Sili Ulke Raporu 2011

L
LKE RAPORU
Hazrlayan : nci Selin AYDIN
Ankara - April, 2011
T.C. Babakanlk D Ticaret Mstearl
HRACATI GELTRME ETD MERKEZ
L
Temel Sosyal ve Ekonomik Gstergeler
Temel Sosyal Gstergeler
Yzlm Ynetim ekli Devlet Bakan Nfusu Resmi Dili Din (2002 nfus saym) Bakent Balca ehirleri (milyon, 2002 yl nfus saym) 756.946km 2 Cumhuriyet (Bakanlk Sistemiyle Ynetilen Temsili Demokrasi) Sebastian Pinera Echenique (11 Mart 2010dan bu yana) 16,8 milyon (2008 yl resmi tahmini) 17,2 milyon (2011 tahmini) spanyolca (resmi), Mapudungun, Almanca, ngilizce % 70 Roma Katolii, % 15,1 Protestan, % 1,1 Jahudi, % 1 dier Hristiyan, % 4,6 dier, % 8,3 ateist Santiago
Santiago (6,0), Bio Bio (1,9), Valparaso (1,5), Los Lagos (1,1), Maule (0,9), La Araucana (0,9), OHiggins (0,8) Etnik Yaps (2002 nfus saym) % 95,4 beyazlar ve beyaz Amerikan Kzlderilileri, % 4 Mapue, % 0,6 dier etnik gruplar Kaynak: CIA The World Factbook, EIU Chile Main Country Report, Mart 2011.
Temel Ekonomik Gstergeler

2010 a Nominal GSYH (milyar Dolar) Reel GSYH Art (%) Kii Ba GSYH* (ABD Dolar) Sabit Brt Yatrm Art (%) Sanayi retimi Art Hz (%) Bakr retimi ('000 ton) sizlik Oran (ort, %) Tketici Fiyat Enflasyonu (ort, %) Tketici Fiyat Enflasyonu (yl sonu, %) Bte Dengesi (GSYHnin %si) Mal hracat, fob (milyar Dolar) Mal thalat, fob (milyar Dolar) Cari Denge (milyar Dolar) Cari Denge (GSYHnin %si) D Bor (yl sonu; milyar Dolar) Dviz Kuru Ps:ABD$ (ort) Dviz Kuru Ps: (ort) a EIU tahmini b EIU ngrs c Gerekleen * Satn Alma Gc Paritesi ile Kaynak: EIU Chile Main Country Report, Mart 2011. 195,8 5,2 15.056 19,1 -0,5 5.527 7,1 1,4c 3,0c -0,3 69,6 54,5 0,6 0,3 88,2 510,2c 661,4c 2011 b 229,8 6,0 16.069 14,8 4,0 5.859 6,8 3,1 3,8 0,8 75,3 61,1 -1,7 -0,7 96,4 480,2 571,4 2012 b 248,6 5,2 17.135 10,5 3,1 6.152 7,0 3,7 3,6 1,2 81,5 67,5 -3,3 -1,3 97,2 487,2 560,3 2013 b 4,9 8,0 2,4 6.459 7,1 3,5 3,4 1,6 88,3 74,7 -4,9 -1,8 99,3 499,0 568,9
yesi Olduu Uluslararas Kurulular APEC, BIS, CAN (ortak), CD, FAO, G-15, G-77, IADB, IAEA, IBRD, ICAO, ICC, ICCt, ICRM, IDA, IFAD, IFC, IFRCS, IHO, ILO, IMF, IMO, IMSO, Interpol, IOC, IOM, IPU, ISO, ITSO, ITU, ITUC, LAES, LAIA, Mercosur (ortak), MIGA, MINUSTAH, NAM, OAS, OECD, OPANAL, OPCW, PCA, RG, SICA (gzlemci), UN, UNASUR, UNCTAD, UNESCO, UNFICYP, UNHCR, UNIDO, Union Latina, UNMOGIP, UNTSO, UNWTO, UPU, WCO, WFTU, WHO, WIPO, WMO, WTO.
GEME-hracat Gelitirme Etd Merkezi, 2011 2 / 35
Yasal Uyar : Kaynak gsterilmek kayd ile alnt yaplabilir. Dokmann her hangi bir yntemle oaltlmas ve/veya basl ya da elektronik her hangi bir ortamda datm yasaktr.
Genel Bilgiler
Corafi Konum smi Aymara dilinde "dnyann bitimi" anlamna gelen chilli kelimesinden gelen ili, Gney Amerikann gneybat kysnda yer almakta olup, Atlantik ve Pasifik Okyanuslar arasnda stratejik bir konuma sahiptir. Arjantin ile 5.308 km, Bolivya ile 860 km ve Peru ile 171 km snra sahip olan ve 6.435 km ky uzunluu olan ili, kylarda ok yksek olmayan dalarn, orta kesimlerde verimli vadilerin, kuzeyde Atacama lnn, douda ise And Dalarnn evreledii bir topografik yapya sahiptir. 2005 yl verilerine gre lke topraklarnn % 2,6s ekilebilir topraklardan olumaktadr. Siyasi ve dari Yap 16. yzylda spanya'nn ili'yi igalinden nce Kuzey ili nkalarn, Orta ve Gney ili ise Mapuelerin idaresi altnda olup, 1810 ylnda spanya'ya kar bamszln ilan etmesine ramen kalc baarya 1818 ylnda ulalmtr. Pasifik Savanda (18791883) Peru ve Bolivya'y yenerek kuzeydeki blgeleri elde eden ilide Salvador Allende'nin bakanlndaki hkmet 1973 ylnda Augosto Pinochetnin askeri diktatrlk rejimi ile devrilmitir. 1990 ylnda serbest bakanlk seimi sistemine geilene kadar lke Pinochet tarafndan idare edilmitir. 11 Mart 1981de ilk Anayasa yrrle girmitir. ili Anayasas spanya, Fransa ve Avusturya anayasalarndan esinlenerek hazrlanmtr. ilide Devlet Bakan ayn zamanda Babakanlk grevini de yrtmektedir. Drt ylda bir yaplan bakanlk seimleri ile seilen Devlet Bakan, Bakanlar Kurulu yelerini atama yetkisine sahiptir. ili 15 eyaletten olumaktadr. Bu eyaletler Aisen del General Carlos Ibanez del Campo, Antofagasta, Araucania, Arica y Parinacota, Atacama, Biobio, Coquimbo, Libertador General Bernardo O'Higgins, Los Lagos, Los Rios, Magallanes y de la Antartica Chilena, Maule, Region Metropolitana (Santiago), Tarapaca ve Valparaisodur.
Nfus ve gc Yaps Yaklak 17 milyon nfusa sahip olan ilide nfus art hz % 0,88, ya ortalamas 31,7dir. Nfusun % 23,2si 014 ya arasnda, % 67,8i 1564 ya arasnda, % 9,1i ise 65 yan stndedir. 2002 yl nfus saymna gre lkedeki okur-yazarlk oran % 95,7dir. ili eitim standartlarnn dier Latin Amerika lkeleri ile kyaslannca daha iyi durumda olduu grlmektedir. Nfusun % 18,2si yoksulluk snrnn altnda yaamakta olup, gelir dalm adaletsizdir. 2008 yl verilerine gre ili nfusunun % 88i kentlidir. Nfusun % 40 bakent Santiago ve evresinde yaamaktadr. Kuzeyde ve gneyde tarmn yaplabildii And Dalarnn arasnda kalan ovalarda ve Santiago'nun 100 km batsndaki liman ehri Valparaisoda yerleim youn iken; lkenin kuzey ve gney u noktalarna gidildike elverisiz iklim koullar sebebiyle nfus younluu azalmaktadr. ilide etnik eitlilik dier Latin Amerika lkelerine kyasla daha azdr. Bat Avrupa lkelerinden gelen gmen nfus, ounluu oluturmaktadr. lkeye zellikle 19. yzylda ok sayda ngiliz, rlandal, Alman, Hrvat, Filistinli ve talyan yerlemitir. gc Projeksiyonu
2007 a gc (milyon) gc (% deiim) sizlik Oran (%) a Gerekleen. b EIU tahmini. c EIU ngrs. Kaynak: EIU Chile Country Forecast Updater, Haziran 2010. 7,2 4,9 7,0 2008 a 7,3 1,4 7,8 2009 b 7,4 2,1 9,6a 2010 c 7,6 2,1 9,2 2011 c 7,7 1,6 8,3 2012 c 7,8 1,6 8,0
2009 yl iin 7,4 milyon olarak tahmin edilen toplam igcnn % 13,2si tarm, % 23 sanayi ve % 63,9u hizmetler sektrnde istihdam edilmektedir. alan nfusun yarsn, ynetici pozisyonlarnn ise drtte birini kadnlar oluturmaktadr. Doal Kaynaklar ve evre ilinin balca doal kaynaklar; bakr, iyot, kereste, demir cevheri, nitrat, deerli metaller ve molibdendir. ilinin balca tarm ve hayvanclk rnleri; zm, elma, armut, soan, buday, msr, yulaf, eftali, sarmsak ve fasulye olmakla beraber; sr eti, kanatl etler, yn ve deniz rnleri ise balca hayvanclk rnleridir. lkenin imalat sanayisi bakr, madencilik, gda rnleri, balklk, demir-elik, ahap, tat aralar, imento ve tekstilden olumaktadr. lke zellikle turizm asndan nemli doal gzelliklere sahiptir. And dalar sayesinde ilinin byk bir hidroelektrik enerji potansiyeli bulunmaktadr. Kylar boyunca lkenin zengin balklk kaynaklar
ili lke Raporu 3 / 35
mevcuttur. Kuzeydeki kurak araziler maden yataklar ile bezenmitir. ilinin doal kaynaklarnn dalm yledir: Kuzey Blgesi: Bakr, demir cevheri, nitrat, altn, lityum, molibden, deniz rnleri. Orta Blgesi: Tarm, meyve, ormanlar, hidroelektrik enerjisi, kmr, deniz rnleri. Gney Blgesi: Orman, petrol, doal gaz, kmr, hayvanclk ve deniz rnleri. iddetli depremlerin, volkanik faaliyetlerin ve tsunamilerin ska grld ilinin balca evre sorunlar ormanlk arazilerin tahribi, zellikle Santiago ve evresinde endstriyel faaliyetlerin ve tat emisyonlarnn sebep olduu hava kirlilii ve su artma sistemlerinin yetersizlii nedeniyle Maipo, Aconcagua ve Bio Bio nehirlerinde oluan su kirliliidir.
Genel Ekonomik Durum

Ekonomik Yap ili ithal ikameci ekonomi politikalarn 1970lerin ortasnda, dier Latin Amerika lkelerinden yaklak on yl nce terk etmi ve liberal ekonominin uygulanmas dorultusunda nemli admlar atmtr. Bu durum, retim artn ve rekabeti beraberinde getirmi, madencilik ve balklk bata olmak zere geleneksel ihracat endstrilerinde byme kaydedilmitir. Ayn zamanda, selloz, meyve, somon, aa rnleri, araplk ve metanol gibi yeni sektrlerde, hava ve gemi tamacl ve turizm gibi hizmet sektrlerinde gelime salanmtr. hracat gelirlerinin % 40n madencilikten, milli gelirin ise te birini bakrdan elde eden ilinin en byk madencilik irketi olan Codelco, tek bana dnya bakr retiminin % 10unu gerekletirmektedir. malat sanayinde 2009 ylnda meydana gelen gerilemede sektrn kk ve orta lekli irketlerden olumas etkili olmu, hkmet tarafndan bu reticilere vergi kolaylklar tannmtr. Kriz nedeniyle lkenin en nemli sektrlerinden olan ilenmi meyve-sebze ve arap ihracat gerilemitir. Hayvanclk ve balklk sektrlerinin de gelimi olduu ilide igcnn % 13 tarm sektrnde istihdam edilmektedir. lkede petrol retimi 20 yldr azalmakta olup, doal gaz retimi de tketimi karlayacak dzeyde deildir. Sektrler tibaryla GSYH (%)
2006 a Tarm Sanayi Hizmetler 5,6 37,2 49,4 2007 a 5,5 36,1 50,4 2008 a 5,5 35,5 50,9 2009 b 5,6 34,5 51,9 2010 c 5,6 34,3 52,1 2011 c 5,5 34,2 52,3 2012 c 5,5 34,0 52,4
a Gerekleen. b EIU tahmini. c EIU ngrs. Kaynak: EIU Chile Country Forecast Updater, Haziran 2010.
Ekonomik faaliyetler zellikle lkenin orta ksmnda younlamtr. lke nfusunun % 40n barndran Santiago, GSYHnin % 47sini retmektedir. Valparaiso blgesindeki nfus toplam nfusun % 10unu oluturmaktadr. Kuzeyde madencilik sektrnn geliimi; gneyde somon yetitiricilii, turizm ve metanol retimi, ekonomik faaliyetlerin lke geneline yaylmasn salamtr. Ekonomi Politikalar Mart 2010da Bakanlk grevini devralan Pinera hkmetinin ncelii, makroekonomik istikrardan dn verilmeden depremin hasarlarnn giderilmesi olacaktr. Bu dnemde liberal d ticaret ve yatrm politikalarnn srdrlecei ve yeniden ina srecinde dzenlenecek yardm programlar erevesinde istihdamn ve tketimin artaca tahmin edilmektedir. 20102014 yllar iin deprem ncesinde ngrlen % 6 ekonomik byme ve her yl 200.000 kiiye yeni i olanaklar salanmas hedefleri korunmakla beraber; salk, eitim ve altyap yatrmlarnn artmas hedeflenmektedir. Depremden en fazla zarar gren blgeler lkenin orta-gney blgesinde yer alan Maule ve Bio Bio evresidir. Deprem sonrasnda meydana gelen ihtiyalarn karlanmas amacyla aylk dnem iin 111 Milyon Dolar deerinde bir nlem paketi aklanmtr. Bu yardmlar kapsamnda ilk etapta 25.000 adet adr ve 40.000 adet kontrplak ev datlmas, depremden etkilenen blgelerdeki rencilere alt ay boyunca her ay toplam 30.000 Peso deerinde eitim yardm yaplmas ve balklk sektrne ynelik eitli finansman programlar yer almaktadr.
Ekonomik Performans Piyasa ekonomisinin geerli olduu ilide ihracat gelirleri GSYHnin drtte birini oluturmaktadr. 1990l yllarda gerekletirilen ekonomik reformlar sayesinde 19911997 yllar arasnda reel GSYH art ortalama % 8e ulam, ancak 1998 ylnda gerekleen finans krizinin etkisiyle artan cari an azaltlmasna ynelik olarak uygulanan sk para politikas nedeniyle byme oran % 4te kalmtr. 1999 ylnda yaanan kuraklk ise, tarmsal retimin azalmasna, hidroelektrikten elde edilen enerjinin azalmas nedeniyle elektrik kesintilerine ve 15 yl sonra ilk kez ekonomik klmeye sebep olmutur.
Sonraki yllarda ekonomik byme ortalama % 4 dzeyinde gerekleirken, balca ticaret partnerleri ile imzalanan Serbest Ticaret Anlamalar neticesinde ticaret daha da liberal hale gelmi ve dorudan yabanc sermaye girii hzla artmtr. Depremin Toplam Maliyeti (Milyon Dolar)
Sektr Konut Eitim Salk Enerji Bayndrlk Hizm. Tarm Ulatrma ve letiim Dier Altyap Hizm. Belediye Hizm. Dier Toplam Hasar Dk Ekonomik Bymeden Kaynaklanan Maliyetler Enkaz Kaldrma Maliyeti Toplam Maliyet Kaynak: EIU Chile Country Report, Nisan 2010. Kamu Sektr 3.258 1.536 2.720 1.458 9 267 96 1.238 10.582 zel Sektr 685 1.479 1.601 592 523 5.477 10.357 Toplam 3.943 3.015 2.720 1.601 1.458 601 523 267 96 6.715 20.939 7.606 1.117 29.662
Ekonomide Gelecee Ynelik Beklentiler 2008 yl sonunda ABDde balayan ve dnyaya yaylan kresel ekonomik krizden salam bankaclk sistemi ve gl ekonomisi sayesinde nispeten az etkilenen ve Latin Amerika blgesinin en liberal ekonomilerinden biri olan ilide 27 ubat 2010 tarihinde meydana gelen 8,8 byklndeki deprem nedeniyle lkenin ikinci byk ehri olan Concepcion nemli lde hasar grm; lkenin su, elektrik ve ulatrma altyaps tahribata uramtr. Deprem nedeniyle 29,7 Milyar Dolar (GSYHnin % 15i orannda) arasnda zarar olutuu, hasarn 20 Milyar Dolarnn konutlarda, geri kalannn ise altyap ve styapda meydana geldii tahmin edilmektedir. Sz konusu faaliyetlerin getirecei mali ykn, depremden zarar grmeyen lkenin bakr retiminden salanan gelirlerden oluan rezervleri sayesinde, byk bir sorun yaanmadan giderilecei ngrlmektedir. Deprem sonras yeniden ina almalar kapsamnda mali kaynaklarn altyapnn iyiletirilmesine aktarlmas ve imalat sanayi altyapsndaki nemli hasarlar nedeniyle 2010 ylnn ilk eyreinde ekonominin kld; ancak yln ikinci yarsnda yeniden ina faaliyetleri ve zellikle madencilik ve enerji sektrlerine ynelik yabanc yatrmlar ile ekonominin yeniden byyecei ngrlmektedir. 2010 ylnda tketici fiyat enflasyonunun % 1,6 orannda, ekonomik bymenin ise % 5,2 dzeyinde gereklemesi, ara mal ve sermaye mal ithalatnn artmas nedeniyle cari ak olumas beklenmektedir. ili pesosunun ise nmzdeki dnemde deer kaybedecei tahmin edilmektedir. Deprem nedeniyle arap, meyve ve selloz ihracatnda beklenen % 13 de ramen bu sektrlerin ve madencilik sektrnn 2010 ylnda da ekonomik bymeye katkda bulunaca; balklk sektrnn ise ancak 2011 ylnda pozitif etkisinin olaca ngrlmektedir.
Sektrler
Tarm ve Hayvanclk ilinin toprak eitlilii ve blgelere gre farkllk gsteren iklimi, lkeye byk bir tarmsal potansiyel kazandrmaktadr. Tarm sektr ilinin GSYHsinin % 5,6sn oluturmakta ve igcnn % 13'n istihdam etmektedir. 1980li yllardan bu yana tarmdan modernizasyon almalar devam etmektedir. Son on ylda meyve ve yem bitkileri retim alanlar nemli lde genilerken; hububat, sebze ve endstriyel bitki retimi azalmtr. ili, sertifikal tohumlarn nde gelen ihracatlarndandr. Deprem nedeniyle bata sulama kanallarnda ve meyve retiminde olmak zere tarm sektr genelinde yaklak 601 Milyon Dolar hasar meydana geldii tahmin edilmektedir. Dnyann en byk meyve ihracats olan ili, arap ihracatnda da Fransa, talya, spanya ve Avustralya'dan sonra dnya beincisidir. arap ihracatna 1980lerde balanm olup, 1990l yllarda ili araplar dnyada nemli bir pazar payna ulamtr. Ancak depremin mahzenlerde yol at hasarlar nedeniyle araplk sektrnn toplamda 250 Milyon Dolar civarnda zarara urad, hasar gren araplarn % 13nn 2009 yl stoklar olduu ve 2010 ylnda retimin % 15 orannda azalaca tahmin edilmektedir.
ili, Perudan sonra Latin Amerikann ikinci en byk balk reticisi olup, balk iftliklerinde retilen somon ihracatnda % 35 pay ile Norveten sonra gelmektedir. Dnya talebinin her yl yaklak % 10 orannda artt kltr balklnn, ilinin gelecek on ylki bymesinde aktif rol oynayaca tahmin edilmektedir. Depremde balklk sektr de ar hasara uramtr. Kmes hayvancl, domuz, kuzu ve krmz et ihracat son yllarda artmtr. Tarm Bakanl verilerine gre, 2010 ylnda ili'nin Wagyu biftei ihracatnn 100 Milyon Dolara ulamas beklenmektedir.
Sanayi GSYHnn % 34n tekil eden sanayi sektrleri iinde elektrikli olmayan makineler, cam ve cam rnleri, plastik rnler, kat ve kat rnleri, demir ve elik rnleri imalatnda art grlmektedir. Son on ylda seramik retimi d iinde olup, tekstil ve hazr giyim, ayakkab ve deri sektrlerinde Asya lkelerinden gerekletirilen ithalat sebebiyle youn rekabet yaanmaktadr. 10,5 milyon hektarlk doal ormana sahip olan ilide, son yllarda gelien sektrlerden biri de selloz endstrisidir. ilinin selloz retimi yllk 4,8 milyon ton (dnya selloz retiminin % 10u) dzeyindedir. Celco, ili'nin en byk selloz retim fabrikasdr. 1999 ylnda Puanta Arenas yaknlarnda alan metanol retim tesisi Cabo Negro, dnyann en byk metanol kompleksi olup, dnya retiminin % 20sini gerekletirmektedir.
Madencilik ili ekonomisinin temelini oluturan madencilik sektrnde bakr retimi en nemli yeri oluturmaktadr. Dnya bakr rezervlerinin te birine sahip olan ve dnyann en byk bakr reticisi olan ilide bakr rezervleri lkenin kuzeyinde yer aldndan, ubat aynda meydana gelen deprem bakr retimi zerinde ok byk dlere yol amamtr. 2010 ylnda ilinin bakr retiminin % 7,3 art ile yllk 5,7 milyon tona ulamas ngrlmektedir. ilide bakrn yan sra altn, gm, manganez, inko, kurun, kire ta, sodyum nitrat, iyot, lityum, potasyum klorit, potasyum slfat ve borik asit de retilmektedir. Liberal yabanc yatrm mevzuat ve mlkiyet haklarnn korunmas sayesinde 1990l yllarda sektre ynelik yabanc yatrmlar artmtr. Mevcut petrol kuyularnn yetersiz hale gelmesi ve yeni rezervlerin kefi almalarnn yaplamamas nedeniyle ilide petrol retimi son yirmi yldr azalma eilimindedir. Halihazrda lkedeki 3 rafinerinin modernizasyonuna ynelik olarak son yllarda yaklak 300 Milyon Dolar deerinde yatrm yaplmtr. Petrol ve Doal Gaz Verileri
Petrol Petrol retimi (varil/gn) Petrol tketimi (varil/gn) Petrol ihracat (varil/gn) Petrol ithalat (varil/gn) Petrol rezervi, kantlanm (milyon varil) Doal Gaz Doal gaz retimi (milyar m3 ) Doal gaz tketimi (milyar m3 ) Doal gaz ihracat (milyar m3 ) Doal gaz ithalat (milyon m3 ) Doal gaz rezervi, kantlanm (milyar m3 ) Kaynak: CIA The World Factbook. 1,65 (2008 tahmini) 2,34 (2008 tahmini) 0 (2008) 690 (2008 tahmini) 98 (1 Ocak 2009 tahmini) 10.850 (2009 tahmini) 277.000 (2009 tahmini) 49.250 (2007 tahmini) 311.200 (2007 tahmini) 150 (1 Ocak 2009 tahmini)
Mteahhitlik Hizmetleri ili kamu kurumlar her trl mal ve hizmet almlarn bir tr kamu ihale kurumu ya da devlet malzeme ofisi niteliindeki Chile Compras adl kuruluun organizasyonu altnda gerekletirmektedir. Chile Compras tarafndan ynetilen web tabanl sistemde her trl mal ve hizmete ynelik tedarikilerin rn tip, spesifikasyon ve fiyat bilgileri yer almakta olup, kurumlar tm almlarn sistemde kaytl bu tedarikilerden yapmak zorundadr. Sistemin iki istisnas askeri almlar ile byk mteahhitlik hizmetleridir. Byk mteahhitlik hizmetlerinin btnne yakn mar Bakanl (Ministerio de Obras Publicas) bnyesindeki mtiyazlar daresi (Coordinacion de Concesiones de Obras Publicas) tarafndan ve imtiyaz szlemeleri kapsamnda yrtlmektedir.
ilide kamu inaat ilerinin imtiyaz szlemeleri yoluyla yaplmasna 1992 ylnda balanmtr. Sistem kamunun inaat ihtiyalarnn mteahhit firma tecrbelerinden yararlanlarak ve daha az btesel kaynak kullanlarak karlanmasn amalamaktadr. Uygulama yllar iinde ylesine gelimitir ki, sadece geleneksel imtiyaz szlemelerinden olan yollar, limanlar, havaalanlar deil, okullar, hastaneler, hatta cezaevleri bile kapsama alnmtr. 1) mtiyaz Szlemeleri Modelinin leyii mtiyazlar daresi yetkilileri tarafndan son derece effaf bir ekilde iledii tekrarla vurgulanan sistem, esas olarak klasik Yap-let-Devret (BOT) modeli erevesinde yrmekle beraber, zellikle hastane yatrmlarnda Dizayn Et-Yap-let-Devret (DBOT) ad verilen, iin dizaynnn da imtiyaz sahibine brakld bir model kullanlmaktadr. hale edilecek projenin yatrm bykl devlet tarafndan tahmin edildikten sonra iki aamal bir ihalenin ars yaplmaktadr. lk aamada adaylar tarafndan kullanlacak malzemeler, standartlar, inaat sresi gibi teknik zelliklerin yer ald teknik teklifler iletilmekte, daha sonra teknik teklifi kabul edilen firmalar ikinci aamaya arlmaktadr. kinci aamada adaylarn ekonomik teklifleri iletilir. Ekonomik tekliflerde iin yapm maliyeti (fiyat), ihtiya duyulacak devlet sbvansiyonu (proje okul, cezaevi gibi kendini finanse edemeyecek bir kamu hizmetiyse), kullanclara uygulanacak fiyatlar (otoyol gei creti gibi), talep edilen imtiyazl iletme sresi gibi bilgiler yer alr. Her projede, o projenin niteliine gre bu kstaslardan biri esas alnr (En dk fiyat, en az devlet sbvansiyonu, en dk kullanc fiyat, en ksa iletme sresi gibi). Her durumda imtiyaz irketi yatrm tamamen kendi finansal imkanlaryla tamamlar ve bir sbvansiyon ya da deme garantisi sz konusu ise bu ancak inaatn tamamlanmasnn ardndan yaplr. Sbvansiyonlarda, deme iin tamamlanmasnn ardndan bir defada yaplabildii gibi, iletme sresi boyunca taksitle de olabilmektedir. 2006 yl Haziran ay banda ili Devlet Bakan tarafndan yaymlanan bir Karar uyarnca ili Devleti tarafndan her trl mal ve hizmet alm bedeli 30 gn iinde denmektedir. 2) ili Kamu ve zel Finans Kesiminden Fon Temini Yukarda da belirtildii gibi, ili Devleti imtiyaz szlemesi projelerine fon temin etmemekte, pein deme de yapmamakta, ancak iin zelliinin devlet sbvansiyonunu gerekli kld durumlarda yatrmn ardndan pein ya da taksitle sbvansiyon verebilmektedir. Dier taraftan, ili finans kesiminin yeterli derinlie sahip olduu ve zellikle son dnemdeki imtiyaz sahiplerinin finansman temininin btnyle i piyasadan karland belirtilmektedir. mtiyaz szlemelerinin iletme sreci iinde devrine izin veren bir mevzuatn bulunmas da finansman konusunda rahatlatc bir unsurdur. 3) ilideki ihaleler (yeni imtiyaz szlemeleri, mevcut yatrm portfy, planlanan yatrmlar vs.) nasl takip edilebilir? Mevcut ve planlanan yatrmlara ilikin bilgiler mtiyazlar daresinin web sayfasndan (www.concesiones.cl) ve ili Resmi Gazetesinden takip edilebilmektedir. Sz konusu web sayfas halihazrda spanyolca dilinde hizmet vermekte olup, burada planlanan her yatrmn teknik detaylar bulunmaktadr. Sz konusu dokmann 25inci sayfasnda yer alan yatrm portfy, ihale srecinde belli bir aamaya gelinmi olup, artk katlm mmkn olmayan ve toplam bykl 1,5 milyar dolar tutarnda olan 10 adet projeye ilikindir. 26nc sayfada 2009 ylnn kalan dnemi ile 2010 ylna ilikin, halen katlnabilecek 20 proje yer almaktadr. 3,3 milyar dolar tutarndaki bu projelerden zellikle 2010 ylna ilikin olanlarn ihale srecinin 2011 ylna da sarkabilecei yetkililerce ifade edilmektedir. 27nci sayfada yer alan toplam 4,8 milyar dolar tutarndaki 21 proje ise henz takvime balanmamtr. 29 ila 65inci sayfalarda takvime balanm 30 adet projeye ilikin teknik detaylar (projenin ad, tanm, sresi, proje yneticisi memurun ad ve irtibat bilgileri) yer almaktadr. ilide imtiyaz szlemesiyle gerekletirilecek projeler sadece kamu tarafndan retilip duyurulmamakta, ayn zamanda zel sektr de kendi tespit ettii kamusal ihtiyalara ilikin projeler retip bunlar bir imtiyaz szlemesi dahilinde hayata geirmek zere giriim balatabilmektedir. Nitekim, planlanan yatrmlarn bir ksmnn kamu, bir ksmnn ise zel kesim inisiyatifinde olduu belirtilmektedir. 4) Pazara Girite Olas Zorluklar mtiyaz Szlemelerine ilikin mevzuat (Concessions Law, Concessions Regulation), yabanc firmalara da yerli firmalarla ayn haklar vermekte olup, bunlara ynelik zel bir kstlama bulunmamaktadr. hale srecindeki en byk glk, teklif ve eklerinin spanyolca dilinde iletilmesi zorunluluu ve mevzuatta aka belirtilmemekle beraber sadece ili Dileri Bakanl tarafndan yaplan tercmelerin kabul edilmekte oluudur. Sz konusu ekler arasnda yabanc irketlerin kendi resmi dillerinde dzenlenen kurulu ve ortaklk kayt ve belgelerinin de olduu gz nne alndnda, byle bir srecin vakit kaybna yol aacak nitelikte bulunduu dnlmektedir. Ancak, mtiyazlar daresi yetkilileri bunun ok uzun bir sre olmadn, hi bir firmann bu vakit kayb nedeniyle ihale bavuru hakkn kaybetmediini belirtmilerdir. Ne var ki piyasada bunun aksi ynnde grler mevcuttur. Dier taraftan, yine ayn yetkililer tarafndan Trkenin lkede yaygn olarak bilinmedii gerei gz nne alndnda, bir istisna tannarak darda yaptrlan onayl tercmelerin de kabul edilmesinin kabul edilebilecei, esasen gemite byle bir rnek uygulamann da olduu ifade edilmitir. Tercme edilmesi gereken orijinal belgeler ile ilgili dier bir glk de her ayr ihale iin tekrar ayn tercme srecinden geilmesi gerekliliidir. Ancak, bir ihalede teknik teklifi kabul edilen ve bylece
ihaleye kabul edilmi saylarak ekonomik teklif verme aamasna ulaan firmann, benzer mteakip ihalelerde ayn tercme edilmi belgeleri kullanmas mmkndr. Bylece, rnein sz konusu olan bir otoyol ihalesi teknik teklifine ilikin tercme ise, teknik teklifi kabul edilerek ihaleye alnan firma mteakip otoyol ihalelerinde (sadece bunlarda) ayn tercmeleri kullanabilecektir. 5) Mahalli Mteahhit Firmalarla Ortaklk mtiyaz szlemelerine mahalli firmalarla konsorsiyum oluturarak katlma imkan bulunmakta olup, bunun zellikle pazar tanma dneminde mevcut deneyimlerden yararlanmak iin uygun bir yntem olaca, birok yabanc yatrmcnn da bu yolu izledii ifade edilmektedir. Nitekim getiimiz gnlerde Santiagoya dzenlenen talyan Heyeti esnasnda byk bir talyan irketinin de kamu ihalelerine ve imtiyaz szlemelerine katlmak zere ili pazarna girecei, bu amala balang aamasnda yerel ofis amak yerine mahalli firmalarla ortaklk eklinde bir yaplanmaya gidilmesinin planland duyurulmutur. 6) Yabanc Firmalara Ynelik zel Tevik Unsuru Yabanc firmalar iin kstlayc hkm bulunmad gibi, herhangi bir zel avantaj da tannmamaktadr. Ancak, 5 milyon dolarn zerindeki yabanc yatrmlarda, yatrmc ile ili Hkmeti arasnda zel baz haklar tanyan bir Yabanc Yatrm Kontrat imzalanmaktadr. Bu haklarn genel olarak gelecekteki mevzuat deiikliklerine kar korunma salayc nitelikte olduu anlalmaktadr. 7) gc Temini ili igc piyasas inaat projelerinde ihtiya duyulacak igcnn btnyle teminine msait olmakla beraber, yurt dndan (lkemizden) ii getirilmesi konusunda imtiyaz szlemelerinin ileyii asndan bir kstlama bulunmamaktadr. Halihazrdaki imtiyaz szlemesi sahibi yabanc yatrmlarda ynetici konumdaki personel ounlukla sermayedar lke vatandalarndan olumaktadr. Dier taraftan, ili Kanunu iyerlerinde alan personelin en az % 85inin ili vatanda olmasn zorunlu klmaktadr. Ancak, 25ten az ii altran iyerleri, istihdam zorunlu uzman teknik personel, ilililer ile evli yabanclar, ilili anne ya da babann ocuklar ve 5 yldan fazladr ilide ikamet eden yabanclar bu kuraln uygulanmas asndan ilili saylmaktadr. 8) Malzeme ve Ekipman Temini naatlarda ihtiya duyulacak malzeme ve ekipmann yurt dndan (lkemizden) temini konusunda imtiyaz szlemelerinin ileyii asndan bir kstlama bulunmamaktadr. 9) Gvenlik htiyac ilide grece gvenli bir ekonomik ve sosyal ortam hkm srmekte olup, yetkililerce kamu yatrmlarna ynelik bir saldr veya adam karma benzeri giriimin bugne kadar yaanmad, bu erevede zel gvenlik irketleriyle ayrca bir kontrat yapmaya gerek olmayaca ifade edilmektedir.
naat naat sektr 19901997 yllar arasnda hzl bir gelime kaydetmi, 1997 ylnda GSYHnn % 5,3 bu sektrden salanmtr. 1998 ylnda yaanan ekonomik kriz srecinde kamu harcamalarnda kesintiye gidilmesi sektrde daralma yaanmasna sebep olsa da, 2005 ylndan itibaren sektr eski gcne ve canllna kavumutur. ilide inaat sektrnde rekabet youn olup, yaklak 400.000 kii bu alanda istihdam edilmektedir. Modern teknolojinin kullanm yaygndr. Konut sektrne ynelik finansman olanaklar da olduka genitir. 20052007 yllarnda yksek talebin de etkisiyle inaat sektrnde nemli atlmlar gerekletirilmitir. ili'de ksa vadede depremin yaratt etkilerin giderilmesine ynelik uygulanacak olan yeniden yaplanma programnn lkemiz mteahhitlik ve inaat malzemeleri sektrne nemli frsatlar sunacana inanlmaktadr. Nitekim ulatrma altyapsnda meydana gelen hasarn 1,2 Milyar Dolara yakn olduu tahmin edilmektedir. Konutlarn yan sra hastaneler, okullar, kprler, otoyollar ve limanlar da zarar grm durumdadr. ilide 2010-2014 yllarn kapsayan Yeniden Yaplandrma Plan ile ulatrma, elektrik, su ve kanalizasyon altyaps, hastane, kamu binalar, hapishane, telekomnikasyon alanlarnda toplam 8 milyar Dolar deerinde yatrm ngrlmekte olup; 3,73 milyar Dolar deerinde muhtemel ek projeler de deerlendirme aamasndadr. Santiagodaki Americo Vespucio evre yolu, Valparaiso blgesindeki Marga Marga Nehri dnm projesi, Concepciondaki Inter-Port lojistik karayolu balants, Antofagastadaki Cerro Moreno Havaalannn geniletilmesi bu projelerden bazlardr. ABD, Kanada, Avrupa lkeleri, Avustralya, Hindistan ve Kolombiya, Panama ve Uruguay gibi Latin Amerika lkeleri bu alanda yatrm yapan balca lkelerdir. Trkiye ile ili arasnda imzalanan ve 1 Mart 2011 itibaryla yrrle giren Serbest Ticaret Anlamas kapsamnda Trk meneli inaat malzemelerinin bazlar iin gmrk vergilerinin Anlama yrrle girdii tarihte sfrlanp, dierlerinin de 4 yllk indirim takvimine alnmas nedeniyle inaat malzemeleri iin ili pazarnda nemli frsatlar mevcuttur.
Turizm
GEME-hracat Gelitirme Etd Merkezi, 2011
8 / 35
l manzaralarndan okyanus kylarna kadar deien bir doa zenginliine sahip olan ili, byk bir turizm potansiyeline sahiptir. zellikle lkenin gneyindeki el dememi blgeler turistleri cezbetmektedir. Ulusal Turizm Kuruluunun verilerine gre 2009 ylnn ilk yarsnda lkeyi ziyaret eden turistlerin says % 4 artarak 1,5 milyona yaklamtr. Gney Amerikal ziyaretilerin says nceki yla kyasla % 13 orannda artm, blge lkeleri iinde zellikle Arjantin (% 25), Uruguay (% 12,2), Peru (% 7,7), Ekvator (% 3,5) ve Kolombiyal (% 2,0) turistlerin says ykselmitir. Fransz turistlerin says % 3 orannda artarken, ABDli ve Avrupal turistlerin says srayla % 17 ve % 10 azalmtr. lkede 2010 yl ubat aynda meydana gelen depremden turizm sektr de olumsuz etkilenmi, rezervasyonlarn iptal edilmesi nedeniyle ksa dnemli kayplar yaanmtr. Ulatrma ve Telekomnikasyon Altyaps ilide 2010 yl itibaryla 366 adet havaalan bulunmakta olup, toplam havaalan says bakmndan ili dnyada 22. srada yer almaktadr. lkenin en byk uluslararas havaalan, Santiago Uluslararas Havaalandr (www.aeropuertosantiago.cl/english). Yurt ii havayolu tamacl da olduka gelimi dzeyde olup, Santiago ve dier kentler arasnda seferler dzenlenmektedir. Demir yolu tamacl ise daha az gelimi olmasna ramen, Santiago ve Chillan arasnda iyi ileyen bir merkezi demir yolu hatt bulunmaktadr. (www.efe.cl). lkenin balca limanlar ise Coronel, Huasco, Lirquen, Puerto Ventanas, San Antonio, San Vicente, Valparaiso limanlardr. ilide yurt ii yk tamaclnn % 90 deniz yolu ile gerekletirilmektedir. ili Yabanc yatrm Komitesinin web sitesinde lkenin ulatrma altyapsna ilikin detayl bilgiler mevcuttur. http://www.foreigninvestment.cl/english/clima/conectividad_globalmente_puertos.asp lkedeki sabit hat abonelerinin says 2008 yl itibaryla 3,5 milyon, mobil telefon kullanclarnn says ise 14,8 milyon civarndadr. ilide internet kullanm oran yksek olup, internet kullanclarnn says 5,5 milyon, internet abonelerinin says ise 2009 yl itibaryla 1,1 milyondur.
Enerji 2004 ylnda Arjantinin iliye doal gaz ihracatn kstlamas sonucunda enerji politikalarn gzden geiren ilide zellikle madencilik ve imalat sektrlerinde artan elektrik kullanm, daha fazla sayda enerji retim tesisi kurulmasn gerektirmektedir. zel sektr tarafndan iletilen elektrik retim ve datmnn dzenleme, planlama ve gzetimi devlet tarafndan yaplmaktadr. ilinin orta ve gney blgelerinde bulunan olduka su kaynaklar, hidroelektrik projeleri iin byk potansiyel barndrmaktadr. Jeotermal, rzgar ve gne enerjilerinde de ili byk frsatlar sunmaktadr. Jeotermal enerji kaynaklar, And Dalarnda 4.000 metre ykseklikte bulunmaktadr. Elektrik Kullanm statistikleri (Milyar kws)
Elektrik retimi Elektrik tketimi Elektrik ihracat Elektrik ithalat Kaynak: CIA The World Factbook. 60,6 (2007 tahmini) 57,3 (2007 tahmini) 0 (2008 tahmini) 1,6 (2007 tahmini)
Bankaclk Bankaclk sektrnde, 13 yerli, 12si yabanc olmak zere toplam 25 banka faaliyette bulunmakta olup, yerli bankalar toplam banka varlklarnn % 60n oluturmaktadr. ili, Latin Amerika lkeleri ierisinde en gelimi bankaclk sistemine sahiptir. lkenin en byk bankalar Banco Santander, Banco de Chile, Banco Estado, Banco de Credito e Inversiones ve BBVA-Chiledir. 1925 ylnda kurulan ili Merkez Bankas (Banco Central de Chile, www.bcentral.cl) zerklie sahiptir. Santiago Menkul Kymetler Borsasnn (Bolsa de Comercio Santiago, www.bolsadesantiago.com) temelleri ise 1840 ylna dayanmaktadr.
Dorudan Yabanc Yatrmlar

Dorudan Yabanc Yatrmlarn Grnm 2008 ylnda iliye Dorudan Yabanc Yatrm girii % 64 artla 12,2 Milyar Dolara ulamtr. Bunun 5,2 Milyar Dolar 600 Sayl Yabanc Yatrm Yasas (DL600) erevesinde; 6,9 Milyar Dolar ise Merkez Bankasnn Dviz Kuruna likin Dzenlemeleri (BlmXIV ve BlmXIX) kapsamnda lkeye girmitir. Sz konusu dzenlemeler ile ilgili detayl bilgi, http://www.foreigninvestment.cl/english/clima/inversion_mecanismos.asp ve http://www.foreigninvestment.cl/english/regulaciones/estatutos_antecedentes.asp adreslerinde mevcuttur. 2009 ylnda ise kresel krize ramen lkeye 11,2 Milyar Dolar deerinde DYY girmi; bunun 6,1 Milyar Dolar Merkez Bankas-BlmXIV, 5,1 Milyar Dolar ise DL600 kapsamnda gereklemitir. Hizmetler sektr DL600 kapsamndaki DYYnin % 60,5ini olutururken; madencilik sektrnn pay % 19,9; imalat sanayinin pay % 9; elektrik doal gaz ve su sektrnn pay ise % 6 olarak kaydedilmitir.
Hizmetler sektr kapsamndaki yatrmlarn nemli bir ksm, D&S spermarket zincirinin Amerikan perakende zinciri Walmart ile birlemesinden kaynaklanmtr. Dier nemli projeler ise Esperanza madeni arama almalarnn Los Pelambres ve Japon Marubeni tarafndan ortaklaa yrtlmesi, ve Norve kkenli DnB Bankas tarafndan balklk, gemi ina ve yenilenebilir enerji projelerine verilen kredilerle gerekletirilen yatrmlardr. 19742009 yllar arasnda DL600 kapsamndaki yatrmlarn % 26,4 ABD, % 19,3 spanya, % 17,4 Kanada, % 8,7si Birleik Krallk, % 4,7si Avustralya ve % 3,7si Japonya kaynakldr. Bu srete AB lkelerinin pay % 37,8, OECD lkelerinin pay % 94,5 olarak gereklemitir. 19742009 yllar arasnda DL600 kapsamndaki toplam 48 Milyar Dolar deerindeki net kmlatif dorudan yabanc yatrmlarn % 26,7si hizmetler, % 25,7si madencilik, % 20,7si elektrik doal gaz ve su, % 11,9u ulatrma ve iletiim hizmetleri, % 10,9u ise imalat sanayi sektrlerinden olumaktadr. Hizmetler sektr iinde ise perakendecilik (% 32,7), bankaclk (% 17), yatrm irketleri (% 16,2) ve sigortaclk (% 13,8) sektrleri ne kmtr. ABD (% 26,7), spanya (% 20), Kanada (% 16,5) ve Birleik Krallk (% 6,2) net kmlatif dorudan yabanc yatrmlar asndan da ne kan lkeler olmutur. Ayn dnemde yatrmlarn % 43,2si ilinin birden fazla blgesine, % 23,3 Santiago, % 12,4 Antofagasta, % 6,5i Atacama ve % 3,2si Arica ve Parinacota blgelerine ynelmitir.
lkedeki Serbest Blgeler (zel Ekonomik Blgeler) ilide biri kuzey limanndaki Iquique (Blge I) ve dieri bir gney ehri olan Punta Arenas (Blge XII) olmak zere iki adet serbest blge bulunmaktadr. Bu blgelerde kurulu olan irketler kurumlar vergisinden, KDV ve gmrk vergisinden muaf tutulmaktadr. Reeksport edilecek mallar vergiden muaf olmakla beraber, ili piyasasnda satlacak rnler % 19 orannda KDVye ve blgeden karlrken gmrk vergisine tabidir (yakn blgelere yaplacak satlar zerinden CIF deerinin % 0,8i orannda daha dk vergi alnmaktadr). Ayn istisnai hkmler Chacalluta ve Las Americas Sanayi Parknda (Ekim 2007de oluturulan Arica ve Parinacota XV Blgesi ierisinde) faaliyet gsteren irketlere de uygulanmaktadr. Madencilik, balklk ve finansal hizmetler gibi sektrlerde serbest blge ayrcalklar uygulanmamaktadr. Serbest blgelerde kurulu ynetim irketleri gmrk tarifesi, KDV ve dier ithalat vergileri, Gelir Vergisi Kanunundan gsterilen ilk kategori gelir vergisinden ve serbest blgedeki faaliyetlerinde kullandklar mal ve hizmetler zerinden alnan KDVden muaftrlar. lkede Kurma Mevzuat ilide irket kurma ile ilgili ilemler maliyetli olmayp, yaklak 1 ay srmektedir. Dorudan maliyet kalemleri avukatlk creti iin yaklak 1500 Dolar ve noter creti, ticaret sicil kayd ve resmi gazetede yaynlama gibi masraflar iin de yaklak 450 Dolardr. ilide irket kurulmas iin yerel ortaklk art bulunmamaktadr. ilide irket kurmann ilk adm, ili Konsolosluuna ilide yatrm yapma niyetine ilikin bir bildirimde bulunmaktr. Bu formda iin nitelii ve yatrm yaplacak sermaye miktarna ilikin bilgiler bulunmal, ayrca Devaml kametgah iin vize bavurusu yaplmaldr. Bu vize ile irketin ilide yerleik olma stats resmilemekte ve lkede ticari faaliyetlerde bulunulabilecei belirtilmektedir. ili kanunlarna gre lkede deiik trlerde irket kurulmas mmkn olup, her bir irket tr farkl hukuki uygulamalara ve vergiye tabidir. Bu irket trleri; anonim irket (sociedad annima), kolektif irket (sociedad colectiva), limited irket (sociedad de responsabilidad limitada), komandit irket (sociedad en comandita) ve kooperatiflerdir. ilide ortak giriim (joint venture) ve lisans anlamalar yapmak iin ise; lkedeki hukuki ilemleri ve vergi ykmllklerini takip edecek, kanunlara uygun ekilde kurulmu olan yerel bir ortak ile almak gerekmektedir. dari ve ticari konularda ve kar datm gibi husular, ortaklar arasnda yaplacak szlemeler ile belirlenecektir. ilide son on ylda gerekleen grevlerin says az olup, genellikle madencilik, salk, eitim, ulam ve kamu hizmetleri alanlarnda greve gidilmektedir. Sendika yeliinde gnlllk esas olup, igcnn yaklak % 13 sendikaldr. letmelerde birden fazla sendika bulunmaktadr ve ynetim sendikalarn herhangi biri ile toplu anlama iin pazarlk yapabilmekte veya ii gruplar ile dorudan grebilmektedir. Sendikalar konfederasyonlar veya ulusal dzeyde ii merkezleri oluturabilmekte ve uluslararas ii federasyonlarna ye olabilmektedirler. Anlamalar genelde firma dzeyinde mzakere edilmekte ancak birden fazla firmay kapsayacak ekilde de pazarlk yaplabilmektedir. Asgari cret, alma saatleri, fazla mesai, cretli yllk izinler ve tatiller kanunla belirlenmektedir. 1 Ocak 2005 tarihinde haftalk maksimum alma saati, crette bir kayp olmakszn 48 saatten 45 saate indirilmitir. 2007 ylnda yrrle giren Yeni Taeronluk (dardan kaynak kullanm) Kanunu, ili makamlarnn ve irketlerin farkl yorumlar nedeni ile belirsizlie yol am, zellikle madencilik ve ormanclk sektrlerinde daha iyi alma koullar isteyen iilerin protestolarna yol amtr. Kanun, dardan kaynak kullanmn iki aktivite eklinde tanmlamaktadr; taeronluk hizmeti alm ve dardan ii kullanm. Taeronluk, bir firmann belirli bir ilemi kalc olarak dardan baka bir firmadan o ilemle ilgili tm sorumluluun taerona devredilerek ve taeronun igc ile karlamas durumudur. Fakat Kanun, firmalarn ana ekonomik aktivitesinin dardan salanmasna izin vermemekte; dardan geici ii kullanmn 90 gn (baz durumlarda 180 gn) ile snrlandrmaktadr. Kanun, geici iilerin saysna da snrlamalar getirmektedir. ilide firmalarn % 50sinden fazlas retimlerini taeronlara yaptrmakta, % 20,7si ise ana ekonomik aktivitelerini alt yklenicilere vermektedir. OECDnin 2009 yl verilerine gre, ilide yoksulluun ve
gelir adaletsizliinin nne geilebilmesi iin istihdama ve aktif sosyal politikalara daha fazla yatrm yapmas gerekmektedir.
Yatrmlara Salanan Tevikler ili Ekonomik Gelime Ajans (CORFO), belirli sektrlerde Santiago dndaki eyaletlerde dorudan yabanc yatrmlar tevik etmek amacyla ili Yatrm Plann uygulamaktadr. zellikle biyoteknoloji, Ar-Ge, elektronik ve mhendislik alanlarnda, madenlerin katma deer art salanarak ihracatnn artrlmas iin eitli tevikler sunulmaktadr. Plan kapsamnda yenilenebilir enerji projelerindeki yatrmlar da tevik edilmektedir. CORFO, yenilenebilir geleneksel olamayan enerji projelerinin yatrm ncesi fizibilite almalarna e finansman programlar salamaktadr. 2001 tarihli Arica Kanunu, Blge XV iinde yer alan Arica ve Parinacota eyaletlerinde firmalara vergi indirimleri salamaktadr. Aricada, yaklak 145.000 Dolar tutarndaki yatrm projelerinde tanmaz bedelinin % 30luk ksm kadar vergi kredisi salanmaktadr (turizm projeleri iin bu oran % 40tr). Parinacotada ise, yaklak 72.500 Dolar tutarndaki yatrm projelerinde tanmaz bedelinin % 40lk ksm kadar vergi kredisi salanmaktadr. Bu tevikler 31 Aralk 2011 tarihine kadar uygulanacak olup, 2034e kadar geri denebilecektir. 1999 tarihli Austral Plan erevesinde ise Blge XI (Aysen) ve Blge XII (Magallanes), ve Blge Xdaki (Los Lagos) Palena eyaleti iin vergi kredileri salanmaktadr. Ulam, enerji, turizm, retim, tarm, su rnleri yetitiricilii ve Ar-Ge sektrlerindeki yaklak 145.000 Dolar tutarndaki yatrm projelerinde tanmaz bedelinin % 32si deerinde vergi kredisinden faydalanlabilmektedir. Krediler 2011 sonuna kadar verilecek olup, 2030a kadar geri denebilmektedir. Blge XIIde (Magallanes) yer alan Tierra del Fuego eyaletinde salanan yatrm teviklerinden ise, en az % 25 orannda yerel ii ve girdi kullanan madencilik, imalat, ulam, balklk ve turizm irketleri faydalanabilmektedir. ili Rekabet Plan erevesinde salanan yatrm tevikleri ise, halka arz edilen hisse senetleri, bonolar, yatrm fonu ve emeklilik fonu gelirlerinde kurumlar vergisi muafiyetleri iermektedir. ili Gelir daresi (SII) verilerine gre, 2008 ylnda yatrmlar iin Arica Kanunu kapsamnda salanan vergi kredilerinin toplam tutar 24 Milyon Dolar, Austral Plan kapsamnda salanan vergi kredilerinin toplam tutar ise 126 Milyon Dolar olmutur.
lkedeki haleler hale bavurular yazl ekilde ve spanyolca dilinde yaplmaldr. Kazanan teklifler kazanann ismi ve kontrat bedelini ierir ekilde yaynlanmaktadr. haleler, ihaleden en az 30 gn nce duyurulmaktadr. effafl arttrmak, ihale srecini glendirmek ve ihale masraflarn azaltmak amac ile Mart 2000de kurulan ili Devleti ihale web sitesinden (www.chilecompra.cl) kamu ihalelerinin takibi mmkndr. Bu sitede askeri almlar da dahil olmak zere tm ihaleler yaynlanmaktadr. Kamu ihalelerine teklif verecek olan yerel ve yabanc irketlerin ili Kamu hale Kurumuna (Direccion de Aprovisionamiento del Estado) kayt yaptrmalar ve teklif bedelinin % 10u tutarnda bir mebla teknik artname ve teslim tarihlerine uyum salamak amacyla yatrmalar gerekmektedir. Kamu ihalelerine katlmak isteyen firmalarn ilideki ihale srelerine hakim ve balantlar gl bir yerel temsilci ile almalar tavsiye edilmektedir.
irket Birlemeleri ve Marka Satnalmalar ili Devleti tarafndan yerli firmalarn yurt dndaki satn alma ve birleme operasyonlarna salanan bir devlet destei bulunmamaktadr. Dier taraftan, Ernst&Young tarafndan Mergermarket Verlaine sayanlarak yaplan bir almaya gre, yabanc firmalarn ilide gerekletirdii satn alma ve birleme operasyonlarnn bykl 2008 ylnda 8,33 milyar Dolar, 2009 ylnda ise 6,99 milyar Dolar tutarndadr. Yine bu almada deer olarak satn alma ve birleme ilemlerinin yardan fazlasnn perakende sektrnde olduu; altyap, inaat, enerji ve madencilik sektrlerinin ise bu alanda ne kan dier sektrler olduu belirtilmektedir.
D Ticaret
Genel Durum D ticaretinde yllardr fazla veren ilinin d ticaret hacmi 2009 ylndaki %25,2 de ramen 2010 ylnda yaklak 120 milyar Dolara ulamtr. lkenin ihracatnda da benzer ekilde 2009 ylnda yaanan %22,2 gerilemeye ramen 2010 ylnda yeniden art (%25,5) salanmtr. lkenin D Ticareti ilinin D Ticareti (milyon Dolar)
Yl hracat thalat Denge Hacim
ili lke Raporu
11 / 35
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Kaynak: ITC Trademap.
18.745 17.423 20.077 30.895 38.596 55.881 65.739 69.085 53.732 67.425
16.136 15.383 17.376 22.401 29.857 34.726 42.732 58.173 42.427 52.560
2.609 2.040 2.701 8.494 8.738 21.155 23.007 10.912 11.305 14.865
34.882 32.806 37.453 53.296 68.453 90.607 108.471 127.258 96.159 119.985
hracatnda Balca rnler 1960l yllara kyasla ilinin ihracatnda sanayi rnlerinin paynn giderek artt, madencilik rnlerinin paynn ise giderek azald, tarm rnleri ihracatnn ise nemli bir deiiklik gstermedii grlmektedir. lkenin 2010 yl ihracatnn %34,6s artlm bakr ve ilenmemi bakr alamlarndan olumaktadr. Rafine edilmemi bakr (%18), metal cevherleri (bakr, molibden, demir), sodal ve slfatl odun hamuru, kymetli ta ve metal mamulleri (altn, gm), inorganik kimyasallar (iyot, potasyum nitrat, lityum karbonatlar, molibden ve lityum oksitleri, bor oksitleri, iyodrler ve dier klorrler, molibdatlar ve oksimetalik/peroksimetalik asitlerin tuzlar, bakr slfat) ise ilinin ihra ettii dier balca rnlerdir. Tarm ve gda rnlerinin ilinin ihracatndaki pay %16,6 olup, gda ihracatnn te ikisini ya meyve ve sebze, deniz rnleri ile alkoll ve alkolsz iecekler oluturmaktadr.
ilinin hracatnda Balca rnler (1000 Dolar)

GTP rn Ad Tm rnler 7403 Artlm Bakr, lenmemi Bakr Alamlar 2603 Bakr Cevherleri ve Konsantreleri 7402 Rafine Edilmemi Bakr; Elektrolitik Rafine in Bakr Anotlar 4703 Sodal ve Slfatl Odun Hamuru 2204 Taze zm arab (Kuvvetlendirilmi araplar Dahil) zm ras 2613 Molibden Cevherleri ve Konsantreleri 2601 Demir Cevherler ve Konsantreleri 0806 zmler (Taze/Kurutulmu) 0303 Balklar (Dondurulmu) 7108 Altn (Ham, Yar lenmi, Pudra Halinde) 0304 Balk Filetolar ve Dier Balk Etleri (Taze/Soutulmu/Dondurulmu) 7404 Bakr Hurda ve Dkntleri 0808 Elma, Armut ve Ayva (Taze) 4407 Uzunlamasna Kesilmi, Biilmi Aa; Kaln >=6 mm 2301 Et, Sakatat, Deniz Hayvan vs. (Yemeye Uygun Olmayan) Unu, Pelleti, Kkrdaklar 7408 Bakr Teller 2801 Flor, Klor, Brom ve yot 0810 Dier Meyveler (Taze) 7106 Gm (Ham/Yar lenmi, Pudra Halinde) 3104 Potal Mineral/Kimyasal Gbreler 4401 Yakmaya Mahsus Aaclar; Yonga, Tala, Dknt, Krnt vb 4412 Kontrplaklar, Kaplama Panolar, Benzeri Kaplama Aalar 2009 2010 53.731.728 67.425.224 16.762.669 23.322.508 9.083.618 12.375.228 1.607.729 1.978.388 1.381.432 1.134.753 555.023 1.273.238 1.041.874 879.960 1.151.302 357.918 613.132 428.677 615.701 282.388 362.436 349.454 313.461 306.760 275.125 288.601 2.393.085 2.392.669 1.547.559 1.231.763 1.097.410 1.086.579 1.023.260 1.019.870 1.006.982 881.941 643.609 548.604 538.523 462.425 404.917 387.466 367.858 355.099 334.372 332.665
12 / 35
0203 Domuz Eti 0809 Kays, Kiraz, eftali, Erik ve Cakal Erii (Taze) 7202 Ferro Alyajlar 4810 Bir/ki Yz Kaolin, norganik Madde Svanm Katlar 2834 Nitritler; Nitratlar 4411 Lif Levha, Orta Younlukta 2106 Tarifenn Baka Yerinde Yer Almayan Gda Mstahzarlar 0302 Balk (Taze/Soutulmu) 2710 Petrol Yalar ve Bitumenli Minerallerden Elde Edilen Yalar 0811 Meyveler ve Sert ekirdekli Meyveler (Dondurulmu) 2905 Asiklik Alkoller vb. Halojenlenmi, Slfolanm, Nitrolanm/Nitrozalanm Trevleri 1605 Hazrlanm/Konserve Edilmi Kabuklu Hayvanlar, Yumuakalar 0207 Kmes Hayvanlarnn Etleri ve Yenilen Sakatat 0802 Dier Kabuklu Meyveler (Taze/Kurutulmu) (Kabuu karlm/Soyulmu) 2620 Metalleri/Metal Bileiklerini eren Kller ve Kalntlar 4409 Kenarna, Yzne ekil Verilmi Aaclar 2836 Karbonat; Peroksikarbonat; Amonyum Karbomat eren Ticari Amonyum Karbonat 2825 Hidrazn ve Hidroksilamin, Metal Oksit, Hidrokst ve Peroksitleri Kaynak: ITC Trademap.
340.294 366.875 195.797 255.558 184.312 240.316 254.464 198.159 382.361 215.259 164.986 186.104 201.116 130.496 124.482 140.502 115.751 87.735
322.977 313.933 300.611 300.485 286.905 276.089 271.382 268.600 251.693 228.405 212.254 211.950 208.361 206.228 191.194 179.075 175.096 174.322
thalatnda Balca rnler ilinin 2010 yl ithalatnn %22sini mineral yaktlar ve yalar olutururken, elektrikli ve elektriksiz makineler, motorlu kara tatlar, plastik ve plastikten eya, demir-elik ve demir-elikten eya ilinin ithal ettii dier balca rn gruplardr. lenmi petrol rnleri (%8,7), ham petrol (%8,3), otomobil ve steyn vagonlar (%5,2), eya tamaya mahsus motorlu tatlar (%3,9), petrol gazlar ve dier gazl hidrokarbonlar (%3,3), telli telefon iin elektrikli cihazlar (%2,8) lkenin ithalatnda ne kmaktadr. NOT: Tabloda rn ad tklanarak, Meksika'nn her bir rn ithal ettii lkeler grntlenebilmektedir. ilinin thalatnda Balca rnler (1000 Dolar)
GTP rn Ad Tm rnler 2009 2010 42.427.400 52.559.700 3.221.592 3.975.699 1.193.647 912.307 1.078.992 1.024.514 694.906 391.093 357.131 437.787 646.805 475.298 358.166 290.269 251.084 4.555.528 4.340.242 2.727.403 2.067.953 1.719.188 1.460.246 942.988 863.460 740.891 676.796 664.428 496.995 478.360 450.157 447.804
2710 Petrol Yalar ve Bitmenli Minerallerden Elde Edilen Yalar 2709 Ham Petrol 8703 Otomobil, Steyn Vagonlar 8704 Eya Tamaya Mahsus Motorlu Tatlar 2711 Petrol Gazlar ve Dier Gazl Hidrokarbonlar 8517 Telli Telefon in Elektrikli Cihazlar 8471 Otomatik Bilgi lem Makineleri, niteleri 8429 Dozerler, Greyder, Skreyper, Ekskavatr, Kreyici, Ykleyici vb. 8528 Televizyon Alclar, Video Monitrleri ve Projektrler 0201 Sr Eti (Taze/Soutulmu) Takmr; Takmrnden Elde Edilen Briketler, Topak vb. Kat Yaktlar Tedavide/Korunmada Kullanlmak zere Hazrlanan lalar 3004 (Dozlandrlm) 2701 4011 Kauuktan Yeni D Lastikler 3901 Etilen Polimerleri (lk ekillerde) 8702 Toplu Halde Yolcu Tamaya Mahsus Motorlu Tatlar
ili lke Raporu
13 / 35
2613 Molibden Cevherleri ve Konsantreleri 2603 Bakr Cevherleri ve Konsantreleri 8708 Kara Tatlar in Aksam, Paralar 8701 Traktrler 7208 Demir/elik Scak Hadde Yass Mamulleri-Genilik 600 mmden Fazla 8431 Ar Makine ve Cihazlarnn Aksam, Paralar 7210 Demir/elik Yass Mamul, Kapl, Svanm (600 mmden Geni) 2309 Hayvan Gdas Olarak Kullanlan Mstahzarlar 8443 Matbaacla Mahsus Bask Makineleri, Yardmc Makineler 8481 Musluku, Borucu Eyas-Basn Drc, Termostatik Valf Dahil 1517 Margarin 6403 Ayakkab; Yz Deri, Taban Kauuk, Plastik, Tabii, Suni vb Ksele 8901 Yolcu Gemileri, Gezinti Gemileri, Feribotlar, Yk Gemileri, Mavnalar 8413 Svlar in Pompalar, Sv Elevatrleri 1701 Kam/Pancar ekeri ve Kimyaca Saf Sakkaroz (Kat Halde) 8483 Transmisyon Milleri, Kranklar, Yatak Kovanlar, Dililer, arklar 8421 Santrifjle alan Kurutma, Filtre, Artma Cihazlar 8474 Toprak, Ta, Metal Cevheri vb. Ayklama, Eleme vb. in Makineler 3808 Haarat ldrc, Dezenfekte Edici, Zararllar Yok Edici 6402 Ayakkab; D Taban, Yz Kauuk ve Plastik Dier 9018 Tp, Cerrahi, Diilik, Veterinerlik Alet ve Cihazlar zole Edilmi Tel, Kablo; Dier zole Edilmi Elektrik letkenleri; Fiber 8544 Optik Kablolar 7228 Alaml elikten ubuk, Profil, i Bo Sondaj ubuklar 6109 Tirt, Fanila, Dier Giyim Eyas (rme) 8504 Elektrik Transformatrleri, Statik Konvertisrler, Endktrler
Kaynak: ITC Trademap.
377.167 98.911 296.624 145.111 145.313 269.484 109.068 240.461 270.029 231.696 225.058 184.267 13.587 256.363 259.361 213.604 304.357 258.702 212.928 164.062 184.808 178.297 48.288 143.821 241.454
404.520 399.360 391.586 385.441 351.346 346.445 330.456 317.117 314.111 285.662 279.215 274.017 273.516 270.171 258.073 255.178 245.045 227.047 225.555 222.783 222.208 220.228 215.444 205.871 205.546
Balca lkeler tibar ile D Ticareti 2009 yl itibaryla ihracatnn %37sini Asya Pasifik, %20sini Avrupa, %16sn Latin Amerika lkelerine, %14n Kuzey Amerika lkelerine gerekletiren ilinin 2010 yl ihracatnda %24,4 payla ilk srada in yer almaktadr. Japonya (%10,5), ABD (%9,7), Brezilya (%6,2) ve Gney Kore (%5,8) ise lkenin dier nemli ihra pazarlarn oluturmaktadr. Trkiye, % 0,4 payla ilinin 2010 yl ihracatnda 29. srada yer almtr.
ilinin hracatnda Balca lkeler (1000 Dolar)

lke Tm lkeler in Japonya ABD Brezilya Gney Kore Hollanda talya Tayvan Meksika Belika Hindistan 2008 66.461.984 9.275.124 6.396.624 7.947.458 3.848.797 3.608.010 4.122.020 3.291.754 1.878.796 2.210.492 781.283 1.377.329 2009 53.731.728 12.486.174 4.942.209 6.058.918 2.725.202 3.137.551 2.048.456 1.393.830 1.411.375 1.457.709 854.136 1.101.614 2010 67.425.224 16.457.182 7.111.084 6.573.028 4.156.849 3.938.419 2.427.093 2.404.667 2.021.993 1.863.206 1.653.172 1.581.959
14 / 35
Peru Kanada spanya Fransa Arjantin Almanya Avustralya Kolombiya Birleik Krallk Kaynak: ITC Trademap.
1.296.936 1.386.764 1.737.323 2.197.486 982.868 1.669.639 492.110 704.713 699.394
1.066.413 1.192.269 1.074.324 1.240.122 719.750 1.128.691 430.678 547.427 612.564
1.428.230 1.396.730 1.343.225 1.193.720 1.103.825 849.480 775.827 755.497 608.248
2009 yl itibaryla ithalatnn %30unu Latin Amerika lkelerinden, %19unu Kuzey Amerika lkelerinden gerekletiren ilinin ithalatnda Asya Pasifik (%18) ve Avrupa (%16,4) lkeleri de nemli pay sahibidir. 2010 ylnda ise lke ithalatnn %17,6s ABDden gerekletirilmi; ayn yl in %15,7 pay ile ABDden sonra ikinci srada yer almtr. Arjantin (%8,9), Brezilya (%8,8), Gney Kore (%6,4), Japonya (%5,5) ve Meksika (%3,9) ise ilinin dier balca tedarikileri olmutur. Trkiye, ilinin 2010 yl ithalatnda %0,2 payla 39. srada yer almtr.
ilinin thalatnda Balca lkeler (1000 Dolar)

lke Tm lkeler ABD in Arjantin Brezilya Gney Kore Japonya Meksika Almanya Kolombiya Peru Birleik Krallk spanya talya Fransa Ekvator Kanada Paraguay Tayland sve Gine Kaynak: ITC Trademap. 2008 61.910.572 10.831.621 6.648.902 5.051.604 5.265.443 3.132.390 2.615.422 1.747.592 1.882.388 2.127.816 1.843.472 475.787 923.894 820.122 927.037 1.596.537 951.460 371.675 385.714 484.045 0 2009 42.427.400 7.116.403 4.997.262 4.604.675 2.846.856 2.143.789 1.315.901 1.181.453 1.513.379 1.363.191 689.629 1.028.432 996.856 747.504 641.811 937.328 718.452 420.163 191.656 357.560 6 2010 52.559.700 9.271.072 8.274.080 4.657.999 4.626.784 3.368.776 2.905.244 2.035.609 1.953.582 1.531.529 1.329.475 963.335 935.038 921.092 806.365 796.554 703.759 612.752 565.139 451.575 429.049
D Ticaret Politikas ve Vergiler

D Ticaret Politikas 1 Ocak 1995 tarihinde Dnya Ticaret rgtne ye olan ili, Latin Amerika Birliine (The Latin American Integration Association, The Asociacin Latinoamericana de Integracin, ALADI) ye olup, MERCOSURun da ortak yesi konumundadr. UNASURun kurucu yesi olan ili, Ocak 2010da
Ekonomik Kalknma ve birlii rgtne (OECD) ye olmutur. ilinin Asya-Pasifik Ekonomik birliine (APEC) de yelii mevcuttur. 1989 ylndan bu yana yrtt liberal politikalar sayesinde ticaret ortaklarnn hemen hemen tamamyla Serbest Ticaret Anlamas imzalayan ve ticaretinin % 90lk ksmn STA kapsamnda gerekletiren ili ile Trkiye arasnda 2008 ylnda balayan STA mzakereleri tamamlanm ve sz konusu Anlama 14 Temmuz 2009 tarihinde imzalanmtr. Anlamann yrrle girmesini teminen i onay sreci halihazrda iki lkede de devam etmektedir. ili, Avustralya (30 Temmuz 2008), Kanada (5 Aralk 1996), in (18 Kasm 2005), Kolombiya (27 Kasm 2006), Orta Amerika lkelerinden Kosta Rika, El Salvador, Guatemala, Nikaragua ve Honduras (18 Ekim 1999), EFTA (26 Haziran 2003), Japonya (27 Mart 2007), MERCOSUR (25 Haziran 1996), Meksika (17 Nisan 1998), Panama (27 Haziran 2006), Peru (22 Austos 2006), Gney Kore (15 ubat 2003), ABD (6 Haziran 2003), Avrupa Birlii (18 Kasm 2002), Brunei, Yeni Zelanda ve Singapur (18 Temmuz 2005) ile Serbest Ticaret Anlamalar imzalamtr. Malezya ve Vietnam ile STA mzakereleri devam etmekte olup srail ve Endonezya ile STA iin fizibilite almalar, Rusya ile de n grmeler yaplmaktadr. Tayland ve Trkiye ile imzalanan STAlar parlamentolarda onay aamasndadr. ilinin Bolivya (6 Nisan 1993), Kba (20 Aralk 1999), Ekvator (10 Mart 2008), Hindistan (8 Mart 2006) ve Venezella (2 Nisan 1993) ile de Tercihli Ticaret Anlamalar mevcuttur. ilinin imzalad ticaret anlamalar ile ilgili detayl bilgi, www.direcon.cl adresinde mevcuttur.
thalat Rejimi ili, rn snflandrmasnda Harmonize Sistem kullanlmaktadr. Ticari fatura, mene ahadetnamesi, konimento, navlun sigortas ve paketleme listesidir. Tarm rnlerinin ounun ve baz sanayi rnlerinin ithalatnda salk sertifikas ve bitki sal sertifikas gibi belgeler, zel izinler ve onaylar gerekebilmektedir. rnn niteliine gre sz konusu belgeler Ulusal Salk Biriminden (Servicio Nacional de Salud, SNS), Tarm rnleri ve Canl Hayvan Biriminden (Servicio Agrcola y Ganadero, SAG, www.sag.cl) veya Ulusal Balklk Biriminden (Servicio Nacional de Pesca, SERNAP) elde edilebilmektedir. kinci el binek otomobillerin ve yk tama aralarnn ithalat yasaktr. Bu durumun istisnalar, off-road aralar ikinci el ambulanslar, zrhl arabalar, karavan, cezaevi aralar, sokak ve otoyol temizleme aralar, imento kamyonu, cenaze aralar ve itfaiye aralardr. Ateli silahlarn ithalat yasak olmamakla beraber, ilideki gvenlik birimlerinin zel iznine tabidir. Ancak bu rnn ithalat son ylalrda giderek daha sk kontrollere tabi turulmaktadr. la, kozmetik rnler ve biyolojik ve biyokimyasal preparatlarn ounun ithalat iin Kamu Sal Kurumundan (Instituto de Salud Pblica, www.ispch.cl) n tescil istenmekte, ayrca bu rnlerin etiketleme vb. gereklilikleri de farkllk gstermektedir. Kamu ahlak, kamu sal, ulusal gvenlik ve evre dzenlemelerine uymayan rnlerin ithalatnda zel izin alnmas gerekmektedir. Bu rnlerden bazlar, kimyasallar ve sansr gerekebilecek film, video ve TV program gibi yaynlardr. Gmrk Uygulamalar ili gmrklerinde gmrk deerlemesi rnn indirimsiz bedeli ve CIF deeri zerinden yaplmaktadr. kinci el eyalara, eyann sfr bedeli zerinden ve kullanld her yl iin % 10 dlerek (en fazla % 70e kadar) deer biilmektedir. Konu ile ilgili detayl bilgi ili gmrkleri web sitesinden www.aduana.cl alnabilir.
Tarifeler ve Dier Vergiler ili'de buday ve eker haricindeki rnlere % 6 orannda sabit bir gmrk vergisi uygulanmaktadr. Bu iki rn iin gmrk vergisi oran ise % 17,5'tir. ilinin uygulad gmrk vergisi oranlarna, ithalat prosedrlerine ve rn standartlarna ilikin detayl bilgilerin, Avrupa Birlii Pazara Giri veritabannn (Market Access Database, http://mkaccdb.eu.int) Applied Tariffs Database blmnden, lke ad ve rn GTPi ile arama yaplarak renilmesi mmkndr. lkeye ithal edilen lks tketim mallar, lkeye girite % 15 ek ithalat vergisine tabidir. Bu rnlerden bazlar bira, nargile, elma arab, arap ve ampanya; altn, platin, beyaz fildii; mcevherat ve doal ya da yapay deerli talar; krk; karavan rmorku; konserve havyar ve bunlarn trevleri; havai fiek, kestanefiei vb. (sanayi, madencilik ve tarmsal amala ithal edilenler hari); hava veya gaz silahlar ve paralar (sualt avcl hari) ve deerli hallardr. zm likr (grape pisco), viski ve aguardiente gibi likrlere ise % 27 vergi uygulanmaktadr. Sigara ve puro gibi ttn mamulleri ile ilenmi ttne ise srayla % 61, % 51 ve % 57,9 vergi uygulanmaktadr. Katma Deer Vergisi, ithal rnler ve yerli rnler iin ayn oranda (% 19) uygulanmaktadr. ilide kurumlar vergisi iki aamal olarak denmekte olup, beyan edilen irket kar % 17 orannda ilk-kategori kurumlar vergisine (first-category income tax, FCIT) tabidir. Hissedarlara kar datm yapldnda ise % 35 orannda vergi uygulanmakta, ancak bunun FCIT oran toplam orandan dlmektedir. Tarife D Engeller ilide genel olarak ithalatn ve yabanc yatrmn nnde az sayda engel bulunmaktadr. Yabanc irketler yerel irketler ile ayn oranda korunmakta ve ayn koullarda rekabet edebilmektedir. thal
edilecek ilenmi gda rnlerinin kamu salna uygunluunun lkeye girite test edilmesi ve bu rnlerin spesifik etiketleme koullarna tabi olmas, maliyeti artrc ve bu rnlerle pazara girii zorlatrc unsurlardr. rn Standartlar ile lgili Uygulamalar ilide birok sektrde zorunlu standartlar bulunmamakla birlikte, bu standartlara uyum salanmas baz sektrlerde firmalara art bir deer katmaktadr. Endstriyel gvenlik, inaat malzemeleri, doal gaz ve elektrik gibi sektrlerde kullanlmak zere ithal edilen baz rnlerin denetleyici kuruluun istedii gerekliliklerini salamas gerekmektedir. rnein, yeni inaatlarn depreme dayankllna ait zel dzenlemeler bulunmaktadr. Ulusal Standartlar Enstits (Instituto Nacional de Normalizacin, INN, www.inn.cl), zellikle bakr, ormanclk, tarm rnleri ve araplk sektrlerinde faaliyet gsteren yerli reticilerin ISO 9000 standartlarna uyumunu tevik etmektedir. Kimya endstrisi, endstriyel srelerine ISO 9000 standartlarn entegre etmi sanayi kollarna bir rnektir. ilinin byyen sanayi rnleri ihracat ve blgede giderek artan nemi de, teknik mevzuatn uluslararas standartlar ile uyumunun gstergesidir. ilinin standartlara ilikin mevzuat, Dnya Ticaret rgt Ticarette Teknik Engeller Komitesinin klavuzlarn izlemektedir. INN standardizasyon, akreditasyon ve metroloji alanlarnda teknik dzenlemelerin kullanmn denetleyen ve gelitiren bir kurumdur. Belgelendirme, yalnzca akredite edilmi kurumlar tarafndan yaplmakta olup, akreditasyon kurumlar zel, kamu, milli ve hatta uluslararas kaynakl olabilmektedir. Gzetim uygulamalar ile ilgili detayl bilgi ise, http://www3.inn.cl/acreditacion/portada/index.php adresinde spanyolca olarak mevcuttur. INNin standartlar gelitirmek iin uzun vadeli plan ilinin balca ihra sektrleri ile ilikilidir. Bunlar bakr, ormanclk, genel olarak tarmsal rnler ve arap endstrisidir. ili ayrca kendi biyoteknoloji ve ve bilgi teknolojisi sektrlerini gelitirmektedir. Mevcut INN standartlar iin http://www3.inn.cl/ventas/normas/portada/index.php internet sitesi incelenebilir. Kambiyo Rejimi ilide yabanc sermayenin yurt iine ya da yurt dna transferine ilikin herhangi bir kstlama bulunmamaktadr. Sermaye ve kar trasferinin ve dviz ilemlerinin ticari bankalar araclyla ve kayt altnda yaplmas arttr.
Trkiye ile Ticaret

Genel Durum Trkiye ile ili, birbirinden ok uzak corafyalarda yer almasna ramen, iki lke halk arasnda zel bir sempati vardr. 1923'te kurulan Trkiye Cumhuriyeti'ni ilk tanyan Latin Amerika lkesi ili olmutur. Bu davran Trkiye'de, ili ulusunun milli bamszla ve lkeler arasndaki dostlua verdii deerin somut bir ifadesi olarak kabul edilmi ve her iki lke arasnda 1926 ylnda imzalanan Dostluk Anlamas ile ikili ilikilerin salam temelleri oluturulmutur. ki lke arasndaki ticari ilikiler ise 1970'li yllarda balamtr. 1983 ylndan itibaren bakr rnlerinde, 1984 ylndan itibaren am tomruunda ve 1988 ylndan itibaren balk ununda ili, Trkiyenin ithalatnda nemli bir pay almtr. Trkiye ile ili arasndaki ticaret yllar itibaryla incelendiinde, Trkiye aleyhindeki d ticaret a dikkat ekmektedir. 2007 ylnda yaklak 42 milyon Dolara ulaan iliye ynelik ihracatmz 2008 ylnda bu lkeye demir-elik ubuk ihracatmzdaki yaklak 95 milyon Dolarlk artn etkisiyle 150 milyon Dolar amtr. D ticaret a ise ayn dnemde %65 azalmtr. 2009 ylnda kriz nedeniyle yeniden eski seviyelere dnen ihracatmzn 2010 ylnda %117 art kaydettii; bu lkeden gerekletirilen ithalatn ise %56 orannda artt grlmektedir.
Trkiye-ili D Ticaret Deerleri (Milyon Dolar)

Yl 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 hracat 16,3 19,9 19,7 15,5 24,5 24,9 34,7 41,8 150,2 37,4 thalat 92,2 73,4 79,2 160,4 176,4 326,1 441,9 533,9 324,1 200,4 Denge -75,9 -53,5 -59,4 -144,9 -151,9 -301,2 -407,1 -492,1 -173,8 -163,0 Hacim 108,5 93,3 99,0 176,0 200,9 351,1 476,7 575,8 474,3 237,8
ili lke Raporu
17 / 35
2010 2010* 2011* * Ocak-ubat dnemi Kaynak: DTM Bilgi Sistemi.
81,2 6,9 10,1
311,7 39,1 28,6
-230,5 -32,2 -18,5
392,9 46,0 38,7
iliye 2010 yl ihracatmzn %32sini oluturan demir-elik grubunda arlkl olarak demir/elik ubuk, filmain ve profil ihracatnn yapld gze arpmaktadr. nceki yla kyasla 4 katna kan demir/elik ihracatmzdaki bu artta, 2010 yl banda lkede meydana gelen depremin etkisi byktr. 8703 gurubunda ise detayda incelendiinde yine ayn nedenle iliye silindir hacmi 1500-3000 cm3 arasndaki kvlcm atelemeli otomobil/ambulans ihracat yapld grlmektedir. iliye 2010 ylnda ihra edilen dier balca rn gruplar ise traktr, petrol mumu, suni yer kaplamalar (gtip: 57024290), inorganik kimyasallar (gtip:281910, 281830, 284011, 283620, 284700), demir-elik (radyatr, profil, ubuk), kuru maya, otomotiv yedek para (zellikle fren balatas, debriyaj, karoseri, radyatr, direksiyon simidi, asi), ttn, kauuk ve kauuktan eya (lastik, hortum), mermer paralar, debagatte kullanlan anorganik maddeler, plastik ve plastikten mamul eya (polietilen, torba, monofil, boru), elektrik devreleri iin prefabrik elemanlar, zirai ila, ar i makineleri aksam, demir/elik eya (eviye-lavabo, ivi, kule ve pilonlar), motor ya, elektrikli sprge, kozmetik, cam ve cam eya, eczaclk rnleri, tekstil (tirt, kuma, mutfak bezi, iplik), baharat (kimyon, kekik), makine ve cihazlardr. Ayn dnemde lkemizden iliye ihra edilen ve toplam ihracatmzn %5ini oluturan balca tarm ve gda rnleri ise; canl mayalar, ttn, kimyon tohumu, kekik, meyve suyu, ikolatal mamuller, kuru kays, haha tohumu, sakzl/jleli ekercilik mamulleri, bira, cikler, defneyapra, kuru mercimek, ekmek/pasta/kek/biskvi karmlar ve anasondur. Trkiye'nin ili'ye 2010-2011 Ocak-ubat dnemi ihracat verileri iin tklaynz. 6l GTP baznda ili'ye ihra edilen rnleri grmek iin tklaynz.
Trkiyenin iliye hracatnda Balca rnler (4l GTP Baznda, ABD Dolar)
GTP rn Ad Tm rnler lk 40 rn Toplam 7214 Demir/elik ubuklar (Scak Haddeli, Dvlm, Burulmu, ekilmi) 7213 Demir/elik Filmain (Scak Haddelenmi, Rulo Halinde) 8703 Otomobil, Steyn Vagonlar 7216 Demir/Alamsz elikten Profil 8701 Traktrler 5702 Dokunmu Hallar, Yer Kaplamalar (Kilim, Sumak, Karaman Vb) 2712 Vazelin; Parafin, Yal Mum, Ozakerit, Linyit Mumu, Turb Mumu Vb. 8708 Kara Tatlar in Aksam, Paralar 2819 Krom Oksitleri Ve Hidroksitleri 7322 Istmas Elektrikle Olmayan Demir-elik Radyatr, Jeneratrler 2818 Suni Korendon Aluminyum Oksit Ve Hidroksit 2102 Mayalar, Cansz Dier Tek Hcreli Mikroorganizmalar 8462 Metalleri Dvme, leme, Kesme, ataflama Presleri, Makineleri 2401 Yaprak Ttn Ve Ttn Dkntleri 4011 Kauuktan Yeni D Lastikler 2517 akl Ta, Krlm/Ezilmi Ta, akmak Ve Yass ri akl Ta, Cruf, Moloz Vs 8504 Elektrik Transformatrleri, Statik Konvertisrler, Endktrler 3808 Haarat ldrc, Dezenfekte Edici, Zararllar Yok Edici 4009 Vulkanize Edilmi Kauuktan Boru Ve Hortumlar Ve Donanmlar 3202 Debagatte Kullanlan Sentetik Organik, Anorganik Maddeler Mstahzarlar 3923 Eya Tama Ambalaj in Plastik Mamulleri, Tpa, Kapak, Kapsl 3901 Etilen Polimerleri (lk ekillerde) GEME-hracat Gelitirme Etd Merkezi, 2011 2009 2010 37.434.963 81.214.516 27.508.137 68.243.008 3.516.259 13.430.349 260.113 832.537 2.380.782 3.113.232 1.469.022 684.045 1.746.058 575.333 2.653.307 1.123.249 1.636.519 805.404 221.558 499.822 792.360 235.955 366.585 252.208 95.772 558.507 0 6.734.904 5.735.227 4.787.215 3.862.105 3.376.288 3.372.812 3.292.942 2.564.114 2.255.466 1.662.934 1.558.294 1.306.883 1.250.332 969.896 867.119 809.375 792.727 688.785 573.294 566.509 563.064 18 / 35
7013 Masa, Mutfak, Tuvalet, Ev Tezyinat Vb in Cam Eya 8536 Gerilimi 1000 Voltu Gemeyen Elektrik Devresi Tehizat 8516 Elektrikli Su Istclar, Elektrotermik Cihazlar (ofbenler) 8508 Vakumlu Eektrik Sprgeleri 3917 Plastikten Tpler, Borular, Hortumlar; Conta, Dirsek, Rakor Vb 4016 Vulkanize Kauuktan Dier Eya 8431 Ar Makine Ve Cihazlarnn Aksam, Paralar 3003 Tedavide/Korunmada Kullanlmak zere Kartrlm lalar (Dozsuz) 7324 Demir/elikten Sal Koruyucu Eya, Tuvalet Eyas Ve Aksam 2710 Petrol Yalar Ve Bitmenli Minerallerden Elde Edilen Yalar 3304 Gzellik/Makyaj Ve Cilt Bakm in Mstahzarlar 8413 Svlar in Pompalar, Sv Elevatrleri 2840 Boratlar; Peroksiboratlar (Perboratlar) 7217 Demir/Alamsz elikten Teller 7308 Demir/elikten naat Ve Aksam 3916 Plastikten Monofil, ubuk, Profiller-Enine Kesiti>1 mm. 6109 Tirt, Fanila, Dier Giyim Eyas (rme) 8418 Buzdolaplar, Dondurucular, Soutucular, Is Pompalar Kaynak: DTM Bilgi Sistemi.
167.628 233.233 272.161 451.908 267.916 225.296 8.528 391.122 402.162 181.354 134.453 238.434 0 131.817 45.225 3.652 343.159 191.462
557.876 479.241 476.355 475.067 471.165 455.900 435.426 403.321 395.669 386.015 375.942 369.309 350.200 343.219 341.474 306.679 306.325 293.191
thalat Trkiyenin iliden 2010 ylnda gerekletirdii ithalatn %80ini rafine bakr oluturmaktadr. Geri kalan ithalatmz ise byk lde inorganik kimyasallar (gtip:283421, 283691, 282520, 280120), kabuklu ceviz, odun hamuru (470329, 470321), sebze tohumlar, ferro alyajlar, kontrplak, merubat yapmnda kullanlan kakaolu mstahzarlar, elma, kat (481092), tereya, zirai ilalar, poliamid levha, pirin, demir/elikten eya (maden direkleri, vida, iskele), kivi, arap, muhtelif kimyasal maddeler, hububat, zm ve kabuklu badem gibi rnlerden olumaktadr. Tarm ve gda rnleri, bu lkeden gerekletirilen ithalatn %7,4n kapsamaktadr. Trkiye'nin ili'den 2010-2011 Ocak-ubat dnemi ithalat verileri iin tklaynz. 6l GTP baznda ili'den ithal edilen rnleri grmek iin tklaynz.
Trkiyenin iliden thalatnda Balca rnler (4l GTP Baznda, ABD Dolar)
GTP rn Ad Tm rnler lk 40 rn Toplam 7403 Artlm Bakr, lenmemi Bakr Alamlar 2834 Nitritler; Nitratlar 4703 Sodal Ve Slfatl Odun Hamuru 0802 Dier Kabuklu Meyveler (Taze/Kurutulmu) (Kabuu karlm/Soyulmu) 1209 Ekim Amacyla Kullanlan Tohum, Meyve Ve Sporlar 7202 Ferro Alyajlar 2836 Karbonat; Peroksikarbonat; Amonyum Karbomat eren Ticari Amonyum Karbonat 4412 Kontrplaklar, Kaplama Panolar, Benzeri Kaplama Aalar 1806 ikolata Ve Kakao eren Dier Gda Mstahzarlar 0808 Elma, Armut Ve Ayva (Taze) 4810 Bir/ki Yz Kaolin, norganik Madde Svanm Katlar 3808 Haarat ldrc, Dezenfekte Edici, Zararllar Yok Edici 2825 Hidrazin Ve Hidroksilamin, Metal Oksit, Hidroksit Ve Peroksitleri ili lke Raporu 2009 2010 200.386.905 311.709.442 199.334.869 311.341.674 151.666.938 248.177.879 649.261 10.684.149 7.931.320 10.268.782 10.957.597 4.751.281 3.056.088 3.241.728 1.562.062 2.357.156 2.646.677 786.983 1.114.022 1.345.954 8.130.730 6.021.232 5.475.976 3.569.465 2.125.251 1.874.147 1.639.942 1.497.627 1.312.610 1.309.939 19 / 35
1006 Pirin 2204 Taze zm arab (Kuvvetlendirilmi araplar Dahil) zm ras 0405 Stten Elde Edlen Yaglar; Srlerek Yenlen St rnler 3920 Plastikten Dier Levha, Yaprak, Pelikl Ve Lamlar 7308 Demir/elikten naat Ve Aksam 0810 Dier Meyveler (Taze) 1302 Bitkisel zsu Ve Hlasalar; Pektik Maddeler, Pektinatlar, Pek Tatlar; Aaralar 3102 Azotlu Mineral/Kimyasal Gbreler 0806 zmler (Taze/Kurutulmu) 4811 Kat/Karton, Selloz Vatka Ve Selloz Liften Tabakalar 5105 Yn, nce/Kaba Hayvan Kllar (Kardeli/Taranm) 3004 Tedavide/Korunmada Kullanlmak zere Hazrlanan lalar (Dozlandrlm) 0713 Kuru Baklagiller (Kabuksuz) (Taneleri kiye Ayrlm) 4102 Koyun Ve Kuzularn Ham Derileri 4104 Sr Ve At Cinsi Hayvanlarn Dabaklanm Derileri 8474 Toprak, Ta, Metal Cevheri Vb. Ayklama, Eleme Vb. in Makineler 7318 Demir/elikten Cvata, Somun, Tavan Halkas, Vida, Perin, Pim Vb. 4403 Yuvarlak Aalar 1206 Ayiei Tohumu 0601 ek Sogan, Yumru, Yumrulu Kk, Kk Soan, Srgn Ba Ve Rizomlar 0813 Meyve (Kurutulmu) (0801, 0806'dekiler Hari) 08. Fasldaki Sert Ve Kabuklularn 0809 Kays, Kiraz, eftali, Erik Ve akal Erii (Taze) 8302 Adi Metallerden Donanm, Tertibat Vb. Eya 1005 Msr 6813 Esas Amyant, Mineraller, Selloz Olan Srtme Eyas 2801 Flor, Klor, Brom Ve yot 0712 Kurutulmu Sebzeler (Btn, Kesilmi, Dilimlenmi, Krlm, Toz Halinde) Kaynak: DTM Bilgi Sistemi.
255.200 656.000 0 505.814 0 1.151.542 717.685 538.526 205.205 0 441.264 67.943 127.136 0 0 0 390 96.509 443.429 0 0 77.036 293.997 1.294.158 103.005 152.151 140.812
1.198.014 910.688 838.925 754.056 733.640 602.069 521.862 453.689 440.565 268.287 263.244 246.815 232.855 209.396 205.747 199.179 195.629 142.832 138.443 116.239 112.063 97.586 95.669 81.070 79.614 64.410 51.359
ki lke Arasndaki Anlama ve Protokoller Avrupa Birlii ile ili arasnda 2003 ylndan bu yana yrrlkte bulunan Ortaklk Anlamas kapsamnda sanayi rnlerinde AB tarafndan iliye uygulanan gmrk vergileri ve e etkili vergiler Anlamann yrrle girdii tarihte kaldrlm, ili tarafndan ABye uygulanan tm gmrk vergileri ve e etkili vergiler ise en uzun olan 1 Ocak 2010 tarihinde sona ermek zere 3 ayr takvim kapsamnda kaldrlmtr. Tarm rnlerinde ise taraflar arasnda son derece kapsaml taviz deiimi yaplmtr. Buna paralel olarak, 14 Temmuz 2009 tarihinde Santiagoda imzalanan Trkiye-ili Serbest Ticaret Anlamas ise taraflar arasnda mal ticaretinde tarife ve tarife d engellerin kaldrlmas, hayvan ve bitki sal nlemleri, fikri, snai ve ticari mlkiyet haklar mene kurallar, i vergilendirme, yapsal uyum, anti-damping, korunma nlemleri, demeler dengesi gibi birok bala ilikin dzenlemeler iermektedir. Ayrca, pazara tercihli giri frsat salayan ve taraflarn ekonomik potansiyelini artrarak lek ekonomisinden faydalanmalarn salayacak olan Trkiye-ili STAs, ihracatmzn sektrel ve blgesel temelde eitlendirilmesini salayarak rekabet gcmzn artrlmas ve yabanc yatrmlarn tevikinde de nemli katklarda bulunacaktr. Trkiye, ili meneli sanayi rnleri iin uygulanan gmrk vergilerini STAnn yrrle girmesi ile birlikte kaldrmay taahht etmi, ili taraf da 2007 yl itibar ile lkemizin iliye ihracatnda deer olarak %95lik ksmna tekabl eden sanayi rnlerinde gmrk vergilerini STAnn yrrle girdii tarih itibar ile kaldrmay kabul etmitir. Anlan rnler dnda kalan ve 2007 yl itibar ile iliye ihracatmzn yaklak %5lik ksmna tekabl eden rnler iin ise ili taraf, gmrk vergilerini 4 yllk bir indirim takvimi kapsamnda kademeli olarak kaldrmay taahht etmitir. Tarm rnlerinde ise Trkiye, belirli sayda rnde tarife kotalar kapsamnda ve/veya dnemsel
temelde tarife indirimi gerekletirmeyi taahht ederken, ili taraf daha geni bir alm salayarak, snrl sayda rn hari Trkiye meneli tarm rnleri ithalatnda uygulad gmrk vergilerini herhangi bir kota snr olmakszn kaldrmay taahht etmitir. Anlama ile ilgili detayl bilgi Mstearlmz web sitesinde mevcuttur. http://www.dtm.gov.tr/dtmweb/index.cfm?action=detay&yayinID=2683&icerikID=2863&dil=TR
ki lke Arasndaki Ticaretin Altyapsn Dzenleyen Anlama ve Protokoller

Anlama Ad Dostluk ve birlii Anlamas Ticaret, Ekonomik, Teknik ve Bilimsel birlii Anlamas Vize Muafiyeti Anlamalar Kltrel, Bilimsel ve Eitim birlii Anlamas Yatrmlarn Karlkl Teviki ve Korunmas Anlamas KEK I. Dnem Toplants Protokol Siyasi stiare Mekanizmas Kurulmasna likin Mutabakat Zapt Askeri Alanda Eitim, Teknoloji ve birlii ereve Anlamas Serbest Ticaret Anlamas DEK ve ili Sanayi Federasyonu (SOFOFA) arasnda Mutabakat Zapt Kaynak: DTM Anlamalar Genel Mdrl mza Tarihi 1925 09.10.1989 1989 ve 1997 1995 21.08.1998 21.08.1998 1998 2004 14.07.2009 15.02.2010
ilinin bakenti Santiago'da Trkiye Cumhuriyeti Meydan, Atatrk Bst ve Atatrk Koleji bulunmaktadr. Ayn ekilde Trkiye'nin ilk Latin Amerika lkesi Bykelilii ili'ye aittir. ili Cumhuriyetinin kurucusu Bernardo O'Higgins Ant, ili Meydan ve ili Cumhuriyeti lkretim Okulu da, iki lke arasndaki dostluu pekitirmek adna yaplmtr. 5 Mart 1997 tarihinde stanbul Ticaret Odas ile Santiago Ticaret Odas arasnda diplomatik kanallar araclyla bir birlii Anlamas imzalanmtr. Ayrca 1998 ylnda GEME ve partner kurumu PROCHILE arasnda bir ibirlii protokol imzalanmtr.
hracat Potansiyeli Olan Balca Sektrler Gl rakiplerin varlna karn Trkiye'nin ili'ye ihracatnn ilerleyen yllarda daha da artaca ngrlmektedir. Blgenin en gelimi ve liberal lkelerinden biri olmas nedeniyle, Trk rnlerine ynelik aktif bir tantm stratejisi uygulanarak lkeye ynelik ihra rnlerimizin eitlendirilmesinin mmkn olduu dnlmektedir. Tarm ve gda rnlerinden biskvi, ekerli ve ikolatal mamuller, zeytinya, zeytin, maya ve kuru kays; sanayi rnlerinde ise demir/elik ubuklar, traktrler, stmas elektrikle olmayan demir-elik radyatr, jeneratrler, demir/alamsz elikten profil, oto yedek para, kauuktan yeni d lastikler, otomobil ve steyn vagonlar, ev tekstili, ar i makine ve cihazlarnn aksam ve paralar ve eya tamaya mahsus motorlu tatlar ili pazarnda potansiyel arz etmektedir. ubat 2010da yaanan deprem sonrasnda lkede yrtlen yeniden ina almalar erevesinde inaat ve mteahhitlik hizmetlerinin artmas neticesinde, inaat malzemeleri ve i makineleri ithalatnda byk art yaanmas beklenmektedir. lenmi petrol rnleri ve savunma sanayi ise dier balca potansiyel ibirlii alanlarn oluturmaktadr. Deien Tketim Kalplar erevesinde Byme Potansiyeli Olan Sektrler Otomobil: Bugn ilide her be kiiye bir otomobil dmektedir. lkenin toplam otomobil park son drt yldr % 6nn zerinde bymekte olup, gelecek 15 yl iinde toplam % 87 byme beklenmektedir. Televizyon: 2010 ylnda dijital yayna geilecek olmas nedeniyle toplam LCD ve plazma televizyon satlarnda % 15 art beklenmektedir. Dijital yaynda Brezilya, Arjantin ve Perudan sonra ilide de Japon sistemi olan ISDBT (MPEG4 ile) seilmitir. Halen lkede her bin kiiye 240 televizyon dmektedir. Kozmetik: inde bulunulan dnemde ilide d grnm giderek daha fazla nem kazanmaktadr. 2008 ylnda ilide kozmetik rnlerine toplam 1,67 milyar Dolar (kii ba yaklak 100 Dolar) harcanmtr. Bu tutarn % 42si kiisel hijyen rnleridir. Kyaslama asndan, ABDde kii bana kozmetik rnleri harcamas 172 Dolardr. Spor Giyim: Salk ve d grnme verilen nem spor giyim sektrnde de yansmasn bulmaktadr. Her ilili'den biri dzenli olarka jimnastik yapmakta ve bu erevede spor giyim satn almaktadr. lkede sadece spor giyim maazalarnda deil, spermarket zincirlerinde de nemli miktarda spor giysi satlmaktadr. Ylda kii ba 260 Dolar ve toplam 4,3 milyar Dolarlk spor giyim pazar olduu tahmin edilmektedir.
Gne Enerjisi: Gerek evresel duyarllklar erevesinde yenilenebilir enerjiye duyulan ilgi, gerekse uzun vadede tasarruf nedenleriyle hanehalklar ve iyerleri tarafndan gne enerjisine ynelik talepte dzenli bir art gzlenmekte olup, gne panelleri pazarnn 2010 ylnda % 5 ila 6 byyecei tahmin edilmektedir. Ev Hayvanlar: Gerek yalnz yaayanlar gerekse ouklu aileler tarafndan giderek daha fazla ev hayvan beslenmekte olup, bu erevedeki rnlere ynelik satlar da giderek artmaktadr. Halen kii bana den harcama yllk 28 Dolar dzeyinde olup, ABD gibi gelimi lkeler ortalamas olan 100 Dolarn nemli lde altndadr. ilide ev hayvanlarnn beslenmesinde sadece % 30 orannda hazr mama kullanlmakta olup, bu orann birka yl iinde ikiye katlanarak gelimi lkeler dzeyi olan % 70e yaklamas beklenmektedir. Geni Bant: ilililer'in % 9,7si geni bant internet eriimine sahiptir. Bu oran lkeyi Latin Amerika iinde ilk sraya yerletirmekle beraber, halen gelimi lkelerin (Almanya % 30, spanya % 20,3) ok gerisindedir. Hkmetin de bu konuya verdii nem ve yapt aklamalar, gelecek dnemde hem geni bant internet eriiminin hem de geni bant mobil sistemlerinin ok hzl yaygnlaaca, bu erevede tanabilir PC ve Akll Cep Telefonu pazarnn da ayn hzla byyecei beklentisini dourmaktadr.
Trkiye-ili Yatrm likileri ilide byk lekli retim ya da ticaret yapan Trk yatrmc bulunmamakla beraber; kullanlm oyuncak ve giysi ve halclk gibi sektrlerde faaliyet gsteren kk lekli iyerleri mevcuttur. Ayrca ev tekstili sektrnde de ilide bir Trk firmasnn yatrm projesi gmdemdedir. ki lke Arasndaki Ticarette Yaanan Sorunlar thalatnn % 95ini Serbest Ticaret Anlamas ve Tercihli Ticaret Anlamas imzalad lkelerden gerekletiren ili ile Trkiye arasnda Temmuz 2009da imzalanan STAnn halihazrda yrrle girmemi olmas nedeniyle, iliye yaplan ihracatta vergi yk ilinin STA imzalad dier lkelere kyasla daha yksektir. Trkiye aleyhindeki bu durumun zlmesi iin STAnn bir an nce iki lke Parlamentolarnda onaylanarak yrrle girmesi nem arz etmektedir. Bu kapsamda 23.10.2010 ve 27738 sayl Resmi Gazetede belirtildii zere STA Trk taraf tarafndan onaylanm olup, ili tarafnn onaynn ardndan Anlama'nn yrrle girmesi beklenmektedir. ki lkenin rn yelpazesinin zellikle tarm rnlerinde benzerlik gstermesi nedeniyle bu lkeye ynelik ihra rnlerimizin eitliliinin kstl olmas, corafi uzaklk nedeniyle iadamlarnn karlkl ziyaretlerinin yeterince sk olmamas, Trkiyenin pazarda yeterince tannmamas, navlun fiyatlarnn ykseklii nedeniyle blge lkeleri ile rekabette ve lojistikte karlalan dezavantajlar ili pazarnda karlalan balca sorunlardr.
Pazar ile lgili Bilgiler

Fikri, Snai Mlkiyet Haklar Fikri mlkiyet haklarnn korunmasna ilikin hkmlerden yararlanmak iin, ilide ilgili makamlara bavuru ve tescil gerekmektedir. zinsiz kullanm durumunda ili kanunlar geerlidir. ili, 1975 ylndan bu yana Birlemi Milletler Kuruluu olan Dnya Fikri Mlkiyet rgtne (WIPO) yedir. Datm Kanallar ilide bir bal kurulu ya da ube amak, ili pazarna girmek isteyen ihracatlar iin nemli bir baar unsurudur. Yurtdnda yasal olarak kurulmu herhangi bir irket ilide kendi ad altnda yetkilendirilmi bir ube (agencia) kurabilir. zellikle pazara yeni girecek ihracatlar iin baka bir pratik ve daha ok tercih edilen pazara giri stratejisi ise alclara eriimi iyi olan ve teknik uzmanla sahip bir acente ya da temsilci atamaktr. Kk ya da orta lekli irketler ili pazarna genellikle bir acente, distribtr ya da toptanc ile girmeyi tercih etmektedir. ilide neredeyse tm firmalarn merkez ofisleri Santiagodadr. Byk firmalarn Iquique ve Punta Arenas serbest ticaret blgeleri de dahil olmak zere lkenin dier blgelerinde ubeleri bulunmaktadr. Acente/temsilci komisyonlar rne gre deimekle birlikte, % 510 arasndadr. ili, i dnyasndaki ilikilerin baar iin anahtar durumda olduu, greli olarak kk bir pazardr. Hizmetler sektrnde; zellikle bankaclk/finans ve telekomnikasyon sektrlerinde genellikle dorudan pazarlama kullanlmaktadr. Katalog ile ve internet zerinden satlar ili pazarnda yaygn yntemler olmamakla birlikte; orta ve st gelir dzeyindekiler, genler ve interneti yakndan takip eden profesyoneller bu yntemleri giderek daha fazla kullanmaktadr. Geleneksel ili tketicileri, kataloglardan bakarak satn almaktan ziyade genellikle maazalar gezmeyi tercih etmektedir. Tketiciler sat sonras hizmetleri salayacak ve herhangi bir problem kmas durumunda bavurabilecekleri bir maazadan satn almay tercih etmektedir. Kredi kart kullanm yaygn olmamakla birlikte giderek artmaktadr.
22 / 35
Tketici Tercihleri ilide kadnlarn alma hayatna katlmnda nemli art vardr (yaklak % 40). 1960larda bir kadn ortalama 5 ocuk sahibi olurken, bu say gnmzde 2ye gerilemitir. ocuk lm oranlar srekli gerilemekte ve ortalama yaam beklentisi artmaktadr. Orta snf genileyerek glenmekte, yoksulluk azalmaktadr. Nfus giderek daha fazla byk ehirlerde younlamakta, eitim grlen yl says ve zel niversitelerin says artmakta, banka mterilerinin says ile kredi kullanm oranlar ykselmektedir. D turizm yoluyla dnya giderek daha fazla tannmakta; bu arada BM nsani Gelimilik Endeksi gibi objektif lmler neticesinde ilinin gerek blgedeki, gerekse dnyadaki yeri, ykselen bir milletiyle gurur duyma eilimi ortaya karmaktadr. Gvenliin giderek artan bir sorun haline gelmesi ailelerin elence alkanlklarn deitirmekte, bir yandan evlerin gvenlik nlemleri artlrrken, dier yandan ocuklarn bo zamanlarn evlerinde geirmeleri iin daha fazla bilgisayar, byk ekran televizyon vs. satn alnmaktadr. Teknolojiye adaptasyon ve eriim ok hzldr. Cep telefonu, cep bilgisayar kullanm ve internet eriimi ok yaygndr. Nfusun % 48i internetten alveri yapmaktadr. ehirleme ve zenginlemeye paralel olarak ihtiyalar hiyerarisinin st basamaklarnda yer alan ruhsal ve bedensel geliime ilikin tketim kalplar (spa, yoga, dekorasyon, plastik cerrahi, spor, kozmetik) giderek nem kazanmaktadr. evre bilinci ve sosyal sorumluluklar tketim alkanlklarn ve marka tercihlerini giderek daha fazla etkilemektedir. Tketici haklar konusunda genel bir bilinlilik sz konusudur. Tketicilerin % 82si hakszla uradnda ikayeti olmakta, % 62si hakszla yol aan firmayla i yapmaya son vererek cezalandrma yoluna gitmektedir. Kamu otoritesine iletilen her ikayetten ikisi tketici lehine sonulanmaktadr. Baz Sektrler tibariyle Tketim ve Pazar Bykl
Sektr Etler Ttn Alkoll ecek Scak ecek Souk ecek St ve Mamulleri Makarna orba Bitkisel Ya Deniz rnleri Pastaclk/ikolata Kozmetik Hazr Yiyecek Elektronik Ev Hayvanlar Giyim Ev Temizlik Malz. Euromonitor International *Tm nfus deil, sadece kullanclar iin. Kaynak: T.C. Santiago Bykelilii Ticaret Ofisi 98,9 (Ev Bana) 309 19,2 adet 43,4 54,3 kg 91,4 (*) 233,9 (*) Kii Ba Tketim ($) Kii Ba Tketim 294,3 81,3 kg 850 adet sigara 58 litre 22,3 517 fincan 122,2 155 litre 105,5 120-130 litre 13 9,4 kg 2,9 0,5 kg 29,1 13,8 kg 38,5 19,9 kg 38,6 5,2 kg 96,5 38,3 adet 512,9 207 kg 351 Pazar (milyon $) 5.000 330 1.696 385 2.077 1.500-1.800 216 49 495.5 655 657 1.700 7.762 5.902 466 5.180 737
rnn niteliine gre deimekle beraber, genel olarak fiyat ili pazarnda rekabetin anahtardr. zellikle tketici elektronii, ev aletleri ve otomobil gibi rn gruplarnda Tayvan, in, Hindistan ve Gney Kore meneli dk fiyatl rnler, Avrupa ya da Kuzey Amerika meneli yksek fiyatl rnlere kyasla daha fazla tercih edilmektedir. leri teknoloji rnleri veya ar makinelerde ise fiyat ayrt edici bir faktr deildir. Fiyatn yan sra kalite, dayankllk, teknoloji, mteri destei ve sat sonras hizmetler de satn alma kararlarn etkileyen nemli unsurlardr. Tketici hizmetleri, pazara girite ve tutunmada birok rn iin baarnn temelidir. Teknik eitim ya da sat sonras teknik destek gerektiren rnler iin, yerel bir firma ile almak nemlidir. Nitekim ili toplumunda balarn kuvvetli olmas nedeniyle, firma itibar ksa bir srede kazanlabilmekte veya kaybedilebilmektedir. Depremin ili tketicisi zerinde oluturduu psikolojik etkiler henz atlatlamam olup, alm gc de genelde d gstermitir. lkenin 2009 yl tketici harcamalarnn dalmna bakldnda; gda ve alkolsz iecekler (% 23), ev eyalar ve hizmetler (% 15), salk hizmetleri ve rnler (% 7), hazr giyim ve ayakkab (% 6), konut (% 13), lojistik (% 6), iletiim (% 5), eitim (% 5), oteller ve yiyecek-iecek tedariki (% 5), tatil ve elence (% 3), alkoll iecekler ve ttn (% 1) harcamalarnn
ne kt grlmektedir.
Reklam ve Promosyon iliye ithal edilen mallar iin en nemli giri noktalar limanlardr. hracatn % 97si, ithalatn ise % 59u bata San Antonio ve Valparasio limanlar olmak zere limanlar zerinden gerekletirilmektedir. Geriye kalan ticaret ise havayolu, karayolu ve demiryolu (zellikle Arjantin, Brezilya ve Bolivyadan) araclyla yaplmaktadr. Mallarn lke iinde giri noktasndan nihai var noktalarna datmnda karayolu ve demiryolu kullanlmaktadr. ilinin demiryolu a ok geni olmayp, demiryollarnn modernletirilmesi planlanmaktadr. lkenin lojistik altyaps modernize edilmi, ok sayda datm merkezi ve depo (zellikle ok katl maazalar, spermarket zincirleri ve datm irketleri gibi byk perakendeciler tarafndan) ina edilmitir. Kurye ve tamaclk irketleri lke apnda etkin bir biimde faaliyet gstermektedir. Santiago Ticaret Odas tarafndan gerekletirilen 2009 yl Dijital Ekonomi almasna gre, e-ticaret ilemleri 2009 ylnda % 15 orannda artla 23,5 Milyar Dolar amtr. Ayn yl dier sektrlerdeki ortalama % 4 byme ile kyaslandnda nemi daha da ortaya kan bu bymede, e-ticaretin dinamizminin ve mobil telefon kullanmndaki artn etkili olduu tahmin edilmektedir. Televizyon, radyo, gazete ve dergi reklamlar, ili pazarnda satlar artrmak iin kullanlan balca yntemlerdir. ou ili Reklam Ajanslar Birliine (ACHAP, www.achap.cl) kaytl olarak alan zel reklam ajanslar, reklamclk iini yrten balca kurululardr. ACHAPn verilerine gre ilide 2008 ylnda reklama 967 Milyon Dolar harcanmtr. Reklam harcamalarnn % 48,4 kablosuz TV, % 28,7si gazeteler, % 8,7si reklam panolar/posterler, % 7,2si radyo kanallar, % 2,9u dergiler, % 1,7si kablo TV, % 2,3 internet ve % 0,2si filmler araclyla gerekletirilmitir. Radyo, ilide en yaygn kitle iletiim aracdr. lke genelinde 800den fazla radyo istasyonu bulunmaktadr. Ulusal Radyo Birlii verilerine gre (The National Radio Association, ARCHI) lkede 179 AM ve 614 FM istasyonu; Santiagoda ise 24 AM ve 32 FM istasyonu bulunmaktadr. ili nfusunun % 93nn radyo dinledii, bu orann bakent Santiagoda % 97 dzeyinde olduu ve lkede 17 milyon adet radyo cihaz olduu belirtilmektedir. ilide ulusal ve yerel dzeyde yaklak 50 eit gazete mevcut olup, bunlarn 10u Santiagoda baslmaktadr. Haftada bir yaymlanan Qu Pasa, iki haftada bir yaymlanan El Periodista ve Ercilla lkenin en fazla tiraja sahip dergileridir. Ayda bir yaymlanan Capital, AmricaEconoma, Poder, ve Gestin ise lkenin en fazla okunan i dergileridir. Cosas ve Caras ise iki haftada bir yaymlanan ve lkenin en byk iki magazin dergisidir. ilide tm sat materyalleri spanyolca olmaldr. Fiyatlandrma ilide fiyatlandrma CIF bedeli zerinden ve karmak olmayan bir ekilde yaplr (maliyet art genellikle sabit olan gemiden depoya harcamalar). Tketim mallar iin, dorudan satta brt kar oran genellikle % 3050 arasnda, bir datm zinciri var olduunda ise ithalat/datc ve perakendecinin her biri iin % 2030 arasndadr. Geni kitlelere sunulan rnler iin nihai fiyat, Asya ve Brezilya meneli rnlerle rekabet edebilir dzeyde olmaldr. Yksek fiyatl rnler iin ni pazarlara ynelik zel fiyatlandrma yaplmaldr. Daha zellemi rnler, genelde % 510 arasnda kar alan distribtrler ya da komisyon karl alan acenteler tarafndan satlmaktadr. ilide Katma Deer Vergisi (spanyolcada IVA) 1 Ekim 2003ten bu yana % 19dur. Gmrk vergileri ve KDV ithalat tarafndan denmektedir. stisnai olarak, kamu kurulular bu vergileri dememekte, ayrca baz lks mallara daha yksek ithalat vergisi uygulanmaktadr.
Ambalaj, Paketleme ve Etiketleme iliye ithal edilen birok rn, ortak etiketleme artlarna tabidir. Etiketler spanyolca dilinde dzenlenmeli ve metrik ller kullanlmaldr. Tketim mallarnn etiketi zerinde rnn menei belirtilmeli, ambalajl rnlerde rnn kalitesi, safl, ierik bilgileri ve net arl ak bir ekilde gsterilmelidir. Konserve gda, ayakkab, gda rnleri, elektrikli makineler, likit ya da sktrlm doal gaz ekipmanlar, plastik, arap ve dier alkoll iecekler, tekstil ve hazr giyim, buday unu, deterjan ve tarmda kullanlan bcek ilalar gibi rnler iin spesifik dzenlemeler mevcuttur. iliye ithal edilen konserve edilmi ya da paketlenmi gda rnleri iin rnn ieriini, ierdii katk maddelerini, retim ve son kullanma tarihini, reticinin ya da ithalatnn ismini gsteren spanyolca etiket dzenlenmesi; ayrca net arlk ve ierik ile ilgili bilgilerin metrik ller ile gsterilmesi gerekmektedir. Bu artlar salamayan rnler ithal edilmektedir ancak gerekli ilemlerin nihai tketiciye sunulmadan nce salanmas arttr. Konu ile detayl bilgi, www.usdachile.cl adresinde mevcuttur.
Ulatrma ve Tamaclk Maliyetleri Trkiye ile ili arasndaki uzaklk, ikili ticaretin gelitirilmesinin nndeki engellerden biridir. Trkiyeden iliye bir konteyner maln nakliyesi 3040 gn srmekte ve navlun bedeli rnn zelliklerine gre 20005000 Dolar arasnda deimektedir.
24 / 35
adamlarnn Pazarda Dikkat Etmesi Gereken Hususlar

Ticareti Etkileyen Kltrel Faktrler ilide sosyal aktiviteler belirtilen sreden daha ge balayabilse de, i grmelerinde zamanlamaya nem verilmektedir. ilili i adamlarnn ou iyi eitimli olup, sk seyahat etmektedirler. grmelerinde resmi dil olan spanyolca ve ngilizce konuulmaktadr. Ancak grmelere spanyolca konuabilen bir personel ya da bir tercman ile katlm salanmas tavsiye edilmektedir. rnn ve irketin tantmna ynelik materyaller de spanyolca olarak hazrlanmaldr. ilili i evrelerinde d grn olduka nemlidir. Byk ehirlerde ve belirli sektrlerde i kyafeti daha da nemlidir. Giyim tarz genelde resmi olup, erkekler iin takm elbise ve kravat, bayanlar iin ise etek ya da pantalondan oluan bir takm elbise giyilmesi nerilmektedir. Erkekler genellikle le tatili iin dahi ceket giyerek ofisten kmaktadrlar. ngilizce ve spanyolca olarak dzenlenmi bir kartvizite sahip olmak olduka faydaldr.
Para Kullanm ilinin resmi para birimi ili Pesosudur (CLP), 1 Peso (Ps) = 100 centisimos, 2008 yl ortalama dviz kuru: 1 ABD Dolar = 522,5 Ps, 1 Euro = 768 Ps. Dviz brolarnda (Casas de Cambio) dviz deiimi yaplmas mmkn olup, ATMler de yaygndr. Pasaport ve Vize lemleri Diplomatik, Hizmet, Hususi ve Umuma Mahsus Pasaport hamilleri iliye yapacaklar seyahatlerde vizeden muaftr. Ancak bu bilgilerin seyahat ncesinde ili temsilciliklerine teyit ettirilmesi nerilmektedir. Resmi Tatiller ve alma Saatleri ilide i ziyaretlerinin yaz dnemi olan Ocak-ubat haricindeki aylarda yaplmas nerilmektedir. alma saatleri genelde Pazartesi-Cuma gnleri 09.0018.00 arasdr. le yemekleri genellikle 13.00te balayp, i grmesi de yaplacaksa 23 saat srebilir. Bankalar 09.00 14.00 saatleri aras, kamu binalar 08.3017.30 aras, dkkanlar Pazartesi-Cuma gnleri 10.0020.00 Cumartesi gnleri ise 09.0014.00 arasnda aktr. Spermarketler ve alveri merkezleri genellikle 23.00e kadar, hatta Pazar gnleri ve tatillerde de aktr. ilide Resmi Tatil Gnleri, 2010
1 Ocak 2 Nisan 11 Nisan 12 Nisan 1 Mays 21 Mays 28 Haziran 16 Temmuz 15 Austos 18 Eyll 19 Eyll 11 Ekim 31 Ekim 1 Kasm 8 Aralk 25 Aralk Yeni Yl Kutsal Cuma Kutsal Cumartesi Paskalya i Bayram Iquique Deniz Sava Anma Gn St. Peter / St. Paul Carmeni Anma Gn Meryem Ana Yortusu Bamszlk Gn Silahl Kuvvetler Gn Kolomb Gn Protestanlarn Milli Gn Azizler Gn Azize Immaculate Conception Gn Noel
Ulam ilideki ana yollarn ve cretli otoyollarn durumu olduka iyidir. Santiagonun dndaki ikincil yollar daha az bakml olup, krsal alanlarda stabilize ve toprak yollar da bulunmaktadr. Demiryolu ulam ise daha az gelimi olup, Santiago ve Chillan ehirleri arasnda merkezi bir demiryolu hatt bulunmaktadr
(www.efe.cl). ilinin Latin Amerikadaki dier lkeler ile havayolu ulam balantlar gelimi dzeydedir. Halihazrda Trk Hava Yollarnn iliye dorudan seferi bulunmamakta olup, Gney Amerika ktasnda Sao Pauloya (Brezilya) dorudan sefer yaplmaktadr. lkenin en byk havaalan, Santiago Uluslararas Havaalandr (www.aeropuertosantiago.cl/english). Yurt ii havayolu hizmetleri de olduka gelimitir. Santiago ve dier ehirler arasnda orta sklkta seferler dzenlenmektedir. Santiago ehir ii ulam alternatifleri ile ilgili bilgi, www.thisischile.cl adresinde mevcuttur.
Yerel Saat ili ile Trkiye arasndaki saat fark -7 saat olup, rnein Trkiye'de saat akam 19.00 iken ilide saat sabah 12.00dir. Saat farklar ile bilginin www.worldtimezone.com adresinden edinilmesi mmkndr. Yerel l Birimleri ilide metrik sistem lleri kullanlmaktadr. Telefon Kodlar ilinin uluslararas telefon kodu 56dr. Trkiyeden iliye yaplacak aramalarda 00 + 56 + alan kodu + telefon numaras tulanmaldr. klim ilide iklim blgelere gre byk farkllk arz etmektedir. Ilman iklimin yan sra kuzeyde l iklimi, orta kesimlerde Akdeniz iklimi, gneyde souk ve nemli bir iklim hakimdir. Yaz mevsimi Aralk-Mart aylarn, k mevsimi ise Haziran-Eyll aylarn kapsamaktadr. lkenin kuzeyinde iklim olduka kurak olup, Atacama lne hemen hemen hi yamur dmemektedir. Kurak iklim gneyde Calderaya kadar devam etmektedir. Yllk ortalama scaklk kuzeyden gneye doru her 10 lik enlem aralnda 4C dmektedir. Bu yzden kuzey snrnda 18C olan ortalama scaklk gney snrnda 6Cye dmektedir. Santiagoda scaklk yazn 10-33C, kn 2-20C arasndadr. Santiagoda en yal dnem Mays-Austos aylar arasdr.
Genel Deerlendirme ve ngrler

Dier Latin Amerika lkeleriyle olduu gibi ili ile olan ticari ilikilerimiz de potansiyelinin altnda seyretmektedir. ki lke arasndaki ticaretin istenilen boyutta olmamasnn temel nedeni, sz konusu lkenin Trkiyeye olan corafi uzakldr. Ancak ilinin, Latin Amerika lkeleri hakknda bilgi sahibi olan ve Brezilya ve Arjantin gibi dier blge lkeleri ile i yapan firmalarn i imkanlarn inceledikleri ve ihracat yapmay karl bulduklar bir pazar olduu grlmektedir. Tarm ve gda alannda biskvi, ekerli ve ikolatal mamuller, zeytinya, zeytin, maya ve kuru kays; sanayi rnlerinde ise demir/elik ubuklar, traktrler, stmas elektrikle olmayan demir-elik radyatr, jeneratrler, demir/alamsz elikten profil, oto yedek para, kauuktan yeni d lastikler, otomobil ve steyn vagonlar, ev tekstili, ar i makine ve cihazlarnn aksam ve paralar ve eya tamaya mahsus motorlu tatlar ili pazarnda potansiyel olduu tespit edilmitir. adamlarmzn ilinin da alma ve ihracat partnerlerini eitlendirme ynnde uygulad ekonomi politikalarndan yararlanarak bu sektrlerdeki ihracat imkanlarn deerlendirmesi nerilmektedir. D Ticaret Mstearl tarafndan 2006 ylnda balatlan Kuzey ve Latin Amerika lkeleriyle Ekonomik ve Ticari likileri Gelitirme Stratejisi kapsamnda ili ile yrtlen Serbest Ticaret Anlamas mzakereleri sonu vermi ve Temmuz 2009da ili ile Trkiye arasnda STA imzalanmtr. Halihazrda i onay sreci devam eden Anlamann yrrle girmesi ile birlikte iki lke arasndaki ekonomik ve ticari ilikilerin daha da gelimesi ve blgenin firmalarmzn dikkatini daha fazla ekmesi beklenmektedir. Sz konusu STAnn yrrle girmesi ile ili, lkemizin Gney Amerika pazarna giri noktas olacaktr. Bu srete gerekli almalarn ilgili kurulular tarafndan yrtlmesi, Konseylerinin kurulmas, karlkl pazar imkanlarnn doru bir ekilde tespit edilmesi iin hem kurumsal dzeyde hem de firmalar dzeyinde pazar/lke aratrmalarnn yaplmas, lkedeki fuarlara katlmn artrlmas, siyasi ve ticari temaslarn ve ziyaretlerin sklatrlmas faydal olacaktr. Dier taraftan, her iki lke de, corafi konumlar ve blgesel ilikileri nedeniyle kendi pazarlar yannda, dahil olduklar blgesel ibirlikleri kapsamnda dier pazarlara da girebilme frsat sunmaktadr. Madencilik ve savunma sanayi sektrlerinde de ili ile Trkiye arasnda ibirlii imkanlar mevcuttur.
Tarm ve Gda rnleri hra Potansiyelimiz
26 / 35
Sektr
GTP
Potansiyel rn
lkenin Toplam thalat 2009 (milyon dolar)
Trkiye'nin Trkiye'nin lkeye Toplam hracat hracat 2009 2009 (milyon (milyon dolar) dolar)
Dnya thalatnda lkenin Pay 2009
lkenin Trkiye'nin lkenin Trkiye'nin Trkiye'nin lke Trkiye'ye lkeye Toplam lkeye lkeye thalatnda ve Rakip hracatndaki thalatndaki hracat hracat lk 5 lke lkelere Deiim Deiim 2009 Aylk 2010 Aylk ve Pazar Uygulad 2008-2009 2008-2009 Veriler* Veriler* Paylar (%) Gmrk (%) (%) Oranlar
Biskvi
1905
Ekmek, Pasta, Kek ve 2008=35,2 2009=33,5 Biskviler
0,012
416,7 2008=0,15 2009=0,2
-86,0
2008=31 2009=-5
0,01
ekerli ve ikolatal Mamuller
1806
ikolata ve Kakao eren 2008=41,4 Dier Gda 2009=33,5 Mstah-zarlar
0,3
328,7
2008=0,22 2009=0,2
26,1
2008=20 2009=-19
0,3
0,2
Maya
2102
Maya
2008=15,2 2009=11,7
1,6
182,6
2008=0,95 2009=0,8
26,2
2008=-46 2009=-14
1,4
1,2
Zeytinya
1509
Zeytinya
2008=4,6 2009=3,4
96,2
2008=0,07 2009=0,1
2008=-19 2009=-25
Konserve Meyve Sebze ili lke Raporu
2005.70 Zeytin
2008=2,8 2009=2,9
89,8
2008=0,17 2009=0,2
2008=28 2009=2
Arjantin (61,4), Meksika (8), Almanya (5,6), Danimarka (5,1) Brezilya (4,5) Arjantin (36), ABD (14,6), Brezilya (14,1), Belika (7,3), Almanya (7,3) in (25,5), svire (13,7), Trkiye (12,3), Arjantin (11,8), Fransa (11,2), talya (42), Arjantin (30), spanya (27,1), Peru (0,3), ngiltere (0,2). Peru (43,7), spanya (28,4), Arjantin
Arjantin, Meksika, Brezilya ve AB %0, Trkiye %6
Arjantin, ABD, Brezilya ve AB %0, Trkiye %6
in, Arjantin, AB ve EFTA %0, Trkiye %6.
AB %1,68, Arjantin ve Peru %0, Trkiye %6.
Peru, AB, Arjantin ve ABD %0, 27 / 35
(27,1), Trkiye talya %6. (0,4), ABD (0,3) Trkiye Trkiye 2008=0,4 2008=74 %6, Kuru Meyveler 0813.10 Kuru Kays 0,2 278,9 2008=0,1 -7,8 0,08 0,02 (69,5), 2009=0,2 2009=0,1 2009=-46 Arjantin Arjantin (30,5) %0. Arjantin Arjantin, (40,7), Kolombiya, Kakao Kolombiya in, ekerli ve ikolatal ermeyen 2008=30,5 2008=0,37 2008=31 (26,4), in Brezilya, 1704 0,034 256,4 161,5 0,03 0,06 Mamuller eker 2009=26,8 2009=0,4 2009=-12 (8,7), ve ABD Mamulleri Brezilya %0, (6,9), ABD Trkiye %6 (3,7) Kaynak : Tablonun hazrlanmasnda Trkiye'ye ilikin rakamlarda TUK, dier lkelere ilikin istatistik rakamlarnda UN-ITC TradeMap, gmrk vergisi konusunda AB lkeleri iin TARIC dier lkeler iin kendi gmrk idarelerinin verileri kullanlmtr. * Veriler 9 aylktr.
GEME-hracat Gelitirme Etd Merkezi, 2011 Yasal Uyar : Kaynak gsterilmek kayd ile alnt yaplabilir. Dokmann her hangi bir yntemle oaltlmas ve/veya basl ya da elektronik her hangi bir ortamda datm yasaktr.
28 / 35
Biskvi Pasta ve ekmek ile karlatrldnda daha salkl bir rn olarak alglanan biskvi perakende satlar 2009 ylnda nemli bir byme kaydetmitir. zellikle tam buday unundan retilmi biskviler tketicilerin en ok rabet ettikleri rnler arasnda yer almakta olup, tatl biskvilerin yan sra tuzlu biskvi ve krakerler de ekmee alternatif tekil ettiklerinden talebi artan baka bir rn grubu olmutur. Bayanlar sz konusu rnlerin daha az ya ierdikleri dncesiyle bu rnlerin balca tketicisi olmu, pazardaki firmalar da bu eilim erevesinde eker yerine tatlandrc madde ieren biskvi eitlerini pazara sunmaya balamtr. Farkl malzemeler kullanlarak pazara sunulan biskviler de talep gren rnler arasnda yer almtr.
Konserve Meyve Sebze Konserve Zeytin (gtip: 2005.70) Akdeniz tarz tketim alkanlklarna sahip olan ilili tketiciler, arlkl olarak spanyadan ithal edilmi konserve zeytini tketmektedir. Gurme rnlere ilgi duyan ilinin bu rnleri lkemizden ithal etme potansiyeline sahip olduu dnlmektedir.
Kuru Meyveler Kuru Kays (gtip: 0813.10) lkede salkl rnler tketme eilimi mevcut olduundan, lkemizin dnyada nemli reticisi bulunduu kuru kaysnn da nemli bir potansiyel arz ettii dnlmektedir. thal bir rn olmas dolaysyla lks rn snfnda yer alan kuru kays tketiminin, gerekletirilecek tantm faaliyetleriyle daha da artrlabilecei dnlmektedir.
Maya Yllk kii ba 96 kg tketim miktar ile ili, Amerika ktasnda en ok ekmek tketen lkelerden biridir. Tketiciler gelirlerinin yaklak % 3n ekmee harcamaktadr. lkede spermarketler de kendi bnyelerinde frnlar kurarak tketicilere taze frnclk mamulleri sunmakta ve bu rnler pazarn yaklak % 21ini oluturmaktadr. Kalan retimin nemli bir blm ise saylar yaklak 4500 bulan orta lekli frnlar tarafndan gerekletirilmektedir. Maya ithalatnda lkemizin dzenli bir ihracat bulunmakta olup, ihracatmz arlkl olarak aktif olmayan mayalardan olumaktadr. lkede unlu mamul sektrnn gelimesiyle, Trk rnlerine ynelik talebin de artaca dnlmektedir. ekerli ve ikolatal Mamuller 2009 ylnda ili ekerli mamuller perakende satlar nceki yla oranla % 3 artarak 124 Milyar Peso olarak gereklemitir. 2009 ylnda sert geen k, ili ekerli mamul satnn armasna neden olmu, satlar en ok artan rn grubu pastil cinsi ve souk algnlklarna iyi geldii dnlen rnler olmutur. ilide ekerli mamul tketiminin ylda yaklak % 2 olarak gerekletii tahmin edilmekte olup, gelecee ynelik eilimler erevesinde pazar payn gelitirmek isteyen firmalarn kaliteye daha fazla nem vererek tketici talebini etkileyebilecei dnlmektedir. ekerli mamul pazarnda dier bir nemli bir rn olan helva perakende satlarnn, 2009 ylnda 200 Milyon Peso olarak geekletii tahmin edilmektedir. ikolatal mamullerde ise n arasnda tketilebilecek rnler n plana kmakta olup, sz konusu rnler gazete bayilerinde, bfelerde ve sokak satclar tarafndan tketicilere sunulmaktadr. 2009 ylnda uluslararas piyasada ykselen kakao fiyatlar, rnlerin birim fiyatlarnn artmasna neden olmu; ancak ilili tketiciler zellikle kaliteli olduklarn dndkleri rnleri satn almaya devam etmilerdir. En ok tercih edilen rnler dolgulu rnler olup, meyve dolgulu ikolatalar popler olmaya balamtr. Yine kakao oran yksek ve bademli ikolatalar da talep gren nemli rnler arasnda yer almaktadr. Ayrca ocuklar da son yllarda nemli bir hedef kitle olarak grlmeye balanm olup, lolipop olarak satlan hayvan eklinde ikolatalar poplerlik kazanmtr. ikolatal rn pazarnda genellikle uluslararas firmalar en nemli pazar payna sahiptir.
Zeytinya Akdeniz kltrne ait tketim alkanlklarna sahip olan ilide yllk ortalama 27,5 ton zeytin retimi bulunmakta ve retim arlkl olarak lkenin 3. ve 7. blgeleri arasnda gerekletirilmektedir. retimi gerekletirilen balca zeytin eitleri arlkl olarak spanyol ve talya kkenli eitler olan Arbequina, Arbosana, Frantoio, Leccino, Picual, Koroneiki ve Coratinadr.
2003 ylnda yaklak 1.000 ton olarak gerekleen zeytinya retimi, 2009 ylnda 8.500 tona ulam olup, 2015 ylnda yllk 35.000 tonluk bir zeytinya retimi ngrlmektedir. 2009 ylnda ihra edilen zeytinya miktar ise 1.342 tondur. ilide zellikle son on ylda zeytinya retimi konusunda ciddi yatrmlar gerekletirilmekte olup, ili uluslararas pazarlarda zeytinya imaj konusunda eitli almalar balatm bulunmaktadr. zellikle uluslararas pazarlarda ili araplarnn elde ettii kalite imaj rnek alnmtr. ili zeytinyann temiz, evreye duyarl ve srdrlebilirlik temalar vurgulanmaya allmaktadr. ilide zellikle orta ya ve st tketicilerin tketimleri iin daha salkl rn aray mevcuttur. Bu erevede ilerleyen yllarda zeytinyana ynelik talebin artmas beklenmektedir. Arlkl olarak st gelir grubu tarafndan dzenli biimde tketilen zeytinya, yerel retimin artmas ve fiyatlarn dmesi ile daha dk gelir gruplar tarafndan da tercih edilmeye balanmtr. 2009 ylnda bitkisel yalar perakende satlarnda en ok talep edilen rn zeytinya olmu, bunda spermarketler ve hipermarketler tarafndan gerekletirilen tantm kampanyalar da etkili olmutur. Bunun yannda tketiciler farkl mutfaklarn rnlerini daha yakndan tanma eiliminde olduundan Akdeniz mutfa ve rnleri de son yllarda n plana kmaktadr.
Sanayi rnleri ve Hizmetler hra Potansiyelimiz
30 / 35
Sektr
lkenin Toplam GTP Potansiyel rn thalat 2009 (milyon dolar)
Trkiye'nin Trkiye'nin lkeye Toplam hracat hracat 2009 2009 (milyon (milyon dolar) dolar)
Dnya thalatnda lkenin Pay 2009
lkenin Trkiye'nin lkenin Trkiye'nin Trkiye'nin lke Trkiye'ye lkeye Toplam lkeye lkeye thalatnda ve Rakip hracatndaki thalatndaki hracat hracat lk 5 lke lkelere Deiim Deiim 2009 Aylk 2010 Aylk ve Pazar Uygulad 2008-2009 2008-2009 Veriler* Veriler* Paylar (%) Gmrk (%) (%) Oranlar
Otomotiv Ana ve Yan Sanayi
Otomobil, 8703 Steyn Vagonlar
2008=2199,2 2009=1193,6
0,8
6087,5
2008=0,35 2009=0,3
3,0
2008=27 2009=-46
0,8
0,3
Eya Tamaya 2008=1709,2 8704 Mahsus 2009=912,3 Motorlu Tatlar
2302,8
2008=1,37 2009=1,3
-100,0
2008=21 2009=-47
Kauuktan 4011 Yeni D Lastikler
2008=444,3 2009=358,2
0,5
820,6
2008=0,69 2009=0,7
-67,0
2008=30 2009=-19
0,4
0,8
ve Maden Makineleri
Ar Makine 8431 ve Cihazlarnn Aksam, Paralar
2008=337,4 2009=269,5
0,009
288,2 2008=0,49 2009=0,6
-97,7
2008=34 2009=-20
0,002
0,04
Kara Tatlar 8708 in Aksam, Paralar
2008=350,2 2009=296,6
1,7
1997,1
2008=0,12 2009=0,1
-6,3
2008=12 2009=-15
1,1
2,0
G. Kore (36,4), Japonya (26,6), ABD (8,5), Almanya (7,3), Meksika (7,2) ABD (44,2), Japonya (8,7), Brezilya (8,5), Tayland (8,2), G. Kore (7) ABD (24,5), Japonya (23), in (16,9), spanya (10,5), Brezilya (9,9) ABD (43), Almanya (9,7), sve (6,1), Kanada (5,2), in (4,9) ABD (33,1), Arjantin (11,1), Brezilya (9,8), in (7,6),
G. Kore, Japonya, ABD, AB ve Meksika %0, Trkiye %6.
ABD, Japonya, Brezilya ve G. Kore %0, Tayland ve Trkiye %6.
ABD, Japonya, in, AB ve Brezilya %0, Trkiye %6.
ABD, AB, Kanada ve in %0, Trkiye %6.
ABD, Arjantin, Brezilya, in ve Japonya %0, Trkiye 31 / 35
ili lke Raporu Yasal Uyar : Kaynak gsterilmek kayd ile alnt yaplabilir. Dokmann her hangi bir yntemle oaltlmas ve/veya basl ya da elektronik her hangi bir ortamda datm yasaktr.
8701 Traktrler
2008=357,8 2009=145,1
3,1
2008=0,69 259,6 2009=0,5
-43,9
2008=40 2009=-59
1,9
2,8
Ev Tekstili
Yatak araf, 6302 Masa rtleri, Tuvalet, Mutfak Bezleri
2008=71,1 2009=53,4
0,7
989,1 2008=0,45 2009=0,4
18,6
2008=14 2009=-25
0,4
0,2
Demir elik
Demir/ 7216 Alamsz elikten Profil
2008=63,1 2009=16,2
2,4
904,9 2008=0,26 2009=0,1
-10,5
2008=122 2009=-74
0,5
4,0
Demir elik
Demir/elik 7214 ubuklar
2008=229,2 2009=14,9
3,5
2008=0,70 3922,1 2009=0,1
-96,7
2008=411 2009=-94
3,2
13,3
Demir elik
Demir/elikten Sal 7324 Koruyucu Eya, Tuvalet Eyas ve Aksam
2008=24,0 2009=13,1
0,4
62,2 2008=0,85 2009=0,6
-31,4
2008=15 2009=-45
0,33
0,32
Istmas GEME-hracat Gelitirme Etd Merkezi, 2011
Japonya (7,4) Brezilya (33,7), ABD (16,9), Meksika (15,1), Almanya (10,6), talya (7,9) in (48,1), Pakistan (36,3), Hindistan (10,1), Brezilya (1,7), Kolombiya (0,4) spanya (23,1), in (14,1), Brezilya (13,3), ABD (12,2), Almanya (11,7) Brezilya (44), Trkiye (26,2), spanya (11,6), in (4,1), G.Kore (3,5) in (33), spanya (24,6), Portekiz (17,8), Brezilya (6,3), ABD (4,1) Trkiye (70,5),
%6.
Brezilya, ABD, Meksika ve AB %0, Trkiye %6.
in, Brezilya ve Kolombiya %0, Trkiye ve Pakistan %6, Hindistan %0?6.
AB, in, Brezilya ve ABD %0, Trkiye %6.
Brezilya, AB, in ve G.Kore %0, Trkiye %6.
in, AB, Brezilya ve ABD %0, Trkiye %6.
32 / 35
Avustralya Trkiye %6, 1,56 (6,8), in Avustralya, (6,5), in, talya talya ve ABD %0. (5,6), ABD (4,4) Kaynak : Tablonun hazrlanmasnda Trkiye'ye ilikin rakamlarda TUK, dier lkelere ilikin istatistik rakamlarnda UN-ITC TradeMap, gmrk vergisi konusunda AB lkeleri iin TARIC dier lkeler iin kendi gmrk idarelerinin verileri kullanlmtr. Demir elik 2008=6,9 2009=3,2 2,7 381,7 2008=0,17 2009=0,1 -39,8 2008=59 2009=-53 1,62 * Veriler 9 aylktr.
Elektrikle 7322 Olmayan Demir-elik Radyatr, Jeneratrler
ili lke Raporu Yasal Uyar : Kaynak gsterilmek kayd ile alnt yaplabilir. Dokmann her hangi bir yntemle oaltlmas ve/veya basl ya da elektronik her hangi bir ortamda datm yasaktr.
33 / 35
Demir elik World Steel Association verilerine gre ili, 2008 ylnda dnya ham elik sralamasnda 1,5 milyon ton ile 40. srada yer almtr. elik retimi bir nceki yla gre % 10 azalmtr. 2009 ylnda gerileme devam etmi ve 1,3 milyon tonluk ham elik retimi yaplmtr. Trkiye ile ili arasnda ihracat potansiyeli bulunan rnler arasnda demir elik rnleri st sralarda yer almaktadr. Bu rnler arasnda; demir elik ubuklar (gtip:7214), demir elik radyatrler-jeneratrler (gtip:7322), demir elik profiller (gtip:7216) ve demir elikten sal koruyucu eyalar (gtip:7324) nem arz etmektedir. naat malzemeleri iinde yer alan profiller, ubuklar ihracat potansiyelimizin yksek olduu ve doru pazarlama stratejisi ile pazar paymzn artrlabilecei rnlerdir. zellikle ubat aynda meydana gelen deprem ile lkede konutlarn yan sra hastaneler, okullar, kprler, otoyollar ve limanlar da byk zarar grmtr. Buna bal olarak yeniden yaplanma almalar ile lkedeki inaat faaliyetlerinin artmas ve beraberinde inaat malzemelerine, ar i ve maden makinelerine ve makine yedek paralarnda olan talebin artmas kanlmazdr.
Ev Tekstili iliye ihracat potansiyeli olan ev tekstili rnleri arasnda zellikle yatak araf, masa rtleri, tuvalet, mutfak bezleri (gtip: 6302) nem arz etmektedir. Bu rn grubunda iliye ihracatmzn en fazla olduu rn, 710.000 Dolar ihracat gerekletirdiimiz pamuktan tuvalet ve mutfak bezleri (gtip: 6302.60) olmutur. Sz konusu rn, Trkiyenin ev tekstili ihracatnda da ilk srada yer alm ve 488 Milyon Dolarlk ihracat gerekletirilmitir. Trkiyenin gl olduu alanlardan biri olan ev tekstili rnleri konusunda ili pazarndaki paymzn uygun bir pazarlama stratejisi ve STAnn getirecei gmrk vergisi indirimleri ile artaca ve alt rnler baznda daha da eitlendirilebilecei dnlmektedir. Halihazrda bir Trk firmasnn ili pazarnda ev tekstili alannda bir yatrm projesi sz konusudur. ve Maden Makineleri Trkiyenin iliye ihracat potansiyeli olan rnler arasnda ar i ve maden makineleri yedek paralar (gtip: 8431) nem arz etmektedir. zellikle ubat 2010da yaanan deprem sonrasnda yeniden yaplanma almalar ve inaat faaliyetlerindeki art, beraberinde i makinelerine ve yedek paralarna olan talebi de artracaktr. Temmuz 2009da Trkiye-ili arasnda imzalanan STAnn yrrle girmesiyle, Trk reticilerinin zellikle fiyat konusundaki rekabet anslarnn ve ili pazarndaki paylarnn artaca tahmin edilmektedir. Otomotiv Ana ve Yan Sanayi ili, Latin Amerikann en byk ve gelimi ekonomilerinden birine sahip olmakla beraber, binek otomobil younluu ok yksek deildir. 2008 yl sonunda patlak veren kresel ekonomik kriz, ili otomotiv piyasasn da olumsuz etkilemitir. Ancak gmrk vergilerinin indirilmesi, ara fiyatlarnn dmesine ve krizin etkilerinin azaltlmasnda etkili olmutur. ilide ticari ara younluu ise yksek olup, ticari ara satlar ticari ve ekonomik hareketlilie paralel bir geliim gstermektedir. 2009 ylnda Trkiye ile ili arasnda ihracat potansiyeli olan otomotiv ana ve yan sanayi rnleri arasnda yer alan traktrlerde (gtip: 8701) iliye ihracatmz 2009 ylnda 3,1 Milyon Dolar olarak gereklemitir. Bu ihracat deeri Trkiyenin toplam traktr ihracatnn yalnzca % 1ini oluturmaktadr. 2010 ylnn ilk alt aynda ise bu rnde iliye 1,8 Milyon Dolar ihracat yaplm bulunmaktadr. Kara tatlar iin aksam paralar (gtip:8708), kauuktan lastikler (gtip: 4011), kvlcm atelemeli motorlu tatlar (gtip: 8703) ve eya tamaya mahsus motorlu tatlar (gtip:8704) ile bu kalemde ihracat potansiyeli tayan dier balca rn gruplardr. 2008 yl itibaryla ilideki balca binek otomobil ve hafif ticari ara satclarnda nde gelen markalar ve pazar paylar; Chevrolet (% 20,3), Toyota (% 11,2), Hyundai (% 10,5), Fiat (% 8,3), Suzuki (% 5,9), Peugeot (% 5,7), Renault (% 5,2), Kia (% 4,8), N/K (% 4,5) ve Ford (% 4,1) olarak sralanmtr. Trk otomotiv ana ve yan sanayi, Trkiye sanayinin lokomotif sektrlerindendir. Trkiye, Avrupadaki en byk otobs reticisi ve ikinci en byk hafif ticari ara reticisidir. Trk otomotiv yan sanayi ise yksek kapasitesi, geni rn yelpazesi ve yksek standartlaryla otomotiv sanayine ve 14,2 milyon adet olan Trkiye tat aralar parkna yedek para salamaktadr. Gelimi ana ve yan sanayi, Trk reticilerinin ili pazarna Avrupa kalitesinde ve uygun fiyatl rn tedariki salamasna olanak tanmaktadr. ki lke arasnda 2009 ylnda imzalanan STAnn da yrrle girmesiyle yakn zamanda gmrk vergileri konusunda yaanan skntnn da alaca ve ili pazarndaki paymzn daha da artaca dnlmektedir.
ili - Dzenlenen nemli Fuarlar
34 / 35
ili lke Raporu
35 / 35

Sili Ulke Raporu 2011

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Sili Ulke Raporu 2011

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

L

Hazrlayan : nci Selin AYDIN

Ankara - April, 2011

T.C. Babakanlk D Ticaret Mstearl

HRACATI GELTRME ETD MERKEZ

Temel Ekonomik Gstergeler

Genel Ekonomik Durum

GEME-hracat Gelitirme Etd Merkezi, 2011

Dorudan Yabanc Yatrmlar

ili lke Raporu

ilinin hracatnda Balca rnler (1000 Dolar)

GEME-hracat Gelitirme Etd Merkezi, 2011

ilinin hracatnda Balca lkeler (1000 Dolar)

GEME-hracat Gelitirme Etd Merkezi, 2011

1.296.936 1.386.764 1.737.323 2.197.486 982.868 1.669.639 492.110 704.713 699.394

1.066.413 1.192.269 1.074.324 1.240.122 719.750 1.128.691 430.678 547.427 612.564

1.428.230 1.396.730 1.343.225 1.193.720 1.103.825 849.480 775.827 755.497 608.248

ilinin thalatnda Balca lkeler (1000 Dolar)

D Ticaret Politikas ve Vergiler

Trkiye ile Ticaret

Trkiye-ili D Ticaret Deerleri (Milyon Dolar)

ili lke Raporu

2010 2010* 2011* * Ocak-ubat dnemi Kaynak: DTM Bilgi Sistemi.

81,2 6,9 10,1

311,7 39,1 28,6

-230,5 -32,2 -18,5

392,9 46,0 38,7

ki lke Arasndaki Ticaretin Altyapsn Dzenleyen Anlama ve Protokoller

Pazar ile lgili Bilgiler

GEME-hracat Gelitirme Etd Merkezi, 2011

GEME-hracat Gelitirme Etd Merkezi, 2011

adamlarnn Pazarda Dikkat Etmesi Gereken Hususlar

Genel Deerlendirme ve ngrler

Tarm ve Gda rnleri hra Potansiyelimiz

GEME-hracat Gelitirme Etd Merkezi, 2011

lkenin Toplam thalat 2009 (milyon dolar)

Dnya thalatnda lkenin Pay 2009

Ekmek, Pasta, Kek ve 2008=35,2 2009=33,5 Biskviler

416,7 2008=0,15 2009=0,2

ekerli ve ikolatal Mamuller

ikolata ve Kakao eren 2008=41,4 Dier Gda 2009=33,5 Mstah-zarlar

Konserve Meyve Sebze ili lke Raporu

Arjantin, Meksika, Brezilya ve AB %0, Trkiye %6

Arjantin, ABD, Brezilya ve AB %0, Trkiye %6

in, Arjantin, AB ve EFTA %0, Trkiye %6.

AB %1,68, Arjantin ve Peru %0, Trkiye %6.

Peru, AB, Arjantin ve ABD %0, 27 / 35

Sanayi rnleri ve Hizmetler hra Potansiyelimiz

GEME-hracat Gelitirme Etd Merkezi, 2011

lkenin Toplam GTP Potansiyel rn thalat 2009 (milyon dolar)

Dnya thalatnda lkenin Pay 2009

Otomotiv Ana ve Yan Sanayi

Otomobil, 8703 Steyn Vagonlar

Otomotiv Ana ve Yan Sanayi

Eya Tamaya 2008=1709,2 8704 Mahsus 2009=912,3 Motorlu Tatlar

Otomotiv Ana ve Yan Sanayi

Kauuktan 4011 Yeni D Lastikler

Ar Makine 8431 ve Cihazlarnn Aksam, Paralar

288,2 2008=0,49 2009=0,6

Otomotiv Ana ve Yan Sanayi

Kara Tatlar 8708 in Aksam, Paralar

G. Kore, Japonya, ABD, AB ve Meksika %0, Trkiye %6.

ABD, Japonya, Brezilya ve G. Kore %0, Tayland ve Trkiye %6.