Makine Teknolojileri Elektronik Dergisi Cilt: 6, No: 3, 2009 (49-58)

TEKNOLOJ K ARATIRMALAR
www.teknolojikarastirmalar.com e-ISSN:1304-4141

Electronic Journal of Machine Technologies Vol: 6, No: 3, 2009 (49-58)

Makale (Article)

FeCrC-B4C-Ti Tabakasnn Mikroyap ve Mikrosertliinin ncelemesi

Ali Kaya GR, Ayhan ORHAN, Tlay YILDIZ Frat niversitesi Teknik Eitim Fakltesi, Metal Eitimi Blm, 23119 ELAZI alikayagur@gmail.com

zet Bu almada, plazma transfer ark kaynak yntemiyle (PTA) AISI 1030 eliinin yzeyine eit oranlarda FeCrC-B4CTi toz karm farkl kalnlk ve amperler uygulanarak geitirilmitir. Kaplama tozunun miktar ve enerji giriine bal olarak dentritik mikroyaplar gzlenmitir. Numunelerden mikrosertlik deerleri, mikroyaplarla kyaslanarak incelenmitir. Kaplama tabakalarnn sertlii 400460 Hv arasnda kmtr. Anahtar Kelimeler: FeCrC-B4C-Ti, PTA, Yzey Modifikasyonu

The Examination Of Microhardness And Microstructure Of FeCrC-B4C-Ti Layer

Abstract In this study; FeCrC-B4C-Ti powders different layer and different energy input on the surface of AISI 1040 steel was coated by using plazma transfered ark (PTA) welding method. It was observed in differend microstructures depending on the using energy input and powders amount. The examination samples had comparasion microstructure and microhardness value. The coating layers hardness betwen 400460 Hv. Keywords: FeCrC-B4C-Ti, PTA, Surface Modification

1.G R : Metal yzeylerinin d ortamlardan korunmas veya kullanm alanna gre; maruz kald yorulma, srtnme ve anmalar ortadan kaldrmak veya minimuma indirmek amacyla eitli yzey ilemlerine ihtiya duyulmaktadr [15]. Plazma tungsten ark (PTA) kaynanda, torcla elektrodun etrafndan gelen argon gaz tungsten elektrod ve nozul arasndaki pilot ark sayesinde iyonize olmaktadr. Bylece iletken hale gelen plazma gaz nozulun u ksmndan geerek dar bir stun halinde paraya iletilmektedir. Koruyucu gaz ise nozulun d evresinden kaynak blgesine iletilerek kaynak banyosunu korumaktadr. Soutma sisteminden gelen soutucu sv ise zel kanallardan geerek torca gitmekte ve buradaki sy alarak, tekrar soutucuda, kapal devre, soutmaktadr [7] .Ark kararll ve akm iddeti yksek olduundan daha nufuziyetli kaynak dikileri oluturulur ve kullanm srasnda ark rahat kontrol altnda tutulabilir, ayn zamanda kaynak sresi de azaltlr[8]. Yksek enerji girdili metotlarn banda ve en ok kullanlanlardan biride, plazma tungsten ark (PTA) yntemidir. Dk maliyeti ve sistemin basitlii PTA yzey kaplama ynteminin avantaj olarak gze arpmaktadr [9]. PTA yzey kaplama metodu kullanlarak yzeyde sert, korozyona dayankl ve anma zellikleri iyi olan tabakalar elde etmek mmkndr [10-11].

Bu makaleye atf yapmak iin Gr A.K., Orhan A., Yldz, T., FeCrC-B4C-Ti Tabakasnn Mikroyap Ve Mikrosertliinin ncelemesi Makine Teknolojileri Elektronik Dergisi 2009, (6) 49-58 How to cite this article Gr A.K., Orhan A., Yldz, T., The Examination Of Microhardness And Microstructure Of FeCrC-B4C-Ti Layer Electronic Journal of Machine Technologies, 2009, (6) 49-58

Teknolojik Aratrmalar: MTED 2009 (6) 49-58

FeCrC-B4C-Ti Tabakasnn Mikroyap Ve Mikrosertliinin ncelenmesi

Fiziksel ve mekanik zelliklerinden dolay gei metalleri karbr oluturduundan dolay, bu metaller yzey kaplamaclnda ok kullanlrlar. Bu metaller yksek ergime scakl ve sertlikleriyle reflakter malzemelerde; mkemmel elektriksel-termal iletkenlikleri, yksek kimyasal-termal kararllklar, iyi korozyon ve anma davranndan dolay tercih edilirler [1112]. Ergitme iin uygulanan enerjiyle, alt tabakann yzeyinin ergimesi, alt tabakayla kaplama tabakas arasnda metalrjik olarak kuvvetli bir ba olumasna sebep olmaktadr. Bu durum; tamamyla malzeme ve alamlarn slatma zellikleriyle ilikilendirilmektedir [13]. Bu almada AISI 10340 eliinin yzeyine PTA kaynak yntemiyle; 1/1/1 oranlarnda FeCrC-B4C-Ti tozlar yzeye geitirilmitir. FeCrC-B4C-Ti kaplama tabakasnn mikroyaps ve mikrosertlik deerleriyle kyaslanarak incelenmitir. 2.DENEYSEL ALIMALAR 2.1. Yzey Kaplama lemi Bu almada kaplanacak malzeme olarak, AISI 1030 kullanlmtr. Orta karbonlu AISI 1030 eliinin ve kullanlan tozlarnn kimyasal bileimi Tablo.1de gsterilmitir.
Element Malzeme Ad

Fe

Tablo.1.Kullanlan Malzemelerin Kimyasal Bileimleri C Si Mn Cr Mo Ni P S

B 99.5

Ti 99.9 -

Dier

AISI 1030 FeCrC Ti B4 C

97,24 0,296 0,157 0,646 0,012 0,009 0,006 0,02 0,027 16.27 12.44 1.08 70.21 0.4 -

PTA yntemiyle yzey kaplama ileminde numune yzeylerine 6mmlik parmak freze aksyla 1 mm derinliinde kanal alm ve aseton banyosunda ykanmtr. Kaplama tozlar zel yaptrcyla numune yzeyine yaptrlarak 40 C scaklkta, 60 dakika sreyle frnda kurutulmutur(ekil 1). Bu almada numunelere uygulanan retim parametreleri Tablo.2de verilmitir. % 2 toryumlu tungsten elektrot kullanlmtr. Kaplamada kullanlan ematik PTA kaynak tor donanm ekil 2.te verilmitir.
Tablo.2. retim Parametreleri N1 N2 Parametreler 120 120 Akm (A) 17 17 Gerilim(V) 0,25 0,50 Kaplanan Toz Kalnl (mm)

Koruyucu Gaz ( m3/h) Plazma Gaz ( m3/ h) Elektrot ap (mm) Tor Malzeme Ars Mesafe (mm) Kaynak ilerleme Hz (m/dak) Tor U ap (mm) *Enerji Girdisi (KJ)

N3 140 22 0,25 30 0,5 4,7 34

N4 140 22 0,50

7.48

0,15 3,25 7.48 11.29 11.29

(*PTA kaynak ynteminde enerji girdisi Q= .U.I.60 / 1000.V,; =0.55[14])

50

Gr A.K., Orhan A., Yldz T.

Teknolojik Aratrmalar: MTED 2009 (6) 49-58

ekil 1. Kaplanacak Tozlarn Numuneye Yaptrlmas

ekil 2. PTA Kaplama Ynteminin ematik Gsterimi

2.2. Metalografi lemleri Numuneler kaplama sonras metalografik incelemeler klasik yntemlerle parlatldktan sonra % 2 Nital dalaycsyla 57 sn bekleme sresinde dalanmtr. Kaplama tabakasnn mikroyaplar Nikon Eclpse MA 100 marka optik mikroskobu cihazyla alnmtr. 2.3. Mikrosertlik ncelemeleri Mikrosertlik deerleri AISI 1030 alt tabaka malzemesinden balayarak kaplama tabakasna dik dorultuda 100 m (0.1 mm) aralklarla ve kaplama tabakasnn paralelinde yzeyden 1 mm derinlikten birbirini 90olik ayla kesen bir izgi boyunca 250 m (0.25 mm) aralklarla 10 sn bekleme sresinde ve 200 gr yk ile Future-Tech FM 700 marka mikrosertlik cihazyla yaplmtr. 3. SONULAR VE TARTIMA 3.1. Kaplama ve Mikroyap Sonular Bu almada analizi Tablo 1de verilen FeCrC, B4C, Ti tozlar 1/1/1 orannda kartrlarak, sabit retim hz ve 120140 A enerji girdisiyle kaplanan N1, N2, N3 ve N4 numunelerinin st yzey makro grnleri ekil 3 de verilmitir. PTA kaynak yntemiyle yzey modifikasyonunda, yzeye yaptrlan tozlarn, ergimeyen tungsten elektrot ile kaplanacak blgeye enerji aktarlarak orta karbonlu ana metale nfuziyeti salanmtr. Bu ilemde ergimi halde toz ve ana metale (kaynak havuzunda) hapsedilerek nfuziyet salanmtr. Kaplanacak tozun kanallar arasnda oluu ilem srasnda kaynak banyosunun ergiyen metalin numune dna akmasn engellemi ve ana metal zerinde kalmasna neden olmutur. Yzey kaplama ileminden sonra numuneler havada soutulmutur. 51

Teknolojik Aratrmalar: MTED 2009 (6) 49-58

FeCrC-B4C-Ti Tabakasnn Mikroyap Ve Mikrosertliinin ncelenmesi

ekil 3. PTA Yntemiyle Kaplama Yaplan AISI 1040 eliinin Makro st Yzey Grnleri

ekil 3de ki numunenin makro resmi incelendiinde kaplama tabakasnn balang ve biti noktalarnda kaynak kraterleri olumutur. Kaplama tabakasnda hzl souma sonucu herhangi bir atlaa rastlanmamtr. Kaplama tabakasnda niform bir yap olumutur.

ekil 4. AISI 1030un Mikroyaps

ekil 4te alt malzeme malzemesi olarak kullanlan orta karbonlu AISI 1030 malzemenin normalizasyon tav uygulanm halinden alnmtr. Orta karbonlu AISI 1030 malzemesinde ferrit ve perlit dalm dengeli, homojen yapdadr.

52

Gr A.K., Orhan A., Yldz T.

Teknolojik Aratrmalar: MTED 2009 (6) 49-58

ekil 5. N1 numunesinin ITABndan alnm mikroyap

ekil 5te N1 numunesinin ITABndan optik resmi alnmtr. ITABda kaplama ileminden sonra hzl souma sonucu dnmn tamamlamam tane yaps grlmektedir. PTA yzey kapla ilemi srasnda Ac3 scaklna yakn bir noktaya kan s ile malzemede tane irilemesi gereklemi ve sonrasnda yksek souma oran hzl katlamaya sebep olmakta ve mikroyapda martenzit gibi sert fazlarn oluumunu kanlmaz hale getirmektedir. Mikroyaps ferrit ve perlitten oluan ana malzemenin kaplama ileminden sonra ITAB da iri taneli poligonal ferrit ve perlit kolonileri eklinde bir mikroyap olumutur.

53

Teknolojik Aratrmalar: MTED 2009 (6) 49-58

FeCrC-B4C-Ti Tabakasnn Mikroyap Ve Mikrosertliinin ncelenmesi

ekil.5. N 1 numunesinin Kaplama-Arayzey ve Alt Tabaka Blgelerinin Optik Mikroskop Grn

ekil.6. N 2 numunesinin Kaplama-Arayzey ve Alt Tabaka Blgelerinin Optik Mikroskop Grn

54

Gr A.K., Orhan A., Yldz T.

Teknolojik Aratrmalar: MTED 2009 (6) 49-58

ekil.7. N 3 numunesinin Kaplama-Arayzey ve Alt Tabaka Blgelerinin Optik Mikroskop Grn

55

Teknolojik Aratrmalar: MTED 2009 (6) 49-58

FeCrC-B4C-Ti Tabakasnn Mikroyap Ve Mikrosertliinin ncelenmesi

ekil.8. N 4 numunesinin Kaplama-Ara yzey ve Alt Tabaka Blgelerinin Optik Mikroskop Grn

Numunelerin optik resimleri incelendiinde, Kaplanan tozlarn ergimeleri artan akm oranyla birlikte art gstermitir(ekil 5678). Mikroyaplar incelendiinde tane snrlarnda ylmalar grlmektedir. Bu ylma yeterli retim hzlarnn olmamasndan kaynaklanmaktadr. N1 ve N2 numunelerinde oluan karbr ylmalar N3 ve N4 numunesine kyasla retim enerji girdisinin az oluundan dolay daha az olmutur. Enerji giriinin az olmasndan dolay ergime tam olarak gereklememekte ve znmeyen FeCrC-B4C-Ti tozlarnn var olmasna sebep olmaktadr. 3.2. Kaplamalarn Sertlik Sonular

ekil 9. Kaplamalarn Mikrosertlik deerleri

ekil 9da numunelerden alnan mikrosertlik deerleri verilmitir. A grafiinde AISI 1030 tarafndan balayarak kaplama tabakasna doru bir izgi boyunca 100 m (0,1 mm) aralklarla ilerleyerek, b grafiinde ise numunenin kaplama tabakasnn 1 mm derinliinden a sertlik lm izgisini 900lik ayla kesen bir dorultuda 250 m (0,25 mm) aralklarla 5 mmlik bir doru boyunca alnmtr. Farkl retim parametrelerinde retilen kaplama tabakalarnn ortalama sertlik deerlerin artan enerji giedisi ve kaplama tozu ilavesi paralelinde artt grlmektedir. N1, N2, N3 ve N4 numunelerinin sertlik deerleri a grafiinde ortalama 155 Hvden balayp N1 numunesinde max. 420 Hvye, N2 numunesinde max. 451 Hvye, N3 numunesinde max. 444 Hvye, N4 numunesinde max. 475 Hvye ykseldii grlmektedir. Ayn ekilde b grafiinde N1 numunesinde ortalama max. mikrosertlik 402.8 Hv; N2 numunesinde ortalama max. mikrosertlik 432.95 Hv; N3 numunesinde ortalama max. mikrosertlik 427.15 56

Gr A.K., Orhan A., Yldz T.

Teknolojik Aratrmalar: MTED 2009 (6) 49-58

Hv; N4 numunesinde ortalama max. mikrosertlik 459.3 Hv deerlerini vermitir. Daha yksek enerji girdisinde sertlikte fark edilebilir deerlerde art grlmektedir. Kaplama tabakasnda retim parametrelerine bal deiimler saptanmtr. Bu deiim enerji girdisi, artan C ve Cr oran yan sra ilave Ti ve B4Cnin ergime ve hzl katlama sonras oluabilecek metaller aras fazlarn (MC / M2C / M6C / M7C3 / M23C6 gibi) kaplama tabakasnda ki sertliin artmasna sebep olduu sonucuna varlmtr. Kaplamada kullanlan tozlarn metal karbrler oluturarak ve yzeyi sertletirdii dnlmektedir. 4. SONULAR PTA yntemiyle orta karbonlu AISI 1030 eliinde 2-3 mm kalnlnda kaplama tabakalar elde edilmitir. retilen kaplamalarn optik incelemeleri sonucunda herhangi bir makro ve mikro atlaa rastlanmamtr. Kaplama tabakasnn sertlii artan enerji girdisi ve kaplama tozu miktarnn paralelinde art gstermitir. Kaplama tabakasnn sertlii oluan katlan tozlarn alama katt konsantrasyon miktarna, sert karbrlerin dalmna, katlaan fazlarn homojen dalmna ve tane boyutuna baldr. AISI 1030 malzemesinde kaplanan en yksek sertlin deeri N4 numunesinde yksek enerji ve ilave toz kombinasyonlu numunede tespit edilmitir. Kaplama tabakasnn faz dalmlar, tribolojik zellikleri, korozyon dayanm ve sl iletkenlikleri incelenebilir. KAYNAKLAR [1] Buytoz, S., GR, A.K., Sarslmaz, F. (2005) ; Tungsten Asal Gaz Yntemiyle retilen SiCp Esasl Kaplamalarn Mikroyaps Metal Makine Dergisi, 17151, 180187. [2] K.H. Lo, F.T. Cheng, H.C. Man, Cavitation erosion mechanism of S31600 stainless steel laser surface-modified with unclad WC, Materials Science and Engineering A357 (2003) 168180. [3] L. Bourithis, Ath. Milonas, G.D. Papadimitriou, Plasma transferred arc surface alloying of a construction steel to produce a metal matrix composite tool steel with TiC as reinforcing particles, Surface and Coatings Technology 165 (2003) 286295. [4] Shan-Ping Lu, Oh-Yang Kwon, Yi Guo, Wear behavior of brazed WC/NiCrBSi(Co) composite coatings, Wear 254 (2003) 421428. [5] ay, V.V., elik, H., Gk, M.S. (2004). Elektrik ark kaynak yntemiyle yzeyi alasmlandrlan AISI 1010 eliginin abrasiv asnma Davransnn arastrlmas, Denizli Malzeme Sempozyumu, 101 109. [6] Gr, A. K., Yldz, T. (2008), "The Effect at Wear Behavior Of Coating Layer of Proportion Gases N2 ", e-Journal of New World Sciences Academy, Vol: 3(4),627-635 ISSN:1306-3111. [7] http://www.pro-fusiononline.com/welding/plasma.htm [8]Kalu, E., Taban, E. 2004, Plazma Ark ile Kaynak ve Endstriyel Uygulamalar MakinaTeknolojileri, Say 84. [9] Bourithis, L., Papaefthymiou, S., Papadimitriou, G.D., (2002) Plasma transferred arc boriding of a low carbon steel: microstructure and wear properties, Appl. Surf. Sci. 200 203218. 57

Teknolojik Aratrmalar: MTED 2009 (6) 49-58

FeCrC-B4C-Ti Tabakasnn Mikroyap Ve Mikrosertliinin ncelenmesi

[10] Kim, H.J., Grossi, S., Kweon, Y.G. (1999), Wear performance of metamorphic alloy coatings, Wear 232-.5160. [11] Gorokhovsky, V.I., Bhattacharya, R., Bhat, D.G., 2001, Characterization of large area filtered arc depositiontechnology: part I _ plasma processing parameters Surface and Coatings Technology 140,.82-92 [12] Gr, A. K., Orhan, A.(2007) ; PTA Yntemiyle AISI 1040 eliinin Yzey Modifikasyonu Sonras Mikroyaplarn ncelenmesi Metal Makine Dergisi Say:164, 395-397. ISSN:1303-6378. [13] Buytoz, S.2005, Microstructural properties of SiC based hardfacing on low alloy steel, Surface and Coating Technology, [14] Mario Marcioni, www.plasmateam.com - Plazma Team SNC. talya

58