CEZA HUKUKU CEZA HUKUKU

KANUNLK LKES

Kanunsuz su ve ceza olamaz. . lendii zamann kanunu tarafndan aka su saylmayan bir fiili cezalandrma ve kanun tarafndan aka tespit edilmeyen bir ceza ile cezalandrma yaplamaz. Fiil ilenmeden, davran gereklemeden nce ceza yargsnda su olarak ngrlm olmas ve bu suun cezasnn nceden tespit edilmi olmas gerekir. Kanunsuz su ve ceza olamaz kuralnn hukuk dzenimizde varl dolaysyla ortaya bir takm sonular kar.

a-Ceza kuralnn kanunla ngrlmesi: Buradan ceza kuralnn ancak kanunla konabilecei, eer bir kanun tarafndan ngrlmemise bir fiilin su saylmasna ve ceza yaptrm uygulanmasna imkan olmad eklinde bir sonu anlalr. Daha sonra kabul edilen bir ceza kural veya sonradan cezay arlatran bir ceza kural nceki fiile uygulanamaz. Ceza hukukunda, mahkeme su olduu iddiasyla deerlendirmesine sunulan bir fiilin su ceza kurallarnda su olarak ngrlmediini saptadnda, fiili toplum dzenine aykr nitelikte grse dahi, kendi yargs uyarnca cezalandrma yoluna gidemez.

b-Ceza kural uygulamasnda kyas yasa:

CEZA HUKUKU Kyas, kanunda ngrlen durumlara ilikin dzenlemeleri veya genel ilkelerden elde edilen dzenlemeleri, kanunda ngrlmeyen benzer durumlar kapsamna alacak ekilde genileterek bu durumlar zmleme ilemidir. Suu kanun koyaca iin, yarg yorum yapyorum diye kanun koyucunun aka ngrp cezalandrmad bir fiili benzetme yoluyla da yaptrm alanna sokamaz; bir fiil hakknda mevcut olan hkm benzerlii dolaysyla baka bir fiile uygulayamaz. Kyasla bir su veya ceza yaratlamaz. Kyasla ceza arlatrlamaz, hafifletilemez. Ancak kyas yasan, yorum kurallarnn uygulanmas sonucu kanun hkmnn uygulanaca fiilin mahiyetini saptama ile kartrmamak gerekir. Mesela, elektrik kaakln da, elektriin, hrszlk suu tanmndaki menkul mal kavram ierisine sokularak, kaak elektrik kullanlmasnn su unsuru oluturduu sonucuna varlmas. Tereddt olan durumlarda sank lehine yorumlanr.

CEZA KURALLARININ UYGULANMASI (YRRL)

I-ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI

Gemie yrmezlik kural: Ceza kurallar, genel olarak yrrle girmelerinden sonra ilenen fiillere uygulanrlar. Suun ilenmesi annda yrrlkte olan ceza kuralna gre su tekil etmeyen bir fiilden tr kimse cezalandrlamaz. nceki kurala gre su saylan bir fiil ilenmesinden sonra karlan bir kurala gre daha ar cezaya arptrlamaz.

CEZA HUKUKU Gemie yrrllk istisnas: Kiinin yararna olan durumlarda, yani mevcut olan bir suu ortadan kaldran ya da suun cezasn azaltan kuraln gemie yrmesi kabul edilmitir. lendikten sonra yaplan kanuna gre crm ve kabahat saylmayan bir fiilden dolay kimse cezalandrlamaz. Bir crm veya kabahatin ilendii zamann kanunu sonradan yaynlanan kanunun hkmleri birbirinden farkl ise failin lehinde olan kanun uygulanr.

II-YER BAKIMINDAN UYGULANMASI Genellikle suun ilendii yere gre tayin edilir.

lkeler

a-Mlkilik (lkesellik) ilkesi: Ceza kurallarnn uygulanma alanlarnn bunlar koyan devletin lkesi alan ile snrl olduunu kabul eder.

b-Kiisellik (ahsilik) ilkesi: Ceza kurallarnn, onlar koyan Devletin su ileyen vatandalarna uygulanmasna yneliktir.

c-Koruma ilkesi: Ceza kurallarnn onlar koyan Devlete ya da onun yurttalarna kar ilenen sulara uygulanmasn ifade eder.

d-Evrensellik ilkesi: Ceza kurallarnn, nerede, kim tarafndan ve kime kar ilenirse ilensin tm sulara uygulanmas anlamna gelir. Hibir suun cezasz kalmamas iin uygulanan bir ilkedir.

CEZA HUKUKU Sulularn geri verilmesi:

Mevzuatmzda Trk yurttalarnn geri verilmesi kabul edilmemekte ayrca kabahat sular ile siyasal, askeri ve onlarla balantl sular geri verme d tutulmaktadr. Mahkeme hem kiinin yabanc olduuna hem de iledii suun adi nitelikte olduuna karar verirse, hkmet takdirine gre, o kiiyi geri verip vermemekte serbesttir.

III-Kii bakmndan ceza kurallarnn uygulanmas

Ceza hukuku kurallarnn bir ayrm yaplmakszn herkese uygulanmas, cezalandrma bakmndan herkesin eit durumda olmasdr.

STSNALAR

1-Cumhurbakannn Sorumsuzluu ve Dokunulmazl: Kural, cumhurbakannn grevi ile ilgili konularda ne hukuk ne de ceza sorumluluunun bulunmaddr. Ancak cumhurbakan vatana ihanetten dolay TBMM ye tam saysnn 1/3nn teklifi zerine, ye tam saysnn 3/4nn kararyla sulanabilir.

2-Yasama Sorumsuzluu ve Dokunulmazl: Belirli fiillerden tr hibir zaman kovuturma yaplamamas sorumsuzluk halini, dier baz fiillerinden tr de ancak yasama organnn izniyle ya da grevin sona ermesinden sonra kovuturma yaplabilmesi veya cezann ektirilebilmesi de dokunulmazlk halini ifade eder.

CEZA HUKUKU a-Yasama sorumsuzluu: TBMM yeleri meclis almalarndaki oy ve szlerinden, mecliste ileri srdkleri dncelerinden, bunlar meclis dnda tekrarlama ve aa vurmaktan sorumlu tutulamazlar. Bu ereve ierisindeki oy, sz ve dnce

aklamalarndan dolay de ceza ne de hukuk davas alamaz. Bu sorumsuzluk devamldr. b-Yasama dokunulmazl: Sorumsuzluk erevesine girmeyen ve su tekil eden fiillerden dolay, meclisin karar olmadan meclis yesi hakknda kovuturmaya giriilememesi ve hkmedilmi cezann ektirilememesidir. Dokunulmazlk, sorumsuzluktan farkl olarak yasama dndaki fiillerle ilgilidir. Sadece ceza kovuturmalarn ve ceza ektirilmesini engeller; grev sresince devam eder ve meclis tarafndan kaldrlabilir. (Meclisin karar olmadka bir meclis yesi; tutulamaz, sorguya ekilemez, tutuklanamaz ve yarglanamaz.) Ar cezay gerektiren sust hali ve seimden nce soruturmasna balanlm olmak kaydyla Anayasann 14.maddesindeki durumlar bu hkmn dndadr. Dokunulmazlk nedeniyle geen sre zamanam sresine dahil deildir.

3-Diplomasi dokunulmazl: Yabanc bir lkede grevli bulunan diplomas memurlarnn, yerel kanunlara ve mahkemelerin yarglama yetkisine tabi bulunmamalarn anlamna gelir. Diplomasi dokunulmazlklarndan yararlanacak kiiler, diplomas temsilcileri ve maiyetleridir. Diplomasi temsilcileri bal bulunduklar Devleti temsil yetkisine sahip kiilerdir. Bunlar bykeliler, eliler ve maslahatgzarlardr. Diplomasi dokunulmazlnn hukuk davas alamamas, haberleme dokunulmazl, elilik binasnn dokunulmazl gibi sonular vardr.

CEZA HUKUKU SU

Su, ceza kanunu tarafndan konulmu bir emir veya yasan ihlalidir. Su, kanunun ceza tehdidi yaptrm altnda koyduu yasaa ya da emre kar olan davran eklinde tanmlanr. Ceza kanuna gre, sular, crm ve kabahatler olmak zere ikiye ayrlmtr. Crmler, kabahatlere nazaran daha ar saylan ihlallerdir.Daha ar cezay gerektirirler. lm, ar hapis, hapis, ar para cezas vb. Kabahatler, crmlere nazaran ihlal ettikleri hak ve menfaat daha azdr. Hafif hapis, hafif para cezas vb cezay gerektirir.

1-Suun faili (Suun aktif sujesi): Suun faili, suu ileyen, ilenmesine katlan kiidir. Hukuka aykr fiili ileyen kimse suun failidir.

2-Suun maduru (Suun pasif sujesi): Su tekil eden fiille menfaati ihlal edilen kimsedir. A,Byi vuruyor. A suun faili (suun aktif sujesi) B suun maduru (suun pasif sujesi)

3-Sutan zarar gren: A,Byi vuruyor.

A suun faili (suun aktif sujesi) B suun maduru (suun pasif sujesi) Ann akrabalar sutan zarar gren

ldrlen suun maduru, baka trl menfaatleri ihlal edilenler yani akrabalar sutan zarar grenlerdir.

CEZA HUKUKU

Suun hukuki konusu: Su saylan fiil tarafndan ihlal edilen hukuki varlk veya menfaattir. Hrszlk suunun hukuki konusu; menkul mal zerindeki zilyetliktir.

Suun maddi konusu: Su saylan fiilin yneldii kii veya eydir. Hrszlkta suun maddi konusu tanabilir eydir.

SU VE UNSURLARI

Maddi unsur Manevi (psikolojik) unsur Hukuka aykrlk unsuru Tipiklik unsuru

I-SUUN MADD UNSURLARI

1-Hareket: Hareket kiinin vcuduyla yapt bir iradi davran eklidir. Maddi unsur bakmndan gerekli davran ya bir hareket ya da bir ihmal eklinde ortaya kabilir.

a-cra-i hareket: Kanunun yasaklad bir hareketin yaplmas suretiyle ilenen sulara icrai sular ya da hareket sular denir. Maln alnmas, adam ldrme b-hmali hareket: Belli bir tarzda davranta bulunmamak, belli bir davran yapmamak. Suu ihbar etmeme, memurun grevini ihmal etmesi

CEZA HUKUKU 2-Sonu bakmndan: Kiinin hareket veya ihmali ile d dnyada meydana getirdii deiiklik eklinde ifade edilen sonu, doal anlamda sonucu ifade etmektedir. Doal anlamdaki sonu yasada yazl su kavramna uygunsa cezay gerektirir. Zarar sular: Adam ldrme Tehlike sular: Su basmas tehlikesi yaratma Ani sular: Meydana gelen neticenin o an olup bittii sulardr. Mtemadi sular: Meydana gelen netice zaman iinde devam etmelidir.

3-lliyet (nedensellik) ba: Hareket ile sonu arasndaki maddi balantdr. Yasann ngrm olduu sonucun, failin hareketiyle olumu olmas gerekir.

a-artlarn eitlii kuram: Sonucun meydana gelmesinde etkili olan, yani bulunmamas halinde sonucun meydana gelmemesine yol aacak olan her art neden olarak kabul edilir. A, Byi yaralyor fakat Byi hemen hastaneye gtryorlar ama ara hastaneye giderken baka bir arala arpyor ve B lyor. Burada A, Bnin lmnden sorumludur. A, B yi yaralamam olsa , B araca binmeyecek, hastaneye gitmeyecek, ara arpamayacak ve lmeyecektir.

b-Uygun neden kuram: Sonucun meydana gelmesinde dorudan etkili olan hareketler dikkate alnarak , dierleriyle illiyet ba kurulmayacaktr. (Yine ayn rnekte) A, Bnin lmnden sorumlu deildir. Sadece yaralamadan sorumludur. Ann hareketiyle Bnin lm arasnda bir illiyet ba (maddi balant) kurulamayacaktr

CEZA HUKUKU II-SUUN MANEV UNSURU

Kusur: Fail ile onun fiili arasndaki ruhsal, psikolojik (sbjektif) balanty ifade eder. Tipik kusur: Bir fiilin bilerek ve isteyerek ilenmesi halidir. rade zgrl Kusur Kusur yetenei rade zgrl: Bir kimsenin istediini yapmas veya istemediini yapmamas olana varsa burada irade zgrl vardr. rade zgrl iin irade serbestisine bakarz. Kusur yetenei: Doru ile yanl ayrtedebilme yeteneidir. Anlama ve isteme yetenei birlikte varsa bu kiinin kusur yetenei vardr diyebiliriz. Anlama yetenei: Doruyu yanltan hakly hakszdan ayrtedebilme yeteneidir. steme yetenei: Anlayabilme ve ona uygun olarak da davranma davranmay isteme.

Kusur Yeteneine Etki Eden (Azaltan, Kaldran) Sebepler

I-Kusur yeteneinin bulunmad, azald biyolojik aama (ya kkl, sar ve dilsizlik): 1-Fiili iledii zaman 11 yan doldurmam kiiler cezai ehliyet tamazlar. 2-11 yan bitirmi 15 yan bitirmemi olanlar: ayet fail temyiz kudretine sahip olmadan hareket etmise kendisine ceza verilmez. 3-15 yan bitirmi 18 yan bitirmemi olanlar: Cezai sorumluluk var ancak cezalar indirilerek verilir. 4-15 yan bitirmemi sar ve dilsizler hakknda tahkikat yaplamaz. 15-24 yalar arasnda olan sar ve dilsizlere fiili temyiz kudretine sahip olmamalar halinde ceza verilmez.

CEZA HUKUKU II-Suu ileyenlerin zihni durumu (Akl hastal) 1-Tam akl hastal: Fiili iledii zaman uur ve hareket serbestisini tamamen ortadan kaldran akl hastaldr. Ceza verilmez bunlara emniyet tedbiri alnr.

2-Ksmi akl hastal: Fiili iledii zaman uur ve hareket serbestisini nemli derecede azaltacak akl hastalklardr. Bunlara ceza indirimi yaplr. Emniyet tedbiri yok.

III-Sarholuk ve uyuturucu madde etkisi:

1-stemeyerek sarholuk ve uyuturucu madde etkisi: Hareketlerin uur ve serbestisini tamamen ortadan kaldrmsa faile ceza verilmez. uur ve serbestiyi nemli derecede azaltmsa faile ceza verilir.

2-steyerek sarholuk ve uyuturucu madde etkisi: Ceza sorumluluunu kaldrmaz veya azaltmaz.

Kusur eitleri

A-Kast B-Taksir C-Objektif sorumluluk

Kast ve taksir kusurun younluuna ve daha az younluuna gre belirlenir.

A-KAST:

10

CEZA HUKUKU

Kast, bir suun bilerek ve isteyerek ilenmesidir. (Kast = bilme + isteme) Bilme unsuru: Suun kurucu unsurlarnn fail tarafndan bilinmesidir. steme unsuru: Suun kalbnda meydana gelen fiili ve sonucu istemektir.

Kastn unsurlar:

1-Dorudan kast: Failin gereklemesini istedii sonulara ilikin dorudan kastdr. Sonu failin istemi olduu snrlar iinde kalmsa dorudan kast sz konusudur. Mesela ldrmek istedii kimseyi att mermi ile ldren kimsenin kast

2-Dolayl (muhtemel) kast: Fail tarafndan muhtemel hatta sadece mmkn olarak ngrlen sonulara ilikin kast dolayl (muhtemel) kasttr. Sonucun gereklemesini byk bir ihtimal olarak gryor ama baka bir sonucu dnerek hareket ediyor. Mesela pek ok insann da lebileceini ngrerek bir meydana panik yaratmak iin bomba koyup bu sonuca neden olan kimsenin kast, dolayl (muhtemel9 kasttr.

3-Taammt kast: Failin, sonuca ynelik direk bir kast vardr. Burada bilme ve istemenin dnda planlama, tasarlama ve soukkanllk vardr. Dorudan kastn youn halidir. A, Byi ldrmeyi amalyor. Byi ldrmeye karar veriyor ama bunun iin uygun bir yer, uygun bir zaman, uygun bir silah belirliyor ve fiili soukkanllkla iliyor.

B-TAKSR:

11

CEZA HUKUKU Kasta nazaran daha hafif bir unsurdur. Suun bilerek deil de bunun dndaki bir takm hallerle ilenmesidir. Tedbirsizlik, dikkatsizlik, acemilik ve mevzuata uymama sebebiyle, failin isteyerek yapt bir hareketten istemedii bir sonucun meydana gelmesi taksiri ifade eder. Yaplan bir hareketten istenmeyen sonucun meydana gelmesi taksirin varl iin yeterli deildir. Ayrca; tedbirsizlik, dikkatsizlik, acemilik ve mevzuata aykr hareket etmi olmas da gereklidir. Bilinli taksir: Failin sonucu ngrd fakat istemedii hallerde mevcuttur. Bilinsiz taksir: Failin sonucu ngrmeden hareket ettii durumlarda sz konusudur.

Taksirle kast ayrmada kstaslar

-Kastta hem hareket hem de sonu iradidir. Taksirde hareket iradidir ancak sonu iradi deildir. 2-Kastta sonu istenir ama taksirde sonu istenmez.

Taksirin unsurlar 1-Yasann ngrd sonucu meydana getirecek bir fiil olmal 2-Sonucun ngrlebilir olmas 3-Sonucun istenmemi olmas 4-Fiille sonu arasnda bir illiyet ba olmal

Kasta etki eden (ortadan kaldran) haller: Crmde kastn bulunmamas cezay ortadan kaldrr. Dikkatsizlik, kurala uygun davranmama sonucu crmlerde ceza vardr.

12

CEZA HUKUKU

HATA: Hukukta hata, bir fiili ilerken, ortaya koyaca sonucu bilmemek, eksik ya da yanl bilmektir. Hatadan dolay ilenen fiillerde arlatrc sebepler uygulanmaz, hafifletici nedenler varsa uygulanr. Kanunu bilmemek mazeret saylmaz. Bir fiil ilenmi ve su unsuru tekil ediyorsa, fail de bu fiilin su olduunu bilmediini ileri srerek cezadan kurtulamaz. Faile kanundaki ceza verilir.

C-OBJEKTF SORUMLULUK:

Ceza hukukunda prensip, hi kimsenin kusurlu olmadka cezalandrlmayacadr. Bununla beraber fail ile fiil arasnda psikolojik bir ba (kast veya taksir) bulunmamasna ramen bir kimsenin cezalandrld hallerin bulunduu ileri srlebilir.

KUSURSUZ SORUMLULUK

I-Kast aan suretle ilenen sular: Adam ldrme; Kast aan suretle adam ldrmede, ldrme kast olmakszn lme sebep olunmas sz konusudur.

II-Neticesi sebebiyle arlaan sular: Suun varl iin gerekli olann tesinde zararl ve tehlikeli bir sonucun meydana gelmesi halinde cezas arlatrlan sulara sonucu nedeniyle arlaan sular denir. Bu ikinci sonu sadece failin davranndan kaynakland iin, yani onun bu sonu ynnden kastl veya taksirli olmas aranmakszn faile yklenir.

13

CEZA HUKUKU ftira, yalan tanklk, yalan bilirkiilik crmlerinde bunlar oluturan fiillerin belirli mahkumiyetlere neden olmalar halinde, cezann arlatrlmas yoluna gidilir.

III-Hukuka aykrlk unsuru: Fiilin hukuk dzeni ile bir eliki ve atma halinde bulunmas demektir. Hukuk dzeni eliki ve atmann sz konusu olabilmesi iin, ilenen fiilin bir ceza kural tarafndan ngrlen yasak veya emre aykrlk tamas ve ayn zamanda hukuk dzeninin (ister ceza nitelii tasn ister tamasn) baka bir kural tarafndan yaplmasna izin verilmemi ya da yaplmas emredilmemi olmas gerekir. Hukuk dzeni su saylan fiillere baka gerekelerle izin vermi ya da yaplmasn emretmi olabilir.

Hukuka uygunluk nedeni: Bir ceza kuralnn yasaklad fiile msaade ederek onu hukuka aykr olmaktan karan kurala hukuka uygunluk nedeni denir.

Hukuka uygunluk nedenleri:

I-Genel hukuka uygunluk nedenleri:

1-Bir kanun hkmn yerine getirme: cra memurunun haciz ilemi; infaz grevlisinin lmden sorumlu olmay; sulu kaarken izlemekle grevli olan inzibatn silah kullanmasndan dolay yaralamadan veya lmden sorumlu olmay

2-Yetkili makam ya da merciin emrini yerine getirme: Bir emir, meru emrin artlarn tayorsa, yetkili makamdan verilip, yerine getirilmesi memurun grevi gerei ise hukuka aykrl ortadan kaldrc bir nitelik gsterir.

14

CEZA HUKUKU Yargcn tutuklama kararna uyarak ilgili kiiyi zgrlnden mahrum eden polis su ilemi olmaz. Konusu su tekil eden emir uygulanmaz.(Askeri ve kolluk kuvvetleri ile ilgili istisnalar hari) Kim olursa olsun, konusu su tekil eden emri veren ve bunu yerine getiren kiiler ilenen fiilden sorumlu tutulurlar.

3-Yasal savunma (meru mdafaa): Gerek kendisinin gerek bakasnn nefsine ve rzna vuku bulan haksz bir fiili hemen defi zaruretinin sz konusu olduu mecburiyetle ilenen fiillerden dolay faile ceza verilmez.

Meru mdafaa iin: a-Saldr olacak b-Saldr bir kimsenin nefsine veya rzna ynelmi olacak c-Saldrnn hukuka aykr olmas gerekir. d-Saldry o anda savuturmak zorunluluu olacak e-Saldryla savunma arasnda bir denge olacak

4-Zorda kalma durumu (zaruret hali): Gerek nefsini ve gerek bakasn vukuuna bilerek mahal vermedii ve baka trl tahaffuz imkan da olmad ar ve muhakkak bir tehlikeden korumak zaruretinin sz konusu olduu mecburiyetle ilenen fiillerden dolay faile ceza verilmez. Meru mdafaadan farkl olarak burada haksz bir saldr ve ona kar kendini savunma sz konusu deildir. Zaruret haline rnek olarak daa trmanmakta olan daclardan birinin bolua yuvarlanmas ve dierlerinin tm abalarna ramen onu kurtaramayp kendilerini

15

CEZA HUKUKU kurtarmak iin tehlikede olan dacy tutan ipleri kesmeleri ya da deniz kazasnda ancak bir kiiyi tayabilen can simidinden yararlanmakta olan kiinin dierine izin vermeyerek boulmasna sebebiyet vermesi halleri gsterilebilir.

Zaruret halinde tehlikenin baz nitelikleri vardr:

a-Ar ve muhakkak bir tehlike olacak: Bu tehlikeyi yaratan bir insan fiili ya da tabiat olay olabilir. mesela bir vahi hayvan saldrsnda bir eve kap krarak girmek. Ya da alktan lmek zere olan bir kimsenin dkkann tezgahndan bir ekmek alp yemesi (Tehlike basit nitelikte olmayacak) b-Tehlike kendisinin veya bir bakasnn nefsine ynelik olacak c-Tehlikeye bilerek yol almam olacak: Tehlikenin ortaya kmasna zorda kalan kiinin yolamam olmas gerekir. d-Tehlikeden baka trl kanma ve korunma imkan olmayacak: Baka bir eczane yoksa ve ilaca hayati ihtiya varsa, eczane de kapalysa eczanenin camnn krlp ieriden ilacn alnmas e-Kurtarlan hak ile inenen hak arasnda denge olacak 5-Su madurunun rzas: Madurun rzas da fiili hukuka uygun bir hale getirmektedir. Bakasnn tanabilir malnn madurun rzasyla alnm olmas halinde hrszlk sz konusu deildir.

Ceza kanunu dndaki hukuka uygunluk nedenleri

Spor msabakalar

16

CEZA HUKUKU Meslein gerektirdii bir takm faaliyetler: Ameliyat yapan bir doktorun yaralamadan sulanamayaca gibi

TPKLK UNSURU

Failin harici alemde gerekleen fiilinin yasada yeralan bir su kalbna uymas Somut fiilin yasada yeralan soyut tanmla uyumas

SUUN ORTAYA IKI BMLER

Ceza kuralnn hkm ksmnda tanmlanan fiil gerekletirildii zaman, ayet manevi unsur varsa ve hukuka aykrl da ortadan kaldran bir neden de yoksa su ilenmi olur.

SUA TEEBBS

Sularn ilenmesi bakmndan her zaman gerekli olmamakla birlikte bir hazrlk, bir de tm sularda gerekli olan icra aamas vardr. A,Byi ldrmek iin silah temin ediyor, A tabancay temin ettii vakit Bye dorultuyor, ate edemeden yakalanyor. Burada su adam ldrmeye teebbstr.

A-EKSK

TEEBBS: Eksik teebbsn varl iin, failin bir crm ilemek kastyla

hareket etmi olmas, icra hareketlerine balam ancak elinde olmayan nedenlerden dolay tamamlayamam olmas ve elverili vastalarla hareket etmi olmas gereklidir. Adam ldrme amacyla silahn dorultuyor ama silah tutukluluk yapyor.

17

CEZA HUKUKU
B-TAM

TEEBBS: Tam teebbste, eksik teebbsten farkl olarak, icra hareketlerinin

tamamlanm olmasna karn failin elinde olmayan nedenler yznden sonu meydana gelmez. A,Bye ldrmek amacyla ate ediyor ancak B sadece bir yara alyor. Burada su yaralama deil ldrmeye teebbstr. Hrszn eyalar torbaya doldurmu evden karken yakalanmas hali de tam teebbstr. Teebbs sadece crmler iin ngrlmtr. tirak ise hem crmler hem de kabahatler iin ngrlmtr. Sua teebbste 1-Hazrlk aamasnn tamamlanmas 2-cra aamasna geilmesi 3-Elverili vasta kullanlmas 4-cra hareketlerinin kesilmesi veya icra hareketlerinin elinde olmayan nedenlerle tamamlanamamas (eksik teebbs), icra aamasnn tamamlanmas ancak istenilen sonuca ulalamamas (Tam teebbs) Eksik teebbs: Tabancann ate almamas nedeniyle icra aamasnn tamamlanamamas Tam teebbs: ldrmek amacyla ate edildiinde isabet ettirilememesi

HTYARIYLA VAZGEME-AKTF PMANLIK

a-htiyaryla

vazgeme:

cra

hareketlerine

balyor

ancak

icra

hareketleri

tamamlanmadan kendi ihtiyaryla vazgeiyor. O zamana kadar yaplan hareketler ayrca su tekil etmiyorsa cezalandrlmamaktadr. A, Bye ate ediyor, ilk atta vuramyor daha sonra kendi ihtiyaryla Byi ldrmekten vazgeiyor.

18

CEZA HUKUKU Hrszlk iin girdii evi soymaktan vazgeiyor. Bylece sadece konut

dokunulmazlnn ihlali suu iliyor. b-Aktif pimanlk: cra hareketleri bittikten sonra failin, fiilinden ortaya kan sonucu engellemek ya da neticeyi hafifletmek amacyla hareket etmesidir. A, By, ldrmek amacyla vuruyor, ancak piman olup hemen ambulans aryor ve Bnin lmesine engel oluyor. Ancak TCKda aktif pimanlk suun cezasn azaltmaz. TCKda baz su tiplerine uygulanacak aktif pimanlk hkmleri vardr. Mesela yasad bir rgt kuran bir kii daha sonra bu rgtten kra ve rgtle ilgili bilgileri gvenlik kuvvetlerine haber verirse ceza almaz ya da cezada indirim olur.

C-LENEMEZ SU:

nceden mevcut fakat suun ilenmesi srasnda failin bilmedii bir

engel yznden sonucun meydana gelmesi imkansz ise ilenemez su sz konusu olur. Suu ilemek iin yaplan hareketin ya da vastann veya suun maddi konusunun elverisizlii dolaysyla suun boa gitmesi Hareketin elverisizlii: By ile adam ldrme Vastann elverisizlii: A, aspirinin ocuk drdn duyuyor ve bir kadnn ocuunu drtmek iin ona aspirin veriyor ama ocuk dmyor. Maddi konunun elverisizlii: A dardan baknca Bnin ieride yatakta uyumakta olduu gryor. Cam krp Bye ate ediyor ancak Bnin saatler nce kalp krizinden ld anlalyor.

SU VE CEZALARIN OKLUU

A-(SULARIN TMA) Birden fazla suun tek su sayld haller

19

CEZA HUKUKU

a-Mteselsil sular: Yaplan hareketlerin kanunun ayn hkmnn birden fazla ihlaini tekil etmeleri ve tek su ileme kararnn bulunmas gerekir. Ayn (tek) suu ileme karar Ayn hkm ihlal edilerek Bu ihlaller ayn zamanlarda olsa da mteselsil A, B ailesine kan davas gdyor. eriye girince B ailesinden birini ldryor, karken aileden baka birini gryor onu da ldryor. Mteselsil su olmaktadr. Hrszlk suu ilenirken bir eve be defa girilerek soyuluyor ve bu farkl zamanlarda yaplyor. Burada ayn suu ileme karar var ve dolaysyla sular arasnda teselsl var.

b-Mrekkep sular: Birden fazla suun bir tek su ierisinde birletirilmesi halinde mrekkep su durumu ortaya kar. Ya biri dierinin unsuru olarak ya da iddet unsuru olacak. Yama suunda hem hrszlk, hem de cebir, iddet ve tehdit vardr. Burada hrszlk ve iddet yama suunun bir unsuru haline gelmitir.

c-Muhtelit (karma) sular: Kanuni tarifte yeralan su, daha hafif dier bir suu da ihtiva ediyorsa bu durum sz konusudur. Memura mukavemet ayn zamanda cebir kullanma suunu da ierir.

Fikri timai: Tek fiille yasann deiik hkmleri ayr ayr ihlal edilecek sonuta faile ihlal hkmlerinden hangisi daha ar cezay gerektiriyorsa o hkm uygulanr.

B-CEZALARIN TMA:

20

CEZA HUKUKU

Birden fazla sutan dolay birden fazla ceza verilmesi halinde kanunumuz toplama sistemini kabul etmi ancak st snrlar koyma yoluna gitmitir. Fail bir sutan dolay 10 yl, dier bir sutan dolay da 5 yl cezaya arptrlmsa ikisi toplanr ve 15 yl hapis cezas verilir. st snrlar Ar hapis Hapis Hafif hapis SUA KATILMA (SUA TRAK) 36 yl 25 yl 18 yl

Bir kimsenin bir sua katlmadan sorumlu tutulabilmesi iin u artlarn bulunmas gerekir. 1-Su ortann en ge su ilendii srada su ileme konusunda dier fail ya da faillerle anlalm olmas 2-Su tekil eden fiilin tamamlanm ya da eksik teebbs aamasnda bulunmas 3-Anlamaya varlan sula ilenen suun ayn olmas 4-Su ortaklar arasnda sua katlmann kanunda yazl hallerden biri eklinde ortaya kmas

Sua katlmann trleri

21

CEZA HUKUKU I-Asli tirak

a-Asli maddi itirak: Fiili irtikap edenler ya da dorudan doruya beraberce ileyenler Fiili irtikap edenler suu dorudan meydana getirecek hareketleri yapanlardr.mesela birden ok kiinin ayn kimseyi baklamas veya kalpazanlk suunda sahte paray izme, baskya hazrlama ve basma ilemi. Hrszlkta kasay krann veya banka soygununda gzclk yapann durumu

b-Asli manevi itirak: Bakalarn crm ve kabahat ilemeye azmettirenlere de ayn ceza hkm olunur. Azmettirenden maksat, su ilemeyi dnmeyen maddi faile su ileme karar verdirmek, bylece suun ilk ve etkili psiik nedenini oluturmaktr. Suu ileyenin ahsi bir menfaati varsa azmettirenin cezas azaltlr.

II-Feri tirak

a-Feri maddi itirak: Suun icrasn kolaylatran hareketleri yapan kiidir. 1-Suun ilenmesine yarayacak, kolaylatracak i ve vastalarn tedariki 2-Suun ilenmesinden nce veya suun ilenmesi srasnda yardmyla suun icrasn kolaylatrmak A, Byi ldrecek, Cnin Aya silah vermesi. ve vasta salanmas haricindeki btn yardmlar ikinci maddeye dahil edilir.

b-Feri manevi itirak: 1-Suu ilemeye tevik 2-Suu irtikap kararn takviye

22

CEZA HUKUKU 3-Fiili iledikten sonra yardmda bulunma vaadi 4-Suun ne suretle ileneceine dair talimat vermek

Sua katlmada arlatrc ve hafifletici nedenlerin etkisi

a-ahsi arlatrc nedenler: ahsi arlatrc nedenler sua katlma annda bunu bilen dier faillere de uygulanr. b-Fiili arlatrc nedenleri: Fiilin ilenmesi srasnda bunu bilen su ortaklarna uygulanr. a-ahsi hafifletici nedenler: Ortaklara uygulanmaz. b-Fiili hafifletici nedenler: Fiili hafifletici nedenlerden hibir art aranmakszn btn ortaklar yararlanr.

Ceza, su ileyen kimseye iledii sua karlk bir fenalk olmak ve tekrar su ilemeni nlemek amacyla uygulanan bir yaptrm (meyyide) dr.

Sula mcadele yollar arasnda cezann yeri: nleyici olanlar suun ilenmesinden nce, bastrc olanlar suun ilenmesinden sonra bavurulan yollardr.

a-nleyici yollar: En etkili aralardan biri genel toplumsal koruma nlemleridir. Eitim dzeyinin ykseltilmesi, refahn artrlmas, evre artlarnn dzeltilmesi, salk artlarnn

iyiletirilmesi gibi

23

CEZA HUKUKU Sularn ve bunlara verilecek cezalarn ilan da nleyici etki yapar. nleyici nlemler daha zel, bireysel nitelikte olabilir. akl hastal veya daha nce iledikleri sular nedeniyle tehlikelerini ortaya koymu kiilere baz gvenlik nlemlerinin uygulanmas gibi

b-Bastrc yollar: Su ilenmesi halinde bavurulan yollardr. Su ilendikten sonra bir yandan topluma verilen zarar karl suluya fenalkta bulunulmas (detme), dier yandan da kiinin yeniden su ilemeyecei bir durumda topluma kazandrlmasn salamaya allmas (iyiletirme ve slah) eklinde kendini gsterir. Bu yollar ceza ve gvenlik nlemleridir. Ceza: Su ilenmesi halinde bavurulan yollardandr. Ceza, baz yarglama kurallar uyarnca uygulanacak ve infaz hkmleri uyarnca ektirilecek bir yaptrmdr. Gvenlik nlemleri: Su ilemeyen ancak durum ya da davranlar nedeniyle tehlike gsterenlere uygulanan gvenlik nlemleri yannda, su ileyenlere uygulanan gvenlik nlemleri de vardr.

CEZALARLA LGL AYIRIMLAR

1-Crm-kabahat ayrm:

Crm cezalar, idam (mr boyu ya da geici) ar hapis, hapis, ar para cezas, kamu hizmetlerinden yasakllk cezalardr.

Kabahat cezalar ise, hafif hapis, hafif para cezas, belli bir meslek ya da sanat icrasnn tatilidir.

24

CEZA HUKUKU

2-Asli (birincil), Feri (ikincil), Seimlik cezalar

Asli cezalar: Suun esas karln tekil eden ceza birincil (asli) cezadr.

Feri cezalar: Kanun asl cezaya ek olarak tayin ettii cezalar ikincil (feri) dir. kincil ceza bir su iin tek bana ngrlemez, asli ceza ile birlikte olmas gerekir.

Seimlik cezalar: Semeli cezalarn herbiri asl ceza olup, bir su iin birlikte ngrlrler ve hakim tarafndan birisi seilir.

CEZALARLA LGL LKELER

1-Kanunilik ilkesi. Kanunsuz ceza olmaz. Bir kiinin iledii bir sutan dolay arptrlaca ceza kanunda yazl olmaldr.

2-Bireysellik ilkesi: lenen su her zaman ayn arlkta olmayaca ve sulularn kiilikleri birbirine uymayaca iin cezann bireye uygun hale getirilmesi, bireyselletirilmesi bir zorunluluktur. Ayn suu ilemi iki kiiye birinin ya kkse veya birinde tekerrr mevcutsa ikisine de ayn cezann verilmesi uygun olmaz.

3-Eitlik ilkesi: Herkesin cezalar karsnda durumunun ayn olmasn ifade eder. Yani su ileyen herhangi bir zmreye cezalarn uygulanmamas gibi bir durum olamaz. stisnalar; Cumhurbakannn sorumsuzluu, yasama sorumsuzluu

25

CEZA HUKUKU

4-Kiisellik ilkesi: Cezann sadece su ileyen kiiye verilmesi, su ilemedii halde, suluya herhangi yaknl dolaysyla bir kimsenin cezalandrlmamas demektir. Ceza sorumluluu ahsidir. Genel msadere cezas konamaz. Bir kimsenin cinayet iledii bir silaha el konabilir. Ancak cinayet iledii bir kimsenin tm malvarlna el konulamaz.

5-nsanlk: Cezalarn insan haysiyeti ile badamaz nitelikte olmamas demektir. Kimseye insan haysiyeti badamayan bir ceza uygulanamaz. Kimseye ikence ve eziyet yaplamaz.

6-Cezalarn dzeltilebilir olmas: Adli ilemlerde hata yaplmas mmkndr. Bu nedenle hatann meydana kmas halinde cezann tamirinin mmkn olmas gerekir. Kukusuz cezay ve sonularnn tamamen bertaraf etmenin imkan yoktur. Fakat mali bir tazminatla bir dereceye kadar giderme imkan olabilir.

CEZA ETLER (Cezalar ve Nitelikleri)

I-Bedene ynelik cezalar

dam cezas II-zgrl balayc cezalar

Daimi zgrl balayc cezalar Geici

26

CEZA HUKUKU Daimi: mr boyu Ar hapis Geici:1 yl- 24 yl Hapis Hafif hapis 7 gn- 24 sene 1 gn-2 sene

Kanunda belirli bir sula ilgili olarak yukar had aklanmamsa hapis cezasnda yukar had 5 yl olarak kabul edilir.

Yerine getirme ekilleri a-Uzun sreli zgrl balayc cezalar: 1 yldan daha uzun sreli cezalardr. mr boyu zgrl balayc cezann infaz hayat boyu devam eder. Birden fazla mr boyu hapse mahkumiyet halinde hkml 6 ay ile 3 yl aras hcrede tecrit edilir. Uzun sre zgrl balayc ceza, taksirli sutan dolay verilmise ksa sreli zgrl balayc cezas gibi para cezasnda evrilebilir. b-Ksa sreli zgrl balayc ceza: 1 yl ve daha az sreli zgrl balayc cezalardr. Ar hapis dnda ksa sreli zgrl balayc cezalar para cezasna evrilebilir ve nlemler sz konusu olabilir. zel infaz ekilleri: Cezay oturduu yerde ektirme imkan; hkmllk sresi 60 gn gemiyorsa ve hkml 65 yan bitirmise veya hkmlnn salk durumunun cezaevinde bulunmasna engel olacak derecede bozuk olduu raporla tespit edilmise mahkeme talep zerine bu infaz eklini kararlatrabilir. Ayn infaz ekli bir aydan fazla olmayan hapis cezasna hkml kadn ve kklerden mkerrer olmayanlar hakknda da ngrlmtr.

Patronaj: Cezaevinden kan kiinin topluma uyumunu kolaylatrmak iin kiiye yaplan yardm faaliyetlerine patronaj denir.

27

CEZA HUKUKU

III-Para cezalar Crm Ar para cezalar

Kabahat Hafif para cezalar Para cezalarnn olumlu ve olumsuz ynleri vardr. Olumlu ynleri: Ksa sreli zgrl balayc cezalarn sakncalarnn nlenmesi, blnebilir olmas ve etkililii Olumsuz ynleri: Ekonomik durumu farkl kiilerde etkisinin farkl olmas, sulunun yaknlarn etkilemesi, uygulamasndaki glkler, zgrl balayc cezaya evrilmesinin sakncalar ve parann kymetindeki dler.

IV-Kamu hizmetlerinden yasakllk: Kamu hizmetlerinden yasakllk, bazen bir ceza bazen mahkumiyet sonucudur. mr boyu veya geici olur. Geici olan 3 aydan 3 yla kadardr. tima sonucu uygulanabilecek en fazla sre 10 yldr.

V-Bir meslek ya da sanatn icrasnn tatili: Sresi 3 gnden 2 yla kadar olarak saptanmtr. tima sonucu uygulanabilecek en fazla sre 4 yldr.

Ceza mahkumiyetinin sonular

1-Kamu hizmetinden yasakllk: Be yldan fazla ar hapse mahkumiyet, mr boyu; yldan be yla kadar ar hapse mahkumiyet hkmolunan ceza sresi kadar kamu hizmetlerinden yasaklanmay gerektirir.

28

CEZA HUKUKU 2-Belli bir meslek ya da sanatnn icrasnn tatili:

3-Kanuni mahcuriyet (yasal kstllk): Mahkumun medeni haklar kullanma yeteneinin snrlandrlmasn ifade eder. Be yldan fazla ar hapis cezasna mahkum olanlar bakmndan kanuni sonu olarak mecburi hacir ngrlmektedir. Bunun iin tek bir sutan dolay verilen ar hapis cezasnn be yl gemesi gerekmektedir. Ceza sresi boyunca devam eder ve onunla birlikte sona erer.

4-Babalk ve kocalk haklarndan mahrumiyet: Be yldan fazla ar hapse mahkum olan kiinin babalk hakkndan ve kocalk sfatnn salad haklardan mahrumiyetine mahkeme tarafndan karar verilebilmektedir.

5-Zoralm (msadere): Su ileyen bir kimsenin kendisine ait ya da elinde bulundurduu mallarn tamamnn ya da bir ksmnn mlkiyetinin kamuya geirilmesi anlamn tamaktadr. Mahkumiyet halinde crm veya kabahatte kullanlan veya kullanlmak zere hazrlanan ya da fiille ilgisi bulunmayan kiilere ait olmamak artyla, mahkemece msadere edilir. Kullanlmas, tanmas, bulundurulmas ve satlmas crm veya kabahat saylan eya, bir ceza mahkumiyeti olmasa ve faile ait bulunmasa bile msadere edilir.

6-Hkmn ilan: dam ve mr boyu hapis cezalarnda kanuni sonu olarak hkmn ilan ngrlmektedir. Ceza kanunu veya dier kanunlarda baka tr veya miktarda cezalar iin hkmn ilan gerei ngrlmse yine cezann sonucu niteliindedir.

29

CEZA HUKUKU Bireyselletirme ve lgili Kurumlar

Cezann sua ve sulunun kiiliine uygun olarak verilmesi ve yine buna uygun ekilde ektirilmesi gerekmektedir.

I-CEZANIN TAYNNDE BREYSELLETRME

A-Mahkemenin Cezay Saptamas: Kanun, cezalarn tayininde mahkemeyi, keyfilie varacak ekilde serbest brakmam;genellikle aa ve yukar hadler arasnda cezay ngrm ve mahkemeye bu hadler arasnda cezay gerekeli olarak saptama imkan vermitir. nce sula ilgili kanun maddesinde ngrlen aa ve yukar hadler arasnda temel ceza tayin edilecektir. Temel cezann belirlenmesinden sonra (tekerrr hari olmak zere) temel ceza arlatrc nedenler dolaysyla artrlacak, daha sonra (ya, akl durumu, takdiri hafifletici nedenler hari) hafifletici nedenlerle indirme yaplacaktr. En sonra srasyla ya, akl durumu, takdiri hafifletici nedenler ve tekerrr gznnde bulundurulacaktr. 5 ve 10 yllk sreler getikten sonra tekerrr hkmleri uygulanmaz.

B-Yargsal Knama (Adli Tevbih):

htiyari yargsal knama: Mahkemenin bu yola gidebilmesi iin su karl kanunda ngrlen cezann yukar haddi bir ay hapis ya da hafif hapis veya ............... lira ar yahut hafif para cezasn gememesi , sulunun daha nce bir crmden veya bir aydan fazla hafif hapis cezasnn gerektiren kabahatten dolay mahkum olmam bulunmas ve hafifletici nedenler bulunmas gerekir.

30

CEZA HUKUKU

Mecburi yargsal knama: Hafif hapis , ar veya hafif para cezasn gerektiren hallerde ayet kanuni nedenlerle (hafifletici nedenlerle) ceza genel aa hadlerin altna derse taahht gerei olmadan yargsal knama yoluna gidilir.

C-Erteleme(Tecil): Erteleme ile ilk defa su ileyenlerin veya byle saylanlarn mahkumiyetlerinin yerine getirilmesinin geri braklmas ve artlar gereklemise mahkumiyetlerinin vuku bulmu saylmasdr. lk defa su ileyen kimsenin mahkumiyetinin geri braklmas suretiyle ksa sreli zgrl balayc cezalarn sakncalarn nlemek; bir daha su ilemeyeceine kanaat getirilen kiiye bir imkan salanmak istenmektedir.

artlar i-Failin daha nce adliye mahkemelerinde para cezasndan baka bir ceza ile mahkum olmam olmas. Mesela askeri mahkemeden verilen mahkumiyet tecile engel deildir. ii-Hkmedilen cezann ar veya hafif para cezas veya bir yla kadar (bir yl dahil) ar hapis ya da iki yla kadar (iki yl dahil) hapis veya hafif hapis cezalarndan bir olmas Tazminat niteliindeki para cezalarnn, mecburi zoralmn ve mahkeme masraflarnn ertelenmesi mmkn deildir. 18 yan doldurmam olanlar ve 65 yan tamamlam bulunanlarda ar hapis 2 yl, hapis veya hafif hapis 3 yl olarak geerlidir. Mahkum deneme sresini iyi halle geirirse (su ilemezse) ceza hi verilmemi saylr. Deneme sresi; kabahatlerde1 yl, crmlerde 5 yldr.

31

CEZA HUKUKU II-CEZANIN EKTRLMESNDE BREYSELLETRME

A-nfaz Rejimi: Sulunun kiiliine en uygun ekilde uygulanmasna allr.

B-artla Salverme (Meruten Tahliye):

artla salverme, mahkumiyet sresinin kanun tarafndan belirlenen bir ksmn iyi halle geiren mahkumun, kalan sre zarfnda konulan artlara uymad takdirde geri alnabilmek kaydyla, serbest braklmasdr. Hkmllk sresinin yarsn ya da mr boyu hapiste 16 yln veya TBMM tarafndan lm cezasnn yerine getirilmemesine karar verilmesi halinde 20 yln ekmi olan mahkumlar kendi istekleri olmasa dahi, artla salverilirler. Sreyi geri alnmay gerektiren sebepler olmadan geirenin cezas yerine getirilmi saylr. Uygun bir su ileyen ve uymakla ykml olduu artlara uymayan mahkumun artla salverme karar geri alnr. Bu durumda artla salverme halinde geen sre gznnde tutulmadan, kalan ceza aynen ektirilir ve hkml artla salverme esas tekil hkmn infazyla ilgili olarak bir daha artla salvermeden yararlanamaz.

DAVA VEYA CEZANIN DMES

Devletin dava ama veya ceza yerine getirme yetkilerinin kullanlmasna engel olan nedenler vardr. Dava veya cezann dmesi hali:

32

CEZA HUKUKU 1-Sank veya mahkumum lm: Sann lm kamu davasn, mahkumun lm ceza mahkumiyetini kaldrr.

2-Af: a-Genel af: Toplumsal yarar dncesiyle , tm veya belirli sulardan dolay dava yetkisini ve hkmedilen cezalar btn sonularyla ortadan kaldran af eklidir. Af konusunda sana red yetkisi verilmi, sank bu hakkn kullanmsa, dava devam eder ve sonulandrlr. b-zel af: Genel aftan farkl olarak sadece kesinlemi cezalar etkiler yani bunlar kaldrr, azaltr ve deitirir. zel affn davay drme yetkisi yoktur ve sadece asli cezay etkiler.

3-ikayetten vazgeme: Baz sularn kovuturulmas sutan zarar grenin ikayetine bal tutulmutur. Doaldr ki ikayete bal sularda, sutan zarar grenin ikayetinden vazgemesi kamu davasn drr. ikayetten vazgemenin etkisini gstermesi iin sann vazgemeyi kabul etmesi gerekir. Ayn fiilden dolay birden fazla sank varsa, biri hakkndaki vazgeme dierleri iin de geerli olur. Birden fazla ikayeti varsa birinin vazgemesi dierlerinin haklarna engel olmaz.

4-Zamanam: Belirli bir srenin gemesiyle, su ileyen bir kimse hakknda kamu davas alamamas dava zamanamn ifade eder. lm veya mr boyu yahut geici ar hapis cezalarn gerektiren crmlerin (devletin ahsiyetine kar crmler) yurtdnda ilenmesi halinde zamanam yoktur.

33

CEZA HUKUKU Dava zamanamnn balangc, tamamlanm sularda fiilin ilendii gn, teebbs halinde kalan crmlerde son icra hareketi gn, mtemadi ve mteselsil sularda teselsl ve temadinin bittii gndr.

5-n deme: Yalnz para cezasn gerektiren sularda, para cezas maktu ise bu miktar, aa ve yukar hadler arasnda ise aa haddin soruturma giderleriyle beraber Cumhuriyet savclndan kendisine yaplan tebliden itibaren 10 gn iinde merciine dedii takdirde kamu davas almaz. Yukar haddi 3 ay amayan zgrl balayc cezann hesaplanacak para cezasn miktarn ayn ekilde deyen fail hakknda da kamu davas almaz. Nispi para cezasn gerektiren sularda ise n deme yaplamaz.

YETENEKSZLKLERN KALDIRILMASI

(Yasaklanan haklarn geri verilmesi ve adli sicildeki bilgilerin adli sicilden karlmas)

1-Yasaklanan haklarn geri verilmesi: Kamu hizmetlerinden yasakllk ve ceza mahkumiyetinden dier yeteneksizliklerin bu yolla kaldrlabilecei ngrlmtr. Kanun, cezann ekilmesi, ortadan kalkmas ve dmesi hallerinde, belli srelerin iyi halle geirilmesi art ile haklarn geri verilmesinin istenebileceini ngrmektedir.

2-Hkmllk kaydnn silinmesi: Cezann ekildii, ortadan kalkt veya dt tarihten itibaren belli sreler iinde yeniden su ilenmedii takdirde, ilgilinin, Cumhuriyet savcsnn veya Adalet Bakanl Adli Sicil ve statistik Genel Mdrlnn talebi zerine hkmllk kaydnn silinebilecei kaydedilmitir.

34

CEZA HUKUKU Yalnz ,15 yan doldurmam kkler hakknda verilenler hari, yz kzartc sularla be yldan fazla ar hapis cezasn gerektiren sularda kaydn silinmesi usulnn uygulanmas kabul edilmemitir.

35