiti. Amon tapnann byk granit bloklar yerletirilirken birka iinin yaralanmas onu zmt. Gruplarn nbetlee almalar sayesinde iilerin bitap dmesi nleniyordu. Alt gn altktan sonra verilen iki gnlk izin sresi onlarn dinlenmelerini ve eski glerine kavumalarn salyordu. ZZt CHRISTIAN JACtj Sadece Musa kendine bir dakika bile dinlenme izni vermiyordu. Her eyi gzden geiriyor, atmalar nlyor, acil kararlar alyor, gc tkenen gruplar yeniden dzenliyor, eksilen malzemeyi istiyor, raporlar yazyor, le yemeinden sonra bir saat, geceleri de saat uyku uyuyordu. Olaanst bir canlla sahip bir nderleri olduunu gren Yahudi tula iileri, onun her dediine aynen itaat edip ilerini yapyorlard. O gne kadar haklarn bu denli kollayan bir adamn buyruu altnda almamlard. Abner, Musa'ya Sari'nin hakaretlerinden sz edebilirdi, ama Sa-ri'nin polisle iyi ilikiler iinde bulunmas onu korkutuyordu. ayet Abner bozguncu damgasn yiyecek olursa lkeden kovulur ve karsyla ocuklarn gremezdi. Hara verdiinden bu yana, Sari onu artk rahatsz etmiyor, stelik ona kar sevecen denebilecek bir tavr taknyordu. Bu yzden Yahudi ii sessizlie gmld ve arkadalar gibi ayn hevesle kalplara tula dkt. Sabah Ramses antiyeyi ziyaret etti. Hkmdarn gelecei bildirilince Yahudi iiler bol suyla ykandlar, sakallarn ve byklarn kestiler, yeni aldklar bantl perukalarn taktlar, tulalar yan yana dzgn biimde sraladlar. Atlyenin nnde ilk duran arabadan zrhl ve silahl dev gibi bir adam indi. Grn korku salyordu. Yoksa iilerden biri disiplin cezasna m urayacakt? Yirmi kadar okunun yaylmas havay arlatrd. Seramana, endie iinde kmldamadan sra halinde duran Yahudi iilerin arasndan sessizce geti. Denetlemesinden honut kalan Sardunyal, askerlerden birine kral arabasnn yolu amasn iaret etti. iler Firavun'un nnde eildiler. Kral her birine seslenerek onlar kutlad. Yeni perukalar ve Delta'nn beyaz arab ile dolu testiler datlacan aklaynca byk sevin l ykseldi. Fakat iiler iin en iyi armaan, kraln kalplarna yeni dklen tulalara gsterdii ilgi oldu. Onlardan birka tanesini eline ald ve tartt. "Mkemmel," dedi. "Bir hafta sreyle yiyecek ve iecek paylan iki katna karlacak ve fazladan bir gn dinlenecekler. Grup efiniz nerede?" Sari sralarn arasndan kt.

Ramses'in eski retmeni hkmdarn ziyaretinden holanmaN LJT.IV\_/\ 1 LirN i/\rilN/\\jl yan tek kiiydi. Eskiden parlak bir retmen ve iddial bir saray grevlisi iken imdi, kendisine kar komplo kurduu kral tekrar grmekten korkuyordu. "Yeni grevinden memnun musun Sari?" "Bana bu grevi verdiinden dolay Majestelerine teekkr ederim." "Annemin ve Nefertari'nin iyi yreklilikleri olmasayd, cezan ok daha ar olurdu." "Bunun farkndaym, Majesteye davranlarmla hatalarm unutturmaya alyorum." "Hatalarn silinemez Sari." "Kalbimi asit gibi kemiren pimanlk, bana byk bir ac veriyor." "Yine de o kadar kt deilmi ki, aradan geen bunca zaman boyunca ektiin bu acya dayanabilmisin." "Majestelerinin affna mazhar olabileceimi umamaz mym?" "Af denen eyi bilmiyorum Sari. Ya Yasa'nn iinde ya da Ya-sa'nn dnda yaanr. Sen Mat' kirlettin ve ruhun sonsuza dek aalk kalacak. Musa senden ikyet etmeyegrsn, kimseye zarar veremeyecek duruma dersin." "Majestelerine yemin ederim ki..." "Baka laf istemez Sari. Pi-Ramses'in kurulmasnda alma ans yakaladn iin kret." Kral, arabasna binince yrekten gelen alklar ge ykseldi. Sari de istemeye istemeye bu alka katld. MYT15 41 nceden kararlatrld gibi tapnaklarn inaat, teki binalarn inaatndan daha yava ilerliyordu. Bununla birlikte blok talarn teslimi hi gecikmeden yaplmt. lerinde birok Yahudinin de bulunduu ta tayclar antiyelere dzenli olarak ta getiriyorlard. Ta temelleri nceden yaplm kraliyet saray tula, iilerinin sk almas sayesinde, bakentin gbeinde muhteem bir ktle olarak ykseliyordu. lk yk gemileri iskelelere yanayordu. Depolar almt. Marangoz atlyeleri ok lks mobilyalarn karyor, seramik imalathanelerini srekli olarak alyordu. Villalarn duvarlar yerden fkrm gibiydi. Kentin mahalleleri ekilleniyor, klalar yaknda birlikleri konuk etmeye hazrlanyordu. Musa: "Sarayn gl ok gzel olacak," dedi. "Kaz iinin nmzdeki ayn ortalarnda biteceini sanyorum. Bakentin gzel olacak Ramses, nk o byk bir sevgiyle yaplyor." "Bu baarnn balca sanatkr sensin." "Grnrde yle. Plan izen sensin. Bense sadece onu uyguluyorum." Kral, arkadann ses tonunda hafif bir sitem hisseder gibi oldu. Tam nedenini soracakken Memfis saraynn habercilerinden birinin drtnala geldiini grd. Seramana onu hkmdara on adm kala durdurdu. Nefes nefese kalan haberci attan indi. "Hemen Memfis'e dnmelisiniz Majeste... Kralie... Kralie hasta." Ramses saraya ylesine hzla girdi ki saray hekimlerinin efi Pa-riamaku'ya arpt. Elli yandaki bu bilgili ve otoriter hekimin uzun ve ince elleri vard. Deneyimli bir cerrah ve stn nitelikli bir hekimdi ama hastalarna kar sert davranmakla tannyordu. LLI Ramses: "Kralieyi grmek istiyorum," dedi. "Kralie uyuyor Majeste. Hemireler kralienin vcudunu ya ve uyku ilac karm bir merhemle ovdular." "Ne oldu?" "Erken doumdan korkuyorum." "Bu tehlikeli deil mi?" "Gerekten de tehlike byk." "Size Nefertari'yi kurtarmanz emrediyorum." "Koyduumuz tehise gre durumu doum iin elverili grnyor."

"Bunu nasl biliyorsunuz?" "Servisimdeki ilgililer her zamanki muayenelerini yaptlar Majeste. Birine arpa dierine buday koyduklar iki uval birka gn art arda kralienin idrar ile suladlar. Arpa ve buday yeerdii iin baarl bir doum olacak. nce buday yeerdii iin de ocuunuz kz olacak." "Bana tam tersini sylemilerdi." Hekimba Pariamaku dondu kald. "Majesteleri baka bir muayene tekniiyle kartryorlar. O teknikte arpa ile has buday kullanlr ve zerleri toprakla rtlr. Sizin kalbinizden kralienin kalbine kadar giden tohumun ocuun omurgasnda ve kemiklerinde salkl bir ekilde yerlemi olduunu ummaktan baka ey kalmyor. Salkl bir sperm omurilik ile kemik iliklerinin mkemmel bir ekilde olumasn salayacaktr. Babann ocuun kemiklerini ve kirilerini; annenin de bedenini ve kann oluturduunu size hatrlatabilir miyim?" Pariamaku, byle saygn birine tp dersi vermekten pek honuttu. "Kap'in eski bir rencisinin fizyoloji bilgisinden kuku mu duyuyorsunuz doktor?" "Asla kuku duymadm Majeste!" "Erken doum tehlikesini nceden gremediniz mi?" "Benim bilimimin bir snr var Majeste ve..." "Benim gcmn snr yoktur hekimba ve ben salkl bir doum istiyorum." "Majeste..." "Evet hekimba?" "Sizin salnza da dikkat etmek gerekir. Henz sizi muayene etme onuruna kavuamadm. Benim grevlerimden biri de bu." "Aklnzdan karn bunu, frastalk nedir bilmem ben. Kralie ; uyanr uyanmaz bana haber verin." Seramana doktor Pariamaku'nun, kraln alma odasna gir-* meine izin verdii zaman gne batyordu. Doktor pek keyifsizdi. "Kralie uyand Majeste." Ramses kalkt. "Ama..." "Konuun doktor!" Ramses'i kolayca idare edebileceini dnen Pariamaku, dik-kafal ve uyumsuz olan Seti'yi zlemle arar olmutu. Ramses bir frtnayd ve en iyisi onun fkesinden saknmakt. "Kralie doumhaneye gtrld." "Onu grmek istediimi sylemitim!" "Ebeler, bir saniye bile kaybedilmemesi gerektii kansnda olduklarn belirttiler." Ramses kamtan kalemini fkeyle krd. ayet Nefertari lecek olursa, hkmdarlk edecek gc bulabilecek miydi? Yaam Evi'nin, uzun tunikler giymi ve turkuaz kolyeler takm alt ebesi, doumhaneye yryerek gitmesi iin Nefertari'ye yardm ettiler. Doumhane iyi havalandrlm, ieklerle bezenmi zel bir odayd. Kralie de, teki Msrl kadnlar gibi rlplak olacak, zerine saz serilmi talarn zerine melecek ve doumu gerekleecekti. Bu talar, mr Tanr Tot tarafndan saptanan bebein alnyazsn simgeliyordu. Birinci ebe, kralieyi belinden tutacak, ikinci ebe doumun her annda gerekeni yapacak, ncs doan bebei tutacak, drdncs bebein ilk bakmn yapacak, beincisi stannelik edecek ve altncs bebek ilk ln atncaya kadar kralieye iki yaam anahtarn sunacakt. Tehlikenin farknda olan alt ebe yine de son derece sakin grnyorlard. Nefertari'ye uzun uzun masaj yapan ba ebe, gbek altna lapa MlLfUNLAKCA YILIN TAPINAI 111 koymu, karnna bir kuak balamt. Ac verecei belli olan doumu abuklatrmas gerektiini dnen ba ebe, vajinaya sakzaac reinesi, soan, st, rezene ve tuz karmndan olumu macunu koydu. Acy hafifletmek iin lk ya ile kartrmak ve doum blgesine srlmek zere ufalanm kuru toprak hazrlamt.

Alt ebe de Nefertari'nin yapaca doumun uzun ve sonu belirsiz olduunu biliyorlard. ilerinden biri: "Tanra Hator kralieye bir ocuk versin," diye dua etti, "ve hibir hastalk ona bulamasn; karanlklardan sinsice gelen, yz arkasna dnk eytan kaybolsun! Ey eytan, bu ocuu kucaklamayacaksn, onu uyutmayacaksn, ona zarar vermeyeceksin, onu alp gtrmeyeceksin! Ruhu gelsin ve onu canlandrsn, ona hi nazar demesin, yldzlar ondan yana olsun!" Gece olunca kaslmalar sklat. Kralienin skarken kendini yaralamamas iin dilerinin arasna bakla ezmesinden yaplm bir macun koydular. Uyguladklar yntemden emin bir ekilde grevlerine konsantre olan ve acsn dindirmek iin eski dualar okuyan alt ebe Msr kraliesine hayat vermek iin ellerinden geleni yaptlar. Ramses artk yerinde duramaz olmutu. Doktor Pariamaku onuncu kez grnd zaman kraln, boazna sarlacan sand. "Nihayet bitti mi?" "Evet Majeste." "Nefertari nasl?" "Kralie canl ve sal yerinde. Bir kznz oldu." "ocuk da salkl m?" "Onun durumu... biraz nazik." Ramses doktoru itti ve doumhaneye doru kotu. Ebe doum-haneyi temizliyordu. "Kralie ile kzm nerede?" "Sarayn bir odasnda Majeste." "Gerei syleyin!" "ocuk ok zayf." "Onlar grmek istiyorum." Nefertari yatmt, sevin ve mutluluk sayordu, ama bitkin 230 CHRISTIAN JACQ olduu iin uyuyordu. Ba ebe ona yattrc bir urup iirmiti. Bebek ok gzeldi. Nefertari ile Ramses'in kz krpe gzlerindeki akn ve merakl baklar ile mucizevi yaamn tadn karyordu. Kral onu kollarna ald. "Harika bir ocuk bu! Neden korkuyorsunuz?" "Boynuna takmamz gereken muskann kurdelesi koptu. Bu kt bir belirti, Majeste, ok kt bir belirti." "Tahmininiz doruland m?" "Bir kadn khin bekliyoruz." Birka dakika sonra beklenen khin geldi ve alt ebeyle birlikte ocuun evresinde yedi Hator'un emberini oluturdu. Bebein talihinin ne olacan bulmak iin dncelerini birletirdiler. Meditasyonlar her zamankinden ok daha uzun oldu. Khin hanm yznde zntl bir ifadeyle gruptan ayrld ve krala doru yrd. "u an kesin bir ey sylemek iin elverili deil Majeste. "Bana ne grdnz syleyin." "Yanlabiliriz." "Rica ederim, ak yrekli olun." "Bu ocuun alnyazs nmzdeki yirmi drt saat iinde belirlenecek. Kalbini kemiren eytanlar pskrtmenin aresini bulamazsak kznz nmzdeki gece yaamayacak." 1 42 Yznden kan fkran salkl stanne, kralla kralienin kzlarn beslemekle grevlendirilmiti. Doktor Pariamaku, keiboynuzu ununun ho kokusuna sahip olmas gereken stn muayenesini bizzat kendisi yapmt. Stn bollatrmak iin stanne incir suyu imi, piirildikten sonra ezilip yala kartrlm sazan bal omurgas yemiti. Bebein st emmeyi reddetmesi stanne ile doktoru ok zmt. Baka bir stanne denendi, sonu deimedi. Son are olarak suaygr biimindeki bir kavanozda korunan stn nitelikli st iirmek istediler, ama baarl olamadlar. Bebek, bu st de emmedi.

Doktor kk hastasnn dudaklarn hafife slatt. Bebei nemli bir bezin iine sarmaya hazrlanrken Ramses kzn kollarna ald. "Onu nemli beze sarmak gerekir Majeste." "Sizin bilginiz yararsz. Benim gcm onu hayatta tutacaktr." Kzn gsne bastran kral, Nefertari'nin baucuna gitti. Kralie yorgunluuna ramen sevin ve mutluluk sayordu. "Mutluyum... ok mutluyum! Yeterince korunmu deil mi?" "Sen kendini nasl hissediyorsun?" "Hi endien olmasn. Kzmzn adn dndn m?" "Bu annenin hakkdr." "Onun ad, 'Amon'un Gzbebei' anlamna gelen Meritamon olsun. Ve senin yaptracan milyonlarca yln tapnan grsn. Onu dnyaya getirirken garip bir dnce kafama takld... Bu tapna hi gecikmeden kurmak gerekir Ramses... O seni ktlklere kar koruyan en mkemmel kale olacak. Onun iinde ikimiz glklere kar birlik olacaz." "Bu dilein gerekleecek." "Neden ocuumuzu gsnde skyorsun?" Nefertari'nin baklar ylesine parlak, ylesine gven doluydu ki Ramses gerei sylemekte zorland. "Meritamon rahatsz." Kralie doruldu ve kraln bileini tuttu. "Rahatszl nedir?" "St emmiyor, ama onu iyi edeceim." Yorgun den kralie srar etmedi. "Daha nce bir ocuk kaybettim. Karanlk gler kzmz almak istiyorlar... Gece beni kemiriyor." Nefertari bayld. Ramses: "Ne sonuca vardnz?" diye sordu. Pariamaku: "Kralie ok zayf," diye yantlad. "Onu kurtaracak msnz?" "Bilmiyorum Majeste. Yaasa bile artk ocuu olmayacak. Yeni bir gebelik ldrc olur." "Kzmz?" "Hibir ey anlamyorum. u anda ylesine sakin ki! Ebelerin varsaym belki de dorudur, ama bana sama grnyor." "Konuun!" "Onlar byye inanyorlar." "By m, hem de burada, benim saraymda?" "Ben de bu dncenin inanlmaz olduu kansndaym. Yine de sarayn byclerini armamz iyi olabilir. "Ya sorumlu onlardan biriyse? Hayr, olmaz. Bana tek bir ans kalyor." Meritamon, Ramses'in gl kollarnda uyumutu. Sarayn iinde dedikodular hzla yaylyordu. Bu dedikodulara gre Nefertari ikinci kez l ocuk dourmutu, kendisi de lmek zereydi ve umutsuzlua kaplan Ramses akln karmt. enar bu mkemmel haberlere pek inanmamakla birlikte, ate olmayan yerden duman kmayacan dnerek umutlanyordu. Ablas Dolant'la birlikte saraya giden enar arbal ve ok zgn bir ifadeye brnd. Dolant km grnyordu. "Sevgili ablacm; rol yapma yeteneinin mkemmel olduunu sylemeliyim." MLYUNLAKLA YLN 1AF1NAU1 Z35 "Bu olaylar beni allak bullak ediyor." "yle olsa da Ramses'i de, Nefertari'yi de sevmiyorsun." "Bu ocuk... Bu ocuk sorumlu deil ki." "Ne nemi var! Bakyorum gene birden duygusal oldun. ayet dedikodular doruysa, geleceimiz aydnlanyor demektir." Dolant, onu aslnda tedirgin eden eyin Ofir'in baarl bys olduunu enar'a sylemeye cesaret edemiyordu. Kraliyet iftinin kaderini kt yne evirebilmesi Libyal bycnn karanlk gler zerinde ender grlr bir etkisi olduunu gsteriyordu. Her zamankinden daha solgun olan Ameni, Dolant ile enar' karlad. enar: "Durum gerei, kraln erkek kardei ile ablasn yannda grmek isteyeceini dndk," dedi.

"zgnm, yalnz kalmak istiyor." "Nefertari nasl?" "Kralie dinleniyor." Dolant: "Ya bebek?" diye sordu. "Doktor Pariamaku bebein baucunda." "Daha ayrntl bilgi veremez misiniz?" "Sabrl olmak gerekiyor." enar ile Dolant saraydan karlarken Seramana ile askerlerinin, antilop derisinden bol cepli bir tunik giymi, perukasz ve trasz bir adama elik ettiklerini grdler. Hzl admlarla kral ve kralienin zel dairelerine doru gidiyorlard. "Setau, sen benim son umudumsun." Ylan oynatcs krala sokuldu ve kollarnda tuttuu bebee bakt. "ocuklar sevmem, ama bu kk bir harika. Ne de olsa Ne-fertari'nin eseri." "Kzmz Meritamon lecek Setau." "Ne diyorsun sen?" "By yapld." "Burada, sarayda m?" "Bilmiyorum." "Nasl anladnz?" | "Bebek st emmek istemiyor." \ "Ya Nefertari?" "O daha kt." "Sanrm aziz bahekim yenilgiyi kabul etmi." "Ne yapacan, ne syleyeceini bilemez duruma dt." "Bu onun doal halidir. Kzn yavaa beiine koy." Ramses denileni yapt. Meritamon babasnn kollarndan ayrlr ayrlmaz glkle nefes almaya balad. "Sadece senin gcn onu hayatta tutuyor... Benim de korktuum buydu. Ama... Bu bebein zerinde koruyucu bir muska bile yok! Bu sarayda kimse ne yaplmas gerektiini bilmiyor!" Setau cebinin birinden pislikbcei biiminde bir muska kard, yedi dml bir ipe geirdi ve Meritamon'un boynuna takt. Pislikbceinin zerinde unlar yazyordu: "Agzl lm beni yakalayamayacak ve kutsal k beni kurtaracak." Setau: "Kzn al," dedi, "ve laboratuvarn kaplarn a." "Baarabileceine inanyor musun?" "Sonra konuuruz. Zamanmz kstl." Saray laboratuvar birka blmden oluuyordu. Setau iinde suaygr dilerinin sakland odaya girdi. Bu dilerden birini hilal biiminde yonttu. Die zarar vermeden parlattktan sonra, anne ve bebei ldrmeye alan uursuz gleri defetmek iin zerine ekiller kazd. Setau bu duruma en uygun den ekilleri semiti: ahin bal bir aslan, elinde bir bak tutan biri suaygr, bir kurbaa, prl prl bir gne, ellerinde ylanlar tutan sakall bir cce. Setau bu figrleri yksek sesle tantarak onlar daha etkin bir hale dndrd ve onlara tm eytanlar boazlamalarn, inemelerini, paralamalarn ve kovmalarn emretti. Sonra da bebein mide borusunu amak iin engerek ylan zehirinden bir urup hazrlad. Zehirin dozu ok az tutulsa da bir st bebeinin bnyesi iin ok sert olabilirdi. Setau knca bahekim Pariamaku, ldrm gibi ona doru kotu. "abuk olun, bebek ktleti." MLYONLARCA YILIN TAPINAI 155 Batan gnee doru dnm olan Ramses, kaderini ona teslim etmi kzn hl kollarnda tutuyordu. indeki gcn etkisine ramen bebein nefes al giderek dzensizleiyordu. Nefertari'nin ocuu, birlikteliklerinin tek ocuu yaamalyd... ayet Merita-mon lecek olursa, Nefertari kznn ardndan sa kalamazd. fke kraln btn benliini sarmt. Bu fke karanlk glere kafa tutacak ve kzn onlarn nazarndan kurtaracakt.

Setau odaya girdi. Elinde yonttuu di vard. "Bunun byy durdurmas gerekiyor," diye aklamada bulundu. "Ancak bu yeterli olmayacak. ocuun vcudunun iinde oluturulan hasar onarmak ve ona beslenme olanan salamak iin bu ilac iirmek gerekecek." Setau ilacn iindekilerin ne olduunu aklaynca bahekim yerinden srad. "Ben buna karym Majeste." "Sonutan emin misin Setau?" "Tehlike gerek. Karar senin." "Harekete geelim." 43 Setau, yonttuu suaygr diini Meritamon'un gsnn stne koydu. Beie yatrlm olan bebek, rahata soluk ald. Ramses, Setau ve Pariamaku sessizce beklediler. Tlsm etkisini gsteriyordu, ama korumas srekli olacak myd? On dakika sonra Meritamon kprdad ve alad. Setau: "Tanra Opet'in heykelini getirsinler," diye buyurdu. "Ben la-boratuvara dnyorum. Hekim, bebein dudaklarn suyla slatn, ama sakn baka bir ey yapmayn!" Dii bir suaygr biiminde simgelenen Opet, ebelerin ve stannelerin koruyucusuydu. Gkyznde, Set'in ykc doasn tayan Byk Ay'y engelleyen takm yldz biimini almt. Bylece Byk Ay'nn yeniden dirilmi Osiris'in huzurunu bozmasn engelliyordu, iine anne st konan ve Yaam Evi'nin bycleri tarafndan olumlu enerji yklenen Opet'in heykeli beiin ba tarafna kondu. Bu heykel ocuu sakinletirdi. Meritamon uykuya dald. Setau yeniden ortaya kt, iki elinde kabaca yontulmu iki suaygr dii vard. "Bunu stnkr hazrladm," dedi, "ama yeterli olacaktr." Birini bebein karnnn zerine, tekini de ayaklarnn zerine koydu. Meritamon hibir tepki gstermedi. "u anda olumlu bir g alan onu koruyor. By krld, nazarn etkisi yok edildi." Kral: "Kurtuldu mu?" diye sordu. "Sadece emzirme onu lmden kurtaracak. Midesinin delii kapal olacak olursa lecek." "Ona urubunu ver." "Sen kendin ver." Ramses yumuak bir hareketle, derin bir uykuya dalm olan kznn dudaklarn aralad ve kk aznn iine amber kokulu svy boaltt. Hekim Pariamaku ban teki yana evirmiti. Birka saniye sonra Meritamon gzlerini at ve alad. Setau: "abuk," dedi. "Heykelin memesi!" Ramses kzn kaldrd. Setau memenin azndaki metalik ubuu kard ve iinden st akan meme azn bebein dudaklar arasna soktu. Meritamon besleyici svy keyifle iti. Arada bir soluk almak iin duruyor ve honutluunu belirtircesine i ekiyordu. "Ne istersin Setau?" "Hibir ey Ramses." "Seni sarayn bycbalna tayin ettim." "Bensiz baksnlar balarnn aresine! Nefertari nasl?" "Grsen inanmazsn. Yarn bahede dolamaya kacak." "Ya ufaklk?" "Yaama tutkusu nlenemez." "Yedi Hator'un kehaneti nedir?" "Meritamon'un kaderini rten siyah rt yrtld. Onlar bir rahibe elbisesi, soylu bir kadn ve bir tapnan talarn grdler." "ok sade bir yaama benziyor." "Zengin olmay hak ediyorsun Setau." "Ylanlarm, akreplerim ve Lotus bana yeter."

"Aratrma kredin sonsuz olacak. Elde edecein btn ylan ze-hiri en iyi fiyata saray tarafndan alnacak ve hastanelere datlacak." "Ayrcalk istemiyorum." "Bu ayrcalk deil ki. Mademki rnlerin mkemmel, karl da yksek olmal ve almana destek olunmal." "Bir ey istemeye cret edebilsem..." "Et." "Seti'nin nc ylnn krmz Fayum arab var m acaba?" "Yarndan tezi yok sana hemen birok testi gnderirim." "Bu bana olduka fazla ylan zehiri iesine mal olacak!" "Brak da onlar ben sana ikram edeyim." "Hediyeden holanmam, hele kraldan gelirse." "Senden bu hediyeyi kabul etmeni isteyen kral deil, arkadan Meritamon'u kurtaran bilimi nasl elde ettin?" "Ylanlar bana hemen hemen her eyi retti. Gerisini de Lotus tamamlad. Nubyeli byclerin ynteminin zerine yoktur. Kznn boynuna takl muska, bys her yl yenilendii takdirde, birok can skntsn giderecektir." "Memfs'de resmi bir konut Lotus'u ve seni bekliyor." "Kentin gbeinde mi? Ciddi olamazsn... Peki ylanlar nasl inceleyeceiz? Bize l, gece ve tehlike gerekli. Tehlike deyince aklma geldi... Bu by allmam bir by." "Biraz daha akla." "Olduka ar yntemler kullanmak zorunda kaldm, nk saldr ok ciddiydi. Bu iin iinde yabanc parma var. Suriyeli, Libyal ya da Yahudi. Sihirli dii kullanmam olsaydm, olumsuz g alann krmay baaramazdm. Birinin bir st bebeini alktan ldrmek isteyeceini aklm almyor... Kanmca, zellikle ahlak bozulmu bir kafa bu." "Saray byclerinden biri mi?" "Zanetmem. Senin dmann, ktlk gleriyle ili dl biri." "Yeniden yapabilir..." "Bundan hi kukun olmasn." "Kim olduunu nasl bulur ve onu nasl zararsz hale getirebiliriz?" "En ufak bir fikrim yok. Bu aptaki bir eytan yetkin bir beceriyle saklanmasn bilir. Belki de onunla daha nce karlatn. Sana sevimli ve zararsz biri gibi grnmtr. Belki de ulalamayacak bir ine saklanmtr." "Peki Nefertari ile Meritamon'u bundan nasl koruyacaz?" "Etkinlii kantlanan yntemleri kullanarak: Muskalarla ve yararl gleri yardma arma ayinleriyle." "Ya bu yeterli olmazsa?" "O zaman kara bynnkinden stn bir enerjiyi kullanarak." "Demek oluyor ki bu gc retecek bir merkez kurmak gerekecek." Milyonlarca yln tapna... Ramses bundan daha iyi bir mttefike sahip olamayacakt. ML U1NLAKIMA I1L1IN Pi-Ramses ykseliyordu. Henz buraya bir kent denemezdi, ama devlet daireleri ile evler ekilleniyordu. Ana temel duvar tatan yaplan sarayn gsterili gvdesi, Memfis ile Teb saraylarndan hi de aa kalmayacakt. alanlarda greve ballk hi tkenmiyordu. Musa yorulmak nedir bilmez grnyor, rnek bir ynetim gsteriyordu. Sarf ettikleri gayretin sonucunu gren, mimarlarla, ustabasndan taeronuna kadar herkes, kentin bir an evvel bitmesini arzuluyor, oklar kendi elleriyle kurduklar bu kentte oturmak istiyordu. Musa'nn baarsn ekemeyen iki kabile reisi, Musa'ya bakaldrma giriiminde bulundu. Musa'nn bu giriime karlk vermesine frsat kalmadan, iilerin byk ounluu onun balarndan ayrlmasna raz olmadklarn bildirdi. O andan itibaren Musa lkesi olmayan bir halkn tasz kral gibi grnmeye balad. Bu bakentin yaratlmas o kadar vaktini alyordu ki, kafasnn iindeki skntl sorular unutmutu. Artk tek tanr fikri zerinde dnmeye frsat olmuyor, antiyelerin dzgn almasndan baka hibir eyle uramyordu. Ramses'in gelecei haberi onu sevindirdi. Birka gndr, Nefertari ve kznn ld sylentisi yaylm, antiyedeki hava ok gerginlemiti. Musa, bu

dedikodular yalanlayarak, kraln ina halindeki kentini grmek iin yaknda geleceini sylemiti. Ramses onu hakl karyordu. Seramana iilerin, kral arabasnn geecei yolun her iki yanna dizilmelerini engellemeyi baaramad. Onlar Firavun'un sihrinden bir para nasiplenmek iin ona dokunmak istiyorlard. Sardunyal, gvenlik nlemlerini hi nemsemeyen ve kendini bir saldrgann hanerine ak hedef yapan bu gen hkmdara ok kzyordu. Ramses Musa'nn oturduu geici villaya doru gitti. Firavun arabasndan indii anda Musa saygyla eildi. Villadan ieri girip de gzlerden uzaklanca iki arkada kucaklatlar. "Byle devam edersek senin saduyuya aykr iddian gereklemek zere saylr." "Yani verilen zamandan nce mi bitireceksin?" "Kesinlikle." "Bugn her eyi grmek istiyorum!" "Ho srprizlerle karlaacaksn. Nefertari nasl?" "Kralie ile kzm ok iyiler. Meritamon annesi gibi gzel bir kz olacak." "lm tehlikesi atlattklarn duyduk?" "Onlar Setau kurtard." "Ylan zehirleriyle mi?" "Setau sihir alannda da bir uzman olmu. Karmla kzma musallat olan byy bozdu." Musa aknlktan donakald. "Byle bir eyi yapmaya kim cesaret etti?" "Henz bilmiyoruz." "fkesini bir kadndan ve onun ocuundan karmak! Onlara saldrmak iin alak ve deli olmak gerekir!" "Bu korkun saldr ile Pi-Ramses inaatnn bir ilgisi olabileceini dndm. Bu yeni bakenti yaratarak birok saygn kiinin honutsuzluuna neden oldum." "Hayr, bu imknsz... Honutsuzluk ile cinayet arasnda ok byk bir uurum vardr." "ayet saldrgan bir Yahudi olsayd tepkin ne olurdu?" "Hangi ulustan olursa olsun cani canidir. Ama ben senin yanl bir iz srdn sanyorum." "ayet herhangi bir ey renecek olursan benden gizleme." "Bana gvenin eksiliyor mu?" "Sylediklerimden yle bir anlam m kardn?" "Hibir Yahudi bu tr bir cinayeti tasarlamaz." "Birka hafta bakentten ayrlacam, Musa. Bakentimi sana emanet ediyorum." "Dndn zaman onu tanyamayacaksn. ok ge kalma. Al ertelemek istemeyiz." 44 Haziran aynn bunaltc ilk gnleri Ramses'in iktidara gelmesinin birinci yl dnm kutlamalarna ahit oldu. Seti'nin yldzlar lkesine gidiinin zerinden ne abuk bir yl gemiti? Kraliyet gemisi Cebel Silsile'de demir att. Burada Nil'in iki kys birbirine yaknd. Nil tanrsnn burada oturduuna inanlyordu. Msr' beslemesi ve sularn ykselmesini salamas iin Fira-vun'un onu uyandrmas gerekiyordu. Kralla kralie st ve arap sunduktan ve yksek sesle dualar ettikten sonra kayalarn arasna oyulmu kk bir tapnaa girdiler, ierde ho bir serinlik vard. Ramses, Nefertari'ye: "Hekim Pariamaku seninle konutu mu?" diye sordu. "Yorgunluun son izlerini gidermek iin bir ila verdi." "Baka?" "Meritamon hakknda benden bir ey mi saklyor?" "Hayr, iin rahat olsun." "Bana ne sylemesi gerekirdi?" "Cesaret bu hekimin sahip olduu bir erdem deil." "Ne gibi bir alaklkla suluyorsun onu?" "Doumdan sonra bir mucize sayesinde hayatta kalabildin."

Nefertari'nin yz karard. "Baka ocuum olmayacak, deil mi? Ve sana bir oul veremeyeceim." "Kh ile Meritamon hkmdarln yasal vrisleri." "Ramses'in daha baka ocuklar, baka oullar olmas gerekir. ayet benim tapnaa kapanmamn kanlmaz olduuna inanyorsan..." Kral karsn barna bast. "Seni seviyorum Nefertari. Sen sevgi ve ksn, Msr'n kralie-sisin. Ruhlarmz sonsuza dek birleti, hibir ey bizi birbirimizden ayramaz." MYT16 "Iset sana oullar verecek." "Nefertari..." "yle gerek, Ramses, yle gerek. Sen tekiler gibi bir insan deilsin. Sen Firavun'sun." Kralla kralie Teb'e ular ulamaz, Ramses'in, milyonlarca yln tapnan kuraca yere gittiler. Tapnan yeri ok gzeldi. Bir yandan Bat dandan, te yandan verimli ovadan beslenen bir enerjiyle yklyd. Ramses: "Bakenti kuracam derken bu giriimi ihmal ederek hata ettim," diye itirafta bulundu. "Annemin uyars ve seninle kzmza kar dzenlenen saldr aklm bama getirdi. Yalnzca milyonlarca yln tapna bizi karanlklarn iine gizlenmi ktle kar koruyayabilir." Grkemli ve l l bir grnm olan Nefertari, deta verimsizlie mahkm edilmi kum ve kaya kapl geni araziyi admlad. O da Ramses gibi gnein ocuuydu. Gne onun derisini yakmadan svazlyor, nlaryla onu aydnlatyordu. Nefertari, her adm, seilmi olan bu topra kutsallatran bir tanrayd sanki. Kralla kralie sonsuzluktan geliyor ve Nefertari bu sonsuzluu gnein altnda yanan ve Ramses'in mhryle damgalanm olan bu topraa kazyordu. iki adam kral gemisinin merdiveninde burun buruna geldiler. Setau, Seramana'dan daha ksayd, ama omuzlar onunki kadar geniti. Baklar att. "Seni bir daha kraln yaknlarnda grmeyeceimi umuyordum Setau." "Seni d krklna urattm iin zgn deilim." "Kralie ile bebeinin hayatna kasteden bir kara bycden sz ediyorlar." "Hl onu bulamadn m? Ramses pek iyi korunmuyor demektir." "Senin aznn payn vermeli!" "Houna gidecekse eer, dene. Ama ylanlarmdan sakn." "Tehdit mi bu?" "Ne dnrsen dn beni ilgilendirmez. Hangi kla girerlerse girsinler korsanlar hep korsan kalrlar." "Suunu itiraf edecek olursan bana zaman kazandrm olursun." "Gvenlik komutan olduun halde hibir eyden haberin yok. Kralla kralienin kzlarn kurtardm bilmiyor musun?" "Sedece bir gz boyama. Sen bir ahlakszsn Setau." "Sense kafas ters ileyen bir adamsn." "Krala zarar vermeye giritiin anda yumruumla kafan kraca-m." "Bu kendini beenmiliin seni boacak Seramana." "istersen deneyelim." "Sebepsiz yere kraln arkadana saldrmak seni zindana gtrr." "Yaknda sen oraya gideceksin." "Sen benden nce gideceksin Sardunyal. Yolumdan ekil bakaym." "Nereye gidiyorsun?" "Ramses'in yanna. Onun buyruu gereince, kuraca tapnan arazisini ylanlardan temizleyeceim." "Senin zarar vermeni engelleyeceim byc." Setau, Seramana'y bir kenara itti. "Anlamsz eylerle uraacana kral daha iyi korumaya bak." Ramses, Teb'in bat kysndaki Gurna tapnanda, babasnn ansna ayrlan bir sunan nnde birka saat dua edip dnd. Kral, sunan zerine zm salkmlar, incirler, ard aac meyveleri ve am kozalaklar koymutu. Bu huzur meknnda, adaklarn etkili varlyla beslenen Seti'nin ruhu sessizlik iinde yayordu.

Seti burada, Ramses'e kendi yerine tahta geeceini bildirmiti. O gn gen prens babasnn szlerinin arln hissetmemiti. O zamanlar dev gibi bir insann koruyuculuu altnda bir rya leminde yayordu. Krmz ve beyaz ta bann zerine konduu zaman, Ramses taht vrisi olarak yaad huzurlu hayat terk etmi ve kendini hi tahmin edemeyecei kadar acmasz bir dnyann iinde bulmutu. Bu tapnan duvarlarnda glmseyen arbal tanrlar yaam kutsi suyordu. Yeniden glenen Firavun tanrlara krederek saygsn gsteriyor ve grnmeyen gle duygu ve dnce ortakl kuruyordu. D dnyada ise insanlar vard. Cesaret ve alakl; dorulukla ikiyzll; cmertlikle agzll bir arada ilerinde barndran insanlar. Ramses ise birbirine zt bu glerin ortasnda kalmt. Kendi arzulan ve zayflklar ne olursa olsun, insanlarla tanrlar arasnda bir balant kurmakla grevlendirilmiti. Sadece bir yldan beri hkmdarlk yapyordu, ama uzun zamandan beri sadece kendisi iin yaamyordu. Ramses, dizginleri elinde tutan Seramana'nn arabasna bindii zaman gne batyordu. "Nereye gidiyoruz Majeste?" "Krallar Vadisi'ne." "Filoyu oluturan gemileri arattm." "Kukulu bir ey yok mu?" "Hibir ey yok." Sardunyal sinirliydi. "Seramana, gerekten bana syleyecein baka bir ey yok mu?" "Gerekten bir ey yok Majeste." "Emin misin?" "Kant olmadan sulamak byk bir hata olur." "Kara bycnn kimliini saptadn m yoksa?" "Benim kanaatimin bir deeri yok. Sadece kantlanm gerekler bir anlam tar." "Drtnala sr Seramana." Atlar Vadi'ye doru hzlandlar. Krallar Vadisi'ne giri, askerler tarafndan srekli olarak korunuyordu. Btn gn gne alan kayalar ilerindeki sy olduu gibi dar veriyor, insan kendini sa kamayaca bir frna girmi gibi hissediyordu. Nefes nefese olan ter iindeki mfreze komutan Firavun'un nnde eildi ve Seti'nin mezarna hibir hrszn giremeyecei gvencesini verdi. Ramses babasnn mezarna deil de kendisininkine doru gitti. Gnlk alma sona ermi, ta yontucular, aletlerini temizleyip sepetlerine yerletiriyorlard. Hkmdarn habersiz olarak geldiini grnce hemen konumay kestiler ve gnlk raporunu yazan ustabalarnn arkasnda toplandlar. MLYONLARCA YILIN TAPINAI 245 "Uzun koridoru Mat salonuna kadar kazdk. Size gsterebilir miyim Majeste." "Beni yalnz brak." Ramses kendi mezarnn eiinden girdi ve kayalara oyulmu olduka ksa bir merdivenden indi. Bu merdiven gnein karanlklara doru olan her geceki yolculuunu temsil ediyordu. Oradan balayan koridorun duvarlarna, kolonlar halinde hiyeroglifler kaznmt. Bunlar, sonsuza dek gen kalacak ekilde betimlenmi Firavun'un n gcne sunduu dualard. Daha sonra gecenin ge saatleri ve gizli blmn snav geliyordu. Yal gne bir sonraki gn yeniden domak iin bu snav gemek zorundayd. Bu glgeler kralln boydan boya getikten sonra Ramses, kendini bu dnyada olduu gibi teki dnyada da hazr bulunan tanrlarn nnde gsteren bir resimle karlat. Canl renklerle boyanm, son derece gzel izilmi bu tanrlar kral sonsuza dek yaamak zere yeniden yaratyordu. Sa yanda kraln arabas iin yaplm drt stunlu bir salon vard. Buraya kral arabasnn gvdesi, tekerlekleri ve dier paralar konacakt. Bu paralar teki dnyada yeniden bir araya getirilecek ve hkmdarn, n dmanlarn yenmek iin istedii yere gitmesini salayacakt.

Biraz ilerde koridor ok daralyordu. Buradaki duvarlarda, yeniden dirilen kral betimleyen heykel zerinde yaplan az ve gzleri ama treniyle ilgili sahneler ve metinler yer alyordu. Sonra keski izlerinin grnd, kaba yzeyli kaya kt karsna. Mat salonunu ve Ramses'in lahdinin konaca altn oday ap duvarlarn sslemeleri iin daha birok ay geecekti. Ramses'in lm yolculuu sakin ve gizemli bir biimde gzlerinin nnde ekilleniyordu. Ne sonsuzluun dilinden tek bir kelime ne de gaibin sanatndan tek bir sahne eksik olacakt. Gen kral, br dnyada evrime urayacak, yasalar, insann anlama yeteneini aan bir evrenin paras olacakt. Firavun kendi mezarndan kt zaman sessiz, sakin gece, atalarnn vadisi zerine inmiti. 45 Amon'un ikinci khin Doki, Teb sarayna doru kotu. Kral, Karnak'n ileri gelenlerini armt. Ksa boyu, kaznm ba, dar aln, sivri burnu ve enesiyle bir timsah andran Dori toplantya ge kald iin korkuyordu. Srlerden sorumlu ktibin hesaplarn incelemeye dalan aptal sekreteri, Dori'ye toplantya gitmesi gerektiini sylemeyi unutmutu. Bu budala sekreteri tapnan konforlu brolarndan kovup uzak bir iftlie yollamalyd. Seramana, Doki'nin zerini arad ve Firavun'un kabul salonuna girmesine izin verdi. Tam karsnda, Amon tapnann barahibi ve birinci khini ihtiyar Nebu kolsuz bir iskemlede oturuyordu. Yz buruuk, omuzlan dk olan barahip aryan sol bacan bir yastn zerine uzatm, iinde iek esans bulunan bir ieyi kokluyordu. "Beni balaynz Majeste. Ge kaldm..." "Szn etmeyelim. nc khin nerede?" "Yaam Evi'nde arndrma ayinlerini ynetmek zere grevlendirildi ve her eyden elini eteini ekmi olarak orada kalmak istiyor." "Pekl. Drdnc khin Bakhen nerede?" "Luksor antiyesinde." "Neden burada deil?" "Dikilitalarn yerletirilme almasn denetliyor. Hemen getirtmemi isterseniz..." "Yararsz. Karnak barahibinin salk durumu iyi mi?" Nebu yorgun bir sesle: "Hayr," diye yant verdi. "Yrrken zorluk ekiyorum ve zamanmn ounu ariv salonunda geiriyorum. Benden nceki meslektamn ihmal ettii eski ayinleri yeniden canlandrmak iin alyorum." "Ya sen Doki, hl kafan bu dnyann ileriyle mi megul?" "yle gerekiyor Majeste! Bakhen'le ben, saygdeer barahibi-mizin gzetimi altnda bu alandaki dzeni salyoruz." MLYONLARCA YILIN TAPINAI 247 Nebu: "Benim gen astlarm, yal olmann salksz olma anlamna gelmediini grdler," dedi. "Kraln bana verdii grev kusursuz ve eksiksiz yaplacaktr. Yanll da, tembellii de hogrmeyece-im." Ses tonundaki soukkanllk Ramses'i artt. ok yorgun grnmesine ramen ihtiyar Nebu iini sk bir biimde yrtyordu. "Burada bulunmanz bizim iin byk bir mutluluk Majeste. Bu ziyaretiniz, yeni bakentinizin Teb'i terk etmeniz anlamna gelmediini kantlam oluyor." "Benim niyetim de bu deil Nebu. Yapt ie layk hangi firavun, zaferlerin tanrs Amon'un kentini ihmal edebilir?" "Peki bu uzaklamann sebebi nedir?" Soruda ar bir sitem vard. "Msr'n politikasn tartmak Amon barahibine dmez." "Bunu itenlikle kabul ediyorum, ama kendi tapnann geleceiyle megul olmak ona dmez mi?" "Nebu'nun ii rahat olsun. Karnak'n stunlu byk salonu bugne kadar ina edilenlerin en genii ve en gzeli deil mi?"

"Size kran borluyuz Majeste. Ama tutkusu olmayan bir ihtiyarn, size buraya geliinizin asl sebebinin ne olduunu sormasna izin verin." Ramses glmsedi. "Sabrsz olan kim Nebu, sen mi, ben mi?" "Sizin iinizde genlik atei yanyor; benim iimdeyse glgeler krallnn sesi hkim. Geri kalan ok ksa mrm bana yararsz tartmalar yasaklyor." Ramses ile Nebu arasndaki bu tartma Doki'nin sessiz kalmasna neden olmutu. ayet barahip, hkmdara bu ekilde kafa tutmaya devam edecek olursa, Firavun'un fkesi patlamakta gecikmeyecekti. Firavun: "Kral ailesi tehlikede," diye aklad. "Teb'e, ailemin ihtiyac olan sihirli korumay almaya geldim." "Ne yapmay dnyorsunuz?" "Milyonlarca yln tapman kurarak ie balayacam." Nebu bastonunu skt. 248 CHRISTIAN JACQ "Sizi onaylyorum, ama nce sahip olduunuz gc, yani Ka'y yceltmeniz gerekir." "Bunu nasl yapacam?" "Ka'nn en nemli koruna olan Luksor tapnan tamamlayarak..." "Kendi tapnan biraz fazla kayrmyor musun Nebu?" "Baka koullar altnda olsayd bu sz konusu olabilirdi, ama beni bu ynde fikir beyan etmeye iten, u anki durumun ciddiyeti. Karnak'n, kutsal yaymak iin Luksor'da birikecek gce ihtiyac var. Sizin de hkmdarlk edebilmek iin buna ihtiyacnz var." "Senin fikrini gz nnde bulunduracam barahip, ama Bat kysnda kurulacak olan milyonlarca yln tapnann temel atma duasn hazrlaman sana emrediyorum." Doki, btn vcudunu kaplayan atei sndrmek iin birka bardak sert bira iti. Elleri titriyor, srtndan buz gibi terler akyordu. Bunca hakszla uradktan sonra, ans nihayet yzne glyordu! mrnn sonuna dek ast bir mevkide kalmaya mahkm edilmi Amon ikinci khini, bugn ok nemli bir devlet srrn renmiti! Ramses ona gvenmekle byk hata ilemiti. Doki, barahi-bin yerine gemek iin bu durumdan yararlanacakt. Milyonlarca yln tapna... nne beklenmedik bir frsat kmt! Ama sakin olmal, dnmeden hareket etmemeli, gerektii yerde konumal ve gerektii yerde de susmasn bilmeliydi. ikinci khin olmas tapnaktaki mallarn bir ksmn zimmetine geirmesine olanak salayacakt. Demirba defterindeki birka satr silerek kaytlardan karaca bu mallar daha sonra satarak paraya evirecekti. Kontrolr durumundaki ktiplerin gzetmeni olduu iin yakalanma riski yoktu. Byle bir tasary sonuna kadar gtrebileceini dnmesi acaba hayalperestlik mi oluyordu? Barahip olsun, kral olsun saf insanlar deillerdi. En kk bir yanl adm maskesinin dmesiyle sonulanrd. Ancak byle bir frsat da bir daha karsna kmazd. Bir firavun ancak bir kez milyonlarca yln tapnan yaptrabilirdi. MLYONLARCA YILIN TAPINAI IV Karnak'tan yarm saatlik bir yry mesafesinde kurulan Luk-sor'a, iki yanna koruyucu sfenksler dizilmi bir yolla gidiliyordu. Bakhen, iinde bu dnya ile br dnyann srlarnn bulunduu Yaam Evi arivlerinden ve Tot'un kitaplarndan yararlanarak, Ramses'in hkmdarlnn birinci ylnda verdii emirlere uygun olarak Luksor'un bytlmesini salayacak bir plan hazrlamt. Nebu'nun destei sayesinde almalar abuk ilerliyordu. III. Ame-notep tapnana bitiik elli iki metre uzunluunda, krk sekiz metre geniliinde bir avlu ilave edilecekti. Avlunun bir kenarnda yer alan antsal ana kapnn nnde Firavun'u simgeleyen alt dev gibi heykel, Ka tapnann giriini koruyacakt. Yirmi be metre yksekliindeki iki dikilita da zararl gleri datmak iin ge ykselecekti.

Esiz gzellikteki kumta, elektrumla'" kapl duvarlar ve gm yer demeleri, Luksor'u, Ramses hkmdarlnn bir bayapt haline getirecekti. Tanrlarn varln simgeleyen flamah direkler yldzlara deecekti. Oysa, Bakhen'in yarm saattir seyrettii manzara onu tam bir umutsuzlua srklemiti. Asuan taocaklarndan gelen ve iki dikilitatan birini tayan yetmi metre uzunluundaki mavna, Nil'in ortasnda hibir denizcilik haritasnn belirtmedii bir girdaba yakalanarak kendi evresinde dnmeye balamt. nar aacndan yaplm mavnann dibe oturmasn nlemek iin batarafta uzun bir srkla suyun derinliini lmeye dalm olan tayfa, bu girdab ne yazk ki ge fark etmiti. Panie kaplan dmenci yanl bir manevra yapmt. Dmencinin suya dt anda dmenlerden biri krlmt. teki dmen de skm olduu iin kullanlamayacak durumdayd. Mavnann dzensiz yalpalamalar yznden stndeki ykn dengesi bozulmutu, iki yz ton arlndaki dikilita onu tutan birok halat koparmt. teki halatlar da zlmek zereydi. Az sonra tek para pembe granitten yaplm bu dev gibi ta, yuvarlanp rmaa decekti. Bakhen yumruklarn skt ve alad. Bu deniz kazas onarlmas olanaksz bir baarszlk olacakt. Bir dikilitan yok olmas ve bir(1) Elektrum: gri altnla bir gri gm alam, (.n.) /DU CHRISTIAN JACQ ok adamn lmesi sorumluluu hakl olarak ona yklenecekti. Acele ederek, sularn ykselmesini beklemeden, mavnann gnderilmesini emreden o deil miydi? Tayfalar ne gibi bir tehlikeye srklediinin bilincinde olmayan Bakhen, kendisini doa yasalarndan stn grmt. Amon'un drdnc khini bu felaketi nlemek iin seve seve hayatn verirdi. Lakin mavna giderek daha ok yalpa vuruyor, uursuz atrtlar gvdesinin en ksa zamanda ikiye blneceini gsteriyordu. Dikilita eine az rastlanr baarl bir eserdi. Tek eksii, en ucundaki drt keli piramidin, gne nlar altnda parlamasn salayacak yaldzla boyanmasyd. Oysa bu gzelim dikilita artk Nil'in dibinde kaybolmaya mahkmdu. Kyda bir adam el-kol hareketleri yapyordu. Dev csseli adamn zerinde zrh, banda mifer vard. tirazlar iddetli rzgrn etkisiyle duyulmuyordu. Bakhen onun rmakta yzen birisine geri dnmesi iin seslendiini anlad. Ama rmaktaki adam, sarho gibi yalpalayan mavnaya doru hzla ilerliyordu. Boulma ya da bir krek darbesi yeme tehlikesine ramen geminin pruvasna ulamay baard ve bir halat yardmyla gverteye kt. Adam skm dmeni yakalad. ki eliyle dmeni alr duruma getirmek iin aba sarf ediyordu. Topuklarndan destek alarak inanlmaz bir gle, kollarnn ve gsnn kaslarnn patlamas pahasna ar bir tahta dmeni kmldatmay baard. Kendi evresinde dnmekte olan gemi, ksa bir sre kyya paralel olarak hareketsiz kald. Dmendeki adam uygun rzgrdan yararlanarak girdaptan kmay baard. Az sonra da krekiler de yardma geldi. Mavna iskeleye yanat zaman onlarca ta ustas dikilita gemiden indirmek zere kyya kotular. Geminin kurtarcs teknenin merdiven banda grnnce Bakhen onu tand. Ramses, Msr kral, gkleri delecek olan dikilita kurtarmak iin hayatn tehlikeye atmt. I 46 enar gnde alt n yemek yiyor, gz gre gre imanlyordu, iktidar ele geirme ve Ramses'den cn alma umudu kalmad srece bu byle gidecekti. Oburluk onun iini rahat ettiriyor, yeni bir bakentin douunu ve kraln halk tarafndan sevilmesini unutmasn salyordu. Artk Aa bile onu kendine getiremiyordu. Elbette enar' rahatlatmak iin inandrc kantlar ne sryordu: ktidar ypratr, hkmdarln ilk yllarnn cokusu dalr, her ynden gelecek zorluklar Ramses'in nn keserdi... Ama somut hibir ey bu gzel szleri desteklemiyordu. Hititler gen hkmdarn gerekletirdii mucizelerin yanklar karsnda donup kalm grnyorlard. Ksacas her ey giderek daha ktleiyordu.

enar kzarm kaz budunu yerken idare memuru eski Dileri Bakan Meba'nn geldiini haber verdi. enar onun yerini alm ve bu deiiklikten tek sorumlunun Ramses olduuna onu inandrmt. "Onu grmek istemiyorum." "Israr ediyor." "Geri gnder." "Sizi ilgilendiren ok nemli bir haberi olduunu sylyor." Eski bakan ne vngen bir adamd ne de yalanc. Mesleini hep ihtiyatl davranma ilkesi zerine kurmutu. "Peki yleyse, gelsin." Meba deimemiti: Gven veren geni bir yz, kasntl bir hava, donuk bir ses, kiilii vasat bir tip. Konfora ve rahata alm, gzden dmesinin nedenini anlayamayacak kadar yeteneksiz, ama yksek dereceli bir memur. "Beni kabul ettiin iin teekkr ederim enar." "Eski bir dostun ziyareti benim iin bir zevktir. Karnn a m, susadn m?" "Bir bardak souk su yeter." Z3Z CHRISTIAN JACQ "arab ve biray braktn m?" "Makamm kaybettikten sonra korkun ba arlarm tuttu." "Sana yaplan bu hakszlktan istemeden yararlandm iin zgnm. Zaman iinde belki de senin iin onursal bir makam bulabilirim." "Ramses kararndan cayacak bir kral deil. Birka ay iinde ok parlak bir baar elde etti." enar kaz budunu diledi. Eski diplomat: "Ablanz Dolant'n beni garip bir adamla tantrd o ana kadar yazgya boyun emitim," diye itirafta bulundu. "Bu adamn ad?" "Ofir, bir Libyal." "Hi duymadm." "Saklanyor." "Hangi nedenle?" "Lita adnda gen bir kadn koruyor." "Neler samalyorsun sen?" "Ofr'in anlattna gre Lita, Akenaton slalesinden geliyormu." "Ama o slalenin hepsi ld!" "Ya syledikleri doruysa?" "Ramses onu derhal srgn ederdi." "Ablan ondan ve tek tanr Aton'a inananlardan yana olduunu aka syledi. Teb'de bile kk bir topluluk kuruldu." "Umarm sen onlara katlmamsndr! Bu lgnln sonu kt olacak. Ramses'in, Akenaton'un din anlayn mahkm eden bir hanedandan geldiini bilmiyor musun?" "Biliyorum elbette ve Ofir denen bu adamla karlatm zaman korkmutum. Ama iyice dnecek olursak, bu adam Ram-ses'e kar oluturacamz cepheye katlabilir." "Saklanmak zorunda olan bir Libyal m?" "Ofir ok deerli bir nitelie sahip: Adam byc." "Onun gibi yzlercesi var!" "Ama bu, Nefertari ile kznn yaamlarn tehlikeye soktu." "Sen ne diyorsun?" "Ablan Dolant, Ofr'in bilge olduuna ve Lita'nn Msr tahtna kacana inanm. Aton taraftarlarn bir araya getirmek iin bana gveniyor ve tm srlarn ayor. Ofir korkun bir byc, kralla kralienin sihirli savunmalarn ykmaya kararl." "Bundan emin misin?" "Siz de onu grdnz zaman inanacaksnz. Hepsi bu kadar deil enar. Musa'y dndn m?" "Musa m?... Neden Musa?" "Akenaton'un fikirleri baz Yahudilerin fikirlerinden pek uzak deil. Firavun'un arkadann, tek tanr dncesine yatkn olduu ve uygarlnza inancnn sarsld dedikodular ortalkta dolamyor mu?"

enar Meba'ya dikkatle bakt. "Ne neriyorsun?" "Size, Ofir'i kara by yapmas iin cesaretlendirmenizi ve onu Musa'yla tantrmanz neriyorum." "Akenaton slalesinden gelen kadn benim canm skyor..." "Benim de, ama ne nemi var? Aton'a inandmza ve Lita'nn hkmdarlndan yana olduumuza onlar inandralm. Ofir, Ramses'i zayflatp Musa'y krala kar kullannca bu kukulu adamdan ve koruduu gen kzdan kurtuluruz." "ilgin bir plan bu, aziz dostum Meba." "Bu plan daha uygulanr biime getirmek iin size gveniyorum." "Karlnda ne istersin?" "Eski makamm yeniden elde etmek. Diplomasi benim btn hayatm. Bykelileri kabul etmeyi, yksek sosyete ziyafetlerine bakanlk etmeyi, nemli yabanc kiilerle gizli grmeler yapmay, yeni ilikiler balatmay, tuzaklar kurmay, protokoln tadn karmay seviyorum... Dilerine girmeyen bunu anlayamaz. Siz kral olduunuz zaman, beni Dileri Bakan yapnz." "Tekliflerinin hepsi ilgiye deer." Meba ok honut oldu. "Sizi rahatsz etmezsem imdi biraz arap iebilirim. Bamn ars geti." Amon'un drdnc khini Bakhen, Ramses'in nnde yerlere kapand. i I "Hibir zrm yok Majeste. Bu felaketin tek sorumlusu benim." "Hangi felaket?" "Dikilita kaybolabilir, mrettebat lebilirdi..." "Bu kadar zlmenin hibir anlam yok Bakhen. Sadece sonu nemlidir." "Ama sonu benim dncesizliimi silmez." "Peki neden bu dncesizlii yaptn?" "Luksor'u sizin hkmdarlnzn incisi yapmak istiyordum." "Tek bir bayaptn bana yeterli olacan m sanyordun? Kalk Bakhen." Ramses'in eski askerlik eitmeni, gcnden kuvvetinden hibir ey kaybetmemiti. Bir rahipten ok, bir sporcuya benziyordu. "ansn varm Bakhen ve ben de talihin kayrd insanlardan holanrm. Canl bir varln bys, olaylarn akn baka yne evirmekten ibaret deil midir?" "Siz yardmma komam olsaydnz..." "Demek ki sen Firavun'un ortaya kmasn salayacak bir yetenee sahipsin! Gzel bir baar gerekten, yllklara yazlmaya deer." Bakhen bu alayc szlerin ardndan korkun bir cezann gelmesinden korkuyordu. Ancak Ramses'in insann iine ileyen baklar mavnaya doru dnd. Dikilita sorun kmadan indiriliyordu. "Bu dikilita muhteem. kincisi ne zaman hazr olacak?" "Umarm, eyll sonunda." "Hiyeroglif kazclar ellerini abuk tutsunlar!" "Asuan taocaklarmda hava hl ok scak." "Sen kimsin Bakhen, azimli bir inaat sorumlusu mu, yoksa alayp szlayan bir adam m? Oraya git ve iin bir an evvel bitirilmesini sala. Dev heykellerden ne haber?" "Ta yontucular Cebel Silsile'deki taocaklarmda hayran olunacak gzellikte bir kumta setiler." "Onlar da hemen almaya balasnlar. Bugn hemen bir grevli gnder ve heykeltralarn bir dakika bile kaybetmeden ie koyulmalarn sala. Neden byk avlu hl tamamlanmad?" "Daha hzl gitmek olanakszd Majeste!" "Yanlyorsun Bakhen. Ka'nm bir tapnan ina etmek iin f herhangi bir ustaba gibi davranmamak gerekir. Evreni srekli klan gce sunulacak dinlenme yeri iin tereddt edilmez. Malzemeyi kullanrken rkek davranlmaz. Senin dncelerin tan iine bir yldrm atei gibi ilemeli ve tapna ortaya karmaldr. Sen biraz ar davrandn ve tembellik ettin. Senin gerek kusurun bu."

akna dnen Bakhen yant verecek durumda deildi. "Luksor tamamlandnda Ka ortaya kacak. Bu enerji benim iin en ksa zamanda gerekli. En iyisi ustalar harekete geir." "Bazlar sizin sonsuza kadar iinde yaayacanz Krallar Vadi-si'ndeki mezarnzda alyor." "Onlar buraya getir. Benim mezar bekleyebilir. Acele baka bir ile de megul olacaksn: Benim, Bat kysndaki milyonlarca yln tapna. Onun varl krall birok felaketten koruyacak." "stediiniz..." "Dev gibi byk bir yap. ylesine gl bir tapnak ki by-syle, lkenin kara bahtn defedecek. Yarndan itibaren orada da almalara balyoruz." "Peki ya Luksor Majeste..." "Bir de Pi-Ramses var, tm bir kent. Her eyaletten btn heykeltralar getirt ve aralarndan en ustalarn alkoy." "Majeste gnler uzatlmaz ki!" "Zaman yetmiyorsa Bakhen, yarat onu." 47 Doki heykeltrala, Teb'de, her ikisinin de daha nce hi gitmedikleri bir meyhanede bulutu. En karanlk kede, bara ara konuan Libyal iilerin yaknnda bir masaya oturdular. Heykeltra: "Gnderdiiniz haberi aldm ve geldim," dedi. "Bunca esrar neden?" Kulaklarn rten ve alnna inen bir peruka takt iin Doki'yi kimse tanyamazd. "Mektubumdan herhangi bir kimseye sz ettin mi?" "Hayr." "Karna da m?" "Ben bekrm." "Ya metresine?" "Onu yarn akam greceim." "u mektubu bana ver." Heykeltra rulo halindeki papirs Doki'ye verdi. O da mektubu bin paraya bld. "ayet anlaamayacak olursak," dedi, "grmemizden hibir iz kalmayacak. Size hibir zaman yazmadm ve hi karlamadk." Ak szl tknaz bir adam olan heykeltra bu gizlilikten pek holanmamt. "Daha nce de almak iin Karnak'a gelmitim. Ama u ana kadar hi kimse, ne olduu anlalmaz bir teklifte bulunmak iin bir meyhaneye armamt!" "Ak olalm: zengin olmak ister misin?" "Kim istemez?" "Servetine yaknda kavuabilirsin, ama tehlikeyi gze alman gerekecek." "Nasl bir tehlike?" "Onu aklamadan nce anlamamz gerekir." "Hangi konuda anlaacaz?" MLYONLARCA YILIN TAPINAI 257 "ayet reddedecek olursan Teb'i terk edeceksin." "Ya terk etmezsem?" "Belki de bu konumay burada kesmek daha iyi olur." Doki kalkt. "Durun. Teklifinizi kabul ediyorum." "Firavun zerine ve sessizlik tanrasnn adna sz ver; szn tutmazsan yldrmla arplma dnersin." "Szm sz olacak." Sz vermek byl bir davran olup kiiyi tmyle balyordu, ihanet, Ka'mn kamasna neden oluyor ve ruhu zayflatyordu. Doki: "Senden sadece bir ant tana hiyeroglif kazman isteyeceim," diye aklad. "Ama... bu benim mesleim! Bu gizlilie ne gerek var?" "Zaman gelince anlayacaksn." "Ya u servet?"

"Otuz samal inek, yz koyun, on yal sr, hafif bir tekne, yirmi ift sandalet, mobilya ve bir at." Heykeltra armt. "Btn bunlar bir ant ta iin mi?" "Evet." "Reddetmek iin deli olmak gerekir. Kabul!" ki adam ellerini birbirine vurdular. "Ne zaman balyorum." "Yarn gne doarken Teb'in bat kysnda." Meba, enar', eskiden yannda alan memurlarndan birinin villasna davet etmiti. Villa Memfis'in yirmi kilometre kadar kuzeyinde, krsal alandayd. Eski Dileri Bakan ile Ramses'in aabeyi ayr yollardan ve iki saat aralkla gelmilerdi. enar bu durumu Aa'ya bildirmemenin daha iyi olacan dnmt. enar, Meba'ya sitem etti. "Senin byc ge kald." "Geleceine sz verdi." "Beklemek detim deildir. Bir saatten nce gelmeyecek olursa giderim." Ofir yannda Lita olduu halde geldi. MYT17 loH CHRISTIAN JACCJ enar'n keyifsizlii o anda silindi. Bylenmiti. Kayg verici bu adama dikkatle ve uzun uzun bakt. Zayf yz, kk elmack kemikleri, uzun burnu ve ince dudaklar ile bu Libyalnn avn paralayarak yemeye hazrlanan akbabay andran bir ba vard. Gen kadn ise ba" nnde, yenilmi ve kiilikten yoksun birine benziyordu. Ofir, enar' titreten derinden gelen sesiyle: "Bizim iin bu ok byk bir onurdur," dedi. "Byle bir ltuf beklemiyorduk." "Dostum Meba bana sizden sz etti." "Tanr Aton ondan raz olsun." "Sz edilmemesi daha uygun olacak bir ad." "Ben btn benliimi Lita'nn tahta kma hakkn herkese duyurmaya adadm. ayet Ramses'in aabeyi beni kabul ediyorsa benim giriimimi onaylyor anlamna gelmez mi?" "Doru dnyorsunuz Ofr, ama en byk engeli ihmal etmiyor musunuz: Bizzat Ramses'i?" "Bilakis. Msr' yneten Firavun, az rastlanr bir gce ve yetenee sahip. Bu nedenle savunmasn yok etmenin zor olaca ok sert bir hasm. Byle olmakla birlikte etkili olacan sandm baz silahlara sahibim." "Kara by kullananlarn cezas idamdr." "Ramses ile atalar, Akenaton'un eserini yerle bir etmeye altlar. Onunla benim aramdaki sava ok acmasz olacak." "Demek ki lml davranmanz nermemin bir yarar olmayacak." "Hayr, olmayacak." "Ben kardeimi iyi tanrm: nat ve ok sert bir adamdr. Otoritesini zedeleyecek en ufak bir eye tahamml edemez. ayet yolunun zerine tek tanrya inananlar kacak olursa onlar ezer geer." "ite bu nedenledir ki tek are onu srtndan vurmak." "Tasar mkemmel, ama gerekletirilmesi g." "Benim bym onu asit gibi kemirecek." "Onun yakn evresinden bir mttefike ne dersiniz?" Bycnn gzleri bir kedinin gzleri gibi ksld, baklar dayanlmaz bir ifade veren bir izgiye dnt. enar durumdan memnundu. Amacna ulamt. MLYONLARCA YILIN TAPINAI 259 "Mttefik dediiniz kiinin ad?" "Musa. Ramses'in ocukluk arkada bir Yahudi. Ramses ona Pi-Ramses antiyelerinin ynetimini verdi. Size yardmc olmas iin onu ikna edin ve biz de size katlalm." Elefantin kalesinin komutan olan general mutlu gnler geiriyordu. Bizzat Seti'nin ynettii seferden sonra Msr'n vesayeti altna giren Nubyeli eyaletler bar iinde yayor ve rnlerini dzenli olarak gnderiyorlard. iki Msr'n gney snr ok iyi korunuyordu. Onlarca yldan bu yana hibir Nubyeli kabile ne saldrmaya kalkmlar ne de bir tehdit oluturmulard. Kabile reislerinin oullar Msr'da eitiliyor, sonra da kral tarafndan tayin edilen genel valinin gzetimi altnda Msr kltrn yayyorlard. Msrllar, uzun sre yabanc lkelerde kalmaktan hi holanmadklar halde, nemli ayrcalklar sunan valilik grevini elde etmek iin can atyorlard. General, genel valilie hi imrenmiyordu, nk zaten doduu yer olan Elefantin'in iklimini ve huzurunu hibir eye deimezdi. Garnizon sabah

erkenden eitim yapyor, sonra da Kuzey'e ta blok tayan mavnalarn yklenmesini denetlemeye gidiyordu. Sava gnleri ok uzaklarda kalmt ve bylesi ok daha iyiydi! General bu greve tayininden beri gmrkye dnmt... Askerleri Gney'den gelen rnleri kontrol ediyor, Ekonomi ve Maliye Bakanl'nn dzenledii bir tabloya gre vergileri uyguluyordu. Odas bir yn evrakla dolan komutan, yine de bu krtasiye ile boumay, Nubyeli korkun savalarla savamaya yeliyordu. Birka dakika sonra Nil boyundaki kaleleri denetlemek iin hzl bir gemiye binecekti. Her gn olduu gibi esen lk rzgrn tadn karacak, Nil kylar ile dik kayalklarn manzarasn zevkle seyredecekti. Ondan sonra tadna doyum olmaz akam yemeini, yalnzln yava yava unutmaya alan gen bir dulla paylaacakt. Tam bu srada bir ayak sesi onu hayal leminden uyandrd. Emir subay nefes nefese nnde durdu. "ok acele bir mesaj geldi generalim." "Nerden geliyor?" "Nubye lndeki bir gzc devriyeden." "Altn madenlerinden mi?" "Evet generalim." "Mesajda ne diyor?" "Durumun ok ciddi olduunu yazyor." Bundan da u anlalyordu ki general papirs amadan ekmeceye koyup orada unutamayacakt. Mhr skt, mektubu at, iindekileri aknla okudu. "Bu... bu haber dzmece!" "Hayr generalim. Haberci burada, emrinizi bekliyor." "Byle bir ey olmaz... Szde Nubyeli isyanclar, Msr'a altn gtren asker konvoya saldrmlar!" 48 Yeni ay az nce domutu. Belden st plak olan Ramses'in banda peruka, belinde de, Eski imparatorluun fravunlannnkine benzeyen eski bir petamal vard. Kralie vcuduna sk skya oturan beyaz bir elbise giymiti. Banda, ta yerine, yeryznde simgesi olan Tanra Secat'n yedi kollu yldz vard. Milyonlarca yln tapna Ramesseum'un temel atma trenleri iin byle giyinmiti. Ramses, Cebel Silsile'deki ta yontucular arasnda geirdii gnleri anmsyordu. Orada yontu kalemi ile tokma kullanmasn renmiti. O zamanlar o loncann bir yesi olmay arzuluyordu, ama babas onu bu hayal leminden ekip karmt. Kral ve kralie iftine Karnak'tan gelen otuz kadar ayinci elik ediyordu. Onlarn banda barahip Nebu, ikinci khin Doki ve drdnc khin Bakhen de bulunuyordu. Bakhen ertesi gn iki mimar ve onlarn ekipleriyle ie balayacakt. Be hektar! Milyonlarca yln tapna iin Ramses tarafndan saptanan alann bykl tam be hektard. Tapnan kendisinden ayr olarak bir saray, ktphane, depolar gibi ek yaplar ve bahe olacakt. Bu kutsal site, ekonomik ynden zerk olacak, Firavun'un kiiliinde simgelenen doast gce duyulan saygya adanacakt. Projenin bykl karsnda akna dnen Bakhen, urayaca glkleri aklna getirmek istemiyor, btn dikkatini kral-kralie iftinin soylu jestlerinin zerinde topluyordu. Kral ile kralie gelecekteki tapnan simgesel kelerini iaretledikten sonra bu noktalara uzun bir tokmakla kazk akp, aralarna bir ip gerdiler. Bylece ilk piramidin yapmcs rnek mimar Imo-tep'in ansna saygda bulundular Sonra Firavun bir tarla apasyla temel hendeini kazd ve ukurun iine kk altn ve gm kleleri, minyatr aletler ve muskalar koyduktan sonra zerlerini kumla rtt ve onlar gzlerden saklad. Ramses gl elleriyle levyeyi kullanarak ilk ke tan yerine oturttu ve ilk tula kalbn dkt. Bu yaratc davranndan sonra tapnan zeminleri, duvarlar ve tavanlar fkracakt. Temizlik an gelmiti: Ramses buhur tohumlar saarak kutsal alan dolat. Bu tohumun hiyeroglifteki ad 'kutsallatran' anlamna gelen son-ter'di.

Bakhen binann antsal kapsnn bir maketi olan tahta kapy tutuyordu. Kral, milyonlarca yln tapnann kapsn, onu kutsayarak at ve onu hayata getirdi. Ramses bu kapya 'k saan' beyaz bir topuzla on iki kez vururken, tanrlar orada bulunmalar iin aryordu. Elinde yanan bir lambay tutarak iinde grnmez gcn bulunaca tapna aydnlatt. Sonunda ilk alardan kalma szleri tekrarlad: Bu ant kendisi iin deil, gerek efendisine, Msr'n btn tapnaklarnn balangc ve sonu olan Yasa'ya sunmak iin yaptryordu. Bakhen gerek bir mucize yaad duygusuna kaplmt. Burada birka ansl insann gzleri nnde yaplan eyler insan akln ayordu. u anda zerinde hibir ey olmayan toprak tanrlarn oluyor, Ka gc ortaya kmaya balyordu. Doki: "Temele konacak ant ta hazr," dedi. Kral: "Dikilsin," diye buyurdu. Parasn Doki'nin dedii heykeltra, zerine hiyeroglif yaz yazl kk bir ta getirdi. Tan zerindeki yaz Ramesseum'un topran sonsuza dek kutsuyor, dinle ilgisi olmayan bir dnyaya dnmemesini diliyordu... Sembollerin bys topra ge dntryordu. Setau, elinde bo bir papirs ile taze mrekkep doldurulmu bir hokkay tayarak ilerledi. Doki'nin midesi buland. Bu kaba adamn trene karaca hi akla gelmemiti. Setau papirsn zerine soldan saa doru yatay izgiler halinde bir metin yazd ve yksek sesle okudu: "Firavun hakknda kt sz syleyen ya da kt sz syleme niyetinde olanlarn azna mhr vurulsun ve bu milyonlarca yln tapna kraln kiiliini koruyan ve ktl kovan bir kale olsun." MLYUNLAKUA YLN TAPINAI Ibi Doki ter iinde kalmt. Byle bir by yaplacandan hi kimse sz etmemiti ona, ama neyse ki plannn uygulanmasnda hibir deiiklik olmayacakt. Setau katlanm papirs Ramses'e sundu. Kral onun zerine mhrn bast ve gmlecei yere, ant tan dibine koydu. Tan zerindeki hiyerogliflere bakt. Bu bak sayesinde hiyerogliflerde yazlanlar hayata geirecekti. Birden arkasna dnd. "Bu hiyeroglifleri kim kazd?" Hkmdarn soru biiminden fkeli olduu anlalyordu. Heykeltra ne kt. "Ben kazdm Majeste." "Tan zerine kazman iin bu metni kim verdi sana?" "Amon barahibi verdi Majeste." Heykeltra bir yandan sayg gstermek, bir yandan da Ram-ses'in fkeli baklarndan kanmak iin yere kapand. Milyonlarca yln tapnann temel atlmas ile ilgili geleneksel yaz deitirilmi ve saptrlmt. Bylelikle koruyucu grevi yok edilmiti. Demek ihtiyar Nebu, karanlk glerin mttefiki ve Firavun'un dmanlarna satlm bir kii olarak Ramses'e ihanet etmiti! Kraln, temel atma srasnda kulland tokmakla barahibin kafasn krmak geti iinden, ama o anda kutsanan topraktan kan garip bir enerji, ho bir scaklk yayarak vcudunu sard. Kalbinde dncesini deitiren bir kap ald. Hayr, iddet kullanmamas gerekirdi. Nebu'nun gizlice yapt bir hareket, onun bu duygusunu daha da glendirdi. "Ayaa kalk heykeltra!" Adam buyruu yerine getirdi. "Barahibe git ve onu buraya getir." Doki zafere ulayordu. Plan mkemmel bir biimde iliyordu, ihtiyarn itirazlar hi fayda etmeyecek, kraln cezas korkun olacak ve barahiplik makam bo kalacakt. Bu kez kral deneyimli bir ynetim adamn, yani Doki'yi bu greve atayacakt. Heykeltra dersini iyi bellemiti. Sa elinde yaldzl ss ve orta parmanda altn bir yz olan ihtiyar adamn nnde durdu. Bu s ve yzk Amon barahibine ait olan iki sembold.

Ramses heykeltraa: "Ant tan zerine kazmak iin metni sana veren bu adam myd?" diye sordu. "Evet, bu adam." "yleyse sen bir yalancsn." "Hayr Majeste! Size yemin ederim ki bana bu metni bizzat Amon barahibi verdi..." "Sen onu hi grmedin heykeltra." Nebu yal ayincisine emanet ettii asasn ve yzn geri ald. Heykeltra arkasn dnp onun aleyhinde konutuu srada sy ve yz gizlice ona vermiti.. Serseme dnen heykeltra sendeledi. "Doki... Doki nerdesin? Bana yardm etmelisin, ben sorumlu deilim! Bana Amon barahibinin tapnan sihirini yok etmek istediini sylememi emreden sensin!" Doki kayordu. fkesinden lgna dnen heykeltra onu yakalad ve stne ullanp yumruklamaya balad Doki heykeltratan ald darbelerle lmt. Kanl bir cinayet ilemek, hiyeroglifleri bozmak ve yalan syleyerek ahlakszlk yapmakla sulanan heykeltra vezir mahkemesine karlarak ya intihar biiminde lme ya da vaha zindanlarnn birinde rmeye mahkm edilecekti. Bu olayn ertesi gn, gne batarken Ramses, Ramesseum'un temeline, gerektii gibi dzeltilmi ta koydu. Ramesseum domutu. Ramses, Nebu'ya: "Doki'nin sana zarar vermek istediinden kukulanyor muydun?" diye sordu. "insan doas byle yaratlmtr," diye karlk verdi barahip. "Bakalarn kskanmadan kendi yollarndan giden insan says azdr. Bilgelerin hakl olarak yazdklar gibi kskanlk hibir doktorun tedavi edemeyecei bir hastalktr." "Doki'nin yerine birini tayin etmek gerekir." "Bakhen'i mi dnyorsunuz Majeste?" "Evet." "Kararnza kar kacak deilim, ama bu karar vakitsiz. BakMLYONLARCA YILIN TAPINAI 265 hen'i Luksor'daki almalar izlemesi ve milyonlarca yln tapna ile ilgilenmesi iin grevlendirdiniz ve bu kararda tamamen haklydnz. Bu adam sizin gveninize layk. Ama onu ok ar bir ykn altnda ezmeyiniz. ok deiik ilerin arasnda arp kalabilir. Sras gelince hiyerarinin basamaklarn kacaktr." "Sen ne neriyorsun?" "Doki'nin yerine, meditasyon ve ayin yapmaktan baka bir eyle uramayan bana benzer bir ihtiyar tayin ediniz. Bylece Kar-nak'n Amon tapna size hi sknt vermez." "Onu sen seeceksin. Ramesseum'un plann grdn m?" "Benim yaantm, uzun ve mutlu gnlerin birbiri ardna geldii uzun bir sreyi kaplad, ancak zldm bir ey var: Milyonlarca yln tapnann tamamlandn grecek kadar yaayamayaca-m." "Bunu kim bilebilir Nebu?" "Kemiklerim szlyor Majeste. Gzm iyi grmyor, kulaklarm zor iitir oldu ve uykularm giderek uzad. Sonum yaklayor, bunu hissediyorum." "Yz on ya, bilgelerin ulaaca bir ya deil mi?" "mrn doldurmu ihtiyar bir adamm ben. Bugne kadar yararlandm ans, bir bakasna vermek iin benden almak isteyen lme neden sitem edeyim?" "Yine de zekn kvrakln hi kaybetmemi. sn ile yzn ayinciye vermemi olsaydn ne olurdu?" "Kaderde ne varsa o olur, Majeste. Mat yasas bizi korudu." Ramses milyonlarca yln tapnann ykselecei geni alan hayranlkla seyretti. "ok byk bir yap gryorum Nebu. Granit, kumta ve bazalttan yaplm bir tapnak. Kuleleri ge ykselecek, kaplar yaldzl bronzdan olacak, aalarn glgesi altnda iinde saf su bulunan havuzlan olacak. Ambarlar budayla dolacak. Hazinede altn, gm, deerli talar ve az bulunur vazolar

bulunacak... Canl gibi duran heykeller, avlular ve kk tapnaklar ssleyecek. Tapnan evresindeki sur bu harikalar koruyacak. Gnein douunda ve batnda birlikte terasa kacak, taa yazlm sonsuzlua saygmz sunacaz. kii sonsuza dek bu tapnakta yaayacak: Babam Seti, annem Tuya ve karm Nefertari." "Drdncy unuttunuz, hatta o birincidir aslnda: Siz, Ram-ses." Kraln ei yce kralie, elinde bir akasya fdanyla kraln yanna sokuldu. Ramses diz kt ve fidan topraa dikti. Nefertari fidan zenle sulad. "Bu aaca gz kulak ol Nebu. Bu fidan benim tapnamla birlikte byyecek. Tanrlar izin verse de bir gn onun ifa veren glgesinde dinlensem, dnyay ve insanlar unutsam. Bat tanrasnn, bu aacn yapraklarndan ve gvdesinden kp beni almak iin elini uzatmasn grsem." 49 Musa nar aacndan yaplm yatana uzand. Gn ok yorucu gemiti. Ufak apta elli kadar kaza, sarayn antiyesinde iki hafif yaral, nc klada alan iilere gnderilmesi gereken karavanada gecikme, kusurlu bin kadar tulann yok edilmesi... Olaan sorunlard bunlar aslnda, ama her gn st ste gelmeleri Musa'nn gcn azar azar tketiyordu. iin iin, kendini pek belli etmeyen sorular yeniden kafasna meye balamt. Bu bakenti ina etmekten ok mutluydu, ama aralarnda kt kalpli Set'in de bulunduu birok tanr iin tapnaklar ina etmek tek tanrya kar ilenmi bir gnah deil miydi? Musa, Pi-Ramses antiyelerinin ba gzetmenliini yaparak, aslnda, ok tanrl inanc srdren bir firavunun zaferine katkda bulunmu olmuyor muydu? Odann bir kesinde, pencerenin yannda birisi kprdad. "Kim var orda?" "Bir dost." Zayf yz yrtc kuu andran adam karanlktan kt, bir ya lambasndan kan titrek n altnda ilerledi. "Ofir!" "Seninle konumak istiyorum." Musa yatanda dorulup oturdu. "Yorgunum ve uyumak istiyorum. Yarn antiyede zamanm olursa grrz." "Tehlikedeyim dostum." "Neden?" "Sen de biliyorsun! insanln kurtarcs tek tanrya inanyorum. Yahudilerin gizliden gizliye byk sayg gsterdii Tanr, gelecekte tm putlar yok edip dnyann gerek hkimi olacaktr. Ve onun fethi Msr'dan balamaldr." "Ramses'in firavun olduunu unutuyor musun?" "Ramses zorba bir hkmdar. Kutsal eylere sayg duymuyor ve sadece kendi gc ile ilgileniyor." "O gce sayg duy, bylesi daha iyi olur. Ramses benim arkadamdr ve onun bakentini ina ediyorum." "Duygularnn soyluluunu ve ona duyduun sadakati takdir ediyorum. Ama sen yrei ikiye blnm, ac eken bir adamsn Musa ve sen de bunun farkndasn. Yreinin derinliklerinde Ram-ses'in hkmdarln reddediyorsun ve gerek Tanr'nn egemenliini umuyorsun." "Samalyorsun Ofir." Libyalnn baklarnda srarl bir ifade vard. "Samimi ol Musa, yalan sylemeyi brak." "Sen beni benden daha iyi mi tanyorsun?" "Neden olmasn? Ayn hatalar reddediyor ve ayn ideali paylayoruz. Glerimizi birletirerek bu lkeyi ve halknn geleceini deitireceiz. Sen istesen de istemesen de Yahudilerin ba oldun. Senin ynetiminde aralarndaki rekabet sona erdi. Senin haberin olmadan bir ulus olutu." "Yahudiler Firavun'un otoritesine boyun eerler, benimkine deil." "Bu diktatr kabul etmiyorum! Sen de kabul etmiyorsun." "Yanlyorsun. Herkesin ii kendine." "Senin iin halkn geree doru gtrmektir. Benimki ise tek tanrnn dinini yerletirmektir. Bunun iin Akenaton'un yasal vrisi Lita'y Msr tahtna oturtmak gerekir."

"Samalamay brak Ofir, Firavun'a kar bir isyan tevik etmek felaketten baka bir ey getirmez." "Tek tanrnn egemenliini salamak iin baka bir yol biliyor musun? Gerei elde ettikten sonra, onu kabul ettirmek iin mcadele etmesini bilmek gerekir." "Lita ve sen... iki meczup! Btn bunlar ok sama." "Bizim gerekten yalnz olduumuzu mu sanyorsun?" Yahudi armt. "Durum onu gsteriyor..." "ilk karlamamzdan beri, durum deiti. Tek tanrdan yana olanlar ok kalabalklar ve senin hayal edemeyecein kadar kararllar. Ramses'in gc bir hayalden ibaret ve bu hayal onun tuza MLYONLARCA YILIN TAPINAI 269 olacak. Bu lkenin hatr saylr miktardaki sekin kiisi, sen yolu atn taktirde arkamzdan gelecek Musa." "Ben mi... Neden ben?" "nk bize rehberlik edecek ve gerek imann yandalarnn bana geecek niteliklere sahipsin. Lita tahta kncaya kadar ikinci planda kalmak zorunda ve bense sadece bir din adam olduum iin byk ounluu etkileme gcm yok. Dncelerimizin yaylmas iin senin sesine ihtiyacmz var." "Sen gerekten kimsin Ofir?" "Akenaton gibi sradan bir inanan. Gerek Tanr'nn, kendini beenmi Msr'n belini bktkten sonra btn uluslarn zerinde egemenliini kuracana inanyorum." Musa bu deliyi oktan kovmalyd, ama adamn konumalar onu etkilemiti. Ofir, Yahudinin dncelerinin iine szm, kafasndan atmaya alt bozguncu fikirleri dile getirmiti. "Bu projen mantksz Ofir. Baarya ulama ansn hi yok." "Akna kar gelmeye alanlar onun dalgalaryla srklenmeye mahkmdur Musa. Yahudilerin bana geip, onlara yle bir lke ver ki Tanr'nn nnde secdeye varsnlar ve onun gcn tansnlar. Lita Msr' ynetecek, biz mttefik olacaz ve bu birleme btn lkeler iin gerein fkraca bir kaynak oluturacak." "Bu bir d." "Ne sen, ne de ben d kuruyoruz." "Tekrar sylyorum, Ramses benim dostumdur ve ona kar yaplacak hibir hareketi ho karlamaz." "Hayr Musa, o senin dostun deil, tam tersi acmasz rakibin. Gerei bomak isteyen biri o." "Evimi terk et Ofir." "Benim sylediklerim zerinde dn ve harekete gemek iin hazrln yap. ok yaknda tekrar greceiz." "Hi umutlanma." "Yaknda grrz Musa." Musa uykusuz bir gece geirdi. Ofir'in syledii her szck bir dalga gibi hafzasndan geiyor, korkularn ve itirazlarn alp gtryordu. Musa, henz itiraf etmeye yanamasa da, bu karlama onun uzun zamandr bekledii bir dnm noktas olmutu. Z / U UHK1S1 IAIN J Al_,lJ Yan yana yatm olan aslanla kpek bir tavuun kemiklerini ke-miriyorlard. Bir palmiyenin glgesinde birbirine sarlm olarak oturan Ramses ile Nefertari, manzarann keyfine varyorlard. Kral byle bir kaamak yapmalarna izin vermesi iin Seramana'y zor da olsa ikna etmiti. Aslanla kpekten iyi muhafz m olurdu? Memfs'den ok iyi haberler geliyordu. Kk Meritamon stannesinin stn benimsemiti. Tarm Bakan Necem'in bilgili bir retmenin zeniyle megul olduu Kh, kz kardeini ilk defa ziyaret etmiti. Gzel set, kralienin bir kz ocuu dourmasna ok sevinmi, Nefertari'yi kutlamt. Akam zerinin insan okayan sakin gnei Nefertari'nin ipek gibi yumuak teninde altn gibi parlyordu. Havada bir flt sesi ykseldi. Srtmalar

srlerini iftliklere geri getirirken trkler mrldanyorlard. Srtlarna ar yk vurulmu eekler ksa trsla gidiyordu. Batda gne kavunii bir renk alm, Teb dalar pespembe kesilmiti. Yakc bir yaz gn, yerini akamn serinliine brakmt. Msr ne kadar gzeldi! Nefertari de zerindeki vcudunun btn hatlarn gsteren, saydam ince keten elbisesiyle ayn gzellikteydi! Sevgili kocasna dayad yumuak vcudundan badndrc bir koku yaylyordu. Ciddi ve skntsz yznde, k saan bir ruhun soyluluu okunuyordu... Ramses: "Ben sana yakyor muyum?" diye sordu. "Ne garip bir soru..." "Bana bazen bu dnyadan ve bayalklarndan, saraydan ve iinde yaanan alaklklardan, grevimiz gerei yapmamz gereken sradan ilerden ylesine uzak grnyorsun ki." "Grevimde bir kusur mu ettim?" "Bilakis, sen sanki oldum olas Msr kraliesiymisin gibi, en kk bir kusur bile etmedin. Seni seviyorum ve sana hayranm Nefertari." Scak ve duyarl dudaklar birleti. Nefertari: "Evlenmemeye karar vermitim," diye itiraf etti. "Her eyden elimi eteimi ekip bir tapnaa kapanacaktm. Erkeklere kar ne MLYONLARCA YILIN TAPINAI 271 soukluk duyuyordum ne de irenme, ama ben erkekleri, sonunda kendilerini kltp gsz brakacak bir tutkunun esiriymiler gibi gryordum. Sen ise tutkunun tesinde bir adamdn, nk kader senin yolunu izmiti. Sana hayranm ve seni seviyorum Ram-ses." kisi de dncelerinin bir olduunu ve hibir felaketin onlar ayramayacan biliyordu. Milyonlarca yln tapnan birlikte kurarlarken kral ve kralie olarak ilk sihirli eylemi tamamlamlard. Bu eylem, ancak lmn ayrabilecei bir servenin kaynayd. Nefertari: "Grevlerini unutma," diye hatrlatt. "Hangileri onlar?" "Erkek ocuk sahibi olmak." "Zaten bir olum var." "Sana birka tane erkek ocuk gerek. ayet mrn uzun srecek olursa bazlar senden nce lebilir." "Peki kzm neden benim yerime tahta kmasn?" "Yldz falclarna gre kzn, tpk kk Kh gibi daha ok kendi dnce dnyasna kapanan bir yaradla sahip olacak." "Hkmdarlk etmek iin iyi bir nitelik deil mi?" "Her ey o zamanki koullara ve bizi evreleyen dnyann durumuna baldr. Bu akam lkemiz sknet iinde, ama yarn ne olacak, bilebilir miyiz?" Drt nala gelen bir at gecenin sessizliini bozdu. Toz toprak iinde kalan Seramana attan atlad. "Sizi rahatsz ettiim iin zr dilerim Majeste, ama durum aceleyi gerektiriyor." Ramses, Sardunyalnn eline tututurduu papirs at. Nefer-tari'ye: "Elefantin generalinin raporu," diye aklad. "Bakaldran Nubyeliler, bizim balca tapnaklarmza altn gtren kafileye saldrmlar." "l ya da yaral var m?" "Yirmiden fazla l ve birok yaral." "Bir hrszlk olay m sz konusu, yoksa bir ayaklanma balangc m?" "Bilmiyoruz." Allak bullak olan Ramses birka adm att. Efendilerinin kzgnln fark eden aslanla kpek, ellerini yalamak iin Ramses'e sokuldular. Hkmdar, kralienin duymaktan korktuu u szleri syledi: "Hemen yola kyorum. Dzeni salamak Firavun'un grevidir. Nefertari, ben yokken Msr' sen yneteceksin." 50

Firavun'un sava filosu yirmi kadar gemiden oluuyordu. Hilal biiminde gvdeleri olan bu gemilerin havaya kalkk olan n ve arka taraflar suya deiniyordu. Her birinde byk bir yelken son derece salam bir diree birok halatla balanmt. Geminin ortasnda tayfalar ve askerler iin geni bir kamara vard. Geminin n tarafnda ok kk bir kamarada kaptan kalyordu. Amiral gemisinde, iskele ve sancak tarafndaki iki dmeni Ram-ses bizzat kendisi kontrol ediyordu. Kraln aslan ve kpei iin st kapal bir kulbe yaplmt. Aslann n ayaklarnn arasnda kvrlm oturan kpek, iri dostuna her gn verilen bol yemee ortak olmutu. Bundan nceki seyahatinde olduu gibi, kra tepeler, masmavi gk ve Nil boyunca ln saldrsna kar koyan yeillik eridi Ramses'i byledi. Hem ok sert, hem de her trl atmann tesinde olan bu ate lkesi onun ruhsal yapsn andryordu. Krlanglar, leylekler ve pembe filamingolar filonun zerinde uuyordu. Palmiyelerin tepelerine km olan ebekler filonun geiini neeli lklaryla selamlyorlard. Nereye, niin gittiklerini unutan askerler zamanlarn kumar oynayp hurma raks ierek geiriyor ya da gneten korunarak uyuyorlard. tkinci byk alayann almas ve Ku lkesine girmeleri onlara elence gezisine km konuklar olmadklarn hatrlatt. Gemiler ssz bir kyya yanat, askerler gemilerden sessizce indiler. adrlar kurdular. Ordughn evresini gvenlik iin, kazklardan oluturulmu bir duvarla kapattlar ve Firavun'un emirlerini beklemeye baladlar. Birka saat sonra Nubye genel valisi ile muhafz takm, altn kaplamal, alr kapanr iskemlesinin zerinde oturan hkmdarn nnde durarak, ona sayglarn sundular. Ramses: "Aklama bekliyorum," dedi. MYT18 -W 5 "Duruma tamamen hkimiz Majeste." "Aklama istiyorum." Nubye genel valisi ok imanlamt. Beyaz bir mendille alnn sildi. "Evet, kt bir olay, ama abartlacak kadar deil." "Altnlar alnm bir konvoy ve ldrlm madenciler, Firavun ile askerlerinin savamak iin buraya geliini hakl gstermez mi?" "Size gnderilen mesaj belki de biraz abartlyd, ama Majestele-ri'nin buraya geliinden dolay nasl olur da sevinilmez?" "Babam, Nubye'yi bara kavuturmu ve bu bar koruman iin grevi sana vermiti. hmalkr davrandn ve zamannda mdahale etmediin iin bu bar bozulmad m?" "Alnyazs Majeste, bu sadece alnyazs!" "Sen Nubye'nin genel vahisin, kraln sanda giden sancaktarsn, Gney lnn en byk kamu grevlisisin, sava arabalarnn komutansn ve kalkm alnyazsndan sz ediyorsun... Sen benimle alay m ediyorsun?" "Sizi temin ederim ki benim tutumum kusursuzdur! Ama grevim ok ar: Kylerin yneticilerini denetlemek, tahl ambarlarnn doldurulmasn kontrol etmek ve..." "Ya altn?" "Altnn karlmasn ve teslim edilmesini bizzat banda durarak byk bir gayretle ynetiyorum Majeste!" "Bir konvoyu unutarak m?" "lgn bir grubun saldracan nasl tahmin edebilirdim?" "Bu da sizin grevlerinizden biri deil mi?" "Alnyazs Majeste..." "Beni sadrnn yapld yere gtr." "Altn madeni yolunda, ssz ve orak bir yerde. Ne yazk ki hibir bilgi vermeyecek size!" "Sulular kim?"

"Sefil bir kabilenin kendini bilmez yeleri bu talihsiz olaya neden oldu." "Onlar arattnz m?" "Nubye ok byk Majeste, elimdeki gvenlik gleri ise ok snrl." MLYONLARCA YILIN TAPINAI 275 "Demek oluyor ki ciddi hibir aratrma yaplmad." "Bir askeri mdahaleye ancak Majesteleri karar verebilir." "Artk sana ihtiyacm kalmad." "Bu canilerin takibinde Majesteleri'ne refakat edebilir miyim?" "Bana gerei syle genel vali: Nubye bu canileri desteklemek iin isyana kalkmaya hazr m?" "Bilmem ki... Pek olas deil, ama..." "Yoksa ayaklanma balad m?" "Hayr Majeste, ama bu haydutlarn saflarnn bir hayli sklat sanlyor. Bu nedenle sizin geliiniz ve olaya bizzat el koymanz istenilen bir eydi." Setau Ramses'e: "unu i," dedi. "Zorunlu mu?" "Hayr ama ihtiyatl olmay yelerim. Seramana seni ylanlara kar koruyamaz." Kral bu tehlikeli svy imeye karar verdi. Setau, srganotlar ile younluu azaltlm kobra kanndan oluan bu ilac dzenli aralklarla Ramses iin hazrlyordu. Bylece baklk kazanan hkmdar, hibir tehlikeye maruz kalmadan altn hrszlarnn peine debilirdi. "Beni de bu yolculua aldn iin saol. Lotus da kendi vatann grecei iin ok memnun. Ve nmzdeki gnlerde pek ok srngenimiz olacak." "Bu bir elence gezisi olmayacak Setau. Belki de gl bir hasmla kar karya geleceiz." "Bu zavall adamlarn altnlar almasna raz olsaydn daha iyi olmaz myd?" "Onlar hem ald, hem adam ldrd. Mat yasasna ihanet eden her kim olursa olsun suu cezasz kalmamaldr." "Seni hibir ey yumuatamaz m?" "Hibir ey." "Kendi gvenliini dndn m?" "Olay astlarmdan birine emanet edilemeyecek kadar ciddi." "Adamlarna sk sk tembih et: ihtiyat elden brakmasnlar. Bu mevsimde ylanlar zellikle ok zehirlidir. eytan tersi reinesi UHK1M1AN ile yaplan zamk zerlerine srsnler. Onun dayanlmaz kokusu birok srngeni karr. ayet askerlerden biri srlacak olursa bana haber ver. Ben arabalardan birinde Lotus'un yannda uyuyaca-m." Birlik, akll bir yoldan ilerledi. nde nc eri, arkasnda Sera-mana ile kral, de gl atlara binmilerdi. Onlarn arkasndan arabalar eken kzler, silah ve su tulumlarn tayan eekler ve piyadeler geliyordu. Nubyeli ncnn kansna gre saldrganlar, konvoya saldrdklar yerden pek uzaklamamalard. Birka kilometre tede, ganimetlerini paylamadan nce geici olarak saklanmalarna olanak salayacak bir vaha vard. Kraln elindeki haritaya gre kra blgenin derinliklerine korkusuzca gidilebilirdi, nk yol boyunca kuyular almt. Birka yldr Nubye ynetiminin gnderdii raporlara gre hibir madenci susuzluk ekmemiti. Bir eek ls herkesi aknla uratt. Genelde altn arayclar, byk zorluklara katlanabilecek salkl eekleri kullanrlard. lk byk kuyuya yaklatklar zaman herkes bir nefes ald. Bol bol su imek, mataralar doldurmak, tentelenin glgesinde uyumak. .. Subaylardan erlere kadar herkes ayn d kuruyordu. Gne saat dolmadan batacana gre kral mutlaka mola verecekti. Kuyuya ilk ulaan nc oldu. Dayanlmaz scaa ramen grd ey kann dondurdu. Ramses'e doru kotu. "Majeste... Kuyunun suyu ekilmi." "Belki de su seviyesi alalmtr. Kuyunun dibine in." Seramana'nn tuttuu bir halattan yararlanan nc, kuyuya indi. Yukar kt zaman yznde km bir ifade vard. "Suyu ekilmi Majeste." Birliin geri dnmek iin bile suyu yoktu. Byle bir eyi denemeye kalksalar, belki de birliin en dayankl erleri dnda herkes lecekti. Bu durumda bir

sonraki kuyuya ulamak iin ileri gitmek gerekiyordu. Ancak, Nubye ynetiminin hazrlad haritalar gerei yanstmadna gre ikinci kuyunun da suyu ekilmi olabilir miydi? nc: "Anayoldan ayrlabiliriz," diye neride bulundu. "Saa doru MLYONLARCA YILIN TAPINAI 2 77 yn deitirip silerin vahas ynne gidebiliriz. Buras ile vaha arasnda, silerin saldrlar srasnda gereksinme duyduklar bir kuyu olacak." Ramses: "Gne batmcaya kadar dinlenin," diye buyurdu. "Ondan sonra yola karz." "Gece yry tehlikelidir Majeste! Ylanlar, olas bir pusu..." "Baka seeneimiz yok." Rastlantya bakn! Ramses babasnn yannda Nubye'ye yaptklar ilk seferi hatrlad. O zaman da askerler buna benzer durumla karlamlard, isyanc bir kabile kuyular zehirlemiti. Kral iinden, tehlikeyi kmsemi olduunu kabul etti. Basit bir dzen salama giriimi felakete dnebilirdi. Ramses adamlarna gerei syledi. Moraller bozuldu, ama en deneyimliler umutlarn kaybetmediler ve arkadalarn yattrdlar. Mucizeler yaratan bir Firavun'un komutas altnda deiller miydi? Piyadeler tehlikelerine ramen gece yrynden holandlar. Art birlik, herhangi bir baskna kar tetikteydi. nden giden nc ihtiyatla ilerliyordu. Mehtap sayesinde gzleri ok uzaklar seebiliyordu. Ramses, Nefertari'yi dnd. Geri dnmedii takdirde btn yk onun omuzlarna kalacakt. Kh ile Meritamon lkeyi ynete-meyecek kadar kk olduklar iin gz iktidarda olan birok insann iktidar olma arzusu yeniden canlanacakt. Birden Seramana'nn at aha kalkt. Ne olduunu anlamayan Sardunyal attan dt. Sersemledii iin ayaa kalkamad, kumlu bir yamatan aa yuvarland ve bir ukurun dibinde durdu. Yoldan, bulunduu yer grnmyordu. Seremana, zorlama bir solumay andran acayip bir ses duydu. Bu bir tehlike iaretiydi. ki adm tesinde bir engerek ylan bouk bouk soluyordu. Rahatsz edildii iin giderek kavgac ve saldrgan bir hal alyordu. Seramana derken klcn kaybetmiti. Silah olmad iin geri ekilmekten baka bir seenei yoktu. Ani bir hareket yapmamas gerekiyordu. Ama engerek ylan yanlamasna ilerleyerek onun yolunu kesti. mo 1A1M Sa ayak bilei burkulan Seramana yerinden kalkamad. Komas olanaksz olduuna gre ok kolay bir av olacakt. "Lanet hayvan! Beni sava alannda lmekten mahrum edeceksin!" Engerek ylan sokulmad. Sinirlenen Seramana, ylann bana kum att. Ylan ani bir hareketle Seramana'ya atlmak iin tam frlyordu ki ucu atall bir sopa onu topraa iviledi. Setau kendi kendini kutlayarak: "Tam isabet!" dedi. "Baarmak iin onda bir ansm vard." Ylan boynundan tuttu. Hayvann kuyruu fkeli fkeli sallanyordu. "Solgun mavi, koyu mavi ve yeil renklerden oluan engerek, hayran olunacak kadar gzel bir varlktr. ok zarif bir gen kza benziyor. Sence de yle deil mi? ansn varm ki bu trn sesi uzaktan duyulup kolayca tannabilir." "Sanrm sana teekkr borluyum." "Bu ylann sr blgesel bir dem oluturur ve sonra yaylp i kanamaya neden olur. Hayvann zehiri fazla deildir, ama ok gldr. Ancak kalbi salam olanlar sa kalabilir. Ama drste konumak gerekirse dii engerek grnd kadar korkun deildir." 51 Setau, Seramana'nn burkulan ayak bileine baz otlarla pansuman yaptktan sonra kan oturmasn nleyen merhemi srp bir keten parasyla sard. Birka saat sonra hibir eyi kalmayacakt. Sardunyal hl kukulanyordu. Acaba ylan oynatcs bu ylan saldrsn kendisi dzenleyip kurtarc pozuna brnmek istemi, Ramses'in gerek dostu olduunu gstererek ona zarar verecek birisi olmadn kantlamaya m almt? Bununla birlikte Setau'nn mesafeli durmas, yapt yardmdan yararlanmaya kalkmamas, Seremana'nn onun lehinde dnmesine neden oluyordu.

Gne dounca ikindiye kadar dinlendiler. Sonra tekrar yola ktlar. Hl askerlerle hayvanlar iin yeteri kadar su vard, ama yaknda karneye balamak gerekecekti. Ramses yorgunluuna ve i skntsna ramen yry hzlandrd ve art birlie her an tetikte olmalarn emretti, isyanclar cepheden saldrmazlar, dmanlarn zayf drp baskn yapmaya alrlard. Yry kolu iinde artk akalalmyor, vadiye dn dnlmyor ve konuulmuyordu. nc, kolunu uzatarak: "ite," diye haber verdi. ileride, birka yabani ot, kuru tatan yaplm yuvarlak bir ta duvar ve ucunda bir tulum duran eski bir ipin bal olduu ahap bir at grnd. Kuyu! Hayatta kalmann tek umudu. nc ile Seramana kurtarc suya doru kotular. Uzun sre -melmi durdular, sonra yava yava doruldular. Sardunyal, kafasn olumsuz bir biimde sallad. "Bu lke ilk alardan beri sudan mahrum olmu ve biz burada susuzluktan leceiz. Hi kimse srekli su veren bir kuyu kazmam. Bize de teki dnyada su aramak decek!" Ramses adamlarn toplad ve onlara durumun ciddiyetini anlatt. Yarn su yedekleri bitecekti. Artk ne ileri gidebilirlerdi, ne de geri. Birka asker silahlarn yere att. Ramses: "Silahlarnz aln," diye haykrd. Subaylardan biri: "Neye yarar," diye sordu, "mademki gne altnda kavrulacaz." "Bu l blgesine dzeni salamak iin geldik ve salayacaz." "Cesetlerimiz Nubyelilerle nasl savaabilir?" Ramses: "Babam da daha nce buna benzer bir durumla karlamt," dedi. "Ve adamlarn kurtard." "yleyse siz de bizi kurtarn!" "Gneten korunun ve hayvanlara su verin." Kral srtm ordusuna dnd ve le bakt. Setau kraln yanma geldi. "Ne yapmay dnyorsunuz?" "Yrmeyi. Su buluncaya kadar yrmeyi." "ok sama." "Babamn bana rettiini yapacam." "Gitmeyin." "Bir firavun yenilmiesine lm beklemez." Seramana yanat. "Majeste..." "Panie kaplmayn ve nbet deiimlerine gzkulak olun. Adamlarmz saldrya urayabileceklerini unutmasnlar." "Bu usuz bucaksz lde tek banza gitmenize raz olmaya hakkm yok. Orada gvenliiniz salanamaz." Ramses elini Sardunyalnn omzuna koydu. "Seni ordumun gvenliini salamakla grevlendiriyorum." "Gecikmeden dnn. Komutanlar balarnda olmaynca askerlerin kafas karabilir." Piyadelerin donuk baklar altnda kral eski kuyuyu terk etti ve kzl lde onu bekleyen sonu belirsiz maceraya doru ilerledi. Tal bir tepecie varnca sakin admlarla zerine kt. Tepeden baknca evrenin tamamen ssz olduunu grd. MLYUNLAKCA YILIN TAPINAI 281 Babas gibi o da topran srrn, enerji okyanusundan gelen ve talarn arasndan ustaca szarak dalarn kalbini dolduran su damarlarn sezmek zorundayd. Kraln karn boluu szlamaya, gr deimeye ve vcudu ate gibi yanmaya balad.

Akasya dallarndan yaplm su deneini petemalna takl olduu yerden kard. Bir zamanlar babasnn da kulland bu denek sihirini hl koruyordu. Ancak bu usuz bucaksz lde onu nerede kullanacakt? Kraln gvdesinin iinde, teki dnyadan gelen ve Seti'nin sesinin tonunu tayan bir ses konumaya balad. Karn boluundaki ar ylesine dayanlmaz bir hal ald ki Ramses'i harekete geirdi ve tepeden inmesini salad. Ramses sradan bir yolcuyu arpacak olan acmasz sca artk duymaz olmu, kalp atlar tpk bir anti-lopunki gibi yavalamt. Kum ve kayalarn ekli ve rengi deiti. Ramses'in baklar yava yava ln derinliklerine girdi, parmaklar, iki ucu keten ipe bal iki yumuak akasya daln skt. Su denei doruldu, bir an duraksad, sonra dt. Kral ileri doru yrynce, iindeki ses uzaklat. Bunun zerine Ramses geri dnd ve sola doru ilerlemeye balad, iindeki ses yeniden yaklat. ubuk hareketlendi. Ramses akl denizinde kaybolmu pembe renkli kocaman bir granit kayann nnde durdu. Topran gc ubuu ellerinden ald. Suyu bulmutu. Dilleri kuruyan, derileri gneten yanan, kaslar aryan askerler granit kayay yerinden kaldrp kraln gsterdii yeri kazdlar. Be metre derinlikte suya ulatklar zaman ge ykselen sevin lklar attlar. Ramses toprak altndaki bir geitle birbirlerine balanan birok kuyu atrd. Madencilerin kulland yntem sayesinde kral, ordusunu tyler rpertici bir lmden kurtarmakla yetinmiyor, ok geni bir araziyi sulamay da dnyordu. Setau: "Yeil baheler mi dlyorsun?" diye sordu. "Bizim, bizden sonrakilere brakabileceimiz en iyi ey bolluk ve refah deil midir?" Seramana bakaldrd. "isyanc Nubyelileri unuttunuz galiba?" "Tek bir an bile unutmuyorum." "Ama askerler toprak kazclarna dntler!" "Bizim geleneklerimize gre bu onlarn grevlerinden biridir." "Korsanlkta, grevler birbirine kartrlmaz. ayet vahiler tarafndan saldrya urarsak kendimizi koruyabilir miyiz?" "Gvenliimizi salaman iin seni grevlendirmedim mi?" Askerler kuyularla yeralt geidini salamlatrrken Setau ile Lotus boylan ortalamann stnde, ok gzel ylanlar yakalyor, deerli zehir hazinelerini zenginletiriyorlard. Endieli olan Seramana civardaki devriyeleri artryor, askerleri kladaymlar gibi nbetlee talime zorluyordu. Askerlerin birou ise altn konvoyuna yaplan saldry unutmu, mucizeler yaratan Firavun'un komutasnda Nil vadisine dnmeyi dnyordu. Eski korsan, 'Bunlarn hepsi amatr,' diye dnd. Bu Msrl askerler geiciydiler. Terhis olur olmaz ya ii oluyorlard ya da kyl. Savama, gs gse dvme ve lmne saldrma alkanlklar yoktu. Bunlarn hibiri bir korsann eline su dkemezdi. Bir korsan her an tetikte olur, her trl dman ve silaha kar savaabilirdi. Umudunu yitiren Seramana, askerlere saldrma ve savunma tekniklerini retmeye niyetlenmedi bile. Bu askerler hibir zaman dvemezlerdi. Byle olmakla birlikte Sardunyal, Nubyeli isyanclarn pek uzakta olmadklar kansndayd. En azndan iki gnden beri Msrllarn ordughna yaklayor ve onlar gzetliyorlard. Ramses'in aslan ile kpei bir tehlike olduunu hissetmiti. Hayvanlar sinirli oluyor, az uyuyor, burunlaryla havay koklayarak, ksa admlarla ve sk sk durarak yryorlard. Bu Nubyeliler gerek birer korsan olsalard, Msr birliini oktan yok ederlerdi. Msr'n yeni bakenti artc bir hzla ykseliyordu, ama Musa artk dnp de bakmyordu bile. Onun gznde Pi-Ramses sadece, sahte tanrlarla sama inanlarn arasnda kaybolmu insanlarla dolu yabanc bir kentti. Musa grevine ball nedeniyle eitli antiyelerde ilerin yoMLYUNLAKCA YILIN TAPINAI 283

lunda gitmesini salyordu. Ama herkes onun giderek daha krc olduunu dnyordu. zellikle Msr ustabalarn ou kez haksz yere disiplinsizlikle sulamas, eletirilere neden oluyordu. Musa zamannn ounu Yahudilerin yannda geiriyor ve her akam kk gruplarla halknn geleceini tartyordu. Yahudilerin ou durumlarndan honuttu ve bamsz bir lke yaratma abalarna scak bakmyorlard. Byle bir servene atlmak onlara ok tehlikeli grnyordu. Musa ylmad. Tek Tanr'ya olan imanlarn, kltrlerinin farklln, Msr boyunduruundan kurtulmann ve putlar reddetmenin gerekliliini onlara anmsatt. Bazlarnn kafalarnda birtakm kprtlar balad, ama tekiler hi oral olmadlar. Ama hepsi Musa'nn nder olabilecek apta bir adam olduunu, yapt eyin Yahudilerin yararna olduunu ve ilerinden hibirinin onun szlerini kulak ard edemeyeceini anladlar. Ramses'in arkada giderek daha az uyuyordu. Gzleri akken, kalbindeki Tanr'nn hkmedecei verimli topraklar, Yahudilerin ynetecei ve savunacaklar bir lkeyi dleyip duruyordu. Sonunda yllardan beri ruhunu kemiren atein ne olduunu anlyordu. Kar konulamaz arzuyu artk tanmlayabiliyor, geree doru gtrecei bir ulusun bana geiyordu. Ama ayn zamanda byk bir sknt yreini kaplyordu. Ramses byle bir ayaklanmay, kendi gcnn inkr edilmesini kabul eder miydi? Musa onu ikna etmeli, idealini ona kabul ettirmeliydi. Anlar beynine yordu. Ramses sradan bir oyun arkada deildi, gerek bir dosttu. Farkl bir amala olsa da Musa'nnkine benzer bir atele yanyordu. Musa ona kar dzenlenecek bir komployu kkrtarak ihanet edemezdi. Onun karsna erkeke kar ve onu dize getirirdi. Zafer ne denli olanaksz grnse de onu elde edecekti. nk Tanr onunlayd. 52 Yass burunlu Nubyeli isyanclarn, salarnn n taraf kaznm, yanaklar trelerine uygun bir ekilde izilmiti. Kulaklarna kpe, boyunlarna da rengrenk incilerden yaplm kolyeler takmlard. zerlerinde panter derisinden yaplm giysileri vard. kindi olduu iin ou askerin uyuduu Msr ordughn ember iine almlard. Akasya aacndan yaplm yaylarn dorultarak, Msr birlii toparlanncaya kadar birok askeri oklaryla delik deik edebilirlerdi. eflerinin saldr emri vermemesinin nedeni, gl silahlar kuanm Msr askerlerinden oluan kk bir grubun kazklardan ve hurma dallarndan yaplm bir duvarn arkasnda uyuyan askerleri korur durumda olmasyd. Balarnda, byle bir saldry bekleyen Seramana vard. Sekin piyadelerden oluturulmu bu grup, Nubyelilere byk zararlar verebilirdi, isyanclarn efi bu durumun farkndayd. Zafer kazanlm gibi grnse de harekete geemezdi. Sanki zaman durmutu. Kimse kmldamad. Nubyeli efin danman ona oklarn atlmasn, olabildiince ok dmann ldrlmesini tledi. Bu srada hzl koan birka sava kazk duvarlara saldracakt. Ancak ef savaa alk biri olduu iin Seramana'mn yzndeki ifadenin hi de hayra alamet olmadn anlamt. Bu bykl dev adam, nceden saptanmas olanaksz bir ya da birden fazla tuzak kurmu olamaz myd? Bu adam ldrd Msrllara benzemiyordu. Ve avc igds ona bu adama bulamamas gerektiini sylyordu. Ramses adrndan kt zaman btn gzler ona dnd. Banda mavi bir ta vard. zerine ksa kollu, krmal bir gmlek giymiti. Beline vahi bir boann kuyruu takl yaldzl petamal sarmt. Firavun sa elinde oban oma biiminde 'sihirli' krallk asasn tutuyordu. Asann ucu gsne dayanyordu. Kraln arkasndan yryen Setau, Ramses'in sandaletlerini taMLYONLARCA YILIN TAPINAI 285 yordu. Durumun ciddiyetine ramen Setau, Firavun'un sandalet taycs Ameni'yi dnd. Ameni, Setau'yu peruka ve petamal takm, tra olmu ve sarayn saygn kiilerinden birine benzemi bu haliyle grse herhalde ok arrd. Yalnz kk bir ayrnt dikkati ekiyordu: Setau'nun arkasndan, kemerine bal acayip bir-torba sarkyordu.

Firavun ile Setau, Msrl askerlerin endieli baklar altnda ordughn snrna kadar gittiler ve Nubyelilerden otuz metre kadar uzakta durdular. "Ben Msr'n Firavunu Ramses'im. Sizin efiniz kim?" Bir adm ne kan Nubyeli: "Benim," diye karlk verdi. Bann arkasnda, krmz bir bantla tutturulmu iki ty vard. Gl kaslar olduu grlyordu, isyanclarn efi devekuu tyleri ile sslenmi mzran tehdit edercesine dorulttu. Ramses: "ayet bir korkak deilsen bana doru gel," dedi. efin danman bu ie raz olmadn belirtti. Ancak Ramses de, sandalet taycs da silahl deillerdi, oysa onun elinde bir mzrak vard. Danmann elinde de iki taraf keskin bir haner vard. ef, Seramana'dan yana bir gz att. Danmanna: "Benim solumda dur," diye emretti. ayet bykl dev, ok atlmas emrini verecek olursa danman onu koruyacak canl bir kalkan olacakt. Ramses: "Korkuyor musun?" diye sordu. iki Nubyeli sava, dierlerinden ayrlp kralla sandalet taycsna doru yrmeye baladlar. metre kalnca durdular. "Demek benim halkma zulmeden Firavun sensin." "Nubyelilerle Msrllar bar iinde yayorlard. Sen altn tayclarn ldrp Msr'n tapnaklarna gitmesi gereken altnlar alarak bu ahengi bozdun." "Bu altn bizim, sizin deil. Asl hrsz olan sensin." "Nubye, Msr'n bir eyaleti olup Mat yasasna boyun emitir." "Senin yasan bana vzgelir Firavun! Burada ben kendi yasam yaparm. teki kabileler de bana katlmak iin hazr bekliyorlar. ZO CHRISTIAN JACQ Seni ldrdm zaman kahraman olacam! Btn savalar benim emrime girecek ve biz, Msrllar bir daha dnmemek zere topraklarmzdan kovacaz!" Kral: "Diz k," diye emretti. Sefile danman arp kalmlard. Birbirlerine baktlar. "Silahn brak, diz k ve Yasa'ya boyun e." Nubyeli ef srtt. "ayet diz kersem beni balayacak msn?" "Sen kendi isteinle Yasa'nn dna ktn. Seni balamak Ya-sa'y inkr etmek demektir." "Demek sen balayclk nedir bilmiyorsun..." "Evet, yle." "Peki sana neden boyun eeyim?" "nk sen bir sisin ve senin tek zgrln Firavun'un nnde eilmektir." Badanman efinin nne geip hanerini ekti. "Firavun lsn ve biz zgrlmze kavualm!" Gz iki Nubyelinin zerinde olan Setau ani bir hareketle ke-merindeki torbay kard ve iinden bir engerek ylann yere brakt. Ate gibi yanan kumlarn zerinden lm hzyla kayan ylan, Nubyeliyi silahn kullanamadan srd. lgna dnen adam zehirli kan aktmak iin haneriyle yarasn deti. Setau kabile efinin gzlerinin iine bakarak: "O imdi sudan souk, alevden daha yakcdr," dedi. "Vcudu ter iinde, gzleri grmyor, salyalar azndan szyor. Gzleri ve kaslar kasld, yz iti; susuzluu iddetlendi ve lecek. Artk kalkamaz; derisi kararmadan nce pembeleti ve vcudunu bir titreme sard." Setau ylan dolu torbay havaya kaldrd. Firavun yeniden: "Diz kn," diye emretti. "Yoksa acmasz bir lm sizi vuracak." "lecek olan sensin!"

ef mzran bann stne kaldrd, ama bir kkreme onu heykel gibi dondurdu. Yana dnerken Ramses'in aslannn, az ak vaziyette zerine saldrdn ancak grd. Yrtc hayvan NubMILYONLARCA YILIN TAPINAI 287 yelinin gsn peneleriyle yrtt ve enesini zavallnn ba zerinde kapad. Seramana'nn bir iareti zerine Msrl okular oklarn Nubye-lilerin zerine nianladlar. Piyadeler ilerleyip, ne yapacan bilemez durumda donup kalm dman esir alp silahlarn ele geirdiler. Sardunyah: "Ellerini arkalarna balayn!" dedi. Ramses'in zaferi renildii zaman yzlerce Nubyeli saklandklar yerlerden kp sayglarn sunmak iin geldiler. Kral kr sal, yal bir kabile reisini seti ve ona kuyularn evresinde oluacak bereketli topraklarn ynetimini verdi. Tutsaklar da ona emanet etti ve Nubyeli polislerin denetimi altnda tarm ilerinde altrlmalarn buyurdu. Kaanlara veya yeniden su ileyenlere lm cezas verilecekti. Btn bunlardan sonra Msr ordusu isyanclarn genel karargh olarak kullandklar vahaya gitmek zere yola kt. Oraya vardklar zaman zayf bir direnile karlatlar ve kuyumcularn heykelleri ve tapnak kaplarn sslemek iin kullanacaklar altn buldular. Gece karanl inince Setau iyice kurumu iki hurma daln dizleri arasna sktrd ve aralarna soktuu kuru bir dal hzla srterek tututurdu. Askerler nbet deitirdikleri zaman atei besleyeceklerdi. Ate olduu srece kobralar, srtlanlar ve teki tehlikeli hayvanlar sokulamayacakt. Ramses: "ok ylan topladnz m bari?" diye sordu. "Evet. Lotus ok mutlu. Bu akam dinleneceiz." "Bu lke ok soylu, deil mi?" "yle anlalyor ki sen de onu bizim kadar seviyorsun." "Bu lke beni bir snavdan geiriyor ve beni kendimi amaya zorluyor. Onun gc benim gcm..." "Engerek ylanm olmasayd isyanclar az daha seni ldreceklerdi." "Ama ldremediler Setau." "Senin plann gene de tehlikeliydi." LHKIMIAN "Planm kanl bir arpmay nledi." "Her zaman ihtiyatsz davrandnn farknda msn?" "Saknmak neye yarar?" "Ben sadece Setau'yum ve zehirli ylanlarmla urarm. Ama sen ki lke'nin efendisisin. Senin lmn lkeyi kargaaya gtrr." "Nefertari hkmdarln akllca srdrr." "Ramses, daha yirmi be yandasn, ama gen gibi davranmaya hakkn yok. Sava atlganln bakalarna brak." "Firavun bir korkak olabilir mi?" "Takn olmaktan vazge. Ben senden sadece ihtiyatl olman istiyorum." "Her ynden korunmuyor muyum? Kralienin sihiri, sen ve ylanlarn, Seramana ve askerleri, kpeim ve aslanm. Hibir canl varlk benim kadar ansl deildir." "Bu ansn zorlama." "Benim ansm tkenmez." "Mademki her eye itiraz ediyorsun ben de uyumay tercih ederim." Setau srtn krala dnd ve Lotus'un yanna uzand. Lotus'un i ekmesini duyunca kral uzaklat. Ylan oynatcsnn dinlenmeye frsat olmayacakm gibi grnyordu. Ramses, bakan olacak niteliklere sahip Setau'yu, yannda grev almas iin nasl ikna edebilirdi? Setau kendi yolunda gitmeye kararl olduu iin devlet hizmetinde bir meslei yapmay reddediyordu. Ya onu seiminde serbest brakmak ya da kralln st dzey kiilerinden biri olmaya zorlamak gerekecekti. Ramses btn geceyi yldzl g seyretmek, babasnn kl ruhunun varln hissetmek, kendisinden nce gelen firavunlar dnmekle geirdi. Babas Seti gibi lde su bulduu ve isyanclar bastrd iin gurur duyuyordu, ama bu zafer onu tatmin etmiyordu. Seti'nin daha nceki mdahalesine ramen bir kabile

isyan etmiti. Her mdahaleyi takip eden bir sknet dneminden sonra, mutlaka bir kargaa yaanyordu. Bu ayaklanmalar ancak ktln tabanna inmekle nlenebilirdi, ama onu nasl yapacakt? Sabahn erken saatlerinde Ramses arkasnda bir eyin durduunu hissetti. Yavaa dnd ve onu grd. Kocaman bir fil, yere serili hurma dallarn hrdatmadan vahaya girmiti. Aslanla kpek gzlerini atlar, ama sahiplerinin gvenlikte olduunu bildikleri iin sessiz kaldlar. Bu fil, Ramses'in yllar nce hortumuna saplanan bir oku kararak lmden kurtard geni kulakl, uzun dili iri erkek fildi. Msr kral, bozkr kralnn hortumunu okad. Koca gvdeli fil ylesine bir sevinle bard ki btn karargh uyandrd. Fil sakin admlarla uzaklat, yz metre kadar gitti ve ban krala doru evirdi. Ramses: "Onu izlememizi istiyor," dedi. MYT19 53 Ramses, Seramana, Setau ve on tane sekin asker filin peinden gittiler. Fil dar ve kurak bir dzl geti, sonra evresi dikenlerle dolu bir keiyolunu trmanmaya balad. Keiyolununun sonundaki yksek dzln ortasnda yzyldan daha yal bir akasya aac vard. Fil durdu, Ramses onun yanna gitti. Ramses, dev hayvann bakt yere baknca manzaralarn en gzelini grd. zerinde durduklar byk tepe, altndan geni bir kavis yaparak geen Nil nehrine hkimdi. Msr'n efendisi Ramses, bu kutsal rman can veren gizemli sularn seyretti. Yakndaki kayalarn zerindeki hiyeroglif yazlar, burann, yldzlarn ve gemicilerin hkmdar olan Tanra Hator'un koruyuculuu altnda olduunu hatrlatyordu. Gemiciler genellikle burada mola verirlerdi. Fil, sa n ayayla koca bir ta itti ve tepenin Nil nehrine bakan dik yamacndan aaya yuvarlad. Ta, aadaki kumlua dt. Kyda, ii oyulmu hurma aacndan yaplm bir kayn iinde gen bir ocuk uyuyordu. Kral iki askere: "Gidin onu getirin," diye emretti. Askerlerin aaya doru geldiini gren Nubyeli ocuk kamaya balad. Askerlerden kurtulduunu sand anda kumun iinden belli belirsiz kan bir taa arparak Nil'in kysna boylu boyunca uzand. Msrl iki asker ocuun kollarndan tutup kraln yanna gtrdler. ocuun gzleri korkudan fldr fldr dnyordu. Burnunu koparrlar diye korkuyordu. "Ben hrsz deilim! Yemin ederim bu kayk benim, hem..." Ramses: "Soruma yant ver," dedi. "Seni serbest brakacam. Burann ad ne?" MLYONLARCA YILIN TAPINAI 291 "Ebu Simbel." "Gidebilirsin." ocuk teknesine kadar kotu, ellerini krek gibi kullanarak olabildiince hzla uzaklat. Seramana: "Burada kalmayalm," dedi. "Buras bana pek gvenli bir yer gibi gelmiyor." Setau: "En kk bir ylan izine rastlamadm," dedi. "ok garip... kutsal Hator onlar korkutuyor olmasn?" Kral: "Arkamdan gelmeyin," dedi. Seramana ilerledi. "Majeste!" "Tekrarlamam m gerek?" "Gvenliiniz..." Ramses rmaa doru inmeye balad. Setau, Sardunyaly kolundan tuttu. "Dediini yap. Bylesi daha iyi." Seramana homurdanarak eildi. Kral tek bana bu bilinmeyen ve dman lkede! Sardunyah bir tehlike hiseder hissetmez, kraln emrine kar kmak pahasna hemen mdahale edecekti. Irman kysna gelen Ramses kayalk yamaca doru dnd. Kimse farknda olmasa bile Nubye'nin kalbi burasyd, Ebu Simbel'den, zamana kafa tutacak ve Msr'la

Nubye arasndaki bar pekitirecek olan bir harika yaratmak Ramses'e dyordu. Firavun Ebu Simbel'de birka saat kalp dnd. Gn temizliini, Nil'in prltsn ve kayann gcn iine doldurdu. Buraya tarann en nemli ve en byk tapna kurulacakt. Bu tapnak tanrsal enerjileri toplayacak ve ylesine youn bir demet biiminde yayacakt ki silah akrtlar kaybolup gidecekti. Ramses gnei gzlemledi. Gne, nlarn yamaca arpmakla yetinmiyor, aydnlatmak iin kayann iine iliyordu. Mimarlar burada alacaklar zaman bu mucizeyi korumak zorunda olacaklard. Kral tepenin zerine dnd zaman, fkesi burnunda olan Seramana neredeyse istifasn vermek zereydi. Ancak filin telaszl onu sakinletirdi. Ne kadar iri olursa olsun bir fil kadar sabrl olamayacak myd? Kral: "Msr'a dnyoruz," dedi. enar diini doal sodyum karbonatla temizledikten sonra yzn, cann hi actmadan kllarn alan becerikli berberine teslim etti. Ramses'in aabeyi perukasn takmadan nce zellikle bann gzel kokulu yalarla ovulmasndan ok holanyordu. Bu kk sevinler yaantsn daha kolaylatryor, grkemli grnmn daha bir artryordu. Ramses'den daha az yakkl olmasna ve atletik bir vcuda sahip olmamasna ramen onunla zarafet yarna girebilirdi. Koleksiyonun deerli bir paras olan su saatine gre randevu saati yaklamt. Konforlu ve geni tahtrevan Memfis'in en gzel tahtrevanyd. Sadece Firavun'unki onunkinden daha gzeldi, ama Ramses onu hi kullanmamt. Byk kanaln kenarna geldikleri zaman tayclar durdu, enar indi. Bu kanal, ar mavnalarn Memfis'in en byk limanna girmelerine ve yklerini boaltmalarna olanak salyordu. Bir st aacnn altna oturmu olan Ofir biraz serinlemeye alyordu. enar srtn aaca dayad ve bir balk teknesinin geiini seyretti. "Bir gelime oldu mu Ofir?" "Musa, gl bir karaktere sahip olaanst bir insan." "Dier bir deyile baarsz oldunuz." "yle olduunu sanmyorum." "Ofir, edindiiniz izlenimler beni ilgilendirmez. Bana somut veriler gerek." "Baarya gtren yol ou kez uzun ve dolambaldr." "Felsefe yapmay brakn. Baardnz m, baaramadnz m?" "Musa benim tekliflerimi reddetmedi. Bu olduka nemli bir sonu deil mi?" "ilgin olduunu kabul ediyorum. Projelerinizin geerliliini kabul etti mi?" "Akenaton'n dncesi ona yabanc deil. Bu dncenin YaMLYONLARCA YILIN TAPINAI 293 hudilerin inanlarn tazelemeye katkda bulunduunu ve birlikteliimizin verimli olacan biliyor." "Peki rkdalar arasndaki saygnl?" "Giderek daha da byyor. Musa gerek bir nderin niteliklerine sahip. teki kabilelere de bu dncelerini rahatlkla kabul ettirebilir. Pi-Ramses'in inaat tamamlannca o gerek kimliine brnecek. .." "Daha ne kadar bekleyeceiz?" "Birka ay. Musa tula iilerini ylesine etkiledi ki alma hz olaanst artt." "Lanet bakent! Onun sayesinde Ramses'in hreti Kuzey snrn aacak." "u anda Firavun nerede?" "Nubye'de." "Tehlikeli bir blge." "Hayale kaplmayn Ofir. Kraln habercileri ok olumlu haberler getiriyor. Ramses ln ortasnda bir su yata bulup bir tarm alan oluturma mucizesini gstermi. Firavun alnan altnlar getirecek ve tapnaklara armaan edecek. Baarl bir sefer, rnek gsterilecek bir zafer." "Musa, Ramses'e kar kmak zorunda olduunu biliyor." "Onun en iyi dostu..."

"Tek tanrya inanmak daha ar basacak, atmalar kanlmaz olacak. Bu atma balar balamaz Musa'y desteklememiz gerekecek." "Bu rol sizin olacak Ofir. Benim n cephede bulunmamn olanaksz olduunu anlayla karlayacaksnz." "Bana yardm gerekecek." "ihtiyalarnz nedir?" "Memfis'de bir konut, hizmetiler, taraftarlarm iin serbest dolama kolaylklar." "Kabul, ama faaliyetleriniz hakknda dzenli bir biimde rapor vermeniz kouluyla." "Bu, benim grevlerimden biri olacak." "Pi-Ramses'e ne zaman dneceksiniz?" "Yarn, Musa'yla grp ona taraftar saymzn durmadan arttn syleyeceim." ^y4 CHRISTIAN JACQ "Yaam koullarnz iin kayg duymanza gerek yok. Siz sadece Musa'y inancn kesinlikle aklamas ve Ramses'in zorbalna kar mcadele etmesi iin ikna etmeye aln." Tulac Abner ark mrldanyordu. Bir aya kalmadan Pi-Ramses'in ilk klas tamamlanm olacak ve Memfs'den getirilecek piyadeler oraya yerletirileceklerdi. Koular geni ve havadar, iilik kalitesi son derece mkemmeldi. Deerini takdir eden Musa sayesinde Abner, on kiilik deneyimli ve alkan bir takm ynetiyordu. Sari'nin yapt antaj artk geride kalm kt bir anyd... Abner ailesiyle birlikte yeni bakente yerleecek, kamu binalarnn bakmyla grevlendirilecekti. nnde mutlu bir yaam alyordu. Bu akam Yahudi arkadalaryla Nil levrei yemee gidecek ve ylan oyunu oynayacakt. zerine bir ylan resmi izilmi bir tahta zerinde oynanan bu oyunda ama, iinde tuzak olan bir haneye dmeden oyun tan yolun sonuna ilk olarak getirmekti. Abner ansnn bu akam gleceini hissediyordu. Pi- Ramses canlanmaya balamt. Usuz bucaksz antiyeler yava yava canlanan bir kente dnyordu. imdiden, Firavun'un bakentine can verecek olan al trenini sabrszlkla bekliyordu. Abner anslyd; byk kraln ideali iin almak ve Musa'y tanmak onuruna ermiti. "Naslsn Abner?" Sari'nin zerinde sar ve siyah renkteki geni dikey bantlardan olumu bir Libya tunii vard. Belini yeil deri kemerden yaplm bir sslemeyle skmt. Yz iyiden iyiye zayflamt. "Benden ne istiyorsun?" "Salnn nasl olduunu renmek istiyorum." "Yoluna git." "Saygsz olmaya baladn." "Terfi ettiimi unutuyorsun. Artk buyruun altnda deilim." "Bakyorum kk Abner horoz gibi kabaryor. Sakin ol... Sinirlenme." "Acelem var." "Eski dostun Sari'yi honut etmekten daha acele ne olabilir?" Abner korkusunu gizleyemiyordu. Sari onunla alay ediyordu. MLYONLARCA YILIN TAPINAI 295 "Kk Abner akl banda bir adamdr, deil mi? O Pi-Ramses'de kendi halinde bir yaam kurmak istiyor, ama her iyi eyin bir bedeli olduunu bilir. Ve bu bedelin ne olacan ben saptarm." "ek git!" "Sen bir bceksin Yahudi. Bcekler ezildikleri zaman kar koyamazlar. Maanla primlerinin yarsn istiyorum. Kentin inaat tamamlannca benim uam olmay gnll olarak isteyeceksin. Yahudi uamn olmas benim houma gider. Benim evimde hi cann sklmayacak. ok anslsn, kk Abner. Ben seni fark etmeseydim, toplumun dknt takmndan olacaktn." "Reddediyorum, ben..." "Samalamay brak ve bana itaat et." Sari uzaklat. Abner ne yapacam bilemez halde yere kt. Bu kez bak kemie dayanmt. Bu durumu Musa'ya duyuracakt. 54

Nefertari'nin esiz gzellii mutlu bir yln banda grnen sabah yldzna benziyordu. Mis gibi kokan dalgal salaryla insan kendine eken bir tuzak gibiydi. Onu sevmek demek yeniden dnyaya gelmek demekti. Ramses onun ayaklarn yava yava ovdu, sonra bacaklarn pt ve ellerini gneten yanm, yumuak vcudunda gezdirdi. O, iinde ender bulunur ieklerin yetitii bir bahe, suyu serin bir havuz, buhur aalarnn uzak lkesi gibiydi. Birletikleri zaman ikisinin de arzusu, su taknndan frlayan bir dalga kadar gl ve batan gnein sessizlii iinde duyulan bir flt sesi kadar yumuakt. Nefertari ile Ramses bir narn yemyeil dallarnn altnda, kraln dnnden beri ilk kez vcutlarn birbirlerine sunmulard. Ramses karsna ulamak iin yaknlarn ve danmanlarn bandan savmt. Byk aacn serinlik veren glgesi, firuze renkli yapraklar, olgunluktan yarlm akik gibi siyah meyveleri ile buras Teb saraynn hazinelerinden biriydi ve kar koca orada kendi kelerine ekilmilerdi. "Bu yolculuk bitmeyecek sandm..." "Kzmz nasl?" "Kh ile Meritamon ok iyiler. Olun, kk kz kardeini ok gzel ve uslu buluyor, ama ona imdiden okumay retmek istiyor. Bakcs onun bu isteinin pek erken olduunu syleyerek onu yattrd." Ramses karsn kollarnn arasnda skt. "Adam haksz... Bir insann iindeki atei sndrmenin ne anlam var?" Nefertari bu dnceye kar kmaya vakit bulamad, nk kraln dudaklar onun dudaklarnn zerindeydi. Kuzey rzgrnn etkisiyle nar dallar, saygyla zerlerine eildi. MLYONLARCA YILIN TAPINAI 297 Ramses'in hkmdarlnn nc ylnda, sularn ykselme mevsiminin drdnc aynn onuncu gn, Bakhen elindeki bastonu kullanarak kralla kralieye almalar tamamlanm olan Luksor tapnan gstermek iin ne dt. Karnak'tan yola km ok uzun bir tren alay onlar izlemi ve iki tapna birbirine balayan sfenksli yoldan gelmiti. Luksor'un yeni ehresi karsnda insan derin bir sessizlie gmlyordu, iki dikilita, kraln dev heykelleri ve antsal kapnn zarif ve gl ktlesi gemiin en byk mimarlarnn eserlerine layk mkemmel bir birlik oluturuyordu. Dikilitalar pozitif enerjiyi datyor, tanrsal gleri tapnaa ekiyordu. Bu tanrsal gler yarattklar isa'y beslemek iin oraya yerleiyordu. Dikilitalarn kaidelerindeki kpek bal maymun figrleri Tanr Tot'un zeksn somutlatryor, yardmc olduklar n douunu kutluyorlard. Hiyeroglifinden dev heykellerine kadar her ey, u anda antsal kapnn iki kulesi arasnda btn ihtiamyla duran gnein her gn yeniden domasna yardmc oluyordu. Ramses ile Nefertari bu kapdan girdiler ve st ak ok byk bir avluya getiler. Avlunun duvarlar boyunca Ka'nm gcn simgeleyen stunlar sralanmt. Bu stunlarn arasna yerletirilmi dev heykeller kraln tkenmez gcn ifade ediyordu. Dev kral heykellerinin bir bacana sarlm olarak betimlenen Nefertari'nin figr ise hem narin hem de yenilmez grnyordu. Karnak'n barahibi Nebu kralla kralieye doru yrd. Her adm atnda yaldzl bastonunu yere vuruyordu. ihtiyar, saygyla eildi. "Majeste, ite Ka tapna. Burada, her an sizin hkmdarlnzn gereksinimi olan enerji retilecek." Luksor'un al treni Teb ve evre halkn, en fakirinden en zenginine kadar bir araya getirmiti. On gn boyunca bir an bile bo kalmayacak sokaklarda, meyhanelerde ve kr kahvelerinde arklar sylenecek ve dans edilecekti. Firavun'un lutfu sayesinde bira bedava olacak, mideler bayram edecekti. Kralla kralie devlet yllklarna unutulmayacak bir olay olarak geecek bir ziyafette ba keye oturdular. Ramses Ka tapnann bittiini ve gelecekte bu tapnaa hibir mimari ek yaplmayacan bildirdi. Geriye sadece, antsal kapnn cephesini ve avlunun duvarlarn ssleyecek

figrlerin ve konularn seimi kalyordu. Hkmdarn bu seimi yapmadan nce Yaam Evi rahiplerine danmay beklemesi herkesin takdirini kazanmt. Ramses, Amon'un drdnc khini Bakhen'i almalarndan dolay kutlad. Kendi yeteneklerinden sz etmeyi sevmeyen kral, uyum yasasna uygun olarak Luksor'u ina eden mimarlarn almalarn vd. Kral elenceden ayrlrken Amon barahibine Nub-ye altnn verdi. Bundan byle altnn karl ve tanmas srasnda ok etkili gvenlik nlemleri alnacan syledi. Kralla kralie Kuzey yolculuuna kmadan nce Ramesseum kentine gittiler. Bakhen orada da verdii sz yerine getirmiti. Tesfye ve ta iileri ilerinin bandayd. Milyonlarca yln tapna lde ykselmeye balamt. "Elini abuk tut Bakhen. Temeller bir an nce tamamlansn." "Luksor ekibi de yarn burada olacak. Bylece ok sayda nitelikli iim olacak." Ramses plannn noktas noktasna uygulanm olduunu grd. imdiden kk tapnaklar, stunlu salonu, ba masalarn, laboratuvar, ktphaneyi hayal ediyordu... Milyonlarca yl, bu yapnn ta damarlarndan akp gidecekti. Kral, Nefertari ile birlikte kutsal alan dolat ve ona hayalindeki tapna, yontma tala yaplm duvarlar ve hiyeroglif stunlarn eliyle tutabiliyormu gibi anlatt. "Ramesseum senin byk yaptn olacak." "Belki." "Neden kuku duyuyorsun?" "nk Msr' daha birok tapnakla donatmak istiyorum ki onlar bu lkeyi enerjileriyle beslesinler ve bu topraklar ge benzetsinler." "Hangi tapnak milyonlarca yln tapman geebilir?" "Nubye'de bir filin beni gtrd olaanst bir yer kefettim." "Ad ne?" "Ebu Simbel. Tanra Hator'un korumas altnda ve gemicilerin mola verdikleri bir yer. Nil orada gzelliinin doruunda. Nehirle MLYONLARCA YILIN TAPINAI 299 birleen dik kayalar sanki orada bir tapnan kurulmasn bekler gibiler." "Bylesine uzak bir blgede bir antiye amak, baa klmas olanaksz glklere neden olmaz m?" "Grne gre yle..." "Senden nce gelenler byle bir servene atlmad." "Doru, ama ben baaracam. Ebu Simbel'i uzun uzun seyrettikten sonra hep onu dndm. Bu fil grnmez gcn habercisiydi. Filin hiyeroglif ad Ebu o blgenin ad deil mi? Ebu ayrca 'Balang' anlamna gelmiyor mu? Msr'n yeni balangc, topraklarnn balad nokta olan, Nubye'nin ortasnda, Ebu Sim-bel'de kurulmaldr. Bu eyaleti bar iinde tutmak ve onu mutlu klmak iin baka bir yol var m?" "Bu lgnca bir giriim deil mi?" "Elbette yle. Ama beni canlandran atei sonsuza kadar tata saklamak, Ka'm ifade etmenin en gzel yolu deil mi? Luksor, Pi-Ramses ve Ebu Simbel benim arzum ve dncemdir. Gnlk ileri yrtmekle yetinseydim grevime ihanet ederdim." "Bam omzuna yaslanyor ve sevilen bir kadnn duyduu dinginlii yayorum... Ama sen de benim zerimde dinlenebilirsin, tpk kaidesi zerindeki dev heykel gibi." "Ebu Simbel projesini onaylyor musun?" "Bu fikri zihninde olgunlatr, grnm ba dndrc oluncaya kadar zihninde gelitir. Sonra harekete geebilirsin." Milyonlarca yln tapnann surlar iinde Ramses ile Nefertari daha bir canlandklarn hissettiler, nk garip g, onlar kl geirmez bir zrhla sarm gibiydi. Atlyeler, depolar ve klalar kullanlmaya hazr duruma gelmiti. Bakentin ana yollar kentin farkl mahallelerinden geip nemli tapnaklara ulayordu. Kentin merkez blmleri imdiden balca ayinlerin yaplmasna olanak salyordu.

ileri bitmek zere olan tulaclarn yerini bahvanlar, ressamlar ile PiRamses'e ekici bir grnm verecek olan uzman dekoratrler alyordu. Yalnz bir endieleri vard: Acaba yaptklar i Ram-ses'in houna gidecek miydi? Musa sarayn atsna km, kenti seyrediyordu. O da Firavun 300 CHRISTIAN JACQ gibi bir mucizeyi gerekletirmiti. Adamlarn abalar ve almann sk bir biimde dzenlenmesi yeterli olmamt. Bu ii baarabilmek iin, insan tabiatnda olmayan, ancak Tanr sevgisiye ortaya kan bir coku gerekliydi. Bu kenti Tanr'ya adamak isteyen Musa, buray Amon'a, Set'e ve onun gibi put tanrlara terk edemezdi! Bunca aba sessiz putlar sevindirmek iin mi harcanmt... Gelecekte gerek Tanr'nn yceliini kutsayan bir kent kuracakt. Hem de kendi lkesinde, kutsal topraklar zerinde. ayet Ramses onun gerek arkadaysa bu ideale anlay gsterirdi. Musa yumruunu aniden balkon korkuluuna vurdu. Msr kral bir aznln bakaldrmasn asla ho karlamazd, Akenaton'un soyundan gelen birine tahtn asla terk etmezdi! Musa'nn akln elen bu d bir samalktan baka bir ey deildi! Aada, sarayn yan kaplarnn birinin yannda Ofr duruyordu. Byc: "Seninle konuabilir miyim?" diye sordu. "Gel." Ofir dikkati ekmeden hareket etmeyi renmiti. Herkes onu Pi-Ramses antiyelerinin bagzetmenine yararl tler veren bir mimar sanyordu. Musa: "Ben bu iten vazgetim," dedi. "Uzun uzun tartmak yararsz." Byc dondu kald. "Beklenmedik bir ey mi oldu?" "Dndm. Bu i ok sama." 1 "Aton'a inananlarn hatr saylr bir biimde arttn sylemek iin gelmitim. nemli kiiler Lita'nn gerek Tanr'nn lutfu olduuna ve Msr'n tahtna kmas gerektiine inanyorlar." "Ramses'i devirmek... aka yapyorsun galiba!" "inanlarmz sapasalam." "Konumalarnzn kral etkileyeceini mi sanyorsunuz?" "Konumayla yetineceimizi kim syledi?" Musa hi tanmad bir insana bakar gibi Ofir'e bakt. "Anlamak bile istemiyorum..." "Bilakis Musa. Sen de benimle ayn kanya vardn, ite seni korkutan bu. Akenaton yenilmi ve ac ekmise, nedeni dmanlarna kar sert davranmaya cesaret edemeyiidir. iddet olmadan hibir sava kazanlmaz. Kim, Ramses'in herhangi bir kiiye topraklarnn bir parasn bile vereceine inanacak kadar saf olabilir? Biz kaleyi ierden fethedeceiz ve siz, Yahudiler bakaldracaksnz." "Yzlerce l, belki de binlerce... Sizin arzu ettiiniz katliam m?" "ayet sen halkn savaa hazrlarsan, halkn galip gelecektir. Tanr sizinle deil mi?" "Daha fazlasn dinlemek istemiyorum. Kaybol Ofir." "Burada ya da Memfs'de yeniden greceiz. Sen nasl istersen." "Bunu aklndan kar." "Sen de biliyorsun ki baka yol yok. iinden gelen arzuya kar kma Musa. Onu bomaya alma. Yan yana arpacaz ve Tanr galip gelecek." 55 Suriyeli tccar Raya sivri sakaln svazlad. Her geen gn kazancna kazan katan ticaretinin sonularndan ok memnundu. Et konservelerinin ve Asya'dan getirttii vazolarn kalitesi Memfis'de olduu kadar Teb'de de hali vakti yerinde mterilerinin saysn giderek artryordu. Yeni bakent Pi-Ramses'in kuruluu ile nnde yeni bir pazar alyordu! Raya imdiden i merkezinde geni bir dkkn ama iznini alm, g beenir mterilerini memnun edecek nitelikte tezghtarlar aramaya balamt.

lerinin yaknda daha da hzlanacan ngren Raya, Suriye atlyelerinde yaplm deiik biimli, yz kadar deerli vazo getirtmiti. Her para benzersizdi ve ok yksek bir fiyata satlacakt. Ra-ya'nn grne gre aslnda Msrl sanatlar vatandalarndan daha iyi alyorlard, ama yabanc lkelerden gelen mallara duyulan zenti onun daha ok servet kazanmasna olanak salyordu. Hititler, casuslar Raya'dan Ramses'e kar enar' desteklemesini emretmilerdi. Raya baarsz bir giriimden sonra krala kar bir suikast dzenlemekten vazgemiti. Kral ok iyi korunuyordu ve ikinci bir baarszlkta, olay aratracak olan gvenlik gleri, ona kadar ulaan izi kolaylkla bulabilirlerdi. Ramses yldan beri lkeyi Seti'ninkine benzeyen otoritesiyle ynetiyordu. Ramses'in fazladan bir stnl de genlik ateiydi. Kral, nne kacak her engeli aabilecek bir seli andryordu, inaat programlan akla meydan okusa da hi kimse onun kararlarna kar kacak gce sahip deildi. Saray ve halk, btn muhaliflerini silip spren bu hkmdarn dinamizmine hayranlk duyuyorlard. Raya'nn Suriye'den gettirtii vazolarn iinde iki tanesi kay-maktandan yaplmt. Raya, deposunun kapsn kapad, kulan kapya dayayp uzun bir sre yle kald. Yalnz olduu kansna varnca, boyun ksm belli belirsiz krmz bir nokta ile iaretlenmi vazonun iine elini mili uinlakua YILIN TAPINAI 303 soktu. inden am aacndan yaplm tahta bir etiket kard. Etiketin zerindeki rakamlar vazonun boyutlarn ve nereden geldiini gsteriyordu. Raya ifreyi ezbere biliyordu. Hititlerin gnderdii mesaj kolayca zd. Bu mesaj ona mal gnderen ve casusluk ebekesinin bir ajan olan Gney Suriyeli bir tccardan geliyordu. aknlktan donakalan tccar etiketi paralad ve atlyenin dna frlatp att. enar, Raya'nn kendisine gsterdii kuu boyunlu mavi vazoya hayran hayran bakt. "ok gzel," dedi. "Fiyat?" "Korkarm biraz pahal saygdeer efendim. Ama bu parann bir benzeri yok." "Biraz pazarlk edelim, ne dersin?" Vazoyu gsnn zerinde sk sk tutan Raya, Ramses'in aabeyinin ardndan yrd. enar onu villasnn rtl teraslarndan birine gtrd. Orada duyulma tehlikesi olmadan konuabilirlerdi. "Raya, ayet yanlmyorsam, bu acil bir durum." "Evet." "Hangi nedenle?" "Hititler harekete gemeye karar verdiler." enar korkmakla birlikte bu haberi bekliyordu. Kendisi u an, Firavun olsayd Msr birliklerine alarm verir, snrlarn savunmasn pekitirirdi. Ancak Msr'n bu tehlikeli dman, ona hkmdarl ele geirme olanan sunuyordu. Onun iin eline geirdii bu devlet srrn kendi amacna uygun biimde kullanmak zorundayd. "Daha ak konusana Raya." "Heyecanlanm grnyorsunuz." "Heyecanlanmak iin byle bir neden yetmez mi?" "Haklsnz saygdeer efendim. Ben bile hl bu okun etkisin-deyim. Bu karar, u anki durumu alt st edebilir." "Daha da fazlasn yapabilir Raya, daha da fazlasn... Sz konusu olan dnyann kaderi. Sen ve ben oynanacak dramn ba oyuncular olacaz." "Ben, haber ileten sradan bir ajanm." "Sen benim yabanc mttefiklerimle iliki kurmam salayacaksn. Benim uygulayacam stratejinin en nemli blm senin bilgilerinin doruluu zerine kurulacak." "Bana nem veriyorsunuz..." "Zaferimizden sonra Msr'da kalmay arzu eder misin?" "Burada kendimi lkemdeymi gibi hissediyorum." "Zengin olacaksn Raya, daha zengin. ktidar elde etmem iin bana yardm edecek olanlara kar nankrlk edemem." Tccar eildi. "Hizmetinizdeyim."

"Daha baka bilgilerin var m?" "Hayr, henz yok." enar birka adm att, terasn korkuluuna kollarn dayad ve kuzeye doru bakt. "Raya bugn byk bir gn. Daha sonra, bugnn Ramses'in batnn balangc olduunu hatrlayacaz." Aa'nn Msrl metresi kk bir mucizeydi. Muzip, becerikli, doymak nedir bilmeyen bu kadn, vcuduyla grlmemi zevkleri yaatmasn ok iyi biliyordu. Aa'nn ondan nce beraber olduu iki Libyal, Suriyeli kadn da gzeldi gzel olmasna, ama usandrcydlar. Ak oyunlarnda gen diplomat lgnca davranlardan holanyordu. Bylece duyular kolayca aa kabiliyor ve vcudu beklenmedik melodiler yayan bir mzik aletine dndrebili-yordu. Aa gen kadnn kk ayak parmaklarn emmek zereyken khyas, hibir bahaneyle rahatsz etmemesi emredildii halde yatak odasnn kapsn tkrdatt. Tyleri diken diken olan Aa giyinmeyi dnmeden kapy at. "Affedersiniz... Bakanlktan ok acele bir mesaj geldi." Aa tahta tableti inceledi. Sadece szck yazlmt: "Derhal buraya gelin." Sabahn saat ikisinde Memfs sokaklar sszd. Aa'nn at, kendi evi ile Dileri Bakanl'nn binas arasndaki mesafeyi olanca hzyla geti. Diplomat, Tanr Tot'a hibir adak sunmaya vakit bulamadan, sekreterinin kendisini bekledii brosunun merdivenlerini drder drder kt. ULUN I Af NAI 305 "Sizi rahatsz etmem gerektiini dndm." "Sebep ne?" "Kuzey Suriye'deki ajanlarmzdan kayg verici bir haber aldk." "Gene ilgi ekmeyen bir aklama sz konusuysa onlar cezalandrmay dnyorum." Papirsn alt ksm botu. Bu bo ksm, ya kandilinin alevinde stmasyla birden garip bir yaz beliriverdi. Bu ifrelenmi bir ekilde yazlm bir hiyeroglif yazsyd. Aa, Hitit kontrol altndaki Kuzey Suriye'ye yerletirilen Msrl casusun yazsn tanmt. Aa tekrar tekrar okudu. Sekreteri: "Acil durum olduu doru mu?" diye sordu. "Beni yalnz brakn." Aa bir harita at ve muhbirinin verdii bilgileri harita zerinde dorulad. ayet yanlmyorsa iler ktye gidecee benziyordu. enar esnerken: "Gne domad," diye mrldand. Aa muhbirlerinden gelen mesaj bakana verirken: "unu okuyun," dedi. Haberi grnce aylan enar: "Anlaldna gre Hititler Orta Suriye'nin birok kyn kontrolleri altna almlar. Msr'n kabul ettii snrlarnn dna kmaya niyetliler gibi..." dedi. "Metin ak." "Sylendiine gre ne l, ne yaral varm. Belki de Msr' kkrtmak istiyorlardr." "Gerekten de bu ilk kez olmuyor, ama Hititler hibir zaman bu kadar gneye inmemilerdi." "Siz ne sonu karyorsunuz?" "Gney Suriye'ye saldrmaya hazrlanyorlar." "Bu kesin bir bilgi mi, yoksa bir varsaym m?" "Varsaym." "Bunu kesinletiremez misiniz?" "Durum nedeniyle, yaknda yeni haberler birbirini izler." "Ne olursa olsun, olabildiince uzun sre sessizlii koruyalm." "Byk bir tehlikeyi gze alyoruz." MYT20

"Bunun farkndaym Aa. Ama bizim stratejimiz byle olmal. Ramses'i oyalamak ve ona ar bir bozguna neden olacak yanllar yaptrmak niyetindeydik, ancak Hititlerin sabrsz davrandklar anlalyor. Msr ordusunun hazrlklarn adamakll geciktirmemiz gerekir." Aa: "Ben bundan emin deilim," dedi. "Nedenini syler misin?" "Bir yandan sadece birka gn kazanacaz, stelik bu, kar saldry engellememize yetmeyecek. te yandan sekreterim nemli bir haber aldm biliyor. Haberin krala iletilmesini geciktirmek onun kukularn uyandrr." "Bu haberleri ilk bizim almamz hibir iimize yaramaz o zaman!" "Bilakis enar. Ramses beni gizli servis efi olarak tayin etti. Bana gveniyor. Yani ne sylersem bana inanr." enar glmsedi. "ok tehlikeli bir oyun. Ramses'in bakalarnn kafalarndaki dnceleri okuduu sylenmiyor mu?" "Bir diplomatn dncesi anlalamaz. Size gelince, ona benim uyarlarm ardndan kendi kayglarnz sylemek iin acele edin. Bylece samimi ve inandrc grneceksiniz." enar koltuuna yerleti. "Korkun bir zeknz var Aa." "Ramses'i iyi tanrm. Onu aptal sanmak, affedilmez bir hata olur." "Anlald, sizin plannz uygulayacaz." "Geriye nemli bir sorun kalyor: Hititlerin gerek niyetinin ne olduunu renmek." enar ise Hititlerin niyetinin ne olduunu biliyordu. Ama Aa'ya bilgi kaynann ne olduunu sylememenin daha doru olacan dnd, nk durumun deiebileceini hesaba katarak Aa'y Hititli dostlarna feda etmek zorunda kalabilirdi. 56 Musa saa sola kouyor, binalara girip kyor, duvarlar ve pencereleri inceliyor, arabasyla mahalleleri dolayor, ilerini bitirmeleri iin boyaclar sktryordu. Kralla kralienin geliine ve Pi-Ramses'in resmen alna birka gn kalmt. Gzne arpan binbir hatay bu kadar ksa bir srede nasl giderebileceini dnyordu. Tulaclar, ileri balarndan akn teki sanatkrlara yardm etmeye alyorlard. Bu son gnlerin canll iinde Musa'nn poplaritesi hl gcn koruyordu. Bir hayalin geree dnm olmas, onun kadar alanlarn da evkini artrmt. Musa, btn yorgunluuna ramen Yahudi kardeleriyle birlikte uzun geceler geiriyor, onlarn ikyetlerini ve beklentilerini dinliyor, kimliini bulmaya alan bir ulusun yol gstericisi olduunu aklamakta hibir saknca grmyordu. Dnceleri, konutuu birok insan korkutuyordu, ama kiilii onlar bylemekten geri kalmyordu. Byk Pi-Ramses serveni sona erince, Musa Yahudilere yeni bir yol aabilecek miydi? ok yorgun den Musa, uyku yerine kbuslarla bouuyor ve Ofir'in yz gznn nnden gitmiyordu. Aton hayran yamlm-yordu. karlarn att yerde sadece konumak yeterli olmuyordu. Eyleme gemek gerekiyordu, ama eylem de iddetle besleniyordu. Musa Ramses'in kendisine emanet ettii ii tamamlam, Msr kralna olan ykmllnden kurtulmutu. Ama arkadana ihanet etme hakkna sahip deildi ve onu bekleyen tehlikeyi Ramses'e haber vermek iin kendi kendine sz verdi. Bylece temiz bir vicdanla tmden zgrlne kavuabilirdi. Kraln gnderdii haberciye gre Firavun'la ei ertesi gn leye doru PiRamses'e gireceklerdi. Yakn evre illeriyle kylerinin halk, treni karmamak i iin JU yeni bakentin kenarnda toplanmt. Gelenler ylesine oktu ki gvenlik gleri merakllar nlemekte glk ekiyordu.

Musa ba gzetmenlik grevinin son saatlerini, kentin dnda, krlarda gezinerek geirmeyi umuyordu. Ama tam Pi-Ramses'den ayrlyordu ki bir mimar ona doru kotu. "Dev heykellerden biri... Dev heykellerden biri kaymaya balad!" "Amon tapnandaki mi?" "Onu durduramyoruz." "Ona dokunmamanz emretmitim size!" "Dnyorduk ki..." Musa'nn arabas kentin iinden yldrm hzyla geti. Amon tapnann nnde bir felaket yaand anlalyordu. Kral tahtnda oturmu olarak gsteren iki yz ton arlndaki dev heykel binann cephesine doru yava yava kayyordu. Ya binann zerine dp korkun hasara neden olacak ya da kendi bana yklacak ve paralanacakt. Bu, kentin al gnnde Ram-ses'e sunulabilecek en kt manzarayd! lgna dnm elli kadar adam, dev heykeli aatan yaplm bir kaza balayan halatlar boubouna ekiyorlard. Halatlarn kopmamas iin tala halat arasna konan deri yastklar paralanmt. Musa: "Ne oldu?" diye sordu. "Heykeli yerine oturtma almasn ynlendirmek iin dev heykelin tepesine trmanan ustaba dt. Ustabann zerine doru kayan heykel tarafndan ezilmesini nlemek amacyla iiler tahta frenleri altrdlar. Heykel, zerinde ilerlemesi gereken balk yoldan sapt ve kaymaya devam etti. Yerin i ile kapl olmas nedeniyle kzan slakl... "Size en azndan yz elli adam gerekliydi." "Teknisyenler baka yerlerdeki ilerinin bandayd." "Bana st kplerini getirin." "Ne kadar?" "Binlerce! Ve bulabildiiniz kadar takviye adam istiyorum." Musa'nn geliiyle kayg ve tasalarndan syrlan iiler yeniden soukkanllklarna kavutular. Gen Yahudinin heykelin kenarna MLYONLARCA YILIN TAPINAI 309 ktm ve kzan ynn deitirmek iin nne st dktn grnce umutlandlar. Bu olaanst arln zerinde kayaca yal svnn eksik olmamas iin hemen bir zincir oluturup st kplerini elden ele geirmeye baladlar. Yahudinin direktiflerine uyarak ilk gelen takviye kuvveti, kzan yanlarna ve arkasna uzun halatlar baladlar. Irmak kenarndan mavna ekmeye alk olan bu iiler, halatlar dev heykelin hareketini yavalatmak iin kullanacaklard. Azar azar da olsa heykelin ynn deitirdiler ve gerekli olan yola soktular. Musa: "Fren kalas!" diye haykrd. O ana kadar aakalm otuz adam, kza frenlemek iin hazrlanan kertikli kalas Amon tapnann nne, Ramses'in heykelinin bulunduu yere yerletirdiler. Uysallaan dev heykel stten oluan kaygan yolun zerinde kayd, tam annda yavalad ve tam yerinde durdu. Ter iinde kalan Musa yere atlad. Herkes onun byk fkesi nedeniyle biroklarn ar cezalara arptracan dnyordu. "Bu yanl manevrann sorumlusunu, heykelden aa den adam getirin." "Burada." ki ii Abner'i ne doru ittiler, o da diz kt. "Beni balayn," diye inledi. "Huzursuzdum, ben..." "Sen tula ustas deil misin?" "Evet, yleydim. Adm Abner." "Bu antiyede iin ne?" "Ben... ben saklanyordum." Akln m kardn?" "Bana inanmalsnz!" Abner Yahudiydi. Ne yapacan, ne syleyeceini bilemez duruma dm olan bu adamn babaa konumak istedii belliydi. "Benimle gel Abner." Msrl bir mimar Musa'ya kar dikildi. "Bu adam ok ar bir su iledi. Onun suunu balamak arkadalarna hakaret etmek olur." "Onu sorguya ekeceim. Ondan sonra bir karar vereceim."

310 CHRISTIAN JACQ Mimar mirinin nnde eildi. ayet Abner Msrl olsayd Musa bu kadar yumuak davranmazd. Birka haftadan beri krallk antiyelerinin ba gzetmeni, sonunda kendi aleyhine dnecek biimde taraf tutuyordu. Musa, Abner'i arabasna bindirdi ve dmemesi iin onu bir deri kemerle balad. "Bugn yeteri kadar dtn, deil mi?" "Yalvarrm beni balayn!" "Szlanmay brak. Bana her eyi aklayacaksn." Musa'nn bro olarak kulland binann nnde rzgra kar korunmu kk bir avlu vard. Araba binann eiinde durdu, iki adam arabadan indiler. Musa petamaln ve perukasn kard ve ar, ii su dolu kp gsterdi. Abner'e: "u alak duvara k," diye emretti. "Bu suyu omuzlarma dk." Musa otlarla vcudunu keselerken vatanda ar kp tutarak sala iyi gelen suyu dkt. "Dilini mi yuttun Abner?" "Korkuyorum." "Neden?" "Beni tehdit ettiler." "Kim?" "Syleyemem." "Susmakta direnecek olursan yaptn ar hata nedeniyle seni adalete teslim edeceim." "Yapmayn, iimi kaybederim!" "Aklanabilirsin." "Yemin ederim ki susuzum!" "yleyse konu." "Benim param alyorlar, bana antaj yapyorlar." "Kim bu sulu." Abner sesinin tonunu alaltarak: "Bir Msrl," diye karlk verdi. "Ad ne?" "Syleyemem. Etkili kiilerle ilikileri var." "Sorumu tekrarlamayacam." "Adn sylersem benden alr." MLYONLARCA YILIN TAPINAI 311 "Bana gvenmiyor musun?" "Birok kez size anlatmay dndm, ama bu adamdan ylesine korktum ki!" "Titremeyi brak ve adamn adn syle. Artk seni rahatsz etmeyecek." Panie kaplan Abner elindeki kp brakt. Yere den kp paraland. "Sari... Adamn ad Sari." Kraliyet filosu Pi-Ramses'e giden byk kanala girdi. Saray halknn byk ounluu Ramses'le Nefertari'ye elik ediyordu. Herkes, kraln gzne girmek istiyorlarsa ilerde oturmak zorunda olacaklar yeni bakenti grmek iin sabrszlanyordu. Aktan aa yaplan eletiriler bir noktada toplanyordu: Nasl olur da ksa srede kurulan bir kent Memfis'le yarabilirdi? Ramses herkesin bekledii bir baarszlk sonucunda, er ya da ge Pi-Ramses'i terk etmek zorunda kalmayacak myd? Geminin banda bulunan Firavun, Nil'in deltasn seyrederken, gemi nehirden ayrlm, yeni bakentin limanna giden kanal boyunca ilerliyordu. enar kardeinin yanna gelip kollarn kpeteye dayad. "Farkndaym, imdi sras deil, ama nemli bir konuya girmek zorundaym." "O kadar acele mi?" "Korkarm ki yle. ayet daha nce seninle grme olana bulsaydm, bu mutlu annda seni rahatsz etmekten kanrdm, ama sana ulamak olanaksz." "Seni dinliyorum enar." "Bana verdiin grevden ok memnunum ve sana iyi haberler vermek isterdim." "Yani verecein haberler kt m?" "Bana gelen raporlara inanacak olursam, durumun bozulduu endiesine kaplmamz gerek."

"Konuya gel." "Hititlerin, babamzn hogrd snrlarn tesine geip, orta Suriye'ye girdikleri anlalyor." "Bu haber kesin mi?" 312 CHRISTIAN JACQ "Bunu sylemek iin henz erken, ama seni ilk uyaran ben olmak istedim. Yakn gemite Hititlerin tahrikleri sklat ve umudum bunun da bir tahrikten teye gemeyecei. Ama biz gene de gerekli nlemleri alalm."' "Bunu dneceim." "Bir kukun mu var?" "Senin de sylediin gibi bu istila giriimi henz kesinlememi. Yeni bir haber alr almaz bana ilet." "Majesteleri bakanna gvenebilir." Suyun ak gl, rzgr elveriliydi. Gemi hzla yol alyordu. enar'n syledikleri Ramses'i dndrd. Aabeyi gerekten durumu ciddiye alyor muydu? enar, kendini deerliymi gibi gstermek ve Dileri Bakanlndaki yeteneini ispatlamak iin bu istila giriimini uydurabilecek yaradlta bir adamd. Orta Suriye... Ne Msrllar ne de Hititler tarafndan kontrol edilen bu blgeye anlamalara gre askeri g sokmak yasakt. Bu yzden bu blgede sadece iki lkenin birka ajan bulunuyordu. Seti'nin Kade'i almaktan vazgemesinden beri iki taraf arasndan ufak tefek atmalar dnda nemli bir olay olmuyordu. Belki de stratejik bir mevkide kurulan Pi-Ramses, Hititlerin sava isteklerini uyandrmt. Hititler zaten gen Firavun'un Asya'ya ve kendi imparatorluklarna nem verdiini biliyorlar ve bundan endie duyuyorlard. Bir tek adam Ramses'e gerei syleyebilirdi: Gizli Servis efi, arkada Aa. enar'a verilen yzeysel raporlar sadece durumun d grnn veriyordu. Aa, ekibi sayesinde dmann gerek niyetlerini bilirdi. Byk direin tepesinde duran tayfa sevincini gizleyemedi. "Liman ve kent grnd... Bu, Pi-Ramses!" 57 Altndan arabasna tek basma binmi olan In Olu, Pi-Ramses'deki Amon tapnana giden ana caddeye girdi. Tam le vakti, l l parlayan araba kendi kentini yeniden dnyaya getiren bir gne gibi grnd. Arabasn eken iki atn yannda ba dik, yelesi rzgrda uuan dev gibi aslan yryordu. Hkmdarn gvdesinden yaylan gcn ve yrtc bir hayvan muhafz gibi kullanmasna olanak salayan bysnn etkisiyle akna dnen halk birka dakika sessiz kald. Sonra birden bir lk ykseldi: "ok yaa Ramses!" Ardndan ayn szler on kez, yz kez, bin kez tekrarland... Ksa bir sre sonra bu byk sevin, yava ve grkemli yrynn ritmini hi deitirmeyen kraln gittii yol boyunca anlatlmas g bir cokuya dnt. Soylular, zanaatkarlar ve kyller bayramlk elbiselerini giymilerdi. Moringa ya srdkleri salar prl prld. En gzel perukalar hanmlarn balarn sslyordu. ocuklarla hizmetiler ellerindeki ve kucaklarndaki iekleri ve yeillikleri Ramses'in arabasnn getii yola atyorlard. Ak havada bir len hazrlanyordu. Yeni sarayn khyas beyaz undan yaplm bin somun ekmek, iki bin iyi pimi yuvarlak ekmek, on bin pasta, bol bol kurutulmu et, st, keiboynuzu suyu, zm, incir ve nar hazrlamt. Kaz kzartmas, av hayvanlar, balk, salatalk ve prasa da mnye dahildi. Kral mahzeninden karlm yzlerce arap kp ve olabildiince biray da buna eklemek gerekiyordu. Yeni bakentin doduu gn, Firavun halk kendi masasnda konuk ediyordu. Yeni elbisesini giymemi tek bir kz ocuu, kuma bantlarla ve bakr rozetlerle sslenmemi tek bir at, boynuna iek tac geirilmemi tek bir eek yoktu. Kpekler, kediler, evcil maymunlar o gn iin ift tayna hak kazanmlard. Durumlar ve toplumdaki yerleri ne olursa olsun btn yallar narlarn ve avokado aala314 CHRISTIAN JACQ rnn glgelerine rahata yerletirildikten sonra ilk onlara hizmet edilecekti.

Ve konut isteyenler, i isteyenler, arazi isteyenler, inek isteyenler iin dilekeler hazrlanmt. Ameni bu dilekeleri toplayacak, cmertliin zorunlu olduu bu mutlu gnde onlar iyi yreklilikle inceleyecekti. Yahudiler de sevinlerini belli etmekte geride kalmamlard. Youn abalarnn sonucu, iyi para kazanm olarak dinlenmeyi ve Msr krallnn yeni bakentini elleriyle kurduklar iin vnmeyi hak etmilerdi. Birok kuak onlarn byk baarsndan sz edecekti. Araba, Ramses'in kendisini simgeleyen dev heykelin nnde durduu zaman halk soluunu tuttu. Bu dev heykel bir gn nce az daha bir felakete neden olacakt. Ramses, ban kaldrd ve baklarn, ge doru bakan ta devin baklarna dikti. Heykelin alnnda, dmanlarn kr eden bir zehir tkren ve Firavun'un zel niteliklerini simgeleyen bir kobra ylan vard. Bann zerine ise birlemi 'iki G', Yukar Msr'n beyaz tac ve Aa Msr'n krmz tac konmutu. Tahtna oturmu ve ellerini petamalnn zerine koymu olan granitten yaplm Firavun kendi kentini seyrediyordu. Ramses arabasndan indi. Onun da banda iki ta vard. Geni kollu, bol bir keten elbise giymiti. Onun altnda gm kemerle tutturulmu yaldzl bir petamal parlyordu. "Sen ki hkmdarlmn kentinin Ka'sn simgeliyorsun, ben de senin azn, gzlerini ve kulaklarn ayorum. Bundan byle sen canl bir varlksn. Her kim ki sana saldrrsa, lmle cezalandrlacaktr." Gne doruk noktasnda, Firavun'un tam bann zerindeydi. Ramses, halkna doru dnd: "Pi-Ramses dodu, Pi-Ramses bizim bakentimizdir! iten geldii belli binlerce ses bu aklamay yineledi. Gn boyunca Ramses ile Nefertari geni aal yollar, byk kk sokaklar ve Pi-Ramses'in btn mahallelerini dolatlar. Grdklerinden gz kamaan kralienin kente takt 'Turkuaz Kent' ad, ksa zamanda azdan aza yaylmt. Musa'nn hazrMLYONLARCA YILIN TAPINAI 315 lad en son srpriz buydu: Evlerin, villalarn ve hatta sradan binalarn cepheleri olaanst parlaklkta mavi inilerle kaplanmt. Bu inileri yapan atlyeyi antiyenin iinde kurduran Ramses, bu kadar ksa zamanda bu kadar ok ini yapabileceklerini dnmemiti. Bu iniler sayesinde bakent birliine, btnlne kavumutu. Her halinden zariflii ve soyluluu belli olan Musa trenlerin ynetimini stlenmiti. imdi artk hi kimsenin, Ramses'in ocukluk arkadan vezir olarak tayin edeceinden ve onu lkenin babakan yapacandan kukusu yoktu. ki adamn ortakl meydandayd. Musa'nn baars ise besbelliydi. Kral hibir eletiride bulunmad gibi umutlarnn btnyle yerine getirildiini, hatta tesine geildiini belirtti. enar hasetinden kuduruyordu. Byc Oflr ya ona yalan sylemi ya da Musa'y istedii gibi ynettiini sanarak yanlmt. Byle bir zaferden sonra Musa zengin bir adam ve alkan bir saray grevlisi olacakt. Sama bir din tartmas yznden Ramses'e kafa tutmak intihardan farksz olurdu. Irkdalarna gelince, onlarn bylesine kaynatklar Msr halkndan ayrlmalar hibir yarar salamazd. enar'n tek gerek mttefiki olarak Hititler kalyordu. Engerek ylan kadar tehlikeliydiler, ama mttefiktiler. Kral saraynn, dzenli ve grltden uzak bir doay betimleyen resimlerle ssl stnlu salonunda verilen kabul treni saray halknn pek houna gitti. Nefertari'nin gzellii ve soyluluu hepsini byledi. Kral saraynn sihirli koruyucusu, lkenin birinci kadn, herkese sevimli ve yerinde szlerle hitap etmesini gayet iyi biliyordu. Gzler, cilal seramiklerle yaplm demeden ayrlmyordu. Bu seramikler kullanlarak serin sular olan bir havuzu, iekli baheleri, papirs ormannn zerinde uan rdekleri, am lotuslar ya da glde dnp duran balklar gsteren tablolar yaplmt. Soluk yeil, ak mavi, kirli beyaz, altn sars ve meneke rengi, bir ey yaratmann esiz gzelliini ark haline getiren renk uyumu iinde birbirlerine karyordu.

Hibir eyi beenmemeyi det edinenler bile susmak zorunda kaldlar. PiRamses'in tapnaklar henz bitirilmemiti, ama saray, zenginlik ve ar zen bakmndan Memfis ve Teb saraylarndan 316 CHRISTIAN JACQ hi de aa kalmyordu. Saray halkndan hibiri kendini burada yadrgamad. PiRamses'de bir villa sahibi olmak, soylularla yksek rtbeli memurlarda bir saplant haline dnmt. Ramses inanlmaz bir sabrla mucize stne mucize yaratyordu. Firavun elini Musa'nn omzuna koyarak: "te bu kent varln bu adama borludur," dedi. Konumalar birden kesildi. "Protokola gre benim tahtma oturmam, Musa'nn yere kapanmas ve benim ona iyi ve drst hizmetinin karl olarak altn bir kolye vermem gerekiyor. Ama o benim dostum, ocukluk arkadamdr ve biz bu sava birlikte ynettik. Bu bakenti ben tasarladm, o da benim planlarma gre bu kenti gerekletirdi." Ramses arkadana itenlikle sarld. Bir Firavun, hi kimseye bylesine onurlandrc bir yaknlk gstermemiti. "Musa birka ay daha kraliyet antiyelerinin ba gzetmenliini yapacaktr. Kendisinden sonra bu greve getirilecek olan kimseyi yetitirinceye kadar. Ondan sonra benim yanmda Msr'n byk an iin alacaktr." enar'n en korktuu ey bana gelmiti, iki arkadan uyumlu etkinlikleri onlar btn bir ordudan daha gl yapyordu. Ameni ile Setau, Musa'y kutladlar, ama sinirli haline de ardlar. Bu durumu heyecanl oluuna verdiler. Musa: "Ramses yanlyor," dedi. Bana uygun grd grevin niteliklerine sahip deilim ki ben." Ameni: "Sen mkemmel bir vezir olacaksn," dedi. Setau: "Ama aslnda sen bu bodur, kel ktibin emrine gireceksin," dedi. "Gerekte hkmdarlk eden o." "Szlerine dikkat et Setau!" "Yiyecekler lezzetli. ayet Lotus'la ben birka gzel ylan yuvasndan karacak olsaydk belki de buraya yerleirdik. Peki Aa neden yok?" Ameni: "Bilmiyorum," diye karlk verdi. il." Meslei iin kt bir puan. Hi de diplomatik bir davran de arkada Ramses'in, annesi Tuya'nn yanna sokulduunu ve onun alnndan ptn grdler. Ciddi ve narin yzn glgeleyen kederine ramen Seti'nin dul ei gururlu olduunu her haliyle belli ediyordu. Pi-Ramses saraynda oturacan aklar aklamaz olunun zaferi tamamlanm oldu. Kuhane tamamlanmt, ama saray halknn gz ve kulak zevklerini doyuracak yabanc lke kular henz kafesi doldurmamt. Srtn bir diree dayam, kollarn kavuturmu Musa, yz hatlar gergin olduu iin arkada Ramses'e bakmaya cesaret edemiyordu. Ramses'in arkada olduunu unutup dman olarak grmesi gerektii Msr kralna hitap etmeliydi. "ikinizin dnda herkes uyuyor." "ok yorgun grnyorsun Musa. Bu grmeyi yarna brakamaz myz?" "Bu komediyi daha uzun sre oynamak istemiyorum." "Ne komedisi?" "Ben Yahudiyim ve tek tanrya inanyorum. Sen bir Msrlsn ve putlara tapyorsun." "Gene bu ocuksu nutuklara m balayacaksn?" "Bu szler seni tedirgin ediyor, nk gerek." "Musa, sen Msrllarn bilgeliiyle eitildin. Senin tek tanr dediin o bilinmeyen ve ekli belli olmayan ey, hayatn her zerresinin iinde bulunan gtr." "Tanr, bir koyun klna girmez!"

"Amon hayatn srrdr ve kendisini, geminin yelkenini iiren rzgrda, yaratln uyumlu gelimesinin izlerini tayan spiral biimli bir ko boynuzunda, tapnaklarmzn gvdesini oluturan talarda gsterir. O, bunlarn hem hepsi hem de hibiridir. Bilgelerin bu retilerini ben de benim kadar biliyorsun." "Bu retiler hayalden baka bir ey deildir! Tanr tektir." "Peki o yaratt varlklar iinde oalarak yine de tek kalamaz m?" "Onun senin tapnaklarna ve heykellerine ihtiyac yoktur." "Gene yineliyorum, sen yorgunluktan bitkin dmsn." "Benim inancm tamdr. Sen bile onu deitiremezsin." "ayet senin tanrn, seni hogrsz yapyorsa ondan sakn. Seni banazla srkler." "Asl sen sakn Ramses! Bu lkede gelien bir g var. Henz ekingen bir g, ama bu, gerei ortaya karmak iin yaplan bir mcadele." "Daha ak syler misin." "Akenaton ile onun tek tanrya olan inancn hatrlyor musun? O, size yol gstermiti Ramses. Onun sesini ve benim sesimi dinle. Aksi takdirde imparatorluun yklacak." 58 Musa iin durum akt. Ramses'e ihanet etmemi ve hatta onu tehdit eden tehlikeyi haber vermiti. Vicdan rahatt. Artk kaderinin izdii yolda gidecek, ruhunu kemiren atei serbest brakacakt. Tek Tanr Yahova bir dada bulunuyordu. Musa'nn, yolculuun btn tehlikelerine ramen bu da kefetmesi gerekiyordu. Birka Yahudi, her eylerini kaybetme pahasna onunla birlikte gitmeye karar vermilerdi. Musa tam yola kacakken verdii bir sz hatrlad. Msr' sonsuza dek terk etmeden nce bu ahlak borcunu deyip kurtulacakt. Kentin batsnda bulunan Sari'nin evine ksa zamanda gitti. Evin kenarnda salkl aalardan oluan bir hurma bahesi vard. Ev sahibini balkl kk bir gln kenarnda souk bira ierken buldu. "Musa, Pi-Ramses eserinin gerek ustasn karlamak ne byk bir zevk! Bu erefi neye borluyum..." "Bu zevki paylamadm gibi eref de sz konusu deil." Sari fkelenmiti. Kalkt. "Parlak gelecein nezaketsiz olman gerektirmez. Kiminle konutuunu unuttun mu?" "Unutmadm. Aalk bir adamla konuuyorum." Sari, Yahudiyi tokatlamak iin elini kaldrd, ama Musa onun bileini bkt ve Msrly nce eilmeye, sonra da diz kmeye zorlad. "Abner adnda birine ikence ediyorsun." "Byle birini tanmyorum." "Yalan sylyorsun Sari. Onun parasn aldn ve ona antaj yapyorsun." "Bu adam Yahudi bir tulac." Musa, Sari'nin bileini biraz daha bkt. Sari inledi. "Ben de bir Yahudiyim. Ama senin kolunu krar ve seni sakat brakrm." "Buna cesaret edemezsin!" "unu bil ki sabrm tkenmek zere. Artk Abner'i rahatsz etme, yoksa seni ensenden tutup mahkemeye gtrrm. Bir daha yapmayacana dair yemin et!" "Ar... Artk onu rahatsz etmeyeceime yemin ederim." "Firavun'un stne mi?" "Firavun'un stne." "Yeminine ihanet edecek olursan, lanetleneceksin." Musa, Sari'yi brakt. "Paan ucuz kurtardn." Musa yola kmak zere olmasayd Sari hakknda ikyette bulunurdu. Ama bu uyarnn yeterli olacan umuyordu. Bununla birlikte iini bir huzursuzluk kaplad. Msrlnn gzlerinin iinde boyun eme yerine kin bulunduunu fark etti. Musa bir hurma aacnn arkasna gizlendi. Fazla beklemesine gerek kalmad. Sari elinde bir sopayla evinden kt ve gneye, tulaclarn evlerine yrd. Musa onu uzaktan izledi. Sari'nin, Abner'in kaps yar ak evine girdiini grd. Az sonra inleme sesleri duyuldu.

Musa kotu, eve girdi ve yar karanlkta Sari'nin Abner'i sopayla dvdn grd. Zavall adam evin toprak tabanna yklm, elleriyle yzn korumaya alyordu. Musa, Sari'nin elinden sopay ald, olanca gcyle kafasnn arkasna vurdu. Ensesinden kanlar akan Msrl yere yld. "Sari, kalk ve ek git." Adamn yerinden kmldamadn gren Abner srnerek onun yanna gitti. "Musa... sanki... lm gibi." "Olanaksz, o kadar hzl vurmadm!" "Nefes almyor." Musa diz kt, elleri bir cesede dokundu. Bir adam ldrmt. Sokak sessizdi. Abner: "Kamalsn," dedi. "ayet polis seni yakalayacak olursa..." "Sen beni savunursun Abner. Hayatn kurtardm sylersin!" "Bana kim inanr? Su orta oluruz. Git, hemen git!" "Byk bir uvaln var m?" "Evet, aletlerimi koyduum bir uval var." "Ver onu bana." Musa, Sari'nin cesedini uvaln iine soktu ve omuzlarnn zerine ald. Cesedi kumluk bir yere gmecek, sonra da bo bir villada saklanarak ne yapmas gerektiini dnecekti. Polis devriyesinin kpei allmadk bir ses kard. Aslnda sakin olan kpek tasmasn koparacak gibi ekiyordu. Kpei tutan polis tasmay zd. Kpek kentin snrndaki kumlu blgeye doru olanca hzyla kotu. Kpek gz dnmesine topra kazmaya balad. Polisler yaklatlar, nce bir kol, sonra bir omuz, sonra da kpein topraktan kard lnn yzn grdler. Polislerden biri: "Ben bunu tanyorum," dedi. "Bu Sari." "Kraln ablasnn kocas m?" "Evet, ta kendisi... Bak ensesinde kurumu kan var!" Cesedi tmyle kardlar. Hi kuku yoktu: Sari, yedii bir darbe sonucu lmt. Musa btn gece, bir Suriye aysnn kafesinde dnmesi gibi, yatanda dnd durdu. Byle bir aalk herifin cesedini saklamaya almak ve kendisini aklayacak olan adaletten kamakla hata ettiini dnyordu. Ama ya Abner'in korkular ve kukular? Sonuta ikisi de Yahudiydi. Musa'nn dmanlar gzden dmesini salamak iin bu faciay kullanacaklard. Ramses bile ona kar olacak ve acmasz bir sertlik gsterecekti. Ancak orta blm tamamlanm olan villaya birinin girdiini anlad. Polisler onu bu kadar abuk mu bulmutu? Dvecek, onlarn eline dmeyecekti. "Musa... Musa, benim, Abner! Buradaysan ortaya k." Musa kt. "Benden yana tanklk yapar msn?" "Polis, Sari'nin cesedini buldu. Seni cinayetle suluyorlar." "Beni kim ihbar etti?" "Komularm. Seni grmler." MYT21 1 "Ama onlar da bizim gibi Yahudi." Abner ban nne edi. "Benim gibi onlar da devletle balarnn belaya girmesini istemiyorlar. Ka Musa. Artk senin iin Msr'da gelecek yok." Musa isyan etti. Kraln antiyesinin ba gzetmeni, gelecekte iki lke'nin babakannn katil ve kaak duruma dmesi olacak ey miydi! Birka saat iinde doruktayken, uurumun dibine dmek. .. Yoksa inancn snamak iin Tanr m onu bu felaketin altnda eziyordu? inansz insanlarn yaad bu lkede bo ve konforlu bir hayat srdrmektense ona zgrl sunuyordu. "Gece gidiyorum. Elveda Abner."

Musa tulaclarn mahallesinden geti. Taraftarlarn onunla birlikte gelmeleri iin ikna edeceini umuyordu. nce bir kabile kuracaklar, teki Yahudileri de yanlarna ekeceklerdi, ilk yurtlar l ortasnda, ku umaz kervan gemez bir yerde olsa da fark etmeyecekti. nemli olan rnek olmakt... Ne pahasna olursa olsun rnek olmas gerekiyordu! Birka lamba parlyordu. ocuklar uyuyor, ev hanmlar dedikodu ediyorlard. Kap sundurmasnda oturan erkekler ise yatmaya gitmeden nce scak bir bitki z iiyorlard. Dostlarnn oturduu kk sokakta iki adam dvyordu. Yaklanca onlar tand. En ateli iki taraftar! Bir tabure iin birbirlerini hrszlkla suluyorlard. Musa onlar ayrd. "Sen ha?" "Ufak bir ey iin atmay brakn ve benimle gelin, Msr'dan kalm ve gerek yurdumuzu bulmak iin arayalm." iki Yahudinin yal olan Musa'ya ters ters bakarak: "Seni bizim prensimiz ve yol gstericimiz olarak kim seti ki?" diye sordu. "ayet sana boyun emezsek Msrly ldrdn gibi bizi de ldrecek misin?" Yreinden vurulan Musa dondu kald, iindeki d parampara olmutu. Artk o, herkesin terk ettii, kaak bir katilden baka bir ey deildi. 59 Ramses, Sari'nin cesedini grmek istedi. Pi-Ramses'in resmen alndan sonra ilenen ilk cinayetti bu. Seramana: "Bu bir cinayet Majeste," diye kanaatini belirtti. "Ensesine ok sert bir sopayla vurulmu." "Ablama haber verildi mi?" "Ameni bu ii zerine ald." "Sulu tutukland m?" "Majeste..." "Bu teredddn ne anlama geliyor? Kim olursa olsun yarglanacak ve mahkm edilecek." "Sulu Musa." "Sama." "Tanklarn verdii ifadeler kesin." "Tanklar dinlemek istiyorum!" "Hepsi Yahudi. Balca tank Abner adnda bir tula ustas. Olay gzleriyle grm." "Nasl olmu?" "Dvle balam, ama sonu kt bitmi. Musa ile Sari uzun sreden beri birbirlerinden nefret ediyorlard. Benim soruturmama gre daha nce Teb'de de kavga etmiler." "Ya bu tanklar yanlyorlarsa? Musa bir katil olamaz." "Polis ktipleri tanklarn yazl ifadelerini almlar. Hepsi de ifadelerini dorulamlar." "Musa kendini savunacaktr." "Hayr Majeste, nk kat." Ramses Pi-Ramses'deki btn evlerin aranmasn emretti, ama bu aratrmalar hibir sonu vermedi. Atl polisler Delta'ya dalp birok kyly sorguya ektiler, ama Musa'nn izine rastlamadlar. Kuzeydou snrndaki gzclere kesin talimatlar verildi, ama ok ge kalnm deil miydi? Kral durmadan raporlar istiyor, ancak Musa'nn izledii yol hakknda hibir kesin bilgi elde edemiyordu. Akdeniz yaknlarnda bir balk kynde mi, yoksa gneye giden bir gemide mi saklanyordu? Belki de her eyden elini eteini ekmi olarak taradaki bir tapnaa snmt. Nefertari: "Bir eyler yemelisin," dedi. "Musa'nn kaybolmasndan beri doru drst yemiyorsun." Kral karsnn ellerini sevgiyle skt. "Musa ok yorgundu. Herhalde Sari onu tahrik etti. Burada, benim yanmda olsayd durumu mutlaka aklam olurdu. Kam olmas, ar yorgun bir insann hatas." "Bu ka vicdan azab ektiinin bir kant olamaz m?" "Ben de bundan korkuyorum."

"Ramses, kpein ok zgn, onu nemsemediini sanyor." Ramses kpeinin dizlerine oturmasna izin verdi. Kpek, efendisinin yanaklarn yaladktan sonra ban omzuna dayad. Ramses'in yllk hkmdarlk dnemi harika gemiti... Luk-sor grkemli bir biimde bytlm, milyonlarca yln tapnann inaatna balanm, yeni bakentin al yaplm ve Nubye'de huzur salanmt fakat birdenbire korkun bir atlak belirmiti! Musa olmadan, Ramses'in kurmaya balad dnya kerdi. Nefertari mrldanr gibi: "Beni de ihmal ediyorsun," dedi. "Bu acyla baa kabilmen iin sana yardm edemez miyim?" "Elbette. Sadece sen yapabilirsin bunu." enar ile Ofr, Pi-Ramses'in giderek canlanan limannda bulutular. Gemilerden besin maddeleri, kap kaak ve yeni bakentin ihtiyac olan ok sayda malzeme boaltlyordu. Gemiler eek, at ve sr getiriyordu. Buday silolar doluyor, nadide araplar mahzenlere depolanyordu. Memfis ve Teb'de olduu gibi burada da toptanc tccarlar topluluu ateli pazarlk ekimeleri ile canlanyordu. Bakentin ihtiyalarn salama konusunda herkes n sray kapmak iin birbiriyle yaryordu. MLYONLARCA YILIN TAPINAI 325 "Ofir, Musa bir adam ldrp kat." "Bu olay sizi pek zme benzemiyor." "Onun hakknda yanlmtn. O, asla taraf deitirmezdi. Yapt bu lgnlk Ramses'i ok deerli bir mttefikten yoksun brakt." "Musa samimi bir insand. Tek tanrya inanc geici bir heves deildi." "Dnceden ok, eylem nemlidir. Musa ya bir daha hi ortaya kmayacak ya da tutuklanp mahkm edilecek. Yahudileri ynlendirme olana kalmad." "Yllardan beri Aton'a inananlar felaketlere kar savamaya altlar. Gene devam edecekler. Bize yardm edecek misiniz?" "Bu konuya dnmeyelim. Sizin somut nerileriniz nedir?" "Her gece, kralla kralienin zerinde durduklar temeli yava yava kertiyorum." "Bugn Ramses gcnn doruunda! Milyonlarca yln tapnann varlndan haberiniz yok mu?" "Ramses'in balad hibir ey tamamlanmad. Onun zayf noktasn bulmak ve alacak ilk gedikten ieri dalmak bize kalyor." Bycnn soukkanl tavr enar' etkiledi. ayet Hititler projelerini uygulayacak olurlarsa, Ramses'in Ka's onlarla giriecei savata zayflayacakt. Ve bir de Ramses ierden saldrya urarsa, kral, ne denli gl olursa olsun grnr ve grnmez glerin altnda kp gidecekti. "Eylemlerinizi artrn Ofr. nk bu yaptnz hizmetleri unutmayacam." Setau ile Lotus, Pi-Ramses'de yeni bir laboratuvar kurmaya karar vermilerdi. Yepyeni brosuna yerleen Ameni, gece gndz alyordu. Tuya, saray halknn neden olduu bin bir sorunu zyor, Nefertari, din ve protokolla ilgili grevlerini yerine getiriyordu. Gzel set ile Necem kk Kh'nn eitimiyle ilgileniyorlard. Meritamon serpilip boylanyordu. Khya Rom mutfaklardan arap mahzenlerine, arap mahzenlerinden sarayn yemek salonuna kouyordu. Seramana gvenlik yntemlerini giderek daha gelitiriyordu... Pi-Ramses'deki yaam uyumlu, patrtdan uzak grnyordu, ama Ramses, Musa'nn yokluuna dayanamyordu. Aralarndaki fikir ayrlna ramen Musa'nn gc kralln ye326 CHRISTIAN JACQ niden yaplandrmasn salayan bir ltuf olmutu. Musa kamt kamasna ama ruhunun byk bir blmn bu kentte brakmt. Son grmeleri, arkadann eytani glerin kurban olduunu ve bilincinde olmad balarla tutsak edildiini kantlyordu. Musa'y bylemilerdi. Kollarnda papirs ykyle grnen Ameni, acele admlarla toplant salonunda bir aa bir yukar dolaan Ramses'e doru yrd. "Az nce Aa geldi. Seni grmek istiyor." "Gelsin."

Kenarlar krmz eritlerle sslenmi zarif, soluk yeil elbisesinin iinde ok rahat grnen gen diplomatn moday tantmada stne yoktu. Erkek zarafetinin tek temsilcisi olduu halde bugn her zamanki halinden daha az canl olduu hissediliyordu. "Pi-Ramses'in alnda bulunmayn beni ok zd." "Bakanm beni temsil ediyordu Majeste." "Nerdeydin Aa?" "Memfis'deydim. Muhbirlerimden haberleri topladm." "enar bana, Orta Suriye'de Hititlerin bir kkrtma giriiminde bulunduundan sz etti." "Bu bir kkrtma giriimi deil, stelik Orta Suriye de tek ilgi alanlar deil." Aa'nn sesinde yumuak bir ifade yoktu. "Sevgili kardeimin olay fazla ciddiye aldn ve kendi nemini abartmaya altn sanyordum." "Keke yle olsayd. Gvenilir haberleri incelerken Hititlerin Kenan lkesini ve btn Suriye'yi kapsayan bir hareketi balattklar kanaatna vardm. Belki Lbnan limanlar da tehdit altndadr." "Oradaki askerlerimize kar dorudan bir saldr olmu mu?" "Henz byle bir ey yok, ama tarafsz gibi kabul edilen kylerle, bu kylere ait tarlalara el konmu. u ana kadar sadece, grnrde sert olmayan idari nlemler sz konusu. Gerekte Hititler bizim korumamz altnda olan ve bize vergi deyen blgeleri kontrolleri altna aldlar." Ramses bir sehpann zerine alan Yakn-Dou haritasnn zerine eildi. "Hititler lkemizin kuzeydousundaki istila koridorundan iniyorlar ve hedefleri doruca Msr." "Acele verilmi bir karar bu Majeste." "Peki yle deilse, bu saldrnn amac ne?" "Araziyi igal etmek, bizi yalnz brakmak, halk akna evirmek, Msr'n saygnln zayflatmak, birliklerimizin moralini bozmak... Ama hibir zaman eksik olmaz..." "Senin dncen?" "Majeste, Hititler sava hazrlndalar." Ramses, fkeli bir hareketle Anadolu krallnn zerini krmz mrekkeple izdi. "Bu ulus sadece fkeyi, kan ve iddeti seviyor. Yerle bir edilmedike btn uygarlklar tehdit edecekler." "Diplomasi..." "ok eski bir ara!" "Babann pazarlk ettii..." "Kade'te bir snr blgesi, biliyorum! Ama Hititler hibir anlamaya sayg gstermiyorlar. Onlarn hareketleri hakknda her gn rapor istiyorum." Aa eildi. Karsnda dncelerini aklayan bir arkada deil, emreden bir Firavun vard. "Musa'nn cinayetle sulandn ve kaybolduunu biliyor musun?" "Musa m? Ama bu ok sama!" "Sanrm bir komploya kurban gitti. Ekalini korumamz altndaki devletlere gnder. Bul onu Aa." Nefertari sarayn bahesinde lavta alyordu. Sanda, iinde tombul ve pembe yanakl bebeinin uyuduu beik vard. Solunda Kh, ktip gibi bada kurmu masal okuyordu. Masalda korkun eytanlar yenen bir bycnn baarlar anlatlyordu. nnde, Ramses'in bir gn nce diktii lgn aacn topraktan karmakla megul olan kpei vard. n ayaklar ile bir ukuru kazarken kendini ylesine iine kaptrmt ki kralie onu azarlamaya kyamad. Kpek birden durdu ve bahenin kapsna doru kotu. Sevin havlamalaryla, zplayarak, efendisinin geliini selamlyordu. Nefertari, Ramses'in yrynden kzgn olduunu anlad. Kalkt ve ona doru yrd. "Yoksa Musa..." 328 CHRISTIAN JACQ

"Hayr, hayatta olduundan eminim." "Yoksa... annen olmasn bu skntnn nedeni?" "Tuya gayet iyi..." "Peki zntnn nedeni?" "Msr Nefertari. Dler yklyor... Barla beslenen, her gn mutluluun tadn karan baarl bir lkenin d." Kralie gzlerini kapad. "Sava m?..." "Bana kanlmaz gibi geliyor." "Gideceksin demek." "Orduya benden baka kim komuta edebilir? Hititlerin daha fazla ilerlemesine gz yummak, Msr' yok etmek demektir." Kk Kh kitab okumasna devam etmeden nce kralla kralieye bir gz att. Meritamon sakin sakin uyuyordu. Kpek ise ukurunu derinletirmeye devam ediyordu. Nefertari sessiz bahede Ramses'e sarlmt. Uzakta bir ibis, tarlalarn arasndan ykseldi. "Sava bizi ayryor Ramses. Bu felaketin stesinden gelmek iin gereken cesareti nereden bulmal?" "Her ne olursa olsun bizi birletiren ve sonsuza kadar birliimizi koruyacak olan sevgimizdir. Benim yokluumda sen, kralie olarak bu firuze kentin zerinde hkmdarlk edeceksin." Nefertari ufka bakt. "Doru sylyorsun," dedi. "Kt dncelere yer vermemek gerekiyor." Byk ibis, grkemli bir biimde, batan gnein aydnlatt kralla kralienin zerinden utu gitti. Milyonlarca ln Tapna In Olu RamflKi^aknda Msr tahtna oturacakt! Gl bir firawm ocnas iin gereken her eye sahiptir: Onu koulsuzca seven kars Nefertari ile annesi Tiya ve ocukluunda edindii gl arkadalklar... Yine de gen firavu. tahtn korumak iin byk bir mcadele vermek : orundadr. nk dmanlar Ramses'i tahttan di.srmek iin yeni planlar yapmtr. Ramses, aabeyi ( u :'n tuzaklarndan, gizemli bir bycnn kara bysnden ve Hititlerin entrikalarndan kuMj^nay baarabilecek Christian Jacq _ RAMSES Cilt2 Milyonlarca Yln Tapna www.kitapsevenler.com Merhabalar Buraya Yklediim e-kitaplar Aada Ad Geen Kanuna stinaden Grme zrller in Hazrlanmtr Ekran Okuyucu, Braille 'n Speak Sayesinde Bu Kitaplar Dinliyoruz Amacm Yayn Evlerine Zarar Vermek Deildir Bu e-kitaplar Normal Kitaplarn Yerini Tutmayacandan Kitaplar Beyenipte Engelli Olmayan Arkadalar Sadece Kitap Hakknda Fikir Sahibi Olduunda Aada Ad Geen Yayn Evi, Sahaflar, Ktphane, ve Kitaplardan Temin Edebilirler Bu Kitaplarda Hi Bir Maddi karm Yoktur Byle Bir eyide Dnmem Bu e-kitaplar Kanunen Hi Bir ekilde Ticari Amal Kullanlamaz Bilgi Paylatka oalr Yaar Mutlu Not: 5846 Sayl Kanunun "altnc Blm-eitli Hkmler " blmnde yeralan "EK MADDE 11. - Ders kitaplar dahil, alenilemi veya yaymlanm yazl ilim ve edebiyat eserlerinin engelliler iin retilmi bir nshas yoksa hibir ticar ama gdlmeksizin bir engellinin kullanm iin kendisi veya nc bir kii tek nsha olarak ya da engellilere ynelik hizmet veren eitim kurumu, vakf veya dernek gibi kurulular tarafndan ihtiya kadar kaset, CD, braill alfabesi ve benzeri 87matlarda oaltlmas veya dn verilmesi bu Kanunda ngrlen izinler alnmadan gerekletirilebilir."Bu nshalar hibir ekilde

satlamaz, ticarete konu edilemez ve amac dnda kullanlamaz ve kullandrlamaz. Ayrca bu nshalar zerinde hak sahipleri ile ilgili bilgilerin bulundurulmas ve oaltm amacnn belirtilmesi zorunludur." maddesine istinaden web sitesinde deneme yaynna geilmitir. T.C.Kltr ve Turizm Bakanl Bilgi lem ve Otomasyon Dairesi Bakanl Ankara Bu kitaplar hazrlanrken verilen emeye harcanan zamana sayd duyarak Ltfen Yukardaki ve Aadaki Aklamalar Silmeyin Tarayan Yaar Mutlu web sitesi www.yasarmutlu.com www.kitapsevenler.com e-posta yasarmutlu@kitapsevenler.com yasarmutlu@yasarmutlu.com mutlukitap@hotmail.com kitapsevenler@gmail.com