T.C.

MLL ETM BAKANLII

MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)

BLM TEKNOLOJLER

A TEMELLER

ANKARA 2008

Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.

NDEKLER
AIKLAMALAR ....................................................................................................................ii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET - 1 ................................................................................................... 3 1. A TEMELLER................................................................................................................. 3 1.1. Veri Alar .................................................................................................................... 3 1.2. A Tarihesi.................................................................................................................. 4 1.3. Paralel letiim .............................................................................................................. 7 1.4. Seri letiim................................................................................................................... 7 1.4.1. Asenkron Seri letiim ........................................................................................... 7 1.4.2. Senkron Seri letiim ............................................................................................. 7 1.5. A Topolojileri.............................................................................................................. 7 1.5.1. Bus Topolojisi........................................................................................................ 8 1.5.2. Yldz Topolojisi.................................................................................................... 9 1.5.3. Aa Topolojisi ..................................................................................................... 9 1.5.4. Halka (ring) topolojisi.......................................................................................... 10 1.6. A Protokol Standartlar ............................................................................................. 11 1.7. A eitleri ................................................................................................................. 11 1.7.1. Yerel Alan Alar ................................................................................................ 11 1.7.2.Geni Alan Alar ................................................................................................. 11 1.7.3.Metropol - Alan Alar (MAN) ............................................................................ 11 1.7.4. Depolama Alan Alar ( San ) .......................................................................... 11 1.7.5. zel Sanal Alar (VPN) ...................................................................................... 12 1.8.1. A Kart( NIC- Network Interface Kart ) ............................................................ 12 1.8.2. Hub ...................................................................................................................... 14 1.8.3. Anahtar Cihaz ..................................................................................................... 16 1.8.4. Ynlendirici ( Router )......................................................................................... 17 1.8.5. Geit Yolu............................................................................................................ 17 1.8.6. Gvenlik Duvar (Firewall) ................................................................................. 17 1.8.7. Modem Cihaz ..................................................................................................... 21 1.8.9. Eriim Sunucu (Access Server) ........................................................................... 24 1.8.10. Ortam Dntrc (Transciever)..................................................................... 24 1.8.11.nternet Eriim Paylatrcs............................................................................... 24 1.10.1. Bant Genilii .................................................................................................... 25 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 27 RENME FAALYET - 2 ................................................................................................. 30 2. A OLUTURMA MODELLER .................................................................................... 30 2.1. Veri Haberlemede Katman Kullanm....................................................................... 30 2.2. OSI Modeli.................................................................................................................. 30 2.3. Eten Ee letiim........................................................................................................ 32 2.4. TCP/ IP Modeli .......................................................................................................... 32 2.5. Veri Gnderim Sreci ................................................................................................. 32 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 34 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 36 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 38 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 39 KAYNAKA ......................................................................................................................... 40

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK 481BB0029 Biliim Teknolojileri A letmenlii A Temelleri A elemanlarn kullanarak, bir a sistemi oluturmak iin gerekli temel bilgi ve becerilerin kazandrld renme materyalidir. 40/24 Fiziksel olarak a tasarmn yapmak Genel Ama Bu modl ile a elemanlarn kullanarak, a sistemlerinin fiziksel kurulum ilemlerini yapabileceksiniz. Amalar A sistemlerini tanyarak, topolojinin (yerleim ekli) seimini yapabilecekseniz. A elemanlarn tanyarak, topolojiye uygun montaj ilemini yapabileceksiniz Ortam: Ala birbirine bal bilgisayar laboratuar. ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI Donanm: Tepegz, projeksiyon, bilgisayar, modem, switch, bridge, router, a kart, eriim noktas, bakr kablolar, fiber kablolar, kablo hazrlama aparatlar. Her faaliyet sonrasnda o faaliyetle ilgili deerlendirme sorular ile kendi kendinizi deerlendireceksiniz. Modl sonunda uygulanacak lme aralar ile modl uygulamalarnda kazandnz bilgi ve beceriler llerek deerlendirilecektir.

MODLN AMACI

LME VE DEERLENDRME

ii

GR

GR
Sevgili renci, Bilgisayar alar, bilgi alveriinin ok hzl bir ekilde gerekletii ve bilgiye kolay ulam salayan bir bilgi havuzudur. Bu ortam oluturan ve ayakta durmasn salayan a teknolojilerinin nemi de gn getike artmaktadr. Gnmzde her alanda kullanlan ve bilgiye eriim hzn byk bir oranda arttran internet, vazgeilmez dev bir ktphanedir. Her eve ve her i yerine giren internet, bilgisayarlarn bir aa balamas zorunluluunu ortaya koymutur. Bilgisayar alarnn bu denli nemli hale gelmesi ile birlikte a sistemleri konusunda bilgi sahibi ve iine hakim teknik elemanlara olan ihtiya artmaktadr. Bu modln sonunda, bilgisayar alarn olutururken kullanacanz topolojiyi seebilecek, o topolojiye ait kablo tipini belirleyip kablolar kullanma hazr hale getirebilecek ve uygun a elemanlarn seebileceksiniz. Mevcut bilgisayar alarn daha verimli hale getirmek iin zm retebilecek, karlalan sorunlara hzl bir ekilde mdahale edebileceksiniz.

RENME FAALYET-1 RENME FAALYET - 1

AMA
A sistemlerini tanyarak, topolojinin (yerleim ekli) seimini yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Piyasada en ok kullanlan a topolojilerini ve bu topolojilere en fazla ka bilgisayar balanabileceini reniniz.

1. A TEMELLER
1.1. Veri Alar
Birden ok bilgisayarn birbirine bal olduu donanm ve yazlmlarn da paylalmasna izin veren bilgisayar alar, veri haberlemesini veri alar zerinden yapmaktadr. Bilgi iletimine en gzel rnek evlerimizde kullandmz telefonlardr. Telefonlarda ses bilgisi kablolar ile santrale gnderilir, santrallerden dier santrallere ve oradan da hedef telefona ar iletilir. Her telefonun kendisine ulamakta kullanlan bir numaras bulunmaktadr. Bu sistem incelendiinde bir an nasl alt daha kolay anlalabilir. Sistem bilgisayara uyarlandnda her bilgisayarn bir numarasnn bulunduu, eitli kablolama teknolojileri ve a elemanlaryla bilginin hedefe ulatrld grlecektir. Bilgisayar alar da bir veri adr. A sistemi ise iki kiisel bilgisayardan oluabilecei gibi binlerce i istasyonundan da oluabilir. 'A' terimi konusunda dikkat edilecek bir nokta, genelde bamsz makinelerin balantsndan oluan sistem olarak kullanlmasdr. Bilgisayar anda, datk ileme kuraldr ve an kendisi bilgisayar gibi grlebilir. zetlemek gerekirse, bilgisayar alarnn karakteristikleri aadaki gibidir: Entegre sistemler Evrensel bilgi eriimi Hazr veya zel yapm yazlmlar Hiyerarik ynetim ve kaynak sahiplii oklu-retici ortamlar

1.2. A Tarihesi
Zamanla bilgisayarlar kld ve daha komplike cihazlar oldular. Fakat endstriye hala daha byk ve ok daha gl makineler hkmediyordu. Hesaplama geliti, bilgisayarlar birden fazla uygulamay ileyebilir hale geldiler ve geni merkezi mainframe bilgisayarlar oldular. Yani pek ok terminal ve cihaz bal olan merkezi bilgisayarlard. Bal olan terminallere 'dumb' (aptal) terminaller deniyordu. Dier bir deyile giri ve k cihazlar (ekran ve klavye gibi) ve depolama yerine sahiptiler fakat kendileri iin ilem yapamazlard. Burada gemi zaman ekleri kullanlsa da gnmzdeki modern a teknolojisinin yannda bu tip ortamlar hala kullanlmaktadr. Yerel terminaller sradan dk hz bir seri arabirim ile makineye balydlar. Uzaktaki terminaller modemler ve sradan dialup telefon hatlaryla makineye balanyorlard. Bu ortamda 1200, 2400 ve 9600 bps transfer hzlar sunulabiliyordu. Bu dijital a standartlar iin dk fakat pek ok uygulama iin uygundu. Burada tanmlanan host/ terminal kullanm en saf ekliyle merkezi ilemedir. Bu tip bir ortamdaki ileme uygulamalar aadakiler gibidir: Geni btnlemi veritaban ynetimi Yksek-hz bilimsel algoritmalar Merkezi dkm kontrol

Mainframe host/ terminal ortamnda ilemler kme yada interaktif olabilir. Kme ileme ile, ilemler daha sonras iin depolanr ve hep birlikte ileme tabi tutulurlar. Bu yksek hzlarda ilemeye izin verir. nteraktif ilemede ise veriler girer girmez ilenirler. Bu daha yavatr ama belirgin avantajlar vardr. Mainframeler geliip yksek hzda balantlara sahip olunca baz haberleme ilemleri baka cihazlara devredildi. Bu cihazlar cephe ilemcileri (FEPs-front end processors) ve grup kontrolcleri (CCs-cluster controllers) idiler. Cephe ilemcisi a haberlemesine adanyordu. Host bilgisayar ve yksek hz balant arasnda duruyordu. Grup kontrolcs FEPe balyd ve adndan da anlald gibi ok sayda terminal ile haberlemeyi ynetiyordu. FEPler ve grup kontrolcleri datk ilemenin balangcydlar ve datk ileme bilgisayar a haberlemesinin balangcyd. Merkezi mainframe bilgisayar sistemlerinin eitli dezavantajlar vard. lenmemi bilgiye ve raporlara snrl sayda insann kontrol eriimi vard. Yazlm hazrlamak iin pahal bir yazlm gelitirme ekibi gerekiyordu. Ayrca bakm ve destek harcamalar yksekti. Doal evrim datk ileme ynndeydi ve minibilgisayarlar (adnn aksine hala geni makineler) mainframelerden ilemin ounu almaya baladlar. Datk hesaplama ile geleneksel host/terminal ortamlarda kullanlandan daha komplike alara ihtiya duyulmaya baland.

Datk minibilgisayar-tabanl ortamlarda, dumb terminallere seri balantlar yine desteklenmekte. Fakat bamsz alma istasyonlarnn geliimiyle Ethernet gibi gerek a arabirimlerine doru bir eilim balad. Minibilgisayar-tabanl datk ortamlarda ilenen tipik uygulamalar: CAD/CAM (bilgisayar destekli dizayn/bilgisayar destekli retim) Haberleme Proje Ynetimi

Orta-l Veritaban Ynetimi Datk ilemeyi ynetmek merkezi ilemeyi ynetmekten daha zordur fakat pek ok avantaj vardr. Byk bir iin i yknn eitli makineler arasnda paylatrlabilmesini salar. rnein bir bilgisayar eitli ilemciler zerinde iin kk paralarn balatabilir ve tm ilemi bitirmek iin ktlar kullanabilir. Bu mevcut ileme gcnn verimli kullanmdr. Byk ileri hzlandrr ve ilemcilerin iin kendileri iin uygun blmlerinde kullanlmasna izin verir. zetleyecek olursak, datk ilemenin karakteristikleri aadaki gibidir: Bamsz i-istasyonlar (baz durumlarda minilere ve / veya mainframe lere bal) Hazr yazlmlar Merkezi olmayan kaynak ynetimi Farkl retici firmalardan oluabilen ortamlar.

Minibilgisayar/bamsz i-istasyonlar ortamndaki datk ileme gnmzde bildiimiz bilgi alarnn oluumuna yol at. Bu evrimdeki dier bir safha ise entegre devrelerin kefi idi. Bu daha kk fakat daha gl makinalara fakat hepsinin farkl yazlm kullanabilmesine yol at. Otomasyon adalar arasndaki haberlemeyi mmkn klabilmek iin eitli reticiler kendi a mimarilerini gelitirmeye baladlar. Bunlardan ikisi DECnet (sahibi Digital Equipment Corporation) ve SNA (System Network Architecture, sahibi IBM) dir. Bu alar adanm PSTN balantlar zerinde alrlar. DECnet ve SNA 'enterprise' alardr. Kendi organizasyonlarna hizmet veriyor fakat dier alarla ayn ortamda alamyorlard. Interoperability konusunu zmede ilk alan packet-switched a Amerikan hkmetinin ARPANETidir. ARPANET, 1960larda gelitirildi ve bilgisayar donanm seimlerine bal kalmakszn pek ok organizasyonu birbirine balad. Modern 'kresel' geni alan a yapsna atlan ilk admd. Belki de a yapsna en byk tevik mikrobilgisayar veya PClerin (kiisel bilgisayarlar) gelitirilmesi idi. Mikrobilgisayar lek haricinde minibilgisayar ve mainframelerden ok da farkl deildi. Gerekte gnmzn baz PCleri 5 - 10 yl nceki minilerden ok daha gldrler. PCyi, btn bilgi haberlemesinin kendi iinde yapld minyatr bir mainframe ortam olarak da dnebilirsiniz. Modern PC ile geleneksel bilgisayarlar arasndaki ana fark PClerin ileyi hz. Bunun sebebi de ksmen, modern PClerde yksek hz kullanc arabirimleri kullanlmasdr. PClerdeki bu hzn sebeplerinden biri de genelde depolama iin kendi hard disklerini kullanmalar ki bunlara

mainframe depolamann aksine ok abuk eriilebilir. PCler geni apta ofis-tabanl uygulamalarda kullanlr: Kelime-ilem Spreadsheet Kkten orta seviye veritaban ynetimi Grafikler Yaym Yazlm gelitirme

PCler bamsz makineler olmasna karn dumb terminal olarak da kullanlabilir ve bu yolla host/dumb terminal ortamnn bir paras gibi ileyebilirler. Bu durumda host bilgisayara seri arabirim ile balanrlar. Benzer olarak, bamsz olduklarndan, mini/iistasyonlar ortamnda bamsz i istasyonlar olarak alabilirler. En nemlisi bir yere alan a (LAN) yada PC LAN kurmak iin eitli PCler birbirlerine balanabilirler. Bir yerel a genelde kk bir kamps yada bina gibi snrl bir alan ierisindedir. Eer balantlarn daha uzak noktalara yaplmas gerekirse, PC LAN herkese ak geni alan alarna balanabilir. Bir LANda, dosya sunucusu, disk depolama yada yazclar gibi kaynaklarn paylalmasn mmkn klar. PC i-istasyonunda, yerel kaynaklara gelen arlar yakalayan ve paylalm kaynaklara ynlendiren yazlmlar kullanlr. Netware yada Windows NT gibi yksek performans sunucu altnda, kullancya kaynaklar yerelmi gibi grnebilir. PC LANlarnn ana zellikleri aadaki gibidir: oklu kullanc, paylalan bilgi ve kaynaklar Genel uygulamalar Merkezi gvenlik sistemi

Gerekte, bu zellikler mainframe ortamndakilere ok benzemektedir. Grdnz gibi, 'a' terimi pek ok durumda kullanlabilir. Kk iyerlerindeki birka PC yi balayan yerel alan a gibi kk fakat komplike anlamnda da kullanlabilir veya binlerce kullancnn baland global a anlamnda da kullanlabilir. Gelecekteki alar aadaki zellikleri ierecektir: Uluslararas standartlarn daha geni apta uygulanmas stemci/sunucu hesaplama ve kiisel hesaplama alarnn gelitirilmesi

En nemlisi, a planlayclar kurulu olan donanmlarn en verimli kullanma yollarn bulmak zorunda kalacaklar. Bu alarn gelitirirken hem geriye hem de ileriye uyumluluk gerekliliklerini gz nnde bulundurmalar demektir.

1.3. Paralel letiim

Digital olarak kodlanm bilginin tm bitleri ayn anda transfer ediliyorsa buna paralel veri iletimi denir. Paralel veri iletiminde iletilecek bilginin her biti iin ayr bir kablo balants salanr. Seri veri iletiminde, bir kerede bir karakterin sadece biri iletilir. Alc makine doru haberleme iin karakter uzunluunu, start - stop bitlerini ve iletim hzn bilmek zorundadr. Paralel veri iletiminde, bir karakterin tm bitleri ayn anda iletildii iin start -stop bitlerine ihtiya yoktur. Dolays ile doruluu daha yksektir.

1.4. Seri letiim

Seri iletim bilginin tek bir iletim yolu zerinden n bit sra ile aktarlmasdr. Bilgisayar alar zerindeki iletiim seri iletiimdir.

1.4.1. Asenkron Seri letiim

Asenkron protokoller karaktere yneliktir. Yani iletim sonu (EOT) veya metin balangc (STX) karakterleri gibi veri balant denetim karakterleri, iletimin neresinde ortaya karsa ksnlar ayn eylemi gerekletirirler. En ok kullanlan ezamansz veri iletim protokolleri 8A1/8B1 ve 83B dir. Gnderilen veri bir anda bir karakter olacak ekilde hatta braklr. Karakterin bana balang ve sonunda hata sezmek iin baka bir bit eklenir. Sonlandn anlamak iin de dur biti eklenmektedir. Bala biti 0 ve dur biti 1 dir.

1.4.2. Senkron Seri letiim

Senkron protokoller karaktere veya bite ynelik olabilirler. En ok kullanlan protokoller BSC ve SDLC dir. kili ezamanl iletim protokol (BSC) karaktere ynelik ve senkron veri balant iletiimi (SDCL) bite ynelik protokollerdir. Senkron iletiimde bala ve dur bitleri gnderilmez. letiimde saat sinyalinden faydalanlr. Veri ile birlikte saat iareti de modle ederek gnderilir ve uyum salanr. Senkronizasyonun balamas iin, gnderen bilgisayar hedef bilgisayara bir senkronizasyon karakteri gnderir. Eer alc bu karakteri tanyp onaylarsa iletim balar. Veri transferi gnderici ve alc arasndaki senkronizasyon sonlanncaya kadar srer.

1.5. A Topolojileri
Topoloji, yerleim ekli demektir. Bilgisayar ve yazc gibi a elemanlarnn fiziksel(gerek) veya mantksal (sanal) dizilimini gerekletirir.

1.5.1. Bus Topolojisi

Bus topolojisinde tm i istasyonlarnn zerinde olduu bir hat mevcuttur. Btn istasyonlar hattaki tm mesajlar inceler ve kendine ait mesajlar alr. Hattaki bilgi ak ift ynldr. Kaynak istasyon bilgiyi hatta brakr. Bilgi her iki ynde ilerleyerek hatta yaylr. Ancak bu topolojide ayn anda iki istasyonun bilgi gndermesi durumunda bilgi trafii karr. Bunu nlemek iin hattn paylamn dzenleyen protokoller kullanlmaldr. Ortak yol topolojisi kullanlarak kurulan alarda koaksiyel kablo kullanlr, Her bir istasyona T- konnektr taklr. lk ve son istasyona ise sonlandrc (Terminatr) balanarak a sonlandrlr. Bu topoloji a performans en dk olan topolojilerden biridir. ki istasyon aras mesafe ince koaksiyol kullanldnda 185 metre, kaln koaksiyel kullanldnda 500 metredir. ki istasyon aras mesafe minimum 0,5 metre olduunda maksimum 30 istasyon kullanlabilir. Ortak yol topolojisine uygun balantda dikkat edilmesi gereken noktalar unlardr: Balant gerekletirilirken T- konnektrler dorudan network kartna taklmaldr. Eer bir istasyon uzaa yerletirilecekse T- konnektr den kacak bir kablo ile uzatma yaplmamaldr.

Resim 1.1. Bus Topolojisi

Bus topolojisinin; Avantajlar Kablo yaps gvenilirdir. Yeni bir istasyon eklemek kolaydr. Merkez birime ihtiya duyulmaz. Dezavantajlar Maksimum 30 istasyon balanabilir. An uzunluu ince koaksiyelde 185, kaln koaksiyelde 500 metreden fazla olmaz. Bir istasyonun arzalanmas btn a devre d brakr. Arza tespiti zordur.

1.5.2. Yldz Topolojisi

Bu topolojide adaki iletiimin gereklemesi iin merkezi birim bulunur ve btn istasyonlar bu merkezi birime balanr. Ortak yol topolojisine gre performans daha yksektir, gvenilirdir fakat daha pahal zmler sunar. Bir istasyondan dierine gnderilen bilgi nce bu merkez birime gelir, buradan hedefe ynlendirilir. A trafiini dzenleme yeteneine sahip bu merkezi birim, hub ve anahtar (switch) olarak adlandrlr.

Resim 1.2. Yldz Topolojisi

Bu topolojiye dayal bir sistem kurulurken korumasz ift bkml UTP (Unshieded Twisted Pair- Korumasz ift bkml) veya korumal ift bkml STP (Shielded Twisted Pair - Korumal ift bkml ) kablo kullanlr. stasyonlarn merkezi birime (hub) olan uzakl maximum 100 metredir. Kullanlan a kartna veya kabloya gre a farkl hzlarda alabilir. Merkezde bulunan hub veya anahtar zerindeki klara baklarak arzal olan istasyon bulunabilir. Bir istasyonun arzalanmas a trafiini etkilemez. Yldz toplolojisinin zelliklerini u ekilde zetleyebiliriz: Bir istasyonun arzalanmas a etkilemez. Aa yeni bir istasyon eklemek ok kolaydr. A ynetimi ok kolaydr. Kurulan a elemanlarna gre yksek hzlar elde edilebilir.

1.5.3. Aa Topolojisi
Aa topolojisinin dier ad hiyerarik topolojidir. Aacn merkezinde sorumluluu en fazla olan bilgisayar bulunur. Dallanma baladka sorumluluu daha az olan

bilgisayarlara ulalr. Bu topoloji ok byk alarn ana omurgalarn oluturmakta kullanlr.

Resim 1. 3. Aa topolojisi

1.5.4. Halka (ring) topolojisi

Bu topolojide her istasyon bir halkann elemandr ve halkada oluan bilgi btn istasyonlara ular. Her istasyon halkada oluan bilgiyi ve hedef adresi alr. Hedef adres kendi adresi ise kabul eder. Aksi halde gelen bilgi ilem d kalr. Halkadaki bilgi ak tek ynldr. Yani halkaya dahil olan bilgisayarlar gelen bilgiyi iletmekle grevlidir. Ancak gnmzde pek ok halka a iki halka kullanmakta ve ift ynl bilgi ak elde etmektedir. Herhangi bir sonlandrmaya gerek duyulmaz.

Resim1.4. Halka topolojisi

10

1.6. A Protokol Standartlar

A protokol standartlar arasnda DHCP, DNS, ETHERNET, IP, IPX/SPX ve TCP/IP protokollerinden bahsedilebilir. DHCP, protokol BOOTP protokolnn devamdr. DHCP, DHCP kullanmak zere yaplandrlm bilgisayarlara merkezi ve otomatik olarak IP adresi atanmas ile TCP/IP bilgilerinin yaplandrlmasn ve bunlarn ynetilmesini salar. DHCPnin uygulanmas manuel olarak IP adresinin verilmesi nedeniyle ortaya kan baz problemlerin zmlenmesini salar. Dier protokoller sonraki modllerde ayrntl olarak ilenecektir.

1.7. A eitleri
1.7.1. Yerel Alan Alar
Yerel alan alar (LAN - Local Area Network) adndan da anlalabilecei gibi bir yerleke veya bir kurum ierisinde oluturulan, da kapal alardr. Bilgisayarlar aras uzaklk birka kilometreden fazla deildir. stasyonlar kk bir corafi alan ierisindedir. Yerel alar dierlerine gre daha hzl alrlarken megabit gibi hzlara eriirler. rnek olarak, evlerde veya iyerlerinde oluturulan alar yerel alan alarna girer. Genellikle internet paylamnn gerekletirilmesi, ok kullancl basit programlarn kullanlmas veya ok kullancl oyunlarn oynand alardr.

1.7.2.Geni Alan Alar

Birbirlerine ok uzak yerel alarn bir araya gelerek oluturduu geni alardr. (WAN Wide Area Network ) Alar aras balant fiber optik bir kablo ile olabilecei gibi uydular zerinden de salanabilir. Bu alarda kullanlan teknolojiler LANlardan farkldr. Ynlendirici (router) ve oklayc (repeater) gibi a elemanlarnn kullanlmas gerekir. stasyonlar ok geni bir corafi alana yaylmtr.

1.7.3.Metropol - Alan Alar (MAN)

Metropolitan alar (MAN Metropolitan Area Network ) yerel alan alarndan biraz daha byk alardr. niversitelerde, byk i yerlerinde oluturulan alar bu kategoriye girer. lke apna yaylm organizasyonlarn belirli birimleri arasnda salanan veri iletiimi ile oluan alardr.

1.7.4. Depolama Alan Alar ( San )

Sunucular, saklama ortam olarak zerlerine den grevi yapmasna karlk, kapasiteleri snrldr ve ayn bilgiye birok kii erimeye altnda darboaz oluabilir. Bu yzden birok kuruluta teyp niteleri, RAID diskler ve optik saklama sistemleri gibi

11

evrebirimi saklama aygtlar kullanlmaktadr. Bu tr aygtlar verinin evrimii yedeklenmesinde ve byk miktarlarda bilginin saklanmasnda etkin rol oynarlar. Sunucu boyutlar ve youn uygulamalar arttka yukarda sz edilen geleneksel saklama ortam stratejileri iflas etmektedir. nk bu evrebirimi aygtlarna eriim yavatr ve her kullancnn bu saklama aygtlarna saydam bir ekilde eriimi mmkn olamayabilir. SAN (Storage Area Network)lar verilere daha hzl eriim ve daha fazla seenek sunmaktadr. Veri depolama alar, her bir sunucunun veri depolama sistemi ile bir teyp yedekleme ktphanesi arasnda yksek hzl ve dorudan fiber kanal balants salayabilir. Bunun anlam, yerel an, bundan byle yedekleme ve geri ykleme srecinde verileri tamak iin kullanlmayaca, bylece yerel a zerindeki hizmetler ve kullanclar iin performansn arttrlmasdr. Bu tr teyp depolama uygulamas, yerel adan bamsz (LANfree) yedekleme zm olarak anlmaktadr. Ksa zamanda fazla veri depolanmasn salamakta ve merkezi bir ynetime olanak vermektedir.

1.7.5. zel Sanal Alar (VPN)

Sanal ve zel alar (VPN - Virtual Private Network), yerel internet servis salayc ve kurumsal yerel alar arasnda gvenli bir tnel zerinden veri iletimi gerekletirerek alr. Bir ok a donanm retici internet gibi, paylalm veri alar zerinden tnelleme ve ifreleme yapabilme yeteneine sahip donanmlar piyasaya sunmaktadr. Kurumsal alarn daha nceden bir takm gvenleri nedeni ile internete balamayan irketleri yeni VPN teknolojileri ile gvenli balantlar salayabilecekler.

1.8. A Cihazlar
1.8.1. A Kart( NIC- Network Interface Kart )
Bilgisayarlar ve dier cihazlar aa balamada kullanlan kartlardr. A kart NIC (Network Interface Card) olarak da adlandrlr. Veriler bilgisayarda ikilik sistemde ilenirler. A kartlar bu verileri elektrik, k veya radyo sinyalleri ile dier bilgisayarlara iletir. A kartlar hz ve balant yollar bakmndan da farkllk gsterir. ISA, PCI, USB, PCMCIA gibi balant yuvalarn kullanan a kartlar vardr. Gnmzde en ok kullanan a kartlar pci balant yuvalarn kullanmaktadr. Bir a tasarm yaparken an hz, maliyeti ve kablolama ekline gre bir seim yaplmaldr. Bu seimler unlar olabilir. Protokol Ethernet Token Ring FDDI ATM Kablo UTP, Koaksiyel UTP Fiber optik UTP, Fiber optik Hz 10 100 Mbps 4 16 Mbps 100 Mbps 155 2488 Mbps Topoloji Ortak yol,Yldz, Aa Yldz Mantksal halka kili Halka Ortak yol, yldz, halka

12

Her bir a kartnn kendine zg, dnyada baka bir kartta olmayan 48 bitlik fiziksel adresi vardr. Yani MAC adresi olarak adlandrlr. MAC adresi (Media Access Control Ortama eriim) 2 adet 24 bitlik adresten oluur. lk 24 bit IEEE (Institute of Electrica and Electronics Engineers) isimli kurum tarafndan retici firmaya verilen ksmdr. kinci 24 bit ise, retici firmann her rettii karta verdii adres ksmdr. rnein, bir MAC adresi 00505-1A-00-AF eklinde olabilir. Bu adres o a kart zerine, retildii firma tarafndan ROM zerine kaydedilir ve bir daha deitirilemez. Ethernet en bilinen ve en ok kullanlan a teknolojisidir. Kullanm ok yaygnlamtr. A kart ile ethernet kart ayn anlamda kullanlmaktadr. Ethernet ortaya ktndan beri kullanm kolayl ve retim haklarnn herkese ak olmas sebebiyle en ok kullanlan LAN teknolojisi olarak a dnyasnda byk bir yer etmitir.

Resim 2.1. PCI Ethernet Kart

Piyasada IEEE 802.3 CSMA/CD standardna gre retilen rnler Ethernet teknoloji olarak adlandrlmaktadr. Ethernet Kablo Teknolojileri 10Base2: nce koaksiyel kablo ile 10 Mbit hznda Ethernet a. Ucuzluu sebebiyle veya ince kablo kullanld iin ince Ethernet olarak da adlandrlr. 2 rakam maksimum kablo uzunluunu ifade etmektedir. 10Base5: Kaln koaksiyel kablo ile 10 Mbit hznda Ethernet a. Kaln Ethernet (thicknet) olarak da adlandrlr. 5 rakam maximum kablo uzunluunu ifade etmektedir. Kaln koaksiyel kablo maksimum 500 m olmaldr. 10BaseF: Fiber optik kablo ile 100 Mbit hznda Ethernet a. F ifadesi fiber optik kablo kullanldn belirtir. 10BaseT: Korumasz ift bkml(unshielded twisted pair ) kablo zerinde 10 Mbit hznda Ethernet. T ifadesi kablo tipini (twisted pair) belirlemektedir. Fast Ethernet ( hzl Ethernet ) olarak da anlr. 10BaseT, ortak yol yldz topolojileri kullanan Ethernet kablolama sistemini tanmlar.

13

100BaseT: Korumasz ift bkml (unshielded twisted pair ) kablo zerinde 100M bit hznda Ethernet. T ifadesi bkml kablo kullanldn (twisted pair) belirtir. 10Base36: Broadcast yayn yapan kablo ile 10 Mbit hznda Ethernet a. Kablo uzunluu maksimum 3600 metre olabilir.

Ethernet alma Esas

Ethernet kart veriyi hatta brakmadan nce, hatt denetler. Eer hat bakas tarafndan kullanlyorsa gnderen ve alcnn Mac adreslerini ieren veriyi hatta brakr. Ethernet kart seimi

Ethernet kartlarnda kullanlacak kablolama tipine gre BNC, RJ45 ve AUI konnektrleri olabilir. Baz Ethernet kartlarnda birden fazla konnektr yuvas bulunabilir. Bunlara combo Ethernet kartlar denir. Karttaki konnektr yuvas says arttka Ethernet kartnn fiyat artar. Ayrca gnmzde Ethernet o kadar ok yaygnlamtr ki, anakart reticileri anakart zerine (onboard) Ethernet kartlarn gmmektedirler. Piyasada artk u anda en ok UTP kablo ve RJ - 45 birleimi kullanlmaktadr. BNC kablolama artk yerini UTP kablolamaya brakmaktadr.

1.8.2. Hub
A elemanlarn birbirine balayan ok portlu bir badatrcdr. En basit a elemandr. Hub kendisine gelen bilgiyi gitmesi gerektii yere deil, portlarna bal btn bilgisayarlara yollar. Bilgisayar gelen bilgiyi analiz ederek kendisine gelmise kabul eder.

Resim 2.2. HUB eitleri

14

Hublar, 4, 8, 12, 16, 24 portlu olarak retilirler. Huba UTP kablo ile balanlr ve her bir balant 100 metreden daha uzun olamaz. Hub alrken herhangi bir portundan kablo kartmanz veya takmanz herhangi bir sorun karmaz. A kuruduktan sonra ortaya kan problemlerden biri de an genilemesidir. A geniledike mevcut hubn port says yeterli olmayabilir. Byle durumlarda ya daha ok porta sahip bir hub alnr ya da baka bir hub ile mevcut hub birbirine balanr. Hublar birbirine balanarak an daha da genilemesi salanabilir. Hublarn birbirine balanmas iin hublarn ounluunda bulunan uplink portu kullanlr. Eskiden hublar apraz kablo ile balanrlard. Gnmzde ise hublarda normal portlarn yannda, zerinde crossover, uplink, out, MDI/X gibi ibarelerin bulunduu portlar grebilirsiniz.

Resim 2.3: Hub

Birbirine balanacak iki hubdan birinin uplink portuna dz kablonun bir ucunu, dier hubn ise normal bir portuna kablonun dier ucunu takn. Ancak daha sonra kartrmamanz amacyla birinci porta takmanz neririz. Ayrca uplink portunun yannda bir dme bulunuyorsa bu dmeye baslmaldr.

Resim 2.4: Hublarn balanmas

15

Eer 3. bir huba balanacaksa ayn yntem takip edilir. levsel olarak hublar kendi aralarnda aadaki gibi ayrlrlar: Pasif (Passive) Hub

Hubn portlarna gelen sinyal herhangi bir kuvvetlendirmeye tabi tutulmadan direk gnderilir. Aktif (Active) Hub Bu hublar

Ynlendirici benzeri alrlar, gelen sinyal glendirilerek gnderilir. bazen multiport repeater olarak da adlandrlrlar.

Ayrca Akll (Intelligent) hub adyla isimlendirilen cihazlarda mevcuttur. Bu hublar kpr grevini de slenirler ve a trafiini ynetirler. Bunlara ok portlu bridge deme de mmkndr. En son gelitirilen ve switch teknolojisini kullanan yine trafik filtreleme zelliini salayan Switching Hublarda bu kategoriye girer.

1.8.3. Anahtar Cihaz

Anahtar (switch) akll bir hub cihazdr. Hubn yapt grevin aynsn yapar, ancak a yormaz. Ayn anda birden fazla iletim yapma imkan salar. Bylece ayn anda bir bilgisayar yazcy kullanrken dier ikisi kendi aralarnda dosya transferi yapabilirler. stasyonlarn ayn anda, ayn kabloyu kullanma isteklerinden dolay akma (collision) meydana gelebilir. Veya a ortamna eklenen her bir istasyon an biraz daha arlamasna sebep olabilir. Anahtar, portlarna balanan bilgisayarlar MAC adreslerine bakarak tanr. Anahtarlama ilemini gerekletirmek iin MAC adreslerini yapsnda bulunan tabloda tutar. Bu tabloda MAC adresinin hangi porta bal olduu bilgisi bulunur. Kendisine ulaan veri paketlerinin MAC adreslerini inceler ve her bir porta datmak yerine, sadece hedef MAC adresine sahip olan bilgisayarn bal olduu porta brakr. Bylelikle veri paketi sadece hedef bilgisayara ait portu ve kabloyu megul eder. akmalar engellenmi olur ve a performans artar.

Resim 2.5. Anahtar (Switch)

16

1.8.4. Ynlendirici ( Router )

OSI bavuru modelinin ilk katmanna sahip aktif a cihazlardr. Temel olarak ynlendirme grevi yapar. LAN ve WAN arasnda balant kurmak amacyla kullanlr. Ynlendiricinin zerinde LAN ve WAN balantlar iin ayr ayr portlar bulunur. Bu portlar ile iki a arasnda balant salanr. Ynlendirici grevini yaparken u sray izler: Bir veri paketini okumak. Paketin protokollerini karmak. Gidecei network adresini yerletirmek. Routing bilgisini eklemek. Paketi alcsna en uygun yolla gndermek.

1.8.5. Geit Yolu

OSI bavuru modelinin 7 katmannn ilevlerini de iinde barndrr. Geit yoluna gelen veri paketleri en st katman olan uygulama katmanna kadar kar ve yeniden ilk katman olan fiziksel katmana iner. Geit yolu farkl protokol kullanan alarda iki ynl protokol dnm yaparak balant yaplmas salanr. Temel kullanm amalar unlardr: Protokolleri birbirinden farkl iki a birbirine balamak ve aralarnda geit oluturmak IP ynlendirmek. Gvenlik duvar oluturmak.

1.8.6. Gvenlik Duvar (Firewall)

nternet balants, bilgi ilem asndan baz sorunlar beraberinde getirmektedir. Dardan ieriye yaplacak saldrlar. eriden yetkisiz kiilerin darya bilgi gndermesi. internet' de "tehlikeli alanlarda" dolama sonucunda sisteme virs bulamas. Yetkisiz kullanclarn internet' de gezinmesi.

Firewall (Gvenlik Duvar) birok farkl filtreleme zellii ile bilgisayar ve an gelen ve giden paketler olmak zere internet trafiini kontrol altnda tutar. Btnne gvenlik duvar dediimiz servisler aslnda bir ka alt kavramdan olumaktadr: Tabya ( Bastion Host ) A Adres evrimi (NAT), Maskeleme, Paket Filtreleme Vekil (Proxy)

17

Tabya (Bastion Host)

dealde, anzdaki gvenlik, a seviyesinde ve adaki her bir makine de uygulanr. Pratikte ise, bu yaplamamakta ya da ihtiya duyulan kimi protokollerin gvenlikten yoksun olduu bilinse dahi kullanlmaktadr. Byle durumlarda gvenlik duvar, ieride birbirlerine gvenen, az korumal makinelerin olduu bir ala, d dnya arasna yerletirilir ve aradaki fiziksel balant yalnzca gvenlik duvar tarafndan salanr. Dolaysyla ierideki aa girmek isteyen her kt niyetli d saldr, nce zel olarak korumal tasarlanm gvenlik duvar makinesini bertaraf etmek zorundadr. Bu makineye "kale", "nbeti kale" anlamna gelen tabya (bastion host) da denir. Tabyamz, fiziksel olarak iki farkl aa baldr: i a (Intranet) ve d a (internet). Tabya iki zellie sahiptir: Yksek gvenlie sahip olmaldr yani bu makineye izinsiz eriim son derece zor hale getirilmelidir. ki (bazen ) fiziksel a balantsna sahip olmal ve bu farkl alar arasndaki iletiimin nasl yaplacana dair karar verebilmelidir. A Adres evrimi (NAT) Maskeleme

Gnmzde i alarn hemen hepsi tahsisli olmayan IP numaralar (10.0.0.0, 192.168.0.0 vs.) kullanmaktadr. Bu IP numaralar internet zerindeki ynlendiriciler (router) tarafndan bilinmez. Dolaysyla bu alardan internetteki herhangi bir makineye bir eriim olduu zaman internetteki makine bu aa nasl geri dneceini bilmez ve pratikte iletiim yaplamaz. Gvenlik duvar ise, dinamik veya statik olarak internette bilinen ve kendisine ynlendirme yaplabilen bir IP numarasna sahiptir. adaki makinelere eriim salayabilmek iin gvenlik duvar, kendisine i adan gelen her paketin kaynak adresini kendi adresi olarak deitirir. Kendisine internetten gelen paketlerin de hedef adresini i adaki ilgili makinenin adresi olarak deitirir ve bu yolla i adaki makinelerin internet zerindeki makinelerle haberlemesini salar. Bu ileme IP Maskelemesi (Masquerade) veya A Adres evrimi (NAT - Network Address Translation) denir. NAT yapld zaman, oluan trafiin internetten grld hali, internette bulunan tek bir makinenin (tabyamz) baz internet alverileri yaptdr. internete, bu makinenin arkasndaki an bykl, bu adaki makinelerin cinsi, says, an yaps vs. hakknda herhangi bir bilgi gitmez. Dolaysyla NAT, yalnzca tahsissiz alardan internete eriimi salamakla kalmaz, anzdaki makineler hakknda bilgi edinilmesini (ve dolaysyla size kar yaplabilecek saldrlar) zorlatrr. Paket Filtreleme

Yukarda bahsedilen nlemler (gvenlik duvarnn tek fiziksel balant olmas, NAT uygulanmas) anza belli bir miktar gvenlik salar, fakat esas gvenlik, paket filtreleme yntemlerinden gelir. Bu yntemler, gvenlik duvarndan geen her IP paketine baklmas ve ancak belli artlara uyarsa geiine izin verilmesi eklinde uygulanr.

18

rnein:

anzdan kimsenin internette ICQ kullanmasn istemiyorsunuz. Dardan ieriye hi kimsenin telnet yapabilmesini istemiyorsunuz.

Bu hedefleri gerekletirmek iin paket filtreleme yntemleri kullanacaksnz. Paket filtreleme, gvenlik duvarnn her fiziksel balants zerinde ayr ayr ve yne bal (darya ka izin ver, fakat ieriye girie izin verme) olarak uygulanabilir. Paket filtrelemede zellikle yapmanz gereken minimum, dardan gelip de kaynan ierisi gibi gsteren (IP spoofing - IP aldatmacas) paketleri ve devam etmekte olan bir trafiin paras imi gibi gelen paketleri (IP fragments) filtrelemek ve bunlarn geiine izin vermemektir. ou saldr, bu ekilde balar. Bu minimumu saladktan sonra, dardan ieriye yaplmasna izin verdiiniz eriimleri (telnet yapsnlar m?, ping yapabilsinler mi?) ve ieriden darya yaplmasna izin verdiiniz eriimleri (kullanclarnz darya telnet yapabilsin mi? Web'e erisinler mi? ICQ yapabilsinler mi?) belirlemeniz ve gvenlik duvar zerindeki filtre protokollerinizi buna gre oluturmanz gerekir. Dinamik (Stateful) Filtreleme

Eskiden filtreleme yntemleri arlkl olarak statikti yani genel olarak anza ICQ paketlerinin girmesine izin verip vermeme karar sz konusu idi. 2.4 ekirdei ve iptables uygulamas ile birlikte dinamik filtreleme Linux zerinde kullanlabilir hale geldi. Aradaki fark, paketin srf protokolne bakarak karar vermek yerine, gvenlik duvarnn bir balanty hangi tarafn balattn takip etmesi ve ift ynl paket geilerine buna gre karar vermesidir. Yani bir telnet balantsnda her iki taraftan da paketler gelir ve gider. Fakat dinamik filtreleme ile, bir telnet balants i anzdan balatlmsa izin verir, balang istemi d adan gelmise reddedebilirsiniz. Dinamik filtreleme zellii olmayan gvenlik duvarlarn kullanmanz nermiyoruz. 2.4 ekirdei ve iptables uygulamas olan her Linux zerinde dinamik filtreleme yapabilirsiniz. Baz internet Servislerinin Adan Verilmesi

Anzda internetten eriimi olmas gereken web, posta gibi sunucular bulunabilir. Bu sunuculara eriimi iki yoldan vermeniz mmkndr: Silahszlandrlm blge uygulamas (DMZ - Demilitarized Zone) anzda bu servislere dorudan filtreleme yaparak. Silahszlandrlm blge (DMZ - DeMilitarized Zone)

DMZ, gvenlik duvar tarafndan daha az korunan, daha fazla eriime izin verilen bir blgedir. Gvenlik duvarna nc bir a k eklenmesi ve internete servis verecek olan makinelerin buraya konulmas ile oluturulur. rnein DMZ'deki makinelere NAT uygulanmayabilir, tahsisli IP numaralarna sahip olabilirler. Gvenlik duvar, telnet, SSH gibi kimi protokollerin buraya eriimini filtreleyerek DMZ blgesindeki makinelere gvenlik salar. Dikkat edilecek nokta, DMZde bulunan makinelerin daha fazla eriime (ve

19

dolaysyla saldrya) ak olmasdr. Buradaki makineler dikkatli kurulmal, gvenlie aykr protokoller vs. burada yer almamaldr.

Resim 2. 6. Silahszlandrlm Blge (DMZ)

Dorudan Filtreleme

DMZ oluturmak iin ek ekipman ve IP numaras gerekir. Gvenlik duvarnda nc bir a birimi, ayr bir switch, daha fazla tahsisli IP numaras ve i anzda baka herhangi bir grev grmeyecek olan sunucu makineler gerekir. Eldeki imkanlar buna yetimeyebilir. Byle durumlarda, gvenlik duvarnzdaki filtreleme politikasn deitirerek i anzdaki kimi makinelere dardan snrl eriim imkan verebilirsiniz. rnein gvenlik duvarnz anzn genelinde dardan gelen SMTP (posta) protokoln filtrelerken, sadece posta sunucunuza dardan SMTP protokol eriimini verebilir. NAT ile birletirileceinden, bu dardan bakld zaman sanki gvenlik duvarnz posta sunuculuu yapyormu izlenimini verir. Vekil (Proxy)

Proxy'nin kelime anlam vekildir. Yukardaki yntemlerin hepsi, belli kurallara bal olarak internetdeki bir makine ile i adaki bir makine arasnda dorudan alverie izin verir. Vekil uygulamalar ise, bu dorudan alveriin arasna girer. Dolaysyla protokol bazl herhangi bir saldr, vekil sunucuya ynelik gerekleir, i adaki makineyi etkilemez. rnein bir http (web) vekili, i adan darya giden btn web isteklerini toplar. Bu istekleri kendisi yapar, gelen sonular i aa datr. Eer web protokol yolu ile istemci makinenin baz bilgilerinin alnmas veya bir saldr yaplmas sz konusu olur ise, bundan etkilenen sadece web vekili makine olur, i ada web eriiminde bulunan her makine deil.

20

Gvenlik amac ile proxy kullanm, uygulama temelli gvenlik duvar (application level firewall) olarak adlandrlr.

1.8.7. Modem Cihaz

Modemler bilgisayardaki verileri yani digital sinyali, analog sinyale evirerek kablo zerinden iletilmesini salayan cihazlardr. Balant iin ya btn bilgisayarlar arasna kablo ekilecek ya da mevcut telefon hatlar kullanlacaktr. Kablo ekmek ok pahal olduundan, telefon hatlarn kullanmak ok daha mantkldr. Bilgi transferinin bir zorunluluk haline gelmesi ile birlikte mevcut telefon hatlar zerinden birbirine ok uzak bilgisayarlarn modemler aracl ile balant kurmalar da kanlmaz olmutur. Standart telefon hatlar sadece ses transferi yapabilir. te bu noktada modem devreye girer. Modem bilgisayardaki digital bilgiyi analog bilgiye evirir buna modlasyon (modulation), kar taraftaki modemle hattan ald analog bilgiyi digitale yani bilgisayarn anlayaca dile evirmesine de demodlasyon (demodulation) denir. Modem bu kelimelerin birletirilmesi ile olumu bir kelimedir. Dial Up

Bu modemler internet servis salayclarnn (ISS) belirledikleri telefon numaralarn evirerek balantlarn salarlar. Bu balantya evirmeli a da denir. Gelitirilen protokoller ile nce kardaki modem ile tanr daha sonra oturumu aarlar. Dial Up modemlerin en byk mahzurlarndan birisi balant halindeyken telefon hattn megul etmeleridir. Dial Up modemler 2400, 9600, 14400, 28800, 33600 ve 56000 bps hzlara ulaabilirler. u anda piyasada satlan Dial Up modemler 56 Kbps hzndadr. Modemler balanty gerekletirebilmek iin eitli iletiim yntemleri kullanrlar. Balant salamaya alan karlkl iki modem nce kendilerini tantmakla ie balarlar. Bu ileme el skma denir. Bu ilem srasnda tayc sinyalin belirlenmesi iin bir deneme gerekletirilir. ki modemin onay ile bu ilem gerekleir ve el skma tamamlanr. El skma srasnda modemler farkl tiz sesler kartarak kullancy uyarrlar. Bu ilemden sonra modemler iletiim salayacaklar ortak hz belirlerler. Bu modemler dahili ( Internal) ve harici (external) olmak zere iki eittir. Dahili (Internal) Modemler

Bilgisayarn ana veri yoluna direkt monte edilebildiklerinden daha aktif grev yaparlar. Cihazn seri portlarn megul etmeyip yazlmsal COM port zerinde de alabilirler. Sabit seri port kullanmad iin zerindeki Jumperlar ile ayarlanmas gerekmektedir (PnP ler hari). Gcn cihazn g kaynandan dahili olarak temin eder. Ses ayarlar yazlm kontrolldr.

21

Resim 2.7. Dahili modem kart

Harici (external) Modemler

Bilgisayara dardan kabloyla balanan modemlerdir. Harici modemlerin zerlerinde, telefon hattnn ve modemin bilgisayarla balantsn salayan kablonun (Ethernet kablosu veya USB kablosu) taklaca giri-k birimleri ile modemin g besleme girii bulunur. Bu modemler genellikle birer kutu grnm eklindedirler. Harici modemlerin n yzlerinde, kullanclara modemin o anki durumuyla ilgili bilgi vermek amacyla klar bulunur.

Resim 2.8. Harici Modem

ADSL (Asymetric Digital Subscriber LineAsimetrik Saysal Abone Hatt)

Gnmzde internet balants iin en ok kullanlan balant tekniidir. Asimetrik kelimesi, veri transfer hznn, gnderim ve alm iin eit olmadn belirtir. Kullancnn veri alm hz, gnderim hzndan yksek olur. ADSL modemler digital kodlama teknii ile telefon hatlarn % 99 verimle kullanrlar. Balant salandnda ayrc (splitter) (Resim 2.9.) adl cihaz sayesinde telefon hattn megul etmez.

22

Resim 2.9. Splitter

Balant ekillerine Gre ADSL Modemler Ethernet modemler : Bilgisayarla olan balantlarn zerinde bulunan Ethernet portlar ile salar. Bu sebeple bilgisayarnzda Ethernet kart bulunmaldr. USB modemler: Bilgisayarla olan balantsn USB portu zerinden gerekletirir. Gcn USB zerinden ald iin bilgisayarn kapanmas durumunda modem de kapanr. PCI modemler: Kart halinde PCI yuvalarna taklan dahili modemlerdir. Kablosuz modemler: Yaps itibariyle bu kablosuz (wireless) modemler, evlerde yada iletmelerde her derde deva oluyor. Ayn anda hem kablo ile bilgisayarlara balanarak a oluturuyor ve interneti datyor, hem de ayn ortamdaki kablosuz a kartna sahip bilgisayarlar da bu aa dahil ederek internete sokuyor.

Ayrca bu modemleri kablo ile hi bir bilgisayara ya da benzer bir cihaza balamadan da kullanabiliyorsunuz. Yapmanz gereken modemi uygun bir yere koyup adaptrnn ve telefon hattnn balantsn yapmanz. Bundan sonra bir kablosuz a kart ile internete girmeniz olduka kolay. Kapal alanlarda zellikle duvar (hatta al daha da etkiliyor) yada dolap (metallere dikkat) gibi engellerin olduu zorlu bir alanda 3 duvar arkasndan zayf sinyal gc ile 35 metre apnda bir alanda balant salanabiliyor. Daha ak alanlarda ise olduka iyi verim elde edilebiliyor. Sonuta radyo sinyallerinin iletiminin verimi ortama gre deiiyor. Modemi iyi bir ekilde konumlandrmak ve dier bilgisayarlar ile arasnda olan engellere dikkat etmek gerekiyor.

23

Resim 2. 10: Kablosuz modem

1.8.9. Eriim Sunucu (Access Server)

Her eit bilgiyi dzenleyebilen, ilikisel bir veritaban ynetim sistemidir. Bir veri taban sisteminin, veri saklama ve ynetme zellii salayan arka ucu olarak hizmet eder. Veriye sorgular tasarlamanza izin verir ve veri tabanndan alnan veriyi grntleyen n u bir veri taban programna erimenizi salar.

1.8.10. Ortam Dntrc (Transciever)

Ortam dntrcler, farkl fiziksel ara yze sahip ularn birbirine balanmas iin kullanlr. rnein, biri bakr, dieri fiber kablo iin olan 10 Base-T ve 10 Base-F zellikteki ularn birbirine balanmas veya AUI, MII arayzl Ethernet portlar RJ45'e dntrmek iin ortam dntrc kullanlr. Esnek bir balant arayz sunmak isteyen reticiler, zellikle ynlendiricilerin LAN portunu RJ45 konnektrl deilde AUI arayz retmektedirler. Bir ortam dntrc kullanlarak gereksinim duyulan arayze dnm yaplmaktadr.

1.8.11.nternet Eriim Paylatrcs

nternet Eriim Paylatrclar yerel aa bal bilgisayarlarn tek bir internet balantsyla internete eriimlerini salarlar; kk ofisler veya birden ok bilgisayarlarn olduu ev kullanclar iin uygun bir zm sunarlar; bir balantyla birden ok kullanc internete kabilir. Ksaca internet Eriim Paylatrclaryla, Telefon hatt zerinden modem balantsyla birden ok kullanc internete kabilir. Tm bilgisayarlarda tek bir IP adresi kullanlarak eriim yaplabilir. erisine mail sunucu olanlarda vardr. Telefon hatt, kiralk hat veya ISDN ile balant salanabilir. Ada kullanlan iletim sistemlerinden bamszdr; a Linux, Unix veya Windows tabanl olabilir. Adaki herhangi bir kullanc bilgisayarn atnda kendiliinden sanal IP adresi atamas yaplr. nternet eriim paylatrc kullanlarak kk bir ofisin internet balants veya bir internet evinin an kurmak iin aadakiler gereklidir: Ethernet LAN Modem

24

Hat (telefon hatt, kiralk hat, ISDN veya ADSL) nternet hesab

1.9.Intranet / Extranet ( A / D A)
a (Intranet/Extranet), TCP/IP protokol kmesi ve web teknolojisine dayanan kurum ii zel iletiim adr. Temel olarak, internet'te kullanlan protokol ve hizmetleri herkes ak deil de kurum iinde zel amal kullanmaya dayanr. Kurumlar sahip olduklar i alarn bir gvenlik duvar araclyla internete balayabilir; bylece kurum iinden internet'e eriimler salanabildii gibi, darya yaplacak eriimlere de belirli snrlamalar altnda izin verilebilir. D a (Extranet), kurumlarn i alarn olutururken, uzakta bulunan ube veya ofislerini internet gibi herkese ak bir iletiim ortam zerinden balamalaryla oluan zel adr. zel bilgilerin herkese ak ortamlardan geirilecei iin, d ada anahtar szck ifreleme (crypto) ve gizliliin (security) salanmasdr. zel Sanal A (Virtual Private Network, VPN), kuruma ait zel bilgi ve veriyi internet gibi herkese ak alar zerinden aktarlmasn salar. nternet gibi geni bir alana yaylm bir an, kurumsal bir iletmenin ok uzaktaki ofislerinin veya trafik younluu ok fazla olmayan ubelerinin gvenli bir iletiim yaplacak biimde internet zerinden balanmas sanal a oluturmas anlamna gelir. Merkez ve ubelerin internete klarnda birer gvenlik duvar vardr. Gvenlik duvarlarnn, byle bir uygulamadaki ilevi, iletiim yaplacak noktalar arasnda tnel oluturmasdr. Bu tnel zerinden, zel bilgi ve veri internete karlmadan nce ifrelenir ve gelen ifrelenmi paketlerden gerek veri elde edilir. zel sanal a uygulamasnda, temelde, biri kullanc/geityolu dieri geityolu/geityolu olarak adlandrlan iki tr balant yaplr. Kullanc/geityolu balantsnda (ki daha ok gezici kullanclar iin gereklidir.) dorudan kullanc bilgisayar ile geityolu arasnda bir ifrelenmi tnel kurulur. Kullanc tarafnda ykl olan yazlm gnderme ileminden nce veriyi ifreler ve VPN zerinden alc taraftaki geityoluna gnderir; alcnn verdii yant da yine nce geityoluna gider ve orada ifrelenerek kullancya gnderilir. Geityolu / geityolu balantsnda (yukarda grld gibi) birbiriyle iletiimde bulunacak sistemler, kendi taraflarnda bulunan geityoluna bavururlar; kullanc sistemleri verilerini geityollarna gnderir ve onlar kendi aralarnda ifreli olarak iletiimde bulunurlar.

1.10. Bant Genilii

1.10.1. Bant Genilii
Bant genilii, iletiim kanalnn kapasitesini belirler; bant genilii ne kadar bykse, belli bir sre iinde aktarlabilecek verinin hacmi de o kadar byk olur. nternette bant genilii internetin en byk sorunlarndan biridir. zellikle byk siteler byk bant genilii kullanrlar. Bu bant geniliini verimli kullanabilmek ve belli trafik trlerine ncelik verebilmek iin gelitirilmi teknolojiler mevcuttur.

25

 Digital Bant Genilii: Dijital bant genilii saniyedeki bit says cinsinden llr. Analog Bant Genilii: Analog bant genilii Hertz (Hz) veya saniyedeki dalga says cinsinden llr. Limitleri: Aylk kullanabileceiniz bir bant genilii limiti size tahsis edilmitir. Bu limit setiiniz hosting paketine gre deiir. Size ayrlan bant genilii kullanmn getiiniz zaman, hesabnz bir sonraki ayn balangcna kadar durdurulur. Ek bant genilii satn almanz veya paketinizi bant genilii limiti yeterli bir pakete ykseltmeniz durumunda hesabnz tekrar alr. Veri Transfer Hesab: Aylk 50 MB bant geniliinizin var olduunu ve 5MBlk bir dosyay transfer edeceimizi kabul edelim. Bu dosyay 10 kere indirdiimiz zaman size ayrlan bant genilii limiti dolmu olur. Ve o ay ierisinde baka hi bir veri alnamaz. Anlk bant genilii ise o an iin alnabilecek en fazla veri miktardr. Yani her kullancnn anlk 15 Kb aldn dnrsek, eer anlk bant genilii 15.000 Kb ise o anda en fazla 1000 kii veri alabilir. Fazla byk olmayan siteler iin aylk 1-2 Gb Bant genilii yeterlidir. Orta lekli siteler iinse 2-10 Gb aras bant genilii olabilir. Anlk bant genilii genelde snrszdr. Hosting' lerde en pahal ey bant geniliidir. Arama motorlarnn botlarnn en byk ktl sitelerin bant geniliini ok kullanmasdr. nk bulduu btn verileri eker, adreslere girer. Bps l birimi, saniyede transfer edilen veri saysn ifade eder.

26

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

OBJEKTF TEST (LME SORULARI) Aadaki cmlelerde baz kelimelerin yerleri bo braklmtr. Bo braklan yerlere doru kelimeleri yaznz. Sorulara verdiiniz cevaplar modl sonunda verilen doru cevaplarla karlatrarak kendinizi kontrol ediniz.

1. 2.

A iletiimini dzenleyen kurallara .denir. . etmek, zaman asndan aktrmak veya bir konuda zaman asndan anlamaya varmak demektir. Digital olarak kodlanm bilginin tm bitleri ayn anda transfer ediliyorsa buna .veri iletimi denir. Bilgisayar alar zerindeki iletiim ..iletiimdir. Kullanclara hizmet denir. etmekle ykml bilgisayar veya programlarna

3.

4. 5.

6.

Baka bir bilgisayar ya da programdan hizmet talep eden, bilgisayar veya programlara ..denir. . yerel alan alarnn 3 harfli ksaltmasdr. LAN topolojileri arasnda en ok kullanlan 3 topoloji.,.,ve topolojileridir. Halka topolojisinde halka iinde dolanan bilginin denetimi amacyla,..ad verilen bir bilgi ada dolanr. ..topolojisinde an merkezinde sorumluluu en fazla olan a bulunur. katman bilgisayar uygulamalar ve a arasnda arabirim grevi yapar. , iletiim kanalnn kapasitesini belirler. ..kurum ii zel iletiim adr. ..kelimesi, veri transfer hznn, gnderim ve alm iin eit olmadn belirtir.

7. 8.

9.

10. 11. 12. 13. 14.

27

15. 16.

Bilgisayara dardan kabloyla balanan modemlere .. modem denir. Geit yolu farkl protokol kullanan alarda iki ynl protokol dnm yaparak yaplmas salanr. Modemler bilgisayardaki verileri yani digital sinyali, ..sinyale evirerek kablo zerinden iletilmesini salayan cihazlardr. .., A elemanlarn birbirine balayan ok portlu bir badatrcdr.

17.

18.

28

DORU / YANLI TEST Aadaki sorularn cevaplarn doru ve yanl olarak deerlendiriniz. Sorulara verdiiniz cevaplar modl sonunda verilen doru cevaplarla karlatrarak kendinizi kontrol ediniz. SORULAR 19 20 21 22 23 24 25 26 Gnmzde en ok kullanlam a topolojisi halka topolojisidir. Ortak yol topolojisinde tm istasyonlarn zerinde olduu bir hat (omurga) mevcuttur. Halka topolojisinde halkaya dahil olan bir istasyonun arzalanmas, btn a devre d brakr. Veri transferi gnderici ve alc arasndaki senkronizasyon sonlanncaya kadar srer. Dijital bant genilii saniyedeki bit says cinsinden llr. a (Intranet/Extranet), TCP/IP protokol kmesi ve Web teknolojisine dayanan kurum ii zel iletiim adr. Kablosuz modem, ayn anda hem kablo ile bilgisayarlara balanarak a oluturuyor ve interneti datyor, hem de ayn ortamdaki kablosuz a kartna sahip notebook yada Proxy'nin kelime anlam vekildir. Ynlendiriciler, LAN ve WAN arasnda balant kurmak amacyla kullanlr. DORU YANLI

27

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konular geri dnerek tekrar inceleyiniz. Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier modle geiniz.

29

RENME FAALYET2 RENME FAALYET - 2

AMA
Gerekli ortam salandnda, a kurmak gerektiinde hangi a modelini kuracanz seebilecek bilgi ve beceriye sahip olabileceksiniz.

ARATIRMA
Okulunuzun bilgisayar laboratuarn inceleyiniz. Sizce hangi a modeli kullanlmtr?

2. A OLUTURMA MODELLER
2.1. Veri Haberlemede Katman Kullanm
Haberleme alar karmak bir yapya sahiptir. Ortamn fiziksel olarak oluturulmas, bu ortam zerinde veri aktarm iin gerekli kodlamann yaplmas, paketlerin oluturulmas, paketlerin var noktasna ynlendirilmesi, veri aktarm srasnda oluan tkanklarn giderilmesi, adaki bir hattn ya da birinin bozulmas durumunda alternatif yollarn bulunmas, paketlerin birletirilmesi, hatalarn fark edilmesi/ dzeltilmesi, verinin bir uygulama protokol aracl ile kullancya sunulmas gibi pek ok karmak ilemin yaplmas gerekir. Bunlarn hepsi haberleme donanm zerinde alan haberleme yazlm programlar ile gerekleir.

2.2. OSI Modeli

OSI bavuru modeli ISO tarafndan tanmlanm ve a uygulamasnda kullanlan rnek bir modeldir; her ne kadar pratikte birebir uygulanmasa da, dier tm mimariler OSI bavuru modeli baz alnarak aklanr. Ayrca anahtar (Switch), HUB, ynlendirici (Router), geityolu (Gateway) gibi a cihazlarnn fonksiyonu OSI bavuru modeline dayanlarak aklanr. OSI bavuru modeli, adaki bir u sisteminin veya ara cihazn a zerinden iletiim yapabilmesi iin sahip olmas gereken ilevleri tanmlar. Model, 7 katmana ayrlmtr. Her katman, girii, k ve grevi belirli olan modler yapya sahiptir. Bir u sistemde, rnein internete bal PCde OSInin tanmlad tm katmanlara ait ilevlere gereksinim duyulurken, a cihazlar genel olarak ilk bir ka katmana ait ilevlere sahiptir. Bir ynlendirici (router) ilk katmana, bir anahtar cihaz ise ilk iki katmana ait fonksiyonlara sahiptirler. OSI bavuru modelinde herbir katmana atanan grevler yledir:

30

Uygulama Katman (Application Layer)

Kullancnn altrd uygulama programlar dorudan bu katmanda tanmldr. Dosya aktarm (FTP), elektronik mektuplama (e-mektup), a ynetimi (SNMP), internet hizmetlerine eriim programlar gibi. Sunu Katman (Presentation Layer)

Bilginin iletimde kullanlacak biiminin dzenlenmesini salar. Sktrma/ama, ifreleme/ifre zme, EBCDIC - ASCII dnm ve ters dnm gibi ilevlerin yerine getirilmesini kapsar. Oturum katman (Session Layer)

U dmler arasnda gerekli oturumun kurulmas, ynetilmesi ve sonlandrlmas ilerini kapsar. letiimin mantksal srekliliinin salanmas iin, iletiimin kopmas durumunda bir senknorizasyon noktasndan balayarak iletimin kald yerden devam etmesini salar. Ulam Katman (Transport Layer)

Bilginin son alcda her trl hatadan arndrlm olarak elde edilmesini salar. Ulam katmann oluturduu bilgi bloklarna blm (segment) denir. A Katman (Network Layer)

Veri paketlerinin bir utan dier u adaki eitli dmler (ynlendirici, geityolu) zerinden geirilip ynlendirilerek alcsna ulamasn salayan ilevlere sahiptir. Buradaki bilgi bloklarna paket ad verilir. nternet'in protokol kmesi olan TCP/IP'de IP protokolu bu katmana ait bir protokoldr. Veri Ba Katman (Data Link Layer)

Gnderilecek bilginin hatalara bak bir yapda lojik iaretlere dntrlmesi, alcda hatalarn sezilmesi, dzeltilemiyorsa dorusunun elde edilmesi iin gndericinin uyarlmas gibi ilevleri vardr. Gnderilen/alnan lojik iaret bloklarna ereve (frame) denir. (HDLC,SDLC...) Fiziksel Katman (Physical Layer)

Verinin fiziksel olarak hat zerinden aktarlmas iin gerekli ilevleri kapsar. Bu katman iin tanmlanan standartlar tayc iaretin ekli, verici ve alc konumundaki u noktalarn elektriksel ve mekanik zelliklerini belirler. Kablo, konnektr standartlar bu katmanda yaplr. (UTP,RJ45,RS,232C,V.35...)

31

2.3. Eten Ee letiim

Eten - ee (peer-to-peer) alarda genellikle snrl sayda PC birbirine baldr. Bu bilgisayarlar dzey olarak ayndr. Yani ilerinden birisinin ana bilgisayar olarak kullanlmas sz konusu deildir. Bir balant araclyla isteyen kullanclar birbirleriyle iletiim kurar ya da dosya alverii yapabilirler

2.4. TCP/ IP Modeli

Bu modelin temelini ABD Savunma blm tarafndan desteklenerek gelitirilen ARPANET oluturur. Arpanette ama heterojen (telli, telsiz) alt alarn oluturduu bir ortamda kesintisiz bir balant oluturmakt. nem verilen bir dier nokta ise baz hatlarn kopmas ya da dmelerin bozulmas sonrasnda bile alternatif yollarn bulunarak balantlarn yaatlmasn salamakt. Bu modelin yaps ekil 2.1 de gsterilmitir.
UYGULAMA(Aplication) ULAIM PCP/UDP (Transport) nternet Dmden Aa (Host to Network) ekil 2.1. TCP/IP Referans Modeli

Uygulama katman: Aa erimek iin gerekli uygulama protokollerini ierir. Ulam katman: Burada kullanlmak zere iki utan-uca protokol tanmlanmtr. Bu protokoller: TCP(Transmission Control Protokol) ve UDPdir.(User Datagram Protokol) nternet katman: Bir paket yaps ve IP( internet Protokol) ad verilen protokol tanmlar. Paketlerin oluturulmas, ynlendirilmesi, ortamdaki tkanklklarn giderilmesi bu protokoln grevidir. Dmden Aa Katman: Bu katmann amac dm ile a arasnda IP paketlerini gnderecek bir balantnn kurulmasdr.

2.5. Veri Gnderim Sreci

Temel Veri Transferi

Temel veri aktarm TCPnin internet ortamndaki ilevlerinden biridir. Haberleen TCP hostlar zerinde bu katmanlar aras segment aktarm yoluyla haberleme salanr. TCP veri akn baytlar sralandrp segment gruplar halinde iletir. Eer bir paralama gereklilii ortaya kmadysa her segment bir IP paketine konarak iletilir.

32

Gvenilirlik

TCP, zarara uram, bozulmu, ikilenmi verinin doru olarak iletilmesinden sorumludur. TCP, her bir bayta sra numaras verir. Daha sonra ilettii bu baytlara karlk onay bekler. Eer belirli aralklarla bekledii onaylar alamazsa onay alamad ksmlar yeniden hedef hosta iletir. Hedef host sra numaralarna gre segmentleri sralarken ayn segment numarasna sahip iki segmentle karlaabilir. Her bir segment checksum denilen kontrol bilgilerini ierir. Bu kontrol bilgilerine gre hasara uram segmentler anlalr ve atlr. Kaynak hosta onay gnderilmezse kaynak hosttaki TCP onay alamad segmentleri yeniden gnderir.

33

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar neriler 2 tane hard diski bilgisayarn kasasna Disklerin birbirine uyumlu olmasna dikkat balaynz. edebilirsiniz. Devir hzlar ve kapasiteleri gibi. A kurulacak olan binann inaat Mekan titizlikle ve dikkatlice inceleyiniz. yapsn inceleyiniz ve a kurulacak yeri gzden geiriniz. A kurulacak mekanda zemin planlarn izin. Aa balanacak bilgisayar saysn tespit edin. Bilgisayar ve yazclarn olduu yeri saptayn ve kablo dzenini planlayn. Ayrca ie balarken u sorularn Aa balanacak bilgisayarlarn saysnn cevabn mutlaka verin. tespiti sizin seeceiniz a mimarisi yerinde hangi bilgiler asndan nemlidir. l alrken hassas paylalmaktadr? l almaya ok dikkat edin. nk Bilgileri kimler paylayor? kablolar yetimeyebilir ve ciddi zararlara Kullanclar bilgileri aldnda bilgi uramanz sz konusu olabilir. ne kadar gnceldir? Bilgi nasl aktarlmaldr? Bilgi nerede depolanmaktadr? Bilgiler nereye ve nasl depolanmaldr? Yakn gelecekte gereksinimler nasl deiecek? Eer bilgisayar says az ise edzeyli a kullanlabilir. Ancak bu a kullanlrsa a yneticisi tutmak Bilgisayarlarn saysn tespit ederken gerekmeyecektir. Eten ee ya da gelecekte bu sisteme yeni bilgisayarlarn edzeyli modellerde bir alma dahil olup olmayacana dikkat edin. grubunda en fazla 10 i istasyonunu birbirine balayabilirsiniz.

34

 Kullanacanz balant eklini sein.

rnek edzeyli (Eten ee)..

Kk anzda grevlerin datlmas gerekmez. Her bilgisayar, sunucu Bir edzeyli ada, tm bilgisayarlarn ilevlerini gerekletirebilir ve kendi kaynaklarn paylatklar alma grubunun kaynaklarn ayn unutulmamaldr.. anda kullanabilir. Tm bilgisayarlar ayn haklara sahiptir. Balang maliyetini ve emei drmek iin edzeyli a ile balayabilir ve sonra An oturumu iin son kontrollerinizi gereksinim doduunda, bir istemci sunucu yapnz. an destekleyen model tercih edebilirsiniz.

35

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

OBEJKTF TEST (LME SORULARI) Aadaki sorular dikkatlice okuyarak uygun kk iaretleyiniz. 1. Aadaki ksaltmalardan hangisi a kart anlamndadr? A) BNC B) NIC C)UTP D) OSI Bir a tasarm yaplrken aadakilerden hangisine dikkat edilmez? A) Konnektr B) Hz C) Maliyet D) Kablolama MAC adresi ka bitten oluur? A) 12 B) 23

2.

3.

C) 36

D) 48

4.

Aadakilerden hangisi OSI katman deildir? A) Uygulama katman B) Fiziksel katman C) A katman D) Snama katman U dmler arasnda gerekli oturumun kurulmas, ynetilmesi ve sonlandrlmas ilerini kapsar. Ad geen OSI katman aadakilerden hangisidir? A) Fiziksel katman B) Ulam C) Uygulama D) Oturum

5.

36

DORU / YANLI TEST Aadaki sorularn cevaplarn doru ve yanl olarak deerlendiriniz. Sorulara verdiiniz cevaplar modl sonunda verilen doru cevaplarla karlatrarak kendinizi kontrol ediniz. SORULAR 6 7 8 Temel veri aktarm ilevlerinden biridir. TCPnin internet ortamndaki DORU YANLI

Eten - ee (peer-to-peer) alarda genellikle ok sayda PC birbirine baldr. OSI bavuru modeli ISO tarafndan tanmlanm ve a uygulamasnda kullanlan rnek bir modeldir Fiziksel katman, verinin fiziksel olarak hat zerinden aktarlmas iin gerekli ilevleri kapsar

10 Haberleme alar basit bir yapya sahiptir.

stemci / sunucu modelinin gelimesi ve yaygnlamas ile birlikte istemcilerin daha n plana kt, zellemi sunuculara ihtiya duyulmayan a rnekleri de ortaya kmaya balad.

11

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konulara geri dnerek tekrar inceleyiniz. Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier renme faaliyetine geiniz.

37

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

PERFORMANS TEST (YETERLK LME) Modl ile kazandnz deerlendirilecektir. yeterlik, aadaki ilem basamaklarna gre

DEERLENDRME LTLER 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. A kavramn ve a eitlerini rendiniz mi? A topolojilerinin yapsn tandnz m? Ortak yol topolojisinin yapsn rendiniz mi? Halka (ring) topolojisinin yapsn rendiniz mi? Yldz (star) topolojisinin yapsn rendiniz mi? OSI katmanlarn tandnz m? TCP/IP referans modelinin yapsn rendiniz mi? Eten ee iletiimin ne olduunu rendiniz mi? Veri transfer srecinde neler olduu hakknda bilgi sahibi oldunuz mu?

Evet

Hayr

DEERLENDRME Yaptnz deerlendirme sonucunda eksikleriniz varsa renme faaliyetlerini tekrarlaynz. Modl tamamladnz, tebrik ederiz. retmeniniz size eitli lme aralar uygulayacaktr, retmeninizle iletiime geiniz.

38

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET-1 CEVAP ANAHTARI

SORU 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 CEVAP Protokol Senkronize Paralel Seri Sunucu Kullanc LAN Ortak yol- Halka -Yldz Token Aa Uygulama Bant genilii ntranet Asimetrik SORU 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 CEVAP Harici Balant Analog Hub Yanl Doru Doru Doru Doru Doru Doru Doru Doru

RENME FAALYET-2 CEVAP ANAHTARI

SORU 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 CEVAP B A D D D Doru Yanl Doru Doru Doru

39

KAYNAKA KAYNAKA
ETMEN Mehmet, Donanm Sorunlar ve zmleri, Sekin Yaynevi DEMRKOL Zafer, nternet Teknolojileri, Pusula Yaynclk, Eyll, 2001 NEBAUER Alan , letmeler iin zmler, Arkada Yaynevi http://forum.draligus.com/internet/2771-network-isletim-sistemleri.html www.gencbeyin.cjb.net

40