Do. Dr. Ali VARDAR Uluda niversitesi, Ziraat Fakltesi, Tar m Makinalar Blm, 16059 BURSA, e-posta: dravardar@uludag.edu.

tr, Tel: 02242941605, Fax: 02244429149

ALI MANIN AMACI

 Bu al mada, Trkiye nin nemli sanayi blgelerinden

biri olan Bursa blgesinin kresel s nma ad verilen iklimsel sreten ne oranda etkilendi ini ortaya koymak amalanm t r.

ekil 1. Son 20000 y ll k zaman diliminde ortalama hava s cakl klar ndaki de i im

ekil 2. Son 1000 y ll k zaman diliminde ortalama hava s cakl klar ndaki de i im

nsan nfusunun kresel s nmaya olan katk s :

izelge 1. Bursa gnlk iklim verileri ortalamalar

Aylar S cakl k (oC) Minimum S cakl k (oC) 1,7 1,8 Maksim. S cakl k (oC) 9,7 10,5 Min. Islak Term. (oC) 1,4 1,3 3,2 7,6 12,0 15,4 17,2 17,1 13,7 9,8 5,5 3,0 9,0 Maksim. Islak Term. (oC) 5,1 5,3 7,7 11,5 15,3 18,2 20,1 20,0 17,4 14,1 9,8 6,6 12,6 Toprak S cakl (5 cm) 4,9 5,8 9,0 14,7 21,1 26,7 29,5 28,7 23,5 16,7 10,2 6,3 16,5 Toprak S cakl (10 cm) 5,0 5,8 8,8 14,3 20,3 25,7 28,6 28,1 23,4 17,0 10,5 6,5 16,2 Toprak S cakl (20 cm) 5,3 6,0 8,6 13,6 19,2 24,6 27,5 27,2 23,1 17,1 10,9 7,0 15,7

Ocak ubat

5,5 5,9

Mart
Nisan May s Haziran Temmuz A ustos Eyll Ekim Kas m Aral k Y ll k Ort.

8,34
13 17,6 22,3 24,6 24,1 20,1 15,3 10,4 7,2 14,6

3,5
7,2 11,2 15,0 17,3 17,2 13,5 9,9 5,7 3,5 9,0

13,6
18,7 23,5 28,3 30,6 30,5 27,0 21,6 15,8 11,3 20,1

izelge 2. Bursa gnlk iklim verileri ortalamalar

Aylar Gne l. iddeti cal/cm2 136,1 187,1 266,0 338,1 425,2 481,9 480,4 429,5 349,3 234,0 152,7 114,8 298,1 Gne l. Sresi (saat) 3,1 3,5 4,3 5,7 8,0 10,0 10,7 9,8 7,9 5,5 4,0 2,8 6,3 Bulutlul. (x/10) Bas n (Mb) Buhar Bas nc (mb) 6,5 6,4 7,4 9,7 12,9 15,5 17,5 17,7 14,8 12,1 9,0 7,3 11,4 Toplam ya (mm) 4,9 4,5 4,3 5,0 4,8 4,2 5,2 2,9 6,6 6,5 7,1 6,2 5,4 Toprak st Min. S c. (oC) 0,2 0,2 1,7 5,1 8,8 12,5 14,8 14,8 11,3 8,0 4,0 1,8 7,0 Rzgar Hz (m/s) 2,3 2,3 2,2 2,0 1,9 1,9 2,2 2,0 1,7 1,5 1,7 2,2 2,0

Ocak ubat Mart Nisan May s Haziran Temmuz A ustos Eyll Ekim Kas m Aral k Y ll k Ort.

6,0 6,2 5,7 5,3 4,2 2,8 2,0 2,1 2,7 4,1 5,3 6,0 4,4

1007,6 1006,8 1005,2 1002,2 1002,6 1001,4 1000,2 1001,0 1004,1 1006,9 1007,5 1007,3 1004,4

3 5 ,0 0

3 0 ,0 0

2 5 ,0 0 S cakl k ( C )

2 0 ,0 0

1 5 ,0 0

1 0 ,0 0
O rt.S c akl k Max.S c akl k Top. S c . 5c m Top. S c . 20c m Min.S c akl k Top.s t Min. S c akl k Top. S c . 10c m

5 ,0 0

0 ,0 0 1975 1977 1979 1981 1983 1985 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005

Y lla r

ekil 3. Bursa da istatistiksel olarak nemli bulunan meteorolojik veriler (Temmuz)

 Gnlk

ortalama s cakl klardaki 31 y ll k de i ime gre Bursa da ortalama s cakl k her on y lda 0,66 oC artmaktad r. ara t rmalara gre bu de erin dnya ortalamas 0,3 oC dir. erlere gre Bursa dnya ortalamas n n 2 kat h zla s nmaktad r.

 Yap lan  Bu de

g/m 40,0 80,0 120,0 160,0 200,0 0,0 199 0 199 1 199 2 199 3 199 4 199 5 199 6 199 7 199 8 199 9 200 0 200 1 200 2 200 3
PM SO2

Y llar

ekil 3. Bursa hava kirlili i ile ilgili veriler

200 4 200 5

160 Y an g n say s (ad et) ve Y an an alan (h ektar)

Y ang n s ay s Y anan alan

120

80

40

0 2001 2002 2003 Y llar 2004 2005

ekil 4. Bursa da kan orman yang n say lar ve yanan orman alanlar

SONU

 Bursa

blgesinde otuz y ll k bir srete llm iklimsel verilerin nda on y ll k ortalama s cakl n 0,66 oC artt ve bu de erin ise dnya ortalamas n n iki kat zerinde oldu u grlmektedir. kapsam nda, gelecekte Bursa blgesinde ortaya kacak kresel s nman n olumsuz etkilerine kar devletin, yerel ynetimlerin ve sivil toplum rgtlerinin bilinli ynlendirmesi ile tm blge ya ayanlar n n bireysel olarak dahi yapmas gereken bir eyler oldu u gz ard edilmemelidir. erlendirilmesiyle ortaya kan bu al ma

 Mevcut verilerin de

 Uygulanacak

blgesel enerji planlar n n ba nda kmr, do al gaz ve petrol gibi fosil yak tlar yerine hidrolik (su), rzgar ve gne enerjisi gibi alternatif enerji kaynaklar n n kullan m olanaklar n n geli tirilmesi ve mevcut kaynaklar n daha verimli bir ekilde kullan lmas gelmelidir.

NER LER

 zellikle  Ula

enerji retimi ve kullan m ile ula m probleminin zmnde iklim de i ikli i sreci gz nnde bulundurularak zmler geli tirilmelidir. mda rayl sistem ve toplu ta mac l k te vik edilmelidir. ta ma aralar donat lmal d r. evre dostu sistemlerle

 Toplu

 Blge  

endstrisi ilkim de i ikli i bilinlendirilmeli ve evre dostu sistemlerinin kullan m zendirilmelidir. nsanlar n daha bilinli korumas sa lanmal d r. olarak

konuda endstri

Ormanlar m z

ehir planlamas nda verimli ye il alanlar yerine verimsiz alanlar n imara a lmas na zen gsterilmelidir. s nmay tetikleyen Tar mdaki uygulamalar n nne geilmelidir. yanl

 Kresel

Do. Dr. Ali VARDAR Uluda niversitesi, Ziraat Fakltesi, Tar m Makinalar Blm, 16059 BURSA, e-posta: dravardar@uludag.edu.tr, Tel: 02242941605, Fax: 02244429149