BA ARISI

Dr. Ayhan Blk

BA ARS LIFETIME PREVALANS

Tip Primer Ba Ars
Gerilim Tipi Migren

Prevalans %
78 16

Sekonder Ba Ars
Fasting 19 Sinuzit 15 Kafa Travmas 4 Non-Vaskler 0.5 ntrakraniyal (tmrler vs) Lifetime prevalans: Bireyin hastalkla hayat boyu karlaama oran

ARYA DUYARL YAPLAR 1

Venz sinslerin veya kortikal dallarnn gerilmesi, trombozu veya yer deitirmesi Anteriyor ve posteriyor fossaya ait duramater veya intrakraniyal ya da ekstrakraniyal arterlerin gerilmesi, dilatasyonu veya inflamayonu

ARYA DUYARL YAPLAR

5., 9. ve 10. kraniyal sinirler ve ilk servikal sinirlerin gerilmesi, yer deitirmesi ya da hastalklar
ntrakraniyal basn deiiklikleri Skalp, yz, gz, burun, kulak ve boyun

ARI YKSNDE SORULMASI GEREKENLER

Atak balangcnda ar lokalizasyonu Atak sresi Atak skl ve sresi Arnn iddeti Arnn nitelii Birlikte bulunan ek zellikler ( bulant, kusma, fotofobi gibi )

Agreve eden (artran) veya presipite eden (ortaya karan ) faktrler Hafifleten faktrler Sosyal yk Aile yks Gemi ar hikayesi Ba arsnn etki derecesi (impact )

ARI LOKALZASYONUNA RNEKLER 1

Migen

: tek tarafl, yarm ba ars eklindedir. Ataktan ataa taraf deiebilir. Ancak, bir tarafta daha fazla ortaya kar. Erikinlerde % 20-30 orannda iki tarafldr. ( ocuklarda bu oran artar) Kme ( Cluster ) ba ars: Hemen her zaman tek tarafldr. Ar bir gz evresinde, alnda veya komu yaplardadr. % 15- 20 hasta bir kme peryodunda olan tarafnn dier kme dneminde deitiini belirtir. Nadiren, bir kme peryodu iinde ar taraf deitirebilir.

ARI LOKALZASYONUNA RNEKLER 2

Gerilim

tipi baars: % 60 vakada iki tarafldr.ounlukla bifrontal veya bioksipital yerleimlidir. Organik sebeplerden kayanaklanan ba arlarnda: Daha ok lokalize ar vardr. rnek olarak; periorbital ar gze ait patolojiyi ( glakom, optik nevrit gibi) gsterir. Fasiyal ar trigeminal nevraljiyi, Alna loklalize ar frontal sinuziti akla getirir. Yine beyin tmrl hastalarn % 50 sinde ba ars vardr ve bu ann % 80 i tmr tarafna lokalizedir.

ARI SRESNE RNEKLER

Tipik

migen ars 4 -72 saat srer. 72 saatten uzun sren migren ars migren statusu olarak adlandrlr. Tipik kme ba ars 15 -180 dakika srer Paroksismal hemikrania; 5-20 dakika srelidir. Episodik/ tekrarlayc gerilim tipi ba arsnn sresi 30 dakika 7 gn arasnda deiir. Organik sebeplerden kaynaklanan ba arlarnda karakteristik bir sre yoktur.

ARININ NTEL
Migren

ars zonklayc veya pulzatil ( nabz atm ile senkron), sklkla knt balar, yava yava art gsterir. Orta veya iddetli ar olana kadar zonklayc karakter kazanmaz. Kme ba ars derinden hissedilen, can skc karakterde ( boring), veya delici karakterdedir. Gerilim tipi ba ars knt karakterde, bant eklinde ba sarar ekilde hissedilir. Rptre anevrizma ( subaraknoid kanama) ars sklkla ani balangl, srekli, ok iddetli, zonklaycdr. Hastalar ilk defa byle bir ar ile

AGREVE EDEN VEYA PRESPTE EDEN FAKTRLER 1

Migren-

menstruasyon, stres, relaksasyon, ok az veya ok fazla uyuma, hava deiiklii, nem deiiklii, ykseklik, parlak a maruz kalma, grlt, parfm kokusu. Migrenlilerin % 10unda yiyecekler ary tetikler. Bunlar: ikolata, kahve, alkol ( zellikle krmz arap ), limonlu yiyecekler, nitrat , aspartat ieren yiyecek/iecekler. Kme ba arsn alkol agreve eder.

AGREVE EDEN VEYA PRESPTE EDEN FAKTRLER 2

Gerilim

tipi ba arsn gnlk stes agreve eder. Genellikle gn sonu ortaya kar. Trigeminal nevralji de yzde ve azda ary tetikleyen noktalar / triger point vardr: yemek, konumak, souk hava ile temas, di fralama, yz ykama ar atan uyarabilir. Beyin tmrndeki ba ars postural deiiklik, ne eilme veya ksrkle art gsterir. Subaraknoid kanama fiziksel efor/zorlanma sonras ortaya kabilir.

BRLKTE BULUNAN SEMPTOMLAR

Vizel ya da somatik aura varl migren dndrrken, Lakrimasyon ve ipsilateral burun tkankl varl kme tipi ba ars dndrr .

BA ARSNN SNFLANDRLMAS: ULUSLARARAS BA ARS DERNEI ( IHS 1988 )

1. Migren Aural migren, aurasz migren, hemiplejik migren, baziller migren, oftalmoplejik migren, retinal migren, migren ekivalanlan, migren komplikasyonlar, migren statusu. 2. Gerilim tipi baars Epizodik, kronik tip. 3. Kme baars ve kronik paroksismal hemikrania
4. Yapsal lezyonlarla ilgili olmayan eitli baarlar Dondurma baars, ksrk baars, fiziki eksersiz veya seksel baa arlar 5. Kafa travmas ile ilgili baarlar Akut veya kronik postravmatik baars.

BA ARSNN SNFLANDRLMAS: ULUSLARARAS BA ARS DERNEI ( IHS 1988 )

6. Vaskler hastalklarla ilgili baarlar Transient iskemik atak, strok, subaraknoid kanama, arteritis, venz tromboz ve hipertansiyondaki baarlar. 7. Non-vaskler intrakranial bozukluklarla ilgili baarlar Kafa ii basn artmas veya azalmas, intrakranial enfeksiyon, kimyasal irritasyon, beyin tmrleri. 8. Baz maddelerin kullanlmas veya kesilmesi ile ilikili olan baarlar Vazodilatatrler, karbon monoksit, alkol, ergotamin, kafein, analjezikler, narkotikler ve strojen preparatlar. 9. Non-sefalik enfeksiyonla ilgili baarlar Beyin dndaki viral veya bakteriye! enfeksiyonlarn neden olduu toksik baarlar

BA ARSNN SNFLANDRLMAS: ULUSLARARAS BA ARS DERNEI ( IHS 1988 )

10. Metabolik bozukluklarla ilgili ba arlar :
Hipoksi, hiperkapni, hipoglisemi ve dier metabolik hastalklar.

11. Kranium, boyun, gzler, kulaklar, burun, sinsler, diler, az veya dier yz veya kranial yaplarla ilgili ba arlar veya yz arlar
12. Kranial nevraljiler, sinir trunkusu ars
ve deeferantasyon ars.

NROGRNTLEME / BT VEYA MR ENDIKASYONLAR

50 yan stndeki bir hastada ilk defa ba ars

Ani balangl ve dayanlmaz ba ars Ar patterninde belirgin deiiklik ( sklkta, iddetinde veya sresinde art ) Ttipik migren aurasnda grlenlerden farkl semptom ve bulgularn ortaya kmas (ift grme, krlk gibi )

Konfzyon, dizziness (ba dnmesi ), duyu kayb

Meningeal bulgular: Ense sertlii, Kernig veya Brudzinski bulgular

Yakn malignansi, kafa travmas veya konvulziyon yks Var olan ba arsnda ktleeme

MLGREN
Tanm : Migren; genetik olarak yatkn bireylerde, primer beyin disfonksiyonu sonucu nrovaskler reaksiyon rn olarak aralklarla gelen ya da bazen sabit olabilen ba arlardr Epidemiyoloji: Migren tm hayatlar boyunca kadnlarn %18'ini, erkeklerin ise %6'sn etkiler. Prevelansm tepe noktas 25 ve 55 yalar arasndadr .

MGREN ATAININ FAZLARI

FAZ I: PREMONTORY FAZ: ba ars ncesi saatler veya gnlerde FAZ II: ANA ATAK FAZI: Ba ars faz, % 15 vakada aura ile birliktedir. FAZ II a: AURA FAZI: ba arsndan hemen nce veya ar ile FAZ II b: BA ARISI FAZI FAZ III: BA ARISI YLEME DNEM

AURA
Aural Migrende ba ars genellikle aura olarak tanmlanan grsel semptomlar takiben geliir.Ksa srelidir.( 5-10 dakika). Bazen ar ile birlikte devam edebilir.

Sklkla sintilasyonlu skotom, k kvlcm ya da fla eklinde, fotofobi

Seyrek olarak; byk parasentral ya da santral grme alan defektleri, homonim hcmianopsi, ya da kortikal krlk

AURA DEVAM
Grsel semptomlar dnda fokal beyin disfonksiyonunu gsteren dier bulgular da olabilir; parestezi,hemiparezi, disfazi gibi..
Diplopi, tinnitus, iitme bozukluu, vertigo ve ataksi gibi beyin sap tutulum bulgular da grlebilir.

PATOGENEZ: MIGREN TEORILERI

Vaskler teori Trigeminovaskler teori Nrojenik teori Serotonerjik teori

VASKLER TEORI
Patogenez

ile ilgili ileri srlen ilk teori 1938'de Wolff ve Graham'n nclk ettikleri almalarla ortaya konan vaskler teoridir ve uzun yllar geerliliini korumutur. Bu teoriye gre bir migren ata aurasndan sorumlu olan intrakranial arterlerdeki vazokonstriksiyon ile balar ve bunu takip eden ve uzun sren ekstrakranial arterlerdeki vazodilatasyon dneminde tipik zonklayc ba ars oluur.

TRIGEMINOVASKLER TEORI
Beyinsapndaki dorsal raphe nkleusu ve locus ceruleus'un aktivitelerinde deiim olur. Bu nkleuslarn serotonerjik ve adrenerjik santral uzantlar kranial (dural ve skalp) sirklasyondaki arterler dilatasyona neden olurlar. Arterlerdeki vazodilalasyon trigeminal sinirin perivaskler liflerini stimle ederek arya ve vazoaktif nropeptidlerin aa kmasna neden olur. Bunun sonucu ise yukarda tanmlanan steril nrojenik inflamatuar cevaptr ve bu durumda ar daha da artar.

NROJENIK TEORI

Migren atann aura dneminde beyin sapndaki dorsal raphe nkleusu ve locus ceruleusdaki dearjlar projekte olduklar oksipital korteksde bir elektriksel eksitasyona ve kortikal mikrosirklasyonda vazokonstriksiyona neden olurlar. Korteksde sodyum, kalsiyum ve klor iyonlarnn hcre iine girmesi ile nronal aktivitede geici bir depresyon oluur ve bununla uyumlu olarak da blgesel hipoperfzyon meydana gelir. Oluan bu hipoperfzyona "oligemi" denir. Oligemiyi daha sonra hiperemi izler. Yaplan aratrmalar noronal depresyonun ipsilateral hemisferde oksipital korteksden balayarak ne doru dakikada 3 mm bir hzla yayldn ve sklkla lateral sulkusda durduunu gstermitir l

MIGRENDE SEROTONININ ROL

Migrenin

patofizyolojisinde gl vazokonstriktr zellie, sahip serotoninin (5-HT) rol 1960'l yllardan beri bilinmektedir. Serotonin vaskler tonusun salanmasnda ve arnn endojen kontrolnda rol oynar. Serotonin reseptrleri ise balca ana grupta toplanabilir;'5-HT1, 5-HT2 ve 5-HT3.

MIGRENDE SEROTONININ ROL

Her reseptr tipi farkl farmakolojik yant oluturur. Kranial damarlarda (bilhassa ekstrakranial) bulunan 5-HT1 benzeri reseptrler, vazokonstriksiyonda ve inflamatuar polipeptidlerin salmmmn inhibisyonunda rol oynarlar. Bu nedenle bunlar akut migren nbeti tedavisinde etkilidirler. Triptanlar olarak bilinen ilalar.
5-HT2 reseptrleri ise temporal arterlerdeki vazokonstriksiyon, kranial kapiller permeabilite ve platelet agregasyonu art ile ilgilidirler. Migrenin profilaktik tedavisinde bu nedenlerle 5HT2 antagonistleri kullanlr.

AURASZ MIGREN TAN KRITERLERI 1

A B C En az be atak (B-D klarna uyan) 4-72 saat sren ba ars (tedavisiz veya baarsz tedavi ile ) Ba arsnn aadaki zelliklerden en az ikisini gstermesi

1. Tek tarafl lokalizasyon 2. Zonklayc ar 3. Orta veya iddetli ar 4. Merdiven kma veya benzer aktivite ile art

AURASZ MIGREN TAN KRITERLERI 2/DEVAM

D Ba ars srasnda aadakilerden en az birinin olmas: 1.Bulant ve/veya kusma 2. fotofobi ve fonofobi E Aadakilerden en az biri:
1.Hikaye,fizik ve nrolojik muayenenin IHS grup 5-11 listelenen hasatlklardan birini gstermemesi 2.Hikaye,fizik ve nrolojik muayenenin IHS grup 5-11 listelenen hastalklardan birini dndrebilir, ancak uygun aratrma ile bunlarn dlanr.

3.Byle bir hastalk olsa bile,migren ataklarnn ok daha ilgisiz zamanda balamas

AURAL MIGREN TAN KRITERLERI

A. ( B kkna uyan ) en az iki atak B. Aadaki drt zellikten en az
1. Beyin disfonksiyonunu gsteren tam olarak dzelen bir veya iki aura semptomu 2. Drt dakikadan daha fazla srede yava gelien en az bir aura semptomu veya iki veya daha fazla ard sra oluan semptom 3. Tek bir aura semptomunun 60 dakikadan daha uzun srmemesi 4. Auray 60 dakikadan daha az bir srelik aradan sonra ba arsnn izlemesi (ar auradan nce veya ayn anda da balayabilir)

C.yk, fizik muayene ve uygun tan testleri ile sekonder ar etyolojisinin dlanmas

BAZILER MIGREN TAN KRITERLERI

Tanm: Aura semptomunun ak bir ekilde beyin sap veya her iki oksipital loptan kaynaklandnn gsterildii migren A. Bir nceki tablodaki (aural migren) migren kriterlerinin varl B. Aadaki aura semptomlarnn iki veya daha fazlasnn olmas:Dizartri, Vertigo, Tinnutus, itme azl,ift grme, Ataksi, kitarafl parestezi, ki tarafl kuvvet kayb ve Bilin seviyesinde azalma

FAMILYAL HEMIPLEJIK MIGREN TAN

KRITERLERI

Tanm: hemiparezi ieren aura ve en az birinci derecede bir akrabasnda benzer ata olan migrenli. A. Aural migren kriterlerinin varl B. Hemiparezili aura (hemiparezi ba ars srasnda da devam edebilir) C. En az birinci derecede bir akrabasnda benzer atak

GERLM TP BAARISI
Prodrom ve aura yoktur. Ar hafif ve orta iddetli ki tarafl ar. %10-20 tek tarfldr. Ar yerleimi; sklkla frontal temporal blgede ve bant eklindedir. Baz hastalar perikranial veya servikal hassas ndller tanmlar. Gnlk aktivite ba arsn artrr.

EPIZODIK GERILIM TIP BA ARS

Tan kriteri: A. Kriter B-D ye uyan en az 10 tane ba ars epizodu. Bu tip baa arl gnler:ylda 180, ayda 15 gnden az olmal. B. 30 dakika- 7 gn arasnda sren ba ars C. Aadaki ar zelliklerinden en az ikisi 1. Bask/sktrma eklinde ( zonklayc deil ) 2. Hafif veya orta derecede iddetli ar 3. ki tarafl yerleim 4. Merdiven kma veya benzer aktivite ile artma gstermemesi D. Aadakilerden ikisi 1. Bulant veya kusma olmamas ( itahszlk olabilir ) 2. Fotofobi ve fonofobi yoktur.

KRONIK GERILIM TIP BA ARS

Tan kriteri: A. Kriter B-D ye uyan en az 10 tane ba ars epizodu. Bu tip baa arl gnler:ylda 180, ayda 15 gnden fazla olmal. B. Aadaki ar zelliklerinden en az ikisi 1. Bask/sktrma eklinde ( zonklayc deil ) 2. Hafif veya orta derecede iddetli ar 3. ki tarafl yerleim 4. Merdiven kma veya benzer aktivite ile artma gstermemesi C. Aadakilerden ikisi 1. Kusma olmamas 2. Aadakilerin birden fazla olmamas: Bulant,fotofobi veya fonofobi

KME (CLUSTER) BA ARS

iddetli ar, tek tarafl, orbital, suborbital ve/veya temporal orjinli,15-180 dakika sren en az 5 atak
Aadakilerden en az biri: konjuktival

kzarklk, lakrimasyon,nazal konjesyon, rinore, aln ve yzde terleme veya gz kapa demi; ve

Bir gnde tipik 6-8 ar ata

KRONIK GNLK BA ARS

Tanm: Ayda 15 gnden daha sk oluan ba arsn kapsayan heterojen bir snf.
4 saatden fazla sreli ba ars

Transforme migren % 31 Kronik gerilim tipi ba ars Kme Ba Ars

% 53

4 saatden daha ksa sreli

TRANSFORME MIGREN
Transforme

Migrenli hastalar tipik olarak 10-20 yalarnda epizodik migren yks vardr. % 90 hastada aurasz migren vardr. Tipik bir hastada; aylar, yllar iinde arlar daha sklarken, arnn beraberinde olan fotofobi, fonofobi ve bulant gibi semptomlar giderek iddetini kaybeder. Migrenin dier zellikleri devam eder( tek tarafllk, zonklayclk gibi) Arlar nerdeyse gnlk hale gelir.

SEKONDER BA ARILARI
Post travmatik ba ars ntra kranial kavitedeki hastalklar ile birlikte grlen baa arlar - dk BOS basnc, - artm intraranial basn: tmr, hidrosefali,idiyopatik intrakraniyal hipertansiyon Sinuzitler SSS enfeksiyonlar (menejit, ansaefalit) Dev Hcreli Arterit Trigeminal nevralji