Fizikist Ekim 10

Fizikist Ekim 10

EDTR
YAYINCI Fizikist.Com Fizikist Bilim ve Teknoloji Dergisi
Editr Yazarlar Emre ALTIN www.emrealtin.com Mberra Altn fizikist@fizikist.com Orhan Aydilek aydilek@fizikist.com Hlya Vardarl hvardarli@fizikist.com Alican Tonbul atonbul@fizikist.com Turan Gnara tgunara@fizikist.com Hseyin Tanrverdi htanriverdi@fizikist.com

Emre ALTIN www.emrealtin.com

Dergimizin Ekim 2010 says ile tekrar karnzdayz. Geen ayki dergimizde geni bir biimde kuantum fiziini ilemitik. lediimiz konunun, okuyucularmza faydal olduunu dnyorum. Bu ay yine yeni konularla vaktinizi almaya hazrz.

Eyll saymzdaki Kuantum Fizii, Paralel Evrenler ve yeni alan blmmz olan Glgelerin Dnyas bir hayli ilgi grd. Bu ay da ilginizi ekecek, ve sizi skmayacak ekilde bir dergi hazrladmza eminim. *** Biliyorsunuz ki bu ay dergimizin 1. Yldnm. Dergimizin 12. saysnda da halen yksek sayda okuyucu barndran, her geen gn okuyucu saysn arttran bir derginin giri sayfasndasnz. Dergimiz her geen gn gelimekte ve gelimesini devaml olarak srdrmektedir.

Bu ay, Evrende Hayat Var m?, Evrende Yalnz myz konularn ele alacaz. Her ay olduu gibi, en son bilimsel gelimeleri sayfalarmza tayacaz. Fizikinin Gnl blmnde ise Zaman Makinalarn ele alacaz. Geen ay, Glgelerin Dnyas Blmnde Karabasanlar konusunu iledik. Gerekten ilgin bir konu idi. Bu ay da yine ilgin bir konuyu iledik ve Hayaletler ile karnza geldik. Makale kemizde Byk Patlama isimli yazmz da byk ilgi grecek gibi. Paradoks blmmzde ise Ok Paradoksu, yine kafalar kartracak. Her ay olduu gibi zeka sorular blmz inceleyerek tahminlerinizi dergi@fizikist.com e-posta adresine gndermenizi temenni ediyorum. *** Dergimizin 12. saysnda da bizleri yalnz brakmayacanz dnerek, dergimize hergn yeni okuyucular katarak, her geen gn daha da gelimeyi umuyorum. Artk kalplam bir sz sizlere ileterek dergimizin yepyeni says ile sizleri babaa brakyorum. Fizikistle kaln, hoakaln..

Web E-Posta Reklam

www.fizikist.com dergi@fizikist.com reklam@fizikist.com

Fizikist Bilim ve Teknoloji Dergisi hakknda soru ve grlerinizi dergi@fizikist.com e-posta adresine gnderebilirsiniz.

Fizikist Bilim ve Teknoloji Dergisi Fizikist.Com web sitesinin bir rndr. Dergi ierikleri kaynak gsterilmeden kopyalanamaz.

Fizikist Bilim ve Teknoloji Dergisi 1 Yanda!

Fizikist Ekim 10

05
NDEKLER 09
3 6 7 9

07 18

18
EKM 2010

Editrden
Emre Altn

Evrenin Oluumu
Mberra Altn

Evrende Yalnz myz? Zaman Makinesi

Orhan Aydilek - Fizikinin Gnl

22

10 12 13 15 16

Glgelerin Dnyas - Hayaletler

Orhan Aydilek

Bilim ve Teknoloji Haberleri Dnce Okuma Makinesi Geliyor

www.fizikist.com

Su ile alan Trk Otomobili

Paradoks - Ok Paradoksu Alican Tonbul Bilim Adam - Stephen Hawking Deney - Miller - Urey Deneyi Kiisel Greliim - Hereye Sebep Olan ki ey
Alican Tonbul

30

18 20 22 38

Zeka Sorular

Fizikist Ekim 10

Evrenin Oluumu
Kainat Dediimiz Boluk
Usuz bucaksz ve srekli genileyen bir oluum. nsanolu var olduu ilk gnden itibaren evren zerine dnmtr. Neden buradayz? Dnya ve evren nasl meydana geldi? Dnyann dnda hayat var m? Bu sorularn bazlar gnmzde de gncelliini korumakta.
Mberra ALTIN / fizikist@fizikist.com Evrenin yann yaklak olarak 13,7 milyar olduunu biliyoruz. Peki 13,7 milyar ncesinde imdi evrenin olduu yerde ne vard? Evrenin oluumu ile ilgili kabul gren birka teori var. Bunlarn en popleri phesiz ki Big Bang yani byk patlama Byk Patlama teorisine gre ,evren byk bir gaz ve toz bulutu halindeydi. Byk bir patlama sonucu olutu. Patlamaya neyin neden olduu aklanamyor. Teoriye gre, evren gnmzden en az on milyar yl nce, ok yksek scaklk ve younluktaki bir yapdan byk bir patlama sonucu olumu olup, bu yapdan, sz konusu patlama ve genileme sonucunda, en hzl hareket eden ktleler en dta, daha yava hareket edenler ise en ite olmak zere, bir yaylm balamt. Bir dier teori ise, Metaverse Teorisi.. Buna gre ise milyonlarca evren var. Ancak ilerinde en mkemmel olan bizimki ve yaam sadece burada mevcut. nc teori evrensel tasarm teorisi.. zellikle bilgisayarlarla yaplan simlasyonlarn ve animasyon filmlerinin olduka popler olduu bu dnemde bu teorininde poplerlii artm gibi grnyor. Vanilla Sky ve The Matrix filmlerinde olduu gibi evrenimiz bizden teknoloji olarak ok stn bir baka varlk ya da topluluk tarafndan oluturulmu bir simulasyondan ibaret. Drdnc ve son teori ise zellikle tek tanrl dinler tarafndan olduka kabul gren bir teori Yaratl teorisi.. Tek tanrl dinlere gre evren Tanrnn Ol demesiyle meydana geldi. Bu, Byk Patlamaya yol aan nedenin de ta kendisi. lk kez 1920lerde Rus kozmolog ve matematiki Alexander Friedmann ve Belikal fiziki papaz Georges Lematre tarafndan ortaya atlan, evrenin bir balangc olduunu varsayan bu teori, eitli kantlarla desteklendiinden bilim insanlar arasnda, zellikle fizikiler arasnda geni lde kabul grmtr. Teorinin temel fikri, halen genilemeye devam eden evrenin gemiteki belirli bir zamanda scak ve youn bir balang durumundan itibaren genilemi olduudur. Georges Lematrein nceleri ilk atom hipotezi olarak adlandrd bu varsaym gnmzde byk patlama teorisi adyla yerlemi durumdadr. 1929da Edwin Hubblen uzak galaksilerdeki (galaksilerin ndaki) nispi krmzya kaymay kefinden sonra, bu gzlemi, ok uzak galaksilerin ve galaksi kmelerinin konumumuza oranla bir grnr hza sahip olduklarn ortaya koyan bir kant olarak ele alnd.

Fizikist Ekim 10

EVRENN OLUUMU

Evet bu kanttan sonra evrendeki galaksilerin hzlarn hesaplayp 13,7 milyar geriye gittiimizde bir sfr noktasna ulayoruz. Yani yaradl teorisiyle big bang burada birbiriyle rtyor diyebiliriz. Big bang yani byk patlama esnasnda milyarca gne ve bu gneler etrafnda milyarca gezegen ve bu gezegenlerin uydular olutu.Hawkinge gre yaklak 200 milyar. Kainat gzlenmeye balandktan sonra Dnyamzn da iinde olduu Samanyolu Galaksisinin aslnda ne kadar kk olduu ve kainatta ne kadar nemsiz olduu da grlm oldu. Milyarlarca galaksi arasnda Samanyolu Galaksisi kocaman beyaz bir kada koyduumuz kk bir nokta gibiyken bu noktann iinde Dnyamzn yerini tahayyl etmek olduka zor grnyor. Koca kainatta nemsiz gibi grne bu mavi kre hayatn kayna olan su ve havay barndryor. Bu da onu dier gezegenlerden daha deerli yapmaya yetiyor tabii. Peki dier gezegenler de hava veya su yok mu? Maalesef bu soruya verbileceimiz tek cevap olabilir. nk bilmiyoruz galaksimiz iindeki gezegenlerde henz rastlamadk ama zaman zaman Marsta su , buzul veya donmu mikroorganizmalar bulunduuna dair haberler gryoruz. Yine bir o kadar ufo haberi de beynimizde yer etmi durumda. O halde uzayda hayat var m? sorusu aklmza geldii anda bilime ok uzak bir insan dahi olsak milyarca galaksiden iindeki en az bir gezegende hayat olmal cevab aklmzdan muhakkak geecektir. Stephen Hawking evrenin var oluunu atomlarn binlerce kez birbirleriyle arpp en sonunda bir molekl yapy meydana getirdiini ve bu arpmalarn devam etmesi sonucunda ise daha da kompleks molekler yaplara ulaldn sylyor. Hawking, evrende yaamn var olmasn benzer bir teoriyle aklar tek hcreli canllar zamanla daha kompleks canllara dntn sylyor. Hatta asteroidlerde bu organizmalarn donmu halde bulunduunu ve bu asteroidlerin gezegenlere arpp burada uygun yaam koullarn bulduu anda kompleks canllarn gezegenlerde yaamaya balayacan sylyor. Hawking bedensel olarak ne kadar bamlysa beyinsel anlamda o kadar zgr bir insan. Dolaysyla evrenle ilgili merak edilen sorularn bir ouna kendi yorumuyla cevap veriyor. Bilim evrelerinde Hawking yeni an dehas olarak biliniyor ve bir ok bilim adam da hayatn dier gezegenlere bu metodlarla ulam olduu varsaymna scak bakyor.spatlanamam olsa da uzayda hayat olduu fikri bilim adamlarnn ortak grleri arasnda yer alyor. lahiyat yazar skender Trenin, Kuranda Uzaya Seyahati Anlatlan nsan-Zlkarneyn isimli kitab, slamda yeni almlar ve tartmalar yaratmaya aday. slami evrelerde, bir tr slami bilimkurgu olarak da yorumlanan kitapta, Kurandaki 6 Fizikist Ekim 10

Zlkarneyn ayetleri ile ilgili ilgin yorumlar yer alyor. Zlkarneyn, yapt seyahatler ile Kurann en ok merak uyandran konularndan birisi. lahiyat yazar skender Trenin, Kuranda Uzaya Seyahati Anlatlan nsan-Zlkarneyn isimli kitab, slamda yeni almlar ve tartmalar yaratmaya aday. stelik bunlar, galaktik seyahatler. Kuranda Zlkarneynin gnein batt, gnein doduu yerlere ve Sddeyn/Seddeyn (iki bulutsu) arasndaki iki gezegenden birine gittii yer alyor.

Melek mi, Kral m? Merak edilen konulardan birisi de Zlkarneynin ne olduu. nk Zlkarneynin bir peygamber mi, bir veli mi, bir melek ya da kral m olduu da belli deil. Fakat Treye gre Zlkarneynin kim olduu ok nemli deil. nk Kurandaki ayetlerde Zlkarneynin kimlii deil, yapt seyahatler anlatlyor. Tepki de yok, Eletiri de! Kitabn en ilgin ynlerinden birisi de, u ana kadar hakknda olumsuz bir gre, tepkiye neden olmamas. Yaar Nuri ztrkn Zaman Gazetesi pazar ekinde de dn tantlan kitapla ilgili gr, Bu kitap bo deil eklinde. Yine Zamanda Aydoan Vatandan kaleme ald yazda, Prof. Dr. Hseyin Hatemi, Ali Bula, Do. Dr. Abdlaziz Bayndrn kitab baarl bulduu da vurgulanyor.

EVRENN OLUUMU

Zlkarneyn nternette nternet'te de Zlkarneyn'e ayr bir yer veriliyor. nternet'de yer alan ve gerek Kuran'dan, gerekse baz panellerden aktarlan grlerde ou kez Zlkarneyn, Hz. Zlkarneyn olarak anlyor. Ayetlerde Zlkarneyn'e Allah tarafndan verilen Sebep ile ilgili yorumlar da arpc. Sebep Arapa'da, Hurma aacna kmaya yarayan ip... Tre, ayetlerde sebep szcnn ge kmaya vasta ey manasnda kullanldn ifade ediyor. nternet'teki bilgiler arasnda, Zlkarneyn'in belki de Hz. brahim zamannda yaad ve Hz. Hzr'dan ders ald da yer alyor. Uzayl Yecc-Mecc'ler Hz. Muhammed, Yecc ve Mecc'leri kyamet alametlerinden biri olarak tanmlyor. Bu kavimler Hz. Nuh'un Yafes isimli olunun soyundan. Yzleri yass, gzleri kk, kulaklar ok byk, boylar ksa. Her birinin bin ocuu oluyor. slami inanca gre kyamete yakn bir zamanda Yecc-Meccler Zlkarneyn'in yapt seddi delip dnyaya yaylacak. Enbiya Suresi'nin 96. Ayeti de, hadisler de YeccMecc kavminin kyamete yakn dnyaya saldraca uyarsn ieriyor. Gezegenin Yecc'lerle ba belada Zlkarneyn'in seyahatlerin yks ok ilgin. zellikle iki bulutsunun arasnda yer alan iki gezegenden birine yapt seyahat. Zlkarneyn gittii gezegende Yecc-Meccler ile ilgili youn ikayetlerle karlayor. Gezegende yaayanlar srekli Yecc-Mecc' denilen yaratklarn saldrsna uradklarn anlatyorlar. Zlkarneyn gittii gezegenle, Yecc-Mecclerin yaad gezegen arasna gazlardan oluan bir set ekiyor. Buradan slami inanca dndmzde, ok ilgin bir balant kyor ortaya. slami inanca gre kyamete yakn bir zamanda YeccMeccler, Zlkarneyn'in yapt seddi delip dnyaya yaylacak. Enbiya Suresi'nin 96. Ayeti de, hadisler de Yecc-Mecc kavminin kyamete yakn dnyaya saldraca uyarsn ieriyor. Gazdan Set Uzayda skender Tre'nin kitab ise bu konuda, bilinenden ok farkl bir yorumla noktalanyor: Yecc-Mecc denilen yaratklar ve onlarla insanlar arasna ekilen set, dnyada deil uzayn derinliklerinde aranmaldr. Zlkarneyn ayetlerine gre Yecc-Mecc'n yaad yer iki nebula arasnda. Bu gezegenin st katmanlarnda metan, hidrojen gibi yanc gazlardan oluan bir tabaka var. Hawking ve Tre olaya farkl pencerelerden bakyor olsalar dahi ikisinin de uzayda hayat olduuna ilikin bir phesi yok gibi grnyor

fizikist@fizikist.com

Mberra ALTIN

Yksek Fizik retmeni

Fizikist Ekim 10

Fizikist Ekim 10

Zaman Makinesi
Zaman Makinesi Filmleri
Zaman makinesi fikri ou filme konu olmutur.nsann iindeki zaman kontrol istei ve zaman deitirme istei zaman makinesi fikrini olumada ok nemli bir yere sahiptir. imdi Bu filmlerin nllerini Bir inceleyelim. Orhan AYDLEK / aydilek@fizikist.com 1. Gelecee Dn Serisi 3 filmden oluan seri, bir profesr, bir gen adam ve bir Einstein isimli bir kpein evresinde dnmektedir. (Kpee Einstein isminin verilmesi bizim kltrmzdeki gibi byk bir aalamadan ok; hatrlama, sayg duyma olarak ta alglanabilir. rnein bizde eski toprak demek;) Filmin birincisinde Marty McFly annesinin kendi yalarnda olduu dneme gider. Hatta babasn annesine ak ettirmeye alrken annesi ona ak olur.Zamann kurgusu ok iyi ele alnm bir filmdir. kinci filme baktmzda 2015 ylna yani gelecee gidiliyor.Film 89 ylnda yapld iin 2015 ylnda uan arabalar ile karlaan ekibimiz; gelecein iine dalyorlar. Bu defada Marty McFly kendi geleceindeki baarszlyla yz yze geliyor. nc ve serinin son filminde ise ok gerilere giden Marty McFly, Dr Brownn da hayatn kurtaracaktr. Bununla birlikte byk byk dedesi McFlylar da grecektir. Gittii zaman ise Amerikann yeni kurulduu dnemleridir. Bu filmde ak iin gemite kalan doktor trene benzer yeni bir zaman makinesiyle filmin sonunda karmza kyor. ok elenceli bir seri olan Gelecee Dn filmleri herkesin izlemesi gereken zaman yolcuu filmleri listemizde birinci. 2. Zaman Makinesi Alexander Hartdegen (Guy Pearce) Bir fizik Profesrdr.Bir gn bir kazada, evlenme teklifi edecei gn kz arkadan kaybetmitir. Bu olayla yklan ve bir o kadar saplantl hale gelen Alexander, bir zaman makinesi yapar ve gemise gider.Fakat kz arkadan her kurtarnda yine lr. Bunu anlamlandramayan Alexander gelecee giderek cevap arar.Fakat cevab bulamaz.Yolda geirdii bir kaza onu milyonlarca yl ileriye gtrr. Bu filmi bir fiziki olarak listemde ikinci sraya koydum. Efekleri muhteem saylFizikist Ekim 10 9 Filmin birincisi listemde 3. Sray alyor.Birincisinde anlatlan gemie dn, yazlarla gereklemektedir.Yani bir any okur ve o ana o anki bedenine imdiki zihniyle ular.ayn zamanda ocukluunda yaad olaylarda bunu kantlamaktadr. Film zamann ince izgisini ok gzel anlatmakla kalmayarak, zihinlerde iz brakacak bir filmdir. Bu ay ilk inceledik.nmzdeki ay bu listeyi tamamlayarak zamanda yolculua deineceiz. maz fakat hayal gcn ok iyi kullanm bir filmdir. 3. Kelebek Etkisi Bu filme baktmzda bir zaman makinesi gremeyiz. Zamanda yolculuk daha ok zihinsel olarak gereklemektedir. Ve her geri gidi gelecei deitirerek yllarca oluan bilgiyi yeniden yklemektedir.

FZKNN GNL

Hayaletler
GLGELERN DNYASI Bu kede ilgin olaylar, aklanamayan fenomenler ve benzeri konularn bilimsel aklamalarn ya da bilimsel yaklamlarn inceleyeceiz. Bu keyi her ay Fizikist dergisinden yada Fizikist.com adresinden takip edebilirsiniz.
Orhan AYDLEK / aydilek@fizikist.com

Hayalet nedir?
Aslnda bu konuyu tanmlamak ok zordur. Biz daha ok len insanlarn ruhlarnn yeniden bu dnyada bulunmas olarak tanmlayacaz. Fakat bazlar bunu ok rkin yaratklar olarak da syle ama o daha ok dier balklar altnda incelenir. rnein cinler. ounlukla gecelerin korkulardr.nsan korkusu bazen insan yanlgya drr. Ar korku grneni gzde bytr. Efsaneler yarattrr. te bunlardan biride hayaletler.

Gerekler mi?
Baz sorularn cevab yoktur yada her iki cevapta makbuldr. te bu soruda onlardan biri. Gerekten aramzda dolayorlar m? Yoksa bizim hayal gcmz aklmzn ou zaman nne mi geiyor bilemeyiz.

10

Fizikist Ekim 10

HAYALETLER

Aklanamayan Olaylar!
Dnyann her yerinde aklanamayan birok olay oluyor. Bir tane rnek verelim mesela; Gney Afrikann Cape Town ehrindeki bir hastanede gizemli lmler oluyordu. stelik lmlerin hepsi Cuma gn, 311 numaral youn bakim odasnda gerekleiyordu. Hemireler ve doktorlar buna bir zm bulamaynca devreye polis girdi. Aratrmalar sonu vermedi, sr llere uzun sure aklama getirilemedi. Uzmanlar odann havasn bakteriyolojik olarak kontrol ettiler sonu sfrd. Tabi bu arada 311 numaral odadaki hastalar sebepsiz lmeye devam ediyordu. Yukardaki olaya baktmzda aklayamyoruz ve bunu kolayca hayaletlerin yaptn dnebiliriz. Ama aslnda gerek ok daha farkl.insann hayal gc gerei ok farkl yorumlamasna izin veriyor. Aslnda bu efsaneletirme drtsdr birazda. Olayn gerei ise yledir; Sonunda oda srekli gzetim altnda alindi ve neden ortaya kt.Cuma sabah saat 06:00 da odalar temizleyen grevli, hastann banda bulunan solunum fiini ekerek elektrik sprgesinin fiini takyordu. ini bitirdikten sonra solunum cihaznn fiini tekrar takyordu ama... Daha birok olay dnyann her yerinde cereyan ediyor.ou zaman aklanamayan bu olaylar aslnda aklanabilir. Efsaneletirme drtmzden kurtulduumuzda hayaletler GEREK dahi olsa bunu bilimsel olarak aklayabiliriz. (r: her ey enerjidir. yleyse aramzda ruhlarn dolamas enerji boyutunda mmkndr.)

Ele Geen Videolar

Haberlerde, ou zamanda internette birok hayalet videosu karmza kmaktadr. Bu videolarn ou insan artan videolardr. nk daha nce grmediimiz aklayamadmz fenomen bir olay iermektedir. Bir rnek; Gece otoparkn zerinde bir hayalet daireler izerek uumaktadr. Bu video o kadar gerekidir ki grenlerin kann dondurmutur ou zaman. Gecenin belli saatinde; her gece oradadr. Bu olayn videosu belli bir dnem baya n kazanmtr.Ta ki; National Geophraphic ekibi bunun sahte olduunu, aynsn yapak gsterene dek! (N.G. Hayaletler Belgeseli) Aslnda ortada hayalet yok. Kamerann nne iple balanm bir oyuncak bebee daireler izdirilir. Bu kamera gvenlik kamerasdr. Ve denemeler ayn sonu verir. Daireler izen bir hayalet! Videolarn ounda, k yansmalar gibi birok k olay kullanlmaktadr. Videolar izlerken dikkatli bakarsanz aslnda videonun sahte olup olmadn anlayabilirsiniz. Yinede aklanmayan birok video mevcut. Hala gerekler mi dedirten videolar! Sonraki ayki yazda Hayaletlerin insanlar rahatsz etmesi zerine konuacaz. Orhan AYDLEK / aydilek@fizikist.com

Fizikist Ekim 10

11

HABER
Gnee gitme plan yapyorlar
Ay ve Mars'tan sonra insanolunun uzaydaki yeni hedefi belli oldu. NASA yetkilileri nmzdeki 10 yl ierisinde Gne'e gidecek bir ara gelitirmeyi planladklarn aklad.
lk alardan beri insanolunu hayretler ierisinde brakan ve dnyamzdaki hayatn kayna olan Gne hakknda bilmediklerimiz, bildiklerimizden daha fazla. lgn Proje Teknoloji sitesi ShiftDelete.Netin haberine gre, bu durumu deitirmek isteyen ve dnyay yaanabilir klan Gne hakknda daha fazla bilgi edinmek isteyen NASA, bazlarna lgn gelebilecek bir projeye girimeyi planlyor. NASA yetkilileri 2018 ylnda, Gnein atmosferinde yrngeye girecek ve aratrma yapacak. Engeller ok Byk Gelitirilecek aracn nndeki engeller ise gerekten ok byk. Aracn hasar grmeden gnein gcne dayanarak atmosfere ulamas gerek. Bu da aracn inanlmaz boyutlardaki radyasyona ve 1400 dereceye yaklaan scaklklara dayanabilmesi anlamna geliyor. Simlasyonlara Gven NASA basn szcs tarafndan yaplan aklamada, gelitirilecek Solar Probe Plus adl aracn gnein etkilerine dayanabilecek bir hale getirilmesi iin yapacaklar simlasyonlara gvendikleri belirtildi. Eer bu proje baarl olursa, dnyadan bir yldza gnderilmi ilk ara olacak. Daha nce 1958 ylnda benzer bir proje stne allm fakat mevcut teknoloji ile bunun baarlamayaca anlalp iptal edilmiti

Yaamn srr zld

50 yldr bilimadamlarn megul eden, yaamn balangc sorusu sonunda akla kavuuyor...
Amerikal bilimadamlar, bilim dnyasn 50 yldr megul eden bir sorunun cevabn bulduklarn iddia ettiler. Basit biyokimyasal yaam tr ortada bir biyokimyasal katalizr olmadan nasl ortaya kabilirdi? Katalizr ortaya karanlarn da bu basit biyokimyasal yaam trleri olduunu dnrsek, bu soru yumurta-tavuk hikayesi gibi bir ksr dngye giriyordu. Bu sorunun cevabn derin hidrotermal okyanuslarda bulan bilim adamlar, molekler yaplarn temelde; demir, bakr, nikel gibi deiebilen metal elementleriyle ve ligand denen kk organik molekllerle balayabileceini dnyorlar. Bilim adamlarna gre tamamen test edilebilir bu iddiada bu ekilde balyan yaplar daha sonra katalizrleri oluturup byyorlar; "Monomerleri oluturmak iin katalizr olacak byk protein molekllerine ihtiyacnz var, ama katalizrleri oluturmak iin de monomerler gerekiyor. Bu ufak metal ligand katalizrler, daha byk protein katalizrlerini oluturabilecek monomerleri ortaya karabilir." 12 Fizikist Ekim 10

HABER

ki meteor syrd geti

Galaksiler Yutulurken
Dev galaksilerin minik koularn yutma sreci bu kez ok uzaklarda gzlemlendi. Astronomlar, cce galaksilerin byk spiral galaksiler tarafndan yutulmasn evrenin en uzak kelerinde gzlemlemeyi baard. Uluslararas bir astronom ekibi, minik komularn yutan dev spiral galaksilerin neden olduu bu sreci bu kez kendi kozmik blgemizin ok tesinde izledi.

ABD Ulusal Havaclk ve Uzay Dairesi'nden (NASA) yaplan aklamada, yeni kefedilen iki gktann dnyay syrp getii akland. Meteorlarn dnyaya zarar vermeyecei nceden biliniyordu. Gktalarnn, NASA tarafndan finanse edilen Catalina Gk Aratrmalar tarafndan kefedildii belirtildi. Massachusetts'ta bulunan, gktalar ve kuyruklu yldzlar izleyen Kk Gezegenler Merkezi de gktalarnn dnyaya arpmayacan aklamt. "2010 RX30" ad verilen gktann 10-20 metre uzunluunda olduu, dnyann 248 bin kilometre yaknndan TS 13.00 sularnda getii kaydedildi. NASA, "2010 RF12" ad verilen ikinci gktann da 6-14 metre byklnde olduunu belirtti ve dnyann 79 bin kilometre yaknndan, ilkinden yaklak 11 saat sonra getiini duyurdu. Gktalarnn geii amatr astronomlarca teleskopla da izlenebildi.. Bulgularn Astronomical Journal dergisinde yaymlayan astronomlar, gzlemlerinin galaksilerin oluumuna daha ok k tutacan belirtti. Cce galaksilerin, spiral galaksiler tarafndan yutulurken, gelgit glerin oluturduu ve yldz akar denilen, eri br ekillere benzeyen uzun yldz filamentleri oluturduklarn belirten aratrmaclar, bu olay kendi kozmik blgemizde 10 yl akn bir zamandr gzlemlediklerini, ilk kez evrenin uzak kelerinde de buna tanklk ettiklerini kaydetti.

Dnce okuma makinesi geliyor

Bilim insanlar, dnceleri kelimelere dntrebimenin bir yolunu kefetti ve bylece zihin okuma makinesinin geree dnmesine bir adm daha yaklald. Aratrmaclar, beyin yzeyine bal sensrleri kullanarak beyin sinyallerini konumaya dntrebildi. Yzde 75-90 doruluk tayan bu r aan buluun, ncelikli olarak konuamayan felli hastalarla iletiim kurabilmeyi salayabilecei kaydediliyor. Utah niversitesindeki aratrmac ekibe nclk eden biyomhendis profesr Bradly Greger, Konumayan felli hastalar iin uzun vadeli kullanm imkan sunabilecek bir cihazla beyinden gelen sinyalleri kelimelere dntrebilmeyi baardk. Buna beyin okuma diyorum ve iki veya yl iinde felli hastalarda kullanlmay balamasn umuyoruz diyor.

Fizikist Ekim 10

13

HABER

Ozon Tabakasndan iyi haber

Stratosferin st ksmnda bulunan ve gneten gelen mortesi (ultraviyole) gibi zararl nlar tutan ozon tabakasnn klmesinin durduu bildirildi.
BM tarafndan yaymlanan bir rapora gre, kirletici gazlara kar alnan nemler sayesinde ozon tabakasnn klmesi durdu. Raporda, tabakann 2050 ylna kadar 1980 ylndan nceki boyutlarna geri dnecei belirtildi. Uluslararas Meteoroloji Kurumu Mdr ve raporu Bm evre Program (UNEP) tekilatyla birlikte kaleme alan Len Barrie, yapt basn toplants srasnda, 1987 ylnda ozon tabakasn incelten maddelere ilikin Montreal Protokolnn kabul sayesinde, atmosferi kirleten maddelere kar nlem alndn ve ozon tabakasnn daha fazla tahrip edilmesinin engellendiini syledi. Montreal Protokolnn ilemesinden dolay memnuniyetini dile getiren Barrie, ozon tabakasnn artk klmediini, ancak artmadn da szlerine ekledi Raporun oluturulmasna katkda bulunan 300 bilim adam, ozon tabakasnn 2050 ylna kadar eski boyutuna, 80'li yllarndan nceki boyutuna dnmesinin beklendiini ifade etti. Bilim adamlar, tabakann kutup blgelerinde eski boyutuna dnmeyeceinin altn izdi. Gneten gelen ve ozon tabakas tarafndan tutulan mortesi gibi zararl nlarn lmcl olduu bildiriliyor.

Mars'n uydusu Phobos'un srr zld!

Bilim insanlar, Marsn en byk uydusu olan Phobosun, kzl gezegenin yzeyinden kopan paralarla olutuuna dair delil elde ettiklerini aklad.
Elde edilen bulgulara gre, Phobos Marsta yaanan ok byk bir patlama sonucunda oraya kt. Gk bilimciler, Marsn iki uydusu Phobos ve Deimosun asteroit kuanda yer alan asteroitler olduunu ve zamanla Marsn yrngesine girdiklerini dnyordu. Romada dzenlenen konferansta sunulan bulgular, Phobosun Marsn yerekimsel gc tarafndan paralanan eski bir uydusunun kalntlar olabileceini gsterdi. Bilim insanlar ayrca, Marsn yzeyinde gerekleen byk bir gk ta arpmasnn ortaya kard toz ve kayalarla Phobosu ortaya km olabileceini belirtti. Uzay aracnn, Phobos zerinde yakn kzlalt dalgalar kullanarak yapt incelemeler, gk cisminde bulunan maddelerin karbon ierikli gktalar ierdiini ortaya koydu.

14

Fizikist Ekim 10

HABER

'br Dnya' 2011'de bulunacak

Bugne dek kefedilen Gne-d gezegen verilerini derleyen bilimciler, Dnya'ya ok benzeyen ve zerinde yaanabilir ikinci bir gezegenin her an bulunabilecei kansnda.
ABDli iki bilimci, Dnyaya ok benzeyen ve zerinde yaanabilir ilk Gne-d gezegenin Mays 2011de bulunaca kansnda. Profesrler, tespitlerini ok karmak matematiksel olaslk hesaplarna dayandryor. Harvard ve California niversitelerinde aratrmalar yapan Samuel Arbesmans ile Gregory Laughlins, son yllarda Dnya ile benzerlikler tayan gezegen keiflerinin hzla arttn, elde edilen verilerle matematiksel olaslk hesaplarn bir arada kullanarak, Dnya-gibi bir gezegen kefinin sanldndan ok daha yakn olduunu tespit ettiklerini aklad. kili almalarnda arlkl olarak Kepler Uzay Teleskobundan elde edilen grnt ve verileri kulland. Verilerden bir yaanabilirlik oran oluturan ikili, bilinen tm Gne-d ve Dnya benzeri cisimleri bununla snflandrmaya balad. Olaslk hesaplar da karan ikiliye gre yaanabilirlik oran 1de 1e yakn olan bir gezegenin Gne Sistemi dnda bulunma olasl 2013e kadar yzde 66, 2020ye kadarsa yzde 75 dzeyinde. Ancak medyan (ortanca) deerin ok daha yakn bir tarihe iaret ettiini syleyen bilimciler, bunun Mays 2011 civarnda olabilecei sonucuna vard. Elbette Dnyaya benzer nitelikler tayan ve yaanabilir bir gezegenin kefi, insanolunun oraya ulaabilecei anlam tamyor. Zira bu gezegenlerin ou Dnyadan yzlerce k yl uzakta bulunuyor.

Suyla alan Trk otomobili

10 yldr suyla altrd otomobile biniyor...
Erzurumun Uzundere lesi'ne bal Glba Ky'nde yaayan 45 yandaki Mustafa Karasungur, 10 yl nce yapt suyla alan otomobiliyle 60 bin kilometre yol ald. 30 yldr elektronik iiyle uraan evli ve 4 ocuk babas Mustafa Karasungur, zerine H2O, Kresel snmaya son yazd otomobili iin iki yakt deposu yapt. Bu depolardan birine LPG dierine de su doldurduunu syleyen Mustafa Karasungur, suyla alan otomobili tantmak iin gittii otomobil servislerinde kendisiyle alay edildiini syledi. lkokul mezunu olan mucit Karasungur, Oksijen yakc hidrojen ise yanc ve patlaycdr. Sudaki hidrojen ve oksijeni ayrtrp yakta katk olarak kullanyorum. Temiz enerjiyi sisteme yakt olarak gnderiyorsun. Orada yaktta tasarruf yapyor ve yukarya temiz emisyon, doay kirletmeden kyor. 10 yldan beri deposunda yzde 40 su, yzde 60 LPG bulunan otomobilimi kullanyorum. Su miktarn yukar ekme olana var. evremize, lkemize ve insanoluna faydal bir otomobil yaptm. Birok araba servisine gittim anlattm, uygulayalm istedim. Ama benimle alay ettiler. Birok yere bavurdum duyarsz kalyorlar dedi. Fizikist Ekim 10 15

PARADOKS

Alican Tonbul

atonbul@fizikist.com

Ok Paradoksu
Bu ay Paradoks blmmzde Ok Paradoksu konusunu ileyeceiz. Aylk Paradoks konularmz ile ilgili soru ve grlerinizi atonbul@fizikist.com e-posta adresine gnderebilirsiniz.

Yaydan km, ilerleyen bir ok hayal edelim. Zaman iindeki her anda, ok belirli bir konumdadr. Eer an belirli, tek bir nokta ise o anda okun hareket etmeye zaman yoktur ve duraandr. Bu nedenle gelecek anlarn hepsinde de duraan yani hareket etmeyen ekilde olmas gerektir. Bylece ok her zaman duraandr ve hareket etmez; hareket imknszdr.

Alican Tonbul atonbul@fizikist.com

16

Fizikist Ekim 10

Fizikist Ekim 10

17

BLM ADAMI Stephen Hawking

Hawking sekiz yandayken, kuzey Londra'dan 20 mil uzaktaki St Albans'a gitti. On iki yanda St Albans okuluna kayt oldu. Buradan mezun olduktan sonra babasnn eski okulu Oxford niversitesi kolejine devam etti. Babasnn tpla ilgilenmesini istemesine karn, o matematii seviyordu. Fakat okulun matematik blm mevcut deildi. Bu yzden onun yerine fizik okumaya balad. yl sonra doa bilimlerinde birinci snf onur madalyasyla dllendirildi. Hawking daha sonra Kozmoloji (Evrenbilim) zerine almak zere Cambridge'e gitti. O zamanlar Oxford'da evren bilimi zerine alma yoktu. 1973'de Gkbilim Enstitsnden ayrldktan sonra Hawking Uygulamal matematik ve Kuramsal fizik blmne geti. 1979'dan sonra matematik blmnde Lucasian profesr oldu. lk olarak Isaac Barrow sonra 1669'da Isaac Newton'a verilmiti. Hawking, evrenin temel prensipleri zerine alt. Roger Penrose ile birlikte Einsteinn Uzay ve Zaman kapsayan Genel Grelilik Kuramnn, Big Bangle balayp karadeliklerle sonlandn gsterdi.

Bu sonu Kuantum mekanii ile Genel Grelilik Kuramnn birletirilmesi gerektiini ortaya koyuyordu. Bu yirminci yzyln ikinci yarsnn en byk bulularndan biriydi. Bu birlemenin bir sonucuda karadeliklerin aslnda tamamen kara olmadn, fakat radyasyon yayp buharlatklarn ve grnmez olduklarn ortaya koyuyordu. Dier bir sonu da evrenin bir sonu ve snr olmadyd. Bu da evrenin balangcnn tamamen bilimsel kurallar ercevesinde meydana geldii anlamna geliyordu. Stephen Hawking 1960larn banda 21 yandayken tedavisi olmayan Amyotrofik lateral skleroz(ALS) hastalna yakaland. Motor nronlarn zamanla yzde seksenini ldrerek sinir sistemini fel eden; ancak beynin zihinsel faaliyetlerine dokunmayan bu hastalk, Hawkingi tekerlekli sandalyede yaamaya mahkm etti. nl bilim adam, 1985 ylndan bu yana sesini de yitirmi olduu iin, koltuuna yerletirilmi, yazlar sese dntrebilen bilgisayar sayesinde insanlarla iletiim kurabiliyor. Kuantum fizii ve kara deliklerle ilgili iddialaryla, bugn yaayan bilim adamlar arasnda dnyada en ok tannan isimdir. Kitaplar, 40 dile evrildi; evrenle ilgili lgn teorik bilgilerini popler hale getirmek iin gereken maddi bamszl salayacak ve Cambridge niversitesindeki uygulamal matematik ve teorik fizik laboratuvarn gelitirecek kadar da satt. Hawking, hastalyla gizemli bir kiilik oluturmaktadr. Son kitab Ceviz Kabuundaki Evrende, dnyann byk bir felaket ile kar karya kalabileceini belirterek uzayda insan kolonileri kurulmasn gndeme getirmiti. Bir fenomen haline gelen ve milyonlarca satan Zamann Ksa Tarihi: Byk Patlamadan Karadeliklere kitab, Hawkinge asl hreti getirmiti. lk kitabnn yaymlanmasndan bu yana gerekleen nemli bulularn ardndaki srr aa karan Ceviz Kabuundaki Evren, Zamann Ksa Tarihinin bir devam saylabilir. Yeni kitabyla yazar, bizleri ou kez gereklerin kurmacadan daha artc olduu teorik fiziin en st noktalarna karyor ve evrenin temel ilkelerine dair anlalr yorumlarda bulunuyor. Grelilik kuramndan zaman yolculuuna, sper ktle ekiminden spersimetriye, kuantum teorisinden M-Kuramna ve btnsel beyin alglanmna kadar evrenin bilinen en kkrtc srlarna kap aralayan kitap, Einsteinin Genel Grelelik Kuram ile Richard Feynmann oklu gemi dncesini birletirerek evrende olup bitenleri tanmlayabilecek eksiksiz ve tek bir teori gelitirmeye alyor.

18

Fizikist Ekim 10

Stephen Hawking
Stephen Hawking, Einsteindan bu yana dnyaya gelen en parlak teorik fiziki olarak kabul edilmektedir. 12 onur derecesi almtr. 1982'de CBE ile dllendirilmi, bundan baka birok madalya ve dl almtr.
Fizikist Ekim 10 19

DENEY
Miller-Urey Deneyi

Miller-Urey Deneyi kimyasal evrimin oluumunu denemek zere, dnyann ilk zamanlarnda varolduu ngrlen koullarn benzetim yntemiyle oluturulduu bir deneydi.
Bu deney, zellikle Aleksandr Ivanovich Oparin ve J.B.S. Haldane'in, ilkel dnya zerindeki koullarda varolan inorganik ncllerinin kimyasal tepkimeler yoluyla organik bileikleri sentezledii hipotezini snamak iindi. Abiyogenez konusunda klasik bir deney olduu kabul edilen bu deney, 1953 ylnda Stanley Lloyd Miller ve Harold Urey tarafndan ikago niversitesi'nde yaplmt. 2008 ylnn Ekim aynda, yeniden analiziyaplan deneyin malzemelerinin, dzenek iinde 5 deil 22 tane amino asit rettii yaynlanr. Bu dzenein, imek oluturan bir volkan pskrmesinin benzetimini oluturduu sanlmaktadr. Bu yeni sonular, organik molekllerin inorganik tepkimelerin sonularyla sentezlenebileceine ilikin gl kantlar gstermitir.

Deney ve Yorumu
Deney, su (H2O), metan (CH4), amonyak (NH3), hidrojen (H2) ve karbon monoksit (CO) ile yaplmtr. Bu kimyasallar, steril cam tp ve kaplar dizgesi iinde, d ortamdan yaltlm olarak bulunuyordu. Bir cam kap yarsna kadar sv haldeki su ile doluydu, dier bir cam kapta ise bir ift elektrot vard. Su stlarak buharlama salanmt, elektrodlar arasnda ise kvlcmlar akmas salanarak dnyann atmosferindeki yldrmlarn ve su buharnn benzetimini salanmt. Daha sonra atmosfer tekrar soutularak suyun youmas ve damlalar halinde ilk kaba geri dnmesi ve srekli bir dng iinde olmas salanmt. Bir haftalk srekli bir ilemin ardndan Miller ve Urey sistemin iindeki karbonun en az %10-15 kadar bir ksmnn organik bileik oluturduunu gzlemlemilerdi. Karbonun yzde iki kadar bir ksmnn da, canllarn hcrelerini oluturan proteinlerin oluumunda kullanlan amino asitleri, bol olarak da glisinin oluturduunu grmlerdi. ekerler, lipidler ve nkleik asitlerin baz yaptalar da olumutu.

20

Fizikist Ekim 10

MLLER-UREY DENEY

Bir rportajda Stanley Miller, Basit bir prebiyotik deneyde kvlcm oluturmak bile 20 amino asidin 11inin ortaya kmasn salar demitir. Ardndan yaplan btn deneylerde de gzlendii gibi, hem sol hem de sa optik isomerler rasemik karmn iinde yaratlmtr.

ieriyordu. Bu deneyin karmna gre, karbon dioksit ve nitrojen ieren bir atmosferi olan bir dnyada bile nemli miktarda amino asit kkeni olumu olabilirdi. 2006da baka bir deneyde ilk dnem dnyasnn organik bir sis tabakasyla rtl olabileceini gstermitir. lk dnem dnyasnda geni bir alan kaplayan metan ve karbon dioksit konsantrasyonlar zerinde organik sis tabakas olutuu dnlmektedir. Bu oluumdan sonra, organik molekller btn dnyann yzeyine inerek yerkrenin her yerinde yaam balatm olmaldr.

Dier Deneyler
Bu deney birok baka deneye esin kayna olmutur. 1963te Joan Or, su zeltisi iinde bulunan hidrojen siyanr (HCN) ve amonyaktan amino asitler retilebileceini bulmutur. Ayn zamanda deneyinde, byk miktarda nkleotid bazl adenin rediini de grmtr. Daha sonra gerekletirilen deneyler gstermitir ki, dier RNA ve DNA bazlar da azaltlm atmosfer ortamnda, benzetimli prebiyotik kimyasal tepkimeyle elde edilebilir. Miller-Urey deneyinin yapld dnemde Yaamn Kkenine ilikin benzer elektrik boalm deneyleri yaplmt. 8 Mart 1953 tarihli The New York Times gazetesinde yaynlanan Looking Back Two Billion Years (ki Milyar Yl Geriye Bakmak) isimli makale, Mays 1953te Miller Science dergisinde akademik makalesini yaynlamadan nce, Wollman (William) M. MacNevinin Ohio State niversitesindeki almasn anlatr. MacNevin 100,000 voltluk kvlcmlar metan ve su buharndan geirip incelemesi ok zor olan kat resinler elde etmekteydi. Ayn makalede MacNevinin dunyann ilk dnemlerine ilikin deneyleri de anlatlmaktayd. Bu deneylerden elde ettii sonular bilimsel makale olarak yaynlayp yaynlamad bilinmemektedir. K. A. Wilden 15 Aralk 1952 tarihinde, 14 ubat 1953te Millerin Science dergisine makalesini vermeden nce, dergiye yollad makalesi 10 Temmuz 1953te yaynlanmtr. Wilde, bir ak sistemi zerinde bulunan, karlkl iki karbon dioksit (CO2) ve su karmlar zerinde sadece 600 volta kadar kan akm kullanmtr. Sadece az miktarda karbon dioksitin karbon monoksite indirgendiini gzlemlemi, baka nemli bir indirgeme veya yeni oluan karbon bileimi elde etmemitir. Jeffrey Bada tarafndan Scripps Institution of Oceanography, La Jolla, Kaliforniyada, daha yakn zamanlarda yaplan deneyler Millerin deneylerine benzer. Ne var ki, Badann gsterdii zere, imdiki modellerde oluturulan ilk dnem dnya koullarnda karbon dioksit ve nitrojen (N2) nitritleri oluturmakta, bunlar da amino asitleri oluur olumaz bozmaktadr. Bu durumda, ilk dnem dnyasnda nitritlerin etkisini ntralize edecek nemli miktarlarda demir ve karbonat mineralleri olmalyd. Bada, Millerin benzeri deneyini demir ve karbonat mineralleri ekleyerek yinelediinde sonu rnleri zengin amino asitler

Yakn zamanda yaplan ilikili almalar

Getiimiz yllarda, hala varolan trlerin son evrensel atas olduu varsaylan, bir ok birbirinden ok farkl trn organizmasnda ortak olan eski genlerin eski blgelerindeki amino asit dizgelerinde almalar yaplmtr. Bu almalarda, o blgelerde ortaya kan rnlerin Miller-Urey deneylerinde reyen amino asitlerce zengin olduunu ortaya koymutur. Bu duruma gre orijinal genetik kodun temeli imdikine deil, sadece prebiyotik doada bulunabilen, daha az saydaki amino asitlere dayaldr. 2008de, bir grup bilim adam Millerin 1950lerin banda yapt deneyinden arta kalan deney kaplarn inceledi. Klasik deneyin yan sra Miller, Charles Darwinin lk kk gletini artran, aralanda volkanik patlamalarn bir benzeri olan, daha bir ok deney yapmt. Bu deneyde boalan elektrik akmnn zerine basnl buhar pskrten bir hortum ucu vard. Yksek performansl sv kromatografi ve ktle spektrometrisi kullanarak Millerin bulduundan daha fazla organik molekl buldular. En ilginci, volkan benzeri deneyin en fazla organik molekl, 22 amino asit, 5 amin ve elektriklenmi buharn rettii hidroksil radikallerce retilmi oloduu sanlan birok hidroksilatl molekl rettiini grrler. Bilim adamlar bu nedenle volkanik adalarn organik molekllerce zengin olduun ne srerek, karbonil slfitin varlnn bu molekllerin peptidleri oluturmasna yardmc olduunu belirttiler.

Fizikist Ekim 10

21

KSEL GELM
Hereye Sebep Olan ki ey
nsan iki ey ldrrm: 1- Sevmedii insann silahndan gelen mermi.. 2- Sevdii insandan gelmeyen ilgi ki ey "Kalitesiz insan" 'n zelliidir: 1-ikayetilik 2-Dedikodu ki ey zmsz grnen problemleri bile zer: 1- Bak asn deitirmek 2-Karsndakinin yerine kendini koyabilmek ki ey yanl yapman engeller: 1-ahs ve olaylar akl ve kalp szgecinden geirmek 2-Hak yememek ki ey kiiyi gzden drr: 1-Demagoji (laf kalabal) 2-Kendini ara satmak (vmek, vazgeilmez gstermek) ki ey insan Nitelikli nsan yapar: 1-radeye hakim olmak 2-Uyumlu olmak ki ey Ekstra Deer katar: 1-Hitabet ve diksiyon eitimi almak 2-Anlayarak hzl okumay renmek ki ey geri brakr: 1-Kararszlk 2-Cesaretsizlik ki ey kaif yapar: 1-Nitelikli evre 2-Biraz delilik ki ey mr boyu boa krek ekmemeni salar: 1-Baskn yetenei bulmak 2-Sevdiin ii yapmak ki ey baarnn srrdr: 1-Ustalardan ustal renmek 2-Kendini gncellemek ki ey baary mutlulukla beraber yakalamann srrdr: 1-Niyetin saf olmas 2-Ruhsal farkndalk ki ey milyonlarca insandan ayrr: 1-Sorunun deil, zmn paras olmak 2-Hayata ve her eye yeni (zgn,orijinal,farkl) bak asyla yaklaabilmek. ki ey gelimeyi engeller: 1-Arlk (mbalaa,abart,ifrat,tefrit) 2-Felakete odaklanm olmak ki ey zm getirir: 1-Tebessm (glmseme) 2-Skut (susmak) ki eyin deeri kaybedilince anlalr: 1-Anne 2-Baba ki ey geri alnmaz: 1-Geen zaman 2-Sylenen sz ki ey gerek sondur: 1-Cennet 2-Cehennem ki ey ulamaya deerdir: 1-Sevgi 2-Bilgi ki ey zgrlktr: Vatan ve Bayrak ki ey hayatta nemli olan her ey iindir: 1-Nefes alabilmek 2-Nefes verebilmek

22

Fizikist Ekim 10

Tm Dnya Fizikistte Sen Nerdesin?

Fizikist Bilim ve Teknoloji Platformu www.fizikist.com

Bu sayfada kullanlan dnya haritas Fizikist.Comun dnya ziyaretleri istatistiklerinden alnmtr. Dnyada hangi lkelerden ziyaret edildii tam olarak gsterilmektedir. Fizikist, bu bilgilerin doruluuna ait rapor sunabilir.

Fizikist Ekim 10

23

ZEKA SORULARI

Alican Tonbul

atonbul@fizikist.com

Bu sayfadakiler pratik zekallar iin ok kolay, pratik olmayanlar iin anormal zordur.

1den 1000e kadar olan 1000 sayy bir kada yazsanz en ok hangi harfi kullanm olursunuz?
(Kod: EKM101)

Kral, su ileyen vezirine bir gnlk hapis cezas verecektir. nfazdan nce ona son bir ans verir. ceza odas vardr. Vezir cezasn ekmek zere bu odalardan istediini seebilecektir. 1. 2. 3. Zehirli gaz odas. Alt aydr hibir ey verilmeyip a braklan aslanlarn odas. Scakl eksi 30 derece olan buz odas.

Vezir bu odalardan birini seer ve kurtulur. Acaba nasl?

(Kod: EKM102)

24

Fizikist Ekim 10

ZEKA SORULARI

Adan Bye doru tek ynl olan bir yolda ve trafiin ok youn olduu bir saatte Bden Aya doru ilerlemektesiniz. stelik ehliyetiniz de yok. Trafik polisi sizi gryor, ancak hibir hibir mdahalede bulunmuyor. Acaba neden?
(Kod: EKM103)

Aye Belmann arkasnda, Belmada Ayenin arkasnda durmaktadr. Nasl olur?

(Kod: EKM104)

Soru iaretinin yerine hangi say gelecek?

(Kod: EKM105)

Geen Ayn Cevaplar

Cevaplarnz soru kodlarna gre kontrol edebilirsiniz.
EYL101: Bulutlarn veya kol saatinizin | EYL102: Cumartesi | EYL103: Evden kmadan nce saatinizi aklnzda tutabileceiniz bir zamana ayarlarsnz ve iskeleye gidip doru saate bakarsnz. Eve dndnzde ayrldnz andaki saatin zerinden ne kadar sre gemise yarsn alr ve iskelede grdnz saatin zerine ilave edersiniz. Gidi geli sresinin ayn olduunu kabul edersek sadece dn sresini aldmz iin yarsn ilave ederiz | EYL104: 98736 | EYL105: Karsta grev yapan bir ablas vardr.)

Sorularn cevaplar hakkndaki tahminlerinizi dergi@fizikist.com e-posta adresine soru kodunu belirterek gnderebilirsiniz.

Fizikist Ekim 10

25

26

Fizikist Ekim 10