Cooperative communication kablosuz haberleme sistemlerinin tarihi sreci ele alnrsa 2003 ylndan sonra kendinden nceki sistemlerin

ki balca Multiple input-Multiple output sisteminin her dm iin anten kullanm gereksinimini daraltp daha kullanl bir sistem olan kablosuz haberleme sistemidir.

MIMO sistemler temel olarak ayn dmler zerinde birden fazla anten kullanarak Spatial divesityden yararlanrlar. Kaynaktan gnderilen sinyal anten saysna bal olarak eitli konfigrasyonlar yaparak hedeflerine ulancaya kadar farkl snmlemelere urayacaklar. Hedef zerindeki alclar farkl seviyelerdeki SNRli sinyalleri toplayarak daha yksek SNRye sahip sinyal elde eder.Bylece kaynan gnderdii veriler byk lde zmlenir.

Bu avantajna ramen ok sayda anten kullanmak kablosuz haberlemenin yaplmas iin gerekli artlar(Uygulama sahas vb.) gz nnde tutularak haberleme ann ekonomik ynden bize gsterdii ekonomik problem ok byk dezavantajdr.

Kablosuz haberlemede broadcast yayn yaplmaktadr.Gnderilecek veri iletimi 360 yayn yapabilen antenlerle salanmaktadr. C.C. da kaynaktan gelen verinin alcya gnderilmesi esas olsa da belirli bir yaraptaki dier dmlerde farkl SNR ile bu sinyali alabilmektedir.Alnan bu sinyaller ortak komu dmlerdeki sinyalleri de glendirerek tekrar yayn yapar bu da sanal anten grevi grm olur.Bylece sinyaller Sanal MIMOdan geliyormu gibi ilenebilir.

EKL.1 Cooperative Communication

Kablosuz haberleme yapan dmler herhangi bir alcya gnderecekleri sinyalleri bir anten ile ortama yaymlar.Bu sinyal alc dme ulat gibi k gcne bal olarak belirli bir yarap etrafndaki dier dmler tarafndan alnabilir.Klasik alarda dmler bu sinyalini kendisine ait olmad iin ileme almaz.Bu sebeple Cooperative Communicationda ana mantk haberlemede FAZLACA YK oluturmakszn sinyallerin deerlendirmesidir. Cooperative Communicationda uygun konumda uygun sayda seilecek komular PARTNER olarak adlandrlr ve alcya verinin ulatrlmasn salar.Alc taraf ise deiik mevkilerden gelen dk gl sinyalleri alarak onlar kuvvetlendirir ve verinin daha doru kaydedilmesini salar. Bu yntemi Relaying(anahtarlama)dan ayran en nemli zellii ise klasik relaying kanallarnda sabit relaying olmas ve tek amalarnn kaynak dmden gelen sinyali hedef dme aktarmak olmasdr.Cooperative Communicationda ise relaying ilemi yapan partnerlar haberleme andaki herhangi bir dm gibi kendine ait gnderilecek verisi olan dmlerdir.Dolaysyla sistem hem relaying hem de bir veri kayna olarak kullanlabilir.

Bu durum her ne kadar dezavantaj gibi grnse de durum byle deildir. nk kablosuz haberlemede bizim iin esas olan ilem hacmidir. lem hacmi ise birim zamanda ne kadar haberleme yaplmas deil alcnn datay ne kadar doru alddr. Ortam parametrelerine bal olarak SNR dk seviyelerdeyken ok hzl bir haberleme yaplsa bile alc bozulmu sinyalleri alacaktr.Bu durumda C.C. Sistemi kendi gnderim periyodundan feragat ederek sistem ilem hacmini bozulmasn minimum seviyede tutar.

EKL 2.Cooperative Communication lem Hacmi

Fixed Relaying (Sabit) Selective Relaying(Seici) Additive Relaying(Artrml)

EKL 3. Cooperative eitleri

Static relaying cooperative yntemi 2 ekilde yaplabiliyor.YKSELT VE LET ynteminde relaying ald sinyali herhangi bir ileme tabi tutmadan ykselterek hedef dme iletir. Bu sistemin dezavantaj sinyalle birlikte grltnn de ykseltilmi olmasdr. kincisi Z VE YNET ynteminde ise relaying(anahtarlayc) ncelikle ald sinyali zmeye alr.Sadece baarl zmlemesi yaplan sinyaller hedef dme iletilir.Bylece grlt alnmam olur.

Bu yntemde relaying kendisi ile kaynak dm arasndaki SNRa bakarak nasl bir iletim yapacana karar verir.SNR belli bir deerin stnde ise YKSELT VE LET(Amplify and forward method) ya da Z VE LET (Decode and forward method)yntemlerinden birine bavurur.SNR bu eik deerinin altnda ise daha gl kodlama yntemi kullanlarak sinyalin hedef dme daha yksek olaslkla ulamasn salar.

EKL 4. Amplify and forward method

EKL 5. Decode and forward method

Bu yntem dier 2 yntemden farkl olarak relaying(anahtarlayc) kaynak dm ile hedef dm arasndaki iletiimin kalitesine bal olarak iletim yapma ya da yapmama durumlarndan birini seer. Hedef dm kaynaktan gelen sinyalin baar ile alnp alnmadn bir bitlik sinyal ile aa yaymlar.Eer kaynak dmn yalnz olarak gnderdii sinyaller hedef dm tarafndan alnamyorsa partner dmler araya girer belirtilen yntemlerden birini tercih eder.

Kaynak dme hangi dmlerin katk salayaca ve bunun gereklilikleri partner(ortak) seimi nemlidir. RTS(Request to transmit) gnderme talebi, RTS(Clear to send) gnderme serbest sinyallerini kullanarak birok dmden en uygun olann seer.Bu olay OPPORTUNSTC RELAYNG protokol ile gerekletirmektedir.

Kablosuz haberleme dmler aras eriim iin RTS ve CTS sinyalleri kullanlr.Herhangi bir veri gndermek isteyen dm RTS sinyali ile bu isteini hedef dme bildirir.Eer kullanlan kanal ayrlmam ise dm bu istei CTS sinyali ile onaylar.Bylece iletiim kanal belirlenen periyot sresince ayrlm olur.

RTS sinyalini duyan herhangi bir komu dm kendisi ile kaynak arasndaki anlk SNR hesaplar.CTS ile de hedef ile kendisi arasndaki SNRyi ayarlar. CTS geliiyle sistemde bir geri saym sreci balar ve bu her iki SNRye bal fonksiyondur.Saym sonucu ilk sfrlanan dm en uygun dmdr ve dierleri alnmaz. Bu olaya Baz stasyonu da dahildir.Tm a iinde maksimum sayda ve en optimum ekilde yardmlaan gruplar seilir.

EKL 6.C-MAC Ak Diyagram

Protokol adaki tm dmlerin her komusuyla arasnda SNR belirlenir ve bunlar baz istasyonuna gnderilir.

Baz istasyonu gelen bu tm verilerden en uygun partner dmleri belirler.rnein ortak dm olmas iin 1. dmdeki SNR listesi 2.dmdeki SNR listesinde olmas gerekir. Adaylar belirlendikten sonra Baz istasyonu yeni ve ya balangta bo olan partnerler listesi oluturur.Bu listenin dnda kalan dmlerden aday dme ait en ok elemana sahip dm bularak bunu ilk liste ile eletirir ve bu iki dm ortak hale getirip dier dmleri listeden siler.Bu durum aday listesinde bo dm olana kadar devam eder. Ortak atamas yaplmayanlar rastgele atanr ve yaymlanr.Her dm buna uyar ya da ortam parametrelerinin deimesi durumunda bunu reddederek yeni algoritma almasn bekler.

ekil 7. CDSA Dilim blnmesi

Sunumumda Cooperative Communication kavramnn en basit herkesin anlayaca dilde anlattm.ekiller ve grafiklerle olayn ana hatlarn vurgulamaya altm.Daha sonrada fiziksel katmanlarn stndeki katmanlarn kalmasna ihtiya gsteren partner seimi hakknda az da olsa bilgi vermeye altm.

Teekkrler .
Karadeniz Teknik niversitesi Elektrik Elektronik Mhendislii Elektronik ve Haberleme

CEM AVN
letiim: avinc.cem@gmail.com