NVERSTE RENCLER III.

EVRE SORUNLARI KONGRE KTABI 15-16 MAYIS 2008

TBTAK, 2223 kodlu Yurtii Bilimsel Etkinlikleri Destekleme Program ile kongre kitabnn basmn desteklemitir.

niversite rencileri III. evre Sorunlar Kongresi 15-16 Mays 2008 Fatih niversitesi STANBUL

Fatih University Library Cataloguing in Publication Data:

niversite rencileri III. evre Sorunlar Kongresi (2008 : stanbul) niversite rencileri III. evre Sorunlar Kongre Kitab : 15-16 Mays 2008 University Students III Environmental Problems Congress stanbul : Fatih University, 2008 / Haz. Sami Gren, Mustafa Petek, Hatice Nur Aras Mehan ev. Omar Alagha Em. Ge. Aye Bra engl, Esra Gen lhan, smail Anl, Nihan Uygur, Myesser elik, Mustafa Esen Grafik. Semra Ylmaz, Faruk Keysan

464 s.; 28 cm. (Fatih niversitesi Yaynlar; No:32) ISBN: 978-975-303-093-9 University Students III Environmental Problems Congress niversite rencileri III. evre Sorunlar Kongre Kitab Gren, Sami

Baskya Hazrlk: Fatih niversitesi, evre Mhendislii Blm Bask: Feza Gazetecilik ve Mat. A.. Bask Tarihi: 09 Mays 2008

2
NVERSTE RENCLER III. EVRE SORUNLARI KONGRES BLDR KTABI

niversite rencileri III. evre Sorunlar Kongresi 15-16 Mays 2008 Fatih niversitesi STANBUL

Yayn Kurulu:

Sami Gren Mustafa Petek Hatice Nur Aras Mehan Aye Bra engl

Editr Sami Gren

ISBN: 978-975-303-093-9

Mays 2008, stanbul

Bask-Cilt Feza Gazetecilik ve Mat. A.. Tel: 0 212 454 86 50 / Fax: 0 212 454 86 45

steme Adresi Fatih niversitesi evre Mhendislii Blm Hadmky Kampusu, 34500 Bykekmece / stanbul Tel: 0212 866 3300, Fax: 0212 866 3412 e-mail: cesko@fatih.edu.tr URL: http://cevre.club.fatih.edu.tr

3
NVERSTE RENCLER III. EVRE SORUNLARI KONGRES BLDR KTABI

niversite rencileri III. evre Sorunlar Kongresi 15-16 Mays 2008 Fatih niversitesi STANBUL

ORGANZASYON KOMTES BAKANINDAN

Bu sene ncsn dzenlediimiz evre Sorunlar renci Kongresi deimeyen konsepti ile rencileri yine barole koymaktadr. evre sorunlarn ele alan ulusal bir kongre olmas itibariyle nemli ama renci merkezli olmas itibariyle daha da nemli olan kongremiz trnn ender rneklerinden biridir. ounlukla lisans rencilerinin abalar ile oluan bu kongreye, bu sene, geen senekinin neredeyse iki kat bavuru olmutur. Bu ivmenin ileride de artarak devam etmesi en byk dileimizdir. Bu sene kongremize, TBTAK 2223 kodlu Yurtii Bilimsel Etkinlikleri Destekleme Program ile destekte bulunmaktadr. Yurt apnda eitli niversitelerden lisans ve lisans st rencileri tarafndan yaplan bavurularn yan sra, evre ve Orman Bakanlnda alan, niversiteden yeni mezun olmu ve u anda da eitli niversitelerde yksek lisans rencisi olan gen mhendislerden de baarl almalarla bavurular olmutur. Su ile ilgili uluslar aras en byk organizasyon olma zelliine sahip olan Dnya Su Forumlarnn beincisine gelecek yl lkemiz ev sahiplii yapacaktr. 5. Dnya Su Forumunun zellikle genlere tantlmas ve aktif katlmnn salanmas maksad ile Forum Sekretaryas ile ortak allarak bu kongre erevesinde tantm program organize edilmitir. evre sorunlarnn olmad bir dnyada yaamak elbette hepimizin istei ancak bu sorunlar gz ard etmek ve yok saymak en byk hatalardan biri olur. Tam tersine sorunlar bilmek, stne gidebilmek ve sorunlar zmek ancak gerekli teknik bilgi ile olur. te bu gereken donanm genlere verebilirsek, ne mutlu biz akademisyenlere. Bu kongreye yaplan bavurular bilim kurulu tarafndan incelemeye tabi tutularak ierik asndan deerlendirilmektedir. Sunulan bildiriler kitap haline getirilerek, renciler ve gen aratrmaclar iin ufuk ac bir zellie sahip olmas iin allmaktadr. Ayrca bu seneki almalara en iyi aratrma, en iyi sunum ve en iyi poster dlleri verilmitir. Bu kongrenin drdncsnde de daha geni katlmla tekrar beraber olmak dileklerimle, kongreye katlan, destek veren herkese sonsuz sayglarm sunarm. Yrd. Do. Dr. Sami Gren Kongre Bakan

4
NVERSTE RENCLER III. EVRE SORUNLARI KONGRES BLDR KTABI

niversite rencileri III. evre Sorunlar Kongresi 15-16 Mays 2008 Fatih niversitesi STANBUL

NDEKLER
Organizasyon Komitesi Bakanndan niversite rencileri 2. evre Sorunlar Kongresi Kitap Editrleri niversite rencileri 2. evre Sorunlar Kongresi Organizasyon Komitesi niversite rencileri 2. evre Sorunlar Kongresi Bilim Kurulu niversite rencileri 2. evre Sorunlar Kongresi Kongre Konular niversite rencileri 2. evre Sorunlar Kongresi Program niversite rencileri 2. evre Sorunlar Kongresi Tam Bildiri Metinleri Kat Atklar Atk Kat leyen Oluklu Mukavva Fabrikalarnda Kullanlamayacak Nitelikteki Liflerin Deerlendirilmesi Dk Mukavemetli Atk Betonlarn Beton Agregas Olarak Kullanlabilirlii Akll Ve evreci Evler Tbbi Atklarn Buhar Sterilizasyonu Yntemi le Bertaraf Edilmesi Ve Bu Yntemin orum lindeki Tbbi Atk Tesisinde ncelenmesi Biodiesel Production From Waste Cooking Oil (Wco) In Kitchen And Canteens Of University Gda Sektr Atklarndan Sperkritik Karbondioksit le Ya Eldesi Kat Atklarn Aerobik Ve Anaerobik Ayrmasnn Laboratuar lekli Bioreaktrlerde zlenmesi Kat Atklar, Srdrlebilir Atk Yntemleri, Bat Karadeniz Kylar Plastiklerin Toplanmas Ve Geridnm Evsel Kat Atklarn Kaynanda Ayr Toplanmas zerine Bir Sistem nerisi Entegre Atk Ynetimi Kavram Ve Ab Uyum Srecinde Atk ereve Ynetmelii Tbbi Atk Ynetiminde Yeni Bir Model rnei Tbbi Atk Bertaraf Metodu Olarak Otoklav le Sterilizasyonda Sondan Paralamal Sistem rnei nsan Gdas Olarak Kullanlmayp evre Kirliliine Neden Olan Sr irdeninin Alabalk Rasyonlarnda Kullanlma Olanaklar Kat Atk Ynetiminden rnekler; stanbul Bykehir Belediyesi, Fatih Belediyesi Ve Fatih niversitesi ev Stabilitesinin Kat Atk Sahalarndaki nemi Su Kirlilii ehir ebeke, Kuyu Ve Kaynak Sularnn Ozonlanmas le Fiziksel, Kimyasal Ve Mikrobiyolojik zelliklerinin ncelenmesi Bursa li me Sularnn Baz Fiziksel, Kimyasal Ve Bakteriyolojik zellikleri Bursa linin me Suyunu Karlayan, Doanc Baraj Suyunun Fiziksel Ve Kimyasal zellikleri Erkenez ay (Kahramanmara) Kirliliinin Fiziko-Kimyasal Parametrelerle ncelenmesi lkbahar Dneminde Bykekmece Atmosferindeki Toplam Partikl Maddelerin Ktle Konsantrasyolarnn ncelenemsi Ayamama Ve Haramidere Derelerindeki Genotoksik Kirliliin SOS-Chromotest Metodu le Belirlenmesi Nikelin Bentonitle Adsorpsiyonunun zoterm, Kinetik Ve Termodinamik Analizi Btncl Havza Ynetimi Trkiyede Abye Uyumlu Su Havzas Ynetim Stratejisi Ve Su ereve Direktifi Bykekmece Sahilindeki Noktasal Kirleticilerin Zamana Bal Olarak ncelenmesi Sanayi Ve evre Son Yz Ylda Erzurumun Genel evre Yapsnda(Fauna-Flora-Su-Hava) Meydana Gelen Tahribatlardan Baz zlenimler Yksek Gzenekli Polihipe Malzemelerinin Sentezi Ve Petrol Atklarnn Uzaklatrlmasnda Kullanm elik Yzeylerdeki Boya Alt Korozyonuna Kar evre Dostu letken Polipirol Kaplamalar Paslanmayla Ypranan Betonarme Yaplara Doal Katk Maddeleri le zm nerileri elik zerindeki evre dostu polipirol kaplamalarn korozif ortamdaki yzeyi koruma refleksinin elektrokimyasal yntemlerle belirlenmesi Reach: Introducton And Applcaton Kent i Rayl Sistemlerde evresel Grltnn Azaltlmas Hadmky Blgesi Endstriyel Kirletici Tespiti Ve Blge Civarndan Seilmi Bir Fabrikann letim Ve Kirlilik Profilinin Saptanmas 4 7 7 8 8 9 14 15 16 22 27 34 41 47 54 61 68 73 82 91 100 105 111 116 117 123 130 137

142 149 156 163 170 178 184 185 191 195 203 214 221 229 240

5
NVERSTE RENCLER III. EVRE SORUNLARI KONGRES BLDR KTABI

niversite rencileri III. evre Sorunlar Kongresi 15-16 Mays 2008 Fatih niversitesi STANBUL

evre Maliyetleri Ynetimi Ve letmelere Bakan Yn Baclar Arterinde Sinyal Optimizasyonu Ulatrma Sistemlerinin evresel Etkileri Atksu Artm Azo Boyar Madde retiminden Kaynaklanan Atksularn Foto-Fenton-Benzeri Prosesi le leri Oksidasyonu Bir Zeytinya Karasuyunun Koaglasyon Ve Elektrokoaglasyon Prosesleriyle Kimyasal Artlabilirliinin ncelenmesi Azo Boyar Madde Sentez Atksularnn Fenton Prosesi le leri Oksidasyonu Sperkritik Su Oksidasyonuyla Peyniralt Suyunun Artlmas Aerobik Ve Anaerobik Depo Sahalarnda Oluan Sznt Suyunda Azot Bileiklerinin Kontrol Gda Endstrisi Atksularnn Anaerobik Artm Adaptasyonu almas Su Artm
me Ve Kullanma Sularnda Slfat Giderilmesi Gneydou Anadolu Projesinin (GAP) evresel Etkileri 4-Ntrofenoln Bentonitle Adsorpsiyonu Kurunun Zeolitle Adsorpsiyonunun zoterm Ve Kinetik Analizi evre Biyoteknolojisi

246 252 255 262 263 273 280 287 293 301 308 309 315 321 328 335 336 338 339 343 344 351 355 356 362 363 369 376 382 388 394 400 408 413 418 422 427 435 439 444 451 453 457

Pseudo-Nitzschia Trlerinin Pzr Yntemi le Takibi Genotoxc Effects Of Boron On Some Crops Germnaton By Usng Rapd Analyss MonTorng Gll, Bran, Muscle Of Marmara inekop (Pomatomus Saltator, L. 1758) For Dna Varaton By Usng Rapd-Pcr Based Methods evre Hukuku Iso 14001 Ve Ohsas 18001in Uygulan Avrupa Birlii Toprak Tematik Stratejisi Ve Trkiyedeki Uygulamalar Hava Kirlilii stanbulun ki Ayr Blgesinde llen Troposferik Ozonun Saatlik Deiimlerinin ncelenmesi Posterler retmen Adaylarnn klim Deiiklii Ve Kresel Isnma Hakkndaki Grleri Diyatomelerin Kirlilik Asndan nemine Genel Bir Bak Hazar Gl Suyu Ve Sedimentinde Fosfor Kirlenmesi orum Derinay Kirletici Kaynak Analizi Ve Sonularn Corafi Bilgi Sistemleri le Deerlendirilmesi Aktif amurdaki Ekzopolisakkaritler Medya Ve evre Beeri la retiminde Tehlikeli Atk Ynetimi Gizli Tehlike Atk Yalar Bceklerin Ik Tuza Kullanlarak Yakalanmas zerine Bir alma Kirlilikle Yaamak stilac Trler Yeil Bir evre in letken Polimerler: Alminyum Boya Alt Korozyonuna Ka evre Dostu Uygulamalar Evsel Atksu amurundan Fosfor Geri Kazanm Ve Gbre retimi Sudan Nedenler nek Gbresinin ; Suda znebilir Maddelere Ve Biyogaza Dnm Verimine, Isl Ve Kimyasal lemlerin Etkisinin Aratrlmas Temiz Enerji Kadmiyumun Gkkua Alabal (Oncorhynus Mykiss) Karacier Ve Bbrek Dokularndaki Baz Antioksidan Enzim Aktiviteleri zerine Etkisi ESKO 2007den Grntler

6
NVERSTE RENCLER III. EVRE SORUNLARI KONGRES BLDR KTABI

niversite rencileri III. evre Sorunlar Kongresi 15-16 Mays 2008 Fatih niversitesi STANBUL

NVERSTE RENCLER III. EVRE SORUNLARI KONGRES KTAP EDTRLER Prof. Dr. Mehmet BORAT Yrd. Do. Dr. Sami GREN Do Dr. Omar ALAGHA Yrd. Do. Dr. Ferhat KARACA Yrd. Do Dr. Gke Tezcanl GYER Yrd. Do Dr. Didem Aka GVEN Yrd. Do. Dr. Mustafa PETEK r. Gr. Bertan BAAK r. Gr. Sevil AKTAN

NVERSTE RENCLER III. EVRE SORUNLARI KONGRES ORGANZASYON KOMTES ONURSAL BASKAN Prof. Dr. Mehmet BORAT KONGRE BASKANI Yrd. Do. Dr. Sami GREN KONGRE SORUMLUSU Yrd. Do.Dr.Mustafa PETEK YELER Ars. Gr. Ayse Bsra ENGL Ars. Gr. Hatice Nur ARAS Ars. Gr. Semra YILMAZ Ars.Gr.Esra Gen LHAN Ars. Gr. smail ANIL Ars. Gr. Nihan UYGUR Myesser elik Mustafa ESEN Cansu Soysal ( Kulp BakanI) Safa Turan (Kulp Bakan YardImcIsI) Vesile Bali Sabahattin Turan Hilal Uzundere smail Akay Hasan Usalan Serap Nas Seda Kuy Merve Erol Serkan Altunta

7
NVERSTE RENCLER III. EVRE SORUNLARI KONGRES BLDR KTABI

niversite rencileri III. evre Sorunlar Kongresi 15-16 Mays 2008 Fatih niversitesi STANBUL

NVERSTE RENCLER III. EVRE SORUNLARI KONGRES BLM KURULU

Prof. Dr. Mehmet Karpuzcu Gebze Yk. Tek. Ens. Prof. Dr. Ahmet Mete Saatci Marmara nv. Prof. Dr. mer Akgiray Marmara nv. Prof. Dr. Cuma Bayat Beykent nv. Prof. Dr. Cumali Knac T Prof. Dr. zzet ztrk T Prof. Dr. Ltfi Aka T Prof. Dr. Rya Tal Toraman T Prof. Dr. Ahmet Demir YT Prof. Dr. Ferruh Ertrk YT Prof. Dr. Talha Gnll YT Prof. Dr. Recep leri Sakarya nv. Prof. Dr. Mehmet Borat Fatih nv. Prof. Dr. Cevdet Meri Fatih nv. Prof. Dr. Mazhar nsal Fatih nv. Prof. Dr. Bekir Karlk Fatih nv. Prof. Dr. Fahrettin Gcin Fatih nv. Prof. Dr. Muhammet Kksal Fatih nv. Prof. Dr. Mustafa Kumru Prof. Dr. Hakk smail Erdoan Prof. Dr. Halil Rdvan z Yrd. Do Dr. Edal Karadurmu Yrd. Do. Dr. Serdal Sakal Yrd. Do. Dr. Sami Gren Yrd. Do Dr. Mustafa Petek Yrd. Do. Dr. Ferhat Karaca Yrd. Do. Dr. Omar Alagha Yrd. Do. Dr. Gke Tezcanl Gyer Yrd. Do. Dr. Didem Aka Gven Yrd. Do. Dr. Ali Demirci Yrd. Do. Dr. M. Fatih Abasyank Yrd. Do. Dr. Metin Tl Yrd. Do. Dr. rem Uzonur r. Gr. Bertan Baak r. Gr. Sevil Aktan r. Gr. Can Tlmen Dr. enol Yldz Fatih nv. Fatih nv. Fatih nv. Hitit nv. Fatih nv. Fatih nv. Fatih nv. Fatih nv. Fatih nv. Fatih nv. Fatih nv. Fatih nv. Fatih nv. Fatih nv. Fatih nv. Fatih nv. Fatih nv. Fatih nv. STA

NVERSTE RENCLER III. EVRE SORUNLARI KONGRES KONGRE KONULARI KURAKLIK SANAY VE EVRE KRESEL ISINMA EVRE VE SALIK LLEME KATI ATIKLAR EVRE BYOTEKNOLOJS EVRE HUKUKU HAVA KRLL TEMZ ENERJ SU KRLL EVRE MHENDSL ETM

8
NVERSTE RENCLER III. EVRE SORUNLARI KONGRES BLDR KTABI

niversite rencileri III. evre Sorunlar Kongresi 15-16 Mays 2008 Fatih niversitesi STANBUL

NVERSTE RENCLER III. EVRE SORUNLARI KONGRE PROGRAMI

9
NVERSTE RENCLER III. EVRE SORUNLARI KONGRES BLDR KTABI

niversite rencileri III. evre Sorunlar Kongresi 15-16 Mays 2008 Fatih niversitesi STANBUL

15 Mays Perembe
09:30 10:00 Kokteyl 10:00 11:00 Al Konumalar Poster Sunum Saatleri: I. Gn : 14:00-16:00, II. Gn : 13:0015:00 saatleri arasnda poster sahiplerinin standlarnn yannda bulunmalar gerekmektedir. I. GN I. Oturum: (Su Kirlilii; Kat Atk) 11:00 11:10 Btncl Havza Ynetimi, evre ve Orman Bakanl, Ahmet Alada, Nermin iek, Grsel Erul 11:10 11:20 Akll Ve evreci Evler, Seluk niv., Ergn Pehlivan, Sleyman Tosyalolu, Hayrullah Can, Vedat Arslan 11:20 11:30 Soru Cevap 11:30 12:15 Aa Dikme enlii - Fatih niversitesi Artma Tesisi evresinde Aalandrma almas Yaplacaktr 12:30 13:30 le Yemei I. GN II. Oturum: (Atksu Artm; Kat Atk) 13:30 13:45 5. Dnya Su Forumu'nun Tantm- Prof. Dr. Necati Araliolu, 5. Dnya Su Forumu Program Komitesi E Bakan 13:45 13:55 Sperkritik Su Oksidasyonuyla Peyniralt Suyunun Artlmas, YT, Mesut Akgn, Tuba Arslan, Onur . St 13:55 14:05 Atk Kat leyen Oluklu Mukavva Fabrikalarnda Kullanlamayacak Nitelikteki Liflerin Deerlendirilmesi, Hitit niv., Erdal Karadurmu, Yusuf Karadeniz, alar Ba, brahim Bilici 14:05 14:15 nsan Gdas Olarak Kullanlmayp evre Kirliliine Neden Olan Sr irdeninin Alabalk Rasyonlarn da Kullanlma Olanaklar, Atatrk niv., Prof. Dr. Stk Aras, Erkan Altun, A.Necdet Sirkeciolu, Mehtap Cengiz Bayr 14:15 14:25 Tbbi Atklarn Buhar Sterilizasyonu Yntemi le Bertaraf Edilmesi Ve Bu Yntemin orum lindeki Tbbi Atk Tesisinde ncelenmesi, Hitit niv., Erdal Karadurmu, Erhan Kkahin, Onur zkaya, Semin Bayrak 14:25 14:35 Soru Cevap 14:35-14:45 ay-Kahve Molas I. GN III. Oturum: (Su Kirlilii; Sanayi ve evre) 14:45 14:55 ehir ebeke, Kuyu Ve Kaynak Sularnn Ozonlanmas le Fiziksel, Kimyasal Ve Mikrobiyolojik zelliklerinin ncelenmesi, Hitit niv., Erdal Karadurmu, Kutay Perveli, Grkem Kartal, Nihan Kaya 14:55 15:05 Son Yz Ylda Erzurumun Genel evre Yapsnda(Fauna-Flora-Su-Hava) Meydana Gelen Baz Tahribatlardan Baz zlenimler, Atatrk niv, Do. Dr. kriye Aras Hisar, Fatih Arslan, Murat Karaaslan, H. Salih zkl, Yavuz Yein 15:05 15:15 Paslanmayla Ypranan Betonarme Yaplara Doal Katk Maddeleri le zm nerileri, Gazi niv., Cemil Baki Kyak 15:15 15:25 Bursa li me Sularnn Baz Fiziksel, Kimyasal Ve Bakteriyolojik zellikleri, Dumlupnar niv., Blent Bykkdan, Nurgn Bykkdan, Salih zer, Selman Kander, Hseyin Gkta

10
NVERSTE RENCLER III. EVRE SORUNLARI KONGRES BLDR KTABI

niversite rencileri III. evre Sorunlar Kongresi 15-16 Mays 2008 Fatih niversitesi STANBUL

15:25 15:35 elik Yzeylerdeki Boya Alt Korozyonuna Kar evre Dostu letken Polipirol Kaplamalar , Gazi niv., Tlin Kyak, S. Kl, B. rak 15:35 15:45 Soru Cevap 15:45-15:55 ay-Kahve Molas I. GN IV. Oturum: (Su Artm; Sanayi ve evre) 15:55 16:05 me Ve Kullanma Sularnda Slfat Giderilmesi, Hitit niv., Erdal Karadurmu, Musa Kseli, brahim Bilici 16:05 16:15 Baclar Arterinde Sinyal Optimizasyonu, Boazii niv., Grkan Gnay, Ender Faruk Morgl, M. B. Kaan Albayrak 16:15 16:25 Reach: Introducton And Applcaton, Fatih niv., Ahmed Aliyu Ahmad, Gke Tezcanl Gyer 16:25 16:35 Kent i Rayl Sistemlerde evresel Grltnn Azaltlmas, T, Zbeyde ztrk, Veysel Arl 16:35 16:45 Ulatrma Sistemleri Ve evresel Etkileri, T, Sevil Ay, 16:45 16:55 Soru Cevap 16:55-17:05 ay-Kahve Molas I. GN V. Oturum: (Atksu artm; Kat Atk) 17:05 17:15 Azo Boyar Madde retiminden Kaynaklanan Atksularn Foto-Fenton Benzeri Prosesi le leri Oksidasyonu, T, dil Arslan-Alaton, Gke Treli,Tuba lmez-Hanc 17:15 17:25 Gda Endstrisi Atksularna Anaerobik Artm Adaptasyonu almas, Seluk niv., Dilek Erdirenelebi, Merve Soancolu 17:25 17:35 Biodiesel production from waste cooking oil (WCO) in Kitchen and Canteens of University, Fatih niv., Omar Alagha, Pellumb Gjinolli's, Ayse Busra Sengul 17:35 17:45 Kat Atk Ynetiminden rnekler; stanbul Bykehir Belediyesi, Fatih Belediyesi Ve Fatih niversitesi, Fatih niv., Furkan Kavadar, Sami Gren 17:45 17:55 Fatih niversitesi Kamps iindeki atk plastiklerin toplanmas ve geri dnm, Fatih niv., Tuba Gen, Sueda Tekalan, eney Tmsek, Aye Erdoan, Nihan uygur, Mustafa Petek 17:55 18:05 elik zerindeki evre dostu polipirol kaplamalarn korozif ortamdaki yzeyi koruma refleksinin elektrokimyasal yntemlerle belirlenmesi, T. Kyak, . Azer, H. zbay 18:05 18:15 Soru- Cevap 18:15 Kapan

16 Mays Cuma
II. GN I. Oturum: (Hava Kirlilii; Kat Atk) 09:00 09:10 stanbulun ki Ayr Blgesinde llen Troposferik Ozonun Saatlik Deiimlerinin ncelenmesi, Fatih niv., Ferhat Karaca, Zeynep ztrk 09:10 09:20 Tbbi Atk Bertaraf Metodu Olarak Otoklav le Sterilizasyonda Sondan Paralamal Sistem rnei, YT, Kamil B. Varnca, Cengiz Esmen,Abdilsamet engil, Deniz Albayrak

11
NVERSTE RENCLER III. EVRE SORUNLARI KONGRES BLDR KTABI

niversite rencileri III. evre Sorunlar Kongresi 15-16 Mays 2008 Fatih niversitesi STANBUL

09:20 09:30 Kat Atklar, Srdrlebilir Atk Yntemleri Bat Karadeniz Kylar, Karaelmas niv., Elif Akay;Tuba Erkin;Gliz Kuzu;Gl Oran 09:30 09:40 Entegre Atk Ynetimi Kavram ve AB Uyum Srecinde Atk ereve Ynetmelii ,YT, Kamil B. Varnca, Fatma Bykbekta 09:40 09:50 Evsel Kat Atklarn Ayr Toplanmas zerine Bir Sistem nerisi, stanbul niv., mer Faruk Kltr, rfan Dakaya, brahim Ilak, Krat akmak 09:50 10:00 Soru Cevap 10:00-10:10 ay-Kahve Molas II. GN II. Oturum: (Su Kirlilii; evre Hukuku) 10:10 10:20 Trkiyede Abye Uyumlu Su Havzas Ynetim Stratejisi Ve Su ereve Direktifi,evre ve Orman Bakanl, Nermin iek, Yakup Karaaslan,Veysel Aslan 10:20 10:30 ISO 14001 ve OHSAS 18001in Uygulan, Fatih niv., Mehmet Borat, Aydanur Doan 10:30 10:40 Avrupa Birlii Toprak Tematik Stratejisi Ve Trkiyedeki Uygulamalar, evre ve Orman Bakanl, Saliha Deirmenciolu 10:40 10:50 lkbahar Dneminde Bykekmece Atmosferindeki Toplam Partikl Maddelerin Ktle Konsantrasyonlarnn ncelenmesi, Fatih niv., Hac Hseyin NER 10:50 11:00 Bursa linin me Suyunu Karlayan, Doganc Baraj Suyunun Fiziksel Ve Kimyasal zellikleri, Dumlupnar niv., Blent Bykkdan, Nurgn Bykkdan, Salih zer, Selman Kander, Hseyin Gkta 11:00 11:10 Soru Cevap 11:10 11:20 ay-Kahve Molas II. GN III. Oturum: (Atksu artm; Su Kirlii) 11:20 11:30 Bir Zeytinya Karasuyunun Koaglasyon Ve Elektrokoaglasyon Prosesleriyle Kimyasal Artlabilirliinin ncelenmesi, T, dil Arslan-Alaton, Zeynep Kartal, Tuba lmez-Hanc 11:30 11:40 Erkenez ay (Kahramanmara) Kirliliinin Fiziko-Kimyasal Parametrelerle ncelenmesi, Stimam niv., Cemil Kara, Mustafa imekli 11:40 11:50 Aerobik Ve Anaerobik Depo Sahalarnda Oluan Sznt Suyunda Azot Bileiklerinin Kontrol, YT, M. Sinan Bilgili, Berna Bayram, Ahmet Demir, Gamze Varank 11:50 12:00 Bykekmece Sahilindeki Noktasal Kirleticilerin Zamana Bal Olarak ncelenmesi, Ersel Tabak, Bertan Baak, Ala Durmaz 12:00 12:10 Azo Boyar Madde Sentez Atksularnn Fenton Prosesi le leri Oksidasyonu, T, dil Arslan-Alaton, Betl Hande Grsoy 12:10 12:20 Soru Cevap 12:20 - 13:20 le yemei II.GN IV. Oturum: (Su Artm; Su Kirlii) 13:20 13:30 Gneydou Anadolu Projesinin (Gap) evresel Etkileri, Fatih niv., Agata Owczarek 13:30 13:40 Nikelin Bentonitle Adsorpsiyonunda zoterm, Kinetik Ve Termodinamik Analizi, Yldz niv., Selin Top, Tue evik, Elif Sekman, Remziye Yazc, Ebru Akkaya, M. Sinan Bilgili, Ahmet Demir, Gamze Varank

12
NVERSTE RENCLER III. EVRE SORUNLARI KONGRES BLDR KTABI

niversite rencileri III. evre Sorunlar Kongresi 15-16 Mays 2008 Fatih niversitesi STANBUL

13:40 13:50 Ayamama ve Haramidere Derelerinde Genotoksik Kirliliin SOSChromotest Metodu ile Saptanmas, Fatih niv., Mustafa Petek, Muaz Dlger, Semra Ylmaz, Emel Koak 13:50 14:00 4-nitrofenoln Bentonitle Adsorpsiyonu, YT, Remziye Yazc, Elif Ylmaz, Selin Top, Elif Sekman, Gamze Varank, M. Sinan Bilgili, Ahmet Demir 14:00 14:10 Kurunun Zeolitle Adsorpsiyonunun zoterm ve Kinetik Analizi, YT, Elif Sekman, rem Oymak, Remziye Yazc, Selin Top, Ahmet Demir, Gamze Varank, M. Sinan Bilgili 14:10 14:20 Soru Cevap 14:20- 14:30 ay-Kahve Molas II.GN V. Oturum: (Kat Atk ; Sanayi ve evre) 14:30 14:40 Dk Mukavemetli Atk Betonlarn Beton Agregas Olarak Kullanlabilirlii, Seluk niv., Ali Kken, Mehmet Alpaslan Krolu 14:40 14:50 Yksek Gzenekli Polihipe Malzemelerinin Sentezi Ve Petrol Atklarnn Uzaklatrlmasnda Kullanm, YT, Hseyin Yldrm, E.Hilal Mert, Yasemin Balk Tamer, Hale Berber 14:50 15: 00 Hadmky Blgesi Endstriyel Kirletici Tesbiti ve Blge Civarndan Seilmi bir Fabrikann letim ve Kirlilik Profilinin Saptanmas, Fatih niv., Didem Aka Gven, Smeyra Ku 15:00 15:10 Kat Atklarn Aerobik Ve Anaerobik Ayrmasnn Laboratuar lekli Bioreaktrlerde zlenmesi, YT, M. Sinan Bilgili, Aybike Yurtsever, Elif Klavuz, Gamze Varank, Ahmet Demir 15:10- 15:20 evre Maliyetleri Ynetimi Ve letmelere Bakan Yn, Fatih niv., Nurcan Karaca 15:20 15:30 Soru Cevap 15:30-15:40 ay-Kahve Molas II.GN VI. Oturum: (evre Biyoteknolojisi; Kat Atk) 15:40 15:50 ev Stabilitesinin Kat Atk Sahalarndaki nemi, Mustafa Esen, Sami Gren 15:50 16:00 Monitoring Gill, Brain, Muscle of Marmara inekop (Pomatomus saltator, L. 1758) for DNA Variation by Using RAPD-PCR Based Methods, Fatih niv., ffet rem UZONUR,Nihan Semizolu, Kbra Cansu Yank, Ece Makbule Drtkardeler, Cansu Kurt, Fatma Betl ztrk, Ergn akalar, Gzin Keke 16:00 16:10 Tbbi Atk Ynetiminde Yeni Bir Model rnei, YT, Kamil B. Varnca, Cengiz Esmen, Abdlsamet engil 16:10 16:20 Gda Sektr Atklarndan Sperkritik Karbondioksit le Ya Eldesi, YT, Nalan Akgn, Esra Ykar, Liyana Sahakyan 16:20 16:30 Genotoxic Effects of boron on Some Crops Germination by Using RAPD analysis, Fatih niv., Serdal Sakal, Gzin Keke, . rem Uzonur 16:30 16:40 Pseudo-Nitzschia Trlerinin Pzr Yntemi ile Takibi, Fatih niv., ffet rem Uzonur, Beir Hakan Atak, Zeynep Ulupnar, Hatice Esra Akgl, Hatice Kbra engl, Alperen aatay Serdarolu, Mehmet Diner nan, Gzin Keke, Ahmet Ayaz, Seyfettin Ta 16:40 16:50 Soru Cevap 16:50 17: 00 Kapan Treni

13
NVERSTE RENCLER III. EVRE SORUNLARI KONGRES BLDR KTABI

niversite rencileri III. evre Sorunlar Kongresi 15-16 Mays 2008 Fatih niversitesi STANBUL

NVERSTE RENCLER III. EVRE SORUNLARI KONGRES TAM BLDR METNLER

14
NVERSTE RENCLER III. EVRE SORUNLARI KONGRES BLDR KTABI

niversite rencileri III. evre Sorunlar Kongresi 15-16 Mays 2008 Fatih niversitesi STANBUL

KATI ATIKLAR

15
NVERSTE RENCLER III. EVRE SORUNLARI KONGRES BLDR KTABI

niversite rencileri III. evre Sorunlar Kongresi 15-16 Mays 2008 Fatih niversitesi STANBUL

ENTEGRE ATIK YNETM KAVRAMI ve AB UYUM SRECNDE ATIK EREVE YNETMEL

THE NOTION OF INTEGRATED WASTE MANAGEMENT AND THE REGULATION OF WASTE FRAME IN THE PROCESS OF INTEGRATION INTO EU
Fatma BYKBEKTA(*), Kmil B. VARINCA(**)
(*) (**)

stanbul niversitesi evre Mhendislii Blm, 3. Snf rencisi, stanbul, fatmabuyukbektas@hotmail.com Yldz Teknik niversitesi evre Mhendislii Blm, retim Eleman, stanbul, kvarinca@yildiz.edu.tr

ZET Hzl nfus art, kentleme ve endstrileme gerek atk miktarlarnda gerekse de atk trlerinde nemli bir arta sebep olmutur. Artk her atk klasik metotlara gre snflandrlamamakta ve bertaraf edilememektedir. Atk trlerinin bir hayli ok olduu zellikle endstrilerde her bir atk tr iin ayr bir ynetim sistemi kurmak ve iletmek olduka g ve uygulamas da olduka zordur. Bu noktada tm atklar iine alan bir ynetim sistemi gereklilii ortaya kmtr. ABye uyum srecinde Avrupa Birliinin 2006/12/EEC sayl Atk ereve Direktifi ve dier direktifleri de gz nnde bulundurularak Bakanlk tarafndan Atk ereve Ynetmelii hazrlklar balatlm ve ynetmelik tasla gre almtr. Bu bildiride AB Atk ereve Direktifi, hazrlanmakta olan Atk ereve Ynetmelii ve Entegre Atk Ynetimi kavram zerinde durulmu, ABye uyum srecinde bu balamda yaplanlar ve yaplmas gerekenler karlmtr. Anahtar Kelimeler: Entegre atk ynetimi, atk ereve ynetmelii

ABSTRACT Huge growth in the population, urbanization and industrialization has caused a considerable increase in the amount and type of wastes. Nowadays not all the wastes are classified under the same classical category, requiring the same procedure of elimination. Especially in the industries in which the types of wastes are so varied it is very difficult and impractical to set up and operate a different management system for different types of wastes. Thus has emerged the necessity of a, management system which would eliminate all types of wastes. Considering the Directive of Waste Frame # 2006/12/EEC and the other directives of the European Union as part of the requirements of the integration process into the EU, the Department has started the preparations for the Regulation of Waste Frame and the draft of the Regulation has been presented for consideration. In this paper we concentrate on the Directive of Waste Frame # 2006/12/EEC of the European Union, the Departments Regulation of Waste Frame that has been in progress and the Integrated Waste Management; we display our current activities for the integration into the EU as well as projected activities Keywords: Integrated waste management, regulation of waste management
73
NVERSTE RENCLER III. EVRE SORUNLARI KONGRES BLDR KTABI

niversite rencileri III. evre Sorunlar Kongresi 15-16 Mays 2008 Fatih niversitesi STANBUL

Giri Aralk 1999da gerekleen Avrupa Birlii (AB) Helsinki Zirvesinde, Trkiyeye resmi olarak aday lke stats verilmesi ile AB mktesebatnn uyum sreci balam ve 3 Ekim 2005 tarihi ile de AB mzakerelerine balanlmtr. ABne ye lke olmak, Trkiye iin ok nemli bir konu ve hedeftir. Trkiye, AB yesi olabilmek iin 35 konu bal zerinden uyum almalarn srdrmektedir. evre bal, uyum almas srasnda en ok allmas ve yatrm yaplmas dnlen konulardan birisi durumundadr. evre konusunda AB uyum almalarndan nemli bir alt balk da kat atk planlamasdr. Avrupa Birlii lkelerinde, genel olarak kat atklarn %67si dzenli depolama ile geriye kalan miktar ise yakma ile bertaraf edilmektedir. Fakat bu iki ynteminde evreye olumsuz etkileri (atmosferde karbondioksit ve metan gazlarnn miktarnn artmas ve yeralt sularna pestisit ve eitli kimyasallarn girmesi vb.) olmaktadr. Bu nedenle, ylda yaklak 1,3 milyar ton atk oluturan AB, kat atk ynetimi ile ilgili olarak temel zmn atk oluumunun azaltlmas olduu sonucuna varmtr. Sahibinin istemedii ve toplumun menfaati gerei toplanp fen ve sanat kaidelerine, bilimsel esaslara, mhendislik prensiplerine gre bertaraf edilmesi gereken kat eylere kat atk denir. Kat Atklar Kontrol Ynetmeliine [1] gre kat atk reticisi tarafndan atlmak istenen ve toplumun huzuru ile zellikle evrenin korunmas bakmndan, dzenli bir ekilde bertaraf edilmesi gereken kat maddeleri ve artma amurudur. Bertaraf etme kat atklarn fen ve sanat kaidelerine ve mhendislik esaslarna uygun ekilde toplanmasn, geici olarak depolanmasn, tanmasn, geri kazanma, kompost, yakma, dzenli depolama ve benzeri ilemlere tbi tutulmasn kapsamaktadr [2]. Atk ynetimi; atk ynetimi sistemi iinde oluan atklarn bertaraf edilmesinde evreye ve ekonomiye olan etkilerinin en aza indirilmesini amalar. Bu amaca ulamann en ksa yolu ise doal olarak atk miktarnn azaltlmasdr. Atk ynetimi sistemi atklarn nihai bertarafnn evreye brakt zarar en aza indirgemek iin en son teknik bilgileri kullanr. 20. yzyln ortalarna kadar nfusun az, atklarn bertaraf edilmesi iin ihtiya duyulan alann yeterince fazla olmas nedeniyle, kat atklar ciddi sorunlar yaratmamtr. Birok hastaln kontrolnde kat atklarn salkl bir ekilde toplanmas ve bertaraf edilmesinin nemi fark edilememitir. Kat atklarn dzensiz depolanmas sonucunda; epidemik hastalklarn hzla yaylmas, toprak kirlenmesi, yzeysel sularn kirlenmesi, yeralt sularnn kirlenmesi, evreye rahatsz edici koku yaylmas, haere ve bcek sorunlar yaratmas, patlama, heyelan, hava kirlilii vb. problemlere ortaya kmtr. Kat atklarn miktar, tr ve retim hzlarnn artmas; kat atk bileiminin yer ve zamana gre byk farkllklar gstermesi; kentsel alanlarn genilemesi; kamu hizmetleri iin finansal kaynak kstlar; teknolojinin etkileri; enerji ve hammadde ortaya kan snrlamalar nedeniyle, kat atk ynetimi ile ilgili sorunlar daha karmak hale gelmi, bu yzden etkin ve sistematik bir kat atk ynetimi kanlmaz olmutur. Gnmzde gelien refah dzeyine paralel bir ekilde daha fazla kat atk retilmektedir. Artan bu kat atk miktar sadece deerleri ykselen bo alanlar doldurmakla kalmamakta ayn zamanda da hava, su, toprak kirliliine sebep olmaktadr. 74
NVERSTE RENCLER III. EVRE SORUNLARI KONGRES BLDR KTABI

niversite rencileri III. evre Sorunlar Kongresi 15-16 Mays 2008 Fatih niversitesi STANBUL

Bu yzden, Avrupa Birlii (AB) ye lkelerinin hazrlam olduklar Altnc evre Eylem Plannda belirlenen drt nemli ncelik konularndan birisi atk nleme ve ynetimidir. Bu ncelikli ama dorultusunda ABnin bymesi paralelinde gerekleen ileri ekonomik aktiviteler sonucu oluan kat atklarn daha fazla retilmesinin nne geilmesi hedeflenmektedir. Buradan hareketle, kat atk retimindeki arta mdahale etmek iin lkeler yeni atk nleme programlar oluturmaktadr. Kaynaklarn srdrlebilir kullanmn salamak ve retici-tketici alkanlklarnn deiimi iin tevik almalar yapmaktadrlar. Entegre atk ynetimi Entegre atk ynetimi (EAY), belli bir atk ynetimi hedefine ynelik olarak gerekli uygun yntem, teknoloji ve ynetim programlarnn seilmesi ve uygulanmas olarak tanmlanabilir. EAY ayn zamanda ilgili yasal mevzuatta ngrlen hususlarn salanmasn da kapsar. Gnmzde, EAY iin balca 6 esas stratejinin uygulanmas ngrlmektedir: [3] Atk nleme Atk azaltma Yeniden kullanm Geri dnm Enerji geri kazanma Bertaraf

Bu stratejiler bamsz olmayp aralarnda karlkl ilikiler sz konusudur. Ayrca atk ynetim seeneklerinin de mantkl bir ncelik srasna gre uygulanmas gereklidir. rnein geri dnm, kaynakta atk azaltm ile ilgili pratik olarak uygulanabilecek her ey yapldktan sonra dnlmelidir. Ayn ekilde termal veya biyolojik artma da en yksek geri dnm salanmadan dnlmemelidir. EAY erevesinde uygulanacak teknolojik seenekler uluslararas eilim ve kararlardan da byk oranda etkilenmektedir. rnein Avrupa Birlii (AB) lkelerinde, dzenli depolama alan yeri bulmada karlalan byk zorluklar dolaysyla, dier bertaraf metotlarna eilim olmaktadr [3]. EKY Sistemi zellikleri Verimli ve entegre bir kat atk ynetim sistemi balca aadaki zellikleri tamaldr [3].

Btncl bir sistem olmaldr: Kat atk ynetimi, bir yerleim merkezinde oluan kat atk iinde bulunan btn maddeleri ve retim kaynaklarn ihtiva edecek ekilde planlanmaldr. Ekonomik deer oluturabilmeli: Kat atk sisteminden salanabilecek ekonomik deerler, geri kazanlabilir malzemelerden, komposttan ve elde edilebilecek (dzenli depolama ve anaerobik kompost) biyogazdan olan girdilerdir. Bu yzden planlama aamasnda ekonomik analizin ok iyi yaplmas gereklidir.

75
NVERSTE RENCLER III. EVRE SORUNLARI KONGRES BLDR KTABI

niversite rencileri III. evre Sorunlar Kongresi 15-16 Mays 2008 Fatih niversitesi STANBUL

Esnek olmal: Kat atk ynetim sistemi, evresel, meknsal ve atk zelliklerinde zamana bal olarak meydana gelebilecek eitli deiikliklere gereken oranda uyum salayabilecek esneklikte olmaldr. Blgesel planlama yaplmaldr: Toplanacak atk miktarnn bykl, planlamann da o oranda verimli olmasn salamaktadr. Atk retimi ise ncelikle nfusa baldr. Bu sebeple Bykehirler dndaki planlamalarda daha byk lekli blgesel planlamalar yaplmaldr. Baz aratrmaclar entegre bir ynetime bal nfusun 500.000 kiiden az olmamasn tavsiye etmektedir.
EKY Sisteminin Verimi Bir kat atk ynetim sisteminin verimi, mali ve maddesel geri kazanm verimi olmak zere iki ekilde belirlenir. Mali geri kazanm verimini belirlemede sistemden elde edilen gelirin, masraflarn ne kadarn karladna baklr. Masraf karlama yzdesi ne kadar yksek ise sistemin verimi de o kadar yksektir. Sistemden elde edilen gelir, geri kazanlan, dntrlen maddeler ve enerji sat ile sunulan hizmetlerin karl olarak alnan cretlerden meydana gelir [3]. Geri kazanm oran aadaki gibi hesaplanmaktadr [3]:

Sistemde dzenli depolamaya gelen atk miktar ne kadar az ise geri kazanlan veya dntrlen atk miktar da o nispette fazladr. Maddesel geri kazanm ile maddi kazanmn beraberce en yksek deere ulat zm optimum zmdr [3]. Politika Aralar evrenin korunmas ve evre kirliliinin nlenmesi iin kullanlan ara ve yntemler politika aralar olarak bilinmektedir. lkelerin evre politikalarnda ulamak istedikleri hedeflere varmak iin kullanlan politika aralar komuta-kontrol yntemleri ve ekonomik aralar olmak zere iki gruba ayrlmaktadr [4]. Komuta-kontrol aralar; izin verilebilir kirlilik seviyesinin maksimumu olarak belirlen standartlar Komuta ve standartlarn izlenmesi, denetlenmesi ve yaptrmn ieren Kontrol anlamn iermektedirler. Komuta-kontrol aralar yasal dzenlemeleri ierirler. Bu aralar hkmetler iin, atk standartlarn ak ve kesin bir ekilde biimlendirilmesi, hangi maddelerin standarda girmesi gerektiini listelenmesi, konu ile ilgili sorumlularn tahsis edilmesi ve standartlara uymayanlar iin cezalarn belirlenmesi 76
NVERSTE RENCLER III. EVRE SORUNLARI KONGRES BLDR KTABI

niversite rencileri III. evre Sorunlar Kongresi 15-16 Mays 2008 Fatih niversitesi STANBUL

iin kullanlrlar. Komuta-kontrol yaklamnn temel avantaj kirlilik seviyesinin ne kadarnn azaltlabilecei hakknda akla yatkn tahminler verebilmesidir [4]. Ekonomik aralar ise komuta-kontrol yaklamnn tersine zararl emisyonlar azaltmak amacyla tevikleri salamak iin fiyat ya da dier ekonomik deikenleri kullanan sistemlerdir. Ekonomik aralar, kat atklarn retimlerinden nihai bertaraflarna kadar neden olduklar evresel hasarn ve kaynak kullanmnn evresel maliyetini demek iin kullanlabilirler. Ayrca ekonomik aralar geri dnm ve bertaraf faaliyetleri gibi evre ynetimi bileenlerini salamak iin gerekli olan mali bteyi salamaya yardm edebilirler. Bu aralarn genel kullanm amalar ise tketicilerin kaynak kullanm karlnda yaptklar tahribat cretlendirmek, temiz teknoloji alternatiflerini tevik etmek veya izinler, vergiler ve harlar gibi bir takm aralar vastasyla da devlet iin ek gelir getirmektir [4].

Vergi ve Harlar: Kat atklarn ynetiminde kullanlan vergi ve har uygulamalar rn zerinden ya da kullanc zerinden alnabilmektedir. Depozito-Geri deme Sistemleri: Depozito sistemi yeniden kullanlabilecek, geri kazanlabilecek ya da zel yntemlerle bertaraft gerektiinden bir ayr toplanmas gereken rn ve maddeler iin uygulanmaktadr. Sistemin verimli olabilmesi depozitonun, tketimi azaltp retimi sekteye uratmayacak bir etki oluturmasna ve iade miktarnn tketicinin rahatlkla gzden karmayaca ekilde yeterince yksek olmasna baldr. Atk ynetiminde nemli bir ara olan bu sistem iecek kaplar, deterjan ambalajlar, piller, akler vs. rnler iin uygulanabilmektedir. Depozito sistemleri, uygulamalarnn zorluuna karn bu uygulamada gerekli sistemin oturtulmas halinde uygulanmas olumlu sonular dourabilecek sistemlerdir. Trkiyedeki mevcut yap dikkate alnrsa depozito uygulamas zor, zahmetli ve maliyetli bir uygulamadr. u durumda lkemizde tketici alkanlklar ve ynetimsel aksaklklar bu uygulamalar cazip klmamaktadr [4]. Cezalar: Genel anlamda cezalar atklarn izin verilen snr deerleri amas durumunda alnan veya evresel hasar tespit esasna dayal olmak zere gruplandrlabilir. Cezalar evre kirliliini nlemede yaygn kullanlan aralardandr [4]. Sbvansiyon: Sbvansiyonlar yardm, hibe ve dk faizli kredilerden oluan ve kirleticilerin davranlarn deitirmeye zendirici tedbirler eklinde olabilir. Sbvansiyon kirliliin azaltlmasn iin firmalara yardmc olan deme veya vergi indirimidir. Sbvansiyonlar kirleten der ilkesiyle tutarl deildir [4].

AB Atk Ynetimi AB atk ynetimi politikas nleme, geri kazanm ve gvenli bertaraf etme ilkelerine dayanmaktadr; yani atklar en yakn elverili tesislerde bertaraf edilmeli ve AB iinde oluan atklar baka hibir yerde bertaraf edilmemelidir. Atk ereve Direktifi, ye Devletlerin atk retimini ve zararlarn nlemek veya azaltmak ve atklarn geri dnm, yeniden kullanm veya iyiletirme veya enerji kayna olarak kullanlmas 77
NVERSTE RENCLER III. EVRE SORUNLARI KONGRES BLDR KTABI

niversite rencileri III. evre Sorunlar Kongresi 15-16 Mays 2008 Fatih niversitesi STANBUL

yoluyla geri kazanmn tevik etmek iin gerekli tedbirlerin alnmasn gerektirmektedir [5]. Atk ereve Direktifinin [6] amac, AB genelinde atk ynetimi ile ilgili temel bir yaklam tesis etmektir. ye lkeler atk ynetimi stratejilerini sz konusu direktifi baz alarak oluturur. Direktif esas olarak atk kavramn tanmlar, bir atk terminolojisi sunar ve atk eitlerinin bir listesini verir. ye lkelerin direktifte tanmlanan balca sorumluklar aada sralanmtr: Direktifin uygulanmasn salamakla sorumlu yetkili bir kurum oluturmak veya tanmlamak, Yetkili kurumun direktifin artlarn yerine getirebilecek atk ynetimi planlar gerekletirmesini salamak, En uygun teknolojiler ve maliyetleri gz nnde bulundurularak yeterli sayda ve entegre bertaraf tesisleri kurmak, Atk bertarafnda kirleten der prensibinin uygulanmasn salamak. Atk ynetimi konusundaki Topluluk program; rn tasarmlarnn gelitirilerek atklarn retim aamasnda azaltlmas, geri dnm ve atklarn yeniden kullanm, atklarn yaklarak yaratlan kirliliin azaltlmas konularn iermektedir. Topluluk yaklam, atklarn ynetimi konusunda sorumluluu reticiye yklemek eklindedir. Atk ereve Direktifinin yannda atklar konusunda karlm dier direktifler ise unlardr: Atk Yalar konusunda 16/06/1975 tarih ve 75/439/EEC sayl Konsey Direktifi Artma amurlar konusunda 12/06/1986 tarih ve 86/278/EEC sayl Konsey Direktifi Akmlatr ve Piller konusunda 18/03/1991 tarih ve 91/157/EEC sayl Konsey Direktifi Tehlikeli Atklar konusunda 12/12/1991 tarih ve 91/689 sayl Konsey Direktifi Ambalaj Atklar konusunda 20/12/1994 tarih ve 94/62/EC sayl Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi Dzenli Depolama konusunda 26/04/1999 tarih ve 99/31/EEC sayl Konsey Direktifi Hurda Aralar konusunda 18/09/2000 tarih ve 2000/53/EEC sayl Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi Atk Elektronik ve Elektrikli Ekipmanlar konusunda 27/01/2003 tarih ve 2002/96/EC sayl Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi

Atk ereve ynetmelii tasla evre ve Orman Bakanl, 2872 sayl evre Kanunu ile 4856 sayl evre ve Orman Bakanl Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun hkmleri dorultusunda, lkemizde atk ynetimi ile ilgili politika, strateji ve hedefleri belirlemek, uygulamak ve uygulanmasn salamakla yetkili otoritedir. lkemizin atk ynetim politikas ve stratejisinin genel erevesi evre Kanunu, evre ve Orman Bakanl Tekilat ve 78
NVERSTE RENCLER III. EVRE SORUNLARI KONGRES BLDR KTABI

niversite rencileri III. evre Sorunlar Kongresi 15-16 Mays 2008 Fatih niversitesi STANBUL

Grevleri Hakknda Kanun ve atk gruplar baznda karlan muhtelif ynetmelikler ile belirlenmi olmakla birlikte, bu politika ve stratejinin bir btn olarak belirlendii mstakil bir ulusal atk mevzuat bulunmamaktadr. Dier yandan yelik srecinde bulunduumuz Avrupa Birliinin atk ynetimi stratejisi 15 Temmuz 1975 tarih ve 75/442/EEC sayl Konsey Direktifi ile bu direktifi yrrlkten kaldrarak onun yerini alan 5 Nisan 2006 tarihli ve 2006/12/EEC sayl Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifi ile belirlenmitir. Sz konusu direktifte atk ile ilgili tanmlar yaplmakta; direktifin kapsad atk kategorileri ile bertaraf ve geri kazanm faaliyetleri sralanmaktadr. Bunlarn dnda direktif, kapsam dnda tutulan atk trleri, atk ynetimi ile ilgili genel esaslar, yetkili otoritenin oluturulmas, atk ynetim planlar, geri kazanm ve bertaraf faaliyeti yapan iletmelerin lisans alma zorunluluu, bu iletmelerin kayt tutma zorunluluu ve periyodik olarak denetlenmeleri ile atk bertaraf maliyetlerinin kirleten der ve retici sorumluluu ilkeleri kapsamnda karlanmas gibi atk ynetiminin temelini ve ana ilkelerini oluturan hkmler iermektedir [6]. 3 Mays 2000 tarih ve 2000/532/EC sayl Komisyon Karar ise, gerek Atk ereve Direktifi, gerekse de tehlikeli atklarla ile ilgili 91/689/EEC sayl Konsey Direktifine uygun olarak topluluk iinde kullanlacak ortak bir atk ve tehlikeli atk listesi oluturulmas ile ilgili esaslar iermektedir. Hem Atk ereve Direktifi, hem de atk listesi ile ilgili direktif, lkemizin AB mktesebatnn stlenilmesine dair Ulusal Programda ncelikle uyumlatrlmas gereken direktifler blmnde yer almaktadr [7]. Atk ereve Direktifi hkmlerinin ulusal mevzuatmza bir btn olarak aktarlmas, bu konudaki stratejinin tek bir politika dokmannda toplanmas amacyla evre ve Orman Bakanl tarafndan Atk ereve Ynetmelii Tasla hazrlanmtr. Taslakta atk, retici, sahip, ynetim, toplama, bertaraf ve geri kazanm tanmlar yaplmakta; yetkili otorite tanmlanmakta; atk ynetimi ilkeleri sralanmakta; geri kazanm ve bertaraf faaliyetlerini yapan iletmeler iin lisans ve kayt tutma zorunluluu getirilmekte, atk ynetim maliyetinin finansman ile ilgili hkmlere yer verilmekte ve atk kategorileri ile atk bertaraf ve geri kazanm faaliyetleri liste olarak sralanmaktadr. Atk Listesinin Oluturulmasna Dair Komisyon Karar hkmleri de bu taslak ynetmelik iinde deerlendirilmi, listenin kullanlmas ve atk kodlar ile ilgili hkmlere yer verilmi ve komisyon kararnn ekinde yer alan atk listesi taslak ynetmelie ek olarak konulmutur. Taslak ynetmelik 20 madde ve 3 ekten olumaktadr. Atk ereve Ynetmeliinin amac Ynetmelik tasla [8] Madde 1de EK-Ide kategorileri belirtilen ve EK-IIde listesi verilen atklarn, oluumlarndan bertaraflarna kadar evre ve insan salna zarar vermeden ynetimlerinin salanmasna ynelik politika ve esaslarn belirlenmesi olarak, kapsam ise Madde 2de EK-Ide kategorileri belirtilen ve EK-IIde listesi verilen atklarn ynetimi ile ilgili esaslar olarak tanmlanmtr. 79
NVERSTE RENCLER III. EVRE SORUNLARI KONGRES BLDR KTABI

niversite rencileri III. evre Sorunlar Kongresi 15-16 Mays 2008 Fatih niversitesi STANBUL

Ynetmelik atk ynetimine ilikin temel ilkeleri belirtmitir. ncelikle atk azaltmay, geri dnm ve kazanm tevik etmekte, farkl trdeki atklarn birbirleriyle kartrlmadan kaynanda ayr olarak toplanmas esas almaktadr. Ynetmelik ayrca izin verilen bertaraf yntemleri haricinde atk bertarafn ve tehlikeli atklarn ithalatn da yasaklamakta, atk tama ve bertaraf ile ilgili tm iler iin lisans zorunluluu ve atk ile ilgili kaytlarn tutulmas zorunluluu getirmektedir. Atk bertarafnn maliyeti, kirleten der prensibine gre, atn sahibi veya atn kaynakland rnn reticisi tarafndan karlanacan sylemekte, tehlikeli atklarla ilgili olarak herhangi bir kazaya kar tehlikeli atk mal sorumluluk sigortas yaptrma zorunluluu getirmektedir. Kat atklarn ynetimi konusunda hkmler ieren ve evre Kanunu uyarnca yrrle konmu bulunan baz ynetmeliklerde unlardr; Kat Atklarn Kontrol Ynetmelii (R.G. Tarih: 14/03/1991, R.G. Say: 20814) Atk Yalarn Kontrol Ynetmelii (R.G. Tarih: 21/01/2004, R.G. Say: 25353) Atk Pil ve Akmlatrlerin Kontrol Ynetmelii (R.G. Tarih: 31/08/2004, R.G. Say: 25569) Tehlikeli Atklarn Kontrol Ynetmelii (R.G. Tarih: 14/03/2005, R.G. Say: 25755) Tbbi Atklarn Kontrol Ynetmelii (R.G. Tarih: 22/07/2005, R.G. Say: 25883) Ambalaj ve Ambalaj Atklarnn Kontrol Ynetmelii (R.G. Tarih: 24/06/2007, R.G. Say: 26562) Hafriyat Topra, naat ve Yknt Atklarnn Kontrol Ynetmelii (R.G. Tarih: 18/03/2004, R.G. Say: 25406) Deerlendirme Entegre atk ynetimi (EAY), bir atn oluumundan bertarafna kadar ki safhada ynetimi hedefine ynelik olarak gerekli uygun yntem, teknoloji ve ynetim programlarnn seilmesi ve uygulanmas olarak tanmlanabilir. EAY ile doru, salkl bir ynetim gerekletirilerek hem evre ve insan sal hem de doal kaynaklar korunurlar: EAYnin ilk adm atk azatlm/minimizasyonudur. Ardndan tekrar kullanm, geri dnm/kazanm, enerji geri kazanma ve bertaraf safhalar gelir. AB atk ynetimi politikas da nleme, geri kazanm ve gvenli bertaraf etme ilkelerine dayanmaktadr; yani atklar en yakn elverili tesislerde bertaraf edilmeli ve AB iinde oluan atklar baka hibir yerde bertaraf edilmemelidir. Atk ereve Direktifi, ye Devletlerin atk retimini ve zararlarn nlemek veya azaltmak ve atklarn geri dnm, yeniden kullanm, iyiletirme veya enerji kayna olarak kullanlmas yoluyla geri kazanmn tevik etmek iin gerekli tedbirlerin alnmasn gerektirmektedir. lkemizde karlmas planlanan Atk ereve Ynetmelii bu kapsamda hazrlanmaktadr.

80
NVERSTE RENCLER III. EVRE SORUNLARI KONGRES BLDR KTABI

niversite rencileri III. evre Sorunlar Kongresi 15-16 Mays 2008 Fatih niversitesi STANBUL

Kat atk ynetimi, kanun, ynetmelik gibi hukuksal aralarla devlet tarafndan belirlenmekte ise de etkin bir kat atk ynetimi ancak, yerlemi bir gnlllk ve sorumluluk anlay ile mmkn olmaktadr. lkeler iin uygun kat atk ynetimi stratejilerinin belirlenmesinden ziyade uygulanabilirliinin salanmas daha fazla nem arz etmektedir. Uygulanabilirlii yksek bir kat atk ynetiminin gelitirilmesi iin retici, tketici ve kamu arasnda iletiimin salanmas esastr. Bu balamda kullanlacak olan politika aralarnn baka lkelerde kullanp baar elde etmi olmas Trkiye iinde ayn sonular gsterecei anlamna gelmez. lkelerin kendilerine has ekonomik, sosyal ve siyasal yaplar aralarn etkin kullanmn bazen kstlayc bazen de artrc sonular ortaya koymaktadr. Bir aracn Trkiye koullarnda kullanlp kullanlmayaca ya da ne gibi deiikliklere maruz braklabilecei aratrlmaldr. Kaynaklar [1]. T.C. evre ve Orman Bakanl, Kat Atklarn Kontrol Ynetmelii, R.G. Tarih: 14/03/1991, R.G. Say: 20814. [2]. Mehmet BORAT, Kat Atk Ynetimi, Ders Notlar, 2004, stanbul. [3]. zzet ZTRK, M. Nevzat KOR, B. Suat TYLOLU, Asl ZABALI, B. Hande TEZER, Trkiyenin AB ile Uyumlu Blgesel Kat Atk Ynetimi Ana Plan, AB Srecinde Trkiyede Kat Atk Ynetimi ve evre Sorunlar Sempozyumu - TRKAY 2007, stanbul Ltfi Krdar Uluslararas Kongre ve Sergi Saray, 28-31 Mays 2007, stanbul. [4]. Seil KEKE, Fuat BUDAK, M. Yavuz SUCU, Dilek B. BUDAK, Trkiyede Kat Atk Ynetiminde Politika Aralarn Kullanm Olanaklarnn Deerlendirilmesi, AB Srecinde Trkiyede Kat Atk Ynetimi ve evre Sorunlar Sempozyumu - TRKAY 2007, stanbul Ltfi Krdar Uluslararas Kongre ve Sergi Saray, 28-31 Mays 2007, stanbul. [5]. Tuba TURAN, Zeynep EREN, Kat Atk Mevzuat ve Avrupa Birliine Uyum Srecinde Kat Atk Ynetimi, AB Srecinde Trkiyede Kat Atk Ynetimi ve evre Sorunlar Sempozyumu - TRKAY 2007, stanbul Ltfi Krdar Uluslararas Kongre ve Sergi Saray, 28-31 Mays 2007, stanbul. [6]. Atklar konusunda 05/04/2006 tarih ve 2006/12/EEC sayl Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifi (15/071975 tarih ve 75/442/EEC sayl AB Konsey Direktifini yrrlkten kaldrmtr). [7]. T.C. Bakanlar Kurulu Karar, Avrupa Birlii Mktesebatnn stlenilmesine likin Trkiye Ulusal Program ile Programn Uygulanmas, Koordinasyonu ve zlenmesine Dair Karar, Karar No: 2003/5930, R.G. Tarih: 24/07/2003, R.G. Say: 25178 Mkerrer. [8]. T.C. evre ve Orman Bakanl, Atk ereve Ynetmelii Tasla, http://www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr/

81
NVERSTE RENCLER III. EVRE SORUNLARI KONGRES BLDR KTABI