Professional Documents
Culture Documents
PC Nasıl Çalışır ?
PC (Kişisel Bilgisayar) teknisyenliği becerisine hakim olmak tipik bir
bilgisardaki birçok parça hakkındaki birçok detayı öğrenmenizi
gerektirmektedir. En temel kişisel bilgisayarlar yüzlerce ayrık donanım
bileşenini içerse de, herbirinin kendi karakteristiği, şekli, boyutları, renkleri,
bağlantıları ve benzeri şeyleri vardır.
Bu bölümde tipik bir PC’ye giriş yapacak, bilgisayarların nasıl çalıştığına dair
genel bir bakış sunulacaktır. Devamında ise size parçaların nasıl göründüğü,
nasıl çalıştığı ve nasıl bağlandığı hakkında kabataslak bir bilgi verecek, daha
sonraki bölümlerde ise bilgisayarın tüm yapısını parçalara ayıracaksınız ve
sizin için gerekli olan bilgisayar yükleme (install), yapılandırma, koruma ve
onarmanın detaylarına gireceğiz.
www.cizgi‐tagem.org
Çizgi TAGEM
M e‐Akadem
mi
dengeley
yen ve internetten
n son spo
or skorlarrınızı kontrol edeb
bileceğiniz bir
makinedir.
Her ne kadar
k bilg
gisayar bir makinee olsa da,, bilgisay
yara verdiğiniz kom mutları
anlayan ve yapan n "prograamlama"d dır. Progrramlama komutları, sadece e
bilgisayaar donanımının anladığı birrler ve sıffırlardan ibarettir. Bir bilgis
sayarda
şaşırtıcı olayları
o m
meydana getiren, güçlü ma atematik
ksel fonkssiyonları
gerçekleştiren, ve eriyi akta
aran, fare
enin hare eketini sağlayan ve ekrana güzel
ikonları koyan
k "koomutlar"ddır.
www.cizgi‐tagem.orgg
Çizgi TAGEM e‐Akademi
www.cizgi‐tagem.org
Çizgi TAGEM e‐Akademi
1. Giriş
Her yıl milyonlarca insan muhasebe yazılımlarını (Logo Tiger bunlardan biri)
muhasebesel işlemlerinde yardımcı olması için, bilgisayarlarına yüklüyorlar.
Logo Tiger'ı başlattıktan sonra yapmanız gereken ilk iş, bilgisayarınıza
şirketiniz ile ilgili verileri sağlamalınız olacaktır.
2. İşleme
Sonraki işlem olarak bilgisayar verilerinizi işler. Logo Tiger'da bilgileri uygun
kutucuklara yerleştirir ve daha sonra sizin için hesap yapar. İşlemler sizin
bilgisayarınızda sistem birimi kutucukların içindeki işler ve neredeyse tamamı
donanım seviyesinde yapılır, ancak bu donanım fonksiyonları işletim
sisteminde belirtilmiş kurallara göre düzenlenir.
3. Çıkış
www.cizgi‐tagem.org
Çizgi TAGEM e‐Akademi
4. Bellek
Bilanço dökümünüzü yazıcıdan elde ettiğinizde yaptığınız onca işin bir anda
kaybolmasını istemezsiniz. Kalıcı kayıtlar tutmanız gerekmektedir.
Bilgisayarın fonksiyonlarındaki dördüncü adım olan depolama işleminde
birçok aygıt kullanılır. Bunlardan en çok görünürde olanı harici depolama
aygıtlarıdır; disketler ve CD/DVD diskler.
www.cizgi‐tagem.org
Çizgi TAGEM e‐Akademi
İş Araçları
www.cizgi‐tagem.org
Çizgi TAGEM
M e‐Akadem
mi
statik Gü
Elektros üç Boşallımının Önlenme
esi
www.cizgi‐tagem.orgg
Çizgi TAGEM e‐Akademi
Antistatik Araçlar
Elektrostatik güç boşalımı sadece iki obje farklı miktarlarda statik elektriğe
(bunun için kullanılan elektriksel terim potansiyeldir) sahipse ve bunlar
birbirine temas ederse gerçekleşir.
www.cizgi‐tagem.org
Çizgi TAGEM e‐Akademi
Bu araç bilgisayarda çalışan herkes için standart bir araçtır, fakat diğer
araçlar da faydalı olacaktır. Bir bilgisayarla çalışırken en çok karşılaşacağınız
şey parçaları sökmek ve onları dışarı çıkarmak olacaktır. Parçayı
çıkardığınızda, sistemle bağlantısı yoktur ve diğer kaynaklardan statik
elektrik alıyor olabilir. Teknisyenler riski ortadan kaldırmak için antistatik
mat kullanırlar. Bir antistatik mat genel bir potansiyel olarak davranır.
Genellikle antistatik bilek kemeri ve mat hepsi birarada tutulur. Böylece sizin
ile bilgisayarın ve çıkarılan bileşenin potansiyel elektriği aynı olacaktır.
www.cizgi‐tagem.org
Çizgi TAGEM e‐Akademi
www.cizgi‐tagem.org
Çizgi TAGEM
M e‐Akadem
mi
Son olaraak elektrrostatik güç boşalımını önleeme konusunda h hiç bitmeyen bir
soru; "Biilgisayar fişteyken
n mi yokssa fişten çekiliyke
en mi çalışılmalı?
Fişteykenn elektrik
k yayar mı?"
m
PC Te
emel Birim
mleri
Tipik bir kişisel biilgisayar bir tek aygıttan fa
azlasıdır. Bilgisayarı çalışırr hale
getirmek k için tüm
m parçalara (en az zından enn çok kulllanılan) ihtiyacınızz vardır.
Kişisel biilgisayarın en öne emli parçaası masanızın altında dura an kasadır. Diğer
tüm parç çalar sisteem birimmi adı veriilen bu ka
asaya baağlanmışttır. Tüm işleme ve e
saklama sistem biriminin
b içinde ye
er almakttadır. Kişiisel bilgis
sayarın diğer tüm
parçaları (yazıcı, klavye, monitör
m v ise sistem biriimine bağ
vb) ğlıdır ve bunların
tümüne çevresel
ç birim (ya
anbirim) denir.
www.cizgi‐tagem.orgg
Çizgi TAGEM
M e‐Akadem
mi
Şekilde tipik
t bir masaüstü
m ü kişisel bilgisayar
b rı, sistem e yanbirimler ayrı
m birimi ve
parçalar olarak gööstermek
ktedir.
• Monitö
ör: Bilgisa
ayarın gö
örsel çıkış
şını sağla ük bir tellevizyon gibi
ayan büyü
düşünebilirsiniz
z.
• Klavyee: Giriş basılmasın
nı sağlaya
an tuş ta
akımıdır. Daktilo m
mantığıyla
a
çalışm
maktadır.
• Fare: Monitörde girişi sağlayan grafiksel
g bir işaretçiyi sağllayan işaret
aygıtıd
dır.
• Hoparlör/kulak
klık : Ses çıkışını sağlar.
s
• Yazıcı : Yazılmıış kağıt çıktının
ç alınmasını sağlar.
Tipik bir bilgisaya
ar tüm buu çevreseel birimlere sahipttir. Ancak k bir kişis
sel
bilgisaya
ar bunlaraa sahip olmak zorrundadır diye
d bir kural
k yokktur. Birçook
bilgisaya
arın yazıcısı olmay
yabilir. Ba
azılarının ise hopa arlörü olaamyabilir.. Bazı
bilgisaya
arların kla
avye, fare
e yada monitörü
m olmayabi
o lir fakat bunlar geenelde
saklanma ak zorunda olan bilgisayar
b rlardır; je
etin içindeki yada otomobilin
motorunun yanındaki gibi.
Diğer bilg
gisayarlaarın ise da
aha fazlaa çevresel birimlerri olabilir. Bir bilgiisayar
dört yadaa beş yaz zıcı bağla
anabilir. Ayrıca
A yü
üzlerce farklı çevre esel birim
m
bağlayabbilirsiniz. Örneğin,, web kam mera ve mikrofon n gibi herr bilgisaya arda
www.cizgi‐tagem.orgg
Çizgi TAGEM e‐Akademi
Harici Bağlantılar
Herbir çevresel birimin sistem birimine bağlantısı birçok port tipinden biridir.
Tipik bir sistem biriminin arkasındaki birçok kablo, sistem biriminden gelip
farklı çevresel birimlere bağlanmaktadır. Ön tarafta da az da olsa bağlayıcı
bulunmaktadır. Tüm bu bağlayıcılar ve portların kendine ait isimleri vardır ve
iyi bir teknisyen bunların hepsini bilmelidir. Şu ifade kesinlikle kabul
edilemez "bu yazıcı portu" veya "bu küçük tipte klavye bağlayıcı". Bunların
literatürdeki isimlerini rahatça biliyor olmalısınız.
www.cizgi‐tagem.org
Çizgi TAGEM e‐Akademi
Bir plug (fiş) bir porta giden bir tipin izdüşümüdür. Bir port; uyuşan bir tür
boşluk veya fişi kabul eden bir slottur. Asla bir portu bir fişe takamazsınız,
her zaman tersi şeklindedir. Jack (priz) ifadesi port'a alternatif olarak
kullanılmaktadır, yani bir fiş'i jack'a da takabilirsiniz. Bağlayıcı (connector)
terimi ise bir portu yada bir fişi belirtebilir. Bu bölüm boyunca farklı tipteki
plug ve portları işleyeceğiz. Böylece daha açık şekilde anlamış olacaksınız.
www.cizgi‐tagem.org
Çizgi TAGEM e‐Akademi
USB Bağlayıcılar
USB bağlantılar üç farklı şekilde karşımıza çıkarlar: "A" (en sık karşılaşılan),
"B" ve "mini-B" (daha az karşılaşılan). USB A bağlayıcılar kolaylıkla ayırt
edilebilen şekli onu rahatça anlaşılabilir kılar. Bilgisayarınızda asla USB B
bağlayıcıyı göremezsiniz. USB bağlayıcılar USB kablosunun diğer ucunda
bağlanan aygıtta bulunur. USB B bağlantının açıkça büyük olarak belli olan
boyutu küçük aygıtlar için uygulanmasını zorlaştırılmıştır. Bu nedenle USB
halkı daha küçük olan mini B tipi bağlayıcıyı yapmıştır.
www.cizgi‐tagem.org
Çizgi TAGEM e‐Akademi
USB’nin onu bilgisayarda popüler yapan birçok özelliği vardır. İlk olarak, USB
aygıtlar tak-çıkar aygıtlardır. Bunun anlamı bilgisayarı kapayıp açmadan
aygıtı yükleyebilir yada kaldırabilirsiniz. Neredeyse diğer tiplerin tamamı
sistemin kapatılmasını gerektirmektedir. Tak çıkar bunu tamamen ortadan
kaldırmaktadır.
FireWire Bağlayıcılar
www.cizgi‐tagem.org
Çizgi TAGEM e‐Akademi
DB Bağlayıcılar
Herbir erkek DB fişin bir grup küçük bacakları vardır ve DB portuna bağlanır.
Dişi DB fişi sistem birimindeki erkek DB portuna bağlanır. Bilgisayardaki DB
bağlayıcılar 9 ile 37 arasında bacak veya sokete sahiptirler. Ancak 25'den
fazla pin veya soketi olan DB bağlayıcıyı çok nadir görürsünüz.
www.cizgi‐tagem.org
Çizgi TAGEM
M e‐Akadem
mi
DB tipi bağlayıcıla
b ar bilgisayarın arkkasındaki en eski ve en çok karşılaş şılan
bağlayıcıılardır. Ço
ok yakın zaman kadar
k kişisel bilgis
sayarlardaa en fazla
a üç
veya dörrt farklı DB
D bağlay yıcı kullan
nılmaktayydı. Geçe en son birrkaç yılda
a kişisel
bilgisaya
arlar DB bağlayıcıl
b ardan uz zaklaşmışştır. Tipik
k modern bir sistemde
sadece bir
b veya iki tane olmakta ve v bunlardda geneld de yazıcı veya görüntü
için olma
aktadır.
RJ Bağla
ayıcılar
Adını bilm
mesenizd de bir RJ bağlayıcıyı birçok k kez görmmüşsünüzdür. Küçük
plastik fiş, telefon
nunuzun kordonunu jack'a a (teknisyyenler RJ bağlantıları için
port kelimmesini kuullanmazlar) takm mak için kullanılır
k ki, bu RJ fişinin klasik
örneğidirr. Modern n kişisel kilgisayar
k rlar sadece iki tip RJ jack'ı kullanmmaktadır;
RJ-11 ve e RJ-45. Telefon
T ja
ack'ı RJ-1
11'dir. RJJ-11 nereedeyse taamamen
modemle er için kuullanılır. Daha
D geniş olan RJ-45
R jack
k'ı ise ağ bağlantıları için
kullanılm
maktadır.
www.cizgi‐tagem.orgg
Çizgi TAGEM
M e‐Akadem
mi
Ses Bağ
ğlayıcılarrı
www.cizgi‐tagem.orgg
Çizgi TAGEM e‐Akademi
NOT: Ayrıca şimdi doğru aygıtı doğru porta takmak için tüm bağlantılar
renkle de kodlandırılmıştır. Ancak renk kodlaması gerekli değildir ve tüm
kişisel bilgisayarlarda gerçerli olmayabilir.
Aygıtlar ve Bağlayıcıları
Şimdi bağlayıcılar hakkında bir bilginiz var, şimdi aygıtlara geri dönelim,
hangi aygtın nereye bağlanması gerektiğini bilmeniz gerekmektedir.
Bunu deneyin!
www.cizgi‐tagem.org
Çizgi TAGEM e‐Akademi
Klavye
Monitör
www.cizgi‐tagem.org
Çizgi TAGEM e‐Akademi
Ses
www.cizgi‐tagem.org
Çizgi TAGEM e‐Akademi
Ses kartlarının iki temel fonksiyonu vardır. İlk olarak dijital bilgiyi alır ve sese
dönüştürür, sesi de hoparlör yardımıyla çıkışa verir. İkinci olarak, sesi
mikrofon yardımıyla alır ve dijital veriye dönüştürür. Sesi çalabilmek veya
kaydedebilmek için ses aygıtınız hoparlörden ve bir mikrofondan oluşmuş bir
kümeden en az birine sahip olmalıdır.
Tüm kişisel bilgisayarlarda en az iki minyatür jack vardır; biri mikrofon için
ve diğeri de stereo hoparlörler içindir. Daha iyi kartlar (surround ses
sistemleri vb.) için ise ekstra minyatür ses jack'ları sağlanır. Az da olsa bir
kısım ses kartları 15 bacaklı dişi DB portunu sağlayarak elektronik müzikal
enstrümanları için arayüz veya bir joystick bağlamayı mümkün kılar. Ses
kartlarına daha fazla ses jack'ları eklemek tipik bir ses kartını karmaşık hale
getirir. Farklı ses sinyallerinin tamamının birleştirilmesi S/PDIF (Sony/Philips
Digital Interface Format) ile sağlanır. Bir S/PDIF, birçok mini-ses
bağlantısının yerini almaktadır. Farzedin ki sizin surround hoparlörünüz de
S/PDIF bağlantısı ile geliyor.
Ses bağlantısı için renk şeması karmaşıktır. Ancak şimdilik tek bir rengi;
yeşili hatırlayın yeter. Bu standart bir stereo hoparlörlörü bağlamanız için
ihtiyacınız olan bağlantıdır.
Ağ
Ağlar bilgi paylaşımı için birbirine bağlanmış bir grup bilgisayardır. Kişisel
bilgisayarlarda en sık görülen bağlantı telefon kablosundan daha kalın olan
kablodur. Modern bir bilgisayarda ağa bağlanmak için bir RJ-45 bağlantı
kullanılır.Tipik bir RJ-45 ağ bağlayıcısını göstermektedir. Ağ bağlayıcılarının
standart bir rengi yoktur.
Fare
Birçok insan farenin fonksiyonlarını oldukça rahat bulur. Fareler sizin grafik
ekrandan grafiksel şeyleri seçmenizi sağlar. Bir kişisel bilgisayarda farenin en
www.cizgi‐tagem.org
Çizgi TAGEM e‐Akademi
Farenin bir türü de trackball’dur. Bir trackball fareyle aynı işi yapar fakat fare
etrafta gezdirilirken bir trackball bir yerde sabittir siz bir topu parmaklarınızla
yada avucunuzla çevirirsiniz.
Modem
Bir modem sizin bilgisayarınızı bir telefona veya telefon hattına bağlamanızı
sağlar. Bir modem bilgisayardaki bir başka kolayca tanımlanan aygıttır.
Birçok modemin iki tane RJ-11 soketi vardır. Biri duvardaki telefon prizinde
modeme bağlantı, diğeri ise opsiyonel olarak modem kullanılmadığında
telefonu kullanmanız içindir.
www.cizgi‐tagem.org
Çizgi TAGEM e‐Akademi
Seri Port
Yazıcı
Uzun yıllar boyuca yazıcılar sadece özel bağlantı tipi olan paralel portu
kullanmaktaydı. Paralel port 25-pin (bacaklı) dişi DB bağlayıcı kullanır ve
genellikle küpeçiçeği rengindedir. Paralel portun 20 yıllık baskınlığından
sonra şimdi neredeyse tüm yazıcılar USB portu ile birlikte gelmektedir. Daha
iyi modeller bazen Firewire bağlantıyı önermektedir.
www.cizgi‐tagem.org
Çizgi TAGEM e‐Akademi
www.cizgi‐tagem.org
Çizgi TAGEM e‐Akademi
Daha Fazlası!
www.cizgi‐tagem.org
Çizgi TAGEM e‐Akademi
Kasa
www.cizgi‐tagem.org
Çizgi TAGEM e‐Akademi
www.cizgi‐tagem.org
Çizgi TAGEM e‐Akademi
yuvalar (slot'lar) yer alır. Yerleşik aygıtların boşlukları vardır böylece siz bu
aygıtları bağlayabilirsiniz. Benzer şekilde kasa, sistem birimine
yüklenebilecek harici bağlayıcılara izin verebilmek için yuvaları kullanır.
Bir kasayı açmak her zaman ilginçtir. Kasayı açmak için standart bir yol
yoktur ve bilgisayar üreticileri sistem birimlerini bazen hasta bir şekilde
açılması karmaşık şekilde tasarlayabiliyor. Genelde, sistem biriminin
arkasındaki birkaç vidayı gevşettikten sonra kasanın yönünü
belirleyebilirsiniz.
CPU
CPU (Central Processing Unit) yani merkezi işlem birimi, aynı zamanda
mikroişlemci olarak da anılır. Bir bilgisayarın içinde yer alan tüm
hesaplamaları CPU yapar. CPU'lar çeşitli şekiller ve boyutlarda gelmektedir.
www.cizgi‐tagem.org
Çizgi TAGEM e‐Akademi
Modern CPU çok fazla ısı üretir ve bu nedenle aşırı ısınmayı önlemek için
soğutucu fanına ve ısı azlatıcı montaja ihtiyacı vardır. Bir ısı alıcı büyük bir
tabaka şeklinde bakırdan veya alüminyumdan yapılmıştır ve ısının işlemciden
uzaklaştırılmasını sağlar. Fan daha sonra ısıyı kasanın içine doğru üfler. Bu
soğutma aygıtlarını CPU'yu sökmek için çıkarırsınız ancak bazı CPU üreticileri
CPU'yu fanla bütünleşik olarak üretirler.
CPU'ların otomobillerin olduğu gibi bir markası ve modeli vardır. Biriyle bir
araba hakkında konuşuyorsanız, örneğin birçok insan Ford veya Toyota der.
CPU'lardan konuşulacağı zaman ise insanlar Intel Core 2 veya AMD Athlon
XP der. Yıllar geçtikçe piysada yalnızca birkaç büyük üretici kaldı, tıpkı çok az
büyük araba üreticisi kaldığı gibi.
www.cizgi‐tagem.org
Çizgi TAGEM e‐Akademi
içermektedir. Fakat şimdilik her CPU’nun bir markası, bir modeli ve bir paket
tipi olduğunu bilmeniz yeterlidir.
Hafıza (RAM)
RAM (random access memory), yani rastgele erişimli hafıza, CPU tarafından
kullanılan programları ve verileri saklamak için kullanılmaktadır. Bir RAM'in
saklayabileceği maksimum program ve verinin ölçüm birimine byte denir.
Modern bilgisayarların milyonlarca hatta milyarlarca byte RAM'leri vardır. Bu
nedenle RAM megabyte (MB) veya gigabyte(GB) birimleri ile ölçülür.
Ortalama bir bilgisayar 256 MB'dan 2GB'a kadar RAM’e sahip olabilir. Ancak
daha büyük ve daha küçük RAM boyutları ile de karşılaşabilirsiniz.
www.cizgi‐tagem.org
Çizgi TAGEM e‐Akademi
Her bir RAM parçasına "stick" denir. Bugün en çok bulunan stick tipi, çift
girişli bellek modülü olan DIMM(dual inline memory module) olmaktadır.
Şekilde bilgisayarlarda kullanılan DIMM örnekleri görülmektedir. Bir
bilgisayarda sadece bir tipte DIMM bulunur ve RAM eklemek için sizin tipini
bilmeniz şarttır. Hafıza Birimleri (RAM) bölümümüz RAM ile rahatça
çalışmanız için gerekenleri içermektedir.
Anakart
Anakart ayrıca harici aygıtlar için (örneğin fare,yazıcı, klavye vb) dahili
bağlayıcılar sağlar. Tüm anakartlar çok amaçlı genişleme yuvaları içerir.
www.cizgi‐tagem.org
Çizgi TAGEM e‐Akademi
Bunlar adaptör kartları kullanabilmenizi sağlar. Farklı kart tipleri için farklı
tipteki genişleme yuvaları mevcuttur.
Güç Kaynakları
Bir dizi bağlayıcılar güç kaynağının dışına çıkarlar. Her güç kaynağı anakart
için özel bağlayıcıları içerir ve herhangi bir aygıtın ihtiyacı olan elektriği
sağlayan bir dizi genel kullanım bağlayıcıları sağlar. Şekilde anakart gücünü
ve tipik gelen kullanımlık bağlayıcıları göstermektedir. Daha fazla bilgi için
Güç Kaynakları bölümünü inceleyiniz.
Disket Sürücüler
www.cizgi‐tagem.org
Çizgi TAGEM e‐Akademi
www.cizgi‐tagem.org
Çizgi TAGEM e‐Akademi
Yakın zamana kadar neredeyse tüm CD-ROM ve DVD sürücüler PATA desteği
sunarken, artık optik sürücülerde de SATA desteği bulunabilir olmaya
başlamıştır.
Optik Araçlar
www.cizgi‐tagem.org
Çizgi TAGEM e‐Akademi
DVD’ler daha çok veriyi saklar (yaklaşık 4GB). Bir sinema filmi için yeterlidir
ve birçok çeşitte karşımıza çıkarlar: DVD-ROM, DVD+R, DVD-R, DVD+RW,
ve DVD-RW. Bunlar sadece en ünlü olanların isimleri. Bu farklı optik araçların
her birinin okunması için optik sürücüye ihtiyacı vardır. Örneğin, bir CD-RW
disk üzerinde işlem yapmak istiyorsanız, bir CD-RW sürücüye ihtiyacınız
vardır. Şanslısınız ki birçok optik sürücü birçok farklı tipte diski
desteklemektedir ve sık kullanılan tipteki optik araçlara erişim mümkündür.
Şekilde tipik bir optik sürücüyü görmektesiniz. Dikkat edin bazıları hangi
ortam tipini desteklediklerini belirtiyor bazıları ise hiçbirşey yazmıyor.
Parçalarınızı Bilin
www.cizgi‐tagem.org