T.C.

MLL ETM BAKANLII

MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNNGLENDRLMES PROJES)

PLASTK TEKNOLOJS

MAKNE ENJEKSYON KALIPILII-1

ANKARA 2008

Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulaabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.

NDEKLER
AIKLAMALAR ...................................................................................................................iii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1. PLASTK ENJEKSYON KALIPLARININ YAPIM RESMLERN ZMEK............... 3 1.1. Plastik Enjeksiyon Kalplar.......................................................................................... 3 1.1.1. Enjeksiyon Kalb .................................................................................................. 3 1.1.2. Kalp Elemanlar.................................................................................................... 5 1.1.3. Plastik Malzemenin ekme (Bzlme) Deerinin Tespiti .................................... 8 1.1.4. Enjeksiyon Kalp Tasarmnda Temel Prensipler ................................................ 10 1.1.5. Kalp Tasarm Ve retim Sreci ......................................................................... 12 1.1.6. Plastik Enjeksiyon Kalplnda Bilinmesi Gereken Kurallar .......................... 13 1.1.7. Scak Yolluklu Kalplar ....................................................................................... 16 1.2. Enjeksiyon Kalplarnda Kullanlan Plastikler............................................................ 23 1.2.1. Polipropilen ( PP ) ............................................................................................... 23 1.2.2. Polikarbonat ( PC ) ........................................................................................... 23 1.2.3. Polietilen ( PE ).................................................................................................... 24 1.2.4. Polivinil Klorr (PVC) ........................................................................................ 25 1.2.5. Polistiren (PS)...................................................................................................... 25 1.2.6. Akrilonitril Butadien Stiren (ABS)...................................................................... 26 1.2.7. Polislfon............................................................................................................. 26 1.3. Enjeksiyon Kalplarnn Yapm Resimlerininlerinin izimi....................................... 27 1.3.1. Yerletirme Bilezii............................................................................................. 28 1.3.2. Yolluk Burcu ....................................................................................................... 29 1.3.3. st Kalp Plakas ................................................................................................. 30 1.3.4. Dii Kalp Plakas ................................................................................................ 31 1.3.5. Dii Kalp............................................................................................................. 33 1.3.6. Erkek Kalp Plakas ............................................................................................. 35 1.3.7. Erkek Kalp.......................................................................................................... 36 1.3.8. Destek Plakas...................................................................................................... 37 1.3.9. Destek .................................................................................................................. 38 1.3.10. tici st Plakas.................................................................................................. 39 1.3.11. tici Alt Plaka..................................................................................................... 41 1.3.12. tici..................................................................................................................... 43 1.3.13. Kalp Alt Plakas................................................................................................ 44 1.3.14. Yolluk ekici..................................................................................................... 45 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 46 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 52 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 57 2. PLASTK ENJEKSYON KALIPLARININ MERKEZLEME VE BALANTI KONUMLARINI OLUTURMAK....................................................................................... 57 2.1. Merkezleme ve Balant Konumlarnn Belirlenmesi................................................. 57 2.1.1. Referans Dzlem Yzeylerin Takm Tezghlar ile lenmesi ............................ 57 2.1.2. Enjeksiyon Kalp Elemanlarnn Markalanmas .................................................. 65 2.1.3. Ana llerin Takm Tezghlar ile Oluturulmas ............................................ 65 2.1.4. Enjeksiyon Kalp Elemanlarnn pme Yzeylerinin Talanmas................... 73

2.1.5. Balant ve Merkezleme Deliklerinin lenmesi ................................................. 75 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 82 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 87 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 89 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 92 KAYNAKA ......................................................................................................................... 93

ii

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI 521MMI294 Plastik Teknolojisi Plastik Kalpl Makine Enjeksiyon Kalpl-1 Makine Enjeksiyon Kalpl-1 Modl; plastik malzeme, plastik kalp ve plastik makine bilgilerini kullanarak plastik enjeksiyon kalplarnn retimini yapma yeterliinin kazandrld renme materyalidir. 40/32 Plastik Teknolojisi alan ortak modllerini ve El Enjeksiyon Kalpl modln alm olmak Plastik enjeksiyon kalplarn retmek Genel Ama Bu modl ile gerekli ortam salandnda plastik enjeksiyon kalplarnn retimini istenilen rn zelliklerine uygun olarak yapabileceksiniz. Amalar Gerekli ortam salandnda, 1. Plastik enjeksiyon kalplarnn yapm resimlerini imalata uygun olarak izebileceksiniz. 2. Plastik enjeksiyon kalplarnn merkezleme ve balant konumlarn istenilen hassasiyette oluturabileceksiniz. Bilgisayar laboratuvar, plotter, izim kd, tesviyecilik ara gereleri, markalama gereleri, talal retim makineleri, balama ara gereleri Her faaliyet sonrasnda o faaliyetle ilgili deerlendirme sorular ile kendinizi deerlendireceksiniz. retmen modl sonunda size lme arac (uygulama, soru-cevap) uygulayarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek deerlendirecektir.

SRE N KOUL YETERLK

MODLN AMACI

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

LME VE DEERLENDRME

iii

iv

GR GR
Sevgili renci, Plastik makinelerinde, plastik rnlerin istenilen kalite ve standartlarda elde edilebilmesinde, sadece kullanlan makinenin deil, makinede kullanlan plastik kalbnn da etkisi vardr. Kullanlan plastik kalbndaki tm hatalar, retilecek rne aynen yansmaktadr. Hatasz rnler elde edebilmek iin kalp imalatnda belli bir ilem sras takip edilmelidir. Makine Enjeksiyon Kalpl-1 modl, sizlere bu yndeki becerileri kazandrmak zere hazrlanm bir modldr. Bu modlde sizler; bir plastik enjeksiyon kalbnn detay ve montaj resmini izebileceksiniz. Resimlere uygun markalama ilemlerini yapp talal retim makinelerini kullanarak kalb imal edebileceksiniz. Bu modlde hedeflenen yeterlikleri edinmeniz durumunda, plastik teknolojisi alannda daha nitelikli elemanlar olarak yetieceinizi hatrlatyor, baarlar diliyoruz.

RENME FAALYET1 RENME FAALYET1

AMA
Gerekli ortam salandnda plastik enjeksiyon kalplarnn yapm resimlerini imalata uygun olarak izebileceksiniz.

ARATIRMA
evrenizdeki plastik kalp imalat yapan atlyeleri ziyaret ederek; Plastik enjeksiyon kalplarnn imalata uygun yapm resimlerinin izilmesinde dikkat edilecek kriterleri aratrnz.

1. PLASTK ENJEKSYON KALIPLARININ YAPIM RESMLERN ZMEK

1.1. Plastik Enjeksiyon Kalplar
Plastik malzemelerin kolayca biimlendirilebilir olmalar onlarn en nemli zelliklerindedir. Byle bir biimlendirme ileminin en nemli elemanlarndan biri ise kalptr. nk herhangi bir plastik malzeme istenen ekli ancak kalp ierisinde alabilmektedir. Eritilen plastik malzeme kalp ierisine doldurulmakla son eklini almakta ve rn haline gelmektedir.

1.1.1. Enjeksiyon Kalb

Tanm: Kalplanacak para boyutlarna uygun boluu bulunan ve enjeksiyon metoduyla parann retimini salayan makine parasna enjeksiyon kalb denir. (ekil 1.1de enjeksiyon kalplarndan rnekler verilmi, ekil 1.2de ise bu kalplarla retim yapan enjeksiyon makinesi gsterilmitir.) Enjeksiyon makinesi, erimi plastii kalbn iine scak halde enjekte eder ve kalp iinde sertlemesini salar. Termoplastiklerin kalplanmasnda kovan iindeki malzeme dardan rezistanslar yardmyla uygulanan syla eritilir. Kalp iindeki souma (sertleme), kalbn iine alm soutma kanallar ile gerekletirilir. Bu kanallarda ounlukla su kullanlr. Ancak baz durumlarda baka svlar da (ya vb.) kullanlabilir. Bir enjeksiyon makinesinin en nemli elemanlarndan biri kalptr. Enjeksiyon ilemi kalba yaplr. Enjeksiyon makinesiyle bir rn imal etmek iin rnn yapsna uygun bir kalbn kullanlmas arttr.

Bir kalbn esas grevleri; Eriyik malzemenin tm boluklara homojen bir ekilde dalmasn salamak, Eriyik malzemeye son eklini vermek, Malzemenin dzgn ve hzl bir ekilde soutulmasn salamak (termoset veya kauuk ileniyorsa kalbn stlmas gereklidir). rnn rahata dar karlmasn salamak.

Bunun yannda kalbn ikinci derecede grevlerini de; zerinde oluan kuvvetlere kar koymak, Hareketleri doru ekilde transfer etmek, Hareketli paralarna yataklk yapmak eklinde sralayabiliriz.

ekil 1.1: Deiik enjeksiyon kalplar

Makineye balanan kalbn her iki plaka zerindeki (hareketli ve sabit kalp) ana paralar tam kar karya gelecek yani merkezlenecek ekilde ayarlanmaldr. Kovanda eritilen plastik malzeme kalba enjekte edilir. Kalbn iinde eriyik malzemenin tm kalp boluklarna dalmasn salayan yolluk sistemi vardr.

rnn son eklini ald yer kalp boluklardr. Kalp boluklarnn yerletirilmesi ve dzenlenmesinin ilem akna ve para kalitesine nemli derecede etkisi vardr. Bunun yannda kalbn stma ve soutma sistemine bal olan evrim sresinin uzunluu, enjeksiyon ileminin ekonomik olmas asndan nemlidir. Kalplar birtakm zelliklere gre snflara ayrlabilir. Bu zellikler; lenen malzeme, Kalbn temel tasarm, tici sistemi, Yolluk sistemi, Kalp boluu says, Kalp bykl eklinde sralanabilir.

ekil 1.2: Enjeksiyon makinesi

1.1.2. Kalp Elemanlar

Kalp elemanlar denildii zaman, bir kalbn zerinde bulunan btn paralar akla gelmektedir. Bunlar dii kalp, erkek kalp, itici pimleri, yolluk burcu, yerletirme bilezii, alt plaka, st plaka, destek, destek plakalar, itici plakalar vb. elemanlardr. ekil 1.3 ve 1.4te kalp elemanlar gsterilmitir.

ekil 1.3: Kalp elemanlar

ekil 1.4: Kalp elemanlar

Yerletirme bilezii: Yolluk burcu ile enjeksiyon memesinin ayn eksende almasn salar. Yolluk burcu: Enjeksiyon memesinden gelen eriyik plastik malzemenin kalba aktarlmasn salar. st plaka: Kalbn, mengene nitesine balanmasna yarar. Erkek plaka: Erkek zmbalarn desteklenmesinde kullanlr. Erkek zmba (maa): rnn i ksmna (delik vb.) biim verir. Klavuz pim: Kalp yarmlarnn (hareketli-sabit kalplar) ayn eksende almasn salar. Bur: Klavuz pimlerin alrken zarar grmemesi iin (srtnmeden anmasn) daha yumuak malzemeden yaplan elemanlardr. Dii plaka: rnn d ksmna biim verir. Destek plakas: Byk hacimli kalplarda, itici pim, bur, plakalar ve kalp yarmlarnn desteklenmesinde kullanlr. tici pim: Kalp boluundaki rnn dar atlmasn salar. Geri dn pimi: Kalp yarmlarnn kapanmas srasnda itici pimlerin zarar grmemesini salar. tici tutucu plaka: tici pimlerin takld plakadr. tici plaka: tici pimlerin desteklenmesinde kullanlr. Alt plaka: Kalbn, mengene nitesine balanmasna yarar. Destek: tici pimlerin almasn salamak iin gerekli olan mesafeyi oluturur. Yolluk ekici: Yolluun, itici sistemin olduu tarafta kalmasn salar. Kalp boluu: ine dolan eriyik plastik malzemeye son eklini verip rn olmasn salayan boluktur.

Kalp boluu aadaki zellikleri karlamaldr: Eriyik malzemeyi homojen bir ekilde bolua datmaldr. stenen para llerini salamaldr. indeki eriyik plastik malzemenin yksek basncna kar koymaldr. Parann yzey kalitesini garantilemelidir.

ekil 1.5te tipik bir kalbn kesit grn verilmitir.

ekil 1.5: Tipik bir kalbn kesit grn

1.1.3. Plastik Malzemenin ekme (Bzlme) Deerinin Tespiti

Btn plastikler, ierisindeki katk miktarlarna gre deiik zellikler gstermektedir. ekme pay veya bzlme miktar, plastik malzeme kalplandktan sonra retilen para boyutlarnda meydana gelen l deiimidir. ekme payndan dolay para boyutlarnda meydana gelen l deiimi dorudan kalp tasarmn ilgilendiren en nemli faktrlerden biridir. Kalplanacak para tasarmn yapan kii, genellikle plastik malzemenin cinsini, zelliini ve kullanma yerini gz nnde bulundurur. Plastik malzemeye ve kalplanacak para tasarmna ait bilgileri alan kalp tasarmcs kalplama boluu llerini belirler, kalp elemanlarn seer ve para retimini salayacak kalp tasarmn yapar. Termoplastik malzemelerden polietilenin 25 mm boydaki en byk ekme pay miktar 1.25 mm, naylonda bu miktar en fazla 1 mmdir. Plastik maddelerdeki ekme pay miktarlar kalbn yapld malzemenin cinsine, kalplanacak para zerindeki farkl kesit llerine, kalplama scaklna ve kalplama metoduna bal olarak devaml deimektedir.

Bu nedenle, ekme pay miktar kesin olarak verilemez. Ancak, deneyler sonucu bulunan ve tecrbeyle edinilen bilgilere bal olarak ekme pay miktarlar yaklak olarak verilir. Kalplanacak parann ekme pay miktarn etkileyen faktrler aada aklanmtr. Plastik malzeme ierisindeki kimyasal etkenler Plastik malzemenin kalplama ve katlama scakl arasndaki deiim oran Kalplama sresince plastik malzemenin katlama hz vb.

Birinci madde, plastik malzemenin kendi zelliinden dolay meydana geldii iin ekme pay miktarnn kontrol zordur. kinci maddede belirtilen zellie bal olarak deien ekme pay miktar, ksmen kontrol edilebilir. nk kalbn yapld malzemenin zellii, plastik malzemenin kalplama scakl ve plastik malzeme ierisindeki ilave maddelerin miktar bilindii iin kontrol mmkndr. nc maddede belirtilen kalplama basnc, kalplama ilemini yapan kii tarafndan tamamen kontrol edilebilir. Genellikle kalplama basnc artrldnda ekme pay miktar azalr. Enjeksiyonla kalplanm plastik rnlerin soutulmas srasnda oluan ekmeye etki eden birok faktr bulunmaktadr. Bunlar; Enjeksiyon scakl Enjeksiyon basnc Souma sresi Katk maddesi Plastik hammaddenin cinsi Plastiin kristalleme oran Kalplanan parann ekli Kalplanan parann et kalnl ve et kalnl deiimi Giri tipi, girilerin says ve giriler aras mesafe

Kalplama scakl sabit ve deiken kalplama basncnda elde edilen para boyutlarndaki ekme pay miktar da deikendir. ekme pay miktarnn deimesine etki eden hususlar aada aklanmtr. Kalplama basnc artrldnda, kalplama boluuna gnderilen plastik malzeme miktar artar. Buna bal olarak da para boyutlarndaki ekme pay miktar azalr. Plastik malzeme n stmaya tabi tutulduunda, ekme pay miktar azalr. Plastik giri kanalna dik olan kesitteki ekme pay miktar, giri kanalna paralel kesitteki ekme pay miktarndan daha fazladr. Normal kalplama scaklnda ekme pay miktar deimez. Kalplama scaklnn ve basncnn ok fazla olmas halinde, ekme pay miktarndaki deime artar. Farkl kesitlerdeki ekme pay miktarlar birbirine eit deildir ve kalplama basnc ynndeki ekme pay miktar daha azdr.

Plastik rnlerdeki ekme payyla ilgili yaplan deneyler sonucu; Enjeksiyon scaklnn artrlmasyla ekmenin azald. Kalplama zamannn artrlmasyla ekmenin azald. Enjeksiyon basncnn artrlmasyla ekmenin azald. Katk maddesi oranlarnn artrlmasyla ekmenin artt bulunmutur

Normal kalplama basnc ve scaklnda baz plastik malzemelerin 25 mm boydaki ekme pay miktarlar tablo 1.1de verilmitir. Plastik Malzemenin Cinsi Naylon PVC Polistiren Polietilen Polipropilen Polikarbonat Asetat ABS Sert Yumuak ekme Pay, mm (25 mm boyda) 0.25 0.625 0.025 0.050 0.050 0.50 0.050 0.150 0.375 0.750 0.375 0.625 0.125 0.175 0.625 0.075 0.200

Tablo 1.1: Plastik malzemelerin 25 mm boydaki ekme pay miktar

Boyutlar belirlenen kalbn sertletirme ve parlatma ilemi yaplmadan nce deneme kalplama yaplr. Deneme kalplamada doabilecek hatalar veya l fark, bir liste halinde belirtilir. Bu hatalarn kalplama boluu ierisindeki yeri iaretlenir ve kalp elden geirilir. Bundan sonra tekrar deneme kalplama ilemi yaplr. Kalplanan para boyutlar arzu edilen deerler ierisinde ise, kalp sertletirilir ve parlatma ilemine tabi tutulur. Ancak, gnmz teknolojisinde kalb imal etmeden nce bilgisayarlarda izilen kalp resimlerini baka bir bilgisayar program altnda deneme kalplama ilemini yaparak, kalpta meydana gelen hatalar tespit etmek mmkndr. Bu ekilde yaplan ilemlerde; kalbn yapld malzeme, kalplama boluunun yzey kalitesi, kalp scakl, kalplama basnc, kalplanan malzemenin cinsi gibi veriler girilerek kalpta meydana gelen hatalar kalp imal edilmeden nce tespit edilmi olur. Bu tr ilemlerde hatalarn tespit edilme oran % 90 civarndadr. Bu da kalp maliyetini nemli ekilde etkilemektedir. Fakat gnmzde her kalp imalats bu teknolojiden faydalanma imknna sahip deildir.

1.1.4. Enjeksiyon Kalp Tasarmnda Temel Prensipler

Bir kalbn imalatnda gz nnde bulundurulmas gerekli iki nemli nokta, para tasarm ve kalp tasarmdr. Hatal bir ekilde tasarlanm rnden istenilen zelliklerin elde edilmesi mmkn deildir. Hatal tasarlanm kalptan ise nispeten kabul edilebilir rnler elde etmek mmkndr. Bir parann tasarmn deitirmek iin son frsat kalbn tasarlanmas aamasnda gerekleir. Kalp ortaya karldktan sonra parada dolaysyla kalpta yaplabilecek her trl tasarm deiiklii, kalp maliyetini artrr.

10

Kalbn tasarm yaplmadan nce, konuyla ilgisi olan kalp, para tasarmcs, kullanc temsilcisi, kalite kontrol blm temsilcisi ve sevkyat temsil edenler bir araya gelerek konuyu grmelidirler. Her biri kendi birimleri dorultusunda paradan istedikleri ve istemedikleri zellikleri ortaya koymal ve tm bu grmelerden sonra, ortaya karlan kararlar gz nne alnarak kalp tasarmna geilmelidir. Bir dier nemli nokta da, kalb imal edecek olan firma veya kiinin seilmesidir. Seim yaplrken, kalpnn sahip olduu alet ve tehizatlar, daha nce yapt kalplardaki performans ve kalplardan elde edilen verimlilik dzeyi, hepsinden nemlisi kalpnn bu konudaki tecrbesi gz nnde bulundurularak seim yaplmaldr. Kalpla retim yaparken yle problemler ortaya kabilir ki, bu problemleri ortadan kaldrarak retime devam etmek ve standart paralar elde etmek iin yaplan masraflar, kaybedilen zaman ve i gc, verimlilik kayplar kalbn balangtaki maliyetini ou zaman katlayacak dzeylere kabilir. Bu nedenle, kalp seiminde maddi konular bir etken olmakla beraber asla birinci srada yer almamaldr. Kalp tasarm esnasnda bir problemle karlalyorsa bu, kalp yaplmaya balamadan nce mutlaka zlmelidir. Unutulmamaldr ki, kt zerinde bir tasarm deiiklii yapmak, bitmi bir kalp zerinde deiiklik yapmaktan ok daha kolay ve masrafszdr. Tasarm bir dizi aamay ieren bir sretir. Kalp tasarm enjeksiyon makinesi, kalp yardmcs ve kalb kullanacak operatrn alma artlar gz nnde bulundurularak yaplr. Ayrca kalplama toleranslar, ekme pay miktar, kalp boluunun yzey kalitesi ve kalplanacak plastik malzemenin dier zellikleri de gz nnde bulundurulur. Kalp tasarm yaplrken takip edilecek ilem basamaklar drt ana gruba ayrlr. Teorik ve teknik bilgiler Kalbn yapm retim sreklilii retilen parann kalitesi

Bu ilem basamaklarnda kalp tasarmnda meydana gelebilecek hatalar belirlenmeli ve ilgili blmn gr alndktan sonra yaplacak deiiklikler kalba uygulanmaldr. Bu deiiklikler genellikle kalp malzemesinde, maa pimlerinde, kalp alma izgisinde, yolluk, datc ve giri kanallarnda, itici pimlerde, kalp scakln kontrol eden (scak yolluklu kalp) kanallarn llerinde ve yerleim plannda, hava tahliye kanallarnda yaplmaktadr. retimi yaplacak para ve kalp tasarm, kalp elemanlarnn yapm ve kalplama ilemi ayn atlyede yaplyorsa kalbn denenmesi, retilen parann kalite kontrol ve meydana gelebilecek hatalarn yerinde grlmesi mmkndr. Kalbn denenmesi bilgisayarda simlasyon ile de gerekletirilebilir. Kalp tasarm yaplrken aadaki ilem basamaklarna uyulmas birok hatann engellenmesine yardmc olmaktadr.

11

Kalplanm para arzu edilen zellikleri zerinde tamaldr. Kalb tasarlayan ve izen kii, tasarmla ilgili temel esaslar gsteren bir liste hazrlamal ve kalbn montajnda kolaylk salayan teorik ve pratik bilgileri vermelidir. Kalbn retim halindeki kapal ve ak konumlar ayr ayr izilmeli, gerekirse kalplanan plastik para renklendirilmelidir. Kalbn detay resimleri izilmeli, anlalmas zor blgelerde ksmi kesitler alnmaldr. Kalplanacak parann farkl kesitlerinde meydana gelebilecek hava boluu kesit daralmas veya meydana gelebilecek l deiimini gidermek amacyla kalp ve plastik malzemenin ekme pay miktarlar nceden bilinmelidir. Seri retimi salayacak oklu kalp tasarmn yapmadan nce tek para reten bir kalp yaplmal ve kalplama sonucu incelenmelidir. Daha sonra kalp zerinde yaplmas gerekli dzeltmeler yaplp arzu edilen biim ve boyutlardaki para retimi salandktan sonra oklu kalbn tasarmna geilmelidir (Bilgisayarl ortamlarda, simlasyon programlarnda kalbn almas incelendikten sonrada oklu kalp tasarmna geilebilir).

1.1.5. Kalp Tasarm Ve retim Sreci

Kalp tasarmna balanmas iin elimizde rnn boyutunun belirtildii izimler ve detay resimleri olmaldr. Bunun yan sra kalptaki toleranslar, kullanlacak plastiin tr, kalplanabilme karakteristii ve souma sonucu ekme davranlar, kalbn yzey zellikleri ve dier gerekli bilgiler belirtilmelidir. Tasarmn karmak olmas durumunda, daha iyi anlalabilmesi iin ilk nce rnn bir rneinin, tahta, plastik, metal gibi malzemelerden retilmesine gereksinim duyulabilir. Kalp reticisinin tasarmla ilgili fikri ve onay alnmaldr. Bundan sonra kalbn, dii ve erkek maalarn retilecei metalin zellikleri ve kalbn ierecei kalp boluu says belirlenmelidir. Ayrca iki kalp yarsnn birleme izgisinin yeri de kararlatrlmaldr. Bu aamadan sonra gz nnde tutulmas gereken unsurlar; kalp girilerinin geometrik ekli ve bykl, scak plastii tayan yolluklarn yeri, ekli ve uzunluu, parann kalptan ayrlmasn salayan itici sistemlerinin tipi, iticilerin kalp iinde konumlarnn belirtilmesi, soutma kanallarnn yeri ve bykl, hava tahliye kanallarnn yeri ve tipidir. Her ne kadar kalp tasarm srasnda yaplacak hatalar kalp retildikten sonra ortaya kacak hatalardan ok daha kolay giderilse de pratikte tasarmlarn incelenmesi ve denenmesi gz ard edilebilir. Bu retim artlarnn dayatt bir husustur. yle ki, maliyetler ve piyasa artlar asndan kalbn retilip bir an nce alr vaziyete sokulmas gerekebilir. Kalp zerinde retimden sonra ok byk deiikliklerin yaplmas maliyet, zaman ve iilik asndan kayplara yol amaktadr.

12

Kalp tasarm srasnda istenilen paralarn kalplanabilirlii, kullanlacak malzemenin dkme uygunluu veya istenilen kalp maliyetlerinin tutturulmas hususlar incelenmeli ve gz nnde tutulmaldr. Aksi halde telafisi zor ve tm iletmenin almasn etkileyecek sonulara katlanlmak zorunda kalnabilir. Plastik enjeksiyon kalp imalats, elinde bulunan izimlerden kalp plakasna uygulama yaparken kalbn iziminin tmn deil, genel hatlar ieren izimlerden balayarak alr. alma ilerledike dier ayrntlar, izimlerden okuyarak kalba uygular. alma ilk nce kalp zerinde referans noktalar belirlenerek balar. Dier ayrntlar bu noktalardan hareketle plaka zerine ilenir. Aada bir kalp hazrlama formu gsterilmitir. KALIP HAZIRLAMA FORMU irket tanm Kalp numaras Mteri ad ve adresi Parayla ilgili bilgiler irket numaras Kullanlacak malzeme Malzeme tanm Malzeme reticisi Makine verileri Veri kd verildi mi? Makine veri kd Mterinin istekleri lave yorumlar Tarih.

eit nu.. (makine ile ilgili zellikler bilinmelidir) Evet/hayr (rnein; scak yolluk sistemi, soutma sistemi, kilitleme mesafesi vb.) rnein; benzer para ile karlalan problemler vb.

1.1.6. Plastik Enjeksiyon Kalplnda Bilinmesi Gereken Kurallar

1.1.6.1. Kalplanacak Para Ynnden Kalplanacak para arzu edilen llerde izilmelidir. Kalplanacak para ile ilgili aklamalar gzden geirilmelidir. Kalplanacak plastik malzemenin cinsi belirtilmelidir. Kalplanacak parann zellii, yerleim ve kullanma yeri belirtilmelidir. oklu kalplama ilemlerini ieren kalplama boluu says doru seilmelidir. Parann d grnne etki eden llerdeki toleranslar belirtilmelidir. Boyutsal llerdeki ekme pay miktar belirtilmelidir. Para zerindeki eim alar uygun deerde seilmelidir. Paraya verilecek eim as, parann kalp ierisinden kartlmasn kolaylatrr.

13

Parann zerindeki kalp alma izgisi (K.A.) uygun konumda seilmelidir. Aksi takdirde para kalptan kartlamaz ya da kartlrken paraya zarar verilir. Kalplanacak parann giri kanal yerleim plan, kalplama ilemine uygun olarak yaplmaldr. Giri kanal, kalplanacak paraya maksimum fiziksel zellikleri kazandrmaldr. Giri kanal, kalplanacak paraya gre denge salayc biimde yerletirilmelidir. Tasarm yaplan giri kanal, kalp alma izgisi vb. para estetiini bozacak konumda olmamaldr. Kalplanacak parann hareketli veya sabit yarmlardan hangisinde kalaca belirtilmelidir. Kalplanan para genellikle hareketli kalp yarm ierisinde kalr ve kalp alnca itici pimler yardmyla dar kartlr. Baz durumlarda parann sabit kalp yarm ierisinde kalmas istenir. Parann kolayca kartlabilmesi iin sabit kalp yarmna bir miktar eim as verilir. Parann kalp ierisinden kartlmasn kolaylatrmak amacyla kalp tasarm, itici pimli olacak ekilde yaplr. tici sistem, kalp tasarmna uygun olacak ekilde seilmelidir. tici sistemin yeterli olup olmad kontrol edilmelidir. Kalplanacak parann ayrca parlatlp parlatlmayaca belirtilmelidir.

1.1.6.2. Kalplama Makinesi ve Kalp Ynnden Para retimini yapacak kalbn, enjeksiyon makinesine uygun olup olmad kontrol edilmelidir. Kalp et kalnlnn, kalp skma kuvvetine uygun olup olmad kontrol edilmelidir. Yeterli deil ise ilave plakalarla kalp yarmlar desteklenmelidir. Enjeksiyon makinesinin kurs boyu, parann kalptan alnmasna izin vermelidir. Paray kalptan kartan itici sitemin kurs boyu kontrol edilmelidir. Kalbn enjeksiyon makinesine montajnn uygun olup olmad kontrol edilmelidir. Enjeksiyon makinesinin kalp skma kuvveti nceden belirtilmelidir. Kalplanacak parann biim ve boyutlarna gre enjeksiyon makinesinin enjekte kapasitesi kontrol edilmelidir. Kalp ierisine yerletirilen soutucu sistem, kalplama ilemini engellememelidir. Soutma kanallar, kalp balama civatalar veya dier kalp elemanlarn etkilememelidir. Kalbn stlmas gerekiyorsa, stc sitemin kontrol nitesi operatrn kumanda edebilecei yere yerletirilmelidir. Szdrmazl salayan contalarn yerleim konumu, kalp tasarmna uygun olmaldr.

14

Kalp elemanlarn oluturan dii kalp, dalc zmba (erkek kalp) ve dier paralarn malzeme zellikleri belirtilmelidir. Sertletirme ilemine tabi tutulacak kalp elemanlarnda l fark meydana geliyorsa, para istenilen llerde kalplanamayacaktr. Dii kalplar sertletirme ileminden sonra elektro-erozyon makinelerinde (kalp boluklarnn hassas olarak ilenmesinde kullanlan makine) ilenmelidir. Kalp elemanlar ve dier ilave paralarn dayanm, kalplanacak para ve kalplama basncna uygun olmaldr. Klavuz pimi ve burcunun ayn eksende olup olmad kontrol edilmelidir. Kalp yarmlar kapand zaman ilk nce klavuz pimleri merkezleme grevini yapmaldr. Hareketli ve sabit kalp yarmlar zerindeki klavuz pimi ve burcu arasndaki tolerans, bur iinde skan havay dar atabilmelidir. tici plakalarn kurs boyu, kalp alma kurs boyuna uygun olarak seilmelidir. tici plaka kalnlnn, kalplama basncna uygunluu kontrol edilmelidir. Geri dn pimleri uygun konum ve llerde yerletirilmelidir. Yolluk burcu ve bilezii, enjeksiyon memesine uygun seilmelidir. Yolluk burcunun boyu, mmkn olduu kadar ksa olmaldr ve plastik ak hzna uygun lde olmaldr. Kalp tasarmnda, erkek ve dii kalp ierisine yeterli kapasitede soutucu sistem yerletirilmelidir. Datc kanallarn boyutlar ve zellikleri belirtilmelidir. Giri kanallarnn biim ve boyutlar kalplama ilemlerine uygun olarak seilmelidir. Arzu edildii anda kalbn alp kapanmas salanabilmelidir. Hava tahliye kanallar ve zellikleri belirtilmelidir. Kam etkili kalplarda, hareketli parann sertletirilip sertletirilmeyecei belirtilmelidir. Kam etkili kalplarda, anan paralar deitirilebilir zellikte olmaldr. Kam etkili kalplarda, kalp enjeksiyon makinesinden sklmeden kam pimi deitirilebilmelidir. Kalp zerindeki elektrikli stclar, koruyucu kapaklarla kapatlmaldr. Elektrikli stclar, kalp sklmeden deitirilebilmelidir. Kalb oluturan btn elemanlarn malzeme zellikleri belirtilmelidir. Kalb oluturan elemanlarn sl ilem ve sertlik dereceleri belirtilmelidir. Paralarn yzey kalitesi ve kalplama dahil btn zellikleri aklanmaldr. Istcl kalplarda genlemeyi nleyici tedbirler alnmaldr. Kalp yarmlarndan biri stlyorsa, l tamln salamak amacyla stlan yarmnn genleme miktar giderilmelidir. Istlan kalplarda, snn makineye gememesi iin yaltc plakalar kullanlmaldr. Kalp elemanlarnn montajnda merkezleme eleman olarak silindirik pimler, balama eleman olarak da allen bal civatalar kullanlmaldr. Yaylar, szdrmazl salayan contalar (salmastra) ve elektrik alterlerinin bulunduu yerlerde aklayc bilgiler verilmelidir. Balant elemanlarnn boyutlar ve zellikleri belirtilmelidir.

15

Kalp yapmnda standart kalp elemanlar seilmelidir. Deitirilebilir kalp elemanlarnn yedekleri, kalplama sresince hazr bulundurulmaldr. Kalp boyutlar, verilen ller iersinde tutulmal, deiiklik varsa nceden belirtilmelidir. Kalbn yapm analizi ve zaman izelgesi hazrlanmaldr. Kalbn zellikleri bir liste halinde belirtilmelidir. Kalb oluturan paralarn her birine komple resmin antet ksmnda, detay resim numaras, montaj numaras, standart numaras verilmeli ve gerekli aklamalar yaplmaldr.

1.1.7. Scak Yolluklu Kalplar

Scak yolluk sistemi, kalbn iine yerletirilen bal bana bir birim olup enjeksiyon grubunun uzants gibidir. Scak yolluk sistemi, kalpta ak kanallarnn stc bantlaryla yani rezistanslarla stlmasn, eriyik plastik malzemenin scaklnn tm ak boyunca kontrol edilmesini ve kanallarda soumaya uramadan dorudan kalp boluuna dolmasn salamaktadr. Scak yolluk sistemi, son yllarda plastik enjeksiyon kalplnda souk yolluk (normal- klasik yolluk) sistemine gre daha fazla tercih edilmeye balanmtr. Plastik enjeksiyon kalplnda scak yolluun klasik yollua gre daha fazla tercih edilmesininin nedenlerini yksek kaliteli rn alma istei, daha ksa srede daha ok i yapabilme ve iilik giderlerinin azaltlmas olarak zetleyebiliriz. Bir scak yolluk sistemi, enjeksiyon nitesi ile balantl olan bir yolluk burcu, eriyik plastii kalp iine datan bir datc (manifold) ve eriyik plastik malzemeyi kalp boluuna aktaran memelerden meydana gelir. ekil 1.6da iki kalp boluu olan bir scak yolluk sistemini oluturan balca elemanlar grlmektedir.

ekil 1.6: Scak yolluk sistemini oluturan elemanlar

16

1. Kalp gz tayc plakas 2. Ara plakas 3. Destek plakas 4. Balama (skma) plakas 5. Yaltm (izolasyon) plakas 6. Merkezleme halkas 7. Takviye plakas 8. Scak yolluk datcs (Manifold) 9. Is reflektr (reflektr plakas) 10. Destek halkas (rondela) 11. Destek halkas (rondela) 12. Kapama tapas 13. Merkezleme plakas 14. Yolluk burcu 15. Filtre tertibat (malzeme filtresi) 16. Istc (spiral rezistans)

17. Hava bal vida 18. Vidal emniyet pimi 19. Vidal tapa 20. Silindirik saplama 21. Silindirik saplama 22. Yksek gl stc (fiek rezistans) 23. Termokopul (scaklk ler) 24. Balant kutusu 25. Yksek verimli meme 26. Metal O-Halkas 27. Kalp gz tertibat 28.O-Halkas

Klasik yolluk sistemleriyle karlatrldklarnda scak yolluk sistemlerinin, aadaki avantajlara sahip olduu grlmektedir. rn Kalitesini Arttrma Klasik yolluk sisteminde enjeksiyon sonras yolluk ksm hemen donup sertletii iin en utaki rn, ikinci tleme basncndan fazla etkilenmez. Basn sadece yolluu etkiler ve sonuta gzel bir yolluk elde ederiz. Oysa scak yolluk sisteminde hem tek, hem de ok gzl kalplarda, kalp ierisindeki tm kanallardaki plastik eriyik malzeme istenen scaklkta eriyik halde kontrol altnda tutulabildii iin makinenin ikinci tleme basnc rn en u noktasna kadar etkiler, hava kabarcklar ve basn eksikliinden meydana gelebilecek tm problemler byk lde ortadan kalkar. Yolluklardan elde edilen krk malzeme kullanlmayaca iin devaml orijinal malzeme kullanlr ve krk malzeme iine karabilecek yabanc maddelerin rn zerindeki kt etkileri ortadan kalkar.

Zamandan tasarruf Klasik yolluk sisteminde, rnn kalptan kartlabilmesi iin kalbn yolluk mesafesi kadar daha almas gerekir. Scak yolluk sisteminde, yolluk iin bu mesafeye gerek yoktur ve kalbn ama-kapama, enjeksiyon, souma vb. zamanndan tasarruf salanr. Dakikada elde edilen rn saysnda art olur.

17

ilikten tasarruf Makine banda veya daha sonra yaplan yolluk kesme (rn koparma) iiliinden tasarruf salanr. Yolluk krma iiliinden tasarruf salanr. Alandan tasarruf Krmak zere yolluk depolama sorunu ortadan kalkar. Makine mrn uzatma Scak yolluk sisteminde tm basnlar decei iin tm makine daha az ypranr ve mr uzar. Maddi tasarruf Dakikada alnan rn saysnn artmas, iilik maliyetinin dmesi ve krma olarak geri kullanlmas imknsz olan eitli plastik malzemelerin yolluk sarfiyatnn ortadan kalkt dnldnde ok byk maddi tasarruf salar. Yksek verim Scak yolluk sisteminin, bir enjeksiyon makinesinin kapasitesini ortalama % 20 artrd dnldnde 5 makine ile alan bir iletmede, klasik yolluk sistemlerine kyasla scak yolluk sistemi 6 makine kapasitesine kar. Dezavantajlar Kalp ve ilave paralarnn maliyetinin daha yksek olmas Orijinal malzeme kullanlmas (krk malzeme kullanlmas tavsiye edilmez) Bakm ve onarmlarnn zor ve masrafl olmas

Scak yolluk sistemlerinin baz nemli zelliklere sahip olmas gerekmektedir. Malzeme tm ak izgisi boyunca eit stlmaldr Yolluklarn scak memeleri ile souk kalbn birbirlerine s transferi yapmamas iin temaslar nlenmelidir. Aksi takdirde eriyik malzeme donarak aka engel olur. Yolluk ve rn birbirlerinden problemsizce ayrlabilmelidir. Yollukla meme ve meme ile kalp boluu arasndaki balant en iyi ekilde salanmaldr.

Scak yolluk sistemi, klasik yolluklu bir kalbn haricinde ek bir takm donanmlardan meydana gelmektedir. Bunlar genel hatlaryla aadaki gibi be ana gruba ayrabiliriz: Scak yolluk datcs (Manifold) Scak yolluk memesi Istclar (datc ve meme stclar) Scaklk kontrol elemanlar (termokupul) Scaklk kontrol cihazlar

18

Bu be ana gruba ek olarak scak yolluk malzeme filtresi ve enerjinin verimli kullanlmasn salayan yaltm malzemesi de ilave edilebilir. ekil 1.7de scak yolluk sisteminin kesiti grlmektedir.

ekil 1.7: Scak yolluk sisteminin kesiti

Scak yolluk datcs (manifold)

Scak yolluk datcsnn grevi, eriyik plastik malzemeyi yolluk burcundan alarak en az basn kaybyla ve ayn scaklkta memelere iletimini salamaktr. Enjekte edilmi malzeme stclar ve termokupullar sayesinde eriyik halde ve olumsuz scaklk deiimi olmadan kalr. Manifoldlar genelde H, I ve X tipli olarak bulunmaktadr (ekil 1.8). Baz durumlarda bu temel tipleri kullanarak deiik kombinasyonlarda manifold sistemleri oluturulabilir. Manifold tipi belirlerken hedef mmkn olduu kadar eit ak salamaktr.

19

Genelde ideal manifold gz saylar 2-4-8-16 ve 32'dir. 3-6 ve 12'li gzler dengesiz aka neden olduu iin tercih edilmez.

ekil 1.8: Deiik manifold tipleri

Scak yolluk memesi

Scak yolluk sisteminin en nemli eleman olan scak yolluk memesi dz ulu ve ine ulu olmak zere iki tipte bulunur (ekil 1.9). Dz ulu memelerin montaj ine ulu memelere gre daha kolaydr. Kolay olmasna ramen bask sonras para zerinde itici izine benzer izler brakr. ne ulu memede ise bask sonras parada nokta eklinde daha estetik bir iz kalr. Fakat tkanmas durumunda memenin sklmesi gerektii iin montaj daha zordur ve hassasiyet gerektirir.

ekil 1.9: Scak yolluk sisteminde kullanlan memeler

20

Istclar (datc ve meme stclar)

Scak yolluk sisteminde kullanlan stclar e ayrlr. Spiral rezistanslar Fiek rezistanslar Fleksible (esnek) rezistanslar

ekil 1.10da datc ve meme stclar grlmektedir.

ekil 1.10: Datc ve meme stclar

Spiral rezistanslar

Scak yolluk memesinin zerinde kullanlan ve plastii stmada kullanlan stcdr. Spiral rezistanslar termokupullu ve termokupulsuz olarak silindirik, kare ve dikdrtgen tel kesitlerinde ihtiyaca gre eitli ap, boy ve wattlarda retilebilir. Plastik enjeksiyon kalplarnda daha fazla temas yzeyine sahip olmas ve iyi bir s iletimi gerekletirebilmesi nedeniyle dikdrtgen spiral rezistanslar daha ok tercih edilir. Fiek rezistanslar

Seilen manifold tipine gre eitli ap, boy ve wattlarda retilen fiek rezistanslar scak yolluk datcsn stmak amac ile kullanlr. Fiek rezistanslardan en iyi ekilde verim alnabilmesi iin fiek rezistanslarn manifolda taklaca yuvann pisliklerden arndrlm ve H7 toleransnda ilenmi olmas gerekir. Fleksible (Esnek) rezistanslar

Fiek rezistanslara alternatif olarak scak yolluk datclarnn stlmasnda kullanlr. Homojen bir stma yaptndan daha avantajldr. Montaj ve bozulma sonras deitirilmesi fiek rezistanslara gre daha zordur. Manifold formuna gre fleksible stclar kvrrken belirli radyslere uyulmaldr. Fleksible stclar keskin keli olarak kvrlmamaldr.

21

Scaklk kontrol elemanlar (termokupul)

Scak yolluk memelerinde ve manifoldlarda scakl lmek iin kullanlr. Bir tanesi demir (Fe), dieri nikel bakr (Ni-Cu) karmndan oluan iki kablodan oluur. Bu iki kablonun ucu termoelemann u noktasnda birleir. Termokupul s kontrol cihazna sinyal gnderir ve cihaz bu sinyale gre manifold ve memelerin scakln gsterir. Memelerin ve manifoldlarn scakln kontrol edebilmek iin mutlaka termokupullar kullanlmaldr (ekil 1.11).

ekil 1.11: Termokupul rnekleri

Scaklk kontrol cihazlar

Scak yolluk sistemlerinde scaklk kontroln salayan kontrol sistemidir (ekil 1.12). Mmkn olduunca scaklk kontrol sisteminin hassasiyeti 1 olmaldr. Ayrca scaklk kontrol cihaz scakl yava ykseltmelidir. nk scak yolluk sistemi de rezistanslarn ierisinde yaltm malzemesi olarak kullanlan magnezyum oksit tozu, zerine nem ekme zellii tayan bir malzemedir. zellikle souk havalarda magnezyum oksit tozunun zelliinden dolay rezistanslarn zerinde nem tanecikleri birikir. Ani bir stma durumunda bu nem tanecikleri aniden buharlaarak rezistanslarn zerine basn uygular, bu oluan basn da rezistanslarn mrn %50 orannda azaltr. deal bir scaklk kontrol salamak iin her gze bir scaklk kontrol sistemi kullanlmaldr.

22

ekil 1.12: eitli scaklk kontrol sistemleri

1.2. Enjeksiyon Kalplarnda Kullanlan Plastikler

1.2.1. Polipropilen ( PP )
1.2.1.1. zellikleri ekme mukavemeti en yksek termoplastiklerden biridir ve ekme gerilimi 3,5 kg/mmdir. Bu plastik katk maddeleriyle glendirildiinde ekme gerilimi 112,5 kg/ mmden 386 kg/mmye kadar ykseltilebilir. Krlganl azdr. yi bir andrma zelliine sahiptir ve srtnme kat says ortadadr. Isya kar direnlidir ve 150 Cnin altndaki buhardan etkilenmez. Ak havaya kar yksek direnlidir. Kimyasal asitlere kar direnlidir ve sulandrlm asitlerden etkilenmez. Elektrik iletkenlii olmad iin iyi bir izolasyon malzemesidir. Younluu az olan (0,89 g/cm) termoplastiklerdendir. Kolayca kaynak edilebilir, talal ilenebilir. Uygun yaptrclarla yaptrlabilir, bask ve markalama yaplabilir.

1.2.1.2. Uygulama Alanlar En ok ev aletlerinin yapmnda, hastahane ve fizik laboratuvar aletleri, pil koruyucu kutusu, tama antas, sandalye ve sehpa, p sepeti, amar makinesi merdanesi pedal, su tesisat balant elemanlar (manon, krtapa vb), otomotiv sanayiinde kopolimer olarak akmlatr gvdesi, elektrik kablosu, ayakkab topuu, halat ve boru yapmnda kullanlr.

1.2.2. Polikarbonat ( PC )
1.2.2.1. zellikleri Younluu 1,2 g/cmtr. Boyutsal llerinde deiiklik olmayan en iyi termoplastiklerdendir. ekme pay % 0,0125 mmden azdr.

23

140 Cye kadar scaklklara kar dayankldr. effaftr ve k krlma indeksi 1,586dr. Mekanik zellikleri ok iyidir, ekme dayanm 668 kg/cmdir. 60 Cye kadar olan scak sudan etkilenmez. Ayrca gres, makine ya, deterjan ve asitlere kar direnlidir. Elektrik iletkenlii yoktur. Bu nedenle iyi bir izolasyon malzemesidir ve rutubetten etkilenmez. effaf olmasna ramen btn renkler verilebilir. Iktan ve ak havadan etkilenmeyen bir malzemedir.

1.2.2.2. Uygulama Alanlar Hafif, dayankl ve saydam oluu nedeniyle sinyal lambalar dahil otomotiv sanayiinde, sokak ve trafik lamba kapaklar, pencere cam, elektronik ve telekomnikasyon paralar, bro ve i makineleri gvdeleri, gda ambalajnda, ev alet ve takmlar, reklam panolar, inaat ve dekorasyon yapmnda kullanlmaktadr.

1.2.3. Polietilen ( PE )
1.2.3.1. Alak Younluklu Polietilen (AYPE) zellikleri St beyaz renktedir. Kimyasal maddelere ve korozyona dayankldr. Ia ve ak havaya dayankl deildir. Katk maddeleri katlarak bu problem ortadan kalkar. 80-85 Cye kadar kullanlabilir. Yksek scaklkta giderek yumuar ve paralanr. Younluu 0,91 g/cmtr. Mekanik dayanm orta derecede olup uzamas ve darbe dayanm yksektir. ekme dayanm 100-300 kg/cmdir. Elektrik yaltm ok iyi olup yksek frekansl yerlerde teflon grubu plastiklerden hemen sonra gelen uygun bir malzemedir. Levha ve para halinde scak hava ve dier yntemlerle kaynak edilebilir. Scak dikile yaptrlabilir.

Uygulama Alanlar Ambalaj torbalar, sera rtleri, ie, bidon, beyaz eya, oyuncak, eitli makine paralar yapmnda kullanlr.

24

1.2.3.2. Yksek Younluklu Polietilen (YYPE) zellikleri Suya, kimyasal maddelere kar direnci iyidir. Ia ve ak havaya kar dayankl deildir. Katk maddeleri katlarak bu problem ortadan kalkar. Mekanik zellikleri ok iyi olup zellikle darbe ve ekme dayanmlar yksektir. ekme dayanm 225-350 kg/cm, scaklk dayanm 100 C zerindedir. Elektriksel uygulamalara da ok elverilidir. Uygulama Alanlar Basnl borular, gaz datm borular, ie, bidon, beyaz eya, makine paralar, oyuncak, elektrik ve elektronik eya, suya dayankl olduundan tekne, depo ve poet torba yapmnda kullanlr. zellikleri Younluu 1.4 g/cmtr. Kimyasal etkilere ve anmaya kar direnci fazladr. Kolayca renklendirilebilir. ekme dayanm 140-240 kg/cmdir. Ak havadan etkilenmez ve su emme zellii yok denecek kadar azdr. Elektrik yaltma zellii iyidir. Uygulama Alanlar Yaltm malzemesi olarak ince zil tellerinde, kaln yer alt kablolarnda, boru, elektrik sprgesi paralar, elektrik balant setleri, dalg ayakkablar, oyuncak, koltuk ve yatak sngerleri, teyp sanayi, ince film halinde kt ve kuma gibi maddelere kaplanabilmekte, dosya kapaklar, demecilik ve tbbi cihazlarn yapmnda kullanlmaktadr.

1.2.4. Polivinil Klorr (PVC)

1.2.5. Polistiren (PS)

zellikleri Younluu 1,05 g/cmtr. effaf ve renksizdir. Ik krlma indeksi 1,59dur. Btn renkler verilebilmektedir. Mekanik zellii iyidir ve ekme direnci 4,9 kg/mmdir. Ak havadan etkilenmez ve kapal yerde evreye ok iyi uyum salar. Cam tozu ile glendirildiinde ekme pay miktar yok denecek kadar azdr. retimi kolay ve zaman alc deildir. Elektrik yaltma zellii iyidir.

25

Uygulama Alanlar Paketleme ilerinde, oyuncak, ev eyas, tarak, kapak, kullanlp atlan tabak, p sepeti, klandrma panosu, teyp kaseti, demecilik, eitli makine aksamlar, telefon, bilgisayar, elektrik ve elektronik endstrisi iin gerekli paralarda, gda ve tekstil sanayinde kullanlr.

1.2.6. Akrilonitril Butadien Stiren (ABS)

zellikleri Younluu 1,04 g/cmtr. Mekanik zellii ok iyidir. ekme dayanm 560 kg/cm, cam elyaf katkl 773 kg/cm, karbon elyaf katkl 1125 kg/cm, ABS-PC alamnda 635 kg/cmdir. Sertlik darbe dayanm ve uzama deerleri de bu deiime paralel olarak artar veya azalr. yi bir yzey kalitesine sahiptir. Anmaya kar direnci fazladr. yi bir elektrik izolasyon malzemesidir. Su ve rutubetten etkilenmez. Nem alma zelliinden dolay kullanmadan nce 2 saat kadar 80-90 Cde kurutulur.

Uygulama Alanlar Televizyon ve g donanm kabinleri, anahtar (switch) kutular, zgara ve gvde panelleri, takm antas, tbbi emme pompalar, dekoratif eya, oyuncak, telefon gvdeleri, bro-i makineleri gvde ve paralar, boru ve balantlar, depo ve soutucu i astarlar, anta ve bavul (sert grnmde), tfek dipikleri, hassas ll askeri amal (antitank plastik mayn) rnler, bina inaat malzemeleri ve eitim malzemeleri yapmnda kullanlr.

1.2.7. Polislfon
zellikleri Younluu 1,25 g/cmtr. ekme, basma ve srnme dayanmlar ok yksektir. Ik krlma indeksi 1.633tr. Bu polimerden yaplan rnler zelliklerini -150Cden 300Cye kadar bir yldan fazla bir sre koruyabilir. Asit, baz ve tuz zeltilerine diren gsteren malzeme deterjan, ya ve alkollerden etkilenmez.

26

Uygulama Alanlar Tbbi ara gereler, gda retim donanm, elektriksel balantlar, otomotiv sektrnde sigorta ve anahtar yuvalar, bobin gvdeleri, TV elemanlar, korozyona dayankl borular, pompalar, filtre elemanlar, kamera ve saat gvdeleri, batarya yaltma plakalar, uzay ve havaclk sektrnde kullanlmaktadr.

1.3. Enjeksiyon Kalplarnn Yapm Resimlerininlerinin izimi

Enjeksiyon kalplarnn retimine geilmeden nce, kalbn tm detay ve montaj resimleri ayrntl olarak teknik resim kurallarna uygun bir ekilde izilmi olmaldr. izimde meydana gelebilecek yanl bir llendirmenin veya yetersiz grn izimlerinin kalbn hatal ilenmesine neden olabilecei ve bunun da byk maliyetlere yol aaca unutulmamaldr. Detay resimleri izilirken, izimi yaplan kalp eleman ile birlikte alan dier kalp elemanlarnn zellikleri de gz nnde bulundurulmaldr. Kalp zerindeki standart kalp elemanlarnn detay resimlerinin izilmesine gerek yoktur. Ancak seilen standart kalp elemannn alaca yere uygun zellikte olup olmadna zellikle dikkat edilmelidir. ekil 1.13te tipik bir plastik enjeksiyon kalb, montaj yaplmam (demonte) ekilde gsterilmitir.

ekil 1.13: Tipik bir enjeksiyon kalbnn demonte resmi

27

1.3.1. Yerletirme Bilezii

Yerletirme bileziinin d ls (120), kalbn kullanlaca enjeksiyon makinesine uygun lde olmaldr. Bu l enjeksiyon makinelerinde farkllklar gstermektedir. Yerletirme bileziinin kalnl 5-10 mm arasnda olmaldr. Kalbn zelliine gre bu l artrlabilir. Yerletirme bileziinin ortasndaki delik ls (26), kalpta kullanlan yolluk elemannn lsyle ayn olmak zorundadr. Aksi taktirde enjeksiyon memesinin ekseni ile kalp yolluunun ekseni ayn merkezde olmaz. Paraya verilecek yzey ileme ve delik toleranslar, istenilen zelliklerde olacak ekilde tablolardan seilmelidir.

28

1.3.2. Yolluk Burcu

Yolluk burcunun azndaki radys (R 7), enjeksiyon makinesinin radysyle ayn olmal ve pmelidir. Aksi takdirde enjekte ilemi srasnda eriyik haldeki plastik malzeme dar taar. 8 ve 5 lleri eriyik plastik malzemenin akna imkn salayacak ekilde kltlebilir veya bytlebilir. 75 ls st plaka, erkek kalp plakas ve yolluun darda kalan ksm dikkate alnarak verilir. Paraya verilecek yzey ileme ve delik toleranslar, istenilen zelliklerde olacak ekilde tablolardan seilmelidir.

29

1.3.3. st Kalp Plakas

Plakalar birbirleriyle M 8 civata ile balanaca iin (st plaka, dii kalp plakas), delikler (9) civatann rahat geebilecei byklkte yaplmaldr. 14 ls ve derinlii (9mm), kullanlan civata (M8) bann lsne uygun olarak yaplmaldr. Civatann geecei delikler (9) ve yolluk burcunun geecei delik (20), iki plakada (st plaka ve dii kalp plakas) ayn anda delinmelidir. Civata delikleri delinirken kullanlacak olan civatann (M8) di dibi apna uygun matkapla delinmelidir. Daha sonra klavuz ekilmeli (dii kalp plakasna) ve delikler civataya uygun olarak (st kalp plakasna) bytlmelidir. Yolluk burcunun geecei delik (20) raybalanarak istenilen lye getirilmelidir. Paraya verilecek yzey ileme ve delik toleranslar, istenilen zelliklerde olacak ekilde tablolardan seilmelidir.

30

1.3.4. Dii Kalp Plakas

31

32

28 ls, kataloglardan kullanlacak olan standart bur llerine gre deiiklik gsterebilir. Bur delikleri ile merkezleme pim delikleri ayn anda delinmelidir. Burlar standart kalp eleman olduklarndan, l deerlerinin deitirilmesi gerektiinde, kataloglardan standart deerler seilmelidir. 7 ls kullanlan civatann llerine uygun ekilde ilenmelidir. Paraya verilecek yzey ileme ve delik toleranslar, istenilen zelliklerde olacak ekilde tablolardan seilmelidir.

1.3.5. Dii Kalp

33

Kullanlacak olan plastik malzemenin cincine gre datc kanal ve giri kanalnn lleri deitirilebilir. Soutma kanalnn lleri kullanlacak plastik malzemenin cinsine gre deitirilebilir. Paraya verilecek yzey ileme ve delik toleranslar, istenilen zelliklerde olacak ekilde tablolardan seilmelidir.

34

1.3.6. Erkek Kalp Plakas

Merkezleme pim delik llerinin ( 24 ve 20 ) deitirilmesi gerektiinde, ller kataloglardan standart deerlere gre seilmelidir.

35

Paraya verilecek yzey ileme ve delik toleranslar, istenilen zelliklerde olacak ekilde tablolardan seilmelidir.

1.3.7. Erkek Kalp

Paraya verilecek yzey ileme ve delik toleranslar, istenilen zelliklerde olacak ekilde tablolardan seilmelidir.

36

1.3.8. Destek Plakas

37

Paraya verilecek yzey ileme ve delik toleranslar, istenilen zelliklerde olacak ekilde tablolardan seilmelidir.

1.3.9. Destek

38

Paraya verilecek yzey ileme ve delik toleranslar, istenilen zelliklerde olacak ekilde tablolardan seilmelidir.

1.3.10. tici st Plakas

39

Paraya verilecek yzey ileme ve delik toleranslar, istenilen zelliklerde olacak ekilde tablolardan seilmelidir.

40

1.3.11. tici Alt Plaka

41

M 16 ls, itici sistemin balanaca deliktir. Paraya verilecek yzey ileme ve delik toleranslar, istenilen zelliklerde olacak ekilde tablolardan seilmelidir.

42

1.3.12. tici

tici, standart kalp eleman olduundan kalpta kullanlacak olan itici, boyuna uygun deerde kataloglardan seilir ve llerine uygun olarak kalpta gerekli olan delikler ilenir. Paraya verilecek yzey ileme ve delik toleranslar, istenilen zelliklerde olacak ekilde tablolardan seilmelidir.

43

1.3.13. Kalp Alt Plakas

Paraya verilecek yzey ileme ve delik toleranslar, istenilen zelliklerde olacak ekilde tablolardan seilmelidir.

44

1.3.14. Yolluk ekici

45

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Aada rnek resmi verilen para veya mevcut bir baka rn PP malzemeden enjeksiyon kalbnda retilecektir. Parann retimi iin tasarlanm ve montaj resmi verilmi enjeksiyon kalbnn elemanlarnn yapm resimlerini imalata uygun olarak iziniz, gerekli olan yzey iaretlerini ve toleranslar veriniz.

46

47

48

49

lem Basamaklar izim alann hazrlaynz.

Montaj resmini iziniz.

Detay resimlerini iziniz.

N8

N6

N5

Raybalanm

N5

Talanm
N6

N6

Talanm

Antet oluturunuz.

(
50

Talanm

Raybalanm

neriler alma ortamnz hazrlaynz. nlnz giyiniz. izimi yaplacak olan kalp projesinin izim alanndaki maksimum genilik ve yksekliklerini belirleyiniz. Kullandnz izim programnn (AutoCAD, Solidworks) kullanc ayarlarn (katmanlar, izgiler, renk, format, limit vb.) yapnz. Resim izim limit llerini belirledikten sonra bu llere en uygun standart resim kdn seiniz (A0, A1, A2, A3, A4, A5). Tasarmlar ve kroki resimleri tamamlanm enjeksiyon kalbnn montaj resmini izerken kalp elemanlarnn montaj srasna dikkat ediniz. izim alannda referans noktas belirleyiniz, bu nokta eksen izgisi veya ana izgilerden birisi olabilir. izime eksen izgilerinden balaynz, ana izgileri ve yardmc izgileri izerek montaj resmini izim kdna yerletiriniz. Bilgisayar Destekli Teknik Resim izim modllerinden faydalannz. Montaj resimlerinden kalp ve kalibre elemanlarnn yapm resimlerini nce kroki olarak iziniz. Kalp elemanlarnn zelliklerini, retilecek profil rnn ekil ve malzeme yapsn, kalbn alma artlarn (scaklk, basn, soutma) dikkate alarak kullanlacak kalp malzemelerini belirleyiniz. Teknik resim standartlarna ve kurallarna uygun olarak yapm resmi anlalr bir ekilde izilmelidir. Yeter sayda grn, llendirme, konum ve ileme toleranslarn, yzey ileme iaretlerini koyunuz. Bilgisayar Destekli izim modlnden, antet izimi konusunu inceleyiniz.

N8

Raybalanm N5

Talanm
N6

N6

Talanm

6 12 20 1060 GERE 1/1 LEK 1 SAYI Dii Kalp Plakas ADI

H7 H7 H7

6.008 12.011 20.013

EN BYK L

6 12 20
EN KK L

ANMA L SEMBOL

Vahdettin KURT ZEN

1 - 01 RESM NUMARASI

kt alnz.

Talanm N6

Raybalanm N5

Anteti oluturulacak izimin montaj ya da detay resmi oluuna dikkat ediniz. Antet ii zelliklerin izilen resme gre doru deerlerde (gere, lek, montaj sras vb.) olmasna dikkat ediniz.

Plotter veya printer yazma, izme ayarlarn ncelikle kullandnz izim programnda yapnz. Daha sonra kullandnz programa uyumlu plotter ayarlarn yapnz. AutoCAD programnda Printer ve plotter yaplandrma ayarlar CONFIG komutu ile yaplr veya tools ekme mensnden options ve alan pencereden Plotting sekmesi seilir. Plotter yazc kalem ve renk ayarlarn yapnz. Montaj resminin ve yapm resimlerinin ktsn alnz ve bunlar kontrol ediniz.

51

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aada verilen sorularda doru seenei iaretleyerek faaliyette kazandnz bilgi ve becerileri lnz. 1. Kalplanacak para boyutlarna uygun boluu bulunan ve enjeksiyon metoduyla parann retimini salayan makine parasna ne ad verilir? A) Datc kanal B) Enjeksiyon makinesi C) Enjeksiyon kalb D) Yolluk Aadakilerden hangisi kalbn grevlerinden birisi deildir? A) retimi kontrol etmek B) rnn rahata dar karlmasn salamak C) Malzemenin dzgn ve hzl bir ekilde soutulmasn salamak D) Eriyik malzemenin tm boluklara homojen bir ekilde dalmasn salamak rnn kalpta son eklini ald yere ne ad verilir? A) tici B) Kalp boluu C) Giri kanal D) Datc kanal Aadakilerden hangisi kalpta bulunmas gereken kalp elemanlarndan birisi deildir? A) Dii plaka B) tici plaka C) Destek D) Enjeksiyon memesi Yolluk burcu ile enjeksiyon memesinin ayn eksende almasn salayan kalp elemanna ne ad verilir? A) st plaka B) Alt plaka C) Klavuz pim D) Yerletirme bilezii Kalp yarmlarnn (hareketli-sabit kalplar) ayn eksende almasn salayan kalp elemanna ne ad verilir? A) Geri dn pimi B) Klavuz pim C) tici pim D) Yolluk ekici

2.

3.

4.

5.

6.

52

7.

rnn d ksmna biim veren kalp eleman aadakilerden hangisidir? A) Dii kalp B) Erkek kalp C) Yolluk burcu D) Yolluk ekici Kalp boluu aadaki zelliklerden hangisini karlamaldr? A) Kalp yarmlarn kilitlemeli B) retimi kontrol altnda tutmal C) stenen para llerini salamal D) Plastik malzemeyi homojen bir ekilde kartrmal Kalp yarmlarnn kapanmas srasnda itici pimlerin zarar grmemesini salayan kalp elemanna ne ad verilir? A) tici pim B) tici plaka C) Geri dn pimi D) Yolluk ekici rnn i ksmna biim veren kalp eleman aadakilerden hangisidir? A) Dii kalp B) Erkek kalp C) Yolluk burcu D) Yolluk ekici Plastik malzeme kalplandktan sonra, retilen para boyutlarnda meydana gelen l deiimine ad verilir? A) Kalplama B) Enjeksiyon ilemi C) l taml D) ekme pay Aadakilerden hangisi, kalplanacak parann ekme pay miktarn etkileyen faktrlerden birisi deildir? A) Plastik malzeme ierisindeki kimyasal etkenler B) Kalplanacak para says C) Plastik malzemenin kalplama ve katlama scakl arasndaki deiim oran D) Kalplama sresince plastik maddenin sertleme hz Aadakilerden hangisi kalp basamaklarndan birisi deildir? A) Makinenin verimlilii B) Kalbn yapm C) retim sreklilii D) retilen parann kalitesi tasarm yaplrken takip edilecek ilem

8.

9.

10.

11.

12.

13.

53

14.

Kalb imal edecek olan firma veya kiinin seilmesinde aadaki hususlardan hangisi gz nnde bulundurulmaz? A) Kalpnn sahip olduu alet ve tehizatlar B) Enjeksiyon makinesi says C) Kalplarda elde edilen verimlilik dzeyi D) Kalpnn tecrbesi Aadakilerden hangisi kalp hazrlama formunda bulunmas gereken zelliklerden birisi deildir? A) Kalp numaras B) Para ile ilgili bilgiler C) Kalb yapacak ii says D) Makine verileri Scak yolluk sisteminde, eriyik plastik malzemeyi kalp boluuna aktaran elemana ne ad verilir? A) Termokupul B) Scaklk kontrol cihaz C) Istc D) Meme Aadakilerden hangisi scak yolluklu sisteminin elemanlarndan birisi deildir? A) Vida B) Manifold C) Istclar D) Termokupul Scak yolluklu bir kalp iin, aadaki ifadelerden hangisi doru deildir? A) Souma zaman azalr. B) Mengene ama mesafesi artar. C) Dakikadaki retim says artar. D) Enjeksiyon zaman azalr. Aadakilerden hangisi scak yolluk sisteminin avantajlarndan birisi deildir? A) Zamandan tasarruf B) Makinenin mrn uzatma C) ilikten tasarruf D) Mutlaka orijinal ham madde kullanma Scak yolluk sisteminde, eriyik plastik malzemeyi yolluk burcundan alarak en az basn kaybyla ve ayn scaklkta memelere iletimini salayan elemana ne ad verilir? A) Meme B) Scaklk kontrol cihaz C) Manifold D) Termokupul

15.

16.

17.

18.

19.

20.

54

DEERLENDRME Cevaplarnz modl sonunda yer alan cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. lme sorularndaki yanl cevaplarnz tekrar ederek, aratrarak ya retmeninizden yardm alarak tamamlaynz. da

55

UYGULAMALI TEST
renme faaliyetinde kazandnz becerileri aadaki tablo dorultusunda lnz.

Deerlendirme ltleri
alma ortamnz hazrladnz m? izim alann hazrladnz m? Montaj resmini izdiniz mi? Detay resimlerini izdiniz mi? Antet oluturdunuz mu? kt aldnz m? Teknolojik kurallara uygun bir alma gerekletirdiniz mi? Sreyi iyi kullandnz m? (12 saat)

Evet

Hayr

Faaliyet deerlendirmeniz sonucunda hayr seeneini iaretlediiniz ilemleri tekrar ediniz. Tm ilemleri baaryla tamamladysanz bir sonraki faaliyete geiniz.

56

RENME FAALYET2 RENME FAALYET2

AMA
Gerekli ortam salandnda plastik enjeksiyon kalplarnn merkezleme ve balant konumlarn istenilen hassasiyette oluturabileceksiniz.

ARATIRMA
evrenizdeki plastik kalp imalat yapan atlyeleri ziyaret ederek; Plastik enjeksiyon kalplarnn merkezleme ve balant konumlarnn istenilen hassasiyette ilenebilmesi iin gerekli olan kriterleri aratrnz.

2. PLASTK ENJEKSYON KALIPLARININ MERKEZLEME VE BALANTI KONUMLARINI OLUTURMAK

2.1. Merkezleme ve Balant Konumlarnn Belirlenmesi
2.1.1. Referans Dzlem Yzeylerin Takm Tezghlar ile lenmesi
ekil 1.13te demonte resmi verilen enjeksiyon kalbnn, detay resimleri yine renme Faaliyeti 1de verilmiti. Bundan sonraki aamalarda bu detay resimleri verilen paralar, teknolojik kurallara ve ilem basamaklarna uygun olarak takm tezgahlarnda ileyecek ve enjeksiyon kalbn imal edeceiz. ekil 2.1-2.13 arasnda standart kalp elemanlar (civata, merkezleme pimi, bur, itici balant sistemi) dnda kalan kalp elemanlarn lsnde ileyebilmek iin, tala paylar hesaba katlarak gerekli olan ham malzeme lleri verilmitir. ekil 2.1-2.13 arasnda verilen ham malzeme llerinde ya da yaklak llerde kalp elemanlarn tedarik ettikten sonra, birbirine komu yzeyi (A-B-C ) tespit ederek referans yzeylerini belirleyiniz. Belirlediiniz referans yzeylerine gre kalp elemanlarn takm tezghlarnda ileyerek markalamaya hazr hale getiriniz.

57

st kalp plakas ham malzeme lleri ( 1730) = 265x205x30

ekil 2.1: st kalp plakas ham malzeme lleri ( 1730)

Dii kalp plakas ham malzeme lleri ( 1730) = 205x205x50

ekil 2.2: Dii kalp plakas ham malzeme lleri ( 1730)

58

ekil 2.3: Dii kalp ham malzeme lleri ( 2738)

ekil 2.4: Erkek kalp plakas ham malzeme lleri ( 1730)

59

ekil 2.5: Erkek kalp ham malzeme lleri (2738)

ekil 2.6: Destek plakas ham malzeme lleri (1730)

60

ekil 2.7: Destek ham malzeme lleri (1730)

ekil 2.8: tici st plaka ham malzeme lleri (1730)

61

ekil 2.9: tici alt plaka ham malzeme lleri (1730)

ekil 2.10: Kalp alt plaka ham malzeme lleri (1730)

62

Yerletirme bilezii ham malzeme ls = 125x8

ekil 2.11: Yerletirme bilezii (1730)

Yolluk ham malzeme lleri = 30x80

ekil 2.12: Yolluk (1730)

63

Yolluk ekici ham malzeme lleri = 16x82

ekil 2.13: Yolluk ekici (1730)

st kalp plakas, dii kalp plakas, dii kalp, erkek kalp plakas, erkek kalp, destek plakas, destek, itici st plaka, itici alt plaka, kalp alt plaka referans yzeylerinin (A-B-C yzeyleri) ilenmesindeki ilem sras aada aklanmtr. Mengeneyi, freze tezghnn tablasna gnyesinde balaynz. Freze aksn tezgha balaynz. A yzeyi stte olacak ekilde, paray mengene yzeyine paralel olarak balaynz. Tezghn devir saysn ve ilerleme hzn ayarlaynz. Yzeyi nce kaba, daha sonra ince tala vererek frezeleyiniz. parasn mengeneden sknz. parasn B yzeyi ste olacak ekilde ve gnye yardmyla B yzeyinin A yzeyine 90 dik olacak ekilde balaynz. Yzeyi nce kaba, daha sonra ince tala vererek frezeleyiniz. parasn mengeneden sknz. B yzeyinin A yzeyine 90 dik olup olmadn kontrol ediniz. parasn C yzeyi ste olacak ekilde, gnye yardmyla C yzeyinin A ve B yzeyine 90 dik olacak ekilde balaynz. Yzeyi nce kaba, daha sonra ince tala vererek frezeleyiniz. parasn mengeneden sknz. C yzeyinin A ve B yzeyine 90 dik olup olmadn kontrol ediniz. A, B, C yzeylerinin birbirleriyle 90 olup olmadn kontrol ediniz.

64

2.1.2. Enjeksiyon Kalp Elemanlarnn Markalanmas

st kalp plakas, dii kalp plakas, dii kalp, erkek kalp plakas, erkek kalp, destek plakas, destek, itici st plaka, itici alt plaka ve kalp alt plakasn verilmi olan detay resimlerine gre, El Enjeksiyon Kalpl modl, kalp elemanlarnn markalanmas bilgi konusundan faydalanarak markalaynz.

2.1.3. Ana llerin Takm Tezghlar ile Oluturulmas

st kalp plakas, dii kalp plakas, dii kalp, erkek kalp plakas, erkek kalp, destek plakas, destek, itici st plaka, itici alt plaka ve kalp alt plakasnn geni olan yzeyleri (plakalarn pme yzeyleri) talanaca iin, bu yzeyler istenilen llerden % 15-20 daha byk yaplarak talama pay braklr. ekil 2.14-2.23 arasnda ana lleri ilenmi st kalp plakas, dii kalp plakas, dii kalp, erkek kalp plakas, erkek kalp, destek plakas, destek, itici st plaka, itici alt plaka ve kalp alt plakas gsterilmitir.

ekil 2.14: st kalp plakas lleri

ekil 2.15: Dii kalp plakas lleri

65

ekil 2.16: Dii kalp lleri

ekil 2.17: Erkek kalp plakas lleri

ekil 2.18: Erkek kalp

66

ekil 2.19: Destek plakas lleri

ekil 2.20: Destek lleri

ekil 2.21: tici st plaka lleri

67

ekil 2.22: tici alt plaka lleri

ekil 2.23: Kalp alt plaka lleri

st kalp plakas, dii kalp plakas, dii kalp, erkek kalp plakas, erkek kalp, destek plakas, destek, itici st plaka, itici alt plaka ve kalp alt plakasnn referans yzeylerine (A-B -C yzeyleri) gre ana llerin ilenmesindeki ilem sras aada aklanmtr. (C yzeyi parann talanacak olan geni yzeyidir.) Mengeneyi, freze tezghnn tablasna gnyesinde balaynz. Freze aksn tezgha balaynz. parasn, A yzeyine oturtarak mengene tablasna balaynz.

68

Tezghn devir saysn ve ilerleme hzn ayarlaynz. Yzeyi nce kaba olarak frezeleyiniz. Frezelenen yzeyin, B referans yzeyine 90 olup olmadn gnye ile kontrol ediniz. nce tala vererek frezeleyip istenilen lsne getiriniz. parasn mengeneden sknz. parasn B yzeyine oturtarak 90 olacak ekilde mengene tablasna balaynz. Yzeyi nce kaba olarak frezeleyiniz. Frezelenen yzeyin, A referans yzeyine 90 olup olmadn gnye ile kontrol ediniz. nce tala vererek frezeleyip istenilen lsne getiriniz. parasn mengeneden sknz. parasn C yzeyine altlk kullanarak oturtunuz, A ve B yzeyine 90 olacak ekilde mengene tablasna balaynz. Yzeyi nce kaba olarak frezeleyiniz. Frezelenen yzeyin, A ve B referans yzeylerine 90 olup olmadn gnye ile kontrol ediniz. nce tala vererek frezeleyiniz, talama payn brakarak istenilen lsne getiriniz. parasn mengeneden sknz. parasnn btn yzeylerinin birbirleriye 90 olup olmadn kontrol ediniz. Btn kenarlarn llerinde olup olmadn kumpas ile kontrol ediniz.

ekil 2.24: Frezeleme ilemi

ekil 2.25te verilen yerletirme bileziini 120x5 lsnde ileyebilmek iin 125x8 llerinde bir ham malzeme gerekmektedir. Yerletirme bileziine ait tm lleri detay resminden alnz.

69

ekil 2.25: Yerletirme bileziinin, ham malzeme ve ilenmi hali

Yerletirme bileziinin referans yzeylerine (A-B-C yzeyleri) gre ana llerin ilenmesindeki ilem sras aada aklanmtr (C yzeyi parann talanacak olan geni yzeyidir). parasn torna aynasna salgsz bir ekilde skca balaynz. Punta deliini anz. nce kk matkapla, daha sonra kademeli olarak delerek delii istenilen lye yaklatrnz. Delii, delik kalemiyle 26 lsnde tornalaynz. Delie 2,5x45 pah krnz (malafada aln tornalama yapabilmek iin pah mesafeleri fazla verilmitir). parasn torna aynasndan sknz. parasna uygun malafay seiniz.

70

Malafay temizleyerek malafa yzeyini yalaynz. Malafann kk apl ucunu, girebildii kadar delik iine sokunuz. Malafay, malafa presinde ya da yumuak bir ekile vurarak i parasna taknz. Malafann byk apl tarafna bir frdnd taknz. Torna tezghnn niversal aynasn skerek frdnd aynasn taknz. Sabit puntay, fener miline taknz. Sabit puntayla, gezer puntann ayn eksende olup olmadn kontrol ediniz. Malafay iki punta arasnda balaynz. 120 lsn, nce kaba daha sonra ince talala tornalayarak istenilen lye getiriniz. parasnn, gezer punta tarafndaki aln yzeyini kaba ve ince talala tornalama yapnz. parasn malafadan skp ters evirerek genilik 5 mm olacak ekilde dier aln yzeyi kaba ve ince talala tornalaynz. Torna kaleminin girebilecei mesafe varsa, i parasn skmeden, sol yan kalemle de dier aln yzeyi tornalayabilirsiniz. 120 lsnn iki tarafna da 1x45 pah krnz. parasn torna aynasndan sknz. Btn lleri kumpas ya da mikrometre ile kontrol ediniz.

ekil 2.26daki yolluk burcunu lsnde ileyebilmek iin 30x80 llerinde bir ham malzeme gerekmektedir . Yolluk burcuna ait tm lleri detay resminden alnz.

ekil 2.26: Yolluk burcunun, ham malzeme ve ilenmi hali

Yolluun, referans yzeylerine (A-B-C yzeyleri) gre ana llerin ilenmesindeki ilem sras aada aklanmtr.

71

parasn torna aynasna salgsz bir ekilde skca balaynz. parasnn aln yzeylerine, kaba ve ince talala aln tornalama yaparak i parasn 75 mm lsne getiriniz. parasnn iki tarafna da punta deliini anz. parasn ayna punta arasnda balaynz. 15 mm boyda, 27 mm olmak zere kaba talala boyuna tornalama yapnz. Kaba olarak tornalanm yzeyi 26 mm olacak ekilde ince talala tornalaynz. parasn ortadan 0.1 mm raybalama miktar brakacak ekilde 4.9 mm matkapla deliniz. R 7 i radysn veriniz. parasn torna aynasndan sknz. parasn ters evirerek dier yzeyden ayna punta arasna balaynz. 63 mm boyda, 21 mm olmak zere kaba talala boyuna tornalama yapnz. Kaba olarak tornalanm yzeyi 20 mm, boy 65 mm olacak ekilde ince talala tornalaynz. parasnn ortasndaki konik delii (5-8)oluturabilmek iin, 0.1 mm rayba tala pay braklacak ekilde belirli mesafelerde kademeli olarak deliniz parasn torna aynasndan sknz. Kademeli delinmi olan delie konik rayba ekiniz. Btn lleri kumpas ya da mikrometre ile kontrol ediniz.

ekil 2.27: Tornalama ilemi

ekil 2.28de verilen yolluk ekiciyi kesiti lsnde ileyebilmek iin 82x82 llerinde bir ham malzeme gerekmektedir . Yolluk ekiciye ait tm lleri detay resminden alnz.

72

ekil 2.28: Yolluk ekicisinin, ham malzeme ve ilenmi hali

Yolluk ekicisinin, referans yzeylerine (A-B-C yzeyleri) gre ana llerin ilenmesindeki ilem sras aada aklanmtr. parasn torna aynasna salgsz bir ekilde skca balaynz. parasnn aln yzeylerine, kaba ve ince talala aln tornalama yaparak i parasn 78 mm lsne getiriniz. 70 mm boyda, 11 mm olmak zere kaba talala boyuna tornalama yapnz. Kaba olarak tornalanm yzeyi 10 mm, boy 73 mm olacak ekilde ince talala tornalaynz. parasn torna aynasndan sknz. parasn ters eviriniz, dier aln yzeyi kaba ve ince talala aln tornalama yaparak 5 mm fatura lsn oluturunuz. 5 mm fatural ksm 15 mm olacak ekilde kaba talala boyuna tornalama yapnz. Bu ksm 14 mm olacak ekilde ince talala boyuna tornalaynz. parasn torna aynasndan sknz. Kanal, freze tezghnda krlangkuyruu freze aks kullanarak anz. Btn lleri kumpas ya da mikrometre ile kontrol ediniz.

2.1.4. Enjeksiyon Kalp Elemanlarnn pme Yzeylerinin Talanmas

Plastik enjeksiyon kalp elemanlarnn pme yzeyleri, dzlem yzey talama tezghlarnda son ana llerinde hassas olarak talanarak ilenir.

73

ekil 2.29: Kalp plakalarnn dzlem yzeylerinin talanmas

Bu kalp plakalarnn pme yzeylerinin talanmasnda takip edilecek ilem basamaklar aada aklanmtr. Zmpara tann salgs ve keskinlii kontrol edilir, elmas bileme aparat ile bilenir, gerekiyorsa dengeleme sehpasna alnarak dengelenmelidir. paras tezghn tablasna dayama paralaryla desteklenerek balanr. Zmpara tann kurs boyu, i parasnn her iki ucundan 1,5 cm kacak ekilde ayarlanr. Kesme hz ve tala derinlii ayarlanr. Tezgh tablas el ile hareket ettirilir, mknatsl tabla zerine balanm olan i paras zmpara tann altna getirilir. Tezgh altrlr ve otomatik ilerleme koluna baslr. Dnen zmpara ta, i paras yzeyine yaklancaya kadar indirilir. Soutma svs alr. Zmpara ta i parasna deinceye kadar yava indirilmeye devam edilirken tabla ileri geri hareket ettirilir. Bylece, i paras yzeyindeki en yksek nokta saptanm olur. Emin olmak iin i paras zmpara tann altndan tamamen geirilir. Zmpara ta 0.04-0.05 mm daha indirilerek kaba talamaya balanr. lerleme yn deiirken tabla, zmpara ta geniliinin 1/4 kadar enine ilerletilir. parasnn dier geni yzeyi iin de talama pay hesaba katlarak kaba talama ilemi yaplr. 0.01 mm tala verilerek hassas talama yaplr. Hassas talama ilemi bittikten sonra, ta i parasnn dndayken otomatik ilerleme kapatlr. Soutma suyu kapatlr.

74

Tan dnmesi durdurulur. Mknats kapatlarak i paras, tezghn tablasndan sklr. Tezghn tablas temizlenir. paras ters evrilir, hassas olarak talanm olan yzeyden tezghn tablasna dayama paralaryla desteklenerek balanr. Yukardaki maddelerdeki gibi ilem basamaklar tekrarlanarak yzey kaba olarak talanr. parasnn l kontrol yaplr ince talama iin gerekli tala pay braklarak kaba talama ilemi yaplr. 0.01 mm tala verilerek hassas talama yaplr istenen l salanr. Makine durdurularak i paras sklr ve l kontrol yaplr.

ekil 2.30: Yzeyleri talanm enjeksiyon kalb

2.1.5. Balant ve Merkezleme Deliklerinin lenmesi

Plastik enjeksiyon kalp elemanlarnn ilenmesi, balant ve merkezleme deliklerinin oluturulmas iin belirli bir sre gerekmektedir. Bu nedenle, maliyeti artrm olsa da zamandan tasarruf edebilmek iin plastik enjeksiyon kalp setleri kullanlmaktadr. ekil 2.31de bir plastik enjeksiyon kalp seti gsterilmitir.

75

PARA NO

PARA ADI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

st kalp plakas Civata Erkek kalp plakas Dii kalp plakas Civata tici st plaka tici alt plaka Civata Alt kalp plakas Destek Destek plakas Kolon (merkezleme pimi) Bur

ekil 2.31: Plastik enjeksiyon kalp seti

Plastik enjeksiyon kalp setleri, kalp boluu, erkek kalp ve dier zel ilemlerin dnda kalan kalp elemanlar ilenmi, balant ve merkezleme konumlar oluturulmu ekilde ve standartlara uygun olarak deiik firmalar tarafndan retilmektedir. Plastik enjeksiyon kalp seti siparii verilirken, dikkat edilecek kriterler aada aklanmtr. retilecek parann boyutlarna ve bir evrimdeki retim adetine gre, dii kalp plakasnn lleri, Erkek kalbn boyutlarna gre, erkek kalp plakas lleri, tici alma mesafesi, Enjeksiyon kuvvetine gre kolon aplar gibi baz detaylar gz nne alnarak uygun llerde, plastik enjeksiyon kalp seti kataloglardan seilerek siparii verilir.

Plastik enjeksiyon kalp setlerine, dii kalp ve erkek kalp elemanlar oluturularak monte edilir, varsa dier zel ilemler uygulanarak plastik enjeksiyon kalb oluturulur. Plastik kalp setlerinin kullanlmad zamanlarda, yukarda akland gibi, retilecek parann boyutlarna ve evrimdeki retim adetine gre dii kalp lleri hesaplanr. Dii kalp plakasnn llerine gre dier kalp elemanlarnn lleri hesaplanr. Daha nceki bilgi konularnda anlatld gibi, kalp elemanlarna ileme paylar da eklenerek ham malzeme lleri oluturulur, referans yzeyleri belirlenir ve tala kaldrma ilemi uygulanr, kalp elemanlarnn talama paylar da braklarak ana lleri meydana getirilir. El Enjeksiyon Kalpl modlnde anlatld gibi, kalp yarmlarnn (hareketli kalp yarm-sabit kalp yarm) balant ve merkezleme ilemleri yaplr. Bu ksmda plastik enjeksiyon kalp seti kullanarak sadece dii kalp ve erkek kalp elemanlarnn, dii ve erkek kalp plakasndaki (maa veya lokma boluklar) balant ve merkezleme ilemleri yaplacaktr.

76

ekil 2.32de dii kalp plakas, ekil 2.33te dii kalp, ekil 2.34te ise bu plakaya alm dii kalp maasnn (lokma) yeri gsterilmitir.

ekil 2.32: Dii kalp plakas

ekil 2.33: Dii kalp

ekil 2.34: Dii kalp plakasnn ilenmi hali

77

ekil 2.34teki dii kalp plakasnn ilenmesi iin gerekli olan ilem basamaklar aada aklanmtr. Boluun alaca yzey ste gelecek ekilde referans yzeylerini belirleyiniz (A-B -C= geni yzey). Dii kalp plakasn detay resminden faydalanarak markalaynz. Boluun alaca yzey ste gelecek ekilde, dii kalp plakasn mengeneye veya tablaya dzgn bir ekilde balaynz. Uygun matkap ucunu tezgha balaynz. Markalama izgilerinin kesitii drt keden matkap ile istenilen derinlikte deliniz. Kelerden matkap ile delinmesinin sebebi, dii kalp lokmasnn bu alan yuvaya (havuz) balanacak olmasdr. Eer bu kelere bu delikler delinmez ise, dii kalp lokmas ne kadar hassas ilenmi olsa da 90 derecelik kelerden dolay montaj srasnda tam oturmaz ve kasma yapar. Uygun apta parmak freze aks seilerek tezgha balanr. Seilen referans yzeylerinden (A-B) birine gre i paras, freze aksna doru yaklatrlr. Freze aksnn ucu, i parasnn yatay ekseninin biraz altna geinceye kadar tabla ykseltilir. parasnn yanna ince bir kt paras konur. Freze aks dnerken, kt parasna deinceye kadar tabla dikkatlice hareket ettirilir. Mikrometrik bilezik sfrlanr (x ekseninde). Dier referans yzeyine de ayn ilem tekrarlanarak mikrometrik bilezik dier eksende (y ekseni) de sfrlanr. Ayn ilem tekrarlanarak freze aks dey eksende de (z ekseni) mikrometrik bilezikten sfrlanr. Tabla aaya indirilir. Kullanlan freze aksnn yarap ve ince tala frezeleme ilemi iin son ilem olan tala pay da ilave edilerek istenilen llerde tabla x ve y ekseninde ilerletilir. Freze aks dey (z ekseni) eksende sfrlanm konuma getirilir. Uygun miktarda tala derinlii verilir. Kenarlardan son ilem iin gerekli tala pay miktar braklarak freze aks ile kaba frezeleme ilemi yaplr (havuzun iindeki 4 kenar). Balang noktasna gelindikten sonra tekrar tala derinlii verilerek bu ilemler tekrarlanr. Havuzun dibinde son ilem iin braklacak tala payna kadar bu ilemlere devam edilir. Tabla aaya indirilir. Parmak freze aks sklr. Son ilem iin uygun freze aks seilerek tezgha balanr. Hassas olarak ince tala frezeleme ilemleri yaplr. paras sklr. Btn ller kumpas ya da mikrometre ile kontrol edilir.

78

Dii kalbn havuzu aldktan sonra dii kalp plakasna, bu iki kalp elemannn birbirleriyle montaj yaplmaldr. Montaj ilemini yaparken El Enjeksiyon Kalpl modlnden yararlanabilirsiniz. Dii kalbn, dii kalp plakasna montajnn yaplmas iin gerekli ilem basamaklar aada aklanmtr. Dii kalp plakasn, delinecek olan civata yerlerine gre markalaynz. Dii kalb, dii kalp plakasndaki havuza yerletiriniz. ki kalp elemann matkap tezghna dzgn bir ekilde balaynz. Kullanlacak olan civatay, di dibine uygun matkab seerek mandrene balaynz. Matkap ucuna uygun devri ayarlaynz. Kelere denk gelen, birbirine apraz konumdaki markalama yerlerinden delikleri istenilen derinlikte deliniz. Paralar matkap tezghndan sknz. Dii kalptaki deliklere hava aarak iki delie klavuz ekiniz. Dii kalp plakasndaki delikleri, civatalarn geebilecei genilikte bytnz. Dii kalp plakasna, kullanlacak olan civata llerine uygun bir ekilde civata ba yerlerini anz. Dii kalp plakas ile dii kalb bu iki yerden civata ile skca balaynz. Montaj edilmi olan bu iki kalp elemann birlikte matkap tezghna dzgn bir ekilde balaynz. Geri kalan delikleri dii dibi apna uygun matkapla istenilen derinliklerde deliniz. Paralar matkap tezghndan sknz. ki civatay skerek dii kalp plakas ile dii kalb birbirinden ayrnz. Dii kalptaki deliklere hava aarak klavuz ekiniz. Dii kalp plakasndaki delikleri, civatalarn geebilecei genilikte bytnz. Dii kalp plakasna, kullanlacak olan civata llerine uygun bir ekilde civata ba yerlerini anz. Gerekli olan l kontrollerini yapnz. Dii kalp ile dii kalp plakasnn montajndan sonra, dii kalp ile dii kalp plakasnn yzeylerinin ayn olmas iin dzlem talama ilemi yaplmaldr. Yzeyler ayn seviyede olmazsa kalp yarmlar kapand zaman arada boluk meydana gelecei iin eriyik plastik malzeme buradan kaarak apak meydana getirecektir.

ekil 2.35te balant delikleri alm, dii kalp plakas gsterilmitir. ekil 2.36da balant delikleri alm dii kalp gsterilmitir. ekil 2.37de dii kalp plakas ile dii kalbn birbirleriyle montaj gsterilmitir.

79

ekil 2.35: Dii kalp plakas balant yerleri

80

ekil 2.36: Dii kalp (lokma-maa) balant yerleri

ekil 2.37: Dii kalp plakas ile dii kalbn montaj

81

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Aada teknik resmi verilmi daha nce de ana lleri oluturulmu erkek kalb imal ederek (ekil 2.38), erkek kalp plakasyla (ekil 2.39) merkezleme konumlarn oluturunuz.

82

ekil 2.38: Erkek kalp

83

ekil 2.39: Erkek kalp plakas

84

Erkek kalp plakasnn merkezinde yer alan 10luk delik bu ilem basamanda delinmeyecektir. Plakann kenarlarndan 26 mm mesafedeki M 8 delikler bu ilem basamanda delinmeyecektir. Plakann kenarlarndan 15 mm mesafedeki M 8 delikler kalp setinde delinmi halde gelmitir. Merkezleme pim delikleri kalp setinde delinmi halde gelmitir. Bu ilem basamanda sadece erkek kalp ve erkek kalbn girecei havuzlar ilenecektir.

ekil 2.40: Erkek kalp plakas ile erkek kalbn montaj

85

lem Basamaklar Erkek kalp elemanlarnn ana llerini markalaynz. Erkek kalp plakas-erkek kalp merkezleme konumlarn yapm resmine gre markalaynz.

neriler

alma ortamnz hazrlaynz. nlnz giyiniz. ile ilgili gvenlik tedbirlerini alnz. Markalama yzeylerinin temiz olmasna dikkat ediniz. Markalama yapacanz kalp elemanlarnn referans yzeylerinin ayn olmasna dikkat ediniz. Markalama llerini kontrol ediniz. Noktalama ilemini eksenden kamayacak ekilde yapnz. Markalama yapmak iin seilen referans yzeylerinin birbirine komu yzeyler olmasna dikkat ediniz. Markalamay referans yzeylerden yararlanarak yapnz. Aksi takdirde istenilen l aralklarn elde edemezsiniz. Markalama aletlerini ie uygun olarak seiniz.

Erkek kalp elemanlarnn ana llerini ileyiniz. Kalp boluklarn uygun tezgh ve ekipmanlarla ileyiniz. Tezghn mikrometrik bileziini, referans yzeylerine gre sfrlaynz. Kalp boluklarndaki przlerin aynen rne yansyacan unutmaynz. rnde kmasn istemediimiz izlerin giderilmesi iin gerekliyse kalp boluklarnn parlatnz.

Erkek kalbn, erkek kalp plakasndaki boluklarn ileyiniz.

86

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aada verilen sorularda doru seenei iaretleyerek faaliyette kazandnz bilgi ve becerileri lnz. 1. Aadakilerden hangisi enjeksiyon kalp setinin elemanlarndan birisi deildir? A) st kalp plakas B) Erkek kalp plakas C) Erkek kalp D) Alt kalp plakas 2. Aadakilerden hangisi enjeksiyon kalp setinde yaplmas gereken talal imalat ilemidir? A) Kalp boluklar B) Destek C) Alt kalp plakas D) Hibiri 3. Aadakilerden hangisi enjeksiyon kalp seti siparii verilirken dikkat edilmesi gereken kriterlerden birisi deildir? A) tici alma mesafesi B) Kalpta kullanlan civata says C) Dii kalp plakas lleri D) Erkek kalp plakas lleri 4. Kalp elemanlar iin ham malzeme ls siparii verilirken aadakilerden hangisi dikkate alnr? A) retim sresi B) retim says C) Referans yzeyleri D) Talal ileme paylar 5. Dii ve erkek kalplarnn, dii ve erkek kalp plakasna montaj iin ald yuvalara ne ad verilir? A) Maa B) Havuz C) Kalp boluu D) Kalp DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. lme sorularndaki yanl cevaplarnz tekrar ederek, aratrarak ya retmeninizden yardm alarak tamamlaynz. da

87

UYGULAMALI TEST
renme faaliyetinde kazandnz becerileri aadaki tablo dorultusunda lnz.

Deerlendirme ltleri
alma ortamn hazrladnz m? Erkek kalp elemanlarnn ana llerini markaladnz m? Erkek kalp plakas-erkek kalp merkezleme konumlarn yapm resmine gre markaladnz m? Erkek kalp elemanlarnn ana llerini ilediniz mi? Erkek kalbn, erkek kalp plakasndaki boluklarn ilediniz mi? Teknolojik kurallara uygun bir alma gerekletirdiniz mi? Sreyi iyi kullandnz m? (18saat)

Evet

Hayr

Faaliyet deerlendirmeniz sonucunda hayr seeneini iaretlediiniz ilemleri tekrar ediniz. Tm ilemleri baaryla tamamladysanz bir sonraki faaliyete geiniz.

88

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Daha nce yaplan dii kalp ile dii kalp plakasnn ve erkek kalp ile erkek kalp plakasnn birbirleriyle uyumlu alp almadn kontrol ediniz. Varsa, hatalarn gideriniz.

ekil 2.41: Dii kalp ve dii kalp plakasnn montaj

89

ekil 2.42: Erkek kalp ve erkek kalp plakasnn montaj

90

UYGULAMALI TEST
Modlde kazandnz becerileri aadaki tablo dorultusunda lnz. Deerlendirme ltleri alma ortamnz hazrladnz m? Montaj yaplan paralarn arasndaki boluk toleranslarnn istenilen standartlarda olup olmadn kontrol ettiniz mi? Montaj yaplan paralarda kasnt olup olmadn kontrol ettiniz mi? Montajda kullanlan civatalarn balarnn plakaya gml olup olmadn kontrol ettiniz mi? Montaj yaplan erkek lokmalarn, erkek kalp plakasndan eit ykseklikte kp kmadn kontrol ettiniz mi? Erkek lokmalarn, erkek kalp plakasna 90 dik olup olmadn kontrol ettiniz mi? Dii kalp ile dii kalp plakasnn yzeylerinin ayn seviyede olup olmadn kontrol ettiniz mi? Teknolojik kurallara uygun bir alma gerekletirdiniz mi? Sreyi iyi kullandnz m? (3 saat) Evet Hayr

Modl deerlendirmeniz sonucunda hayr seeneini iaretlediiniz ilemleri tekrar ediniz. Tm ilemleri baaryla tamamladysanz bir sonraki modle geiniz.

91

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET -1 CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 C A B D D B A C C B D B A B C D A B D C

RENME FAALYET- 2NN CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5 . C A B D B

92

KAYNAKA KAYNAKA
ZCAN efik, BULUT Halit, Atlye ve Teknolojisi 2, Gl Yaynevi, ZCAN efik, BULUT Halit, Atlye ve Teknolojisi 3, Gl Yaynevi, Ankara

Ankara AKYZ . Faruk, Plastikler ve Plastik Enjeksiyon Teknolojisine Giri, PAGEV Yaynlar, stanbul, 2001. ERKN Yakup, UZUN brahim, Hacim Kalpl, Milli Eitim Basmevi, TURALI Hasan, Enjeksiyon Kalplar malat, PAGEV Yaynlar,

Ankara, 1982. stanbul, 2000. PKN Erhan, Polimerler II, Mhendislik Polimerleri, PAGEV Yaynlar, stanbul, 2003. YAAR Hikmet, Plastikler Dnyas. (TMMOB), Ankara, 1992. SZER Nedim, Yaynlanmam Ders Notlar, zmir, 2006.

93