You are on page 1of 121

TRK STANDARDI

B I R I N C I


B A S K I




TS 2756/4/Nisan 1995


ICS 19.020



MUAYENE VE DENEY IIN NUMUNE ALMA, METOTLARI BLM 4: YZDE
UYUMSUZLUK IIN LLEBILEN ZELLIKLERIN MUAYENESINDE NUMUNE ALMA
ILEMLERI VE DIYAGRAMLARI




SAMPLING PROCEDURES AND CHARTS FOR INSPECTION
VARIABLES FOR PERCENT NONCONFORMING


















TRK STANDARDLARI ENSTITS
Necatibey Caddesi, 112 Bakanlklar/ANKARA



- Bu standardn daha nce yaynlanm bulunan basklar geersizdir.

- Bugnk teknik ve uygulamaya dayanlarak hazrlanm olan bu standardn, zamanla ortaya kacak
gelime ve deiikliklere uydurulmas mmkn olduundan ilgililerin yaynlarmz izlemelerini ve
standardn uygulanmasnda karlatklar aksaklklar Enstitmze iletmelerini rica ederiz.

- Bu standard oluturan Hazrlk Grubu ve Teknik Komite yesi deerli uzmanlarn emeklerini; tasarlar
zerinde grlerini bildirmek suretiyle yardmc olan bilim, kamu ve zel sektr kurulular ile kiilerin
deerli katklarn kranla anarz.



TRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.


TRK STANDARDLARINA UYGUN MADDE VE MAMULLER ZERINE
TRK STANDARDLARI ENSTITS ILE YAPILACAK MARKA SZLEMESINE ISTINADEN
TRK STANDARDLARINA UYGUNLUK MARKASI
KONULABILIR.


Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geni bilgi Enstitmzden salanabilir.


Trk Standardlarna Uygunluk Markas (TSE Markas)
TSE markas, zerine veya ambalajna konulduu mallarn ilgili Trk Standardna uygun olarak imal edilip,
piyasaya arz edildiklerini ve mamlle ilgili bir problem ortaya ktnda Trk Standardlar Enstitsnn
garantisi altnda olduunu ifade eder.


TSEK

Kalite Uygunluk Markas (TSEK Markas)
TSEK Markas, zerine veya ambalajna konulduu mallarn henz Trk Standard olmadndan ilgili
milletleraras veya dier lkelerin standardlarna veya Enstit tarafndan kabul edilen teknik zelliklere uygun
olarak imal edilip piyasaya arz edildiklerini ve mamlle ilgili bir problem ortaya ktnda Trk Standardlar
Enstitsnn garantisi altnda olduunu ifade eder.


ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995




N SZ

- Bu standard, Milletleraras Standardizasyon Tekilatnn yaymlad ISO 3951 (1989) numaral
Milletleraras Standard esas alnarak, TSE Mhendislik Hizmetleri Hazrlk Grubunca revizyonu yaplm
ve TSE Teknik Kurulunun 11 Nisan 1995 tarihli toplantsnda Trk Standard olarak kabul edilerek
yaymna karar verilmitir.

ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995


ATIF YAPILAN STANDARDLAR

REFERENCES


TS 298/Nisan 1994 Birimler Sistemi (SI) - Fizikte Teknikte Kullanlan Matematiksel Iaret
ve Semboller
System of Units (SI) - Mathematical Signs and Symbols For the Turkish
System Use In Physical Sciences and Technology

TS 2756/1/Nisan 1995 Muayene ve Deney Iin Numune Alma Metotlar Blm 1 Parti
Muayene Iin Kabul Edilebilir Kalite Seviyesine Gre Numune Alma
Planllar
Sampling Procedures for Inspection by Attributes Part 1: Sampling Plans
Indexed by Acceptable Quality Level (AQL) for Lot - by - Lot Inspection

TS 2756/2/Nisan 1995 Muayene ve Deney Iin Numune Alma Metotlar Blm 2 Snrl Kalite
Seviyesine Gre Izole Edilmi Parti eklinde Numune Alma
Samplign Procedures for Inspection by Attributes-Part 2: Samplig Plans
Indexed by Limiting Quality Level (LQ) For Isolated Lot Inspection

TS 2756/3/Nisan 1995 Muayene ve Deney Iin Numune Alma Metotlar Blm 3 - Atlamal
Parti eklinde Numune Alma
Sampling Procedures For Inspection by Attributes - Part3: Skip Lot
Sampling Procedures

TS 2630/Mart 1977 Verilerin Istatistiksel Yorumu - Ortalama ve Varyanslara ilikin
Tahmin Teknikleri ve Deneyler
Statistical Interpretaton of Data Techniques of Estimation and Tests
Relating To Means and Variances

TS 11633/Nisan 1995 Istatistik - Tarifler ve Semboller
Statistics - Vocabulary and Symbols

ISO 5725 (1986) Precision of Test Methods - Determination of Repeatabitity and
Reproducibility For a Standard Test Method by Inter - Laboratory Tests

ISO 2859/0 (1990) Sampling Procedures For Inspection Introductory



ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995


NDEKLER

0 - KONU, TARIF VE KAPSAM........................................................................................................................8
1 - KURALLAR................................................................................................................................................76
EK A............................................................................................................................................................1274
s ve y ELDE ETME ILEMLERI .............................................................................................................1276
(Bu ek standardn tamamlayc bir parasdr) ...........................................................................................1278
EK B............................................................................................................................................................1399
ISTATISTIKSEL TEORI..............................................................................................................................1400
(Bu ek standardn tamamlayc bir parasdr) ...........................................................................................1401
EK C..........................................................................................................................................................1851
R METODU IIN NUMUNE ALMA PLANLARI........................................................................................1852
(Bu ek standardn tamamlayc bir parasdr) ...........................................................................................1853
EK D..........................................................................................................................................................2250
S Metodu Iin Grafik Kad .....................................................................................................................2251
(Bu ek standardn tamamlayc bir parasdr). ..........................................................................................2252


ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

1

MUAYENE VE DENEY IIN NUMUNE ALMA, METOTLARI BLM 4
YZDE UYUMSUZLUK
IIN LLEBILEN ZELLIKLERIN MUAYENESINDE NUMUNE ALMA
ILEMLERI
VE DIYAGRAMLARI


0 - KONU, TARIF VE KAPSAM

0.1 - KONU
Bu standard,uyumsuzluk yzdesine gre,deikenler kullanlarak muayene iin numune alma metotlarna
dairdir.

0.2 - TARIFLER

0.2.1 - Deikenlerin llmesi Yoluyla Muayene
Deikenlerin llmesi yoluyla muayene, bir poplasyonun her bir bireyi veya bu poplasyondan alnm bir
numuneye ait kantitatif karakteristiklerinin llmesi suretiyle yaplan bir muayene metodudur.

0.2.2 - Kabul Muayenelerinde Deikenlerin llmesi Yoluyla Numune Alma
Kabul muayenelerinde deikenlerin llmesi yoluyla numune alma, bir partinin kabul edilebilirliini
istatistiki olarak tespit etmek iin belirtilmi bir zellii llerek bir numune grubu iindeki bireylerden elde
edilen sonulara gre yaplan bir kabul muayenesi metodudur.

0.2.3 - Kalite Snr
Kalite snr, izole edilmi bir parti gz nne alndnda , muayene iin numune alma amacna ynelik
olarak muayenenin dk bir kabul olasl ile snrlandrlan bir deerdir.( Bu snr bu standard metninde %
10 olarak kabul edilmitir.)

0.2.4 - s Metodu
s metodu, numune standard sapmas kullanlarak bir partinin kabul edilebilirliini deerlendiren bir metottur.

0.2.5 - Metodu
metodu, ilem standard sapmas bilgisi kullanlarak bir partinin kabul edilebilirliini deerlendiren bir
metottur.

0.2.6 - R Metodu
R metodu, numunenin alt gruplarndaki bireylerin lmnn ortalama deerini esas alan ilemin standard
sapmasnn bir tahminini dolayl olarak kullanlarak bir partinin kabul edilebilirliini deerlendiren bir metottur.

0.2.7 - Belirtilmi Snr ( artname Snr )
Belirtilmi snr, bir kantitatif zellik iin tantlm snr deeridir ( Belirtilmi alt veya belirtilmi st snr).

0.2.7.1 - Belirtilmi Alt Snr ( L )
Belirtilmi alt snr, bir imalat veya hizmet ileminin bireysel bir birimi iin alt snr kuraln tanmlayan
belirtilmi bir snrdr.

0.2.7.2 - Belirtilmi st Snr ( U )
Belirtilmi st snr, bir imalat veya servis ileminin bireysel bir birimi iin st snr kuraln tantan belirtilmi
bir snrdr.

0.2.7.3 - Belirtilmi Tek Snr
Belirtilmi tek snr, sadece bir tek snr belirten terimdir.

0.2.7.4 - Belirtilmi Farkl ift Snrlar
Belirtilmi farkl ift snrlar, st ve alt snrlar birlikte belirtildiinde ve her bir snr tek tek ayr kabul edilebilir
kalite seviyesi (AQL) lere uygulandnda kullanlan bir terimdir.

ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

2

0.2.7.5 - Belirtilmi Farkl Kombine ift Snrlar
Belirtilmi farkl kombine ift snrlar, st ve alt snrlar birlikte belirtildiinde ve verilen bir AQL iki snrda
kombine edilmi yzde uyumsuzlua uygulandnda kullanlan bir terimdir.

0.2.8 - Kabul Edilebilirlik Sabiti ( k )
Kabul edilebilirlik sabiti, belirtilmi kabul edilebilir kalite seviyesi (AQL) deeri ile numune saysna bal bir
sabittir.

0.2.9 - Kalite Istatistii ( Q )
Kalite Istatistii, belirtilmi bir snr, ortalama numune says ve standard sapmann bir fonksiyonudur.Parti
hakknda karar kalite istatistii ile kabul edilebilirlik sabitinin (k) karlatrlmas sonunda verilir.

0.2.9.1 - Alt Kalite Istatistii (Q
L
)
Alt kalite istatistii, belirtilmi bir snr, ortalama numune says ve standard sapmann bir fonksiyonudur.Parti
hakknda karar, alt kalite istatistii Q
L
ile kabul edilebilirlik sabiti knn karlatrlmas sonunda verilir.

0.2.9.2 - st Kalite Istatistii (Q
U
)
st kalite istatistii, belirtilmi bir snr, ortalama numune says ve standard sapmann bir
fonksiyonudur.Parti hakknda karar st kalite istatistii Q
U
ile kabul edilebilirlik sabiti knn karlatrlmas
sonunda verilir.

0.2.10 - Maksimum Numune Standard Sapmas ( MSSD )
Maksimum numune standard sapmas, verilen artlarda en byk kabul edilebilir numune standard
sapmasdr.

0.2.11 - Maksimum Ilem Standard Sapmas ( MPSD )
Maksimum ilem standard sapmas, verilen artlarda en byk kabul edilebilir ilem standard sapmasdr.

0.2.12 - Dier Tarifler
Bu standard metninde geen dier terimlerin tarifleri TS 2756
1)
/ Blm 1, TS ...... (ISO 3534-1 ve 2)de
verilmitir.

0.3 - KAPSAM
Bu standard, uyumsuzluk yzdesine gre muayene iin numune alma metotlarn kapsar.

1 - KURALLAR

1.1 - GENEL
Bu standard esas olarak aadaki artlar altnda kullanlmak zere tasarmlanmtr :

a) Muayene ileminin bir retim ilemi kullanarak bir retici tarafndan sunulan mnferit rnlerin partilerinin
srekli bir serisine uygulanmas amalandnda, farkl reticilerin bulunmas durumunda, standardn bu
blm her birine ayr ayr uygulanmaldr,
b) rnlerin, srekli olarak llebilen, yalnz bir kalite zellii kin ele alnd hallerde (birka zellik nem
tayorsa bu standard herbirine ayr ayr uygulanmaldr).
c) Istatistiksel kontrol altnda retimin kararl olduu ve kalite zelliininin xin normal dalmna veya normal
dalmna yakn bir yaklamna gre dald durumlarda,











1) Bu standard metninde atf yaplan standardlarn numaralar, yaym tarihleri, Trke ve Ingilizce isimleri
kapak arkasnda verilmitir.
ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

3

d) Standardn veya szlemenin belirtilmi bir st snr ( U ), belirtilmi bir alt snr ( L ) veya her ikisini de
belirtilmesi halinde, bir rn, llm kalite zellii (x) deerinin aadaki eitsizliklerden birini
salamas durumunda uyumsuz olarak nitelenir :

x > U ise (1),

x< L ise (2) veya

x > U veya x< L ise (3).

(1) ve (2) eitsizliinin saland durumlara bir tek belirtilmi snr; (3) eitsizliinin saland durumda ise
belirtilmi ift snrl durum denir.Bu son durumda, AQLnin her bir snra ayr ayr veya kombine halde
uygulanp uygulanmadna gre ayr ayr veya kombine ifti snrlar iin daha ayrntl bilgi verilir.

1.2 - SEMBOLLER

Bu standardda kullanlan semboller aada verilmitir :

AQL : Kabul edilebilir kalite seviyesi,
LQ : Snrl kalite ( Snr kalitesi ),
fs : En byk numune standard sapmas ile U ve L arasndaki farkla bir iliki kuran bir faktrdr
( izelge IV - s ),
f : En byk ilem standard sapma ile U ve L arasndaki farkla bir iliki kuran bir faktrdr
( izelge IV -),
k : s ve metodu veya R metodunda kullanlan kabul edilebilirlik sabiti,
K : ve nn her ikisinin de bilindii durumlarda kullanlan kabul edilebilirlik sabiti,
L : Belirtilmi alt snr,
U : Belirtilmi st snr,
n : Numune says ( bykl ),
N : Parti says ( bykl ),
Pa : Kabul olasl,
Q : Kalite istatistii,
Q
L
: Alt kalite Istatistii,
Q
U
: st kalite istatistii,
s : Bir numunenin standard sapmas ( Ilemin standard sapmasnn tahmini ) ( Ek - A ),

s =
x x
n
i
i
n

|
\

|
.
|

_
2
1
1

MSSD : Maksimum numune standard sapmas,
MPSD : Maksimum ilem standard sapmas,
x : Numunedeki bir zelliin llm deeri,
x
_
: n-bireyli bir numune grubuna ait xin ortalama deeri (aritmetik ortalama),

x
U
_
: st kabul deeri,

x
L
_
: Alt kabul deeri,
: Ilem ortalamas,
: Ilemin standard sapmas (
2
ye ilemin varyansdr ),
: Toplam iareti ( mesela x = , x deerlerinin toplamdr)

x
i
i
n
=

1 : i, 1den nye deiirken xin ald deerlerin toplam



dr,


ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

4


1.3 - KABUL EDILEBILIR KALITE SEVIYESI ( AQL )

1.3.1 - Fonksiyonel Tarif
Kabul edilebilir kalite seviyesi (AQL), partilerin srekli bir serisi gz nne alndnda, numune alma
muayenesinin amalar iin geerli ilem ortalama yzde uyumsuzluunun snr olan bir kalite seviyesidir.

1.3.2 - Kullanma
AQL, numune says kot harfiyle birlikte standardn bu blmnde numune alma planlarn endekslemek iin
kullanlr.

1.3.3 - AQLlerin Tespit Edilmesi
Kullanlacak AQL, rnn zellik szlemesinde veya yetkili mercii tarafndan nceden tespit edilmektedir.
Belirtilmi st ve alt snrlarn her ikisinin de verildii durumlarda, her bir snra ayr ayr kalite AQLleri
verilebilir durumda olmaldr.Bunlar Belirtilmemi ayr ift snrlar olarak bilinir.Alternatif olarak, her iki st
ve alt snrlarda birleik yzde uyumsuzlua uygulanan bir genel AQL verilebilir.Bu durum da belirtilmi ift
kombine snrlar olarak bilinir.

1.3.4 - Tercih Edilen AQLler
Bu standardda verilen ve % 0,10 - % 10 uyumsuzluk arasnda deien 11 adet AQL, tercih edilen AQLler
olarak verilmitir. Herhangi bir rn veya hizmet iin burada verilen AQL ler hari, bir AQL nin belirtilmesi
durumunda bu standard uygulanamaz.
Dntrme kurallarnn uygulanmas iin gerekli olan planlarn uygulama snrlarn belirtmek iin, % 0,65 ve
% 15 deerinde ayr iki AQL daha verilmitir. Ayrca, % 0,065 ve % 15 lik AQL deerleri ile tasarmlanm
planlar veya eriler ancak, normal muayene altnda AQL lerin sra ile % 0,10 veya % 10 olduu ve
dndrme kurallarnn gz nne alnmad durumlarda kullanlmaldr.

1.3.5 - Uyar
AQLnin yukardaki tantmndan, arzu edilen korumann ancak partilerin muayeneye srekli seriler halinde
sunulmas halinde salanabilecei grlr.

1.3.6 - Snrlama
Bir AQL nin gsterilii, reticinin bilerek rnn herhangi bir uyumsuz birimini kabul ettirme hakk olduu
anlamna gelmez.

1.4 - NORMAL, SIKI, VE INDIRGENMI MUAYENE IIN DNDRME (DNTRME) KURALLARI

1.4.1 - Imalatnn AQLyi aan ortalama uyumsuzluk yzdesi ile retim yapmasn nlemek iin, AQL
aladnda sk muayeneye geilir. Sk muayeneye geildiinde imalat retim ilemlerini vaktinde
gelitirmezse numune almaya son verilir.

1.4.2 - Sk muayene ile ara verme kural birbirinin tamamlaycsdr.Bu sebeple AQLnin belirttii koruma
isteniyorsa bu kurallarn uygulanmas zorunludur.

1.4.3 - Bu standard, muayene sonular ilem ortalamas yzde uyumsuzluk deeri sabit ve AQLnin altnda
gvenilir bir seviyede olduunda ayn zamanda indirgemi muayeneye dnme olasln da salar.Bununla
birlikte bu uygulama istee ( yetkili merciin takdirine) baldr.

1.4..4 - Istatistiksel kontrolde kontrol diyagramlarnda deikenlerden yeterince bilginin saland
metodunun kullanm gz nne alnmaldr. metodunun kullanlmas avantajl grlyorsa s nin uygun bir
deeri olarak alnmaldr.

1.4.5 - Numune alma muayenesinin kesilmesi gerekli olduunda, muayeneye sunulan rnn kalitesi retici
tarafndan tedbirler alnp dzeltilmedii srece muayeneye devam edilmemelidir.

1.4.6 - Madde 1.8.6 ve Madde 1.8.7 da dndrme kural uygulanmas hakknda daha ayrntl bilgi verilmitir.

ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

5

1.5 - BU STANDARDIN TS 2756 / Blm 0 - TS 2756 / Blm 3 Ile MNASEBETI

1.5.1 - Benzerlikleri
a) Bu standard, TS 2756 / Blm 0,1,2 ve 3 tamamlayc zellie sahip ve temelde ayn felsefe zerine
oturtulmu olup uygulamalar ve ifadeleri ayndr.
b) Numune alma planlarn endekslemede ayn AQL esas alnm ve yukarda sz edilen standarddaki
aralklarda ayn tercihli deerler kullanlmtr.
c) Bu standardlarda parti says ve muayene seviyesi, bir kot harfini belirler ( dier durumlarn ihmal edilmesi
halinde muayene seviyesi II tercih edilir). Genel izelgeler, alnacak numune saysn kot harfi yardmyla
kabul edilebilirlik kriterlerini ve seilen metoda gre ( s , veya arta bal olarak R ) AQL yi verir.
d) Dndrme kural esas olarak ayndr.
e) Uyumsuzluklarn ehemniyet derecesine gre A ve B snf olarak snflandrlmalar deitirilmeden bu
standardda da aynen kalmaktadr.

1.5.2 - Farkllklar
a) Kabul edilebilirliin tespiti :
Bir nitel zellie gre numune alma plannn kabul edilebilirlii, alnan numunelerde bulunan uyumsuz
birimlerin saysyla belirlenir.Deiken zelliklere gre yaplan muayenedeki kabul edilebilirlik kriteri,
partinin dank lmlerinin deiimine ve tahmini yerleimine, zellik snrlarna baka bir ifadeyle
ortalama ve standard sapmasna baldr.

Bu standard da iki metot ele alnmtr :
- Ilem standard sapmas bilinmediinde kullanlan s metodu,
- nin bilindii kabul edildii durumlarda kullanlan metodudur.
R metodu olarak bilinen nc bir metot Ek - C de verilmitir.Bir tek hesaplama snr veya ayr ayr
halde iki snr olmas durumunda kabul edilebilirlik bir forml ( Madde 1.8.2.2. ve Madde 1.8.3.2 )
yardmyla bulunabilir; ancak bir grafik metodu ile de daha kolay sonuca varlabilir. Kombine ift snr
olmas durumunda kullanlmak zere bir grafik metot verilmitir.( Madde 1.8.2.6 ve Madde 1.8.3.3 )
b) Normallik :
TS 2756 / Blm 1 - TS 2756 / Blm 3de nitel zelliklere gre yaplan muayenelerde zelliklerin
dalmyla ilgili bir kural verilmemitir.Bu standarda gre plann verimli olarak uygulanmas iin dalm
normal veya normale yakn olmaldr.
c) Iletme zellii erileri ( OC erileri ) :

Mnferit bir deikenler plan, verilen nitel zellikli plannkine yakn bir OC erisi meydana getirilebilirken
verilen bir numune says kot harfi iin AQL ile artan numune says olmadan bu standarddaki btn OC
erileri TS 2756 / Blm 1,2,3de verilen erilerle ( ayn kot harfi ve AQLye endekslenen ) ayn hale
getirilmesi mmkn deildir. s metodunda AQLlerin tam kademesi boyunca verilen bir parti says iin
numune says sabit tutulmutur. metodunda ise s ve metodu OC erileri mmkn olduu kadar
ayn ekle getirmek amacyla AQLde ve snrl kalitede bu zorlama kaldrlmtr.

d) AQLde kabulun olasl :
Kalitesi tam AQLde olan bir partinin kabul olasl numune saysyla artar.Nitel zelliklere gre yaplan
muayenelerde ( TS 2756 / Blm 1,2,3 ) kullanlan benzer, ancak ayn olmayan bir skalay takip eder.

e) Numune says :
Verilen kot harflerine karlk olan deiken zellikli numune saylar, ayn harflere ait nitel zellikli
numune saylarndan ou zaman daha kktr.

f) ift numune alma planlar :
Bu standardda hibir ift numune alma plan verilmemitir.

g) Ortalama k kalite snr ( AOQL ) :
Tahribatl veya pahal deneyler altnda ve kabul edilmeyen partilerin tasfiyesinin % 100 muayenesinin
uygun olmad yerlerde, ortalama k kalitesi snr ( AOQL ) kavram uygulanmaz.Deiken zelliklere
gre yaplm planlar genellikle bu koullardaki durumlarda kullanlmalarna ramen bu standardda hibir
AOQL erisi bulunmamaktadr.



ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

6

ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

7

1.6 - SREKLI OLMAYAN RETIM VE ILETME ZELLII ERILERI

1.6.1 - Srekli Olmayan ( Kesintili ) retim
a) Bu standard, Madde 1.1deki haller dnda kullanlamaz. Izole edilmi parti veya partilerin snrl says
iin sk muayene ve sreksizlik kurallar uygulanmaz.

b) Bu gibi durumlarda snrl miktarda retilmi bu partilere, tketicinin ilgisi azalr ve imalat ileminin kalite
kontrol ile ilgilenmez ve AQL kavram anlamsz kalr.Yukardaki artlara gre AQL yksek kabul
olaslndaki bir kaliteyi gstermeye devam eder ve bu AQL numune alma planna endeks olmaya
devam edecektir.

1.6.2. - Iletme zellii Erileri
a) Bu standardda bireysel numune alma planlaryla salanan alcnn korunma derecesi Diyagram V-B-
Diyagram V-Pye izelge V-B-izelge V-P-1e kadar olan iletme zellii erileriyle kontrol edilmeli ve bir
numune alma plan seilirken bunlara bavurulmaldr.
b) Bu eriler, belirtilmi bir tek snrla s metodu kullanlacak normal muayene iindir.Ancak, kombine ift
belirtilmi bir snr iin iyi bir yaklam salar.
c) Numune says kk deilse, bu eriler ayn kot harfleri ve AQL ile endeksli metodu ( ve R metodu)
ve ayn zamanda numune alma planlar iin OC erilerine iyi bir yaklam salar.
d) Sk ve indirgenmi muayeneler iin ayr ayr OC erileri verilmemitir.Ancak, normal muayene iin verilen
erilerin iinden istenilen eriler bulunabilir ( izelge VI-A ve izelge VI-B ).

1.7-NUMUNE ALMA PLANININ SEIMI

1.7.1 - Planlama
Muayene edilecek mamul hakknda tecrbe, karar verme, istatistikler ve mamul hakknda bilgiler gerekir. Bu
bilgilerden herhangi birisi mevcutsa, en uygun deiken zelliklere sahip ( byle bir plan mevcutsa ) plan
seilir.Standardn bu blm, numune alma planlarn belirlemekten sorumlu kiilere, deiken zelliklere
sahip plann uygun olup olmadna karar verirken, olmas gereken kriterleri; uygun bir standard plan
seerken de, yaplacak seimleri bulmada yardmc olmak amacn tamaktadr.

1.7.2 - Deikenler ve Nitel zellikler Arasnda Seim
Sorulacak ilk soru, muayenenin nitel zelliklerinden daha ok deiken zelliklere gre yaplmasnn arzu
edilip edilmediidir.Bu durumda aadaki hususlar gz nne alnmaldr :

a) Ekonomik olarak, nitel zellikli bir ema kullanarak, daha byk bir numune saysnn seilmesi, nispeten
basit bir numune alma muayenesinin toplam maliyetinden daha dktr.Buna karn, para ve zaman
bakmndan da deiken zellikli ema ile istenen muayenenin toplam maliyeti daha pahaldr.
b) Kazanlm bilgi asndan, nicel zelliklere gre yaplan muayenelerdeki avantaj, elde edilen daha kesin
bilginin ne kadar iyi olduunu belirtmesidir.Bu durumda kalitede bir sapma grlrse bir n uyar
yaplmaldr.
c) Bir nitel zellik emas, daha aka anlalr ve kabul edilebilir .Mesela nicel zelliklere gre yaplan
muayenede herhangi bir uyumsuz birey iermeyen bir numune zerinde yaplan lmelere gre bir partiyi
kabul evvela zor gelebilir ( Madde 1.8.2.6 ).
d) Bu standarddaki standard planlarla ve nitel zelliklere gre yaplan muayenelerin ( TS 2756 / Blm 1,2
ve 3 gibi ) standard planlarndaki ayn AQL iin gerekli numune byklnn bir karlatrmas izelge
1-B de verilmitir.Ilemin standard sapmas biliniyorsa kullanlan metodu iin numune says, en
azdr.
e) Deikenlerle muayene, zellikle deikenler iin kontrol diyagramlarnn kullanmyla balantl olmas
durumunda uygundur.
f) Tahribatl deneyler gibi muayene ileminin pahal olduu durumlarda, deiken zelliklere gre numune
almann nemli bir avantaj vardr.
g) Her bir zelliin ayr olduu durumlarda, bir birey zerinden alnm lmelerin saysnn artmas halinde
deiken zellik emas daha az uygun olur. Nitel zelliklerin karakteristiklerinin ouna ve daha
nemli kurallarn bir veya ikisine deiken zelliklerin ( mesela dayankllk, yk deneylerinde gvenilirlik
ve emniyet kurallar gibi ) uygulanmas avantajl olabilir.
h) Bu standard, sadece lmelerin dalmnn normal olduu durumlarda uygulanabilir.pheli bir durumda
yetkili bir merciiye danlmaldr.

ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

8
NOT- Normallikten ayrlmak iin deneyler ISO 2854 n 2. blmnde verilmitir.Bu blmde deikenlerle
numune almann dorulanmas ve bilgi dalmnn gerekletirilmesi iin grafik metotlara ilikin
rnekler verilmitir.

NOT - Normal deneyler ile ilgili ayrntl bilgi, ISO 5479 da verilmitir.

1.7.3 - Metodun Seimi
Deiken zelliklere gre muayenenin uygulanmasnn istenildii durumlarda, bir sonraki soru s metodunun
mu yoksa metodunun mu ( veya R metodu ) kullanlmas gerektiidir.
metodu, numune says bakmndan en ekonomik metottur.Ancak, bu metodu uygulamaya koymadan
nce deerinin belirtilmesi gerekir.

Numune says bakmndan s metodu, R metoduna gre bir miktar avantajldr.Ancak, s nin
hesaplanmas daha ok ilem gerektirir. Bu ilemin zellikle elektronik hesap makines ile yaplmas
durumunda zorluu grlr.s yi hesaplama metodu, EK - A da verilmitir.

EK - Cde verilen R metodunda R yi hesaplamak kolaydr. Ancak, ayn AQL iin bir miktar daha byk bir
numune says gerekir.Ayrca 10 veya daha fazla numune says iin bir partinin kabul edilebilirliinin
numunenin alt gruplara blnme ekline baml olabilmesi istenmeyen bir zelliktir.

Balangta s ile ( veya R ) balamak gerekecektir. Ancak, kalitenin geerli olmas durumunda, standard
dndrme kurallar yetkili merciye, sk muayeneye dnme ve daha kk numune kullanma izni
verecektir.Bu durumda sorulacak soru, deiebilirlik kontrol altnda ve partiler kabul edilebilir ekilde devam
etmekte ise metoduna gemenin ekonomik olup olmayacadr. Bylece numune says bykl
genelde daha kk olacaktr ve kabul edilebilirlik esas daha da basitleecektir (Madde 1.8.3.2 ve Madde
1.8.3.3).Dier taraftan kontrol diyagramlarn gncel olarak tutmak ve kayt amalar bakmndan s yi
hesaplamak yine de geerlidir ( Madde 1.8.6 ).

1.7.4 - Muayene Seviyesi ve AQL nin Seimi
Standard numune alma planlarnda, partilerin says ve AQL ile beraber muayene seviyesi alnacak numune
saysn gsterir ve muayenenin arln ayarlar. izelge 5-B - izelge 5-P arasndaki bir izelgede verilen
uygun OC erisi, byle bir planda meydana gelecek riskin mertebesini gsterir.
Muayene seviyesi ve AQLnin seimi bir ok faktr tarafndan etkilenir. Ancak muayenenin toplam maliyeti

ve hizmete sunulan uyumsuz bireylerin arasnda daima bir denge vardr.

zel artlar dier bir seviyenin daha uygun olduunu belirtmedike uygulamada normal olarak muayene
seviyesi II kullanlr.

1.7.5 - Numune Alma Plannn Seimi

1.7.5.1 - Standard Planlar
Standard ilem, sadece partilerin retiminin srekli olduu durumlarda kullanlabilir.Muayene seviyesi II
kullanarak ve s metoduyla balayarak parti saysndan numune saysna kadar olan yar otomatik admlarla
yrtlen standard ilemin, uygulamada kolayca kullanlabilen numune alma planlarn retmek iin, uygun
olduu anlalmtr.Ancak, uygulamada ncelik sras bakmndan birinci olarak AQL, ikinci olarak numune
says ve son olarak da snrlama kalitesine ncelik verildii farz edilmitir.

Bu sistemin kabul edilebilirlii alcnn dndrme kurallaryla ( Madde 1.8.7 ) korunmas esasna baldr.Bu
kurallar muayenenin kabul artlarnn arln aniden artrr ve sonunda ilem kalitesinin AQLden daha kt
olmas halinde ileme son verilir.

NOT - Snrlama kalitesinin, muayene iin teklif edildiinde, %10luk bir kabul ihtimatine sahip bir kalite
olduu unutulmamaldr. Bu sebeple tketicinin muhatap olduu gerek risk ayn zamanda bu dk
kaliteli maln olaslna baldr.

Bununla beraber, baz hallerde snrlama kalitesinin numune saysndan daha yksek mertebe de bir ncelii
varsa ( mesela partiler sadece snrl bir sayda retiliyorsa ), bu standarda uygun bir plan Diyagram - Aye
kullanarak seilebilir.Snrlama kalitesi iin kabul edilebilir deer boyunca bir dey izgi ve kabuln % 95 lik
bir olaslkla istendii kalite boyunca bir yatay izginin kesime noktas belirlenen kurallara uyan bir standard
ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

9

plann numune says kot harfine endekslenmi bir erisinin zerinde veya altnda bulunmaldr. bu durum
izelge I de verilen iletme zellik erisinin bu kot harfi ve AQL iin muayenesi yaplarak dorulanmaldr.
Dorularn P dorusu zerinde bir noktada kesimesi halinde ( Diyagram A ) bu durum, mesela s metodunun
200 n stnde bir numuneyi gerektireceini ve bunun da bu standardda verilen planlarda verilen zelliklere
uymayacan belirtir.

1.7.5.2 - zel Planlar
Standard planlarn kabul edilmedikleri durumlarda, zel bir plann uygulanmas gerekecektir.Bu
durumda;,AQL, snrlama kalitesi ve numune says kombinasyonlarndan hangisinin en uygun olduu
hususunda karar verilmelidir.Bu ilem yaplrken bunlarn her birinin birer bamsz etken olmad, her hangi
ikisinin seimi halinde ncsnn de bunlar takip etmesi gerektii de unutulmamaldr.

NOT - Numune saysnn her zaman bir tam say olmas, baz tahditlere sebep olduundan yukarda yaplan
seim tamamiyle kstlayc anlamna gelmez.zel bir diyaramn gerektii durumlarda, kalite
kontrolnde tecrbeli bir istatistikinin yardmyla byle bir diyaram izilmelidir.

1.8 - DEIKENLERLE NUMUNE ALMA PLANININ UYGULANMASI

1.8.1 - n Uygulamalar
Deikenlere gre muayene balamadan nce, kontrol edilecek hususlar aada verilmitir :
a) Dalm normal kabul edilmeli ve retim srekli olmaldr,
b) Balang olarak s ( veya R ) metodunun kullanlp kullanlmayacana veya standard sapmann
kararl olup olmadna ve bilinip bilinmediine baklmaldr,
c) Kullanlacak muayene seviyesi belirtilmelidir, hibir muayene seviyesi verilmemise muayene seviyesi II
esas alnmaldr.
d) AQL belirtilmeli ve bu da bu standardda kullanma amacyla tercih edilen AQL lerdan birisi olmaldr.Byle
olmad taktirde izelgeler kullanlamaz.
e) Belirtilmi bir ift snrnn karlanmas gerektiinde, bu snrlarn ayr ayr veya kombine olup olmadna
baklr, snrlar ayr ayr ise AQL lerin her bir snf iin belirlenip belirlenmedii kontrol edilmelidir.

1.8.2 - s Metodu Iin Standard Ilem

1.8.2.1 - Bir Plan Elde Etme
Bir plan elde etmek iin aada verilen ilem sras yaplmaldr:
a) Verilen bir muayene seviyesi ( normal olarak bu II olacaktr ) ve parti says ile izelge 1- A kullanlarak
numune says kot harfi elde edilir .
b) Bu kot harfi ve AQL ile izelge 2- A dan numune says n ve kabul edilebilirlik sabiti kbulunur.
c) Bu byklkten tesadfi bir numuneler alnr; her bir numunede x zellii llr; sonra numune
ortalamas x
_
ve tahmin edilen standard sapma s hesaplanr ( EK - A ). x
_
in belirtilmi snr dnda
olmas halinde syi hesaplamakszn partinin kabul edilemiyeceine karar verilir.Ancak, kayt amalar iin
syi hesaplamakta yarar vardr.

1.8.2.2 - Tek veya Ayr Ayr Halde Belirtilmi ift Snrlar Iin Kabul Edilebilirlik Esaslar
Tek veya ayr ayr ( hangisi uygunsa ) halde belirtilmi ift snrlar verilmise kalite istatistii,
Q
U
=
U x
s

_
ve / veya Q
L
=
x L
s
_

ye
uygun olarak hesaplanr.

Sonra normal muayene iin izelge 2-A dan bulunan kabul edilebilirlik sabiti k ile Q
U
ve / veya Q
L
kalite
istatistii mukayese edilir.Uygun kalite istatistiinin kabul edilebilirlik sabiti kdan byk veya ona eit olmas
durumunda parti kabul edilir, aksi halde parti kabul edilmez.

Baka bir ifadeyle sadece belirtilmi st snrn ( U ) verilmesi durumunda parti ;

Q
U
k ise kabul edilir
Q
L
< k ise kabul edilmez;

veya sadece belirtilmi alt snrn ( L ) verilmesi durumunda parti ,
ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

10

Q
U
k ise kabul edilir
Q
L
< k ise kabul edilmez.

NOT - Eitlik ve eitsizliklerle ilgili semboller TS 298de verilmitir.

Parti, her iki st ve alt snrn verilmesi durumunda ( AQLlerin st ve alt snr iin farkl olmas halinde k
deerleri farkldr.)
Q
L
k
L
ve Q
U
k
U
ise kabul edilir,
Q
L
< k
L
veya Q
U
< k
U
ise kabul edilmez.

rnek - Herhangi bir cihazn alma scakl en fazla 60
0
C olarak belirtilmitir. retim 100 bireylik partiler
halinde incelenecektir.Muayene seviyesi IIdir.AQLsi % 2,5 olan normal muayene
kullanlacaktr.izelge 1-Adan numune says kot harfi F bulunur. izelge 2-Adan 10luk bir
numune saysnn gerektirdii ve kabul edilebilirlik sabiti knn 1,41 olduu grlr.llen
deerlerin aadaki gibi olduu var saylmtr :
50
0
C , 53
0
C , 57
0
C , 49
0
C , 58
0
C , 59
0
C , 54
0
C , 58
0
C , 56
0
C ve 55
0
C
Kabul edilebilirlik esaslarna uygunluk belirtilecektir.

Gerekli Bilgiler Bulunan Deerler
Numune Says : n 10
Numune Ortalamas :
x x n
_
/ =
54,9
Standard Sapma : s =
( ) x x n
i
i

|
\

|
.
|
_
/
2
1
3,414
Belirtilmi snr (st ) : U 60
Q
U
=
U x s
|
\

|
.
|
_
/
1,494
Kabul Edilebilirlik Sabiti : k ( izelge II-A ) 1,41
Kabul edilebilirlik esas : Q
U
nun k ile mukayesesi 1,494 > 1,41

Bu durumda parti, kabul edilebilirlik kriterlerine uygun olup, kabule ayandr.

1.8.2.3 - Belirtilmi Bir Tek Snr Iin Grafik Metod
Grafik kriterleri istendii durumlarda;
x
_
= U - ks ( Bir st snr iin ) veya
x
_
= L + ks ( Bir alt snr iin )

dorusu, bir grafik kadna x dey eksen ve s yatay eksen olacak ekilde izilir.Muayene, belirtilmi st
snra gre yaplyor ise kabul blgesi dorunun altnda kalan blgedir.Belirtilmi alt snr gz nne
alndnda zaman, kabul blgesi dorunun stnde kalan blgedir.Bir numuneden elde edilmi lmelerden
hesaplanm s ve x
_
deerleri ( EK - A ) kullanlarak grafik zerine ( s , x
_
) noktas iaretlenir.Bu nokta kabul,
blgesi iinde olmas durumunda, parti kabul edilir; dnda olmas halinde ise parti kabul edilmez.
rnek - Madde 1.8.2.2.de verilen rnekteki verileri kullanarak x
_
( dey ) ekseni zerinde U = 60 noktas
iaretlenir ve bu noktadan itibaren -klk bir eimle bir doru izilir.| Bunun anlam , k = 1,41 ise bu
doru
|( s = 1, x
_
= 58,59 ), ( s = 20, x
_
= 57,18 ), ( s = 3, x
_
= 55,77 ) vb. noktalardan geer |. Bu
noktalardan uygun biri seilir ve bu nokta ve ( s = 0, x
_
= 60 ), baka bir ifadeyle U noktas
boyunca dzgn bir doru izilir.Kabul blgesi bu doru altnda kalan alandr. s ve x
_
in
ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

11

hesaplanm deerleri, srasyla 3,414 ve 54,9dur.( s, x
_
) noktas iaretlenir ve ekil 1de
grld gibi bu nokta kabul blgesinin iindedir; dolaysyla parti kabul edilir.
Grafik, partilerin bir serisinin muayenesine balamadan nce hazrlanabilir.Bu durumda her bir parti
iin ( s, x
_
) noktas iaretlenir ve partinin kabul edilip edilmeyeceine karar verilir.




EKIL 1 - Belirtilmi Bir Tek Snr Iin Bir Kabul izelgesinin Kullanlmas Iin Grafik : s Metodu

1.8.2.4 - Belirtilmi Tek veya Ayr ift Snrlar Iin Numerik Metot
Herhangi bir piroteknik gecikmenin en az bir gecikme zaman 4,0 s ve en fazla bir gecikme zaman 9,0 s
olarak tesbit edilmitir.retim, 1000 bireylik partiler halinde muayene edilecektir.Bu durumda muayene
seviyesi II ve normal muayenedir. Alt snra, % 0,1lik bir AQL; st snra ise % 2,5lik bir AQL uygulanacaktr.
izelge 1-Adan numune says kot harfi J bulunur.izelge 1-Bden s metodu iin numune saysnn 35 ve
izelge 2-Adan st ve alt kabul edilebilirlik sabitlerinin srasyla k
U
= 1,57, k
L
= 2,54 olduu grlr.

Numune gecikme zamanlar aada verilmitir :

6,95 6,04 6,68 6,63 6,65
6,40 6,44 6,34 6,04 6,15
6,44 7,15 6,70 6,59 6,51
6,35 7,17 6,83 6,25 6,96
6,80 5,84 6,15 6,25 6,57
6,52 6,59 6,86 6,57 6,91
6,29 6,63 6,70 6,67 6,67

Kabul edlebilirlik esaslarna gre uygunluk belirtilecektir.
Gerekli Bilgiler Bulunan Deerler
Numune Says : n 35
Numune Ortalamas : x
_
=
x n /
6,55s
Numune Standard Sapmas s : s =
( ) x x n
i
i

|
\

|
.
|
_
/
2
1
0,31s
( EK A, A 1.2ye baknz )
Belirtilmi st Snr : U 9,0s
Q
U
= ( U- x
_
) / s 7,90
Kabul Edilebilirlik Sabiti : k
U
( izelge 2-A ) 1,57
ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

12
zellik alt snr : L 4,05
Q
L
= ( x
_
-L ) / s 8,23
Kabul Edilebilirlik Sabiti : k
L
( izelge 2-A ) 2,54
Kabul Edilebilirlik Esas : Q
U
k
U
ve Q
L
k
L
mi ? 7,90 > 1,57 ve 8,23 >2,54

Parti kabul edilebilirlik kriterlerine uygundur.Parti kabul edilir.

ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

13

1.8.2.5 - Belirtilmi Ayr ift Snrlar Iin Grafik Metot
Ayr ift belirtilmi snrlar iin bir grafik metot arzu edilirse bir grafik kad zerine x dey eksen ve s yatay
eksen olacak ekilde ;
x
_
= U-k
U
s ( st snr iin ) ve
x
_
= L + k
L
s ( Alt snr iin )

dorular izilir.Bir numuneden elde edilmi lmelerden hesaplanan s ve x deerleri kullanlarak grafik
zerine ( s, x
_
) noktas iaretlenir.Bu noktann kabul blgesi iinde bulunmas halinde parti kabul edilir;
dnda ise kabul edilmez.
rnek : Madde 1.8.2.4deki rnekte verilen verileri kullanarak x
_
( dey ) eksen zerinde U = 9,0 noktas
iaretlenir ve bu noktadan itibaren -k
U
eimli | k
U
= 1,57 ise bunun anlam ; bu doru ( s = 1, x
_
=
7,43 ) noktasndan geer| bir doru izilir. Ayrca x
_
ekseni zerinde L = 4,0 noktas iaretlenir ve bu
noktadan itibaren +k
L
eimli | k
L
= 2,54 ise bunun anlam ; bu doru ( s = 1, x
_
= 6,54 ) noktasndan
geer | bir doru izilir. Bu durumda kabul blgesi, bu dorular ve x
_
ekseninin snrlad alandr. s
ve x
_
in hesaplanm deerleri srasyla 0,31 ve 6,55dir. ekil 2de gsterildii gibi ( s = 0,31, x
_
=
6,55 ) noktas iaretlenir ve bu noktann kabul blgesi iinde olduu grlr; parti kabul edilir.



EKIL 2 - Belirtilmi Ayr ift Snrlar Iin Bir Kabul izelgesinin Kullanlma rnei : s Metodu

1.8.2.6 - Belirtilmi ift Kombine Snr Iin Kabul Edilebilirlik Esas
snin izelge 4-sden elde edilen MSSD ( maksimum numune standard sapmas ) deerinden byk
olmamas kaydyla bir st ve alt snrn verilmesi durumunda bir grafik metot kullanmak gerekir. snin
MSSDden byk olmas durumunda parti kabul edilmez.

Uygun bir kot harfiyle iaretlenmi ( etiketlenmi ) s serisindeki izelgelerden her iki snr iin belirtilmi
AQLye gre kabul erisi seilir ve

s
U L ve
x L
U L
_



ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

14
deerleri hesaplanr.Bu deerleri temsil eden nokta veya bunun kopyas grafik zerine iaretlenir.Noktann
kabul blgesinde olmas durumunda parti kabul edilir; dnda ise reddedilir.
Uygulamada daha fazla kolaylk salamak bakmndan, muayene ilemlerine balamadan nce normal ve
sk muayene iin kabul erilerinin bir grafik kad zerine izilmesi nerilir.( Bu gibi ilemler iin gerekli zel
bir grafik kad rnei EK Dde verilmitir).
Skalalar, s ve x
_
in dorudan iaretlenebilecei ekilde ayarlanmaldr.( Mesela, x
_
skalas zerinde 1,0
yerine st snr, 0 yerine alt snr verilmitir ).
Daha sonra grafik zerine numune saysna bal olarak bulunan s ve x
_
deerleri iaretlenir; noktann kabul
blgesi iinde olmas halinde parti kabul edilir; aksi halde reddedilir.
NOT - Numune says kot harfleri B ve C iin, ( yani numune saylar 3 ve 4 iin ) kabul blgesi x
_
ekseni,
x
_
= U - ks dorusu, MSSD ( izelge 4 ) boyunca izilen ve x
_
eksenine paralel bir doru ve x
_
= L +
ks dorusu ile snrl blgedir. k deeri izelge 2-A, izelge 2-B veya izelge 2-Cden elde edilir.

rnek : Herhangi bir cihazn alma scakl, en az 60,0
0
C en fazla 70,0
0
C olarak tespit edilmitir. retim
96 bireyden oluan partiler halinde incelenecektir.Muayene seviyesi II ve normal muayenedir. AQL = %
1,5dir. izelge 1-Adan numune says kot harfi f bulunur. izelge 1-Bden 10luk bir numune
bykl gerekir.izelge 4-sden MSSD iin fs deeri 0,276 olarak bulunur.Elde edilen lmlerin
aadaki gibi olduunu farz edelim :

63,5 C 62,0 C 65,2 C 61,7 C
60,0 C 66,4 C 62,8 C 68,0 C

Bu durumda kabul edilebilirlik esasna uygunluk tayin edilecektir.



Gerekli Bilgiler Bulunan Deerler
Numune Says : n 10
Numune Ortalamas : x
_
=
x n /
64,57
Numune Standard Sapmas : s =
( ) x x n
i
i

|
\

|
.
|
_
/
2
1
3,01
MSSD iin fs Deeri ( izelge 4-s ) : 0,276
( EK A.1.2ye baknz )
MSSD = ( U - L ) : 2,76
Uygun kabul erisi diyagram s - Fden alnr.
ekil 3de grld gibi skalalar, gerekli gerek llere gre ayarlanarak ( s = 3,01, x
_
= 64,57 ) noktas
iaretlenir.Bu noktann kabul erisi dnda olduu grlr ve parti kabul edilmez.Bu sonuca, snin
MSSDden byk olduu grld zaman da varlabilir.
Grafik skalasnn s ve x
_
deerlerine ayarlanmam olmas halinde aada verilen ilave hesaplamalara
ihtiya vardr:














ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

15





EKIL 3 - Numune Bykl Kot Harfi F, AQL= % 1,5, MSSD = 2,76 Iin Kabul Erisi : s Metodu

ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

16
Standardlam ortalama;
( x
_
- L ) / ( U - L ) = ( 64,57 - 60 ) / ( 70 - 60 ) = 0,457
Standardlam s ;
s / ( U - L ) = 3,01 / ( 70 - 60 ) = 0,301
( 0,301, 0,457 ) noktas ekil 3 zerinde iaretlenir. Nokta AQL = % 1,5 olan kabul erisi dnda olduundan
parti kabul edilmez.

NOT - Bu partinin numunedeki btn deneye tabi tutulmu bireyleri belirtilmi snrlar iinde olsa bile parti kabul
edilmez.

1.8.3 - Metodu Iin Standard Ilem

1.8.3.1 - Bir Plan Elde Etme
Bu metot, sadece ilem standard sapmasnn sabit olarak kabul edilmesi ve olarak alnabilmesi gibi
geerli bir sebebin bulunmas durumunda kullanlr.
izelge 1-Adan kot harfi bulunur. Sonra normal muayene iin numune says, kot harfi ve belirtilmi AQL ile
numune says n ve kabul edilebilirlik sabiti k elde edilir. Bu sayda tesadfi bir numune alnr, numunenin
btn bireyleri iin x muayenesi altnda zellikler llr ve ortalama deeri ( x
_
) hesaplanr.

1.8.3.2 - Belirtilmi Tek veya Ayr Snrlar Iin Kabul Edilebilirlik Esaslar
Her bir numune iin tretilmi s iin, ilemin standard sapmasnn verilen deeri olan y yerletirmek
amacyla, s metodu iin verilen ilem takip edilerek ve izelge 3-Adan elde edilen kabul edilebilirlik sabiti
knn hesaplanm esas deeriyle karlatrmak suretiyle bir kabul edilebilirlik kriteri elde etmek mmkndr.
Bununla birlikte Q
U
| = ( U - x
_
) / | k
U
olmas durumunda bir st zellik iin kabul edilebilirlik esas
x
_
U - k
U
olarak verilir.
U, k
U
ve deerleri nceden bilindiinden, kabul deeri x
_
U


| = U - k
U
| muayeneye balamadan nce
tespit edilmelidir.
Bu duruma gre kabul edilebilirlik kriteri belirtilmi bir st snr iin :
x
_
x
_
U
| = U - k
U
| ise kabul edilir,
x
_
> x
_
U
| = U - k
U
| ise kabul edilmez eklindedir.Benzer ekilde belirtilmi bir alt snr iin :
x
_
x
_
L
| = L + k
L
| ise kabul edilir,
x
_
< x
_
L
| = L + k
L
| ise kabul edilmez.

rnek : Herhangi bir elik dkmnn belirtilmi en kk akma snr 400 N / mm
2
dir. Muayeneye 500
bireylik bir parti sunuluyor.Muayene seviyesi II, normal muayenedir. AQL = % 1,5dir. = 21 N /
mm
2
olarak biliniyor. izelge 1-Adan numune says kot harfi I olarak bulunur, izelge 3-Adan %
1,5lik bir AQL iin numune says nnin 10 ve kabul edilebilirlik sabiti knn 1,70 olduu
grlr.Numunelerin akma noktalarnn aadaki gibi olduunu var sayalm :
431, 417, 469, 407, 452, 427, 421, 476, 400 ve 445
Burada kabul edilebilirlik esasna uygunluk belirticektir.

Genel Bilgiler Bulunan Deerler
Kabul Edilebilirlik Sabiti : k 1,70
Bilinen : 21
rn : k 35,70
Belirtilen Snr : L 400
Kabul Deeri : L + k = x
_
L
435,70
lmlerin Toplam :
x
4345
Numune Says : n 10
Numune Ortalamas : x
_
434,5
ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

17

Kabul Edilebilirlik Kriteri : x
_
> x
_
L
mi ? Hayr
Partinin numune ortalamas kabul edilebilirlik kriterlerine uymamaktadr; dolaysyla parti kabul edilmez.

1.8.3.3 - Belirtilmi ift Kombine Snr Iin Kabul Edilebilirlik Kriteri
, izelge 4-dan elde edilen MPSD deerinden byk deilse, belirtilmi bir kombine st ve alt snrn
verilmesi durumunda, bir grafik metodu kullanmak gerekir. , MPSDden bykse partinin numune
alnmadan reddine hemen karar verilir.
Aadaki ilemin takip edilmesi tavsiye edilir :

a) Parti says ve verilen muayene seviyesi kullanlarak izelge 1-Adan kot harfi bulunur; numune says kot
harfi ve AQL kullanlarak izelge 1-Bden numune says bulunur;
b) Numunu says kot harfiyle endekslenmi sigma ( ) serisindeki diyagramdan bu plan iin verilen AQL iin
kabul erisi seilir,
c) / ( U - L ) deeri hesaplanr ve bu noktadan itibaren bir dikey doru izilir;
d) Bu dorunun kabul erisi ( Not - 1 ) ile kesime noktalarndaki ( x
_
- L ) / ( U - L ) deerleri llr. Bu
deerler st ve alt standardlam ortalamann kabul edilebilen deerlerini verir ( ekil - 4 ).
Ortalamann kabul deerleri x
U
ve x
L
rnekte gsterildii gibi elde edilir.

NOT 1 - Dorunun kabul erisini kesmemesi halinde ilem kabul edilmez ve numune muayenesinde
nokta yoktur,
NOT 2- Dorunun kabul erisinin dzgn doru paralarn kesmesi halinde, bu iki ayr ayr halde belirtilen
snrlarla e deerdir ve kabul esaslar Madde 1.8.3.2de verildii gibidir.
e) Madde 1.8.3.3e gre uygun byklkte bir numune alnr ve muayene yaplarak zelliin ortalamas elde
edilir,
f) Kabul edilebilirlik kriteri aadaki gibidir :
x iin ortalamann st ve alt kabul deerleri arasnda kalmas halinde (Baka bir ifadeyle, x
_
L
x
_
x
_
U
ise )
parti kabul edilir, aksi taktirde kabul edilmez.

rnek - Herhangi bir elektrikli cihaz bileeninin direnci iin zellik 520 50 dur. retim muayenesi parti
bana 2500 bireydir. Belirtilmi snrlar 470 ve 570dir. Muayene seviyesi II ve normal muayenedir.
% 4lk bir AQL deeri kullanlacaktr. deeri, 21,0 olarak biliniyor. izelge 1 -Adan numune
says kot harfi K olarak bulunur.izelge 1 - Bden 25lik bir numune byklnn gerektii
grlr. Numune diren iin bulunan deerler aada verilmitir :

515, 491, 479, 507, 543, 521, 536, 483, 509, 514, 507, 484, 526, 552, 499, 530, 512, 492, 521
467, 489, 513, 535, 501 ve 529


Gerekli Bilgiler Bulunan Deerler
Numune Says : n 25
Belirtilmi st Snr : U 570
Belirtilmi Alt Snr : L 470
Bilinen : 21
21,0
Standardlam = ------- = -------- 0,21
U - L 100

Kabul Erisinden Standardlam Snr Deerleri ( ekil - 4 )









ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

18








EKIL 4 - Bir Kombine ift Belirtilmi Snr Iin Bir Kabul Dayagramnn
Kullanlmasna Ait rnek: Metodu
ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

19




En ok En Az
x L
U L
U
_

= 0,700
x L
U L
L
_

= 0,300
x
_
= L + 0,700 ( U - L ) x
_
L
= L + 0,300 ( U - L )
= 470 + 70,0 = 470 + 30,0
x
_
iin kabul deerleri :
x
_
U
= 540,0, x
_
L
= 500,0

lmler Toplam : 12755,0
lmlerin Ortalamas : 510,2dir.
510,2deki x
_
, 540,0 ve 500,0deki x
_
iin kabul snrlar arasnda kaldndan parti kabul edilir.

NOT 1 - Son iki satr hari, btn hesaplar, numune alma balamadan nce tamamlanmaldr.

NOT 2 - Bu rnekte dorularn kabul erisini kesmesinden meydana gelen doru paralar zerinde kalan
noktalar btn pratik amalar iin kullanlr.Ayrca x
_
iin kabul deerleri alternatif olarak direkt
hesaplama ile de kolayca bulunabilir.
izelge 4 - dan
F = 0,244
MPSD = 0,244 ( 570 - 470 ) = 24,4
< MPSD olduu iin, bir sonraki adm x
_
U
ve x
_
L
yi hesaplamaktr.
izelge 3 - Adan ;
k = 1,42
k = 29,8
x
_
U
= U - k = 540,2
x
_
L
= L + k = 499,8

olarak bulunur ve ortalamas 510,2 olan parti yeniden kabul edilmi olacaktr.

NOT - deeri 25 olarak verilseydi, > MPSD olacakt ve numune alma muayenesi yaplmayacaktr.

1.8.4 - MUAYENE DEVAM EDERKEN YAPILAN ILEMLER
Deiken zelliklere gre numune alma muayene plannn etkin bir biimde yaplabilmesi iin
aadaki kurallara dikkat edilmelidir :
a) Muayene edilen zelliin normal bir dalm niteliinde olmas,
b) Kaytlarn tutulmas,
c) Dndrme kurallarna uyulmas.

1.8.5 - NORMALLIK VE AYKIRI ( NORMALDEN SAPAN ) DEERLER

1.8.5.1 - Normallik
Normallik, yetkili mercii tarafndan numune alma balamadan kontrol edilmi olmaldr. pheli bir durumda
dalmn grnnn deiken zelliklere gre numune alma iin uygun olup olmadna veya normallik
iin grafiksel deneylerin (TS 2630 - Blm 2 ) kullanlmasnn gerekip gerekmediine karar verilmelidir.

1.8.5.2 - Aykr Deerler
Bir aykr ( normalden sapt gzlenen ) deer, bulunduu rnek ierisinde dier gzlemlerden byk lde
farkl olan deerdir. Tek bir aykr deer tespit edilmi snrlar iinde olsa bile deikenlikte bir art
salayabilir, ortalamay deitirebilir ve sonuta partinin reddedilmesine yol aabilir. Aykr bir gzlemden
ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

20
phelenildiinde hemen aykr deerlerin deneyine geilmeli ve bu deney bamsz olarak pheli parti
zerinde yaplmaldr. Aykr deerler bulunmas durumunda partinin tanzimi satc ve tketici arasndaki
anlamaya gre yaplmaldr.


1.8.6 - KAYITLAR

1.8.6.1 - Kontrol Diyagramlar
Deiken zelliklere gre muayenenin avantajlarndan bir tanesi, retimdeki kalite seviyesi eiliminin ortaya
karlmas ve kabul edilmeyen bir standarda ulamadan bir uyarnn verilmesidir. Ancak, bu durum kaytlarn
eksiksiz ve uygun tutulmasyla mmkn olur. Kullanlan metot ne olursa olsun | s, ( veya R ) | kaytlar x
_
ve
s ( veya R ) deerleri ihtiva edilecek ekilde tutulmal ve bunlar tercihen kontrol diyaramlar biiminde
dzenlenmelidir. Bu ilem, numunelerden elde edilen s deerlerinin nin deerinin snrlar iine dmesini
dorulamak iin zellikle metoduyla uygulanmaldr. Bir kombine ift belirtilmi snr kullanlmyorsa,
izelge 4de verilen MSSD | veya izelge - R4de verilen en fazla ortalama aralk (MAR) | deeri kabul
edilmeyen deerin gstergesi s ( veya R ) kontrol diyaram zerine iaretlenmelidir.

NOT - Kontrol diyagramlar temaylleri ortaya karmak iin kullanlrlar. Tek bir partinin kabul edilebilirlii iin
verilecek nihai karara, Madde 1.8.2 ve Madde 1.8.3de verilen ilemle birlikte varlmaldr.

1.8.6.2 - Kabul Edilmeyen Partiler
Kabul edilmeyen btn kaytlar, itina ile tutulmal ve dndrme kuralnn tamamen uygulandndan emin
olunmaldr. Numune alma plan tarafndan kabul edilmeyen herhangi bir parti, yetkili merciin izni olmadan
tamamen veya ksmen tekrar muayeneye sunulmamaldr.

1.8.7 - DNDRME KURALLARI UYGULAMASI

1.8.7.1 - Bakaca belirtilmedike, muayeneye normal muayene ile balanlmal; sk muayene gerekene veya
indirgenmi muayeneye izin verilene kadar devam edilmelidir.

1.8.7.2 - Birbirini takip eden be veya daha az parti iinde orijinal normal muayene zerinden iki partinin
kabul edilmemesi durumunda, sk muayeneye dnlr.Sk muayene kabul edilebilirlik sabitinin deerleri
artrlmak suretiyle yaplr. Deerler, s metodu iin izelge 2 - Bde ( R Metodu iin izelge R2 - Bde ),
metodu iin izelge 3Bde verilmitir. s metodunda ( ve ayn ekilde R metodunda ), izelge numune
byklnn ok kk olduu ve artmas gerektiini aa doru bir okla gstermesine ramen numune
byklnde bir deime yoktur.

1.8.7.3 - Orijinal muayenede birbirini takip eden 5 sral parti, sk muayenede kabul edilmesinden sonra sk
muayeneye ara verilmeli; sonra normal muayeneye dnlmelidir.

1.8.7.4 - Birbirini takip eden 10 sral partinin normal muayenede kabul edilmesinden sonra aadaki
artlarn salanmas art ile indirgenmi muayeneye geilir.
Bu artlar :
a) AQLnin retici tarafndan beyan edilen AQLden biraz daha iyi olmas durumunda bu partiler kabul
edilebilirler.

NOT - Bir adm daha iyi AQL iin bir k deeri, izelge 2 -Ada verilmemise ( s metodu ), s serisinde
uygun bir diyagramn dier erileriyle karlatrmak suretiyle yeterli bir kesinlikte kabul erisi gzle
ekstrapole edilebilir. Ayn ilem metoduna ( ve R metoduna ) da uygulanr.
b) retimin istatistiksel kontrol altnda olduu durumlarda,
c) Indirgenmi muayene yetkili merci tarafndan istendiinde .

Indirgenmi muayenede, normal muayeneye nazaran ok daha az numune kullanlr ve kabul edilebilirlik
sabiti de olduka dktr.Indirgenmi muayene iin n ve k deerleri s metodu iin izelge 2 - Cde
metodu iin, izelge 3 - Cde ( R metodu iin izelge R2 - Cde ) verilmitir.

1.8.7.5 - Orijinal Muayene Srasnda ,
a) Partinin kabul edilmedii,
b) retim bozukluklar veya gecikmelerin meydana geldii,
c) Normal muayenenin yaplmas iin uygun artlarn olumas
ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

21

durumlarnda indirgenmi muayeneden normal muayeneye geilmelidir.




1.8.8 - MUAYENEYE ARA VERME VE DEVAM ETME
Orijinal sk muayenede, sral ardk partilerde kabul edilmeyen kmlatif parti says 5e ulat zaman bu
standardn kabul ilemlerine ara verilmelidir.
Muayeneye sunulan mal veya hizmetin kalitesini salamak iin retici tarafndan bir program hazrlanncaya
kadar bu standardda verilen kurallar altnda muayeneye balanmaldr. Daha sonra Madde 1.8.7.2de
verildii ekilde sk muayeneye geilmelidir.

1.8.9 - SIKI ve INDIRGENMI MUAYENE IIN KABUL ERILERI
a) Sk veya indirgenmi muayene iin, ayr ayr halde kabul erileri yaplmamtr.Bu sebeple kombine ift
belirtilmi snrlar sk veya indirgenmi muayene de kullanlmas gerektiinde, gerekli numune bykl
ve kabul edilebilirlik sabitine sahip normal muayenede kullanmak iin verilen eriler arasndaki bir eriyi
bulmak gerekir.
b) Sk muayeneye dnerken gerekli kabul erisi izelge 6 - Ada kullanlarak bulunabilir. Bu, ou zaman
normal muayenede kullanlan erinin iinde bulunan eriye dnr (Baka bir ifadeyle ayn numune
saysna ama daha dk bir AQLye karlk olur). Ancak, baz durumlarda buna paralel olarak numune
saysnda bir art vardr. metodu kullanldnda ve bir sonraki alt AQLye karlk olan MPSDyi
aarsa, s metodu altnda yaplan sk muayeneye dnmek gerekir.
c) Indirgenmi muayeneye dnerken gerekli kabul erisi, izelge 6 - Bden bulunur. Bu eri, normal
muayene altnda bir adm daha byk olan bir AQLye ve adm daha kk olan bir numune saysna
karlk gelen eridir.

rnek - Numune says kot harfi I ve AQL 0,25 olan s metodunun kullanldn var sayalm. izelge 6 - A
sk muayene iin kabul erisinin normal muayene altnda kot harfi I ve AQL %0,15 olan eri
olduunu gsterir. izelge 6 - B ise indirgenmi muayene iin kabul erisinin kot harfi F ve AQL
%0,40 olan eri olduunu gsterir.

1.8.10 - METODUNA DNDRME
s ( veya R ) deerinin kontrol altnda olduu grlyor ise, s ( veya R / C ) nin arlkl ortalama kare kk
( kk ) deeri , ilemin bilinen standard sapmas olarak kabul edilebilir ve metodu uygulanabilir.
Deikenliin kontrol altnda olup olmadn anlamak iin, s deeri yine de hesaplanmal ve bir kontrol
diyagram zerine iaretlenmelidir ( EK - A ).

NOT - Dndrme ilemi yetkili merciin izni olmadan yaplmamaldr.

1.8.11 - IZELGELER VE DIYAGRAMLAR

izelgeler
1 - A Numune says kot harfleri ve muayene seviyeleri
1 - B Normal muayene iin numune says kot harfleri ve numune saylar
2 - A Normal muayene iin tek numune alma planlar ( ana izelge ) : s metodu
2 - B Sk muayene iin tek numune alma planlar ( ana izelge ) : s metodu
2 - C Indirgenmi muayene iin tek numune alma planlar ( ana izelge ) : s metodu
3 - A Normal muayene iin tek numune alma planlar ( ana izelge ) : metodu
3 - B Sk muayene iin tek numune alma planlar ( ana izelge ) : metodu
3 - C Indirgenmi muayene iin tek numune alma planlar ( ana izelge ) : metodu
4 - s En byk numune standard sapmas ( MSSD ) iin Fs deerleri : s metodu
4 - En byk ilem standard sapma ( MPSD ) iin F deerleri : metodu
5 - ( 5 - B - 5 - P ) Numune alma planlar iin izelgeler ve iletme zellikleri erileri ( Numune says
kot harfleri B - P )
6 - A Normal ve sk muayene planlar arasndaki karlk gelmeler
6 - B Indirgenmi ve normal muayene planlar arasndaki karlk gelmeler

Diyagramlar
A % 95 ve % 10 kabul olaslklarnda belirtilmi kaliteler iin standard numune alma planlarnn numune
says kot harfleri
ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

22
s-D-s-P Kombine ift belirtilmi snrlar iin kabul erileri : s metodu
-C--P Kombine ift belirtilmi snrlar iin kabul erileri : metodu




IZELGE 1A - Numune Says Kot Harfleri ve Muayene Seviyeleri




* Parti says 281 - 400 iin H, 401 - 500 iin I muayene seviyesini kullannz.

NOT 1 - Numune says kot harfleri iin TS 2756 / Blm 1e baknz.

NOT 2 - Bu alanda uygun bir numune alma plan yoktur; okun altndaki veya stndeki ilk
numune alma plann kullannz. Bu hem numune saysn hem de Kabul edilebilirlik sabiti ky
gsterir.













ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

23









IZELGE 1B - Normal Muayene Iin Numune Says Kot Harfleri ve Numune Saylar



NOT 1 - Btn AQL deerleri uyumsuzluk cinsindendir.

NOT 2 - Bu alanda uygun bir numune alma plan yoktur; okun altndaki ilk numune alma plann kullannz.
Bu hem numune saysn hem de kabul edilebilirlik sabiti ky gsterir.












ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

24


ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

25

IZELGE 2A - Normal Muayene Iin Tek Numune Alma Planlar ( Ana izelge ) : s Metodu


NOT 1 - Btn AQL deerleri yzde uyumsuzluk cinsindendir.

NOT 2 - Semboller

Bu alanda uygun bir numune alma plan yoktur; okun altndaki ilk numune alma
plann kullannz. Bu hem numune saysn hem de kabul edilebilirlik sabiti ky
gsterir.


Bu alanda verilen plan yksek gvenlik derecesinde bir sonu salar. Ancak byk
miktarlarda numune kullanmna yol aar. Yetkili merciin takdiri zerine okun
stndeki bir sonraki plan kullanlr.


Kaln izgiler TS 2756 / Blm 3de verilen edeer nitelikli numune alma
planlarnn snrlarn gstermektedir.



ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

26
IZELGE 2B - Sk Muayene iin Tekli Numune Alma Planlar ( Ana izelge ) : s Metodu



NOT 1 - Btn AQL deerleri yzde uyumsuzluk cinsindendir

NOT 2 - Semboller

Bu alanda uygun bir numune alma plan yoktur; okun altdaki ilk numune alma
plann kullannz. Bu hem numune saysn hem de kabul edilebilirlik sabiti ky
gsterir.


Bu alanda verilen plan yksek gvenlik derecesinde bir sonu salar. Ancak, byk
miktarlarda numune kullanmna yol aar. Yetkili merciin takdiri zerine okun
stndeki bir sonraki plan kullanlr.

Kaln izgiler TS 2756 / Blm 3de verilen e deer nitelikli numune alma
planlarnn snrlarn gstermektedir.

ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

27

IZELGE 2C - Indirgenmi Muayene Iin Tek Mumune Alma Planlar ( Ana izelge ) : s Metodu






ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

28

IZELGE 3A - Normal Muayene Iin Tek Numune Alma Planlar ( Ana izelge ) : Metodu





ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

29


IZELGE 3B - Sk Muayene Iin Tek Numune Alma Planlar ( Ana izelge ) : Metodu


ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

30


IZELGE 3C - Indirgenmi Muayene Iin Tek Numune Alma Planlar ( Ana izelge ) : Metodu





ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

31

IZELGE 4s - En Byk Standard Sapma ( MSSD ) iin f
S
Deerleri : s Metodu



NOT 1 - MSSD belirtilmi st snr ( U ) ve alt snr ( L ) arasndaki farkn standardlatrlm MSSD Fs
deeriyle arplmasyla elde edilir. Mesela, MSSD = Fs ( U-L )

NOT 2 - Bilinmeyen deiken ile belirtilmi ift snr iin planlarn kullanld durumlarda MSSD izin
verilebilen en byk numune standard sapmasnn deerini gsterir.


IZELGE 4 - MPSD Iin f

Deerleri : Metodu


NOT 1 - MSSD belirtilmi st snr (U) ve alt snr (L) arasndaki farkn standardlatrlm MSSD F
deeriyle arplmasyla elde edilir.

NOT 2 - Bilinen deiken ile belirtilmi ift snr iin planlarn kullanld durumlarda MSSD izin verilebilen
en byk ilem standard sapmasnn deerini gsterir.

NOT 3 - Yetkili mercii, sk muayene iin F deerinin kullanmn hem normal hem de indirgenmi muayene
iin tespit edilebilir bu durumda, ve s metotlar arasndaki seim dndrme kuralndan
bamsz olarak dnlmelidir.





ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

32
IZELGE 5B - Numune Says Kot Harfi B

Diyagram 5-B-Tek Numune Alma Planlar Iin Iletme zellikleri Eirisi



Muayeneye Sunulan Partilerin kalitesi (Yzde Uyumsuzluk Cinsinden)


IZELGE 5-B-1 Tek Numune Alma Planlar Iin Iletme zellikleri Erilerinin Deerleri






Muayeneye Sunulan Partilerin Kalitesi (Yzde Uyumsuzluk Cinsinden)














ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

33


IZELGE 5-C - Numune Says Kot Harfi C


Diyagram 5C - Tek Numune Alma Planlar Iin Iletme zellikleri Erileri




Muayene Sunulan Partilerin Kalitesi (Yzde uyumsuzluk cinsinden)


IZELGE 5-C-1 - Tek Numune Alma Planlar Iin Iletme zellikleri Erilerinin Deerleri




















ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

34


IZELGE 5-D - Numune Says Kot Harfi D


Diyagram 5-D - Tek Numune Alma Planlar Iin Iletme zellikleri Erileri




Muayeneye Sunulan Partilerin Kalitesi (Yzde uyumsuzluk cinsinden)


IZELGE 5-D-1 Tek Numune Alma Planlar Iin Iletme zellikleri Erilerinin Deerleri

















ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

35


IZELGE 5-E - Numune Says Kot Harfi E


Diyagram 5-E - Tek Numune Alma Planlar Iin Iletme zellikleri Erileri



Muayeneye Sunulan Partilerin Kalitesi (Yzde uyumsuzluk cinsinden)


IZELGE 5-E-1 - Tek Numune Alma Planlar Iin Iletme zellikleri Erilerinin Deerleri













ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

36
IZELGE 5-F - Numune Says Kot Harfi F


Diyagram 5-F - Tek Numune Alma Planlar Iin Iletme zellikleri Erileri
Pa



Muayeneye sunulan partilerin kalitesi (yzde uyumsuzluk cinsinden)

Pa



Muayeneye sunulan partilerin kalitesi (yzde uyumsuzluk cinsinden)


IZELGE 5-F-1 Tek Numune Alma Planlar Iin Iletme zellikleri Erilerinin Deerleri




ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

37


IZELGE 5-G - Numune Says Kot Harfi G

Diyagram 5-G - Tek Numune Alma Planlar Iin Iletme zellikleri Erileri
Pa


Muayeneye sunulan partilerin kalitesi (yzde uyumsuzluk cinsinden)

Pa


Muayeneye sunulan partilerin kalitesi (yzde uyumsuzluk cinsinden)


IZELGE 5-G-1 Tek Numune Alma Planlar Iin Iletme zellikleri Erilerinin Deerleri




ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

38
IZELGE 5-H - Numune Says Kot Harfi H


Diyagram 5-H - Tek Numune Alma Planlar Iin Iletme zellikleri Erileri

Pa



Muayeneye sunulan partilerin kalitesi (yzde uyumsuzluk cinsinden)

Pa


Muayeneye sunulan partilerin kalitesi (yzde uyumsuzluk cinsinden)

IZELGE 5-H-1 Tek Numune Alma Planlar Iin Iletme zellikleri Erilerinin Deerleri



IZELGE 5-I - Numune Says Kot Harfi I
ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

39


Diyagram 5-I - Tek Numune Alma Planlar Iin Iletme zellikleri Erileri

Pa

Muayeneye sunulan partilerin kalitesi (yzde uyumsuzluk cinsinden)

Pa

Muayeneye sunulan partilerin kalitesi (yzde uyumsuzluk cinsinden)

IZELGE 5-I-1 Tek Numune Alma Planlar Iin Iletme zellikleri Erilerinin Deerleri


ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

40

IZELGE 5-J - Numune Says Kot Harfi J


Diyagram 5-J - Tek Numune Alma Planlar Iin Iletme zellikleri Erileri

Pa


Muayeneye sunulan partilerin kalitesi (yzde uyumsuzluk cinsinden)

Pa


Muayeneye sunulan partilerin kalitesi (yzde uyumsuzluk cinsinden)


IZELGE 5-J-1 Tek Numune Alma Planlar Iin Iletme zellikleri Erilerinin Deerleri





ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

41



IZELGE 5-K - Numune Says Kot Harfi K

Diyagram 5-K- Tek Numune Alma Planlar Iin Iletme zellikleri Erileri

Pa



Muayeneye sunulan partilerin kalitesi (yzde uyumsuzluk cinsinden)

Pa

Muayeneye sunulan partilerin kalitesi (yzde uyumsuzluk cinsinden)


IZELGE 5 - K - 1 Tek Numune Alma Planlar Iin Iletme zellikleri Erilerinin Deerleri






ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

42


IZELGE 5-L - Numune Says Kot Harfi L

Diyagram 5-L - Tek Numune Alma Planlar Iin Iletme zellikleri Erileri
Pa

Muayeneye sunulan partilerin kalitesi (yzde uyumsuzluk cinsinden)
Pa

Muayeneye sunulan partilerin kalitesi (yzde uyumsuzluk cinsinden)

IZELGE 5-L-1 Tek Numune Alma Planlar Iin Iletme zellikleri Erilerinin Deerleri





ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

43



IZELGE 5-M - Numune Says Kot Harfi M

Diyagram 5-M - Tek Numune Alma Planlar Iin Iletme zellikleri Erileri

Pa




Muayeneye sunulan partilerin kalitesi (yzde uyumsuzluk cinsinden)

Pa




Muayeneye sunulan partilerin kalitesi (yzde uyumsuzluk cinsinden)

IZELGE 5-M-1 Tek Numune Alma Planlar Iin Iletme zellikleri Erilerinin Deerleri

ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

44



IZELGE 5-N - Numune Says Kot Harfi N


Diyagram 5-N - Tek Numune Alma Planlar Iin Iletme zellikleri Erileri

Pa


Muayeneye sunulan partilerin kalitesi (yzde uyumsuzluk cinsinden)

Pa


Muayeneye sunulan partilerin kalitesi (yzde uyumsuzluk cinsinden)

IZELGE 5-N-1 Tek Numune Alma Planlar Iin Iletme zellikleri Erilerinin Deerleri
ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

45




IZELGE 5-P - Numune Says Kot Harfi P


Diyagram 5-P - Tek Numune Alma Planlar Iin Iletme zellikleri Erileri

Pa


Muayeneye sunulan partilerin kalitesi (yzde uyumsuzluk cinsinden)

Pa


Muayeneye sunulan partilerin kalitesi (yzde uyumsuzluk cinsinden)

ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

46
IZELGE 5-P-1 Tek Numune Alma Planlar Iin Iletme zellikleri Erilerinin Deerleri



IZELGE 6-A - Sk ve Normal Muayene Planlar Arasnda Karlk Gelmeler



1) Sadece s metodu iindir.

NOT - Normal muayene altndaki plan iin numune says kot harfi (solda) ve AQL deeri (stte) verilmitir.
izelgede normal muayene iin verilen bu veriler sk muayeneye de uygulanabilir.

IZELGE 6-B - Indirgenmi ve Normal Muayene Planlar Arasnda Karlk Gelmeler





ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

47




1) Sadece s metodu iindir.

NOT - Normal muayene altnda plan iin numune says kot harfi (solda) ve AQL deeri (stte) verilmitir.
izelgede normal muayene iin verilen bu veriler indirgenmi muayenede de uygulanabilir.



ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

48
DIYAGRAM A - %95 ve %10 Kabul Olaslklarnda Belirtilmi Kaliteler Iin Standard Numune Alma
Planlarnn Numune Says Kot Harfleri


ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

49

DIYAGRAM s-D - Kombine ift Belirtilmi Snrlar Iin Kabul Erileri: s Metodu - Numune Says Kot Harfi
D (Numune says 5)

ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

50
DIYAGRAM s-E - Kombine ift Belirtilmi Snrlar Iin Kabul Erileri s Metodu - Numune Says Kot Harfi E
(Numune says 7)

ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

51

DIYAGRAM s-F - Kombine ift Belirtilmi Snrlar Iin Kabul Erileri s Metodu - Numune Says Kot Harfi F
(Numune Says 10)


ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

52
DIYAGRAM s-G - Kombine ift Belirtilmi Snrlar Iin Kabul Erileri s Metodu - Numune Says Kot Harfi
G (Numune says 15)


ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

53

DIYAGRAM s-H - Kombine ift Belirtilmi Snrlar Iin Kabul Erileri s Metodu - Numune Says Kot Harfi H
(Numune says 20)


ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

54
DIYAGRAM s-I - Kombine ift Belirtilmi Snrlar Iin Kabul Erileri s Metodu - Numune Says Kot Harfi I
(Numune says 25)













ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

55

DIYAGRAM s-J - Kombine ift Belirtilmi Snrlar Iin Kabul Erileri s Metodu -Numune Says Kot Harfi J
(Numune says 35)

ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

56
DIYAGRAM s-K - Kombine ift Belirtilmi Snrlar Iin Kabul Erileri s Metodu-Numune Says Kot Harfi K
(Numune says 50)


ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

57

DIYAGRAM s-L - Kombine ift Belirtilmi Snrlar Iin Kabu Erileri s Metodu-Numune Says Kot Harfi L
(Numune says 75)


ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

58
DIYAGRAM s-M - Kombine ift Belirtilmi Snrlar Iin Kabul Erileri s Metodu-Numune Says Kot Harfi M
(Numune says 100)


ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

59

DIYAGRAM s-N - Kombine ift Belirtilmi Snrlar Iin Kabul Erileri s Metodu-Numune Says Kot Harfi N
(Numune says 150)


ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

60
DIYAGRAM s-P - Kombine ift Belirtilmi Snrlar Iin Kabul Erileri s Metodu-Numune Says Kot Harfi P
(Numune says 200)


ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

61

DIYAGRAM -C - Kombine ift Belirtilmi Snrlar Iin Kabul Erileri: Metodu-Numune Says
Kot Harfi C


ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

62
DIYAGRAM -D - Kombine ift Belirtilmi Snrlar Iin Kabul Erileri: Metodu-Numune Says
Kot Harfi D


ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

63

DIYAGRAM -E - Kombine ift Belirtilmi Snrlar Iin Kabul Erileri: Metodu-Numune Says Kot Harfi E


ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

64
DIYAGRAM -F - Kombine ift Belirtilmi Snrlar Iin Kabul Erileri: Metodu-Numune Says Kot Harfi F


ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

65

DIYAGRAM -G -Kombine ift Belirtilmi Snrlar Iin Kabul Erileri: Metodu-Numune Says Kot Harfi G


ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

66
DIYAGRAM -H - Kombine ift Belirtilmi Snrlar Iin Kabul Erileri: Metodu-Numune Says Kot Harfi H


ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

67

DIYAGRAM -I - Kombine ift Belirtilmi Snrlar Iin Kabul Erileri: Metodu-Numune Says Kot Harfi I


ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

68
DIYAGRAM -J - Kombine ift Belirtilmi Snrlar Iin Kabul Erileri: Metodu-Numune Says Kot Harfi J


ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

69

DIYAGRAM -K - Kombine ift Belirtilmi Snrlar Iin Kabul Erileri: Metodu-Numune Says
Kot Harfi K


ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

70
DIYAGRAM -L - Kombine ift Belirtilmi Snrlar Iin Kabul Erileri: Metodu-Numune Says
Kot Harfi L


ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

71

DIYAGRAM -M -Kombine ift Belirtilmi Snrlar Iin Kabul Erileri: Metodu-Numune Says Kot Harfi M



ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

72
DIYAGRAM -N - Kombine ift Belirtilmi Snrlar Iin Kabul Erileri: Metodu-Numune Says Kot Harfi N



ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

73

DIYAGRAM -P - Kombine ift Belirtilmi Snrlar Iin Kabul Erileri: Metodu-Numune Says Kot Harfi P




ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

74
EK A

s ve y ELDE ETME ILEMLERI

(Bu ek standardn tamamlayc bir parasdr)


A.1 - syi elde etme ilemi

A.1.1 - Bir okluun bir numune grubundan hesaplanan standard sapmasnn tahmini deeri, s sembolyle
verilir ve deeri,


s
x
n
i
n
=
x
i

|
\

|
.
|

_
2
1
1


formulnden bulunabilir.
Burada x
i
, n saydaki bireyden oluan bir numunedeki iyinci bireyin llm zelliidir ve x
_
, x
i
nin ortalama
deeridir. Bir baka ifadeyle;


x
n
i
n
_
=
x
i
=

1
dir.
A 1.2 - Yukarda s iin verilen forml hesaplama amacyla tercih edilmez; nk ilem x
i
den herhangi bir a
tam saysn karmakla ve s iin alternatif e deer bir forml kullanmakla hesaplar basitletirilebilir.


( ) s x a n a x n
i
i
n
2
2
2
1
1 =
|
\

|
.
|

_


Madde 1.8.2.6da verilen rnee gre a = 65 alnmas halinde hesaplamalar izelge halinde aadaki
ekilde bulunur:


x
i
a (x
i
-a) (x
i
-a)
2


63,5 65 - 1,5 2,25
62 65 - 3,0 9,00
65,2 65 0,2 0,04
61,7 65 - 3,3 10,89
69 65 4,0 16,00
67,1 65 2,1 4,41
60 65 - 5,0 25,00
66,4 65 1,4 1,96
62,8 65 - 2,2 4,84
68 65 3,0 9,00


x
i
= 645 7 ,

( ) x a
i
=
2
83 39 ,

n = 10 n (a - x)
2
= 1,85
x
_
= 64,57 Fark = 81,54 = (n-1) S
2

(a- x
_
) = 0,43 (n - 1) = 9
(a- x
_
)
2
= 0,185 s
2
= 9,06
ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

75

n(a- x
_
)
2
= 1,85 s = 3,01

A.1.3 - Basit bir hesap makinesinin kullanlmas durumunda, Madde A.1.2deki a deeri sfr olarak alnabilir.
Bu durumda forml aadaki ekle dnr:


( ) s x a n a x n
i
i
n
2
2
2
1
1 =
|
\

|
.
|

_


Daha fonksiyonel bir hesap makinesi ile x
i
ve (x
i
)
2
nin kmlatif toplam deerlerini ayn zamanda bulmak
mmkndr. Bu durumda x
i
ve (x
i
)
2
nin bireysel deerlerini yazmaya gerek yoktur. Bu ilemi gstermek iin
bu deerler, aadaki rnekte verilmitir. Elektronik bir hesap makinesinin kullanlmas durumunda.
drdnc kolondaki saylarn ne kadar byk olabileceine dikkat edilmelidir ve bu saylarnn tamamnn
makinenin gstergesine yazldndan emin olunmaldr. Bu saylar Ek Cde Madde C.9.2.5deki ikinci
rmekten alnmtr, ancak burada s hesaplanacaktr.

Ortalama x
_
=510,2 ve parti standard sapmas tahmini s = 21,4 dr.

A.1.4 - Okumalar arasnda deiimlerin kk olmas durumunda, bireyden bireye deien lmelerin
sadece bu deer ksmnn gznne alnmas tavsiye edilir; bir baka ifadeyle x; deerlerinin 27,515; 27,491;
27,479 vs. olmas durumunda deerler sanki sadece 515; 419; 479m gibi deerlendirilmelidir.

Bu saylar bir nceki rnekte kullanlr ve burada x
_
=27,51 ve s = 0,021 bulunur.

Bu metot sadece aritmetik ilemlerini azaltmakla kalmaz ayrca, saylarn yuvarlatlmasndan meydana
gelebilecek hatalar azaltr veya bu hatalarn bymesini nler. Tek hassasiyetli bir bilgisayarn yuvarlatma
hatalarn en aza indiren bir program kullanmad durumlarda, bir cep hesap makinesinin verecei sonutan
daha az kesinlikte bir sonu vereceine dikkat edilmelidir. Bunu yapmann olas bir yolu yukarda belirtildii
gibi her deerden bir sabiti karmaktr. Birinci gzlem deerinin sabit deer olarak semek uygundur.
Yukardaki rnektede bu sabit 27,515 deeri olup, her bir gzlem deerinden karlacaktr.

A.1.5 - s iin eitliin dier biimleri tretilebilir. Hesap makinesinin alma zelliine bal olarak;


s
x x n
n
i i
i
n
i
n
=

|
\

|
.
|
|

= =

2
1
2
1
1

veya


s
n x x
n n
i i
i
n
i
n
=

|
\

|
.
|
|

= =

2
1
2
1
1 ( )


Formllerinden herhangi biri kullanlabilir.

A.2 - yi Elde Etme Ilemi

A.2.1 - s (veya R) deerinin kontrol altnda olduu durumda , s deerini arlkl kare kk ortalama deeri
(kok) olarak kabul edilir ve arlkl kok deeri aadaki formlden bulunabilir:

ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

76

=
( )
( )
n s
n
i i
i
i
i
I

=
=

1
1
2
1
1



Burada;
I = Partilerin says,
n
i
= Iinci partinin numune says,
s
i
= Iinci partinin numune says stadard sapmas,
dr.

A.2.2 - Her bir partinin numune saylarnn eit olmas durumunda yukardaki forml;


=
s
I
i
i
I
2
1 =



eklinde basitletirilebilir.

A.2.3 - R metodunun kullanlmas durumunda, yukardaki denklemlerde
s
i
2
, ( R
i
/Ci )
2
ile deitirilmelidir.

Burada R
i
ortalama aralk; C
i
, iinci partiden alnan numune iin skala faktrdr.

































ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

77



EK B
ISTATISTIKSEL TEORI
(Bu ek standardn tamamlayc bir parasdr)

B.0 - Semboller
Bu ekte kullanlan dier semboller aada verilmitir:
p = toplam ilem yzdesi veya kesir uyumsuzluu
P = p
u
+ p
L

p
L
= L altndaki ilem yzdesi veya kesir uyumsuzluu
p
u
= U stndeki ilem yzdesi veya kesir uyumsuzluu
P = Toplam (kmlatif) olaslk fonksiyonu (dalm fonksiyonu).
q = Kalite parametresi, Zuya veya -Z
L
ye eittir.
z = Standard deiken deeri

z
x
=


z
L
= Belirtilmi alt snrdaki z deeri,


z
x
L
=



z
U
= Belirtilmi st snrdaki z deeri


z
x
U
=



B.1 - Normal Dalm
Deikenlerle yaplan muayenelerdeki risklerin hesaplanmasndaki ana teori normal dalmn zelliklerine
baldr. Dolaysyla bu standard sadece llen zelliklerin frekans dalmlarnn normal veya normale ok
yakn olmas durumunda doru olarak uygulanabilir.

B.1.2 - Normal bir dalmn okluu n standard sapmas ve ortalamas cinsinden doru olarak tarif
edilebilir. Bu iki parametrenin bilinmesi halinde llen bir k deerinin verilen iki snf arasnda veya dnda
olduu olasl hesaplanabilir (ekil 5).





EKIL 5 - Normal Dalm
ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

78
B.1.3 - Bu olaslklar izelge haline getirebilmek iin llen x deeri;


z
x
=


eklinde normal bir standard deiken zye dntrlr. Bu forml, btn normal dalm erilerini ortak bir
ekle getirir (ekil 6), erinin denklemini basitletirir ve eri altndaki toplam alan 1e eit olduunda, verilen
bir z deeri iin kmlatif olaslk fonksiyonu P (eri altndaki taranmam alan)nn deerini veren tek bir
izelgenin hesaplanmasna izin verir.





EKIL 6 - Standard Normal Dalm


B.2 - Uyumsuz Ksm

B.2.1 - Kesir uyumsuzluu, belirtilmi snr izgisi (veya st ve alt snrlar her ikisi de verildiinde) tesinde
bulunan dalm erisinin altndaki alanla temsil edilir.

NOT - Kesir uyumsuzluunun uygulamada yzde uyumsuzluk olarak ifade edilir (bu formun 1den 4e kadar
olan blmlerinde olduu gibi).

B.2.2 - x lmelerin normal dalm olduklar ve ortalama deer ve standard sapma larn bilindii
durumlarda, verilen belirtilmi snrlar L ve /veya Uya bal kesir uyumsuzluu p, normal dalm
izelgelerinden p
u
= 1 - Pu ve p
L
= P
L
olarak bulunabilir.



















ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

79





EKIL 7 - Sabit Belirtilmi st Snra Bal Farkl Ortalama Deerler (
1
,
2
,
3
)
ve Sabit = 1 Iin Kesir Uyumsuzluu

B.3 - Kalite Parametresi

B.3.1 - Standard Sapma birimleri cinsinden (lek =1) alnan ortalamann sapmasyla llerek normal
dalm erisinin standardlat durumlarda, kesir uyumsuzluu sadece standard sapmaya


z
x
=



baldr.

B.3.2 - Buna gre bir kalite parametresi bu fark ve belirtilmi bir snra bal olarak, kesir uyumsuzluu yerine
kabul muayenesinde kullanlabilien standard sapma cinsinden tasarlanr. Belirtilmi st snr U verildii
zaman bu durum;


q
U
z
u u
=

=



eklinde; belirtilmi alt snr verildii zaman ise
ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

80


q
L
z
L u
=

=



eklinde tarif edilir.

B.4 - Tek veya Ayr Belirtilmi ift Snrlar Iin Kabul Edilebilir Parametre Blgesi

Kabul edilebilir kalite seviyesi (AQL) partilerin srekli bir serisi iin geerli bir ilem ortalama yzde
uyumsuzluu snr olan numune alma muayenesinin amalarna uygun kalite seviyesidir.

Belirtilmi bir tek snr veya her iki snr ayr ayr dnldnde, AQLnin aka kalite parametresi qye
bal olduu grlebilir. Kalite parametresi ve verilen belirtilmi snr tesindeki kesir arasnda bire-bir karlk
olma sz konusudur. Bu sebeple kabul numunesi alma amalar iin bir ilem zellii olarak kabul
edilebilirlii farzedilen qnn en kk deeri olarak tarif edilebilen bir Ky belirleyebiliriz, rnein kabul
edilirlik iin q Kdr.

Bylece,
- Nitel zelliklerde: AQLyi
- deiken zelliklerde: Kyi
kullanmamz gerekir.

Verilen belirtilmi bir snrlar kmesi iin p
L
veya p
U
, ve ya bal olduunda p
L
(veya p
U
)nun AQLden
kk veya ona eit olduu yerde , dzleminde kalacak ve bylece kabul edilebilir bir ilem olarak
iaretlenecektir. Buna karlk p
L
(p
U
)nun AQLden daha byk olduu yerde bu blge kabul edilemez bir
ilem olarak iaretlenecektir. Her iki blge tek bir dzgn doruyla ayrlabilir.

Belirtilmi bir tek alt snr iin , dzleminde AQL dorusu;


q
L
K
L
=

=



veya

= L + K



formlleri ile verilir.

Bu dorunun zerindeki btn noktalar iin, ilem ortalama yzde uyumsuzluu AQLden kk veya ona
eit olacak ve dolaysyla kabul edilecektir.

Dorunun altndaki noktalar iin parti kabul edilmeyecektir (ekil 8).


















ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

81







EKIL 8 - ve Biliniyorsa, Sadece Belirtilmi Alt Snr Iin Kabul Diyaram

Srekli bir belirtilmi st snr iin benzer bir iliki;


q
U
K
U
=

=



veya

= U - K



eklinde kurulabilir.

Bu doruun altdaki noktalar iin ortalama yzde uyumsuzluu AQLden kk olacandan ilem kabul
edilebilir, zerindeki noktalar iin ilem kabul edilmez (ekil 9)


EKIL 9 - ve Biliniyorsa Sadece Belirtilmi st Snr Iin Kabul Diyaram
ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

82
Iki ayr belirtilmi snr verildiinde durum ekil 10da gsterildii gibi olur.




EKIL 10 - ve Biliniyorsa Belirtilmi Ayr ift Snrlar Iin Kabul Diyaram

B.5 - Belirtilmi Kombine ift Bir Snr Iin Kabul Parametre Blgesi

B.5.1 - st ve alt snrlarn belirlendiini ve tek bir AQLnin tamamna ulald durumlarda buna kombine bir
ift belirtilmi snr denir.

Bir kombine ift belirtilmi snr iin bir AQLnin zellii st ve alt snrlarn tesinde ayr ayr p
U
ve p
L

uyumsuzluk kesirlerini belirlemez ama p
U
ve p
L
nin toplam pyi verir. Bu durumda Knn AQLye karlk
olmasnda olduu gibi tek bir deiken zellik eklinde elde etmek gibi uzun bir ynteme gerek yoktur.

Bunun yerine, ilem ortalamas , ilem stadard sapmas ve toplam ilem uyumsuz ksm arasnda
bulunan matematiksel bir ilikiyi bu uyumsuz ksm AQLye eit olduu (, ) deerler ikilisini bulmak iin
kullanlmaldr.

Veriler bir deeri iin sadece p
U
ve p
L
nin bal deerleri U ve L ilikisinde ye bal deildir. Buna karlk
p
U
+ p
L
= p deeri de U ve L arasndayken nin deeri en azdr, bu deerden uzaklatka pnin deeri
artar.



















ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

83






EKIL 11 - Sabit Tutulurken deki Bir Deiimin Uyumsuz Ksma Etkisi

Verilen bir deeri iin dalm erisinin her iki snrdaki akma derecesi deeri tarafndan belirtilir (ekil
12).





















ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

84





EKIL 12 - Sabit Tutulurken daki Bir Deiimin Uyumsuz Ksm Ksm zerine Etkisi

B.5.2 - En Byk Ilem Standard Sapmas
, U ve Lnin ortasnda iken (tam ortadayken) AQL deerini verecek nin en byk deeri, normal muayene
altnda maksimum ilem standard erisi (MPSD) olarak grlebilr. Bir ilemin bundan daha byk bir
deerine sahip olmas durumunda, bu AQLyi geer. Standard sapmann bu maksimum deerden kk
olmas, AQLden kk olmas durumunu gerektirmez.

Sk veya indirgenmi muayene altnda; srasyla bir sonraki alt ve st tercihli AQLnin elde edilmesiyle en
byk ilem standard sapmas olan MPSDnin bulunmas mmkndr. Yetkili merciin kontrol altnda, sk
muayene iin f deeri normal ve indirgenmi muayeneler iinde kullanlabilir. Bu alternatif ilem altnda,
ve s arasnda yaplan seim dndrme kurallaryla ilgili deildir.

B.5.3 - Kabul Erisi
Bir kombine ift belirtilmi snr verildiinde, p
L
ve p
U
deerlerini veren ve toplam AQLye eit olan ve
deerlerinin bir serisi hesaplanabilir.

Bu deerler (, ) dzlemi zerine noktalanarak iaretlenebilir ve bu noktalar boyunca bir eri izilir (ekil
13). Bu eri ayr ayr halde belirtilmi st ve alt snrlar iin verilen AQL deerlerinin her birine uygun olacak
genin iinde yer alr (ekil 10). U ve L civarnda eri srasyla -K ve K eimli bir dorudan ayrd edilemez
(st ste gelir) ve o zaman bu eri = (U+L)/2 ve = en byk standard sapma noktasndan geen dzgn
bir eri oluturur (ekil 13).







ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

85





EKIL 13 - Bir Kombine ift Belirtilmi Snra Ait p = AQL = %10 Uyumsuzluu Iin (, ) Dzleminde
izilen Snr

B.6 - Numune Alma Muayenesi
Uygulamada bilinmedii iin ve numuneden tahmin edilmek zorundadr.

nn en iyi tahmini deeri numune ortalamas x
_
le verilir. Ileme gre ya biliniyor olarak kabul edilir veya
iki metodun biri kullanlarak numuneden tahmin edilir. Bir parti hakknda bir karara varmak iin ya ait
yaplan bu ilem, bu standardda metodu, s metodu (ve Ek Cde verilen R metodu)dur.

ve deerlerinin bu tahminlerini kullanarak kalite parametresi qnun tahmini bir deeri elde edilir. Bu da
kalite istatistii Q olarak bilinir.

Verilen bir numune says ve ilem standard sapmasn deerlendirme metodu iin verilen bir olaslkla kalite
istatistii Qnn Kya eit veya bundan byk olduu durumlarda partinin kabul edilebilirliinin salayacak
Knn deerlerini hesaplamak mmkndr. Bu durumdaki K kabul edilebilirlik sabitidir.
B.7 - Metodu

B.7.1 - Kabul Edilebilirlik Sabitinin Tretilmesi
Baz durumlarda mesela ilem yaplrken ve istatistiksel kalite kontrolu altndayken bilindii var saylr ve
sabit kabul edilir.

Sral partilerin ortalama deerleri sabit veya biliniyor olarak kabul edilmez; bu durumda poplasyondan
alnan bireylerin tesadfi bir numunesinin ortalamasndan tahmin edilmelidir.

Numune ortalamas x
_
in populasyon ortalamas ye eit olmas gerekmez; ancak
( )
_
x n
normal
olarak bir sfr ortalamayla ve 1lik bir standard sapmayla normal olarak dalmtr. Dolaysyla verilen bir
ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

86
olaslk iin numune ortalamas ve parti ortalamas arasndaki farkn kesin bir deerinden daha fazla
olamayacan gstermek mmkndr. Mesela %95lik bir olaslk iin bu deer, 1,96/ n dir.

st kalite istatistii Q
U
= (U - x
_
)/ iin verilen forml aada gsterildii ekilde de yazlabilir:


Q n
n
x
n
U
= (U ) ( )
_




Eitliin sa tarafndaki ilk terim bir sabit, ikinci terim yukarda bahsedilen ortalamann standardlam
normal sapmasdr. Dolaysyla Q
U
n (ve ayn ekilde Q
L
n )de 1lik bir standard sapmayla normal olarak
dalmtr. Bylece bir k deerini hesaplamak mmkndr. Bu durumda, verilen bir numune says ve AQL
iin belirlenmi bir olaslkla partinin kabul edilmesi durumunda, numunenin kalite istatistii kya eit veya
ondan byk olmaldr.

B.7.2 - Tek veya Ayr ift Belirtilmi Snrlar Iin Kabul Edilebilirlik Esas
Madde B.7.1de belirtildii gibi hesaplanan kabul edilebilirlik sabiti knn, normal, sk ve indirgenmi
muayenelerin ayn sraya gre izelge 3-A, izelge 3-B ve izelge 3-Cde verilen deerleri iin kabul
edilebilir kriteri tek bir belirtilmi st snr iin aadaki ekli alr:


Q
U x
k
U
=

_
, ise kabul edilebilir,

ve belirtilmi tek bir alt snr iin


Q
x L
k
L
=

_
, ise kabul edilebilir,

aksi halde kabul edilmez.

Belirtilmi ayr ift snrlarn verildii durumlarda kabul edilebilirlik kriteri;

Q
U
k
U
ve Q
L
k
L
ise kabul edilebilir,

Q
U
< k
U
veya Q
L
< k
L
ise kabul edilmez

eklindedir.

bilinen bir sabit ortalama olduundan, uygulamada bu deer beirtilmi bir st snr iin x
_
U - k ve bir alt
snr iin x
_
L + k biimindeki kabul edilebilirlik esasn yeniden dzenlemek daha uygun olacaktr. Burada
U - k ve L + k deerleri muayene balamadan nce belirtilebilir.



B.7.3 - Bir Kombine ift Belirtilmi Snr Iin Kabul Edilebilirlik Kriteri
Bir kombine ift belirtilmi snr verildiinde partinin kabul edilip edilmeyecei hakknda bir karar vermak iin,

U L
L
U L

|
\

|
.
,
x
_


noktas -Cden -pye kadar olan diyagramlardan uygun birisi zerinde iaretlenebilir. Buna karlk
bilinen bir sabit olduunda, bu nokta nin bu deerine karlk olan bir dik doru zerinde yer alacaktr. Bu
sebeple uygulamada x
_
in alt ve st kabul deerleri, x
_
U
ve x
_
L
yi bulmak yeterlidir (ekil 14).
ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

87





EKIL 14 - Bir Kombine Belirtilmi Snr Deer Iin Kabul Dayagram; Metodu

Bu durumda kabul edilebilirlik kriteri,
x
_
x
_
U
ve x
_
x
_
L
ise parti kabul edilir;
x
_
> x
_
U
veya x
_
< x
_
L
ise parti kabul edilmez

eklindedir.

B.8.1 - Kabul Edilebilirlik Sabitinin Tretilmesi
Poplasyon ortalamas ve standard sapmas biliniyor olarak kabul edilemeyecei durumlarda, her ikisi de bu
populasyondan alnan bir numuneden tahmin edilmelidir .

s metodunda, topluluk ortalamas yerine numune ortalamas x
_
alnr ve yerine de;


s
x x
n
i
i
n
=

=
=

( )
_
2
1
1

alnr, dolaysyla


Q
U x
s
x L
s
U
=

=

_ _
ve Q
L

olur.
s metodu metoduyla karlatrldnda ( x
_
-) n / (B.7.1) ifadesinde yerine s kullanldnda bunun
hata orann artrd grlr. ( x
_
-) n /s formln.


s
n

x
_

|
\

|
.
|


biiminde yazabiliriz. Burada artk normal dalm zelliinin kaybolduu; ancak (n-1) serbestlik dereceli bir
t dalm olduu grlr. Mesela n=10 ise ve bunu da yerine koyarsak, 1,96 / 10 dan fazla olmayaca
%95lik bir olaslk vardr.

ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

88
Ayrca;

Q n
x n
s
U
=
(U )
_

eitlii


( )
Q n
s
U n
x n
U
=


|
\

|
.
|

(
(
(
(

_


eklinde yazabilir. Ayn ekilde


Q n
x L n
s
L
=

|
\

|
.
|
_


Formuln de


( )
Q n
s
L n
x n
L
=

+

|
\

|
.
|

(
(
(
(

_

eklinde yazabiliriz.

Bu formuller de normal olarak dalm zelliinde deillerdir; ancak merkezi olmayan t dalmna uyarlar
ve bu dalm izelgeler halinde verilmitir. rnek olarak Resnikoff ve Lieberman izelgeleri deiken
zelliklere gre numune alma muayeneleri iin gelitirilmitir. Merkezi olmayan t dalmnn bu
uygulamasnn ayrntl teorisi standard numune saylar ve tercih edilen AQLler iin aklamalar izelgelere
girite verilmitir.

Kabul edilebilirik sabiti k, numune saysnn standard bir genilii ve AQLler iin merkezi olmayan t
izelgeleri kullanlarak hesaplanr ve bunlar srasyla normal, sk ve indirgenmi muayene iin izelge 2-A,
izelge 2-B ve izelge 2-Cde verilmitir.

B.8.2 - Belirtilmi Tek ve Ayr ift Snrlar Iin Kabul Edilebilirlik Kriteri
Kabul edilebilirlik kriteri Madde B.5de verildii gibidir. Numuneyenden elde edilen kalite istatistii, standard
sapma ve ortalamann tahmin edilen deerleri yerlerine konur ve bu metot iin hesaplanm kabul
edilebilirlik sabiti k ile son durum karlatrlr.

Belirtilmi tek bir belirlenmi snr iin kabul edilebilirlik esas yledir:



Parti;

Q
U
k veya Q
L
k ise kabul edilir

Q
U
< k veya Q
L
< k ise kabul edilmez.

Ayr ift belirtilmi snr verildii zaman kabul edilebilirlik kriteri;

Q
L
> k
U
ve Q
L
> k
L
ise parti kabul edilir

Q
L
< k
U
ve Q
L
> k
L
ise parti kabul edilmez
eklindedir.

ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

89

ekil 8, ekil 9 ve ekil 10da verilen grafiksel metot da yukardaki iki esasa uygulanabilir.

Madde 1.8.2.3de bir misal verilmi bu da ekil 2de gsterilmitir.

Bir st snrn kabul blgesi iin st snr x
_
= U - k
S
dzgn dorusuyla bir alt snrn kabul blgesi iin alt
snr x
_
= L + k
S
dzgn dorusuyla verilmitir. Ayr ayr st ve alt belirtilmi snrlar verildiinde, kabul
blgesi bu iki doru ve x
_
ekseni arasda kalan alandr (ekil 2).

B.8.3 - Belirtilmi Bir Kombine ift Snr Iin Kabul Edilebilirlik Kriteri
Belirtilmi bir kombine ift snr verildiinde, bir ilemin kabul edilebilirliinin ( ) noktasnn kabul diyagram
zerindeki uygun kabul erisi iinde bulunup bulunmamasna ball Madde B.5.3de gsterilmitir (ekil
13).
Bir partinin kabul edilebilirlii, numuneden elde edilmi s ve x
_
deerlerinin numune says ve AQL cinsinden
endekslenmi benzer bir kabul diyagram zerine iaretlemeyle bulunabilir.
Kabul erileri, bu stadardda verilen standard planlar iin s metodunda iin syi bir tahmin, iin x
_
i bir
tahmin olarak kullanma ihtiyacndan dolay meydana gelen belirsizlik pay braklarak hesaplanmtr.

Bu eriler Madde 1.8.10da s-Dden s-Pye olan diyagramlarda gsterilmitir.

Bu diyaramlar s metodu kullanlrken ortak sklaya gre izilirler, x
_
e kar syi iaretlemek yerine


x L
U L
ye kar eklinde
_
'


s
U- L
izilir.


Numune says kot harfleri, B ve C iin (yar numune says 3 ve 4) kabul blgesi x
_
ekseni, x
_
= U - ks
dorusu, MSSD boyunca x
_
eksenine praralel bir doru (izelge 4-5) ve x
_
= L + ks dorusu ile snrldr.
Burada knn deeri izelge 2-A, izelge 2-B veya izelge 2-Cden bulunur.

Kabul edilebilirlik
|s/(U-L), ( x
_
-L)/(U-L)| noktas kabul blgesi iindeyse parti kabul edilir; aksi takdirde parti kabul edilmez,
eklindedir.

Uygulamada, partilerin seriler halinde muayene edilmesi durumunda normal ve sk muayene plan iin s ve
x
_
koordinatlar cinsinden zel kabul erilerinin retlimesiyle inceleme ii daha da kolaylaacaktr.

snin MSSDden daha byk olmas halinde, partinin kabul edilmeyecei kararna hemen varlmaldr.

B.8.4 - Belirtilmi Karmak Snrlar
st snr iin tam bir AQL ile birletirilmi ayr ayr haldeki bir AQL verildii zaman, karlk olan snr izgileri
veya eriler izilir ve her kabul blgesi her iki arta gre ortak bir alandr (ekil 15):












ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

90











EKIL 15 - Belirtilmi Karmak Snrlar Iin Kabul Erisi: s Metodu























ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

91

EK C
R METODU IIN NUMUNE ALMA PLANLARI
(Bu ek standardn tamamlayc bir parasdr)


C.1 - KONU
Bu metot Madde 1.8.2de verilen s metoduna bir alternatiftir.

C.2 - TARIFLER
Bu metot iin kullanlacak ek tarifler aada verilmitir:

C.2.1 - R Metodu
R metodu, numunenin alt gruplarndaki bireylerin lmlerinin ortalama aralklarna gre yaplan standard
sapmann bir tahiminin kullanlarak bir partinin kabul edilebilirliini tayin eden bir metottur.

C.2.2 - Alt Grup: llm halde srayla alnan be birimdir.

C.2.3 - Aralk (R): R metodu kullanldndaki manas: Bir alt grubun araldr.

NOT - Normal kullanmda aralk gzlenmi deerlerin en byk ve en knn arasndaki farktr.

C.2.4 - Ortalama Aralk (R
_
): Alt gruplarn aralklarnn ortalamasdr. On bireyden daha az numuneler iin
btn numunenin aral R olarak alnr.

C.2.5 - En Byk Ortalama Aralk (MAR): Verilen artlar altnda, en byk kabul edilebilir ortalama aralktr.

C.3 - SEMBOLLER
Bu metotta kullanlan ek semboller aada verilmitir:
c: Rden y tayin etmek iin izelge R1de verilen skala faktr.
F: U ve L arasndaki farkla en fazla ortalama aralk arasndaki bir iliki kuran ve izelge R 4de verilen bir
faktr.
k: Kabul edilebilirlik sabiti,
R: Bir alt grubun aral
R
_
: Bir ka alt gruba bal ortalama aralk.

C.4 - TEORI
R metodu, standard sapmay tahmin etmede bir alternatif yoldur.

Bu metodun teorik temeli,i kk numuneler iin her ikisi de ayn normal numuneden hesaplanm aralk R
ve snin arasnda ok iyi bir ilikinin kurulmasdr. Bylece R, snin yerine bir tahmin edici olur ve daha fazla
kullanlamaz hale gelir, ancak numunenin tesadfi eit byklkte kk alt gruplara ayrlmas durumunda,
bu alt gruplarn ortalama aralklar R
_
, standard sapma tahmininde kullanlabilir.

R metodu iin, standard planlarda, 3,4 ve 7 numune saysnda plan hari numune byklklerinin hepsi
bein katlardr. Bir numune 5er bireylik alt gruplara blnr; her bir alt grubun aralk Rsi bulunur, buradan
da ortalama aralk R
_
elde edilir. Numunenin 10 bireyden az birey ihtiva etmesi halide numune alt gruplara
ayrlmaz ve aralk R ortalama aralk R
_
olarak kullanlr.

Bir skala faktr c, snin R
_
/C ile yer deitirecek ekilde, alt grup byklkleri ve alt gruplarn says
cinsinden hesaplanr. Bu c skala faktr, Bu standardda kullanlan alt grup byklkleri temel olarak ,
izelge R1de eitli numune byklkleri iin verilmitir.

Buna karn, izelge R1den verilen skala faktr cnin kullanm, yaplacak nmerik ilerin azaltlmas
amacyla, R metodu iin salanm izelgelerin zel bir seti olarak her zaman gerekmez. Bu durumda,
ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

92
Q
U x
R
U
=

_
_


ve

Q
x L
R
L
=

_
_


st ve alt kalite istatistikleri olarak dorudan tarif edilebilir.

izelge RI, R metodu, s metodu ve bir nceki blmde verilen nitel zelliklere ait metot iin numune
byklklerinin bir kot harfiyle (TS 2756/Blm 1) bir karlatrma salar. Numune byklkleri R
metodunda s metodundakinden daha byktr ancak her ikisi de nitel zellikler metodundakilerden
kktr.

C.5 - KABUL EDILEBILIRLIK KRITERLERI
Her bir plan iin bir kabul edilebilirlik sabiti k, tek bir st belirtilmi snr iin


Q
U x
R
U
=

_
_
k ise, kabul edilir

ve tek bir belirtilmi alt snr iin


Q
x L
R
L
=

_
_
k ise kabul edilir.
dier durumlarda kabul edilmez,
kriterine uyacak ekilde hesaplanr.

Belirtilmi st ve alt snrlar ayr ayr halde verildii zaman, kabul edilebilirlik kriterlerine gre parti,

Q
U
k
U
ve Q
L
k
L
ise parti kabul edilebilir;

Q
U
< k
U
ve Q
L
> k
L
ise parti kabul edilmez

eklindedir.

Madde 1.8.2.3de tarif edilen grafik metodu, R
_
nin s yerine konulmasyla uygulanabilir.

Bir kombine ift belirtilmi snr verildiinde,


R
U L
L
U L
_
,

|
\

|
.
|
|
|

x
_

noktas, partinin kabul edilebilir olup olmadnn tayini iin R-Dden R-P arasnda bulunan bir diyagram
zerine iaretlenir. R metodunda en fazla numune standard sapmas (MSSD)nin e deerinin en byk
ortalama aralk (MAR) olduuna dikkat edilmelidir.
MARin deeri, izelge R4e numune bykl ve AQL girilerek bulunur. |R
_
=MAR, x
_
=(U+L)| noktas kabul
erisinin tepesini verir. R
_
deerinin MARdan byk olmas halinde, parti kabul edilmeyecektir.

C.6 - ILETME ZELLII ERISI
s metodu iin hesaplanan iletme zellii erileri (OC), ok az bir kesinlik kaybyla bu metoda da uygulanr.
Bu eriler, kot harfleri ve AQL deerleriyle belirtilirler.
ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

93

C.7 - KONTROL DIYAGRAMLARI
Madde 1.8.6.1de yer alan kontrol izelgeleri halinde, kaytlar tutma teknii ayr ekilde R metoduna da
uygulanr.

Belirtilmi kombine ift snr tarif edildiinde MAR, R izelgesi zerine iaretlenmelidir.

R
_
nin genel olarak kontrol altnda olduu grld taktirde, faktr c izelge R1de verilirken R/cnin kok
deeri olarak kabul edilebilir. Ilgili yetkili merciin izini alnmak kaydyla metoduna dnlebilir.

C.8 - METODUN SEIMI
Modern bir hesap makinesi varsa, s metodunun kullanlmas normal olarak tercih edilir; ancak snin
hesaplanmas bu metot engel oluyorsa R metodu s metoduna bir alternatif olarak kullanlabilir. R
metodunda hesaplar kolaydr; ancak biraz daha fazla numune says gerektirir.

C.9 - BIR R METODUYLA NUMUNE ALMA PLANININ UYGULANMASI

C.9.1 - BIR PLANIN ELDE EDILMESI
nce Madde 1.8.1de verilen talimat uygulanp uygulanmad kontrol edilir.

Bir R metodu plan iin standard ilem plan iin standard ilem aadaki gibidir:
a) Verilen muayene seviyesi (normal olarak bu II olacaktr) ve parti says ile, izelge 1Adan numune says
kot harfi bulunur.
b) Numune says kot harfi ve belirtilen AQL seviyesi kullanlarak izelge R2-A olan numune says n ve
kabul edilebilirlik sabiti (k) elde edilir.

C.9.2 - BIR PLANIN UYGULANMASI

C.9.2.1 - Tesadfi alnan numune bireyleri, rast gele bir sra ile ele alnr. Incelenecek zellikler iin lmeler
yaplr. Aln srasna gre lmler kaydedilir.

C.9.2.2 - Btn bu lmlerin toplam x bulunur, numunedeki birey saysna blnr, numune ortalamas


x
n
_
=
x

bulunur.

C.9.2.3 - R
_
Deerinin Elde Edilmesi
a) On veya daha fazla birey varsa, lm kaytlar nasl alnmsa o ekilde beli alt gruplara ayrlr (standard
planlar iin daha byk numune saylar bein katlar olduunda bu her zaman mmkndr). Her bir alt
grubun aral en byk lmden en k karlarak bulunur ve ortalama genilik R
_
hesaplanr.
b) On saydan az sayda birey ihtiva eden numuneler alt gruplara blnmezler, en byk ve en kk ller
arasndaki fark aral verir ve bu deer ortalama aralk R
_
olarak kullanlr.

C.9.2.4 - Kabul edilebilirlik kriterlerin uygulanmas
Belirtilmi tek bir snr veya ayr ift belirtilmi snr verildiinde kalite istatistii aada verilen formllerden
uygun olan ile hesaplanr:

Q
U
= (U - x
_
)/R
_

ve/veya
Q
L
= ( x
_
- L)/R
_


Daha sonra bulunan bu kalite istatistii (Q
U
ve/veya Q
L
), izelge R2-Adan (normal muayene iin) bulunan
kabul edilebilirlik sabiti (k
U
ve/veya k
L
) ile karlatrlr. Kalite istatistiinin bulunan kabul edilebilirlik sabitine
eit veya byk olmas durumunda parti kabul edilir, kabul edilebilirlik sabitinden kk olmas durumunda
ise parti kabul edilmez. Bylece belirtilmi herhangi bir st snr Unun verilmesi halinde parti,
ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

94


Q
U
k ise kabul edilir,
Q
U
< k ise kabul edilmez.

veya sadece belirtilmi bir alt snr Lnin verilmesi halinde parti,

Q
L
k ise kabul edilir,
Q
L
< k ise kabul edilmez.

U ve Lnin her ikisinin de verilmesi halinde (AQLllerin st ve alt snrlar iin farkl olmas halinde k deerleri
de farkldr) parti,

Q
U
k
L
ve Q
U
k
U
ise kabul edilir,
Q
L
< k
L
veya Q
U
< k
U
ise kabul edilmez.

rnek:
Herhangi bir elektrikli cihaz elemannn rezistansnn belirtilmi alt snr 580 dur.
Muayene seviyesi II, normal muayene, kullanlacak AQL = %1dir. izelge 1-Adan kot harfi F seilir; izelge
R2-Adan 10 byklkte bir numune says gerekli olduu ve kabul edilebilirlik sabiti knn 0,703 olduu
grlr. Numune rezistanslarn deerlerinin aadaki srada bulunduunu varsaylm:

Ilk alt grup 610, 615, 629, 593 ve 617 (R = 629-593 = 36),
Ikinci alt grup 623, 589, 608, 591 ve 611 (R = 623-589 = 34),
Kabul edilebilirlik esaslarna uygunluk belirtilecektir.

Gerekli Bilgiler Bulunan Deerler

Numune says : n 10
Numune ortalamas x
_
: x/n 608,6
Ortalama Aralk R
_
:
R/alt gruplarn says = (36+34)/2 35
Belirtilmi snr (alt) : L 580
Q
L
= ( x
_
-L)/ R
_
0,817
Kabul edilebilirlik sabiti : k (izelge R2-A) 0,703
Kabul edilebilirlik kriteri:
Q
L
nin k ile mukayeyesi 0,817 > 0,703

Parti kabul edilebilirlik esasna uygundur; bu sebeple parti kabul edilebilir.

C.9.2.5 - Bir tek veya ayr ift belirtilmi snr iin bir grafik kriteri arzu edildii taktirde (R
_
=0, x
_
=U)
noktasndan geen ve eimi (-k) olan x
_
=U-k R
_
(bir st snr iin)

ve/veya

(R
_
=0, x
_
=L) noktasndan geen ve eimi (k) olan x
_
=L + kR (bir alt snr iin) dz doru izilir.

Bu doru, x
_
dey eksen ve R
_
yatay eksen olacak ekilde bir grafik kadna izilmelidir.

Byle bir grafik, partilerin bir serisinin muayenesine balamadan nce hazrlanabilir (Madde 1.8.2.4de
verilen s metodu iin yaplan ilemden sonra)

ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

95

Daha sonra her bir numune zerinde yaplan lmelerden R
_
ve x
_
deerleri kullanlr ve grafik zerinde
(R
_
, x
_
) noktas bulunur. Bu noktann kabul blgesi iinde bulunmas durumunda parti kabul edilir; nokta blge
dndaysa parti kabul edilmez.



RNEK:
Bir nceki rnekte verilen verileri kullanarak x
_
(dey) ekseni zerinde L = 580 noktas iaretlenir; bu
noktadan geen k eimli bir doru izilir |k = 0,703 olmas demek, dorunun (R
_
= 10, x
_
= 587), (R
_
= 20, x
_
=
594,1), (R
_
= 40, x
_
= 608,1) vb. noktalarndan gemesi dernektir|. Uygun bir nokta (R
_
= 0, x
_
= 580) seilir ve
bu nokta zerinden geen bir doru (L) izilir. Bu durumda kabul blgesi bu doru yukarsndaki alandr. R
_

ve x
_
in hesaplanm deeri 35 ve 608,6dr. (R
_
, x
_
) noktasnn iaretlenmesinden sonra ekil 16dan bu
noktann kabul blgesi iinde olduu grlr ve bu durumda parti kabul edilir. Bir kombine st ve alt snr
verilmesi halinde ve R
_
deeri izelge R4den bulunan MAR deerinden kk olmas durumunda bir grafik
metodunu kullanlmas gerekecektir. Bu durumda partinin kabul edilemiyeceine hemen karar verilmelidir.






EKIL 16 - Tekli Veya Ayr Ayr Halde zellik Snrlar Iin Grafik



Numune says kot harfi kullanlarak R serisinden uygun bir izelge seilir. Bu izelgeden seilmi AQL ile
iaretlenmi kabul erisi belirtilir.
ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

96

Bu kabul erisi ve hemen ierisinde hemen ikinci bir eri alnr (sk muayeneye gei gerekiyor ise bir i eri
gerekir ve iki eri arasnda kalan alan bir uyar blgesi oluturur).
ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

97



R
U L
L
U L
_

ve
x
_


deerleri hesaplanr ve eri zerinde iaretlenir.

Noktann kabul blgesi iinde olmas durumunda parti kabul edilir; dnda olmas durumunda ise kabul
edilmez.

NOT - Bu erinin alma uyarlamasnn skalasn ayarlamak daha uygun olabilir. Bu durumda R
_
vex
_

dorudan iaretlenebilir (ekil 17).

RNEK:
Her hangi bir elektrik cihazna ait elemann rezistans iin zellik 520 50 dur. 350 bireylik bir parti
muayeneye sunuluyor. Muayene seviyesi II, normal muayene ve kullanlacak AQL = % 4dr. izelge 1-
Adan numune says kot harfi H olarak bulunur. izelge R2-Adan 25lik bir numune saysnn gerektii
bulunur, izelge R4den MARin f deerinin ise 0,707 olduu bulunur. Numune rezistanslarnn deerlerinin
aadaki srada elde edildiini farzedelim:

Birinci alt grup : 515, 491, 479, 507 ve 543
(R = 543 -479 = 64)
Ikinci alt grup : 521, 536, 483, 509 ve 514
(R = 536 - 483 = 53)
nc alt grup : 507, 484, 526, 552 ve 499
(R = 552 - 484 = 68)
Drdnc alt grup : 530, 512, 492, 521 ve 467
(R = 530 - 467 = 63)
Beinci alt grup : 489, 513, 535, 501 ve 529
(R = 535 - 489 = 46)


Gerekli Bilgiler Bulunan Deerler

Numune says : n 25
Numune ortalamas x
_
: x/n 510,2
Ortalama Aralk R
_
:
R/alt gruplarn says = 294/5 58,8
Belirtilmi st snr : U 570
Belirtilmi alt snr : L 470
Standardlam ortalama : ( x
_
-L)/(U-L) 0,402
Standardlam ortalama aralk: R
_
/(U-L) 0,588
F deeri : (izelge R4) 0,707
MAR = F (U - L) 70,7

Bu verilere gre standardlam ortalama ve ortalama aralk grafik zerine iaretlenir (R - H, AQL = %4)
(ekil 17). Iaretlenen bu noktann kabul erisi dnda bulunmas halinde parti kabul edilmez. Bu rnekte,
(0,588, 0,402) noktas kabul erisinin iinde kaldndan parti kabul edilir.

C.10 - Muayenenin devam iin yaplan ilem : s metodunda verilen Madde 1.8.4 - Madde 1.8.10 arasndaki
ilemler R metodu iin de uygulanmaldr.






ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

98






EKIL 17 - Kot Harf H, n = 25, AQL = %4, MAR = 70,7 iin Kabul Erisi : R Metodu

ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

99

IZELGE R1 - Numune Saylar Kot Harfleri, Numune Saylar ve Skala Faktrleri : R Metodu











NOTLAR
1 - cnin tarifi Madde C.4de verilmitir.
2 - Bu standardda verilen numune says kot harfleri TS 2756/Blm 1de verilenlere karlktr.
























ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

100

IZELGE R2-A - Normal Muayene Iin Tek Numune Alma Planlar (Ana izelge) R Metodu














ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

101

IZELGE R2-B - Sk Muayene Iin Tek Numune Alma Planlar (Ana izelge) R Metodu













ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

102

IZELGE R2-C - Indirgenmi Muayene Iin Tek Numune Alma Planlar (Ana izelge) R Metodu





ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

103


IZELGE R3 - MAR Iin F Deerleri : R Metodu










NOT - MAR = F (U - L) Formlnden hesaplanr.

























ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

104



DIYAGRAM R-D - Belirtilmi Kombine ift Snrlar Iin Kabul Erileri R Metodu - Numune Says Kot Harfi
D (Numune Says 5)





ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

105



DIYAGRAM R-E - Belirtilmi Kombine ift Snrlar Iin Kabul Erileri R Metodu - Numune Says Kot Harfi
E (Numune Says 7)






ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

106


DIYAGRAM R-F - Belirtilmi Kombine ift Snrlar Iin Kabul Erileri R Metodu - Numune Says Kot Harfi
F (Numune Says 10)


ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

107

DIYAGRAM R-G - Belirtilmi Kombine ift Snrlar Iin Kabul Erileri R Metodu - Numune Says Kot Harfi
G (Numune Says 15)
ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

108
DIYAGRAM R-H - Belirtilmi Kombine ift Snrlar Iin Kabul Erileri R Metodu - Numune Says Kot Harfi
H (Numune Says 25)
ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

109

DIYAGRAM R-I - Belirtilmi Kombine ift Snrlar Iin Kabul Erileri R Metodu - Numune Says Kot Harfi I
(Numune Says 30)
ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

110
DIYAGRAM R-J - Belirtilmi Kombine ift Snrlar Iin Kabul Erileri R Metodu - Numune Says Kot Harfi J
(Numune Says 40)
ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

111

DIYAGRAM R-K - Belirtilmi Kombine ift Snrlar Iin Kabul Erileri R Metodu - Numune Says Kot Harfi
K (Numune Says 60)
ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

112
DIYAGRAM R-L - Belirtilmi Kombine ift Snrlar Iin Kabul Erileri R Metodu - Numune Says Kot Harfi L
(Numune Says 85)
ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

113

DIYAGRAM R-M - Belirtilmi Kombine ift Snrlar Iin Kabul Erileri R Metodu - Numune Says Kot Harfi
M (Numune Says 115)
ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

114
DIYAGRAM R-N - Belirtilmi Kombine ift Snrlar Iin Kabul Erileri R Metodu - Numune Says Kot Harfi
N (Numune Says 175)
ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

115

DIYAGRAM R-P - Belirtilmi Kombine ift Snrlar Iin Kabul Erileri R Metodu - Numune Says Kot Harfi
P (Numune Says 230)
ICS 19.020 TRK STANDARDI TS 2756/4/Nisan 1995

116

EK D
S Metodu Iin Grafik Kad
(Bu ek standardn tamamlayc bir parasdr).








EKIL 18 - S Metodu Iin Grafik Kad

You might also like