Adsorpsiyon

Bir fazda bulunan iyon yada molekllerin , bir dier fazn yzeyinde younlamas ve konsantre olmas ilemi olarak tanmlanabilir . Birikim gsteren maddeye adsorbat, Adsorplayan katya adsorban denilmektedir .

A d so rb si n yo i l m i s -s , e , v v g a z- s vve s v ka tg i i b h e rh a n g ii kifa z a rs d a kia ra n ke si tte o l m a kta d . u r

Adsorpsiyon eitleri:

Fiziksel Kimyasal Deiim ( yon deiimi gibi )

Fiziksel adsorpsiyon
Molekller aras dk ekim gcnden veya Van der Walls kuvvetlerinden dolay meydana gelmektedir . Adsorbe olan molekl kat yzeyinde belirli bir yere balanmamtr , yzey zerinde hareketli bir durumdadr . Bununla birlikte , adsorbat adsorbann yzeyinde birikir ve gevek bir tabaka oluturur . Fiziksel adsorpsiyon genellikle geri dnmldr ( tersinir ).

Kimyasal adsorpsiyon
Daha kuvvetli glerin etkisi sonucu oluur ( kimyasal bileiklerin oluumu ). Genellikle adsorbat yzey zerinde bir molekl kalnlnda bir tabaka oluturur , molekller yzey zerinde hareket etmezler . Adsorban yzeyinin tamam bu mono molekler tabaka ile kaplandnda , adsorbann adsorplama kapasitesi bitmi olur . Bu tr adsorpsiyon ok nadir olarak geri dnmldr ( tersinmez ). Adsorbe olan maddenin uzaklatrlmas iin ( rejenerasyon ) adsorbann yksek scaklklara kadar stlmas gibi ilemler uygulanr .

Deiim (exchange) adsorpsiyonu,

Adsorbat ile yzey bu arasndaki snfa elektriksel edilir . ekim ile zt

olmaktadr . yon deiimi

dahil

Burada ,

elektrik yklerine sahip olan adsorbat ile adsorban yzeyinin birbirlerini ekmesi nem kazanmaktadr . Elektrik yk fazla olan iyonlar ve kk apl iyonlar daha iyi adsorbe olurlar . Tm bu adsorpsiyon eitlerine ramen , bir adsorpsiyon ilemini zordur . tek bir adsorpsiyon eidi ile aklamak

ADSORPSYONU ETKLEYEN FAKTRLER

1.Kalsinasyon (Adsorbentin Scakl) 2.pH 3.yon Etkisi 4.Modifikasyon 5.Nem 6.Tanecik Boyutu 7.alkalama Hz 8.alkalama Sresi

1.Kalsinasyon (Adsorbentin Scakl)

Genellikle adsorbentin scakl ile yzey alan artt iin adsorpsiyon artar.Ancak 300C ve zeri scaklklarda genellikle adsorbantn yapsnda meydana gelen bozunmalar sonucu adsorpsiyon scaklkla artmaz,hatta azalabilir.

2.pH

Hidranyum ve hidroksil iyonlar kuvvetli adsorbeolduklarndan, dier iyonlarn adsorpsiyonu zelti pHndanetkilenir.Ayrca asidik veya bazik bileiklerin iyonizasyon derecesi de adsorpsiyonu etkiler.

e i i i ive rm e kte d i . A d so rb a n n e g a ti y kl o l u u i n a d so rb e n t n e g a ti y kl m n r f d i f

3.yon Etkisi

yonlardan kast adsorbandan farkl iyonlardr. 1.DURUM Adsorbent ve adsorbann ikiside pozitif ykl

olduundan adsorpsiyon olay ya ok az olur ya da hi olmaz. Ortama eklenen negatif ykl iyonlar ile adsorbentin yzeyi negatif hale getirilir ve adsorpsiyon gerekleir.

2.DURUM

4.Modifikasyon

Adsorbent yzeyine farkl trler balayarak adsorbent yzeyinin yapsn deitirme ilemidir.Bu ilem sonucu adsorpsiyon artrlabilir veya azaltlabilir.

5.Nem: Adsorbent yzeyinde tutunmu olan su moleklleridir.Yzey alann azalttklar iin adsorpsiyonuda azaltrlar. 6.Tanecik Boyutu: Adsorbentin tanecik boyutu kldke yzey alan artacandan adsorpsiyonda artar. 7.alkalama Hz: alkalama hz arttka adsorbent ve adsorban molekllerinin arpma olana artacandan dolay adsorpsiyon hz artar. 8.alkalama Sresi: alkalama sresi arttka adsorbent ve adsorban molekllerinin arpma sresi artacandan dolay adsorpsiyon artar ve bir sre sonra dengeye ular.

ADSORBANLARN ZELLKLER
Zehirsiz olmal evre iin zararsz olmal Ucuz ve kolay elde edilebilir olmal Adsorbanlarla etkileime girebilecek fonksiyonel gruplar bulundurmal yi bir adsorbentin temel zellii birim ktle bana geni yzey alanna sahip olmasdr . Suda znmemeli Kolayca geri kazanlabilmeli Bilimsel olarak kullanlmas kabul edilmi olmal

ADSORBAN ETLER

1 ) Doal Adsorbanlar ( kitosan , zeolit , kil , selloz ) 2 ) Yapay Adsorbanlar ( aktif karbon , silika jeller ) Yapay adsorbentler de tarmsal adsorbanlar ve endstriyel adsorbanlar olmak zere ikiye ayrlr .

Yapay Adsorban eitleri

eitli endstri dallarnn faaliyetleri sonucunda oluan atklar adsorban olarak kullanlabilme zellikleri ile dikkat ekmektedir . Dier adsorbanlarla karlatrldnda maliyetlerinin ok daha dk olmas en belirgin avantajlardr . RNEKLER :
Kl ( termal g tesisleri vb .) Atk amur Ocak kl ( elik retimi tesisleri vb .) Tala ( marangoz atlyeleri ) Pirin kabuu , Hindistancevizi kabuu , Buday kalntlar , Zeytin ekirdei , Fndk kabuu , Ayiei sap vb .

ENDSTRYEL ATIKLAR

TARIMSAL ATIKLAR

DOAL ADSORBANLAR

Kolay elde edilebilen maddelerdir nilem gerektirmeyen ve retimi kolay adsorban trdr Maliyeti azdr bu yzden daha ok tercih edilirler ok fazla atk karmazlar bu nedenle evreye zarar azdr Dezavantaj her materyale uygulanamaydr

YAPAY ADSORBANLAR

Fabrikalarda retilen maddelerdir . retimi zordur . Maliyeti yksektir . Zehirli olabilirler . Sala zararl olabilirler . Avantaj istenilen zellikte olusturulabilirler .

YAPAY ADSORBANLAR
AKTF KARBON Yaygn olarak kullanlan endstriyel adsorbentler arasnda evre kirliliini kontrol amacyla , u anda kullanlan adsorbentlerin en nemlisi , yksek gzeneklilie sahip aktif karbonlardr Ticari olarak aktif karbonlar , odun , turba , linyit , kmr , mangal kmr , kemik , Hindistan cevizi kabuu , pirin kabuu , fndk kabuu ve ya rnlerinden elde edilen karbonlarn eitli ilemlerden geirilerek aktive edilmesiyle elde edilirler . Karbon taneciinin yzeyi gaz , sv ve kat maddeleri eker ve yzeyde ince bir film tabakas oluturur , yani adsorbe eder . Aktif karbonun adsorbanolarak tercih edilmesinin balca iki nedeni vardr . 1 . Belirli maddeleri iin ekici bir yzeye , ekebilmesi

Adsorpsiyon prosesinin kullanld yerler

Kat-sv adsorpsiyonu ime suyu ve atksu artmnda nemli rol oynar. Adsorpsiyon prosesi su ve atksu artmnda aadaki amalarla kullanlmaktadr;

stenmeyen tad ve kokularn uzaklatrlmas nsektisid, bakterisid ve bunun gibi pestisidler biyolojik artma sistemlerinde giriim meydana getirebilirler ve artlmadan tesisten karlar. Bu gibi maddelerin alc sulara gitmemesi iin ncl artma olarak adsorpsiyon ilemi, Kk miktarlarda toksik bileiklerin (fenol vb) sudan uzaklatrlmas Deterjan kalntlarnn sudan uzaklatrlmas, Endstriyel atklarda bulunan kalc organik maddelerin ve rengin giderilmesi, Nitro ve klora bileikleri gibi zel organik maddelerin ve rengin

Kat Faz zerinde Adsorpsiyon Desorpsiyon lemleri

Aktif merkez olarak adlandrlan adsorbann yzeyi zerinde yer alan atomlar arasndaki ba kuvvetleri tamamen doyurulmamtr. Bu aktif merkezlerde yabanc molekllerin adsorpsiyonu yer alr. Adsorban zerinde adsorplanm bir madde, kendisine oranla daha iddetle adsorplanan bir madde tarafndan yer deitirir. Yer deitiren madde karbon tarafndan desorplanr veya serbest braklr. Bu olay daha ok tercih edilen trlerin adsorpsiyonu boyunca devam eder. Desorpsiyon olay, kimyasal olarak adsorplanan

Adsorbsiyon izotermleri

Adsorpsiyon dengesi, adsorpsiyon izotermi olarak bilinen balantlarla ifade edilir. zeltide kalan deriim C ile adsorplaycnn birim arl bana tuttuu madde miktar q arasndaki ilikiler adsorpsiyon izotermi olarak tannr. Adsorpsiyon izotermlerinin matematik adan uygun formllerle ifadesi iin balca yaklam gerekletirilmitir;

Langmuir zotermi
Langmuir adsorpsiyon izotermi ampiriktir ve aadaki ekilde ifade edilir; qe=X/M=a x b x C / (1+bC) C/(X/M) = 1/ab + C/a Burada X/M = birim adsorplayc arl bana adsorplanan madde miktar (g/g) a= birim adsorplayc arl bana tek sral filmde tutulan mol says b= sabit C= adsorpsiyondan sonra zeltide kalan maddenin deriimi (mg/L)

Freundlich izotermi
Freundlich zotermi aadaki forml ile ifade edilir; qe = X/M = KfC1/n log X/M = log Kf + 1/n log C Burada X/M = qe = = birim adsorplayc arl bana adsorplanan madde miktar (g/g) M = adsorban maddenin arl X = adsorplanan madde miktar Kf = Freundlich sabiti n = sabit (n>1) C= adsorpsiyondan sonra zeltide kalan maddenin deriimi (mg/L)

BET zoterm Denklemi

BET izoterminin matematiksel ifadesi aada verilmitir; X/M = qe = BCQ0/(Cs-C)[1+(B-1)(C/Cs)] C/(Cs-C)qe = 1/BQ0 + [(B-1)/BQ0](C/Cs) Burada; B,Q0 = sabitler B = yzey enerji alverii ile ilgili bir sabit Cs = Adsorplanan maddenin doygunluk konsantrasyonu C = Adsorpsiyondan sonra zeltide kalan maddenin konsantrasyonu (mg/l)