STANBUL TEKNK NVERSTES

FEN BLMLER ENSTTS

GEN BANDLI YAMA ANTEN TASARIMI

YKSEK LSANS TEZ Mh. pek TANSARIKAYA (504041339)

Tezin Enstitye Verildii Tarih : Tezin Savunulduu Tarih :

20 ubat 2007 18 Ocak 2007

Tez Danman : Dier Jri yeleri

Do.Dr. Seluk PAKER Do.Dr. Ali YAPAR Yar. Do. Dr. Berk STNDA

Ocak 2007

NSZ

Burada sunulan almann, yama antenlerin software ve lboratuar desteiyle geni bandl olarak nasl tasarlanabileceini rnekler zerinde gstermesi asndan tasarma yeni bir bak as getirdiini dnyor ve konu ile ilgili aratrmaclara yararl olmasn diliyorum. Bu yksek lisans tezinin bir proje formatnda hazrlanmasnda, tasarm aamasnn ve labaratuvar lmlerinin gerekletirilmesinde yardm ve nerilerini benden esirgemeyen tez danmanm sayn Do.Dr. Seluk PAKER` e, tasarm aamasnda HFSS programn altrabileceim bilgisayar ortamn bulmama yardmc olan ikinci danman hocam olarak nitelendirebileceim Y.Do.Dr. Burak Berk STNDA a ve hayat boyu varlklaryla bana her zaman destek olan aileme teekkr ederim. OCAK 2007 pek TANSARIKAYA

ii

NDEKLER NSZ NDEKLER KISALTMALAR TABLO LSTES EKL LSTES SEMBOL LSTES ZET SUMMARY 1 MKROERT YAMA ANTEN YAPILARI 1.1 Giri 1.2 Mikroerit Yama Anten Hakknda Genel Bilgi 1.3 Mikroerit Yama Antenlerin Band Genilii 1.4 Mikroerit Yama Antenleri Besleme Teknikleri 1.5 Mikroerit Yama Antenlerin Uygulama Alanlar 1.6 Mikroerit Yama Anten Analizi 1.7 Transmisyon Hat Modeli 2 ANTEN N KABLOSUZ A STANDARTLARINA GENEL BAKI 2.1 Giri 2.2 802.11 b Standart ve zellikleri 2.3 802.11 a Standart ve zellikleri 2.4 802.11 g Standart ve zellikleri 2.5 HIPER / LAN 2 2.6 WIMAX 3 GENBANDLI MKROERT YAMA ANTEN TASARIM VE RNEKLER 3.1 Tasarm Program : HFSS 22 3.2 E eklindeki Yama Antenin Tasarm 27 3.3 1.9 - 2.4 GHz Frekanslarnda Kablosuz Haberleme in E eklindeki Yama Antenin Tasarm 33 3.4 Beslemesi Deiiklie Uratlm L eklinde Olan Mikroerit Yama Antenin Tasarm 38 3.5 CPW Beslemeli Yama Antenin Tasarm 45 SONULAR KAYNAKLAR ZGEM
iii

ii iii iv v vi ix x xii

1 1 3 4 7 8 10

18 18 19 19 20 21

52 54 56

KISALTMALAR CPW Non-TEM MIC RCS HFSS : : : : : Dzlemsel Dalga Klavuzu Enine Elektromagnetik Mikrodalga Tmleik Devresi Radar Kesit Alan Yksek Frekans Yap Simulatr

iv

TABLO LSTES

Sayfa No Tablo.1: eitli w genilikleri iin CPW beslemeli antenin ....51 performans tablosu; L=44mm, G=72 mm, r = 4.4, h=1.6 mm, wf = 6.37 mm, g=0.5 mm, l=22.5mm

EKL LSTES Sayfa No ekil ekil ekil ekil ekil 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 : Mikroerit Anten ve Koordinat Sistemi ...........2 : Mikroerit Antenleri Besleme Teknikleri ....5 : Mikroerit iletim hatt beslemeli, mikroerit 6 yama antenin geometrisi ve edeer devresi : Dikdrtgen Mikroerit Yama ....... 10 : Yark geometrisi ve koordinat sistemiyle... 11 mikroerit antenin ma yapan iki yark gibi gsterilmesi. ekil 1.6 : (a) Ima yapan mikroerit elemana edeer devre .....16 (b)Keyfi seilmi besleme noktasyla mikroerit yama ekil ekil ekil ekil ekil ekil ekil 1.7 3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.2.4 3.2.5 3.2.6 : Transmisyon hat eitliiyle koaksiyel beslemeli .17 mikroerit yama : HFSS ile yaplan tasarm rnekleri .....23 : Geniband E eklindeki Yama Antenin Geometrisi ...25 : E eklindeki Yama Antenin Geni Band Mekanizmas.... 26 : Hesaplanan E eklindeki Geni Band Yama Antenin ...27 s11 Parametresi Grafii : lm yaplan E eklindeki Geni Band Antenin s11......28 Parametresi Grafii : Tasarlanan E eklindeki Geni Band Yama Antenin ....29 Kazan Grafii : Tasarlanan E eklindeki Geni Band Yama Antenin .. 30 Smith Chart Grafii

ekil

3.2.7

vi

ekil 3.2.8 ekil 3.2.9

: 2.2 ve 2.45 GHz frekanslarnda alan E eklindeki ...... 30 Yama Antenin stten fotoraf : 2.2 ve 2.45 GHz frekanslarnda alan E eklindeki ...........31 Yama Antenin Yandan fotoraf

ekil

3.2.10

: 2.252.9 GHz frekans araln kapsayan Yama ......... 32 Antenin s11 Parametresi Grafii

ekil 3.2.11

: E eklindeki Yama Antenin Kablosuz Haberleme .... 34 iin simule edilen s11 Parametre Grafii

ekil 3.2.12

: Farkl Slot Uzunluklar iin Hesaplanan E ........ 35 eklindeki Yama Antenin S11 Parametre Grafii

ekil 3.2.13

: Farkl Slot Pozisyonlar iin Hesaplanan E ..36 eklindeki Yama Antenin S11 Parametre Grafii

ekil 3.2.14

: Farkl Slot Genilikleri (Ws) iin Hesaplanan ....37 E eklindeki Yama Antenin S11 Parametre Grafii

ekil 3.2.15 ekil 3.2.16

: Tasarlanan L probe beslemeli antenin geometrisi .....39 : Deitirilmi L-probe antenin S11 parametre grafii.......40 ( W= 55 mm, L=45 mm, Iw=10 mm, IL=30 mm, HFW=3 mm, HFL=10 mm, H= 10 mm, D= 3mm)

ekil 3.2.17 :Hesaplamas simule edilerek yaplan L-Probe Beslemeli..41 Yama antenin S11 Grafii ekil 3.2.18 :lm yaplan L-probe Beslemeli Yama Antenin S11..42 Grafii ekil 3.2.19 ekil 3.2.20 ekil 3.2.21 : Tasarlanan antenin kazan grafii....43 : L Probe Beslemeli Yama Antenin stten Grn .........44 : L Probe Beslemeli Yama Antenin Yandan Grn.....44
vii

ekil 3.2.22 ekil 3.2.23 ekil 3.2.24 ekil 3.2.25 ekil 3.2.26

: L Probe Beslemeli Yama Antenin Beslemesinin....45 Grn : CPW beslemeli karesel slot antenin geometrisi .....46 : Hesaplanan ve llen prototip tasarmnn sonular......47 : Tasarm yaplan antenin stten grn ......48 : Farkl boluklar (S) iin llen Smith Charttaki giri empedans;L = 44mm,G = 72 mm, l= 22.5 mm, w= 32 mm,...49 r = 4.4, h=1.6 mm, wf = 6.37 mm, g=0.5 mm

ekil 3.2.27 : S11 parametre grafii (G = 72 mm, h= 16mm, L=44 mm, ......50 wf = 6.37 mm,gf= 0.5 mm,w=32 mm,l=22 mm)

viii

SEMBOL LSTES r J : dielektrik sabiti : dalga boyu : diren : magnetik akm

ix

GENBANDLI YAMA ANTEN TASARIMI ZET Yama antenler; sahip olduklar geometri, hafiflik, retim aamasndaki ucuzluk ve kolay uygulanabilirlii nedeniyle, en popler anten tiplerindendir. Gerekte, tm bu sistem, btn yanal yzeyi ak olan bir rezonatrdr. Mikroerit yama antenlerin, anten yaplar iinde nemli bir gelime ve yenilik salamasnn balca nedeni daha ok elektriksel olmayan zelliklerinden kaynaklanmaktadr. Mikroerit yama antenler dk bir profil ve arla sahiptir, mikrodalga tmleik devrelerine (MIC) rahatlkla uyum salayabilir. Kk olmalarndan dolay ve devre elemanlaryla ayn dielektrik katman paylaabilmeleri nedeniyle kolayca entegre devre yaplara uyum salayabilir ve tanabilir cihazlarn boyutlarn bytmezler. Eer malzeme ve fabrikasyon giderleri engelleyici deilse sistem ok ucuza mal edilebilir. Elektriksel performans, tel veya aklk gibi geleneksel anten sistemleriyle karlatrldnda ise temel mikroerit antenler: `dar band genilii`, `yksek besleme devre kayplar`, `dk apraz polarizasyon` ve `dk g kontrol kapasitesi` gibi dezavantajlara sahiptirler. Bunlar uygulama alanlarn ve aratrmalardaki performans kstlar. Ayrca iletkeni destekleyen dielektrik alt tabakann varl nedeniyle, mikroerit antenlerin analizini gereklemek zordur. Yakn zamanda yaplmakta olan almalar analiz aamasnda; dikdrtgen ve dairesel geometriler iin kullanlan transmisyon hat modeli, oyuk modeli, tam dalga analizi gibi gelimekte olan uygulamalar zerine odaklanmtr. Bir anteni tasarlarken, antenin geometrik ve fiziki parametrelerinin etkileri: yama boyutu, alt tabaka ykseklii, yer yzeyinin genilii ve bunlarn relatif bykl gibi zellikler gz nne alnmaldr. Problarn yeri ve says, ilgili modlarn iddeti ve etkileri zerinde etkilidir. Mikroerit antenler bir ok nemli zelliine ramen, pek ok sistemde dar bandgenilii ile snrldrlar. Genel olarak, alt katman kalnlatka ve dielektrik katsays dtke, band genilii

artar. Tezin amac: band geniliinin artrlabildii yama anten rneklerini ortaya koymaktr. Tezin ilk blmnde mikroerit antenler genel olarak incelenmi, ikinci blmnde kablosuz haberlemede kullanlan ve tasarm iin nem kazanm olan standartlar incelenmi, nc blmde ise prototipleri ve laboratuvar lmleri yaplm yama antenlerin HFSS program kullanlarak nasl tasarland, band geniliklerinin hangi parametrelere bal olduu grafiklerle gsterilmitir.

xi

WIDE BAND PATCH ANTENNA DESIGN SUMMARY

Microstrip antenna technology has been the most rapidly developing topic in the antenna field in the last fifteen years, receiving the creative attentions of academic, industrial, and government engineers and researchers throughout the world. During this period there have been over 1500 published journal articles, five books and innumerable symposia sessions and short courses devoted to the subject of microstrip antennas . As a result, microstrip antennas have quickly evolved from academic novelty to commercial reality, with applications in a wide variety of microwave systems. In fact, rapidly developing markets in personal communications systems (PCS), mobile satellite communications, direct broadcast television (DBS), kablosuz local area networks (WLANs), and demand for microstrip antennas and arrays will increase even further. The basic microstrip antenna element is comprised of a metal patch supported above a larger ground plane. The patch is usually printed on a microwave substrate material with relative permititivity in the range 2 to 10, but a variety of materials may be used, depending on the application. Air or low-density foam usually offer the lowest loss and highest radiation efficiency, but higher permititivity substrates result in smaller elements with broader radiation patterns. Microstrip antennas have been successfully operated on GaAs (r = 12.8) as well as LaAIO3 and other substrates commonly used for high Tc super conductors (r = 20-25). Although rectangular and circular patches are most common, any shape that possesses a reasonably well defined resonant mode can be used, including ellipses, annular rings and triangles. The shape of the patch can be used to obtain special effects, such as circular polarization.

xii

Microstrip antennas have a low profile and are light in weight, they can be made conformal and they are well suited to integration with microwave integrated circuits (MICs). Although microstrip antennas have proven to be a significant advance in the established field of antenna technology, it is interesting to note that it is usually their nonelectrical characteristics that make microstrip antennas preferred over other types of radiators.

xiii

1. MKROERT YAMA ANTEN YAPILARI

1.1. Giri Mikroerit yama anten kavram ilk kez 1953 ylnda Deschamps tarafndan ortaya atld. Daha sonra Gutton ve Baissinot bir mikroerit antene patent almlardr. Buna ramen geni bir deer aralndaki dielektrik sabitli, bakr ya da altnla kaplanm alt tabaka iin fotogravr tekniklerinin, kullanlabilir sl ve mekanik zelliklerinin, dk kayp oranlarnn gelitirilerek teorik modelleri kadar iyi pratik antenler retilene kadar yirmi yl geti. Bunun balca nedeni iyi dielektrik tabanlarn mevcut olmamasdr. Bu tabanlarn geliimi ile mikroerit anten de hzl bir geliim iine girmitir. lk pratik antenler 1970 lerin balarnda, Howel ve Munson tarafndan gelitirildi. O zamandan beri, mikroerit antenlerin, hafiflik, kk hacim, ucuzluk, yzeysel grn, bask devrelere uygunluk gibi saysz avantaj kullanarak yaplan aratrma ve gelitirmeler; mikrodalga antenlerinin geni alannda, mikroerit yama antenlerin ayr bir dal olarak yer almasna ve deiik uygulamalara klavuzluk etmesine nc olmutur [3]. 1.2. Mikroerit Yama Anten Hakknda Genel Bilgi ekil 1.1 de grld gibi, bir mikroerit antenin basit grn, alt tarafnda bir toprak levhas bulunan dielektrik alt tabaka ile (2.2 r 12 ) dier taraf stndeki nm yapan yamadan oluur [1]. Mikroerit anten, mikroerit transmisyon hatlarnn bir uzants olarak dnlebilir. Bu hatlar non-TEM (Enine elektromagnetik) dalgalarn iletimine imkan salar.

ekil 1.1. Mikroerit Anten ve Koordinat Sistemi Genelde anten yapsnn yama ve toprak ksm bakrdr. Dielektrik taban ise ok geni bir aralkta dalgalanan zelliklere sahip istee gre seilen yaltkan bir malzemedir. Yama ksm ve toprak ksm birlikte bir iletim hatt oluturarak quasiTEM dalgalarla oluan enerji iin klavuz grevi grrler. Dielektrik malzemenin kalnl genellikle 0.005 cm ile 0.635 cm arasnda deiir. Mikrodalga devreleri iin alumina, quartz, PTFE gibi malzemeler kullanlr fakat bunlar pahal olduklar iin genellikle tercih edilmezler. Yksek frekanslarda entegre devrelerle birletirilme kolayl salamak amacyla FR-4 malzeme kullanlr. Tezdeki her tasarm iin de bu malzemeden yararlanlmtr. Bakr yamann kalnl genellikle 0.035 mm ile 0.070 mm arasnda deiir. Dielektrik tabanlarn elektriksel zellikleri dielektrik sabiti ve kayp tanjant ile belirlenir. Bu kayp tanjant ne kadar byk olursa anten verimi de o derece dk olur. Bu nedenle ou zaman dk tanjantl malzemeler tercih edilir [ 2 ]. Gerekte, tm bu sistem, btn yanal yzeyi ak olan bir rezonatrdr. Mikroerit antenlerden radyasyon, toprak levhas ve mikroerit anten iletkeninin kenar arasndaki saak alanlarndan yaymlanr. Snr art, ilk yaklaklkla, ak alan yanal yzeydeki teetsel Magnetik alan bileenlerinin sfr olmasdr. Bylece,
2

herhangi bir mod iin, alan bileenleri ifade edilebilir. Rezonatr, uygulamada bir mikroerit hatla beslendiinden, iinde alt ve st plakalara dik bir Elektrik alan bileeni vardr. Yani bu dorultu esas alnarak bulunacak zm bir TM modudur. Uzaya nlanan alan, rezonatrn evresindeki alanlar tarafndan oluturulur. Bu sebepten, bu alanlarn, hassas bir zmle ifadesi gerekir [1] , [3]. Mikroerit yama antenlerin, anten yaplar iinde nemli bir gelime ve yenilik salamasnn asl nedeni daha ok elektriksel olmayan zelliklerinden kaynaklanmaktadr. Mikroerit yama antenler dk bir profil ve arla sahiptir, mikrodalga tmleik devrelerine (MIC) rahatlkla uyum salayabilir. Kk olmalarndan dolay ve devre elemanlaryla ayn dielektrik katman paylaabilmeleri nedeniyle kolayca entegre devre yaplara uyum salayabilir ve tanabilir cihazlarn boyutlarn bytmezler. Eer malzeme ve fabrikasyon giderleri engelleyici deilse sistem ok ucuza mal edilebilir. Elektriksel performans, tel veya aklk gibi geleneksel anten sistemleriyle karlatrldnda ise temel mikroerit antenler: `dar band genilii`, `yksek besleme devre kayplar`, `dk apraz polarizasyon` ve `dk g kontrol kapasitesi` gibi dezavantajlara sahiptirler. Detayl aratrma ve gelitirmeler bu engellerin ounun temel mikroerit elemanlar zerine yaplabilecek eklemeler ve deiikliklerle yok edilebileceini veya en azndan azaltlabileceini gsterdi. Yama antenlerin baz temel zellikleri; dk profil form faktr, dk arlk, yksek olmayan dzlemsel devrelere kolay maliyetler, yerleme yaps bakmndan uyumluluk, entegrasyon, dorusal ikili ve dairesel polarizasyon

yetenei ve ok ynl besleme geometrileridir. Yama antenlerin tm bu zelliklerine ramen, bu teknolojinin en kstlayc yan temel mikroerit elemanlarn band geniliidir [4] . 1.3 Mikroerit Yama Antenlerin Band Genilii Dipol, yark ve dalga klavuzu anten elemanlarnn altklar band genilikleri %1550 arasnda deiirken, geleneksel mikroerit yama elemanlarnn ok dk yzdeli bir band genilii empedans vardr. Alt katman kalnlatka ve dielektrik katsays dtke band genilii artar. Her iki eilim de yama akmnn alt katmandaki toprak dzlemindeki negatif grntsnn yaknl nedeniyle rezonatrn artan Q` suyla aklanabilir. Band genilii iin, dk dielektrik sabitli
3

kaln bir anten alt katman kullanmak tercih edilir. Ancak endktif ykleme ve dzlemsel mikroerit devrelerden gelebilecek sahte malar nedeniyle bir mikroerit anten alt katmannn kalnl 0.02 veya daha dktr. Temel elemann band geniliinin snrl olmas, son 15 ylda yaplan aratrma ve gelitirme almalar sonunda mikroerit anten band geniliinin ykseltilmesi iin bir ok tekniin olumasna yol at, bylece %10-40lk empedans band genilii alabildi. Mikroerit anten band geniliinin gelitirilmesine ynelik dzinelerce teknik bulunmutur ve bunlar kanonik yaklama gre kategorize edebiliriz: uyum devreleri kullanarak empedans uydurma, ylm veya parazitik elemanlarla ikili rezonanslar, kaypl elemanlar ekleyerek verimi drme [4]. 1.4 Mikroerit Yama Antenleri Besleme Teknikleri Mikroerit yama antenlerin pek ou, dielektrik alt tabakann bir yznde nm yapan elemanlara sahiptirler, bu nedenle mikroerit hatla ya da koaksiyel bir hatla beslenebilir. Besleme yntemi antenin giri kablo empedansn ile ve polarizasyonunu belirler. Dzlemsel bask devre antenleri beslemek iin adet genel yntem vardr. Bunlardan birincisi koaksiyel beslemektir. Koaksiyel beslemenin avantaj antenin giri empedansna kolay uydurulmas ve paterni bozabilecek parazitik yaylmn en az seviyede olmasdr. kinci yntem mikroerit hatlarla besleme devresi kurmaktr. Parazitik yaylm fazla olmasna ramen bu yntem kolay retilmesi nedeniyle tercih edilir. nc metod ise ayrk kuplaj metodudur. Besleme tekniklerini biraz daha aacak olursak: Yaylm besleme devresinden ayr tutulduu iin ilk iki yntemin avantajlarn ierir. Besleme hatt ve anten arasnda genellikle bir uydurmaya gereksinim duyulur, nk anten giri empedans, allm 50 luk hat karakteristik empedansndan farkldr. Uydurma, besleme hattnn yerinin uygun ekilde seilmesiyle yaplabilir. Yine de beslemenin yeri ma karakteristiine etki edebilir. Mikroerit ve koaksiyel beslemeler iin, Green fonksiyonu teknii, besleme yerinin etkisinin hesaplanmas iin kullanlabilir. ekil 1.2de mikroerit antenlerin belli bal besleme teknikleri verilmitir [3]. Besleme hattnn miktar rezonansta empedans seviyesini kontrol eder. (Empedans denetimi iin koaksiyel prob beslemesinin yerletirilmesine benzer bir ekilde.)

Bu elemann edeer devresi mikroerit besleme hattnn yakn alan etkisini temsil eden seri endktans + paralel RLC rezonans devresidir.(Ayn edeer devre probe -beslemeli mikroerit antenler iin de uygulanabilir. Probe ve hat besleme, alann edeer elektrik akm ve yama (patch) rezonatrn ayn yndeki elektrik alan arasndaki kuplajdan yama elemann uyarr. Bu, yamann merkezinin altnda bir maksimuma sahiptir. Mikroerit antenin bir mikroerit iletim hattyla beslenebilmesi, elemann bir diziyle veya aktif devreyle tmletirilmesinde zellikle

ekil 1.2. Mikroerit Antenleri Besleme Teknikleri yararldr. Dorudan temasl koaksiyel prob ve mikroerit hat beslemeleri basitlik gibi bir avantaja sahiptirler fakat baz dezavantajlar da vardr. nce bir alt tabakadan dolay bandgenilii snrlanmtr. Buna ek olarak, bu beslemelerin Elektrik alan dzlemindeki asimetrisi apraz polarizasyona neden olan yksek dereceli modlar retmektedir. Koaksiyel besleme durumunda, lehimleme gereksinimi gvenirlilii drebilir ve ok sayda eleman kullanlyorsa maliyet artabilir.

ekil 1.3. Mikroerit iletim hatt beslemeli, mikroerit yama antenin geometrisi ve edeer devresi . Bir mikroerit anten elemann deiik ekillerde, temas etmeyen, beslemeleri kullanarak da beslemek mmkndr. ekil 1.3.de gml mikroerit iletim besleme hattn barndran 2 katmanl bir alt tabakaya sahip yaknlk (proximity) beslemesi grlmektedir. Ima yapan yama, mikroerit besleme hattnn zerine yerletirilmi bir alt tabakann tepesinde bulunmaktadr. Besleme hatt yamann altnda ak devre yan hatla sonlandrlmaktadr. Yaknlk (proximity) kuplaj literatrde elektromanyetik kuplaj olarak da adlandrlmaktadr fakat bu terim, tm besleme yntemlerinin rahatlkla elektromanyetik olarak snflandrlabilecei dnlrse, daha az aklayc olmaktadr. Yaknlk kuplaj yamann, nispeten kaln bir alt tabakann zerine yerletirilmesine imkan verme avantajna sahiptir. Bu band geniliini iyiletirmektedir. Ayrca besleme hatt daha ince bir alt tabaka grmektedir. Bu da sahte ma ve kuplaj azaltmaktadr. Fabrikasyon, tek tabaka koaksiyel veya hat beslemesinden daha zordur. Bunun nedeni ban (bonding) ve 2 alt katmann birletirilmesini gerektirmektedir[5].

1.5

Mikroerit Yama Antenlerin Uygulama Alanlar Mikroerit yama antenler, allm mikrodalga antenlere gre eitli

avantajlara sahip olduundan pek ok uygulamas 100 MHz 50 GHz frekans aralndadr. Mikroerit antenlerin, allm mikrodalga antenlerine gre belli bal avantajlarndan bazlar unlardr: -Hafiflik, kk hacim ve dk profilli yzeysel grnme sahiptir . -Dk retim maliyeti, ktlesel retim kolayl vardr. -nce yaplabilir, bundan dolay tayc uzay aralarnn aerodinamiini bozmaz. -Antenler, byk deiiklikler olmadan fze, roket ve uydulara kolayca monte edilebilir. -Bu antenlerin RCS alan ( Radar Cross Section ) dktr. -Besleme yerinde kk deiikliklerle dorusal ya da dairesel polarizasyon yaplabilir. -Mikroerit yama antenler modler tasarma uygundur ( Modlatrler, deiken zayflatclar, anahtarlar, osilatrler, kuvvetlendiriciler, kartrclar, faz kaydrclar gibi yar iletken elemanlar dorudan anten alt tabaka katna Bunlarla birlikte mikroerit antenler karlatrldnda u dezavantajlara sahiptir: -Bant genilikleri dardr. -Kayplar nedeniyle kazanlar dktr. -Maksimum kazancn pratik snrlar yaklak 20 dB dir. -Ima yapan elemanlar ve besleme arasndaki yaltm zayftr. -Boyuna dizi ma performans zayftr. -Mikroerit antenlerin ou yarm bir uzaya ma yaparlar. Pek ok pratik tasarm iin, mikroerit antenlerin antenlerin avantajlar, pek ok eklenebilirler ). antenleriyle mikrodalga

dezavantajlarna gre daha ar gelir. Aratrma ve gelitirmelerin srmesi ve mikroerit anten uygulama iin kullanmnn artmasyla , mikroerit allm antenlerin yerine eninde sonunda gemesi beklenebilir.

Mikroerit antenleri ieren belli bal baz sistem uygulamalar unlardr:

-Kablosuz Sistemler, -Uydu haberlemesi, -Silahlarn otomatik atelenmesi, -Biomedikal nlayc, -evresel enstrmantasyon ve uzaktan alglama. Mikroerit antenlerin imkanlarnn fark ediliinin artmasyla, bu

uygulamalarn says artmaya devam edecektir [ 3 ]. 1.6 Mikroerit Yama Anten Analizi Mikroerit anten, geni toprak alan zerinde, arada dielektrik madde ile desteklenmi metal paradan oluur. Elektromagnetik dalga, st paradan topraa dielektrik madde iinden geerek saaklanr. Saaklanma alan sonucunda topraktan geri yansyan dalga bolua yaylr. Mikroerit antenler ince profilli, hafif, ucuz, her trl yzeye uygun ve kolay retilebilir olmalar nedeniyle ok ynl uygulama alanlarna sahiptir. zellikle mobil uydu haberlemesinde alc anteni olarak tercih edilir. Bu antenlerin en byk avantaj dar bandl ve dk kazanl olmalardr. Anten bandgenilii, antenin etkili alt frekans spektrumu olarak aklanr. Saysal olarak ifade etmek iin antenin tasarland frekans aralndaki duran dalga oran l alnr. Ticari anten tasarmlarnda anten band genilii, duran dalga orannn 1.5:1 snrn amad aralk olarak nerilir. Klasik bir mikroerit anten, merkez frekansnn %2-3 kadar bir band geniliine sahiptir. bir kiisel uydu haberleme sisteminde kullanlan 1.5 ve 1.6 GHz spektrum bandnda ayrm % 7 dir. Byle bir antenin, hem uydu gnderme hem de alma bandlarnda ilevsel olmas mmkn deildir. rnek olarak L-bandnda alan artrmak iin bir ok teknik kullanlr. Bu tekniklerden birisi dielektrik maddenin kalnln arttrmaktr. Bu yntem, ayn zamanda anten ve besleme hatlarnn boyutunun da artmasn gerektirdiinden ancak baz zel uygulamalarda tercih edilir. Bandgeniliini gelitiren bir dier popler yntem ise anten zerine uygun boy ve genilikte yarklar amaktr. Bu yntem ayn zamanda anten boyutlarnn azaltlmas iin de kullanlan bir yntem olduundan uygun tasarlanan bir antenle birok avantaj elde edilir. Mikroerit antenleri analiz etmek iin de pek ok metot vardr. En yaygn olan
8

modeller: transmisyon

hat modeli, rezonatr modeli ve tam dalga (full wave) hesaplama zordur.

modelidir. Transmisyon hat modeli, dier modellerden daha az uygun sonulara ulatrr, ancak bu yntemle kuplaj modellemek

gerektirir, bu yzden incelikleri daha azdr; pek ok mhendislik uygulamas iin Transmisyon hat modeli ile rezonatr modelini karlatrdmzda; rezonatr modeli daha hassas hesaplamalar gerektirir, bununla birlikte iyi fiziksel yaklamlar verir, ancak kuplaj modellemek bu yntemde daha zordur. Tasarm uygulamalarnda bavurulan bir dier modelleme olan tam dalga modellemesi ok ynldr; tek elementlere, sonlu ve sonsuz dizilere ve kuplaja uygulanabilmesine ramen en kompleks model olmas ve fiziksel yaklamlarnn doruluunun ok iyi olmamasndan dolay kullanm pek yaygn deildir. Mikroerit antenler, allm mikrodalga antenlerine gre daha ok fiziksel parametre ile karakterize edilebilir. Mikroerit yama antenler herhangi bir geometrik ekil ve boyutta olabilirler. Buna ramen tm mikroerit antenler temel kategoriye ayrlabilirler: Mikroerit yama antenler, mikroerit yryen dalgal antenler ve mikroerit yark antenler. En basit mikroerit anten, yama biimi ekil 1.4.de grlen, kukusuz arkasnda toprak levhas olan ince bir dielektrik alt tabaka stndeki iletkenden oluan temel anten elemanyla dikdrtgen mikroerit antendir. En yaygn olarak kullanlan konfigurasyondur.Yapnn sadelii, dikdrtgen mikroerit antenin nm karakteristiini saptamak iin ok sayda deneme ve aratrmaya yol gstermitir. Bu en basit mikroerit anten yapsn incelemek amacyla bu blmde setiimiz model, transmisyon hat modelidir [ 3 ].

ekil 1.4. Dikdrtgen Mikroerit Yama

1.7 Transmisyon Hat Modeli Transmisyon Hat Modeli daha nceden de sylendii gibi dier modellerden daha az hesaplamay gerektirir. Model zellikle, sadece dikdrtgen ya da kare yama geometrilerine uygulanabilir olduundan kendine has kusurlarnn olmas kanlmazdr. Buna ramen analiz, ma mekanizmasnn karakteristik eldesi iin bile basit ifadeler verebildiinden ou zaman tercih edilir. Mikroerit ma eleman, enine alan deiimi olmayan hat rezonatr gibi tahlil edilebilir. Alanlarn deiimi genellikle yarm dalga boyunda olan uzunluk boyunca olur ve ak devre sonundaki saaklanma alanlarnda esas ma oluur. Inlayc, x-y dzleminde aralarnda L kadar uzaklk konularak yerletirilmi iki yark gibi gsterilebilir. (ekil 1.5.)

10

ekil 1.5. Yark geometrisi ve koordinat sistemiyle mikroerit antenin ma yapan iki yark gibi gsterilmesi. Her iki yark da, bir magnetik dipol gibi aadaki magnetik akmla ayn alan yaymlarlar :

Bu denklemde, 2 arpan toprak levhas civarndaki Jnin pozitif grntsnn gerekliliini ortaya karr, V0 yarn geniliince x ekseni dorultusunda sabit olan gerilim, h ise tabakann kalnldr. Tek bir yark iin, orjinden r uzaklktaki bir yerde uzak alan :

yazlabilir.
11

Oysa H dzlemi diyagram L`den bamszdr ve (1.1) eitliiyle verilir. Yaymlanan g, yar kre stndeki Poynting vektrnn gerel ksm integre edilerek bulunabilir ve h << 0 iin yle ifade edilebilir.

(1.1) Bu denklemde:

`dir. W eni boyunca ma direnci Rr buradan bulunur:

kinci durum iin, radyasyon direnci yarn birim uzunluu banadr, bu nedenle :

eklinde yazlabilir. Kk hler iin bir sadeletirmeyle tam ifade :

12

eklindedir. Yark duyarll, aada yazlan kapasite ile gsterilebilir:

Bu denklemde Z0, mikroerit hattn karakteristik empedans; c, k hz; e, etkin dielektrik sabiti ve L u denklemlerle bulunulurlar :

Buna dayanarak, ma yapan elemann giri admitans yle bulunur:

13

Bu denklemde, d = L ve Y1 = G + jB yerine konursa sondaki admitansn giriten grlen deeri bulunur. Bu deer giriteki admitansla toplanrsa giri admitans:

( 1.2 )

Bu denklemde, G = 1/ Rr , B=k0 l Yo =

e
Z0

, propagasyon sabiti =2

e ve 0

1 . Bu model iin edeer devre ekil 1.6 ada grlmektedir. Mikroerit Z0

eleman, transmisyon hattyla balanm iki admitansla gsterilebilir. Rezonans frekansndan balayarak, giri admitans Yin in sanal ksm sfrdr, nlaycnn rezonans frekans yle hesaplanabilir :

ekil 1.6 bde grld gibi herhangi bir besleme noktasndaki giri admitans bu noktaya yark admitansnn tanmasyla bulunabilir. Sonuta ifade:

(1.3)

14

Bu denklemde z, besleme noktasnn keden uzakldr. Bu ifade G / Y0 <<1 ve B /Y0 <<1 pratik durumlar iin aadaki gibi basitletirilebilir:

Denklem z = / 2 durumu dnda her zaman geerlidir. Ima yapan iki yark arasndaki etkileme iin ortak iletkenlik yle verilebilir:

J0(x), sfrnc dereceden Bessel fonksiyonudur ve argman x tir. (1.3) denklemi kullanlarak giri admitans ifadesi yle deitirilebilir :

Burada ( + ) kullanlr.

iareti, yamann altnda simetrik olmayan rezonans voltaj

dalml modlar iin, ( - ) iaret ise simetrik rezonans voltaj dalml modlar iin

15

ekil 1.6. ( a ) Ima yapan mikroerit elemana edeer devre ( b ) Keyfi seilmi besleme noktasyla mikroerit yama

Eer hat rezonatrn genilii boyunca besleme noktas hareket ettirilirse giri empedans deerlerinin geni bir aral elde edilir, bu nedenle eleman btn pratik empedans seviyelerine uydurulabilir. Buna ramen bu model, rezonatrn uzunluu boyunca kaynak noktasnn yerini vermez. Transmisyon hat modelinin bu snrlamasnn giderilmesi iin transmisyon hat modeli ve yzey yamasnn bir kombinasyonu nerildi. Gz nne alnan bir mikroerit anten ve onun edeer devresi ekil 1.7. de grlmektedir.

16

ekil 1.7. Transmisyon hat eitliiyle koaksiyel beslemeli mikroerit yama

Besleme noktasndaki giri admitans ( 1.2 ) denkleminin eldesi gibi elde edilir :

Bu denklemde Zw = 1/Yw ve Z0, mikroeritin karakteristik empedansdr. Koaksiyel delikte prob, toplanm endktif bir reaktansla gsterilebilir :

Bylece giri empedans :

eklindedir[3].
17

2. ANTEN N KABLOSUZ A STANDARTLARINA GENEL BAKI

2.1. Giri

Institute of Electrical and Electronics Engineers (IEEE) dnya apnda deiik teknolojilerin standartlarn belirler. almalarn retici firmalarla birlikte yrten bu kurulu 1980 ylnda 802 numaral bir komisyon oluturdu. Komisyonun grevi bilgisayar alar ile ilgili eitli standartlar ortaya koymaktr. IEEE nin deiik kodlu baka komisyonlar dier teknolojiler zerinde almaya devam etmektedir. rnein IEEE 1284 paralel iletiim ile ilgili alrken, IEEE 1394 Firewire balant standardn oluturmutur. Kablosuz iletiim standartlar ve arasndaki farklar incelenecek olduunda: 802.11 standartlarnn ISM (IndustrialScientific-Medical) bantlar olarak da adlandrlan 2.4 GHz (2.4 - 2.4835 GHz UHF) frekans band ile 5 GHz (5.15 - 5.825 GHz SHF) bandnda alt sylenebilir. Bu frekans tayflar lisansszdr ancak baz lkelerde 5 GHz bandnn kullanmna birtakm kstlamalar getirilmitir [6]
2.2. 802.11 b Standart ve zellikleri - Eyll 1999 ylnda standart olmutur.

- RF teknolojisi olarak tanmlanmtr. - RF kanallar sayesinde yksek hzlarda daha uzak noktalara veri iletimine olanak salar. - 2.4 - 2.4835 GHz UHF spektrumunu kullanr. - Bu spektrum ayn zamanda tarafndan da kullanlmaktadr. - Maksimum 11 Mbit bandgenilii salar. kablosuz telefon ve ou bluetooth rnleri

18

- Kapsama alan

kapal

alanlarda

30 - 45 metre ( 100 - 150 feet ) Wi - Fi

uyumlu farkl marka cihazlar, birbirleriyle uyumlu alabilir. - 802.11 b genellikle ofis ortamlar, hastaneler, depolar ve fabrikalar gibi ortamlarda kullanlmaya olduka uygundur. zellikle konferans salonlar, alma alanlar ve kablo ekmenin tehlikeli olduu noktalarda a balants salanmas iin uygun bir teknolojidir. Ksaca 802.11 b, WLAN' lar mobilitenin gerekli olduu ve orta hzl a balantlarna ihtiya duyulan alanlarda kullanlr.[7]

2.3. 802.11 a Standart ve zellikleri

- 802.11 a standard, 802.11 b standardnn hzl ethernet karldr.

- 5.15 - 5.825 GHz SHF radyo bandn kullanr. - Maksimum 54 Mbit bant genilii salar.

- 802.11 b ve 802.11 g standartlaryla uyumsuzdur.

- 802.11 b' ye benzer olarak bu standardn kullanm bulaca alanlar, yksek veri

hzlarn gerektiren verilerin ve ieriin iletilmesi gereken durumlardr. Her ne kadar 802.11 a' nn hizmet kalitesine ynelik zellikleri henz belirlenmemi olsada, salad ok yksek veri hz doru alanlarda verebilir. Bu teknolojinin kullanldnda belli sonular kullanlmasndan en fazla yararlanabilecek kilit

uygulama; eriim noktalar arasndaki kablosuz omurgalar, yksek veri iletim hzna ihtiya duyan kurumsal kullanclar ve video dalm sistemleridir. -802.11 a veya 802.11 g rnlerinin kurulu olduu bir ortamda herhangi bir interferans yaratmayaca iin kullanlabilir. -Kapsama alan kapal alanlarda 7,5- 22,5 metre ( 25-75 feet ) eklindedir. -u anda geriye doru uyumlu olmad ve pahal olduundan popler deildir[6].
2.4. 802.11g Standart ve zellikleri

- 2.4 - 2.4835 GHz UHF spektrumunu kullanr. -Maksimum bant genilii 54Mbit.

19

-Kapsama alan kapal alanlarda 30 - 45 metre (100 - 150 feet) -802.11 b rnleriyle uyumlu alabilir. -Bu standart ile video uygulamalar da dahil olmak zere, bir ok multimedya uygulamas desteklenebilir hale gelmektedir.Bu standardn 802.11b ile uyum konusunda belli noktalarda yetersiz kalmasndan dolay henz ok fazla uygulamas ve destekleyen rnler grlmemektedir. Bu standardn kullanma girmesiyle birlikte eriim noktalarnda ve alclarda belli fiziksel deiikliklerin gerekletirilmesi gerekecektir [6].

2.5 . HIPERLAN / 2

-HIPERLAN/2, Avrupa Telekominikasyon Standartlar Enstits (ETSI) tarafndan nc nesil mobil ebekeler, ATM alar ve IP tabanl alar gibi iletiim yaplarnn hzlarn arttrmak amacyla gelitirilen bir WLAN standarddr. Bu standart ile birlikte veri hz 54 Mbps'e kadar ykselebilmektedir. Bu standart ile gelitirilecek temel uygulamalar; veri, ses ve video uygulamalardr. Kararl bir iletimi salamak iin standart zellikleri ierisine hizmet kalitesi zellikleri de eklenmitir. Nisan 2000 de onaylanan bu standardn henz ok nemli uygulamalar grlmemektedir. 802.11 a ya benzer olarak bu standart da 5 GHz frekansnda almaktadr ve ayn modlasyon tekniini kullanmaktadr. Bu standart dier standartlarla uyum konusunda yetersizlikler gsterdiinden dolay mevcut sistemlere entegrasyonda sorunlar yaanabilir. -HIPERLAN/2 standardnn hedefledii Pazar Avrupa ierisindeki kurumsal mterilerdir. Bu standardn odakland nokta dier standartlarn yetersiz kald ynlerin yan sra hz ve hizmet kalitesidir. HIPERLAN/2 nin doal yapsndan kaynaklanan bir hizmet kalitesi destei vardr. Hizmet kalitesi parametreleri her bir balant iin bant genilii, gecikme oran ve benzeri kriterler nda ayarlanabilir. Bylelikle yksek iletim hzlarnda dahi hizmet kalitesinden dn verilmemi olur [7] .

20

2.6. WIMAX

Wimax, WiFi teknolojisinin gelimi hali olarak da grlebilir. Wi-Fi teknolojisini yaklak 100 metre yarapl bir kapsama alan yaratan, ancak lokal bazda kullanlan kablosuz eriim diye tanmlayabiliriz.Ama buradaki geni bant 10 megabitlere giren veri transferi kapasitesine sahiptir.Wimaxe baktmz zaman WiFinin ok daha ilerisini gryoruz. 802.16 standart 10-66 GHz arasna younlarken bizim WiMax adn verebileceimiz 802.16a standart daha dk olan 2-11 Ghz blgesine younlamaktadr. Wimax 802 .16 e standard gelitii zaman kapsama alan yaratan baz istasyonu arasndaki habdover (gei) dediimiz, herhangi bir kesinti olmadan gerek sesin, gerek videonun, gerek internet eriiminin bir baz istasyonundan dierine kesintisiz olarak geimi, transferi sz konusu olacak. Bugn zaten bizim cep telefonlarnda grdmz bu fonksiyondur. Ancak farkl olarak WiMaxde 54 megabite kadar kan bir data transfer seviyesini konuuyoruz.Bunu gerek geni bant diye dnebiliriz. Trkiyede WiMax uygulamas, bugn ADSL verilemeyen blgelere hzl ve ekonomik geniband internet eriimini salayarak balamakta. Yine WiMax 802.16d standart kullanlarak ehirlerin tamamyla kapsanmasyla, emniyet glerinin asayii salamaya ynelik kamera takip, sulularn tespiti, trafik aklarnn izlenmesi , alnt arabalarn tespiti, afet zamannda valiliklerin salayaca birok hizmetin verilmesi gibi katma deerli servisler daha ekonomik ve gelimi olarak salanabilmektedir [8]. Sonu olarak kablosuz a teknolojileri anlatld zere, an ve uygulamalarn ihtiyac dorultusunda farkl frekanslarda , farkl hzlarda , farkl koullarda alabilecek ekilde esnek bir yapya sahiptir. Gnmzn geleneksel kablolu alarnn kullanld her noktada kablosuz a teknolojileri de kullanlabilir, bylece kullanclarn verimliliinin ve retkenliinin artt etkin kompozit alar kurulabilir.

21

3. GENBANDLI MKROERT YAMA ANTEN TASARIM RNEKLER

3.1. Kullanlan Tasarm Program : HFSS

-HFSS, S-parametreleri ve tam dalga SPICE karmlar, yksek hz bileenleri ve yksek frekans elekromagnetik simulasyonlar iin endstriyel standartlarda bir yazlmdr. HFSS ip stnde gml pasiflerin tasarm, PCB balantlar, antenler, RF /mikrodalga bileenleri ve yksek frekans IC paketlerin tasarm gibi ok geni alanlarda kullanlmaktadr. -HFSS, mhendislik verimliliini artrr, tasarm gelitirme zamann azaltr, ve en iyi tasarm baarsn garanti eder. HFSSin en son srmleri Mikrodalga/RF mhendislerine kayda deer verimlilik kazandrr. - Programn reticisi: ANSOFT Corporationdr. Aada ekil 3.2.1de HFSS ile yaplan tasarmlar arayzleriyle birlikte verilmitir [9] .

22

ekil 3.2.1. HFSS ile yaplan tasarm rnekleri

23

3.2. E eklindeki Yama Antenin Tasarm 3.2.1. Tasarma Giri

Mikroerit yama antenler bir ok stnlklerinden tr yaygn olarak kullanlrlar; dk profil, uygunluk, dk arlk gibi. Ancak balca dezavantaj: dar band geniliidir. Aratrmaclar, pek ok alma yapmtr bu sorunun stesinden gelebilmek iin ve pek ok konfigurasyon band geniliini artrmak iin kullanlmtr. Band geniliini artrmak iin kullanlan geleneksel metod: parazitik yamalar kullanmaktr[10]. Parazitik yamalar, ayn tabaka zerinde ana yama ile birlikte yerlemitir [11]. Bu tasarmda, bir yeni tek-yama geni band mikroerit anten ele alnmtr: E eklindeki yama anten. ki paralel slot, anten yamasna dahil edildiinde, bandgenilii % 30una geniler. Sadece uzunluk, genilik ve slotlarn pozisyonlar ayarlanarak yeterli performans elde edilebilir. Baz deneysel sonular, bu tasarmn geerliliini ortaya koyar [12]. Tasarm iin kullanlan yazlm: HP-HFSS yazlmdr. %30.3 lk geniband E eklindeki yama anten iin bandgenilii 2.2 ile 2.4 Ghz arasnda tasarlanr. E eklindeki yama zerinde elektrik akmlar hesaplanr ve grafiksel olarak geniband mekanizmas aklanabilir. Frekans aralklar, modern kablosuz haberleme iin istenilen bir durumdur. Ima paracklar, ayn zamanda nmerik datalarla llr ve karlatrlr. Slot uzunluu, genilii ve pozisyonu geni bir band geniliine ulamak iin optimize edilmelidir. Sonuta, 2.2 ve 2.4 GHz lik frekanslarn her ikisinde kablosuz haberleme frekanslarnda rezone olan bir % 30.3 lk E-eklindeki yama anten tasarlanm, retilmi ve llmtr.

24

3.2.2 . E eklindeki Yama Antenin Performans zellikleri

Anten geometrisi ekil 3.2.2 de gsterilmitir. Anten yalnz tek bir yamaya sahiptir, yle ki tasarm geleneksel geniband mikroerit antenlerden ok daha kolaydr. Yama boyutlar (L,W,h) ile karakterize edilmitir ve (Xf, Yf) pozisyonlarnda koaksiyel kaynak tarafndan anten band geniliini artrmak iin beslenmitir. Ayrca iki paralel slot bu yamaya dahil edilmi; ve besleme noktas simetrik olarak yerlemitir.

ekil 3.2.2. Geniband E eklindeki Yama Antenin Geometrisi

Slot uzunluu ( Ls),

genilii (Ws), pozisyonu (Ps) bandgeniliinin

kontroln baarmak iin gerekli nemli parametrelerdir. Yamann topolojik ekli E harfine benzer, bu yzden yama anten E eklindedir. ekil 3.2.3 E eklindeki yama antenin geni band mekanizmas temel fikrini gsterir. Sradan mikroerit yama anten basit bir LC rezonant devresi ile modellenebilir[13]. Akm ak, besleme noktasndan st ve alt kenarlara dorudur. L ve C deerleri, bu akm yolu uzunluklar ile belirlenir. ki slot yamaya dahil edildiinde rezonans zellikleri deiir , ekil 3.2.3 deki gibi.

25

Yamann orta ksmnda, akmn ak normal yamalar gibidir.Balang LC devresi ve balang frekanslarndaki rezonans gsterir. Bu etki, bir ek seri endktance Ls gibi modellenebilir [14]. Bu yzden e deer devre daha dk bir frekansta rezone olmaktadr. Bu nedenle anten tek bir LC rezonant devreden bir dual rezonant devreye deiir.

ekil 3.2.3. E eklindeki Yama Antenin Geni Band Mekanizmas

Baz deney ve hesaplamalar geni band konfigurasyonun performansn gsterir. MOM (Moment metodu) analiz iin kullanlr ve vektr gensel fonksiyon temel fonksiyon olarak seilir. ekil 3.2.4, (-10 dBde), E eklindeki anten rnei iin % 20lik band geniliine sahip dn kayb verir.

26

Prototipi yaplan ve llen antenin parametreleri (milimetrik olarak): (L, W, h ) = (70, 50, 15) (Xf , Yf ) = (35, 9) Ls = 35 Ws = 6 Ps = 10 eklinde. 2.3 Ghz lik merkez frekans %20 lik bir band geniliine sahiptir. ekil 3.2.4de antenin band genilii 2.2 ve 2.45 Ghz aralnda gzlemlenmitir.

ekil 3.2.4. Hesaplanan E eklindeki Geni Band Yama

Antenin s11 Parametresi Grafii

27

ekil 3.2.5 de antenin HP-8510 network analiz edicide llerek elde edilen s11 parametre grafii yer almaktadr.

ekil 3.2.5. lm yaplan E eklindeki Geni Band Yama

Antenin s11 Parametresi Grafii

28

ekil 3.2.6, antenin 5.8 dBlik kazanca sahip olduunu HFSS yardmyla gstermektedir.

ekil 3.2.6. Tasarlanan E eklindeki Geni Band Yama Antenin Kazan Grafii

ekil 3.2.7, prototipi yaplan antenin Smith Chart Grafii zerinde s11 parametresinin deiimini; ekil 3.2.8, prototip halinde 2.2 ve 2.45 GHz frekans aralnda alan antenin stten fotorafn, ekil 3.2.9 ise yandan fotorafn gstermektedir.

29

ekil 3.2.7. Tasarlanan E eklindeki Geni Band Yama Antenin Smith Chart

Grafii

ekil 3.2.8. 2.2 ve 2.45 GHz frekanslarnda alan E eklindeki Yama Antenin

stten fotoraf

30

ekil 3.2.9. 2.2 ve 2.45 GHz frekanslarnda alan E eklindeki Yama

Antenin Yandan fotoraf Slotlarn parametreleri ve besleme noktalarnn pozisyonlar ayarlanarak yaklak %30 lara varan anten band geniliine ulalr. ekil 3.2.10., % 32lik E eklindeki yama antenin dn kaybn vermektedir. Anten parametreleri ise (milimetrik olarak) aada listelenmitir : ( L, w , h ) = ( 70, 45, 10 ) ( Xf, Yf ) = ( 35, 7 ) Ls = 35 Ws = 4 Ps = 9

eklinde.

31

ekil 3.2.10. 2.25 2.9 GHz frekans araln kapsayan Yama Antenin s11

Parametresi Grafii Bu anten iki ayr rezonans frekansna sahiptir. Biri 2.3 GHz, dieri ise 2.7 GHz eklindedir. Anten frekans band 2.25 2.9 GHz araln kapsar ve % 32lik band geniliine ular. Slotlar evrelerinde akmlarn devamlln garantiler. Slotlar etrafnda akmlarn genlikleri dk ve yksek rezonant frekanslarnda farkldr. Bu demektir ki, bu iki rezonant frekansndaki slotlarn etkileri farkldr. Bu slotlarn nasl band geniliini artrdna dair anahtar bir sebeptir. Yksek frekanslarda, slotlarn etrafndaki akmlarn genlikleri, yamann sa ve sol kenarlarnda neredeyse ayndr. Slotlarn etkileri nemli deildir.Yama sradan yama gibi alr. Slotlar akmlar toplar ve etki endktans olarak modellenebilir. Bu yzden yksek frekanslarda yama genilii (w) ile belirlenir ve slot etkisi daha azdr. ift tarafl rezone eden karakter yznden bu tip mikroerit anten bir geni banda ulaabilir. Bu yzden daha dk rezonant frekans, slotlar tarafndan karakterize edilebilir. Slotlar daha dk rezonant frekansn kontrol ederken, antenin w genilii daha yksek rezonant frekansn kontrol eder.

32

3.3. 1.9 -2.4 GHz Frekanslarnda alan E eklindeki Yama Antenin Tasarm

Bu blmde, bir geni band E eklindeki yama anten kablosuz haberleme iin karakterize edilmitir. Anten parametreleri : (L,W) = ( 70 , 50 ) h = 15 (Xf, Yf ) = ( 35 , 6 ) Ls = 40 Ws = 6 Ps = 10 . ekil 3.2.11. de bu boyutlarla tasarlanan E eklindeki yama antenin S11 sonular gsterilmitir. S11, HP-HFSS yazlm tarafndan hesaplanr. ekil 3.2.11. den grlecei zere, E eklindeki yama anten 1.9 ve 2.4 GHz arasnda rezone halindedir. Bu frekanslar seilir nk modern kablosuz haberlemedeki en kullanl frekanslardr. E eklindeki yama antenler genelde % 30.3 lk band geniliine sahiptir. Slotsuz basit yama antenler, karlatrma iin simule edilmitir. E eklindeki yamada olduu gibi, ayn ykseklik ve genilie sahiptirler. Slotlar ise geni band davrann kontrol etmede nemli bir rol oynar. 3 adet parametre vardr slotlar karakterize etmek iin, balcalar slot uzunluu, slot pozisyonu ve slot geniliidir.

33

ekil 3.2.11. E eklindeki Yama Antenin Kablosuz Haberleme iin simule

edilen s11 Parametre Grafii

ekil 3.2.12, antendeki slot uzunluu (Ls) etkisini gsterir. Slot uzunluu kk olursa, anten tek bir rezonans frekansna sahiptir. Slot uzunluu artt zaman ise, dier dk rezonant frekans grnr. Slot uzunluu arttka, ikinci rezonans frekans der. Ksaca, slot uzunluu E eklindeki yama antenin rezonans frekansn karakterize etmek iin kullanlacak nemli bir parametredir.

34

ekil 3.2.12. Farkl Slot Uzunluklar (Ls) iin Hesaplanan E eklindeki Yama

Antenin S11 Parametre Grafii

ekil 3.2.13 de slot pozisyon (Ps) olarak gsterilmitir. Ps kld zaman, daha dk frekanslardaki s11 yeterince uyumaz. Ps bydnde iki rezonant frekans ayrklar ve bir geni band uyumluluu ortaya kar. Ps daha geni olduunda bile s11 iki rezonans frekans arasnda -10 dB den daha byktr. ekil 3.2.14, slot geniliinin nemini ortaya koyar [15].

35

ekil 3.2.13. Farkl Slot Pozisyonlar (Ps) iin Hesaplanan E eklindeki Yama

Antenin S11 Parametre Grafii

36

ekil 3.2.14. Farkl Slot Genilikleri (Ws) iin Hesaplanan E eklindeki Yama

Antenin S11 Parametre Grafii Sonuta; geni bandl E eklindeki yama anten, geleneksel geni band

mikroerit antenlerle karlatrlarak, daha avantajl ve daha kk boyutlarda , 1.9 2.4 GHz alma frekans aralnda , %30.3 lk band geniliinde tasarlanm, llm ve hesaplanmtr.

37

3.4. Beslemesi Deiiklie Uratlm L eklinde Olan Mikroerit Yama Antenin Tasarm

Bir mikroerit yama antenin dar band genilii sorununu aabilmek iin pek ok teknik ileri srlmtr. Literatrdeki en popler geniband yama antenler: Uslot yama anten, [16] E eklindeki yama anten, [17] L eklindeki beslemeye sahip yama anten [18]-[19] ...vb dir. Bir L eklindeki beslemesi olan yama anten, geniband yama antenler iin mkemmel besleme yapsna sahiptir. L eklindeki besleme, besleme ile yan yama arasnda sa oluturur ve bu kapasitans beslemeden kaynaklanan endktans iptal eder. Bu tasarmda, geleneksel L eklindeki besleme yaps, sahip olduu en iyi zelliklerini koruma yoluyla kolay fabrikasyon iin uyumlu hale getirilmitir. Bkme, eme ilemlerinden kanmak iin, alt tabakann en alt ksmna yan bir yama baslr; alt tabakann st tarafna baslm dikey kaln bir prob yatay bir erite lehimlenir. Geleneksel L-beslemeli antenin tersine, yatay besleme eriti, ma yapan yamann yerini almtr. Tasarm sonras yaplan lm sonular, tm operasyon band zerinde iyi ve dzgn ma paterni gstermitir. L eklindeki beslemenin yatay eridi ve yan yamas arasndaki mesafe, alt tabaka kalnln belirler ve kararl elektriksel performans korumaya yardm eder, fabrikasyon hatasn azaltr. ekil 3.2.15, tasarlanan antenin basit geometrisini gsterir. Iw x IL boyutlarndaki bir ksmn karlmas ve alt tabakann en alt ksmna W x L boyutlarnda yamann baslmas ile geometri elde edilir[20]. Yatay erit besleme HFW genilii ve HFL uzunluundadr ve alt tabakann st tarafna baslr. Yama ve yatay eridin basl olduu tabaka iin dielektrik sabiti 2.2 olan bir 62 mil RT Duroid 5880 kullanlmtr. Yatay erit besleme ve yama arasndaki mesafe, dielektrik tabakann kalnlk deerleri ile snrldr. Yama ve yatay besleme arasndaki kapasite deerini, verilen dielektrik alt tabakada HFW ve HFL yi olabildiince deitirerek,ya da beslemenin pozisyonunu deitirerek ayarlamaktayz. ekil 3.2.16da verilen tm tasarm parametreleri, verilen tabaka iin belirlenmi ve simlasyonlarda kullanlmtr.

38

ekil 3.2.15 Tasarlanan L probe beslemeli antenin geometrisi

39

ekil 3.2.16. Deitirilmi L-probe antenin s11 parametre grafii

(W= 55 mm, L= 45 mm, Iw = 10 mm, IL = 30 mm , HFW = 3 mm , HFL = 10 mm, H = 10 mm, D = 3 mm) ekil 3.2.16.; retilen antenin s11 (yansma katsays) lmlerini gsterir. Bu ekilde grld gibi, anten: yaklak olarak 2 GHz 2.25 GHz aralnda almakta, (VSWR<2), bu da % 26,5 luk bir bandgenilii ortaya karr. Bu deer, daha kk H mesafesinin kullanlmas ile elde edilmi geleneksel L beslemeli yama antene gre daha kktr. ( H = 0,064 0 0,084 0) Band geniliindeki dk azal, H (gibi bir) mesafenin daha kk bir deere optimize edilmesi ile karmza kar, nk alt tabaka dielektrik sabiti ve kalnlk sabittir. Nmerik simlasyonlar kullanarak, mesafeleri artrp, farkl dielektrik sabitlere sahip tabakalar ve kalnlklar seerek geni bir band genilii elde edilebilir.

40

Prototipi yaplan anten iin ise parametreler milimetrik olarak : D W L = 3 mm

= 55 mm = 4 mm 3 mm

HFL = 11.5 mm HFW = H Iw IL = 10 mm = 10 mm = 10 mm eklindedir. Buna gre hesaplamas yaplan prototip antenin s11 grafii :

ekil 3.2.17. Hesaplamas simule edilerek yaplan L-Probe Beslemeli Yama

Antenin S11 Grafii

41

lm yaplan ayn prototipin s11 grafii :

ekil 3.2.18. lm yaplan L-Probe Beslemeli Yama Antenin

S11 Grafii Bu tasarmda, sahip olabilecei en iyi zellikleri ile ok daha kolay

retilmesi iin geleneksel L-probe beslemeli mikroerit yama anten deiiklie uratlmtr. L eklindeki bir prob bklme ileminin yerine, bir L eklindeki besleme alt tabaka zerine basl bir yatay erite dikey kaln bir probu lehimleyerek ve yan yama alt tabakasnn altna yerletirilerek gereklenmitir. lm sonular ileri srlen antenin greceli olarak bir geleneksel L-probe tasarmndan daha geni bir bandgeniliine sahip olduunu gsterir. Besleme ve yamann pozisyonlarnn tersine evrilmesine ramen bu etkinin tasarlanan antenin ma paterninde ok kk bir etki yaratt sylenebilir.

42

ekil 3.2.19 da antenin yaklak 3 dBlik kazanca sahip olduunu grmekteyiz.

ekil 3.2.19. Tasarlanan antenin kazan grafii

ekil 3.2.20, ekil 3.2.21 ve ekil 3.2.22 ise prototip antenlerin fotoraflarn gstermektedir.

PCB zerine bastrlm

43

ekil 3.2.20. - L Probe Beslemeli Yama Antenin stten Grn

ekil 3.2.21. L Probe Beslemeli Yama Antenin Yandan Grn

44

ekil 3.2.22. - L Probe Beslemeli Yama Antenin Beslemesinin

Grn Bylece 3 dB lik kazanca sahip yaklak 2.3 GHz frekansnda alan bir yama anten tasarlanm, hesaplanm ve llmtr.
3.5. Dzlemsel Dalga Klavuzu Beslemeli Yama Antenin Tasarm 3.5.1 Giri ve Anten Tanm

Dzlemsel bir dalga klavuzu kullanarak beslenmi geniletilmi karesel slot anten, geniband uygulamalar iin bu rnekte kullanlmaktadr. Deneysel tm sonular; empedans uyumluluu, bahsedilen anten iin geniletilmi ayarlanabilen yapnn karesel slottaki yerine gre deimekte, empedans band genilii ise temel olarak ayarlanabilen yapnn genilii ve uzunluu ile belirlenmektedir. Ayarlanan yapnn bykln ve yerini seerek, % 60lk orannda geni empedans bandgeniliine ulald gzlenebilir.

45

Dzlemsel dalga klavuzu beslemeli geni slot antenler, geni band genilii ve monolitik mikrodalga entegre devrelere kolay entegrasyon gibi avantajlara sahiptir. Bu tasarm iin geniletilmi ayarlanabilen yap kullanlm ve yerin parametreleri ve ayarl yapnn bykl CPW (Dzlemsel Dalga Klavuzu) besleme hatt ve yan slot arasndaki kuplaj kontrol edebilir ve bu zellikler ile %60a varan geni bir band genilii ve antenin empedans uyumu elde edilir. ekil 3.2.23., geniletilmi ayarl yapl CPW beslemeli karesel slot antenin geometrisini gsterir.

ekil 3.2.23. CPW beslemeli karesel slot antenin geometrisi

46

Anten, kalnl h = 1.6 mm ve r = 4.4 olan FR4 taban zerine baslmtr. Taban dzlemi bir kenar uzunluu G olan kare olarak seilmitir. Karesel yan slotun boyutlar L x L eklindedir. 50 luk CPW besleme hatt, genilii wf, slot ile arasndaki uzaklk g olan metal bir erittir. Geniletilmi ayarlanabilen yapnn uzunluu l ve genilii w, CPW besleme hattnn sonuna baldr. S, ayarl yap ve yer dzlemi kenar arasndaki boluktur. Burada prototipi yaplan anten tasarm iin boyutlar: G = 72 mm L = 44 mm wf = 6.37 mm g= 0.5 mm s= 0.5 mm h = 1.6 mm eklindedir. ekil 3.2.24., hesaplanan ve lm yaplan prototip tasarm iin sonular grafikte vermektedir.

ekil 3.2.24. Hesaplanan ve llen prototip tasarmnn sonular

47

Tasarm yaplan antenin fotoraf ise ekil 3.2.25. de yer almaktadr:

ekil 3.2.25. Tasarm yaplan antenin stten grn

Ayarl yapnn parametresi ( l, w ve S ) antenin geni band operasyonunu etkiler. lk adm olarak; empedans uyumunun kapasitesi, 50 luk CPW besleme hattna sahip geniletilmi ayarl yapl anten iin belirlenmitir. Bu durumda boluk (S) deimekte ve empedans uyumunun zerindeki etki aratrlmaktadr. l = 22.5 mm uzunluu ve w = 32 mm geniliinin olduu ayarl yap iin, ekil 3.2.26. Smith Chart zerinde giri empedansn ve farkl S boluklar iin ilgili dn kaybn gsterir. Ayarl yap ve yer yzeyi arasndaki kuplaj boluk kldnde daha gl olur.

48

ekil 3.2.26. Farkl boluklar (S) iin llen Smith Chart taki giri empedans;

L = 44mm,G = 72 mm, l= 22.5 mm, w= 32 mm, r = 4.4, h=1.6 mm, wf = 6.37 mm, g=0.5 mm Geniletilmi ayarl yap ve yer yzeyi arasndaki kuplaj artrarak belirtilen anten tasarm iin iyi bir empedans uyumu elde edilir. Boluk S 2 mm ve optimal boluk S yaklak 0.5 mm civar olduundan iyi uyumlu belirtilen anten elde edilmektedir ve bu yap ekil 3.2.27 de gsterilmektedir. Ayarl yapnn uzunluu (l) nin anten empedans uyumu zerindeki etkisi allmtr. Burada ayarl yapnn genilii ve boluk sabit olmaldr.

49

ekil 3.2.27 Farkl s deerleri iin simule edilen antenin s11 parametre grafii

(G=72 mm,h=1.6 mm, L=44mm,wf=6.37mm,gf=0.5mm,w=32mm,l=22.5mm)

50

geniliinin aral

26 mm (0.59 L) ile

40 mm (0.9 L) arasnda

seildiinde empedans bandgenilii %50 nin zerine kabilir. Belirtilen antenin, geniband gereklemeyi baarabilmesi iin fabrikasyon tolerans nem kazanr. Aada belirtilen bu deerler iin oluturulan tablo grlmektedir. w(mm) Referans Anten 1 Anten 2 Anten 3 Anten 4 6.37 26 32 36 40 S(mm) 0.5 0.5 0.5 0.5 fc(MHz) 1895 2070 2163 2220 2299 BW(%,MHz) 32,1589-2200 51,1540-2600 54,1580-2747 60,1560-2880 50,1725-2873

Tablo 1. eitli w genilikleri iin CPW beslemeli antenin performans tablosu ;

L= 44mm, G=72 mm, r = 4.4, h=1.6 mm, wf = 6.37 mm, g=0.5 mm, l=22.5mm CPW beslemeli, geniletilmi ayarl yapl karesel slot antenler geniband operasyonlar iin tasarlanm ve baarl bir ekilde ortaya konmutur. Ayarl yap ile alt taban arasndaki boluun ayarlanmas sonucunda anten iyi bir empedans uyumuna ulaacak ekilde elde edilmektedir. Ayarl yapnn genilik aralnn yaklak slot uzunluunun 0.59 ile 0.9 kat aralnda olmas ve ayarl yap uzunluunun kullanmnn, slot uzunluunun yaklak yars kadar olmas % 50 den daha fazla bir empedans band genilii eldesini salar. Yaplan almalarn sonucunda ayarl yap genilii, yaklak olarak slot uzunluunun 0.81 kat seildiinde ise, optimal empedans band geniliinin yaklak olarak % 60 a ulat bir anten retildii tespit edilmitir[21].

51

SONULAR

Tezin konusu olan bir yama anteni genibandl tasarlamak iin gerekli olan kriterler yaplan deney ve lmler sonucunda zetlenecek olduunda : -Parazitik yama kullanm. -Yapya slot dahil edilmesi. Zira slotlar geni band davrann kontrol etmede nemli bir rol oynar. 3 adet parametre vardr slotlar karakterize etmek iin, balcalar slot uzunluu, slot pozisyonu ve slot genilii. -Alt katmann kalnlamas. -Dielektrik sabitinin dmesi. -Band geniliini gelitiren bir dier popler yntem ise anten zerine uygun boy ve genilikte yarklar amaktr. Bu yntem ayn zamanda anten boyutlarnn azaltlmas iin de kullanlan bir yntem olduundan uygun tasarlanan bir antenle birok avantaj elde edilir. -Slotlarn parametreleri ve besleme noktalarnn pozisyonlar ayarlanarak geni bandl anten konfigrasyonlar elde edilebilir. -Tasarlanan antenlerde ayarl yaplarn uzunluu, geniliinin uygun seilmesi de geni band mekanizmalarn eldesinde nem kazanr. - Fabrikasyon toleranslar da band geniliinde nemli rol oynar. Bunlarn dnda mikroerit anten band geniliinin gelitirilmesine ynelik dzinelerce teknik bulunmutur ve bunlar kanonik yaklama gre kategorize edebiliriz: uyum devreleri kullanarak empedans uydurma, ylm veya parazitik elemanlarla ikili rezonanslar oluturma, verimi dren ekleme. kaypl elemanlar

52

Bir yama anteni nasl genibandl olarak tasarlayacaz sorusuna yantlar bularak ayr yama anteni 1.9 - 2.4 GHz kablosuz a standartlarna uygun alma frekans aralklarnda gerek lm sonularnn doruluu gerek ise de HFSS tasarm programna ait grafiklerle ile ifade ederek tasarlam, lm ve prototip halinde bastrarak proje formatndaki tezi gereklemi durumundayz. Buradan yola karak ok daha geni bandl, ok daha yksek frekanslarda alabilen yama antenlerin tasarlanabilecei de, belirtilen kriterler gz nne alndnda sylenebilir.

53

KAYNAKLAR

[1] AKKAYA I., Antenler ve Propagasyon , stanbul Teknik niversitesi,1997. [2] BALANIS C.A., Antenna Theory Analysis and Design, John Wiley and Sons , Arizona State University , 1982.

[3] BALANIS C.A., Antenna Theory Analysis and Design , John Wiley and Sons, Arizona State University , 1997. [4] SANIATI R.A., Cad of Microstrip Antennas for Wireless Applications , Artech House, London, 1996. [5] YACI Blent, Evre Kaydrml Mikroerit Yama Anten Dizili Ku band alc tasarm, 2003 [6] http://www.turkcenet.org/yerel_htm/ag_standartlari_ve_ieee.htm [7] http://www.simet.com.tr/teknikdestek.php [8] http://www.compex.com.tr/COMPEX_1.pdf [9] http://www.ansoft.com/products/hf/hfss/ [10]G.Kumar and K.C.Gupta,Directly coupled multiple resonator wide-band microstrip antenna, IEEE Trans. Antennas Propagat., vol. AP-33, pp.588-593. [11]D.M.Pozar, Microstrip antenna coupled to a microstripline, Elektron.Lett., vol.21, no.2, pp. 49-50, Jan. 1985.

54

[12] E.H. Newman and P. Tulyathan, Analysis of microstrip antennas using moment methods,IEEE Trans. Antennas Propagat., vol.AP-29,pp.47-53,Jan.1981 [13] K.C. Gupta and A.B. Norwood, Microstrip Antenna Design. Norwood, MA: Artech House, 1988 [14] X.-X. Zhang and F. Yang , The study of slit cut on the microstrip antenna and its applications, Microwave Opt. Technol. Lett., vol.18, no.4, pp.297-300, July 1998 [15]R.E. Hodges and Y. Rahmat-Samii,An iterative current-based hybrid method for complex structures,IEEE Trans. Antennas Propogat.,vol.45, pp.265-276,Feb. 1997. [16]K.F.Lee, K.M.Luk, K.F.Tong, S.M.Shum, T.Huynh and R.Q.Lee, Experimental and simulation studies of the coaxially fed U-slot rectangular patch antenna,Inst. Elect. Eng. Microwave Antennas Propagation, vol.144,no.5,pp.354358,Oct.1997. [17]F.Yang, X.X. Zhang, X.Ye, and Y. Rahmat-Samii, Wideband E-sahped patch antennas for wireless communications, IEEE Trans. Antennas Propagat., vol.49,pp.1094-1100,July 2001. [18]C.L.Mak., K.M.Luk , and K.F. Lee, Wideband L-strip fed microstrip antenna, in Proc. IEEE Antennas and Propagation Society Int. Symp., Orlando, FL, July 1999,pp.1216-1219. [19]K.M.Luk.,C.L. Mak,Y.L.Chow, and K.F. Lee, Broadband microstrip patch antenna, Electron.Lett., vol. 34, no.15, pp.1442-1443,1998. [20]Y.X.Guo, C.L.Mak, K.M.Luk, and K.F.Lee,Analysis and design of L-probe proximity fed-patch antennas, IEEE Trans. Antennas Propagat., vol.49, pp.145-149, Feb.2001. [21]J. F. Huang and C. W. Kuo, CPW-fed slot antenna with CPW tuning stub loading, Microwave Opt. Technol. Lett., vol. 19.

55

ZGEM

pek TANSARIKAYA 1979 ylnda stanbul`da dodu. 1996 ylnda Kadky Kz Lisesini ilk te tamamlad.1999 2001 yllar arasnda .T. Radyosu`nda grev ald. 1997-2001 yllar arasnda ise .T. Elektrik-Elektronik Fakltesi Elektronik ve Haberleme Mh. Blm`nden `Mikroerit Anten Dizisi Tasarm` adl teziyle mezun oldu. 2002 senesinde Prof. Dr. nci Akkaya`nn `Elektromagnetik Alan Teorisi` adl kitabnn yayna hazr hale getirilmesine asiste etti. 2003-2004 yllar arasnda `Sat & Teknik Proje Sorumlusu` olarak HLAS NET A.. grubunda grev yapt. 2004-2006 yllar arasnda .T. Fen Bilimleri Enstitsne bal Telekomnikasyon Mhendislii Programnda yksek lisans eitimini tamamlad. Yksek Lisans tezi `Genibandl Yama Anten Tasarm` zerinedir. Bu dnemde, Y.Do.Dr. Burak Berk stnda`n ynetimindeki ITU Deprem Tahmin Projesi` nde Deprem Tahmin Proje Asistan olarak almalarda bulunmutur.

56