1.

Giri Tarihsel srece bakldnda kentlerin srekli bir deiim ierisinde olduu ve her toplumda eitli anlamlar ve fonksiyonlar yklenmi olduunu grebiliriz. Ancak kentin bir tanmn yapmaya kalkrsak tm bu tarihsel ve ayr toplumsal sreler ierisinde yaayan kentler ierisinden bir tanm yapabilmemiz gerekmektedir. lk kentler bir siyasal rgtlenme biimi iken daha sonra ticaret deneyimlerinin yaand mekanlar ve modern an giriiyle sanayi retimin yaygnlat yerler olmutur. Bugn ise sanayi blgelerinin giderek kentin dna tanmasyla modern kentin yapsnda da yeni deiimlere gidildiini belirtmemiz mmkndr. Kent postmodernizm almalarnda en nemli ayaklardan birini oluturmaktadr, zellikle mimari tartmalar burada merkezi bir nem tekil etmektedir. Mimari alanndaki deiimler postmodernizminde kaderini belirlemektedir bir yerde. zellikle Harveyin Postmodernliin Durumu kitabnda bir mimarn postmodernliin bittiini dnyoruz, artk gen mimarlara i vereceiz trndeki aklamasn kitabna tayarak ilk olarak bu alanda balam postmodern dncenin bu alandaki atlamalarn dier alanlara da yansmasyla sona erip yeni bir duruma doru bir evrim ierisine girebileceini aklamas mimariye zel nem vermemiz gerektiini kantlamaktadr. Bu sebeple bu almada ilk olarak postmodern mimariye deineceiz. Kente yaplandrlm, mekanda belirli bir eilime gre dizilmi nesneler kmesi olarak baklabilir ancak kentin yalnzca bu olduunu savunmak doru deil.1 Kentsel bir kuramn ortaya konulabilmesi iin iktisadi, toplumsal srelerin corafi srelerle birlikte incelenmesi gereklidir. Bu sebeple ikinci olarak kentlerin oluumun ve kentselliin kuramn bu btnlk ierisinde kurmak amacyla Sosyal Adalet ve ehiri yazan Harveyin kent ve kentsellik zerine dncelerine eileceiz. Daha sonra ise asl konumuz itibariyle bu kuram postmodern kent zerinden anlamlandrmaya alacaz. Bunlar dnda kreselleme, yerelleme, g, alt kimlikler gibi kentlerin yapsn deitiren ve postmodern dnceyi ekillendiren durumlara da deinmek gerekmektedir. Bu kapsamda dnyann dolaysyla da kentlerin seyrini deitiren bu srelerin amzn kentlerini, postmodern kenti anlamamz iin incelememiz gerekmektedir. Ayrca bunlar Harveyin kent kuramn anlamamza yardm edecektir.
1

David Harvey, Sosyal Adalet ve ehir, ev Mehmet Moral, stanbul, Metis Yaynlar, syf 274

2. Postmodern Mimari Postmodern mimari modern mimarinin rasyonel, etkin kullanma dayanan, planlamac, lekli kent planlamalar anlaya bir tepki olarak domutur. Postmodern mimarlar modernist anlaytan kopmulardr. Mark Gottdiener bu kopuu yle dile getirmektedir:
Bir ideoloji olarak postmodern mimari, 1920ler ve 30larda Walter Gropius, C.-E. Jeanneret ve dierleri tarafndan kurulan Uluslar aras Okulun, hem modern yaamn yaygnlam ideolojisinin ya da modernizmin toplumsal ideolojisi olarak bilinen ierik tznn hem de mimari uygulamann zgn ideolojisinin ya da moderist tasarm ilkeleri diye bilinen ierik biiminin tekbiimci uygulamalarnn yadsnmasn dile getirmektedir.2

Onlar kenti modernistler gibi toplumsal amalar iin btnsel bir makine olarak grmeyi reddedip paralara ayrrlar. Kent hibir ama gzetmeyen, ancak estetik hedeflere gre biimlendirilebilecek kendinde bir eydir. Postmodern mimarlar en ok kolaj tekniini kullanr. Bu kolaj tekniinin yaplarda kullanld gibi kamusal alanlarda da kullanlmas daha dorusu kamusal alanlarnda eitlilik barndrmas gerektiini savunurlar. Mmkn olan en byk eitliliin kentte barnmas gerektii savunuyorlard.3 Postmodernistler zellikle sava sonras uygulanan byk kentsel planlamalara ve bunlarn yol at tek tiplemeye kar sava amlardr. Onlara gre uygulanan her sosyal kesim iin ayr konut projeleri, gezmek iin ayrlan yerler, altkentlerin yok edilerek oluturulmu maaza zincirleri her birini kentlerin yeniden inas deil kentlerin yamalanmas olarak grmektedirler. Kent planlamacsnn bireylerin kendiliinden eitlenme srelerine sayg gstermediklerini vurgulamaktadrlar. Harvey postmodern mimaride deien bu anlayn kklerini ilk olarak gelien teknolojide arar. Ona gre kitle iletiim aralarnn gelimesiyle bu mimarlar farkl mteri gruplaryla iletiime geme imkanna sahiptirler ve kiisellemi zevk kltrne hitap etme anslar vardr. stelik hem postmodern mimarlar artk eski sluplarn taklit edilmesine olanak salayan malzemelere kolayca ve ucuz bir ekilde ulaabilmektedirler ve bu kendileriyle
2

Mark Gottdiener, Postmodern Gstergeler, ev Arhan Nur, Erdal Cengiz, Hakan Gr, Ankara, mge Kitapevi Yaynclk syf 180 3 David Harvey, Postmodernliin Durumu, ev Sungur Savran, stanbul, Metis Yaynlar syf 86

zdeleen kolaj sistemini uygulamalarna imkan vermektedir. Bylelikle zevk kltrne hizmet eden ve heterojen bir yapya kavuan mimari mimarln bir st-dil idealinden uzaklam olmaktadr. Ancak Harvey paralanmasna ramen her parann kendi ierisinde bir tarz olarak birletirici ilkelerinin olduu ynnde eletirilerde bulunmaktadr. Eklektizm postmodern mimarinin temel zelliklerinden biridir. Tarihsel yaplarnn belli ksmlarnn alnp yaplarda kullanlmas, bunun yanna ayrca mekanlarn modernist unsurlar ya da farkl kltrlerin zelliklerinin eklenmesiyle oluturulan binalar, mekanlar vs. Bilinli bir amaszlk uygulamasnn gstergeleri. Aslnda postmodern mimarinin bu farkl kltr ve farkl zamanlardan kolajlar yapabilmesinin gcn kk modernizmde ve kapitalizmde bulunan enternasyonalizmin bir paras olarak grmek mmkndr. Trkiye rneinde grebileceimiz gibi ofis kuleler, gkdelenler, oteller bankalar hep bu gce dayaldr. Ayrca tketim kltrnn egemen olmasyla ortaya kan alveri merkezleri, bienaller, fuarlar, mzeler, arlar gibi tketim mekanlar da postmodern mimarinin bir biimini oluturmaktadrlar.4 Postmodern mimariye modernizmin bir uzants olduu ynndeki ve Harveyin st-dil konusunda yapt eletirel dnda postmodern kenti yaratmad konusunda bir baka eletiri de Gottdienerdan gelmektedir. Bu konuya ise sonu blmnde neden postmodern kent yok? sorusu altnda deinmeye alacaz. 3.Kentselliin Kuram David Harvey, Sosyal Adalet ve ehir adl kitabnn niin yazldn aklarken her disiplinin kenti baka kuramlarn deneyecei kantlayaca bir laboratuar olarak kullandn ancak hi birinin kentin kendisi hakknda bir kuram ortaya atmadn sylemektedir. Kent planlamacs kentin mekansal biiminin insan davrannn temel belirleyicisi olduunu sylemektedir. Bir sosyolog ise insanlarn davranlarnda iktisadi, kltrel ve toplumsal ilikilerin temel etken olduu, binalarn evrenin bu konuda nemli etkisinin bulunmadna inanmaktadr ya da almalarn byk oranda bu anlaya yaslamaktadr. Kentsel sistemlerle ilgili herhangi kapsaml bir strateji, kentin mekansal biimini deitirmek iin tasarlanan politikalarla, kentteki toplumsal sreleri etkileyen politikalar iermelidir.5 Harveyin bu kitaptaki iddias
4

Yrd. Do. Dr. Uur Bat, Kentin Postmodernitesi: Postmodern Tketim Kltr Inda Hedonik Bir Biim Olarak Kent Tasarm (evrimii) http://ugurbati.com/makale/makale_kentinpost_modernitesi.pdf 5 David Harvey, Sosyal Adalet ve ehir, ev Mehmet Moral, stanbul, Metis Yaynlar syf 47-53

da tam da bu ynde corafi dzenlemeler ile toplumsal unsurlar birletirerek bir kent kuram ina etmeye almaktadr. Harveyin kent kuramn olutururken Marxizmi bu kurama uyarlamas almann en nemli yndr. Kentin oluumunun merkezine artk kavramn almas, gettolarn oluumunda gelirin datlmasn ve mlkiyet haklarn incelemesi dahas Marx ve Engelstan ald bir ok alnt ve kendisinin de kabulyle kenti Marxizm asndan aklayarak ve Kapitali kente ynelik okuyarak Marxizmi kent kuramna yedirmi hem de Marxizme yeni bir a daha kazanmtr. Ancak tm bu kuramsal ve metodolojik tartmalar bir kenara brakarak Harveyin kuramnda zellikle gze arpan unsurlar olan dallk kavramnn nemli bir yer edindii mekansal rgtlenmenin zengin yoksul kartl ierisinde ekillenmesi, gelirin yeniden datlmasnn kentsel srelerdeki nemi ve artk retiminin kent oluumunda baat bir role sahip olduu ynndeki savlarn aklamaya alacaz. 3.1 Kentin Yeniden Dzenlenmesinde Gelirin Yeniden Datm ve Sosyal Adalet Kitabn konusu olan kentsel sistemde sosyal adaletin kurulmas gelirin yeniden datm politikalaryla oluturulmaktadr. Ancak uygulanan gelirin yeniden datm politikalarnn ne derece sosyal adaleti salamakta olduu asl sorunu oluturmaktadr. Bunun iin ilk olarak sosyal adalet kavramnn neyi ifade ettiine ksaca deinelim. Sosyal adalet, bireysel ilerleme araynda toplumsal ibirlii yapma ihtiyacndan doan atmalar iin adil ilkelerin uygulanmasdr.6 Ancak bu adil ilkelerin neler olduu konusunda bir fikir birlii yoktur. Harveyin kendi kuramnda sosyal adalet ilkesi iki temele dayandrlr, adil bir datm ve datmn adil yollarla yaplmas. Adil datm ilkesi temele dayanmaktadr; ihtiya, ortak yarara katk, liyakat. htiya kategorisinde onlar eylerin neler olduu konusu en azndan en temelleri asndan tartma konusu deildir. Bunlar ierisinde gda, salk, konut, eitim gibi mal ve hizmetleri sayabiliriz. Bunlar dnda ihtiyalarn belirlenmesinde birka yntemden sz edilebilir. Bunlar piyasa talebine gre belirleme, greceli yoksunlua sebep olabilecek ihtiyalarn bir referans grubu araclyla belirlenmesi, potansiyel taleplerin, yani eksikliklerden doabilecek olan ihtiyalarn belirlenmesi, konunun uzmanlarnca bu ihtiyalarn belirlenmesi. Ancak hangi yntemin belirlenmesi gerektii konusunu Harvey ucu ak brakmtr. Ortak yarara
6

A.e, syf 94

katk kategorisinde bir blgeye yaplan kaynak tahsisinin dier blgeleri nasl etkiledii konusuyla ilgilenilmektedir. Bu sebeple ise dsallk ve yan yararlar etkilerini bu analizde yer vermemiz gerekmektedir. Liyakat kavram ise evresel zorluk derecesine dikkate alnarak datmlarn belirlenmesi gerektii anlayna dayanmaktadr. Sosyal adalet kavramnn dier ilkesi datmn adil yollarla salanmas ise datmn nasl ve kim tarafndan yaplaca sorunudur.Hangi aralarn kullanlmas gerekmektedir? Datm adem-i merkeziyeti bir yntem ile mi merkeziyeti yntem ile mi yaplrsa daha adil olur? Bunun cevabn Harvey balang konumundaki smr ilikilerine balamaktadr. Bu konuda en dikkat eken nokta Harveyin kapitalist piyasa ileyilerinin datmn yapld bir ara olarak kullanlmas durumda bunun sosyal adaleti incitecei yolundaki savdr. nk kapitalist aralar yalnzca kendi kapitalist amalarna hizmet ederler. Piyasa kurumsal olarak mlk edinme, yoksunluk ve ktlk gibi eilimleri kendi varl iin srdrmeye mecburdur. Ve bu sebeple ihtiyaca ya da ortak yarara ynelik bir dzenleme yapamaz. Fiyat belirleme gereklilii piyasay sosyal adalet ile kar karya getirmektedir. Bu sebeple Harvey kapitalist piyasa yapsnn deitirilmeden datm deitirmeye alan programlarn baarszla uramaya mahkum olduunu belirtmektedir.7 Buradan tekrar gelir dalmn nasl yapld ve bu gelir dalmn ynlendiren sistemlerin neler olduu konusuna dnersek bunlarn ne kadar sosyal adalet kavramyla ltn ve kentsel sistemin yapsnda nasl bir deiime sebep olduunu anlayabiliriz. lk olarak gelir dalmn ynlendiren baz zelliklere deinelim. Deime hz ve buna uyum oran, yani buna ksaca nce gelen kapar kural diyebiliriz. Burada asl nemli nokta baz gruplarn, ki bu gruplar zellikle mali kaynaklara ve eitim imkanlarna sahip olan gruplardr, kentsel sistemdeki deiikliklere daha hzl uyum saladn ileri srebiliriz. Dieri ise datlan kaynaklara eriim maliyeti. Burada zellikle kentsel sistemde yeniden datlan gelirin sosyal adalet asndan cretsiz olduu kabul edilir, ancak nemli bir sorun sz konusu zira kaynan elde edilmesindeki fiyata ulam maliyetlerini ve zaman katmak zorundayz. Bu sebeple gelirin yeniden datm konusunda bu unsuru deerlendirmemiz gerekmektedir. Son olarak ise dsallk etkilerini verebiliriz. Dsallk etkilerini bir kentsel sistemde dikkate almamak mmkn deildir. Dsallk bir maldan bir oluumdan retici ve tketicilerin iyi ya da kt bir ekilde etkilenmesi anlamna gelmektedir. rnein bulunduunuz konumun denize ya da bir fabrikaya yaknl sizi maddi ve manevi bir ekilde etkilemektedir. Benzer ekilde sosyal
7

A.e syf 105

adaletin salanabilmesi iin bu dsallk sorunlar sebebiyle mal ve hizmetler datlrken konumlar dikkate alnmaldr. Aksi takdirde sosyal adaletin temel koullarndan biri eitlik byk bir incinme yaayacaktr ve aslna baklrsa durum tam da bu ekilde gereklemektedir. Dsallk ve deiime uyum oran zellikleri kentsel toprak kullanmn etkilemektedir. Sz gelimi bana kalrsa stanbuldan farkl bir rgtlenme modeli olarak Harveyin rnekledii biimde ABDde ulam maliyetlerine katlanmak istemeyen ii gruplar i kentte yaamay tercih etmesi ile birlikte Amerikada i kentlerde bir gettolamann olumas ve banliy blgelerinde de zengin ksmlarn yaamasna yol aarak ulam ve i olanaklar kentin yapsn deiime uratmtr. Ancak burada bir erh ortaya srlr; eer zengin kesim i kentte yaamak isteseydi i kentte yaard ve yoksul kesimler ulam maliyetleri yerine zaman koyarak bu bedeli karlama yoluna giderler. Burada zenginlerin seim hakknn daha fazla olmas ve yoksullarn o seimlerden sonra arta kalan seeneklerden bir seim yapmas gerektii gibi bir durum ortaya koymaktadr. stanbulun merkezinin daha zengin kesimleri oluturmas ve ehrin merkezine uzak ksmlarn yoksul blgeler olmas byle bir tercih sorunuyla aklanabilir, elbette bu fazla indirgemeci bir yol da olabilir. Kentsel gelirin yeniden datlmas kaynaklara eriebilme sorunu eitli mcadele alanlarn da birlikte getirmektedir. Datmn temel unsurlarndan saydmz dsal maliyette rnein hava kirliliinin yaratt psikolojik ve fiziksel hastalklarla beraber bir salk, temizleme ve bakm maliyeti yklemektedir, ya da bir parka, i alanlarna ulam maliyetleri bu ynde saylabilir. Tm bunlarn bireyin reel gelirinde de bir deimeye sebep olduu kabul edilmesi gereken bir durum olarak ortaya kyor. Trkiyeden rnek verirsek stanbulda yaayan biri SMEK vb. gibi cretsiz kurslara katlabilme haklarna sahipken byle bir hizmetin olmad baka kentteki biri zel kursun maliyetine katlanmak durumunda kalacaktr, ya da kent iinde bir semtte var iken bir semtte yok ise kendi semtinde olmayan kii dier semte gitmek iin ulam maliyeti demek durumunda kalacaktr. Bunlar ise bireyin gelirinde belli bir de sebep olacaktr. Grld gibi gelirin kentsel yeniden dalm bireylerin reel gelirlerine dolaysz etkide bulunduu iin bir mcadele gereklemesi kanlmaz bir durum haline gelmektedir. Bu mcadelenin gerekletii alanlardan biri datm yapan kurumlar zerinde gerekleen siyasi srelerdir. Siyasi srelerde rol oynayan kaynaklar ise para, oy ve nfuzdur. Ancak oy burada herkes iin eit bir konumda olduu iin etkin bir ara deildir. Dier iki kaynak ise 6

byk gruplarn ya da yoksul kesimlerin aleyhine ilemektedir. Para konusu bilindii iin bahsetmeye gerek yok ancak saysal olarak fazla olan bir grubun nfuzunun etkisinin az olmasnn sebebini neye balamamz gerekmektedir. Burada ilk olarak syleyeceimiz ey kk gruplarn daha iyi rgtlenmi olduklarndan ve aralarndaki ihtilaflarn byk gruplara oranla daha kolay zlebilir olduundan nfuzlar daha etkindir. Bylelikle gelirin yeniden datm ve kentsel yeniden dzenleme probleminde yenilen kesimin yoksul gruplar olduunu sylememiz mmkn. 3.2 Kentlerin Oluumunda Artk retiminin nemi Kent biimlerin ortaya kabilmesi iin tarmsal artk retiminin olmas gerektii genel kabul grr.8 Her toplum yaamn srdrebilmek iin arta ihtiya duyar, rnein almayan (yal, ocuk, kadn vb.) nfus iin ya da gelecei gvence altna almak iin. Ancak bu ilk cmlede akladmz artk anlayndan farkl bir noktadadr nk kentsel sistemin gelimesine neden olmu artk retim toplumsal grubun kendisi iin deil, baka bir grup iin rettii, smrlen ve kendisinden yabanclam artktr. Bu iki artk trnn en nemli farkllklarndan bir dieri ise yabanclam artn kurumsal aralarla bir toplumsal rgtlenmeye tabi tutulmas ve ilenmesidir. Burada artn kavramsal olarak Marxizm artkdeer kavramndan alnm ve bu deerin emek tarafndan belli bir zaman sreci ierisinde yani iinin emeinin smrsyle birlikte edinilmi artk-emek kavramn ifade ettiimiz belirtelim. Kentsellik toplumsal artk-rnn nemli bir miktarnn mekanda belirli bir noktada younlamasna baldr.9 Bunun iin birka artn yerine getirilmesi gerekmektedir. Bunlardan birincisi nfusun bir ksmnn rettii ktdan ve retim aralarndan uzaklatrlmalar gerekmektedir, ikinci olarak toplam retkenlik nfusun retken olmayan kesimi iin geinmeye yeterli olmaldr. Bu zellikler sanayi kentinin yada kapitalizmin oluumu bizlere aklamaktadr. itleme ile birlikte hem tarmsal retimin artmas hem de kyllerin byk oranda topraklarndan kovulmas salanm, bylelikle bu olay kentlerin bymesinin en nemli sebeplerinden birini oluturmutur. Bugn gelinen noktada da kentler arasndaki ticari ilikilerin kurulmas ve dolam rntleri artn dolamna imkan verecek dzendedir. Kresel metropolclk ise artn kresel ekonomiden koparlmasyla i ie gemi olduu bir dzeni ifade etmektedir. Burada ortaya
8 9

A.e syf 198 A.e syf 216

kan yeni bir olgu ise baml kentsellik olgusudur, yani Afrikadaki bir kentin artk retiminin Avrupadaki bir kentte dolam gibi. Artk artn mlk edinilmesinde ki temel ak azgelimi lkelerden ileri kapitalist lkelere doru olmaktadr. Ancak bu kapitalist lkelerin kendi ierisinde de artk ticari ilemlerle azami bir boyuta ulatrlmtr. Artk deerin daha ok artk retmesi amacyla bylelikle ticari srelere sokulmasyla muazzam bir hal alan artk holdinglerde younlamaya balar. Bu irketler bu artk deerin sourulmas ve artk deerin dolamn artracak bir piyasa bulma sorunlaryla zaman ierisinde yzlemek durumunda kalrlar. Sorun zmn talep retmek ve tketimde bulurlar. Uzun dayanma sresine sahip metalar, mekanlar artk yerini bu sebeple daha ksa mrl meta ve mekanlara brakmak durumda kalr iktisadi srecin ilerleyebilmesi iin bu gerekli bir durumdur. naatlar ykp yapmalar bu iktisadi srecin bir rndr der Harvey. Kentsellik son noktada artk krsal kesimi de ierisine almtr. Kentin son dnemlerine kadar getirdiimiz kentsel kuram burada brakp postmodern dncenin ve elbette ki kentlerin ekillendii yeni toplumsal sreleri incelerken bu konuya tekrar geri dneceiz. 4. Yeni Toplumsalln Postmodern Kenti ekillendirmesi Yeni dnya dzeninden, toplumsallktan bahsederken ilk nce deinmemiz gereken durumlardan biri hi kukusuz kresellemedir. Yerelin evrensellemesi, bilginin serbest dolam, sermayenin akkanl, dnyada ortak dil birlii yaratlmas eklinde gelien kreselleme; kentlerin ekonomik, siyasi, sosyal ve kltrel zellikleri zerinde deiimlerin olumasn salamtr.10 Kreselleme sreci kentleri de kreselletirerek onlarn sanayi kentleri kabuundan kartlp kresel kentler olmasn salamtr. Peki kresel kentler ile neyi kastetmekteyiz? Bunun aklamasn yaparken ilk nce kreselleme srecinin en nemli aktrlerinden ok uluslu irketlerden bahsetmek yerinde olacaktr. Yeni ekonomik dzenin aktrleri ok uluslu irketler retimin ve finansal srelerin uluslararaslamasn salamlardr. Ekonomik dzendeki bu uluslararaslama ve ok uluslu irketlerin baz durumlarda devletlerden daha gl bir aktr haline gelmeleriyle ulus-devlet snrlarnn bu irketlerce alarak kentlerle dolaysz iletiim kurabilmelerine neden olmaktadr. Bu ise ekonomide devletleraras rekabetin yerini kentleraras rekabettin almas
10

Emre Sert, Hayri Karpuz, Grkan Akgn, Kreselleme Srecinde Deien Kent Kavram; Mekan ve Politikleme zerine Bir Okuma almas (evrimii) http://www.spo.org.tr/resimler/ekler/c5aa0b7846082a2_ek.pdf

anlamn tamaktadr. Post-fordist srecin esnek retim modeline uygun olarak azgelimi kentler sermayeyi ucuz igc, enerji verimlilii, vergi indirimleri, teknoloji alt yaplar, vasfl igc gibi avantajlarla ekmeye urarken zellikle post-endstriyel ya da bizim konumuz itibariyle postmodern srece girmi dnyada tketimin ve bununla birlikte hizmet sektrnn gelimesiyle zengin tarihleri, doal gzellikleri ya da yerel zgnlklere sahip kentsel zgn mekanlar yaratarak kendi markalarn oluturma ynn tutmaktadrlar. Bu sebeple post-fordist, post-endstriyel, postmodern olarak adlandralm yeni bir srece girmi dnyada birok kentin bu rekabetin ierisine ekildiini syleyebiliriz. Bu srete Harveyin kentsel artk kuramnda bahsettii kresel metropolcln azgelimi kentleri gelimi kentle balayaca ve azgelimi kentteki artn bu yeni kentsellemeyi finanse edecei ynndeki dncelerini grmek mmkn. Ucuz igc ile ok uluslu irketleri tevik etmeye alan bir kent ynetimi artn (ki daha nce artn Marxizmdeki artk-emek ile e anlaml kullanldna deinmitik) bu finansal sistemin dolamna brakm olmaktadr. Kresellemenin yan sra deinmemiz gerek ana unsurlardan bir dieri de gtr. Sanayileme ile birlikte kentsel nfusun hzla artt hatta bunun ncesinde yalnzca birka adet kent olmasna ve krsal nfusun neredeyse toplam nfusun %98ini oluturmasna ramen bu sanayileme dneminde youn glerle kentsel nfusun krsal nfusu getii dorudur. Ancak postmodern srete yani bugn yaadmz srete zellikle bilgi teknolojileri ve kresellemenin etkisiyle snrlar effaflam bylelikle hem i hem de d g youn bir biimde srmeye devam etmitir. Hatta Harveyin sylemiyle bu dnemin en byk zellii kentselliin tm kr halihazrda kapsam olduudur. Kentin bu glerle nfusunda muazzam artlarnn olmas ve karmakark bir hal almas kent planlamas anlaynda da deiikliklere gidilmesi gereini dourmutur. Bu ortamda ekillenen postmodern mimari anlay kentin asla disiplin altna alnamayaca ve paralar halinde dnlmesi, hatta kontrol altna alnmas olanaksz olduuna gre kent tasarmnn blgesel geleneklere, yerel tarihilere, tikel istek, ihtiya ve fantezilere duyarl olmas gerektii dnmektedir.11

5.Sonu
11

Elif Karakurt, Kentsel Mekan Dzenleme nerileri: Modern Kent Planlama Anlay Ve Postmodern Kent Planlama Anlay (evrimii) http://iibf.erciyes.edu.tr/dergi/sayi26/ekarakurt.pdf

Post-endstriyel ya da post modern dediimiz zellikle 60larn sonundan itibaren ele aldmz srete ekonomik ve kltrel yapda gerekleen bir takm deiiklikler mekansal rgtlenmelere, kentlere de yansmtr. Ancak yaanan bu deiimin postmodern olarak adlandrlmasna ynelik bir takm eletiriler mevcuttur. zellikle Mark Gottdiener bizlere postmodern kentin olmadn iddia etmektedir ve kitabnda da neden postmodern kent yok bal altnda bizlere bunu izah etmektedir. lk eletirisi postmodernistlerin modernizm karsnda bir postmodern yaratacak bir anlatm ierememi olmasdr. Modernizm yalnzca premodernist anlayn bir olumsuzlamas olmamtr postmodernistlerin modernistlere yapt gibi, ayn zamanda ev i dinlenme alanlar, modern teknoloji, ii snf bloklar gibi geni tasarmlara ve biimlere ilkelere yer vererek kendi ierisinde btnlemi ierie, yapya sahiptir demektedir Gottdiener. Ancak zaten iddias st-dilleri reddetmek olan bir dncenin btnlemi bir ierik yaratmasn beklemek doru mudur sorusu kar karmza. Ancak adna her ne koyarsak koyalm Gottdiener da Harvey de bu srete nemli deiiklikler yaandn postmodernistlerin bu deiim srecinde yer aldn kabul etmektedirler.

KAYNAKA 10

Bat, Uur: , Kentin Postmodernitesi: Postmodern Tketim Kltr Inda Hedonik Bir Biim Olarak Kent Tasarm (evrimii) http://ugurbati.com/makale/makale_kentinpost_modernitesi.pdf Gottdiener, Mark: Postmodern Gstergeler ev Arhan Nur, Erdal Cengiz, Hakan Gr, Ankara, mge Kitapevi Yaynclk ,2005 Harvey, David: Postmodernliin Durumu ev Sungur Savran, stanbul, Metis Yaynlar, 2006 Harvey, David: Sosyal Adalet ve ehir , ev Mehmet Moral, stanbul, Metis Yaynlar, 2003 Karakurt,Elif: Kentsel Mekan Dzenleme nerileri: Modern Kent Planlama Anlay Ve Postmodern Kent Planlama Anlay (evrimii) http://iibf.erciyes.edu.tr/dergi/sayi26/ekarakurt.pdf Sert, Emre, Karpuz, Hayri, Akgn, Grkan: Kreselleme Srecinde Deien Kent Kavram; Mekan ve Politikleme zerine Bir Okuma almas (evrimii) http://www.spo.org.tr/resimler/ekler/c5aa0b7846082a2_ek.pdf

11