T.C.

MLL ETM BAKANLII

MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)

MESLEK GELM

DKSYON 2

ANKARA 2006

Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilir. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.

NDEKLER NDEKLER
NDEKLER..........................................................................................................................i AIKLAMALAR ....................................................................................................................ii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET 1 ..................................................................................................... 3 1. ANLATIM ........................................................................................................................... 3 1.1. Anlatma Hazrlk.......................................................................................................... 3 1.1.1. Doallk ................................................................................................................. 3 1.1.2. slp...................................................................................................................... 4 1.1.3. Aklk ................................................................................................................... 7 1.1.4. Kuvvet ................................................................................................................... 8 1.1.5. mge ....................................................................................................................... 8 1.1.6. ncelik .................................................................................................................... 9 1.1.7. Duygunluk ............................................................................................................. 9 1.1.8. Hareket................................................................................................................... 9 1.1.9. Taklit...................................................................................................................... 9 UYGULAMA FAALYETLER....................................................................................... 10 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 11 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 12 2.JEST VE MMKLER......................................................................................................... 12 2.1. Mimikte Anlatm......................................................................................................... 13 2.2. Mimikte Gzellik ........................................................................................................ 19 UYGULAMA FAALYETLER....................................................................................... 29 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 30 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 33 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 34 KAYNAKA ......................................................................................................................... 35

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK 90KG00005 Tm Alanlar Tm Dallar Diksiyon 2 Etkili ve dzgn konuma yeterliinin kazandrld renme materyalidir. 40/32 Diksiyon 1 modln baarm olmak. Trkeyi etkili ve dzgn konumak. Genel Ama: Dili doru kullanarak etkili ve dzgn konuabileceksiniz. Amalar: Szl iletiim srasnda doru ve anlalr bir anlatm kullanabileceksiniz. Szl iletiim srasnda doal jest ve mimikler kullanabileceksiniz Snf ortam donanm: telefon santrali, konsol ve telefon cihaz, bilgisayar, projeksiyon. Modl iinde yer alan her faaliyetten sonra verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz. Modl sonunda ise kazandnz bilgi ve becerileri belirlemek amacyla retmeniniz tarafndan hazrlanacak bir lme aracyla deerlendirileceksiniz.

MODLN AMACI

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

LME VE DEERLENDRME

ii

GR

GR
Sevgili renci, Gzel ve etkili konumann, kendimizi doru ifade etmenin ve bunlar yaparken jest ve mimikleri doru kullanmann evremizle olan iletiimimizde ne kadar nemli olduu tartlmaz bir gerektir. letiimin bir alglama faaliyeti olduunu dnrsek yaadmz evre, bizi bu diksiyon bilgisi ile artk son derece doru anlayacak ve alglayacaktr. Bylece artk hayatmz boyunca yanl anlalma korkusu tamayacaz. nk bu modl aldnzda ve baardnzda artk duygu ve dncelerinizi daha rahat ve anlaml bir ekilde ifade edebileceksiniz. Diksiyon, sosyal hayatn bir paras olduu gibi i hayatnnda vazgeilmez unsurlarndandr. Telefonda konumay bilmeyen, dzgn cmleler kuramayan ve ne konutuu anlalmayan bir bankac veya bir ynetici sekreteri dnebilir misiniz? Elbette hayr. O halde bu modl size i hayatnzda da destek olacak ve dier zelliklerinizle beraber tercih edilen bir eleman olma zellii kazandracaktr.

RENME FAALYET1 RENME FAALYET 1

AMA
Szl iletiim srasnda doru ve anlalr bir anlatm kullanabileceksiniz. ARATIRMA

ARATIRMA
evrenizdeki radyo ve TV istasyonlarna gidin ve oradaki personellerlegrn. Radyo ve TV spkerleri hangi eitimi alm sorun ve notlar aln.

1. ANLATIM
1.1. Anlatma Hazrlk
1.1.1. Doallk
Anlatmda yapayla dmeden konumann gerektirdii ses tonuyla konumaya doallk denir. Bu zellik, diksiyonun vazgeilmez elerinden birisidir. Doalln nemi, kiinin kendine ait konumalarndan ok, sesiyle canlandrd metinlerde ortaya kar.

Barma

Barma, insan sesinin en doal grnlerinden biridir. Barma sesi karlrken gerekli hecede nszn iddetlendirilmesi ve buna ayn iddette sresi uzatlan ve ykseltilen nlnn katlmas gerekir.

Glme

nsana zg doal ses karma biimlerinden birisi de glmedir. Glme doal olmakla birlikte doal biimde canlandrlmas kolay deildir.

Hkrk (Alama)

Kimi dramatik olay ve durumlar aslna uygun olarak seslendirme ve canlandrma biimine diksiyonda hkrk (alama) ad verilir. Diksiyonda doallk salayacak becerilerden biride hkr gereine en yakn biimde karabilmektedir.

Anlatm Altrmalar Doallk, barma, glme ve hkrk (alama)gibi diksiyonu btnleyen zellikler yerli yerinde ve kvamnda kullanabilirse konumay albenili duruma getirebilir. Bu bakmdan snf iinde srayla bu drt eylem tekrarlanabilir.

1.1.2. slp
Konumacnn duygu, dnce ve bilgilerini kar tarafa aktarmasna slp adn verdiimiz deiik yollar kullanlmaktadr. Sade slp

Doal ve ak anlatm zelliine sade slp denir. Bu slpta uzun ve ssl szler, gsterili parlak hayaller yerine kolay anlalr bir tarz esastr. Kolay ve pratik retmek, elendirmek ve slbun niteliklerindendir. Yksek slp

Dnceler ve duygular ok yksek, sanatl ve grkemliyse bu tr anlatma yksek slp ad verilir. Bu slpta kelimeler, sekin ve parlaktr. Sade ve kolay anlalan cmleler yerine imajlara ve sz sanatlarna dayal ifadeler kullanlr. Bu slbu kltrl insanlar anlar. Kark slp

Herkesin anlayaca nitelikteki anlatm zelliine de kark slp denir. Bu tr syleyite sade ve yksek slbun karm grlr. Bu slbu her snftaki insan anlayabilir.

10%

30% 60%
ekil 1.1: Kark slup

1.1.2.1. slpla lgili almalar

Bu sonulardan unu anlyoruz; ilk karlatmz zaman nasl grndmz, nasl bir yz ifadesine sahip olduumuz ve nasl konutuumuz, ne konutuumuzdan daha nemli olmaktadr. Yukardaki slp trlerine uygun paralar bulunuz ve snfta okuyunuz. Snf iinde yukardaki slp trlerine uygun konumalar yapnz.

1.1.2.2. slp zellikleri

Nasl ki her yaznn slp asndan bir zellii varsa her konumann da kendine zg bir slbu vardr. Konumann karakterini biraz da slp belirler. Konu ile seilen slp arasnda bir uygunluk salanamazsa konuma baarsz olur. Bu adan slp ile ilgili temel bilgilere sahip olmak. slbun inceliklerine dikkat etmek ve slbu belirlerken zerinde dnmek gerekir. Bir konumacnn sylemek istediini anlayabilmek dinleyenler asndan nemlidir. Konumasnda ok sayda yabanc kelime kullanan, bir yn terimleri arka arkaya sralayan, biraz dinlemeden sonra usan veren bir konumacy kimse dinlemek istemez. Bir konumada aranmas gereken slp zelliklerini aadaki balklarla ortaya koyabiliriz: tenlik

Bir konumacda bulunmas gereken en nemli zellik itenliktir. nk, gnlden kmayan bir sze, inanmadan sylediiniz bir sylediiniz bir dnceye kendiniz kabul etmediiniz iin bakalarn inandrmanz ok zordur. Bu durumda rol yapmanz ve yapmack olmanz gerekir. Bunlar ise doru, gzel ve etkili konumann dmanlardr.

Konumann iten, yani samimi olmas da anlatmn zelliklerindendir. Anlatmn itenlik tanmas demek; ancak inancmza ve dncemize uygun eyleri, iimize doduu gibi konumak demektir. Doruluuna inanmad bir dnce ya da iine domayan bir duygu zerinde yazan kii, kendini zorlar. Bu yzden anlatm iten ve doal olmaz. Bu da konumann etkili olmasn engeller.

Duruluk

yi bir konumacnn mutlaka bir amac vardr. Hi kimse bou bouna konumak istemez. O halde konumann anlalmas ilk arttr. Bunun gerekleebilmesi ise szlerin ak ve duru olmasna baldr. Konumacnn azndan kanlarn kulamza przsz bir biimde ulamas da duruluu zelliklerindendir. Hi kimse konumacy dinlerken bulmaca zmek zorunda kalmay istemez. Duru bir anlatm, szn anlamnn kolay kavranmasn salar. Sz sanatlaryla yklenmemi, sssz ve tumturaksz anlatma duruluk ad verilir. Dnld gibi konumak, gereksiz mecazlara ve sanatlara kamamak, konumann anlamca dolgun olmasn ve rahat anlalmasn salar.

Akclk

Bir konumann rahat ve kolay anlalmas, kelimelerin dile dolamamas, dinleyicilerin rahatsz olmadan anlayabilmeleri durumuna akclk denir. Konumann akc olabilmesi iin zaman zaman dinleyicileri dikkatleri toplanmaldr. Bu amala, konunun niteliine gre, fkra, nkte, atasz, deyim, vb. gibi elere bavurulabilir. Her trl konumada sylenmesi g olan kelimeleri kullanmaktan kanmaldr. Akclk, kelimelerin seiminden ve sz dizimindeki uygunluktan gelebilecei gibi hayal ve dncelerin dzenindeki dengeden de doabilir. ok uzun ve giriik szler de duygu ve dncelerin kavranmasn gletirir, konumann akcln keser. inde birok bilimsel terim bulunan konumalarda skc olur. Eer ok terim kullanmak zorunluluu varsa bunlar, elden geldiince arka arkaya getirilmelidir. zgnlk

Duygudan ve dnceden baka, anlatmda zgn olmaya, yani bakalarna benzememeye almak gerekir. Anlatmn zgnl herkesten farkl bir gr, duyu ve dn tarzna sahip olunmas ve bunlarn deiik bir tarzda ifade edilmesi demektir.Konumalarnda belirli bir zgnl olanlar, ileride nl hatipler arsna girebilirler. Herkesin bildii, en azndan pek ok kaynakta var olan bilgileri dinleyicilere aktarmak konuma sanat asndan pek ho bir durum deildir. Her eyden nce; ortaya konulan duygu, dnce ve bilgilerin zgn olmas gerekir. Bunlara ortaya koyutaki slp da zgn olmaldr.

1.1.3. Aklk
Karmak ya da yaln bir metin, herhangi bir konumann anlalr bir biimde dinleyiciye aktarlmasna aklk ad verilir. Bunun iin sadece boumlandrma ya da bkm yeterli deil. Konumac seslendirme elerini kullanmada elde ettii beceriyi metnin anlamyla birletirebilmelidir. Bu noktada konumacnn hem ses elerini kullanma becerisi hem de konumann iiriiyle ilgili ayrntlar verebilme gc nemlidir. Konumac sanata dayal konularda yorumunu, dnceye dayal konularda ise dncelerini ne karabilmeli ve bunlar dinleyicilerin hayal dnyasnda yaatabilmelidir. Btn bunlar hakkyla yapabilmek iin; Para iyice kavranm olmal , Ana dnce ve duygular, anahtar szler belirlenmi olmal,

Sz iindeki durak yerlerini ve srelerinin iyi ayarlanm ve geilerin uygun yaplm olmas gerekir. Yapaylktan saknlmal Biim elerinin ierii duyurmada ilevlerinin olup olmadna dikit edilmelidir.

1.1.4. Kuvvet
Duygularn gerek deerlerine gre sesin ald biime kuvvet ad verilir. Duygunun nemi, sesin iddetiyle belirtilmektedir. Ancak, bunun allmayla kazanlaca, zellikle iddetli duygularn belirtilmesinde lnn ok dikkatle ayrlmas gerektii unutulmamaldr. Duygu ve coku doruklarn iyi hesap etmeyen bir konumac, anlatma iddet kazandrmak isterken g duruma debilir; soluu kesilebilir, yerli yersiz ini klarla iddetli sesler karp tempoyu ve ak bozabilir, boumlanma hatalar yapabilir. Bu durum her eyden nce soluk almann dzeniyle ilgilidir. Kuvvet daha ok iir, tiyatro, hitabet gibi trlerde nem arz etmektedir. Kimi iirler gl tonla kimi iirler ise aksine yava ve dk bir ses tonuyla okunmaldr.

1.1.5. mge
Konumacnn anlatmak istediklerini bir takm gzel benzetmelerle, hayal rnleriyle sslenmesine imge ad verilir. Anlatmndaki renkli ve arpc grntleri, ilgin soyutlamalar dinleyicinin gznde canlandrabilme gcdr. Buna dikkat etmeden yaplan konuma, zgnln duyurmaktan yoksun olacandan baarsz bir konuma saylr. Konumaya gerekli imgeleri yerletirebilmek iin, ilkin imgesel zelliklerini kavramak gerekir. yi bir konumacnn konuurken hangi imgeleri ne zaman ve ne ekilde kullanacan bilme ya da kestirebilme gcne ulamas gerekir. mgeler, deiik kategorileri ve eitlere ayrlmaktadr. mgenin duyurmak ve gstermek istediklerini dinleyicilere iletebilmek iin almalar yaln rneklerden balamak gerekir. Konumann imgesel gc, diksiyon becerilerinin gstergelerinden biridir. Dinleyiciye konuyu renk, biim, hareket, ses ve soyutlama biiminde doru ve etkili biimde ulatrabilmek, byk bir aamadr. Bir konumacnn konumasn ilgi ekici bir duruma getirebilmesi, ncelikle seecei imgelerle ilgilidir. Bunun temelinde ise bireylerin gzlem gc, kiilikleri ve evreleri yatmaktadr.

1.1.6. ncelik
Anlatmda metnin rtl ya da ak anlamn, metin iinde ieriin gsterdii ayrntlarda hissettirebilme gcne incelik denir. ncelik; konuan kiinin sanatna, bilgi ve grgsne baldr. Bu zellik konumacnn Baarsn etkileyin en nemli elerden birisidir. Sradan, baya szler syleyen bir konumac dinleyicilerde beklenen etkiyi uyandramaz .ou zaman dinleyicileri bezginlik ve usan iine sokabilir.

1.1.7. Duygunluk
Konumacnn duygu, hayal ve heyecanlarn dinleyenlere de yaatabilme gcne duygunluk adverilir. Konuma metnindeki duyarlln dinleyiciye hissettirebilmesidir. Anlatma duyarlk ykleyebilmek, yapaylktan ve abartdan saknarak en doru seslenmeyi bulmakla gerekletirebilir.

1.1.8. Hareket
Konumann gerektirdii hz veya yavala hareket ad verilir. Konumann metnin zelliine gre ar ya da abuk sylenmesi niteliidir. Arlk ya da abukluk, anlatlacak duygu ve dncelere gre deiiklik gsterilir.Bir metnin btnne ait birimlerinde grlen hareket deiikleri arasnda uyum salanabilmelidir. Sakin, yumuak, rahatlk, dayanma nitelii gsteren duygular ar; cokulu ve gerilimli duygular hzl sylemeyi gerektirir.

1.1.9. Taklit
Konuma esnasnda kimi ses ve szlerin canlandrlmasna taklit ad verilir .Taklit iyi bir diksiyon ou zaman nemli bir ihtiyatr.Duygu, dnce ve hayallerin dinleyicilere ses veya hareket taklidi yoluyla aktarlabilmesi son derece nemli bir stnlktr.zellikle, fkra anlatmada ve zel sohbetlerde bu fark kendini gsterir.

UYGULAMA FAALYETLER UYGULAMA FAALYETLER

lem Basamaklar Verilecek mesaj belirleyiniz. neriler Mesaj trleri ile ilgili bilgileri okuyunuz. Ne zaman, nerede, kime, nasl mesaj vereceinize karar verirken dikkatli olunuz. Doruluuna inanmadnz mesajlar vermeyiniz. Doru zamanda verilmeyen mesaj, amacna ulamaz. Beden dilini kullanrken abartsz ve doal olunuz. Hissettiiniz gibi davrannz. lk izlenim ok nemlidir. Giyiminize ve d grnnze zen gsteriniz. Temiz, dzenli ve bakml olunuz. Biliyorsunuz, bunun iin geni imkanlara sahip olmak gerekmiyor.

Bedeni, mesaja uygun kullannz.

10

LME DEERLENDRME LME VEVE DEERLENDRME

oktan Semeli Sorular
1. Aadakilerden hangisi szl mesajdr? A) Tokalamak C) Azn oynatmak B) Sarlmak D) Mektup Beden dilinin gnlk yaantmzdaki nemini belirten sz hangisidir? A) Beden dilini anlamak bir yetenektir. B) Dil sylemezse beden syler. C) Beden dili bedenimizle verdiimiz mesajdr. D) Szsz mesaj bir mesaj trdr. Aadakilerden hangisi szsz mesajdr? A) Telefonla mesaj C) Dilin srmesi B) Glmsemek D) E-posta lk izlenimde en nemli belirleyici unsur hangisidir? A) Ne sylendii C) Niin sylendii B) Nasl sylendii D) Nerede sylendii Duygusal ba ve sahiplenmeyi gsteren davran hangisidir? A) El ele tutuma C) Glmseme B) Tokalama D) Yaknnda durma Konuma esnasnda kimi ses ve szlerin canlandrlmasna ne denir? A) Jest C) Taklit B) Kskanlk D) Mimik Aadakilerden hangisi ara ve aksesuarlar mesaj amal kullanma nedeni saylmaz? A) Farkl grnmek iin B) Niyeti ifade etmek iin C) Kullanlan aralar beenildii iin D) Ara ve aksesuarlar tantmak iin

2.

3.

4.

5.

6.

7.

11

RENME FAALYET2 RENME FAALYET2

AMA
Szl iletiim srasnda doal jest ve mimikler kullanabileceksiniz. .

ARATIRMA
Kardeinizden sevdii bir filmi ya da seyrettii mata atlan bir gol anlatmasn isteyin. Anlatrken yz ifadesini ve vcut hareketlerini inceleyin. Anlattklarn ksa cmlelerle not aln. Grme zrl insanlar konuurken yzne bakp yaad duyguyu anlamaya aln. Not aln. Gzlemlerinizi snfta arkadalarnza anlatn. Kendinizin ve arkadalarnzn el skma biimlerini inceleyin. Can sknts yaadnz bir gn mutlu insanlar gibi davrann. rnein; tebessm edin, bedeninizi dik tutun, evrenizle ve insanlarla ilgilenin. Bir sre sonra skntnzn daldn hissedebilecek misiniz? Gzlemleyin ve snfta ders ortamnda arkadalarnzla paylan. evrenizdeki insanlarn oturularn inceleyin ve ltfen not aln. Karlatmz her tr insanla tokalama sonras yanak yanaa pmemiz sizce ne denli uygundur? Benimsediiniz gr snfta tartma ortamnda savunun.

2. JEST VE MMKLER
Ba, el, kol, ayak ve bedenin duruu ile verilen mesajlar jest olarak tanmlanr. Jest, ounlukla mimiin btn iinde ele aln. Onun balca eleman saylr. Mimik: his ve dncelerimizin etkisiyle ile yzmzde beliren kmldanlar, hareketlerdir. O halde yzn hareketi bir yz jesti ; vcutta his ve dncelerin etkisi ile meydana gelen hareketler vcut jestidir, zaten sz syleyenin anlatmna uygun derek yapt el, kol hareketleri jestin tanmlanmasdr.Sz ve mimii birbirinden ayr dnmek mmkn deildir.nk btn dillerde mimikle sz ayn zaman da meydana gelir.Diksiyon retmeni dil zerinde alr.

12

Ancak renci sz yoluyla anlatm renirken, mimik yapmay da renmelidir ki jest ve mimik yardm ile doru ses bkmn bulabilsin. Ses bkmn doru sylemeye alarak doru jest ve mimik yapmay da salamaldr. O cmleleri tekrarlayarak hangi yz, el, kol ve vcut anlatmnn, szl anlatmna elik etiini inceleyiniz.Grecekseniz ki mimikle anlatm szle anlatmdan nce gelir. lki ounlukla soluk alnd srada, ikincisi de hep soluk verildii sradadr.Tpk tabiatta yldrmdan nce imein akmas gibi, anlatmn ilk iaretidir.Mimikten sonra sz bir eit tekrarlama ,anlatm kuvvetlendirme yerine geer. Dinleyen de mimik yapar. Tiyatroda bir de karsndakini dinleme sanat vardr. Baz oyuncularn kendi szleri bittikten sonra karsndaki oyuncunun szlerini dinlemeyip seyircilerle ve kulistekilerle ilgilenmesi uygun deildir. Bazen duruma gre kiilerin karakteri mimik anlatmla ortaya karlr. O zaman szle anlatmnn yerine mimikle anlatm geer.unu unutmamaldr ki metnini sahnede dzgn bir sylenile sylemek diksiyon iin yeterli deildir.Bir tiyatro oyunu yazarn yazdklarn onun btn dncelerini,hislerini sz ve mimikle anlatabilme sanatdr. Dil, sadece kulaa hitap etmedii zaman (radyoda olduu gibi ) gerek ak, belirli ve gzel mimikle tamamlanmaldr.Bir amaca varmayan, bir ey anlatmayan karma kark,seyircinin hibir ey anlamad mimikler fayda salamaz .Bunun zerinde alarak nce ak, belirli olmay elde etmeli sonra onu uygulamal ve salamlatrlmaldr.

2.1. Mimikte Anlatm

nceki derslerimizde mimik; his ve dncelerimizin etkisi ile yzmzde beliren kmldanlar ve hareketlerdir, vcutta his ve dncelerin etkisi ile meydana gelen hareketler ise vcut jestidir, demitik.

13

Bir yz hareketini, bir jesti ,bir tavr uygulamak iin makine gibi hareket ederek duygu ve dncelerin belirtisi elbette ki ortaya karlamaz .O halde sz sylerken onlara ait hareketleri, iaretleri renmelisin.Ve bunlar kullanrken ly daima gz nnde bulundurmalsnz ki amaca erimi olasnz. Zira, bu sanatn balangcnda olanlar da vcutlarn, yzlerini, ellerini, kollarn, parmaklarn, kullanrlarsa da yerli yerinde olmayan bu hareketler anlatm bozar.O halde nce jestleri sralayalm: Heyecan jesti: Gzler bir an kapanp alr, gz kapaklar aaya iner, ba hafif sallanr.Vcut rperir, titrer, sonra heyecann verdii yorgunluktan gever. Vcudun aryan bir yeri tutulur, parmaklar gerilir, bzlr, sonra da rahatln verdii geveme ile yz izgileri geniler . Aksiyon jesti: Tutmak, tamak, eldeki bir eyi atmak, frlatmak.Herhangi bir alma, bir g harcama ,yemek yemek, yatmak, gidip gelmek, btn hareketler. Taklit jesti: Bir ihtiyar gibi ban titretmek, su olmadan yzme hareketi yapmak gibi Duygu jesti: Derin bir sevgiyi anlatrken dini tasvirlerde olduu gibi, kalar kalkar , gzler byr, az hafife alr, dudak kenarlar biraz yukar kvrlr.Btn izgilerde bir tatl okay, btn yzde saf, temiz bir parlaklk grlr. Sinirlenme annda ,kalar atlr, ka aralarn da derin bir izgi belirir, burun delikleri alr, gzlerde sanki imek akar ,dudaklar aralanr, alt diler st dilerden nce grlr, btn yzde hayvani bir grn vardr. aret jesti: Ba, kol ve gzler iaret edilen eye doru dner.Ban veya gzlerin bir yne evrilmesi ayn zamanda dnceyi anlatan bir jesttir. Yukarda ksaca akladmz ve sz syleyen iin son derece gerekli olan jestlerden iaret ve duygu jestlerini inceleyelim. aret jestleri fazla eitli deildir ve sade hareketlerdir.

14

Gler yzl insanlardan, sizi zmeyecek olumlu eylerden sz etmesini beklersiniz. Ask suratl insanlardan ise olumsuz eylerden sz etmesi beklentisi ierisinde olursunuz. Ask suratl birinin gzel ve olumlu szler sylemesi ne derece inandrc olur? Bedenin verdii mesajlar daha gerekidir. Yer ve durum belirtmek zere yaplan jestler Bazen yalnz gzlerle iaret etmek yeter.Bunun iin gz bebekleri gerek veya hayali olan eye veya kiiye doru dner.Bu arada ba kalkar, iner, dner.ounlukla iaret parma da uzatlr.Kol mesafenin uzunluuna gre gerilir. Uzanm ve birbirlerinden ayrlm iki kol iki uzak noktay ve geni mesafeyi gsterir. Kollar, dirsekler dar gelecek ekilde kvrlm olduu halde vcuttan git gide ayrlrsa birbirinden uzaklaan eyleri gsterir. Boyut belirten jestler: ok kk bir eyi anlatmak iin iaret parmann ucu zerine ayn elin ba parma ile dokunulur. ok byk bir eyi anlatmak iin ise iki kol, yukar kaldrlarak birbirinden uzarlatrrlar. Avu ileri birbirine yaklatrlarak darlk, uzaklatrarak genilik anlatlr. Eller gzlerle beraber yukar doru kaldrlrsa ykseklik, avular ve baklar yere doru ynlendirilirse derinlik belirtilir. ekil belirten jestler: Avu ii yatay yere dnk olursa dz olan eyi anlatr. Yuvarlak ekil belirtmek iin iki el birden bir yuvarlk izer. Dolambal, eri br eyleri anlatmak iin elin hareketleri eri br izgiler.

15

Hareket belirten jestler:

Avu aa dnk ve hafife ukurlatrlm olarak yukar aa ksa ksa hareketler yaplrsa arl belirtir. Avu aa dnk olarak el, gs hizasndan dar doru hzl hzl sallanrsa abukluu belirtir. Say belirten jestler: Tek olarak gsterilen iaret parma bir, iaret ve orta parmak iki, buna yzk parman da ekleyerek says gsterilir. Ak elin parmaklar dier elin iaret parma ile kapatlarak da say anlatlr . Burada genel olarak kullanlan jestlerden sz edilmektedir. Toplumdaki eitli insanlara gre jestler deimektedir. Bu sebeple her oyuncunun derin bir gzleme ihtiyac vardr. Duygu jestleri : Benliimizde meydana gelen eitli dnce ve duygular yzmzde, vcudumuzda deiik belirtilerle mimie yardmc olurlar. Bylece yzn ve vcudun dier ksmlarndaki duygulara paralel olarak meydana gelen el, kol, vcut hareketleriyle anlatm kuvvet kazanm olur. Vcudumuzun btn ksmlarnda ortaya kan ve duygularmz anlatan belli bal jestleri inceleyelim. Gzler: Gzler yar kapal olursa ktlk ve kmseme, gz kapaklar indirilirse sayg ,utanma anlatlr.Gzlerin iri iri almas aknlk, hiddet , hayret ,dehet belirtisidir. Kalar: Kalar atlmsa derin dnceyi, sertlii salam bir iradeyi belirtir. Kalarn balang ksmlarnn yukar doru kalkp u ksmlarnn aa inmesi strap anlatmdr. Az: Dudaklarn yar ak duruu hayret ve sevinci, ok almas aknl anlatr. Dudak kenarlarnn aaya inmesi znty, dudaklarn bzlerek nce doru uzamas susmay somurtmay belirtir.Alt enenin biraz nce kmas gaddarl, dilerin birbirine vurmas lgn bir hiddeti anlatr.

16

Ba: Ban ne doru duruu merak ve gaddarl; geriye ekilmesi saygszlk, korku, yana doru hafife eilmesi kaytszlk, acma; ne eilmesi utan ve korku belirtir.Ba yukardan aa sallamak dorulama, nden arkaya kaldrmak ikna etmek anlamna gelir. Kollar: Kollarn herhangi biri gel! veya git! emri vermek zere ne doru hzla hareket ettirilir. Yer gstermek zere gsterilen yara doru bklr.iddetli hayranlk duygularnn belirtmesinde kollarn biri veya her ikisi birden yukar doru kaldrlr. Cesaret krc bir durum karsnda mitsizce yanlara braklr. Bekleyi ve meydan okuyuta kollar nde kavuturulur. Eller: Avu ii yrein zerine bastrlarak sevgi ve heyecan anlatlr. Avu ii gsn ortasna bastrlrsa inanmak, iman etmek duygularn belirtir. Avu iinin dar doru evrilerek itilmesi tiksinme, irenme belirtir. Bu arada ba da biraz geriye doru bklr. Avularn birini dieri zerinde ovalama nee, sevin belirtisidir. Parmaklar: El jestlerinde zellikle iaret parma ok nemli bir rol oynar.aret parma kol ile beraber ne doru uzatlrsa iaret veya koma anlam verir.aret parma bklerek gse doru ekilerse yaklamay ,armay ;yine iaret parma dz olarak aza yaklatrlrsa susturmaya almay belirtir.Orta parmak baparmaa arplarak aklatrsa sabrszlk btn parmaklar kapatlrsa kuvvet ve azim, yumruk gsterilirse tehdit anlatlr.Parmaklar bklm olarak iaret parma ba parmaa srtlrse para iareti yaplm olur.Eller birletirerek parmaklar birbiri iine geilirse yalvarma anlamna verir. Bacaklar: Bacaklarn duruu da ok nemlidir. Bacaklardan birinin dierinden ayrlm olarak nde durmas kuvvet ataklk ve iddetli duygular anlatr. Ayaklarn ayn hizada birbirleriyle ayn durmas rahatlk, kaygszlk, meydan okuma veya durgunluk belirtir. Bacak bacak stne atlm olarak otururken bir bacan sk sk sallanmas sabrszlk sinirlilik belirtisidir. Vcut: Vcudun bzlmesi, srtn kamburlamas kollarn gvdeye yaptrlmas ylgnlk ve utanma belirtisidir. Bunun aksi hayranlk, zafer anlatr.renmede vcut geriye doru ;istek , merak , ataklkta ileriye doru gider.Yana veya geriye doru uzanarak oturmak ahlak zayfln ve fizik yetersizliini anlatr.Vcudun ne doru eilmesi sayg belirtisidir.Sahne sanatsnn mmkn olduu kadar aaya doru ve uzun zaman eilerek seyircileri selamlamasnda derin bir sayg anlam vardr .

17

Jestin ruhu: Jest konusunda yaptmz incelemeler onu nitelemiye yetmez.nk pet ok defa tekrar ettiimiz gibi duygularn tam olarak belirtilmesi iin nasl en canl ve uygun kelimeleri aratryorsak bu duygularla ilgili jestlerin de canl ,ak ve belirli olmas gereklidir.u halde jestin bir eit ruhu olmaldr. Kalplam el, kol, yz, vcut hareketlerine jest denemez. Kendi zerinizde almalar yaparak ve bakalarnn el, kol, yz, vcut hareketlerini inceleyerek sanatnzda iinize yarayacak gereklere ulaabilirsiniz. rnein; bir elin gerilmesi cimrilii anlatabildii gibi, gzlerdeki prltl eitli dereceleri de baka duygular anlatr.Heyecanl, takn anlarda gzlerdeki parlaklk sanki alevlenir. iddetli bir sevgi kucaklamasyla bir dostluk kucaklamas birbirinden abucak ayrt edilebilir. Bu rneklerle de anlatlmak istendii gibi, jest ve mimik duygulara paralel olarak deiiklie urar. Duygularn arlna veya iddetine gre jestler de ar veya abuk olur. Hatta bir kimsenin jest, mimik ve tavrlarna bakarak onun toplumdaki yerini, karakterini, alkanlklarn, dnce dzeyini, grgsn tahmin etmek mmkndr.

18

2.2. Mimikte Gzellik

Beden dilini incelerken vcudu iki blmde ele alyoruz. Yz ksmnda; aln, ka, gz, az ve dudakla verilen mesajlara mimik; ba, el-kol, parmaklar, ayak ya da vcudun tmnn kullanm ile verilen mesajlara jest adn veriyoruz. Jest ve mimikler bazen bilerek bazen kendiliinden, bazen de istenmedik hareketler olarak ortaya kar. Ancak hepsinde bilinalt bir neden ve ama vardr. Mimiklerimizle bir dier deyile yz ifadesiyle verilen mesaj, vcudun dier ksmnn verdii mesajdan daha etkili ve anlamldr. Yz ifadeleri alt temel duyguyu yanstma zelliine sahiptir: Mutluluk, korku, kzgnlk, aknlk, znt ve tiksinti. Aln ve Kalar Yzn aln ksmnn krtrlmas, dier yz zellikleri ile birlikte okunduunda aknlk, gerilim, endie veya derin dnce anlamlarn verir. aknlk, korku ya da bir eyin farkna varma gibi durumlarda kalar yukar kaldrr; endie, kzgnlk annda ise aa indiririz. e dnk insanlarn kalar, yalnz yrrken hep atk haldedir. Gzler Yz ifadeleri ierisinde gzlerin ok nemli bir yeri vardr. Yzn ifade edecei tm mimiklerin hemen hepsi, gzler tarafndan desteklenir. Gzler, kiinin yaad ou duyguyu yanstr. Gzlerle bir iletiimi balatabilir ya da bir iletiimi sonlandrabilirsiniz. Biriyle konuurken onun bizi dinleyip dinlemediini, ilgisini ve itenliini gzlerine bakarak anlamamz mmkndr. Baka yne bakan kiiyle iletiim kurmak zordur. Konuurken srekli gzmze bakan biri de rahatszlk verir. Bir konuma ortamnda baklarn baka yne evrilmesi, konumacnn nemsenmedii anlamna gelir. Etkili iletiim kurabilmek iin, karmzdakinin gzlerine bakmamz ve baklarmz yznn dier ksmlarnda gezdirmemiz olduka etkili sonular verir. Kiinin gz bebeklerinin bym olmas sizi dikkat ve ilgiyle dinlediini gsterir. Heyecan ve dikkatin artm olmas, gzbebeklerinin bymesine neden olur.

19

Resim 2.1: Kukucu bak

Resim 2.2 : Derin dnce

Resim 2.3: aknlk

Resim 2.4: Tasarlama

Karnzdaki insann yznn hangi noktasna baktnz ok nemlidir. Baklarnzn diklii ya da eiklii sizin kendinize gveninizle ilgilidir. Bir tartma srasnda, ilk bata karsndakinin gzlerine dik bakan kii, kaybedeceini anladnda, gzlere ynelik bakn genelde burun /az ksmna doru yneltir. Gzlerin kslp klmesinde cevap beklentisi ieren phe duyma belirtisi vardr. Gzlerin gevemesi ise cevabn bulduunu gsterir. Gzler saklanp yana kayyor veya baklar karlyorsa ya utanma ya da sululuk duygusu olduu anlalr. Kaldrmda yrrken tanmadmz insanlara bakmz normalde bir saniye srer. Bu srenin drt saniyeyi amas o kiinin ilgimizi ektii anlamna gelir. Biriyle konuurken gz temasmz azalr, dinleyici konumuna geince artar. Daha fazla ve dikkatli izleriz. nsanlar unuttuu bir eyi hatrlamaya alrken gz bebei tam sola bakar. Hayal kurduu zaman ise sol ste bakar. Kafasnda bir eyler tasarlayan kii gzlerini sa ste doru yneltir. Pimanlk duyan kiilerin gzlerini yere doru kaydrd grlr. grmelerinde veya nemli konumalarda, aln blgesine yani gz seviyesinin stne bakmak etkili sonular yaratr. Yan bak gizli ilgi ya da saldrganlk belirtisidir. Aaya bak genelde alakgnlll; ayak ularna bakmak gvensizlii, sabit ve bo bak derin dnceyi ifade eder.

20

Resim 2.5: Dikkatli ve ilgili dinleme biimi.

Az ve Dudaklar Az ve dudaklar, alaca ekle gre birok anlam tayabilir. Saa aa kvrlm bir dudak nemsememe, alay anlamna gelirken sola ste alm ve dilerin hafif grnd dudak, kzgnlk belirtisidir. Dudaklarn skld ve dilerin kenetlendii durum, pimanlk duyulduunu ifade eder. Bir olay karsnda aknlk yaandnda gzlerle beraber az da alr, alt ene der. Dolgun dudaklar insanlar duyarl, scak ve duygusal gsterir. Bayanlarn rujlarn dudak dna tarmalar bu nedene baldr. Dudaklar, sinirlenince srlr; endie annda yalanr. Erkeklerde sakal, bayanlarda ise estetikli olma hali yz ifadesinin okunmasn zorlatran durumlardr. Yz ifadeniz canl olsun, scak ve dosta tebessm edin. Yznz evrenize olan ilginizi yanstsn. Donuk ve ifadesiz gzkmekten kann. gibi tavsiyeler iletiimde baarl olmanz iindir. Jestlerin verdii mesajlar incelerken kiinin her zaman, benzer durumlarda ayn jestleri gstermediklerini unutmamak gerekir.

21

Ba Hareketleri Beynimiz sa ve sol olarak iki blmde incelenir. Sa taraf hayal gc, sezgi ve vizyon merkezi; sol tarafsa mantksal dnce merkezi olarak kabul edilir. Ba ile yaplan hareketler ounlukla mimikleri destekler ve onlara btnlk kazandrr. Bamzla yaptmz hareketlerin en bilineni, onaylama ve reddetmedir. Ban ne doru birka kez hafife sallanmas, onaylama anlamna gelir. Ban saa sola sallanmas veya geri atlp ka kaldrma eylemi reddetme olarak kabul grr. Karnzdaki insana bir ey anlatrken dinleyicinin ba saa ya da sola eim yapm bir ayla sizi izliyorsa sylediklerinizi ilgiyle dinliyordur. Ba aaya eilmi ve alttan bir bakla bakyorsa sizden etkilenmemitir, hatta sizden farkl dnyordur. Ban yukar kaldrarak bakan kiilerin stnlk duygusu ya da saldrganlk duygusu iinde olduklar, ba aaya eik bakanlarn uysal, kabullenici olduklar dnlebilir. aret parman ban yan tarafna getirilip dier parmaklarn kapal olduu el duruu, ilgiyle izleme iaretidir. nsan kendisine yakn bulduu kiilere bayla hafif yaknlar, uzak bulduu kiilerden bayla uzaklar. Bu kk hareket gerek duygular yanstmak asndan ok nemli ipucu saylr. Biriyle konuurken banz dik tutun ve aa yukar hareket ettirerek onu dinlediinizi ve anladnz hissettirin. Sylenenleri kabul edip etmemeniz nemli deildir, sizinle konuana Anlaldm. duygusunu yaatmanz gzel bir duygudur.

Eller ve Parmaklar
Eller, insann kendini ifade etmesinde etkisi en ok olan organdr. nsan beyninin dnp hayal ettiini gsteren organ eldir. Konumann tarzn, ritmini, ahengini ellerle belirleriz. Bazen anlatmak istenileni tek bir el hareketi ile gerekletirdiimiz olur.

22

Ellerin konuma srasnda temel grevi, konumann en nemli noktalarn vurgulamaktr. Ellerin almas, kiinin dnyayla iliki kurmak iin harekete hazr olduunu, kapanmas da bu konudaki isteksizliini gsterir. Bir topluluk karsnda ayakta konuma yaparken kollar gs ksmnda kavuturur ve geriye doru yrrsek dinleyicilerde konuya kar ilgisizlik oluur. Kollar ve elleri ak tutup toplulua doru ilerleme hareketi topluluu canlandrr ve konuya kar istek yaratr. Ellerle hibir jest yapmadan konuan kii, donuk bir grnt yaratr ve duygu, dncelerini aktarmakta baarl olamaz. enenin, iki elin avular ile tutulmas, derin dnce halini, bazen de pimanlk sonras duyulan sululuk hissini yanstr. Kapanma duruu, bakalarna tepki verme, kabul etmeme, tedirginlik, mutsuzluk, savunmaya geme gibi anlamlar ierir. Kapanma duruu tam kapanma ve yar kapanma eklindedir. Yar kapanmada eller ve ayaklar tam birlemez. Kollardan biri serbest iken, dier kol serbest kolu tutarak engel oluturur. Tam kapanmada ise eller birbirini sarar, ayaklar bilekten birbirine kilitlenir. Bu durumdaki kiilerin ikna olmas pek mmkn deildir. Vcudun n ksmnda, bir elin dier eli bilekten kavramas sayg ve ekinme anlamna gelir. Bu hareket vcudun arkasnda gerekleirse stnlk ya da konuya hakimiyet anlamn tar. Ayakta yaplan grmelerde kiiler, ellerini sa cebine sokuyorsa i dnyasnda; sol cebine sokuyorsa duygu dnyasnda sknt yaadklarn yanstrlar. Baparmak kullanm, stnlk gstergesi olarak kabul edilir. Ellerin dier tm parmaklar cebe girecek ve baparma darda kalacak ekilde duran bir kimse stnlk ve serinkanllk mesaj verir. Elin sklarak iaret parman havaya kalkmas konumaya otoriter bir hava verir. Parmak kiiye ynelirse bu tehdit ve sulama ieren bir mesaj olur. Parmaklarn birbirine kenetlenmesi, kiinin ruh halinin olumsuz olduunu ya da hayal krkl yaadn gsterir. nsan kendisini gvende hissetmedii zaman eli ile destek arayna girer. Bu srada el, ihtiya duyduu destei kalem, anta, kitap, anahtarlk, bardak gibi eyleri kavrayarak bulmaya alr. zellikle zgvenleri dk olan kimsede, bir eyleri tutma ve kavrama ihtiyac yksektir. Bu sandalye veya masa kenar olabilecei gibi kendi bedeninden bir blm de olabilir.

23

Bir konuma srasnda ban kayan konumac, syleyecei cmleleri tasarlyor ve zaman kazanmaya alyordur. Konuma srasnda dinleyici, sk sk ensesini kayorsa sylenilenlere katlmadn, phe ierisinde olduunu yanstr. Jestlerde arya kamamak gerekir. Konuma yaparken ellerinizi cebinizde tutmaktan ve kollarnz kavuturmaktan, ellerinizle aznz rtmekten kanmanz olumlu bir imaj yaratr. Tokalama Tokalama (el skma) biimi insann hem kiiliini hem de statsn belli eden hareketlerdir. Tokalama, karmzdaki kiinin elini skma eklimizden, skma sresi ve iddetine kadar hep mesajlarla dolu bir sretir. El skma biimlerinin ne anlama geldiini bilirsek, insanlarn kiiliklerine ait nemli ipular elde ederiz. Tokalamalar ayr grupta ele alabiliriz: Eit statde tokalama tarz: ki el de birbirini kavrar ve avu dlar tam sa ve tam sol ynldr. Her iki kiinin de kendi varln karsndakine hissettirme amaldr. Dengeli ve gven veren bir el tokalama trdr.

Resim 2.6: Dengeli ve gven veren tokalama tr

stnlk belirten tokalama tarz: Avu ileri yere bakar ekilde yaplan el skma eklidir. Avu iinin yere dnk olmas, kiinin karsndakine gl ve stn olduu izlenimini verme amacn tar. Yaplan aratrmalar st dzey yneticilerin byk ounluunun avu ileri yere bakar ekilde el sktklarn ortaya koymutur.

24

Boyun een tokalama tarz: Parmak ularnn dier kiinin avucuna braklarak yaplan el skma eididir. Genellikle kendisine gvensiz, ekingen ve endieli insanlarda bu tarz grlr. Hemen belirtmekte fayda var; bayanlarda ok sk grlen bu tr el skma ekli, onlar iin ayn anlam ve belirtileri gstermez. ltifat ve incelik bekleme duygusu ar basmaktadr.

Resim 2.7: stnlk belirten tokalama tarz

zel duygularn yanstlmas, gven ve samimiyet hislerinin belirtilmesi amacyla bazen karmzdaki kiinin elini iki elimizle skabiliriz. Yine benzer duygularla tokalarken karmzdakinin kolunu veya omzunu sol elimizle tutmak bazen duygusal yaknlamay artrr. Ancak bu tr davran sadece ok yakn arkadalar arasnda yaplrsa anlaml olur. st dzey bir yneticinin baarl, gen bir alanna veya retmenin baarl bir rencisine bu ekilde yaknlamasnn o kiilerin motivasyonunu artrd grlmtr. Tokalama ilemini kimin balataca ve zamanlama nemlidir. Esas olarak el uzatma ilemini ev sahibinden misafire, yneticiden memura, yaa byk olandan ke, bayandan erkee doru gereklemesi gerekir. Ancak; insanlarn duyduklar memnuniyet veya zel duygular nedeniyle tokalamay balatan kiilerin sras deiebilir. Tokalamann sresi, insanlar arasndaki yaknla gre deiebilir. Uygun olan el skma ileminin 2-3 saniye iinde bitmesi gerekir. Bu srenin uzamas taraflar arasndaki yaknln ve zlemin fazla olduunu gsterse de ou kez taraflara skntl anlar yaatr.

25

Resim 2. 8: Tokalarken koldan tutmak gven ve samimiyeti yanstr

Tokalamanz ne boyun een, ne de stnlk taslayan bir tarzda olmal. Tokalamanz iten, samimi olmal. Ortam uygunsa hafif tebessmle destekleneni daha etkili olur.

Tokalarken g denemesi yapmak, hem eli sklan kiide olumsuz duygular yaatr hem de kiinin iddete eilimli olduunu aa karr.

26

Bu anlatlanlardan sonra u sonuca varabiliriz: Tanrnn insanlara vermi olduu ekil ve grn gzellii bakalarna etki yapmakta yeterli deildir.Bu ekil grn gzelliini duygulara uygun gzel jest, mimik ve tavrlarla deerlendirmek, fizik gzelliini kullanmasn bilmek gerekir Yanllar:

Btn insanlar iin dikkat edilmesi lzumlu olan, zellikle bir sahne sanatsnn yapmamas gereken ve iradesiyle dzeltebilecei yanllar beraberce gzden geirelim: Ellerin, kollarn yzn nnde dolatrlmas, ban ne eilmesi ve gz kapaklarnn hemen hemen kapanm halde bulunmas yanltr. Sahneye yeni km olanlar strap, ac anlatm olarak gzbebeklerinden hayat fkrrken gzlerini yar kapar, elleri yzlerinin nnde tutarlar. Bu hareketlerinin sonunda da doal olarak etkili olamazlar. Baz hareketler bayalk, aldrmazlk etkisi verirler. rnein, parmaklarn yeleinin koltuk altlarna geirmi konuan bir kimsenin bu duruu ayp deildir, ama zarif de deildir. Elleri kalaya koymak, ceplere sokmak, arkada balamak, bacaklar aprazlamak da serbest hareketler olmakla beraber gze ho grnen durular deildir. Bu sebeple dinleyici karsnda okurken veya sz sylerken bunlardan, buna benzer baya hareketlerden vazgemek arttr. Aya yere vurmak, ellerini birbirine arpmak, ba parma iaret parma gibi kullanmak, tehdit etmek iin yumruk gstermek gibi grne bayalk katan pek ok hareketlerin kullanlmas hibir zaman ho deil. Heyecanl bir paray okur veya anlatrken konusunun gerektirdii mimik ve jestlerle anlatmnz kuvvetlendirebilirsiniz. Ancak mimiklerimiz abartlm olursa bir soytarnn komik etki yapabilmek iin duygu ile ilikisi olmayan yz hareketlerine benzeyebilir. Maskaralkta, soytarlkta abartmal yz hareketleri gereklidir. Fakat bir sahne sanats veya toplum karsnda konuan bir kimsenin buna ihtiyac yoktur. Bu konuyu bitirirken gze ho grnmeyen baz hareketleri zetleyelim.Ellerle yaplan eitli hareketler, kolumuzu gsmzn nnden geirerek br kolumuzun bulunduu taraftaki her hangi bir eyi iaret etmek. Srt kamburlatrmak, omuzlar yukar kaldrmak, vcudu, elleri,kollar, parmaklar, ba, gzleri fazla hareket ettirmek ,sk sk gzleri krptrmak, yaplmamas gereken hareketlerdir.

Ksaca mimiin ilk niteliinden birinin itidal olduunu syleyebiliriz .Yalnz mimikte deil, jest ve tavrda da itidal arttr. (itidal: Soukkanl, lml, ll olma.)

27

Gzel bir sz vardr. Sana nasl davranmalarn istersen, sen de bakalarna yle davran. Fakat ilk iyi davran sen yap. Bu sz ltfen hayat felsefeniz olsun! lkemizde blgeler arasnda, baz bedensel mesaj farkllklar olduunu bilmekteyiz. Krsal alanlarda yaayanlarla ehirlerde yaayanlar arasnda da nemli saylabilecek farkllklar grmek mmkndr. Tm dnyada ortak medya rnleri (televizyon yayncl, sinema filmleri) olmas, zamanla beden dillerinin birbirine benzemesine yol amaktadr. Turizm hareketleri ve gler beden dili benzemelerinin dier nedenleridir.

28

UYGULAMA FAALYETLER UYGULAMA FAALYETLER

lem Basamaklar neriler

Jest ve mimik kullanarak Jest ve mimikle ile ilgili bilgi sayfalarn okudunuz. verilen mesaj anlayabilirsiniz. evrenizde ya, cinsiyet ve kltrler aras beden dili farklarn gzlemleyiniz. Not alnz. Bunlar arkadalarnza aktarnz. Bilgi sayfalarndaki mimik-jest ifadelerini kendiniz de canlandrnz. Ayn duygular yaamaya aln ve arkadalarnzla karlkl yorumlaynz. Bu yzler size ne anlatyor? balkl ekilleri yorumlaynz. Ayn ifadeleri siz gerekletiriniz, arkadanz yorumlasn. Arkadanz canlandrsn, siz yorumlaynz. Tokalama, duru ve oturu arkadanzla canlandrnz ve deerlendirmesini yapnz. biimlerini karlkl

Uygun geri bulunabilirsiniz.

bildirimde

rendiiniz bilgiler nda, evrenizdeki insanlarn beden dillerini anlamaya alnz, daima onlar gzlemleyiniz ve duygularn zmeye gayret ediniz. yi niyetli olunuz. Ulatnz sonular olumlu kullannz.

29

LME DEERLENDRME LME VEVE DEERLENDRME

lme Sorular
A. Bu yzler size ne anlatyor?

ekil 2.1: Yzler ve fadeler

B. 1.

oktan Semeli Sorular Aadaki davranlardan hangisi bireyin i birliine hazr olmad grntsn verir? A) Glmseme B) Eller ve avu ilerinin ak olmas C) Yere bakma D) Bakalarna yakn durma

30

2.

Aadaki jestlerden hangisi savunma duygusunu ifade eder? A) Dik duru B) Eller arkada, ene yukarda C) Kollar, eller ve avu ileri ak D) Kollar gste kavuturma Aadaki davranlardan hangisi bireyin sknt yaadn belirten davran deildir? A) ka ve saate bakma B) Nefesini fleyerek verme C) Kprdanma ve ayaklarn sallama D) 4 rakamn andran bacak bacak stne atma biimi Skl yumruk, dudaklarn sklmas, burundan grltl soluma hangi duygunun yaandn gsterir? A) Endie ve kayg B) znt C) Tedirginlik D) fke Gz temasndan kanma aadaki duygulardan hangisinin belirtisidir? A) Rahatlk ve aklk B) Sululuk veya bir ey saklama duygusu C) birliine hazr olma D) Kendine gvenme Endie ve kaygy yanstan mesaj hangisidir? A) Esneme B) Gz temas C) Trnak srma D) Dmelenmemi ceket Ceket dmeleri sk kapatlm, kollar gste kenetli, vcudu uzaa evirme, kapya bakma ifadeleri hangi duygunun yaandn gsterir? A) fke C) Rahatlk B) phe duyma D) Savunmaya geme Bayanlarn balarn yana eik durumda tutup bakmalar hangi duygu ierisinde olduklarn gsterir? A) Gergin B) Endieli C) lgi bekleme D) zntl

3.

4.

5.

6.

7.

8.

31

9.

Kiinin baka birine yan bakmas hangi mesaj ifade eder? A) Alakgnlllk B) lgi ya da saldrma C) Gvensizlik D) Derin dnce Otururken ayaklarn ak olarak durmas erkeklerde hangi durumu yanstr? A) Rahatlk ve gven duygusu B) Savunmaya geme C) Endie ve kayg D) Tedirginlik Kltrler aras benzerlik gsteren jest-mimik hangisidir? A) Selamlama B) arma C) Vedalama D) Alama Parmak ularn dier kiinin avucuna brakarak tokalaan kii iin yorumunuz ne olur? A) Dengeli ve kendine gvenlidir. B) Gl ve stnlk duygusu yaamaktadr. C) Gvensiz, ekingen ve endielidir. D) iddete eilimlidir.

10.

11.

12.

32

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Modl bitirdiniz. Modl sonunda kazanmanz gereken yeterlii kazanp kazanmadnz len bir lme arac retmeniniz tarafndan hazrlanarak size uygulanacaktr. Bu uygulama sonunda bir st modle geip gemeyeceiniz retmeniniz tarafndan size bildirilecektir.

33

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET 1CEVAP ANAHTARI
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. D B B B A C D

RENME FAALYET 2 CEVAP ANAHTARI

A) 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. B. Bu yzler size ne anlatyor? Ilgisiz Dmanca, alayc Mutlu ok kzgn zgn, kasvetli, ters ocuka, saf bir mutluluk Yorgun, bitkin, uyuuk Biraz kzgn Sahte bir mutluluk ok zgn pheci Derin bir keder oktan Semeli Sorular 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. C D D D B C D C B A D C

34

KAYNAKA KAYNAKA
ALTINTA Ersin, Devrim AMUR, Beden Dili, Aktel Basm Yayn, stanbul, 2004 BALTA Acar, Zuhal BALTA, Bedenin Dili, Remzi Kitabevi, stanbul, 2004 CCENOLU Doan, imizdeki Biz, Remzi Kitabevi, stanbul, 2003 CCENOLU Doan, letiim Donanmlar, Remzi Kitabevi, stanbul, 2002 CCENOLU Doan, nsan ve Davran, Remzi Kitabevi, stanbul, 2002 DKMEN stn, Varolmak Gelimek Uzlamak, Sistem Yaynclk, stanbul, 2003 ZGREN A.erif, Dikkat Vcudunuz Konuuyor, Elma Yaynlar, stanbul, 2003 KAIKI Ercan, Dorucu Beden Dili, Hayat Yaynlar, stanbul, 2005 KINGMA Daphne Rose, Gerek Ak, HYB Yaynlar, Ankara, 1999

35