YEREL YNETMLERDE HALKIN YNETME KATILIMI RECEP DEMR Bir lkede yerel ynetimler, merkezi idarenin yetkilerinin yerel

birimlere datmn salayp yerel dzeyde zgrl gerekletirdii gibi ayn zamanda vatandalarn kendi hayatlarn ynetebilmesi iin yerel halkn katlmn da salayarak eitlii de gerekletirmektedir. Bu nedenle bir lkenin ynetim yapsnda yeniden yaplanmaya gidildiinde ilk nce halkn ynetime hangi lde katlmnn salandna baklmaktadr. lkemizde yakn bir gemite yerel ynetim reformu kapsamnda, belediye ve il zel idareleri yeni yasalar ile yeniden yaplandrlmtr. Bu almamzda demokrasinin okulu olarak kabul edilen yerel ynetimlere ynelik olarak yeni Belediye Kanunu, Bykehir Belediyesi Kanunu ve l zel daresi Kanunu ile halkn ynetime katlm konusunda ne gibi dzenlemelere yer verildii, bunun nasl gerekletirilecei konusuna aklamalarda bulunulacaktr.

YNETME KATILMA
Gnmz ynetim anlay ynetiim kavramn ortaya karmtr. Ynetiim kavram; yneten ile ynetilenlerin ynetim srecine ilikin kararlar birlikte belirlemeleri esasn iermektedir. Sz konusu bu ynetim anlaynn en belirgin unsuru da katlm olarak ortaya kmaktadr. inde bulunduumuz ada dnyamz en etkin biimde belirleyecek deikenin katlm olduu anlalmakta, katlm siyasal bir kavram gibi gzkmekle birlikte yirmi birinci yzyla damgasn vuracak devrim nitelii ile sosyolojik ve ekonomik alanlar da egemenliine alm bulunmaktadr. Gnmzde katlm siyasal konularn tesinde toplumsal ve kltrel olaylara ve oluumlara katlma anlayn da kapsamaktadr (KONGAR, 92:13). Katlm kavram; karar vermede kaynaklarn ve zamann daha iyi kullanlmas, arzulanan amalara

ulamak iin eitli faaliyetlere girimek ve paylalan bu amalar dorultusunda mterilerin ve ortaklarn yrtt faaliyetler btn olarak tanmlanabilir (usaid. gov ). Katlm topluluun etkiledii ve ncelikli olarak yerleim alanlarnda kontrol paylam, karar verme, kaynaklarn tahsisi ile kamu mallar ve hizmetlerine ulama srecidir (worldbank.org) . Ynetime katlma kavram, klasik, geleneksel, hiyerarik, brokratik ve imdiye kadar iyi sonu vermeyen ynetim anlaynn tersine, sivil toplum rgtlerine nem veren, bunlarn geliimlerinin nn aan, katlmcl, saydaml, yetki devrini, yerinden ynetimi, sonu verici ve uygulanabilir zm yollarn tevik eden ve benimseyen bir anlay ifade etmektedir (AYKA: 18 ). Eren, karar verme ve uygulama yetkisini belli bir lde uygulayclara tanyarak, geniletme ve anonimletirme ilemi olarak ortaya kan katlmann balca iki anlamn u ekilde aklamaktadr. Ekonomik anlamyla katlma; bir patronun istihdam ettii bir veya daha fazla kimseye iletmesinin karlar zerinden bir pay (temett) vermeyi taahht etmesidir. Politik anlamda katlma; kamu ilerinin ynetimine btn vatandalarn dorudan doruya ve demokrasi gerei katlmasdr. Demokrasi kuramna gre katlma; her trl sosyal hedefi ve bunlara ulamak iin kullanlacak yollar belirleyen bir sreci ifade etmektedir. Katlma araclyla toplumsal hedefler, yneten ynetilen i birlii ve etkileimiyle ortaklaa belirlenmektedir (SARIBAY, 1991: 19 ). Yaplan bu tanmlar incelendiinde ynetime katlma nemli zellik tamaktadr: Birincisi, bir rgtn alt ynetim kademelerinin ve alanlarnn rgt politikas ve ynetimi konusunda kararlara katlmalar; ikincisi, katlanlarn byle bir ynetim tr ile psikolojik benlik ihtiyalarn tatmin edecekleri bir demokratik ortama kavumalar; ncs ise, ynetenler ile ynetilenler arasnda bir diyalog ve i birliinin gelitirilerek rgtn daha gereki ve ekonomik karar verme imkanlarna, dier bir ifadeyle, idari etkinlik ve verimlilie kavuturulmasdr (ZTRK: 46).

YEREL YNETMLERE HALKIN KATILIMI

Trkiyenin de kabul ettii Avrupa Yerel Ynetimler zerklik artnn nsznde; vatandalarn kamu ilerinin sevk ve idaresine katlma hakknn Avrupa Konseyine ye devletlerin paylat demokratik bir ilke olduu ve bu haklarn en dorudan kullanm alannn yerel dzeyde olduu. belirtilmitir. Yine ayn art, vatandalardan oluan meclislere, referandumlara veya vatandalarn dorudan katlmna olanak veren teki yntemlere bavurabilmesi hakkna da atfta bulunmaktadr. Avrupa Kentsel artnn 3.3. maddesinde, yerel demokrasi; kentsel gelimenin temeli, zerk ve mali bamszl olan yerel ynetimlerde halkn dorudan katlmnn salanmas eklinde tanmlanmtr. 8. Be yllk Kalknma Plan Yerel Ynetimler zel htisas Komisyonu Raporunda (OK, 554: 15), etkin bir yerel ynetimin sahip olmas beklenen zelliklerin arasnda; halkn bilinli ve sorumluluunun farknda olmas ile karar verme srelerine halkn her dzeyde katlm ve ortak alma gibi deerlerin yerel ynetim ortamnda anlaml uygulama olanaklar bulabilmesine de yer verilmitir. Ayn raporda yerel katlm ilkelerinin saydamlk ve demokratiklik olduu belirtilmitir (OK, 554: 115, 116). Saydamln, yerel ynetim faaliyetlerinin bilgilerine erime hakk tannmas, almalarda effaflk- aklk salanmasyla yerel ynetimlerin almalar hakknda bilgi sahibi olunmasnn temel yurttalk hakk olduu vurgulanmtr. Ayrca ynetilenlerin resmi belge ve bilgilere ulaabilme hakk ve halkn kamu politikalarnn oluumu srecine dinleyici yada karar alc olarak katlmasnn akln en nemli iki yn olduu belirtilmitir. Demokratikliin, toplumdaki tm kesimlerin ynetimde temsili ve ynetime katlm olduu belirtildikten sonra yerel ynetimlerdeki mevcut yapnn temsil ve katlm tam salamad vurgulanmtr. Bunun iin kamu

grevlilerine grevleri devam ederken seilme hakknn tannmas, belediye ve il genel meclislerine seilebilmek iin koyulan barajlarn kaldrlarak tam nispi seim sisteminin uygulanmas, kadnlar, engelliler ve genler iin yerel ynetim organlarnda temsilini salamak iin olumlu kotann uygulanmas gerekliliine deinilmitir. Vatandalarn Ynetime katlmasnn ok eitli yollar vardr. Geni bir tanm iinde politik olarak katlm; vatandalarn hareketleridir. Vatandalar bu yolla politika srecinin sonularn direkt yada dolayl olarak etkilemeyi amalar. Bu konudaki ana nokta, katlmann temel formu olan seimlerde oy kullanmaktr. Bununla beraber son yllarda geniletilmi katlm biimlerine daha fazla nem verilmesiyle vatandalarn daha fazla karar verici ve uygulayc olmalar salanmtr (Worldbank.org, 2003) . Halk katlmnn biimlerini (OK, 554: 116-120); Halk oylamas (dorudan demokrasi), Halk toplantlar, Meclis toplantlarna katlm, Danma kurullar, Kent konseyleri, Yerel gndem 21, Planlama emberleri/forumlar, Yurtta kurullar, Gelecek atlyeleri, Yuvarlak masa toplantlar, Kamuoyu yoklamalar, letiim demokrasisi (nternet). eklinde sralamak mmkndr. Katlm, ynetim ve karar alma srecine katlmla snrl kalmamaldr. Halkn bir denetleme ilevinin olmas ve yerel yneticilerin hesap vermesini salayacak mekanizmalarn yaratlmas gereklidir. Bunun iin katlmn yaama geirilebilmesi iin (OK, 554: 121): Danma ve karar alma srelerinde halk katlmnn yasal erevesinin oluturulmas, Yerel ynetimlerde halk bilgilendirme srelerinin ve ortamnn gelitirilmesi, kamu belge ve bilgilerine zgrce eriilebilirliin salanmas, Danma srelerinde tarafszln salanmas, Yerel projelerin halka tantlp, gr/grlerin olumasnn salanmas, Toplumun tm kesimlerinin kentsel yerel yaama katlmnn salanmas nemlidir. Ak bir ynetim gerekleebilmesi her dzeyde etkin bir katlm ile salanabilir. Bunun iinde ynetime katlm yollarnn ak olmas, ynetimin ynetilenleri karar alma srelerine katlma konusunda zendirmesi, ynetilenlerinde katlm konusunda bilinli ve istekli olmalar

gerekmektedir (SAYBAILI, 1985:17). Yerel ynetimlere halkn katlmn salayabilmek iin ncelikle, yerel halkn o corafyadaki oluumlarla ilgilenmesi salanmaldr. Bununla birlikte yerel ihtiyalar nemsemeleri ve zm retilmesi iin katk koyabilecek bilgi seviyesine ulamalar iin ortam hazrlanmaldr. Bilgisi olan yerel halkn duyarll gnden gne artacak ve ynetimin aktivitelerine eylemsel olarak katlabileceklerdir (STE: 54 ) Etkin bir kent ynetimi, kentlilerin ynetime katlmas lsnde baarlacaktr. Bu katlm, yerel ynetimlerin yreye zg sorunlar iin doru zmler retmesine olanak verir; bu zmlerin benimsenmesini, toplumsal destek bulmasn salar (KTEN, ENGEZER, HKELEK ). l zel darelerinde ve Belediyelerde Halkn Katlmn Salayan Dzenlemeler Katlma uygulamalarnn baars, vatandalarn bilgi, ilgi ve etkin davranlarna bal bulunmaktadr (SEZER, 1985: 103 ). Katlmn gereklemesi iin zorunlu olan n koul; vatandalarn idarenin faaliyetlerinden haberdar olmalardr. Ynetimin halk bilgilendirme grevi ve vatandalarnda bilgilenme hakk bulunmaktadr (NER, YILDIRIM: 236). Bunun iin il zel idareleri ve belediyelerin kendi kanunlarnda halkn katlmna ilikin dzenlemelere deinmeden nce bilgi edinme hakkndan bahsedilmesinde fayda bulunmaktadr. Hukukumuzda bilgi edinme hakk esasl olarak 4982 sayl Bilgi Edinme Hakk Kanunu ve Bilgi Edinme Hakk Kanununun Uygulanmasna likin Esas ve Usuller Hakknda Ynetmelikte dzenlenmitir. 4982 sayl Bilgi Edinme Hakk Kanunu 24/10/2003 tarihli ve 25269 sayl Resmi Gazetede yaynlanarak yaym tarihinden 6 ay sonra yani 24 Nisan 2004 tarihinde yrrle girmitir. Bilgi Edinme Hakk Kanununun Uygulanmasna likin Esas ve Usuller Hakknda Ynetmelikte 19 Nisan 2004te Bakanlar Kurulu tarafndan kabul edilip 27 Nisan 2004 tarih ve 25445 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle girmitir. 4982 sayl Kanun; demokratik ve effaf ynetimin gerei olan eitlik, tarafszlk ve aklk ilkelerine uygun olarak kiilerin bilgi edinme hakkn kullanmalarna ilikin esas ve usulleri dzenlemeyi amalamtr. Kanuna gre ilke olarak yabanc gerek ve tzel kiiler bakmndan ngrlen snrlamalar dnda herkes bilgi edinme hakkna sahiptir. 4982 sayl Kanun kamu kurum ve kurulular ile kamu kurumu niteliindeki meslek kurulularnn faaliyetlerinde uygulanmaktadr. Kurum ve kurulular, bu Kanunda yer alan istisnalar dndaki her trl bilgi veya belgeyi bavuranlarn yararlanmasna sunmak ve bilgi edinme bavurularn etkin, sratli ve doru sonulandrmak zere, gerekli idar ve teknik tedbirleri almakla ykmldrler. Bilgi edinme bavurusu, bavuru sahibinin ad ve soyad, imzas, oturma yeri veya i adresini, bavuru sahibi tzel kii ise tzel kiinin unvan ve adresi ile yetkili kiinin imzasn ve yetki belgesini ieren dileke ile istenen bilgi veya belgenin bulunduu kurum veya kurulua yaplmaktadr. Elektronik ortamda veya dier iletiim aralaryla da bilgi edinme bavurusunun yaplmas mmkndr. Bilgi edinme bavurusuna ilikin dilekede, istenen bilgi veya belgeler aka belirtilmesi gerekmektedir. Bu hususla ilgili olarak Bilgi Edinme Hakk Kanununun Uygulanmasna likin Esas ve Usuller Hakknda Ynetmelii ekinde bavuru formlar yaynlanm bulunmaktadr. Bilgi edinme bavurusu, bavurulan kurum ve kurulularn ellerinde bulunan veya grevleri gerei bulunmas gereken bilgi veya belgelere ilikin olmas gerekmektedir. Bunun dndaki bilgi ve belgelerin 4982 sayl Kanun kapsamnda edinilmesi mmkn deildir. Kurum ve kurulularn, bavuru zerine istenen bilgi veya belgeye eriimi onbe i gn iinde salamalar gerekmektedir. Ancak istenen bilgi veya belgenin, bavurulan kurum ve kurulu iindeki baka bir birimden salanmas; bavuru ile ilgili olarak bir baka kurum ve kuruluun grnn alnmasnn gerekmesi veya bavuru ieriinin birden fazla kurum ve kuruluu

ilgilendirmesi durumlarnda bilgi veya belgeye eriim otuz i gn iinde salanacaktr. Bavurunun yapld kurum ve kurulu, eriimine olanak salad bilgi veya belgeler iin bavuru sahibinden eriimin gerektirdii maliyet tutar kadar bir creti bteye gelir kaydedilmek zere tahsil edebilecektir. 4982 sayl Bilgi Edinme Hakk Kanununun 30. maddesi ile Bilgi Edinme Hakk Kanununun Uygulamasna likin Esas ve Usuller Hakknda Ynetmeliin 44. maddesi uyarnca kamu kurum ve kurulularnn bir nceki yla ait bilgi edinme bavurular ile ilgili rapor dzenlemeleri gerekmektedir. Bu konu ile ilgili olarak 17.01. 2006 tarih ve 26052 sayl Resmi Gazetede yaymlanan Babakanln 2006/2 sayl Genelgesi bulunmaktadr. Mahalli darelerde katlma ynelik dzenlemelere gelince; 5393 sayl Belediye Kanunu ile mahalle ynetimini glendirmitir. Belediye mahalleye ynelik olarak alaca kararlarnda mahallelinin ortak isteklerini gz nnde bulundurup, hizmetlerin mahallenin ihtiyalarna uygun biimde yrtlmesini salayamaya alacaktr. (md. 9) Belediye Kanununa gre herkes ikamet ettii beldenin hemehrisidir. Hemehrilerin, belediye karar ve hizmetlerine katlma, belediye faaliyetleri hakknda bilgilenme ve belediye idaresinin yardmlarndan yararlanma haklar vardr (5393 SK. md. 13). Belediyenin, hemehriler arasnda sosyal ve kltrel ilikilerin gelitirilmesi ve kltrel deerlerin korunmas konusunda gerekli almalar yapmas gerekmektedir. Bu almalar yaparken de niversitelerin, kamu kurumu niteliindeki meslek kurulularnn, sendikalarn, sivil toplum kurulular ve uzman kiilerin katlmn salayacak nlemleri alacaktr (5393 SK. md. 13). Belediyenin grev ve sorumluluklarnn dzenleyen 5393 sayl Kanunun 14. maddesinde hizmetleri "yapar" ve "yaptrr" ifadeleri kullanlarak bir mecburiyet hali belirtilerek hizmetlerde mahallilik ve mtereklik art aranmtr. Yine halkn yerel ynetimlere katlm bakmndan, il zel idaresi ve belediyeler, belde sakinlerinin belediye hizmetleriyle ilgili gr ve dncelerini tespit etmek amacyla kamuoyu yoklamas ve aratrmas yapabilecektir (5302 SK md.7, 5393 SK. md. 15). l genel meclisi ve Belediye meclisinin, her ayn ilk haftasnda nceden kararlatrd gnde toplnmas gereklidir. l Genel Meclisi ve Belediye Meclisinin toplantsnn yeri ve zamannn mutat usllerle halka/belde halkna duyurulmas zorunludur. Sz konusu meclis toplantlar aktr. Dolaysyla toplantya dinleyici olarak katlmak isteyen vatandalar toplantlara katlabilecektir. Yalnz meclis bakannn veya yelerden herhangi birinin gerekeli nerisi zerine, toplantya katlanlarn salt ounluuyla kapal oturum yaplmasna karar verilebilmektedir. Bu da halkn katlmn snrlayc bir durumdur (5302 SK md.12, 5393 SK. md. 20). Meclis toplantlarnn aklnn tam olarak salanabilmesi iin idarelerin vatandalarn meclis toplantsna katlmnn salanmas iin dinleyicilerin oturma yerlerini tespit edilerek toplant salonlarn dzenleyerek akl ortadan kaldran fiziksel engeller ortadan kaldrlmaldr. l Genel Meclisi ve Belediye Meclisinin toplant gndemi en az gn nceden yelere bildirilip ve eitli yntemlerle halka duyurulmas da zorunludur (5302 SK md.13, 5393 SK. md. 21). Ayrca kesinleen meclis kararlarnn zetlerinin de yedi gn iinde uygun aralarla halka duyurulmas gerekmektedir (5302 SK md.15, 5393 SK. md. 23). Belediyelerde belediye meclisi, yeleri arasndan her siyas parti grubunun ve bamsz yelerin meclisteki ye saysnn meclis ye tam saysna oranlanmas suretiyle en az en fazla be kiiden oluan ihtisas komisyonlar kurabilmektedir. l ve ile belediyeleri ile nfusu 10.000'in zerindeki belediyelerde pln ve bte ile imar komisyonlarnn kurulmas zorunludur. te bu ekilde belediye meclisi bnyesinde oluturulan ihtisas komisyonlarna Belediye Kanunun 24. maddesi ile toplumun

belli kesimlerinin katlma ve gr bildirme hakk getirilmitir. Mahalle muhtarlar ve ildeki kamu kurulularnn amirleri ile ildeki kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular, niversiteler, sendikalar ve ilgili sivil toplum rgtlerinin temsilcileri, oy hakk olmakszn kendi grev ve faaliyet alanlarna giren konularn grld ihtisas komisyonu toplantlarna katlp gr bildirebilecektir. l zel idareleri iin de buna benzer dzenleme 5302 sayl kanunun 16. maddesinde de yer almaktadr. l genel meclisi, bir yl grev yapmak zere yeleri arasndan her siyas parti grubunun ve bamsz yelerin il genel meclisindeki ye saysnn meclis ye tam saysna oranlanmas suretiyle en az , en fazla be kiiden oluan ihtisas komisyonlar kurabilmektedir. Pln ve Bte ile mar ve Bayndrlk komisyonlarnn en ok yedi kiiden oluturulmas gerekmektedir. l zel idarelerinde Eitim, kltr ve sosyal hizmetler komisyonu, imar ve bayndrlk komisyonu, evre ve salk komisyonu ile pln ve bte komisyonu kurulmas zorunludur. Kaymakamlar ve ildeki kamu kurulularnn amirleri ve ildeki kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular, niversite ve sendikalar ile gndemdeki konularla ilgili ky ve mahalle muhtarlar ile sivil toplum rgtlerinin temsilcileri, oy hakk olmakszn kendi grev ve faaliyet alanlarna giren konularn grld ihtisas komisyonu toplantlarna katlp gr bildirebilecektir. Sz konusu komisyon almalarnda uzman kiilerden yararlanlabilme imkanda bulunmaktadr. htisas komisyonlarnn dzenledikleri raporlar alendir, bunu salamak iin raporlarn eitli yollarla halka duyurulmas gerekmektedir. Ayrca isteyenlere il genel meclisi/ belediye meclisi tarafndan belirlenecek bedel karlnda verilmesi zorunludur. Bilindii zere Kamu idarelerinin orta ve uzun vadeli amalarn, temel ilke ve politikalarn, hedef ve nceliklerini, performans ltlerini, bunlara ulamak iin izlenecek yntemler ile kaynak dalmlarn ieren stratejik plan, il zel idareleri ile nfusu 50.000'in stnde olan belediyelerin yapmas zorunludur. Stratejik plnn, varsa niversiteler ve meslek odalar ile konuyla ilgili sivil toplum rgtlerinin grleri alnarak hazrlanp il genel meclisi/ belediye meclisi tarafndan kabul edildikten sonra yrrle girmesi gerekmektedir (5302 SK md. 31, 5393 SK. md. 41). Stratejik planlarn alnan grler dorultusunda hazrlanmas planlarda katlma byk nem verildiini gstermektedir. Yine gerek il zel idaresi ve gerekse Belediye Kanunu ile l zel idareleri ve belediyelere, kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular, kamu yararna alan dernekler, zrllere ait dernek ve vakflar, bakanlar kurulunca vergi muafiyeti tannm vakflar ve 507 sayl esnaf ve kk sanatkrlar kanunu kapsamna giren meslek odalar ile ortak hizmet projelerini gerekletirebilme imkan verilmitir (5302 SK md. 64, 5393 SK. md. 75). Yalnz sz konusu kanunlarda belirtilen 507 Sayl Kanun 7/6/2005 tarihli ve 5362 sayl Esnaf Ve Sanatkarlar Meslek Kurulular Kanununun 76.maddesiyle yrrlkten kaldrlmtr. Ancak ayn madde hkm uyarnca dier kanunlarda, 507 sayl Esnaf ve Sanatkrlar Kanununa yaplm olan atflar 5362 sayl Kanuna yaplm saylacaktr. l zel idaresi ve belediyelerin acil durum plnlarn hazrlanmalar gerekmektedir. Sz konusu planlarn hazrlanmasnda varsa il leindeki dier acil durum plnlaryla da koordinasyon salayp ilgili bakanlk, kamu kurulular, meslek teekklleriyle niversitelerin ve dier mahall idarelerin grlerinin de alnmas gerekmektedir. Acil durum plnlar dorultusunda halkn eitimi iin gerekli nlemler alnarak idareler, kurumlar ve rgtlerle ortak programlar yapabilecektir (5302 SK md. 69, 5393 SK. md. 53). l zel idaresi ve belediye hizmetlerine gnll katlmn da yolu alarak halkn hizmetlerin verimli ve salkl yrtlmesine ortak klnmas l zel daresi Kanunun 65. ve Belediye Kanununun 77. maddesinde dzenlenmitir. l zel idaresi ve belediyenin salk, eitim, spor, evre, sosyal hizmet ve yardm, ktphane, park, trafik ve kltr hizmetleriyle yallara, kadn ve ocuklara, zrllere, yoksul ve dknlere ynelik hizmetlerin yaplmasnda ilde/beldede dayanma ve katlm

salamak, hizmetlerde etkinlik, tasarruf ve verimlilii artrmak amacyla gnll kiilerin katlmna ynelik programlar uygulamas gerekmektedir. Buna ynelik olarak il zel idaresi ve belediye hizmetlerine gnll katlm ynetmelii 9.10.2005 tarihli resmi gazetede yaymlanarak yrrle girmitir. Vatanda asndan nem arz eden yeni bir uygulama da kent konseyleridir. Kent konseyi, kent yaamnda; kent vizyonunun ve hemehrilik bilincinin gelitirilmesi, kentin hak ve hukukunun korunmas, srdrlebilir kalknma, evreye duyarllk, sosyal yardmlama ve dayanma, saydamlk, hesap sorma ve hesap verme, katlm ve yerinden ynetim ilkelerini hayata geirmeye alacaktr (5393 SK. Md. 76). Kent konseyinin alma usul ve esaslarn belirleyen Kent Konseyi Ynetmelii 8 Ekim 2006 tarihli Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle girmitir. 5216 sayl Bykehir Belediyesi Kanununda da katlma ynelik dzenlemelere yer verilmitir. Kanununda, bykehir iindeki alt yap hizmetlerinin ile kara, deniz, su, gl ve demiryolu zerinde her trl tamaclk hizmetlerinin koordinasyon iinde yrtlmesi iin bykehir belediye bakan ya da grevlendirdii kiinin bakanlnda, ynetmelikle belirlenecek kamu kurum ve kurulular ile zel kurulularn temsilcilerinin katlaca alt yap koordinasyon merkezi ile ulam koordinasyon merkezinin kurulmas ngrlmtr (md. 8, 9). 15.06. 2006 tarih ve 26199 sayl Resmi Gazetede yaymlanan Bykehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Ynetmelii uyarnca Alt Yap Koordinasyon Merkezi (AYKOME )ne Belediye altyap hizmetlerini etkileyecek derecede yatrm yapan ve belediye tarafndan belirlenen zel kurulu temsilcisinin, katlacaktr. Ayrca Alt Yap Koordinasyon Merkezi (AYKOME ) ile Ulam Koordinasyon Merkezi (UKOME ) toplantlarna, gndemdeki konularla ilgili kamu kurumu niteliindeki meslek kurulularnn veya oda st kuruluu bulunan yerlerde st kuruluun temsilcileri oy hakk olmakszn grleri alnmak zere davet edilecektir. Ayrca Bykehir belediyesinin teki birim bakanlar ile dier kamu kurum ve kurulular, niversiteler, ilgili vakf ve dernek temsilcileri grev alanlarna giren konularda, oy hakk olmakszn grleri alnmak zere toplantlara davet edilebilecektir (md. 7, 17). Bykehir belediyesi, 5216 sayl Kanunla ile ve ilk kademe belediyelerinin imar uygulamalarn denetlemeye yetkili klnmtr. Bykehir belediyesi imar uygulamalarnn denetiminde kamu kurum ve kurulularndan, niversiteler ve kamu kurumu niteliindeki meslek kurulularndan yararlanlabilecektir. Yine il genel meclisinde ve belediye meclislerinde olduu gibi Bykehir belediye meclisi, mutat toplant yeri dnda toplanlmasnn zorunlu olduu durumda yelere nceden bilgi vermek kaydyla belediye hudutlar dahilinde meclis bakannn belirledii yerde toplant yapacaktr. Ancak, toplantnn yeri ve zaman mutat usullerle belde halkna duyurulacaktr ( md.13 ). Ayrca Bykehir belediye meclisinde oluturulan ihtisas komisyonu almalarnda, gndemdeki konularla ilgili olmak zere; kurum temsilcileri, kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular, niversitelerin ilgili blmlerinin, sendikalar (oda st kuruluu bulunan yerlerde st kuruluun, sendika konfederasyonunun bulunduu yerde konfederasyonun) ve uzmanlam sivil toplum rgtlerinin temsilcileri ile davet edilen uzman kiiler, oy hakk olmakszn ihtisas komisyonu toplantlarna katlabilecek ve gr bildirebilecektir. Sz konusu komisyon raporlar alen olup, eitli yollarla halka duyurulmas gerekmektedir. Ayrca isteyenlere bykehir belediye meclisi tarafndan belirlenecek maliyet bedeli karlnda verilecektir. l zel dareleri ile Belediyelerde Gnll Katlm Gnll kurulular balamnda katlm, insanlarn kendi gereksinim ve dncelerine gre kararlarda inisiyatif gsterdikleri, bu yolla kurum ve kurulular denetleyip ynlendirebildikleri, kendi yaratc eylemleriyle evrimleen aktif bir sretir. Bu sre insanlarn bakalar tarafndan tasarlanm, uygulamaya konulmu ve denetlenmekte olan etkinliklere katlmalar biimindeki

pasif/edilgen katlmdan farkldr (ZENGN: 115) l zel idaresi ve belediye hizmetlerinin yrtlmesinde hemehrilerin gnll katlmna ilikin usul ve esaslar l zel daresi ve Belediye Hizmetlerine Gnll Katlm Ynetmelii ile dzenlenmitir. Sz konusu Ynetmelik; salk, eitim, spor, evre, park, trafik, itfaiye, ktphane, kltr, turizm ve sosyal hizmetlerle; yallara, kadnlara, genlere, ocuklara, zrllere, yoksul ve dknlere ynelik hizmetlere gnll katlma ilikin hususlar kapsamaktadr. Gnll denildiinde; bilgi, beceri ve yeteneini, her trl ortak alma, imkan ve zamann ortaya koyarak alma alan konusunda maddi bir kazan beklemeksizin yerel ynetim hizmetlerine katlan gerek ve tzel kiiler ile bnyesindeki gnllleri bu hizmetlerde grevlendirecek kamu kurulularn anlalmas gerekmektedir (md. 4). l zel idaresi veya belediyenin grev ve sorumluluklarna bal olarak yetki alanlarnda; a) zrllere, ocuklara, kadnlara, genlere, yallara, yoksullara, kimsesizlere ve dknlere ynelik eitim, kltr, salk ve sosyal hizmetleri, b) Ktphane, tiyatro, sinema gibi kltr hizmetleri, c) Biliim, meslek edindirme kurslar, kre gibi eitim hizmetleri, d) Park, bahe, kent estetii, evre dzenlemeleri ile kat atk gibi evre kirlenmesinin nlenmesine ynelik hizmetleri, e) Babo ve sahipsiz hayvanlara ynelik hizmetleri, f) Trafik, itfaiye, arama-kurtarma gibi denetim ve acil yardm hizmetleri, g) Tm ya gruplarn iine alan her trl spor hizmetleri, h) Tarihi, kltrel mirasn ve tabiat varlklarnn yaatlarak korunmas hizmetleri yapmak zere yukarda belirtilen alma alanlarnda gnll altrabilecektir (md. 5). Gnll olarak alacaklarda; a) Reit olmas veya reit olmayanlardan en az oniki yan bitiren kkler yasal temsilcisinin iznini alm olmas, b) Tzel kiiler iin yetkili organlarndan karar alnm olmas, c) Sivil toplum kurulular iin ilgili konuda faaliyette bulunuyor olmas, d) alma alanlarna bal olarak, gerektiinde yetkili salk kurulularndan alnm salk raporunun bulunmas, e) Yabanc uyruklu gnlller iin ayrca, 27/2/2003 tarihli ve 4817 sayl Yabanclarn alma zinleri Hakknda Kanun ve bu Kanuna dayanlarak karlan ynetmelikler ile bu Ynetmelik hkmlerine aykr olmamak kaydyla mahallin en byk mlki amirine bildirilmi olmas. zellikleri aranacaktr. Gnll olarak alanlara, Ynetmeliin EK 1de ekil ve artlar belirlenmi ve vali, belediye bakan veya yetki verilmesi halinde ilgili birim amirince imzalanp ilgili yerel ynetim birimlerince onaylanm resimli Gnll Kimlik Kartlar verilecektir.

Gnlllerin alma alanlarna ilikin detaylar ilgili il zel idaresi veya belediyece tespit edilmesi gerekmektedir. Gnlller alacaklar alanlar belirtmek sureti ile ilgili il zel idaresi ve belediyeye mracaat edip mracaatlar uygun bulunanlar, ilgili birimin gzetim ve bilgisi dahilinde sorumluluk alanlarnda taraflarca belirlenecek usl ve esaslar erevesinde alacaklardr. Belirlenen usul ve esaslara aykr davranlarda bulunulmas halinde gnlllk ilikisi sona erecek ve ilgi idarece verilen kimlik kartlar geri alnacaktr. l zel idaresi ve belediye, gnlllerin, alma sreleri iinde alma alanlarna gidi ve gelileri ilgili il zel idaresi ve belediyece salanabilecektir. Bylece gnll olarak alanlarn ulam sorunu olmayacaktr. Ayrca ilgili idarece gnlllere faaliyet alanna gre, gerekli kyafet, ara, gere, mekan salayabilir ve eleman tahsis edebilecektir. Yine ilgili idarelerce iin gnll tevik etmek iin gnlllere faaliyetlerin bitiminde teekkr belgesi verilebilecektir. Gnlllerin katlm ile yaplan hizmetlerden doan sorumluluk, ilgili il zel idaresi ve belediye ait olacaktr. Bu sorumluluun kapsam ile ilgili detaylar il zel idaresi ve belediye ile gnlller arasnda yaplacak protokol erevesinde dzenlenmesi gerekmektedir. Protokol kapsamndaki alma alanlar ile ilgili gerekli tedbirler, ilgili il zel idaresi ve belediye tarafndan alnacaktr. Ayrca gnlller gerekli grlen alanlarda detaylar il zel idaresince veya belediyece belirlenecek uyum veya yeterlik eitimine tabi tutulacaklardr.. Gnlller tarafndan yaplacak hizmetleri planlayp sonularn takip etmek, eitimlerini yrtmek ve gerekli kaytlar tutmak zere il zel idaresi ve belediyede bir birim oluturulacak veya ilgili birimlerden birine grev verilecektir. l zel idaresi ve belediye l zel daresi ve Belediye Hizmetlerine Gnll Katlm Ynetmeliine aykr olmamak kaydyla uygulama ynergesi karabilecektir. Kent Konseyleri 5393 sayl Belediye Kanununun 76. maddesine dayanlarak hazrlanan ve 8.10.2006 tarih ve 26313 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren Kent Konseyleri Ynetmelii, kent yaamnda, kent vizyonunun ve hemehrilik bilincinin gelitirilmesi, kentin hak ve hukukunun korunmas, srdrlebilir kalknma, evreye duyarllk, sosyal yardmlama ve dayanma, saydamlk, hesap sorma ve hesap verme, katlm, ynetiim ve yerinden ynetim ilkelerini hayata geirmeye alan kent konseylerinin alma usul ve esaslarn dzenlemektedir. Ynetmeliin 6 maddesiyle kent konseyine nemli grevler yklenilmitir. Kent konseyleri; a) Yerel dzeyde demokratik katlmn yaygnlatrlmasn, hemehrilik hukuku ve ortak yaam bilincinin gelitirilmesini, ok ortakl ve ok aktrl ynetiim anlaynn benimsenmesini salamak, b) Srdrlebilir gelime sorunlarnn zmne ynelik uzun dnemli bir plann hazrlanmas ve uygulanmasn salamak, c) Kente ilikin temel stratejiler ve faaliyet planlarnn belirlenmesinde, uygulama ve izleme srelerinde tm kenti kapsayan ortak bir akln oluturmasna katkda bulunmak, ) Yerellik ilkesi erevesinde katlmcl, demokrasiyi ve uzlama kltrn gelitirmek, d) Kentin kimliine ilikin tarihi, kltrel, doal ve benzeri deerlere sahip kmak ve gelitirmek, e) Kent kaynaklarnn etkili, verimli ve adil kullanmna katkda bulunmak, f) Srdrlebilir kalknma anlayna dayal kentin yaam kalitesini gelitiren, evreye duyarl ve yoksulluu giderici programlar desteklemek,

g) Sivil toplumun gelimesine ve kurumsallamasna katkda bulunmak, ) ocuklarn, genlerin, kadnlarn ve engellilerin toplumsal yaamdaki etkinliklerini arttrmak ve yerel karar alma mekanizmalarnda aktif rol almalarn salamak, h) Kent ynetiminde saydamlk, katlm, hesap verebilirlik, ngrlebilirlik ilkelerinin uygulanmasna katkda bulunmak, ) Kent konseyinde oluturulan grlerin deerlendirilmek zere ilgili belediyeye gnderilmesini salamak. Grevlerini yapacaktr. Kent konseyleri belediye tekilat olan yerlerde, mahalli idareler seimlerinin sonularnn ilann takip eden nc aynn ilk haftasnn ilk mesai gn toplanacaktr. Yalnz Kent Konseyi Ynetmeliinin geici 1. maddesi uyarnca Kent konseyi ilk toplantsn, belediye bakannn ar yazsnda bildirilen gndemle, ilan edilen yer ve tarihte yapacaktr. Bu toplantda da yrtme kurulu oluturulacaktr. YG21 Programnn uyguland yerlerde, kent konseyi veya benzeri adlarla oluturulmu yaplanmalar Kent Konseyi Ynetmelii hkmlerine uygun hale getirilecektir. Kent konseyi ve benzeri adlarla oluturulmu mevcut yaplanmalara ve ilk toplantya ilikin ilemler bu Ynetmeliin yrrle girdii 8 Ekim 2006 tarihten itibaren en ge bir yl ierisinde tamamlanacaktr. Kent konseyleri; a) Mahallin en byk mlki idare amiri veya temsilcisi, b) Belediyenin iinde bulunduu seim blgesi veya blgelerinin milletvekilleri, c) Belediye bakan veya temsilcisi, ) Says onu gememek zere illerde valiler, ilelerde kaymakamlar tarafndan belirlenecek kamu kurum ve kurulularnn temsilcileri, d) Meclis ye tam saysnn yzde 30unu gememek zere, belediye meclisinin kendi yeleri arasndan seecei temsilcileri, e) Meclis ye tam saysnn yzde 30unu gememek zere, il genel meclisinin kendi yeleri arasndan seecei temsilcileri, f) Belediye bakannn ars zerine toplanan muhtarlarn, kendi aralarndan seecekleri en fazla 10 temsilci, g) Beldede tekilatn kurmu olan siyasi partilerin temsilcileri, ) Varsa niversiteden bir temsilci, birden fazla olmas durumda her birine temsilen bir ye, h) Kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular, sendikalar, noterler, baro, kooperatifler, birlikler, konuyla ilgili dernek ve vakf temsilcileri, ) Kent konseyince kurulan meclis ve alma guruplarnn birer temsilcisinin katlm ile kurulacaktr. Yalnz Bykehir kent konseyine tekilatn kurmu olan siyasi partilerin temsilcilerinin tamam deilde TBMM de yesi bulunanlarn ve Kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular, sendikalar, noterler, baro, kooperatifler, birlikler, konuyla ilgili dernek ve vakf temsilcileri yerine varsa en st kurulularnn birer temsilcisi katlm salanacaktr.

Kent konseyi; Genel Kurul, Yrtme Kurulu, Meclisler ve alma gruplar organlarndan oluacaktr. Kent konseyinin en yetkili organ kent konseyi genel kuruludur. Genel kurul ylda iki kez toplanacaktr. Yalnz genel kurul, yrtme kurulu bakan tarafndan dorudan veya kent konseyine katlmlar ngrlen katlmc saysnn te birinin teklifi zerine olaan st toplantya arlabilecektir. Genel kurul belediye meclisi birinci bakan vekilinin, bulunmamas halinde ikinci bakan vekilinin bakanlnda kent konseyi yelerinin katlm ile toplanacaktr. Yalnz genel kurul ilk toplantsn, belediye bakannn ars zerine belediye bakannn bakanlnda yapacak ve bu toplantda, genel kurul dndaki organlarn seimi yaplacaktr. Yrtme kurulu, genel kurul tarafndan iki yllk sre iin seilen, en az be kiiden oluacaktr. Yrtme kuruluna belediye meclisi birinci bakan vekili, bulunmamas halinde ikinci bakan vekili bakanlk edecektir. Yrtme kurulu, genel kurulun gndemini tespit edip genel kurul tarafndan oluturulan grleri belediyeye sunup uygulamay izleyecektir. Kent konseyleri, grev alanna giren konularda meclis ve alma guruplar oluturabilecektir. Meclislerin ve alma gruplarnn alma usul ve esaslar genel kurulca belirlenecektir. Meclislerde ve alma guruplarnda oluturulan grler, kent konseyi genel kurulunda grlerek kabul edildikten sonra deerlendirilmek zere ilgili belediye meclisine sunulacaktr. Kent konseyi organlar, alma ynergelerinde belirlenen yer ve zamanlarda ye tam saysnn salt ounluu ile olaan olarak toplanp katlanlarn salt ounluu ile karar alacaktr. Oylamada eitlik olmas halinde bakann bulunduu taraf ounluk saylacaktr. Kent konseyi genel kurulunca oluturulan grler, belediye meclisinin ilk toplantsnda deerlendirildikten sonra belediye tarafndan kent konseyine bildirilip ve uygun aralarla kamuoyuna duyurulacaktr.. Kent konseyinin sekreterya hizmetleri, ilgili belediye tarafndan nerilecek ve yrtme kurulu tarafndan kabul edilecek grevliler tarafndan yerine getirilecektir. Sekreterya hizmetlerini yrten personel, bu almalarnda yrtme kurulu bakanna kar sorumlu olacaktr.

SONU
Evrensel uygulamada yurttalarn kamusal haklara katlma hakknn olduu ve bu hakkn yerel dzeyde, dolaysz biimde yurttaa en yakn bir ynetim tarafndan kullanlabilecei kabul edilmitir (ZTRK: 54 ). Dolaysyla il zel idareleri ve belediyelerde halkn ynetime katlmnn salanmas iin bu idarelerin idarecilerine nemli grevler dmektedir. nk halkn ynetime katlmnn gerekletirilebilmesi iin idarenin faaliyetlerinden vatandalarn zamannda ve eksiksiz olarak haberdar olmas ve katlm gerekletirecek tedbirlerin alnmas gereklidir. Bunun iin de katlmn salamaya ynelik olarak yrrle konulan yasa ve ynetmelik hkmleri eksiksiz uygulanmas gereklidir.

KAYNAKA
AYKA, Burhan. Trkiye de Kamu Ynetiminin Kltlmesi, Yerel Ynetimler ve Yerel Demokrasinin Amalar , Gazi niversitesi ..B.F. Dergisi, 1 1999 Sekizinci Be Yllk Kalknma Plan Yerel Ynetimler zel htisas Komisyonu Raporu, http://ekutup.dpt.gov.tr/yerelyon/oik554.pdf EREN, Erol. 1991, Ynetim ve Organizasyon, .. letme Fak. Yayn No: 236, stanbul s.329344 akt. ZTRK Azim, Trkiyede Halkn Ynetime Katlmas, Mevcut Yerel Ynetim Anlay

ve zm Bekleyen Temel Sorunlar, Trk dare Dergisi, say 405 Aralk 1994, s. 45-55, http://www.icisleri.gov.tr/tid/ SARIBAY Yaar Ali, 1991, Yurttalk ve Katlmc Demokrasi Birikim Dergisi Say 32. Aralk s. 19 akt. NER erif, Yldrm Uur, 2001Mahalli dareler Tasars ve 2003Taslanda Belediye Ynetimleri: Katlmc Demokrasi ve Aklk Asndan ncelenmesi, Dokuz Eyll niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi Cilt 6, Say:1 2004 s. 233 (230-252) SAYBAILI, Kemali. 1985. Siyaset Biliminde Temel Yaklamlar. Birey ve Toplum Yaynlar, Ankara. KONGAR, Emre. Yirmibirinci Yzylda Dnya, Trkiye ve Kamuoyu, Simavi Yaynlar, Ankara, 1992 Ayenur KTEN, Betl ENGEZER, Senay HKELEK Muhtarlk ve Mahalle: stanbulda Mahalleye Bir Katlm Birimi Olarak, http://old.mo.org.tr/mimarlikdergisi/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=6&RecID=83 SEZER, Birhan Uysal(1985), Ynetsel Duyarllk ve Tunus Yuvarlak Masa Konferans AD,C.18, s.4 Aralk. Akt . NER erif, YILDIRIM Uur, 2001 Mahalli dareler Tasars ve 2003Taslanda Belediye Ynetimleri: Katlmc Demokrasi ve Aklk Asndan ncelenmesi, Dokuz Eyll niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi Cilt 6, Say:1 2004 s. 236 (230-252) SEZGN, Eyp. Yerel Hizmetlere Gnll Katlm Trk dare Dergisi, say 422 Mart 1999, s. 111- 132 http://www.icisleri.gov.tr/tid/ STE Rabia Bahar, Yerel Ynetimlerde Demokratikleme Trk dare Dergisi, say 448 , s.54 (50-60) http://www.icisleri.gov.tr/tid/ NER erif, YILDIRIM, Uur, 2001Mahalli dareler Tasars ve 2003Taslanda Belediye Ynetimleri: Katlmc Demokras ve Aklk Asndan ncelenmesi, Dokuz Eyll niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi Cilt 6, Say:1 2004 s. 230-252, http://www.sbe.deu.edu.tr/Yayinlar/dergi/dergi/2004sayi1/oner-yildirim.pdf KTEN, Ayenur. ENGEZER, Betl. HKELEK, Senay Muhtarlk ve Mahalle: stanbulda Mahalleye Bir Katlm Birimi Olarak, http://old.mo.org.tr/mimarlikdergisi/index.cfm? sayfa=mimarlik&DergiSayi=6&RecID=83 ZTRK Azim, Trkiyede Halkn Ynetime Katlmas, Mevcut Yerel Ynetim Anlay ve zm Bekleyen Temel Sorunlar, Trk dare Dergisi, say 405 Aralk 1994, s. 45-55, http://www.icisleri.gov.tr/tid/ usaid. gov/about/part_devel/index.htm. 2003. akt. NER, erif. YILDIRIM, Uur. 2001Mahalli dareler Tasars ve 2003Taslanda Belediye Ynetimleri: Katlmc Demokrasi ve Aklk Asndan ncelenmesi, Dokuz Eyll niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi Cilt 6, Say:1 2004 s. 233 (230-252) worldbank.org/participation/Accountability Aug2002.pdf. akt NER, erif. YILDIRIM, Uur. 2001Mahalli dareler Tasars ve 2003Taslanda Belediye Ynetimleri: Katlmc Demokrasi ve Aklk Asndan ncelenmesi, Dokuz Eyll niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi Cilt 6, Say:1 2004 s. 233 (230-252) Worldbank.org, 2003. akt. NER erif, YILDIRIM, Uur, 2001Mahalli dareler Tasars ve

2003Taslanda Belediye Ynetimleri: Katlmc Demokras ve Aklk Asndan ncelenmesi, Dokuz Eyll niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi Cilt 6, Say:1 2004 s. 234 (230-252)

ileri Bakanl Mahalli dareler Kontrolr Recep DEMR'in Yerel Ynetim ve Denetim Dergisinin Kasm 2006, Cilt 11, Say 11'de yaymlanan makalesi

http://www.kontder.org.tr/yerel-yonetimlerde.html