omo

HAZiRAN
2DD4
YIL:1I

73

AYLK EDEBiYAT DERGiSi

3.S[)[].[][][]

T.L.

D~SYA

Tara
Edebiyatta Merkez-evre Ilikileri
SOVLEi PR[)FiL

ZCAN ER:

Oyunb
CERC

iNCELEME

CAT

DER'le 195 o'li yllar ve Sait Faik stn bir metropol airi: DAVD IGNATOW tn unutulmu bir ftgr CELIS :E PINGUET: iirin Tarihle Mnasebeti

YKY'DEN MEKTUP

o da,n

stinde bir ak ku olur

Kim kcak dara ol anda lr "Tara" dosyasn tasarlarken ok dndk, ok tamdk. Baka pek ok bala (konuya, soruna) gebe, epeyi kabark bir sorunlarndan ulu-

dosya: Edebiyatmzn

uzak, yakn tarihine baktmzda gelenekilik,

dibi tutmu olmasna

ramen boyuna kaynatlm

sallk, yerellik, evrensellik,

marjinallik vs ile dnya edebiyat tartmalar

na giden bir tomar yaz koyabiliriz masa-

ya. Bu tomar, kafa karklmzn Btn bu birikmi tartmalarn

da belgesi olur. ilikileri erevesinde dosyann. tutmaya alan bir dosya ha-

farknda olan ancak konuyu merkez-evre bir prizma ilevi grmesini

zrladk. Yerleik 'tara algs'n ayrtran Gven Turan, Ouz Demiralp,

hedefledik

ismail Ertrk bir ucundan,

ilhan Berk, Hseyin Ferhad, ibrahim Yldrm, Ramis Dara, Ahmet kazann. 'Tara' denince akla ilk gelen isimlerden Nedret

Bozkurt, Mehmet Can Doan ve Filiz zdem teki ucundan tuttular Grcan, sonbaharda kacak olan "Tara ykleri" kitabndan

bir ykyle odun att kazann altna. Sonunda kendisine ulatk ve Mine St, 19so'li yllara, Sait gemi dnemlerine tanklk etmi

Ka zamandr zcan Ergder'le Faik'e, o yllarn

VATAN

bir sylei yapmay planlyorduk. odaklanan

gazetesine

bir sylei yapt. Gen okura, edebiyatmzn dnyoruz.

bylesi isimlerle yaplan syleilerin ok eyanlatacan

ipek Seyalolu, son yzyl Amerikan iirinin ne kan isimlerinden

David Ignatow iin bir Profil dosyas hazrlad. Oyunbaz, kitaplarndan seilmi iirler e-

alayc, tipik bir metropol airi Ignatow. Harvey Shapiro ve Mel Kenne'in yazlarna Ignatow'un lik ediyor. ereve'de tanyacaksnz Trk edebiyatnn tamamen unutulmu, aslnda yaad dnemde

de bilinmemi

ilgin bir airini. istihsal/

Cells'i

Baha Tevfik'in kaleminden.

"Bir balon yapmak isterdim ki hilal/ Biiminde; gneten len air.

Edilen saf elekt-

rikle gider!.." dizelerini yazm, 1913'te gen yata veremden

Yap Kredi Kltr Sanat Yaynclk A.. adna sahibi

SELUK ALTUN

Dergi Tasarm
YETKiN BAARR

Halkla ilikiler
ARZU HAKSUN

Babil Kulesi Tasarm

AYE KARAMUSTAFA, SELEN BAER

Bask
PROMAT

GenelMdr
R.MERKKNER

Grafik Uygulama
ARZU AKAN YARA

E-S Karayolu zeri, Haramidere Mevkii, Avclar-istanbul Yazma Adresi

Dergi Editr
MURAT YALiN

Dzelti
FAHRi GLLOGLU

Yayn Kurulu
EKREM IIN, M. SABRi Koz, GVEN TURAN, MURATYALiN

Yap Kredi Kltr Sanat Yaynclk A.. Yap Kredi Kltr Merkezi, istiklal Caddesi,
No: 285,

Yayn Sekreteri
GLAY KANDEMiR

Kat: 5, Beyolu, 34433 istanbul

(o 212) 2524700

Sorumlu Yaz ileri Mdr

ASLIHAN DiN

Reklam
SERKAN KALKANDELEN

Telefon

PBX

Faks (o 212) 293 07 23 - (o 212) 252 3828

kitap-Ik Gnderilen yazlarn

ayda bir yaymlanr. yaymlanmas

kitap-Ik'ta

yaymlanan kararna kaynak

tm yazlarn

sorumluluu

yazarna

aittir. iade edilmez.

yayn kurulunun yazlardan

baldr.

Yazlar yaymlanmasa alnt yapmak

da yazarna serbesttir.

kitap-Ik'ta

yaymlanan

belirtme

kouluyla

HAZiRAN

2004-YKY-2060-ISSN KiTAP-LIK 73

1300-0586

iiNDEKiLER
4-\3
RZGAR GL

30

BARAcAR Akrep zerine

73

RAMis DARA

KAVAGEN TUGRUL TANVOL iLHAN DURUSEL DOGAN YARc Di DEM NUR GNGREN GLTEKiN EMRE SELAHAniN ZPALABIVIKLAR 40-48 32

Merkez-Tara, Tarih-Corafya alma

76 AH M ET BOZKU RT

Can

Skc Bir

CATHERINE PINGUET

Tarada
79

iir

Hazrlklar

Jean

Genet'nin "Ak Bir Tutsak" FiLizZDEM Bir

SYLEi ZCAN ERGDER

i Mekan Olarak Tara

\4-22 14

iiR

80 50-83
DOSYA: TARA

NEDRETGRCAN

YILMAZGRUDA "Kendi"

Alabayram'n
Kadn mdr? 84-8\
EREVE: CELis

Kitab
51

Bir Bardak Souk Su

idam Treni ue isteyen

GVEN TURAN

16

MEHMET MMTAZ Tuzcu Sfenks 54

Tara Corafya

OGUZ DEMiRALP

17

NURi DEMiRCi

Hayat Manzaral
18

Bir

Oda
57

Dnya Edebiyat i Edebiyat Dnyas

iSMAiL ERTRK Byk ehir:

82-\02

PROFiL: DAVID IGNA TDW

EBUBEKiR EROGLU

93

HARVEV SHAPiRO

Glge Oyunu
19 TARI K GN ERSEl

Dauid Ignatow'un
95 MEL KENNE

Ansna

Zaman ue Yeryz Taras eg'ofobi

20 NAZMi AGIL Kokarca 64 22 ELiF SOFYA Fedor'un Fedor'a HSEViN FERHAD airin Yurdu Lisandr 100 Fedor'un Az 68 MEHMETCAN DOGAN DAViD IGNATOW iirler 60 iBRAHiM YILDIRIM

Dauid Ignatow'un
98 DAViD IGNATOW

iiri

BirTara
zerine

"Yosturolu" Notlar
Tipi

Doas Anmsatma Gcndedir

iirimin

iareti, Gsterilen,

Diuan
24-38 24
YK / DENEME

Edebiyatnn

Taralar

TUNCER ERDEM

71

iLHAN BERK

Vurdumduymazln Hayatmza Tesiri

27 SALiHA NilFER

Tara

Sebastian

Knight 1/

KiTAP-LIK

73

TARADA R HAZRLKLAR
AHMET BOZKURT

senin iin allm eyler syleyemem sana yaramaz k gecesi amcamzdr bahar yakndan kardeimiz alr bam erzincan' a giderim seni dnmek iin drtlIderi bozarm nk dalar ne gne duruyor kylar ve eskimeyen her ey seni anlatmak iin
TURGUTUYAR

larizm biimi olarak yerlilik, hibir zaman trde ve zsel bir yap arzetmez. erisinde barndrd kltr ve kimlik nosyonuna bozumuna bal olarak farklln simle edilerek yapuratld bir aynln dolaysz gstereni

olarak yerlilik tek bana kendinden menkul bir alan ilgilendirir. Kendi kurduu bir dsallk zerinden kendi varln ina eden temsili bir yerlilik dncesinin i tm grme biimlerinin belirledidnyaya bitii deer de He-

iir geldi sonunda u mel'un tara kavramna dayand. Souk ve rkek bir kelime tara: Zaman ve mekan kavraymz altst edebilen hep gemi bir tarihsellik kurgusu ierisinde muhayyilemizi meguliyete boan bir zellii var. Bir ara uzam, bir eik olmasnn dnda oumuz garipsenemeyecek selliimizin bir ekilde keskinlemi birvagemi tarihrolu kipi yklyoruz ona. Gemiimizin,

idegger'in

"varln mekan olarak" grd "dil" de isahip olmayan

sel bir dnme urar. air de, hibir aidiyet duygusuna bir srgndr. rettiklerinin Tm biimlere ve snrlara kar o hep bir birer toplam olan tm yaznsal yaratlar da bilisel bir dzeyde ele alnmas,

ara yerde, bir eikte durur. Dolaysyla dili de, yaam da en nihayetinde hep srgnsoylu bir uzamda varolur. Tara ve yerellik kavramnn psiik tm veheleriyle gn yzne kartlmas bu adan anlaml. Zira bir mekan olarak tarada retimini srdren air ve yazarlar nereye yerletireceiz o zaman? Artk, apak unu kabullenmek gerekiyor: Hegemonik, baskc, dumura uratlm bir haz politikasnn statkocu bir dilsel anlayn mekansal belirlenimlerden eli" ise muktedirler tek arac olan

travmatik bir hatrlamaya maruz kalmadan mekan olarak kutsanmdnda taolarak

nceki halini imledii iin mi tara dediimiz ey hep belirsizliklerin ve birbanaln tr? Tara, mekansal bir yer-yurt dolaymnn

mamen yerlici folk dneeye yaplan vurgularla gndeme geliyor. Bu sebepten olsa gerek, merkez-d tuttuu bir romantizm dnlmez. addedilen tara, nostaljik gemi imgesinin srekli canl olan yerlilikten hibir zaman ayr

ellerine rehin braklacak

kadar ucuz olmamaldr iir. Kendisini tm snrlardan ve uzak tutan "tara entelektiin her zaman "teki" olacaktr.

Her zaman eikte, bir ara yerde durmann hzrn ve biganeliini tar tara. Kendilerine merkezi bir rol bien ortodoksinin/muktedirlerin taraya bitii gmlek halidir. ise, ounlukla zne olmayan bir "tekilik"

Merkezde yer tutmu payitaht sahipleri iin taral airyazar hep bir teki imgesidir; yabanc ve darlkl alandr. Merkeze kabul uygun olmayandr. Kelimenin en ar anlamyla tara gerek bir mddun (subaltern)dur: a ge kalan sakat bir modernliin "teki" dir. Tm dier periferi lkelerinde olduu gibi Trkiye'de de, eksik modernleme gibi, kendilerini bu muktedirlerin serveninden doan her ey gren bir ege-o odaklanan edebiyatn merkezinde Dlanan, varoluaalanan; zihinsel srelerini tamamlayamam

Tara kavramn mekansal ve zamansal tm balamlarndan kopartarak onu, bir "teki" olarak kodlamadan ele alan bir bak asna henz varamadk. Merkezevre amaznn halen daha nmz tkayan en nemli sorunlardan biri olduunu dncesinden grmek bu kadar zor mu? Tara, her eyden nce, kendisini imleyen yerlilik ve onun artrd tm imgelem biimbir alana sevkeder bizi. kutsayacak deilim. lerinden ayr drlerneyecek Fakat bilinmesi

aalad gerek bir

men snf olumutur. Merkezde, stanbul'da,

Tek bana bir yerlilik dncesini

oluturduu edebi kanon ierisinde ta-

gerekiyor: Yerlilik, dnyaya ve kltre

raya hibir zaman yer yoktur. Tara, ancak, kendi iktidarlarn kutsadklar ve tuhafbir ekilde sradan yerellikleriKiTAP-LIK 73

ieriden bakmann uzamsal yoludur. Modern bir partik76 DOSYA

RAYMON D DEPARDON,

1990

ni devam ettirdikleri mddete bir anlam tar muktedirlerin gznde. O yzden hep bir faIk sylemine bir mazlumluk edebiyatna madunlar. zendirilmek istenmektedir tara Onlara gre taradan merkezi ynlendirecek

uiren mekan, anlay ve akrabaln tkezlediizamandr; onu kendi iimizde tanmakla ondan kendisiolduu iin tiksinmekten

kurtulutuz. "Biz"ibir sorun haline getiren, hatta belki de olanaksz klan bir semptomdur.
Bu sylediklerimden, gemek istiyorum. merkezin yaznsal anlayn tkezleten bir deneyime ve aprak iktidar ilikilerini

bir ses, bir dil oluarnaz. Onlar sadece Anadolu kltr ierisinde bir renk bir farkllk olarak kaldklar mddete ve bu topraklarn tayacaktr. Ayn topraklarda yaad fakat bir gemi imgesi olarak hatrlad bir yabancdr tara onlar iin. Kendinden menkul bir iktidar gcyle donanm olan bu muktedirler hibir zaman Iulia Kristeva'nn dillendirdiklerinin farknda olmak istemezler: Yabanc tuhafbir ekilde bizim iimizde yaar. Kimliimizin gizli yz, barnamz enkczc eKiTAP-LIK 73

gemi zenginliini

kendilerine ha-

Hamasi bir ehirli kibrini yedeine bir edebiyat kanonunun can e-

trlatacak romantik bir ara olmalar lsnde bir anlam

alarak merkezde odaklanm ve her trl yaratc yaznsal anlay olanakszlatran kimesinden tiyorum. Zihinsel tm sreleri dumura urayan bu edebiyat kanonunun yelerinin (ev sahiplerinin) evin haylaz ocuklarn hizaya getirmek isterken kullandklar dilin bayalndan, hamasetinden ve buyurgan efendiliinden
DOSYA 77

nceki son rpnlarna dikkat ekmek is-

bahsetmek istiyorum. Zira bu buyurgan ve gndelik faist dilin tm jargonlarn edebiyat eletirisine sokmaya alileride vesikalk tekil edean kiiler Trk edebiyatnda lunuyorlar. imdilik evin en haylaz, haar ocuu Erzincan'da Vadi iekli ile birlikte yaymladm Le poste travai!le dergisi. Taradaki iir hazrlklarnn direngen ve coumcu bir ruhla dile geldii rnek bir dergi Le poete tretcille. Erzincan gibi bir tara kentinde kan bir dergi olarak stanbul'daki karlarmad baz iktidar odaklarnca hi de ho ve korkularasl nibu dergi. Huzursuzluklarnn

devam etti. Enis Batur'un

"air alyor demek bana kalrsa yetmezdi, sert bir isim gerekirdi: Bulunmu.", Doan Hzlan'n

ise "air Erzincan' da alr, stanbul' da tartlr." szleri Tanyol'un cann baya skrna benziyor. Daha nce Ak-

cek hezeyanlarla dolu nevratik metinlere imza atm bu-

am gazetesine

verdiim bir demete

derginin

ierii

hakknda bir eyler sylenmesini istemitim. Klielerni ve sloganik szlerden uzak durulmas arzumu ynelemitim. Elbette eklernitim. Gerek bir eletirel bilince ve da dildonanma sahip deillerse iin iinden "tara entelekteli" deyip syrlmann uygun bir eyolmayacan lerdirmitim. kr ki ierik konusunda yet'teki kesinde hkmn bir ses geldi: Gr ve azarlayan bir ses tonuydu bu. Ataol Behramolu Cumhuri"air Neye alyor" diye sorarken grebildii oktan vermiti zaten. Derginin

nn nedenini basit bir dil kavgasna dntrerek

yetlerini saklamaya alt bu kiiler. lk bakta derginin Franszca olan ismine karym gibi grnen bu airler daha sonra durumun hi de byle olmadn, dertlerinin ve kavgalarnn ok daha farkl sebeplere bal olduunu da inkar etmediler. Turgay Pieki Cumhuriyet'teki kesinde "yaymland lkeyle, toplumla ve dnemle hibir ilikisinin olmadn" savlad Le poete travaille dergisini Franszca isminden dolay eletirrniti. Asl mesele bu deildi tabii ki. lkenin tannm edebiyat isimlerinin bu tara dergisi ile ne ileri olabilirdi ki? Beklenilen ey ok daha folklorik blgesel bir edebiyat dergisiydi. Fakat bu dergi dier tara dergilerinden farklyd. Her zaman her konuda syleyecek bir sz olduunu bir trl anlatamad Turgay Eieki'ye. Syleyecek bir sz olmasayd eer bugne kadar denenmemi giyi kartanlarn rnlerinin edebiyat dosyalaryla yaymlanr myd ne iir stne dncelerinin olmadn ne de bylesi bir dergi? Hem de poplizme kamadan. Bu dern planda savlayan Pieki'ye nerebileceim ise imdilik size hi

birka saysndaki iirlerden kesinlikle bir tat almant Behramolu. stelik bu dergideki iirlerin ne Trkiye ile ne de iirimizin zengin birikimleriyle bir ilikisinin olmadn daha da ileri giderek iirle bile hibir bann bulunmadn iddia ediyordu Behramolu.
J

Dnp dolap hep u malum "toplum" gerekleve sanat

rine arpp duruyoruz nedense. Toplumculuu dan ne zaman kurtuluruz bir soru bu. Turul Tanyol msterih

birka ucuz dil siyasetine hapseden bu tr yaklamlarbilinmez. Cevab hep mehul olsun: Le poete travaille azade bilincinde

merkezden uzakta merkezin tm hastalklarndan bir dergi. Le poete trcuaille tm yaptklarnn

olarak ilerleyen bir dergi. Her eyden nce kendisinin, iirsel dilbilgisini silbatan gzden geirmesi gerekiyor. O oka nemsediini syledii T.S. Eliot bile artk imdadna yetiecek durumda deiL. yle biraz titreyip kendine dnmesi gerekecek galiba: Maurice Blanchot'u, Bataille'i, Derrida'y, Zizek'i, A.J. Greimas', vinas', Gadamer'i gerekecek. Artaud'u, Leokumas hatta biraz da Baudrillard'

dergiyi yeni batan okumas konusunda hibir ey yok. Toplumdlk

tartmasn

burada es geiyorum. Kutsal fetilerden yeterince ekmedik mi? inde yaadmz topluma inanmyorsanz, nereceim bir reete imdilik yok. Turul Tanyol, Pieki'rin aksine hamasetini ekinmeden siyle ve "tara entelekteli" aydn portresi izdi. Anlalan o ki, Enis Batur' un ve Doan Hzlan'n dergiyi btnyle ekememezlikle
78 DOSYA

Le poete trcuaiile, gn doarken yatana giren Saint-Pol Roux'ur kapsna ast szn hakkn vermeye alan bir dergi. O yzden biz, sessizliin ve suskunun yaratc bir edirne drt bir dselliin eiinde duruyoruz; bu eik de ancak szn ve dilin gcne, ivarlyla kendisin var irin gcne inanan insanlarn edecektir.

gn yzne kartt. Derginin bask kaliteismiyle alayederek rnek bir

destekleyen ayn ekildeki

yaklamlarndan klarn

hi de

memnun olmayan Tanyol tamamen kiisel hesaplarla ve srdrmeye

KiTAP-LIK 73