14 Haziran 1999 Tarih ve 23725 Sayl Resmi Gazetede yer alan, Bayndrlk ve skan Bakanlndan Mecburi Standart Teblii

metnidir.

Tebli
Bayndrlk ve skan Bakanlndan:

MECBUR STANDARD TEBL

Madde 1- Trk Stardardlar Enstits tarafndan hazrlanan TS 825 Binalarda Is Yaltm Kurallar Standard Resmi Gazetede yaym tarihinden itibaren 1 yl sonra mecburi olarak uygulanacaktr. Madde 2- Bu Standardn mecburi olarak yrrle girecei tarihten nce ihalesi iin ilan edilmi kamu yaplarnda ve inaat ruhsat alnm zel yaplarda bu Standard hkmleri aranmaz. Madde 3- Bu Standarda ait hkmler 132 sayl Trk Standardlar Enstits Kurulu Kanunu ile 180 sayl Bayndrlk ve skan Bakanl Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnameye gre Bakanlzca uygulanacaktr.

TS 825
BNALARDA ISI YALITIM KURALLARI
KONU, TARF, KAPSAM, AMA, UYGULAMA ALANI KONU Bu standard, binalarda stma enerjisi ihtiyalarn hesaplama kurallarna ve binalarda izin verilebilir en yksek stma enerjisi deerlerinin belirlenmesine dairdir. TARFLER Aylk Istma Enerjisi htiyac (QI,ay) Istma sisteminden stlan ortama bir ay iinde verilmesi gereken s enerjisi miktardr. Birimi Jdir. Yllk Istma Enerjisi htiyac (QI,yl) Istma sisteminden stlan ortama bir yl iinde verilmesi gereken s enerjisi miktardr. Birimi Jdir. Binann zgl Is Kayb (H) ve d arasnda 1 K scaklk fark olmas durumunda binann d kabuundan iletim ve havalandrma ile birim zamanda kaybedilen s enerjisi miktardr. Birimi W/Kdir. Aylk Ortalama D Scaklk (Td) D scakln aylk ortalama deeridir. Birimi 0C dir. Aylk Ortalama Scaklk (Ti) scakln aylk ortalama deeridir. Birimi 0C dir. Binann Is Kazanlar (I) Binann stma sisteminin dnda, stlan ortam iinde bulunan s kaynaklarndan, stlan ortam zamanda yaylan s enerjisi miktardr. Birimi Wdir. Gne Enerjisi Kazanlar (g) Istlan ortama birim zamanda, dorudan ulaan gne enerjisi miktardr. Birimi Wdir. Is Kazanc Kullanm Faktr () s kazanlarnn ve gne enerjisi kazancnn toplamnn ortamn stlmasna olan katk orandr. Bina Kullanm Alan (An) Binann nek kullanm alandr. Birimi m2dir. birim

14 Haziran 1999 Tarih ve 23725 Sayl Resmi Gazetede yer alan, Bayndrlk ve skan Bakanlndan Mecburi Standart Teblii metnidir. Binann Brt Hacmi (Vbrt) Binay evreleyen d kabuun llerine gre hesaplanan hacimdir. Birimi m3tr. Binann Is Kaybeden Yzeylerinin Toplam Alan (Atop) D duvar, tavan, taban/deme, pencere, kap vb. Yap bileenlerinin s kaybeden yzey alanlarnn toplam olup, d llere gre bulunur. Birimi m2dir. Atop/Vbrt Oran Is kaybeden toplam yzeyin (Atop ) stlm yap hacmine (Vbrt) orandr. Birimi m-1dir. KAPSAM Bu standard, yeni ina edilecek binalarn ve mevcut binalarn oturma alannn %15I orannda ve zerinde yaplacak tadilatlarda, tadil edilen blmnn stma enerjisi ihtiyacnn hesaplama kurallarn ve izin verilebilecek en yksek s kayb deerlerini ve hesaplama ile ilgili bilgilerin sunu eklini kapsar. Bu kurallar pasif gne enerjisi sistemlerini ihtiva eden binalarda kullanlamaz. Standardda tanmlanan hesap metodunun kullanlmas srasnda gerekli olan baz bilgiler, youma hesab dahil (Ek10) ekler halinde (EK1, EK-10) standardn sonuna eklenmitir. Bu standard binalarda stma enerjisi ihtiyacnn hesabna ynelik bir metod belirlemektedir. Dier amalarla olan enerji ihtiyalar bu standardn kapsam dndadr. Gerekli grlen hallerde soutma amal enerji ihtiyac hesab PrEN ISO 13791 e gre yaplr. Bu stardardda aklanan hesap metodu, kararl durum iin denge denklemlerini kullanmakla birlikte, d ortam scaklk deiimleri ve gne enerjisi kazanlarnn dinamik etkilerini de dikkate almaktadr. AMA Bu standardn amac, lkemizdeki binalarn stlmasnda kullanlan enerji miktarlarn snrlamay, dolaysyla enerji tasarrufunu arttrmay ve enerji ihtiyacnn hesaplanmas srasnda kullanlacak standard hesap metodunu ve deerlerini belirlemektir. Bu standard ayrca aadaki amalarla da kullanlabilir: - Yeni yaplacak bir binaya ait eitli tasarm seeneklerine bu standardda aklanan hesap metodunu ve deerlerini uygulayarak, ideal enerji performansn salayacak tasarm seeneini belirlemek, - Mevcut binalarn stma enerjisi tketimlerini belirlemek, - Mevcut bir binaya yenileme projesi uygulamadan nce, uygulanabilecek enerji tasarruf tedbirlerinin salayaca tasarruf miktarlarn belirlemek, - Bina sektrn temsil edebilecek muhtelif binalarn enerji ihtiyacn hesaplayarak, bina sektrnde gelecekteki enerji ihtiyacn mill seviyede tahmin etmek. UYGULAMA ALANI Bu standard aada belirtilen binalarda uygulanr. - Konut olarak kullanlacak binalar, - Bro ve idari binalar, tiyatrolar, kongre ve konser salonlar, kltr merkezleri, - Eitim yaplar, ktphaneler, spor tesisleri, renci yurtlar, - Hastaneler, huzur evleri, bakm evleri, doum evleri ve kreler, ceza evleri ve kla binalar, - Konaklama tesisleri, - Alveri merkezleri, i hanlar, banka ve borsa binalar, - Genel kullanm amalar dolaysyla i scaklklar asgari 15C olacak ekilde stlan i yerleri, - Yukarda belirtilen amalarn birkana ynelik olarak veya bunlara benzer amalar iin kullanlan binalar. NOT - Bu standardda yllk s ihtiyac hesabnda kullanlacak olan; binalarn i scaklk deerleri konutlar iin 19C alnacaktr (Dier binalar iin bk. TS 2164). D scaklk deerleri EK 2, illerin bulunduu derece gn blgeleri ise EK 4 de verilmitir. 2

14 Haziran 1999 Tarih ve 23725 Sayl Resmi Gazetede yer alan, Bayndrlk ve skan Bakanlndan Mecburi Standart Teblii metnidir. 1 - GENEL AIKLAMALAR nsanlarn barnd veya alt binalarda, scaklk etkilerinden korunma, insan sal, onarm giderleri, yakt ekonomisi ve ilk yapm giderleri ynlerinden nemlidir. Scaklk etkilerinden yeterli olarak korunma, sala uygun, bir i iklimsel evrenin salanmasnn temel artdr. Hacimlerin s ihtiyac ve bunu salamak iin yaplan stma giderleri hacmi evreleyen bileenlerin s yaltm ve s depolama yeteneklerine baldr. Scaklk etkilerinden yeterince korunma hacmi evreleyen yap bileenlerinin yzeylerinde su buhar youmasn nler, bileenlerde scaklk deiimlerinin oluturduu hareketleri kltr ve bylece yapda bu olaydan ileri gelebilecek zararlar nleyerek, yakt giderlerini azaltmakla birlikte, binann bakm ve onarm giderlerini de azaltr. Binann projelendirme dneminde alnacak nlemlerle (rnein bina yerinin doru seilmesiyle) s ihtiyac etkilenebilir. Rzgr etkisi altndaki bir binada s kayb, komu binalar, bitki ve aalarla korunmu olanlara oranla daha oktur. Bina d yzeylerini bytmenin s kaybn da o oranda artraca, projelendirme dneminde gznnde tutulmaldr. Ayrk bir binadaki s kayb, ayn byklk ve inaat biiminde yaplan bitiik dzendeki baka bir binaya gre daha fazladr. Bir bina iindeki odalarn birbiri ile olan ilikisi (rnein, stlan hacimlerin yan yana veya stste yerletirilmesi) byk nem tar. Is kaybn nlemek iin bina girilerinde rzgrlk yaplmaldr (d kapdan ayr olarak kendiliinden kapanan ikinci bir kap dzeni) Byk pencere yzeyleri, (ift yzeyli pencere, bitiik pencere, zel birletirilmi ok katl caml pencere bile olsa) s kaybn oaltr. Ke odalarda, pencerelerin binann d duvarlarndan yalnz birinde olmas, s etkilerinden korunma ynnden daha dorudur. Bacalar ve tesisat borular d duvarlar zerinde bulunmamaldr. Bu nlem yakttan tam yararlanma, baca gazlarnn soumasn, bacann kurum tutmasn, tesisat borularnn donmasn nleme bakmlarndan nemlidir. Duvar ve demelerin s depo etme yetenei, kn stmann durmas halinde abuk bir soumay, yazn da zellikle gne etkisi altnda, yap bileenleri bulunan hacimlerde, hava scaklnn gndz saatlerinde ar ykselmesini nlemek bakmndan gereklidir. Is depo etme yetenei yap bileeninin ktlesi ve yapld malzemenin zgl ss ile doru orantldr. NOT Bu standarddaki hesap metodunun belirlenmesi srasnda uluslararas standardlar ile uyum salanmas amacyla, ISO 9164 ve EN 832 standardlarndaki hesap kabulleri esas alnm ancak bire bir tercme yapldktan kanlm ve lkemiz artlarna adaptasyon gerekletirilmitir.

1.1 - BNANIN ISITMA ENERJS HTYACINI ETKLEYEN FAKTRLER Binann stma enerjisi ihtiyacn etkileyen faktrler aada aklanmtr; - Bina zellikleri: letim ve havalandrma yoluyla gerekleen s kayplar (varsa s geri kazanm) ve sl kapasite, - Istma sisteminin karakteristikleri: zellikle kontrol sistemleri ve stma sisteminin, stma enerjisi ihtiyacndaki deimelere cevap verme sresi, - iklim artlar: Binay kullananlarn istedii scaklk deeri, binann farkl blmlerinde ve gnn farkl zamanlarnda bu scaklk deerlerindeki deimeler, - D iklim artlar: D hava scakl, hakim rzgarn yn ve iddeti, - s kazan kaynaklar: Istma sistemi dnda, stmaya katks olan i s kaynaklar, yemek piirme, scak su elde etme, aydnlatma gibi amalarla kullanlan ve ortama s yayan eitli cihazlar ve insanlar, - Gne enerjisi: Pencere gibi saydam bina elemanlarndan stlan mekna dorudan ulaan gne enerjisi miktar. Bu standardda belirtilen hesap metodunda, iletim ve havalandrma yoluyla gerekleen s kayplar ile i s kazanlar ve gne enerjisi kazanlar dikkate alnmtr. 3

14 Haziran 1999 Tarih ve 23725 Sayl Resmi Gazetede yer alan, Bayndrlk ve skan Bakanlndan Mecburi Standart Teblii metnidir. Bu standardda, yap elemann oluturan malzemelerin su buhar geiine gsterdikleri dirence ve malzemelerin srasna bal olarak su buharnn gaz halinden sv hale gemesi, yani youmas ihtimali olduundan malzemelerinn sl iletkenlik deerlerindeki ktleme EK 6da tanmlanan metotla tahkik edilmeli, eer youma varsa EK 6 Madde 9.2.5.2.1de tanmlanan snrlarn ierisinde kalmaldr. Istma enerjisi ihtiyac ile, stma sisteminin net kts kastedilmektedir. Istma sisteminin dnm verimi 1,00 'den kk olaca ve datm srasnda bir miktar s kayplar meydana gelebilecei iin, sistemin enerji girdisi bu deerden byktr. Hesap metodunda net i s kazanlar ve net gne enerjisi kazanlar dikkate alnmtr. Bu sebeple kazanlarn toplam, Is Kazanc Kullanm Faktr ile arplr. 1.2 - YILLIK ISITMA ENERJS HTYACI SINIR DEERLER Bu standard, Madde 1.1deki etkenlerin hesaba katlmasyla binalarn stma enerjisi ihtiyacnn hesapland bir metot belirlemektedir. Bu metotla hesaplanan, binann yllk stma enerjisi ihtiyac Ek 1-Bde verilen deerleri (Atop/Vbrt oranna gre) amamaldr. Yeni binalarn tasarm aamasnda, bu standardda verilen hesap metodu kullanlarak, binann enerji ihtiyac bu standardda verilen snrlar amayacak ekilde hesaplanmal ve malzeme seimi, eleman boyutlandrlmas ve detay zmlerinin de belirtildii bir s yaltm projesi hazrlanmaldr. Belediye ve mcavir alan snrlar dnda ky nfusuna kaytl ve kyde srekli oturanlarn dnda ky yerleik alanlar civarnda ve mezralarda 2 kata kadar olan ve toplam deme alan 100 m2den kk (D havaya ak balkon, teras, merdiven, geit, aydnlk vb. hari) yeni binalardaki; Yap bileenlerinin sl geirgenlik katsaylarnn (U), Tablo 2de belirtilen yap bileenlerine ait U deerlerine eit veya daha kk olmas, b- Toplam pencere alannn, s kaybeden d duvar alannn %12sine eit veya daha kk olmas, c - Bu artlar salayan konstrksiyonlar ve detaylarn mimari projede gsterilmesi ve Makina Tesisat Raporunda belirtilmesi, halinde Madde 3de belirtilen Is Yaltm Projesi yaplmas art aranmaz. Bu durumda yukardaki artlarn saladn gsteren bir Is Yaltm Raporu dzenlenmesi yeterli olacaktr. Ancak, herhangi bir U deerinin Tablo 2de verilen deerlerden daha byk olmas durumunda ise bu binalar iin s yaltm projesi hazrlanmaldr. **talik yazl blmler TS 825'deki orijinalinden dzenlenerek yeniden yazlmtr. Belediye snrlar iindeki mevcut binalarda s yaltm uygulamas yaplmas durumunda da bu standardda belirtilen hesap metodu kullanlarak binann yaltm projesi hazrlanmaldr. Yaltm projesinde, uygulanan yaltmn salayaca tahmini enerji tasarrufu hesaplanmal, yaltm uygulamasndan nceki ve sonraki s ihtiyac belirtilmelidir. Ayrca, yaltm uygulamas ile ilgili malzeme seimi, eleman boyutlandrlmas ve detay zmleride belirtilmelidir. a-

2 - HESAP METODU 2.1 - GENEL Yeterli seviyede s yaltm salanm bir binada, stma periyodunda, i ortamda belli bir i scakl (Ti) salamak iin gereken s enerjisinin bir ksm i kaynaklardan ve gne enerjisinden salanr. Kalan miktarn stma sistemi tarafndan i ortama verilmesi gerekir. Aada tanmlanan hesap metodu kullanlarak, stma sisteminin i ortama iletmesi gereken s enerjisi miktar belirlenir. Yllk stma enerjisi ihtiyac olarak tanmlanan bu miktar, toplam kayplardan gne enerjisi kazanlar ve i kazanlar kartlarak hesaplanr. Tanmlanan hesap metodunda, yllk stma enerjisi ihtiyac stma dnemini kapsayan aylk stma enerjisi ihtiyalarnn toplanmas ile bulunur. Bylece binann sl performansnn geree daha yakn bir ekilde deerlendirilmesi mmkn olacaktr. Ayrca, tasarmcya, nerdii tasarmn gne enerjisinden faydalanma kapasitesini deerlendirme imkn salayacaktr. Hesap metodunda stlan ortamn snrlar, bu ortam d ortamdan ve eer varsa stlmayan ortamlardan ayran duvar, deme, at, kap ve pencereden oluur. Hesaplamalarda dtan da ller kullanlr. Eer binann tamam ayn scakla kadar stlyorsa veya ortamlar arasndaki scaklk fark 4 K 'den kk ise, 4

14 Haziran 1999 Tarih ve 23725 Sayl Resmi Gazetede yer alan, Bayndrlk ve skan Bakanlndan Mecburi Standart Teblii metnidir. binann tamam tek blge olarak ele alnr ve stma enerjisi ihtiyac Madde 2.2 de aklanan metot uygulanarak hesaplanr. Aksi takdirde farkl stma blgelerinin snrlar belirlenmeli ve hesaplar Madde 2.3 e gre yaplmaldr. 2.2 - TEK BLGE N YILLIK ISITMA ENERJS HTYACININ HESABI Binalarda tek blge iin yllk stma enerjisi ihtiyac aadaki forml ile hesaplanr. Qyl = Qay ..........................................................................................................................(1) Qay = [H (Ti,ay - Td,ay) - ay (i,ay + g,ay)] . t ............................................................................(2) Burada; Qyl : Yllk stma enerjisi ihtiyac ........................................ (Joule) Qay : Aylk stma enerjisi ihtiyac ........................................ (Joule) H : Binann zgl s kayb ............................................... (W/K) Ti,ay : Aylk ortalama i scaklk .......................................... (C) Td,ay : Aylk ortalama d scaklk ........................................ (C) ay : Kazanlar iin aylk ortalama kullanm faktr ............ (Birimsiz) i,ay : Aylk ortalama i kazanlar (sabit alnabilir) ............... (W) g,ay : Aylk ortalama gne enerjisi kazanc......................... (W) t : Zaman, (saniye olarak bir ay = 86400 x 30)................ (s) dir. NOT - 2 nolu formlde keli parantez iindeki ifadenin pozitif olduu aylar iin toplama yaplacaktr. Negatif olan aylar dikkate alnmaz. Hesaplamalar aada verilen ilem srasna gre yaplmaldr. a - Istlan ortamn snrlar ve gerekli ise farkl scaklktaki blgelerin veya stlmayan ortamlarn snrlar belirlenir. b - Tek blgeli bir binada, binann zgl s kayb (H) hesaplanmaldr (Madde 2.2.1). c - Aylk ortalama i scaklklar (Ti,ay) konutlar iin 19C alnmaldr (Dier binalar iin bk. TS 2164). d - Aylk ortalama d scaklklar (Td,ay) EK 2den alnmaldr. e - Aylk iletim ve havalandrma ile s kayb [H(Ti,ay-Td,ay)] forml kullanlarak hesaplanmaldr. f - Aylk ortalama i kazanlar (i,ay) hesaplanmaldr (Madde 2.2.2). g - Aylk ortalama gne enerjisi kazanlar (g,ay) hesaplanmaldr (Madde 2.2.3). Hesap srasnda kullanlacak (Ii,ay) deerleri EK 3den alnmaldr. h - Aylk ortalama d scaklk deerleri kullanlarak aylk kazan/kayp oran (KKO) ve s kazanc yararlanma faktr (ay) hesaplanmaldr (Madde 2.2.4). i - Aylk ortalama deerler kullanlarak, [ay (i,ay + g,ay)]forml ile faydal kazanlar W cinsinden hesaplanmaldr j - Aylk stma enerjisi ihtiyac forml (2) ye gre hesaplanmaldr. k - Yllk stma enerjisi ihtiyac forml (1) e gre hesaplanmaldr. Istlan binann blmlerinde farkl scaklklar isteniyorsa, hesap Madde 2.3de verilen metotlardan birine gre yaplmaldr. 2.2.1 - Binann zgl Is Kaybnn Hesab Binann zgl s kayb (H), iletim yoluyla gerekleen s kayb (Hi) ve havalandrma yoluyla gerekleen s kaybnn (Hh) toplanmas ile bulunur. H = Hi + Hh ..................................................................................................... (3) 2.2.1.1 - letim Yoluyla Gerekleen Is Kaybnn Hesab letim yoluyla gerekleen s kayb (4) nolu formlle hesaplanr. Bu formlde yap elemanlarnn bnyesinden iletilen s kaybna, varsa s kprlerinden iletilen s kayb eklenir. Is kprs, bitiik yzeye gre kompozisyonu deiik, s kayb binann ortalama s kaybndan daha yksek ve kn kararl durum iin i yzey scaklnn daha dk olduu blmdr. Cepheye dik blme duvarlarnn, kolon, kiri ve demelerin mmknse mutlaka yaltlmalar gereklidir. Ancak balkon vb. s kprs oluturan ve yaltm ok zor olan blgeler iin ise s kayb hesab yaplarak iletim yoluyla gerekleen s kaybna ilve edilmesi gereklidir. Hi = AU + l Ul ......................................................................................................(4) 5

14 Haziran 1999 Tarih ve 23725 Sayl Resmi Gazetede yer alan, Bayndrlk ve skan Bakanlndan Mecburi Standart Teblii metnidir. AU = UDAD + Up.Ap + 0.8 UT.AT + 0.5 UtAt + UdAd + 0.5UdscAdsc .......................................(5) Burada; UD : D duvarn s geirgenlik katsays ......................................................................... UP : Pencerenin s geirgenlik katsays ......................................................................... UT : Tavann s geirgenlik katsays............................................................................... Ut : Zemine oturan tabann /demenin s geirgenlik katsays.................................... Ud : D hava ile temas eden tabann s geirgenlik katsays........................................ Udsc : Dk scaklklardaki i ortamlar ile temas eden yap elemanlarnn s geirgenlik katsays............................................................................................. AD : D duvarn alan....................................................................................................... AP : Pencerenin alan ....................................................................................................... AT : Tavan alan ............................................................................................................... At : Zemine oturan taban/deme alan .......................................................................... Ad : D hava ile temas eden tabann/demenin alan................................................... Adsc : Dk scaklklardaki i ortamlar ile temas eden yap elemanlarnn alan .............. dr. W/m2K W/m2K W/m2K W/m2K W/m2K W/m2K m2 m2 m2 m2 m2 m2

UYARI : at demesi dorudan d hava ile temas ediyorsa formlde yer alan UTnin nndeki 0,8 katsays 1 olarak alnr. U deerinin hesaplanmas (TS 8442) EK 6 - Forml 4 de belirtilen hesap metodu ile yaplr. Hesap yaplrken kullanlmas gereken ve malzemelerin sl iletkenliini gsteren h deerleri EK 5da mill veya milletleraras standardlar olan malzemeler iin verilmitir. EK 5de verilen h deerleri dorudan kullanlabilir. Ancak tam karl bulunmayan h deerleri (rnein EK 5, Madde 10.2 deki s yaltm malzemeleri) ilgili rn standardnda belirtilen deney metotlarna gre belirlenen lm deerleri TS 415 e gre h deerlerine dntrlerek kullanlr. TS belgeli malzemelerin h deerleri, ilgili rn standardnda belirtilen deneylerle tespit edilmelidir. (4) nolu formlde l, s kprs uzunluunu (m cinsinden) Ul, s kprsnn dorusal geirgenliini (W/mK cinsinden) gstermektedir. Is kprs olmas durumunda ilgili byklkler TS 8441de verilen metot ile hesaplanmaldr. 2.2.1.2 - Havalandrma Yoluyla Gerekleen Is Kaybnn Hesab Havalandrma yoluyla gerekleen s kayb (6) nolu forml ile hesaplanr. Hh = .c.V = .c.nh Vh = 0.33 nh.Vh .....................................................................................(6) Burada; : Havann birim hacim ktlesi................................... (kg/m3) c : Havann zgl ss ............................................... (J/kgK) : Hacimsel hava deiim debisi ............................... (m3/h) V : Hava deiim says .............................................. (h-1) nh : Havalandrlan hacim (Vh = 0,8 x Vbrt) ................. (m3) Vh dir. ve c scaklk ve basnca bal olarak az da olsa deiir, fakat aadaki denklemde bu durum ihmal edilmitir. Alnan deerler 20 C ve 100 kPa iindir. Giren ve kan hava arasndaki entalpi art ihmal edilmitir. 0,33 katsaysnn hesabnda kullanlan eitlik aada verilmitir. 0,33 = (.c/3600) = (1,184 . 1006 / 3600) = 0,33 Jh/m3Ks = Wh/m3K Doal havalandrma yaplan binalarda lm sonucuna dayanan bir belge veya deer yoksa, hava kaaklar ve kontroll doal havalandrmay kapsayacak ekilde nh deeri olarak, mill veya milletleraras yetkili kurululardan verilmi uygunluk belgesine sahip firmalarn pencere sistemlerinin kullanlmas halinde nh=1.0 h-1 deeri, dier pencere sistemleri iin nh=2.0 h-1 deeri kullanlr.

14 Haziran 1999 Tarih ve 23725 Sayl Resmi Gazetede yer alan, Bayndrlk ve skan Bakanlndan Mecburi Standart Teblii metnidir. Binada mekanik havalandrma uygulanyorsa, hacimsel hava deiim debisi aadaki formllerden faydalanlarak hesaplanr ve 6 nolu formlde yerine konularak havalandrma yoluyla gerekleen s kayb hesaplanr. Mekanik havalandrma bulunmas durumunda, toplam hacimsel hava deiim debisi, sistem vantilatrleri alrken vantilatrlerdeki ortalama hacimsel hava deiim debisi ile, rzgr etkisi ile oluan ilve hacimsel hava deiim debisinin toplamna eittir:
/ V = Vf + Vx

Burada; V/ : Toplam hacimsel hava deiim debisi (m3/h) Vf : Sistem vantilatrleri alrken vantilatrlerdeki ortalama hacimsel hava deiim debisi (m3/h) Vx : Rzgr etkisi ile oluan ilve hacimsel hava deiim debisi (m3/h) dir. Sistem srekli ve kararl halde alyorsa, hacimsel hava deiim debisi (Vf) , hava giri debisi (VS) ile k debisinden (VE) byk olana eit alnr. Vx in yaklak olarak hesaplanmas iin aadaki formlden yararlanlr:

Burada; Vh : Havalandrlan hacim (m3), n50 : ve d ortamlar arasnda 50 Pa basn fark varken hava deiim says, f : Binada d ortama ak bir yzey varsa 15, birden fazla yzey varsa 20 alnr, e : izelge 1 den alnacak katsay, Vs : Hava giri debisi (m3/h) VE : Hava k debisi (m3/h) dir. ZELGE 1 - Bina Snf ve e Deerleri Bina snf e deeri Birden fazla da Da ak bir ak yzey yzey 0,10 0,03

Vh n50 e Vx = ---------------------------f VS - VE 1 + ---- [ ------------]2 e Vh n50

Ak alandaki binalar veya ehir iindeki 10 kattan daha yksek binalar Krsal alandaki binalar 0,07 0,02 ehir merkezlerindeki 10 kattan daha az katl binalar 0,04 0,01 Binadaki havalandrma sistemi zaman zaman kapatlyorsa, hacimsel hava deiim debisi iin aadaki forml kullanlr: V = V0 (1-) + (Vf + Vx). Burada; V0 : Vantilatrlerin almad durum iin hacimsel hava deiim debisi, : Vantilatrlerin alt zaman oran, dr. Mekanik sistem farkl Vf ler iin tasarlanmsa, Vf olarak ortalama deer kullanlr. Mekanik havalandrma sistemi dar atlan havadaki s enerjisi ortama gnderilen havann n stmasn salamak amacyla kullanlacak bir s deitiricisine (eanjrne) ve geri kazanm sistemine sahip ise, mekanik havalandrma ile meydana gelecek s kayplarnn hesaplanmasnda bir azaltma faktrnn kullanlmas gerekir. Bu amala hacimsel hava deiim debisinin hesaplanmasnda aadaki forml kullanlr. 7

14 Haziran 1999 Tarih ve 23725 Sayl Resmi Gazetede yer alan, Bayndrlk ve skan Bakanlndan Mecburi Standart Teblii metnidir. V = Vf (1-v) + Vx Burada; v : Havadan havaya s geri kazanm sisteminin verimidir. Yukardaki forml, s geri kazanm sistemi dar atlan havadan alnan s enerjisini, scak su sistemine veya s pompas gibi bir baka sistem araclyla stma sistemine iletiyorsa kullanlmaz.. Bu durumlarda azaltma, ilgili sistemin enerji tketiminin hesaplanmas srasnda dikkate alnmaldr.

2.2.2 - Aylk Ortalama kazanlar (i,ay) kazanlar aada verilenleri kapsar. - nsanlardan kaynaklanan metabolik s kazanlar, - Scak su sisteminden kaynaklanan s kazanlar, - Yemek piirme ileminden kaynaklanan s kazanlar, - Aydnlatma sisteminden kaynaklanan s kazanlar, - Binalarda kullanlan muhtelif elektrikli cihazlardan kaynaklanan s kazanlar. Ortalama deerler ile allmas halinde, aydnlatma dndaki ortalama deerler yl boyunca hemen hemen sabittir. Bu standardda aydnlatmadan kaynaklanan kazanlar da sabit kabul edilmitir ve her bir kaynak iin alnacak deerler aada verilmitir. Konutlarda, okullarda ve normal donanml (bro binalar vb.) binalarda i kazanlar olarak birim deme alan bana en fazla 5 W/m2 alnrken; yemek fabrikalar gibi piirme ileminin arlkl olduu binalarda, normalin stnde elektrikli cihaz altrlan binalarda (aydnlatmann sadece elektrikle saland binalar vb.) veya etrafa s veren sanayi cihazlarn kullanld binalarda, i kazanlar iin birim deme alan bana en fazla 10 W/m2 deeri alnr. Konutlarda, okullarda ve normal donanml (bro binalar vb.) binalarda.......................i,ay 5 x An (W) Yemek fabrikalar, normalin stnde elektrikli cihaz altrlan binalar vb. binalarda....i,ay 10 x An (W) 2.2.3 - Aylk Ortalama Gne Enerjisi Kazanlar (g,ay) Bu madde pencerelerden salanan dorudan gne nmnn hesaplanmasn tarif etmektedir. Pasif gne enerjisi sistemlerinden salanacak kazanlar ihmal edilmitir. Aylk ortalama gne enerjisi kazanc (g,ay) aadaki formlle hesaplanr. g,ay = ri,ay x gi,ay x Ii,ay x Ai ............................................................................ (7) Burada; ri,ay : i ynnde saydam yzeylerin aylk ortalama glgelenme faktr, gi,ay : i ynndeki saydam elemanlarn gne enerjisi geirme faktr, Ii,ay : i ynnde dik yzeylere gelen aylk ortalama gne nm iddeti (W/m2), Ai : i ynndeki toplam pencere alan (m2) dr. Ii,ay deerleri Ek 3den alnr. Hesaplanm deerler yoksa, ri,ay'n stma periyodu boyunca sabit kald kabul edilir ve binann bulunduu veya ina edilecei yerleim blgesinin zelliine gre aadaki deerlerden biri seilir. Ayrk (mstakil) ve az katl (3 kata kadar) binalarn bulunduu yerleim blgeleri iin.........ri,ay = 0,8 Aalardan kaynaklanan glgelenmeye maruz kalnyorsa ..................................................ri,ay = 0,6 Bitiik nizam ve/veya ok katl binalarn bulunduu yerleim blgeleri iin...........................ri,ay = 0,5 olarak alnr. gi,ay = 0,80 g 8

14 Haziran 1999 Tarih ve 23725 Sayl Resmi Gazetede yer alan, Bayndrlk ve skan Bakanlndan Mecburi Standart Teblii metnidir. Burada; g : Lboratuvar artlarnda llen ve yzeye dik gelen n iin gne enerjisi geirme faktrdr. l deerlerinin olmamas durumunda g iin aadaki deerlerler kullanlabilir. Tek cam iin...........................................................................................................................g = 0,85 ok katl cam (berrak) iin .....................................................................................................g = 0,75 Isl geirgenlik deeri 2,0 W/m2K olan s yaltm niteleri iin ..........................................g = 0,50 2.2.4 - Kazan Kullanm Faktr () kazanlar ve gne enerjisi kazanlarnn toplamnn, stma enerjisi ihtiyacnn azaltlmas asndan faydal enerji olarak kabul edilmesi her zaman uygun olmaz. nk s kazanlarnn yksek olduu srelerde, kazanlar anlk kayplardan fazla olabilir veya kazanlar stmann gerekmedii zamanlarda gelebilir. ortam scaklk kontrol sistemi mkemmel deildir ve yap elemanlarnn bnyesinde bir miktar s depolanr. Bu nedenle i kazanlar ve gne enerjisi kazanlar bir yararlanma faktr ile azaltlr; bu faktrn bykl, kazanlarn ve kayplarn bal byklne ve binann sl ktlesine baldr. Aylk ortalama kazan kullanm faktr, aada verildii gibi hesaplanmaldr. ay = 1 - e(-1/KKOay) .................................................................................................................(8) Burada; KKOay, Kazan / Kayp oran olup, aada verildii gibi hesaplanmaldr. KKOay = (i,ay + g,ay) / H(Ti,ay - Td,ay) .....................................................................................(9) Burada; : Aylk ortalama i ortam scakl [Konutlar iin 19C alnr. (Dier binalar iin bk. TS 2164)] Ti,ay : Aylk ortalama d hava scakl [Ek 2den alnr(C)] , Td,ay : Aylk i kazanlar [Madde 2.2.2ye gre hesaplanr (W)], i,ay : Aylk ortalama gne enerjisi kazanc [Madde 2.2.3 e gre hesaplanr (W)], g,ay dr. KKOay oran 2,5 ve zerinde olursa o ay iin s kayb olmad kabul edilir. 2.3 - BRDEN FAZLA BLGE N YILLIK ISITMA ENERJS HTYACININ HESABI Madde 2.1de belirtildii gibi, binadaki birimler ierisinde scaklk fark 4 K'den byk ortamlar mevcut ise, farkl stma blgelerinin snrlar belirlenmeli ve hesaplar aada verilenlerden birine gre yaplmaldr. - scaklk Ti, binadaki ortalama scaklk olarak alnmal ve tek blgeli hesap metodu uygulanmaldr. - Tek blgeli hesap metodu, farkl scaklktaki her blge iin ayr ayr uygulanmal ve her blgedeki stma enerjisi ihtiyac toplanmaldr. - Ortalama scaklk hesabnda tavan ykseklii 3 m ve altnda ise deme alan arlkl, 3 m den yukar ise hacim arlkl ortalama deer kullanlmaldr. 3 - HESAP RAPORU 3.1 - BRMLER Bu standarda gre yaplacak hesaplarda ve raporun hazrlanmasnda SI birimleri kullanlr. Buna gre scaklk K veya C olarak, enerji Joule olarak ve g Watt olarak belirtilmelidir. Toplam s geirgenlik deeri olan U ise W/m2K birimi ile gsterilmelidir. Birimler arasndaki dnm katsaylar aada gsterilmitir. 1 kCal 1 kCal 4,187 1,163 x 10-3 kJ kWh 9

14 Haziran 1999 Tarih ve 23725 Sayl Resmi Gazetede yer alan, Bayndrlk ve skan Bakanlndan Mecburi Standart Teblii metnidir. 1 kWh 1 kCal/m2hC 1 m2hC/kCal 1 kJ 860 1,163 0,86 0,278 x 10-3 kcal W/m2K m2K/W kWh

3.2 - HESAP RAPORU Bu standardn amac, Madde 0.4de belirtildii gibi, binalarn enerji verimliliklerinin arttrlmas amacyla uzun mrl ve salad enerji tasarrufu kalc olacak ekilde, binalarda s yaltmnn salanmasdr. Bu amala sektrde mevcut yaltm malzemelerinin ve tekniklerinin karlatrlarak o proje iin en uygununun seilebilecei bir hesap metodu nerilmitir ve sonu olarak bir s yaltm projesi hazrlanmas gerekmektedir. Bu projede, standardda belirtilen hesap metoduyla binann enerji ihtiyacnn bu standardda verilen snr deerlerin altnda kalmasn salayacak ekilde malzeme seimi, eleman boyutlandrlmas ve detay zmlerinin belirtilmesi gerekmektedir. Istlacak yap hacmi (Vbrt) ile ve binann kullanm alan (An) ile ilikili olarak azam yllk stma enerjisi ihtiyac deerleri (Atop/Vbrt) oranlarna bal olarak EK 1Bde verilmitir. Binann kullanm alanyla ilikili olarak verilen yllk stma enerjisi ihtiyac (Q) sadece, temiz ller verildiinde oda ykseklikleri 2,60 m veya daha az olan binalarda kullanlabilecektir. Oda yksekliklerinin 2,60 mnin zerinde olmas durumunda ise stlacak yap hacmiyle ilikili olarak verilen yllk stma enerjisi ihtiyac (Q) gznne alnarak hesaplama yaplacaktr. Is yaltm projesinde aadaki verilen bilgiler bulunmaldr; ortam scaklklarnda 4 K den daha byk fark olan blgeler varsa bu blgelerin snrlar, Farkl stma blgeleri varsa, her blge iin d duvar, at, zemin ve pencerelerde kullanlan malzemeler, bu malzemelerin eleman iindeki sralan ve kalnlklar, duvar, pencere, tavan ve taban/deme elemanlarnn alanlar ve U deerleri. Is kprleri varsa s kprlerinin l ve Ul deerleri, Pencere sisteminde kullanlan cam ve erevenin tipi (ok katl cam, dk yaylml s yaltm niteleri veya firmasnn serisi gibi), ereve sisteminin szdrmazlk deerleri, Duvar-pencere, duvar-tavan, taban/deme-duvar birleim yerlerinin detaylar, Havalandrma tipi, Farkl stma blgeleri varsa, her blge iin s kayplar, s kazanlar, KKO kullanm faktr ve stma enerjisi ihtiyacnn izelge halinde aylk ve stma periyodu iin byklkleri. Hesap rnei 3 nc derece gn blgesinde bulunan ve dtan da 9 m eninde, 10 m boyunda, 5,5 m yksekliinde, 158,4 m2 kullanm alan olan iki katl bir konut rnek alnarak Madde 2.2 de belirtilen tek blge iin yllk stma enerjisi ihtiyac aadaki ekilde hesaplanr. ncelikle binadaki d duvar, pencere, tavan, taban/deme, d ortamla temas eden deme alan vb. alanlar hesaplanr. rnek binamzda bu alanlar aadaki gibi hesaplanmtr.

EKL A Pencere alan, AP = 20 m2

D duvar alan, AD = (9 x 5,5 x 2 + 10 x 5,5 x 2 ) - AP 10

14 Haziran 1999 Tarih ve 23725 Sayl Resmi Gazetede yer alan, Bayndrlk ve skan Bakanlndan Mecburi Standart Teblii metnidir. AD = 189 m2 Tavan alan, Deme alan, AT = 9 x 10 = 90 m2 At = 9 x 10 = 90 m2 dir.

Atop = 389 m2, Vbrt = 9 x 10 x 5,5 = 495 m3 Daha sonra yap elemanlarnn ayr ayr U deerleri hesaplanr. rnek binamzda yaltmn yksek seviyede salanmas hedeflenmitir. Duvarlarda tula zerine d taraftan = 0.04 W/mK olan yaltm malzemesinin kalnl 6 cmdir. Pencereler ok katl camdr ve ereveler 6 cm kalnlkl PVC erevedir. Tavanda = 0,04 W/mK olan yaltm malzemesinin kalnl 12 cmdir. Demede = 0,04 W/mK olan yaltm malzemesinin kalnl 8 cmdir. Burada anlatlan hesaplamalar izelge 2 ve izelge 3de rnek olarak gsterilmitir. Ayrca elemanlarda youma olmayacak ve s kprs meydana gelmeyecek ekilde tedbirlerin alnd kabul edilmitir. Dolaysyla yap elemanlarnn U deerleri EK 6 Madde 4de belirtilen klsik hesap metoduna gre, UD= 0,47 W/m2K, Up= 2,8 W/m2K, UT= 0,30 W/m2K, Ut= 0,43 W/m2Kdr.

Binann iletimle olan s kayb Hi ise 4 nolu formle gre, Hi = 189x0,47 + 20x2,8 + 0,8x90x0,30 + 0,5x90x0,43 = 185,78 W/Kdir. Yukardaki iletimle olan s kayb hesab yaplrken, rnek olarak seilen binada s kprs olmad kabul edildiinden Madde 2.2.1.1 de verilen 4 nolu formldeki l x UI katks ihmal edilmitir. Binadan havalandrma ile olan kayplar iin, mekanik havalandrma olmadndan 0,33.nh.Vn forml kullanlr. ereveler, mevcut mill ve milletleraras standardlara uygun olarak seildii iin nh olarak 1,0 h-1 seilir. Binann havalandrma hesabnda kullanlacak olan hacmi (Vh ) ise 0,8 x Vbrt = 0,8 x 495 = 396 m3 bulunur. Bu durumda; Hh = 0,33 x 1,0 x 396 = 130,68 W/Kdir. Dolaysyla binann zgl s kayb (H); H = Hi + Hh = 185,78 + 130,68 = 316,46 W/Kdir. Bina konut olarak kullanlaca iin i s kazanlar 5 W/m2 olarak alnabilir (Madde 2.2.2). Bu durumda rnek bina iin i kazanlar; An x 5 =158,4 x 5 = 792 Wdr. Gne enerjisi kazanlarnn hesaplanmas iin binann ayrk ve az katl binalarn bulunduu bir yerleim yerinde ina edilecei, fakat aalardan kaynaklanan glgelenmeye maruz kalaca dnlerek; ri,ay iin 0,6 deeri seilir (Madde 2.2.3). gi,ay deeri ise ok katl cam olduu iin g = 0,75 (Madde 2.2.3) alnarak ve gi,ay = 0,80 g forml dr. kullanlarak hesaplanr. Bu rnekte gi,ay = 0,80x0,75 = 0,60 Ai deerleri, yani her yn iin toplam pencere alanlar hesaplanr . rnek olarak seilen binada aada verilen pencere alanlar hesaplanmtr. Agney = 10 m2, Akuzey = 2 m2, Adou = 4 m2, Abat = 4 m2

Ii,ay deerleri ise her ay iin Ek 3den alnr. Ocak ay iin rnek olmak zere EK 3den alnan aylk gne nm iddeti deerleri aadaki gibidir. = 72 W/m2 Igney,ocak = 26 W/m2 Ikuzey,ocak Ibat/dou,ocak = 43 W/m2 g,ocak deeri 7 nolu formle gre aadaki ekilde hesaplanr. 11

14 Haziran 1999 Tarih ve 23725 Sayl Resmi Gazetede yer alan, Bayndrlk ve skan Bakanlndan Mecburi Standart Teblii metnidir. g,ocak = 0,6x0,6x72x10 + 0,6x0,6x26x2 + 0.6x0,6x43x4 + 0,6x0,6x43x4 = 402 W Kazan kullanm faktrnn hesaplanmas iin nce KKOocak 9 nolu formle gre hesaplanr. Bu formlde gerekli olan I ve g,ocak deerleri ile H deerleri daha nce hesaplanm idi. Bina konut olarak kullanlaca iin Ti,ay olarak 19C alnr. Td,ocak ise Ek 2den alnr. 3. derece gn blgesi iin bu deer 1,3 Cdir. KKOocak = (792+402) / 316,46 x (19-1,3) = 0,21 Kazan kullanm faktr ocak ise 8 nolu formle gre = 1 - e-1/KKOocak =1-e-4.76= 0,99 olarak hesaplanr. Bu durumda ocak ay iin s kazanlar ocak ocak (I + g,ocak) = 0,99x(792+402) = 0.99x1194= 1182,06 W olarak bulunur. Bulunan deerler aadaki formlde yerlerine konulursa; Qay = [H (Ti,ay - Td,ay) - (i,ay + g,ay)] . t Qay = [ 316,46 x (19 -1,3) - 1182,06] x 86400 x 30 x 10-3 Qay = 11453892 kJ olarak bulunur. Buraya kadar yaplan hesaplar her ay iin tekrarlanarak toplam s kayb bulunur ve karlatrma yaplarak standarda uygunluu kontrol edilir. Bu hesaplamalarn daha kolay takip edilebilmesi iin izelge 2 (binann zgl s kayb) ve izelge 3 (yllk stma enerjisi ihtiyac) rnek olarak verilmitir. NOT - Hesap rneinde d lleri verilen rnek binann oda ykseklii 2,60 mden kktr.

12

14 Haziran 1999 Tarih ve 23725 Sayl Resmi Gazetede yer alan, Bayndrlk ve skan Bakanlndan Mecburi Standart Teblii metnidir. ZELGE 2 - Binann zgl Is Kayb
Binadaki yap elemanlar Yap eleman kalnl d (m)
1 1/I ) 2 Sva ) Yatay delikli tula 3) Is yaltm malzemesi4) 2 Sva ) 1 1/d )

Isl iletkenlik hesap deeri h (W/mK) 0,870 0,450 0,040 0,870

d/,1/ (m2K/W)

Is iletkenlik Is katsays kaybedilen yzey U (W/m2K) A (m2)

Is kayb AxU W/K

Duvar yzeyleri

0,020 0,190 0,060 0,005

Toplam

0.130 0,023 0,42 1,500 0,040 2,11

0,47

189

88,83

Taban/Deme

1 1/I ) 5 PVC yer demesi ) 6 ap ) Is yaltm malzemesi4) 6 Tesviye ap ) 7 Hafif beton ) 8 Blokaj ) 1 1/d )

0,030 0,080 0,020 0,100 0,150

1,400 0,040 1,400 1,100 1,74

Toplam

0,130 0,021 2,000 0,014 0,090 0,086 0 2,34

0,43x0,5

90

19,35

Tavan

1 1/I ) 2 Sva ) 9 Betonarme ) Is yaltm malzemesi4) 1 1/d )

0,020 0,15 0,120

0,870 1.30 0,04

Toplam

0,130 0,023 0,115 3,000 0,08 3.35

0,30x0,8

90

21,6

Pencere Yap elemanlarndan iletim yoluyla gerekleen s kayb toplam =

1 2

2,8

20

56 185,78

) EK 6, izelge 6 den alnacaktr. ) EK 5 Sra no 4.1 den alnmtr. 3 ) EK 5 Sra no 7.1.6 dan alnmtr. 4 ) EK 5 Sra no 10 dan alnmtr. 5 ) ok kk deer olduundan hesaba katlmad 6 ) EK 5 Sra no 4.6 dan alnmtr. 7 ) EK 5 Sra no 5.3.1 den alnmtr. 8 ) EK 5 Sra no 5.1 den alnmtr. 9 ) EK 5 Sra no 5.2.1 den alnmtr.

AU = UDAD + Up.Ap + 0,8 UT.AT + 0,5 UtAt + UdAd AU = 185,78 W/K zgl s kayb ; H = Hi + Hh letim yoluyla gerekleen s kayb ; Hi = AU + l Ul Havalandrma yoluyla gerekleen s kayb Hh = 0,33 . nh . Vh = 0,33 x 396 = 130,68 W/K H = Hi + Hh = 185,78 + 130,68 = 316,46 W/K

13

14 Haziran 1999 Tarih ve 23725 Sayl Resmi Gazetede yer alan, Bayndrlk ve skan Bakanlndan Mecburi Standart Teblii metnidir. ZELGE 3 - Yllk Istma Enerjisi htiyac Is kayb Aylar zgl s kayb Scaklk fark Is kayplar Is kazanlar s kazanc KKO
Kazan kullanm faktr

Gne Toplam enerjisi kazanc H=Hi+Hh Ti,ay-Td,ay H(Ti,ay-Td,ay) g,ay T =i,ay+ g,ay i,ay (W/K) (W) (W) (W) (W) (K,C) Ocak 17,7 5601 402 1194 ubat 17 5380 493 1285 Mart 14 4430 601 1393 Nisan 9,2 2911 606 1398 Mays 4,9 1551 716 1508 Haziran 316,46 0,9 285 792 753 1545 Temmuz Td yksek 733 1525 Austos Td yksek 693 1485 Eyll 2,5 791 595 1387 Ekim 7,7 2437 494 1286 Kasm 12,5 3956 379 1171 Aralk 16,4 5190 353 1145 Qay = [H (Ti,ay - Td,ay) - (i,ay + g,ay)] . t (J) (1k J = 0.278 x 10-3 kWh) Toplam s kayb Qyl = 0.278x10-3 x 57832249(kj) = 16077 kWh Konutlar iin i s kazanc i,ay 5 . An (W) Gne enerjisi kazanc g,ay = ri,ay x gi,ay x Ii,ay x Ai Kazan kayp oran KKOay = (i,ay + g,ay) / H(Ti,ay - Td,ay) Kazan kullanm faktr ay = 1 - e(-1/KKOay) rnek binadaki kullanm alan An bana den yllk stma enerjisi ihtiyac; Q = Qyl/An = 101,5 kWh/m2 An = 0,32 Vbrt = 158,4 m2

ay (-) (-) 0,21 0,99 0,24 0,98 0,31 0,96 0,48 0,88 0.97 0,64 5,42 1,75 0,44 0,53 0,85 0,30 0,96 0,22 0,99 Qyl = Qay =

Istma enerjisi ihtiyac Qay (kJ) 11453892 10680854 8016330 4356530 1518601 0 0 0 468426 3483389 7340129 10514318 57832249

Atop/Vbrt = 0,79 oran 3. blge iin EK 1den alnan Q = 67,29 Atop/Vbrt + 50,16 formlnde yerine konulduunda rnek bina iin olmas gereken en byk s kayb Q = 103,3 kWh/m2 bulunur ve hesaplanan Q ile karlatrlarak projenin s kayb asndan uygunluu tanmlanr. rnekte Q < Q (101,5 < 103,3) olduundan bu bina iin hesaplanan yllk stma enerjisi ihtiyacnn olmas gereken en byk deerin altnda olduu grlmektedir. O halde bu proje, bu standardda verilen hesap metoduna gre uygundur.

14

ZELGE 4 - Havann, Scaklk ve Bal Nemine Bal Olarak Youma Noktas Scakl (Ts) Hava scakl (T) C 30 29 28 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10
1

Bal nem iin C'de youma noktas scakl Ts 1 ) %30 10,5 9,7 8,8 8,0 7,1 6,2 5,4 4,5 3,6 2,8 1,9 1,0 0,2 -0,6 -1,4 -2,2 -2,9 -3,7 -4,5 -5,2 -6,0 %35 12,9 12,0 11,1 10,2 9,4 8,5 7,6 6,7 5,9 5,0 4,1 3,2 2,3 1,4 0,5 -0,3 -1,0 -1,9 -2,6 -3,4 -4,2 %40 14,9 14,0 13,1 12,2 11,4 10,5 9,6 8,7 7,8 6,9 6,0 5,1 4,2 3,3 2,4 1,5 0,6 -0,1 -1,0 -1,8 -2,6 %45 16,8 15,9 15,0 14,1 13,2 12,2 11,3 10,4 9,5 8,6 7,7 6,8 5,9 5,0 4,1 3,2 2,3 1,3 0,4 -0,4 -1,2 %50 18,4 17,5 16,6 15,7 14,8 13,9 12,9 12,0 11,1 10,2 9,3 8,3 7,4 6,5 5,6 4,7 3,7 2,8 1,9 1,0 0,1 %55 20,0 19,0 18,1 17,2 16,3 15,3 14,4 13,5 12,5 11,6 10,7 9,8 8,8 7,9 7,0 6,1 5,1 4,2 3,2 2,3 1,4 %60 21,4 20,4 19,5 18,6 17,6 16,7 15,8 14,8 13,9 12,9 12,0 11,1 10,1 9,2 8,2 7,3 6,4 5,5 4,5 3,5 2,6 %65 22,7 21,7 20,8 19,9 18,9 18,0 17,0 16,1 15,1 14,2 13,2 12,3 11,3 10,4 9,4 8,5 7,5 6,6 5,7 4,7 3,7 %70 23,9 23,0 22,0 21,1 20,1 19,1 18,2 17,2 16,3 15,3 14,4 13,4 12,5 11,5 10,5 9,6 8,6 7,7 6,7 5,8 4,8 %75 25,1 24,1 23,2 22,2 21,2 20,3 19,3 18,3 17,4 16,4 15,4 14,5 13,5 12,5 11,6 10,6 9,6 8,7 7,7 6,7 5,8 %80 26,2 25,2 24,2 23,3 22,3 21,3 20,3 19,4 18,4 17,4 16,4 15,5 14,5 13,5 12,6 11,6 10,6 9,6 8,7 7,7 6,7 %85 27,2 26,2 25,2 24,3 23,3 22,3 21,3 20,3 19,4 18,4 17,4 16,4 15,4 14,5 13,5 12,5 11,5 10,5 9,6 8,6 7,6 %90 28,2 27,2 26,2 25,2 24,2 23,2 22,3 21,3 20,3 19,3 18,3 17,3 16,3 15,3 14,4 13,4 12,4 11,4 10,4 9,4 8,4 %95 29,1 28,1 27,1 26,1 25,1 24,1 23,1 22,2 21,2 20,2 19,2 18,2 17,2 16,2 15,2 14,2 13,2 12,2 11,2 10,2 9,2

) Yaklak deer alnrken dorusal enterpolasyon yaplmaldr.

14

EK 1 A - En byk ve en kk Atop/Vbrt oranlar iin stma enerjisi deerleri Atop/Vbrt < 0.2 iin Atop/Vbrt > 1.05 iin Q1.DG = Q2.DG = Q3.DG = Q4.DG = 27 8,5 48 14,7 64 20,4 104 33,4 66 21 104 33 121 39 175 56 kWh/m kWh/m3 kWh/m kWh/m3 kWh/m kWh/m3 kWh/m kWh/m3

B - Blgelere gre Atop/Vbrt oranlarna bal olarak gereken Q nun hesaplanmas An ile ilikili Q1.DG = 46,62 14,92 68,59 21,95 67,29 21,74 82,81 26,5 Atop/Vbrt + Atop/Vbrt + Atop/Vbrt + Atop/Vbrt + Atop/Vbrt + Atop/Vbrt + Atop/Vbrt + Atop/Vbrt + 17,38 5,56 32,30 10,34 50,16 16,05 87,70 28,06 [kWh/m] [kWh/m3] [kWh/m] [kWh/m3] [kWh/m] [kWh/m3] [kWh/m] [kWh/m3]

Vbrt ile ilikili Q1.DG = An ile ilikili Q2.DG = Vbrt ile ilikili Q2.DG = An ile ilikili Q3.DG = Vbrt ile ilikili Q3.DG = An ile ilikili Q4.DG = Vbrt ile ilikili Q4.DG =

C - Blgelere gre tavsiye edilen U deerleri UD (W/mK) 0,80 0,60 0,50 0,40 UT (W/mK) 0,50 0,40 0,30 0,25 Ut (W/mK) 0,80 0,60 0,45 0,40 UP* (W/mK) 2,80 2,80 2,80 2,80

1. Blge 2. Blge 3. Blge 4. Blge

* : Up olarak verilen s iletim katsaylar Ek 1Cde bir cam tr iin verilmitir. Dier kap ve pencere trleri iin s iletim katsaylar TS 2164den alnr ve hesaba katlr. NOT - Blgeler iin bk. EK 4.

16

EK 2 Farkl Derece Gn (DG) Blgeleri in Hesaplamalarda Kullanlacak Aylk Ortalama D Scaklk Deerleri [ Td,ay (oC) ]

1. Blge OCAK UBAT MART NSAN MAYIS HAZRAN TEMMUZ AUSTOS EYLL EKM KASIM ARALIK 8,0 9,3 11,5 15,7 20,6 25,4 28,0 27,2 23,3 18,1 13,3 9,4

2. Blge 3,3 4,5 7,2 12,6 17,8 21,9 24,4 23,8 19,6 14,1 9,1 4,9

3. Blge 1,3 2,0 5,0 9,8 14,1 18,1 21,1 20,6 16,5 11,3 6,5 2,6

4. Blge -5,2 -4,1 -1,3 5,1 10,1 13,5 17,2 17,2 13,2 6,9 1,3 -3,0

17

EK 3 Btn Derece Gn Blgeleri in Hesaplamalarda Kullanlacak Olan Ortalama Aylk Gne Inm iddeti Deerleri [W/m2]

Ocak

ubat

Mart

Nisan

Mays

Haziran

Temmuz

Austos

Eyll

Ekim

Kasm

Aralk

I gney

72

84

95

83

92

95

93

93

89

82

67

64

I kuzey

26

37

52

66

79

83

81

73

57

40

27

22

I bat/dou =

43

57

77

90

114

122

118

106

81

59

41

37

18

EK 4 llere Gre Derece Gn Blgeleri 1. BLGE DERECE GN LLER ADANA AYDIN ANTALYA HATAY

EL ZMR

OSMANYE

li 2. Blgede olupda kendisi 1.Blgede olan Belediyeler AYVALIK (Balkesir) DALAMAN (Mula) FETHYE (Mula) BODRUM (Mula) DATA (Mula) KYCEZ (Mula) GKOVA (Mula) 2. BLGE DERECE GN LLER ADAPAZARI ANAKKALE ADIYAMAN DENZL AMASYA DYARBAKIR BALIKESR EDRNE BARTIN GAZANTEP BATMAN GRESUN BURSA STANBUL KAHRAMANMARA KLS KOCAEL MANSA MARDN MULA ORDU RZE SAMSUN SRT SNOP ANLIURFA IRNAK TEKRDA

MARMARS(Mula) MLAS (Mula)

TRABZON YALOVA ZONGULDAK

li 3. Blgede olupda kendisi 2.Blgede olan Belediyeler HOPA (Artvin) ARHAV (Artvin) DZCE (Bolu) li 4. Blgede olupda kendisi 2.Blgede olan Belediyeler ABANA(Kastamonu) BOZKURT (Kastamonu) ATALZEYTN (Kastamonu) NEBOLU (Kastamonu) CDE (Kastamonu) DOANYURT (Kastamonu) 3. BLGE DERECE GN LLER AFYON BURDUR AKSARAY ANKIRI ANKARA ORUM ARTVN ELAZI BLECK ESKEHR BNGL IDIR BOLU ISPARTA KARABK KARAMAN KIRIKKALE KIRKLAREL KIREHR KONYA KTAHYA MALATYA NEVEHR NDE TOKAT TUNCEL UAK

li 1. Blgede olupda kendisi 3.Blgede olan Belediyeler POZANTI (Adana) KORKUTEL (Antalya) li 2. Blgede olupda kendisi 3.Blgede olan Belediyeler MERZFON (Amasya) DURSUNBEY (Balkesir) li 4. Blgede olupda kendisi 3.Blgede olan Belediyeler TOSYA (Kastamonu) 4. BLGE DERECE GN LLER ARI ERZURUM ARDAHAN GMHANE BAYBURT HAKKAR BTLS KARS ERZNCAN KASTAMONU KAYSER MU SVAS VAN YOZGAT ELBSTAN (K.Mara) GKSUN (K.Mara) SOLHAN (Bingl) MESUDYE (Ordu) ULUS (Bartn)

li 2. Blgede olupda kendisi 4.Blgede olan Belediyeler KELES (Bursa) EBNKARAHSAR (Giresun) ULUDA (Bursa) AFN (K.Mara) li 3. Blgede olupda kendisi 4.Blgede olan Belediyeler KII (Bingl) PLMR (Tunceli)

18

EK 5 Yap Malzeme ve Bileenlerinin Isl letkenlii Hesap Deerleri (h) ve Su Buhar Difzyon Diren Faktrleri () l), 2), 3), 4), 5), 6) Sra No Malzeme veya bileenin eidi Birim hacim ktlesi1) kg/m3 Isl iletkenlik hesap deeri h4) W/mK Su buhar difzyon diren faktr 6)

1 1.1 1.2

Doal talar Kristal yapl pskrk ve metamorfik talar (granit, bazalt, mermer, vb.) Tortul, sedimante talar (kum ta, traverten, konglomeralar vb.) Gzenekli pskrk talar Doal zeminler (doal nemlilikte) Kum, kum-akl Kil,sk toprak Dkme malzemeler (hava kurusunda, zeri rtl durumda) Kum, akl, krma ta (mcr) Bims akl (TS 3234) Yksek frn curufu Kmr curufu Gzenekli doal ta mcrlar

> 2800 2600 < 1600

3,5 2,3 0,55

1.3 2 2.1 2.2 3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5

1800 2000

1,4 2,1

1800 < 1000 < 600

0,7 0,19 0,13 0,23 0,22 0,27 0,046 0,058 0,070 0,081 0,050 0,045 0,07 0,058

< 1000 < 1200 < 1500

3.6

Genletirilmi perlit agregas (TS 3681)

< < < <

50 100 150 200 200 15 200 150

3.7 3.8 3.9 3.10

Genletirilmi mantar paracklar Polistiren, sert kpk paracklar Testere ve plnya tala Saman

<

19

EK 5in devam Sra No Malzeme veya bileenin eidi Birim hacim ktlesi1) kg/m3 Isl iletkenlik hesap deeri h4) W/mK Su buhar difzyon diren faktr 6) 15 - 35 15 - 35 10 10 15 - 35 15 - 35

4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8

Svalar, aplar ve dier har tabakalar Kire harc, kire-imento harc imento harc Al harc, kireli al harc Yalnz al kullanarak (agregasz) yaplm sva Al harl ap imento harl ap Dkme asfalt kaplama, kalnlk >15 mm Anorganik asll hafif agregalardan yaplm sva harlar 1800 2000 1400 1200 2000 2000 2300 800 900 1000 0,87 1,40 0,70 0,35 1,20 1,40 0,90 0,30 0,35 0,38 0,14 0,16 0,20 0,24 0,29

4.9

Genletirilmi perlit agregasyla yaplan svalar ve har ve tabakalar

400 500 600 700 800

Byk boyutlu yap elemanlar ve bileenleri (kolon, kiri, deme ve s iletkenlii hesabna esas yzeyi 2 0,25 m den byk olan perde, panolar gibi) Normal beton, (TS 500e uygun), doal agrega veya mcr kullanlarak yaplm betonlar Donatl Donatsz 2400 2200 2,10 1,74 70 - 150 70 - 150

5.1

20

EK 5in devam Sra No Malzeme veya bileenin eidi Birim hacim ktlesi1) kg/m3 Isl iletkenlik hesap deeri h4) W/mK Su buhar difzyon diren faktr 6)

5.2 5.2.1

Kesif dokulu hafif betonlar, (agregalar aras boluksuz) donatl veya donatsz Gzenekli hafif agregalar kullanlarak ve kuvars kumu katlmakszn yaplm betonlar (TS 1114'e 3 uygun agregalarla ) 800 900 1000 1100 1200 1300 1400 1500 1600 1800 2000 0,39 0,44 0,49 0,55 0,62 0,70 0,79 0,89 1,00 1,30 1,60 70 - 150

5.2.2

Yalnz genletirilmi perlit kullanlarak ve kuvars kumu katlmakszn yaplm betonlar (TS 3649'a 3 uygun ) )

300 400 500 600 700 800 900 1000 1200 1400 1600

0,10 0,13 0,15 0,19 0,21 0,24 0,27 0,30 0,35 0,42 0,49

5.3 5.3.1 5.3.2

Tuvenan halindeki hafif agregalarla yaplan hafif betonlar (agregalar aras boluklu) Gzeneksiz agregalar kullanlarak yaplm betonlar Gzenekli hafif agregalar kullanlarak kuvartz kumu 3 katlmadan yaplm betonlar ) 1600 1800 2000 600 700 0,81 1,10 1,40 0,22 0,26 3 - 10 5 - 10 5 - 15

21

EK 5in devam Sra No Malzeme veya bileenin eidi Birim hacim ktlesi1) kg/m3 Isl iletkenlik hesap deeri h4) W/mK 0,28 0,36 0,46 0,57 0,75 0,92 1,20 0,15 0,18 0,20 0,24 0,27 0,32 0,44 0,14 0,19 0,25 0,35 0,44 0,14 0,17 Su buhar difzyon diren faktr 6) 5 - 15 5 - 15

5.3.2

Gzenekli hafif agregalar kullanlarak kuvartz kumu 3 katlmadan yaplm betonlar )

800 1000 1200 1400 1600 1800 2000

5.3.3

Yalnz doal bims kullanlarak ve kuvars kumu katlmadan yaplm betonlar (TS 3234'e uygun) (TS 2823'e uygun yap elemanlar dahil)

500 600 700 800 900 1000 1200

5.4 5.4.1

Organik bazl agregalarla yaplm hafif betonlar Ahap testere veya plnya tala betonu 400 600 800 1000 1200

5.4.2

eltik kap betonu

600 700

22

EK 5in devam Sra No Malzeme veya bileenin eidi Birim hacim ktlesi1) kg/m3 400 500 600 700 800 6 6.1 6.1.1 Yap plklar ve levhalar Gaz beton yap levhalar (TS 453'e uygun plaklar) Normal derz kalnlnda ve normal harla yerletirilen levhalar 500 600 700 800 6.1.2 nce derzli veya zel yaptrc kullanlarak yerletirilen levhalar 500 600 700 800 6.2 Hafif betondan duvar plklar 800 900 1000 1200 1400 6.3 Aldan duvar levhalar ve bloklar (gzenekli, delikli, dolgu veya agregal olanlar dahil) (TS 45l, TS 452 TS 1474'e uygun ) 600 750 900 1000 1200 0,22 0,24 0,27 0,29 0,19 0,22 0,24 0,27 0,29 0,32 0,37 0,47 0,58 0,29 0,35 0,41 0,47 0,58 5 - 10 5 - 10 5 - 10 5 - 10 Isl iletkenlik hesap deeri h4) W/mK 0,14 0,16 0,19 0,21 0,23 Su buhar difzyon diren faktr 6) 5 - 10

5.5

Buharla sertletirilmi gaz betonlar (TS 453'e uygun yap elemanlar dahil)

23

EK 5in devam Sra No Malzeme veya bileenin eidi Birim hacim ktlesi1) kg/m3 Isl iletkenlik hesap deeri h4) W/mK 0,29 0,35 0,41 0,21 Su buhar difzyon diren faktr 6) 5 - 10 8

6.4

Genletirilmi perlit agregas katlm al duvar levhalar (TS 3682 ye uygun)

600 750 900

6.5 7. 7.1 7.1.1

Al karton plkalar (TS 452ye uygun) Kgir duvarlar (Har fugalar- derzleri dahil) Tula duvarlar TS 704, TS 705 e uygun tulalarla yaplan kgir duvarlar, dolu klinker, dey delikli klinger, (TS 4562) seramik klinger (TS 2902).

900

1800 2000 2200

0,81 0,94 1,20 0,50 0,58 0,68 0,81 0,96

50 - 100 5 - 10

7.1.2

TS 704, TS 705 e uygun dolu veya dey delikli tulalarla duvarlar

1200 1400 1600 1800 2000

7.1.3 7.1.3.1

Dey delikli tulalarla duvarlar (TS 4377'ye uygun AB snf tulalarla, normal derz veya har cepli) Normal har kullanarak AB snf tulalarla yaplan duvarlar 700 800 900 1000 0,35 0,38 0,42 0,45 0,30 0,33 0,36 0,39 5 - 10 5 - 10

7.1.3.2

TS4916 ya uygun har kullanlarak AB snf 2) tulalarla yaplan duvarlar

700 800 900 1000

24

EK 5in devam Sra No Malzeme veya bileenin eidi Birim hacim ktlesi1) kg/m3 Isl iletkenlik hesap deeri h4) W/mK Su buhar difzyon diren faktr 6)

7.1.4

Dey delikli hafif tularlarla duvarlar (TS 4377'ye uygun W snf tulalarla, normal derz veya har cepli) Normal har kullanlarak W snf tulalarla yaplan duvarlar <700 800 900 1000 0,30 0,33 0,36 0,39 0,24 0,27 0,30 0,33 5 - 10 5 - 10

7.1.4.1

7.1.4.2

TS 4916'ya uygun har kullanlarak W snf 2) tulalarla yaplan duvarlar

<700 800 900 1000

7.1.5 7.1.5.1

Dey delikli hafif tulalarla duvarlar (TS 4377'ye uygun W snf lmba zvanal tulalarla) Normal har kullanlarak W snf lmba zvanal tulalarla yaplan duvarlar <700 800 900 1000 0,24 0,27 0,30 0,34 0,18 0,21 0,24 0,28 0,45 5 - 10 5 - 10 5 - 10

7.1.5.2

TS 49l6 'ya uygun har kullanlarak W snf Lmba 2) zvanal tulalarla yaplan duvarlar

<700 800 900 1000

7.1.6

Yatay delikli tulalarla duvarlar (TS 4563)

<1000

25

EK 5in devam Sra No Malzeme veya bileenin eidi Birim hacim ktlesi1) kg/m3 700 800 900 1000 1200 1400 1600 1800 2000 2200 7.3 7.3.1 Gaz beton duvar bloklar ile duvarlar (TS 453'e uygun) Normal derz kalnlnda ve normal harla yerletirilmi bloklarla duvarlar 400 500 600 700 800 7.3.2 nce derzli (derz kalnl < 3 mm) veya zel yaptrcsyla yerletirilmi bloklarla duvarlar (blok uzunluunun en az 500 mm olmas artyla) 400 500 600 700 800 7.3.3 TS 4916 ya uygun har kullanlarak gaz beton 2) bloklarla yaplan duvarlar 400 500 600 700 800 0,20 0,22 0,24 0,27 0,29 0,15 0,17 0,20 0,23 0,27 0,14 0,16 0,18 0,21 0,23 5 - 10 5 - 10 5 - 10 Isl iletkenlik hesap deeri h4) W/mK 0,35 0,40 0,44 0,50 0,57 0,70 0,79 0,99 1,10 1,30 Su buhar difzyon diren faktr 6) 5 - 10 5 - 25

7.2

Kire kum ta duvarlar (TS 808 'e uygun)

26

EK 5in devam Sra No Malzeme veya bileenin eidi Birim hacim ktlesi1) kg/m3 Isl iletkenlik hesap deeri h4) W/mK Su buhar difzyon diren faktr 6)

7.4 7.4.1

Beton briket veya duvar bloklar ile duvarlar Hafif betondan dolu briket veya dolu bloklarla duvarlar (TS 406'ya uygun ve kuvars kumu katlmakszn yaplm briket ve bloklarla) 500 600 700 800 900 1000 1200 1400 1600 1800 2000 0,32 0,34 0,37 0,40 0,43 0,46 0,54 0,63 0,74 0,87 0,99 10 - 15 5 - 10

7.4.2

Doal bims betondan dolu bloklarla duvarlar (TS 2823'e uygun DDB tr bloklarla, kuvars kumu katlmakszn yaplm)

500 600 700 800 900 1000 1200 1400 1600 1800 2000

0,29 0,32 0,35 0,39 0,43 0,46 0,54 0,63 0,74 0,87 0,99

5 - 10 10 - 15

27

EK 5in devam Sra No Malzeme veya bileenin eidi Birim hacim ktlesi1) kg/m3 Isl iletkenlik hesap deeri h4) W/mK Su buhar difzyon diren faktr 6)

7.4.3

Kuvars kumu katlmakszn doal bimsle yaplm betondan zel yarkl dolu duvar bloklaryla duvarlar (TS 2823'e uygun SW tr bloklarla) Uzunluk > 490 mm 500 600 700 800 240 mm <Uzunluk < 490 mm 500 600 700 800 0,20 0,22 0,25 0,28 0,22 0,24 0,28 0,31 5 - 10 5 - 10

7.4.4

Genletirilmi perlit betonundan dolu bloklarla duvarlar (kuvartz kumu katlmakszn yaplm bloklarla) (TS 3681e uygun agregayla TS 406'ya 3 uygun olarak yaplm bloklarla )

500 600 700 800

0,26 0,29 0,32 0,35

5 - 10

7.5 7.5.1

Boluklu briket veya bloklarla duvarlar Hafif betondan boluklu bloklarla duvarlar (kuvars kumu katlmakszn TS 2823 uygun BDB tr bloklarla) 2 sra boluklu; genilik < 240 mm , 3 sra boluklu; genilik < 300 mm, 4 sra boluklu; genilik < 365 mm, 5 sra boluklu genilik < 490 mm, 500 600 700 800 900 1000 1200 1400 0,29 0,32 0,35 0.39 0,44 0,49 0,60 0,73 5 - 10

7.5.1.1

6 sra boluklu; genilik < 490 mm olan bloklarda

28

EK 5in devam Sra No Malzeme veya bileenin eidi Birim hacim ktlesi1) kg/m3 500 600 700 800 900 1000 1200 1400 7.5.2 7.5.2.1 Normal betondan boluklu briket ve bloklarla duvarlar (TS 406'ya uygun) 2 sra boluklu; genilik < 240 mm , 3 sra boluklu; genilik < 300 mm, 4 sra boluklu; genilik < 365 mm, olan bloklarda 7.5.2.2 2 sra boluklu; genilik = 300 mm, 3 sra boluklu; genilik = 365 mm, olan bloklarda 7.6 Doal talarla rlm moloz ta duvarlar Tan birim hacim ktlesi ; < 1600 kg/m
3

Isl iletkenlik hesap deeri h4) W/mK 0,29 0,34 0,39 0,46 0,55 0,64 0,76 0,90

7.5.1.2

2 sra boluklu; genilik = 300 mm, 3 sra boluklu; genilik = 365 mm olan bloklarda

Su buhar difzyon diren faktr 6) 5 - 50

<1800

0,92

20 - 30

< 1800

1,3

20 - 30

0,81 1,16 1,74 2,56

> 1600,< 2000 kg/m3 > 2000,< 2600 kg/m3 > 2600 8 8.1 8.1.1 8.1.2 Ahap ve ahap mamulleri Ahap ne yaprakl aalardan elde edilmi olanlar Kayn, mee, dibudak 600 800 kg/m3

0,13 0,20

40

29

EK 5in devam Sra No Malzeme veya bileenin eidi Birim hacim ktlesi1) kg/m3 Isl iletkenlik hesap deeri h4) W/mK Su buhar difzyon diren faktr 6) 50 - 400

8.2 8.2.1 8.2.2 8.2.2.1 8.2.2.2 8.2.3 8.2.3.1

Ahap mamulleri Kontrplk (TS 46), kontrtabla (TS 1047) Ahap yonga levhalar Yatk yongal levhalar (TS 180, TS 1617) Dik yongal levhalar (TS 3482) Odun lifi levhalar Sert ve orta sert odun lifi levhalar (TS 64) 600 800 1000 0,13 0,15 0,17 0,046 0,058 70 5 700 700 0,13 0,17 50 - 100 20 800 0,13

8.2.3.2 9 9.1 9.1.1 9.1.2 9.1.3 9.1.4 9.2 9.2.1 9.2.2 9.2.2.1

Hafif odun lifi levhalar Kaplamalar Deme kaplamalar Linolyum Mantarl linolyum Sentetik malzemeden kaplamalar (rnein PVC) Hal vb. kaplamalar Suya kar yaltm kaplamalar Mastik asfalt kaplama > 7 mm Bitm ve bitm emdirilmi kaplamalar Armatrl bitml pestiller (membranlar) Bitml karton Cam tl armatrl bitml pestil 0,01 mm Al. Folyolu bitml pestil Cam tl armatrl polimer bitml membran Polimer bitml su yaltm rtleri

< 200 < 300

1000 700 1500 250

0,17 0,08 0,23 0,07

2000

0,70

1100 1200 900 2000 2000-5000

0,19 0,19 0,19 0,19 0,19

2000 14000 100000 14000 20000

30

EK 5in devam Sra No Malzeme veya bileenin eidi Birim hacim Isl iletkenlik ktlesi1) hesap kg/m3 deeri h4) W/mK Su buhar difzyon diren faktr 6) 80000 42000 300000 80000 100000

9.2.3

Armatrl veya armatrsz plstik pestil ve folyolar Polietilen folyo PVC rt PIB polyisobtilen rt ECB etilen kopolimer rt EPDM etilen propilen kauuk rt Is yaltm malzemeleri Odun tala levhalar (TS 305) levha kalnl > 25 mm levha kalnl =10 mm

1000 1200 1600 1000 1200

0,19 0,19 0,26 0,19 0,30

10 10.1

360-480 570

0,09 0,15

2-5

10.2 10.2.1 10.2.1.1 10.2.1.2

Sentetik kpk malzemeler Polistiren sert kpk levhalar (EPS) Polistiren - partikler kpk (TS 7316) Polistiren - ekstrde kpk XPS (TS 11989) > 20 30 30 30 8 - 500 100 - 500 80 - 160 > 160 - 250 > 250 - 500 0,031 0,028 0,035 0,040 0,040 0,052 0,040 0,050 0,055 0,058 80 - 250 80 - 250 30 - 100 10 - 50 1 10000 10 30 35 15 0,040 20 - 250

10.2.1.2.1 Yzeyi przl veya przl ve kanall levhalar 10.2.1.2.2 Yzeyi dzgn (ciltli) levhalar 10.2.2 10.3 10.4 10.5 10.6 Poliretan sert kpk levhalar (PUR) (TS 2193) (TS 10981) Fenol reinesinden sert kpk levhalar Mineral ve bitkisel lifli yaltm malzemeleri (TS 901) Cam kp levhalar Mantardan s yaltm levhalar (TS 304)

10.7

Kamtan hafif levhalar

1) Bu EK de verilen birim hacim ktleleri bir yap malzeme veya bileininin gerek birim hacim ktlesinden farkl olabilir. Bu gibi durumlarda gz nnde bulundurulacak s iletkenlii hesap deeri, esas malzemenin (mesel tula duvarda tulann) kuru durumdaki birim hacim ktlesine (varsa iindeki boluk ve delikler dahil birim hacim ktlesi) en yakn ancak ondan daha byk olan birim hacim ktlesi iin verilen deerdir. Bir malzeme veya bileen iin yalnz bir birim hacim ktlesine bal olarak sl iletkenlii hesap deeri verilmise, malzeme veya bileenin gerek birim hacim ktlesi farkl da olsa bu ekdeki deer geerlidir. Gerektiinde, yap malzeme veya bileenlerinin birim alan ktlelerinin hesabnda da bu ekdeki birim hacim ktleleri yukardaki esaslara gre gz nnde bulundurulur. 2) TS 4916ya uygun hafif rg harc kullanlmas durumunda, bu ek de; briket ve bloklarla yaplan duvarlar iin verilen s iletkenlii hesap deerleri 0,06 W/mK kadar azaltlabilir. Ancak bu harcn kullanlmas halinde; Duvarlarn tayc olmamas, Kullanlacak harcn ilgili standardlarca retilmi olmas ve antiyelere ambaljl olarak getirilmesi, Yaplacak azaltma sonucu bulunacak s iletkenlii hesap deerleri, duvar rgsnde kullanlan briket ve bloklarn yapldklar betonlar iin verilen s iletkenlii hasap deerlerinden daha kk olmamas, gereklidir. 3) Kuvartz kumu katlmadan yaplm beton elemanlar iin verilen s iletkenlii hesap deerleri, kuvartz kumu katlmas durumunda % 20 arttrlarak uygulanr. 31

EK 5in devam 4) Baz gevek dokulu malzemeler kullanld yerlerde, zerine gelen ykler sonucu skabilirler (Mesel deme kaplamas altndaki gevek dokulu yaltm tabakalar gibi.) Bu gibi durumlarda malzemenin skm olarak birim hacim ktlesi, bu malzeme iin bu ekde verilen birim hacim ktlesi deerinden daha byk deilse, verilen sl iletkenlik hesap deerleri aynen geerlidir. Ancak yaplacak sl geirgenlik direnci hesaplarnda, malzemenin skm durumdaki kalnlnn gz nnde bulundurulmas gerekir. Ayrca, gevek dokulu veya skabilir malzemeler zerine yaplacak kaplamalarn, zerlerine gelecek sabit ve hareketli ykleri, zarar grmeden tayacak ekilde seilmesine ve uygulanmasna zen gsterilmelidir. 5) Bir yap bileeni veya eleman birden fazla, deiik s iletkenlii hesap deerine sahip malzemeden meydana geliyorsa, o yap bileeni veya elemannn s iletkenlii hesap deeri; her bir malzemenin kalnlklar ve alanlar dikkate alnarak s geirgenlik direnleri hesaplanr bylece yzey yzde (%) oranlarna gre ortalama s iletkenlik deerleri bulunur ve bileen veya elemann boyutlarna gre derz durumlar da gz nnde bulundurularak hesaplanr. 6) Yap konstrksiyonu iin uygun olmayan deerler her defasnda gzard edilir.

32

EK 6 Binalarda Is Yaltm ve Yap Elemenlarndan Buhar Geiinin Tahkiki ve Snrlandrlmas 1 - GENEL Bir yap elemannn iki yz arasnda, scaklklarn ve bal nemin farkl olmasndan kaynaklanan farkl buhar basnlar meydana gelir. Istma periyodu olan k mevsimini dikkate aldmzda, genellikle i tarafta yksek buhar basnc vardr ve i ortamda gaz halinde bulunan su buhar s akm ile ayn ynde hareket ederek d ortama ulamaya alr. Su buharnn d ortama gaz olarak ulamas halinde yap elemannn gerek kullanm mr ve gerekse sl performans asndan bir problem yoktur. Ancak yap elemann oluturan malzemelerin su buhar geisine gsterdikleri dirence ve malzemelerin srasna bal olarak, yap elemanndan geerken, su buharnn gaz halinden sv hale gemesi, yani youmas ihtimali mevcuttur. stenmeyen bir durum olan youmann meydana gelme riski, aada tanmlanan metotla tahkik edilerek youma olmas halinde Madde 9.2.5.2.1de verilen snr deerleri amamas salanmaldr. 2 - LETMLE OLAN ISI GERGENLK DRENCNN (1/) HESAPLANMASI 2.1 - TEK TABAKALI YAPI BLEENLER letimle olan s geirgenlik direnci (1/), (R olarak da adlandrlabilir) Forml 1de belirtildii gibi, yap elemen kalnlk (d) deerinin, sl iletkenlik hesap deerine (h) blnmesi ile hesaplanr. Ek 5de liste halinde verilen h deerleri dorudan kullanlabilir. Ancak tam karl bulunmayan h deerleri iin ilgili rn standardnda belirtilen deney metotlarna gre tespit edilen l deerleri TS 415e gre h deerlerine dntrlerek kullanlr. 1 ____ d _______ ...............................................................(1) = h

Burada; 1/ : letimle olan s geirgenlik direnci (m2.K/W), d : Yap bileeninin kalnl (m), h : Isl iletkenlik hesap deeri (W/m.K) dir. 2.2 - OK TABAKALI YAPI BLEENLER ok tabakal yap bileenlerinde, iletimle olan s geirgenlik direnci (1/), tek tek yap eleman kalnlklar (d1,d2....dn) ve bu yap elemanlarnn, sl iletkenlik hesap deerleri ( h1,h2...hn) kullanlarak forml 2 ile hesaplanr. 1 _______ dn d2 d1 _______ + _______ + ... + _______ ................................ (2) h1 h2 hn

2.3 - BTK YZEYL YAPI BLEENLER Farkl sl geirgenlik direnlerine sahip bir ka bitiik tabakadan oluan bir yap bileeni sz konusu olduunda, daha kesin bir dorulama gerekletirilmedike, ortalama sl geirgenlik direncinin 5 ve 6 no'lu formllere gre, tek tek yap elemanlarnn s geirgenlik katsaylar (U) yoluyla tespit edilmelidir. Bu durumda birleik yap elemanlarnn iletimle olan sl geirgenlik direnleri (1/) birbirlerinden en fazla 5 lik bir faktr (5 kat) farkllk gstermelidir. 3 - ISIL GERGENLK DRENCNN (1/U) HESAPLANMASI Bir yap bileeninin sl geirgenlik direnci (1/U), iletimle olan s geirgenlik direnlerine (1/), yzeysel sl iletim diren deerleri (1/) eklenerek forml 3e gre hesaplanr.

33

1 ________ U

1 1 1 _______ + _______ + _______ ................................. (3) = i d

Burada; 1/ U : Is geirgenlik direnci (m2.K/W), 1/i : yzeyin yzeysel s tanm direnci (m2.K/W), 1/ : D yzeyin s tanm direnci (m2.K/W),
d

dir.

4 - ISIL GERGENLK KATSAYISININ (U) HESAPLANMASI 4.1 - TEK TABAKALI VE OK TABAKALI YAPI BLEENLER Bir yap bileeninin sl geirgenlik katsays (U), 3 no'lu denklemin aritmetik tersi alnarak forml 4e gre hesaplanr.
U = 1 .........................................(4) 1 1 + + d

Burada ; U : Yap bileeninin sl geirgenlik katsays (W/m2.K)dr. 4.2 - BTK YZEYL YAPI BLEENLER Farkl sl geirgenlik katsaylarna (U1,U2,...Un) sahip birka bitiik tabakadan oluan bir yap bileeni iin, ortalama sl geirgenlik katsays (U), bu yap elemanlarnn yzey yzde oranlarna gre A1/A, A2/A,.....An/A forml 5 kullanlarak hesaplanr. An A2 A1 _______ + U _______ + ....+ U ______ ...................(5) U = U1 2 n A A A Burada ; U A A1...An : Isl geirgenlik katsays (W/m2.K),
2

: Yap elemanlarnn toplam alan (m ), 2 : 1den nye kadar olan yap elemanlarnn alanlar (m ) (A1...An)/A : Yzey yzde oran (Birimsiz), dr.

Bir ka bitiik tabakadan oluan bir yap bileeninin iletimle olan ortalama sl geirgenlik direnci (1/), 5 no'lu formlden alnan sl geirgenlik katsays (U) ile, forml 6ya gre hesaplanr. 1 1 1 1 _______ = _______ - (_______ + _______ ) ................................ (6) U d i

34

5 - YAPI BLEENNN ISI KAYBI HESABI Kararl durumdaki bir s ak younluu (q), bir d yap bileeninden Ti scaklndaki dhil havann yzeyle temas halinde bulunduu i tarafa ve Td scaklndaki haric havann yzeyle temas halinde olduu d tarafa doru gerekleir. Is ak younluu forml 7ye gre hesaplanr. q = U(Ti-Td) ............................................................. (7) Burada ; q : Is ak younluu (W/m2), Ti : scaklk (C), Td : D scaklk (C), dr. 6 - SICAKLIKLARIN HESAPLANMASI 6.1 - YZEY SICAKLII Bir yap bileeninin i yzey scakl (Tyi), forml 8e gre hesaplanr. 1 Tyi= Ti - _______ q ................................................... (8) i Burada ; Tyi : yzey scakl (C)dr. 6.2 - DI YZEY SICAKLII Bir yap bileeninin, d yzey scakl (Tyd), forml 9a gre hesaplanr. 1 Tyd= Td + _______ q ............................................. (9)
d

Burada; Tyd : D yzey scakl (C)dr.

35

 ORTAM DI ORTAM h4 h3 h2

*Scaklk d orantldr

EKL 1 - ok tabakal bir yap bileeni kesiti zerinde scaklk dalm 6.3 - ORTAK YZEYLERN SICAKLII ok tabakal bir yap bileeninin (ekil 1), srasyla birinci, ikinci ya da n'inci tabakalarnn, hzla azalan scaklklar (T1, T2......Tn) (s ak ynnde sralanrlar), aada belirtildii gibi hesaplanr. 1 T1 = Tyi - _______ q .................................................. (10) 1

1 T2 = T1 - _______ q . . . . . . . . . 2

.................................................. (11)

Tn = Tn-1

__

1 _______ . q n

......................................... (12)

T1...Tn C

Tyi..Tn-1 C

1 1 ____ ...____ 1 n m2.K/W

q W/m2

ekil 1'de ok tabakal bir yap bileeninde, tabaka kalnlklar ve sl iletkenlik katsaylarnn fonksiyonu olarak, scaklk dalmlar gsterilmitir.

36

7 - YAPI BLEENLERNN YZEYLERNDE, YOUMANIN NLENMES N GEREKL HESAPLAMANIN YAPILMASI yzeyde youmann nlenmesini salamak iin bir yap bileeninin gerekli iletimle s geirgenlik direnci (1/), forml 13e gre hesaplanr. 1 _____ 1 1 1 Ti - Td _____ . _____________ --- (______ + _______) .................... (13) = i Ti - Ts i d

1 _______ m2.K/W

1 ________ i m2.K/W

Ti,Td,Ts C

1 ________ d m2.K/W

Bu nedenle, karlk gelen s geirme katsays (U), aadaki gibidir. Ti - Ts U= 1 _______ .(Ti-Td) i 1 ________ i m2.K/W (14)

Ti,Td, Ts

W/(m2.K)

Youma noktas scakl ( Ts), izelge 4 den alnr. 8 - ISI KPRLERNN HESAPLANMASI Bir yap bileeninde, farkl s geirgenlik direnlerine sahip alanlarn bulunmasnn bir sonucu olarak ortaya kan s kprleri iin daha kesin bir dorulama gerekletirilemedii srece, 1 ve 2 no'lu formllere gre hesaplama yaplmaldr. 9 - DFZYON HESAPLARI 9.1 - DFZYON KORUMA MKTARLARI 9.1.1. Su Buhar Difzyon Direnci 1) Bir yap malzemesi tabakasnn, su buhar difzyon direnci (1/), 10C referans scaklnda, aadaki forml (15) kullanlarak hesaplanr. T _____ . . d 1/ = RD. D

1) Is iletkenlik hesap deeri iin 10C'lik bir referans scaklk ngren TS 388'e uygun olarak, bu referans scaklk, -20 ile 30C arasndaki difzyon hesaplar iin yeterince dorudur. 37

T _____ 1,5.106 olarak alnacak olup, birimi m.h.Pa/kg dir. RD. D

1/ =1,5.106..d ............................................... (15) Burada; 1/ : Su buhar difzyon direnci(m2.h.Pa/kg), : Su buhar difzyon direnci katsays (Birimsiz), d : Yap malzemesi tabakasnn kalnl (m), dr. Birden fazla yap malzeme tabakas birbiri arkasna yerletirildiinde, yap bileeninin su buhar difzyon direnci (1/), tek tek yap malzemesi tabakalarnn kalnlklarndan (d1,d2,......dn) ve bunlarn su buhar difzyon direnci katsaylarndan (1,2.....n), forml 16 kullanlarak hesaplanr. 1 _______ 1,5.106.(1.d + .d +......+ .d ) .................... (16) 1 2 2 n n = 9.1.2 - Su Buhar Difzyonu E Deer Hava Tabakas Kalnl Bir yap malzemesi tabakasnn, su buhar difzyonu e deer hava tabakas kalnl (Sd), kalnl (d) ve su buhar difzyon direnci katsays ( ) kullanlarak forml 17 ile hesaplanr. Sd = .d .......................................................... (17) Burada; Sd : Su buhar difzyonu e deer hava tabakas kalnl (m), : Su buhar difzyon direnci katsays (Birimsiz), d : Yap malzemesi tabakasnn kalnl (m), dr. 9.1.3 - Ksm Su Buhar Basnc Ksm su buhar basnc forml 18 ile hesaplanr. p = .ps .............................................................. (18)

Burada; p : Ksm su buhar basnc (Pa), : Bal nem (Birimsiz), ps : T scaklndaki, doymu su buhar basnc (Pa), (izelge 52)), dr. Bal nem (), bir ondalk kesir halinde denklemde yer almaldr.

2) Doymu su buhar basnc (ps) ayn zamanda forml 19 kullanlarak yaklak olarak hesaplanabilir. 38

T ps = a.(b+ 100C )

............................................ (19)

Burada a,b ve n nin sabit deerleri aada verilmitir. 0T30C : a = 288,68 Pa b = 1,098 n = 8,02 -20T<0C : a = 4,689 Pa b = 1,486 n = 12,30

39

ZELGE 5 - (30,9 C) ile ( - 20,9C) Arasndaki Scaklklarda Doymu Su Buhar Basnc Doymu su buhar basnc (Pa) Scaklk C 30 29 28 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 -0 -1 -2 -3 -4 -5 -6 -7 -8 -9 -10 -11 -12 -13 -14 -15 -16 -17 -18 -19 -20 .0 4244 4006 3781 3566 3362 3169 2985 2810 2645 2487 2340 2197 2065 1937 1818 1706 1599 1498 1403 1312 1228 1148 1073 1002 935 872 813 759 705 657 611 611 562 517 476 437 401 368 337 310 284 260 237 217 198 181 165 150 137 125 114 103 .1 4269 4030 3803 3588 3382 3188 3003 2827 2661 2504 2354 2212 2079 1950 1830 1717 1610 1508 1413 1321 1237 1156 1081 1008 942 878 819 765 710 662 616 605 557 514 472 433 398 365 336 306 281 258 235 215 197 180 164 149 136 124 113 102 .2 4294 4053 3826 3609 3403 3208 3021 2845 2678 2518 2369 2227 2091 1963 1841 1729 1621 1518 1422 1330 1245 1163 1088 1016 949 884 825 770 716 667 621 600 552 509 468 430 395 362 333 304 279 255 233 213 195 178 162 148 135 123 112 101 .3 4319 4077 3848 3631 3423 3227 3040 2863 2695 2535 2384 2241 2105 1976 1854 1739 1631 1528 1431 1340 1254 1171 1096 1023 955 890 831 776 721 672 626 595 547 505 464 426 391 359 330 301 276 253 231 211 193 177 161 146 133 122 111 100 .4 4344 4101 3871 3652 3443 3246 3059 2880 2711 2551 2399 2254 2119 1988 1866 1750 1642 1538 1441 1349 1262 1179 1103 1030 961 896 837 781 727 677 630 592 543 501 461 423 388 356 327 298 274 251 229 209 191 175 159 145 132 121 110 99 .5 4369 4124 3894 3674 3463 3266 3077 2897 2727 2566 2413 2268 2132 2001 1878 1762 1653 1548 1451 1358 1270 1187 1110 1038 968 902 843 787 732 682 635 587 538 496 456 419 385 353 324 296 272 249 228 208 190 173 158 144 131 120 109 98 .6 4394 4148 3916 3695 3484 3284 3095 2915 2744 2582 2428 2283 2145 2014 1889 1773 1663 1559 1460 1367 1279 1195 1117 1045 975 907 849 793 737 687 640 582 534 492 452 415 382 350 321 294 269 246 226 206 188 172 157 142 129 118 107 97 .7 4419 4172 3939 3717 3504 3304 3114 2932 2761 2598 2443 2297 2158 2027 1901 1784 1674 1569 1470 1375 1287 1203 1125 1052 982 913 854 798 743 691 645 577 531 489 448 412 379 347 318 291 267 244 224 204 186 170 155 141 128 117 106 96 .8 4445 4196 3961 3793 3525 3324 3132 2950 2777 2613 2457 2310 2172 2039 1914 1795 1684 1578 1479 1385 1296 1211 1133 1059 988 919 861 803 748 696 648 572 527 484 444 408 375 343 315 288 264 242 221 202 184 168 153 139 127 116 105 95 .9 4469 4219 3984 3759 3544 3343 3151 2968 2794 2629 2473 2324 2185 2052 1926 1806 1695 1588 1488 1394 1304 1218 1140 1066 995 925 866 808 753 700 653 567 522 480 440 405 372 340 312 286 262 239 219 200 182 167 152 138 126 115 104 94

40

9.1.4 - Su Buhar Difzyonu Ak Younluu Kararl durumdaki younlua sahip su buhar difzyon ak forml 20ye gre hesaplanr. NOT - Standardn bundan sonraki blmlerinde Kararl durumdaki younlua sahip su buhar difzyon ak ifadesi yerine Difzyon ak younluu (i) ifadesi kullanlmtr.
i = pi - pd ............................. (20) 1/

Burada; i : Difzyon ak younluu (kg/m2.h), pi : Yap bileeninin oda iindeki yzeyiyle temas halinde olan havann su buhar ksm basnc (Pa), pd : Yap bileeninin d yzeyi ile temas halinde olan havann su buhar ksm basnc (Pa), 1/ : Su buhar difzyon direnci(m2.h.Pa/kg) dir. 20 no'lu formlde, herhangi bir youma suyu olumayan bir difzyon ak varsaylmaktadr. 9.2 - HESAPLAMA METOTLARI 9.2.1 - Genel Madde 9.2.2'de tanmlanan, muhtemel bir youma suyunun oluup, olumadnn tespitine ait metot ekil 2'de bir ema halinde gsterilmitir. 9.2.2 - Youma Suyu Miktarnn Hesaplanmas Bir su buhar difzyon ak, bir su buhar difzyon direncine (1/)'ne sahip bir yap bileeninden, su buhar ksm basncna (pi) sahip yzeyle temas halinde olan havann bulunduu bir tarafa ve su buhar ksm basncna (pd) sahip yzeyle temas halinde bulunan havann bulunduu dier tarafa doru gerekleir. Bir yap bileeni iindeki su buhar basnc (p), doymu su buhar basncna (ps) ulatnda youma gerekleir. Hesaplama aadaki metoda uygun olarak yaplr3). Yap bileenini oluturan, yap malzemesi tabakalar ile ilgili olarak izilen grafiin x eksenine difzyon - e deeri hava tabakas kalnlklar (Sd) ve y eksenine su buhar ksmi basnc (P) eklenir. Hesaplamayla tespit edilmi olan scaklk dalm esas alnarak belirlenen doymu su buhar basnc (ps) (mmkn olan en yksek su buhar basnc) ve gerek (fiili) su buhar ksm basnc yap bileeni kesiti zerindeki grafie ilenir. Yap bileenindeki su buhar ksm basn erisi difzyon grafiinde, yap bileeninin iki yzeyindeki basnlar (pi ve pd) birletiren dz bir izgi olarak verilmitir. Bu dz izgi, doymu su buhar basnc erisi ile kesiecek olursa, dz izginin yerine doymu buhar basnc erisine teet olacak ekilde pi ve pd basnlar arasnda eri olarak izilmelidir; nk su buhar ksm basnc, doymu buhar basncndan daha byk olamaz (ekil 3 b-d). Doymu buhar basnc erisi ile teet halindeki temas, yap bileenindeki youma suyunun olutuu alan snrsz klar (ekil 3 d). Dz izgi ve doymu su buhar basnc erisi birbiri ile temas etmiyorsa bu durumda (Bk. ekil 3 a), hibir youma olmaz. Youma suyu miktar, zaman ve alan birimi bana, ieri ve dar yaylan su buhar ktleleri arasndaki fark olarak hesaplanabilir (difzyon ak younluu fark). Teetlerin eimi, ilgili difzyon ak younluunun (i), bir lsdr (Forml 20). Bir d yap bileeni iinde youma sresi boyunca oluan youma suyu ktlesi, ekil 3 b'den ekil 3 d'ye kadar olan ilgili durumlar iin ekil 3a - ekil 3dde belirtilen 21'den 31'e kadar olan formller kullanlarak hesaplanabilir. 3) Ayrca Bk. Glaser, H.: Difzyon olaynn aratrlmasnda kullanlan grafik metodu Klte-technik 11 (1959), sayfa 345 - 349 41

1. tabaka

2. tabaka

3. tabaka

Su buhar ksm basnc (p)

EKL 2 - Muhtemel bir youma suyu tayini iin, ok tabakal bir yap bileeninden geen scaklk, doymu su buhar basnc ve su buhar ksm basn erilerinin ematik gsterimi (bu rnekte youma yoktur).

42

Durum a: Yap bileeninde youma olmayan su buhar difzyonu. Yap bileenindeki ksm buhar basnc, bileenin her noktasndaki muhtemel doymu su buhar basncndan dktr.

EKL 3a

Durum b: Yap bileeninde 2 ve 3 no'lu tabakalarn arasndaki dzlemde youma oluan su buhar difzyonu. Odadan yap bileenine, youma suyu dzlemine kadar difzyon ak younluu (ii ) aadaki gibi hesaplanr:

Pi - Psw ii = 1 / i ...... (21)

Youma suyu dzleminden, ak havaya kadar difzyon ak younluu ( id ) aadaki gibi hesaplanr:

Psw - Pd id = 1 / d ..(22) EKL 3b

Dzlemdeki youma sresi boyunca oluan youma suyunun ktlesi aadaki gibi hesaplanr.

WT= tT.(ii - id)

.............................(23)

43

Durum c: Yap bileeninin 1 ve 2 ile 3 ve 4 no'lu tabakalar arasndaki iki dzlemde youma oluan su buhar difzyonu. Odadan yap bileenine, youma suyunun birinci dzlemine kadar olan difzyon ak younluu (ii ) aadaki gibi hesaplanr

Pi - Psw1 ii = 1/i ...... (24)

Youma suyunun birinci ve ikinci dzlemi arasndaki ak younluu (iz) aadaki gibi hesaplanr:

Pswl-Psw2 iz = 1/z ......(25)

Youma suyunun ikinci dzleminden ak havaya olan difzyon ak youn- luu ( id ) aadaki gibi hesaplanr

EKL 3c Psw2-Pd id = 1/d ......(26)

1 ve 2 dzlemlerindeki youma sresi boyunca oluan youma suyu ktleleri WT1 ve WT2 aadaki ekilde hesaplanr.

WT1 = tT . ( ii - iz) ............(27) WT2 = tT . ( iz-id )............(28)

44

Durum d: Bir yap bileeni iindeki bir blgede youan olan su buhar difzyonu Odadan yap bileeni iine, youma suyu blgesinin balangcna kadar olan difzyon ak younluu ( ii ) aadaki gibi hesaplanr.

i =

Pi - Psw1 1/i

....... (29)

Youma suyu blgesinden, ak havaya kadar olan difzyon ak younluu ( id ) aadaki gibi hesaplanr.

id =

Psw2 - Pd 1/d

....... (30) EKL 3d

Blgede youma sresi boyunca meydana gelen youma suyu ktlesi ( WT ) aadaki gibi hesaplanr.

WT = tT . ( ii - id ) ............... (31)
Genel bir kural olarak, mekanik olarak havalandrlmayan odalar sz konusu olduunda, Madde 9.2.5 te belirtilen basitletirilmi snrlayc artlar uygulanr (20'den 30'a kadar olan denklemlerde, kullanlan sembollerin anlamlar aada verilmitir). Pi Pd Psw : Odadaki su buhar ksm basnc : Ak havadaki su buhar ksm basnc : Doymu su buhar basnc

Durum b iin :Youma suyu dzleminde Durum c iin :Birinci ve ikinci youma suyu dzleminde (Psw1,Psw2) Durum d iin: Youma suyu dzleminin balangcnda ve sonunda (Psw1,Psw2) 1/ Bina yap malzemesi katlarnn su buhar difzyon direnci (15'den 17'ye kadar olan denklemlere gre Sd'ye orantl olarak) Durum b iin: Yap bileeninin oda tarafndaki yzey ile youma suyu dzlemi arasnda (1/i), Youma suyu dzlemi ile yap bileeninin d tarafndaki yzeyi arasnda (1/d) Durum c iin: Yap bileeninin oda tarafndaki yzey ile birinci youma suyu dzlemi arasnda (1/i) Birinci ve ikinci youma suyu dzlemi arasnda (1/z)

kinci youma suyu dzlemi ile yap bileeninin d taraf yzeyi arasnda (1/d) Durum d iin: Yap bileeninin oda tarafndaki yzey ile youma suyu alannn balangc arasnda (1/i) Youma suyu alannn sonu ile yap bileeninin d tarafndaki yzey arasnda (1/d) tT : Youma dnemi sresi ii, id, iz pi, pd, Psw1, Psw2 Pa kg/(m2.h) 1/I, 1/d, 1/z m2.h.Pa/kg WT, WT1, WT2 kg/m2 tT h

EKL 3a - EKL 3d .- Youma sresi boyunca d yap bileenleri iin ematik difzyon grafikleri ve ilgili hesaplama denklemleri 45

Durum a : p, hibir noktada ps'ye eit olmadndan youma yoktur.

EKL 4a
Durum b: Yap bileeninin bir dzleminde youma suyu oluumundan sonra, buharlama srasndaki su buhar difzyonu. Youma suyu dzleminden, odaya difzyon ak younluu ( ii ) aadaki gibi hesaplanr.

psw - pi ii = 1/i .........(32)

Youma suyu dzleminden, d havaya kadar olan difzyon ak younluu ( id ) aadaki gibi hesaplanr.

psw - pd id= 1/d EKL 4b

Buharlama sresi boyunca buharlaan ve yap bileeninden boaltlabilen su ktlesi Wv aada belirtildii gibi hesaplanabilir.

.......... (33)

Wv = tv . ( ii + id )...................(34)

46

Durum c : Yap bileeninin iki dzleminde youma suyu oluumundan sonra, buharlama srasndaki su buhar difzyonu 1). Birinci youma suyu dzlemi Psw'den odaya doru olan difzyon ak younluu( ii ) aadaki gibi hesaplanr.

psw - pi ii = 1/I ........ (35)

kinci youma suyu dzlemi Psw 'den, ak havaya difzyon ak younluu (id ) aadaki gibi hesaplanr.

psw - pd id = 1/d ........ (36) EKL 4c

Buharlaan ve buharlama sresi boyunca yap bileeninden atlabilen su ktlesi (Wv) aadaki denklemle hesaplanr.

Wv = tv . ( ii + id) ................ (37)

1) Difzyon ak younluu (id) ikinci dzlemde olumu youma suyu miktarnn tam buharlamas iin yeterli deilse (Buhar geirmez at kaplamasna sahip dz atlar sz konusu olduunda), bu durumda ikinci dzlemden odaya doru bir buharlama, birinci dzlemde olumu youma suyunun tamamen buharlamasndan sonra hesaplamada dikkate alnmaldr. Durum d: Yap bileeninin iindeki bir blgede youma suyu oluumundan sonra, buharlama srasndaki su buhar difzyonu. Youma suyu blgesinin ortasndan odaya difzyon ak younluu (ii) aadaki gibi hesaplanr:

ii =

Psw-Pi 1/i + 0,5.1/z

......... (38)

Youma suyu alannn ortasndan d havaya difzyon ak younluu (id) aadaki gibi hesaplanr:

id =

Psw-Pd 0,5.1/z + 1/d

......... (39) EKL 4d

47

Buharlaan ve buharlama sresi boyunca yapsal elemandan atlabilen su ktlesi ( Wv), forml 40 ile hesaplanr.

Wv = tv . ( ii + id ) ............ (40)
ekil 4 'de belirtilen a'dan d'ye kadar olan durumlar ekil 3'n a'dan d'ye kadar olan durumlarna kar gelmektedir. Genel bir kural olarak, mekanik olarak havalandrlmayan odalar sz konusu olduunda, Madde 9.2.5 de belirtilen, basitletirilmi snrlayc artlar uygulanr. 32'den 40'a kadar olan formllerde kullanlan sembollerin anlam ekil 3a - ekil 3dde aklanmaktadr. tv : Buharlama periyodu sresidir. Wv kg/m2 tv h ii,id kg/(m2.h)

Psw - Pi id = 1/i + 1/z

EKL 4.- Madde 9.2.5e gre basitletirilmi snrlayc artlara sahip d duvar rnei esas alnarak, buharlama sresi boyunca d yap bileenleri iin ematik difzyon grafikleri ile ilgili hesaplama formlleri

.............. (36a)

48

9.2.3 - Buharlamann Hesaplanmas Bir d yap bileeninde youma suyu oluumundan sonra, doymu buhar basncnn srasyla youma suyunun meydana geldii dzlemde veya youma suyu blgesinde olutuu kabul edilir. Youma suyu dzlemlerinden veya youma suyu blgesinden (uygun ilemlerle bu youma suyu boaltlabilir) odaya doru ve d havaya doru oluan buhar difzyonunun sonucu olarak buharlaan su miktarnn tespit edilmesi, difzyon grafikleri yoluyla Madde 9.2.2 de belirtilene benzer bir metotla yaplr. Buharlama sresi boyunca, youma suyu miktarnn hesaplanmasnda dikkate alnmas gerekli deildir. 9.2.4 - zel Durumlar in Hesaplama Metodu Binann bulunduu yerde gerek olarak hkm sren bina ii ve bina d iklim artlar, youma suyu ktlesinin hesabnda Madde 9.2.5 e gre hesaba katlmaldr. Bu durumda iklim artlarna uygulanabilen deiik bir hesaplama metodu benimsenmelidir4). 9.2.5 - Youma Ktlesinin Snrlandrlmas Burada ama youma suyunun yap bileenleri zerindeki etkisini ve bu yap bileenlerinde herhangi bir hasar (s yaltm malzemesinin ie yaramaz hale gelmesi, kf, mantar oluumu, korozyon vb.) meydana gelmesini nleyecek lde snrlandrmaktr. 9.2.5.1 - Yap Bileenlerinin Yzeylerinde Meydana Gelebilecek Youmaya Kar Koruma Ek 2de verilen yllk stma enerjisi ihtiyac snr deerlerini gemeyecek ekilde tasarmlanm bir binada yap bileenlerinin yzeylerinde, youmadan kaynaklanabilecek herhangi bir hasarn meydana gelmesini nlemek iin, bina ii blmleri ve brolar gibi klimatize edilmemi yaam meknlarnn i scakl ve bal nem oran, havalandrma ve stma yoluyla ayarlanmaldr. Ancak, i ortamdaki havann nem orannn srekli olarak yksek olmas, betonarme perde duvar zerine iten yaltm yaplmas vb. durumlarda, binann i ortam artlarna gre gerekli olan sl geirgenlik direncinin Ek 6'ya gre hesaplanmas gerekir. Bu hesaplamada d ortam scaklnn -10 C, binann s kaybnn olduu yzeylerine uygulanan mobilyalar, tefriatlar vb. zel durumlar nedeniyle s iletiminin engellenmesi sz konusu olduunda, i mekn yzeyinin sl iletim direnci 1/i =0,17 m2.K/W olarak alnr. Dier artlar iin yzey sl iletim diren deerleri izelge 6 dan alnr. 9.2.5.2 - Yap Bileenlerinin inde Meydana Gelen Youmaya Kar Koruma 9.2.5.2.1 - Esaslar Yap bileenlerinin kararll ve bu yap bileeni ierisinde kullanlm olan s yaltm malzemesinin, bnyelerindeki nem muhtevasndaki art nedeniyle zayflamamalar veya bozulmamalar iin aadaki artlar yerine getirilmelidir. a) Youma esnasnda ilgili yap bileeninin iinde toplanan su miktarnn, buharlama sresi boyunca buharlaarak tekrar evredeki atmosfere verilebilmesi salanmaldr. b) Youma suyu ile temas eden yap malzemelerinde herhangi bir hasar meydana gelmemelidir (korozyon, kf ve mantar oluumu gibi). c) Tavan, duvar ve yap bileenlerinde oluan youma suyu ktlesinin miktar toplam olarak (Madde 9.2.5.2.2.2 deki kabullere gre) 1,0 kg/m2'yi amamaldr. Bu art aadaki d) ve e) maddeleri iin geerli deildir. d) Youma suyu klcal olay dolaysyla suyu absorbe edemeyen yap malzemesi tabakalarnn birbirlerine temas ettikleri yzeylerde oluuyor ise, bu durumda suyun akma veya damlamasn nlemek amacyla msaade edilen youma suyu ktlesinin miktar 0,5 kg/m2'yi amamaldr. Bu husus bir tarafta mineral yn s yaltm malzemesi veya hava tabakas ile dier tarafta buhar kesici veya beton tabakalar bulunan temas yzeylerine uygulanr. e) Ahap malzemelerdeki nem muhtevasnn ktle cinsinden ifade edildii durumda, ahap malzemenin ktlesinin nem nedeniyle %5'den daha fazla artmasna izin verilmez, ilenmi ahap rnlerinde (sunta vb.) ise %3'ten daha fazla artmamaldr. f) Yeterli buhar gei direncini oluturmak iin kullanlan buhar kesiciler daima scak yzeyde bulunmaldr. 4) rn. Jenisch, R.: Calculation of the moisture condensation in external structural components and the drying out in function of the outside climate. Ges.ing.92 (1971) sayfa 257 - 262 ve sayfa 299 - 307 9.2.5.2.2 - Youma Suyu Ktlesinin Hesaplanmas in Gerekli Veriler 49

9.2.5.2.2.1 - Hesaplama lgili yap bileeninin, Madde 9.2.5.2.1 'de belirtilen artlar salamad durumlarda, bu ekde verilen hesap metoduna gre hesaplama yaplmaldr. 9.2.5.2.2.2 - klim artlar klimlendirilmemi konut veya ofis binalar veya benzer artlara sahip dier binalar iin yaplacak hesaplamalarda, aadaki basitletirilmi kabuller kullanlr. Youma sresi D ortam artlar1) ortam artlar Sre - 10C, % 80 bal nem 20C, % 50 bal nem 1440 saat (60 gn)

Buharlama sresi a) Yaam mekn olmayan at odalar ve tavan aralar altndaki tavanlar ve duvarlar. D ortam artlar1) ortam artlar 12C, % 70 bal nem 12C, % 70 bal nem

Youma suyunun olutuu alandaki ortam artlar 12C, %100 bal nem Sre 2160 saat (90 gn) b) Yaam meknlarn d ortamdan ayran atlar D ortam artlar 12C, %70 bal nem at yzeyi scakl 20C ortam artlar 12C, %70 bal hava nemi Youma suyunun olutuu alandaki ortam artlar Scaklk Dtan ie doru olan s deiimine gre Bal nem %100 Sre 2160 saat (90 gn) Basitletirmek amacyla duvarlarda esas alnacak ortam artlar iin, Madde 9.2.5.2.2.2.ada atlar iin verilmi olan deerler kullanlabilir. Dier taraftan, daha zorlu iklim artlarnn hakim olduu durumlarda, (Yzme havuzlar, klimatize edilmi meknlar, ar d ortam koullar vb.) yukardaki gibi basitletirilmi kabullerin yaplmasna izin verilmez. Byle durumlarda binann bulunduu yerde hkm sren gerek i ve d ortam artlar ve ayn zamanda da bunlarn ne lde deiim gsterdikleri dikkate alnmaldr (Madde 9.2.4). 9.2.5.2.2.3 - Malzemenin Karakteristik Deerleri Is iletkenlik hesap deerleri ile su buhar difzyon diren katsaylar Ek 5den alnmaldr. Youma sresi iin uygulanan daha dezavantajl deerler buharlama sresi iin de aynen kullanlmaldr. 9.2.5.2.2.4 - Yzeysel Isl letim Diren Deerleri Yzeysel sl iletim diren deerleri, izelge 6 dan alnmaldr (izelgede verilen sra numarasna gre binann yap bileeni konumu ekil 5 de verilmitir). 1) Istlmayan ancak havalandrlan yardmc mekanlara (havalandrmal tavan aras, at odalar ve garajlara) uygulanr.

50

EKL 5 - Yap bileenlerinin tasarm ve yerleimi (Numaralar izelge 6daki sra numaralarna gre verilmitir)

51

ZELGE 6 - Hesaplanm Yzeysel Isl letim Diren Deerleri Sra no Yap bileeni tipi3) Yzeysel sl iletim direnci 1/I (m2K / W) 1 2 D duvar ( Sra no 2 de verilenin dndaki d duvarlar) Arkadan havalandrlan giydirme cepheli4) d duvarlar, s yaltm yaplmayan tavan arasn ayran alak duvarlar Daireler arasndaki ayrc duvarlar, merdiven duvar, farkl kullanm amal alma odalarn ayran duvarlar, srekli olarak stlmayan meknlara bitiik blme duvar, s yaltml tavan arasna bitiik alak duvar Tabana bitiik duvar Bir yaama meknnn d hava ile snrn oluturan yatay veya eimli, yukarda yer alan (havalandrlmayan at) tavan veya at 0.13 6 7 7.1 7.2 8 9 Kullanlmayan bir tavan aras veya havalandrlan bir mekn altndaki tavan ( havalandrlan at kabuu) Daireler aras ayrc taban veya farkl kullanm amal alma odalarn ayran taban Aadan yukarya s ak olmas halinde Yukardan aaya s ak olmas halinde Bodrum tavan Bir yaama meknnn d hava ile snrn oluturan kma tabanlar 0.08 0.13 0.17 0.17 0.13 1/d (m2K / W) 0.04 0.08

3 4 5

0 0.04

5 5

) )

0.04

10 Altnda bodrum olmayan bir yaama mekannn zemine oturan taban 0 1 ) Basitletirmek amacyla btn durumlarda 1/i =0,13 m2K/W ve 4 ve 10uncu sradaki durumlar hari olmak zere 1/d = 0,04 m2K/W deerleri hesaplamalarda kullanlabilir. 2 ) Yap bileenlerinin yzeylerinde meydana gelen youma kontrolu iin Madde 9.2.5.1 e baknz. 3 ) Yap bileenlerinin bina zerindeki konumlar iin ekil 5 e baknz. 4 ) Hava boluklu sandvi duvarlarda Sra no 1 de verilen deerler kullanlr. 5 ) Yap bileeninin i meknda yer almas durumunda, hesaplamalarda i ve d yzey sl iletim diren deerleri ayn kabul edilmelidir. Uygulama rnekleri Su buhar difzyonu neticesinde i youma ve buharlamaya ilikin olarak yaplan bir almada, Madde 9.2.5'e gre snrlandrma artlar iin bir d duvar ile bir dz at sz konusu olduu durumlar iin tarif edilmitir ( rnek 1 - rnek 2 ). Rutubetten koruma tabakalar (buhar bariyerleri, at kaplamas vb.), scaklk dalm tespit edilirken hesaplamaya dahil edilmez. rnek 1. D Duvar

EK 5 Sra No 8.2.2.1de verilen 19 mm yatk yongal levha = 50 EK 5 Sra No 10.2.1de verilen polistren sert kpk levha EK 5 Sra No 8.2.2.1de verilen 19 mm yatk yongal levha = 100 30 mm hava tabakas (havalandrmal) 20 mm giydirme cephe d kaplamas

52

ZELGE 7 - Snrlandrma artlar iklim artlar Youma periyodu Hava scakl (C) Bal nem ( %) Doymu su buhar basnc (Pa) Su buhar ksm basnc (Pa) Buharlama periyodu Hava scakl (C) Bal nem ( %) Doymu su buhar basnc (Pa) Su buhar ksm basnc (Pa) 20 50 2340 1170 12 70 1403 982 D iklim artlar -10 80 260 208 12 70 1403 982

ZELGE 8 - Youma Suyunun Olumas Halinde Sz Konusu Difzyon Grafii in zet izelge Stun No. 1 Tabaka 2
Tabaka kalnl

3
Su buhar difzyon direnci katsays

4
Difzyon dengi hava tabakas kalnl Sd

5
Isl iletkenlik hesap deeri h

6
Yzeysel sl iletim direnci, malzemenin sl direnci 1/,1/

7
Scaklk

8
Doymu su buhar basnc ps

eri s geii

m 0,019 50

m 0,95

W/(m.K) 0,13

m2.K/W 0,13 0,15

C 20,0 18,7

Pa 2340 2158

EK 5 Sra No 8.2.2.1 de verilen 19 mm yatk yonga levha ( = 50 iin)

EK 5 Sra No 10.2.1 de verilen polistren sert kpk levha 0,10 0,019 20 100 2,00 1,90 0,04 0,13 2,50 EK 5 Sra No 8.2.2.1 de verilen 19 mm yatk yonga levha ( =100 iin)

17,2

1963

-7,7 0,15 -9,2 0,03 0,02 -

318

279

4 5

Hava tabakas havalandrmal Giydirme cephe d kaplamas Sd = 4,85 1/U = 0,08 3,01 -10,0 260 -

Da s geii

53

a) Youma periyodu

b)Buharlama periyodu izelge 7ye gre olan snrlandrma artlar iin hava scakl (T) ve buna gre doyma basnc (Ps) duvarn btn kesiti boyunca sabittir.

EKL 6 - D duvarlar iin youma ve buharlama periyodu difzyon grafikleri Yo u ma s u yu n u n k t les i 1/i 1/d pi psw pd = 1,5 . 2,95 .106= 4,43.106 m2hPa/kg = 1,5 . 1,9 . 106 = 2,85 .106 m2hPa/kg = 1170 Pa = 318 Pa = 208 Pa B u ha r la an s u k t les i 1/i = 1,5 .2,95.106 = 4,43.106 m2 hPa/kg 1/d = 1,5 .1,9 .106 = 2,85.106 m2hPa/kg Pi = pd = 982 Pa Psw = 1403 Pa B u ha r la ma d ne m i p er i yo d u: t V = 2 160 h WV =2160( 1403-982 + 1403-982 ).10-6 4,43 2,85 W V =0 ,5 24 kg /m 2 >W T Sonu: Youma, Madde 9.2.5e gre zararszdr, nk

Yo u ma d n e m i per i yo d u : t T =1440 h WT =1440 ( 1170-318 - 318-208 ).10-6 4 , 43 2,85 W T =0 ,2 21 kg /m 2 Sonu: Youma, Madde 9.2.5.e gre verilen snrlar ierisindedir (EK 5 Sra No 8.2.2.1 de verilen yatk yongal levhalarda nem nedeniyle ktlelerindeki art %3' amayacaktr).

a) W T < h er W T v e Her ; b) W V >W T W T = i i n 0 .03.0 .019.700=0 .399 kg/m 2 >W T 54

rnek 2. Dz at

ZELGE 9 - Snrlandrc artlar Periyot Youma periyodu Hava scakl Bal nem Doymu su buhar basnc Su buhar ksm basnc Buharlama periyodu Hava scakl Bal nem Doymu su buhar basnc Su buhar ksm basnc at yzey scakl (C) (%) (Pa) (Pa) (C) (%) (Pa) (Pa) (C)

iklim artlar 20 50 2340 1170 12 70 1403 982 -

D iklim artlar -10 80 260 208 12 70 1403 982 20

ZELGE 10 - Youma Suyunun Olumas Halinde Sz Konusu Difzyon Grafiine Ait Deerler Sra 1 2 3 4 5 6 7 8 Tabaka Su buhar Difzyon Yzeysel Scaklk Doymu Isl iletkenlik No. Tabaka
kalnl d difzyon direnci katsays dengi hava tabakas kalnl Sd hesap deeri h sl iletim direnci, malzemenin sl direnci 1/,1/ T

su buhar basnc ps

1 2 3

eri s geii Betonarme deme (EK 5 Sra No 5.1) Bitml buhar kesici membran Polistiren-partikler kpk (EK 5 Sra No 10.2.1.1) younluk >20 kg/m2 Su yaltm Darya s geii

m 0,18

70

m 13

W/(m.K) 2,10

m2.K/W

0,13 0,09

C 20,0 17,8 16,3

Pa 2340 2039 1854 1854 276 276 260

0,002 0,06 0,006 -

15000 30 100000 Sd =

30 1,80 600 644,8

0,040 1/U = 0,04 1,76 1,50

16,3

4 -

-9,3 -9,3 -10,0

55

ZELGE 11 - Buharlama Durumunda Sz Konusu Difzyon Grafiine Ait Deerler Sra No. 1 Tabaka 2
Tabaka kalnl d

3
Su buhar difzyon direnci katsays

4
Difzyon dengi hava tabakas kalnl Sd

5
Isl iletkenlik hesap deeri h

6
Yzeysel sl iletim direnci, malzemenin sl direnci 1/,1/

7
Scaklk T

8
Doymu su buhar basnc ps

1 2 3

eri s geii Betonarme deme (EK 5 Sra No 5.1) Bitml buhar kesici membran Polistiren-partikler kpk (EK 5 Sra No 10.2.1.1) younluk >20 kg/m2 Su yaltm

m 0,18 0,002 0,06

70 15000 30

m 13 30 1,80

W/m.K 2,10 0,04

m2.K/W

0,13 0,09

C 12 12,6 13,0

Pa 1403 1460 1498 1498 2340 2340

1,50 13,0 20,0

0,006

100000 Sd=

600 644,8

1/U =

1,72

20,0

56

a) Youma dnemi:

b) Buharlama dnemi Buharlama dnemi sresince yenilenen youma suyu oluumu (dz izgi Psw-Pi) dikkate alnmaz (Madde 9.2.3)

EKL 7 - D duvarlar iin youma ve buharlama periyodu difzyon grafikleri Youma ktlesi 1/i = 1,5. 44.8.106 = 67,2 .106 m2.h.Pa/kg 1/d = 1,5.600.106 = 900.106 m2.h.Pa/kg = 1170 Pa pi psw = 276 Pa = 208 Pa pd Youma dnemi periyodu : tT = 1440 h WT=1440 ( 1170 - 276 - 276 - 208 ).10-6 67,2 900 WT = 0,019 kg/m2 Sonu: Youma: Su ktlesi Madde 9.2.5de verilen snrlar iindedir. Her WT= 1,0 kg/m2>WT Buharlaan su ktlesi 1/i = 1,5.44,8.106 =67,2.106 1/d = 1,5.600.106 = 900.106 = pd= 982 Pa pi Pa psw = 2340

m2.h.Pa/kg m2.h.Pa/kg

Buharlaama dnemi periyodu : tV = 2160 h WV= 2160( 2340-982 + 2340-982 ) . 10-6 67,2 900 WV = 0,047 kg/m2 >WT Sonu: Youma: Su ktlesi Madde 9.2.5de verilen snrlar iindedir. a) WT< her WT ve b) WV> WT

57

EK 7 (Bilgi iin verilmitir) Her Bir Derece Gn Blgesi in Ortalama Aylk Gne Inm iddeti Deerleri ( W / m2 )

OCAK 1. Blge I gney = I kuzey = I ba/do = 2. Blge I gney = I kuzey = I ba/do = 3. Blge I gney = I kuzey = I ba/do = 4. Blge I gney = I kuzey = I ba/do = 73,18 27,45 44,32 71,87 24,56 41,46 73,12 27,25 44,13 72,24 25,18 42,10

UBAT 83,34 38,25 57,88 85,09 35,42 55,75 83,49 38,05 57,73 84,77 36,03 56,22

MART 91,84 53,72 78,21 96,61 51,30 76,88 92,18 53,55 78,11 95,59 51,83 77,17

NSAN 80,26 66,74 90,21 84,24 65,33 89,18 80,51 66,64 90,13 83,31 65,64 89,38

MAYIS 91,15 79,55 115,05 93,29 79,12 113,96 91,25 79,52 114,96 92,70 79,23 114,16

HAZRAN 94,78 83,32 122,45 94,88 83,44 121,19 94,73 83,33 122,35 94,72 83,42 121,42

TEMMUZ 92,26 81,29 118,45 93,29 81,17 117,28 92,28 81,29 118,36 92,93 81,21 117,50

AUSTOS 90,43 73,62 106,12 94,60 72,58 105,22 90,68 73,55 106,05 93,60 72,82 105,39

EYLL 85,60 58,33 81,68 90,47 56,29 80,59 85,93 58,19 81,60 89,39 56,74 80,82

EKM 80,70 41,67 60,38 83,38 39,02 58,61 80,91 41,48 60,26 82,85 39,59 59,00

KASIM 67,20 28,31 42,82 66,80 25,58 40,39 67,20 28,12 42,66 66,96 26,17 40,93

ARALIK 65,60 24,02 38,74 63,57 21,22 35,83 65,49 23,82 38,54 64,10 21,82 36,48

58

EK 8 (Bilgi iin) Binann zgl Is Kayb Hesaplama izelgesi Binadaki yap elemanlar Yap eleman kalnl d (m) 1/I Duvar yzeyleri 1/d Toplam 1/I Isl iletkenlik hesap deeri h (W/mK) d/,1/ (m2K/W) Is iletkenlik katsays U (W/m2K) Is tayan yzey A (m2) Is kayb AxU W/K

Taban

1/d Toplam 1/I Tavan 1/d Toplam Pencere Yap elemanlarndan iletim yoluyla gerekleen s kayb toplam = AU = UDAD + Up.Ap + 0,8 UT.AT + 0,5 UtAt + UdAd + 0,5UdscAdsc zgl s kayb H = H i + Hh letim yoluyla gerekleen s kayb Hi = AU + l Ul Havalandrma yoluyla gerekleen s kayb Hh = 0.33 . nh . Vh

59

EK 9 (Bilgi iin) Yllk Istma Enerjisi htiyac Hesaplama izelgesi Is kayb Aylar zgl s kayb
H=Hi+Hh

Is kazanlar Scaklk fark Ti,ay-Td,ay (K,C) Is kayplar H(Ti,ay-Td,ay) (W) s kazanc i,ay (W) Gne enerjisi kazanc g,ay (W) Toplam T =i,ay+ g,ay (W) KKO (-)
Kazan kullanm

faktr ay (-)

(W/K) Ocak ubat Mart Nisan Mays Haziran

Temmuz

Istma enerjisi ihtiyac Qay (kJ)

Austos Eyll Ekim Kasm Aralk Qay = [H (Ti,ay - Td,ay) - (i,ay + g,ay)] . t ( Joule)

Qyl = Qay =

Toplam s kayb Qyl = 0.278x10-3 x -------------- (kj) = -----------kWh Konutlar iin i s kazanc i,ay 5 . An (W) Gne enerjisi kazanc g,ay = ri,ay x gi,ay x Ii,ay x Ai Kazan kayp oran KKOay = (i,ay + g,ay) / H(Ti,ay - Td,ay) Kazan kullanm faktr ay = 1 - e(-1/KKOay) rnek binadaki kullanm alan An bana den yllk stma enerjisi ihtiyac; Q = Qyl/An = -------------- kWh/m2 An = 0.32 Vbrt = ---------- m2 rnek binadaki stlan yap hacmi (Vbrt) bana den yllk stma enerjisi ihtiyac Q = Qyl/Vbrt -------------- kWh/m3 Atop/Vbrt = ------ oran --------- blge iin EK 1den alnan Q = ---------------- formlnde yerine konulduunda rnek bina iin olmas gereken en byk s kayb Q = ------ kWh/m2 veya Q = kwh/m3 bulunur ve hesaplanan Q ile karlatrlarak projenin s kayb asndan uygunluu tanmlanr. Yaplan hesaplamada ------< ------ yani Q < Q olduundan bu bina iin hesaplanan yllk stma enerjisi ihtiyacnn olmas gereken en byk deerin altnda olduu grlmektedir. O halde bu proje, bu standardda verilen hesap metoduna uygundur.

60

EK 10 Derece Gn Blgelerine Gre llerimiz

Derece Gn Blgelerine Gre llerimizi Gsteren Harita Standard ve Ynetmelikler Ana Sayfasnda verilmitir.

61