T.C.

GAZ NVERSTES SOSYAL BLMLER ENSTTS ARKEOLOJ ANABLM DALI

SVAS ZYARETSUYU HELENSTK VE ROMA DNEM SERAMKLER

YKSEK LSANS TEZ

Hazrlayan ESRA ABDOLU

Tez Danman Yrd. Do. Dr. Meral Orta

ANKARA 2007

NSZ Sivas Ziyaretsuyu Kazs Helenistik ve Roma Dnemi Seramikleri adl bu almada 2004 ylnda Sivas ili Merkez ilesinde yaplan kurtarma kazsnda aa karlan seramik dier malzemenin ve tipolojik Roma ve hamur zelliklerinin incelenerek, Helenistik merkezleriyle

karlatrlarak deerlendirilmesine allmtr. Ziyaretsuyu kazsnda ortaya karlan seramik buluntularnn nda Ziyaretsuyu Mevkiinin Helenistik ve Roma dnemi iindeki yerinin belirlenmeye allmas bu almann ana konusunu oluturmutur. Bu almann ana malzemesini oluturan Ziyaretsuyu kaz

buluntularn yksek lisans tezi olarak almama izin veren Do. Dr. S. YCEL ENYURTa, ve tez danmanm Yrd. Do. Dr. MERAL ORTAa, hem bu alma srasnda ki manevi destekleri hem de benimle paylatklar deerli bilgileri nedeniyle teekkrlerimi sunarm.

ESRA ABDOLU 2007

ii

NDEKLER Sayfa NSZ NDEKLER KISALTMALAR RESMLER LSTES HARTALAR LSTES ZMLER LSTES GRAFKLER LSTES TABLOLAR LSTES GR BRNC BLM SERAMKLERDE YAPIM ZELLKLER 1.1. nce Seramikler 1.1.1. Dou Sigillata A Grubu 1.1.2. Devety Grup 1.1.3. Bej Grup 1.2. Kaba Seramikler KNC BLM SERAMK HAMUR GRUPLARI 2.1 nce Seramikler 20 11 11 17 18 18 i ii v v v v vi vi 1

iii

2.2 Kaba Seramikler

21

NC BLM SERAMKLERDE FORM 3.1 nce Seramikler 3.1.1.Tabaklar 3.1.1.1 S Tabaklar 3.1.1.2 Derin Tabaklar 3.1.2 anaklar 3.1.2.1. Yayvan anaklar 3.1.2.2. S anaklar 3.1.2.3. Kresel anaklar 3.1.2.4. Omurgal anaklar 3.1.3 mlekler 3.1.3.1 Boyunlu mlekler 3.1.3.2 Boyunsuz mlekler 3.1.3.3. Testiler 3.1.4 Ungantarium 3.2 Kaba Seramikler 3.2.1 Tabaklar 3.2.1.1 S Tabaklar 3.2.1.2 ukur Tabaklar 30 30 30 31 31 32 32 32 33 33 34 34 35 35 35 35 36 36

iv

3.2.2 anaklar 3.2.2.1. Yayvan anaklar 3.2.2.2. S anaklar 3.2.3. mlekler 3.2.3.1 Boyunlu mlekler 3.2.3.2 Boyunsuz mlekler 3.2.3.3. Testiler DRDNC BLM SERAMK BEZEMELER 4.1 nce Seramikler 4.1.1. Boya Bezeme 4.1.2. Kalp Bezeme 4.1.3. Kazma Bezeme 4.2 Kaba Seramikler 4.2.1.Boya Bezeme 4.2.2. Kabartma, Kazma ve Bask Bezeme SONU KATALOG KAYNAKLAR RESMLER

36 37 37 37 37 38 38

44 44 45 46 46 46 46 48 51 94 104

HARTALAR

113

ZMLER GRAFKLER LEVHALAR ZET ABSTRACT

119 121 126 164 165

KISALTMALAR DS: DSA: DSB: DSC: Dou Sigillata Dou Sigillata A Dou Sigillata B Dou Sigillata C

RESMLER LSTES Resim 1: Resim 2: Resim 3: seramikleri Resim 4: Resim 5: Resim 6: Resim 7: Resim 8: Resim 9: Resim 10: Ziyaretsuyu kazsndan ele geen boya bezemeli testi Ziyaretsuyu kazs seramikleri Ziyaretsuyu mimari yaps Ziyaretsuyu seramikleri Ziyaretsuyu kp paras Ziyaretsuyu kp paras Ziyaretsuyu amphora ve kpleri Ziyaretsuyu kazs krmz astarl seramikleri Ziyaretsuyu kazs boya bezemeli seramikleri Ziyaretsuyu kazs kazma ve erit boya bezemeli

HARTALAR LSTES Harita 1: Harita 2: Harita 3: Harita 4: Harita 5: ZMLER LSTES izim 1: Ziyaretsuyu kazs mimari yap Sivas ili haritas Antik Dnem Kuzey Suriye ve Gney Dou Anadolu DSA grubu seramikleri dalm haritas Sivas ve evresi Bizans a yollar Yakndou haritas

vi

GRAFKLER LSTES Grafik 1: Grafik 2: oran Grafik 3: grubunun oran Grafik 4: olan oran. Grafik 5: oran Grafik 6: oran Grafik 7: grubunun oran TABLOLAR LSTES Tablo 1: Terra Sigillata ayrm nce seramik grubu iinde devety hamurlu seramik Boya bezemeli seramiklerin bezemeli seramikler iindeki Bezemeli seramiklerin dier seramik gruplarna olan anak formlu seramiklerin mlek formlu seramiklere Devety hamurlu seramik grubu ierisinde bej astarl nce seramik grubunun kaba seramik grubuna olan oran Terra Sigillata seramiklerin dier seramik gruplarna olan

GR Bu almada, 2004 ylnda Sivasn Merkez lesinde, ileyi Akpnar Kyne balayan karayolunun, Akpnar Kyn yaklak 1,5 km getikten sonra Ziyaretsuyu Mevkiinde yaplm olan kurtarma kazsndan ele geen seramikler deerlendirilmitir. Bu almada, ncelikle Ziyaretsuyu yerleiminden ele geen seramik buluntularn teknik zellikleri ve formlar asndan deerlendirilmesine ve Kzlrmak kavsi ierisindeki ve evre kltr blgelerindeki Helenistik ve Roma Dnemi yerleimlerinden ele geen seramiklerle karlatrlarak Ziyaretsuyu yerleiminin blgedeki konumunun irdelenmesine ve evre blgelerle arasndaki balantlarn ortaya karlmasna allmtr. Bu almada, Ziyaretsuyu kazsndan ele geen 971 adet seramik buluntusunun hamur gruplarna gre dalm belirlenmi ve tipolojik olarak deerlendirmeleri yaplmtr. Bu 971 adet para ierisinden, tarihlemeye daha ok yardmc olabilecek, profil veren az paralar ve bezemeli seramikler alma kapsamna alnmtr. almann ilk aamasnda seramik izimleri, seramik tiplerinin belirlenmesi ve bu seramiklerin hamur gruplarna ayrlmas zerine younlalmtr. almann ikinci aamasnda ise ktphane almas ve literatr taramasyla toplanan veriler nda katalogda yer alan Ziyaretsuyu anak mlei incelemeye tabi tutulmutur. almann son aamasnda ise nceki aamalardan elde edilen veriler sentezlenerek sonuca balanmaya allmtr. Ele geen seramik buluntular; kaba seramik olarak isimlendirilen, youn katk maddesine sahip hamurlu seramikler; ince seramik olarak isimlendirilen; artlm hamurlu nispeten daha ince cidarl seramikler olarak iki ana grupta incelenmitir.

Deerlendirmeye merkezlerden ele

alnan

seramikler

ncelikle sonra

blgeye da daha

yakn uzak

geen

seramiklerle,

daha

blgelerdekilerle karlatrlmtr. Bylece Ziyaretsuyu kazsndan ele geen seramiklerin nda blgenin kltr dokusu tespit edilmeye allmtr. Ziyaretsuyu kazsndan ele geen seramik buluntularndan literatre Dou Sigillatalar olarak geen grup ve Kzlrmak Havzas Seramikleri olarak adlandrlan bezemeli grup tarihlendirme asndan nem tarlar. Kzlrmak Havzas Boyal Seramikleri olarak isimlendirilen seramikler Anadoluda Demir a geleneklerini devam ettiren Helenistik Dnem kaplar olarak adlandrlan nemli bir seramik grubudur. Terra Sigillata seramikleri ise Avrupada olduu gibi Anadoluda da birok merkezde retilmi olan ince cidarl, temiz hamurlu ve olduka kaliteli bir gruptur. Ancak bu seramik grubu retim yerleri ve tarihlerine gre iiliklerinde ve kalitelerinde farkllklar gsterebilmektedir. Terra Sigillata grubu seramikler Bat Sigillatalar ve Dou Sigillatalar olmak zere iki grup halinde literatre gemitir. Ancak Ziyaretsuyu yerleiminden ele geen Terra Sigillata grubu seramikler hamur zellikleri bakmndan Dou Sigillatalar ad verilen seramik grubu ierisinde yer almaktadr. Bu nedenle almann bu blm Dou Sigillatalarn kapsamaktadr. Bu almada Ziyaretsuyu kazsnda ele geen Helenistik ve Roma Dnemi anak mleinin deerlendirilmesiyle; Ziyaretsuyunda ele geen seramiklerin Kzlrmak kavsi ierisindeki yeri tespit edilmeye allmtr. Seramiklerin komu blgelerdeki dier Helenistik ve Roma Dnemi seramikleriyle karlatrlmasyla da Ziyaretsuyunun evre blgelerle balantsnn bulunmasna ve Ziyaretsuyu yerleiminin blgedeki konumunun irdelenmesine allmtr. Bu karlatrma yaplrken seramiklerin hem hamur zellikleri hem de profil benzerlii dikkate alnmtr.

Sivas blgesi ve Kzlrmak Havzas ierisinde bu gne kadar az sayda yaplm olan arkeolojik aratrmalara 2004 ylnda gerekletirilen Ziyaretsuyu kazsndan elde edilen veriler nemli katklar salayacak niteliktedir. Bu kazdan elde edilen Helenistik ve Roma Dnemine ait seramik buluntularnn deerlendirilmesi ile bu blgedeki seramik trlerinin saptanmasnda bundan sonraki almalara referans oluturacaktr. Sivasn Corafi Yaps Sivas ilinin byk blm Anadolu Blgesinde yer alr. Dou Anadolu ve Karadeniz Blgesinde de topraklar bulunur. l topraklarnn byk blm Kzlrmak, bir blm de Yeilrmak ve Frat Havzasna girer. 35 derece 50 dakika ve 38 derece 14 dakika dou boylamyla 38 derece 42 dakika ve 40 derece 16 dakika kuzey enlemleri arasnda kalan il, 28.488 km2 lik yzlmyle Konyadan sonra Trkiyenin 2. byk ilidir1. Sivas douda Erzincan; kuzeyde Giresun, Ordu, Tokat; batda Yozgat; gneyde Kayseri, Kahramanmara ve Malatya ile komudur.2 l topraklarnn Kzlrmak Havzasna giren blmnde karasal iklim, Yeilrmak Havzasna giren blmnde Karadeniz ard gei iklimi, Frat Havzasna giren blmnde ise, Dou Anadolu karasal iklimi grlr.3 Dalar, bu dalar arasnda uzanan vadiler, ukurlarda olumu ovalar ve yksek platolar Sivastaki balca yeryz ekillerini oluturur. Kuzey Anadolu sistemine bal dalar, Kelkit Vadisiyle Kzlrmak Vadisi arasn doldurarak bat-dou dorultusunda uzanr. Tm Gney Anadolu'yu batdan douya doru geen Toroslara bal dalar ise
1 2

Sivas l Yll 1998: 17. Mahiroullar, 2003: 6. 3 Sivas l Yll 1998: 17.

arkla'dan balayp ilin ortalarna doru sokulur. Bu iki srann dnda kalan ve genellikle tek tek ykselen dalar, ilin ikinci dereceden kabartlar durumundadr.4 Sivas akarsu bakmndan olduka zengindir. Ancak bu akarsulardan vadilerin dar ve derin olmas nedeniyle yeteri kadar yararlanlamaz. Sivas ilinde vadi oluumlar ok nemlidir. lin kuzeydousu ve batsndaki yksek kesimden kaynaklanan akarsular, genellikle bat ve gney yrelerinden akmaktadr. Bu hzl akl sular dar ve derin oluklar amtr. Vadiler il alannn batsnda yer yer genileyerek, il tarmnda belirleyici rol oynayan alvyonlu ovalara dnmektedir. Sivasta vadilerin ikinci nemli rol de dalar ve platolarla kapl bu alanda belli bal ulam kanallarn oluturmalardr. Yerleim merkezleri arasndaki kara ve demiryolu ulam, dzenli sralar oluturan yksek ve sarp yapy kesintiye uratan vadi boylarnca salanr.5 Sivasta platolar en nemli yeryz eklini oluturur. IV. zamann balarndan gnmze dein hzla anarak ktleen dalarn bir kesimi yksek platolara dnmtr. Orta Anadolu platolarnn en nemlilerinden biri olan Uzunyayla, ilde ok geni alan kaplar. Kuzey Anadolu Dalaryla Gney Anadolu Dalarnn birbirine yaklat bir yre olan Sivas il alannda kvrlma ve ykselmeler srasnda baz kesimler kntye uramtr. Ayrca il alannda egemen durumda olan suya direnci az oluumlarn erimesiyle knt alanlar ortaya kmtr. Bu knt alanlarnda bazen srekli, bazen geici nitelikte gller olumutur.6

4 5 6

http://www.sivas.gov.tr/turizm/bolum.php?kat=180. http://www.sivas.gov.tr/turizm/bolum.php?kat=180 http://www.sivas.gov.tr/turizm/bolum.php?kat=180

Ziyaretsuyu kaz alan ise Sivasn Merkez lesini Akpnar Kyne balayan karayolunun, Akpnar Kyn yaklak 1,5 km geince gneyinde Ziyaretsuyu Mevkiinde yer almaktadr. Ziyaretsuyu Mevkiinin denizden ykseklii 1432 metredir.7 Sivas Tarihi Sivas, Anadolunun en eski ve nemli kentlerinden biridir.8 Sivas topraklarnda tarihin ilk dnemlerinden gnmze kadar eitli medeniyetler ve devletler hkimiyetlerini srdrmlerdir.9 Sivasa farkl dnemlerde hkim olan devletler ehre kendilerine zg deiik isimler vermilerdir. Bunlar Sebasteia, Sipas, Kabira, Megolopolis, Talaurs, Daniment ili, Eyaleti Rum, Eyaleti Sivas ve Sivas isimleridir.10 Yukar Kzlrmak Havzas sahip olduu su kaynaklar, maden yataklar mineral kaya yataklar, tuzlalar, scak su kaynaklar, tarma elverili topraklar nedeniyle antik ada da erken dnemlerden itibaren youn olarak yerleilen bir blgedir.11 Sivas'n bugnk snrlar ierisinde yer alan Hafik Gl, Plr Hy, Zara Tdrge Gl kysndaki Tepecik Hy ile Kangal lesi ukurtarla ve Kavak Nahiyesi Hyk deirmeninde Prehistorik buluntular elde edilmitir.12 Hans Henning von der Osten ve ekibi tarafndan Sivasta alt yl sreyle yaplan almalar sonrasnda nemli veriler elde edilmitir. Bu sre iinde yaplan kazlarda 38 adet yerleim yeri saptanmtr.13
7 8

Orta, 2006: 339 Aslanolu, 1976:7 9 Yasak, 1997: 7 10 Yasak, 1997: 7 11 Orta, 2006: 343 12 http://www.cumhuriyet.edu.tr/sivas/ 13 Osten, 1929: 7579,Osten, 1930: 137

Sivas ilindeki arkeolojik aratrmalar Hans Henning von der Ostennin almalarndan sonra da devam etmitir. 1943te Kl Kkten, Sivas ilinde tarih ncesine ait merkezlere ulaabilmek amacyla yapm olduu gezilerde 24 merkezi aa karmtr.14 1947de Tahsin zg tarafndan yaplan kazlarda Topraktepe ve Maltepe Hyklerinden nemli veriler elde edilmitir.15 19922000 yllar arasnda A. Tuba kse Sivas ilinde yzey aratrmalar yapm ve 580 yerleim yerine rastlamtr.16 Bu rneklerin dnda 1955te Charles Burney, 1963te Pierro Meriggi, 1975te Jak Yakar, 1993ten beri Andreas Mller Karpe gibi yrede sistemli kazlar yapan yabanc arkeologlar olmutur.17 Sivasn yazl tarihi M.. 2000 yl balarnda Hititlerle balamaktadr. Hattuili nderliinde M.. 1650de kurulan Hitit Devleti, Kzlrmak yayn snr kabul etmitir. Bu yay iindeki Sivas ve evresi Hititlerin ykld M.. 1200lere kadar bu devletin nemli egemenlii altnda kalmtr. Merkez Tatlcak ile Uzuntepe Kylerinde bulunan hykler ve Grn uul Vadisindeki Hitite yazlarn varl yrede Hitit varlna iaret eder.18 Balkanlar zerinden Anadolu'ya gelen Fryglerin Hititleri ortadan kaldrmalar sonucu Sivas'ta Fryg yerleimi Hitit yerleim alanlarnn st katlarnda grlmektedir. Lydiallar zamanndaki mehur Kral Yolu da Sivas'tan gemektedir.19 Sivas M.. 7. yzylda Anadoluya Kimmer ve skitlerin gelmesiyle bu kavimlerin yerleim alan olmu; daha sonra Medlerin ksa sren Anadolu

14 15

Kkten, 1944: 662, Kkten, 1948: 223 zg, 1947a: 164166, 1947b: 641655 16 Bu konu hakknda detayl bilgi iin baknz; kse, 1992: 234258 kse, 1994: 317329; kse 1995: 205228; kse, 1996:375400; kse, 1999: 467490; kse, 2000: 1124; kse, 2001: 89100; kse,2002: 229238 17 Mahiroullar, 2003: 14 18 http://www.cumhuriyet.edu.tr/sivas/ 19 http://www.cumhuriyet.edu.tr/sivas/

hkimiyeti sonrasnda Sivas bu defa M.. 550de Perslerin eline gemitir. Persler Anadoludaki topraklarnn ynetimini satraplklara ayrmtr. Sivas Kapadokya Satrapl iinde yer almtr. M.. 333 ylnda Anadoluya geen Makedonya kral Byk skender Perslerin Anadoludaki stnlne son vermitir.20 Bir sre sonra Pers yneticilerinden 1. Arirates, Kapadokya Kralln yeniden kurmutur. Dolaysyla Sivas, uzun sre Kapadokya Krallnn snrlar iinde kalmtr.21 skenderin lmnden sonra Anadolunun ynetimi dou ordularnn komutan olan Antigonos Monophtalmosa gemi, M.. 301 ylna gelindiinde ise Antigonos, psos savanda ldrlmtr.22 Bu dnemden sonra Seleukoslar Anadoluya hkim olmular ve Sivasn gneyi Kapadokya Krallnda, kuzey blm ise Pontos Krallnda kalmtr.23 M.. 280 ylna gelindiinde ise Galatlar Gelibolu Yarmadasnn en stratejik blmn igal etmilerdir. Galatlar daha sonra Anadoluya doru harekete gemi burada yaplan savalar sonucunda Seleukos kral Antiokhos I, Galatlar kendi idaresindeki bir blgeye yerletirmitir24 Strabon ise Anadoluya gelen Galatlarn 3 kabile halinde yaadna deinmitir. Tolistoagiilerin Gordion-Pessinus evresine, Tektosageslerin Ankara evresine, Trokmilerin Kzlrmak boyunca yerletiklerini belirten Strabon, Pontos, Kapadokya yaknlarndaki ksmlara Trokmilerin hkim

20 21

Mansel, 1971: 439440 Mahiroullar, 2003: 15 22 Magie, 2001:23 23 Mansel, 1971:270 24 Magie, 2001: 89

olduuna, surlarla evrili garnizonlarnn bulunduuna ve Tavion blgesinin bu ksmnda yaayanlarn ticaret merkezi olduuna deinmitir.25 Roma mparatoru Tiberius, M.S. 17de Sivas mparatorluk snrlar iine katmtr. Romallar Pontos Kralln egemenlikleri altna alnca, Sivasn ynetimini de Pontos Krallnn idaresine braktlar.26 Roma mparatorluu hkimiyetine giren ehir 395'de Dou Roma (Bizans) mparatorluuna ayrlan topraklar ierisinde kald. 27 Galat Trokmi kavminin bakenti olarak kabul edilen Taviumdan (Yozgat-Byk Nefesky) Sebasteiaya (Sivas) giden iki Roma yolu bulunmaktadr.28 Bu yol zerinde Sebastopolis (Tokat-Sulusaray) dnda yerleri imdiye kadar tespit edilememi eitli yerleim yerleri mevcuttur. Sivasn hemen dousunda yer alan Akpnar Ky Ziyaretsuyu Mevkiinin, bu Roma yolunun devamnda yer ald dnlmektedir.29 Ziyaretsuyu, batdaki nemli merkezlere nce Taviuma, oradan daha da batda Ancyraya (Ankara) kadar giden nemli bir Roma yolunun yaknda bulunmaktadr.30 Ayrca Sivastan bir yol, Kayseriye, bir dier yol Yozgat ve oruma, bir yol douya Erzincana ve bir dieri gneye Malatyaya balanmaktadr. 31 Bizansllarn ilk dnemlerinde yrede nemli siyasal olaylar cereyan etmemi; nispeten sakin bir dnem yaanmtr. Bizans Dneminde Sivas zaman zaman doudan gelen Sasanilerin zaman zaman da gneyden gelen Emevilerin saldrlarna maruz kalmtr.

25 26

Strabon XII.5.12 Yasak, 1997: 10 27 http://www.cumhuriyet.edu.tr/sivas/ 28 Bittel, 1942: 8 29 Orta, 2006: 340341 30 Durbin, 1971: 117 31 Durbin, 1971: 101

Kaz almalar Ziyaretsuyu yerleiminde Bak-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hatt Arkeolojik Kurtarma Kazlar Projesi erevesinde, Sivasn Merkez lesine bal Akpnar Kyne yaklak 1,5 km mesafede Ziyaretsuyu Mevkiinde, Gazi niversitesi Arkeolojik evre Deerleri Aratrma Merkezi (G-ARED) tarafndan kaz almas yaplmtr. Kaz almalar, 10 x 10 m boyutlarnda 10 ama (A-B Amalar), 2 x 7 m boyutlarnda 3 ama (C Amalar) gerekletirilmitir. Kaz almalarnda, kuzey-gney, dou-bat dorultusunda ina edilmi iki mimari yap ortaya karlmtr. Ziyaretsuyunda tek bir yap kat tespit edilmi ve her iki yapnn duvarlar yerel ta ve toprak har kullanlarak rlmtr. Talar farkl boyutlarda ve farkl formlarda olup duvarlarn rgsnde herhangi bir duvar rg formu grlmemektedir. Her iki yapda da taban yass talarn yan yana yerletirilmesiyle denmitir. Bu yaplarda meknlarn bykl, sralanmas ve kaplarn yerletiriliinde simetri kullanlmamtr. Her iki yap birbirinden dar bir sokak ile ayrlmaktadr. Kaz almalarnda anak mlek paralar ve salam kaplar, sikke ve metal buluntular ele gemitir. Ele geen ok saydaki seramik paras, tandr, tme talar, dokuma arlklar ve mimari form dikkate alnarak her iki yapnn konut amal kullanld dnlmektedir.32 Ziyaretsuyu kazsnda ele geen 971 adet seramik malzeme, form zellikleri ve hamur nitelikleri gz nnde bulundurularak iki gruba ayrlmtr. Birinci grubu oluturan temiz hamurlu, ince cidarl olarak

tanmlanabilecek ince seramikler, 315 paradan olumaktadr (Grafik1)

32

Orta, 2006: 340341

10

kinci grup ise kalker, mika, seramik tozu ve tak gibi katk maddeleri ieren ve gnlk kullanm kaplarndan oluan kaba seramikler ad altnda incelenmitir. Kaba seramikler olarak adlandrlan bu gruptan 656 para ele gemitir. ( Grafik1) Bu almada, her iki gruba ait seramikler yapm zellikleri, hamur gruplar ve form zellikleri bakmndan farkl adan deerlendirmeye alnmtr.

BRNC BLM SERAMKLERDE YAPIM ZELLKLER 1.1. nce seramikler

Ziyaretsuyu yerleiminden ele geen seramikler ierisinde 315 adetle temsil edilen ince seramik grubu, katk maddelerinden arndrlm, temiz hamurlu olarak tanmlanan hamur zelliklerine sahip, ince cidarl seramik grubudur. 1.1.1. Dou Sigillata A Grubu Seramiklerin i veya d yzeyleri ya da her ikisi birden genellikle krmz astarla kaplanmtr. Byk ounluu arkta biimlendirilmi olan bu seramikler arasnda 5 adet para ise kalpta biimlendirilmitir. (LEV:61, LEV:93, 6, 7, 8) Kalpta biimlendirilmi bu seramikler genellikle Megara ksesi olarak adlandrlmtr. Megara ksesi dudak ksmnda ok az genileyen derin kselere denir.1 Ziyaretsuyu kazsndan ele geen ince seramik grubunun bir blm astar ve hamur katklar ile form zellikleri dikkate alnarak Terra Sigillata grubu olarak nitelendirilebilir. Ziyaretsuyu kazsndan ele geen ve Terra Sigillata olduu dnlen seramikler hamur, astar ve form zellikleri bakmndan DSA tanmna uymaktadr. DSA iinde ayn hamur ve form zelliklerini tamasna ramen baz paralarn yzey renklerinde bozulmalar gzlenmektedir. Astardaki bu bozulma seramiklerin yerli yapm, DSA taklidi olduunu dndrmektedir.

Crowfoot ve Kenyon, 1957:257

12

Terra Sigillata terimi 19. yy. ortalarndan itibaren parlak krmz astarl kaplar iin kullanlmtr.2 Sigillatalar zerine ilk almalardan biri 1895 ylnda Dragendorf tarafndan yaplmtr.3 Dragendorf bu terimi Bat Avrupadaki baz merkezlerde ortaya karlan Roma Ge Cumhuriyet ve Erken mparatorluk Dnemine ait ok kaliteli kil ile kalpta yaplm ve parlak krmz astarla kaplanm kaplar iin kullanmtr.4 Terra Sigillata terimi krmz renkli, bezemesiz seramiklerin yan sra, kabartma bezemeli ve mhr baskl kaplar da kapsamaktadr.5 Daha sonraki dnemlerde Bat Sigillatalarndan farkl astar ve hamura sahip olan ve imparatorluun dousundaki merkezlerden ele geen Terra Sigillatalar iin de incelemeler yaplmtr.6 Antik yazar Yal Pilinius (Naturalis Historia XXXV 160, 161) tarafndan Dou Sigillatalar ile ilgili verilen bilgilere gre Erken Roma Dneminde Samos, Pergamon ve Trallesde kaliteli seramik retilmektedir. Aratrmaclar Piliniusun verdii bilgilerden yola karak Dou Sigillatalarn Samos tipi (Vasa Samia) ve Bergama tipi (Pergamene) olarak iki gruba ayrmtr. nc grup ise andarl seramikleridir. Ancak Dou Sigillatalarnn Bat Sigillatalarndan daha erken bir tarihte, yaklak olarak M.. 2. yy.n ortalarnda retilmeye balad aratrmalardan anlalmtr.7 Dou Sigillatalarnn ncleri M.. 2. yy.n ortalarnda ncelikle Ege Denizi civarnda grlmeye balanmtr. Dou Sigillatalar ayrca kazlardan anlaldna gre Gney ve Gneydoudaki merkezlerden de elde edilmitir.8

2 3

Yldz, 2006: 24 Dragendorf 1895: 1819 4 Yldz, 2006: 2425 5 Uysal, 2000: 13 6 Vapur, 2001: 17 7 Vapur, 2001: 17 8 Adak, 1997: 6

13

ESK TERM PERGAMEN (HELENSTK PERGAMEN ERKEN ROMA PERGAMEN) SAMOS (A-B)

YEN TERM DSA (12)

ZELLKLER Ak tonda, bazen kreme alan soluk krmz amurlu; mikasz veya ok az mikal; koyu krmz astarl

DSB (21)

Krmz kahverengi, tarn rengi amurlu; mikal; portakal renginin (veya sarms krmz) eitli tonlarnda astarl Ak veya koyu krmz kahverengi amurlu az mikal; ak veya koyu krmz kahverengi astarl

ANDARLI (ESK VE YEN )

DSC

Tablo 1- Terra Sigillata ayrm9 Dou Sigillatalar iin aratrmaclarn pek ou tarafndan

benimsenen bir snflandrma Kenyon tarafndan yaplmtr. 1957 ylnda Kenyon, Dou Sigillatalarn A, B ve C harflerini kullanarak isimlendirmitir. Eski snflandrmadaki Pergamon grubunu Kenyon snflandrmasnda A tipi karlarken, Samos grubunu B tipi, andarl grubunu ise C tipi karlamaktadr.10 DSB GRUBU DSBlerin isimlendirilmesi konusunda zaman iinde baz farkllklar olmutur. DSB yanl adlandrma sonucu Samos kaplar olarak

10

Zorolu, 1986:3 Crowfoot ve Kenyon, 1957:281284

14

isimlendirilmitir. lk kez Zahn tarafndan kullanlm bu ifade balangta kabul grmtr.11 Atina Agoras buluntularn inceleyen aratrmac Robinson Samos tipi olarak ele ald seramikleri kalite farkllklar hamur, astar, biim zelliklerine gre Samos A ve Samos B olmak zere ikiye ayrmtr. Samos B Samos Adan daha kaliteli astar ve hamura sahiptir. Samos B erken ve olduka ksa sren retimleri ierir. Robinson bu seramii M..1. yy. sonuna tarihlemektedir.12 Son yllarda ise Samos A ve Samos B snflandrmas yerine DSB 1 ve DSB 2 snflandrmas benimsenmitir.13 Eski dnem literatrnde Samos tipi olarak adlandrlan DSB grubunun ana dalm alan Ege Blgesidir.14 DSBlerin buluntu younluunun Anadolunun bat kylarnda olduunun tespit edilmesi sonucunda retimin bu blgede olduu ileri srlmtr. Antik yazar Pilinius iyi seramik reten kentler arasna Trallesi de katmtr. Bu nedenle Tralles retim yeri olarak dnlmtr. Gnmzde bu seramik grubunun Bat Anadoludaki bir veya birka merkezde retilmi olduklar dnlmektedir. 15 DSBlerin killeri ok ince zerreciklidir ve iindeki demir younluu dierlerine gre daha fazladr, yaps serttir. Hamur rengi krmzms kahveden tarn rengine deiir. Ge dnem kaplarnda kil daha zensiz, mika oran fazlalam ve yaps da yumuamtr.16

11 12

Yldz, 2006: 27 Robinson, 1959: 12 13 Vapur, 2001: 19 14 Vapur, 2001: 19 15 Vapur, 2001: 19 16 Adak, 1997: 8

15

DSC GRUBU retim yeri saptanan ilk grup olan17 DSC grubu seramikleri 1911de S. Loeschcke tarafndan andarlda yaplan kazlarda bulunmutur. Seramiklerin retim tarihlerini ise M.. 1.yy.n ikinci eyrei ile M.S. 2.yy. arasna vermitir.18 Pergamon buluntularn inceleyen Schafer, Pergamonda ele geen sigillatalar yerel Pergamon, Samos, Pergamon olarak grupta ele alm ve yerel Pergamon kaplarn andarl seramikleriyle edeer tutmutur. Bylece DSC grubu sigillatalarn retim yerlerinin Pergamon olduunu ileri srmtr.19 Kenyon, ise andarl kaplarn DSC olarak isimlendirmitir.20 Buna gre gnmzde DSC seramiklerinin hem Pergamonda hem de andarlda retildikleri kabul edilmitir.21 Zoroluna gre andarl kaplar, birbirini izleyen iki dnemde retilmitir. Eski dnemde yaplan rnekler Arretine kaplarn hatrlatr, yeni olanlar ise, renk ve parlaklk asndan Galya ve Germaniadaki sigillatalara benzetilmitir.22 Balca yaylm alanlar Bat Anadolu olan DSClerin erken retimini ifade eden M.. 1.yy.a ait malzemesi, Egenin kuzey ve kuzeybatsnda younluk gsterirken, DSBlerin M.S. 2.yy.n 2.yarsndan itibaren retimi azalnca, DSCler Egede dier blgelerde de n plana kmtr. 23 DSClerin kil zerreleri inceden orta yapya doru deimektedir. indeki demir oran fazladr, yaps sert ve pek kaliteli deildir. Hamur iinde
17 18

Yldz, 2006: 32 Loeschcke, 1912: 402 19 Schafer, 1962: 779 20 Crowfoot ve Kenyon, 1957:283 21 Vapur, 2001: 21 22 Zorolu, 1986: 65 23 Yldz, 2006: 3334

16

az mika vardr, rengi sarms kzl veya koyu kiremit rengi ve kahve tonlarnda deiir. Bu grubun yaylm alan ise Bat Anadolu kylar, Kta Yunanistan, Karadeniz, Kilikya ve Filistindir.24 DSA GRUBU Dou Sigillatalar arasnda retimine balanan ilk gruptur.25 Uzun yllar Pergamon kaplar olarak anlan DSAlar iin 1938 yeni bir isim vererek DS 2 adlandrmasn kulland.26 Hellstrm Helenistik Dnem retimi DSlar iin DSA1; Roma mparatorluk Dnemi retimleri DSlar iin DSA 2 ifadesini kullanr.27 Eski literatrde Pergamon seramikleri, Kenyon snflandrmasnda ise DSA olarak adlandrlmaktadr.28 Bu seramikler DSA 1 ve DSA 2 olarak iki alt grupta incelenmektedir. Waage tarafndan yaplan snflandrmadaki Helenistik Pergamon DSA 1e; Erken Roma Pergamon ise DSA 2ye karlk gelmektedir. Bu sigillata tipinin retim yeri uzun sre Pergamon olarak dnlmtr.29 Son yllardaki aratrmalara gre Pergamon tipinin Bergama veya buna yakn bir Bat Anadolu merkezi deil, buluntu younluu dikkate alnarak Dou Anadolu, Suriye, Filistin blgelerinde bir veya birka merkezde retildikleri dnlmektedir.30 Hayes ise seramiklerin dalmna ve buluntu younluuna bakarak31 orijinlerinin Suriye kylar olduunu nermektedir.32

24 25

Adak, 1997:8 Yldz, 2006: 35 26 Yldz, 2006: 36 27 Hellstrm, 1965: 30 28 Crowfoot ve Kenyon, 1957:282 29 Vapur, 2001: 18 30 Zorolu, 1986: 62 31 Vapur, 2001: 18 32 Adak, 1997: 10

17

DSAlarn retim tarihleri konusunda aratrmaclar farkl yorumlarda bulunmulardr. Robinson ilk retimi M.. 2.yy.n ortalarna tarihlemektedir.33 Waage ve Jones bu gre katlmaktadr.34 Kenyon bunlarn balang tarihleri iin M.. 86 yln verir.35 Yldza gre DSAlarn retimi M.S. 3. yy. balarna kadar devam eder. 36 Bu tip seramiklerin karakteristik zellii, krem rengine yakn ak krmz hamurlu ve koyu krmz astarl olulardr. Erken rnekler katksz ve iyi frnlanmtr. Ge rneklerde piirme kalitesi ayndr. Hamur iinde az mika ve kire katklar bulunmaktadr.37 Ziyaretsuyu kazsndan ele geen paralardan bir blm form, astar, hamur zellikleri gz nne alndnda yukarda konu edilen gruplar iinde DSA tipi seramik ile paralellik gsterir. (Grafik -2) (LEV:15, 7; LEV:21, LEV:56, 7, LEV:61, 2, 3, 5, LEV:91, 2, 4, 6, LEV:123, 7, 9, LEV:196, 7, 8, LEV:214, LEV:231, LEV:262, 5). Bu seramiklerin benzerlerine TarsusGzlkule38, Hama39, Samaria40, Antiochia41, Taviumda 42 rastlanmtr. 1.1.2. Devety Grup Devety grup olarak adlandrlan seramik grubu genellikle temiz ve temize yakn hamurlu, az younlukta kk boyutlu kum, kalker ve mika katkl, gzeneksiz orta derecede ve zsz piirilmi, arkta biimlendirilmi, devety (10 YR 6/3) hamurlu ve devety yzey rengine sahip seramiklerden olumaktadr. Byk ounluu astarsz olan bu seramikler

33 34

Robinson 1959: 11 not:7 Vapur 2001: 18 35 Crowfoot ve Kenyon, 1957:288 36 Yldz, 2006: 41 37 Vapur, 2001: 19 38 Goldman, 1950: Fig.180188 39 Christensen ve Johansen, 1971: Fig.4 -8 40 Crowfoot ve Kenyon, 1957:282 41 Waage, 1934: Pl:3, 4, 5, 6 42 Weber-Hdden 2003:266

18

arasnda az miktarda sarms devety (10 YR 7/6) renkte astar grlmektedir. Bu grubun iinde anak formlar youn olarak bulunmaktadr. Ancak mlek formlu kaplara da rastlanmaktadr. (LEV:22, 3, 4; LEV:33; LEV:41, 4; LEV:52; LEV:81; LEV:10- 2; LEV:262,3; LEV:271) (Grafik3) 1.1.3. Bej Grup Bej astarl seramikler olarak tanmlanan grup genellikle orta

younlukta kk boyutlu kum, kalker katkl hamura sahip gzeneksiz seramiklerdir. Bu seramik grubu ince cidarldr. Orta dereceli atete piirilmi ve arkta biimlendirilmitir. Hamur iinde katk maddeleri ok iyi seilememektedir. Pembemsi devety (5 YR 6/6) hamurlu, i ve d yzeyi (2,5 Y 8/2) bej astarl seramiklerden olumaktadr. Bej renkli grubun iinde anak ve mlek formlu kaplar bulunmaktadr. (LEV:58; LEV:192; LEV:22 2; LEV:311) ( Grafik3) 1.2. Kaba seramikler

Kaba seramik grubu, kaz alanndan youn olarak ele gemi bir grup malzemedir. Tamam ark yapm olan bu seramikler kaln cidarl olmalar ve hamur katklarnn orta ve byk boyutlarda olmalar nedeniyle bu balk altnda incelenmitir. Kaba seramikler olarak adlandrlan bu seramik grubunun hamuruna sya ve krlmaya dayankl olmalar iin eitli katk maddeleri eklenmitir. Bu katk maddeleri tak, kum, seramik tozu, saman ve kiretir. Kaba seramik grubunun ierisinde bu katk maddeleri gzle grlebilecek ekilde youn ve orta - byk boyutlardadr.

KNC BLM SERAMK HAMUR GRUPLARI Ziyaretsuyu kazsndan ele geen seramik paralar yzey ve hamur renkleri gz nnde bulundurularak 1 2 3 4 5 olarak 5 ana hamur grubu ierisinde deerlendirilmeye alnmtr. 5 ana hamur grubu, kendi iinde katk maddelerine, katk maddelerinin younluklarna, doku zelliklerine ve piirme ekillerine gre ayrca alt blmlere ayrlmtr. Bu hamur gruplarnn genel zellikleri aadaki gibidir. Ziyaretsuyu seramikleri deerlendirmeye alnrken ncelikle yzey renklerine gre 5 ayr gruba blnmtr. 1 numaral grup (2,5 Y 8/2) ile (10 YR 8/3) deien tonlarda bej renkte; 2 numaral grup (2,5 Y 7/4) ile (2,5 Y 6/3) deien tonlarda yeilimsi ak kahverengi renkte; 3 numaral grup (7,5 YR 7/4) ile (10 YR 7/6) deien tonlarda devety renkte; 4 numaral grup (2,5 YR 5/6) ile (5 YR 5/6) deien tonlarda krmz renkte ve 5 numaral grup (7,5 YR 2.5/1) ile (10 YR 3/1) deien tonlarda koyu gri renkte yzeye sahip olan paralardan olumaktadr. 5 temel yzey rengi gz nnde bulundurularak gerekletirilen bu ana gruplandrma daha sonra hamur zellikleri gz nne alnarak her biri alt gruplara ayrlmtr. Her ana grup A N harfleri arasnda kalan harflerle isimlendirilen alt gruplara ayrlmtr. A grubu temiz, katk maddeleri bulunmayan hamur zelliine sahip olup bundan sonra gelen harflerle temsil edilen hamur gruplar ise az miktarda kk boyutlu katk maddelerinden balayarak git gide artan younlukta ve daha byk boyutlu katk maddeleri iermektedir. Alt gruplar belirten harfler yzey katk renklerine maddelerini baklmakszn ayn ayn katk maddeleri her ve oranlarn grupta iermektedir. Her ana grupta tm harfler bulunmayabilmektedir. nk ayn oranlarda ieren hamurlar ana bulunmayabilir.

20

2.1 nce Seramikler 1 B, 3 A, 3 B, 4 A, 4 B, 5 A hamur gruplar genellikle ince seramiklerin hamur gruplarn oluturmaktadr. Bu gruplarn genel zellii katksz ya da temize yakn hamur zelliine sahip olmalardr. 1 B HAMUR GRUBU (bej astarl grup) Orta younlukta kk boyutlu kum, az younlukta kk boyutlu kalker, az younlukta orta boyutlu kum katkl; gzeneksiz; orta piirilmi; arkta biimlendirilmi olan bu seramiklerde katk maddeleri olduka ince yapdadr.Pembemsi devety (5 YR 6/6) hamurlu, i ve d yzeyi (2.5 Y 8/2) bej astarl seramiklerden olumaktadr. 3 A HAMUR GRUBU Temiz hamurlu, gzeneksiz; orta, zl ve zsz pimi, arkta biimlendirilmi, devety hamurlu (10 YR 7/4) ounlukla astarsz ancak para zerinde kahvemsi devety astar bulunan seramiklerden olumaktadr. 3 B HAMUR GRUBU Temize yakn hamurlu, az younlukta kk boyutlu kum, kalker ve mika katkl, gzeneksiz orta derecede ve zsz piirilmi, arkta biimlendirilmi, devetynden (7.5 YR 6/4) pembemsi devetyne (5 YR 6/6), kahverengimsi devety (5 YR 6/6), (10 YR 6/3) tonlarda hamura sahip seramiklerden olumaktadr. Byk ounluu astarsz olan bu seramikler arasnda az miktarda sarms devety (10 YR 7/6) renkte astar grlmektedir.

21

4 A HAMUR GRUBU (DSA hamur grubu ) Az younlukta kk boyutlu kum, kalker ve mika katkl, gzeneksiz, iyi piirilmi, arkta biimlendirilmi, krmzms (7,5 YR 7/4) hamurlu, d yzey koyu krmz (7,5 YR 7/4) renkte astarl seramiklerden olumaktadr. 4 B HAMUR GRUBU Az younlukta kk boyutlu kum, kalker, mika katkl olan bu seramikler arasnda az miktarda seramik parasnda az younlukta kk boyutlu tak katksna da rastlanabilmektedir. yi piirilmi, gzeneksiz, arkta biimlendirilmi, krmzms devetynden, (5 YR 5/6) krmzmsya (2,5 YR 6/8) kadar deien tonlarda hamurlu, astarsz seramiklerden olumaktadr. 5 A HAMUR GRUBU Katk maddeleri gzle seilemeyen, temiz hamurlu, gzeneksiz, iyi piirilmi arkta biimlendirilmi, -yeilimsi- gri (7,5 YR 4/1) hamurlu, astarsz seramiklerden olumaktadr. 2.2 Kaba Seramikler 1 C, 1 E, 1 F, 1 K, 1 N; 2 M, 2 E; 3 C, 3D, 3 E, 3F, 3 G, 3 H, 3 J, 3 L; 4 D, 4 E, 4 F, 4 G, 4 J, 4 K; 5 G, 5 I hamur gruplar genel olarak kaba seramiklerin hamur gruplarn oluturmaktadr. Bu grup seramik, ierisindeki orta boyutlu tak, kum ve kire katklar ile dier gruplardan ayrlmaktadr. Bu grup seramikler ayrca, kk boyutlu kire, tak, mika, seramik tozu, kum da iermektedir.

22

1 C HAMUR GRUBU Orta boyutlu kalker, az younlukta kk boyutlu kum, tak, seramik tozu ile az younlukta orta boyutlu kalker, orta seyrek gzenekli, sarms zl (2,5 Y 7/4) ve zsz piirilmi, arkta biimlendirilmitir. Sarms devetynden (7,5 YR 7/4), pembemsi devetyne (7,5 YR 6/4) deien tonlarda hamurlu, d ve i yzey bej renkte (2,5 YR 7/4) astarl seramiklerden olumaktadr. 1 E HAMUR GRUBU Orta younlukta kk boyutlu kum, kalker, seramik tozu ile az younlukta orta boyutlu kalker ve tak katkl, ince ve orta seyrek gzenekli, pembemsi zl (5 YR 6/4) iyi piirilmi, arkta biimlendirilmi, ak devetynden (10 YR 7/4) kahverengimsi (5 YR 5/6) ve krmzms (5 YR 6/6) devetyne kadar deien tonlarda hamurlu, d ve i yzeyleri (5 Y 8/2)den (2.5 Y 8/2)ye kadar deien tonlarda bej renkte astarl seramiklerden olumaktadr. 1 F HAMUR GRUBU ok youn kk boyutlu kum, kalker, seramik tozu, orta younlukta orta boyutlu kalker; az younlukta orta boyutlu tak ile az younlukta kk boyutlu mika katkl, ince sk gzenekli, orta derecede piirilmi, arkta biimlendirilmi, bej (2,5 Y 8/3) ve devetynn tonlarndan (7,5 YR 6/4) - (5 YR 6/6)-(7,5 YR 7/4)-(2,5 YR 6/6), kiremit rengine (2,5 YR 5/8 ) kadar deien tonlarda hamur rengine sahip, astarsz veya bej astarl (10 YR 8/3) (2,5 Y 8/2) - (2,5 Y 8/3) seramiklerden olumaktadr.

23

1 K (Alacal Grup) HAMUR GRUBU Orta younlukta, kk boyutlu kum, kalker; orta younlukta orta byklkte tak ile az younlukta kk boyutlu mika katkl, orta sk gzenekli, hatal piirilmi (muhtemelen piirme srasnda hamurda grimsi bir yank olumu), arkta biimlendirilmi, kahverengimsi koyu gri renkte (5 YR 4/2) hamurlu, d ve i yzeyleri bej renkte (10 YR 8/2) astarl seramiklerden olumaktadr. 1 N HAMUR GRUBU ok youn kk boyutlu kum, orta younlukta kk boyutlu kalker, tak ile az younlukta kk boyutlu seramik tozu ve mika katkl, ince seyrek gzenekli, iyi piirilmi, arkta biimlendirilmi, bej renkte (2,5 Y 7/4) hamurlu, astarsz seramiklerden olumaktadr. 2 E HAMUR GRUBU Orta younlukta kk boyutlu kalker; az younlukta kk boyutlu kum ve seramik tozu ile az younlukta kk boyutlu tak katkl, ince sk gzenekli, iyi piirilmi, arkta biimlendirilmi, yeilimsi ak kahverengi renkte (2,5 Y 6/3) hamurlu, kendinden astarl seramiklerden olumaktadr. 2 M HAMUR GRUBU Orta younlukta kk boyutlu kalker; az younlukta kk boyutlu kum ve seramik tozu katkl, ince seyrek gzenekli, ok iyi piirilmi, arkta biimlendirilmi, yeilimsi koyu gri renkte (5 Y 4/1) hamurlu, d tahrip olmu, ii bej renkte (2,5 Y 7/4) astarl seramiklerden olumaktadr.

24

3 C HAMUR GRUBU Az younlukta kk boyutlu kalker, kum ve mika katkl seramiklerden oluan bu grup ierisinde ek olarak az younlukta orta boyutlu kalker katks da karmza kmaktadr. nce seyrek gzenekli, iyi ve zsz piirilmi, arkta biimlendirilmi, krmzms kiremit renginden (2,5 YR 5/6) grimsi devety (7.5 YR 7/4) rengine deien tonlarda hamurlu seramiklerdir. Bu grupta hem astarl paralar bulunmaktadr hem de astarsz paralar bulunmaktadr. Astarl paralarn d ve i yzeyleri sarms devety renktedir (10 YR 7/4). 3 D HAMUR GRUBU Az younlukta kk boyutlu kum, kalker, tak, mika ile az younlukta orta boyutlu tak katkl, orta seyrek gzenekli, orta derecede zsz piirilmi, arkta biimlendirilmi, devety hamurlu (10 YR 6/4), (7,5 YR 6/6), astarsz seramiklerden oluur. 3 E HAMUR GRUBU Orta younlukta kk boyutlu kalker ile az younlukta kk boyutlu kum katkl seramiklerden oluan bu grup ierisinde, az younlukta orta ve iri boyutlu kalker paralar da karmza kmaktadr. nce seyrek gzenekli, iyi ve zsz piirilmi, arkta biimlendirilmi, sarms devetynden (10 YR 7/4) krmzms devetyne (7,5 YR 6/4) deien tonlarda hamurlu, astarsz ve devety (10 YR 7/4) astarl seramiklerden olumaktadr. 3 F HAMUR GRUBU Kalkerli grup olarak adlandrlabilecek olan bu grup seramikler genellikle ok youn kk boyutlu kum, kalker, seramik tozu, orta younlukta orta boyutlu kalker, az younlukta orta boyutlu tak ile az

25

younlukta kk boyutlu mika katks iermekte olup baz seramiklerde orta younlukta iri boyutlu kalker paralarna da rastlanabilmektedir. Orta seyrek gzenekli, orta derecede zsz piirilmi, arkta biimlendirilmi, sarms devetynden (10 YR 6/4) krmzms devetyne (2.5 YR 5/6) deien tonlarda hamurlu, astarsz veya devety ve pembemsi devety astarl seramiklerden olumaktadr. 3 G HAMUR GRUBU Takl grup olarak da adlandrlabilecek olan bu seramik grubu ok youn kk boyutlu kum, tak ve mika ile az younlukta kk boyutlu kalker katks iermektedir. Orta sk gzenekli, orta derecede, zsz piirilmi (iyi piirilmi olan rnekler de var), arkta biimlendirilmi, devetynden (10 YR 6/4) krmzms devetyne (2,5 YR 5/6) deien tonlarda hamurlu, devety (7.5 YR 6/4) astarl veya astarsz seramiklerden olumaktadr. 3 H HAMUR GRUBU Az younlukta orta boyutlu saman, az younlukta kk boyutlu mika, az younlukta iri boyutlu kum, az younlukta orta ve iri boyutlu tak ile az younlukta kk boyutlu kalker katkl, iri sk gzenekli, az ve zsz piirilmi, elde biimlendirilmi, ak kahverengi (7,5 YR 6/4) hamurlu, astarsz seramiklerden oluur. 3 J HAMUR GRUBU Az younlukta kk boyutlu kum, kalker ve tak ile az younlukta orta boyutlu tak katkl, orta seyrek gzenekli, orta derecede piirilmi, arkta biimlendirilmi, devety hamurdan (2,5 YR 6/6) krmzms devety hamura (5.YR 5/4) deien tonlarda hamur rengine sahip, astarsz seramiklerden olumaktadr.

26

3 L HAMUR GRUBU Orta younlukta kk ve orta boyutlu kum, az younlukta kk, orta ve iri boyutlu kalker, orta younlukta kk ve az younlukta orta boyutlu tak ile az younlukta kk boyutlu mika katkl, orta sk gzenekli, orta derecede piirilmi, arkta biimlendirilmi, sarms devety (7,5 YR 6/4) hamurlu, astarsz seramiklerden olumaktadr. Bu grubun zellii kaplarn piirilmesi veya kullanmlar srasnda olumu olabilecek koyu gri renkte renk dalgalanmalarnn bulunmasdr. 4 D HAMUR GRUBU Az younlukta kk boyutlu kum, kalker, mika ve tak katkl, orta, seyrek gzenekli, orta derecede piirilmi, arkta biimlendirilmi, krmzms (2.5 YR 5/6) renkte hamura sahip bu rnekler arasnda, bir grup devety zl (7.5 YR 6/6) piirilmitir. Astarsz seramiklerden olumaktadr. 4 E HAMUR GRUBU Orta younlukta kk boyutlu kalker; az younlukta orta boyutlu kalker ile az younlukta kk boyutlu kum, mika ve tak katkl, ince seyrek gzenekli, iyi piirilmi, arkta biimlendirilmi, portakalms krmzdan (5 YR 5/6), krmzya (2.5 YR 5/6) deien renklerde hamurlu, astarsz seramiklerden olumaktadr. 4 F HAMUR GRUBU Kalkerli grup olarak adlandrlabilecek olan bu grup seramikler genellikle ok youn kk boyutlu kalker, seramik tozu, orta younlukta orta boyutlu kalker ve seramik tozu, az younlukta orta boyutlu tak ile az younlukta iri boyutlu kalker ve seramik tozu katkl, orta seyrek gzenekli,

27

orta derecede zsz piirilmi, arkta biimlendirilmi, portakalms krmz (2,5 YR 6/6) hamurlu, astarsz seramiklerden olumaktadr. 4 G HAMUR GRUBU Takl grup olarak da adlandrlabilecek olan bu seramik grubu ok youn kk boyutlu kum, tak ve mika ile az younlukta kk boyutlu kalker katks iermektedir. Orta sk gzenekli, orta derecede, zsz piirilmi (iyi piirilmi olan rnekler de var), arkta biimlendirilmi, devetynden (10 YR 6/4) krmzms devetyne (2,5 YR 5/6) deien tonlarda hamurlu, astarsz seramik paralarndan olumutur. 4 J HAMUR GRUBU Az younlukta kk boyutlu kum, kalker, mika ve tak katkl, ince, seyrek gzenekli, iyi piirilmi, arkta biimlendirilmi, krmzms (2,5 YR 6/6) hamurlu, astarsz seramiklerden olumutur 4 K HAMUR GRUBU Orta younlukta kk boyutlu kum, kalker, az younlukta orta boyutlu tak ile az younlukta kk boyutlu mika katkl, orta, seyrek gzenekli, orta derecede piirilmi, arkta biimlendirilmi, krmzms (2,5 YR 5/6) hamurlu, astarsz seramiklerden olumutur. Bu grubun zellii kaplarn piirilmesi veya kullanmlar srasnda olumu olabilecek koyu gri renkte renk dalgalanmalarnn bulunmasdr. 5 G HAMUR GRUBU Takl grup olarak da adlandrlabilecek olan bu seramik grubu ok youn kk boyutlu kum ve tak ile az younlukta kk boyutlu kire ve orta boyutlu tak katks iermektedir. Bu grupta dier seramiklerle

28

karlatrldnda nispeten daha youn bir mika katks gzlenmektedir, orta, sk gzenekli, orta derecede piirilmi, arkta biimlendirilmi, ok koyu gri (7,5 YR 2.5/1) hamurlu, astarsz seramiklerden olumaktadr. 5 I HAMUR GRUBU Orta younlukta kk ve orta boyutlu tak, orta younlukta kk boyutlu kum ile az younlukta kk boyutlu kalker ve mika katkl, orta, sk gzenekli, kt piirilmi (yanm), elde biimlendirilmi, koyu gri (10 YR 3/1) hamurlu, astarsz seramiklerden olumaktadr.1

Hamur ve yzey renkleri belirlenirken MUNSEL SOIL COLOR CHARTS 2000 kullanlmtr.

NC BLM SERAMKLERDE FORM Bu ksmda, yukarda genel olarak hamur zellikleri anlatlan Ziyaretsuyu seramik buluntular form zellikleri asndan deerlendirilecektir. Formlar belirlenirken her kap grubuna bir tip numaras verilecektir. T 1 - Dik basit az kenarl, derin tabaklar T 2 - Da ekik az kenarl, s tabaklar T 3 - e ekik dudakl, yayvan anaklar T 4 - ten kalnlatrlm dudakl, yayvan anaklar T 5 - Keskin karnl, basit az kenarl, s anaklar T 6 - Basit az kenarl, s anaklar T 7 Basit az kenarl, yayvan anaklar T 8 Dtan kalnlatrlm az kenarl, yayvan anaklar T 9 ten kalnlatrlm az kenarl, yayvan anaklar T 10- Dik gvdeli keskin omuzlu anaklar T 11- Dike yakn boyunlu basit az kenarl, anaklar T 12 Omurgal anaklar T 13 Dtan kalnlatrlm azl, kresel anaklar T 14 ten kalnlatrlm azl, kresel anaklar T 15 Dtan kalnlatrlm dudakl, boyunsuz mlekler T 16 ten ve dtan kalnlatrlm, boyunsuz mlek T17 Da ekik az kenarl, boyunsuz mlek T18 Dtan kalnlatrlm dudakl, boyunlu mlek T19 Dik, basit az kenarl, boyunlu mlek T20- Da ekik az kenarl boyunlu mlek T21- Yonca azl mlek T22- e ekik, da kalnlatrlm azl ie T23- Da ekik az kenarl, tencere formu

30

T24- e eik gvdeli, da dnk az kenar, da kalnlatrlm testi Kap formlar yukarda verilen tip numaralarna gre snflandrlmtr. Kap formlar belirlenirken genel olarak Arkeolojik almalarda Seramik Deerlendirme Yntemleri adl kitaptan faydalanlmtr.1 3.1 nce Seramikler nce seramik olarak deerlendirilen seramik grubunda formlar ok eitlilik gstermektedir s ve derin tabaklar, yayvan ve s anaklar, boyunlu, boyunsuz mlekler ve testilerin yan sra bir ungantariumda bu grup iinde yer almaktadr. 3.1.1.Tabaklar Derinlii az yayvan kaplara tabak denir.2 Ziyaretsuyu kazsnda genel olarak dar doru alan s tabaklar ve dar doru alan yatay kenarl, geni ya da ukur kaplar ele gemitir. (LEV:1234) Bu seramiklerin benzerlerine Tarsus-Gzlkule3, Hama4, Samaria5, Antochia da7 rastlanmtr. 3.1.1.1 S Tabaklar S tabaklar olarak ele alnan kap paralarnn (LEV:12) benzerlerine Tarsus-Gzlkule8, Hama9, Samaria10, Antochia11, Taviumda12
6

ve Tavium

1 2

kse, 2002b kse, 1993: 49 3 Goldman, 1950:Fig.179180 4 Christensen ve Johansen, 1971:F.ig.3640 5 Crowfoot ve Kenyon, 1957:Fig.51 6 Waage, 1948: Pl:3, 4, 5, 6 7 Weber-Hdden 2003:266 8 Goldman, 1950:Fig.188 9 Christensen ve Johansen, 1971:Fig.3640 10 Crowfoot ve Kenyon, 1957:51

31

rastlanmtr.(LEV:1; 1, 2, 3)de grlen s tabaklar az ksm da doru alan ve genellikle az ksmnda yiv bezeme bulunan paralardr. Bu paralarn dnda (LEV:1; 4, 5, 6, 8)de grlen tabaklar dik yahut ie dnk az kenarl olarak karmza kmaktadr. 3.1.1.2 Derin Tabaklar Derin tabaklar olarak ele alnan (LEV:34) kaplarn benzerlerine Tarsus-Gzlkule13, Hama14, Samaria15, Antochia16, Taviumda17 rastlanmtr. Ziyaretsuyundan ele geen derin tabaklardan bir ksmnn zerinde delikler gzlenmektedir ( LEV:3, 5). Bu delikler seramiklerin onarm iin kullanlm olabilir. 3.1.2 anaklar Genellikle toprak ya da metalden yaplm yayvan ve ukurca kaplara anak denir. Kse ise cam ya da topraktan yaplm derince anaktr.18Genel olarak derinlii az, yayvan gvdeli ve az ap kap yksekliinin drt katna eit ya da daha fazla olan kap formlar s anaklar olarak adlandrlr. Az ap, kap yksekliinin iki katndan fazla olan, ak azl, yayvan veya yar kresel gvdeli kap formlar da bu grubun iinde yer almaktadr.19

11 12

Waage, 1948: Pl:3, 4, 5, 6 Weber-Hdden 2003:266 13 Goldman, 1950:Fig.178, 179, 180 14 Christensen ve Johansen, 1971: 39 15 Crowfoot ve Kenyon, 1957:Fig.54 16 Waage, 1934: Pl:3, 4, 5, 6 17 Weber-Hdden 2003:266 18 kse, 1993: 49 19 kse, 1993: 49

32

3.1.2.1. Yayvan anaklar Ziyaretsuyu kazsndan ele geen yayvan anaklarn (LEV:121415 16) benzerlerine Tarsus-Gzlkule20, Hama21, Samaria22, Antochia23, Taviumda24 rastlanmtr. Ziyaretsuyu kazsndan ele geen yayvan anaklardan bir blm gvde ksmnda keskin bir dn yaparak dip ksmna gelmektedir (LEV:9; 5, 7). Baz yayvan anaklarn ise gvde ksmndaki dnleri daha yumuaktr (LEV:8). 3.1.2.2. S anaklar

Ziyaretsuyu kazsndan ele geen s anaklarn (LEV:161718) benzerlerine Tarsus-Gzlkule25, Hama26, Samaria27, Antochia28, Taviumda29 rastlanmtr. 3.1.2.3. Kresel anaklar

Ziyaretsuyu kazsndan ele geen kresel anaklarn (LEV:5; 4, 5, 6, 7) benzerlerine Tarsus-Gzlkule30, Hama31, Samaria32, Antochiada33, rastlanmtr.

20 21

Goldman, 1950:Fig 184 Christensen ve Johansen, 1971:Fig.39 22 Crowfoot ve Kenyon, 1957: 54 23 Waage, 1934: Pl:3, 4, 5, 6 24 Weber-Hdden 2003:266 25 Goldman, 1950:Fig.178 26 Christensen ve Johansen, 1971:Fig.45 27 Crowfoot ve Kenyon, 1957,56 28 Waage, 1934: Pl:3, 4, 5, 6 29 Weber-Hdden 2003:266 30 Goldman, 1950:Fig.178 31 Christensen ve Johansen, 1971:Fig.45 32 Crowfoot ve Kenyon, 1957,56 33 Waage, 1934: Pl:3, 4, 5, 6

33

3.1.2.4.

Omurgal anaklar

Ziyaretsuyu kazsndan ele geen omurgal anaklarn (LEV:6) benzerlerine, Hama34, Samaria35, Antochiada36 rastlanmtr. (LEV:61)de grlen anan dudak ksmndan gvdeye uzanan blmnde spiral bezeme ve gvdenin Bu ikin olan blmnde Hama ise
37

yaprak ve

bezeme

grlmektedir. rastlanmtr.

parann

benzerlerine

Samariada38

3.1.3 mlekler Genel anlamda gvde genilikleri ile gvde ykseklikleri birbirine yaklak olarak eit, az ap gvde apnn yarsna yakn olan boyunsuz ya da boyunlu kaplara mlek denir.39 Yemek piirme kab olarak kullanlan, ya da iinde sv ya da kat besinler saklanan pimi toprak kaplara mlek denir. Kulplu ya da tutamakl ve kapakl trlerine tencere, tutamaksz ve kapaksz trlerine ise gve ad verilmektedir.40 Testi ise kulplu, geni gvdeli, dar boazl, emzikli ya da emziksiz, aatan oyma ya da pimi topraktan yaplm su kaplar iin kullanlr. Tek dikey kulplu, dar azl, boyunlu, mlek biimli kaplar olup, dz yuvarlak azl ya da aktacak azl olabilirler.41 (LEV: 251)de grlen Ziyaretsuyu testi formunun benzerine Samariada rastlanm ve Crowfoot ve Kenyon tarafndan M.. 2. yy.a tarihlenmitir. Ziyaretsuyundan ele geen testi
34 35

Christensen ve Johansen, 1971:Fig.45 Crowfoot ve Kenyon, 1957,56 36 Waage, 1934: Pl:3, 4, 5, 6 37 Christensen ve Johansen, 1971:Fig.45 38 Crowfoot ve Kenyon, 1957,56 39 kse, 1993: 55
40 41

kse, 1993: 55 kse, 1993: 55

34

formlar ( LEV:25 26 ) genellikle bezemesiz olmakla birlikte boya bezemeli (LEV:25; 2) olarak ta karmza kmaktadr. Amphora Yunanca iki kulplu anlamna gelen amporeus

szcnden gelmektedir. Dar boyunlu, karnl, ykseklii 20 cm.den yksek olan iki kulplu testiler iin kullanlmaktadr.42 Ziyaretsuyundan ele geen
43

amphora formlu kabn (LEV:27; 6) benzerlerine Samariada

rastlanmtr.

Crowfoot-Kenyon tarafndan Ge Hellenistik Dneme tarihlenmitir. 3.1.3.1. Boyunlu mlekler Ziyaretsuyu kazsndan ele geen (LEV:27, LEV:28, LEV: 31) paralar bu gruba dhil edilmitir. Bu paralarn benzerlerine Tarsus-Gzlkule44, Hama45, Samaria46, Taviumda47 rastlanmtr. 3.1.3.2. Boyunsuz mlekler Ziyaretsuyu kazsndan ele geen (LEV:28 - 30, LEV:34 - 36) paralar bu gruba dhil edilmitir. Bu paralarn benzerlerine ise Tarsus-Gzlkule48, Hama49, Samaria50, Antochia51, Taviumda52 rastlanmtr.

42 43

kse, 1993: 58 Crowfoot ve Kenyon, 1957: Fig.42 44 Goldman, 1950: Fig.209210 45 Christensen ve Johansen, 1971: Fig.70 46 Crowfoot ve Kenyon, 1957: Fig.6972 47 Weber-Hdden 2003:266 48 Goldman, 1950:Fig.186 49 Christensen ve Johansen, 1971: Fig.70 50 Crowfoot ve Kenyon, 1957: 5557 51 Waage, 1948: Pl:3, 4, 5, 6 52 Weber-Hdden 2003:266

35

3.1.3.3. Testiler Ziyaretsuyu kazsndan ele geen (LEV:26; 2, 3, 4) paralar bu gruba dhil edilmitir. Bu paralarn benzerlerine ise Samariada Crowfoot ve Kenyon tarafndan M.. 2. yy.a tarihlenmitir. 3.1.4. Ungantarium Ungantariumlar, kk genel olarak kulpsuz, ikin karnla boyun ksmna doru incelen dar gvdeli ve dar boyunlu ielerdir.54 Ziyaretsuyu kazsndan ele geen ungantariumun (LEV:23; 2) benzerlerine Gzlkule Tarsusta55, Eretriada tarihlenmitir. 3.2 Kaba seramikler Kaba seramik olarak nitelendirdiimiz bu malzeme grubu gnlk kullanma ynelik kap biimlerinden olumaktadr. 3.2.1 Tabaklar Ziyaretsuyu kazsndan ele geen paralar (LEV:1, LEV:4; 2, 4, 6 LEV:7; 4, 3) bu gruba dhil edilmitir. Bu seramiklerin benzerlerine TarsusGzlkule58, Hama59, Samaria60, Orantes kenarndaki Antoch61, Taviumda62 rastlanmtr.
56 53

rastlanmtr.

ve Paphosta57 rastlanmtr ve M.. 2. yy.a

53 54

Crowfoot ve Kenyon, 1957: Fig.586 Hellstrm, 1965: 23 55 Goldman, 1950:187-E,233,237 56 Metzger, 1969,Taf:2912 57 Hellstrm, 1965: Pl:34171 58 Goldman, 1950:Fig.178179 59 Christensen ve Johansen, 1971:Fig.27 60 Crowfoot ve Kenyon, 1957:Fig.51 61 Waage, 1948: Pl:110 62 Weber-Hdden 2003:266

36

3.2.1.1 S Tabaklar Ziyaretsuyu kazsndan ele geen paralar (LEV:2; 4, 5, 7, LEV:3; 4 LEV:4; 4) bu gruba dhil edilmitir. Bu seramiklerin benzerlerine TarsusGzlkule63, Hama64, Samaria65, Antochia66, Taviumda67 rastlanmtr. 3.2.1.2 ukur Tabaklar Ziyaretsuyu kazsndan ele geen paralar (LEV:3;7, 8, 9 LEV:4; 5, 6) bu gruba dhil edilmitir. Bu seramiklerin benzerlerine Tarsus-Gzlkule68, Hama69, Samaria70, Antochia71, Taviumda 72 rastlanmtr. 3.2.2 anaklar 73 (LEV:5) de grlen kresel anaklarn, (LEV:6) da grlen omurgal anaklarn (LEV:7 - 12) de grlen yayvan anaklarn, (LEV:13 - 19) da grlen s anaklarn benzerlerine Tarsus-Gzlkule74, Hama75, Samaria76, Antochia77, Taviumda78 rastlanmtr.

63 64

Goldman, 1950:Fig.178 Christensen ve Johansen, 1971:Fig. 27 65 Crowfoot ve Kenyon, 1957: 5557 66 Waage, 1948: Pl:1-10 67 Weber-Hdden 2003:266 68 Goldman, 1950: 69 Christensen ve Johansen, 1971:Fig.26 70 Crowfoot ve Kenyon, 1957: 5557 71 Waage, 1948: Pl:3, 4, 5, 6 72 Weber-Hdden 2003:266 73 anak tanm iin baknz s:31 74 Goldman, 1950:Fig.179 75 Christensen ve Johansen, 1971:Fig.4 76 Crowfoot ve Kenyon, 1957:Fig.49 77 Waage, 1948: Pl:110 78 Weber-Hdden 2003:266

37

3.2.2.1. Yayvan anaklar Ziyaretsuyu kazsndan ele geen (LEV:7 11) paralar bu gruba dhil edilmitir. Bu seramiklerin benzerlerine Tarsus-Gzlkule79, Hama80, Samaria81, Antochia82, Taviumda 83 rastlanmtr

3.2.2.2. S anaklar Ziyaretsuyu kazsndan ele geen (LEV:13 19) paralar bu gruba dhil edilmitir. Bu seramiklerin benzerlerine Tarsus-Gzlkule84, Hama85, Samaria86, Antochia87, Taviumda 88 rastlanmtr. 3.2.3. mlekler Ziyaretsuyundan ele geen seramiklerden mlek formu verenler boyunlu ve boyunsuz mlekler ve testiler olmak zere 3 grupta deerlendirilmitir. 3.2.3.1 Boyunlu mlekler Ziyaretsuyu kazsndan ele geen (LEV:25 ve 27 32) paralar bu gruba dhil edilmitir. Bu seramiklerin benzerlerine Tarsus-Gzlkule89, Samariada 90, rastlanmtr.

79 80

Goldman, 1950:Fig 179 Christensen ve Johansen, 1971:Fig.4 81 Crowfoot ve Kenyon, 1957:Fig.54 82 Waage, 1948: Pl:110 83 Weber-Hdden 2003:266 84 Goldman, 1950:Fig 188 85 Christensen ve Johansen, 1971:Fig.4 86 Crowfoot ve Kenyon, 1957:Fig.49 87 Waage, 1948: Pl:110 88 Weber-Hdden 2003:266

38

3.2.3.2 Boyunsuz mlekler Ziyaretsuyu kazsndan ele geen (LEV:33 36) paralar bu gruba dhil edilmitir. Bu seramiklerin benzerlerine Tarsus-Gzlkule91, Taviumda92 rastlanmtr. 3.2.3.3. Testiler Ziyaretsuyu kazsndan ele geen (LEV:24; 1, LEV:25; 1, 2, LEV:26; 5) paralar bu gruba dhil edilmitir. Bu paralarn benzerine Samariada rastlanmtr. Crowfoot ve Kenyon tarafndan M.. 2. yy.a tarihlenmitir.
93

89 90

Goldman, 1950: Fig.205 Crowfoot ve Kenyon, 1957: 231,Fig. 42 91 Goldman, 1950: Fig. 191 92 Weber-Hdden 2003:266 93 Crowfoot ve Kenyon, 1957: Fig.586

DRDNC BLM SERAMK BEZEMELER Ziyaretsuyu kazsndan ele geen bezemeli seramikler; boya bezemeli seramikler, kabartma, kazma, oluk bezemeli seramikler ve kalpta biimlendirilmi seramikler olarak 3 ana grupta toplanmtr (Grafik 5). Boya bezemeli gruba dhil olan seramiklerden 26 tanesi eitli enlerde eritlerden oluan boya bezemelerle sslenmitir. Bu seramiklerden 4 tanesinde erit bezeme bitkisel motifle beraber kullanlmtr. (LEV:25; 2, LEV:19; 4, LEV:20; 1, 2) Zorolunun verdii bilgilere gre Kzlrmak Havzasnda M.. 1. binin ilk yarsndan nce ak ve kapal kaplarn tek veya ok renkli olarak enleri deien izgi ve eritlerle bezenmesi fazla yaygn olmayan bir gelenekti. Ancak .. 1. binin ilk yarsnda Gordion, Tarsus, Bat Anadolu, Adalar ve Kbrsta kullanlan ssler arasnda idi. Aliarda .. 1. binin ortalarndan itibaren geometrik elerle ssleme anlay uygun olarak belirli ana motifleri birbirinden ayrmada kullanlan izgi ve eritler bazen tek balarna birer ss motifi olarak kullanlmtr. Bylece ayn gelenek daha gelimi olarak Helenistik aa ulamtr.1 Kzlrmak Havzas kaplarnda da anaklarn veya tabaklarn i yzeylerinin tek veya ok renkli olarak eritlerle bezenmi olduu grlmektedir. Bu zelliin Demir Devrinden beri var olan bir gelenek olduu dnlmektedir.2 (LEV:22)de grlen erit bezemeli paralarn benzerlerine

1 2

Zorolu, 1987: 6569 Zorolu, 1987: 6569

40

Boazkydede rastlanmtr. Maier3 M.. 3. yy. ile Agustus Dnemi arasna tarihledii erit bezemeli paralar Galat Seramii olarak adlandrmtr.4 Ziyaretsuyu kazsnda ele geen devety astar stne gri renkte boya ile yaplm sarmak motifi dikkat ekicidir (LEV:19; 4, LEV:20; 1,3, LEV:26; 2). Sarmak motifi Helenistik Dnem seramiklerinde ok grlen bitki sslerinden biridir. Bat Yamac Kaplar denilen tipler yannda talyada Gnathia, Msrda Hadra kaplarnda sarmak ana ss motiflerinden biri olarak grlmektedir. Bat Yamac stilindeki kaplarn da asl veya taklitleri Anadoluda yaygn olarak grlmektedir. Kzlrmak Havzasnda da bu sevilen motif kullanlmtr. Havzada sarmak motifi zellikle krater, amfora gibi kaplar zerinde grlmektedir.5 Kaplarn yzeyine ilenmi olan sarmak motifinin benzerleri daha nce de baz arkeolojik merkezlerde ele gemitir. Balkan-Smer tarafndan Roma, Ge Roma ve Bizans karm Klasik a tabakasna tarihlenen Hac Bekta - Suluca Karahyk kp6, Zorolu tarafndan M.. 2. yy. sonu veya M.. 1. yy.n ilk yarsna tarihlenen Boazky amporas7, Eskiyapardaki kp paras8, Zorolu tarafndan M.. 4. yy. sonu veya Erken Helenistik Dneme tarihlenen Topakldaki memeli kp9 sarmak motifinin kullanld baz seramiklerdendir. Sarmak dalnn seramikler zerinde kullanlmasndan da anlalaca zere Helenistik Dnemde geleneksel motiflerin yan sra zamann sevilen motifleri de kullanlmtr. Burada geleneksel motiflerle yeni motifler kaynatrlmaya allmtr.10

3 4

Maier, 1963: Abb.15,19 Maier, 1963: 247 5 Zorolu, 1979: 345354 6 Balkan ve Smer, 1968: 36; Res: 23 7 Zorolu 1986: 466; Res: 13 8 Zorolu 1979:352 Res: 6 9 Zorolu, 1987: 67 Res:10 10 Zorolu, 1987: 6569

41

Sarmak motifi blgede demir devrinde balayp, Helenistik ada Kzlrmak havzas kaplar zerinde baz ekil deiiklilikleriyle devam etmitir. Bu bitki motifi bu dnemdeki kaplarda stilize bir karakter tar. Yapld dnemdeki ssleme anlaynn doal bir sonucu olan bu ekildeki tasvir daha ge dnemde devam etmektedir. Bu ekilde sarmak motifinin ana motif olarak kaplar zerinde kullanld, Batdaki rnekleri taklit eden ancak bunun yannda blgede ok eskiye giden zelliklere sahip bir motifin (aak motifi) tekrarlanmasyla geleneksel ve yeniliki zelliklerin badatrlmaya allmtr. Aak motifi daha sonraki rneklerde farkl bir anlayla ele alnm ve yaprak tomurcuk motifi denilen ekilde tasvir edilerek Kzlrmak havzas kaplarnn imalinin bitimine kadar kullanld bilinmektedir.11 Ziyaretsuyu kazsnda 4 adet parann zerinde devety astar zerine koyu gri renkte sarmak motifi grlmektedir (LEV:19; 4, LEV:20; 1,3, LEV:26; 2). Kzlrmak Havzasnda ele geen bu boyal seramik tr

aratrmaclar tarafndan farkl isimlerle adlandrlmak istenmitir. Bu seramiin isimlendirilmesi ve kkeni konusunda aratrmaclar arasnda fikir birlii yoktur. zsait ve zsait12 tarafndan verilen bilgilere gre; ilk olarak Zorolu tarafndan Kzlrmak Havzas Seramii, Bittel ve Maier tarafndan Kapadokya Sogenannte galatische Keramik, De Genourillac tarafndan

seramii, Akarca tarafndan Yerel Pontik Seramii Zahn tarafndan Galat seramii diye adlandrlan bu tip Helenistik seramik, Kzlrmak Havzas denilen blgede youn olarak ele gemitir.

11 12

Zorolu, 1987: 6569 zsait ve zsait, 2003: 325

42

Orta Anadolu boyal kaplar literatrde Frig seramii olarak ele alnmtr.13 Beyaz fonun zerine dekorun yaplmas Frig seramii diye adlandrdmz Demir Devri seramiine kadar giden yerel eski bir gelenektir.14 Akarca da bu boyal seramiin Demir Devrinden baka ikinci bin Kapadokya seramiine kadar giden ok eski yerli bir gelenee dayandn dnmektedir. Desenlerde kullanlan renk ve motifler iin ise Frig seramiini iaret etmektedir.15 Zorolu Demir Devrindeki Frig seramiinin zaman iinde bir gelime arz ettiini, zellikle M.. 7. yy.dan itibaren bu kaplarn zerindeki sslemelerin ok renkli bir karakter gsterdiini ifade etmektedir. Bu ok renklilii oluturan krmzms kahverengi, beyaz ve siyah boyalarla yaplan motiflerle seramik ekolnde yeni bir dnemin baladn belirtir.16 Beyaz boya astar rengi, dier renkler ise motif rengi olarak kullanlmtr. Bu kaplarn zerindeki geometrik motiflerin de M.. 1. binin ilk yars ile balantl olduu dnlmektedir. Bunun sebebi ise Kzlrmak Havzas kaplarnn zerindeki motiflerin gelimi ekilde Demir Devrindeki teknie uygun olarak kullanlmasdr.17 Ziyaretsuyundan ele geen 6 para zerinde de beyaz boyann astar rengi olarak kullanlarak, bunun zerine siyah ve krmz kahverengi renkte motifler yapld grlmektedir (LEV:19; 5, LEV:21; 3). . M.. 6. yy. ortalarna kadar Frig seramii eitli stil deiikliklerine ramen n planda kalm ancak daha sonra yok olmaya balamtr. Kzlrmak Havzasnda baz atlyelerde youn olmasa da kap retimi devam etmitir. zellikle Sinop, Akalan, Samsun gibi merkezlerde boyal kaplar hala
13 14

Zorolu, 1987: 6569 zsait ve zsait, 2003: 325 15 Akarca, 1960: 145 16 Zorolu, 1987: 6569 17 Zorolu, 1987: 6569

43

eski gelenee ait izler tar. Tm Kzlrmak Havzasnda zellikle M.. 2. ve 1. yy.larda yeniden youn olarak yerli boyal kap retimine baland dnlmektedir.18 Bu materyal, Yeilrmak - Kzlrmak arasndaki blgenin ve Kzlrmak kavsinin iindeki yaylm gz nnde bulundurularak Kzlrmak Havzas Seramikleri olarak adlandrlr. Bu seramiin form ve dekor olarak Demir Devrine kadar giden yerel zellikler gsterdii, Helenistik Dnemde de blgede yeni formlar ve motiflerin ortaya kt dnlmektedir.19 Bu seramiklerin retim merkezi konusu da henz aydnlatlabilmi deildir. Bittel retim merkezinin Tavium olabileceini dnmektedir.20 Akarca ise bu seramiklerin retim merkezinin Kara Samsun olduunu sylemektedir.21 Blgede Demir Devrine kadar giden retim atlyelerinin bulunduu ve bu atlyelerin Helenistik Dnemde moda olan baz ekilleri ve metalik vazolarn taklitlerini rettii dnlmektedir. mlekiler, kendi z dekorasyon stillerini taklit vazolarn zerine ilemekte ve yerel seramik bu sentezden domaktadr.22 Kzlrmak kavsinde bulunan ve engeltepe kazsnda ortaya kan seramik rneklerinin Anadoludaki yerel halk tarafndan Helenistik Dnemde retildii kabul edilmektedir.23 Zorolu, kaplarn zerindeki motiflerin ve kap ekillerinin Galat rk ile balantsnn tespitine yarayacak zelliklerinin bulunmamas ve yayl alanlarnn da Pontus ve Kapadokya ile snrl olmamas gibi zellikleri gz
18 19

Zorolu, 1987: 6569 zsait ve zsait, 2003: 325 20 Bittel, 1974:237 21 Akarca 1960:145 22 zsait ve zsait, 2003: 325 23 zsait ve zsait, 2003: 325

44

nne alarak bu kaplar Kzlrmak Havzas kaplar olarak adlandrmtr. Tm bunlarn yannda zellikle zerlerindeki ssler bakmndan Demir a kaplarna da yaknlna dikkat ekmektedir.24 Buna kar Akdenizdeki Helenistik seramiin retim teknikleri, dekor renkleri ve formlaryla Zahnn 1907de Galat Seramii diye adlandrd seramikler arasnda benzerlikler bulunmaktadr.25 Bittel ise bu malzemenin Galat topluluunun tamamna deil sadece Trokmelere ait blgede snrlandn syler.26 formlar benimseyerek kullandklar dnlmektedir.27 4.1 nce seramikler Ziyaretsuyu kazsndan ele geen ince seramiklerden 112 para bezemeli olarak ele gemitir. 31 adet seramik boya bezemelidir. 5 adet seramik kalp ta yaplmtr.1 adet para ise kazma bezemelidir. Bu seramiklerden alnmamtr. 4.1.1. Boya Bezeme Kabn hamur ya da astar yzeyine, ierdii deiik bileimli minerallerden tr farkl renk veren kilden yaplm, astara benzer kvamda kil karmnn fra ya da benzeri bir aletle srlmesiyle yaplan bir bezeme trdr.28 Ziyaretsuyunda 31 para, boya bezemeli olarak ele gemitir. Bunlardan 12 tanesi eitli enlerde erit bezemelidir (LEV:35, LEV:22; 3 6) (Grafik- 6). bir blmnn yzeyi hasarl olduu iin kataloga Trokmelerin kendi z kltrlerinde bulunan motiflerin yan sra, Helenistik motifleri ve

24 25

Zorolu, 1987: 6569 zsait ve zsait, 2003: 325 26 Bittel, 1974:237 27 zsait ve zsait, 2003: 325 28 kse, 1993: 32

45

4.1.2. Kalp Bezeme Ziyaretsuyu kazsnda 5 adet para kalp kullanlarak yaplmtr. Negatif kalp teknii kullanlarak oluturulmu bu bezemeli seramik (LEV:6; 1, LEV:19; 3, 6, 7, 8) Megara kseleri olarak adlandrlmtr. Megara kse dudak ksmnda ok az genileyen, kalpta yaplm, derin kselere denir.29 ki seramik paras zerinde yaprak bezeme grlmektedir (LEV:19; 3,6) , (LEV:6; 1). Bu bezemenin benzerlerine Sadberk Hanm Mzesi Katalogunda30 rastlanmtr ve M.. 2. yy. ortalarna tarihlenmitir. Bir para zerinde ise spiral bezeme ve yaprak bezeme bir arada kullanlmtr. (LEV:6; 1). Bu parann bezeme benzerleri Sadberk Hanm Mzesi Katalogunda bulunmutur.31 Tanju Anlaan tarafndan M.. 2.1. yy.la tarihlenen parada Ziyaretsuyu kab zerindeki gibi ortas damarl yaprak bezeme bulunmaktadr (LEV:6; 1). Ayrca yine ayn katalogda yer alan bir para zerindeki spiral bezeme de Ziyaretsuyundan ele geen bir Megara ksesi (LEV:6; 1) zerinde bulunmaktadr32. Ziyaretsuyu kazsndan ele geen seramiklerden bir tanesinin dip ksmnda iek rozet yer almaktadr (LEV:19; 7).
33

Bu

parann
34

benzerine

ise

Sadberk

Hanm

Mzesi

Katalogunda

ve Hamada

rastlanmtr. Christensen ve Johansen bu

paralar M.. 2. yy.a tarihlemektedir35. Ziyaretsuyundan ele geen bir Megara ksesi parasnn zerinde ise ion kymationu bulunmaktadr. Kabartma bant bir amorf para zerinde ion kymationu ile birlikte kullanlmtr (LEV:19; 7). Bu bezemenin benzerine Hamada rastlanmtr.36 Ayrca Sadberk Hanm Mzesi katalogunda da zerinde ion kymationu bulunan Megara kseler bulunmaktadr.37 Bu seramikler de M.. 150100 yllar arasna tarihlenmitir.
29 30

Crowfoot ve Kenyon, 1957:257 Anlaan,2000: 697 31 Anlaan,2000:10724 32 Anlaan,2000: 10925 33 Anlaan,2000: 14737 34 Chrstensen ve Johansen,1971: 34, Fig:135 35 Chrstensen ve Johansen,1971: 25 36 Chrstensen ve Johansen,1971: 34, Fig:142 37 Anlaan,2000: 11928

46

4.1.3. Kazma Bezeme Ziyaretsuyu kazsndan ele geen bir dip parasnn i ksmnda entik bezeme bulunmaktadr (LEV:231). Bu parann benzerlerine Yceren38 nekropol kazlarnda rastlanm, Paphosta ise yine i ksmnda entik bezemeli dip paralar ele gemitir. Hayes39 tarafndan bu paralar M.. 2. 1. yy.a tarihlenmitir. 4.2 Kaba seramikler Hamur gruplar 1 C, 1 E, 1 F, 1 K, 1 N; 2 M, 2 E; 3 C, 3 D, 3 E, 3 F, 3 G, 3 H, 3 J, 3 L; 4 D, 4 E, 4 F, 4G, 4 J, 4 K; 5 G, 5 I olan kaba seramik grubu tak, kum ve kire katklar ile mika ve seramik tozu iermektedir. Ziyaretsuyundan ele geen ve kaba seramik olarak deerlendirilen 656 adet seramikten 13 tanesi boya bezekli olup 1 tanesi de kabartma bezeklidir 4.2.1.Boya Bezeme Ziyaretsuyunda 13 para boya bezemeli olarak ele gemitir. Bunlardan 8 tanesinde sarmak motifi bulunmaktadr (LEV:19; 4, LEV:20; 1, 3, 4, LEV:21; 2, 3, LEV:22; 1, 2). Bu paralardan 4 tanesinde hem erit bezeme hem de bitkisel motifler kullanlmtr (LEV:19; 4, LEV:20; 1, 3, LEV:26; 2). 4.2.2. Kabartma, Kazma ve Bask Bezeme Ziyaretsuyu kazsndan ele geen bir amorf para (LEV:21; 1) zerinde hem entik bezeme hem de parmak bask bezeme bir arada

38 39

enyurt vd.2006:Fig:15948 Hayes,1991: Fig: LI-E2

47

kullanlmtr. Ayrca bu para zerinde kabartma bant bezeme de bulunmaktadr. Bir tabak parasnn az ksmnda ise oluk bezeme kullanlmtr (LEV:1; 1). Bu parann benzerine ise Hamada rastlanmtr. Chrstensen ve Johansen40 tarafndan Roma Dnemine (M.. 30) tarihlenmitir. Hamada ele geen bu kap Ziyaretsuyu tabana yzey rengi ve hamur zelliklerinden ok, form olarak benzemektedir.

40

Chrstensen ve Johansen,1971: 78, Fig:3.2a,3.2b

SONU Bu almada 2004 ylnda Sivasn Merkez lesinde, Ziyaretsuyu Mevkiinde yaplan Ziyaretsuyu kazsndan ele geen seramikler deerlendirilmitir. Kaz sonucunda ele geen seramikler formlar, bezeme teknikleri, hamur nitelikleri bakmndan incelenmi ve katalog hazrlanmtr. Yaplan bu incelemeler sonucunda kap tipleri belirlenmi ve tipolojik olarak dzenlenen levhalar hazrlanmtr. Bu konuyla balantl olarak literatr taramas yaplm ve bu kap tiplerinin benzerlerine ulalmaya allmtr. Yaplan literatr almas sonucunda bu kap tiplerinin benzerlerine rastlanm ve bu veriler nda eitli merkezlerle balantlar kurulmutur. Bu veriler nda Ziyaretsuyu yerleiminin tarihlenmesine ve kltrel ilikilerine ilikin eitli sonulara ulalmtr. Seramikler iinde Anadoluda da retiminin varl bilinen ve literatre Terra Sigillata olarak geen seramik grubu, Kzlrmak Havzas kaplar, Galat Seramii, Yerel Pontik Seramii olarak isimlendirmeler yaplm olan boya bezemeli grup zellikli seramik gruplarn oluturmaktadr. Bu seramik gruplar tarihlendirme konusunda nemli ipular vermektedir. Kaba malzeme olarak nitelendirilen gnlk kullanm kaplar tarihleme konusunda yeterli veri oluturmamaktadr. grubunda zellikle Kaba byk malzeme boyutlu olarak kplerin deerlendirilen seramik

benzerlerine Taviumda rastlanmtr. Yine bu kaba malzemenin profil olarak benzerlerine Antiochiada az da olsa rastlanmtr. Bu malzeme grubu yeterli tarihleme verememektedir. Ancak DSA grubuna dhil olan seramik grubu M.. 21 yy. tarihini vermektedir. Boyal seramik grubu da genel olarak M.. 3 -1 yy. tarih araln vermektedir. DSA grubu seramiklerin en yakn benzerlerine Hamada rastlanmtr. Bu veri nda Ziyaretsuyundan ele

49

geen DSA grubu seramiklerin gneyden gelmi olabilecei yahut bu blgedeki seramik stilinden etkilenilerek yaplm olabilecei dnlebilir. Ziyaretsuyu kazsndan ele geen seramik buluntularnda DSA grubuna dhil olan seramikler Kuzey Suriye ve Gney Anadoludaki merkezlere ait seramik buluntularyla hamur, astar ve tipolojik zellikler bakmndan olduka benzer zellikler gstermektedir. DSB ve DSC grubu seramiklere ise rastlanmam olmas bu seramiklerin ait olabilecei merkezlerle Sivas blgesinin ve Ziyaretsuyu Mevkiinin fazla balants olmadn dndrmektedir. rnein andarl seramikleri DSC seramik grubunun retim yeri olup bu yerleimin seramik buluntularnn tipolojik zellikleri ve hamur nitelikleri Ziyaretsuyu seramiklerinin tipolojik zelliklerine ve hamur niteliklerine uymamaktadr. Ancak Hama, Antioch, Samaria ve Tavium yerleimlerinden ele geen seramik buluntular Ziyaretsuyu yerleiminin seramiklerine hem form tipi olarak hem de hamur zellikleri bakmndan olduka benzemektedir. Bu verilerden yola karak Ziyaretsuyu yerleimin balantlarnn daha ok gneyde yer alan blgelerle yani bugnk Suriye ve Dou Anadolu ile olduu tahmin edilmektedir. Ziyaretsuyu ile ilgili yaplan almalarn amalarndan biri de Ziyaretsuyu kazsndan ele geen seramik buluntularnn Helenistik ve Roma Dnemi iindeki yerini belirleyebilmekti. Seramiin verdii bilgilere gre Pontos, Kapadokia ve Galatia arasnda kalan Ziyaretsuyu yerleiminin Helenistik-Roma mparatorluk Dneminde yerleim grm bir merkez olduu anlalmaktadr. . Ele geen seramiklerde byk boyutlu kaplarn younluu, kk boyutlu kaplara gre olduka fazladr. Ayrca anaklarn mleklere oranla daha fazla olduu gzlemlenmitir (Grafik 4). DSA grubu seramiklerin ise oran dier seramiklere oranla olduka dktr (Grafik 2). mlekler, testiler, amphoralar youn olarak ele gemitir. Bunun yannda derin kse

50

rneklerinde de boyutlar olduka byktr. Gnlk kullanm kaplarnn younluuna karn servis kaplar daha az ele gemitir. Belli formlar birbirini tekrarlamaktadr. Ayrca Ziyaretsuyu Mevkii Roma Dneminde kullanlan Roma yollarnn da zerinde bulunmaktadr. Ziyaretsuyu kazsndan ele geen kaplarn boyutlarnn olduka byk olmas ve Ziyaretsuyu Mevkiinin Roma yollarnn zerinde bulunmas bu yerleimin bir konaklama yeri olabileceini dndrtmektedir. Seramiklerin ounluu ark yapmdr. Ancak kalp yapm ya da elde yaplm seramiklere de rastlanmtr. Seramiklerin hamurlarnda katk maddesi olarak kum ve mika tak ve kire bulunmaktadr. Ancak tak ve kirecin younluu dierlerine oranla olduka fazladr. Seramik tozu ise ok az parada mevcuttur. Kaplarn ounun ykseklii korunmamtr. Bezemeli seramikler dier seramiklere oranla olduka azdr, ancak bezemeli seramikler iinde boya bezeme youndur (Grafik 56). Sonu olarak Ziyaretsuyu kazsndan ele geen seramikler hem tarihlendirme konusunda hem de blgeye yakn merkezlerle olan balantlarn ortaya karma konusunda veriler sunmutur. Bu veriler nda Ziyaretsuyu yerleiminin Helenistik ve Roma Dnemi ierisinde yerleim grd, bu sre ierisinde gneyinde yer alan Hama, Antioch Samaria, Tarsus- Gzlkule ile ayrca dousundaki Tavium yerleimi ile balantlarnn bulunduunu tahmin edilmektedir Ziyaretsuyu kazs bundan sonra blgede yaplacak olan arkeolojik almalara k tutabilecektir.

KATALOG

52

Katalog No: 1 Levha No: 11 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 E Kap Tipi: T2 Az stnde oluk bezeme bulunan s tabak Benzerleri: Christensen ve Johansen 1971: 59, Fig. 33: 3.2e ( Hama) Katalog No: 2 Levha No:12 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 1 C Kap Tipi: T2 Da ekik, azl az zeri oluklu s tabak Katalog No: 3 Levha No:1- 3 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T2 Da ekik, da kalnlatr azl s tabak Katalog No: 4 Levha No: 14 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 1 E Kap Tipi: T1 Dbkey profilli, dik basit az kenarl derin tabak Benzerleri: Christensen ve Johansen 1971: 59, Fig. 26:1.19 ( Hama) Katalog No: 5 Levha No: 15 Seramik Tr: ( DSA ) ince seramik Hamur Tipi: 4 A Kap Tipi: T1 Dbkey profilli, ie eik az kenarl derin tabak

53

Katalog No: 6 Levha No: 16 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 4 B Kap Tipi: T1 Dbkey gvdeli, dik basit az kenarl derin tabak Benzerleri: Christensen ve Johansen 1971: 59, Fig. 26:1.4 ( Hama) Katalog No: 7 Levha No: 17 Seramik Tr: (DSA ) nce seramik Hamur Tipi: 4 A Kap Tipi: T1 Dbkey gvdeli dik basit az kenarl derin tabak Katalog No: 8 Levha No: 18 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 4 B Kap Tipi: T5 Dbkey gvdeli, keskin karnl, basit ie dnk azl s anak Katalog No: 9 Levha No: 21 Seramik Tr: (DSA) ince seramik Hamur Tipi: 4 A Kap Tipi: T3 Dbkey gvdeli ie dnk azl yayvan anak Katalog No: 10 Levha No: 22 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 3 B Kap Tipi: T4 Dbkey gvdeli, ie dnk az kenar iten kalnlatrlm yayvan anak

54

Katalog No: 11 Levha No: 23 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 3 B Kap Tipi: T4 Dbkey gvdeli, ie dnk az kenar iten kalnlatrlm yayvan anak Katalog No:12 Levha No: 24 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 C Kap Tipi: T3Dbkey gvdeli, ie dnk az kenarl yayvan anak Katalog No: 13 Levha No: 25 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 G Kap Tipi: T3 Dbkey gvdeli, gvde zerinde delik bulunan, ie dnk az kenarl yayvan anak Katalog No: 14 Levha No: 26 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi:3 L Kap Tipi: T3 Dbkey gvdeli dik azl, az blmnn hemen altnda yatay kulp bulunan yayvan anak Katalog No: 15 Levha No: 27 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 1 E

55

Kap Tipi: T8 Dbkey gvdeli, dik, da doru kalnlatrlm az kenarl yayvan anak Katalog No: 16 Levha No: 31 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 1 F Kap Tipi: T3 Dbkey gvdeli, ie dnk azl yayvan anak Katalog No: 17 Levha No: 32 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 4 E Kap Tipi: T3 e eik gvdeli, ie dnk basit azl yayvan anak Dnemi: M..2. yy. Benzerleri: Weber-Hdden 2003:266 Lev. 2-A1.7 (Tavium) Katalog No: 18 Levha No: 33 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 3 B Kap Tipi: T 6 Dbkey gvdeli, dik, basit az kenarl s anak Katalog No: 19 Levha No: 34 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 4 B Kap Tipi: T6 Dbkey gvdeli, dik azl, gvde ksmnda delikli s anak Katalog No: 20 Levha No: 35 Seramik Tr: nce seramik

56

Hamur Tipi: 4 B Kap Tipi: T3 e eik gvdeli, i ksmnda erit bezemeli yayvan anak Katalog No: 21 Levha No: 36 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 4 B Kap Tipi: T9 e eik gvdeli, ie doru kalnlatrlm, dzletirilmi az kenarl yayvan anak Katalog No: 22 Levha No: 37 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 4 E Kap Tipi: T3 e eik gvdeli, ie dnk basit az kenarl yayvan anak Katalog No: 23 Levha No: 38 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 4 B Kap Tipi: T3 e eik gvdeli ie dnk basit azl yayvan anak Katalog No: 24 Levha No: 39 Seramik Tr: Kaba seramik, Hamur Tipi:1 E Kap Tipi: T3 Dbkey gvdeli ie dnk azl yayvan anak Katalog No: 25 Levha No: 41 Seramik Tr: nce seramik, Hamur Tipi: 3 B

57

Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk azl yayvan anak Katalog No: 26 Levha No: 42 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 4 B Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk azl yayvan anak Dnemi: M.S. 12. yy. Benzerleri: Crowfoot ve Kenyon 1957: 265 Lev. 56 11 (Samaria) Katalog No: 27 Levha No: 43 Seramik Tr: Kaba seramik, Hamur Tipi: 1 E Kap Tipi: T3 e eik gvdeli, dik basit azl, az ksmnda yivli yayvan anak Katalog No: 28 Levha No: 44 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 E Kap Tipi: T3 e eik gvdeli, ie dnk azl yayvan anak Katalog No: 29 Levha No: 45 Seramik Tr: Kaba seramik, Hamur Tipi: 3 J Kap Tipi: T3 e dnk gvdeli, dik basit azl, az kenarnn hemen altnda dtan kalnlatrlm yayvan anak Katalog No: 30 Levha No: 46

58

Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T9 Dbkey gvdeli, ie dnk az kenarl, azn hemen altnda iten kalnlatrlm yayvan anak Katalog No: 31 Levha No: 51 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi:4 B Kap Tipi: T10 Dik gvdeli, keskin omuzlu, dzletirilmi azl yayvan anak Katalog No: 32 Levha No: 52 Seramik Tr: nce seramik, Hamur Tipi: 3 B Kap Tipi: T3 Da dnk gvdeli, ie ekik, da kalnlatrlm az kenarl yayvan anak Katalog No: 33 Levha No: 53 Seramik Tr: Kaba seramik, Hamur Tipi: 3 C Kap Tipi: T3 Da dnk gvdeli, ie ekik, da kalnlatrlm az kenarl yayvan anak Dnemi: M.. 2. yy. Benzerleri: Weber-Hdden 2003:268 Lev. 3- A1.54 (Tavium) Katalog No: 34 Levha No: 54 Seramik Tr: Kaba seramik, Hamur Tipi: 3 F

59

Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli ie kalnlatrlm ve dzletirilmi az kenarl anak Katalog No: 35 Levha No: 55 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 E Kap Tipi: T14 Da dnk yuvarlak gvdeli, dik, ie kalnlatrlm az kenarl anak Katalog No: 36 Levha No: 56 Seramik Tr: DSA Hamur Tipi: 4 A Kap Tipi: T13 Yuvarlak gvdeli, dik, az kenar da kalnlatrlm anak Katalog No: 37 Levha No: 57 Seramik Tr: DSA Hamur Tipi: 4A Kap Tipi: T- 11 Yuvarlak gvdeli dik azl, az kenarnda yiv bulunan anak Katalog No: 38 Levha No: 58 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 1 B Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl yayvan anak Katalog No: 38 Levha No: 61 Seramik Tr: DSA Hamur Tipi: 4 A

60

Kap Tipi: T12 Da eik gvdeli gvde ksm spiral ve yaprak bezemeli dik, da kalnlatrlm az kenarl omurgal anak Dnemi: M.. 2.-1. yy. Benzerleri: Anlaan, 2000: 10925 Katalog No: 39 Levha No: 62 Seramik Tr: DSA Hamur Tipi: 4 A Kap Tipi: T12 Da eik gvdeli gvdenin orta ksmnda kabartma bezekli omurgal anak Katalog No: 40 Levha No: 63 Seramik Tr: DSA Hamur Tipi: 4 A Kap Tipi: T12 e eik gvdeli, da kalnlatrlm az kenarl omurgal anak Katalog No: 41 Levha No: 64 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 E Kap Tipi: T12 Da eik gvdeli, gvde ksmnda yiv bulunan omurgal anak Katalog No: 42 Levha No: 65 Seramik Tr: DSA Hamur Tipi: 4 A Kap Tipi: T 12 bkey gvdeli, da ekik az kenarl omurgal anak

61

Katalog No: 43 Levha No: 66 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 E Kap Tipi: T12 bkey gvdeli, da ekik az kenarl omurgal anak Benzerleri: Crowfoot Ve Kenyon 1957: 265 Fig.566 (Samaria) Katalog No: 44 Levha No: 67 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 C Kap Tipi: T 12 bkey gvdeli, da ekik az kenarl omurgal anak Katalog No: 45 Levha No: 71 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 4 B Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk basit az kenarl yayvan anak Katalog No: 46 Levha No: 72 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 3 B Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk basit az kenarl yayvan anak Katalog No: 47 Levha No: 73 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 4 D Kap Tipi: T -3 Da dnk gvdeli, ie dnk az kenarl, halka dipli yayvan anak

62

Katalog No: 48 Levha No: 74 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 4 E Kap Tipi: T -3 Da eik gvdeli, iednk ie kalnlatrlm az kenarl yayvan anak Katalog No: 49 Levha No: 75 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T -3 Da eik gvdeli ie dnk, ie kalnlatrlm az kenarl yayvan anak Katalog No: 50 Levha No: 81 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 3 B Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl yayvan anak Katalog No: 51 Levha No: 82 Seramik Tr: Hamur Tipi: 1 E Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl yayvan anak Katalog No: 52 Levha No: 83 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 G Kap Tipi: T3 e eik gvdeli, ie dnk az kenarl yayvan anak Dnemi: Kaba seramik

63

Benzerleri: Katalog No: 53 Levha No: 84 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 E Kap Tipi: T10 Dik gvdeli, dik az kenar da kalnlatrlm keskin omuzlu anak Katalog No: 54 Levha No: 85 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 E Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, dik, basit az kenarl, yayvan anak Katalog No: 55 Levha No: 91 Seramik Tr: (DSA) ince seramik Hamur Tipi: 4 A Kap Tipi: T11 Dike yakn gvdeli, basit az kenarnda oluklu anak Dnemi: M.. 3. yy. Benzerleri: Maier 1963:222, Abb.2,5, Weber-Hdden 2003:294 Taf.20-B3.1 (Tavium) Katalog No: 56 Levha No: 92 Seramik Tr: DSA Hamur Tipi: 4 A Kap Tipi: T11 Dike yakn gvdeli, basit az kenarnda oluklu anak Dnemi: M.. 2. yy. Benzerleri: Weber-Hdden 2003:294 Lev. 20-B 3. 1 (Tavium)

64

Katalog No: 57 Levha No: 93 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 4 B Kap Tipi: T7 Da eik gvdeli, dik basit azl anak Katalog No: 58 Levha No: 94 Seramik Tr: DSA Hamur Tipi: 4 A Kap Tipi: T11 Dbkey gvdeli, dik az kenar oluklu anak Katalog No: 59 Levha No: 95 Seramik Tr: DSA Hamur Tipi: 4 A Kap Tipi: T11 Dike yakn gvdeli, dik az kenarnda oluklu anak Katalog No: 60 Levha No: 96 Seramik Tr: DSA Hamur Tipi: 4 A Kap Tipi: T11 Dike yakn gvdeli, dik az kenarnda oluklu anak Katalog No: 61 Levha No: 97 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 3 A Kap Tipi: T10 Dik gvdeli, keskin omuzlu, basit dik az kenarl anak Dnemi: M.. 3. yy. Benzerleri: Maier 1963:222, Res. 2,7 Katalog No: 62

65

Levha No: 98 Seramik Tr: DSA Hamur Tipi: 4 B Kap Tipi: T10 Dik gvdeli, keskin omuzlu, dik basit azl, anak Katalog No: 63 Levha No: 99 Seramik Tr: DSA Hamur Tipi: 4 B Kap Tipi: T- 10 Dik gvdeli, keskin omuzlu, basit azl anak Katalog No: 64 Levha No: 101 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 2 B Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl, yayvan anak Katalog No: 65 Levha No: 102 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 3 B Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarnn hemen altnda oluk bezekli anak Katalog No: 66 Levha No: 103 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl, anak Katalog No: 67 Levha No: 104

66

Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl, anak Katalog No: 68 Levha No: 105 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl, anak Katalog No: 69 Levha No: 111 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk, ie kalnlatrlm az kenarl anak Dnemi: M.. 2. yy. Benzerleri: Crowfoot ve Kenyon 1957: 224 Lev. 38 6 (Samaria) Katalog No: 70 Levha No: 112 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 C Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl, anak Dnemi: M..2.yy Benzerleri: Crowfoot Ve Kenyon 1957: 265 Lev. 56 11 (Samaria) Katalog No: 71 Levha No: 113 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 1 E Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl, anak

67

Dnemi: M.. 2. yy. Benzerleri: Crowfoot ve Kenyon 1957: 265 Lev. 56 11 (Samaria)

Katalog No: 72 Levha No: 114 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl, anak Dnemi: M.. 2. yy. Benzerleri: Crowfoot ve Kenyon 1957: 265 Lev. 56 11 (Samaria) Katalog No: 73 Levha No: 121 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 G Kap Tipi: T7 Da eik gvdeli da dnk az kenarnn hemen altndan kalnlatrlm yatay kulplu yayvan anak. Benzerleri: Weber-Hdden 2003:283 Lev. 13-A 7.20 (Tavium) Katalog No: 74 Levha No: 122 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 C Kap Tipi: T9 Da eik gvdeli, dtan kalnlatrlm, i ksmda yivli az kenarl yayvan anak Katalog No: 75 Levha No: 123 Seramik Tr: DSA Hamur Tipi: 4 A

68

Kap Tipi: T9 Da eik gvdeli, dtan kalnlatrlm ve dudak altnda yivli az kenarl yayvan anak Katalog No: 76 Levha No: 124 Seramik Tr: Hamur Tipi: 1 E Kap Tipi: T9 Da eik gvdeli, da ekik az kenar da kalnlatrlm anak Benzerleri: Crowfoot ve Kenyon 1957: 227 Lev. 40 3 (Samaria) Katalog No: 77 Levha No: 125 Seramik Tr: DSA Hamur Tipi: 4 B Kap Tipi: T7 Da eik gvdeli, da ekik az kenarl yayvan anak Dnemi: M.. 2. yy. Benzerleri: enyurt vd: 2006 Lev. 15420 (Yceren) Katalog No: 78 Levha No: 126 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 1 E Kap Tipi: T7 Da eik gvdeli, da ekik az kenarl yayvan anak Katalog No: 79 Levha No: 127 Seramik Tr: DSA Hamur Tipi: 4 A Kap Tipi: T7 Da eik gvdeli, da ekik az kenarl yayvan anak Katalog No: 80

69

Levha No: 128 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 1 F Kap Tipi: T7 Da eik gvdeli, da ekik az kenarl yayvan anak Katalog No: 81 Levha No: 129 Seramik Tr: DSA Hamur Tipi: 4 A Kap Tipi: T7 Da eik gvdeli, da ekik az kenarl yayvan anak Dnemi: M.. 2. yy. Benzerleri: enyurt vd: 2006 Lev. 1517 (Yceren) Katalog No: 82 Levha No: 1210 Seramik Tr: DSA Hamur Tipi: 4 B Kap Tipi: T9 Da eik gvdeli, ie dnk az kenar iten kalnlatrlm yayvan anak Katalog No: 83 Levha No: 131 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T8 Dtan kalnlatrlm dudakl yayvan anak Katalog No: 84 Levha No: 132 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T8 Dtan kalnlatrlm dudakl yayvan anak

70

Katalog No: 85 Levha No:133 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 E Kap Tipi: T8 Da eik gvdeli, dik, az kenar da kalnlatrlm, dudakta yiv bezekli yayvan anak Katalog No: 86 Levha No: 134 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T8 Dtan kalnlatrlm dudakl yayvan anak Katalog No: 87 Levha No:135 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T8 Dtan kalnlatrlm dudakl yayvan anak Katalog No: 88 Levha No: 136 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 1 E Kap Tipi: T8 Dtan kalnlatrlm dudakl az kenar da kalnlatrlm, az stnde oluk bezemeli yayvan anak Dnemi: Orta Roma Benzerleri: Weber-Hdden 2003:286 Lev.15-A 8.36 (Tavium), Waage 1948: Plate VI, 630 f (Antoch) Katalog No: 89 Levha No: 141 Seramik Tr: Kaba seramik

71

Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl, yayvan anak Katalog No: 90 Levha No: 142 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 C Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl, yayvan anak Katalog No: 91 Levha No: 143 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 3 A Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, dik basit az kenarl, yayvan anak Katalog No: 92 Levha No: 144 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 E Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl, yayvan anak Katalog No: 93 Levha No: 145 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 1 F Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl, yayvan anak Katalog No: 94 Levha No: 146 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 1 E Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl, yayvan anak

72

Katalog No: 95 Levha No: 151 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 1 E Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl, yayvan anak Katalog No: 96 Levha No: 152 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 1 E Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl, yayvan anak Katalog No: 97 Levha No: 153 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 E Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl, yayvan anak Dnemi: M.. 2. yy. Benzerleri: Weber-Hdden 2003:266 Lev. 26 (Tavium) Katalog No: 98 Levha No: 154 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 3 B Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl, yayvan anak Katalog No: 99 Levha No: 155 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl, yayvan anak

73

Katalog No: 100 Levha No: 156 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 1 F Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl, yayvan anak Dnemi: M.. 2. yy. Benzerleri: Weber-Hdden 2003:264 Lev. 12 (Tavium)

Katalog No: 101 Levha No: 161 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl, yayvan anak Katalog No: 101 Levha No: 162 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl, yayvan anak Katalog No: 102 Levha No: 163 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl, yayvan anak Katalog No: 103 Levha No: 164 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 J

74

Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl, yayvan anak Katalog No: 104 Levha No: 165 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 4 G Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl, yayvan anak Katalog No: 105 Levha No: 166 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 4 B Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl, yayvan anak Katalog No: 106 Levha No: 167 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl, yayvan anak Katalog No: 107 Levha No: 171 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 1 E Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl, yayvan anak Katalog No: 108 Levha No: 172 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 4 J Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl, yayvan anak

75

Katalog No:109 Levha No: 173 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 1 F Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl, yayvan anak Katalog No: 110 Levha No: 174 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 1 N Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl, yayvan anak Katalog No: 111 Levha No: 181 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 G Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl, yayvan anak Katalog No: 112 Levha No: 182 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 G Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl, yayvan anak Katalog No: 113 Levha No: 183 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T3 Da eik gvdeli, ie dnk az kenarl, yayvan anak Katalog No: 114 Levha No: 191

76

Seramik Tr: DSA Hamur Tipi: 4 B Kap Tipi: Boya bezemeli amorf Katalog No: 115 Levha No: 192 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 1 B Kap Tipi: Boya bezemeli amorf Katalog No:116 Levha No: 193 Seramik Tr: DSA Hamur Tipi: 4 B Kap Tipi: Kabartma bezemeli amorf Katalog No:117 Levha No: 194 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 3 B Kap Tipi: Boya bezemeli amorf Katalog No:118 Levha No: 195 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 4 B Kap Tipi: Beyaz boya zerine siyah ve krmzms kahve boya bezemeli amorf Katalog No: 119 Levha No: 196 Seramik Tr: DSA

77

Hamur Tipi: 4 A Kap Tipi: Kabartma bezemeli amorf Dnemi: M.. 2. yy. ortas Benzerleri: Anlaan 2000: 69, 7 (Sadberk Hanm Mzesi )

Katalog No: 120 Levha No: 197 Seramik Tr: DSA Hamur Tipi: 4 A Kap Tipi: Yumurta - karg motifli kabartma amorf Dnemi: M.. 150-100 Benzerleri: Anlaan 2000: 119, 28 (Sadberk Hanm Mzesi ), Crowfoot ve Kenyon 1957: 240 Lev. 454 (Samaria) Katalog No: 121 Levha No: 198 Seramik Tr: DSA Hamur Tipi: 4 A Kap Tipi: iek biimli rozet dip Benzerleri: Anlaan 2000: 147, 37 (Sadberk Hanm Mzesi ) Katalog No:122 Levha No: 201 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 3 B Kap Tipi: Sarmak motifli boya bezemeli amorf Dnemi: M.. 2. yy. Benzerleri: Balkan ve Smer, 1968: 36, Res: 23, Zorolu 1986: 466; Res: 13; Zorolu 1979:352 Res: 6, Zorolu 1987: 67 Res:10 Katalog No: 123

78

Levha No: 202 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 E Kap Tipi: Boya bezemeli amorf Dnemi: M.. 2. yy. Benzerleri: Balkan ve Smer, 1968: 36, Res: 23, Zorolu 1986: 466; Res: 13; Zorolu 1979:352 Res: 6, Zorolu 1987: 67 Res:10 Katalog No: 124 Levha No: 203 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 3 B Kap Tipi: Sarmak motifli boya bezemeli amorf Dnemi: M.. 2. yy. Benzerleri: Balkan ve Smer, 1968: 36, Res: 23, Zorolu 1986: 466; Res: 13; ; Zorolu 1979:352 Res: 6, Zorolu 1987: 67 Res:10 Katalog No: 125 Levha No: 204 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 3 B Kap Tipi: Metop iinde benek dizili boya bezemeli amorf Katalog No: 126 Levha No: 211 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 E Kap Tipi: Boyun ksmnda entik ve onun altnda parmak bask bezekli amorf Katalog No: 127 Levha No: 212 Seramik Tr: nce seramik

79

Hamur Tipi: 4 B Kap Tipi: Boya bezemeli amorf Katalog No:128 Levha No: 213 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 3 B Kap Tipi: Boya bezemeli amorf Katalog No: 129 Levha No: 214 Seramik Tr: DSA Hamur Tipi: 4A Kap Tipi: Oluk bezemeli amorf Katalog No: 130 Levha No: 221 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 4 B Kap Tipi: T15 erit boya bezemeli, da eik gvdeli, az ksm dtan kalnlatrlm boyunsuz mlek. Katalog No: 131 Levha No: 222 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 1 B Kap Tipi: T17 erit boya bezemeli, ibkey gvdeli, da dnk az kenarl boyunlu mlek Katalog No: 132 Levha No: 223 Seramik Tr: nce seramik

80

Hamur Tipi: 4 B Kap Tipi: erit boya bezemeli amorf Dnemi: M.. 3. yy. Benzerleri: Maier 1963:234, Abb.13,3 (Boazky) Katalog No: 133 Levha No: 224 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 3 A Kap Tipi: erit boya bezemeli amorf Katalog No:134 Levha No: 225 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 4 B Kap Tipi: erit boya bezemeli amorf Benzerleri: Maier 1963:233, Res. 34( (Boazky) Katalog No:135 Levha No: 226 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T- 2 ksmnda erit boya bezemeli, da ekik az kenarl tabak Benzerleri: Maier 1963:233, Res. 122, 3 (Boazky) Katalog No:136 Levha No: 231 Seramik Tr: DSA Hamur Tipi: 4 A Kap Tipi: ksm iki sra entik bezemeli dip Benzerleri: Christensen ve Johansen 1971: 59, Lev. 26: 1.8a ( Hama),

81

Katalog No: 137 Levha No: 232 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 4 B Kap Tipi: Ungantarium Benzerleri: Christensen ve Johansen 1971: 48, Fig.23: 199, ( Hama), Katalog No: 138 Levha No: 233 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 3 B Kap Tipi: erit boya bezemeli amorf Katalog No: 139 Levha No: 241 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 E Kap Tipi: Tek kulplu, halka dipli az ksm korunmam testi Katalog No: 140 Levha No: 242 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 2 J Kap Tipi: T20 ift kulplu amphora Katalog No: 141 Levha No: 243 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 E Kap Tipi: T- 20 ift kulplu amphora

82

Katalog No: 142 Levha No: 251 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 2 E Kap Tipi: T21 Yonca azl testi Dnemi: M.. 2. yy. Benzerleri: Crowfoot ve Kenyon: 1957, Fig:586 Katalog No:143 Levha No: 252 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 E Kap Tipi: T- 24 Sarmak motifli boya bezemeli tek kulplu testi Dnemi: M.. 2. yy. Benzerleri: Balkan ve Smer, 1968: 36, Res: 23, Zorolu 1986: 466; Res: 13; Zorolu 1979:352 Res: 6, Zorolu 1987: 67 Res:10

Katalog No: 144 Levha No: 261 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 G Kap Tipi: T- 22 e ekik da kalnlatrlm azl ie paras Katalog No: 145 Levha No: 262 Seramik Tr: DSA Hamur Tipi: 4 A Kap Tipi: T24 e eik gvdeli, da dnk az kenar da kalnlatrlm testi

83

Katalog No: 146 Levha No: 263 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 3 B Kap Tipi: T 24 e eik gvdeli, dtan kalnlatrlm az kenarl testi Katalog No: 147 Levha No: 264 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 4 B Kap Tipi: T24 e eik gvdeli, dtan kalnlatrlm, da ekik, az kenarl testi Katalog No: 148 Levha No: 265 Seramik Tr: DSA Hamur Tipi: 4A Kap Tipi: T- 24 e eik gvdeli, dtan kalnlatrlm az kenarl testi Dnemi: M.. 21. yy. Benzerleri: Christensen ve Johansen 1971: 48, Fig.70: 2526.46 ( Hama) Katalog No: 149 Levha No: 266 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T18 e eik gvdeli, dtan kalnlatrlm az kenarl mlek Katalog No: 150 Levha No: 271 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 3 B Kap Tipi: T18 e eik gvdeli, dtan kalnlatrlm az kenarl mlek

84

Katalog No: 151 Levha No: 272 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T18 e eik gvdeli, dtan kalnlatrlm az kenarl mlek Katalog No:152 Levha No: 273 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T18 e eik gvdeli, dtan kalnlatrlm az kenarl mlek Katalog No: 153 Levha No: 274 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T18 e eik gvdeli, dtan kalnlatrlm az kenarl mlek Katalog No: 154 Levha No: 275 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T18 e eik gvdeli, dtan kalnlatrlm az kenarl mlek Katalog No:155 Levha No: 276 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T18 e eik gvdeli, dtan kalnlatrlm az kenarl mlek

85

Katalog No: 156 Levha No: 281 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 E Kap Tipi: T18 e eik gvdeli, dtan kalnlatrlm az kenarl mlek Katalog No:157 Levha No: 282 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 E Kap Tipi: T- 18 e eik gvdeli, dtan kalnlatrlm az kenar zerinde yiv bezekli mlek Katalog No: 158 Levha No: 283 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 5 G Kap Tipi: T19 e eik gvdeli dik, da dnk az kenarl mlek Katalog No: 159 Levha No: 284 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 E Kap Tipi: T19 e eik gvdeli dik, da dnk az kenarl mlek Katalog No: 160 Levha No: 291 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 5 I Kap Tipi: T20 e eik gvdeli, da dnk, da ekik az kenarl mlek

86

Katalog No: 161 Levha No: 292 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T20 e eik gvdeli, da dnk, da ekik az kenarl mlek Katalog No: 162 Levha No: 293 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T20 e eik gvdeli, da dnk, da ekik az kenarl mlek Katalog No:163 Levha No: 294 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T20 e eik gvdeli, da dnk, da ekik az kenarl mlek Katalog No: 164 Levha No: 295 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 4 E Kap Tipi: T18 e eik gvdeli, da dnk, da kalnlatrlm, az kenarl mlek Katalog No: 165 Levha No: 296 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 4 E Kap Tipi: T20 e eik gvdeli, da dnk, da ekik az kenarl mlek Katalog No:166

87

Levha No: 301 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 4 B Kap Tipi: T15 e eik gvdeli, da dnk, dtan kalnlatrlm azl mlek Katalog No: 167 Levha No: 302 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 1 E Kap Tipi: T15 e eik gvdeli, da dnk, dtan kalnlatrlm azl mlek Katalog No: 168 Levha No: 303 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T15 e eik gvdeli, dik ve dta kalnlatrlm azl mlek Katalog No: 169 Levha No: 304 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 1 C Kap Tipi: T20 e eik gvdeli, dik, dta kalnlatrlm azl mlek Katalog No: 170 Levha No: 305 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 4 E Kap Tipi: T20 e eik gvdeli, dik, da kalnlatrlm, az stnde iki oluklu mlek Benzerleri: Christensen ve Johansen 1971: 42, Fig.19:185,186 (Hama)

88

Katalog No: 171 Levha No: 306 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T20 e eik gvdeli, dik, da kalnlatrlm, az stnde iki oluklu, yatay kulplu mlek Katalog No: 172 Levha No: 311 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 1 B Kap Tipi: T20 erit boya bezemeli, ie eik gvdeli, da dnk az kenar da ekik mlek Katalog No: 173 Levha No: 312 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T18 e eik gvdeli, da dnk az kenar da kalnlatrlm mlek Katalog No: 174 Levha No: 313 Seramik Tr: nce seramik Hamur Tipi: 3 B Kap Tipi: T17 e eik gvdeli, da dnk az kenar da ekik, mlek Katalog No: 175 Levha No: 314 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F

89

Kap Tipi: T18 e eik gvdeli, da dnk az kenar da kalnlatrlm mlek Katalog No: 176 Levha No: 315 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T18 e eik gvdeli, da dnk az kenar da kalnlatrlm mlek Katalog No: 177 Levha No: 316 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 1 F Kap Tipi: T20 e eik gvdeli, da dnk az kenar da ekik mlek Katalog No: 178 Levha No: 321 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T20 e eik gvdeli, da dnk az kenar da ekik mlek Katalog No: 179 Levha No: 322 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 4 E Kap Tipi: T18 e eik gvdeli, da dnk az kenar da kalnlatrlm mlek Katalog No: 180 Levha No: 323 Seramik Tr: Kaba seramik

90

Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T18 e eik gvdeli, da dnk az kenar da kalnlatrlm mlek Dnemi: M.. 2. yy. Benzerleri: Crowfoot ve Kenyon 1957: 226 Fig.39 2 (Samaria) Katalog No: 181 Levha No: 331 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T18 e eik gvdeli, da dnk az kenar da kalnlatrlm mlek Katalog No:182 Levha No: 332 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 4 E Kap Tipi: T18 e eik gvdeli, da dnk az kenar da kalnlatrlm mlek Katalog No: 183 Levha No: 333 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T18 e eik gvdeli, da dnk az kenar da kalnlatrlm, yatay kulplu mlek Katalog No: 184 Levha No: 334 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F

91

Kap Tipi: T18 e eik gvdeli, da dnk az kenar da kalnlatrlm, yatay kulplu mlek Katalog No: 185 Levha No: 335 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 1 E Kap Tipi: T23 e eik gvdeli, da dnk az kenar da kalnlatrlm tutamakl tencere Katalog No: 186 Levha No: 341 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 4 E Kap Tipi: T15 bkey gvdeli, da ekik, dta kalnlatrlm az kenarl mlek Katalog No: 187 Levha No: 342 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T15 bkey gvdeli, da ekik, dta kalnlatrlm az kenarl mlek Katalog No: 188 Levha No: 343 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T15 bkey gvdeli, da ekik, dta kalnlatrlm az kenarl mlek

92

Katalog No: 189 Levha No: 344 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 1 E Kap Tipi: T15 bkey gvdeli, da ekik, dta kalnlatrlm az kenarl mlek Katalog No: 190 Levha No: 345 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 1 E Kap Tipi: T15 bkey gvdeli, da ekik, dta kalnlatrlm az kenarl mlek Katalog No: 191 Levha No: 346 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T17 bkey gvdeli, da ekik, az kenarl mlek Katalog No: 192 Levha No: 351 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 N Kap Tipi: T15 bkey gvdeli, dik, da kalnlatrlm az kenarl mlek Katalog No: 193 Levha No: 352 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 D Kap Tipi: T15 bkey gvdeli, dik, dta kalnlatrlm az kenarl mlek

93

Katalog No: 194 Levha No: 353 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T- 15 Dbkey gvdeli, dta kalnlatrlm az kenarl mlek Katalog No: 195 Levha No: 354 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 1 E Kap Tipi: T15 Dbkey gvdeli, dta kalnlatrlm az kenarl mlek Katalog No: 196 Levha No: 361 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 1 F Kap Tipi: T16 bkey gvdeli, dta ve ite kalnlatrlm az kenarl mlek Katalog No: 197 Levha No: 362 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 D Kap Tipi: T16 bkey gvdeli, da ekik, dta ve ite kalnlatrlm az kenarl mlek Katalog No: 198 Levha No: 363 Seramik Tr: Kaba seramik Hamur Tipi: 3 F Kap Tipi: T16 bkey gvdeli, da ekik ite ve dta kalnlatrlm az kenarl mlek

94

KAYNAKLAR ADAK 1997 Il Adak, Zeugma Tezi,

Sigillatalar, Baslmam Yksek Ankara Ankara. Lisans niversitesi,

Sosyal Bilimler Enstits, AKARCA 1960 Akdil Pontus Trk Akarca, Keramii, Tarih V.

Helenistik ada Yerli Kongresi.

Ankara 12 17 Nisan 1956, 142146 ANLAAN 2000 Tanju Anlaan, Sadberk Hanm Kseler Mzesi ve Kalpl Kabartmal

Kaplar, Vehbi Ko Vakf Yaynlar, stanbul. ASLANOULLARI 1976 BALKAN ve SMER 1969 brahim Aslanolu, Her Ynden Sivas, Kamil Kitabevi, Sivas. K. Balkan O. Smer, 1968 Yl Hac Bekta Hy (Suluca Karahyk n Raporu), TAD 1, 1969, 3749.

95

BTTEL 1974

K. Bittel, Bemerkungen zur galatischen Mansele sogenannten Keramik Armaan Papancolaou Charlotte Johansen, Et

(1974), 227237. CHRISTENSEN ve JOHANSEN 1971 Arstea Frs Hama(Foulles Copenhague. CROWFOOT ve KENYON 1957 J.W.Crowfoot, Crowfoot, The DRAGENDORF 1895 Objects G.M. From K.M.Kenyon, Chrstensen,

Recherches 19311938),

Samaria, London. Hans.-Watzinger Dragendorf, Sigillata DURBN 1971 Terra ,Bonner

Jahrbcher, XCVI-XCVII G. E. S. Durbin, Iron Age Pottery from the provinces of Tokat and Sivas, AnatSt 21, 99 124. GOLDMAN 1950 Hetty Kule Goldman, Gzl Tarsus( The

Hellenistic And Roman Periods), Universty Jersey, Princeton Pres, New

96

GUNNEWEG vd. 1983

Jan Gunneweg, Isadore Perlman, Joseph Yellin, The Of Provenience, Eastern Qedem, Terra 17, Typology And Cronology Sigillata, Jarusalem.

HAYES 1991 KORKMAZ 2003

J.W.HAYES,

Paphos,

V:3(The Hellenistic And Roman Pottery) ,Nicosia Zafer Korkmaz, Sivas li Helenistik Seramii Yerleim Baslmam Roma Inda emas, Yksek

Lisans Tezi, Ankara KKTEN 1947 . Kl Kkten, 1945 Ylnda Yaplan TTK Tarih Adna ncesi Belleten

Aratrmalar XII, 431472 KKTEN 1948

. Kl Kkten, 1947 Yl Tarih XII, 227233. ncesi Aratrmalar Belleten

97

LOESCHCKE 1912

Siegfried Die Pergamon 1911,Sigillata Tpfereiene

Loeschcke, Arbeiten Zu 1910 n MTT

Tschandarl,ATH 37, 344407 MAGE 2001

David Magie, Anadoluda Romallar Vasiyeti, Arkeoloji 1 Attalosun Nezih Sanat Ahmet lk gnmze ili, Kitap ev. ve

Bagelen mer apar, Yaynlar, stanbul. MAHROULLARI 2003 Memduh Mahiroullar, alardan Sivas MAER 1963 Ferdinand Maier,Bemerkungen zur sogenannten galatischen Keramik von Boazky, JdI 78, 1963,218255. MANSEL 1971 METZGER 1969 Arif. Mfid Mansel, Ege Ve Yunan Tarihi, TTK Yaynlar, Ankara. Ingrd R. Metzger, Eretria II ( Die Hellenistische Keramik n Eretria), Bern

Matbaaclk, Sivas.

98

ORTA 2006

Meral Orta BTC Petrol Boru Hatt Projesi Sivas Akpnar Ziyaretsuyu 27. Kaz Ky Mevkii Sonular

Kurtarma Kazs, 2004 Toplants,1.Cilt. Ankara 339350 OSTEN 1929 Hans. H.vd. Explorations n Hittite Asia Minor 19271928,Oc6,Oc Publications, Chicago. OSTEN 1930 Hans. H.vd. Explorations n Hittite Asia Minor, 1929,Oc6,Oc Publications, Chicago. KSE 1993 A.Tuba kse, Sivas li 1992 Yzey Aratrmas XI. Aratrma Sonular Toplants, 243258. KSE 1995 A.Tuba kse, Sivas li 1994 Yzey Aratrmas XIII. Aratrma Sonular Toplants, 205228. KSE 1996 A.Tuba kse, Sivas li 1995 Yzey Aratrmas XIV. Aratrma Sonular Toplants, 375400.

99

KSE 1999a

A.Tuba kse, Sivas li 1997 Yzey Aratrmas XV. Aratrma Sonular Toplants, 467490.

KSE 1999b

A.Tuba kse, n Asya Arkeolojisi Terimleri, Seramik Arkeoloji Ve

Sanat Yaynlar, stanbul. KSE 2000 A.Tuba kse, Sivas li 1998 Yzey Aratrmas XVI. Aratrma Sonular Toplants, 1124. KSE 2001 A.Tuba kse, Sivas li 1999 Yzey Aratrmas XVII. Aratrma Sonular Toplants, 89 100. KSE 2002a A.Tuba kse, Sivas li 2000 Yzey Aratrmas XVIII. Sonular 243258. KSE 2002 b A.Tuba kse, Arkeolojik almalarda Deerlendirme Yntemleri, Arkeoloji Ve Sanat Yaynlar, stanbul. Seramik Aratrma Toplants,

100

ZG 1947a ZG 1947b ZSAT VE ZSAT 2003

Tahsin zg Sivas ve Maltepe kazlar Belleten XI/41,164166 Tahsin zg Sivas ve Maltepe kazlar Belleten XI/44,641655 Nesrin zsait, Mehmet zsait, La Ceramique Dite Galatedu Bassn Du Kzlrmak Anatolia Antigua XI,323342.

PARLASCA 1982

Klaus Syrische Hellenistischer

Parlasca, Grabreliefs Und The V:

Rmischer Zeit Rhein. ROBNSON 1959 Henry Robinson, Agora Athenian Period: J.J,Berlin, SCHAFER 1968 Jrg Hellenistische

Pottery Of The Roman Chronology, Augustin Schafer, Keramik

Glckstadt, New Jersey.

Aus Pergamon, Walter de Gruyter&Co. Berlin

101

STRABON 2000

Strabon, Antik Anadolu Corafyas (Geographika), Ve Sanat ev: Yaynlar, Adnan Pekman, Arkeoloji stanbul

ENYURT vd. 2006

S.Ycel enyurt, Atakan Akay, Yaln Kam, (Dou Yceren Roma Nekropol),Ankara

Kilikyada Bir Hellenistik-

UYSAL 2000

Esra Uysal, Demre Aziz Nikolaos Ge Bizans Srsz Baslmam niversitesi, Bilimler Ankara Roma Kilisesi Erken Ait Kazlarnda Ele Geen Dnemine

Seramikler, Yksek Sosyal Enstits, Vapur, Bir Roma Krmz Seramik

Lisans Tezi, Hacettepe

VAPUR 2001

zlem Astarl

Dneminde

Gelenei 1.Uluslararas Eskiehir Pimi Toprak Sempozyumu Kitab, Eskiehir. Bildiriler

102

WAAGE 1948

Frederick

.O.

Waage,

Antioch On The Orontes, IV,:Ceramics And slamic Coins, University Princeton Princeton Pres, Weber-Hden, Aus bis zeit

WEBER- HDEN 2001

Ingrd. Keramik

Hellenischer Frhbyzantnscher aus ber

Tavium/Byk scht ber das der

Nefes: bemerkungen und begehungsmaterial kampagnen aus dre bereichen stadtgebietes YILDIZ 2006 Volkan Kazs Yksek Ankara ZOROLU 1979 Levent Eskiyaparda Kzlrmak (Galat Tarih Ekim Denilen) Kongresi, 1976 Zorolu, Bulunan Havzas Boyal 1115 Ankara Yldz, Tarsus Meydan Baslmam Lisans Tezi, Cumhuriyet

19982000 des

ausgewahlten

Seramikleri, VIII. Trk

(1979) I. Cilt, 345354.

103

ZOROLU 1986a

Levent Kzlrmak

Zorolu, Havzas

Kaplarnn Biim ve Ss Geliimine rnekler, IX. Trk Tarih Kongresi, 21 25 Eyll 1981 Ankara (1986), 459472. ZOROLU 1986b Levent Samsatta Dou Zorolu, Bulunan lk Sigillatalar

Rapor S. Fen- Edeb. Fak. Der.3, 61100. ZOROLU 1987 Levent Kzlrmak Kaplar, (Edit.) 70. http://www.sivas.gov.tr/turizm/bolum.php?kat=180 Sivas l Yll 1998 Anadolu Zorolu, Havzas A. ilingirolu Demir

alar, zmir 1987, 65

RESMLER

105

Resim 1: Ziyaretsuyu kazs krmz astarl seramikleri (Orta, 2006: 342)

106

Resim 2: Ziyaretsuyu kazs boya bezemeli seramikleri (Orta, 2006: 343)

107

Resim 3: Ziyaretsuyu kazs kazma ve erit boya bezemeli seramikleri (Orta, 2006: 342)

108

Resim 4: Ziyaretsuyu kazsndan ele geen boya bezemeli testi

109

Resim 5: Ziyaretsuyu kazs seramikleri (Orta, 2006: 343)

Resim 6- Ziyaretsuyu Mimari Yaps

110

Resim 7- Ziyaretsuyu Seramikleri

Resim 8- Ziyaretsuyu kp paras

111

Resim 9- Ziyaretsuyu kp paras

112

Resim 10-Ziyaretsuyu amphora ve kpleri

HARTALAR

114

Harita 1- Sivas li Haritas

115

Harita 2: Antik Dnem Kuzey Suriye ve Gney Anadolu (Parlasca, 1982: 4)

116

Harita 3: DSA grubu seramikleri dalm haritas (Korkmaz, 2003: Harita 5)

117

Harita 4: Sivas ve evresi Bizans a yollar (Korkmaz, 2003: Harita 4)

118

Harita 5: Yakndou Haritas (Gnaltay,1946:439)

ZM

120

izim 1-Ziyaretsuyu Mimari yap (Orta, 2006: 341)

GRAFKLER

122

ince seramik grubunun kaba seramik grubuna olan oran

700 600 500 400 300 200 100 0 1 ince seramik grubu 2 kaba seramik grubu

Grafik 1 nce seramik grubunun kaba seramik grubuna olan oran.

terra sigillata seramik grubunun dier seramik gruplarna olan oran

1000 800 600 400 200 0 1 2 3 dier seramik gruplar

terra sigillata grubu seramik

Grafik 2 Terra Sigillata seramiklerin dier seramik gruplarna olan oran.

123

devety hamurlu seramik grubu ierisinde bej astarl seramik grubunun oran
80 60 40 20 0

1 bej astarl seramik grubu

devety hamurlu seramik grubu

Grafik 3- Devety hamurlu seramik grubu ierisinde bej astarl grubunun oran

anaklarn mleklere oran

400 350 300 250 200 150 100 50 0 1 2 anaklar mlekler

Grafik 4- anak formlu seramiklerin mlek formlu seramiklere olan oran.

124

bezemeli seramik grubunun bezemesiz seramik grubuna olan oran

1000 800 600 400 200 0 1 bezemeli seramik grubu 2 3

bezemesiz seramik grubu

Grafik 5- Bezemeli seramik grubunun bezemesiz seramik grubuna olan oran

boya bezemeli seramiklerin dier bezemeli seramikler iindeki oran

52 51 50 49 48 47 46 1 2 3 dier bezemeli seramikler

boya bezemeli seramikler

Grafik 6- Boya bezemeli seramiklerin dier bezemeli seramikler iindeki oran

125

ince seramik grubu iinde devety seramik grubunun oran

350 300 250 200 150 100 50 0

1 ince seramik grubu

devety hamurlu seramik grubu

Grafik 7- ince seramik grubu iinde devety hamurlu seramik grubunun oran

LEVHALAR

LEVHA 1
26 cm

26.6 cm

34 cm

28 cm

23 cm

30 cm

16 cm

26 cm

8
0 5 cm

LEVHA 2
16 cm

14 cm

12 cm

15 cm

18 cm

20 cm

28 cm

7
0 5 cm

LEVHA 3

19 cm

29 cm

24 cm

30 cm

18 cm

17 cm

22 cm

18 cm

16 cm

5 cm

LEVHA 4

20 cm

28 cm

21 cm

16 cm

13 cm

33 cm

5 cm

LEVHA 5

9 cm

14 cm

11 cm

13

13 cm

13 cm

5 cm

LEVHA 6

10 cm

12.8 cm

12.5 cm

12 cm

12 cm

9.6 cm

5 cm

LEVHA 7

18 cm

14 cm

16.3 cm

23 cm

27 cm

5 cm

LEVHA 8

27 cm

22 cm

22 cm

28 cm

30 cm

5 cm

LEVHA 9
15 cm

12 cm

22 cm

23 cm

15 cm

12.4 cm

17 cm

9 cm

10 cm

5 cm

LEVHA 10

26 cm

28 cm

25 cm

23 cm

25.5 cm

5 cm

LEVHA 11

33 cm

26 cm

27.6 cm

21 cm

5 cm

LEVHA 12
13 cm

14 cm

15 cm

23 cm

22 cm

18.6 cm

22 cm

20 cm

16 cm

17 cm

10
0 5 cm

LEVHA 13

27 cm

36 cm

29 cm

48 cm

43 cm

6
0 5 cm

LEVHA 14

16 cm

13 cm

16 cm

28 cm

25 cm

21 cm

5 cm

LEVHA 15

22 cm

20 cm

26 cm

20 cm

30 cm

24 cm

5 cm

LEVHA 16
25 cm

27 cm

33 cm

30 cm

19 cm

19 cm

33 cm

5 cm

LEVHA 17

23cm

22 cm

25 cm

19 cm

5 cm

LEVHA 18

25 cm

40 cm

38 cm

5 cm

LEVHA 19

5 cm

LEVHA 20

4 0 5 cm

LEVHA 21

5 cm

LEVHA 22
16 cm

15cm

34 cm

5 cm

LEVHA 23

12cm 1

2.5 cm 2

5 cm

LEVHA 24

3
0 5 cm

LEVHA 25

5 cm

LEVHA 26

3 cm

15 cm

10.5 cm

10 cm

12 cm

8.8 cm

5 cm

LEVHA 27

8 cm

12 cm

15 cm

22 cm

13 cm

10.6 cm

5 cm

LEVHA 28

16 cm

18 cm

8 cm

10 cm

5 cm

LEVHA 29

15 cm

12 cm

12 cm

12 cm

23 cm

27 cm

5 cm

LEVHA 30
16 cm

26 cm

20 cm

3 25 cm

32 cm

5 40.5 cm

6
0 5 cm

LEVHA 31
15 cm

16 cm

13 cm

16 cm

19 cm

13 cm

6
0 5 cm

LEVHA 32

15 cm

15 cm

21 cm

5 cm

LEVHA 33
18.5 cm

22 cm

16 cm

18 cm

31 cm

5 cm

30 cm

LEVHA 34

36 cm

26 cm

32 cm

43 cm

19 cm

6
0 5 cm

36 cm

LEVHA 35

22.2 cm

32 cm

33 cm

5 cm

LEVHA 36

40 cm

52 cm

46 cm

5 cm

ZET Bu almada 2004 ylnda Sivas ili Hafik ilesinde yaplan Ziyaretsuyu kazsndan ele geen seramik buluntular deerlendirilmitir. zerinde allan bu buluntularn ncelikle izimleri yaplm ardndan tipolojik zellikleri incelenerek evre blgelerle karlatrlmalar yaplmtr. Bu karlatrmalar sonucunda seramiklerin dalm alan tespit edilmeye allmtr. Dalm alannn tespiti sonucunda bu blgenin kuzey Suriye ve gney Anadolu ile balants olduu anlalmtr. Yaplan deerlendirmeler sonucunda Ziyaretsuyu kazsndan ele geen seramik buluntularnn Helenistik ve roma dnemi iindeki belirlenmeye allmtr. Deerlendirmeler ve karlatrmalar sonucunda Ziyaretsuyu Mevkinin M.. 2.yy da iskn grd dnlmektedir.

ANAHTAR KELMELER 1) Arkeoloji 2) Sivas, 3) Seramik 4) Terra Sigillata 5) Galat

ABSTRACT This study includes the analysing of the ceramic finds from ziyaretsyu excavation in Hafik town of Sivas province. First of all, drawings of ceramics have been finished.being analysied typologc and clay features of them have been compared with the North Syria and South Anatolia. Together with the finds from Ziyaretsuyu excavation, Hellenistic and Roman characteristics of ceramics are distinguished. The results of the study demonstrate that the settlement at Ziyaretsuyu may probably belong to the 1st-2nd centuries B.C

KEY WORDS 1) Archeology, 2) Sivas 3) Ceramic 4) Terra sigillata 5) Galat