NVERSTE RENCLER IV.

EVRE SORUNLARI KONGRE KTABI 21-22 MAYIS 2009

niversite rencileri IV. evre Sorunlar Kongresi 21 - 22 Mays 2009 Fatih niversitesi - STANBUL

Fatih University Library Cataloguing in Publication Data:

niversite rencileri IV. evre Sorunlar Kongresi (2009 : stanbul) niversite rencileri IV. evre Sorunlar Kongre Kitab : 21-22 Mays 2009 University Students IV. Environmental Problems Congress -stanbul: Fatih University, 2009 Hazrlayan Sami Gren, Mustafa Petek, Aye Bra engl Emei Geen Hatice Nur Aras Mehan, smail Anl, Esra Tatl, Zeynep ztrk

325 s.; 28 cm. (Fatih niversitesi Yaynlar) ISBN: 978-975-303-099-1 University Students IV. Environmental Problems Congress niversite rencileri IV. evre Sorunlar Kongre Kitab Gren, Sami

Baskya Hazrlk: Fatih niversitesi, evre Mhendislii Blm Bask: FSF Printing House Bask Tarihi: 16 Mays 2009

niversite rencileri IV. evre Sorunlar Kongresi 21 - 22 Mays 2009 Fatih niversitesi - STANBUL

Yayn Kurulu:

Sami Gren Mustafa Petek Aye Bra engl Hatice Nur Aras Mehan

Editr Sami Gren

ISBN: 978-975-303-099-1

Mays 2009, stanbul

steme Adresi Fatih niversitesi evre Mhendislii Blm Hadmky Kampus, 34500 Bykekmece / stanbul Tel: 0212 866 3300, Fax: 0212 866 3412 e-mail: cesko@fatih.edu.tr URL: http://cesko.fatih.edu.tr

niversite rencileri IV. evre Sorunlar Kongresi 21 - 22 Mays 2009 Fatih niversitesi - STANBUL

ORGANZASYON KOMTES BAKANINDAN

Fatih niversitesi, evre Mhendislii Blm olarak yaplan en iyi yatrmn insana yaplan yatrm olduu bilincindeyiz. Bu maksatla, yarnn yneticileri olan genlere ynelik olarak kongre dzenleyip, bu kongrede hzl sanayileme ve teknolojik gelimelerin dourduu gnmzn en nemli sorunlarndan biri olan evreyi ele almaktayz. evreci olmak bir meziyet deil, doal bir oluumdur aslnda. Toplum iinde yaayp da, evresel sorunlara yabanc kalmak hi de kabul edilebilir bir durum deildir. zellikle yeni yetien, iyi bir eitim alma imknna kavumu genlerimizi, evre sorunlar asndan bilinlendirmek ve sorunun deil de, zmn bir paras olmalarn salamak, biz eitimciler asndan ok nemli bir grevdir. Genlerin, daha yaanabilir bir evre iin yapacaklar ok fazla i olduunu bilmeleri ve eitimlerini, hayatlarn buna adamalar ile, gelecekte lkemiz, dnyamz daha salkl ve huzurlu yaanabilir bir ortam haline gelecektir. Birincisini 2003 ylnda dzenlediimiz, ESKO-evre Sorunlar renci Kongresi, bu sene de rencilerin gayreti ve ayn cokuyla dzenlenmi ve lke apnda deiik niversitelerden bir ok bildiri bavurusu olmutur. rencilerin aratrma konular, bitirme projeleri, yksek lisans veya doktora tezlerindeki eitli aratrmalar; hava-su-toprak kirlilii, kuraklk, temiz enerji, evre eitimi gibi geni bir yelpaze ile gzel bir mozaik oluturmutur. 21-22 Mays 2009 tarihinde Fatih niversitesinin stanbul Merkez Kampsnde gerekletirilen kongrede sunulan bu bildiriler, zet bavurular esnasnda, eitli niversitelerden oluturulan bilim kurulundaki akademisyenlerce deerlendirilmi, bazlarna eitli nerilerle yol gsterilmi ve bu elinizdeki kitaptaki son eklini almtr. O yzden, bu bildirilerde sadece renci ve danmanlarnn deil, birok akademisyenin de emei bulunmaktadr. Kongre hazrlanmasnda emei geen herkese ok teekkr eder, bu kongrelere sunucu veya dinleyici olarak katlan genlerin, ileride evre adna ok nemli iler yapaca inancyla, tm katlmclara baarlar diliyorum.

Yrd. Do. Dr. Sami Gren

niversite rencileri IV. evre Sorunlar Kongresi 21 - 22 Mays 2009 Fatih niversitesi - STANBUL

NDEKLER NDEKLER
ORGANZASYON KOMTES BAKANINDAN .............................................................. 4 ORGANZASYON KOMTES ............................................................................................. 9 BLM KURULU ................................................................................................................... 10 KONGRE KONULARI ......................................................................................................... 10 KONGRE PROGRAMI ........................................................................................................ 11 TAM BLDR METNLER ............................................................................................... 16 EVRE HUKUKU ................................................................................................................. 17 Tekstil Endstrisi rneinde Tehlikeli Kimyasallarn Ynetimi ...................................... 18 Tehlikeli Atk Bertaraf Tesisi Uygulama ncesi Srete Sosyal evre Etkilerinin Belirlenmesi............................................................................................................................. 25 ED Srecinde Kltr ve Tabiat Varlklarnn nemi ..................................................... 31 EVRE MHENDSL ETM .................................................................................. 37 evre Mhendislii Eitiminde Zemin Mekaniinin nemi ............................................. 38 HAVA KRLL ................................................................................................................ 42 YSA Modellemesi le Tula Ve Kiremit Fabrikalarnn Atmosfere Brakt Kirlilik Yklerinin Aratrlmas........................................................................................................ 43 Alibeyky stasyonu Ozon Verilerinin ncelenmesi Ve Deerlendirilmesi ....................... 47 llere Gre Kkrt Dioksit misyon Deiimlerinin Deerlendirilmesi ............................ 52 stanbula Uzun Mesafeli Tanan Sahra Tozu Episodunun Boyut Dalmlarnn ncelenmesi .............................................................................................................................. 57 Trkiyedeki nemli Noktasal Hava Kirlilii Kaynaklar ................................................ 63 KATI ATIK ............................................................................................................................ 69 Kirleticilerin Topraktaki Davran Ve Etkileimi............................................................... 70

niversite rencileri IV. evre Sorunlar Kongresi 21 - 22 Mays 2009 Fatih niversitesi - STANBUL

Kiremit - Tula Fabrikalarnn Kirlilik Yknn Corafi Bilgi Sistemi le Takip Edilmesi ................................................................................................................................... 77 Msr Koanlarndan evreye Duyarl Endstriyel rnler ............................................. 82 Atk Plastiklerden Isl Bozunma Yoluyla Sert Plastik Eldesi ............................................ 88 naat Yknt ve Hafriyat Atklarnn Deerlendirilmesi ve Ynetimi iin Bir Sistem nerisi ..................................................................................................................................... 93 Vitrifiye Krklarnn Seramikte Tekrar Kullanlabilirliine Borik Asitin Etkisi ........... 88 Tbbi Atk Bertaraf Yntemlerinden Buharl Sterilizasyon Teknolojisi ........................ 102 Tbbi Atklar ........................................................................................................................ 109 KURAKLIK .......................................................................................................................... 115 Erozyonu Etkileyen Faktrler Ve Trkiyenin Erozyon Potansiyeli ............................... 116 KRESEL ISINMA ............................................................................................................. 123 Kresel Isnma Ve Halkn Bilinlendirilmesi .................................................................... 124 Kresel Isnmann lkemiz Su Kaynaklar zerindeki Etkileri Ve Alnmas Gereken Tedbirler ............................................................................................................................... 129 SU KRLL ..................................................................................................................... 135 p Sznt Sularndan Hava Syrma le Amonyum Gideriminin Simlasyonu........... 136 Uak Gediz Havzasnda Endstriyel Atklarla Kirlenmesinin Azaltlmas in Yaplan almalar Ve Analiz Sonularnnn Deerlendirilmesi................................................... 143 me Ve Kullanma Sularnn Depolanmasyla Oluan Mikrobiyolojik Kirlenmelerin nsan Salna Etkileri ....................................................................................................... 149 Sularn Ozon le Dezenfeksiyonunda Ortaya kan stenmeyen Yan rnlerden Bromatn Takibi ................................................................................................................... 154 Atksulardaki Nikel Ar Metalinin Perlit le Adsorpsiyonunun Yapay Sinir Alar Ve oklu Dorusal Regresyon le Karlatrlmas ............................................................... 160 Akarsu Kalitesine Ynelik Dinamik Benzetim almas ................................................ 167 me Ve Kullanma Sularnda yot Analizi......................................................................... 171 Yeralt Ve Yerst Sularnda Arsenik Analizleri ............................................................. 177

niversite rencileri IV. evre Sorunlar Kongresi 21 - 22 Mays 2009 Fatih niversitesi - STANBUL

Hali Su rneklerinde Real-Tme Pzr Yntemi le Prorocentrum Minimum Tespiti.... 182 Artlm Atksularn Yeniden Kullanlma Potansiyeli ..................................................... 186 Elektronik Endstrisi Su Bazl Boya Atksularnn Koaglasyon-Floklasyon le Artlmas............................................................................................................................... 192 Su Analiz Sistemlerinde Kalibrasyon Denemesi ............................................................... 197 Hali Suyunun Genotoksik Adan ncelenmesi ............................................................... 201 Kamps Atksuyu Karakteristiinin Ve Ynetim Stratejilerinin Deerlendirilmesi: Yldz Teknik niversitesi rne ...................................................................................... 205 Anaerobik n Artm Geirmi St Endstrisi Atksularnn Ardk Aerobik Artm ................................................................................................................................................ 209 Damacana me Sularna Taklan Pompalarn Mikrobiyolojik Kalite Kriterlerinin ncelenmesi ............................................................................................................................ 216 Karasu Irmann 2009 K Aylarndaki Baz Fiziksel Ve Kimyasal Su Kalitesinin Bulank Mantk Matematiksel Metot le Deerlendirilmesi ............................................ 220 Su rnleri Yetitiricilii Ve evre .................................................................................. 224 Glifosat Temelli Bir Herbisitin Kahverengi Alababalklarda (Salmo Trutta Fario) Antioksidan Savunma Sistemine Etkileri .......................................................................... 228 zmit DilovasDildere rneklerinde Mutasyon Etkisi .................................................... 231 TEMZ ENERJ ................................................................................................................... 237 Hidrojen: Gelecein Temiz Enerji Taycs ..................................................................... 238 Bitkisel Yalardan Biyodizel retimi Ve Trkiyedeki Durumu ..................................... 244 Yenilenebilir Enerji Kaynaklar ......................................................................................... 251 Tketim Alkanlklar, Bilinli Tketim Ve Ev Hanmlar ............................................. 254 Hidroelektrik Santrallerinin nemi, Birincil ve kincil evresel Etkiler ...................... 254 stanbul Trafiinin Sorunlar Ve zm nerileri .......................................................... 265 POSTERLER........................................................................................................................ 272 Dalga Enerjisinin Stratejik nemi ..................................................................................... 273 Deprem Ve evre Ynetimi ................................................................................................ 277

niversite rencileri IV. evre Sorunlar Kongresi 21 - 22 Mays 2009 Fatih niversitesi - STANBUL

Yenilenebilir Enerji Ve Turkyedek Yenleneblr Enerj Kaynaklar .......................... 282 Bykekmece Ve Kkekmece Gl Suyu rneklerinde Kirliliin Mutasyon Etkisinin Aratrlmas ......................................................................................................................... 287 stanbulda Gemi Sintine Ve Dier Atksulardan Kaynaklanan Deniz Kirletici rneklerinin Mutasyon Etkisinin Sos Chromotest Metodu le Saptanmas ............... 293 Biyobozunur Plastikler ........................................................................................................ 299 Determnaton Of Genotoxc Polluton Of Some stanbul Streams Wth Sos Chromotest Method ............................................................................................................. 303 ESKO 2008den Grntler ............................................................................................. 308

niversite rencileri IV. evre Sorunlar Kongresi 21 - 22 Mays 2009 Fatih niversitesi - STANBUL

ORGANZASYON KOMTES ONURSAL BASKAN Prof. Dr. Mehmet BORAT KONGRE BASKANI Yrd. Do. Dr. Sami GREN KONGRE SORUMLUSU Yrd. Do. Dr. Mustafa Petek Do Dr. mer AA Yrd. Do. Dr. Sami GREN Yrd. Do Dr. Gke Tezcanl GYER Yrd. Do Dr. Ferhat KARACA Yrd. Do Dr. Didem Aka GVEN Yrd. Do Dr. Mustafa PETEK r. Gr. Sevil AKTAN Ara. Gr. Ayse Bsra ENGL Ara. Gr. Hatice Nur ARAS MEHAN Ara.Gr. smail ANIL Esra TATLI Zeynep ZTRK evre Kulb Bakan Tahir DELEN Bakan Yardmcs Hasan USALAN

Abdussamet AHN Burcu ZGK Cansu YILMAZ Ekrem CEVAHR Elin NCEOLU Esra BNC Hacer TYSZ Hasan Emre ZCAN smail AKAY Merve ERGL Mesut SARIGL Mustafa ZEYREK Nazl AKN

Nimet SUYADAL Onur YAVUZ Pnar YILDIRIM Samet AKBULUT Selman HOCAOLU Serap BALABAN Serhan ERKOAR e yma Burin KAPLAN kriye Sueda Nur TEKALAN Tuba GEN Ulviye Nuray ARIKAN Yahya lhan AZGUR Yakup ERTRK

niversite rencileri IV. evre Sorunlar Kongresi 21 - 22 Mays 2009 Fatih niversitesi - STANBUL

BLM KURULU

Prof.Dr.Ltfi AKA Prof.Dr.Cuma BAYAT Prof.Dr.Ahmet DEMR Prof.Dr.Ferruh ERTRK Prof.Dr.Talha GNLL Prof.Dr.Fahrettin GCN Prof.Dr.Recep LER Prof.Dr.Mehmet KARACA Prof.Dr.Bekir KARLIK Prof.Dr.Mehmet KARPUZCU Prof.Dr.Osman KAIKI Prof.Dr.Cumali KINACI Prof.Dr.Mustafa KUMRU Prof.Dr.Cevdet MER Prof.Dr.Halil Rdvan Z

stanbul Teknik niversitesi Beykent niversitesi Yldz Teknik niversitesi Yldz Teknik niversitesi Yldz Teknik niversitesi Fatih niversitesi Sakarya niversitesi stanbul Teknik niversitesi Fatih niversitesi Gebze Yksek Teknolojisi Enstits Fatih niversitesi stanbul Teknik niversitesi Fatih niversitesi Fatih niversitesi Fatih niversitesi

Prof.Dr.Cevdet NERGS Prof.Dr.zzet ZTRK Prof.Dr.Rya Tal TORAMAN Do.Dr.brahim DEMR Do.Dr.Mehmet Emin BRBINAR Yard.Do.Dr.M.Fatih ABASIYANIK Yard.Do.Dr.Ali DEMRC Yard.Do.Dr.Erdal KARADURMU Yard.Do.Dr.Serdar SAKALI Yard.Do.Dr.Metin TL r.Gr.Can TLMEN r.Gr.Cevat YAMAN r.Gr.enol YILDIZ

Fatih niversitesi stanbul Teknik niversitesi

Prof.Dr.Ahmet Mete SAAT Marmara niversitesi stanbul Teknik niversitesi stanbul Teknik niversitesi Yldz Teknik niversitesi Fatih niversitesi Fatih niversitesi Hitit niversitesi Fatih niversitesi Fatih niversitesi Fatih niversitesi Fatih niversitesi STA A..

Yard.Do.Dr.rem UZONUR Fatih niversitesi

KONGRE KONULARI EVRE BYOTEKNOLOJS EVRE HUKUKU EVRE MHENDSL ETM EVRE VE SALIK LLEME HAVA KRLL KATI ATIK KURAKLIK KRESEL ISINMA SANAY VE EVRE SU KRLL TEMZ ENERJ

10

niversite rencileri IV. evre Sorunlar Kongresi 21 - 22 Mays 2009 Fatih niversitesi - STANBUL

KONGRE PROGRAMI

11

niversite rencileri IV. evre Sorunlar Kongresi 21 - 22 Mays 2009 Fatih niversitesi - STANBUL

21 Mays Perembe
09:00 10:00 10:00 11:00 11:00 11:30 Kayt Al Konumalar Kokteyl

Poster Sunum Saatleri: I. Gn : 14:00-16:00, II. Gn : 14:0016:00 saatleri arasnda poster sahiplerinin standlarnn yannda bulunmalar gerekmektedir.

I. GN I. Oturum: Bildiri Konusu: 11:30 11:40 Su Kirlilii Sezen Klkakan, Hitit niv., me Ve Kullanma Sularnn Depolanmasyla Oluan Mikrobiyolojik Kirlenmelerin nsan Salna Etkileri Necati Berk Bitrak, Seluk niv., Damacana me Sularna Taklan Pompalarn Mikrobiyolojik Kalite Kriterlerinin ncelenmesi Sinan Mehmet Turp, Sakarya niv., Atksulardaki Nikel Ar Metaliinin Perlit ile Adsorpsiyonunun Yapay Sinir Alar ve oklu Dorusal Regresyon ile Karlatrlmas Fatih Arslan, Atatrk niv., Karasu Irmann 2009 K Aylarndaki Baz Fiziksel Ve Kimyasal Su Kalitesinin Bulank Mantk Matematiksel Metot le Deerlendirilmesi lknur Talyurt., Hitit niv., me Ve Kullanma Sularnda yot Analizi Yiit Kuzu, Atatrk niv., Su rnleri Yetitiricilii Ve evre evre Sorunlar Kongresi (ESKO) Orman iin aalandrma enlii yaplacaktr. le Yemei

11:40 11:50 11:50 12:00

12:00 12:10

12:10 12:20 12:20 12:30 12:30 13:00

13:00 14:00 I. GN II. Oturum: Bildiri Konusu: 14:00 14:10 14:10 14:20

Kat Atk, Hava Kirlilii Cengiz Esmen, ERA evre Teknolojileri, Tbbi Atk Bertaraf Yntemlerinden Buharl Sterilizasyon Teknolojisi Zekiye Didem Demirkaya, Hitit niv., Kiremit - Tula Fabrikalarnn Kirlilik Yknn Corafi Bilgi Sistemi le Takip Edilmesi Hatice Gonca Yaln, Dumlupnar niv., Msr Koanlarndan evreye Duyarl Endstriyel rnler Fatih kszolu, Hitit niv., Atk Plastiklerden Isl Bozunma Yoluyla Sert Plastik Eldesi

14:20 14:30 14:30 14:40

12

niversite rencileri IV. evre Sorunlar Kongresi 21 - 22 Mays 2009 Fatih niversitesi - STANBUL

14:40 14:50 14:50 15:00 15:00 15:10

Furkan Leventolu , stanbul niv., naat Yknt Ve Harfiyat Atklarnn Deerlendirilmesi Ve Ynetimi in Bir Sistem nerisi Ramazan Gm, Celal Bayar niv., Vitrifiye Krklarnn Seramikte Tekrar Kullanlabilirliine Borik Asitin Etkisi Miray Bayram, Hitit niv., Ysa Modellemesi le Tula Ve Kiremit Fabrikalarnn Atmosfere Brakt Kirlilik Yklerinin Aratrlmas ay-Kahve Molas

15:10 15:25 I.GN III. Oturum: Bildiri Konusu: 15:25 15:35 15:35 15:45 15:45 15:55 15:55 16:05 16:05 16:15 16:15 16:25

evre Mhendislii Eitimi, evre Kirlilii, Temiz Enerji Arzu Okucu, Balkesir niv., evre Mhendislii Eitiminde Zemin Mekaniinin nemi Pelin Yaral, Seluk niv., Tketim Alkanlklar, Bilinli Tketim Ve Ev Hanmlar Feridun Bahei, Ondokuz Mays niv., Hidrojen: Gelecein Temiz Enerji Taycs Trker Trken, Frat niv., Bitkisel Yalardan Biyodizel retimi Ve Trkiyedeki Durumu Vesil Bali, Fatih niv., Hidroelektrik Santrallerin nemi Ve evresel Etkileri Mehmet Palta, Frat niv., Temiz Ve Yenilenebilir Enerji Kaynaklar Ve nemi Kapan

16:25

13

niversite rencileri IV. evre Sorunlar Kongresi 21 - 22 Mays 2009 Fatih niversitesi - STANBUL

17 Mays Perembe
II. GN I. Oturum: Bildiri Konusu: 10:00 10:10 10:10 10:20 10:20 10:30 Su Kirlilii Emel Koak, Y.T.., Hali Suyunun Genotoksik Adan ncelenmesi Trker Trken, Frat niv., p Sznt Sularndan Amonyak Syrma le Amonyum Gideriminin Simlasyonu Meral Arman, Uak niv., Uak Gediz Havzasnda Endstriyel Atklarla Kirlenmesinin Azaltlmas in Yaplan almalar Ve Analiz Sonularnnn Deerlendirilmesi Selma Sakarya, Hitit niv., Sularn Ozon le Dezenfeksiyonunda Ortaya kan stenmeyen Yan rnlerden Bromatn Takibi Selin Karaca, Hitit niv., Akarsu Kalitesine Ynelik Dinamik Benzetim almas Hacer Elif zelik, Hitit niv., Yeralt Ve Yerst Sularnda Arsenik Analizleri Zahide zdemir, SD, Artlm Atksularn Yeniden Kullanlma Potansiyeli ay-Kahve Molas

10:30 10:40 10:40 10:50 10:50 11:00 11:00 11:10

11:10 11:25 II. GN II. Oturum: Bildiri Konusu: 11:25 11:35 11:35 11:45 11:45 11:55 11:55 12:05 12:05 12:15 12:15 12:25 12:25 12: 35

Toprak Kirlilii, Kuraklk, Kresel Isnma, evre Hukuku Besime Karamerliolu, ukurova niv., Kirleticilerin Topraktaki Davran Ve Etkileimi Glstan am, Frat niv., Erozyonu Etkileyen Faktrler Ve Trkiyenin Erozyon Potansiyeli Faruk Veysel Altunkum, Frat niv., Kresel Isnma Ve Halkn Bilinlendirilmesi Sevil Dursun, Erciyes niversitesi, Kresel Isnmann lkemiz Su Kaynaklar zerindeki Etkileri Ve Alnmas Gereken Tedbirler Canan Trker, Namk Kemal niv., Tekstil Endstrisi rneinde Tehlikeli Kimyasallarn Ynetimi Cansu Soysal, Fatih niv., Tehlikeli Atk Bertaraf Tesislerinde Uygulama ncesi Srete Sosyal Etkilerin Belirlenmesi Serap Nas, Fatih niv., ED Srecinde Kltr Ve Tabiat Varlklarnn nemi le Yemei

12:35 13:30

14

niversite rencileri IV. evre Sorunlar Kongresi 21 - 22 Mays 2009 Fatih niversitesi - STANBUL

II.GN III. Oturum: Bildiri Konusu: 13:30 13:40 13:40 13:50 13:50 14:00 14:00 14:10 14:10 14:20 14:20 14:30 Su Kirlilii idem z, stanbul niv., Elektronik Endstrisi Su Bazl Boya Atksularnn Koaglasyon-Floklasyon le Artlmas Tahsin Maral, Hitit niv., Su Analiz Sistemlerinde Kalibrasyon Denemesi Zeynep Ulupnar, Fatih niv., Hali Su Numunelerinde Real-Tme Pzr Yntemi le Prorocentrum Minimum Tespiti Emel Koak, YT, Kamps Atksuyu Karakteristiinin Ve Ynetim Stratejilerinin Deerlendirilmesi: Yldz Teknik niversitesi rnei Okan Duman, Seluk niv. Anaerobik n Artm Geirmi St Endstrisi Atksularnn Ardk Aerobik Artm Mehtap Bayr, Atatrk niv., Glifosat Temelli Bir Herbisitin Kahverengi Alababalklar (Salmo Trutta Fario)Da Antioksidan Savunma Sistemine Etkileri Safa Turan, Fatih niv., Youn Sanayi Kirliliinin Yaand zmit DilovasDildere rneklerinde Mutasyon Etkisinin Aratrlmas

14:30 14:40

14:40 14:55

ay - Kahve Molas

II.GN IV. Oturum: Bildiri Konusu: Hava Kirlilii, Kat Atk

14:55 15:05 15:05 15:15 15:15 15:25 15:25 15:35 15:35 15:45 15:45 15:55

Hac Mustafa ztrk, Fatih niv., Alibeyky stasyonu Ozon Verilerinin ncelenmesi Ve Deerlendirilmesi smail Hakk Metin Karasu, Fatih. niv., llere Gre Kkrt Dioksit misyon Deiimlerinin Deerlendirilmesi Burak Ekinci, Fatih niv., stanbula Uzun Mesafeli Tanan Sahra Tozu Episodunun Boyut Dalmlarnn ncelenmesi Fatma Trk, Fatih niv., Trkiyedeki nemli Noktasal Hava Kirlilii Kaynaklar Nihan Yldz&Nuray Krka, Fatih niv. , Tbbi Atklarn Ynetimi Zeynep Deniz Oktay, Fatih niv., stanbul Trafiine zm nerileri

15:55 16:45 Kapan

15

niversite rencileri IV. evre Sorunlar Kongresi 21 - 22 Mays 2009 Fatih niversitesi - STANBUL

TAM BLDR METNLER

16

niversite rencileri IV. evre Sorunlar Kongresi 21 - 22 Mays 2009 Fatih niversitesi - STANBUL

TIBB ATIK BERTARAF YNTEMLERNDEN BUHARLI STERLZASYON TEKNOLOJS

MEDICAL WASTE TREATMENT TECNOLOGIES AUTOCLAVE BASED STERILIZATION
Deniz ALBAYRAK(*), Cengiz ESMEN(**), Kmil B. VARINCA(***)
(***)

denizal@yahoo.com, (**) cesmen@gmail.com Yldz Teknik niversitesi evre Mhendislii Blm, retim eleman, stanbul, kvarinca@yildiz.edu.tr

(*)

ZET
Teknolojinin gelimesiyle birlikte tbbi atk miktarndaki art evresel sorunlarn artmasna neden olmutur. Buna paralel olarak gnmzde, atk miktarlarndaki art gz nnde bulundurulduunda tbbi atklar evsel atklardan ayr toplanp bertaraf edilmeye balanmtr. Tbbi atklarn ayr bertaraf edilmesi yaygnlatka, bertaraf teknolojilerinde yakma ve gmme dndaki teknolojilere ynelimler artmtr. Tbbi atklarn yasal bertaraf metotlar evre ve Orman Bakanl tarafndan, 22/07/2005 tarih ve 25883 sayl Resmi Gazetede yaynlanarak yrrle giren Tbbi Atklarn Kontrol Ynetmeliinde sralanmtr. Ynetmelik ile birlikte yakma teknolojisi dndaki alternatif teknolojilerin kurulmasna izin verilerek 31/03/2006 tarihli evre ve Orman Bakanl tarafndan yaynlanan 2006/7 sayl Genelge ile de alternatif teknolojiler arasnda sterilizasyon yntemi tavsiye edilmitir. Bu almada Otoklav ile sterilizasyon yntemi ele alnm, otoklav seiminde dikkat edilmesi gereken ana unsurlar belirtilmi ve blgesel olarak yaplacak bir yatrmda, verimlilii etkileyecek tm hususlar gz nne alnarak uygulanabilirlii asndan kyaslama yaplmtr. Anahtar Kelimeler: Sterilizasyon, otoklav, tbb atk bertaraf ynetimi

ABSTRACT
As a result of contemporary technological progress, increase in medical wastes has caused a serious environmental problem; as a derivative of this, with the increase in medical wastes taken into consideration, authorities have begun to pick up and eliminate medical wastes separate from domestic wastes. As this separate elimination approach has become widespread, new elimination technologies have emerged other than incineration and burying. Legal elimination methods of medical wastes have been enumerated in the Regulation of Medical Waste Control, published and gone into effect in the Official Bulletin of Turkish Republic # 25883 on July 22, 2005. With this regulation, alternative elimination technologies other than the Incineration Technology have been allowed in our country; also, among alternative technologies the Sterilization Method has been recommended in the Regulation # 2006/7 published by the Department of Forestry and Environment on March 31, 2006. In this study we concentrate on the Autoclave based Sterilization; we indicate the main principles in selecting autoclave system and compare its feasibility considering all the of factors that would affect productivity in a possible future investment in the region. Keywords: Sterilization, Autoclave, Medical Waste Treatment

102

niversite rencileri IV. evre Sorunlar Kongresi 21 - 22 Mays 2009 Fatih niversitesi - STANBUL

1. GR
Gnmzde hzla gelien teknoloji ile birlikte ortaya kan evresel sorunlara kar zm sunmak amac ile evresel konulardaki yatrmlarda gn getike bir art gzlenmektedir. Doal kaynaklarn hzla tkeniyor olmas ve Avrupa Birliine uyum sreci, evre konusunda mlki idare, atk reticileri ve belediyelerin sorumluluklarn arttrm ve Bakanlka hazrlanan ynetmelik ve teblilerde bunlar belirtilmitir. Bu noktada Belediyeler; evre konusundaki yatrmlarna, yeni kurulan ve kurmay planladklar tesislerle, bu konudaki projelere hz vermi ve atk reticisinin daha bilinli olmas iin almalara balamtr. Gnmzde tbbi atklar, atk ynetimi konusunda ayr bir balk altnda deerlendirilmektedir. imdiye kadar yaklarak ve gmlerek bertaraf edilmesi daha yaygn durumdayd ancak bu bertaraf yntemlerinin yetersizlii ve olumsuz sonular farkl teknolojilere doru ynelmeyi salamtr. Bu nedenle tbbi atklarn ayr olarak toplanmas, tanmas ve bertaraf edilmesi ile ilgili belediyeler bu atklarn miktarnn her yl art orann da gz nnde bulundurarak ayr olarak tbbi atk bertaraf tesisleri kurmaya balamlardr. Ancak bu tesislerin kurulumunda ve iletilmesinde verimliliin salanmas, yaplan yatrmn doru bir yatrm olabilmesi iin seilecek teknolojinin iyi analiz edilmesi ve ekipmanlarn doru seilmesi gerekmektedir. Seilen otoklav kapasitesinin, mevcut blgenin atk miktarn (yllk art orann da gz nnde bulundurarak) karlamas ve iletme maliyetlerinin uygun deerlerde olmas gerekmektedir.

2. TIBB ATIK BERTARAF TEKNOLOJLER

Gnmzde birok tbbi atk bertaraf yntemi vardr. Bu yntemlerin bir ksm uygulanabilen yani ticarilemi bir ksm ise sadece laboratuarlarda gelitirme aamasnda yani ticarilememi seviyede olan yntemlerdir. Bu bertaraf yntemlerinden birisini seerken gnmzdeki ticarileme seviyelerine baklarak seilmesi daha doru bir yntem olacaktr. Tbbi atk bertaraf yntemlerinin avantaj ve dezavantajlar Tablo 1de gsterilmitir [2]. Tablo 1. Tbbi atk bertaraf yntemlerinin avantaj ve dezavantajlar
leme / bertaraf metodu Dner Frn Avantajlar Tm bulac atklar, pek ok kimyasal atk ve ecza atklar iin uygun ok yksek oranda dezenfektan verimlilik Tm bulac atklara, pek ok kimyasal atklara ve ecza atklarna uygundur. yi iletildii takdirde yksek verimde dezenfektasyon Baz kimyasal dezenfektanlar ucuzdur Atn arl ve hacminde ok byk derecede azalma Atn ve hacminde ok byk derecede azalma Olduka dk yatrm ve iletme masraflar Byk kapasite seenekleri yi iletilme koullar altnda verimli dezenfektasyon Atn ve hacminde ok byk derecede azalma Basit, ucuz ve gvenli Farmakolojik rnlerde uygulanabilir Dk maliyet Sahaya ulam ve doal sznt snrlandrlm ise gvenli Dk maliyet Dezavantajlar Yksek yatrm ve iletme masraflar. Gnmzde Tehlikeli Atklar iin tercih edilmektedir. Sitozehirlilerin yetersiz imhas. Olduka yksek yatrm ve iletme masraflar. Referans sistem bulunmamaktadr. Sistemin iletimini salayacak kalifiye teknisyen ihtiyac. Ciddi nlemler gerektiren kimyasallarn kullanm. Farmakolojik, kimyasal ve baz tr bulac atklar iin yetersiz. letme maliyetleri yksek ve dk kapasite. Paralayclar nde olduu zaman; ska bozulmakta, verimsiz almakta, hepa filtre ihtiyac duymakta, sistemin kilitlenmesine sebep olmakta ve yksek yedek para maliyeti gerektirmekte, Anatomik, farmakolojik ve kimyasal atklar ve buhar geirmeyen atklar iin yetersiz Dier yntemlerle karlatrldnda yksek yatrm ve iletim masraf Potansiyel iletme ve bakm problemleri Keskin olmayan bulac atk iin tavsiye edilmez Sadece sahaya ulam kontrol altnda ise ve baz zel nlemler alndysa Bulac hastalklar iin etkisiz

Pirolitik yakma

Kimyasal Dezenfektasyon

Otoklav sterilizasyon

ile

Mikrodalga nlama Enkapslasyon

ile

Dzenli depolama nert hale getirme

103

niversite rencileri IV. evre Sorunlar Kongresi 21 - 22 Mays 2009 Fatih niversitesi - STANBUL

Yukardaki yntemlerin bazlar salk ve evre problemlerine yol aabilmektedir. rnein, zellikle klor veya ar metal ieren tbbi atklarn yakld frnlardan ve emisyonlar yeterince kontrol altnda tutulamayan sistemlerden atmosfere zehirli gazlar kabilmektedir. Topraa gmerek bertaraf etme, eer depolama alanlar mevcut mevzuat asndan yetersiz olarak tasarlanm ve /veya iletiliyorsa yer alt sularnn kirlenmesine yol aar. Gmme yntemi ile yaplan tasfiyelerin dier bir sakncas ise nfus vb. etkenlere bal olarak atk miktarndaki artla yeni alanlara ihtiya duyulmasdr [2, 5].

3. BUHARLI STERLZASYON TEKNOLOJS

Enfekte atklarn iinde belli bir zaman aralnda gerekli buhar, basn ve scakla maruz braklarak iindeki enfekte atklarn zararsz hale getirilmesi ilemi sterilizasyon olarak tanmlanr. Dier bir tanmla nem, s ve basnla mikroorganizmalarn inaktive edilme ilemidir [1]. Dnyada en ok tercih edilen tbbi atk bertaraf yntemlerinin buharl sterilizasyon yntemi olan otoklavla sterilizasyondur. Tablo 2de otoklavla sterilizasyon ynteminin dnyadaki ticarileme seviyesi grlmektedir. 1980li yllarn banda tbbi atk bertaraf iin en ok tercih edilen yntem tbbi atklar yakarak bertaraf etmek idi. ABDde deki evre gruplarnn yapt protestolar ve ABD Temiz Hava Hareketi sonucunda yakma tesislerine lisans alma ilemi ve yakma tesisi iletilmesi ok zorlatrlmtr. EPAnn yapm olduu yeni dzenlemelerle 1980 yllardan 2000 ylna kadar yakma tesislerinin %80i kapatlmtr. 2000-2008 yllar arasnda yakma tesisleri tbbi atk bertarafnda %5 orannda kullanlmaktadr. Bu srecin detaylar Tablo 2de verilmitir [4]. Tablo 2 Amerika Birleik Devletlerindeki Tbbi Atk Bertaraf Yntemi Deiim Tablosu Kullanlan sistem 1980e kadar 1980-1990 1990-2000 2000-2008 tr %95 %50 %20 %5 Yakma %5 %40 %75 %95 Otoklav %0 %10 %5 %0 Dier Otoklav ile gerekletirilen sterilizasyon ilemi sonucunda, kan sterilize atn ynetmelie uygun deerlerde olmas, byle bir tesisin yatrm maliyetlerinin yakma tesisi kurulumuna gre ok daha uygun olmas ve evresel hibir olumsuz etkisinin olmamas tbbi atklarn bertarafnda otoklav ile sterilizasyonu tercih edilir hale getirmektedir [6]. Yukardaki bilgilerden hareketle lkemizde kurulacak yeni tbbi atk sterilizasyon tesislerinde otoklavla sterilizasyon nerilmekte olup otoklav seiminde dikkat edilmesi gereken teknik zellikler aada sralanmtr.

4. STERLZASYON TEKNOLOJS SEMNDE DKKAT EDLMES GEREKEN TEKNK ZELLKLER

Gnmzde tbbi atklarn bertaraf iin birok sterilizasyon yntemi vardr. Bunlardan en ok kullanlan yntem yukarda da bahsedildii gibi otoklav ile sterilizasyondur. Ancak gnmzde otoklav teknolojisi olarak birok sistem mevcuttur. Bu sistemler seilirken tesisin kurulaca yerdeki atk miktar ve yllk art oran, kurulacak sistemin kapasitesi ve ilevsellii bakmndan nemlidir. Otoklav teknolojisi seilirken aadaki hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir [6]. 1-Otoklav Kapasitesi Gnmzde teknolojilerin uygulanmasnda en ok dikkat edilmesi gereken hususlarn banda sistem kapasitesi gelmektedir. Sistem kapasitesi seilirken mevcut blgedeki tbbi atk miktarnn iyi ett edilmesi ve tbbi atk miktarnn her geen yl arttnn dikkate alnmas gerekmektedir. rnein, toplam tbbi atk miktarndaki art Bursa blgesinde %20.75, Adapazar blgesinde 2000-2008 yllar arasnda %56,42, stanbul blgesinde19962008 yllar arasnda %18,44 olmaktadr [8, 9, 10]

104

niversite rencileri IV. evre Sorunlar Kongresi 21 - 22 Mays 2009 Fatih niversitesi - STANBUL

Ancak art miktarnn bu kadar ok olmasna dayanarak reel tbbi atk miktarnn ayn ynde artacan kabul etmek yanlgya drebilir. Daha nceki yllarda atk reticileri, belediyeler ve Bakanlk tbbi atklar kat atklar ile birlikte deerlendirmekte ve kaynanda atklara doru ayrtrma yaplmamaktayd. Avrupa Birlii uyum srecinde yenilenen evre politikalar/mevzuat ve evre konularnda gerekletirilen yeni proje ve dzenlemelerle tbbi atklar ayr bir ynetim sistemi altnda deerlendirilmeye balanmtr. Bu dorultuda Trkiyedeki tbbi atk miktarnn zamansal deiimi ekil 1de verilmitir [11]. Bu bilgilerden yola karak Trkiyedeki ortalama tbbi atk art oran %5,44 olarak hesaplanmaktadr.

ekil 1. Trkiyedeki tbbi atk miktarnn zamansal deiimi [11]

Yatrm maliyetinin drlmesi iin tbbi atk sterilizasyon tesislerinin bir ilin atk kapasitesine gre seilmesinden ziyade blgesel amaca ynelik ve gelecek 15-20 yl ierisindeki tbbi atk artlarnn da gz nnde tutularak kapasite seimine gidilmesi, kmlatif anlamda yatrm maliyetinin drlmesi iin tercih edilmesi gereken bir yntemdir. Ayrca atk miktarnn ok olmas atk ileme birim maliyetini drmektedir. Yukardaki bilgiler nda kurulacak bir sterilizasyon tesisinin balangta blgedeki tbbi at tek vardiyada (8 saat) bertaraf edebilme kapasitesinde olmas, 10 -15 yl sonra ayn blgedeki tbbi atklarn 2-3 vardiyada (16-24 saat) bertaraf edebilecei kabul edilebilir [6]. G alan illerdeki tbbi atk art oran dier illerden daha fazla olduu iin kapasite seiminde dikkate alnmas gerekir. Seilecek otoklavn kapasitesi zetle aada belirtilen unsurlar direk olarak etkilemektedir. 1 Yatrm Maliyeti a) Atk miktarnn artna gre yeni sistem gereksinimi, b) Yeterli kapasite ile gelecek 15-20 yllk sorun zm 2. letme Maliyeti a) ilik maliyeti b) Elektrik, su, doalgaz maliyeti c) Bakm onarm maliyeti d) Yedek para ve tedarik.

105

niversite rencileri IV. evre Sorunlar Kongresi 21 - 22 Mays 2009 Fatih niversitesi - STANBUL

2- lenen Atk Trleri Tbb Atklarn Kontrol Ynetmeliinin 46. Maddesine gre enfeksiyz atklar ile kesici-delici atklar, sterilizasyon ilemine tabi tutularak zararsz hale getirilebilirler. Ynetmeliin Ek 2. maddesinde dzenlenen snflandrma tablosunda C ve E gruplar altnda yer alan ve tanmlanan enfeksiyz atklar ile kesici ve delici atklardr. C ve E grubu altndaki atklarn yannda kk miktardaki patolojik atklar: Tbbi Atklarn Kontrol Ynetmelii EK-1 Cde belirtilen nitelerde oluan tbbi atklar otoklav ile sterilizasyon yaplabilir. [1] Doru ayrtrmann yaplmas sterilizasyon sisteminin her hangi bir hasar ve zarara uramamas iin nemlidir. Tbbi atklarn ierisinde Ynetmeliin C ve E grubu altna girmeyen metallerin bulunmas sistemlerde byk zarar meydana getirebilir. zellikle paralama nitesi sterilizasyon nitesinin nnde olan sistemlerde bu zarar ok daha byk olur. Sistemin paralama nitesinde meydana gelecek herhangi bir arza srasnda tbbi atklar bertaraf edilmedii iin eitli kimyasal kullanlarak bu ilem gerekletirilmesi gerekir ki bu da iletme ve evresel asndan sakncal bir durumdur. Bu nedenlerden dolay paralamann sterilizasyon nitesinden sonra olduu sistemler ii sal ve i gvenlii bakmndan tercih sebebi olmaktadr. [6] 3- Mikrobiyolojik lm Etkinlii Sterilizasyon teknolojisinin ana hedefi patojenleri imha ederek at mikroplardan arndrmaktr. Sterilizasyon teknolojisi reten firmalar sterilizasyon kriterlerini saladn garanti etmek zorundadrlar. lkemizde, sterilizasyon ileminin geerli kabul edilmesi iin Bacillus stearothermophilus veya Bacillus subtilis bakteri sporlarnda minimum 4 log 10-6 log 10 orannda azalma salanmas zorunludur [1]. Tbb Atklarn Kontrol Ynetmeliine gre bir sterilizasyon tesisi kurulduunda her sterilizasyon ilemi balamadan nce atklarla beraber ileme kimyasal indikatr eklenerek sterilizasyonun gerekleip gereklemedii her seferinde kimyasal indikatrle, haftalk olarak da biyolojik indikatrlerle kontrol edilir. Biyolojik indikatrle kontrol ilemi her 6 ayda bir bakanlk gzetiminde yaplmak zorundadr. Bu indikatrler araclyla sterilizasyon ileminin uygun olup olmad takip edilebilir. Ayrca aylk olarak sterilizasyon ileminin her aamas bir rapor halinde tesisin bulunduu ildeki evre ve Orman l Mdrlne iletilmelidir [1]. Tbb Atklarn Kontrol Ynetmeliinin 46. Maddesine gre sterilizasyon tesislerinde atk paralama (shredding) mekanizmasnn bulunmas zorunludur. Paralama sisteminin nde ya da sonda olmas sterilizasyonun verimlilii zerinde hibir olumlu ya da olumsuz etkisi yoktur. Verimlilii etkileyen faktrler yani lmn tam gereklemesi otoklav ierisindeki atn maruz kald basn, scaklk ve zamanla ilgilidir. Bu faktrler olmas gerektii gibi ise sterilizasyon tam anlam ile gereklemitir. Paralama sisteminin nde ya da sonda olmas tamamen teknoloji retici firmann tercihidir. Paralama nitesinin nde olmas iletme aamasnda baz olumsuz sonulara yol aabilmektedir. Bu olumsuzluklardan yukarda ilenen atk trleri blmnde bahsedilmitir [1]. 4- evreye Salnan Emisyonlar ve Atk Tortular Tbb atklarn bertaraf amac ile kurulan tesislerin ve uygulanan teknolojinin; evre ve insan salna olan etkilerinin iyi deerlendirilmesi ve analiz edilmesi gerekmektedir. Atk bertaraf etmek amac ile kurulan baz tesislerin iletilmesi ve teknolojisi itibari ile evreye verdikleri zarar bu atklardan daha fazla olabilmektedir [2, 3, 7]. Teknoloji seiminde dikkat edilmesi gereken bir baka husus enfekte sv k olup olmamasdr. Enfekte k olmas durumunda bu sv iin ayrca bir dezenfeksiyon ilemi yaplmak zorundadr ki bu da tbbi atk bertaraf maliyetini ve yatrm maliyetini dorudan etkileyen bir baka faktrdr [2, 3, 7]. Sterilizasyon ilemi srasnda kimyasal kullanm oluyorsa; kullanlan kimyasaln iletme asndan maliyet oluturmakta ve evre sal iin olumsuz bir ortam dourabilmektedir. Kurulacak sistemin elektrik, doalgaz, LNG, CNG ve LPG uyumlu olmas sistemin hava kirlilii emisyonu oluturmasn minimum seviyede tutacandan tercih edilmesi gereken bir husustur.

106

niversite rencileri IV. evre Sorunlar Kongresi 21 - 22 Mays 2009 Fatih niversitesi - STANBUL

5- Su, Buhar, Elektrik, Gaz Gibi Yardmc Gereksinimler Tesis kurulmadan nce yatrm maliyetlerinin dnda, ayrca iletme devresindeki tm kalemlerin iyice incelenmesi ve iletme maliyetlerinin dier teknolojilerle karlatrlmas gerekmektedir. letilecek tesiste kullanlacak su, elektrik, yakt, ii says, bakm maliyeti, yedek para maliyeti, kullanlyorsa hepa filtre maliyeti, kimyasal madde maliyeti gibi birok kalem iletme maliyetini etkileyen unsurlardr. Seilecek teknolojide yukarda yazlan unsurlarn hepsini dikkate alacak bir analiz yaplmas gerekmektedir. . 7-Otomasyon (Kolay Kullanm) ve ilerin Eitimi Kurulacak sistemin kullanm ve bakmnn kolay olmas iletme maliyetini drecei ve bunun yan sra iilik hatalarn en aza indirgemek iin teknolojinin otomatik olmas tercih sebebi olmaldr. Sistemin otomatik olmas sayesinde sistem operatr gerekli kontrolleri yaptktan sonra sistemi altrmak iin uzaktan ya da sistem zerindeki panodan sistemi altrabilmelidir. Bu sayede, alarmlarla, uzaktan sistem takibi ve arza tespitiyle emniyet kilitleriyle etkili ve kolay bir kontrol salanarak i gvenlii asndan sistemin azami gvenliinin salanmas tercih sebebi olmaldr. 8-Ticarileme Seviyesi ve Teknoloji reticisinin Gemii Kurulacak bir sistemin nceden aratrmas yaplmal ve aktif olarak kurulmu ve iletilen rneklerinin olup olmadnn bilinmesi gereklidir. nk bu sistemin ticarileme seviyesi o sistemin ne kadar tercih edildiini ve uygulama srasnda ne gibi avantaj ve dezavantajlarnn olduunu gsterecektir. Tamamen ticarilemi teknolojilerin geni bir bayi ve servis a bulunur ve servis hizmet ya da yedek para gerektiinde ok hzl cevap verebilmelidir. Ayrca teknoloji retenin gemiini, mali durumunu, yasal durumunu bilmek kullanm sresince karlalabilecek sorunlarn daha abuk giderilmesi iin nemlidir. 9-Yatrm ve iletme Maliyeti Mahalli evre kurullarnda tbbi atk birim fiyat belirlenirken birim ileme maliyeti yksek bir sistem tercih edildiinde birok skntlarla karlalabilmektedir. Bu nedenle blgesel ve byk kapasiteli kurulacak sistemlerin birim atk ileme maliyeti dk olacandan dolay mahalli evre kurullarnda fiyat belirleme aamasndaki zorluklarn nceden stesinden gelinebilmektedir. 10- Halkn ve Salk nitelerinin Teknolojiyi Kabul nitelerin avantaj ve dezavantajlar alanlara, topluma ve salk kurumlarna anlatlmaldr. Bylece teknolojinin seiminde onlarn desteini almak bir dier seenektir. Salk Kurulularnn bilgilendirip karar alma mekanizmasnda yer almalarn salamak, karar veren mercilere toplumun desteini salayacak ve onlarn da karara katlm ve paylam gerekleecektir. Bu nedenle bu gibi tesisler kurulmadan nce belediyelerce ve yatrmclarla beraber ortaklaa okullar, hastanelerde, eitli halkn katlmn salayabilecek seminerlerle halk bilgilendirilmeli ve doru ayrtrma, ayr bertaraf edilmesi ve tbbi atn nemini belirtmek gerekmektedir.

5. DEERLENDRME
Tbbi atklarn bertarafnda birok metot kullanlabilmektedir. Ancak otoklav ile sterilizasyon ilemi birok avantaja sahiptir. Gnmzde otoklav teknolojisi olarak birok rn karmza kmaktadr. Bu rnlerden blgenin 15-20 yllk atn bertaraf edebilecek kapasitede olan, iletme maliyeti dk olan, kimyasal madde ve filtreye ihtiya duymayan, sterilizasyonu gerekletirirken evreye enfekte sv k ve emisyon vermeyen, otoklavn sterilizasyon ilemini tam otomatik olarak gerekletiren, eitimli personel ihtiyac en az olan, yedek para ve bakm maliyeti dk olan ve rnek, referans olarak gsterilebilecek tesislerin olmas teknolojinin seilmesi srasnda dikkat edilmesi gereken ana unsurlardr.

107

niversite rencileri IV. evre Sorunlar Kongresi 21 - 22 Mays 2009 Fatih niversitesi - STANBUL

KAYNAKLAR
T.C. evre ve Orman Bakanl, Tbb Atklarn Kontrol Ynetmelii, R. G. Tarih: 22/05/2005, R.G. Say: 25883. [2]. Health Care Without Harm, Non-Incineration Medical Waste Treatment Technologies, August 2001. [3]. Health Care Without Harm, Non-Incineration Medical Waste Treatment Technologies in Europe, June 2004. [4]. Waste International Magazine, Cost-effective Medical treatment proven Technology: High vacuum/ high pressure Autoclave systems. Gateway publishing, volume II. [5]. Environmental Protection Agency, http://www.epa.gov/epaoswer/other/medical/, (01/05/2009) [6]. BondTech, http://www.bondtech.net, (01/05/2009) [7]. Dnya Salk Tekilat, http://www.who.int/topics/medical_waste/en/index.html, (01/05/2009) [8]. Bursa Byk ehir Belediyesi, Tbbi Atk Sterilizasyon Tesisi Fizibilite Raporu, Tarih: Kasm 2007. [9]. Sakarya Byk ehir Belediyesi, Tbbi Atk Sterilizasyon Tesisi Fizibilite Raporu, Tarih: Mays 2009 [10]. stanbul Bykehir Belediyesi evre Koruma Daire Bakanl- Atk Ynetim Mdrl, Yllara Gre Tbbi Atk miktarlar Grafii, Say: M.34.0.BB.0.22.27-622.01.02/T.N. Tarih: 25/03 2009 [11]. evre ve Orman Bakanl evre Ynetimi Genel Mdrl Atk Ynetimi Dairesi Bakanl, Trkiyede Atk Ynetimi Sunumu, 19 Haziran 2008-stanbul [1].

108