You are on page 1of 163

(a&SrsufESmzHk;)

a=umufGHjcif;rS vGwfuif;a&;
atmifqef;pk=unf
(a&SrsufESmzHk;twGif; pmrsufESm)
ppfom;r[kwfayr,fh EdkifiHtwGuf trsKd;rsKd;tepfemcH/ trsKd;rsKd;pGefpm;vkyf=uwJh vlawGvnf; &SdwmyJ?
tJh'ga=umifh ppfom;rS ppfom;qdkwJh pdwf"mwfudk ajymif;=u&r,f? igwdk[m vufeufudkifawG
jzpf=uaomfvnf; rw&m;rvkyf/ EdkifiH&J &efolawGr[kwf/ EkdifiH&J rdwfaqGawGjzpfw,fqdkwmudk
oabmayguf&r,f? (atmifqef;)
atmifqef;pk=unfonf trSefw&m;udk ajymqdkaeIif;/ jrefrmESifh urBmh tajccHt,ltrsm;udk
a&mifjyef[yfaeIif;/ olrtm; E_wfqdwfatmif ryvkyfEdkifyg? (Am;pvAf[mAJvf)
atmifqef;pk=unfonf trsKd;om;,Ofaus;r_tarGtESpf. taumif;qHk; t*FgvuQ%mrsm;[k olru
,lqxm;onfrsm;udk *kyvmap&ef ud;pm;I olrudk,fwkdifvnf; ,if;t*FgvuQ%m&yfrsm;ESifh xyfwlxyfr#
jzpfap&ef ud;yrf;tm;xkwfonf? (EdkbJvfaumfrwDOuUX/ 1991)
(tzGifhpmrsufESm)

a=umufGHjcif;rS vGwfuif;a&;
(tzGifhpmrsufESm)
atmifqef;pk=unf
a=umufGHjcif;rS vGwfuif;a&;
ESifh
tjcm;pmwrf;rsm;
a'gufwmatmifcif wnf;jzwfonf?
La Haule Books

(xkwfa0olrsm;. pmrsufESm)
ra=umufrGHESifh
vGwfvyfrSefuefpGm
a&;om;ajymqdkydkifcGifh&aprnfh
EdkifiHa&;pepfukd
awmifhwaeol
jrefrmwdkif;&if;om;taygif;tm;
&nf!$ef;ygonf?
This collection copyright Aung San Suu Kyi, 1993
The moral right of the author has been asserted.
ISBN 0 86120 049 7

This first edition of


Freedom from Fear and Other Writings
in the Burmese language
first published in 1993 by
La Haule Books
West Lodge
La Haule
Jersey
Channel Islands
United Kingdom
The Buddhist symbol on the title and spine
is the abhayamudra, the "gesture of fearlessness"

Printed in England by Biddles Ltd., Guildford

(rmwdum)
rmwdum
pma&;ol. trSm
1
pwnf;. trSm
2
Am;pvAf[mAJvf. pum;OD;
5
a':oef;at;a&;om;aom pkESifh rdwfqufjcif;
aemfa0;EkdifiH EdkbJvfaumfrwDOuUX rdefcGef;

7
43

tydkif; - u
1984 ckESpf 1993 ckESpftwGif; a&;om;aom
pmwrf;rsm;ESifh taxGaxGrdefcGef;rsm;
1?
2?
3?
4?
5?
6?
7?
8?
9?
10?
11?
12?
13?

atmifqef;
54
'Drdkua&pD&SmyHkawmf
97
a=umufGHjcif;rS vGwfuif;a&;
113
Adkvf. t"dy`m,ftppftrSef
120
&nfrSef;csufrsm;
127
awmfvSefa&;. tv,fA[dkwGif 132
ukvor*~ vltcGifhta&;aumfr&Sifodk tdwfzGifhay;pm
jynfolvlxku vGwfvyfa&;udk vdkcsifonf
141
EdkbJvfqk&Sifudk,fpm;ajymaom rdefcGef;
145
EdkbJvfaumfrwDodk ay;pm
151
vltcGifhta&;Oya'tzJGrSay;aom qktwGufrdefcGef;
pydeftdkvHypfrdefcGef;
155
ppfrSefaomvHkcH&modk
159

tydkif; - c

138

153

1988 ckESpf =o*kwfvrS 1989 ckESpf Zlvkdifvtxd


ajym=um;cJhaom rdefcGef;ESifh owif;pm&Sif;vif;yJGrsm;
14?
15?
16?
17?
18?
19?
20?
21?
22?
23?
24?

a&$wd*HkapwDawmftaemufrkcfvlxkpnf;a0;yJG
'Drkdua&pD&&Sda&;ESifh jynfolrsm;. tcef;u
owif;pm&Sif;vif;yJGtrSwf-3
187
wkdif;&if;om;pnf;vHk;nDnGwfa&; 198
'Drdkua&pDtiftm;pkrsm;nDnGwfa&;
203
Zlvkdifckepf&ufae
212
wyfrawmf[m b,foltwGufvJ
219
e0wESifh &ifqkdifaqG;aEG;a&;
227
owif;pm&Sif;vif;yJGtrSwf-6
235
jynfolvkdcsifwm atmifqef;vrf;pOf
253
rdefcGef;aumufEkwfcsufrsm;
266

172
182

pma&;ol. trSm
pma&;jcif;/ rdefcGef;ajymjcif;/ pum;ajymjcif; paom vkyf&yfrsm;. t"du&nf&G,fcsufwckum;
vltcsif;csif; em;vnfr_wdk;yGm;ap&ef jzpfonf[k usr ,lqygonf? jrefrmhvlr_a&;/ EdkifiHa&;ESifh
'Drdkua&pDta&;wdkudk urBmu ydkrdkI od&Sdem;vnfap&ef &nf&G,fI Tpmtkyfyg aqmif;yg;rsm;udk
a&;om;cJhjcif; jzpfygonf?
EdkifiHwEkdifiHudk
trSefwu,ftusKd;yEkdifrnfh
pD;yGm;a&;/
EkdifiHa&;/
vkyfief;pOfrsm;
taumiftxnfaz:Edkif&ef jynfoljynfom;taygif;wGif yGifhvif;jywfom;pGm oHk;oyfa0zefydkifcGifhESifh
todtjrif/ tawG;tac:rsm;udk vGwfvyfpGm aqG;aEG;zvS,fydkifcGifhrsm; &Sd&rnf[kvnf; usr ,Hk=unfygonf?
1988-89 ckESpfrsm;twGif; usrajym=um;cJhaom rdefcGef;rsm;ESifh owif;pm&Sif;vif;yJGrsm;. OD;wnfcsufonf
'Drkdua&pDoabmw&m;rsm;ESifh 'Drkdua&pDpepfudk wnfaxmifvdkolwdk. tawG;tac:/ tjrifwdkudk
trsm;jynfol a0zefoHk;oyfEdkifiHa&;yif jzpfygonf?
aqmif;yg;rsm;/ rdefcGef;rsm;/ owif;pm&Sif;vif;yJGrsm;udk pkaygif;I pmtkyfxkwfa0vdkufjcif;jzifh
jrefrmhEdkifiHa&;ESifh 'Drkdua&pDa&;rsm;udk em;vnfoHk;oyfvdkolrsm;twGuf taxmuftuljzpfEkdifrnf[k
ar#mfvifhygonf?
Tpmtkyfudk xkwfa0Ekdif&ef tm;ay;ulnDcJholwdktm; aus;Zl;wifvsuf&Sdygonf? rsm;jym;vSaom
tvkyfwm0efrsm;=um;rS apwemjynfh0pGmjzifh t"dubmomjyefoltjzpfif;/ pmwnf;jzwfoltjzpfif;
aqmif&GufcJhonfh a'gufwmatmifcif(vef'ef) udk txl;aus;Zl;wif&Sda=umif; azmfjytyfygonf?
atmifqef;pk=unf
pmwnf;. trSm
(1)
vGefcJhaom &SpfESpfcef 1985 ckESpfu jzpfonf? ESif;xlxyfpGmusaeonfh xdkESpf aqmif;&moDwaewGif
a':atmifqef;pk=unfESifh yxrqHk;t}udrf usaemf awGqHkcJh&onf? xkdpOfu t*FvefwGif &efukefwuUodkvfrS

vkyfazmfudkifzufa[mif; orkdif;q&m-q&mrrsm; a&muf&Sdaecdkufjzpfojzifh atmufpzdk'fwuUodkvfwGif wae


pka0;=uonf?
xdkaeYyif a':atmifqef;pk=unfwdk ZeD;armifESHu olwdktdrfwGif vBuf&nfyJG jyifqifxm;ojzifh
usaemfwdk orkdif;tkyfpk oGm;=uonf? usaemfESifh usaemfhZeD;tygt0if tm;vHk; {nhfonf &Spfa,muf &Sd.?
a':pkudk,fwkdif vkyfxm;aom udwfrek frsm; pm;aomufI waysmfwyg; &SdvSonf? usaemfonf a':pk.cifyGef;
a'gufwmrdkufu,ftJ&pfESifhom
pum;ajym&onfursm;+yD;
a':pkrSmrl
trsKd;orD;0kdif;wGif
vufrvnfEdkifatmif {nfhcH&if; pum;vufqHk usaeonfu rsm;.?
a':pkwdktdrfrSm tawmfav;us,f0ef;onf[k qdkEkdifaomfvnf; ukvm;xdkifrsm;/ pm;yJGrsm;ESifh
pmtkyfpifrsm;uvJGI usaemf bmr# rawGrd? vifr,m;ESpfa,mufpvHk; dk;dk;ukyfukyfESifh pmayvdkufpm;olrsm;
jzpfonf[lIom usaemfhpdwfxJY rSwfcsufcsrdonf?
(2)
xdkae awGqHk+yD;aemufydkif; usaemfESifh a':pkwdkZeD;armifESH vHk;0 tquftoG,f r&Sdoavmuf
jzpfoGm;onf? 1988 ckESpfa&mufrS jrefrmjynf 'Drkdua&pDta&;awmfyHkwGif a':pk aZmufcsI
vkyfudkifaeonfrsm;udk owif;pmrsm;wGif zwf&onf? vluHrsm;ESifh ygvmaom AGD'D,dktacGrsm;wGifvnf;
a':pkudk awG&onf?
usaemfonf
rqvacwfudk
pufqkyfGH&Sm+yD;
rqv'%fudkvnf;
rcHEkdifonfhtqHk;
EkdifiHjcm;xGufvmcJholjzpfonf? a':pkrSmrl vGwfvyfae&mrS trdEkdifiHodkjyef&if; rdrd. ,Hk=unfcsuftwdkif;
'Drkdua&pDxGef;um;a&;twGuf wkdufyJG0if kef;uefaeoljzpfonf?
a':pkudk kd;om;ajzmifhrwf odrfarGaom tdrf&SifrwOD;tjzpfom od&Sdxm;cJhojzifh a&&SnfwkdufyJGwGif
cHEkdif&nf&Sdyghrvm;[k tpwGif usaemf oHo,jzpfrdonf? odkaomf a':pk OD;aqmifonfh 'Drkdua&pDwdkufyJG
tcsdef=umvmonfESifhtr# xdkoHo,pdwfwdk vGifhpifuG,faysmufukefawmhonf?
(3)
a':pk t*Fvdyfbmomjzifha&;om;I cifyGef;onf a'gufwmrdkufu,ftJ&pf wnf;jzwfxkwfa0aom
"Freedom From Fear" pmtkyfudk 1991 ckESpf 'DZifbmvwGif zwfvdkuf&onf? xdkpmtkyfudk
jrefrmbmom jyefqkdxkwfa0oifhonf[k usaemf awG;rdonf? xdkpmtkyfudk wu,fwrf; jrefrmjyef&mwGif
usaemf t"dutcef;rS yg0ifvm&rnf[k xdkpOfu rxifrSwfcJhyg? usaemf aemufqHk; jrefrmjyefqdk
a&;om;xkwfa0cJhonfh tawGtuHrSm 1971 ckESpfu jzpfonf? ESpfaygif; 20 ausmfcef
jrefrmjyefxkwfa0onfh tavhtx jywfvyfaecJhojzifh tpwGif a':pkpmtkyfudk jrefrmjyef&ef r0Hhr&J
jzpfrdaomfvnf; jrefrmwkdif;&if;om;wkdif; zwf_oifhonfhpmtkyf[k ,Hk=unfonfhtwGuf twwfEdkifqHk;
tm;xkwfjyefqdkcJh&onf?
txl;ojzifh
jrefrmpmzwfy&dowftwGuf
&nfpl;xm;onfhtavsmuf
t*FvdyfpmtkyfESifhrwlbJ wrlxl;jcm;aerSm trSefjzpfonf?
AdkvfcsKyfatmifqef;udk
jrefrmhvGwfvyfa&;zcif[k
vlwkdif;vdkvdk
i,fpOfuwnf;u
od&Sdxm;cJh=uaomfvnf;
AdkvfcsKyf.
tawG;tac:t,ltqrsm;udk
av;av;eufeuf
em;vnfoabmaygufrdol tvGefenf;yg;vdrfhrnfxifonf? xdkvlenf;pkxJwGif a':pk txif&Sm;qHk;jzpfrnfrSm
ajym&efrvdk[k ,Hk=unfonf? AdkvfcsKyfatmifqef;. tawG;tac:t,ltqrsm;ay:wGif tajccHI rdrdudk,fydkif
,Hk=unfcsufrsm;udk wnfaqmufxm;aom a':pk. tawG;tac:udk jrefrmwkdif;&if;om;wkdif; od&Sdem;vnf
oabmayguf&ef vdktyfonf?
jrefrmEkdifiHwGif 1962 ckESpfrS 1988 ckESpftxd jynfolvlxk ,Hk=unftm;xm;avmufonfh
EkdifiHa&;acgif;aqmifrsKd; ay:ayguf&ef tcGifhtvrf; r&SdcJhyg? 1988 ckESpf 'Drdkua&pDta&;awmfyHk

ay:aygufvmonfhtcgwGifrS
udk,fusKd;pGefI
wkdif;jynftwGuf
tepfemcHvkyf=urnfh
i,f&G,faomacgif;aqmifrsm; ay:aygufvmjcif;jzpfonf? xdktxJwGif a':pkonf AdkvfcsKyfatmifqef;.
EkdifiHa&;tarGudk qufcHrnfholtjzpfif;/ +idrf;csrf;aomenf;jzifh wkdif;&if;om;pnf;vHk;nDnGwfa&;udk
&,lEkdifrnfholtjzpfif;/ wyfrawmfom;wdku dkaoav;pm;&oltjzpfif;/ trsm;jynfol. ,Hk=unfudk;pm;r_
&,lxm;oltjzpfif;/ trsKd;om;jyefvnfoifhjrwfa&;udk vkyfaqmifEkdifrnfholtjzpfif; ay:xGufvmygonf?
(4)
uG,fvGefol orkdif;ynm&Sif Adkvfr;b&Sif a&;om;I 1950 ckESpfu yxrqHk;t}udrf
yHkESdyfxkwfa0cJhonfh jrefrmEdkifiHawmforkdif; pmtkyfwGif jrefrmha&S;a[mif;orkdif;ynm&Sif}uD; ygarmuQ *sD/
tdyfcsf/ vkpf u Armr[kwfaom EkdifiHom;rsm;tay: uG,fvGefol atmifqef; xm;&Sdaom
oabmxm;rsm;udk usaemf rsm;pGmav;pm;rdyg.? jrefrmEdkifiH pnf;vHk;a&;udk "m;jzifhr[kwfbJ
EdkifiHhacgif;aqmifyDopGm av;av;eufeuf t"dy`m,f&Sd&Sd ud;yrf;&mwGif usefppfom; vGefonfrSpI
atmifqef;onf yxrqHk;aom Armjzpfonf[k usaemf ,lqygonf[k if;. trSmpmwGif
rSwfwrf;wifxm;onf?
a':pkonf zcifvkyfol. ajc&mtwkdif; vkdufEkdifrnf[k usaemf ,Hk=unf.? odkaomf jrefrmEkdifiHY
'Drkdua&pDxGef;um;&ef a':pkwOD;wnf; tepfemcHud;yrf;I &rnfr[kwf/ vlwkdif;u rdrdwkd.
udk,fusKd;oufoufudkom =unfhraebJ/ trsKd;om;jyefvnfoifhjrwfa&;ESifh 'Drdkua&pDta&;wdktwGuf
wwfEkdifoI
wm0efodod
ulnDrSom
jrefrmEdkifiHwGif
'Drdkua&pDxGef;um;I
ppfrSefaom
wkdif;&if;om;pnf;vHk;nDnGwfa&;udk &&SdEkdifrnfjzpfonf?
pmtkyfyg toHk;tE_ef;rsm;udk aepOfoHk; jrefrmpum;ESifh teD;pyfqHk;jzpfap&ef &nf&G,fxm;ojzifh
Oyrm u|efr-u|efawmf [laom pmvHk;aygif;udk roHk;bJ usr-usaemf jzifh tpm;xdk; oHk;pJGxm;onf?
rl&if; jrefrmpum;wGif rdrdudk,frdrd ig[lI &nf!$ef;aomfvnf; tm%m&Sifbk&ifrsm;acwfwGif u|ef
[laom a0g[m& acwfpm;vmcJhI ig [laom rlvtoHk;tE_ef;rSm bk&m;pmrsm;wGifom usefaeawmhrnf
jzpfonf?
pmtkyfjzpfajrmufa&;twGuf tzufzufrS ulnD=uonfh vef'efrdrS t&SifOwW&/ OD;pdefausmfv_difESifh
tjcm; jrefrmjyefqkdulnDolrsm;tm; txl;v_dufvSJpGm aus;Zl;wif&Sdygonf? jrefrmjyefqdk&mY wpHkw&m
c|wf,Gif;r_&Sdrnfqdkv#if usaemfhwGifom wm0ef&Sdygonf?
a'gufwmatmifcif
vef'ef
7-9-93
Am;pvAf [mAJvf. pum;OD;
Am;pvAf[mAJvf (Vaclav Havel) onf txl;dkav;pm;jcif;cH&aom jyZmwfESifh pma&;q&mjzpf+yD; ,cktcgwGif
csuf (Czech) EkdifiH. orwjzpfonf? csmwm-77 [k xif&Sm;aom vltcGifhta&;v_yf&Sm;r_udk 1977 ckESpfY
pwifwnfaxmif&mwGifvnf; yg0ifcJhonf? Tv_yf&Sm;r_a=umifh csufudkpvdkAm;uD;,m; (Czechoslovakia) wGif
'Drdkua&pDudk usifhoHk;vmEkdifjcif; jzpf.? wygwDtm%m&SifpepfatmufwGif ESpfaygif;rsm;pGm axmifcscH&jcif;/
aetdrfwGif tus,fcsKyfjzifh zrf;qD;cH&jcif; ponfh tawGtuHrsm; &SdcJholjzpfojzifh Am;pvAf [mAJvfonf
atmifqef;pk=unftay:wGif txl; pmemaxmufxm;/ dkaoav;pm;ol jzpfonf? olrudk 1991 ckESpfY
EdkbJvf+idrf;csrf;a&;qkay;&ef tqkdyolrsm;xJwGif if;yg0ifonf?

* * *
a':atmifqef;pk=unfonf
EdkbJvf+idrf;csrf;a&;qkudk
&&SdcJh+yDjzpfonf?
vGwfvyfr_ESifh
vl*k%foduQmtwGuf tm%m&Sifpepftm; qefusifonfh olr. wkdufyJGudk ,cktcg tjynfjynfqkdif&mu
todtrSwfyvdkufjcif;yifjzpfonf? olronf TqkESifh tvGefyif xdkufwefolwOD;jzpfonf? olronf
&Sif;vif;jywfom;cdkifrmpGm ajymqdkoljzpfonf? olrtm; E_wfqdwfoGm;ap&ef &nfG,fI EkdifiHjcm;odk t+rJwrf;
oGm;a&mufaexkdifyg&ef qJGaqmifurf;vSrf;vmonfudk olru vufrcHbJ jiif;y,fxm;ygonf? tus,fcsKyf
uscHae&onfhb0wGif opPmw&m;udk apmifhxdef;vsuf&Sdonf? tm%mrJholwdk. pGrf;tm;udk olru
tvGefxif&Sm;pGm Oyrmjyaeygonf? EdkbJvf+idrf;csrf;a&;qktwGuf olrtm; tqdkycJh&onfudk usaemf
av;eufpGm *k%f,lrdonfhtavsmuf olrtm; a&G;cs,fvdkufonfudk aumif;csD;=obmay;=uolrsm;wGif
usaemftygt0if jzpfonf?
jrefrmjynfY 'Drdkua&pDESifh vltcGifhta&;&&Sd&ef OD;wnfaom wkdufyJGwGif b0udk ryfESHxm;jcif;jzifh
a':atmifqef;pk=unfonf olr. wkdif;jynfY w&m;r#wr_&Sd&eftwGufomru rdrdwdk. yef;wkdifudk
rdrdwdkudk,fwkdif vGwfvyfpGm a&G;cs,fvdkol tm;vHk;twGufyg &J&ifhpGm ajymqkdaejcif;jzpfygonf?
urBmwcGifvHk;wGif vGwfvyfr_&&Sda&;twGuf ud;yrf;tm;xkwf&ef vdktyfaeor# umvywfvHk;
a':atmifqef;pk=unf.
xkwfazmfajymqdkcsufuJhodkaom
ajymqdkr_rsm;onf
tjcm;olrsm;udkyg
v_Haqmfodrf;oGif;vmvdrfhrnf jzpfygonf? vGwfvyfa&; awmifhwonfh [pfauG;oHonf Oa&mytv,fydkif;rS
xGufay:vmonfjzpfap/ k&Sm;rSjzpfap/ tmz&durSjzpfap/ odkr[kwf tm&SrSjzpfap woHwnf;xGufaeygonf?
if;rSm vlom;tm;vHk;udk vl*k%foduQmESifhtnD qufqHyg&efESifh vlom;tm;vHk;wGif ar#mfvifhcsuf&Sd&ef
vdktyfonf[laom [pfauG;oHyifjzpfygonf? a':atmifqef;pk=unfonf trSefw&m;udk ajymqdkaeIif;/
olr. pum;rsm;onf jrefrmESifh urBmhtajccHt,ltqudk a&mifjyef[yfaeIif;/ olrtm; E_wfqdwfatmif
ryvkyfEkdifyg? vlom;. oaE<yg *k%foduQm/ vlom;ESifh cJGcGmIr&aom nDr#aom tcGifhta&;rsm;udk
todtrSwfyonfh t,ltq/ vlwkdif;wGif trSm;trSef a0zefydkif;jcm;Ekdifaom todOm%fESifh
qifjcifwHkw&m;&Sdonfudk vufcHxm;aom t,ltq/ vlvlcsif; nDtudkarmifESrozG,f arwWmxm;&ef
t}uHyaom t,ltq ponfh tawG;tac:t,ltqwdkonf rdrdwdk. wefzdk;xm;r_rsm;ESifh rnfuJhodk
qefusifbufjzpfEdkifrnfudk jrefrmEdkifiHol EkdifiHom;rsm;taeESifh em;rvnfEdkifatmif jzpf&ayonf[k
a':atmifqef;pk=unfudk,fwkdif
a&;om;xm;ygonf?
&J&ifhowWd&Sdaom
TtrsKd;orD;tm;
EdkbJvf+idrf;csrf;a&;qk csD;jrifhjcif;onf w&m;r#wr_udk ud;pm;&SmazGae=uol usaemfwdktm;vHk;twGuf olru
ajymqdkaeonfudk &Sif;vif;pGm jyovdkufjcif;yif jzpfygonf?
a':oef;at;a&;om;aom pkESifh rdwfqufjcif;
a':oef;at; ynmawmfoiftjzpf t*FvefEkdifiHY a&muf&SdaepOf AdkvfcsKyfatmifqef;ESifh awGqHkcJhonf? xdkaemuf
olronf a':cif=unf. rdwfaqGjzpfvm+yD; atmifqef;pk=unfESifh b0wavsmufvHk;wGif cspfcif&if;ESD;oljzpfonf?
a':oef;at;udk xdkacwfu tqdkawmf bdvyfjyefoef; [k vlodrsm;cJh.? q&mrtjzpfif;/
wm0efxrf;aqmif+yD;aomtcgwGif urBmhukvor*~Y yxrqHk; tr_xrf;aom jrefrmtrsKd;orD; jzpfvmonf?
ukvor*~wGif ESpfaygif; (25) ESpf=um tr_xrf;+yD;aemuff t+idrf;pm;,lum ,cktcg =op}wD;,m;EkdifiHY
aexdkifvsuf&Sdonf?

* * *

p=wmpfabmufrd (Strasbourg) Y (12) EkdifiHyg0ifaom Oa&myygvDrefonf 1991 ckESpf Zlvkdifv


(19) &ufaewGif wnf+idrfoduQm&Sdaom txl;pnf;a0;yJGusif;yum jrefrmEkdifiHrS a':atmifqef;pk=unftm;
vGwfvyfpGm awG;ac:r_twGuf 1991 ckESpf qmcga&mh (Sakharov) qkudk csD;jrifhvdkufygonf? ,cifESpfrsm;u
awmiftmz&durS e,fqifref'Jvm; (Nelson Nandela)/ qdkAD,ufjynfaxmifpkrS temwdkvDrmcsefudk
(Anatoly Marchenko) ESifh csufudkqvdkAufuD;,m;EdkifiHrS tvufZENm;'kAfcsuf (Alexander Dubcek)
wdktm; tvm;wl *k%fycJhygonf? ygvDrefOuUXjzpfol bmGifc&uf(pf)ydk (Baron Crespo) u
cefnm;x,f0gaom pydefbmompum;ESifh rGuf=um;vdu
k faom a=unmcsufudk usrwdk em;=uyfrsm;xJrS
bmomjyefu t*Fvdyfpum;ESifh jyefajymvdkufonfrSm usaemfwdkonf Tqkudk &J&ifhaom tm&SolwOD;tm;
csD;jrifhvdkufygonf?
TtrsKd;orD;.
trnfonf
vGwfvyfjcif;ESifh
'Drdkua&pDtwGuf
t=urf;rzufaomenf;ESifh wdkufyJG0ifjcif;wdkESifh xyfwlxyfr#yif jzpfygonf? rdefcGef;t+yD;Y OuUX}uD;onf
tcrf;tem; pifjrifhay:Y zcifESifhtwl xkdifaeaom uifrf (a':atmifqef;pk=unf. om;i,f armifxdefvif;)
tm; qkvufrSwfudk tyfESif;vdkufjcif;jzifh wdkawmif;aomfvnf; pdwfv_yf&Sm;zG,ftwdjzpfaom tcrf;tem;udk
ed*Hk;csKyfvdkufygonf? rdwfaqGoli,fcsif;rsm;u pk [lI ac:avh&Sdaom olronfum; Tqkudk
ukd,fwdkifvma&muf vufrcHEkdif&Smyg? olonf jrefrmppftpdk;&. tusOf;uscHwOD;taeESifh &efukefrdY
txdef;odrf;cHb0 oHk; ESpfajrmuf oufwrf;udk pwif&ifqkdifvsuf &Sdygonf?
Tzrf;qD;csKyfaESmifjcif;ESifh T*k%fycsD;jrif;jcif;wdkudk jzpfay:vmapcJhaom pk. b0vrf;a=umif;udk
pOf;pm;oHk;oyf&if; usrudk,fudkusr (Tae&mwGif "gwfyHkrsm; xnfhygonf)
("gwfyHkatmufrSpmom;rsm;)
tay: - rdcifudk,fpm; om;i,fuifrf (xdefvif;)u vGwfvyfpGmawG;ac:r_qkdif&m qmcga&mhqkudk 1991 ckESpf
Zlvkdifv 10 &ufaewGif vufcH&,lpOf
atmuf - ,ck axmif'%fuscHae&aom OD;=unfarmifESifhtwl 1989 ckESpfY awG&pOf
+Adwdo#0ef}uD;csKyf twWvD. trSwf (10) a'gif;eif;vrf; vef'efrdaetdrfwGif 1947 ckESpf ZEM0g&DY awGqHkpOf
(0JrS ,m) OD;bab/ rpPwmuvDreftwWvD/ AdkvfcsKyfatmifqef;/ OD;wifxGwf/ avmh'fyDopfavm&ifh
(a':oef;at;aqmif;yg; tquf)
ar;cGef;trsKd;rsKd; xkwfaerdygonf? 'gawG[m b,fvdkub,fvdk jzpfay:cJhwmygvdrfh/ 'Dvdktajctaeqdk;awG/
zdpD;csKyfcs,fr_awGudk cHEkdifpGrf;ay;wJh }uHcdkifwJhpdwf"mwf&J t&if;tjrpf[m bmygvdrfh/ b,fursm;
xGufay:vmygvdrfh/
b,favmuf
=umOD;r,frodatmif
qufvufxdef;odrf;cHae&OD;rSmeJ
jrefrmhEkdifiHa&;ZmwfuGif;xJ olr pGrf;aqmifcJhor#udk ppftpdk;&u wrifwum wdkufzsufaewmawGudk olr
b,fvdkrsm; jrifygvdrfh? olronf xdkZmwfuGif;xJodk 1988 ckESpfY EdkifiHa&;ygwDw&yf wnfaxmifpOfu
0ifa&mufcJhygonf? olrtm; zrf;qD;vdkuf+yD; (10) vceft=umwGif usif;ycJhaom 1990 ckESpf aG;aumufyJGY
xdkygwDu tjywftowf tEdkif&cJhygonf?
usr. txiftjrift&/ pk. tEkdifrcH t_H;ray;pdwf"mwfESifh trsm;ESifhrwl wrlxl;aom
oabmobm0wdk. ckdif+rJaom Zpfjrpfonf arhaysmufI r&Edkifaom olr. zcif AdkvfcsKyfatmifqef;.
owd&wrf;wzG,f&m t&nftcsif;rsm;ESifh olr. xl;jcm;aomrdcif a':cif=unf. ypkysKd;axmifr_wdkyif
jzpfygonf? AdkvfcsKyfatmifqef;. b0Zmwfvrf;onf jrefrmhordkif;. wpdwfwydkif;jzpfI trsm;uod+yD;/
rSwfwrf;wif+yD;
jzpfygonf?
(aemufqHk;rSwfwrf;w&yfudk
olorD;udk,fwkdif
ypkcJhygonf?)
+Adwdo#vufatmufcH
jrefrmEkdifiHtwGif;odk
*syefwyfrawmfESifhtwl
a&SOD;rS
csDwufrnfh
&JabmfoHk;usdyfacgif;aqmiftjzpf *syefwdkxHrS ppfynmoif=um;cJhyHk/ *syefwdkvufatmufcHtjzpf aecJh&aom

twkta,mifvGwfvyfa&;umv aemufydkif;Y jrefrmjynfudk jyefvnfodrf;ydkuf&ef 0ifa&mufvmaom


r[mrdwfwyfrsm;ESifh yl;aygif;aqmif&GufcJhyHk/ aemufqHk; ppf+yD;acwfY vHk;0vGwfvyfa&;awmif;qdkcsufudk
+Adwdo#wdk vdkufavsm&onftxd tywfwukwf ud;yrf;v_yf&Sm;cJhyHk ponfwdkudk pma&;q&mtrsm;u
tao;pdwf a&;om;wifjy+yD; jzpfygonf? a':cif=unf. twKy`wWdudkrl aphaphiSiS rSwfwrf;wifxm;jcif; r&Sdyg?
AdkvfcsKyfESifhywfoufI usr owd&aeaom tcsuftcsKdrSm txl;atmufarhvGrf;qGwfzG,f
jzpfygonf? jrefrmEkdifiH vGwfvyfa&;udpPrsm;udk twWvD (Attlee) tpdk;&ESifh aqG;aEG;&ef udk,fpm;vS,ftzJGudk
acgif;aqmifum AdkvfcsKyfa&mufvmaom 1947 ckESpf ZEM0g&DvrSm t*FvefEkdifiHY tqdk;qHk;aqmif;umv.
&moD'%fudk tvl;tvJcHae&csdef jzpfygonf? vef'efrdv,fY ESif;pdkifESif;cJrsm;onf &Sif;vif;I
rxm;Edkifavmufatmif xlxyfpGmyHkae+yD; udk,fpm;vS,ftzJG wnf;cdk&m a':csuf(pf)wm[dkw,f
(Dorchester
Hotel)
oGm;vrf;udkyif
ydwfqdkvkrwwf
jzpfaeygonf?
ppf+yD;pacwf
cd;+cHpGmaexkdifa&;pepfonf tm;vHk;tay: oufa&mufr_&Sdojzifh jrefrmrsm;vnf; tjcm;vef'efwGif aexkdifol
vltrsm;enf;wl aepOf em&Daygif;rsm;pGm v#yfppf"mwftm; jzwfawmufcH&onfh'kuQudk aumif;aumif;}uD;
&ifqkdifae=u&ygonf? [dkw,fcef;rsm;wGif rD;aoG;rD;/ xif;rD;wdkESifh [kef;[kef;awmufaeaom rD;vif;zdk}uD;rsm;
r&Sdyg? ao;i,faom "mwfrD;vif;zdkuav;rsm;om &Sdygonf? tae&txdkif& roufomvSaom
tcsdefjzpfaomfvnf;/ ar#mfvifhjcif;ESifh pdwf"mwfwufuGjcif;wdk jrifhrm;aecsdefvnf; jzpfygonf?
AdkvfcsKyfonf vef'ef&Sd jrefrmrsm;tm;vHk;ESifh awGqHkEkdif&ef *kwpdkuf pDpOfcJh.? vef'ef&Sd
jrefrmrsm;qdkonfrSm ynmoifaeolrsm;/ tvkyfvkyfudkif aexdkifaeolrsm;/ c&D;oGm;&if;vm&if; c%wzwf
&yfem;aeolrsm;ESifh usruJhodk cyf=um=um tvnftywfa&mufaeaom {nfhonfrsm; jzpf=uygonf?
pdk[dk&yfuGuf (Soho) &Sd jrefrmxrif;qkdifwqkdifwGif AdkvfcsKyftm; *k%fyonfh {nfhcHyJGusif;y=uygonf?
tawmftwef jynfh=uyfaeaom {nfhy&dowfudk E_wfcGef;qufpum; ajym+yD;aemuf AdkvfcsKyfu
usrwdkwOD;csif;ESifh cifrif&if;ESD;pGm pum;ajymygonf? AdkvfcsKyf. &eHoif;aom *k%fowif;rsm; usrwdkxH
a&mufcJhonfrSm twef=umyg+yD? vltrsm; todtrSwfy&aom ol. t&Sdeft0g/ awmufajymifvSaom ol.
wnf=unfajzmifhrwfr_/ twdkuftcHrsm;tm; udkifwG,f&mY vdrRmyg;eyfyHk/ *syefacwftwGif;u *syefrsm;ESifh
ppf+yD;cgeD;ESifh ppf+yD;acwfY t*Fvdyfrsm;tygt0if/ olESifh qufqHvkyfudkif&olrsm;ESifh tqifhtjrifhqHk;
tm%mydkifrsm;.
av;pm;jcif;udk
&,lEkdifyHk/
olvdkvm;onfh
vGwfvyfa&;aqG;aEG;yJGrsm;tm;
taumiftxnfazmfEkdifonfh tqifhwdkifatmif jrefrmEkdifiHudk o,faqmifvmcJhaom ol. v_yf&Sm;r_rsm;
ponfh udpPtaygif;udk tm;vHk; odESifh=u+yD; jzpfygonf? TtrsKd;om;ol&Jaumif;}uD;onf usrwdk
wOD;csif;pD. euf_dif;aom dkaoav;pm;r_ukd &&Sd+yD; jzpfygonf? ol. dk;om;I [efyefrygaom cifrifr_onf
usrwdk. toJESvHk;rsm;udkyg odrf;uH;vdkufygawmhonf?
AdkvfcsKyfESifh udk,fpm;vS,ftzJG0ifrsm; tvkyfwm0efrS tm;vyfaom naersm;wGif usrudk
AdkvfcsKyfwdkwnf;cdkaeaom
[dkw,f{nfhaqmifY
xrif;pm;&ef
zdwfac:avh&Sdygonf?
xrif;
pm;aomuf+yD;aomtcg "mwfrD;vif;zdk cyfrSdefrSdefav;udk 0dkif;&Hum ppfrjzpfrDu ta=umif;rsm;/ *syefrsm;xHrS
ppfynmoif=um;pOfu ta=umif;rsm;/ tem*wftwGuf ar#mfvifhcsufxm;Edkifaom ypPKy`efumv
ta=umif;rsm; ponfwdkudk aqG;aEG;=uygonf? ppftwGif; jrefrmjynfta=umif;ESifh ppf+yD;pumvY
+Adwdo#tpdk;&u AdkvfcsKyf. awmif;qdkcsufrsm;udk vufcHvmap&ef v_yf&Sm;kef;uefcJh&yHk ta=umif;wdkudkum;
rsm;pGm ajymavhajymxr&Sdyg? tzJGwzJGvHk;twGuf udk,fa&mpdwfyg oufomap&ef tyef;ajzcsdefyif
jzpfygonf?
ppftwGif;umvwGif usru e,l;a'vD&Sd tdENd,jynfvHk;qkdif&m toHv$ifhXmeY
tvkyfvkyfaecJhygonf? xdkXmerS bmompum
("gwfyHkrsm;)
AdkvfcsKyfatmifqef;ESifh a':cif=unf 1942 ckESpfwGif xdrf;jrm;vufxyfpOfu

tay:
AdkvfcsKyfatmifqef;ESifhrdom;pk?
a&Swef;wGif xdkifaeolrSm
atmifqef;pk=unf
atmuf
AdkvfcsKyfatmifqef;u
pkpkudk ayGcsDxm;pOf
(a':oef;at;aqmif;yg;tquf)
trsKd;rsKd;jzifh *syefrsm; odrf;ydkufxm;aom tm&Se,fajrrsm;odk toHv$ifhygonf? xdkaemuf qefz&efppPudk
(San Francisco) odkoGm;I ,ck AGDtdkat (VOA) ac: xdkpOfu tar&duefjynfaxmifpk
ppfjyef=um;a&;Hk;Y tvm;wltvkyfrsKd; vkyfygonf? jrefrmjynfrSa&mufvmaom rdwfaqGrsm;ESifh
rawG&onfrSm ESpfaygif;rsm;pGm =um+yDjzpfI uJGuGmae=u&pOftwGif; jzpfa=umif;&,fwJhukefpifatmif
ajym&eftcsdefyif ravmufEkdifyg?
xdk"mwfrD;vif;zdk rSdefrSdefav;udk 0dkif;&Hae=uonfh vlpkxJ yg0ifolrsm;rSm AdkvfcsKyfESifh ol. udk,f&Hawmf/
ukd,fpm;vS,ftzJG0iftcsKd/ bDbDpDY tvkyfvkyfaeaom jrefrmwOD;ESifh &Hzef&Hcg usruJhodkaom {nfhonfrsm;
jzpf=uygonf? &JabmfoHk;usdyf0ifwOD;jzpf+yD;/ *syefacwfumvtwGif;u trnfcHt& vGwfvyfaom
jrefrmEdkifiH. ppfoHr;tjzpf wdkusKdwGif wm0efxrf;aqmifcJhaom Adkvfp}uFmvnf; xdkvlpkxJwGif yg0ifonf?
pum;tenf;i,fpJaomtcsdefrsm;Y olu *syefwGif aepOfu wwfcJhaom tvGrf;taqG;oDcsif;rsm;qdk+yD;/
usrwdku jrefrmoDcsif;rsm; qkd=uygonf? AdkvfcsKyfu ol. rdom;pk/ ZeD;ESifh om;orD; oHk;a,mufta=umif;/
ti,fqHk;rSm rdef;uav;jzpfa=umif;wdkudk ajymavh&Sd+yD;/ if;wdktwGuf vufaqmifrsm; 0,fay;yg[k usrudk
ajymygonf? odkESifh udk,fpm;vS,ftzJG tvkyfudpPrsm; +yD;pD;I vef'efrS jyefoGm;aomtcg ol. rdom;pk0if
wOD;csif;pDtwGuf usr 0,fay;vkdufaom vufaqmifrsm; AdkvfcsKyfESifh twlygoGm;ygonf? pktwGuf
tkyf}uD;wck 0,fay;vdkufygonf? ESpfaygif;rsm;pGm=umaomtcg xdktkyf}uD;udk pku rysufrpD; aumif;rGefpGm
xdef;odrf;xm;vsuf&Sdao;onfudk awG&I usr auseyftHhtm;oifh&ygonf?
udk,fpm;vS,ftzJG rjyefrD &uftenf;i,ftvdkwGif rdrdwdk +yD;pD;vkyfaqmifEkdifcJhaom udpPt00ESifh
ywfoufI bDbDpDjrefrmydkif; tpDtpOfrS toHv$ifh&ef pmwrf;wapmifudk AdkvfcsKyf jyifqifxm;ygonf?
toHv$ifhrnfhaewGif usrwdku AdkvfcsKyfESifh ol. udk,f&Hawmfwdktm; bDbDpD pm;aomufqkdifYqHk+yD;
aevnfpm twlpm;&efjzpfygonf? xdkaevnfpmpm;yJGrSm aysmf&$iftm;&zG,fr[kwfcJhyg? xrif;pm; pm;yJGonf
qdwf+idrfae+yD; AdkvfcsKyf. rsufESmrSm +cdrf;awmhrnfhrdk;uJhodk tHkr_dif;ae.? bDbDpDjrefrmydkif;tpDtpOf
Xmer;jzpfol (t*FvdyftrsKd;om;wOD;) u t*Fvdyfvdk bmomjyefxm;aom AdkvfcsKyfrdefcGef;.
tpdwftydkif;tcsKdudk jzwfawmufjyifqifcJh+yD;/ rl&if; jrefrmpmwrf;udkvnf; tvm;wl jyifqif&rnf[k
t=uyfudkifaeygonf? bDbDpDrS xkwfv$ifhaom rdefcGef;rsm;yg EdkifiHa&;ta=umif;t&mrsm;ESifh ywfoufI
xm;&Sdaom
pnf;rsOf;uefowfcsufrsm;ESifh
udkufnD&efjzpfonf[k
&Sif;vif;jyygonf?
Ttjzwftawmufrsm;udk vufcHvkduf&rnfavm/ toHv$ifhtpDtpOfudkyJ zsufodrf;vdkuf&rnfavmESifh
AdkvfcsKyfrSm pdwf'dG[jzpfae.? AdkvfcsKyf. rdom;pktwGuf vufaqmifrsm; ,lvmaom usru
pm;aomufcef;odk tenf;i,f ta&mufaemufusygonf? usra&mufoGm;+yD;aemufydkif; wjznf;jznf;
wif;rmr_ESifh pdwfrcsrf;ajrr_rsm; avsmhyg;oGm;um aevnfpmpm;yJG pwifygawmhonf? xdkaemuf AdkvfcsKyfu
jrefrmEkdifiHol EkdifiHom;rsm;xH toHv$ifhtpD&ifcH&ef xGufoGm;ygonf? odkaomfvnf; udwiftoday;jcif;

r&SdbJESifh ol. pmwrf;udk ryvkyfoifh[k ol ,lqaom wnf;jzwfr_rsm; yvkyfjcif;a=umifh rnfr#


rauseyfrESpfrdjzpf&a=umif;udk &Si;f &Sif;vif;vif;}uD; odomapcJh.? Tonfum; AdkvfcsKyf. toGifwyHk?
udk,fpm;vS,ftzJG. tvkyfvnf; +yD;qHk;I jyefcsdefvnf; eD;vmav+yD? AdkvfcsKyftm;
{nfhcH=unfh_cJhaom t*Fvdyfrsm;ESifh vkyfazmfudkifzufrsm;twGuf {nfhcHyJG}uD; usif;yygonf? {nfhy&dowfvnf;
tawmfrsm;ygonf? +Adwdo#ygvDreftrwfrsm;/ udk,fpm;vS,ftzJG. tvkyfudpPt00 tqifajyacsmarGap&ef
wm0ef,lcJhaom tqifhjrifht&m&Sd}uD;rsm;/ owif;pmt,f'Dwmrsm;/ owif;axmufrsm;/ pma&;q&mrsm;/
jrefrmjynfESifh jrefrmjynf. tem*wfwGif pdwf0ifpm;=uolrsm;ESifh vma&mufEdkifaom jrefrmrSefor#wdk
toD;oD;yg0if=uygonf? {nfhcHyJGrwdkifrDnu AdkvfcsKyfu usrudk {nfhcHyJGY oDcsif;qdk&ef ajymygonf? usru
vkyfdk;vkyfpOf [kwfrnfrxif[kajymum jiif;cJh.? {nfhcHyJGaeY *syefrsm; 0ifvmonftxd jrefrmjynfwGif
tkyfcsKyfa&;t&m&Sdtjzpf tr_xrf;cJhaom t*FvdyfrdwfaqGa[mif;wa,mufxH usr tvnfoGm;cJh.? ol.
tdrf&Sd&mt&yfrS vef'efodk tjyefc&D;rSm aES;auG;vSI usrESifhtwl ygvmaom rdwfaqGrsm; {nfhcHyJG
ta&mufaemufusrnfpdk;um
&ifwrr
jzpfae.?
{nfhcHyJGrrDvdkufu
AdkvfcsKyfwdkESifh
aemufqHk;awG&rnfhtcGifhta&; vGwfoGm;rnfxifum usrwdk ylyefae=ujcif;jzpfygonf? odkaomfvnf;
uref;uwef; t0wftpm;vJ+yD; a&mufoGm;aomtcg AdkvfcsKyfu apmifhaeygonf? tcsrf;ajy rkeftenf;i,f
pm;aomuf+yD;aemuf AdkvfcsKyfu usrudk pifjrifhay:wifxm;aom pEN,m;&Sd&modk ac:oGm;+yD;/
jrefrmtrsKd;orD;av;wa,mufu oDcsif;qdk{nfhcHygrnf [k y&dowftm; a=unmvdkufygonf? usrvnf;
oDcsif;qdk&ygawmhonf? xdknu qdkcJhaom oDcsif;rsm;rSm t*FvdyfoDcsif;wyk'f/ jyifopfoDcsif;wyk'fESifh
jrefrmoDcsif;wyk'fwdkjzpfygonf? ,ck jyefvnfawG;=unfhaomtcg aemufqHk;wyk'fudkom qdkcJhoifhonf[k
usr xifrdygonf? odkaomfvnf; xdkoDcsif;udk jrefrmrsm;uom em;vnfESpfouf=urnf jzpfygonf?
xdkoDcsif;rSm usrwdktm;vHk; od=uaom v_difxdwfacgifwif. pdefjcL;=umanmif abmv,fjzpfygonf?
y&dowfu ,Ofaus;pGm =obmay;=uygonf? xdkaemuf AdkvfcsKyfu usrudk pifjrifhay:rS qif;&ef vmac:+yD;
usr. tqdkudk ol rnfr#oabmusESpfoufa=umif; ajymygonf? ("gwfyHkvmonf)
tay:
atmifqef;OD;/
a':cif=unf/
atmifqef;vif;ESifh
pkpk (xkdifaeol)
1948 ckESpf
atmuf
pkpk ajcmufESpforD;t&G,f
1951 ckESpf
(aqmif;yg;tquf)
udk,fpm;vS,ftzJG
txl;av,mOfESifh
vef'efrdajrmufydkif;&Sd
ppfzufqdkif&mavqdyfrS
xGufcGmoGm;csdefY wwdkif;jynfvHk; ESif;pdkifESif;cJrsm;ESifh zHk;v$rf;xm;qJyif jzpfygonf? E_wfquf&ef tqifhjrifh
t*Fvdyft&m&Sdrsm; tzJG}uD;wzJG a&mufaeygonf? usrwdk jrefrmtcsKdvnf; udk,fpm;vS,frsm;/
tjcm;olrsm;ESifhtwl [kef;[kef;awmufaeonfh rD;vif;zdk}uD;. tyl&SdefESifh aEG;aeaom {nfhudcef;r}uD;Y
oGm;a&mufpka0;aeygonf? usrwdktm;vHk; 0dkif;xkdifpum;ajym=uygonf? c%=umaomtcg AdkvfcsKyfu
t*Fvdyfrsm;t=um;rS xvm+yD; usrwdkESifh pum;ajymygonf? usrudk yH;+yD; usaemfwdkESifh Armjynfudk

vdkufcJhygvm; [k ajymygonf? xdkaemuf usrwdk taygif;tazmfwpk ESif;cJrsm;t=um;&yf+yD;


udk,fpm;vS,ftzJG av,mOf&Sd&modkav#mufI xGufcmG oGm;aeonfudk ai;ar#mf=unfh&if; vufrsm;a0S&rf;
E_wfquf=uygonf? aqmif;aeuav;. vGrf;zG,fhtoGifESifh rdwfaqGrsm;ESifh cJGcGm&jcif;/ txl;ojzifh
AdkvfcsKyfESifh cJGcGm&jcif;wdka=umifh usrwdkwawG 0rf;enf;woo jzpfae=uygonf? AdkvfcsKyfcrsm
wdkawmif;vSaom b0oufwrf;av;r#om usefawmhonfudkum; usrwkd rnfuJhodkr# rrSef;qrdcJh=uyg?
*syefacwfESifh ppf'%fwdka=umifh ysufpD;,k,
d Gif;aeaom wkdif;jynfudk jyefvnfxlaxmifI
jrefrmjynfwGif acwfopfxGef;aprnf [lonfh AdkvfcsKyf o,faqmifoGm;aom ar#mfrSef;csufrsm;rSm
EdkifiHa&;ydifbufwOD;. ya,m*a=umifh xdkESpfwGifyif yduJGcJh&ygawmhonf? bk&ifcH. tvkyftr_aqmiftzJG
tpnf;ta0;usif;yaepOf tcef;twGif;odk vlowform;rsm; twif;0ifa&mufvmum ppfaoewfrsm;jzifh
tv,fwGifxkdifaeaom AdkvfcsKyfudk OD;pGmypfcwf+yD; tjcm;yk*~Kdvf &SpfOD;udkyg vkyf}uHowfjzwfoGm;ygonf?
ESpfpOfESpfwkdif; wEkdifiHvHk; owdw&,lusKH;r&jzpf&aom tmZmenfae/ 19 Zlvdkif 1947 ckESpf jzpfygonf?
AdkvfcsKyfatmifqef;. usef&pfol ZeD; a':cif=unfonf rdrdtwGufomru wrsKd;om;vHk;twGufyg
a=uuJGzG,f&m Ttjzpfqdk;}uD;aemufydkif;Y olrb0udk jyefvnfysKd;axmif&ygawmhonf? jrefrmjynf
vGwfvyfa&;&+yD;aemuf rdcifESifh uav;apmifha&Smufa&;Xme/ xdkaemuf vlr_0efxrf;Xmewdk.
t}uD;tuJtjzpf
wm0efxrf;aqmif.?
rtm;rvyf
tvkyfwm0efrsm;txJ
epfryfaepOfyif
uH=urRm.'%fudk aemufwzefcH&jyef.? 'kwd,om;jzpfol atmifqef;vif;crsm &efukeaf etdrf+cH0if;twGif;&Sd
a&uefabmifdk;ay: upm;aepOf vdrfhusum a&epfaoqHk;oGm;&Smonf? atmifqef;vif;onf pk
txl;cspfjrwfEdk; tm;udk;aomtudkjzpfI pktzdk xdktjzpfqdk;}uD;a=umifh pdwfwkefv_yfxdcdkufcJh&r_onf
tawmfESifh aysmufuG,foGm;jcif; r&SdEkdifcJhyg? pkonf olr. tudkudk rnfonfhtcgr# rarhEkdifouJhodk olr.
zcifudkvnf; rnfonfhtcgr# rarhEkdifcJhyg? zcif. b0Zmwfa=umif;/ pmayta&;tom;/
wkdif;oljynfom;rsm;tm; aqmf=ocsufrsm;ESifh (32) ESpfwm oufwrf;twGif; jzpfajrmufcJhaom tHh=ozG,f&m
pGrf;aqmifcsufrsm;udk avhvmjcif;rSm pktwGuf tqufrjywfEdkifaom pJGvrf;csufw&yfjzpfygonf?
a':cif=unfonf om;orD;rsm;tm; i,fpOfuyif olwdk. zcifay;cJhaom tarGtESpfudk
t+rJowd&aeap&ef ud;yrf;cJh.? AdkvfcsKyf. &Jabmf&Jzufrsm;ESifh olxlaxmifcJhaom wyfrawmfrS
tzJG0ifrsm;u AdkvfcsKyf. rdom;pktay: xm;&Sdaom oHa,mZOfrSm ysufuGufoGm;jcif; r&SdcJhyg? xdka=umifh pk
u
wyfrawmfom;rsm;vufay:
}uD;jyif;vmcJhonf[k
yuwd&Sd&if;twkdif;
ajymEkdifygonf?
t&nftcsif;uG,f0/ tawGtuHrsm;jym;/ &mxl;&mcHjrifhrm;aom jrefrmvl}uD;vlaumif; trsm;tjym;
a':cif=unfESifh &if;ESD;cifrifpGm qufqHjcif;onfvnf; om;orD;rsm;tay: =oZmoufa&mufr_&SdcJh.?
ESpfaygif;rsm;pGm EdkifiHawmf0efxrf;wOD;tjzpf ajymifajrmufpGm wm0efxrf;&GufcJhaom w&m;ol}uD;csKyf
OD;jrifhodef;qdkv#if woufwm &if;ESD;cifrifaom rdwfaqGaumif;wOD;jzpfygonf? dkaoav;pm;r_/ =unf!dkr_/
cspfcifr_ paom t&Sdeft0grsm;u olESifh olr. rdom;pkwdktay: v$rf;cHxm;ygonf?
a':cif=unfonf rdrd. om;orD;rsm;tm; jrefrmhvlr_a&;ESifh udk,fusifhoDv. wefzdk;udk
tav;xm;+yD;/ Ak'<bmomw&m;udk ,Hk=unfudkif;_dif;&ef oGefoifqHk;rcJh.? usr. tjrift& 0wfpm;/
oGm;vm/ aexdkifr_t&yf&yfESifh pyfvsOf;I vltrsm;jrifuGif;wGifif;/ tdrfwGif;todkif;t0dkif;wGifif;/ pk onf
jrefrmh,Ofaus;r_t& pHwifavmufygonf? Oyrmwck ay;&rnfqdkv#if rdrdxuf wESpf/ w&uf/
wreuf}uD;olrSefor#udk
udk,ftrlt,m/
E_wt
f rlt,mt&
dkaoav;pm;or_jyjcif;jzpfaom
vl}uD;rsm;a&SrS jzwfoef;oGm;aomtcg cg;nGwfjcif;/ vl}uD;rsm;xHyg;wGif usKHusKH,Hk,Hk aexkdifjcif;/
,Ofaus;av;pm;aom toHaetoHxm;ESifh pum;vHk;rsm;udk a&G;cs,foHk;jcif;/ ponfwdkrSm pk twGuf
tdk;pJGaeaom trltusifhrsm;jzpfygonf? TuJhodk xif&Sm;vSaom jrefrmqefr_wdka=umifh pk udk
jrefrmrsm;u cspfjrwfEkd;=u+yD; EkdifiH&yfjcm;wGif ESpfaygif;rsm;pGm aexkdifaomfvnf; pk . jrefrmyDor_rSm
arS;rSdef,drf;,dkifoGm;onf[lI r&SdcJhyg? jrefrmEdkifiHvlxk}uD;tm; pJGaqmifI if;wdk. twufuGqHk;/

tlv_dufonf;v_duf axmufcHr_udk pk &,lEkdifjcif;. t"duta=umif;&if; wcsufrSm olr. jrefrmyDor_yif


jzpfygonf?
1960 ckESpfwGif OD;Ektpdk;&onf a':cif=unftm; tdENd,EkdifiHqkdif&m jrefrmoHtrwf}uD;tjzpf
ceftyfvdkufygonf? xdk&mxl;ae&mwGif 1962 ck OD;ae0if;u ppftm%modrf;ydkuf+yD; aemufydkif;Yyif
a':cif=unf qufvufwm0efxrf;aqmifEkdifjcif;onf olrtm; dkaoav;pm;r_twdkif;twm rnfr#
}uD;rm;a=umif;udk jyoygonf? tvkyfoufwrf;+yD;qHk;I t+idrf;pm;,laomtcg a':cif=unfonf
tif;vsm;uefabmif&Sd rdrdtdrfY jyefvnfaexdkifygonf? tif;vsm;uefabmifwavsmufwGif jrefrmEkdifiHa&;ESifh
pD;yGm;a&;avmurS
txifu&yk*~Kdvftrsm;tjym;
aexkdif=uygonf?
,ck
pk
vnf;
xdktif;vsm;uefaetdrfwGifyif tus,fcsKyfb0ESifh txdef;odrf;cHae&ygonf?
e,l;a'vDrdodk rdcifESifhtwl a&mufvmpOfu pk onf uspfqH+rD; wkwfwkwf&Snf&Snf}uD;rsm;ESifh
(15) ESpft&G,f uav;rav;jzpfygonf? a,_ESifhar&D uGefbifhausmif; (Convent of Jesus and Mary)
ESifh av'D&S,f&D&rfaumvdyf (Lady Shri Ram College) wdkY qufvufynmoifygonf? olr.
tdENd,rdwfaqGtodkif;t0dkif;rSm us,fjyefvmygonf? r[wWr*ENDESifh *s0g[mvmael;wdk. wdkif;jynfudk
pl;prf;avhvm em;vnfEkdif&ef pk tzkd tcGifhaumif;jzpfygonf? pk . zcifvnf; Twdkif;jynfudk
a&mufzl;+yD; ael;ESifh awGqHkaqG;aEG;um &if;ESD;cifrifaom em;vnfr_ &&SdcJhygonf? pk . rdcif
oHtrwftjzpf ceftyfjcif;cH&csdefwGif ael;u 0ef}uD;csKyftjzpf wm0efxrf;aqmifqJjzpfygonf?
pk A[kokw tawGtuH us,fjyefap&ef olr.rdcif pDpOfay;aom udpPrsm;teuf
*syefyef;tvSjyifenf;/ tEkynmoifjcif;ESifh jrif;pD;oifjcif;wdk yg0ifygonf? tdENd,EkdifiH orRw}uD;.
udk,f&HawmfwyfzJGavhusifh&m jrif;pD;uGif;Y tdENd,t&m&Sd}uD;rsm;. om;orD;rsm;/ EkdifiHwum oHtrwfrsm;.
om;orD;rsm;ESifh yef'pfael;. ajr;/ tif'D&m*END. om;jzpfol qefa*s;wdkESifh pk awGqHkavh&Sdygonf? eHygwf
(24) tuUbmvrf; (24 Akbar Road) &Sd aetdrfwGif pEN,m; qufoif&ygonf? xdkoHtrwfaetdrfonf
}uD;rm;I tvGefcefnm;wifhw,faom yef;O,sOfysK;d xm;onfh +cH0if;us,f}uD;twGif; wnf&Sdygonf?
tqifhtjrifhqHk;
tdENd,t&m&Sd}uD;rsm;twGuf
owfrSwfxm;aom
tdrfrsKd;jzpf+yD;
tpdk;&u
+Adwdo#vufxufuuJhodkyif
vSyaumif;rGefpGm
xdef;odrf;xm;ygonf?
a':cif=unfudk
txl;av;pm;aomtm;jzifh xdkaetdrfudk ay;xm;jcif;jzpfygonf?
pk txl;ESpfoufrufarmaom 0goemrSm pmzwfjcif;yif? olr. pmtkyfpmayjrwfEdk;r_udk
tm;ay;cJhaom OD;tkef;udk pk tpOf cspfcifaus;Zl;wifpGm owd&avh&Sdygonf? owif;pmq&mwOD;
jzpfcJhaom OD;tkef;onf AdkvfcsKyfatmifqef;ESifh tu|rf;0ifcJholwOD;jzpf+yD; ppf+yD;acwfY vef'efwGif
zqyvtzJGcsKyf udk,fpm;vS,ftzJG wm0efxrf;aqmifygonf? aemifwGif armfpudkrdawmfodk
jrefrmEkdifiHqkdif&m oHtrwf}uD;tjzpf ceftyfjcif;cH&ygonf? olonf pk tm; zwfoifh ("gwfyHkvmonf)
("gwfyHk)
tay:
yef'pfael;ESifh a':cif=unf
atmuf
a':cif=unfESifh pk a'vDrdwGif
(aqmif;yg;tquf)
zwfxdkufonfh jrefrmESifh t*Fvdyfpmtkyf pm&Sif;&Snf}uD;rsm; ay;olrsm;teuf wOD;tygt0ifjzpfygonf? pk
. todynm tawG;tac:ydkif; zHGzd;wdk;wufr_udk ydkIowdyrd+yD; pdwf0ifpm;cJholrSm tvGefemrnf}uD;cJhaom

&efukefwuUodkvf tdk;a0r*~Zif;. wcsdefu t,f'DwmjzpfcJh+yD; pk . zcifESifhtwl wuUodkvfwGif&SdcJhaom


OD;!dkjryif jzpfygonf? aemufydkif;wGif OD;!dkjrudk pme,fZif;orm;wOD;ESifh tvGefemrnf&aom
pmtkyfrsm;pGmudk a&;om;onfh pma&;q&mwOD;tjzpf vlodrsm;vmygonf? olu wjcm;olrsm;xufyifydk+yD;
pk zwf&ef t*FvdyfESifh jrefrmpmtkyfaygif;rsm;pGmudk vrf;n$efay;cJhygonf? OD;!dkjr vufaqmifay;cJhaom
tvGeftzdk;wefonfh [m;Auf*EW0if pmtkyfwJG wpHkvHk; (Harvard Classics) udk tvGefwefzdk;xm;+yD;
r=umc% zwfcJha=umif;vnf; pk u ,ckxd owd&aeygonf? Tpmtkyfrsm;u pk udk pmayavmuwHcg;
zGifhay;cJhygonf? pk . pmzwf0goemrSm tdENd,ra&mufrDuyif tjrpfwG,f+yD;jzpfygonf?
(Mehrauli)
&yfuGufwGif
e,l;a'vDrd
qifajczHk;tpGeftzsm;&Sd
ara&mfvD
*kwpdkufxdef;odrf;xm;Ekdifjcif; r&SdonfrSm =um+yDjzpfI ysufpD;,dk,Gif;aeonfh tmaomu0d[m&
trnfwGifaom Ak'<bmomXmewck&Sdygonf? xdkXme jyefvnf&SifoefvmEkdifap&ef a'vD&Sd Ak'<bmom0ifrsm;
txl;ojzifh Ak'<bmomudk;uG,faom EkdifiHrsm;rS oHtrwfrsm;. tultnDudk a':cif=unf &,lcJhygonf?
Tvkyfaqmifr_a=umifh
a'vD&Sd
Ak'<bmom0ifrsm;ESifh
tdENd,EkdifiH
tjcm;a'orsm;rS
Ak'<bmom0iftcsKdtwGuf jyefvnftouf0ifvm+yDjzpfaom tmaomu0d[m&onf ESpfpOfusa&mufaom
Ak'<bmomyJGawmf}uD;rsm; usif;y&m/ bk&m;0wfy&m urRmef; bm0empD;jzef;&mXme jzpfvmygonf?
trsKd;om;a&;udpPrsm;qdkif&m/
udk,fa&;udk,fwmudpPrsm;qkdif&m
tcrf;tem;
}uD;i,ftrsm;tjym;wdkwGif pk yg0ifulnDcJh.? a':cif=unfonf jrefrm/ xdkif;/ uarBm'D;,m; EkdifiHom;
Ak'<omoembkef;awmf}uD;rsm;tm; rSefrSefyifhzdwf qGrf;uyfw&m;emavh&Sd.? pk . tudkvnf;
ausmif;ydwf&ufrsm;twGif; t*FvefrS a&mufvmaomtcg TudpPrsm;wGif yg0ifaqmif&Gufygonf? tarESifh
orD;udk jrefrmrsm; cspfcifav;pm;onfhtwdkif; a':cif=unf. vkyfazmfudkifzuf oHwrefrsm;ESifh yef'pfael;rS
tpcsDI tdENd,tpdk;&tzJG0iftaygif;wdkuvnf; cspfcifav;pm;=uygonf? tdENd,wGif &&SdcJhaom
tawGtuHrsm;onf pk twGuf tifrwef ta&;yg pdwftm;xufoefzG,f&mjzpfcJhygonf? ,ckwdkif olr
tdENd,EdkifiHtay: xm;&SdaomarwWmESifh oHa,mZOfwdkrSm ckdifrmvsuf&Sdygonf?
xdktcsdefu a'vD&Sd +Adwdo#r[mrif;}uD;rSm qmayg(vf)*dk;bl(of)(Sir Paul Gore-Booth)
aemiftcg avm('f)*dk;bl(of)/ (Lord Gore-Booth) jzpfygonf? ,cif jrefrmEkdifiHwGif oHtrwftjzpf
wm0efxrf;aqmifcJhpOfu olESifh ol. ZeD; yuf}wD&Sm (Patricia) wdkonf a':cif=unfESifh
aumif;pGmodu|rf;cJh.? xdkcifrif&if;ESD;r_rSm tdENd,Y jyefvnfqef;opf&Sifoefvmygonf? odkESifh pk
atmufpzdk'fwuUodkvfodk ynmoif&ef oGm;aomtcg ayg(vf)ESifh yuf}wD&Smwdku rdbudk,fpm;
=unfh_apmifha&Smuf&ef wm0ef,lcJh.? pk onf olwdk. rdom;pk0ifwOD;uJhodk/ olwdk om;ESpfa,mufESifh
orD;ESpfa,mufwdk. nDtr&if;csmwOD;uJhodk jzpfvmygonf? xdkrdom;pktdrfwGifyif if;wkd.
rdwfaqGrsm;tjyif
if;wdkzdwf=um;{nfhcHaom
EdkifiHa&;orm;rsm;ESifh
tpdk;&t&m&Sdrsm;udk
pk
odu|rf;cGifh&cJhygonf? xdkyk*~Kdvfrsm;. toGiftjyif/ trltusifh/ tajymtqdkESifh xl;jcm;aom
"avhpdkufuav;rsm;udk pk pdwf0ifpm;pGm avhvmcJh.? xdkyk*~Kdvfrsm;rSm olr 0if&awmhvkqJjzpfonfh
us,f0ef;vSaom urBmavmurS yk*~Kdvfrsm;yif r[kwfygvm;?
aEG&moDausmif;ydwf&ufrsm;twGif; pk onf rdcif&Sd&m e,l;a'vDodk jyefavh&Sd.? odkaomf
wESpfwGif usrESifh tJ(vf)*sD;,m;(pf)rd (Algiers) wGif vmaeygonf? usronf e,l;a'vD
ukvor*~jyef=um;a&;XmerS t,f(vf)*sD;&D;,m;EkdifiH (Algeria) . rdawmfodk ajymif;a$um
tvm;wlXmewckzGifh&ef wm0efay;jcif; cH&ygonf? t,f(vf)*sD;&D;,m;onf 1962 ckESpfwGif csm;(vf)'D*dk;(vf)
(Charles de Gaulle) tpdk;&ESifh atAD,efpmcsKyf (Treaty of Evian) udk vufrSwfxkd;+yD;
vGwfvyfa&;&cJhonfrSm r=umao;yg? jyifopfxHrS vGwv
f yfa&;&&ef &SpfESpf=um kef;uefr_aemufydkif;
wjznf;jznf; emvefxlqJEdkifiHjzpfygonf? xdka=umifh t,f(vf)*sD;,m;(pf)rdwGif ae&mxkdifcif;
tvGef&Sm;yg;aejcif;/ ysufpD;,kd,Gif;aeaom &yfuGufa'orsm; aygrsm;aejcif;/ tajctaeaumif;rGefaom

[dkw,frsm;enf;yg;aejcif;ESifh 0efaqmifr_vkyfief;rsm; vGefpGmrS uefowfxm;jcif;wdkrSm tHh=ozG,f&mr[kwfyg?


zGifhvSpfpoHHk;rsm;/
ukvor*~Hk;rsm;ESifh
0ifa&mufvmqJ
pD;yGm;a&;vkyfief;rsm;omru
tJ(vf)*sD;&D;,ef;vlrsKd;rsm;uyg tdrfae&mrsm;ESifh vkyfief;cGifae&mrsm;&&Sd&ef oJoJrJrJ vHk;yrf;&SmazGae&ygonf?
tJ(vf)*sD;&D;,m;wGif =umjrifhpGm tajccsaexdkifcJhaom jyifopfvlrsKd;ajrmufjrm;pGmrSm Twkdif;jynfrS
xGufcGmoGm;=u+yD;jzpfaomfvnf; tjcm;vlopfrsm;rSm 0ifvmrpJjzpfygonf? xdkolrsm;rSm ppfr_xrf;rnfhtpm;/
y&[dwvkyfief;trsKd;rsKd;wdkwGif 0ifa&mufwm0efxrf;aqmif&ef aG;cs,faom jyifopftrsKd;om;vli,frsm;/
ausmif;q&m/ q&mrrsm;/ axmufyHha&; pDrHudef;tvkyform;rsm;ESifh tvnftywfoufoufvmolrsm;
jzpf=uygonf?
pk a&mufvmcsdefrSm [Gm&DblrD'D,ef (Houari Boumedienne) u tmrufbifbJvm;
(Ahmed Ben Bella) tm; pHerlemxm;avmufatmif ("gwfyHkvmonf)
("gwfyHk)
tay:
pkESifh a':oef;at;
t,fvf*sD;&D;,m;
a&muf&SdaepOf
atmuf
yef;csDq&m *sJ&,fu,fvD
a&;qJGxm;aom a':oef;at;.
yHkwlqDaq;yef;csDum;
(aqmif;yg;tquf)
aoG;xGufoH,dkr_uif;rJhaom tm%modrf;yJGyvkyfum zwfcst+yD; &uftenf;i,ftwGif; jzpfygonf?
zdwf=um;cH&aom {nfhcHyJGrsm;pGmodk oGm;&rnfxuf pk u tJ(vf)*sD;&D;,ef;vlrsKd;rsm;ESifh awGqHkum
if;wdkwdkif;jynftwGif; jzpfysufaeor#udk avhvm&ef ydkrdkI pdwfxufoefygonf? pk rSm zwf_usufrSwf&ef
pmtkyfwaowWmvnf; ygvmygonf? ESpfaygif;rsm;pGm vGwfvyfa&;kef;uefr'_ %fudk cHcJh&olrsm;tm;
ulnDaxmufyHh&ef pDrHudef;rsm;udk uGyfuJaeaom tzJGtpnf;wckESifh usrwdk qufoG,fygonf?
pDrHudef;w&yf. wm0efcHjzpfol vli,fwOD; vma&mufI if;wdkvkyfief;ta=umif; &Sif;jyygonf?
vGwfvyfa&;wkdufyJGwGif
usqHk;cJhaom
&Jabmfrsm;.
usef&pfolZeD;rsm;twGuf
aetdrfrsm;
aqmufvkyfae=u&m tJ(vf)*sD;&D;,ef;vlrsKd;rsm;omru EdkifiHwumrS vli,frsm;yg 0ifa&mufulnD&ef
zdwfac:udqdka=umif; ajymygonf? pk vnf; xdkaqmufvkyfa&;pcef;wGif &ufowWywftawmf=um
oGm;a&mufaexdkifum
vkyftm;ay;cJhygonf?
tvkyfoGefoif}uD;=uyfolrSm
k&Sm;vlrsKd;jzpf+yD;
vkyfazmfukdifzufrsm;rSm tJ(vf)*sD;&D;,m;/ jyifopf/ vufAEGef/ a[mfvefESifh *smreD paom wkdif;jynfrsm;rS
vli,frsm;jzpfygonf? tpm;taomufESifh ae&mxdkifcif; ay;aomfvnf; vkyfcray;yg?
pk . rdwfaqGrsm;onf olrtm; umAD;vD; (Kabyle) awmifwef;rsm;odk vufxyfr*FvmyJGwyJG
wufa&muf=unfh_&ef
ac:oGm;zl;onf?
usrwdkESpfOD;twl
q[m&oJuEWm&tpyf&Sd
rdav;wrdwdkifatmifvnf; c&D;&SnfxGufcJhygonf? aEG&moDtyl&Sdef jyif;xefvGef;vSojzifh xdkxufvGefI
roGm;EkdifcJhyg? aemuf tvnftywfc&D;w&yftaeESifh a&mracwfu aqmufvkyfwnfcJhaom
rdysuf}uD;&Sd&modk oGm;cJh.? xdkrdysufwGif;&Sd v[mjyifZmwfHk}uD;. ausmufjym;cif;xm;aom
wvif;jyifay:wGif bifbJvm;. opPmcHrsm;u bifbJvm; touf&Snfygap [k pmvHk;}uD;rsm;ESifh

a&;xm;ygonf? pk armfa&mfudkodk c&D;wacgufxGufcJh+yD; pydefEdkifiH awmifbufurf;ajcudkvnf;


ajccsrdonfqdkoavmufawmh a&mufcJhygonf? xdkaemuf jyefvnfpmzwf+yD; ausmif;ydwf&uftqHk;wGif
ausauseyfeyf}uD;ESifh atmufpzdk'fodk jyefoGm;EkdifcJhygonf?
bJG&+yD;aemuf pk onf vydkif;r# pmoifydkcsjcif;ESifh ordkif;q&m [,l;wifum (Hugh Tinker)
ESifhtwl okawoevkyfjcif; ponfwdkudk aqmifGuf+yD;aomtcg e,l;a,muf&Sd usrESifh vmIaeygonf?
tJ(vf)*sD;,m;wGif
av;ESpfr#
wm0efxrf;aqmif+yD;aemufydkif;
usr
ukvor*~XmecsKyfodk
jyefa&mufaeygonf? rdom;pkrdwfaqGwOD;jzpfol z&ifhxa&*g (Frank Trager) u if;tjynfjynfqkdifa&;&m
ygarmuQtjzpf aqmifGufaeaom e,l;a,mufwuUodkvfY pk bJGvGefoifwef;wuf&ef pDpOfygonf?
ygarmuQxa&*gonf tar&duef axmufyHha&;tpDtpOfwckjzifh jrefrmjynfwGif ESpftwef=um aecJhzl;ygonf?
olonf ta&Sawmiftm&SESifh ta&Szsm;EkdifiHrsm;wGif us,fjyefpGm c&D;vSnfhvnfzl;um/ xdka'orsm;.
udpPt00wdkwGif pdwf0ifpm;olwOD;jzpfygonf? ola&;aom bm;rm;/ ya'o&mZfEdkifiHrS orwEkdifiHodk
trnfcHpmtkyfxGufcJhonfrSmvnf; r=umao;yg? olonf pk . wdk;wufr_udk *kwpdkufavhvmygonf?
usrwdkae&m rdv,f ref[wfwif (Midtown Manhatten) rS e,l;a,mufwuUodkvfodk
oGm;&aombwfpfum;c&D;rSm tawmf&Snf+yD; um;rl;wwfaom pk twGuf yifyef;cufcJygonf?
bwfpfum;rSwfwdkifrS yef;+cHwckudkjzwf+yD;/ 0g&Sifwef&ifjyif (Washington Square) odk oifwef;wuf&ef
pk oGm;&aomvrf;Y usufpm;avh&Sdaom vl=urf;rsm;. tEW&m,fuvnf; &Sdygao;onf? ukvor*~Hk;odk
usrwdkaetdrfrS ajcmufrdepfavmufom vrf;av#muf&ygonf? odkjzifh avmavmq,f pk ukvor*~wGif
tvkyf0if+yD; aemufrS pmqufoif&ef pdwful;ay:ygonf? tvkyfav#mufv$mrsm;/ axmufcHpmrsm;/
awGqHkar;jref;jcif;rsm;ESifh jzpfdk;jzpfpOf =uef=umr_ESifh tcuftcJrsm;udk ausmfvGef+yD;aomtcg pk
ukvor*~0efxrf;wOD; jzpfoGm;ygawmhonf? oHk;ESpf=umr# pk ukvor*~wGif tvkyfvkyf+yD;
aemufqHk;ESpfESpfwGif tkyfcsKyfa&;ESifh bwf*sufypka&;qkdif&m t}uHay;aumfrwDudk taxmuftuly&aom
ukvor*~Hk;tzJGwGif
wm0efxrf;aqmifygonf?
aumfrwD0ifrsm;onf
rdrdwdkEkdifiHrsm;.
udk,fpm;vS,frsm;tjzpf ceftyfxm;&jcif; r[kwfbJ/ bma&;qkdif&mudpPrsm;wGif u|rf;usifolrsm;tjzpf
ceftyfjcif;cH&olrsm;jzpfygonf? ukvor*~ESifh t&HtzJGtpnf;rsm; tm;vHk;tjyif urBmhusef;rma&;tzJG/
pm;eyf&duQmESifh v,f,mpdkufysKd;a&;tzJGrsm;uJhodkaom txl;at*sifpDrsm;. pDrHudef;tpDtpOfrsm;ESifh
bwf*sufrsm;udk xdkaumfrwDu avhvmrSwfcsufcsjyifqif+yD; oabmwlnDr_&&ef wifjy&ygonf?
tvkyfrsm;cufcJaomfvnf;
ukvor*~vkyfief;rsm;.
ukefusp&dwfudk
tao;pdwfpDppf&jcif;ESifh
xufjrufxl;c|efaom tzJG0ifrsm;wdka=umifh pdwf0ifpm;zG,faumif;vSygonf? xdktzJG0ifrsm;ESifh pk
aumif;pGm odu|rf;vmygonf?
ukvor*~0efxrf;rsm;onf
naeydkif;ESifh
owif;ywfukefydkif;
tm;vyfcsdefrsm;Y
y&[dwvkyfief;rsm;wGif vkyftm;ay;avh&Sd=uygonf? ref[wfwif&Sd usrwdkaetdrfrS bwfpfum;ESifhoGm;v#if
q,frdepfcefoma0;aom bJ(vf)A,l; (Belleview) qdkonfrSm e,l;a,mufaq;Hk}uD;wck.
tpdwftydkif;jzpfygonf? rd}uD;&Sd tqif;&JqHk;/ ukr&aom a&m*gpJGuyfaeolrsm;ESifh cdkudk;&mrJhrsm;twGuf
jzpfygonf? b0udk &ifrqkdifEkdifawmhbJ udk,fpdwfESpfjzmydvJvkrwwf jzpfaeolrsm;udk xdkaq;Hkodk
ac:vmavh&Sdygonf? vlrrmrsm;tm; pmzwfjyay;&ef/ tazmfy&ef tpDtpOfrsm;wGif yg0if&ef trsKd;orD;/
trsKd;om;rsm; t+rJ ("gwfyHkvmonf)
("gwfyHk)
pk &efukefaetdrfodk jyefvnfa&muf&Sdaeonfh ESpfrsm;wGif dkuful;xm;onf?
(aqmif;yg;tquf)

tvdk&Sdaeygonf? xdktpDtpOfwGif pk yg0ifI tywfpOf em&Daygif;rsm;pGm vkyftm;ay;ygonf? Tum; olr


rdcif. y&[dwvkyfief; tpOftvmt& aqmifGufjcif;jzpfygonf?
xdktcsdefu jrefrmEkdifiHrS OD;oefonf ukvor*~twGif;a&;r;csKyf jzpfygonf? ['fpifjrpfudk
vSrf;Ijrif&aom ol.tdrf}uD;onf &D;Am;a';(vf) (Riverdale) t&yfwGif&Sd+yD; usrwdkaetdrfrS um;ESifh
wem&Dcef oGm;&ygonf? OD;oeftdrfY wnfcif;usif;yaom we*FaEGae xrif;pm;yJGrsm;rSm usrwdktzdk
tvGefpdwf$ifvef;zG,f&m jzpfygonf? tjcm; jrefrmrdwfaqGrsm;vnf; vm=u+yD; usrwdktuduf
jrefrmtpm;tpmrsm; au|;arG;avh&Sdygonf? OD;oef. ajr;wOD;OD;. arG;aeuJhodkaom txl;aersm;wGif
jrefrmrsm;tjyif EkdifiHwumrS ukvor*~ t+rJwef;udk,fpm;vS,frsm;udkyg zdwf=um;{nfhcHygonf?
tpm;tpmrSmrl
tpOft+rJ
taumif;qHk;jrefrmxrif;[if;rsm;
jzpfygonf?
OD;oefrdom;pku
aEG;axG;ysLiSmum {nfh0wfausvSygonf? usrwdkurl {nfhonfawG odyfrrsm;aom xrif;pm;yJGrsm;udk ydkrdkI
ESpfoufaomfvnf;/ xdktcgrsm;Yyifv#if vlr_a&;/ EkdifiHa&;/ urBmhtajctae/ OD;oefudkifwG,fae&aom
jy\emrsm;
ponfwdkudk pdwfygvufyg 0dkif;0ef;aqG;aEG;Ekdifjcif;r&Sdyg? OD;oef. tdrf&SiftaeESifh
aqmifGuf&aom wm0eft00a=umifh xdkuJhodk pum;0dkif;aqG;aEG;yJGrsm; rjzpfEkdifcJh[k xifygonf?
jrefrmEdkifiHrS ukvor*~ t+rJwef;udk,fpm;vS,fjzpfol OD;pdk;wif. zdwf=um;{nfhcHyHkrsm;rSmrl
tenf;i,fuGmjcm;ygonf?
olvnf;
&D;Am;a';(vf)Yyif
OD;oef.
a*[mavmuf
}uD;us,fcrf;em;jcif;r&Sdaom tdrfwvHk;Y aeygonf? taxGaxGnDvmcH}uD; usif;ycsdefjzpfaom
pufwifbmv 'kwd,tywfrS 'DZifbmvv,fceftwGi;f qdkv#if OD;pdk;wifonf tvkyfudpPrsm;/
jrefrmudk,fpm;vS,ftzJGESifh
tjcm;udk,fpm;vS,ftzJGrsm;udk
{nfhcHau|;arG;&jcif;jzifh
rtm;rvyfjzpfaeavh&Sdygonf? tjcm;tcsdefrsm;wGifrl e,l;a,muf&Sd jrefrmrsm;udk ol. tdrfodk
Ak'<bmomyJGawmf tcgor,rsm;Y zdwfac:avh&Sdygonf? usrwdkonf ol. ZeD;ESifh om;orD;rsm;udk
cifrifESpfoufygonf? OD;pdk;wifonf oabmxm;}uD;oljzpfonfhtavsmuf jrefrmrsm;udk odk;rsm;/
qdwfrsm;[lI cJGjcm;+yD; rqufqHyg? qdwfrsm;qdkonfrSm OD;ae0if;vufatmuf jrefrmEdkifiH. tajctaeudk
a0zefolwdkjzpf+yD;/ omreftm;jzifh oHHk;t&m&Sdrsm;. yxm;jcif;udk cH&wwfygonf? OD;pdk;wiftdrfYum;
tajctwifaqG;aEG;jiif;ckefEkdifygonf? wcgw&H tjiif;tckefrSm jyif;xefaomfvnf; trsm;tm;jzifh
aAGr,lwrf;/ cifrifaom oabmaqmifygonf?
wcsdefwGif ukvor*~taxGaxGnDvmcH usif;yqJtcsdeftwGif; usrESifh pk udk OD;pdk;wiftdrfodk
xrif;pm;zdwfygonf? jrefrmudk,fpm;vS,ftzJG0iftcsKdu usrwdkESifhawGvdka=umif; ajymygonf?
OD;pdk;wifonf tpOf,Ofaus;azmfaGolwOD; jzpfaomfvnf; Tzdwf=um;yHkrSmrl xl;jcm;aeojzifh wckckawmh
wckckyJ [k usr xifrdygonf? ol. &D;Am;a';(vf)aetdrfodk usrwdk aev,favmuf a&mufoGm;ygonf?
yef;rsm;/ &GufvSyifrsm;/ teufESifh a$a&mifjc,f jrefrm,Gef;xnfrsm;ESifh jynfhaeaom av;axmifhyHk
{nfhcef;}uD;twGif;&Sd qdkzmrsm;ESifh ukvm;xdkifrsm;udk tcef;ab;udkuyfI a$xm;+yD;/ aumfzDyef;uefwif
pm;yJG}uD;rsm;udk xdkifckHrsm;a&SwGif pDxm;.? qdkzmrsm;ESifh ukvm;xkdifrsm;ay:wGif taxGaxGnDvmcHwuf&ef
a&mufaeaom jrefrmoHtrwf}uD;rsm; woDwwef;}uD; xdkifae=u.? usrwdkESifh rawGzl;ao;aom
olrsm;tm; rdwfqufay;+yD; pk udk tcef;wzufpGef;Y vl}uD;ESpfa,muft=um;wGif xkdifapygonf? usrudkrl
udk,fpm;vS,ftzJGudk OD;aqmifol Adkvfr;}uD;armifvGif&Sd&mESifh ra0;vSaom vlESpfOD;t=um;Y xdkifapygonf?
OD;pdk;wif. ZeD;u opfoD;azsmf&nfrsm; vdkufIurf;jcif;/ tmvl;a=umf paom oGm;&nfpmrsm;udk
pm;yJGrsm;ay:csjcif; ponfh 0wW&m;rsm; +yD;pD;onfESifh txl;{nfhonfawmfrsm;ESifh xdkufwefatmif
csufywfxm;aom xrif;yJGudk t+yD;owfpDrH&ef uyfvsuftcef;xJodk xGufoGm;ygonf? tm;vHk; tvmy/
ovmy pum;rsm; ajym=uygonf? OD;pdk;wifonf ,Ofaus;pGm yH;aeaomfvnf; tae&cufaeyHk&ygonf?
a&muf&Sdaeaom vlpkvla0;u pk tay:wGif pD&ifcsufwrsKd;rsKd;cs&ef pdkif;jyif;aeonfrSm xif&Sm;ygonf?
b,fvdkpD&ifcsufrsKd; csrnfudkawmh usr rawG;Ekdifjzpfaeygonf? udk,fpm;vS,ftzJGt}uD;tuJu

OD;aqmifwdkufcdkufygawmhonf?
pk
rnfuJhodk
ukvor*~Y
tvkyfvkyfaeygoenf;/
rnfonfhEdkifiHul;vufrSwf udkifaqmifxm;ygoenf;/ olrrdcifonf oHtrwf}uD; r[kwfawmhojzifh pk
taeESifh oHwrefrsm;qdkif&m EdkifiHul;vufrSwf jyeftyf&rnf jzpfygonf? ,ckxd jyefrtyf&ao;qdkonfrSm
rSefygovm;? oHwrefrsm;qkdif&m EdkifiHul;vufrSwfudk qufvufudkifxm;jcif;rSm Oya'ESifhrnDa=umif; olr
odrnfjzpfygonf? tvGefrS enf;vrf;rusaom udpPjzpfojzifh tjrefqHk;jyifqif&ef vdkygonf?
wpkwa0;vHk;u
OD;vGifajymor#udk
rsufESmvdkrsufESm&
atmufusKdaomtoGifjzifh
axmufcHoHrsm;yum pk udk 0kdif;=unfhae=uygawmhonf? pk u taerysuf wnf+idrfpGm&Sdaejcif;rSm
usrtwGuf tawmfpdwfoufom&mjzpfapygonf? olru aEN&Sd&Sd avat;at;ESifh jyefajzygonf?
EdkifiHul;vufrSwftopf&&ef vef'ef&Sd jrefrmoHHk;Y olr av#mufxm;onfrSm tcsdeftawmf=umoGm;+yD
jzpfaomfvnf; ,ckwdkif tajzr&ao;a=umif;/ rnfuJhodkaom ta=umif;a=umifh Tr# xl;xl;jcm;jcm;
=uef=umae&onfudk rajymEkdifa=umif;/ e,l;a,mufodk olr ynmoif&ef vmcJh&mY &Sdvufp
EkdifiHul;vufrSwfudkyif udkifaqmifcJh&a=umif;/ pm;0wfaexdkifa&;twGuf tvkyf&Sm&ef vdkaeonfhtcsdefY
uHtm;avsmfpGm ukvor*~Y tvkyf&&SdcJha=umif;/ jrefrmEdkifiHom;jzpfa=umif; taxmuftxm;jy&ef
EkdifiHul;vufrSwfrSm vdktyfcsufjzpfa=umif;/ vaygif;rsm;pGmuyif av#mufxm;cJhaom EdkifiHul;vufrSwfudk
vef'efoHHk;rS ydkay;&ef apmifhaevsufyifjzpfa=umif;/ EkdifiHul;vufrSwf topfa&mufonfESifh ta[mif;udk
0rf;ompGmjyeftyfrnfjzpfa=umif;/ EdkifiHjcm;Y tvkyfvkyfudkifEkdif&ef EkdifiHul;vufrSwf (oHwrefqdkif&myJjzpfap/
dk;dk;yJjzpfap) wrsKd;rsKd; vkdtyfonfudk tcef;wGif;&Sd OD;av;tm;vHk; em;vnf=urnf[k olr ,lqa=umif;/ pk
u ,Ofaus;odrfarGaom toHaetoHxm;ESifh wdusaumif;rGefaom jrefrmpum;vHk;rsm;udkoHk;I
ajymoGm;ygonf?
vef'efrS
jrefrmoHtrwfu
xum
pk
taeESifh
EdkifiHul;vufrSwftopf&&ef
av#mufxm;cJhonfrSm vaygif;rsm;pGm &Sd+yDjzpfa=umif;udk twnfyum xHk;pHtwdkif; av#mufv$mudk
&efukefodkydkxm;a=umif; ajymygawmhonf? tb,fha=umifh vaygif;rsm;pGm =um+yDjzpfaomfvnf;
ta=umif;rjyefao;onfudk ol rod&a=umif;vnf; ajymygonf? trSeftm;jzifh jrefrmjynfY Todkenf;wl
aESmifhaES;=uef=umr_rsm;udk
jzpfay:apaom
_yfaxG;ayGvDvSonfh
AsLdku&uf,EW&m;ESifh
tvkyftudkifryDjyifr_rsm;ta=umif;udk tcef;wGif;&Sd usrwdktm;vHk; od&Sd+yD;jzpfygonf? xdktcgrS
tjcm;oHtrwfrsm;uvnf;
pk
taeESifh
rdrdvyk fcJhyHkrSvJGI
tjcm;a&G;cs,f&mvrf;r&SdcJh[k
oabmwl=uygawmhonf? udk,fpm;vS,ftzJGt}uD;tuJ. rsufESmxm;um; rwifrusjzpfvm.?
awmif;yefouJhodkaom
avoHESifh
tputajctaeudk
vHk;aphywfaph
em;rvnfcJha=umif;/
&efukefjyefa&mufaomtcg
EkdifiHul;vufrSwfHk;u
vkyfp&m&Sdonfrsm;udk
vsifjrefpGmvkyf&ef
oludk,fwkdifn$ef=um;vdkufrnfjzpfa=umif; ajymygonf? Tyk*~Kdvf}uD;rsm;rSm pk xuf touftm;jzifh
}uD;=uolrsm;jzpf=uaomfvnf; aumif;aomt&nftcsi;f tm;jzifh }uD;olrsm;r[kwf[k usr xifrdygonf?
usrvnf; csufaumif;,lum EdkifiHul;vufrSwfawG vHk;vHk;rvdkawmhwJhae jrefjrefa&mufygapvdk usrwdk
ar#mfvifh&rSmyJ [k ajymvdkufygonf? xdkaemuf usrwdk aev,fpmpm;=uygonf?
t+rJwrf;udk,fpm;vS,ftzJGxJwGif jrefrmjynftajctaersm;udk usrwkd yGifhyGifhvif;vif;
aqG;aEG;I&aom rdwfaqGwOD; yg0ifygonf? xdkrdwfaqGum; pk. a0zefcsufrsm; odyf&JvGef;onf[k
,lqaomtcgrsm;Y pk u ,Hk=unfcsuft& owWd&SdHkru/ tquftEG,ft&vnf; owWd&Sdwmudk;[k
aemufajymifavh&Sd.? olr qdkvdkonfrmS pk onf AdkvfcsKyfatmifqef;ESifh a':cif=unfwdk. orD;jzpfojzifh
awmfawmfESifh ESdrfvdk&rnfr[kwf/ usrtxifrSmawmh pk onf aoG;om;t&xuf pdwf"mwft& olr
rdbESpfyg;. orD; yDoygayonf?
ukvor*~Hk;Y oHk;ESpf=um wm0efxrf;aqmif+yD;aemuf pk onf qufvufwm0efrxrf;awmhbJ
om;orD;rsm;ESifh odkufodkuf0ef;0ef;&Sdrnfh tdrfaxmifonfb0udk a&G;cs,f&ef qHk;jzwfvdkufygonf? odkESifh

b0opfw&yf pygawmhonf? TtcsdefrSpaom jzpfpOfrsm;rSm trsm;od+yD;jzpfygonf? cifyGef;jzpfol


rdkufu,ftJ&pfonf ESpftawmf=umuyif [dr0EWmEdkifiHav;jzpfaom blwefY bk&ifhom;orD;rsm;.
pmjyq&mtjzpfif;/ tpdk;&bmomjyefXme t}uD;tuJtjzpfif; wm0efxrf;aqmifcJhygonf? pk vnf;
blwefY wESpfcef aecJhygonf? blwefonf ukvor*~tzJGwGif;odk r=umao;rDurS 0ifcJhojzifh pk onf
csufcsif;yif blwefEkdifiHjcm;a&;Hk;Y ukvor*~udpPrsm;qkdif&m t}uHay;t&m&Sdtjzpf tvkyf&ygonf? pk wdk
ZeD;armifESHonf om;OD; tvufZENm;tm; rsufESmjrif&ef t*Fvefodk jyefvmygonf? rdkufu,fum;
vef'efwuUodkvfY
yg&*lbJGoifwef;
pwif+yD;/
rsm;r=umrD
atmufpzdk'fY
ynm&SiftvkyfcGifxJ0ifvdkufygonf? 'kwd,om; uifrfudk 1977 ckESpfwGif zGm;jrifygonf? pk vnf;
uav;rsm;tm; ypkysKd;axmifjcif;/ &efukef&Sd rdcifxH tvnftywfoGm;jcif;wdkjzifh at;aq;pGm aecJhygonf?
rdom;pkudk
=unfh_xdef;odrf;&if;
pk
pmayrsm;
pIa&;om;ygonf?
pmzwf0goemoefonfhtavsmuf olronf t*FvdyfESifh jyifopfbmompmtkyf tajrmuftjrm;
pkaqmif;xm;ygonf? rdkufu,f. wdAufpmaya&;&m okawoersm;ESifhqdkifaom pmtkyfpmwrf;rsm;vnf;
waexufwae rsm;jym;vmygonf? odkESifh olwdk. atmufpzdk'faetdrfrSm pmtkyfrsm;ESifh jynfhv#Haeygonf?
uav;rsm;vnf; pmzwf0goemygolrsm;tjzpf }uD;jyif;vmygonf? pk onf olr zcif. txky`wWda&;&ef
pwifpOf;pm;ygonf? *syefbmompum;udk ZJG}uD;pGmjzifh pl;pl;pdkufpdkufoifygawmhonf? jrefrmjynfta=umif;
a&;xm;aom t*FvdyfESifh jrefrmpmtkyfrsm;/ *syefjynfta=umif; a&;xm;aom t*FvdyfESifh *syefpmtkyfrsm;
wjznf;jznf; pkaqmif;rdvmonf? zcif txky`wWdpmtkyfypk&ef okawoepwifygonf? vef'ef&Sd
ta&Swdkif;ESifh tmz&duqdkif&mausmif;Y yg&*lbJG,l&efvnf; pwifpDpOfygonf? xdktcsdefu olr.
vkyfudkifv_yf&Sm;r_rsm;onf vHkv}uD;jcif;ESifh oEMdmefcdkifjcif;udk jyoonf[k qdk&ayrnf?
1985 ckESpfwGif *syefESifhqufpyfaom olr zcif. b0tpdwftydkif;ESifhywfoufI okawoey&ef
wdkusKdwuUodkvfu urf;vSrf;aom ynmoifqkukd pk vufcHvdkufygonf? *syef-jrefrm
tpnf;tHk;0ifrsm;udk awGqHkum/ if;wdkrSwqifh olrzcifESifh odu|rf;cJhaom touf&SifqJ&Sdaeonfh
*syefrsm;ESifh tquftoG,fycJhygonf? awGqHkolwkdif;u olrtm; xdkpOfu tjzpftysufrsm;ta=umif;
wckr[kwfwck ajymjy=uygonf? *syefrsm;ta=umif; A[kokwwdk;yGm;vm+yD; tquftoG,f ("gwfyHkrsm;
vmonf)
("gwfyHk)
pk vufxyfxdrf;jrm;aomae/ ZEM0g&Dv 1 &ufae 1972 ckESpf
tay: - blwefEkdifiH awmifay:c&D; 1971 ckESpf
atmuf cifyGef; rdkufu,ftJ&pfESifhtwl/ armfvrdifrdwGif 1973 ckESpf
om;OD; tvufZENm;
(jrifhqef;atmif)
ESifhtwl
1973
(aqmif;yg;tquf)
rsm;vnf; us,fjyefvmygonf? xdktcsdefY rdkufu,fonf tdENd,jynfajrmufydkif; qif;rvm;rd&Sd tdENd,EkdifiH
tqifhjrifhpmayavhvma&;XmeY
okawoeynm&SifwOD;tjzpf
a&muf&Sdaeygonf?
om;}uD;u
atmufpzdk'fwGif ausmif;tdyfausmif;pm;tjzpf aecJh+yD;/ om;i,fu pk ESifh wdkusKdrdodk ygvmygonf? 1986

ckESpfwGif usrudk wdkusKdwuUodkvf tjynfjynfqdkif&m &dyfomY olwdkESifhtwl vmae&ef pk u


zdwfac:ygonf? usrvnf; oHk;vcefoGm;aejzpfygonf? *syefrsm;ESifhif;/ bmom&yftrsKd;rsKd;avhvm&ef
*syefynmoifqkrsm; &&Sdxm;aom EdkifiHwumrS ynm&Sifrsm;ESifhif; pk cifcifrifrif &if;&if;ESD;ESD;&Sdygonf?
*syefY jzpfajrmufr_tawmf&Sdonf[k pk ,lqygonf? aemufESpfESpfwGif qif;rvm;&Sd rdkufu,fxHodk pk/
om;i,fESifh t*FvefrS om;}uD;yg a&mufvmum rdom;pktm;vHk; jyefqHk=uygonf? rdkufu,f
tvkyfvkyfaeaomXmeY pk vnf; okawoeynm&Siftjzpf ceftyfjcif;cH&ygonf? 1987 ckESpfwGif usr
tdENd,Y &Sdonfjzpf&m okawoe&Sd olwdkwkdufcef;Y wvcef aysmfaysmfyg;yg; oGm;vnfEkdifcJhygonf?
Xmewnf&Sd&m taqmuftOD;}uD;onf vGwfvyfa&;r&rD tcsdefumvu +Adwdo#bk&ifcHcsKyfrsm;ESifh if;wdk.
Hk;tzJGrsm; aEG&moDwGifaexkdif&mtdrfawmfjzpfygonf?
xdkESpfwGifyif a':cif=unfonf rsufaphrSwdrfukd cJGpdwfuko&eftwGuf vef'efodka&mufvmygonf?
cJGpdwfr_rsm; atmifatmifjrifjrif&Sdojzifh aq;ukor_a=umifh roufrom&Sd&aomfvnf; a':cif=unftwGuf
pdwf&$ifvef;csrf;ajrzG,ftcsdefjzpfygonf? pk onf qif;rvm;rS olr. tvkyfudk &yfxm;cJhum rdcifudk
ypk&ef a&mufvmygonf? tar&duefjynfaxmifpkwGif aexkdiftvkyfvkyfaeom olrtudkvnf; q,f&ufcef
tvnfa&mufvmygonf? usrvnf; vef'efY &Sdonfhtavsmuf a':cif=unfudk aewkdif;vdkvdkyif
awGjzpfygonf? tjcm;rdwfaqGa[mif;rsm;/ rdwfaqGopfrsm;vnf; vmIowif;ar;=uum &,f&,farmarm
a&S;a[mif;aESmif;jzpfrsm;ta=umif;
ajymvdkuf=uESifh
&$ifvef;csrf;ajrzG,fjzpfygonf?
a':cif=unf
wnf;aeaomwdkufcef;onf opfoD;rsm;/ yef;rsm;ESifh jrefqefpGm a&m*gaysmufuif;usef;rmap&ef
qkawmif;ydkoaom
u'frsm;ESifh
jynfhaeygonf?
pk
onf
tdrfaxmifryrDuif;/
tdrfaxmify+yD;aomtcgYif; jrefrmjynf&Sd rdcifxH rSefrSeftvnfoGm;cJhygonf? a':cif=unfonf
om;ajr;rsm; }uD;jyif;vmonfudk jrifcJh&+yD; rsuaf phrcJGrDESpfwGif rdrd.&efukeftdrfY uav;rsm;.
&Sifyr*FvmyJGudk udk,fwkdif}uD;=uyf+yD; usif;ycJhygonf? vef'efwGif ESpfESpf=umae+yD;aemuf a':cif=unfonf
rsufpdrsm; tawmf tajctaeaumif;vm+yDjzpfI jrefrmjynfokd &$ifvef;pGmjyefoGm;ygonf? vef'efudk
tvnfa&mufpOfu rnfr#pdwfcsrf;ajrcJha=umif;/ ("gwfyHkvmygonf)
tay: - pk/ om;i,f uifrf (xdefvif;)ESifh rdcif}uD;wdk tmZmenfaetcrf;tem; wufa&mufpOf 1986 ckESpf
atmuf om;rsm;udk 1987 ckESpfwGif &SifypOfu (0JrS,m) uifrf (&SifawZ)/ OD;yOif;/
a&$=uuf,ufq&mawmf-ysHvGef/ OD;yOif;/ tvufZENm; (&Sifynm)
(aqmif;yg;tquf)
if;wdkESifh awGqHkcJh&onfudkvnf; yDwdjzpf&a=umif; pojzifh rdwfaqGtrsm;tjym;udk pma&;today;ygonf?
odkaomf &efukefjyefa&mufIrS q,fvrjynfhrD aemufESpf 1988 rwfvukefydkif;wGif jyif;xefaom
avjzwfjcif;'%fudk cH&ygonf? pk/ rdkufu,fESifh om;ESpfa,mufonf tdENd,rS atmufpzdk'fodk 1987
pufwifbmvtwGif; jyefa&mufvmcJh=u+yD; wuUodkvfynm&Sifrsm;avmuwGif jyefvnfaeom;usptcsdefY
a':cif=unf avjzwfa=umif;owif; a&mufvmygonf? pk vnf; csufcsif;yif &onfhav,mOfjzifh rdciftm;
ypk&ef &efukefodk vdkufoGm;ygonf?
1988 ckESpf jrefrmjynftwGif; tjzpftysufrsm;udk trsm;od+yD;jzpfygonf? ESpfOD;ydkif;u
qENjyausmif;om;rsm; aoewfypfcwfjcif; cH=u&pOfupI jy\emrsm;/ ay:aygufrnfhtvm;tvmrsm;
&SdcJhygonf? aemifwGif qENjyyJGrsm; ydkrdk}uD;xGm;vmum t=urf;zufr_rsm;vnf; jzpfay:vmavonf? 8-888 aeonf jynfolaygif;ajrmufjrm;pGm csDwufqENjy=u+yD; 'Drdkua&pDawmif;qdkaomae jzpfygonf?
TqENjycsDwufyJGrsm;udk
ESdrfeif;&ef
tpdk;&wyfrsm;u
ypfcwfowfjzwfcJhI
usqHk;'%f&m&olrsm;ta&twGufrSm aemifwESpf=umwGif yDuif;rd wD,Htmrif&ifjyifY aoa=uysufpD;rnfh

wkwfjynfolOD;a&xuf rsm;pGmydkrdkygonf? pk acgif;a&SmifaeI rjzpfawmhyg? Tvufopf


t=urf;zuftm%m&Sifpepfudk wkdufzsuf&ef jynfolvlxkudk acgif;aqmifay;Edkifrnfh olr.zcifum;
r&Sdawmh+yD? tazhorD;yDopGm olr yg0ifv_yf&Sm;&ayawmhrnf?
pk onf wnfaxmif+yD;p trsKd;om;'Drkdua&pDtzJGcsKyf. taxGaxGtwGif;a&;r;taejzifh
jrefrmEdkifiHw0Srf; pnf;Hk;a&;qif;ygonf? Tpnf;Hk;a&;c&D;rsm;. &nf&G,fcsufrSm tzJGcsKyfHk;rsm;
zGifhvSpf&efomru OD;ae0if;. zdESdyfcsKyfcs,faom ppftm%m&Sifpepf (aemufykdif;wGifawmh t&yfom;ta&cH
ppftpdk;&) vufatmufwGif ESpfaygif;rsm;pGm aecJh&I pJGuyfaeaom a=umuf&GHpdwfrsm;rS
jrefrmEkdifiHolEkdifiHom;rsm; kef;xGufvGwfajrmufEkdifapjcif;iSm vrf;jyE_d;aqmf&efjzpfygonf?
pk u t*Fvdyfa&m/ jrefrmyg bmompum;ESpfrsKd;vHk;wGif Ekdifeif;u|rf;usifygonf?
jrefrmbmompum;udk toHk;yum olr.zcifuJhodkyif jrefrmjynfolvlxk. &ifxJtawG;xJodka&mufatmif
pGrf;aqmifygonf? olr. tawG;tjrifrsm;ESifh aqmif&Gufcsufrsm;udk urBmodkwifjy&eftwGuf
t*Fvdyfbmompum;udk oHk;ygonf? xdkif;r_dif;zG,f&mb0Y ESpfaygif;rsm;pGm epfryfaecJh+yD; r=umcifurS
qENjy&ef Edk;=um;vmcJh=uaom jrefrmjynfolvlxkudk v_Haqmfpnf;Hk;ay;&ef jrefrmbmompum;onf
ta&;tygqHk;jzpfygonf? Todk jynfolvlxkudk v_Haqmfpnf;Hk;&eftwGuf pk onf udk,fpdwfESpfyg;vHk;
tvGefyifyef;pGm tm;xkwf&onfhtjyif ra&rwGufEdkifavmufatmif tEW&m,frsKd;pHkESifh pGefpm;r_rsm;udkvnf;
uHawG&ygonf? txl;ojzifh ppftpdk;&u xkwfjyefxm;aom trdeft& vl av;OD;xufydkI pka0;jcif;onf
Oya'ESifhqefusif+yD; ppfwyfu tiftm;oHk;um vlpkcJGcGifh&Sdygonf?
wcgwGif ppftpdk;&. trdefxkwfjyefxm;csufESifhtnD[k xifygonf? =unf;wyfrS Adkvf}uD;wOD;u
pk ESifh olr. pnf;Hk;a&;tzJG0ifwdkudk a&SqufoGm;v#if ypfcwfrnf[k +cdrf;ajcmuf+yD; aoewfrsm;jzifhcsdefum
vrf;c&D;udk ydwfqdkygonf? pk u tvGefwnf+idrfpGmjzifh olr.tazmfrsm;udk ab;odkz,fI apmifhae&efrSm+yD;
olru vrf;udk wOD;wnf;om qufIoGm;ygonf? olru vdktyfv#if toufwacsmif;udkompGef&efESifh
,if;rSmvnf; olr. toufomjzpfap&rnf[k ,wdjywfqHk;jzwfcJhjcif;jzpfygonf? Tvkyf&yfonf
tvGef&J&ifh+yD; atmifjrifr_vnf; &cJhygonf? ta=umif;rSm xdkaemufqHk;tcsdefydkif;uav;rSmyif ab;rS
Adkvfr;wa,mufu =um;0ifI ypfcwfrnfudk wm;qD;cJhygonf? wcgw&H pk u olrrdcif a':cif=unf.
pnf;urf;pepfuspGm oGefoifxdef;a=umif; vrf;n$efr_atmufwGif olr }uD;jyif;vmcJh&yHkrsm;udk ajymjywwf+yD;
Todkaom yJhjyifoGefoifr_rsm;a=umifhyifv#if b0wGifawGuH&aom rxifrSwfonfh tcuftcJ/ 'kuQrsm;udk
ausmfv$m;atmifjrifEkdifjcif;jzpfygonf? qdkcJh+yD;aom tjzpftysufrsm;rSmvnf; TuJhodkaom tcuftcJ
t=uyftwnf;rsm;pGmxJrS wckomjzpfygonf?
Ttjzpftysufta=umif;udk =um;&/ zwf&onfhtcg usrtaeESifh a':cif=unfudk wzefjyefvnf
owd&apygonf? tcgaygif;rsm;pGm olrvnf; vufHk;&nf/ jzwfxdk;Om%fESifh qHk;jzwfcsuf/ xdk;xGif;Om%f/
rdrdtvdkodkygatmif qJGaqmifpnf;Hk;wwfr_ESifh vltrsm;ESifh ajyjypfatmif qufqHwwfr_wdkudk toHk;csum
tusOf;t=uyfxJrS vGwfatmif qdk;0g;aom ab;tEW&m,frS z,f&Sm;Ekdifatmif }uHaqmifEkdifcJhygonf?
a':cif=unfu usrwdkudk olr awGuHcJh&aom tjzpftysufrsm;pGmudk ajymjywwf+yD; pk vnf;
Ttjzpftysuftm;vHk;udk
odxm;+yD;jzpfygonf?
a':cif=unfonf
tvkyfwm0efrS
t+idrf;pm;,l+yD;aemufrSmyif trsm;ESifhqufqH&mY tvGefodkodyfjcif;/ rSefuefpGmqHk;jzwfjcif;wdk &SdcJhygonf?
AdkvfcsKyfatmifqef;rSmrl trsm;od+yD;jzpfonfhtwkdif; vufHk;&nfa&m/ ESvHk;&nfyg jynfh0&atmif
woufwmvHk; ud;yrf;cJhygonf?
pk . oabmobm0ESifh }uHcdkifaompdwf"mwfwdk. Zpfjrpfudk avhvmpl;prf;&mwGif usr.
&nf&G,fcsufrSm Oyrmtm;jzifh ajr}uD;udk trSDyum tvGefxl;qef;&Sm;yg;aom tzl;tyGifhuav;wck
jzpfay:vm&ouJhodkyif rdbESpfOD;udk t&if;cH+yD; Txl;jcm;ajymifajrmufaom &ifaoG;wOD;jzpfxGef;vm&yHkudk
qufoG,f=unfh&efjzpfygonf?

pk ESifh udk,fusifhw&m;ajzmifhrwfjcif;/ wnfhrwfaom &nf&G,fcsufyef;wdkif&Sdjcif;/ ravsmhaom


ZJGvHkvESifh pl;pl;pdkufpkduf &nfrSef;csufukda&mufatmif }uHaqmifwwfjcif; paom t&nftaoG;rsm;onf
tcuftcJESifh &ifqkdif&aomtcgrsm;wGif pdwf"mwfusavhr&Sdjcif;/ b,ft&mudkrqdk taumif;bufrS
=unfhwwfjcif;/ olwyg;. qkdvdk&if;udk em;vnfwwfjcif;/ zdESdyfcsKyfcs,fr_ESifh &efrlr_rsm;ESifh awGuH&aomtcg
aENrysufjcif;/ oEdMXmefcdkifjcif; ponfwdkESifhvnf; twlwJGvsuf&Sdaeygonf? olr atmufpzdk'fwGif
ynmoif=um;cJhaomESpfrsm;/ tdrfaxmif&Sifrb0ESihf olr. om;ESpfa,mufudk ypkysKd;axmif&r_/
tiftm;csdeJolrsm;ESifh ouf}uD;&G,ftdkrsm;tay: *kpdkufapmifha&Smufwwfr_/ olr. us,fjyefaom
oli,fcsif;rdwfaqGtodkif;t0dki;f / ydkrdkwdk;yGm;vmaom olr. pdwf0ifpm;r_rsm;/ olr. tqdkt&
olrcifyGef;onfudk
pHerlemyI
tm;ustwk,l+yD;
ynmxl;c|efatmif
avhvmvdkufpm;r_/
aemufydkif;ESpfrsm;wGif &&SdcJhaom tawGtuHrsm;tm;vHk;wdkudk pkaygif;vdkufaomtcgwGif &v'frSm
&ifhusufr_/
vdkufavsmnDaxGqufqHwwfr_/
tvGefta&;ygaom
pdefac:r_rsm;udk
vdkvm;pGm
udkifwG,fEkdifpGrf;&Sdvmr_wdkyif jzpfygonf? twdkajym&v#if pk onf tzdESdyfcHae&aom jynfolw&yfvHk;.
ar#mfvifh&m/ tm;xm;&m jzpfvmygonf?
,ckvuf&SdtajctaewGif olrtwGuf tcsdefonf &yfwefvsuf &SdaeouJhodk xif&aomfvnf;
olr. t&nftaoG;rsm; ydkrdkpl;&Sawmufajymifvmr_udkrl rwm;qD;Edkifyg? olrudk zdESdyfcsKyfcs,f&aom
vlwpkudk,fwkdifuyif olrudk txifr}uD;bJ raeEdkif=u[k ,lqygonf? jrefrmjynfoljynfom;rsm;tay:
v$rf;cHvsuf&Sdonfh a=umufGHjcif; qdkaom r_dif;xk}uD; udk zdcJGypf&ef olr. ud;yrf;csufrsm;rSm
tvGefrGefjrwfvSaom &nfrSef;csufw&yfjzpf+yD;/ T&nfrSef;csuf atmifjrifatmif wkdufyJG0if&eftwGuf
olrwGif um,pGrf;&nf/ Om%pGrf;tm;/ jzLpifaom udk,fusifhw&m;wdkESifhvnf; jynfhpHk+yD;jzpfygonf?
ta&;awmfyHkatmifygap?
* * *
pkESifh
olr.
rdom;pkwdkta=umif;udk
txufygtwdkif;
usra&;cJhonfrSm
tcsdeftawmf=umoGm;+yDjzpfygonf?
TtcsdeftwGif; usrwdk. jrefrmjynfolrsm; rnfodkaomtajctaersm; uHawGae=u&ygovJ?
pk wa,mufa&m b,frSmvJ? jrefrmjynfol/ jynfom;rsm; aumif;pm;a&;twGuf ud;yrf;aeonf[k
toHaumif;v$ifhaeaom EdkifiHawmf +idrf0yfydjym;r_wnfaqmufa&;tzJG (e0w) u olwdktajymESifhnDatmif
bmawGrsm; vkyfae=uygovJ?
0rf;enf;p&maumif;avmufatmifyif usrwdk jrefrmjynfolvlxk. b0rsm;rSm yifyef;qif;&Jr_ESifh
emusifr_rsm; jynfhESufvsuf&SdaeqJjzpfygonf? omrefvlwa,muftwGuf vlaer_tqifhtwef;rSmvnf;
edrfhus+rJomjzpfygonf? e0w u aps;uGufwGif vloHk;ukefrsm; ydkI aygrsm;vmygonf[k qdkaomfvnf;
ukefaps;E_ef;rsm;rSm wuf+rJwufvsufom jzpfaeygawmhonf? jrefrmwjynfvHk;udk a=umuf&GHjcif;u
v$rf;rdk;xm;qJjzpfygonf? wyfrawmf axmufvSrf;tzJG0ifrsm;uvnf; xHk;pHtwkdif; ae&mtESH&Sdaeygonf?
rnfolr# wOD;tay:wOD; r,Hk=unf&J=uyg? Oya'ESifhrnDaom wzufowftrdefpD&ifcsrSwfjcif;rsm;/
w&m;r#wr_r&Sdjcif;ESifh
wyfrawmfuom
}uD;pdk;cs,fvS,fjcif;wdkvnf;
qufIjzpfyGm;aeygonf?
tm%mcsKyfudkifxm;aom
wyfrawmftwGif;
t*wdvdkufpm;r_rsm;ta=umif;udkvnf;
vlwkdif;todyifjzpfygonf? rnfonfha0zefr_udkrS cGifhry/ vufcH=uyg? vGwfvyfpGmajymqdkcGifhqdkonfrSmvnf;
vHk;0r&Sdyg?
e0w u if;wdk. uefowfcsKyfcs,fr_aygif;rsm;pGmxJrS tenf;i,fudk tav#mhay;oa,mif
[efjyaomfvnf; if;wdktay:wGif vlxku ,Hk=unfvmatmif rvkyfEkdifyg? xkdif;/ wkwfESifh jrefrmwdk
arSmifcdkul;jcif;vkyfief;ukd w&m;0ifcGifhy+yD; vrf;rsm; zGifhay;vdkufjcif;onfvnf; qif;&Jom;rsm;. b0rsm;udk
rnfodkr# racsmifvnfapyg? ppftpdk;&u wkwf/ xdkif;EkdifiHwdkESifh ydkrdkcifrif;&if;ESD;pGm qufqHjcif;jzifh

ppfvufeufrsm; 0,f,lEkdif&efESifh zufpyfpDrHudef;vkyfief;rsm; vkyfudkifEkdif&ef }uHaqmifcsufrsm;rSmvnf;


jrefrmjynfoljynfom;taygif;wdk. tem*wftwGuf &ifav;zG,fjzpfonfhtjyif jrefrmEkdifiHtwGuf
qif;&JwGif; ydkIeufapygonf? EkdifiHtwGif;rS obm0o,HZmwrsm;udk rwefwq aps;rsm;avsmhIa&mif;+yD;
&onfhaiGjzifh
vlenf;pkwkdif;&if;om;rsm;ESifh
jzpfaeaom
rqHk;Ekdifonfh
jynfwGif;ppfyJGrsm;wGif
toHk;y&eftwGuf vufeufrsm; 0,f,l=uygonf?
e0w u olwdkajymor#udk acgif;ndwfrnfholrsm;[k ,lq&aom EdkifiHa&;ygwDrsm;rS
udk,fpm;vS,ftcsKdudk
a&G;cs,fac:,l+yD;
trsKd;om;nDvmcHw&yf
usif;yaeygonf?
olwdku
ygwDpHk'Drdkua&pDpepfudk t&if;cHaom tajccHOya'w&yfudk a&;qJG&ef ud;yrf;aeonf[k ajymygonf?
olwdka&G;cs,fac:,lxm;aom [kwfuJh [kom ajzrnf[k ,lq&onfh ygwDudk,fpm;vS,frsm;xJrSyif
tcsKdu aemiftem*wfwGifvnf; ppfwyfu ,ckvdkyif EdkifiHa&;wGif OD;pD;OD;aqmifyaom tcef;urS
yg0ifEdkif&ef tqdkyonfudk uefuGufcJh=uygonf? pl;prf;avhvmolrsm;u TtrsKd;om;nDvmcHudk
vuf&Sdtm%m&Sifrsm;taeESifh
tm%mudk
tcsdet
f ueftowfr&Sd
qkyfudkifxm;Ekdifatmif
tuGufqifxm;aom vkyf&yfwckomjzpfonf[k owfrSwf=uygonf?
e0w tpdk;&onf if;wdk. vltcGifhta&;csKd;azmufusL;vGefaom vkyf&yfrsm;twGuf uJh&J_wfcsr_
trsKd;rsKd;cH&ygonf? ukvor*~ taxGaxGnDvmcHu 1991 ESifh 1992 ckESpfrsm;wGif xkdodkaom
a0zefuefuGufonfh qHk;jzwfcsufpmwrf;rsm; xkwfjyefcJhygonf? 1992 ckESpfwGif xkwfjyefaom
a=unmcsufwGif ukvor*~ taxGaxGnDvmcHu owfowfrSwfrSwf trnfESifhwuG xkwfazmfum
a':atmifqef;pk=unfESifhtwl
tjcm;xdef;odrf;cHae&onfh
EdkifiHa&;orm;rsm;tm;
v$wfay;&ef
awmif;qdkcJhygonf?
ukvor*~
vltcGifhta&;aumfr&SiftzJGu
*sDeDAmrdYusif;yaom
aqG;aEG;yJGwGif
EdkifiHa&;tusOf;om;rsm;tm;
v$wfay;&ef
t}udrf}udrfawmif;qdkcJh+yD;
twdkuftcHtzJG.
txif&Sm;qHk;acgif;aqmifjzpfaom a':atmifqef;pk=unfudk e0w u qufIzrf;qD;xm;jcif;udkvnf;
_wfcscJhygonf? Taumfr&Sifu jrefrmjynftwGif;Y qufvufjzpfyGm;aeaom ydkIqdk;0g;vmonfh
vltcGifhta&;csKd;azmufusL;vGefr_rsm;/ Oyrm &Gmrsm;udk &GmvHk;u|wf t"rRajymif;a&$apjcif;/ jynfolrsm;udk
twif;t=uyf ppfwyftwGuf ay:wmrsm;tjzpf ckdif;apum tpmrau|;bJxm;jcif;/ ppfa=umif;ta&SrS
rdkif;&Sif;&mwGif
vlrsm;udk
toHk;csjcif;/
ppfyJGrsm;rS
zrf;qD;aom
ppfoHkyef;rsm;udka&m/
EkdifiHa&;tusOf;om;rsm;udkyg vlrqefpGm nOf;yef;ESdyfpufjcif;rsm;tygt0if tjcm;ajrmufjrm;vSpGmaom
vltcGifhta&;csKd;azmufr_rsm;udk
oGm;a&mufavhvm+yD;
jyefvnfwifjytpD&ifcH&eftwGuf
txl;udk,fpm;vS,ftzJGrsm;tm; ESpf}udrfapv$wfcJhygonf?
e0w tpdk;&onf tjynfjynfqdkif&m tzJGtpnf;rsm;. wav;wpm;qufqHr_udk qHk;_H;cJh+yD;
,ckrSom yjyifxm;aom toGifwrsKd;tm; urBmhEkdifirH sm;udk wifjy&ef ud;pm;aeygonf? tcsnf;ESD;ygwnf;?
a,muFsm;/ rdef;r/ uav;rsm;ygrusef bkef;awmf}uD;rsm; tm;vHk;wdkrSm +idrf;csrf;pGm 'Drdkua&pDvGwfvyfcGifhESifh
vltcGifhta&;rsm;udk awmif;qdkcJh=uolrsm;jzpf+yD; xdkjrefrmjynfolvlxktaygif;tm; &uf&ufpufpuf
owfjzwfjcif;ukd rnfonfhtcgrS arhEkdif=urnfr[kwfyg? ,ckwkdif jyif;xef=urf;wrf;&ufpufaom enf;rsKd;pHkjzifh
twdkuftcHrSefor#udk ESdrfeif;acsr_ef;ae&mwGif txl;ojzifh vlrqefaom nOf;yef;ESdyfpufr_rsm;
toHk;yae=uonfudk
vltcGifhta&;tzJGtpnf;rsm;ESifh
tpdk;&rsm;u
pHkprf;od&SdcJh=u+yD;
_wfcsuefuGufcJh=uygonf? e0w . todomtxif&Sm;qHk;aom tjypfwckrSm 1990 jynfhESpf arvwGif
usif;ycJhaom a&G;aumufyJGwGif tjywftowftEdkif&cJhonfh pk wnfaxmifcJh+yD; EkdifiHa&;ajryHkay:udk
wifcJhaom trsKd;om;'Drkdua&pDtzJGcsKyfxHodk tm%mvJ$ajymif;a&;udpPudk ra&&ma0;uGmvSonfh
tem*wfqDodk a&$qdkif;xm;jcif;yifjzpfygonf?

urBmhEkdifiHrsm;tv,fwGif e0w ppftpdk;&. *k%foduQmrSm usqif;cJh&oI pk rSmrl ol.


EdkifiHwGif;Yomru wurBmvHk;.tjrifwGif *k%f&SdefjrifhwufausmfaZmvsuf&Sdaeygawmhonf? olrudk
tus,fcsKyfESifhzrf;qD;xm;+yD; vljrifuGif;rS z,f&Sm;xm;onfh=um;uyif olr. trsKd;om;'Drdkua&pDtzJGcsKyfu
1990 arva&G;aumufyJGwGif v$wfawmfae&mtrsm;qHk; tEkdif&cJhygonf? urBmhae&mtESHtjym;u olrudk
*k%fxl;rsm;/ qkrsm; tajrmuftjrm; tyfESif;cJhygonf? xkdtxJrS tjrifhrm;qHk; qkwckrSm olr.
t=urf;rzufaom 'Drkdua&pD/ +idrf;csrf;a&;/ vGwfvyfa&;ESifh olr. jynfaxmifpkom;rsm;twGuf
vltcGifhta&;&&Sdatmif &yfwnfcsuf/ ud;yrf;csufrsm;twGuf 1991 ckESpfwGif *k%fycsD;jrifhjcif;cHcJh&aom
EdkbJvf+idrf;csrf;a&;qkyif jzpfygonf? EdkbJvfaumfrwD. obmywdu qkay;yJGwGif rdef=um;cJhaom rdefcGef;wGif
olronf ,cktcgY jrefrmEdkifiHwGifomru useftm&SwcGifESifh tjcm;aom urBmhae&mtESHtjym;wkdwGif
ay:aygufaeaom t=urf;zufr_wdkudk qefusifwdkufzsufa&;ESifh vGwfvyfaom vltzJGtpnf;
jzpfay:vma&;wdktwGuf v_yf&Sm;r_rsm;. txdef;trSwfoauFwwckyifjzpfygonf [k ajymoGm;ygonf?
1993 ck ESpfOD;ydkif;u awmiftmz&durS c&pf,mefbkef;awmf}uD; bda&Smhwl;wl;ESifh
wdbufbkef;awmf}uD;
'vdkifvm;rm;wdktygt0if
tjcm;EdkbJvfqk&Sifrsm;yg0ifonfh
tzJGwzJGu
a':atmifqef;pk=unfudk v$wfay;&ef txl;wdkufwGef;cJhygonf? odkaomf t&mrxifcJhygay? xdktzJGu
owif;pm&Sif;vif;yJGwck yvkyfcJhygonf? e0w ESifh urBmw0Srf;odk toHv$ifhcJhygonf? olwdku
a':atmifqef;pk=unfonf
urBmw0Srf;wGif
vGwfvyfjcif;.
txdrf;trSwfoauFwjzpf+yD;
jrefrmjynfolvlxkw&yfvHk;udkvnf; pdwf"mwfwufuGatmif v_HaqmfEdkifqJyifjzpfygonf? olrudk
vGwfvyfcGifh jyefay;&ef oifhygonf [k ajymcJhygonf?
tif;vsm;uefab;rS olr. aetdrftwGif; wOD;wnf; tcsdef=um&SnfpGm csKyfaESmifr_cHae&onfrSm
,ckqdkv#if ig;ESpfwmumvtwGif; 0ifa&mufvm+yDjzpfaom pk ta=umif;udk usr awG;aerdygonf?
Todkaom
qdk;0g;vSonfh
tajctaersKd;udk
&ifqdkifEkdifatmif
b,ft&mursm;
olrudk
pGrf;aqmifay;aeygvdrfh?
olr taumiftxnfazmf }uHaqmifvsuf&Sdonfh &nfrSef;csufrSm txl;rGefjrwfvS+yD; rvJGraoG
rkcsatmifjrif&vdrfhrnf[laom rnfodkr# ,kdifESJzsufqD;ypfI r&Edkifonfh ckdifrmaom,Hk=unfcsufwck olrwGif
&Sdygvdrfhrnf?
'Drkdua&pDESifh
jrefrmjynfoltaygif;twGuf
vltcGifhta&;rsm;&&Sdatmif
ud;yrf;csufrsm;tay:wGifvnf; pk u olr. rdom;pkxHrS tqHk;pGefaom ,Hk=unfr_/ em;vnfr_ESifh
axmufcHtm;ay;r_rsm;udk &xm;ygonf? pk xHwGif yifudk,fpGrf;&nfowWdrsm; &Sdxm;+yD;jzpfygonf?
pl;&Sxufjrufaom pdwfpGrf;tm;ESifh todOm%f/ tvdrRmrsm;vnf; jynfhpHk+yD;jzpfygonf? pnf;pepfvnf;us+yD;
olr.b0udk ynmA[kokw&SmazGjcif;ESifh Ak'<bmomw&m;awmfrsm;udk avhvmusifh}uHjcif;tm;jzifh
jznfhqnf;wwfygonf?
olr.zcif AdkvfcsKyf. pGrf;aqmifcsufrsm;/ jrefrmjynfolvlxktay:xm;aom AdkvfcsKyf.
arwWmapwemESifh vlxkw&yfvHk;uvnf; AdkvfcsKyfudk av;pm;cspfcifpGm owd&vsuf&Sdaea=umif;rsm;udk pk
t+rJpOf;pm;aevdrfhrnf[k usr xifygonf?
olru trsKd;om;jyefvnfpnf;vHk;nDnGwfr_ &&Sda&;ESifh +idrf;csrf;pGm twlwuG yl;aygif;+yD;
oabmxm;uJGvJGr_rsm;udk ajz&Sif;Ekdifa&;twGuf t"dy`m,f&Sdaom aphpyfaqG;aEG;yJGrsm; ay:aygufvmEdkifatmif
e0w tpdk;&ukd ,cifuvnf; zdwfac:cJh+yD; ,ckxdvnf; zdwfac:aeqJjzpfygonf?
pk onf usrwdk. jrifuGif;rsm;rS aysmufaeaomfvnf; usrwdk. tawG;rsm;xJrS rnfonfhtcgrS
uG,faysmufoGm;vdrfhrnfr[kwfyg?
jrefrmjynfoljynfom;rsm;a&m/
jynfywGifa&mufaeol
jrefrmwkdif;&if;om;rsm;yg tm;vHk;u pk udk owd&ae+yD;/ pk ta=umif;udk awG;awmvsuf&Sdae=uygonf?
urBmuvnf; pk vGwfajrmufvmrnfhaeudkvnf; apmifhar#mfvsuf/ jrefrmjynfolvlxkudk zdESdyfcsKyfcs,fr_rS

vGwfajrmufatmif vrf;jyac:aqmif&rnfh olr. uH=urRmudk olr jznfhqnf;cGifh&awmhrnfh xdktcsdeftcgudk


apmifh=unfhae=uygonf? pk onf jynfolvlxkESifhtwl &Sdaeygonf? pk onf jynfolvlxkbufrSom
&yfwnfygonf? jrefrmjynfolvlxk. ,Hk=unfr_ESifh ar#mfvifhcsufrsm;udk pk u jznfhpGrf;ay;rnfqdkonfudk
pdk;pOf;r#yif oHo,rjzpfrdyg?
pk vGwfajrmufvmrnfhaeudkom usrwdktm;vHk; ar#mfvifhw}uD; apmifhpm;aerd=uygawmhonf?
roef;{
1993 ckESpf/ pufwifbmv
aemfa0;EkdifiH EdkbJvfaumfrwDOuUX rdefcGef;
1991 ckESpf 'DZifbmv (10) &ufaeY atmfpvdkrdawmfwGif usif;yaom 1991 ckESpf EdkbJvf+idrf;csrf;a&;qk
csD;jrifhyJGtcrf;tem;Y aemfa0;EkdifiH EdkbJvfaumfrwDOuUX ygarmuQ z&efppfpD*smpwuf (Francis Sejersted)
ajym=um;aomrdefcGef;

* * *
bk&ifrif;jrwf/ zdbk&m;}uD;/ tpdk;&tzJG0ifrsm;/ oHwrefrsm;ESifh trsKd;orD;/ trsKd;om;rsm; cifAsm;/
,ae Tae&mwGif usaemfwdk pka0;=uonfrSm atmifqef;pk=unf. xif&Sm;aom
vltcGifhta&;ESifh 'Drdkua&pDaqmif&Gufr_rsm;udk *k%fy&efESifh olrtm; 1991 ckESpftwGufjzpfaom
EdkbJvf+idrf;csrf;a&;qkudk
csD;jrifh&efyif
jzpfygonf?
cHpm;csuf
trsKd;rsKd;/
tzHkzHkjzpfay:&onfh
tcgor,jzpfygonf? +idrf;csrf;a&;qk&Sifudk,fwkdif rvma&mufEkdifbJ jzpfae&ygonf? usaemfwdk
todtrSwfyaeaom
ud;yrf;r_}uD;rSmvnf;
qHk;cef;a&muf&ef
vdkygao;onf?
olronf
olr.,Hk=unfcsuftwkdif; jzpfajrmuf&ef wkdufyJG0ifaeqJyifjzpfygonf? olr. pGrf;&nfowWdESifh
wm0ef,laqmif&Gufr_rsm;a=umifh
olronf
jrefrmjynfY
,Hk=unfcsuf.
tusOf;om;b0Y
a&muf&Sdaeygonf?
olr
rvma&mufEkdifonfhtwGuf
usaemfwdk
pdk;&drfa=umifh=updwfrsm;
jzpfay:vmaomfvnf; olr.rdom;pk cHpm;ae&aom pdk;&drfylyefr_ESifhpmv#if ajymyavmufrnfr[kwfyg?
olr.rdom;pkjzpfaom cifyGef;onf rdkufu,ftJ&pfESifh om;rsm;jzpf=uaom tvufZENm;ESifh uifrfwdktm;
tvGefyif udk,fjcif;pmemrda=umif; Ttcrf;tem;wGif ajymvdkygonf? usaemfwdkonf oifwdkESifhtwl
cHpm;=u&+yD; oifwdk.ZeD;ESifh rdcifjzpfoludk,fpm; atmfpvdkodk vma&mufI EdkbJvfqk vufcH,lonfudk
usaemfwdk rsm;pGmaus;Zl;wif&Sdygonf?
usaemfwdk.
pdk;&drfa=umifh=ur_rsm;onf
,Hk=unftm;xm;r_/
ar#mfvifhr_wdkjzifhvnf;
a&maxG;Ijzpfay:aeygonf? +idrf;csrf;a&;ESifh aphpyfjzefajza&;udk&,l&ef wkdufyJG0ifud;yrf;&mwGif usaemfwdk
pHerlemtjzpf
xm;&rnfhyk*~Kdvfrsm;onf
usaemfwdk&,l&ef
ud;yrf;aeonfh
t&mrsm;.
oauFwtjzpf&yfwnf+yD;
usaemfwdkwGif&Sdor#
taumif;qHk;pGrf;&nfudk
v_yf&Sm;wufuGapaom
yk*~KdvfrsKd;wdkudk tm;xm;=u&ygonf? atmifqef;pk=unfonf Todkaomyk*~Kdvfyif jzpfygonf? olronf
av;eufpGmwm0ef,lr_ESifh ("gwfyHkvmonf)
("gwfyHk)
tay: - EdkbJvf+idrf;csrf;a&;qkwHqdyf
atmuf EdkbJvfqk&Siftm; csD;jrifhtyfESif;onfhvufrSwf

(aqmif;yg;tquf)
ZJGowWdcdkif+rJr_wdkudk
OD;wnfcsufESifhenf;vrf;wkd
wom;wnf;jzpfaompdwful;tjrifjzifh
aygif;pyfay;xm;ygonf?
,if;tjrif.
ta&;}uD;qHk;aomt*Fgtpdwftydkif;rsm;rSm
'Drkdua&pDESifh
vltcGifhta&;rsm;udk
dkaoav;pm;r_/
tkyfpkrsm;t=um;
aphpyfjzefajzr_/
t=urf;rzufr_ESifh
wOD;jcif;taejzifhif;/ pkaygif;Iif; pnf;urf;user_ ponfwdkyif jzpfygonf?
olrtm; pwif pdwf"mwfwufuGv_yf&Sm;apaom yk*~Kdvfrsm;onf y"getm;jzifh r[wWr*ENDESifh
olr.zcif jrefrmhvGwfvyfa&;ud;yrf;r_acgif;aqmif atmifqef;wdkyifjzpfa=umif; olrudk,fwkdif &Sif;vif;pGm
&nfn$ef;xm;ygonf?
t=urf;rzufa&;
tawG;tac:orm;}uD;ESifh
AdkvfcsKyf}uD;wdkt=um;
uJGjym;jcm;em;csufrsm;
trsm;tjym;&Sdaomfvnf;
tajccHwlnDcsufrsm;udk
awG&Sd&ygonf?
if;wdkESpfOD;pvHk;wGif ppfrSefaomvGwfvyfa&;pdwfxm;/ ppfrSefaomed0gww&m;ESifh atmifqef;pk=unfu
olzcifESifhywfoufI a&;om;&mwGif toHk;yonfhpum;twdkif; euf_dif;vSaom dk;om;r_ wdkudk
awG&Sd&ygonf? atmifqef;tzdk acgif;aqmifr_onf wm0efjzpfI rdrdacgif;aqmifrnfh jynfolvlxk.
,Hk=unfr_ESifh dkaoav;pm;r_wdkudk&,lI wm0efxrf;aqmif&mwGif ed0gww&m;&SdrS wm0efausyGefrnf
jzpfygonf?
*ENDESifh zcifjzpfolwdkxHrS tm;xm;erlem,lp&m pdwf"mwfa&;&mrsm;udk &,lcJhaomfvnf;
atmifqef;pk=unfwGifvnf; vGwfvyfaomtawG;tac:rsm;&Sd+yD; ,if;wdkonf olr.EdkifiHa&;0g'
jzpfvmygawmhonf? t"durl&if;rSm olr.zcifY olr jrifawG&aom euf_dif;vSaom dk;om;r_ yif
jzpfygonf? olr.tawG;tac:wGif vltcGifhta&;udk tv,fA[dkY ae&may;xm;onfrSm vl*k%foduQmudk
umuG,f&ef
wu,fwrf;vdktyfonfhoabmudk
a&mifjyef[yfaeyHk&ygonf?
vlom;onf
vGwfvyfaomvltzJGtpnf;wGif aexdkifcGifh&SdonfomrubJ kdaoav;pm;cHydkifcGifhvnf; &Sd&rnfjzpfygonf?
Tt,ltqtay:wGif
tjrifhqHk;ar#mfrSef;csuf
pdwful;tjrifESifh
wnf+idrfaomvufawG0g'wdkudk
xl;jcm;pGmaygif;pyfxm;aom vrf;pOfw&yfudk olru csrSwfwnfaxmifxm;ygonf? olrtzdk TonfrSm
oDtdk&Dt,ltqr#om r[kwfyg? Todkaom t,ltqudk vufawGEdkifiHa&;Y usifhoHk;Ekdifonfudk
jyo&mwGif olronf rsm;pGmtaxmuftulyol jzpfaeygonf?
+idrf;csrf;a&;ESifh aphpyfjzefajza&;rl0g'udk vufawGtaumiftxnfazmf&mwGif vHk;0r&Sdrjzpfaom
vdktyfcsufw&yfrSm a=umufGHjcif;uif;rJhr_yif jzpfygonf?Ttcsufudk atmifqef;pk=unf odem;vnfygonf?
olr.pmwrf;wckwGif
tm%ma=umifhr[kwfbJ
a=umufGHr_a=umifhom
vlom;wkdif;
azmufjyef=ujcif;jzpfonf[k pwifa&;om;azmfjyxm;ygonf? olr. wdkif;jynfrS tm%m&Sifpepftm;
&nf&G,fI a0zefxm;jcif;yifjzpfygonf? if;wdku OD;aqmifvrf;jyy&rnfjzpfaom jynfolvlxkudk if;wkdu
a=umuf&GHaeojzifh if;wdkudk,fif;wdk azmufjyefapcJhjcif;yifjzpfygonf? Tonfa=umifh if;wdkonf
raumif;r_oHo&m vnfae=u&ygonf? odkaomfvnf; olr.tawG;tac:wGif a=umuf&GHr_uif;rJh&ef
E_d;aqmfcsufonf OD;pGmyxrtaejzifh trsm;ESifhoufqdkifaom E_d;aqmfcsufjzpfygonf? usaemfwdktm;vHk;
a=umuf&GHjcif;uif;rJh=u&ef awmif;qdkjcif;jzpfygonf? olrudk,fwkdifvnf; a=umuf&GHr_uif;rJha=umif;udk
vufawGjycJhygonf? olronf aoewfrsm;jzifh csdefxm;onfudk wudk,fwnf; qefusifcJholjzpfygonf?
TodkaomowWdudk rnfonfht&mu cHEkdifygrnfenf;? olrtm; rypf&ef aemufqHk;trdefay;vdkufol Adkvfr;.
pdwfxJwGif rnfodk&Sdygoenf;? olr.owWdudk av;pm;Ivnf; jzpfEkdifonf/ =urf;wrf;aom tiftm;jzifh
rnfonfht&mudkr# atmifjrifEkdifrnfr[kwfonfudk ,if;Adkvfr; oabmaygufoGm;Ivnf; jzpfEkdifygonf?
t=urf;zufr_. tqdk;0g;qHk;aom&efolonf t=urf;zufr_yifjzpfI ,if;udkwkdufzsuf&mwGif
a=umuf&GHr_uif;rJhjcif;onf txufjrufqHk; vufeufjzpfygonf? olr. tm;uszG,f&m &JpGrf;owWda=umifh
atmifqef;pk=unfonf *ENDESifh zcifjzpfol atmifqef;uJhodk tmedoif}uD;rm;aom oauFw

trSwftom;tjzpfodk a&muf&Sdvmjcif;jzpfygonf? atmifqef;onf if;.ud;yrf;r_rsm; r+yD;jywfao;rD


aoewfypfcH&jcif;jzpfygonf? Todkvkyfaqmifjcif;jzifh atmifqef;tm; jrefrmhEdkifiHa&;rS z,f&Sm;Ekdifrnf[k
vkyf}uHowfjzwf&efpDpOfolrsm;u ,lqcJhygv#if rSm;,Gif;aom,lqcsufomjzpfygonf? atmifqef;onf
vGwfvyfaom jrefrmjynftwGuf pnf;vHk;nDnGwfr_. oauFwjzpfvm+yD; vGwfvyfaomvltzJGtpnf;udk
wnfaqmufEkdif&ef ,ck wkdufyJG0ifud;yrf;aeolrsm;tm; pdwf"mwfwufuGaponfh yk*~Kdvfvnf;
jzpfvmygawmhonf? Todk pHerlemxm;p&m/ pdwf"mwfwufp&mtjyif jynfolvlxkpdwfESvHk;wGif
atmifqef;&,lxm;onfhae&ma=umifh if;aoqHk;+yD; ESpfaygif; (40) ausmft=umwGif atmifqef;pk=unfonf
EkdifiHa&;pwifvkyfudkif&ef vdktyfaomtajccHudk &&SdEkdifcJhygonf? olronf zcif.tarGtESpfudk qufcHcJh+yD;
,cktcg olrudk,fwkdifyif jrefrmjynfwGifomrubJ tm&SwdkufwcGifvHk;ESifh tjcm;urBmhae&m tESHtjym;wGif
t=urf;zufr_udk awmfvSefI vGwfvyfaom vltzJGtpnf; wnfaxmif&ef ud;yrf;csuf.
oauFwjzpfaeygonf?
atmifqef;pk=unf. &JpGrf;owWdESifh jrifhrm;aom ar#mfrSef;csufwdkonf usaemfwdkwGif&Sdaom
taumif;qHk;pGrf;&nfudk ay:xGufvmaprnf[k usaemfwdkuJhodkaom omrefyk*~Kdvfwdku cHpm;=u&onf[k
usaemf,Hk=unfygonf? tem*wfwGif ,Hk=unfr_&Sdaeao;&eftwGuf olruJhodkaomyk*~KdvfrsKd;udk usaemfwdk
vdktyfonf[k cHpm;rdygonf? ,if;tcsufonf olr ud;yrf;r_. pGrf;tm;}uD;aom oauFww&yfjzpf+yD;
olrudk rw&m;vkyfwkdif; usaemfwdkESvHk;om;wGif tjrwfwEdk; apmifha&Smufxdef;odrf;xm;onfht&mudk
csKd;azmufcH&ouJhodkyif cHpm;=u&ygonf? aetdrfwGif zrf;qD;jcif;cHae&ol TtrsKd;orD;onf
ar#mfvifhcsufa&mifjcnfjzpfygonf? olr xdkae&mY&Sdaejcif;jzifh aumif;r_ukodkvf. tiftm;udk usaemfwdk ydkI
,Hk=unfudk;pm;vm=uygonf?
atmifqef;pk=unfudk 1945 ckESpfwGif arG;zGm;ygonf? olr.zcif vkyf}uHowfjzwfcH&pOfu olronf
(2) ESpforD;jzpfygonf? zcifudk rSwfrdEdkifaomt&G,fr[kwfyg? rdcifjzpfolrSm oHwrefjzpfojzifh
atmifqef;pk=unfonf i,fpOfumvuif;/ aemufydkif;umvrsm;wGifif; EdkifiHjcm;Y aexdkifcJhygonf? 1967
ckESpfwGif olronf atmufpzdk'fwuUodkvf pdef[lpfaumvdyfrS EdkifiHa&;ynm/ '\eduaA'/ abm*aA'
bmom&yfrsm;jzifh bJG&cJhygonf? 1969 ckESpfrSpI e,l;a,mufrd ukvor*~XmecsKyfwGif (2) ESpfr#
tvkyfvkyfygonf? 1972 ckESpfwGif olronf wdbufa&;&m +Adwdo#ynm&Sifjzpfol rdkufu,ftJ&pfESifh
vufxyfygonf? blwefEkdifiHwGif acwWaexdkif+yD;aemuf atmufpzdk'fwGif 1975 ckESpfavmufY
jyefvnfaexdkifygonf?
olronf
uav;i,f (2)
a,muf&Sdaom
tdrf&Sifrwm0eftjyif
ynma&;bufwGifvnf; qufvufud;pm;+yD; jrefrmhorkdif;ESifh pmayukd t"duxm;avhvmygonf? olronf
*syefjynf usKdwdkwuUodkvfESifh tdENd,EkdifiH tqifhjrifhokawoeXmewdkwGif {nhfonfawmfynm&Siftjzpf
avhvmcJhygonf? 1988 ckESpf jrefrmjynfodk jyefvmaomtcgwGif vef'efwuUodkvf ta&Swdkif;ESifh
tmz&duavhvma&;XmewGif avhvmjcif;udk &yfem;vdkuf&ygonf? Todkaom jyifytjzpftysufrsm;u
1988 ckESpfY olr pwifrnfh tcef;uudk &nfn$ef;cJhjcif;r&Sdyg? odkaomf olronf aumif;pGm tqifoifh
jyifqifxm;+yD;olyif jzpfygonf?
jrefrmjynfoljynfom;wdk. uH=urRmESifhywfoufI tpOfojzifh olr &ifav;aecJh&aom
om"ursm;&Sdygonf? olronf waewGif jrefrmjynfodk jyef&zG,f&m&Sdonf/ ,if;odkaomtcgwGif
cifyGef;onf. axmufcHtm;ay;r_vdka=umif; olru ajymcJhonfudk olr.cifyGef;u ajymcJhzl;ygonf? olr
avhvmqnf;yl;aom
udpP&yfrsm;wGifvnf;
jrefrmEdkifiH.
acwfopforkdif;udkom
ydkI
t"duxm;avhvmonfudk awG&ygonf? zcifESifh jrefrmhorkdif;wGif zcifjzpfol yg0ifcJhaom tcef;uudk
avhvmjcif;tm;jzifh olr. EkdifiHa&;wm0ef,lr_ESifh zcif. tdkuft&m qufcH&rnf[laom oabmudkvnf;
ydkrdkckdifrmvmapygonf?

*syefodkoGm;aomtcgY zcifjzpfol. ajc&mtwkdif; vdkufaeouJhodk jzpfoGm;&ygonf?


'kwd,urBmppftwGif; atmifqef;onf *syef&Sd ppfpcef;wckwGif ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmfudk
wnfaxmifjcif;yif
jzpfygonf?
jrefrmjynfudk
*syefu
usL;ausmf0ifa&mufvmonfhtcgwGif
atmifqef;wdktzJGvnf; twlvdkufygvmcJhygonf? odkaomf r=umrDwGif if;wdkonf +Adwdo#udkvdkeDtpdk;&udk
wdkufcdkufae&mu *syefudk awmfvSefykefuef+yD; r[mrdwfrsm; jrefrmjynfudk jyefvnfodrf;ydkuf&mwGif
tultnDay;=uygonf? ppf+yD;onfhtcgwGif if;uOD;aqmifI +Adwdo#wdkESifh aphpyfaqG;aEG;EkdifcJhojzifh
aemufqHk; vGwfvyfa&;&&Sdygonf? vGwfvyfaom jrefrmEkdifiHb0odk a&muf&SdvmaomjzpfpOfudk
avhvm&efESifh EkdifiHa&;udkxdef;uGyfxm;onfh tjrifhqHk;ar#mfrSef;csufrsm;udk em;vnfoabmayguf&ef
ta&;w}uD;vdktyfaeonf[k atmifqef;pk=unfu cHpm;aeyHk&ygonf? tdENd,ESifh jrefrmEkdifiHwdk.
udkvdkeDacwftawGtuHudk E_dif;,SOfxm;onfh ajymifajrmufaom pmwrf;wapmifwGif jrefrmjynf,Ofaus;r_
dk;&mtarGtESpf. xl;jcm;aom vuQ%m&yfrsm;udk olru a&;om;azmfjyxm;ygonf?
orkdif;onf
ta&;}uD;.?
rdrdonf
rnfonfhdk;&mtpOftvmwGif
yg0ifonfudk
rdrdbmomqHk;jzwfjcif;tm;jzifh rdrdrnfoljzpfonfudk qHk;jzwf&ma&mufonf? atmifqef;pk=unfonf
trsKd;om;,Ofaus;r_ dk;&mtarGtESpf. taumif;qHk;t*FgvuQ%mrsm;[k olru ,lqaomt&mrsm;udk
*kyvmap&ef ud;pm;I olrudk,fwkdifvnf; ,if;t*FgvuQ%m&yfrsm;ESifh xyfwlxyfr#jzpfap&ef
ud;yrf;tm;xkwfygonf?
Todk
av;eufaomtodynmjzifh
rdrd.tcef;uudk
eufeJpGm
oabmaygufjcif;onf EkdifiHa&;ud;yrf;r_wGif tvGef}uD;rm;aom tiftm;yifjzpfygonf?
xl;jcm;onf[kqdkEkdifaomfvnf; 1988 ckESpfY atmifqef;pk=unf jrefrmjynfodkjyefoGm;&onfh
ta=umif;rSm EkdifiHa&;tajctaea=umifh r[kwfbJ rdciftdk}uD; aexdkifraumif;jzpfaeaoma=umifhyif
jzpfygonf? odkaomfvnf; EdkifiHa&;rkefwkdif; pwifwdkufcwfae+yDjzpfygonf? qENjyyJGrsm;/ &JESifh&ifqkdif
xdyfwdkufawGr_rsm; jzpfyGm;cJh+yD; vlaygif; (200) cef aoqHk;cJh&+yD;jzpfygonf? aeraumif;ol
rdcif}uD;tm;ypkaepOf r+idrfroufjzpfr_rsm; qufvufjzpfyGm;ygonf? ,if;odkaom tajctaewGif
'kwd,ajrmuf trsKd;om;vGwfvyfa&;ud;yrf;r_ [k olrudk,fwkdifac:qdkaom wdkufyJGwGif wufwufuGuG
yg0if&ef qHk;jzwfvdkufjcif;yifjzpfygonf?
jrefrmjynfwGif ppfwyfu 1962 ckESpfY tm%modrf;,lygonf? 1988 ckESpfwGifjzpfyGm;aom
qlylr_rsm;rSm ydkrdkwdk;yGm;vmaom zdESdyfcsKyfcs,fr_rsm;udk wefjyefjcif;yif jzpfygonf? xdkESpf aEG&moDtajctae
ra&&mao;onfhtcsdefwGif
atmifqef;pk=unfonf
tpdk;&xH
tdwfzGifhay;pm
a&;om;I
ygwDpHka&G;aumufyJGusif;yonftxd
wkdif;jynfukd
OD;aqmifoGm;&eftvdkiSm
dkaoav;pm;&aom/
oduQm&Sdaomyk*~Kdvfrsm;yg0ifonfh twdkifyifcHaumfrwDudk zJGpnf;ceftyf&ef wifjycJhygonf? xdkpmwGif
pnf;urf;pepf&Sd=u&efESifh
tiftm;oHk;r_udk
ESpfbufpvHk;u
a&Smif=uOf&ef
vdktyfa=umif;
tav;xm;Iazmfjy+yD; EdkifiHa&;tusOf;om;rsm;udk v$wfay;&ef awmif;qdkxm;ygonf?
&uftenf;i,f=umaomtcgwGif &efukefrd a&$wd*HkapwDa&SwGif axmif/ aomif;csDwufa&mufaom
vlxkpnf;a0;yJGY olr rdefcGef;ajymqdkI vltcGifhta&;/ 'Drkdua&pDESifh t=urf;rzufa&;tay:wGif rlwnfaom
EkdifiHa&;tpDtpOfw&yfudk
wifjyygonf?
vufeufudkifwyfzJGrsm;onf
&ufowWywftawmf=um
wkefqdkif;ae+yD;rS pufwifbmv (18) &ufaewGif ydkI wif;=uyfpGmcsKyfudkifjcif;jzifh wefjyefvdkufygonf?
EkdifiHawmf +idrf0yfydjym;r_wnfaqmufa&;tzJG (e0w) udk zJGpnf;um tpnf;ta0;yJGrsm;udk
ydwfyifwm;jrpfvdkuf+yD; ppftkyfcsKyfa&;Oya'udk usifhoHk;I tr_ppfjcif;r&SdbJ tjypf'%fay;ygawmhonf?
EdkifiHa&;ygwDrsm;udkrl ydwfyifwm;jrpfjcif;r&Sdyg? (tpnf;ta0;rsm;rvkyf&ef ydwfyifxm;+yD;jzpfI
ydwfyif&efrvdkawmh[k
,lqxm;[ef&Sdygonf)?
e0wzJGpnf;+yD;
&ufowWwywft=umwGif
atmifqef;pk=unfESifh tjcm; twdkuftcHtcsKdu trsKd;om;'Drdkua&pDtzJGcsKyf (tift,f'D) udk
wnfaxmifvdkufygonf? olronf EdkifiHa&;v_yf&Sm;r_rsm;wGif tm;oGefcGefpdkuf qufvufyg0ifum

tpnf;ta0;rsm; ydwfyifxm;onfudkif;/ ppfwyfu +cdrf;ajcmufonfudkif; vGefqefI vlaygif;rsm;pGm


wufa&mufaom EkdifiHa&;pnf;a0;yJGrsm;udk wjynfvHk;wGif usif;yEkdifcJhygonf? olr EkdifiHa&;
pnf;Hk;a&;qif;&mwGif xl;jcm;xif&Sm;aom vuQ%mw&yfrSm tpOftvmt& wOD;ESifhwOD; rwnfh=uaom
wdkif;&if;om;vlrsKd;tm;vHk;udk qJGaqmifEkdifjcif;yifjzpfygonf?
olr.*k%foduQma=umifh ppftpdk;&onf tawmf=umwGefqdkif;aecJh+yD;rS 1989 ckESpf ZlvdkifvrSmyif
olrtm; aetdrfwGif xdef;odrf;vdkufjcif;jzpfayonf? 1990 ckESpf arvwGifusif;yaom a&G;aumufyJGwGif
trsKd;om;'Drdkua&pDtzJGcsKyf t}uD;tus,ftEdkif&&Sd+yD; v$wfawmfudk,fpm;vS,fOD;a& (80) &mcdkifE_ef;ausmf
tEkdif&&SdoGm;ygonf?
TonfrSm
atmifqef;pk=unf.
atmifyJGyifjzpfonf[k
vlwkdif;u
oabmwl=uygonf?
e0w onf rnfonfhtwGuf vGwfvyfaoma&G;aumufyJGudk usif;ycGifhyygoenf;? if;wdku
qefusifzuf&v'fwrsKd; xGufvmrnf[k ar#mfvifhxm;yHk&ygonf? if;wdk tm%mqufvuf&,l&eftwGuf
w&m;Oya't& vkyfydkifcGifhay;rnfh a&G;aumufyJG&v'fudk ar#mfvifh=u[efwlygonf? Todkaom tpdk;&rsKd;.
t=uyftwnf;rSm rdrd.vdrfvnfajymqdkcsufwGif rdrdyg jyefydwfrdaejcif;yifjzpfygonf? rnfodkyifjzpfap e0w
onf a&G;aumufyJG&v'fudk vufcH&efjiif;qefvdkufygonf? a&G;aumufyJGudk zsufodrf;vdkuf&onfh
oabmyifjzpfygonf? odkaomf e0w url w&m;0ifonfhoabm ydkrdkenf;yg;aomfvnf;
qufvuftkyfcsKyfaeygonf? w&m;0ifr_r&Sdjcif;a=umifhyif ydkI&ufpuf=urf;wrf;pGm vkyfaqmifae=u&ygonf?
vltcGifhta&;rsm; t}uD;tus,f qufvufazmufzsufaeonfudk tifrepfwD (Amnesty)
urBmhvltcGifhta&;tzJGu
tpD&ifcHxm;ygonf?
e0w
tpdk;&onf
,aeurBmwGif
tzdESdyftcsKyfcs,fqHk;aom tpdk;&tjzpfodk a&muf&SdoGm;+yDjzpfygonf?
vGefcJhaom
q,fpkESpfrsm;wGif
vltcGifhta&;qkdif&m
vkyfaqmifcsufrsm;udk
todtrSwfyonfhtaejzifh aemfa0; EdkbJvfaumfrwDonf +idrf;csrf;a&;qktcsKdudk csD;jrifhcJhygonf?
+idrf;csrf;a&;. tajccHvdktyfcsufonf vlom;tm;vHk;. b0&Sifoefr_ESifh dkaoav;pm;cH&r_qkdif&m
tcGifhta&;wdkukd
todtrSwfyjcif;jzpfonf[laom
,Hk=unfcsufjzifh
csD;jrifhcJhjcif;jzpfygonf?
TodkcsD;jrifh&jcif;.
tjcm;&nf&G,fcsufw&yfrSm
tajccHtm;jzifh
vltcGifhta&;t,ltqonf
taemufwkdif;t,ltqom
r[kwfbJ
,Ofaus;r_tm;vHk;wGifvnf;
&Sdonfudkjyovdkaom
&nf&G,fcsufyifjzpfygonf? Tta=umif;ESifhpyfvsOf;I atmifqef;pk=unf. 'Drkdua&pD&SmyHkawmfpmwrf;rS
pmydk'fwydk'fudk udk;um;wifjyygrnf?
w&m;r#wr_r&Sdaom ae&ma'owGif pdwfcs&aom+idrf;csrf;r_vnf; r&SdEkdifyg? +idrf;csrf;a&;[lonfrSm
twdkuftcHtm;vHk;
E_wfqdwfaejcif;jzpfonf[lIif;/
vHkcHa&;[lonfrSm
rdrdwdktm%mwnf+rJa&;udk aocsmatmifyvkyfjcif;jzpfonf[lIif; t"dy`m,faumuf,l=uaom
oabmxm;usOf;ajrmif;olwdkuomv#if vltcGifhta&;onf +idrf;csrf;a&;ESifh vHkcHa&;wdk.
tajccHjzpfonf[laom tcsufudk jiif;qdk=urnfjzpfygonf? jrefrmwdkonf +idrf;csrf;a&;ESifh
vHkcHa&;oabmudk at;jraomt&dyfESifh wJGzufxm;=uygonf?
opfyif.t&dyfonf at;jrayonf
xdkxuf rdb.t&dyfonf ydkI at;jr.
xdkxuf q&morm;.t&dyfonf ydkIyif at;jr.
xdkxuf rif;.t&dyfrSm ydkIyifom at;jrayonf?
odkaomf tat;jrqHk;rSm Ak'<jrwfpGmbk&m;.
t&dyfyif jzpfayonf?

xdka=umifh
jynfolvlxkudk
+idrf;csr;f a&;ESifh
vHkcHa&;[lonfh
at;jraom
t&dyftm0goay;Ekdif&eftwGuf tkyfcsKyfolwdkonf Ak'<&Sifawmf. tqHk;tr=o0g'rsm;udk
vdkufem&rnfjzpfygonf? ,if;=o0g'rsm;xJwGif opPmw&m;&Sdjcif;/ w&m;"rR apmifhpnf;jcif;ESifh
*k%mxm;jcif;wdkonf t"dujzpfygonf? Todkaom t&nftcsif;rsm;ay:wGif tajcyaom
tpdk;&udk &&Sd&ef&nf&G,fI jrefrmjynfom;wdku 'Drkdua&pDwkdufyJG0ifae=ujcif;yif jzpfygonf?
jynfwGif;Y EdkifiHa&;tzdESdyfcHae&ojzifh EdkbJvf+idrf;csrf;a&;qk&Sifudk,fwdkif rvma&mufEkdifonfrSm
Tt}udrfonf yxrt}udrf r[kwfyg? [pfwvm. wckaom tusOf;pcef;wGif zsm;emaeol umvf;AGef
atmfpDtufpuD (Carl Von Ossietzky) onfvnf; 1936 ckESpfu rvma&mufEkdifcJhyg?
tif'a&qmcga&mAfh (Andrei Sakharov) ESifh vufbdk0ifpm (Lech Walesa) wdkonfvnf;
xdkenf;wlyifjzpfcJh&ygonf? atmfpDtufpuDonf emZDtpdk;&rywfusrD aoqHk;oGm;&+yD; qmcga&mhAfESifh
bdk0ifpmwdkrSmrl if;wdk. ud;yrf;r_rsm; atmifyJGcHonfudk awGjrif=u&ygonf? atmifqef;pk=unfonfvnf;
olr. ud;yrf;r_atmifyJGcHonfudk jrif&rnf[k usaemfwdk ar#mfvifhygonf?
odkaomfvnf; +idrf;csrf;a&;qk&Sifudk,fwkdif a&mufrvmEkdifonfrSm Tt}udrfonf aemufqHk;jzpfcsifrS
jzpfrnf[laom tvm;tvmudkvnf; usaemfwdk od&Sdxm;&rnfjzpfygonf? usaemfwdkaexdkif&m
urBmrsKd;wGif +idrf;csrf;a&;ESifh aphpyfjzefajza&;udk wcgwnf;ESifh r&Edkifonfudkvnf; owdy=u&rnf jzpfygonf?
usaemfwdk. pHowfrSwfcsufrsm;udkvnf; edrfhusoGm;atmif yvkyfEkdifrnfr[kwfyg? xdkodkrvkyfbJ
ydkrdkaumif;rGefaomavmuudk vdktyfygu usaemfwdk ydkI Edk;=um;zswfvwf&ef a=umuf&GHr_rS ydkI uif;&Sif;&ef
,ckESpfqk&SifajymouJhodk euf_dif;aom dk;om;r_ &Sd=u&ef usaemfwdk ud;pm;=u&rnfjzpfygonf?
TonfrSm usaemfwdktm;vHk; wOD;pDyvkyf&rnfh udpPjzpfaomfvnf; tm%m&mxl;tqifh&Sdolrsm; usifhoHk;&ef
txl;vdktyfygonf? atmifqef;pk=unfuJhodkyif dk;om;ESdrfhcsr_ESifh a=umuf&GHjcif;uif;r_udk jy=uyg? ydkI
aecsifzG,faumif;aom urBmavmu ay:aygufvmrnf jzpfygonf?
(wrsufESmpm a':pk"gwfyHkvmonf)
(wrsufESmvHk;wGif wyf&rnfhacgif;pOf}uD;)

tydkif;-u

1984 ckESpf 1993 ckESpftwGif;


a&;om;aom
pmwrf;rsm;ESifh taxGaxGrdefcGef;rsm;
(aemufxyfwrsufESm aqmif;yg;)
atmifqef;

t*Fvdyfbmomjzifh 1991 ckESpfwGif yHkESdyfxkwfa0aom pmtkyfrS pmrsufESm 3-37 udk jrefrmjyefonf?

* * *

usr rSwfrdEkdifaom t&G,fra&mufrDuyif usr.zcif uG,fvGefoGm;ygonf? xdka=umifh azaz[m


b,fvdkvlpm;rsKd;ygvdrfh [laom odcsifpdwfjzifh zcif. b0vkyfaqmifcsufrsm;ESifhywfoufaom
pmaytaxmuftxm;rsm;udk usr pwifpkaqmif; avhvmzwf_jcif;yifjzpfygonf? atmufwGif azmfjyyg
txky`wWdpmwrf;udk a&;om;&mY yHkESdyfxkwfa0jcif; taxmuftxm;rsm;udk t"dutajccHxm;ygonf?
ta=umif;t&mESpf&yfESifhywfoufIomv#if usrwdkrdom;pkESifh azazhtm; aumif;pGmodu|rf;cJholrsm;xHrS
od&Sd&aomtcsuftvufrsm;tay:wGif
tawmftoifh
tajccHxm;ygonf?
aoG;om;eD;uyfpGm
awmfpyfolwOD;. txky`wWdudk a&;&onfrSm rvG,fulyg? "rR"dXmefusus a&;Ekdifrnfr[kwf[k
tpGyfpJGcH&Edkifygonf? wu,fwrf;wGifvnf; txky`wWda&;olwdkonf rdrdwdk &SmazGpkaqmif;&&Sdaom
taxmuftxm;rsm;jzifh rdrdwdk. udk,fydkifqHk;jzwfOm%fudk yHkpHoGif;ay;cJhaom tjzpftysuf/
tawGtuHrsm;. =oZmoufa&mufr_rS uif;vGwfEkdifrnfr[kwfyg? usrtaejzifh usrzcif. kyfyHkv$mudk
usrjrifonfhtwkdif; rSefuefpGm ay:vGifap&ef ud;yrf;a&;om;xm;ygonf[kom ajymEkdifygonf?
* * *
atmifqef;udk jrefrmEkdifiH tnma'o&Sd ewfarmufrduav;Y 1915 ckESpf azazmf0g&Dv 13
&ufaewGif zGm;jrifygonf? rEWav;rdawmf&Sd jrefrmbk&iftkyfcsKyfa&;pepfudk ysufokef;ap+yD; jrefrmwEkdifiHvHk;
+Adwdo#tkyfcsKyfa&;vufatmufodk usqif;apcJhaom wwd,t*Fvdyf-jrefrmppfyJGt+yD; ESpfaygif; (30)
t=umwGifjzpfygonf? ewfarmufe,fole,fom;rsm;onf jrefrmbk&ifrsm;. tr_udkxrf;aqmifonfh
tpOftvm&Sdolrsm;jzpf.? atmifqef;. rdcifrsKd;dk;xJwGif &mxl;}uD; rif;r_xrf;tcsKd yg0ifcJhygonf?
zcifjzpfol OD;zmonf v,form;rsKd;dk;rSjzpf+yD; avmuDa&;&mwGif vdrRma&;jcm;r&Sd/ pum;rajym wHk%Sdbma0
aewwfolwOD;jzpfygonf? Om%f&nfaumif;I pmayzufwGif xl;c|efaomfvnf; pum;enf;vGef;ojzifh
OD;zmonf rdrd. toufarG;0rf;a=umif;tvkyfjzpfaom a&SaetvkyfY atmifjrifjcif;r&SdcJhyg? xkda=umifh
xufjrufoGufvufvSaom rdcif a':pkomv#if rdom;pkpm;0wfaea&;udk t"duwm0ef,l&ygonf? a':pk.
OD;av;awmfolonf
+Adwdo#wdkudk
a&S;OD;pGm
awmfvSefqefusifcJhaom
jrefrmtkyfpkwpkudk
acgif;aqmifcJhygonf? aemufqHk;Y Adkvfva&mif ac: OD;rif;a&miftm; +Adwdo#wdku
zrf;qD;owfjzwfvdkufygonf? ukvm;wdku|efrcH [laom pdwfxm;&SdcJhonfh xdk&J&Jawmuf
rsKd;cspfyk*~Kdvf}uD;um; atmifqef;rdom;pkESifh e,fole,fom;rsm; *k%f,lpHxm; tm;uszG,f&mjzpfvmygonf?
nDtudkarmifESr (6) OD; [uav;b0uyif uG,fvGef=uolrsm;tygt0ifqdkv#if arG;csif; - 9 OD;]
teuf taxG;qHk;jzpfol atmifqef;onf oludk,fwkdiaf &;cJhaom rSwfwrf;t& npfywfcsLcsm tpm;=uL;I
vHk;0 ESpfvdkzG,fr[kwfaom uav;wOD;jzpfygonf? pum;ajymvnf; aemufusvSojzifh rdom;pku pGeft
aeovm;[lIyif ylyifcJh&.? odkaomf atmifqef;uav;onf y&d,m,fr&Sdjcif;/ tvGefdk;om;ajzmifhrwfjcif;/
qif;&Jolrsm;tm; oem;=uifemwwfjcif; paom cspfpzG,fpdwf"mwfrsm;jzifh jynfhpHkonf[k oltm; i,fpOfu
aumif;pGmodcJholrsm;ESifh
olrdom;pk0ifrsm;u
aumufcsufcs=uygonf?
atmifqef;rdom;pkrSm
Om%f&nfaumif;+yD; ynmzufwGif xGef;aygufolrsm;tjzpf emrnfaumif;&xm;ygonf? atmifqef;. tudk
(3) OD;rSm toufi,fi,fav;wGif ausmif;pwuf=u.? odkaomf atmifqef;rSmrl tarygwufrS
ausmif;wufrnfqdkum uwfzJhae.? pdwf"mwf}uHcdkifvSygonf[k qdk&rnfjzpfaom a':pkonf
om;axG;av;udk tvGefnmwmavh&Sd+yD; olpdwfygrSom ausmif;wufygapawmh[k tvdkvdkufxm;cJh.? odkjzifh
(8) ESpfom;t&G,fa&mufaomtcgrS atmifqef; ausmif;wuf&ef qHk;jzwfygawmhonf? tudkjzpfol
atmifoef; &Sifomra%abmifodk 0ifaomtcgY bkef;}uD;ausmif;ae oHCmwdkb0udk oabmusIayvm;/
&Sifavmif;rsm;pD;onfh uud;wefqm qif&ifxm;aom jrif;jzLav;udk oabmusIvm;rod/ atmifqef;u
olvnf; &Sifycsifygonf[k qdkvmygawmhonf? vdrRmyg;eyfaomtaru tcGifhaumif;udk csufcsif;,lI
&SifryrD pma&;pmzwfwwf&ef vdkrnf[k axmufjyvdkufygonf?

ausmif;pwufonfqdkonfESifh atmifqef;onf xl;c|efaom ausmif;om;wOD;jzpfa=umif;


ay:vGifvmygonf? pmud;pm;I pnf;urf;dkao+yD; twef;xJwGif tpOfxdyfwef;u &SdaecJhygonf?
atmifqef;. yxrausmif;rSm ewfarmuf OD;aombdw bkef;awmf}uD;ausmif;yifjzpfygonf?
avmukwW&mynmomru
acwfopfynm&yftcsKdudkyg
oif=um;ay;aom
xdkpOftac:
avmu"mwfausmif;rsKd;jzpfygonf? odkaomf ewfarmufausmif;wGif t*Fvdyfpm oif=um;ay;jcif;r&Sday?
xdktcsdefu txufwef;ynmoif=um;&mY vdktyfcsufwckjzpfaom t*Fvdyfpmudk tudk}uD;rsm;u
oifxm;+yD;jzpfonfhtwdkif; atmifqef;uvnf; wwfatmifoifrnf[k pdwfydkif;jzwfxm;vdkuf.? odkjzifh
atmifqef;vnf; a&eHacsmif; trsKd;om;ausmif;odk touf (13) ESpft&G,fY ajymif;oGm;ygonf?
om;axG;av;udk tdrfrS cJGcGmroGm;apvdkaom a':pkxHrS a&eHacsmif;ausmif;wufcGifh&&ef atmifqef;
tpmiwfcHqENjyyJGav;wckudk qifEJ$cJh&ygao;onf? a&eHacsmif;a&mufaomtcg ausmif;wGif q&mwOD;tjzpf
tvkyfvkyfaeaom tudk}uD; OD;b0if;. xdef;a=umif;apmifha&Smufr_atmufwGif aecJh&onfrSm
atmifqef;twGuf vGefpGmrS uHaumif;ygonf? OD;b0if;onf nDi,fav;. ynma&;/ pm;0wfaea&;/
taxGaxGaumif;rGefwdk;wufa&;wdkudk pnf;urf;&Sd&Sd/ qifqifjcifjcif txl;*kpdkufcJh.? nDjzpfoluvnf;
ynma&;zufwGif tm;aumif;a=umif; qufvufjyoum touf (15) ESpft&G,fY owWrwef;pmar;yJGwGif
Ak'<bmompmoifausmif;rsm;ESifh trsKd;om;ausmif;rsm;Y yxrpJGolrsm;tm; csD;jrifhaom OD;a&$bdk a&$wHqdyfESifh
ynmoifaxmufyHha=u;qkudk &&SdcJh.?
trsKd;om;ausmif;rsm;rSm 1920 ckESpf &efukefwuUodkvf tufOya'qefusifoydwfrS
xGufay:vmjcif;jzpfygonf?
xdktufOya'onf
tcGifhxl;cHvlenf;pkav;udkom
txufwef;ynmoif=um;cGifhay;&ef
&nf&G,fonf[k
qefusifolrsm;u
,lqcJhygonf?
trsKd;om;ausmif;rsm;onf jrefrmvli,fwdktm; olwdk. udkvdkeDvufatmufcH b0tajctaeudk
EdkifiHa&;todw&m;t& cHpm;em;vnfap+yD;/ xdkb0rS vGwfajrmufvdkpdwfrsm; toJESvHk;twGif;rS
jzpfay:vm&ef
usKdcsufay;vdkufaom
ae&mrsm;ozG,fjzpfygonf?
rdrd.
EkdifiHudk
vlrsKd;jcm;wdktkyfcsKyfr_atmufrS
vGwfajrmufatmif
aqmif&GufvdkaomqENonf
a&eHacsmif;trsKd;om;ausmif; rwufrDumvuyif atmifqef;.pdwfwGif udef;atmif;aecJhyHk&ygonf?
uav;b0u +Adwdo#wkdtm; ykefuefarmif;xkwf&ef enf;trsKd;rsKd;udk }uHpnfpOf;pm;cJhyHk/ wcgw&H
jy'g;&SifvHk;uJhodkaom wefcdk;od'<d&SifypPnf;rsm; tultnDjzifh jrefrmjynfvGwfajrmufa&;udk &,l&ef
pdwful;,OfcJhyHkta=umif;udk ol. udk,fa&;txky`wWdaqmif;yg;wGif a&;om;xm;ygonf? trsKd;om;ausmif;Y
aepOftwGif; EkdifiHa&;avmuY emrnf}uD;aomyk*~Kv
d frsm;. rdefcGef;rsm;udk pdwf0ifpm;vm+yD;
pum;&nfvkyJGrsm;wGifvnf; yg0ifqifEJ$cJh.? ol. a[myHkajymyHkrSm tm;wufp&mr[kwfaomfvnf;
udkifwG,f&rnfhta=umif;t&mESifhywfoufI
aocsmaphpyfpGm
jyifqifxm;jcif;/
,Hk=unfcsuftjynfht0&Sdjcif;wdka=umifh ta[maumif;/ tajymaumif;[lI emrnf&cJh.? ausmif;*sme,f
pmwnf;tjzpfvnf; aqmif&GufcJh.? xdkuJhodk pmoifcef;jyifyvkyfief;rsm;wGif yg0ifaomfvnf;
wa,mufwnf; tawG;e,fxJ epfryfaewwfjcif;/ aeyHkxkdifyHkaxmifhrusKd;jcif;wdka=umifh atmifqef;udk
vl*Gpm vlxl;vlqef;tjzpf ausmif;aezufrsm;u jrif=uygonf? 1932 ckESpfwGif wuUodkvf0ifpmar;yJGY
jrefrmpm/ ygVdbmom*k%fxl;rsm;jzifh at tqifhrS atmifjrifum &efukefwuUodkvfodk ynmqufoif&ef
a&mufoGm;ygonf?
atmifqef; &efukefwuUodkvfodk a&mufvmonfhESpfonfum; q&mpHolykefudk +Adwdo#tpdk;&u
acsr_ef;um acgif;aqmifrsm;udk ao'%fay;cJh+yD; wESpf=umumvuyifjzpfygonf? awmifolv,form;rsm;
cHpm;ae&aom twd'kuQrsm;rS ay:aygufvm&aom ykefuefr_udk +Adwdo#tpdk;&u &Sifbk&ifjzpfvdkaom
t,lonf;olwa,muf OD;aqmifonfh awmolawmifom;ykefuefr_r#omjzpfonf[k ao;odrfap&ef ESdrfI
azmfjycJhygonf? odkaomfvnf; jrefrmrsm;taejzifh udk,fxdvufa&muf yg0ifqifEJ$cJhol rrsm;jym;aomfvnf;

xdkykefuefr_tay: tawmfyif *k%mxm;=uygonf? q&mpHudk pJGaqmifEkdifpGrf;&SdolwOD;tjzpf


rjrifolrsm;uyif olykefwdk. rsKd;cspfpdwfESifh owWdajymifajrmufr_a=umifh pdwfv_yf&Sm;wufuGcJh&+yD; tpdk;&.
&ufpuf=urf;wrf;wkHjyefr_rsm;a=umifh ta&;edrfhoGm;&aom olykefwdkudk rsm;pGm oem;=uifemcJh=u.?
+Adwdo#tkyfcsKyfr_ tapmydkif;umvwGif usifhoHk;aom +idrf0yfat;csrf;a&;vrf;pOfrSm tawmftwef
atmifjrifr_&SdcJhaomfvnf; vlrsKd;jcm;}uD;pdk;r_ukd jrefrmrsm;u auseyfpGmvufcHjcif;r&Sdyg? udkvdkeDtpdk;&
ydkrdkcdkif+rJvmonfESifh tkyfcsKyfolvlrsKd;jcm;wdk. y v$m;armufrmaom trltusifhrsm;ESifh wkdif;jynftwGuf
ppfrSefaom aumif;usKd;udpP&yfwdkudk vspfvsL_r_rsm;onf wkdif;oljynfom;wdk. rESpfoufrauseyfpdwfrsm;udk
qGay;ouJhodk jzpfvmygonf? yxrOD;pGmay:xGe;f cJhaom trsKd;om;a&;&m tzJGtpnf;rsm;onf
Ak'<bmomESifh jrefrmhdk;&m,Ofaus;r_ wnfwHhckdif+rJ&efESifh oef&Sif;pif=u,f&efudkom aqmif&Guf=uonf?
odkaomf acwfynmwwf jrefrmvli,fta&twGuf rsm;jym;vmonfESifhtr# EkdifiHa&;&nfrSef;csufrsm;yg
ay:aygufvmygonf? 1906 ckESpfwGif wnfaxmifaom Ak'<bmom uvsm%,k0toif; (0dkiftrfbDat)
onf EdkifiHa&;&mrsm;udk pwifudkifwG,faom tzJGtpnf;jzpf+yD; &efukefwuUodkvfoydwfudk atmifjrifpGm
pnf;Hk;v_HaqmfcJhygonf?
trsKd;om;v_yf&Sm;r_ t&Sdeft[kef&vmaomtcg 0dkiftrfbDat onf 1920 ckESpfY *sDpDbDat
toGifodk ul;ajymif;oGm;ygonf? yxrOD;qHk; ay:aygufvmaom trsKd;om;r[mrdwftzJG[k ac:Edkifygonf?
jrefrmhtrsKd;om;a&;&mv_yf&Sm;r_udk
wkduf&nfcdkuf&nfoGif;ay;vdkufaom
yk*~KdvfrSm
q&mawmfOD;OwWrjzpfonf? q&mawmf. pdwftm;xufoefaom vGwfvyfa&;awmif;qdkr_wdka=umifh
EkdifiHw0Srf;wGif rsKd;cspfpdwf"mwfjyif;jypGm wufuGvmygonf? odkaomfvnf; pkaygif;nDnmaom
vGwfvyfa&;v_yf&Sm;r_ay:aygufaprnfh tiftm;rsm;rSm EdkifiHa&;tuJGtjym;rsm;a=umifh vGifhpifoGm;&.? 1922
ckESpfwGif (21) OD;ygwDonf *sDpDbDatrS cJGxGufoGm;+yD;aemufwGif xyfrHuJG=ujyefojzifh 1920 ckESpfrsm;
ukefqHk;cgeD;wGif tzJGtpnf; (3) zJGjzpfoGm;ygawmhonf? 1930 ckESpfrsm;. tpydkif;umvwGifrl
+Adwdo#tkyfcsKyfr_atmufwGif jrefrmEdkifiHESifh tdENd,EkdifiHwdk yl;wJGxm;oifh/ rxm;oifh [laom cJGa&;-wJGa&;
udpPtay:
jrefrmEkdifiHa&;orm;rsm;
pdwf0ifpm;pGm
tjiif;yGm;=uonfudk
awG&ygonf?
xdkEkdifiHa&;orm;rsm;teuf tcsKdrSm q&mpHolykefwdktm; +Adwdo#tpdk;&u ckHHk;wifppfaq;&mY
olykefrsm;bufrS ckcHumuG,fay;cJhojzifh xifay:ausmf=um;vmolrsm;jzpfygonf? wcsdefwnf;rSmyif
+idrfIacgif;iHkcHonfhumvrSmvnf; qHk;cef;odk OD;wnfvmum xkd;ESufwdkufckdufjcif; oabmaqmifaom
enf;AsL[mrsm;oHk;pJG&ef wGefqkwfvdrfhrnfr[kwfaom trsKd;om;a&;pdwf"mwf&Sdonfh rsKd;qufopfrsm;vnf;
EdkifiHa&;ZmwfcHkay:odk a&muf&Sdvmygonf?
touf (18) ESpft&G,f atmifqef;onf cyfdkif;dkif; tnmom;uav;yifjzpfygonf?
rdrdwdkudk,frdrdwdk vlrvdkif[k txifa&mufae=u+yD; a=umh&Sif;0HhuGm;pGm 0wfqifaexkdif=uaom
&efukefwuUodkvfausmif;om;rsm;
todkif;t0dkif;wGif
rsufESmxm;_odk;odk;ESifh
t0wftpm;
ydkoDywfoD0wfqifaom atmifqef;onf tHr0if*Gifrus jzpfae.? xdktjyif olxufodrfarGyg;eyfaom
ausmif;aezufrsm;. a0zefaemufajymifr_udkvnf; *krpdkufa=umif; apmpD;pGmay:vGifapcJh.? atmifqef;
wuUodkvfa&mufp yxrESpfywfwGif ausmif;om;or*~rS pum;&nfvkyJGw&yf usif;yygonf?
xdkpum;&nfvkyJGt+yD;Y atmifqef;onf y&dowft=um;rSxum oltudkatmifoef; wifoGif;aom
bkef;awmf}uD;rsm; EkdifiHa&;rvkyfoifh [lonfh tqdkudk axmufcHvdkufygonf? TonfrSm
rdom;pkaoG;pnf;a&; oabmaqmifonfh tytrlr[kwfyg? ,Hk=unfcsuft& vkyfaqmifvdkufjcif;jzpfygonf?
atmifqef;
t*Fvdyfpum;ajym&mwGif
toHxGuf
trSm;rSm;t,Gif;,Gif;
udk,dkum;&m;
acsmarGajyjypfjcif;r&Sdaoma=umifh olpum;rsm;rSm em;rvnfEdkifoavmufyif jzpf.? y&dowfu
ajymifavSmifoa&mfatmf[pf=uojzifh tudkjzpfol tawmfyif tae&cufoGm;.? atmifqef;url
a=umuf&GHI toHaysmufoGm;jcif;r&Sd/ uJh&JoHrsm;/ jrefrmpum;ESifhom ajym&ef dkif;dkif;pdkif;pdkif;

atmf[pfoHrsm;udk vspfvsL_um tqifhtwef;rrDaom olt*Fvdyfpum;udk ygVdtoHk;tE_ef;rsm;jzifh


jznfhpGufI olajymvdk&mtm;vHk;udk +yD;qHk;atmif qufvufajymqkdoGm;ygonf?
xdkyxrpum;&nfvkyJG tjzpftysufonf aemiftwGuf tpOftvmw&yf csrSwfay;vdkufouJhodk
jzpfoGm;ygonf? y&dowfu uJh&J_wfcsaeonfh=um;uyif olajymvdk&mudk t*Fvdyfpum;ESifhajymjcif;/
okefokefr_efr_ef aewwfjcif;wdka=umifh olonf tla=umifa=umifEkdifaom tl;wa,muf[lIyif emrnf&cJh.?
odkaomf atmifqef;onf ta0zefcH&rnfudk a=umufGH+yD; olvkyfudkif&ef qHk;jzwfxm;aomudpPrsm;udk
rvkyfbJaernfh vlrsKd;r[kwfyg? acwfydifurBmwGif t*Fvdyfpum; ta&;ygyHkudk od&Sdem;vnfojzifh
t*Fvdyfpum;udk ydkifydkifEkdifEkdifoHk;pJGEkdif&ef ol ud;pm;.? t*Fvdyfpmtkyfrsm;udk oJ}uD;rJ}uD;zwfjcif;/
tjcm;olrsm; ajymyHkqdkyHkudk em;axmifavhvmjcif;/ t*Fvdyfpmoifausmif;wGif ynmqnf;yl;cJhol
rdwfaqG&if;wOD;xHrS tultnD,ljcif; ponfwdkjzifh bkef;}uD;ausmif;xGuf tnmom;wOD;twGuf
xl;jcm;avmufaom t*Fvdyfpum;usifvnfr_udk ol &&Sdvm.?
xdkyxrpum;&nfvkyJGwGif atmifqef; axmufcHcJhaomtqdkrSm ol. a&&Snf,Hk=unfcsufw&yftm;
azmfxkwfcJhjcif;jzpfonfudk owdrloifhygonf? xdk,Hk=unfcsufrSm oHCmawmfrsm; EdkifiHa&;wGif
0ifa&mufvkyfudkifjcif; ryoifha=umif;yifjzpfygonf? ruG,fvGefrDwESpfausmfcefu ajym=um;cJhaom
a&$wd*HkapwDawmf tv,fypP,HnDvmcHrdefcGef;Y bmoma&;ESifh EdkifiHa&;udk a&mpyfygrl bmoma&;.
oabmw&m;udk qefusif&ma&mufay. [k ajymcJh.? &[efoHCmrsm;tm; t&Sifbk&m;wdku
omoemawmfa&mif xGef;ajymifatmif tm;xkwfawmfrl=uyg urBmolurBmom;wdk arwWmw&m;yGm;rsm;I
orpdwWESifh nD&if;tudk armif&if;ESruJhodk aeEkdif=uygvdrfhrnf -- TuJhodk aqmif&Gufr_onf
omoemzufuom=unfhI
jrifhrwfonfr[kwfyg/
wynfhawmfwdk.
EdkifiHESifh
vlrsKd;twGuf
tjrifhjrwfqHk;aom EkdifiHa&;udk aqmif&Guf&mwGif a&mufygonfbk&m; pojzifh av#mufxm;cJhygonf?
trsm;u EkdifiHowW0g yuwdtjzpfjzifhjrif=uaom atmifqef;rSm pifppfwGif bmoma&;Y
av;eufpGm woufvHk;pdwf0ifpm;olyif jzpfygonf? a&eHacsmif;Y ausmif;wufaepOf zcifuG,fvGefoGm;ojzifh
0rf;enf;a=uuJGum &[ef;abmif0if&efyif pdwful;cJhygonf? wuUodkvfa&mufptcsdefuvnf; tDwvDvlrsKd;
Ak'<bmombkef;awmf}uD; OD;avmueENudk =unf!dkav;pm;vSojzifh q&mawmfESifh twlvdkuf+yD;
omoemyvkyfief;rsm; aqmif&Guf&ef rdcifxH tcGifhawmif;zl;.? tcGifhum; r&cJhay? odkaomf
avmukwW&mudpPrsm;udk atmifqef; qufvufI *kwpdkuftav;xm;ygonf? EdkifiHa&;avmuxJodk
ajcpHkypf0if+yD;aemufydkif;Yyif olEiS fh t&if;ESD;qHk;rdwfaqGwOD;tm; ol. opPmw&m;ESifh vHk;0tjypfuif;pifr_
&SmyHkawmfb0c&D;
ta=umif;ESifh
um,uH/
0pDuH/
raemuHt&
dk;ajzmifhEkdif&ef
owdyud;yrf;aea=umif;wdkudk
pma&;I
&Sif;jyzl;ygonf?
acwfvli,f
pdwfydkif;qdkif&m
todw&m;acgif;yg;aeonfudk
pdk;&drfrda=umif;/
avmu'%fv_dif;rsm;udk
}uH}uHcdkif
&ifqkdifwGef;vSefEkdifpGrf;r&Sdygu xdktodw&m;rsm; vHk;0uG,faysmuf+yD; pdwf"mwfAv rJGjymusaomtjzpfodk
a&muf&SdoGm;rnfudk pdk;&drfylyefrda=umif; pojzifhvnf; a&;om;xm;ygonf?
ausmif;om;EkdifiHa&;ESifh ocifrsm;
udkatmifqef; ausmif;om;EkdifiHa&;wGif yg0ifr_rSm tpY cyfajz;ajz; rSefrSefomjzpfaomfvnf; 1935
ckESpfaemufydkif;Y t&Sdeft[kef jrifhrm;vm.? xdktcsdefwGif olonf udkEk/ udkvSaz (aemif AdkvfvuFsm)/
udkodef;az/
udkausmf+idrf;/
udk&m&SpfuJhodkaom
yk*~Kdvfrsm;ESifhtwl
pwifvkyfudkifae+yD;
jrefrmhvGwfvyfa&;v_yf&Sm;r_wGif xif&Sm;vmrnfh xdkvli,frsm;ESifh atmifqef;wdk vufwJGum
ausmif;om;rsm;
tawmfyif*ky&rnfh
EkdifiHa&;tiftm;pkwpkjzpfvmatmif
pnf;Hk;ygonf?
udkatmifqef;wdkvlpkonf tm%mydkiftvdkawmf&drsm; v$rf;rdk;xm;aom wuUodkvfausmif;om;or*~udk
xdk;xGif;0ifa&mufEkdif&ef ud;yrf;jcif;jzifh pwifv_yf&mS ;.? yxrwGif atmifjrifr_odyfr&SdcJhay? if;wdktxJrS

udkausmf+idrf;ESifh udkodef;azwdkom or*~tr_aqmifrsm;tjzpf ta&G;cs,fcH&onf? odkaomf aemufydkif;wGif


xufoefaom
trsKd;om;a&;pdwf"mwfESifh
ZGJvHkvwkd.
tusKd;tjrwfrsm;
xGef;um;vm.?
wuUodkvfausmif;om;rsm;.
pdwfaepdwfxm;vnf;
ajymif;vm.?
v_yf&Sm;wufuGaom
jynfcspfpdwfv$rf;rdk;vm.? 1935-36 pmoifESpftwGif; ausmif;om;or*~tr_aqmif a&G;aumufyJGwGif
t"duae&mtm;vHk; trsKd;om;a&;pdwf"mwf xufoefaomvli,frsm;u &&SdoGm;=u.? udkatmifqef;onf
tr_aqmiftzJG0ifwOD;tjzpf ta&G;cH&+yD; or*~ r*~Zif;. t,f'Dwmvnf; jzpfvmygonf?
or*~ r*~Zif; tdk;a0 wGif i&JacG;}uD; vGwaf e+yD [laom aqmif;yg;udk xnfhoGif;cJhjcif;onf
us,fjyefpGm xda&mufr_&SdcJhonfh 1936 ckESpf wuUodkvfausmif;om;oydwfudk oG,f0dkufaomenf;jzifh
v_Haqmfay;jcif;yif jzpfygonf? Taqmif;yg;onf wuUodkvft&m&SdwOD;tm; ykyfcwfwdkufcdkuf
a&;om;xm;jcif;jzpfonf[k tm%mydkifrsm;u ,lqum aqmif;yg;&Siftrnfudk azmfxkwf&ef
t,f'Dwmudkatmifqef;tm; awmif;qdkvmawmh.? udkatmifqef;uvnf; ,if;uJhodk azmfxkwfjcif;onf
owif;pmq&musifh0wfESifh udkufnDrnfr[kwf[kqdkum jiif;qefvdkuf.? tm%mydkifrsm;u ,ckuJhodk
jiif;qefr_udk tcGifhaumif;,l+yD; udkatmifqef;tm; ausmif;rSxkwfy,fvdkufawmh.? r=umao;rDuyif
udkEkonfvnf;
ausmif;tkyf}uD;tm;
ypfypfcgcg
a0zefr_jzifh
ausmif;xkwfcHcJh&aoma=umifh
ausmif;om;rsm;xJwGif rauseyfr_/ a'goxGufr_ ydkIrsm;jym;vmavonf? odkjzifh oydwfarSmuf&ef
qHk;jzwf=uygawmhonf? wuUodkvfpmar;yJGrsm;ppfcsdef jzpfav&m TqHk;jzwfcsufrSm txl;av;eufonfh
udpPw&yfjzpfygonf? oydwfowif;rSm csufcsif;yif [dkav;wausmfjzpfoGm;avonf? owif;pmrsm;ESifhwuG
wEdkifiHvHk;u oydwfarSmufausmif;om;rsm;udk =uifempGm axmufcH=uygonf? TuJhodk trsm;axmufcHr_ukd
&,lEkdifjcif;/ av;pm;avmufatmif pDrHuGyfuJEkdifjcif;/ pnf;urf;&Sdjcif; ponfwdka=umifh ausmif;om;rsm;.
vkyf&nfudkif&nfESifh ausmif;om;tiftm;. wefcdk;tmedoifudk vl}uD;ydkif; EdkifiHa&;orm;rsm;
todtrSwfyvm=u&onf? tpdk;&taejzifhvnf; oydwfarSmufolrsm;. rauseyfcsufrsm;udk av;eufpGm
rpOf;pm;I rjzpfawmhyg? aemufqHk;Y Edkifvlrif;xufywwfaom ausmif;tkyf}uD;rSm t+idrf;pm;,lvkduf&.?
wuUodkvftufOya'wGif
ausmif;om;rsm;xnfhoGif;vdkaom
jyifqifcsufrsm;udk
avhvm&ef
aumfrwDw&yfudkvnf; zJGpnf;vdkuf&+yD; ta&;rygvSaom awmif;qdkcsufrsm;udkrl vdkufavsmvdkufavonf?
vli,ftrsKd;om;a&;0g'Drsm;. EdkifiHa&;zHGzd;wdk;wufr_wGif ta&;}uD;onfh rSwfwdkifwwdkifjzpfaom 1936
ckESpfoydwfa=umifh udkatmifqef;onfvnf; ausmif;om;acgif;aqmifwOD;tjzpf vlodrsm;vmygonf?
ol*k%foduQmvnf; t&SdefrSefrSefjrifhrm;vm+yD; &efukefwuUodkvfausmif;om;or*~ESifh oydwfarSmuf+yD;aemuf
wnfaxmifcJhaom
jrefrmEdkifiHvHk;qkdif&m
ausmif;om;or*~wdk.
tr_aqmiftzJGrsm;wGifvnf;
wqifhxufwqifh ydkrdkta&;ygaom tr_aqmifae&mrsm;wGif wm0efxrf;aqmif&.? 1938 ckESpfwGif
or*~ESpf&yfpvHk;. OuUXjzpfvmygonf? xdktcsdefY udkatmifqef; wuUodkvfrS 0dZmbJG&+yD;I
Oya'0dZmwef;wGif wufa&mufae.? xdkuJhodk Oya'wef;qufwufaejcif;rSm wuUodkvfwGif
qufvufaexdkif v_yf&Sm;EkdifcGifh&&Sd&ef[laom ta=umif;vnf; yg0ifygonf? ajzmifhrwfwnf=unfjcif;/
ZJGvHkv}uD;jcif;/ tvkyfvkyfEdkifpGrf;&Sdjcif; ponfwdka=umifh udkatmifqef;taejzifh av;pm;jcif;cH&aomfvnf;
tjcm;ausmif;om;acgif;aqmifrsm;uJhodk ,Ofaus;odrfarGI qufqHa&;ajyjypfjcif;r&Sdaom vl*GpmwOD;yif
jzpfygonf? okefokefr_efr_efaewwfjcif;/ royf&yfjcif;/ pdwfrygv#if olwyg; tae&=uyfavmufatmif
wHk%Sdbma0aewwfjcif;/ pdwfygjyefawmhvnf; olwyg; rcHEkdifavmufatmif pum;azmifzJGjcif;ESifh tjcm;
axmifhrusKd;aom trltusifhwdka=umifh udkatmifqef; r=umc%ta0zefcH&ygonf? oludk,fwkdifvnf;
&Hzef&Hcg vl,Ofaus;rsm;ESifh tom;ruscJhacs/ rsufaphaemuf jrifjyif;uyfvmonf? xdktcg
vl,Ofaus;rsm;ESifh ig vldkif;[k ZmwdcJGypfcsifonfh ("gwfyHkvmonf)
("gwfyHk)

atmifqef;
jrefrmEdkifiHvHk;qkdif&m ausmif;om;or*~OuUX 1937
(aqmif;yg;tquf)
pdwfrsm;&Sdvmonf [k a&;om;cJhzl;.? odkaomf vldkif;rsm;udk atmifqef;jrifyHkrSm pdwful;,Ofqef.?
dk;ajzmifhwnf=unf/
usef;rmoefpGrf;+yD;/
vGwfvyfcsrf;ompGmaexkdifolrsm;[k
olu
tr$ef;wifxm;jcif;yifjzpfygonf?
1938 ckESpfwGif udkatmifqef;onf 1930 ckESpf ukvm;-Armt"duk%f;rSjrpfzsm;cHaom
'dkArmtpnf;tHk;xJodk 0ifa&mufv_yf&Sm;Ekdif&ef wuUodkvfrS xGufvdkufygonf? xdktpnf;tHk;onf
trsKd;om;a&;pdwf"mwfjyif;jyI EkysKdwufuGonfh tajccHvuQ%m&Sd+yD; tpnf;tHk;acgif;aqmifrsm;onf
ouf}uD;EkdifiHa&;orm;rsm;ESifhrwl
wrlxl;jcm;=uygonf?
rsKd;cspfta&;awmfyHkY
b0udkjrKyfESH&ef
tmoDojyif;xefaeaom
acwfopfynmwwfvli,frsm;u
xdkouf}uD;EdkifiHa&;orm;rsm;onf
&Joifhonfavmufr&J/
jrefrmqefoifhonfavmufrqef/
tajccHrS
ajymif;vJGr_rsm;vkyf&ef
qEN&Sdoifhonfavmufr&Sd/
i,f&G,foifhoavmufvnf;
ri,f&G,f[k
,lq=uygonf?
'dkArmtpnf;tHk;0ifrsm;udk vlwkdif;u uduf=uonfawmhr[kwfyg? tcsKdu olwdkudk uavuacs
jy\em&Smaeaom vlrdkufvlqdk;av;rsm;[lI txifao;+yD;/ trnfa&SwGif ocif wyfI ac:a0:jcif;udk
}uD;us,fonf/
rvkyfoifhrvkyfxdkuf[k
a0zef=uygonf?
+Adwdo#tkyfcsKyfa&;orm;rsm;udk
vufatmufcHjzpfaeaom Armwdku ocif [k ac:avhac:x&Sd&m/ Armrsm;onf u|efrsKd;r[kwf
udk,fhudkudk,f tkyfpdk;Edkifonfh arG;&mygtcGifhta&;&Sdolrsm;jzpfa=umif;udk &Sif;&Sif;vif;vif; &J&Jwif;wif;
az:jyonfhtaeESifh tpnf;tHk;0ifrsm;u ocif bJGudk oHk;pJGjcif; jzpfygonf?
twGif;oabmxm;
rwdkufqkdifr_rsm;a=umifh
'dkArmtpnf;tHk;
ESpfjcrf;uJGoGm;ygonf?
ociftrsm;pkyg0ifonfhtydkif;udk
acgif;aqmifolrSm
jrefrmhpmayESifh
EdkifiHa&;avmuwGif
txifu&yk*~Kdvf}uD;jzpf+yD; rlvu tpnf;tHk;. em,ujzpfaom q&m}uD;ocifudk,fawmfr_dif;jzpfygonf?
udkatmifqef;vnf; ocifudk,fawmfr_dif; OD;aqmifonfh 'dkArmtpnf;tHk;0ifwOD; jzpfvmygonf?
r_dif;ocif rsm;teuf udkEk/ udkvSazESifh udkodef;azwdktjyif ausmif;om;acgif;aqmifrsm; r[kwfcJhaomfvnf;
jrefrmhEdkifiHa&;wGif xif&Sm;ta&;ygvmrnfh ocifoef;xGef;ESifh ocifpdk;wdkvnf; yg0ifygonf? r=umrD
ocifatmifqef;onf 'dkArmtpnf;tHk; taxGaxGtwGif;a&;r; jzpfvm+yD;aemuf tpnf;tHk;.
a=unmpmwrf;udk pD&ifa&;om;cJhygonf?
1938-1939 ckESpfrsm;wGif 1300 jynfh ta&;awmfyHk [k trnfwGifrnfh ta&;tcif;rsm;
jzpfay:cJhygonf? a&eHajrtvkyform;rsm; csDwufyJG/ awmifolv,form;rsm; csDwufyJG/ &J.
eHygwfwkwf'%fjzifh Adkvfatmifausmf usqHk;cJh&aom ausmif;om;qENjyyJG/ xdkjzpf&yfa=umifh ay:ayguf&aom
EkdifiHt0Srf; ausmif;om;oydwfrsm;/ ArmwdkESifh tdENd,tEG,f rlqvifrsm;t=um; jzpfyGm;cJhaom t"duk%f;/
tvkyform;rsm;oydwf/ &J. vufcsufjzifh tmZmenf (17) OD; usqHk;cJhaom rEWav;qENjyyJG/
a'gufwmbarmftpdk;&
ywfusoGm;jcif;
ponfwdk
woDwwef;}uD;
jzpfay:cJhygonf?
Tta&;tcif;rsm;a=umifh
EdkifiHtwGif;
ruHpzl;
r+idrfrouf
qlqlyGufyGufjzpfvm+yD;
trsKd;om;a&;v_yf&Sm;r_rsm; t&Sdeft[kefjyif;xefvmonf? odkaomf Tr#pdwfv_yf&Sm;zG,fjzpf&yfrsm;
t=um;uyif jrefrmhEdkifiHa&;. uyf}uD;ESpfyg;jzpfaom *dk%f;*%0g'ESifh remvdkrkef;wD;a&;0g'wdk. qdk;0g;aom
t&Sdef=oZmrsm; v$rf;rdk;vm.? tkyfpkwtkyfpk/ vlwOD;csif;wdktaeESifh rdrdwdkomv#if txda&mufqHk;/
rsKd;cspfpdwftxufoefqHk;/ tawmfqHk;[lI *k%fwk/ *k%fydifvkyfvdkaom pdwfl;rsm;0ifum/ tjyeftvSef
pGyfpJGykwfcwfr_rsm;/ cg;oD;r_rsm; ysHESHvmavonf?

*dk%f;*%pdwfESifh
remvdk0efwdkpdwfrsm;rS
uif;&Sif;onf[ktrsm;u
owfrSwfxm;aom
vlenf;pkav;wGif ocifatmifqef; yg0if.? olonf vuf0J0g'rsm;zufodk,drf;I 1939 ckESpfwGif
ay:aygufvmaom
tcsKdu
rmhufqf0g'
avhvma&;tkyfpk[lIif;/
tcsKdu
yxrOD;qHk;
jrefrmuGefjrLepfuvyfpnf;[lIvnf;if;/ ac:a0:onfh tkyfpkudkwnfaxmifcJholwOD;jzpf+yD;/ xdktkyfpk.
taxGaxGtwGif;a&;r;tjzpf
wm0efxrf;aqmifcJh.?
odkaomf
ocifatmifqef;onf
uGefjrLepf0g'udkaomfif;/ tjcm;wif;=uyfaom 0g'rsm;udkaomfif;/ rqifrjcif tpGef;a&muftjrifjzifh
,Hk=unfvufcHjcif; r&SdcJhyg? us,f0ef;axGjym;aom qdk&S,fvpfoDtkd&D t,ltqtrsKd;rsKd;teuf oltm;
qJGaqmifEkdifaom oabmw&m;rsm; tawmftwef&SdcJhygonf? odkaomf ol. t"du&nfrSef;csufrSm
olwkdif;jynftwGuf vGwfvyfa&;ESifh pnf;vHk;nDnGwfa&; pGrf;aqmifay;Edkifrnfh tawG;tac:rsm;/
enf;AsL[mrsm;udk avhvmoHk;pJG&efomjzpfygonf?
1939 ckESpf Oa&mywkdufwGif 'kwd,urBmppfrD; pwifavmifu|rf;+yD; rsm;r=umrD udkvdkeD0g'tcuf/
vGwfvyfa&;tcsuf [kjrifum xGuf&yf*dk%f;}uD; wnfaxmifEkdif&ef ocifatmifqef; ulnDay;cJhygonf?
a'gufwmbarmf. qif;&Jom;ygwD/ 'dkArmtpnf;tHk;/ ausmif;om;rsm;ESifh yk*~vduEdkifiHa&;orm;rsm;
pkaygif;zJGpnf;vdkufaom xdk xGuf&yf*k%f;}uD; onf ocifatmifqef;. wDxGifr_jzpfonf[k ocifEku
owfrSwfcJh.? xGuf&yf*dk%f;}uD; . jynfolvlxu
k dk wdkufwGef;aqmf=ocsufrSm ppf+yD;onfESifh
vGwfvyfa&;ay;&ef oabmwlaom uwd&rSomv#if +Adwdo#ppfa&;ud;yrf;csufrsm;udk ulnDyHhydk;&rnf?
+Adwdo#tpdk;&taeESifh xdkuJhodk uwda=unmcsufryygu ppfa&;ud;yrf;csufrsm;udk tifwkduftm;wdkuf
qefusif&rnf? wHkjyefonfhtaeESifh +Adwdo#tpdk;&onf trsKd;om;a&;v_yf&Sm;aeol trsm;tjym;udk
zrf;qD;vdkufygonf? 1940 ckESpf ukefqHk;csdefY ocifacgif;aqmif tajrmuftjrm;ESifh a'gufwmbarmfwdkrSm
axmifxJa&mufae=uay+yD?
ocifatmifqef;udk
zrf;qD;&ef
0&ef;trdefxkwfcJhaomfvnf;
tcsdefrDowday;csuf&ojzifh olonf ajc&mazsmufum wdrf;a&SmifoGm;EkdifcJhonf?
*syefESifh r[mrdwfzJGjcif;
ocifatmifqef;onf vufeufudkifwdkufyJGqifEJ$&ef vdktyfaumif;vdktyfrnf[k ,lqcJhonfrSm
umvtwef=umuyif jzpfygonf? uav;b0u wdkufcdkufawmfvSef&ef pdwful;,OftdyfrufcJhaomfvnf;
vGwfvyfa&;udk tajccHOya'abmiftwGif;rS EkdifiHa&;enf;jzifh &,lEkdifrnfh tvm;tvmudk tpOfwpdkuf
y,fxm;cJholr[kwfyg? wuUodkvfausmif;om;b0u tpdk;&0efxrf; (xdkpOfu tkdifpDtuf/ bDpDtuf)
pmar;yJGajzqdkum if;wdk. ynm&SifyDopGm EkdifiHa&;vkyfudkifr_ESifh rsKd;cspfpdwfxufoefr_wdka=umifh
oludk,fwkdifav;pm;aom tdENd,EkdifiHa&;orm;tcsKd. erlemtwdkif; vkyfudkif&efudkvnf; ocifatmifqef;
pOf;pm;cJhzl;.? trsm;od ausmif;om;acgif;aqmifwOD; jzpfvm+yD;aemufydkif;Y &efukefwuUodkvf
t*FvdyfpmygarmuQtm; ay;ydkaom pmwapmifwGif olonf +idrf;csrf;aom awmfvSefa&;orm; om
jzpfonf[k a&;om;cJha=umif; =um;od&ygonf? odkaomfvnf; jrefrmEdkifiHtwGif; ta&;tcif;rsm;.
'Da&v_dif;onf oltm; oabmxm;ajymif;vJapcJhonf? 1940 ckESpfu ol. awG;ac:yHkudk atmufygtwdkif;
&Sif;jyxm;ygonf?
usaemfwOD;csif;taeESifhum;
usaemfwdk.
ta&;awmfyHktwGuf
urBmh0g'jzefr_ESifh
urBmhtultnDvdkonfrSm rSefaomfvnf; t"duvkyfief;rSm jynfwGif;wGifom&Sdonf? t"duvkyfief;rSm
trsKd;om;a&;wkdufyJGtwGuf jynfolvlxkudk pnf;Hk;&efjzpfonf[k ,lqcJhonf? usaemfhrSmvnf;
t=urf;rsOf;tpDtpOfwck&SdcJhonf? if;tpDtpOfrSm +Adwdo#e,fcsJpepfudk wjynfvHk;wGif qefusif&ef/
Tv_yf&Sm;r_udk urBmhtajctae ArmhtajctaeESifhtnD wqwqwdk;csJ&ef/ rdaetvkyform;

awmaetvkyform;wdk.
a'otvdkufoydwfrsm;rSpI
taxGaxGoydwfrsm;/
tcGeftcay;a&;oydwfrsm;txd wdk;csJqifEJ$&ef/ wufuGvmaom 0g'jzefcsdr_rsm;jzpfonfh vlxkqENjyyJGrsm;
csDwufyJGrsm;rSpI jynfolwdk. tm%mzDqefa&;wdkufyJGtxd qufvufqifEJ$&ef/ pD;yGm;a&;t&wGifvnf;
+Adwdo#ukefypPnf;rsm;udk oydwfarSmuf&mrSpI vlxkESifhcsDI tcGefray;a&;wdkufyJGtxd qifEJ$&ef
ppfzuftkyfcsKyfa&;zufESifh ykvdyfzufuif;pcef;rsm; qufoG,fa&;vrf;a=umif;rsm;udk ajymufusm;enf;ESifh
0ifa&mufwdkufcdkufI
ArmjynftwGif;
+Adwdo#tkyfcsKyfr_pepfudk
vHk;0oGufcsmyg'vdkufonftxd
wdkufyJGqifEJ$&ef/ xdktcg urBmjzpfay:wdk;wufr_ESifh wydifeuf aemufqHk;ydwf tm%modrf;yJGudk qifEJ$&ef
tpDtpOfyifjzpfonf? +Adwdo#tpdk;&. vufeufudkifwyfrsm;/ txl;ojzifh +Adwdo#vlrsKd;r[kwfaom
wyfrsm;onf usaemfwdkzufodk ul;ajymif;vm=uvdrfhrnf[kvnf; usaemfwGufcJhonf? TtpDtpOfwGif
*syefrsm; 0ifa&mufwdkufcdkufr_udkvnf; rSef;qcJhonf? odkaomf Tae&mwGif usaemfrSm &Sif;vif;aomtjrif
r&SdcJhay?
xdktcgu
usaemfwdktxJrS
rnfolr#
&Sif;&Sif;vif;vif;r&SdcJh?
odkaomf
,ckjzpfysuf+yD;oGm;onfhtcgwGifum; vltcsKdtaeESifh usefvlrsm;xufydkI odjrifcJh[ef [efaqmifaumif;
aqmif=urnf?)
txufygt}uHtpnfrsm;rSm ol. }uD;rm;aomtpDtpOf omjzpfa=umif; ocifatmifqef;
0efcHcJhygonf? ol. &Jabmf&Jbufrsm;wGif xdkpDrHudef;udk axmufcHol rrsm;vSyg? xdkuJhodkraxmufcHjcif;rSm
ocifatmifqef;tjrift& usaemfwdkrSm "e&Sifaygufp Zmwd&Sdolrsm;jzpf&m pOf;pm;p&m ajymqdk&mwGif
&J&ifhoavmuf/ jywfom;aom aqmif&Gufcsufudkvkyf&mY wGefqkwfavh&Sd=uavonf? jynfolvlxkudk
E_d;qG&rnfhvkyfief; =um&SnfcufcJrnfudkvnf; pdwfr&Snf=uay? usaemfwdktrsm;pkrSm vlxkwdkufyJGta=umif;
ajyma[m=uaomfvnf; vlxkwdkufyJG tusKd;tmedoifukd oabmrayguf=u ponfwdka=umifhyif
jzpfygonf? odkaomf ocifatmifqef;onf trsKd;om;a&;0g'Drsm; ajymufusm;wkdufyJG qifEJ$Ekdif&ef
vufeufrsm;&Sd&efvdkonf [laom xifjrifcsufudk tcdkiftrmqufvufqyk fudkifxm;ygonf? aemufqHk;wGif
if;wdkteufrS wOD;OD; jrefrmjynfjyifyodkoGm;+yD; tultnD/ taxmuftyHhESifh vufeufrsm;&Sm&ef
qHk;jzwfvdkufygonf? xdktcgu usaemfwOD;wnf;om ajratmufY aeae&aoma=umifh xdkodkoGm;&ef
usaemfhudka&G;cs,fcJh=uavonf [k ocifatmifqef; rSwfwrf;wifcJhygonf?
1940 ckESpf =o*kwfvwGif ocifatmifqef;ESifh ocifvSrdif (aemiftcg Adkvf&efatmif[kxif&Sm;ol)
wdk jrefrmjynfrS [kdifvDtrnf&Sd oabFmESifhxGufcGmcJh&m wkwfEkdifiH trGdKifrd&Sd tjynfjynfqkdif&ma'o
jzpfaom ulvefpkodk a&mufoGm;=uygonf? xdkae&mY olwdkESpfOD; vtenf;i,fr# aomifwifae+yD;
wkwfuGefjrLepfrsm;ESifh qufoG,f&ef ud;pm;csufrsm;vnf; atmifjrifjcif;r&SdcJhyg? wkwfuGefjrLepfrsm;ESifh
tquftoG,frvkyfEkdifcJhaomfvnf;
*syefudk,fpm;vS,fwOD;
olwdktm;
csOf;uyf+yD;
*syefwyfrawmft&m&SdwOD;jzpfol Adkvfr;}uD;plZluDautD*sDESifhawG&ef wdkusKdokd av,mOfESifh ydkvdkufygonf?
xdkAdkvfr;}uD;onf aemiftcgY jrefrmjynf vGwfvyfa&;udk ulnD&efESifh wkwfjrefrmvrf;r}uD;udk ydwfqdk&ef
&nf&G,fcsufrsm;ESifh
wnfaxmifaom
rDemrDuDuef
v#Kd0Suftoif;.
acgif;aqmiftjzpf
xif&Sm;rnfholjzpfygonf?
jrefrmEkdifiHa&;orm;rsm;ESifh *syefwdkt=um; tquftoG,f&Sdjcif;rSm topftqef;r[kwfacs?
a'gufwmbarmfae&mY
0ef}uD;csKyfjzpfvmaom
OD;apmonf
*syefaxmufyHhr_a=umifh
csrf;omuG,f0vmol[lI emrnfxGufcJhygonf? a'gufwmbarmfudk,fwkdifvnf; xGuf&yf*kd%f; twGuf
*syefwdkxHrS
tultnD&SmcJhygonf?
a'gufwmbarmf.
tpdk;&twGif;
0ef}uD;wOD;jzpfcJhaom
0g&ifhEkdifiHa&;orm;}uD; a'gufwmodrf;armifurl *syefodk tvnftywfoGm;a&mufcJh+yD; *syef-Arm
cspf=unfa&;toif;udk a&SaqmifwnfaxmifcJhygonf? 1940 ckESpfv,fwGif Adkvfr;}uD;plZluD; jrefrmjynfokd
tvnfa&mufpOfu a'gufwmodrf;armifESifh awGcJh.? TawGqHkqufoG,fr_rSwqifh *syefrsm;u
trdGKifa&muf
ocifESpfOD;tm;
&SmazGawG&SdEkdifcJhjcif;
jzpfygonf?
xGuf&yf*dk%f;0ifrsm;teuf

*syeftultnDvufcHoifh/ rcHoifhESifhywfoufI pdwfoabmxm;uJGjym;r_rsm; &SdaecJhygonf? uGefjrLepfrsm;


(if;wdkteuf txif&Sm;qHk;rSm ocifpdk;/ ocifA[def;/ ocifoef;xGef;ESifh ocifodef;az) u txl;ojzifh
zufqpf*syefESifh yl;aygif;aqmif&Gufa&;udk qefusif=uonf? ocifatmifqef;uawmh tultnDudk
&onfhae&mrS,l+yD; tajctaersm; rnfuJhodk ajymif;vJjzpfay:vmrnfudk apmifh=unfhoifhonf[k
vufawGtusKd;jzpfrnfh enf;vrf;tjrif t,ltqudk pJGudkifcJh.? odkaomf ol.pum;twkdif;qdk&v#if olonf
*syefwdkESifhyl;aygif;jcif;a=umifh aemifjzpfay:vmrnfh tusKd;qufrsm;udk taotcsm &Sif;&Sif;vif;vif;
wGufqcJhyHkray:?
wkdusKdwGif ocifatmifqef;ESifh Adkvfr;}uD;plZluD;wdkESpfOD; em;vnfr_,lEkdifcJh=u.? odkaomf
ESpfOD;ESpfzufvHk;wGif xdefcsefxm;aom oabmrawGr_av;rsm; &SdcJhyHk&ygonf? Adkvfr;}uD;plZluD;onf
ocifatmifqef;.
ajzmifhrwfwnf=unfr_ESifh
rsKd;cspfpdwfwdkudk
av;pm;aomfvnf;
ol.
EkdifiHa&;tawG;tac:rsm; r&ifhusufvSao; [k xifjrif.? Ta0zefcsufonf xdkpOfu taetxm;t&
"rR"dVmefrus[k rqdkEkdifyg? ocifatmifqef; udk,fwkdifa&;cJhonfrSm olESifh ol&Jabmf&Jbufwdk *syefrsm;tm;
jrefrmEkdifiHudk 0ifa&mufodrf;ydkuf&ef zdwfac:ouJhodk jzpf&onfrSm zufqpfpepfudk vdkvm;Ir[kwf/
usaemfwdk. vlyg;r0r_a=umifh "e&Sifaygufp pdk;&drfr_a=umifhwkdom jzpfavonf? olonf
*syefjynfokdtoGm;Y pdk;&drfa=umifh=updwfrsm; jzpfay:cJhonf? a&mufoGm;aomtcg olpdk;&drfcJhoavmuf
rqdk;vSojzifh pdwfoufom&m&aomfvnf; pdwfrcszG,f/ rESpfoufzG,f udpPav;rsm; usefvsuf&Sdaeygonf?
*syefvlrsKd;wdk. rsKd;cspfpdwf/ oefjyefpGmaexkdifyHkESifh udk,fhtvdkudk,frvdkuf/ cd;cd;+cH+cH aeEkdifaom
t&nftcsif;wdkudk ocifatmifqef; av;pm;aomfvnf; if;wdk. ppf0g'Dqefaom oabmxm;tcsKd.
dkif;pdkif;=urf;ukwfr_udk ol rESpfrdonfhtjyif *syefrsm; trsKd;orD;wdktay:qufqHyHkrSm oltjrifwGif
tHh=oxdwfvefzG,f&m jzpfae.?
1941 ckESpf azazmf0g&DvwGif ocifatmifqef;onf wkwfoabFmom;toGifjzifh jrefrmjynfokd
jyefa&mufvmavonf? olrSwqifh *syefwdkurf;vSrf;vdkufonfh oabmwlnDcsuft&/ awmfvSefykefuef&ef
vufeufrsm;ESifh aiGa=u;axmufyHhrnf[k jrefrmwdku em;vnfcJh.? xdkjyif vufa&G;pifvli,fwpkudk
ppfoifwef;ay;rnf? xdkvli,frsm;udk jrefrmEkdifiHrS cdk;xkwfoGm;&efvdkayrnf? ocifatmifqef; jrefrmjynfY
=umjrifhpGmraeyg? *syefodk ocifvSazESifh tjcm;vli,foHk;OD;wdkESifhtwl jyefoGm;ygonf? xdktkyfpkrSm
&JabmfoHk;usdyf . a&Sajy;wyfOD; jzpfygonf? aemif ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmf. rdKifozG,fjzpfvmrnfh
T&JabmfoHk;usdyf0if yk*~Kdvfrsm;udk a&G;cs,f&mY tvG,fwul vdkufygEkdifr_ESifh ocifygwDtwGif;&Sd
*dk%f;*%toD;oD;u
auseyfvufcHEkdifr_wdktay:
rlwnfcJhojzifh
tusOf;uscHae&aom
trsKd;om;a&;acgif;aqmifrsm; rygjzpfonfhtjyif aemif tcsif;csif;t=um; pdwf0rf;uJGaprnfh rsKd;aphudk
ysKd;vdkufouJhodkvnf; jzpfoGm;ygonf?
&JabmfoHk;usdyfonf [dkifeefu|ef;Y yifyef;}uD;pGm ppfynmoif,l&ygonf? if;wdkteuf
ocifatmifqef;/ ocifvSaz (AdkvfvuFsm)/ ocifatmifoef; (Adkvfp}uFm) ESifh ocifxGef;tkyfwdkudk
ppfXmeOD;pD;uGyfuJa&;ESifh tkyfcsKyfa&;wdkudk txl;avhvm&ef a&G;cs,fvdkufygonf? ocifygwD tkyfpkwpkudk
udk,fpm;yaom
ocifxGef;tkyftm;
EkdifiHa&;acgif;aqmifwifajrmufvdkuf.?
odkaomfvnf;
ocifatmifqef;onf &JabmfoHk;usdyf. acgif;aqmiftjzpf xifxif&Sm;&Sm; ay:xGufvmonf?
ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmf zJGaomtcgYvnf; wyfrawmf. ydifzufr&Sdacgif;aqmifjzpfvmavonf?
ocifatmifqef;onf
udk,fcE<mnuf+yD;
tm;aumif;oefrmvSjcif;r&Sdaomfvnf;
wdkufa&;cdkufa&;u|rf;usifum
owWd&SdI
tyifyef;cHEdkifaom
ppfom;wOD;jzpfvm.?
oltm;
vlr_qufqHa&;nHhzsif;onf[k
pGyfpJGcsufrsm;&SdcJhaomfvnf;
&Jabmfrsm;
udk,fyifyef;/
pdwfyifyef;jzpfaecsdefrsm;wGif pdwf"mwfjyefvnfwufuGvmap&ef tm;ay;jcif;/ ti,fqHk;&Jabmfrsm;udk
txl;*kpdkufjcif;/ ppfoifwef;om;b0. u&duxrsm;a=umifhif;/ *syefrsm;a=umifhif;/ emusnf;pdwfrsm;

qlyGufvmcsdefwGif pdwfvdkufrmefygrvkyf&ef t}uHay;wkdufwGef;jcif;/ ponfwdkudk ol pGrf;aqmifEkdifcJhonf?


vli,fppfoifwef;om;rsm;onf
*syefenf;jyq&mtcsKdudk
av;pm;cspfcif=uaomfvnf;/
*syefpdwfaeoabmxm;tcsKdudkrl rsm;pGmrESpfrd&um;/ 1941 ckESpfukefydkif; jrefrmjynfwGif;odk rcsDwufrDuyif
ArmESifh *syefwdkt=um; uawmufuqjzpfr_rsm; pwifay:aygufcJhonf? ("gwfyHkvmonf)
("gwfyHk)
tay: - Adkvfvufsm/ Adkvfp}uFm/ Adkvfatmifqef; 1941 ckESpf *syefjynf
atmuf AdkvfcsKyfatmifqef;ESifh &JabmfoHk;usdyftzJG0iftcsKd 1943
(aqmif;yg;tquf)
[dkifeefoifwef;ausmif;qif;rsm;/
xdkif;EkdifiHae
jrefrmrsm;ESifh
rDemrDtzJG0ifrsm;yg0ifaom
ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmfukd 1941 ckESpf 'DZifbmvwGif befaumufrdY w&m;0ifzJGpnf;vdkuf.?
plZluD;onf AdkvfcsKyf}uD;&mxl;jzifh wyfrawmft}uD;tuJjzpfvm+yD; atmifqef;onf AdkvfcsKyf&mxl;ESifh
ppfOD;pD;csKyfjzpfvmygonf? tysHoifp wyfrawmftzJG0ifrsm;onf opPma&aomuf+yD; t&m&Sdrsm;u
ol&Jaumif;qefaom ygVdtrnfrsm;udk cH,l=uygonf? plZluD;onf Adkvfrdk;ud;jzpfvm+yD;/ atmifqef;onf
AdkvfawZjzpfvmonf? rdrdwdktrnfopfrsm;ESifh xif&Sm;vmrnfh &JabmfoHk;usdyf0ifrsm;teuf AdkvfvuFsm/
Adkvfp}uFm/ AdkvfaZ,s/ Adkvfae0if;/ Adkvf&efEkdif/ AdkvfausmfaZm ponfwdk yg0ifygonf? AdkvfcsKyfawZ url
ausmif;om;acgif;aqmifESifh ocifacgif;aqmiftjzpf wkdif;jynfuodcJhaom atmifqef;trnfudkom
jyefvnfoHk;pJGum AdkvfcsKyfatmifqef; [lI jynfolwdk tjrwfwEdk;xm;aom tmZmenfol&Jaumif;tjzpf
xifay:vmygonf?
ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmf *syefrsm;ESifh &ifabmifwef;I jrefrmjynfwGif;odk csDwufvmjcif;onf
jrefrmrsm;twGuf *k%f,lzG,f/ aysmf&$ifzG,fjzpfygonf? usqif;aeaom rdrdwdk. trsKd;om;*k%foduQmudk
jyefvnfjrifhwifay;vdkufouJhodk jzpfoGm;ygonf? odkaomf AdkvfcsKyfatmifqef;ESifh ol. &Jabmf&JbuftcsKdu
a&SwGifjy\emrsm;&Sdrnfudk
odESifh=u+yD?
befaumufrSm
&SdaepOfuyif
jrefrmjynfwGif;odk
*syefrsm;0ifvmaomtcg
EdkifiHtwGif;&Sd
trsKd;om;a&;acgif;aqmifrsm;.
pDrHvkyfaqmifcsufjzifh
vGwfvyfa&;a=unm+yD;EkdifiHY &ifqkdif&rnfh tajctaeudk pDpOf&ef ud;pm;cJha=umif; AdkvfcsKyfatmifqef;
rSwfwrf;wifcJh.? xdkuJhodkraqmif&GufEkdifygu jynfolvlxkudk pnf;Hk;v_Haqmfum ajratmufawmfvSefa&;
pwifxm;jcif;jzifh usL;ausmf0ifa&mufvmolrsm; ajcukyfr&Edkifatmif tajctaezefwD;&ef jzpf.? odkaomf
jrefrmEkdifiHrSm uarmufurjzpfae+yD; EkdifiHa&;orm;trsm;pkvnf; axmifoGif;tusOf;cscHb0 a&mufae=u&m
tpDtpOfESpfckvHk; vufawGusus taumiftxnfazmf&ef rjzpfEkdifyg? *syefrsm;vnf; jrefrmjynfudk
0ifa&mufodrf;ydkufvdkufygonf?
*syefacwfum;
txiftjrif}uD;cJhor#
yduJG&+yD;
raocsra&&mr_rsm;ESifh
'kuQaygif;pHkjzpfaeaomumvjzpfygonf? +Adwdo#wdkxHrS vGwfvyfa&;&rnf[k ar#mfrSef;cJholrsm;onf
tm&Swdkufom;csif;. zaemifhatmufom a&muf&a=umif; odvmaomtcg ta=uuJG}uD; a=uuJGcJh&.?
trsm;u vGwfvyfa&;ay;rnfh u,fwif&Sifrsm;tjzpf udqdkcJhaom edyGefppfom;rsm;onf vludufrrsm;aom
+Adwdo#wdkxufyif qdk;0g;onfudk awG&awmh.? waewjcm; pufqkyfzG,f&mjzpf&yfrsm; wkd;yGm;vmav
("mwfyHkvmonf)
("gwfyHk)
atmifqef;ESifh ocifvSrdif (Adkvf&efatmif) wdk 1940 ckESpfwGif *syefjynfodk
a&muf&SdoGm;cJh+yD;aemuf 1941 ckESpf azazmf0g&DvwGif atmifqef;tm;

jrefrmEkdifiHodk v#Kd0SufpGm jyefvnfac:aqmifvmcJhol rdqkkpl*D;ESifh


4-3-42 Y twlawG&pOf/ &efukef
(aqmif;yg;tquf)
onf? uifaytd (ppfykvdyf) [laom trnfonf a=umufrufzG,f&ma0g[m&jzpfvmonf? vlrsm;
tpterusef
aysmufoGm;jcif;/
tESdyfpuftnif;qJcH&jcif;/
ac|;wyfqJGcH&jcif;
ponfwdkrSm
edpP"l0udpPr#omjzpfaom avmu}uD;wGifaewwfatmif ae=u&avonf? xdktjyif r[mrdwfavwyf/
*syefavwyfwdk. AHk;}uJ'%f/ ppfwGif;&duQm&Sm;yg;r_'%f/ axmufvSrf;a&;owif;ay;rsm;'%f/ pdwf"mwfESifh
,Ofaus;r_t& zDvmqefusifaeolrsm;t=um; jzpfyGm;aom ydyuQrsm;/ bmompum;rwlolwdkt=um;
jzpfwwfaom txiftjrifvJGr_rsm; ponfjzifh 'kuQtaygif;udkvnf; xyfavmif;cH&ygao;onf?
jrefrmjynfa&muf
*syefrsm;teuf
w&m;r#wa&;/
vlom;csif;pmema&;
pdwf"mwfrsm;t&
usifh}uHaexkdifolrsm; &Sd=uaomfvnf;/ if;wdk. aumif;rGefaomaqmif&Gufcsufrsm;onf ppf0g'Drsm;.
vlrsKd;cJGjcm;a&;pepfa=umifh tcsnf;tESD;jzpf&ygonf?
rdrdwkduwdopPm wnf=unfEkdif&ef jrefrmEkdifiHudk vGwfvyfa&;ay;oifhonf[k ,Hk=unfaom
rDemrDuDuef tzJG0ifrsm;onf jzpfay:vmaomtajctaersm;a=umifh pdwfrcsrf;ajr[efwlygonf? 1942
ckESpf/ &efukefrdudk *syefwyfrsm;odrf;+yD;onfESifh Adkvfr;dk ud;onf A[dktpdk;&wnfaxmifum ocifxGef;tkyfudk
OD;pD;OD;aqmifcefvdkufygonf?
xdktpdk;&
=um=umrcHyg?
*syefwyfrsm;
wdkif;jynfudk
qufvufodrf;ydkufonfESifhtr# *syefppftkyfcsKyfa&; us,fus,fjyefjyefv$rf;rdk;vmum jrefrmEkdifiHudk
ppf_H;e,fajrwckuJhodk udkifwG,fvmavonf? ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmf. taetxm;onfvnf;
ra&r&mESifh tm;uszG,f&mvHk;0r&Sday? wyfrawmfonf csDwufvm&mvrf;wav#muf pdwftm;xufoefpGm
0ifvmolrsm;ESifh azmif;yGae.? xdkppfom;opfrsm;udk xda&mufonfh wdkuf&nfckduf&nf&Sdaom
wyfrsm;jzpfvmap&ef pepfwus/ pnf;urf;&Sd&Sd avhusifhay;&ayOD;rnf? AdkvfcsKyfatmifqef;um; rdrdwyfrsm;udk
trdefay;tkyfcsKyfydkifcGifhr&Sd? olonf Adkvfrdk;ud;. vufaxmuft&m&Sdrsm;teuf tqifhjrifhqHk;r#omjzpf.?
Adkvfrdk;ud;udk,fwkdifvnf; jrefrmjynf. tem*wfta&;rsm;wGif olESifh ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmfwdk
rnfonfhtcef;uu
yg0if&rnf[laom
udpPESifhywfoufI
ppftkyfcsKyfa&;qkdif&mrsm;ESifh
jy\emwufaeyHk&.? AdkvfcsKyfatmifqef;ESifh ol. &Jabmf&Jbufrsm;url ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmfonf
jrefrmt&m&Sdrsm;vufatmufwGifom &Sdoifhonf[k ,lq=uonf? xdkudpPESifhywfoufI AdkvfvuFsmu ol/
AdkvfcsKyfatmifqef;ESifh
tjcm;&JabmfoHk;usdyf0iftcsKd
Adkvfrdk;ud;ESifh&ifqkdifcJhpOfu
Zmwfqefqef
tjzpftysufta=umif;udk
a&;om;cJhzl;.?
&ifqkdifr_.
&v'fum;
AdkvfcsKyfatmifqef;udk
ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmf.
aoemywdcsKyftjzpfif;/
AdkvfvuFsmudk
ppfOD;pD;tjzpfif;
ceftyfvdkufjcif;jzpfygonf? ("mwfyHkvmonf)
("gwfyHk)
AdkvfcsKyfatmifqef;
ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmf 1942 ckESpf
(aqmif;yg;tquf)
AdkvfcsKyfatmifqef;onf
ol.taetxm;ESifhywfoufIif;/
jrefrmEkdifiHtajctaeESifh
ywfoufIif;/ pdwful;,Of+yD; xifa,mifxifrSm;rjzpfcJhyg? vGwfvyfa&;kef;uefr_um; qHk;cef;wkdif&ef
rsm;pGmvdkao;onfukd olodem;vnfonfhtavsmuf wyfrawmf awmifhwif;ckdifrm&efESifh pnf;urf;&Sd&efudk
tmHkpdkufcJh.? Armhwyfrawmfudk ygwDEkdifiHa&;rS uif;uif;&Sif;&Sif;ae&efESifh t&yfom;tkyfcsKyfa&;zufwGif

0ifa&mufpGufzufjcif; ry&efudkvnf; olud;yrf;cJh.? odkaomfvnf; EkdifiHa&;orm;rsm;udk A[dkrdKifyum


zJGpnf;cJhaom wyfrawmftaeESifh EkdifiHa&;ESifh uif;uif;&Sif;&Sif; aeEdkifzdk&efrSm tcsdefrsm;pGmrS
aESmif;oGm;+yDjzpfa=umif; ol {uefod&SdcJhrnfjzpfonf?
1942
ckESpf
ZlvkdifvwGif
Adkvfrdk;ud;
jrefrmjynfrS
xGufcGmoGm;ygonf?
ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmfukd ArmhumuG,fa&;wyfrawmftjzpf jyefvnfzJGpnf;vdkuf+yD; atmifqef;onf
Adkvfr;}uD;&mxl;ESifh ppfaoemywdjzpfvmygonf? odkaomfvnf; topfzJGpnf;vdkufaom wyfrawmf.
tqifhqifhY *syeft}uHay;t&m&Sdrsm; wJGceftyfxm;+yD; jrefrmt&m&Sdrsm;. vufawGtm%mrsm;udk
wif;usyfpGm
uefowfcsKyfcs,fxm;ygonf?
=o*kwfvwGif
*syefwyfrsm;.
aoemywdcsKyf
AdkvfcsKyf}uD;tD'gonf
jrefrmhtkyfcsKyfa&;udk
w&m;0iftwnfyvdkufum
a'gufwmbarmftm;
EkdifiHawmft}uD;tuJtjzpf
ceftyfvdkufygonf?
tay:,Htm;jzifh
jrefrmtpdk;&tm%monf
jrefrmjynfoljynfom;wdkvufodk ul;ajymif;oGm;onf[k jrifEkdifaomfvnf; pifppfrSmawmh *syeftkyfcsKyfa&;
ajcukyf&oGm;jcif;yifjzpfygonf?
zufqpfawmfvSefa&;
AdkvfcsKyfatmifqef;ESifh
ol.
&Jabmf&Jbufrsm;onf
ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmfESifh
csDwufvm&mwGif yifyef;qif;&J'%f tawmf}uD;yif cHcJh&.? trsm;tjym;onf iSufzsm;a&m*gpJGuyfIif;/
ajcukefvufyef;jzpfIif; aq;Hkwuf&=u.? AdkvfcsKyfESifhtaygif;azmftcsKdvnf; &efukefaq;Hk}uD;odk
a&mufvmavonf? xdkaq;Hkudk rdrdwdktvkyfwm0eftay: txl;opPmxm;aom q&m0ef/ q&mrwpku
tcuftcJrsm;pGm=um;rS
pDrHzGifhvSpfxm;jcif;jzpfygonf?
AdkvfcsKyfatmifqef;onf
rsufESmxm;
wnfvGef;wif;vGef;+yD; ta&mw0if raewwfol[lI trsm;u odae=uygonf? xdktjyif
ol&Jaumif;wOD;tjzpf
waewjcm;
emrnfxGufvmae&m
olemyq&mri,frsm;onf
oltem;uyf&rnfudkyif a=umufGHae=uygonf? odkaomf q&mr}uD;jzpfol rcif=unfudk,fwkdif AdkvfcsKyftm;
ypk&ygonf? rcif=unfonf pJGrufzG,f&mkyf&nfESifh cspfpzG,ftrlt,m&Sd+yD; rdrd. olemyvkyfief;udk
apwemjynfh0pGmjzifh txl;wm0efodod aqmif&Gufjcif;a=umifh vlemrsm;ESifh vkyfazmfudkifzufrsm;u
av;pm;cspfcif=uygonf? q&mr rcif=unfonf AdkvfcsKyfudk ypk&mY wif;oifhonfhae&mwGif
wif;aomfvnf;/ ,k,=unfompGm pdwf&SnfpGm qufqHygonf? tvGefa=umufrufzG,faumif;ygonf[laom
ppfaoemywd}uD;vnf; tpJG}uD;pJGoGm;ygawmhonf? AdkvfcsKyfatmifqef;onf &SufwwfIif;/ ol.
b0&nfrSef;csuftay:
wm0efodpdwfjyif;xefIif;
trsKd;orD;rsm;ESifh
cyfcGmcGmaecJh.?
tusifhoDvESifhywfoufI wif;wif;=uyf=uyf awG;ac:olwOD;jzpf&um; wdkusKdrdY plZluD;u trsKd;orD;
tvdk&Sdygu pDpOfay;rnf[k urf;vSrf;aomfvnf; AdkvfcsKyf tHh=owkefv_yfoGm;ygonf? plZluD;taeESifh
*syef,Ofaus;r_t& {nfh0wfausap&ef ajymcJhyHk&ygonf? odkaomf AdkvfcsKyfuawmh oltm; tusifhpm&dwW
ysufjym;,kwfnHhoGm;atmif ud;pm;aeava&mhvm; [k oHo,pdwf0ifcJh.? AdkvfcsKyfatmifqef;onf
olpdwfudkol aumif;pGmodonfhtjyif yGifhvif;jywfom;pGm vkyfwwfolvnf; jzpfygonf? odkjzifh
&Snf&Snfa0;a0; vlysKdvSnfhjcif;rsKd; rvkyfaebJ/ 1942 ckESpf pufwifbmv 6 &ufaewGif q&mr rcif=unfESifh
vufxyfxdrf;jrm;vdkufygonf?
a':cif=unfonf atmifqef;udk vufxyf&mY vlyk*~KdvfwOD;udkom vufxyfvdkufonfr[kwf/
uHta=umif;w&m;w&yfudkyg vufxyfvdkufjcif;jzpfonf [k tajym&SdcJhygonf? AdkvfcsKyfatmifqef;uvnf;
ol. b0=uifazmftaeESifh &SdtyfaomowWdESifh aEG;axG;aom arwWmwdkudk ydkifqkdifEkdifHkomru
oluG,fvGefoGm;+yD;aemuf ol. pHwifxm;r_rsm;udk *k%foa&&Sd&Sd/ }uH}uHckdifckdif xdef;odrf;oGm;rnfh
trsKd;orD;wOD;udk vufxyfvdkufjcif; jzpfygonf? AdkvfcsKyfwdk. tdrfaxmifa&;um; om,matmifjrifygonf?

olwdkav;pm;jrwfEdk;vSaom vli,fAdkvfcsKyf tdrfaxmifyoGm;ojzifh ueOD;wGif pdwfrcsrf;omjzpfcJhaom


&Jabmfrsm;vnf; vsifjrefpGmyif oabmwlauseyfvmavonf? tdrfaxmifonfjzpfvm+yD;aemuf
AdkvfcsKyfatmifqef;. El;nHhaysmhajymif;aom toGifvuQ%mrsm; ydkrdkawmufajymifvmonf? olonf
cifyGef;onfwOD;taeESifhif;/
zcifwOD;taeESifhif;
=uifem,k,wwf.?
ol.
cufcJ/
tEW&m,frsm;aomb0udk twl&ifqkdif&ef pGrf;&nf/ em;vnfr_wdkESifhjynfhpHkaom b0=uifazmf ol.tem;Y
&Sdaejcif;onf ta&;}uD;aomvkyfief;rsm; aqmif&Guf&mY oludk tm;jynfhaponf[k ,HkrSm;oHo,&SdzG,f
r[kwfacs?
1943 ckESpf rwfvwGif atmifqef;tm; AdkvfcsKyftqifhodk wkd;jrifhceftyfvdkuf+yD;
*syefbk&ifrif;jrwfxHrS
bJGwHqdyf&,l&ef
*syefodkzdwf=um;ygonf?
wdkusKdodkoGm;aomtzJGudk
a'gufwmbarmfOD;aqmif+yD; xdktzJGwGif AdkvfcsKyfatmifqef;tjyif a'gufwmodrf;armifESifh ocifjrwdk
yg0ifygonf? ZEM0g&DvtwGif;u *syef0ef}uD;csKyfwdk*sKdonf jrefrmEkdifiH r=umrD vGwfvyfa&;&awmhrnf[k
a=unmxm;+yD;jzpfygonf?
jrefrmtzJG
jyefvmaomtcg
oabmwlnDcsufpmwrf;wapmif
o,f,lvmcJhygonf?
AdkvfcsKyfatmifqef;.
cyfjywfjywf
pum;toHk;tE_ef;t&
pmwrf;ygta=umif;t&mrsm;rSm jrefrmEkdifiHonf 1943 ckESpf =o*kwfv (1) &ufaewGif
vGwfvyfa&;&rnfjzpf+yD; u|EkfyfwdkawG pmcsKyftcsKd udk csKyfqdk&ef pojzifh jzpfygonf? pmwrf;udk
tvGeftrif; ta&;xm;jcif;r&SdcJhyg? tpDtpOftwdkif; =o*kwfv (1) &ufaewGif jrefrmjynfudk vGwfvyfaom
tcsKyftjcmtm%mydkifEkdifiHtjzpfif;/ r[mta&Stm&S omwlnDr# }uD;yGm;a&;e,fajr .
wef;wlnDwltzJG0ifEkdifiHtjzpfif; a=unmvdkufygonf? a'gufwmbarmftm; t"dywd[laombJGESifh
EkdifiHacgif;aqmif 0ef}uD;csKyftjzpf ceftyfvdkuf+yD; AdkvfcsKyfatmifqef;um; ppf0ef}uD;jzpfvmygonf?
jrefrmhtrsKd;om;wyfrawmf[k trnfopfajymif;xm;aom Armhwyfrawmf xda&mufr_r&Sdap&ef *syefwdk
enf;y&d,m,frsKd;pHk oHk;pJGygawmhonf? yxrwGif wyfrsm;udk EdkifiHt0Srf;jzef}uJxm;onf? xdkaemuf
ae&mtcsKdwGif pkyHxm;jyefonf? ppf0ef}uD;XmeESifh wyfrsm;t=um; qufoG,fa&;cufcJap&ef jzpfygonf?
AdkvfcsKyfatmifqef;um; rwkefrv_yf? *syefawG t}uHay;or#udk oabmwlvdkufum olxifjrifcsufrsm;udk
vlodray;bJ oltpDtpOfEiS fhol qufvkyfoGm;ygonf?
wdkusKdrS jyefa&mufvmcsdefavmufwGif AdkvfcsKyfatmifqef;onf AdkvfvuFsm/ AdkvfaZ,s/
Adkvfae0if;ESifh AdkvfausmfaZmwkdtygt0if ol. t&m&SdtcsKdudkac:I awmfvSefa&;pwif&ef tcsdefudk
wdkifyifaqG;aEG;ygonf? t&m&Sdrsm;u tajctae ydkrdkpdwfcs&onftxd apmifhqkdif;&ef t}uHay;ygonf? wzef
ocifoef;xGef;ESifhwkdifyif&m if;uvnf; awmfvSefa&;p&ef tcsdefrwefao;[k wifjyojzifh AdkvfcsKyfvnf;
pdwfygvufygr&SdvSaomfvnf; apmifhqkdif;&ef oabmwlvdkufygonf? tjcm;uGefjrLepfrsm;/ txl;ojzifh
ocifpdk;ESifh ocifodef;azwdkonf +Adwdo#wdk qkwfcGmoGm;ojzifh olwdk axmifrSvGwfonfh tcsdefrwdkifcifuyif
*syefawmfvSefa&;w&m;a[mcJh.? *syefwyfrsm;csDwufvmonfESifh olwdkESpfOD; awmcdkoGm;ygonf?
ocifodef;azonf AdkvfcsKyfatmiffqef;ESifh Adkvfae0if;wdkudk a&$bdkY c%awG+yD; +Adwdo#wyfrsm;ESifh
tquftoG,f&a&; ud;yrf;&ef tdENd,odk xGufcGmoGm;ygonf? 1943 ckESpf Ekd0ifbmva&mufcsdefwGif
awmfvSefa&;tpDtpOfrsm; tawmfyif c&D;a&mufae+yDjzpf&um;/ jrefrmEkdifiH awmawmifrsm;xJwGif
ajymufusm;wyfrsm;zJGpnf;&ef ud;pm;aeaom Adkvfr; pD*&if; ac: +Adwdo#wyfrawmft&m&Sdonf/
ArmhumuG,fa&;wyfrawmfrS atmifqef;qdkolonf tcgtcGifhuHvmv#if ol.wyfrsm;ESifh *syefudk
jyefwdkuf&efpDpOfaeonf [k tdENd,odk owif;ydkcJhygonf? avmavmq,fwGifrl awmfvSefa&;tpDtpOfrsm;
+yD;pD;onftxd
AdkvfcsKyfatmifqef;onf
*syefwdk.
oHo,pdwfrsm;
aysmufuG,foGm;ap&ef
tm;xkwf&ygonf? odkaomfvnf; olonf vuf&SdvGwfvyfa&;onf twkta,mifr#omjzpfa=umif;/
ppfrSefaom vGwfvyfa&;&&Sd&ef kef;uef&rnfjzpfa=umif;udk ol. rdefcGef;rsm;wGif jynfolwdktm; today;cJh.?

1942 ckESpfukefydkif;wGif u&ifrsm;ESifh ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmftwGif;rS wm0efrJholwdkt=um;


ay:aygufcJhaom ydyuQwdkrSpI aoG;xGufoH,dkr_ESifh vlrsKd;a&;t"duk%f;rsm; jzpfyGm;vmonf?
AdkvfcsKyfatmifqef;onf
jrefrmEkdifiH&Sd
wdkif;&if;om;rsm;t=um;
qufqHa&;aumif;rGefr_udk
txl;tav;ay;cJh.? xdkuJhodk qufqHa&;aumif;rSomv#if EkdifiHpnf;vHk;nDnGwfrnfjzpfa=umif; ol
aumif;pGmoabmaygufcJh.? plZluD;twGuf ocifatmifqef;a&;qJGcJhaom jrefrmEkdifiH pDrHudef; wGif
,QKtcgY
+Adwdo#ya,m*a=umifh
vlrsm;pkjzpfaom
ArmwdkESifh
&ckdif/
&Srf;
paom
awmifay:wkdif;&if;om;rsm;t=um;wGif
wnf&Sdaeaom
uGm[csufrsm;
usOf;ajrmif;oGm;ap+yD;
tm;vHk;wef;wlnDr#&Sdaom EkdifiHxlaxmif&ef vdktyfa=umif;udk tav;teufazmfjycJhygonf? u&if-Arm
t"duk%f;onf oltm; rsm;pGm a'gre\ jzpfapygonf? 1943 ckESpfaemufydkif;wGif AdkvfcsKyfatmifqef;/
ocifoef;xGef;ESifh AdkvfvuFsmwdkonf TvlrsKd;pkESpfpkt=um; +idrf;csrf;a&;ESifh em;vnfr_&&Sdap&ef tyef;w}uD;
aqmif&GufcJhygonf? if;wdk. pkaygif;ud;yrf;r_rS oD;yGifhvmaomtusKd;um; u&ifacgif;aqmifrsm;
jrefrmacgif;aqmifwdktm;
,Hk=unfpdwfcsvmjcif;ESifh
jrefrmhwyfrawmftwGif;
u&ifwyf&if;wck
zJGpnf;vdkufjcif;jzpfygonf?
AdkvfcsKyfatmifqef; tapmwvsif udkifwG,f&efvdkaeaom aemufudpPw&yfrSm uGefjrLepfrsm;ESifh
jynfolta&;awmfyHkygwDtwGif;rS qdk&S,fvpfrsm;t=um; waewjcm;}uD;xGm;aeaom tmCmwrsm;yif
jzpfygonf? uGefjrLepfacgif;aqmifrsm;rSm *syefacwfwav#mufvHk; awmcdkaecJhaom ocifpdk;/ opfawmESifh
v,f,mpdkufysKd;a&;0ef}uD;jzpfaeaom ocifoef;xGef;ESifh ocifA[def;wdk jzpf=uygonf? OD;ausmf+idrf;ESifh
OD;baqGwdkonfum; xif&Sm;aom qdk&S,fvpfacgif;aqmifESpfOD; jzpfygonf? AdkvfcsKyfatmifqef;onf
ESpfzufacgif;aqmifrsm;t=um;
ajyvnfap&ef
txl;ud;yrf;cJhygonf?
aphpyfjzefajza&;udk
tjrefqHk;aqmif&Guf&ef vkdtyfaejcif;rSm EkdifiHa&;oabmxm;uJGvJGr_rsm;onf wyfrawmfxJodk pdrfh0ifaeum
&Jabmfrsm;. nDnGwfa&;ESifh awmfvSefa&;. atmifjrifa&;wdkudk +cdrf;ajcmufaeI jzpfygonf? xdktjyif
ocifpdk;onf zufqpfqefusifa&; pnf;Hk;aqmf=o&mwGif wyfrawmfudk xdcdkufepfemapaom
0g'jzefcsda&;yvkyfaeojzifh wyftwGif; rauseyfr_rsm; jzpfHkomru AdkvfcsKyfatmifqef;vnf;
a'goxGuf&ygonf? vaygif;rsm;pGm oabmxm;csif; zvS,f+yD;aemuf AdkvfcsKyfatmifqef;onf ocifpdk;/
ocifoef;xGef;/ ocifA[def;wdkESifh 1944 ckESpf =o*kwfvwGif &uftenf;i,f=um v#Kd0Sufpnf;a0;ygonf?
AdkvfcsKyfatmifqef;. zufqpfqefusifa&;tzJG wnfaxmif&eftqdkukd aqG;aEG;=u+yD; tzJG.
a=unmpmwrf;ESifh pkaygif;aqmif&Guf&rnfh pDrHudef;w&yfudk oabmwltwnfyvkyfygonf? rsm;r=umrD
uGefjrLepfacgif;aqmifrsm;ESifh jynfolta&;awmfyyHk gwDacgif;aqmifrsm; twlpnf;a0;&ef pDpOfvdkuf+yD;/
xdktpnf;ta0;Y AdkvfcsKyfatmifqef;onf zufqpf"g;jyrsm;udk wkdufxkwf=uavmh acgif;pOfyg
a=unmpmwrf;udk zwfum awmfvSefa&;udk w&m;0if taumiftxnfazmfvdkufygonf? tzJGY ocifpdk;onf
EdkifiHa&;acgif;aqmifjzpf+yD;
ocifoef;xGef;onf
taxGaxGtwGif;a&;r;wm0efESifh
r[mrdwfrsm;ESifhqufoG,fa&; wm0efwdkudk ,lum AdkvfcsKyfatmifqef;onf ppfa&;acgif;aqmifjzpfygonf?
xdktcsdefY vli,fwyfrawmft&m&SdtcsKdonf pwifv_yf&Sm;&ef aZm}uD;um ocifacgif;aqmiftcsKdESifh
wyfrawmf tqifhjrifht&m&SdtcsKdwdkudkom wkdifyifavh&Sdaom AdkvfcsKyf. qdwfqdwfaer_a=umifh
rcsifhr&Jjzpfae=uygonf? if;wdkonf awmfvSefa&;w&yfudk rdrdwdkzmom pwif&ef }uHpnf=uygonf?
TudpPudk AdkvfcsKyfatmifqef; odoGm;aomtcg if;wdktm; zufqpfqefusifa&;tzJG. v_yf&Sm;r_xJY
wdusaom tcef;ursm; pDpOfay;jcif;jzifh tajctaeudk ajyvnfapcJhygonf?
twGif;tiftm;pkrsm;. nDnGwfr_&,l+yD;aemuf awmfvSefa&;tpDtpOf t+yD;owfEkdif&ef
r[mrdwfwyfrsm;ESifh rnfuJhodkaom oabmwlnDr_rsm; &Ekdifrnfudkom od&Sd&ef vdkygawmhonf?
AdkvfcsKyfatmifqef;ESifh taygif;tazmfrsm;onf jynfytultnD &onfjzpfap/ r&onfjzpfap *syefudk
awmfvSef&ef qHk;jzwfcsufcs+yD;jzpfaomfvnf; atmifjrifr_rsm; ydkIydkI &aeaom r[mrdwfwyfrsm;ESifh

yl;aygif;aqmif&Gufjcif;jzifh vufawGtusKd;tjrwfrsm; &&SdEdkifrnfjzpfa=umif; xif&Sm;vmygonf? trSefrSm


EdkifiHt0Srf; jrefrmwyfrsm; *syefwdkudk pwifawmfvSefaom 1945 ckESpf rwfv 27 &ufaea&mufonfhwkdif
+Adwdo#wdkESifh &Sif;vif;aomoabmwlnDcsuf r&&Sdao;ay? xdkaerwdkifrD (10) &uftvdku
AdkvfcsKyfatmifqef;onf &efukefrdY ppfa&;jytcrf;tem;w&yfwGif yg0if+yD;aemuf ol. wyfrsm;ESifhtwl
ppfavhusifhcef;qif;&ef[k ta=umif;jyum rdawmfrS xGufcGmcJhygonf? AdkvfcsKyf}uD;pvif;. wyfr (14) onf
{&m0wDjrpfudk rEWav;ajrmufydkif;rS jzwful;ae+yD;/ ocifoef;xGef;onf +Adwdo#wyfrawmft&m&SdwOD;ESifhqHk&ef
awmifilodkxGufcGmoGm;ay+yD?
rsm;r=umrD
awmfvSefa&;a&pD;a=umif;um;
w[kefwnf;pD;qif;vmayawmhonf?
arv
(15)
&ufaewGif
AdkvfcsKyfatmifqef;onf
vufaxmuft&m&SdwOD;ESifhtwl pvif;ESifhawGqHk&ef if;. XmecsKyfodk a&mufoGm;.? awGqHk&mwGif
AdkvfcsKyfatmifqef;onf rdrdudk,frdrd jrefrmEdkifiH ,m,Dtpdk;&. udk,fpm;vS,ftjzpf rdwfquf+yD;/
r[mrdwfppfOD;pD;wOD;tjzpf todtrSwfy&ef &J&Jwif;wif; awmif;qdkvdkufygonf? +Adwdo#AdkvfcsKyf}uD;xHrS
vdkufavsmr_trsm;qHk; &&SdEkdif&ef wzufuud;pm;vsuf wzufuvnf; vufawGusus awG;jrifwwfa=umif;/
yl;aygif;aqmif&Gufvdka=umif;/ rdrdESifhqufqHolrsm; pdwfacG&avmufatmif dk;om;ajzmifhrwfa=umif;wdkudk
AdkvfcsKyfatmifqef; jyocJh&m pvif;. ESpfoufoabmusr_ESifh av;pm;r_wdkudk &&SdcJh.? pvif;. pum;t&
olESifhywfoufI usaemf rSwfrSwf&&}uD; owdyr_onfuawmh/ ol. dk;om;ajzmifhrwfr_jzpfygonf? olonf
tmoGufv#moGuf tudufvdkuf tmrcHcsufay;jcif;rsKd;r&Sd? vG,fvG,fESifh uwdray;? odkaomf
wckckvkyfygrnf[k oabmwlcJhv#ifawmh pum;wnfrnfhol[k usaemf jrifygonf?
AdkvfcsKyfatmifqef;ESifh AdkvfcsKyf}uD;pvif;wdk awGqHk+yD;aemuf/ jrefrmwyfrsm;ESifh +Adwdo#wyfrsm;
yl;wJGI *syefwdkudk wdkufav&m *syefwyfrsm; tvsiftjref yduJGoGm;ygonf? ZGefv (15) &ufaewGif
&efukefrd atmifyJGppfcsDtcrf;tem;rsm; usif;y&mY +Adwdo#tifykdif,mwyfrsm;/ r[mrdwfwyfrsm;ESifhtwl
jrefrmhwyfrawmfuvnf;
yg0ifcJhygonf?
*syefawmfvSefa&;um;
+yD;qHk;oGm;ayonf?
trsKd;om;a&;v_yf&Sm;aeaom
jrefrmrsm;onf
wlnDaom&nfrSef;csufatmifjrifap&ef
0g'a&;&m
rwdkufqdkifr_rsm;ESifh yk*~Kdvfa&;qefaom oabmxm;rsm;udk ab;z,fcJhaom *k%f,lzG,ftaumif;qHk;
tcsdefumvjzpfygonf? 1945 ckESpf =o*kwfvwGif us,fjyefaom vlr_a&;ESifh EdkifiHa&;tiftm;pkrsm;udk
udk,fpm;yaom yk*~Kdvfrsm;ESifh tzJGtpnf;rsm;yg0ifEkdif&ef zufqpfqefusifa&;tzJGudk wkd;csJzJGpnf;+yD;
zufqpfqefusifa&;/ jynfolvGwfajrmufa&;tzJGcsKyf (zqyv) [lI trnfopfay;vdkufygonf?
+Adwdo#ESifh aphpyfaqG;aEG;jcif;?
*syefwdkudk r[mrdwfrsm;ESifhaygif;I wdkufcdkuf&ef zufqpfqefusifa&;tzJG. urf;vSrf;csufudk
+Adwdo#wdk vufcHcJhjcif;rSm/ ta&Sawmiftm&S r[mrdwfwyfrsm;. ppfOD;pD;csKyf avmh'farmifhbufwif.
EdkifiHa&;yg;eyf tar#mftjrif&Sdr_wdka=umifh jzpfygonf? 1942 ckESpf jrefrmEkdifiHrS +Adwdo#odk qkwfcGm+yD;aemuf
tdENd,wGif
ta0;a&muftpdk;&Hk;pdkufcJhygonf?
xdktpdk;&udk
v$rf;rdk;aeaom
t&m&Sdrsm;onf
trsKd;om;a&;pdwf jyif;xefaom vli,frsm;u if;wdk. =oZmudk pdefac:jcif;ESifh if;wdk. tkyfcsKyfa&;
0kef;okef;um;jzpfap&ef v_yf&Sm;cJhonfudk cHcJh&olrsm; jzpfayonf? Tt&m&Sdrsm;onf zqyvESifh
yl;aygif;aqmif&Gufr_rSefor#ukd vHk;0qefusifI +Adwdo#wdk jrefrmEkdifiHudk jyefvnfodrf;ydkuf+yD;p
ppftkyfcsKyfa&;umvtwGif;
zqyvudk
rw&m;oif;
a=unmum/
AdkvfcsKyfatmifqef;udk
EkdifiHawmfopPmazmuftjzpf zrf;qD;&ef vdkvm;=uygonf? ydkrdkI t"dXmefuspGm _jrifEdkifaom
taetxm;wGif &Sdaeaom armifhbufwifurl jrefrmEkdifiHudpPrsm;udk +idrf;csrf;pGm ajz&Sif;Ekdif&mwGif/
jrefrmvlxk}uD;u rdrdwdkvGwfajrmufa&;udk aqmifusOf;ay;cJhol[lI todtrSwfyxm;aom yk*~Kdvf.
yl;aygif;aqmif&Gufr_udk &,l&ef vdktyfrnfudk em;vnfonf? vlxk. pdwfaeoabmxm;ESifh uif;uGmaeaom

ppftkyfcsKyfa&;acgif;aqmif t&yfom;t&m&Sd.ae&mwGif vsifjrefpGmyif 0g&ifhwyfrawmft&m&SdwOD;jzpfol


AdkvfcsKyf&efpftm; ceftyfvdkufygonf?
AdkvfcsKyfatmifqef; ajz&Sif;&aom vwfwavmjy\emw&yfrSm ArmhrsKd;cspfwyfrawmf[k
trnfajymif;xm;aom jrefrmhwyfrawmf. tem*wfta&; jzpfygonf? wyfrsm;udk au|;arG;a&;ESifh
vufeufwyfqifay;a&;vkyfief;rsm;onf vGefpGmrS cufcJae.? r[mrdwfwdk ppfatmifyJGcH+yD;aemuf
AdkvfcsKyfatmifqef;onf
armifhbufwifESifh
awGqHkaqG;aEG;I
ArmhrsKd;cspfwyfrawmf0ifrsm;onf
rdrdwdkqENtavsmuf
+Adwdo#vufatmuf&Sd
jrefrmhwyfrawmfxJodk
0ifvdku
0ifEkdifap&ef
oabmwlvdkufygonf? ToabmwlnDcsuf. tao;pdwftcsufrsm;udk 1945 ckESpf pufwifbmvwGif
r[mrdwfppfOD;pD;XmeESifh
AdkvfcsKyfatmifqef;/
AdkvfvuFsm/
ocifoef;xGef;wdkyg0ifaom
jrefrmudk,fpm;vS,ftzJGwdk uENDtpnf;ta0;Y qHk;jzwfcJh=uonf? uENDodktoGm; udk,fpm;vS,ftzJG0iftcsKd
umvuwWm;rdwGif acwWc%&yfpOf ocifodef;azESifhawGqHk+yD; AdkvfcsKyfatmifqef;. tem*wfta&;udk
aqG;aEG;=u.? oabmxm;tjrifwckt& vmrnfhEdkifiHa&;wkdufyJGwGif AdkvfcsKyfyg0if&ef vdktyfonf?
olonfom trsKd;om;a&;tiftm;pktaygif;udk nDnGwfaom wyfOD;w&yfjzpfvmap&ef pGrf;aqmif+yD;
acgif;aqmifr_ay;Ekdifrnfh wOD;wnf;aom yk*~Kdvfjzpfonf? ocifodef;azrSty tjcm;uGefjrLepfrsm;
wifjyaom tjcm;tjrifwckt& AdkvfcsKyfonf EkdifiHa&;acgif;aqmifwOD;&Sdoifhaom t&nftcsif;aygif;pHkr&Sd/
vlr_qufqHa&;nHhzsif;ae+yD;
EkdifiHa&;enf;y&d,m,fru|rf;usif/
xdka=umifh
EkdifiHa&;pGefv$wf+yD;
wyfrawmfxJwGifom
aeoifhonf?
aemufqHk;wkdufyJG}uD;
wGif
tiftm;pktm;vHk;.
pnf;vHk;nDnGwfa&;&&Sdap&ef
jrefrmEkdifiH
vdktyfaeaom
trsKd;om;acgif;aqmifonf
AdkvfcsKyfatmifqef;omv#if jzpfa=umif;udk ckdifckdifrmrm ,Hk=unfaom AdkvfvuFsmu uGefjrLepfwdk
t}uHay;csufudk t"dy`m,fzGifhyHk&mY EkdifiHa&;e,fy,fudk olwdkom v$rf;rd;k xm;vdkI AdkvfcsKyfudk
ab;z,fxm;+yD;/
olwdktvdk&SdaomtcgrS
AdkvfcsKyftaeESifh
oG,f0kdufaomenf;rsm;ESifh
taxmuftulay;&efjzpfonf? AdkvfcsKyfatmifqef;onf ESpfzufoabmxm;rsm;udk em;axmif+yD;
udk,fydkifqHk;jzwfcsuf csvdkufonf? wyfrawmfrSxu
G fI EkdifiHa&;a&Swef;rS vGwfvyfa&;wkdufyJGudk
tpGrf;ukefqifEJ$awmhrnf?
1945 ckESpfESifh 1947 ckESpfrsm;twGif; AdkvfcsKyfatmifqef;onf tiftm;}uD;aom
acgif;aqmifwOD;tjzpfif;/
vlxk.
,Hk=unfr_ESifh
arwWmudk&&Sdaom
vkyf&nfudkif&nf&Sd
EdkifiHa&;orm;wOD;taeESifhif;/ xifay:vm.? if;tm; ppfwyftwGif;om aeapvdkaomolwdk.
a0zefcsufrsm;rSm cdkifvHkr_r&Sda=umif;udk twdtvif;jyEdkifcJh.? 1945 ckESpf arvwGif +Adwdo#tpdk;&onf
puULjzLpDrHudef;jzifh jrefrmEkdifiH tem*wftay:xm;aom if;wdk. tajccHrl0g'udk a=unmvdkufygonf?
xdkpDrHudef;t&
bk&ifcHonf
EkdifiHudk
oHk;ESp=f umwkdufdkuftkyfcsKyf+yD;
umvtm;avsmfpGm
a&G;aumufyJGrsm;usif;yjcif;/ jrefrmaumifpDESifh Oya'ytzJGwdkwnfaxmifjcif;wdkudk aqmif&GufoGm;rnf?
Ttcsufrsm;onf
1935
ckESpf
jrefrmEdkifiHtufOya'yg
tcsuftvufrsm;xuf
omvGefwdk;wufjcif;oabmudk raqmifyg? aumifpDESifh Oya'ytzJG jyefvnfwnfaxmif+yD;rS a&Swqifhwdk;I
jrefrmEkdifiHudk 'dkrDeD,eftqifh&aprnfh tajccHzJGpnf;yHkOya'udk ygwDaygif;pHku a&;qJG&efjzpfygonf? odkaomf
awmifwef;ESifh
e,fpyfa'orsm;onf
jynfrESifhaygif;pnf;vdka=umif;
wdwdusus
razmfjyv#if
oD;jcm;a'orsm;udk TpDrHudef;YrxnfhbJ xm;rnfjzpfygonf?
puULjzLpDrHudef;yg tcsuftvufrsm; vHk;0vufcHEkdifzG,f r&Sda=umif;udk ppftkyfcsKyfa&;r+yD;qHk;rDuyif
AdkvfcsKyfatmifqef;ESifh
ocifoef;xGef;wdkonf
jrefrmjynfudk
jyefvmrnfjzpfaom
bk&ifcH
qm&uf*sDeJvfa':refqrpftm;
&Sif;vif;pGmtoday;+yD;jzpfygonf?
zqyv
acgif;aqmifrsm;onf
if;wdkygwDom EdkifiHudk udk,fpm;yaoma=umifh/ if;wdkonfom ppftkyfcsKyfa&;udk tpm;xdk;&ef
,m,DtrsKd;om;tpdk;&w&yf zJGcGifh&Sdoifha=umif; wifjycJhygonf? a':refqrpfonf pdwfapwemaumif;

r&Sdolr[kwfyg? odkaomf oltm; 0dkif;&Haeaom 0efxrf;t&m&Sdrsm;enf;wl ppf+yD;acwf jrefrmEdkifiH.


_yfaxG;ayGvD tajymif;tvJjrefvSaom EkdifiHa&;Owkudk em;rvnfEdkifacs? zqyvtzJGcsKyfonf
jrefrmjynfoltrsm;pk. axmufcHr_&&Sdxm;onf[laom tcsufudk a':refqrpf ,Hk=unfvufcH&ef
tcuftcJawGae+yD; xdktcsdefY jrefrmEdkifiHwGif ta&;ygqHk;yk*~Kdvfonf AdkvfcsKyfatmifqef;jzpfa=umif;udk ol
rjrifIrjzpfaomfvnf; xdktcsufudkvnf; vufcH&ef 0efav;ae.? xdktjyif ppfwGif;umvwavsmuf rdrd.
tpdk;&tay: opPmapmifhcJhaom 0g&ifh jrefrmEkdifiHa&;orm;}uD;rsm;udk csD;jrifhvdkaom tHhzG,f&mr[kwfonfh
qENonf ol.em;vnfr_udk csKd,Gif;apygonf? 0g&ifhEdkifiHa&;orm;rsm;. u acwfopfjrefrmEkdifiHY
r&Sdawmh+yD[laomtcsufudk olrjrifEkdifIaomfif;/ rjrifvdkIaomfif; jzpfEdkifygonf? +Adwdo#tifydkif,m
ydysufjcif;udk vufrcHEkdif[laom csmcsD. {u&mZf pdwf"mwfjyif;jyonfh cH,lcsufonf jrefrmEdkifiHukd
taxmuftulrycJhyg? csmcsDtm; 0ef}uD;csKyfae&mYqufcHol twWvDuvnf; jrefrmEkdifiHtwGif;&Sd
t,ltq/ oabmxm;toG,foG,fudk tuJjzwf&ef tcuftcJawGae&m wdusaomrl0g'w&yf csrSwf&ef
aES;auG;cJh.?
1945 ckESpf atmufwdkbmvwGif a':refqrpf &efukefodk jyefvnfa&muf&Sdvmaomtcg
t&yfom;tpdk;& jyefvnfzJGpnf;vdkufjcif;jzifh jrefrmEkdifiH vGwfvyfa&;wdkufyJG +yD;qHk;+yDjzpfa=umif;udk
tav;teufjyovdkufygonf? odkaomf AdkvfcsKyfatmifqef;ESifh zqyvwdk. oabmxm;um; xkduJhodk
r[kwfyg? ifwdkvdkvm;aom vGwfvyfa&;udk if;wdkawmif;qdkcsufrsm;ESifhtnD +Adwdo#tpdk;&u
ay;&efysufuGufygu/ vufeufudkifwdkufyJG xyfrHqifEJ$&rnfh tvm;tvmudk if;wdk ry,fcsxm;yg?
yxrOD;qHk;wkdufyJGum; bk&ifcHaumifpDzJGpnf;a&;udpPESifhywfoufygonf? zqyvonf &mxl;ae&m (11)
ae&mteuf (7) ae&mwGif if;wdktrnf wifoGif;aomyk*~Kdvfrsm;udk ceftyf&ef twif;t=uyfawmif;qdk.?
xdktjyif bk&ifcHaumifpDudk if;wdk rlvu awmif;qdkcJhaom ,m,DtrsKd;om;tpdk;&yHkpHjzpfaprnfh
tjcm;vdktyfcsufrsm;udkyg wJGIawmif;qdkvkdufygonf? ar#mfvifhxm;onfhtwkdif; +Adwdo#tpdk;&onf
awmif;qdkcsufrsm;udk jiif;y,fvdkufygonf? xdkaemuf a':refqrpfonf aumifpDESifh Oya'tzJG0ifrsm;tjzpf
tv,ftvwfvrf;pOform;rsm;[k rdrd,Hk=unfolwdkudk ceftyfvdkufygonf? odkaomf xdkyk*~Kdvfrsm;teuf
uyfyg;&yfyg; rif;ajrmifrsm;/ trsKd;om;a&;opPmazmuf udk,fusKd;&Smorm;rsm;[k jrefrmtrsm;u
,lqxm;oltcsKdvnf; yg0ifaeygonf? 1946 ckESpf ZEM0g&DvwGif trsm;oabmwl wnDwnGwfwnf;
axmufcHr_jzifh
AdkvfcsKyfatmifqef;udk
zqyvOuUX
wifajrmufvdkufygonf?
uENDoabmwlnDr_&Sdxm;ygaomfvnf;
jrefrmhwyfrawmftwGif;
0ifa&muftr_xrf;jcif;r&Sdaom
ArmhrsKd;cspfwyfrawmfom; trsm;tjym; usefaeygonf? AdkvfcsKyfatmifqef;onf ppfr_xrf;a[mif;rsm;ESifh
topf0ifvmolrsm;udkaygif;um
oljynfol&JabmftzJGudk
wnfaxmifvdkufygonf?
jynfol&JabmftzJGwyfom;rsm;onf ,leDazmif;0wfqifum yGifhyGifhvif;vif;yif ppfavhusifha&;rsm;
yvkyfygonf?
jynfol&JabmftzJGonf
w&m;0iftm;jzifh
jyefvnfxlaxmifa&;vkyfief;rsm;
aqmif&Gufaeaom vlr_a&;tzJGtpnf;w&yfom jzpfaomfvnf; zqyv. vufHk;wyfjzpfvmEkdifaom
tajccHt&nftcsif;rsm;
&Sdaeaoma=umifh
tpdk;&twGuf
pdwfrat;zG,fjzpfaeygonf?
AdkvfcsKyfatmifqef;onf bk&ifcH. rauseyfcsufrsm;udk odrfarGpGm wHkjyefvdkufygonf? a=unmcsufw&yfwGif
wyfzJG. &nf&G,fcsufrsm;udkazmfjyum/ if;wdkteuf wcsufrSm olcdk;"m;jy paom &mZ0wfr_rsm;
yaysmuf&efESifh
&yf&Gm+idrf0yfydjym;a&;twGuf
oufqkdif&mtpdk;&tzJG0ifrsm;/
tjcm;tzJGtpnf;/
wkdif;oljynfom;rsm;ESifh yl;aygif;aqmif&GufI jynfolumuG,fa&;twGuf ulnDapmifha&Smufay;&ef
jzpfygonf?
a':refqrpfvnf;
rnfodkt"dy`m,faumuf&rnf
rodjzpfaeygonf?
bk&ifcHonf
AdkvfcsKyfatmifqef;ESifh zqyvwdkudk udkifwG,f&mY rEkdifreif;jzpfae.? jrefrmacgif;aqmifESifhywfoufI ol
pdwfrydkif;jzwfEkdif?
v_dufv_dufvSJvSJ
csD;usL;onfhtcgrsm;&SdouJhodk
Za0Z0g/
oHo,pdwfrsm;

v$rf;rdk;onfhtcgrsm;vnf;&Sd+yD;
em&DcsdefoD;yrm
tawG;ESpfzuft=um;
pdwfrwnfr+idrfjzpfae.?
AdkvfcsKyfatmifqef;onf vGwfvyfa&;&,l&mY jynfolvlxkcHae&qJ twd'kuQrsm;udk ydkrdkqdk;0g;aprnfh
vufeufudkifwdkufyJGudk
rvdkvm;a=umif;
t&dyftrGwfjyygonf?
wcsdefwnf;wGif
jrefrmhvGwfvyfa&;&&eftwGuf vdktyfrnfqdkygu t=urf;zufenf;rsm;oHk;&efudk wGefqkwfaernfu
r[kwfa=umif;udkvnf;
xif&Sm;aponf?
vlxkpnf;a0;yJG}uD;rsm;wGifif;/
qENjycsDwufaepOf
ykvdyfvufxufjzifh usqHk;cJhaom awmifolv,form;rsm;. psmyeuJhodkaom pdwfv_yf&Sm;zG,f
tcrf;tem;rsm;wGifif; AdkvfcsKyfatmifqef;onf
+Adwdo#tkyfcsKyfa&;. rl0g'rsm;udk _wfcs+yD;
vGwfvyfa&;twGuf wwdkif;jynfvHk; qxufxrf;ydk; ud;pm;aqmif&Guf&ef E_d;aqmfaevsufuyif
vltkyf}uD;rsm; +idrfoufpnf;urf;&Sdap&ef xdef;odrf;xm;Edkifa=umif; jyocJh.?
odkaomfvnf; a':refqrpfESifh ol. t}uHay;yk*~Kdvfwdkonf jy\emrsm;udk at;csrf;pGm
ajz&Sif;Ekdif&ef AdkvfcsKyfatmifqef;. yl;aygif;aqmif&Gufr_vdktyfonfudk vufcH&ef 0efav;ae=u.? zqyv.
tiftm;udk prf;&ef tjcm;ygwDtzJGtpnf;rsm; wnfaxmifI &/ r& pOf;pm;=uonf? TuJhodk tm;prf;&ef
pdwfoefaom EkdifiHa&;orm;rsm;um; &Sdygonf? t*Fvdyfpma&;q&m}uD;wOD; bk&ifcHaumifpD0ifrsm;ESifh
ywfoufI a&;ouJhodk xdkEkdifiHa&;orm;rsm;ESifh ywfoufIvnf; a&;EdkifonfrSm if;wdkESifh zqyvt=um;
uGmjcm;csufrsm;onf vGwfvyfa&;rl0g'rsm;tay: tajccHonfxuf tm%m&&Sda&;ydifqkdifr_tay:wGifom
tajccHygonf? xdktjyif AdkvfcsKyfatmifqef; trsKd;om;acgif;aqmiftjzpf xifay:ausmf=um;vmjcif;ESifh
oltm; jynfolwdku udk;uG,fonf[kyif ajym&avmufrwwf cspfcif=unf!dkjcif;wdka=umifh
tcsKdtodkif;t0dkif;rsm;wGif remvdkrkef;wD;pdwfrsm; jyif;jyaeygonf? a':refqrpfonf zqyvudk
pdefac:Edkifaom tiftm;pkrsm; ay:aygufvmEkdifrnfh tvm;tvmrsm;udk okH;oyfae+yD; ol.
t}uHay;yk*~KdvftcsKdu
AdkvfcsKyfatmifqef;tm;
EkdifiHawmfykefuefr_
pJGcsufjzifh
zrf;qD;&ef
em;ylem;qmwdkufaepOf bk&ifcHaumifpD0ifjzpfaeaom ocifxGef;tkyfonf AdkvfcsKyfudk vlowfr_ESifh
pJGcsufwifvdkufygonf?
ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmf
csDwufvmpOfu
&Gmol}uD;wOD;tm;
+Adwdo#tvdkawmf&dvkyfief;rsm; aqmif&Gufr_/ zdESdyf&ufpufr_ESifh t*wdvdkufpm;r_ pJGcsufrsm;wifum
ppfcHkHk;zGifhI ppfaq;cJhygonf? ppfckHHk; csrSwfvdkufaom ao'%ftjypfudk AdkvfcsKyfatmifqef;udk,fwdkif
aqmif&GufcJhygonf? Ttr_ESifh AdkvfcsKyfatmifqef;udk Hk;wifppfaq;rnfqdkygu ocifxGef;tkyfonf
jzpf&yfvHk;pHkudk awGjrifcJhojzifh oufaoxGufqdkay;rnf[k urf;vSrf;vdkuf.?
AdkvfcsKyfatmifqef;udk csufcsif;zrf;qD;oifh/ rzrf;qD;oifhESifhywfoufI tpdk;&tzJGtwGif;
0d0g'uJGjym;ae.? t&yfom;+Adwdo#t&m&SdtcsKdu zrf;qD;a&;wkdufwGef;=uonf? TuJhodkaqmif&Gufjcif;jzifh
tajctaersm; ydkrdkI &Sif;vif;oGm;aprnf/ xuGykefuefr_ jzpfay:aprnfh tvm;tvmudkvnf;
z,f&Sm;Ekdifrnf/ AdkvfcsKyfatmifqef;udk vlxku r=umrD arhaysmufoGm;rnfjzpfojzifh jy\emrsm;pGmvnf;
&Sdrnfr[kwf[k
axmufjy=uonf?
Ttcsufrsm;udk
&Jrif;}uD;u
oabmrwlyg?
ppftwGif;jypfr_rsm;ESifhywfoufI
taxGaxGvGwf+idrf;omcGifhay;&ef
&Sdaea=umif;/
zqyvESifh
jynfol&JabmftzJG. acgif;aqmifjzpfoludk zrf;qD;jcif;onf ykefuefawmfvSefr_udk wm;qD;onfxuf/
xuG&efv_HaqmfvdkufouJhodkom
jzpfoGm;Edkifa=umif;
wifjyygonf?
jrefrmEdkifiH
ppfXmecsKyfaoemywduvnf; &Jrif;}uD;.tjrifudk axmufcHum AdkvfcsKyfatmifqef;onf todw&m;ESifh
jynfhpHkoljzpfojzifh ykefuefxuGr_w&yfudk pwifrnfol[k rxifa=umif; wifjyygonf? xdktjyif
ocifxGef;tkyf. ajym=um;csufrsm;tay: rlwnfI aqmif&Gufoifhroifhuvnf; qifjcifzG,f&mjzpfae.?
if;. &nf&G,fcsufrsm;onf oHo,ruif;zG,fjzpfonfhtjyif *syefacwftwGif; wm0ef0wW&m;r&SdygbJESifh
if;aqmif&GufcJhaom =urf;wrf;onfh vkyf&yfrsm;ta=umif;udk *k%f0ifhpGm a&;om;xkwfa0xm;aom
pmtkyfuvnf; &Sdaeao;onf? a':refqrpfonf ocifxGef;tkyf. pGyfpJGcsufrsm;udk AdkvfcsKyfatmifqef;ESifh

aqG;aEG;&ef qHk;jzwfvdkuf.? AdkvfcsKyfatmifqef;onf Ttr_EiS fhywfoufI vHk;0wm0ef,lum/


ppfcHkHk;awG&Sdcsuft& ao'%ftjypfay;cJh&a=umif; &Sif;jyygonf?
bk&ifcHvnf; wzef ra0cJGEkdif jzpf&jyefonf? wzufwGif AdkvfcsKyfatmifqef;. ajzmifhrwfr_ESifh
pdwfowdWwdkudk rsm;pGmav;pm;rd.? wzufwGifum; oltkyfcsKyfa&;. t"dutwdkuftcHjzpfaeoludk
vlowfr_pJGcsufwifum z,f&Sm;Edkifvkdufygu EkdifiHa&;tusKd;tjrwf rnfr#xkwfEkdifrnfudkvnf; awG;rd.?
TudpPESifhywfoufI
0_dufa[m(vef'ef)tpdk;&u
rdrdwdkomqHk;jzwf&ef
tm%m&Sdonf[k
uefowfcsufxm;jcif;rSm uHaumif;onf[lIyif ajym&rnfuJhodkjzpfygonf? 1946 ckESpf {+yDv/ a':refqrpf
puFmylodk tvnftywfa&mufpOf AdkvfcsKyfatmifqef;udk zrf;qD;&ef n$ef=um;aom oHud;pma&mufvm.?
bk&ifcHvnf; n$ef=um;csuft& aqmif&Guf&ef csufcsif;yif &efukefodk jyefcJh.? 0&rf;rxkwfrDav;wGif
trdefy,fzsufvdkufa=umif; oHud;aemufwapmif a&mufvmavonf?
TudpPonf tkyfcsKyfa&;. ra&&mvSaom=oZmudk ydkrdkI ,kd,Gif;vmaponf? tkyfcsKyfolrsm;.
ajcvSrf;tm;vHk;udk zqyvonf tpdk;&Xmersm;twGif;&Sd if;wdktm; axmufcHolrsm;xHrSwqifh odae.?
+Adwdo#wdkonf AdkvfcsKyfudk z,f&Sm;vdkaomfvnf; rxd0Hh[laomowif;onf jyefESHoGm;.? a':refqrpfvnf;
tajctaeudk xdef;odrf;Ekdif&ef ud;pm;ygonf? puULjzLpDrHudef;udk vufawGtaumiftxnfazmfI
&rnfr[kwfa=umif; vef'eftpdk;&udk 0efcHtoday;+yD; zqyvvufcHEkdifrnfh urf;vSrf;csuftopfrsm;udk
wifjyavonf? odkaomf tcsdefum; aESmif;cJhav+yD? 1946 ckESpf ZGefvwGif ylyifaomursm;aeaom
bk&ifcH}uD; 0rf;udkufa&m*gpJGuyfaoma=umifh t*Fvefodk jyef&ygonf? ZlvkdifvrwdkifrD twWvDonf
a':refqrpfae&mwGif AdkvfcsKyf&efqfhudk ceftyf&ef qHk;jzwfvdkuf.? &efqht
f m; a&G;cs,fjcif;um;
oifhavsmfvSygonf?
olonf
ppftkyfcsKyfa&;t}uD;tuJtjzpf
wm0efxrf;aqmifpOfu
jrefrmjynftajctaeudk aumif;pGmodEkdifcJh+yD; AdkvfcsKyfatmifqef;tygt0if zqyvacgif;aqmifrsm;ESifh
oifhjrwfoljzpf.?
vGwfvyfa&;ud;yrf;r_
bk&ifcHajymif;vJjcif;onf zqyv. rl0g'rsm; ajymif;vJjcif;r[kwfaomfvnf; +Adwdo#tpdk;&.
csOf;uyfyHkcsOf;uyfenf;
ajymif;vJjcif;udk
azmfjyvdkufojzifh
vGwfvyfa&;wkdufyJGwGif
EdkifiHa&;tcef;utopfw&yf zGifhvdkufjcif;jzpfygonf? bk&ifcHaumifpDa[mif;udk y,fzsufvdkuf+yD;/ 1946
ckESpf pufwifbmvwGif OD;atmifqef;onf umuG,fa&;ESifh EkdifiHjcm;a&;0ef}uD; wm0efrsm;,lum bk&ifcH.
aumifpDtopfwGif 'kwd,OuUXjzpfvmygonf? aumifpD0if (11) OD;teuf OD;atmifqef;tjyif
zqyvtzJG0if (5) OD; yg&Sdavonf? aumifpD0ifrsm;onf pkaygif;wm0ef,l=u&.? trnftm;jzifh bk&ifcH.
t}uHay;tzJGr#omjzpfaomfvnf; vufawGtm;jzifh aumifpDonf =umjrifhpGmuyif awmif;qdkcJhaom
,m,DtrsKd;om;tpdk;&yifjzpfygonf? OD;atmifqef;onf Tjzpfay:csuftopfrsm;udk owd&Sd&SdESifh
taumif;zufu _jrifygonf? w&m;0ifwnfqJjzpfaeao;aom puULjzLpDrHudef;udk qefusifuefuGufonfh
vlxkpnf;a0;yJG}uD;wGif wdkufyGJqHk;cef;wdkifra&mufao;a=umif; xkwfazmfajymqdkcJhygonf? ol &mxl;ae&m
vufcHcJhjcif;a=umifh jy\emtm;vHk; ajyvnfoGm;+yD[k r,lqoifha=umif;ESifh aemifaqmif&Guf&ef
tvkyfwm0efrsm;pGm&Sdao;a=umif; vlxktm; OD;atmifqef;u owday;vdkufygonf? jynfolvlxk.
axmufcHtm;ay;r_onf
olESifh
zqyvtwGuf
rnfr#ta&;}uD;a=umif;
ajym=um;+yD;aemuf
vlxkESpfoufjrwfEdk;aom dk;om;yGifhvif;r_jzifh udk,fa&;udk,fwmudpPESifhywfoufI atmufygtwdkif;
rSwfcsufcsvdkufygonf?
aemufqHk; usKyfta=umif;udk cifAsm;wdkudk eJeJajymcsifw,f? tcktcg usKyf[m
(ywfAvpfrSm ay:jyLvmjzpfaewJholyJ)? 'gayrJh usKyf[m bk&m;vnf;r[kwf/ arSmfq&m/

rsufvSnfhq&mvnf;r[kwf/ vlyJ? ewfvnf;r[kwf/ vlavmufyJ tpGrf;&SdrSmyJ?


usKyftouf[m tifrwefrSi,fw,f? usKyf tckxrf;&wJh wm0ef[mvnf;
wwdkif;jynfvHk;&J wm0efudk a&SqHk;u xrf;ae&w,f? usKyfudk,fudk 'Dwm0efawG
xrf;Edkifatmif
t&nftcsif;jynfhpHkw,fvdk
r,lqbl;?
+yD;awmh
usKyf
pdwfwdkwwfw,fqdkwmvnf; vltrsm; od=uwmyJ? 'g usKyf e*dkyJ? tvkyf_yf+yD;
taESmifht,Sufrsm;&if pdwfwdkwwfw,f? 'gudk yjyifEkdifor# yjyifzdk ud;pm;r,f?
odkaomfvnf; cifAsm;wdkvnf; pdwf&Snf&Snfxm;+yD; uaejywJh tiftm;rsKd;xuf
qxufxrf;ydk; wdk;atmifvkyf+yD; usKyfwdku cifAsm;wdktwGuf vkyfwJhae&mrSm
tm;ay;r,fqdk&if usKyfwdkvdkcsifwJh vGwfvyfa&;/ vlxkaumif;pm;a&;awGudk &atmif
ydkvkyfEkdifr,f? ydktusKd;&SdrSmyJ? 'ga=umifh vlxkawGudk qufawmifhxm;=uygtHk;vdkqdkwm
xyfajymcJhcsifw,f?
jynfolvlxkonf OD;atmifqef;aemufrS rm;rm;rwfrwf&yfI awmifhxm;aomfvnf; oludk
twdkuftcHvkyfr_ r&Sdawmh r[kwfyg? zqyv. tiftm;udk jyifyrS pdefac:aom EdkifiHa&;ygwDrsm;xuf
zqyvtwGif;rS
jy\emrsm;
ydkI
ay:aygufcJhygonf?
woD;yk*~vopPmazmufoGm;ol
tenf;i,fr#om&Sdaomfvnf; uGefjrLepfrsm;onf
zqyvtzJGcsKyfaemufrS nDnGwfpGm&Sdoa,mifESifh
rdrdwdkygwD
tm;aumif;a&;twGuf
aqmif&Gufae=uygonf?
yk*~Kdvfa&;ESifh
0g'a&;t,ltq
rwdkufqkdifr_a=umifh 1946 ckESpf rwfvwGif ocifpdk;. tvHeD uGefjrLepfrsm;ESifh ocifoef;xGef;/
ocifodef;azwdkacgif;aqmifaom tvHjzL uGefjrLepfrsm;[lI uGefjrLepfygwD ESpfjcrf;uGJoGm;cJhygonf?
tvHeDuGefjrLepfrsm;onf
t=urf;zufr_0g'rsm;
pJGudkifjcif;a=umifh
if;wdktm;
ZlvdkifvwGif
rw&m;toif;tjzpf a=unmvdkufygonf? ocifoef;xGef;onf zqyv. taxGaxGtwGif;a&;r;
jzpfvm+yD;/ ocifodef;azonf aumifpD0ifwOD;jzpfvmygonf? odkaomfvnf; odef;/ oef; uGefjrLepfwdkonf
&efpf ra&mufrDu pwifcJhaom taxGaxGoydwf +yD;+idrf;oGm;ap&ef aumifpD. 'k-OuUXtaeESifh
OD;atmifqef;. aphpyfa&;aqmif&Gufcsufrsm;udk taESmifht,Sufay;cJh.?
taxGaxGoydwf+yD;+idrf;a&; aqmif&Gufcsufrsm; ysufjym;ap&ef ud;yrf;r_rSm atmifjrifjcif;r&SdcJhacs?
odkaomf Tud;yrf;r_onf OD;atmifqef;ESifh zqyvwdk. =oZmydysufap&ef twef=umuyif pwifcJhaom
pnf;Hk;v_Haqmfa&;vkyfief;rsm;. wpdwfwydkif;omjzpfygonf? tajctaeudk rajz&Sif;I r&awmhyg?
qdk&S,fvpf
OD;ausmf+idrf;udk
ocifoef;xGef;ae&mY
taxGaxGtwGif;a&;r;
ceftyfvdkuf+yD;
atmufwdkbmvwGif uGefjrLepfrsm;udk zqyvtwGif;rS xkwfy,fvdkufygonf? Tvkyf&yfudk
aemufvtwGif; usif;yaom tzJGcsKyf. taxGaxGnDvmcHY twnfyvdkufygonf? xkwfy,f&jcif;.
ta=umif;rsm;udk &Sif;jyaom rdefcGef;Y OD;atmifqef;onf uGefjrLepfwdktm; wkdif;jynf.
nDnGwfr_ysufjym;ap&ef ud;yrf;onf/ rdrdwdk.ygwDa&;udk jrefrmhvGwfvyfa&;xuf tav;ay;onf/
jrefrmhtajctaeESifh oifhavsmf/ roifhavsmfudk rqifjcifbJ tdENd,uGefjrLepfygwD. n$ef=um;csufrsm;udk
rsufaphpHkydwfI vdkufemonf pojzifh _wfcsygonf? tr_aqmifaumifpDrS E_wfxGufvdkufaom
ocifodef;azu
OD;atmifqef;ESifh
ol.
vkyaf zmfudkifzufrsm;tm;
awmfvSefa&;orm;xuf
yjyifa&;orm;qefonf/ if;wdkonf +Adwdo#. vSnfhjzm;r_udk tnHhcHcJh+yD;/ bk&ifcHESifhqufqH&mY
aysmhvGef;onf/ ta0zefvnf; rcHEkdif[k ajymqdkygonf? zqyvESifh uGefjrLepfwdk vrf;cJGoGm;=uaomfvnf;
vuf0JnDnGwfr_udk
txl;vdkvm;aom
OD;atmifqef;onf
rmufpfqdk&S,fvpf0g'ESifh
uGefjrLepfygwD0iftcsKdtay: oHa,mZOfrukefyg? tvHeDuGefjrLepfrsm;ESifh tvHjzLuGefjrLepfrsm;t=um;
aphpyfjzefajz&ef ol ud;pm;cJhygonf? odef;/ oef; uGefjrLepfrsm;udk zqyvtwGif;rS z,fxkwf+yD;aemuf
jynfol&JabmfESifh qdk&S,fvpfwdkudk aygif;pnf;+yD; rufpftzJGcsKyfwnfaxmif&ef OD;atmifqef; pOf;pm;cJhonf[k

tqdk&Sdygonf? tr_aqmifaumifpDtopfonf ocifpdk;uGefjrLepfrsm;tay: csrSwfxm;aom ydwfyifcsufudk


y,fzsufay;vdkufygonf? odkaomf tvHeDuGefjrLepfrsm;onf vufeufudkifawmfvSefa&;vrf;pOfudk
w&m;aoqkyfudkifxm;ojzifh 1947 ck ZEM0g&DvwGif if;wdktm; wzef rw&m;toif;a=unm&jyefonf?
tjzL/ teD ra&G; uGefjrLepftrsm;tjym; txl;ojzifh jynfol&Jabmfa[mif;rsm;onf OD;atmifqef;udk
qufvufI =unf!dkav;pm;=uygonf? oltaeESifhvnf; uG,fvGefoGm;onfhwkdif jyefvnfaygif;pnf;a&;udk
vHk;vHk;vsm;vsm; ypfy,fcJhjcif; &Sd[efrwlyg? odkaomf olonf jrefrmEkdifiHvGwfvyfa&;ESifh nDnGwfa&;xufydk+yD;
rnfonfh0g'udkrS OD;pm;ray;cJhyg?
1946
ckESpf
'DZifbmvwGif
zqyvonf
tcsKyftjcm
tm%mydkif
jrefrmEkdifiHwnfaxmifa&;twGuf vdktyfaomudpPrsm; aqG;aEG;&ef +Adwdo#tpdk;&. zdwf=um;csufudk
vufcHvdkufygonf? ESpfOD;ydkif;wGif vef'efodk xGufcGmoGm;aomudk,fpm;vS,ftzJGudk OD;atmifqef;
OD;aqmifI tzJGxJwGif tr_aqmifaumifpD0ifrsm;/ EdkifiHa&;orm;rsm;ESifh t&yfom;tpdk;&0efxrf;rsm;
yg&Sdygonf?
a'vDrdY
&yfem;pOf
usif;yaom
owif;pm&Sif;vif;yJGwGif
OD;atmifqef;u
vHk;0vGwfvyfa&;udkom
vdkvm;a=umif;/
'dkrDeD,eftqifhtwef;
vufcHa&;udk
xnfhoGif;pOf;pm;rnfr[kwfojzifh ar;p&myifrvdka=umif; ajym=um;cJhygonf? owif;pmq&mwdk.
ar;cGef;w&yfudk ajz=um;&mY jrefrmwdk. awmif;qdkcsufrsm;udk auseyfzG,f&mvdkufavsmjcif; r&Sdygu
t=urf;zufenf;udkjzpfap/
t=urf;rzufaomenf;udkjzpfap/
enf;ESpfrsKd;vHk;udkjzpfap/
pOf;pm;&ef
vHk;0wGefqkwfrnfr[kwf[k ajymcJh.? ed*Hk;csKyftaeESifh taumif;qHk;ukd ar#mfvifhxm;aomfvnf;
tqdk;qHk;twGufvnf; tqifoifhjyifxm;a=umif; ajymoGm;ygonf? Tum; jrefrmEdkifiHrS rxGufcGmrD
ESpfopful;rdefcGef;xJwGif tao;pdwfajymcJhaom tcsuftvufwdkxufydkrdkjcif; r&Sdyg? xdkrdefcGef;wGif
yGifhyGifhvif;vif; azmfjycJhonfrSm +Adwdo#wdkonf at;csrf;pGmajz&Sif;a&;udk vdkvm;onf[k ol
,Hk=unfvdka=umif;/ oludk,fwdkifvnf; at;aq;aom enf;rsm;udkom ydkIESpfoufa=umif;/ odkaomfvnf;
vdktyfonfh oabmwlnDcsufrsm; r&ygu vlxktaeESifh w&m;Oya'jyifyrS vGwfvyfa&;wkdufyJG0if&ef
tqifoifhjyifxm;&rnfjzpfa=umif; pojzifh jzpfygonf? trSefrSm OD;atmifqef;ESifh zqyvonf
+Adwdo#wdkESifh aqG;aEG;yJGrsm; ratmifjrifygu jzpfysufvmrnfh tajctaetwGuf jyifqifr_taeESifh
vufeufrsm;pkaqmif;+yD;/ jynfol&JabmfwyfzJGrsm;udk toifhtaetxm;wGif &Sdaeap&ef pDpOf+yD; jzpfygonf?
atmifqef;-twWvDoabmwlnDcsuf xGufay:apcJhaom aqG;aEG;yJGrsm;twGif; OD;atmifqef;.
uESifhywfoufI yk*~vdutr_aqmif0ifwOD;jzpfol OD;wifxGfu atmufygtwdkif; a&;om;cJhygonf?
jynfolv$wfawmfa&G;aumfyJGrusif;yrDESifh tajccHOya'opf ra&;qJGao;rD jrefrmEkdifiH.
tpdk;&wm0ef0wW&m;wdkudk jrefrmtpdk;&xHodk vufawGt&if;/ Oya'oabmt&if;/
csufcsif;vJ$ajymif;ay;&efudk olu tm;xkwfcJhygonf? Oya'oabmt&vJ$ajymif;ay;jcif;udk
olu r&,lEkdifcJhaomfvnf; vufawGtm;jzifh vJ$ajymif;ay;jcif;udkum; tESpfom&tm;jzifh
ESpfzufoabmwlnDr_tay: rlwnfI &,lEkdifcJhygonf? Ttaetxm;udk ol.
EdkifiHa&;twdkuftcHwdku olacgif;aqmifcJhaom udk,fpm;vS,ftzJG. _H;edrfhr_uJhodkjzpfap&ef
aumufauGayGvDpGm t"dy`m,fzGifhvdku zGifhEkdifygonf? olonf tenf;qHk; vdktyfcsufrsm;
awmif;qdk&mY ckdifrm.? xkdodk ckdifrmjcif;a=umifh awmfvSefa&;jzpfay:vmEkdifonf[k
olodojzifh
wm0efrSm}uD;av;vS.?
EdkifiHa&;ynm&SdwOD;yDopGm
jrefrmjynfoljynfom;rsm;. vdkvm;csufwdkudk tESpfom&tm;jzifh ay;onfudk
olvufcHcJh.? vdkvm;csufum; vGwfvyfa&;odk &Sif;vif;wdkawmif;aomvrf;rS
csDwufEkdif&efESifh
rdrdwdkwdkif;jynf.
vufawGtpdk;&wm0efrsm;udk
csufcsif;&&Sd&efwdkjzpfygonf? ESpfzuftvdkus oabmwlnDcsufudk vufcH+yD;aemuf

ToabmwlnDcsuf. t"dy`m,foufr_udk vlxktm; dk;dk;&Sif;&Sif;wifjyI vdktyfcsufrsm;


jzpfajrmufap&ef acgif;aqmifr_ay;cJh.? ol. acgif;aqmifr_aemufrS vdkufygu wESpftwGif;
vHk;0vGwfvyfa&;&ap&rnf[k &J&ifhpGm uwday;cJh.? Tum; ayghayghqq uwdrsKd;r[kwfyg?
ol. EkdifiHa&;vkyfief;/ ol. *k%foduQmESifh ol. b0wdkudk&if;I ay;vdkufaom/
cH,lcsuftay: tajccHaom uwdrsKd;jzpfygonf? Todkaqmif&Gufjcif;jzifh ol.
acgif;aqmifyDor_udk tjynfht0 oufaojyvdkufygonf?
oabmwlnDcsufudk
vufrSwfxkd;&ef
jiif;qdkchaJ om
udk,fpm;vS,ftzJG0ifESpfOD;um;
0ef}uD;csKyfa[mif; OD;apmESifh 1938 ckESpf 'dkArmtpnf;tHk; ESpfjcrf;uJG+yD;aemuf tenf;pkocifrsm;udk
ocifxGef;tkyfESifhtwl acgif;aqmifcJhaom ocifbpdefwdkjzpfygonf? jrefrmjynfokd jyefa&mufaomtcg
OD;apmESifh
ocifbpdefonf
a'gufwmbarmfEiS fh
0ef}uD;csKyfa[mif;
aemufwOD;jzpfol
qmay:xGef;wdkESifhaygif;um
trsKd;om;twdkuftcHwyfOD;
wnfaxmifI
OD;atmifqef;onf
&mxl;wnf+rJa&;twGuf e,fcsJwdkzufodk ul;ajymif;oGm;+yD[k ajymavonf?
EkdifiHa&;twdkuftcHwdk.
pGyfpJGcsufrsm;a=umifh
OD;atmifqef;
xl;xl;jcm;jcm;
pdwftaESmifht,SufrjzpfcJhyg?
wdkif;&if;om;vlrsKd;pkrsm;ESifh
aqG;aEG;aphpyfa&;udkom
aZmufcsI
vkyfygawmhonf?
TudpPudkajz&Sif;&ef
vef'efoGm;udk,fpm;vS,ftzJG
jrefrmjynfjyefa&muf+yD;
&ufydkif;twGif;yif yifvHkY nDvmcHac:a&; pDpOfxm;+yD;jzpfygonf? nDvmcH. &v'fjzpfaom yifvHkpmcsKyft&
=um;jzwfjrefrmtpdk;&ESifh csufcsif;yl;aygif;vdkufjcif;tm;jzifh &Srf;/ ucsifESifh csif;wdkonf vGwfvyfa&;udk
ydkrdkvsifjrefpGm &&Sdvdrfhrnf [lI todtrSwfyvdkufygonf? yifvHknDvmcHum; ppftwGif;u
wdkif;&if;om;rsm;t=um; oifhjrwf=unfjzLa&;twGuf ocifrsm;ud;yrf;csufrsm;ESifh tpysKd;cJhaom
OD;atmifqef;. jrefrmEkdifiHtwGif;&Sd vlrsKd;pkaygif;pHk pnf;vHk;nDnGwfa&;OD;wnfaom vkyfief;pOf.
txGwftxdyfyifjzpfygonf? wzef OD;wifxGf. pum;t& ajym&v#if aqG;aEG;aphpyfa&;e,fy,fwGif ol
(OD;atmifqef;) atmifjrifr_rsm; &&SdcJhjcif;rSm ol. roG,fr0dkufyGifhvif;r_ESifh yk*~vdut&nftaoG;wdka=umifh
jzpfygonf? xkde,fy,fwGif ol. t}uD;rm;qHk;aqmif&Gufcsufum; awmifwef;a'owkdif;&if;om;rsm;ESifh
tjcm;vli,fpkrsm;. vHk;0O\Hk pdwfcs,Hk=unfr_udk &,lEkdifjcif;jzpfygonf? yifvHknDvmcH +yD;v#if+yD;csif;
{+yDvwGif usif;yrnfjzpfaom a&G;aumufyJGwGif 0ifa&muf,Ofydifrnfh zqyvudk,fpm; OD;atmifqef;onf
yifyef;}uD;pGm EdkifiHtESH pnf;Hk;a&;c&D;xGufcJhygonf? jrefrmEdkifiH jynfolvlxkESifh (32) ESpf r#om&Sdao;aom
olwdk. EkysKd&G,facgif;aqmift=um; ruHpzl; xl;jcm;aom qufqHa&;taetxm;rsKd; ay:aygufcJhygonf?
OD;atmifqef;oGm;av&m vltkyf}uD;rsm;onf igwdk AdkvfcsKyf udk jrifvdkaZm/ em;axmifvdkaZm/
aoG;pnf;cdkifrmr_udk jyovdkaZmwdkESifh zHkudkrr_/ aeyludkr&GH/ vma&muftm;ay;=uygonf? AdkvfcsKyf [laom
a0g[m&rSm rlvwGif ol. wyfrawmf&mxl;udk &nfn$ef;jcif;r_omjzpfaomfvnf; aemifwGif
oltay:xm;&Sdaom cspfcifav;pm;r_udk a&mifjyef[yfvmaom a0g[m&jzpfvm.? OD;atmifqef;um;
em;axmifaumif;atmif tajymta[majyjypfolwOD; r[kwfyg? ol. rdefcGef;rsm;onf +iD;aiGzG,f
twwfynma&;&mudpPrsm;ESifh v$rf;rdk;aeonfvnf; jzpfEdkif.? [dkta=umif;a&muf 'Dta=umif;a&mufESifh
vdkuf&cufonfvnf; jzpfEkdif.? vGefpGm&Snfvsm;onfvnf; jzpfEkdif.? odkaomfvnf; vlxkonf
+idrfoufat;aq;pGm em;axmif+yD; olpdwfoEWmefudk vdkufum ol. wHk;wdwdEkdifaom qHk;rowday;csufwdkudk
oabmusESpfoufouJhodk
=um;&cufvSaom
ol.
&,f&$ifzG,fpum;av;rsm;udkvnf;
oabmusESpfouf=uygonf?
OD;atmifqef;onf jrefrmhvGwfvyfa&;ESifh pnf;vHk;nDnGwfa&;jy\emrsm;udk ajz&Sif;ay;Ekdifrnfh
tawG;tac:rsm;ESifh enf;AsL[mrsm;udk tpOfwpdkuf &SmazGaeoljzpf.? Tvkyfief;wGif vlxkudk olESifhtwl
yg0if&ef ac:aqmifEkdifcJhonf? umva'otajctaersm;t& vdktyfygu pdwfajymif;vJ&ef ol ra=umuf&GHyg?

ol. ,lqcsufrsm;ESifh &nf&G,fcsufrsm;udk vlxktm; yGifhyGifhvif;vif; &Sif;jy+yD; if;wdk. axmufcHr_udk


awmif;qdkygonf? odkaomfvnf; vG,fvifhwul atmifjrifr_rsm;ESifh pdwful;,Oftdyfrufavmursm;
taumiftxnfazmfvmrnf[lI vufvGwfpy,f uwdycsufrsm; ray;acs? olwdkif;jynftay:
wnf=unfajzmifhrwfpGm
yusifhoGm;rnf/
jrefrmhvGwfvyfa&;ESifh
pnf;vHk;nDnGwfa&;twGuf
tpGrf;ukefaqmif&GufoGm;rnf/ vlxk. nDnGwfr_tiftm;om olESifh zqyvaemufY wnf&Sdaernfqdkygu
vGwfvyfa&;ESifh pnf;vHk;nDnGwfa&;[laom ESpfyGihfqdkifyef;wkdifodk OD;aqmifac:oGm;Ekdifrnf [lIom
uwdycJh.? jrefrmEkdifiH jynfolvlxkvnf; a&G;aumufyGJwGif zqyvudk,fpm;vS,faygif; ajrmufjrm;pGmudk
a&G;cs,fwifajrmufvdkufjcif;jzifh
OD;atmifqef;.
E_d;aqmfcsufwdkudk
wkHjyefvdkuf.?
yk*~vduudk,fpm;vS,frsm;ESifh uGefjrLepfudk,fpm;vS,frsm; vufwqkyfpmavmufom a&G;cs,fjcif;cHcJh&ygonf?
apm/ pdef/ armf tkyfpkum; rdrdwdkaocsmayguf _H;rnfudk odxm;=uojzifh a&G;aumufyJGrsm;udk
oydwfarSmufcJh.? zqyvonf roifhawmfaom zdtm;ay;r_rsm; yvkyfcJhonf[k pGyfpJGcsufrsm;ESifh
&ifqdkifcJh&.? odkaomf a&G;aumufyJGqkdif&m cHkHk;rsm;. awG&Sdcsufrsm;t& a&G;aumufyJG&v'frsm;onf
vlxk.qENudk trSeftwkdif; a&mifjyef[yfcJhygonf?
OD;atmifqef;. b0aemufqHk;tydkif;wGif olonf aepOfESifhtr# EkdifiHa&;&ifhusufr_ESifh
EkdifiHtkyfcsKyfa&; usifvnfr_wdkwGif wkd;wufvmonfudk jrifEkdifygonf? EkdifiHawmfwnfaqmufa&;
udpP&yfrsm;udk &ifqkdif&mY ol. yifudk,ft&nftaoG;rsm;ESifh wm0efodpdwf"mwfwdk uGefjrL;vm.?
TumvtwGif;Y wcsdefu qefusifzufjzpfcJhaom +Adwdo#rsm;pGmwdk. av;pm;r_udk &,lEdkifcJhonf?
xdkyk*~Kdvfrsm;teuf wOD;u atmufygtwdkif; a&;om;cJhygonf?
atmifqef;. EkdifiHa&;ynm&Sif t&nftcsif;rsm; wkd;wufuG,f0vmjcif;onf ol.
yifudk,fpdkufum; jzpfay:vmaom tajctaersm;t& }uD;xGm;vmEkdifpGrf;&Sda=umif;udk
jyoygonf? olb0. aemufqHk; (10) vwGif olonf vufawGtm;jzifh
0ef}uD;csKyftaetxm;Y &SdcJhygonf? xdkumvtwGif;Y olonf olEkdifiH rnfr#us,f0ef;I
vlrsKd;aygif; rnfr#pHk+yD;/ jy\emrsm; rnfr#_yfaxG;ayGvDvSonfwdkudk pI *Ce%
oabmaygufcJhygonf? tvkyfrsm;vGef;vSojzifh ol. usef;rma&;xdcdkufvmonfhtjyif
&Hzef&Hcg tvkyfrEkdifreif; jzpfcJhygonf? odkaomf olum; a,muFsm;aumif;yDopGm
Tjzpf&yfudk 0efcHojzifh olESifh aepOf xdawGaeaom +Adwdo#tkyfcsKyfa&;t&m&Sdrsm;.
av;pm;r_udk &&SdcJhygonf? oltm; vkyf}uHowfjzwfjcif;onf aemifjzpfxGef;vmrnfh
Oya'rJhumvrsm;wGif olaemufvdkufrsm;udk pnf;urf;xdef;odrf;&ef pGrf;aqmifEkdifonfh
wOD;wnf;aomyk*~Kdvfudk olwkdif;jynf qHk;H_;&jcif;yifjzpfygonf?
ZGefvtapmydkif;wGif OD;atmifqef;onf wdkif;jynftwGuf jyefvnfxlaxmifa&;vkyfief;rsm; pDpOf&ef
&efukefrd jynfvrf;&Sd qkd&efwdkADvm taqmuftOD;wGif pnf;a0;yJGrsm; qufwdkufusif;yygonf?
nDvmcHtzGifhrdefcGef;wGif OD;atmifqef;onf tapmwvsifvdktyfaeaom vkyfief;rsm;udk rD;armif;xkd;jy+yD;
vufawGusI/ avSeH"m;xpfr[kwfaom tpDtpOfrsm;vdktyfa=umif;udk tav;ay;ajymoGm;ygonf?
avmb}uD;vGef;aom pDrHudef;rsm; ryvkyfrd&efESifh rnfonfhudpPrsm; yxrOD;qHk; aqmif&Guf&efvdkonfudk
qHk;jzwf&ef ta&;}uD;a=umif;udkvnf; ajymoGm;ygonf? xdktjyif wkdif;oljynfom;wdk vuftwGif;odk
tcsKyftjcmtm%m jyefIa&mufae&um; wkdif;jynfwGifjzpfay:or# tedXmHkrsm;twGuf e,fcsJpepfudk
tjypfwifwdkufcdkufjcif;jzifh
tcsdefESifhtiftm;wdkudk
tv[\rzef;=u&ef
owday;oGm;ygonf?
e,fcsJpepfudk wdkufzsuf&efoHk;cJhaom vufeufrsm;onf vGwfvyfaom EkdifiHwckudk wnfwHhckdif+rJI
wdk;wufap&eftwGuf oifhavsmfaom ud&d,mrsm;jzpfonf[k tpOft+rJ rwGufqEkdifa=umif; ol
jynfhjynfh00 em;vnfygonf? OD;atmifqef;onf jrefrmEkdifiHtaeESifh EkdifiHwum rdom;pktodkif;t0dkif;wGif

rSefuefaomae&mrS yg0ifaqmif&GufEkdifrnfh tem*wfumvudk ar#mfrSef;um ppfrSefaom trsKd;om;a&;onf


EkdifiHwumta&;udk taxmuftuly&rnfjzpfa=umif; ol jrifygonf?
OD;atmifqef;onf aoG;xGufatmif rSefojzifh tcsKdvlrsm; rcHomaom pum;rsKd;ukd ajym&ef
rwGefqkwfyg? 1947 ckESpf Zlvkdifv 13 &ufaewiG f ajym=um;cJhaom ol. aemufqHk;rdefcGef;wGif
jynfolwdktm; rdrdwdk. csKd,Gif;csufrsm;udk yjyif&ef/ pnf;urf;&Sd&ef/ ZJG0d&d,}uD;&efESifh trsm;tusKd;twGuf
udk,fusKd;pGef&ef pojzifh aqmf=ocJh+yD; vGwfvyfa&;. tusKd;t&omrsm; jynfh0pGm rcHpm;EkdifrD ESpfaygif;rsm;pGm
kef;uefud;pm;&OD;rnfjzpfa=umif;udkvnf;
owday;cJh.?
ajzmifhrwfwnf=unf+yD;
rdrdudk,fudk
qef;ppfEkdifpGrf;&SdolyDyD OD;atmifqef;onf ol. tm;enf;csufrsm;udk yjyif&ef vdka=umif;udkvnf;
rdwfaqGrsm;tm;
0efcHcJhygonf?
ausmif;om;awmfvSefa&;orm;
vli,fwa,mufwGif
onf;cHcGifhv$wfEkdifaom
tjypftemrsm;onf
EdkifiH.
txifu&
acgif;aqmifwGifrlum;
vufcHcGifhv$wfzG,fr[kwfay? tacsmudkif&ef vdkaeaom trltusifhrsm; &Sdaeao;.? tqifrajyvSaom
a'go}uD;wwfjcif;udk xdef;csKyf&ayOD;rnf? vlr_qufqHa&;wGifvnf; rnfr#yif +iD;aiGzG,fjzpfap
avmu0wfysLiSmap&ef avhusifh&ayOD;rnf?
tm%mvJ$ajymif;a&;tpDtpOfrsm;udk
vsijf refpGm
wqifh+yD;wqifh
wdk;wufI
taumiftxnfazmfEkdifcJhygonf? arvwGif usif;yaom nDvmcHY zqyvtzJGcsKyfonf rdrdwdk.
vGwfvyfa&;ESifhywfoufaom rl0g'udk csrSwf+yD; jynfaxmifpkjrefrmEkdifiH[lI ac:wGifrnfh vGwfvyfaom
tcsKyftjcmtm%mydkif orwEkdifiH. tajccHzJGpnf;yHk Oya'rl=urf;udk a&;qJG&ef aumfrwDudkvnf;
zJGpnf;vdkufygonf? cufcJqif;&JpGm vHk;yrf;cJh&aom yef;wdkif vufwurf;r#om &SdawmhonfjzpfI
OD;atmifqef;onf wif;rmr_rsm; avsmhum ydkrdkI aysmhajymif;csKdomvm.? ol.wyfrsm;udk
*syefawmfvSefa&;wGif OD;aqmifcJhpOfu tH}uD;wcJcJESifh awGjrif&aom vli,fppfaoemywdcsKyf.
yHkyef;omefESifhum; ododomomjcm;em;vmygonf? ol. twGif;tjyifonf =unfvifwnf+idrfI
aomuuif;pifouJhodk jzpfaeygonf? odkaomfvnf; yifyef;EGrf;e,fjcif;onfvnf; euf_dif;vSygonf?
vGwfvyfa&;&+yD;aemuf EkdifiHa&;rS tem;,lum rdom;pkudpPrsm;/ pmaya&;om;jcif;udpPrsm;udkom
tcsdefjynfhay;I vkyfaqmifvdkvm;a=umif; xkwfazmfajymcJhygonf? odkaomfvnf; TqENum; rjynfh0cJhyg?
Zlvdkifv (19) &ufae tr_aqmifaumifpD tpnf;ta0;xdkifaepOf tapmifht=uyfrsm;r&Sdaom
pnf;a0;cef;xJodk ,leDazmif;0wfvlwpk wGef;0ifvmI pufaoewfrsm;ESifh ypfcwf&m OD;atmifqef;/ ol.
tudk}uD; OD;b0if; tygt0if aumifpD0if (6) OD;/ txufwef;tkyfcsKyfa&;t&m&SdwOD;ESifh udk,f&Hawmfav;wOD;
usqHk;cJh&ygonf?
vlowform;rsm;
xGufajy;vGwfajrmufoGm;cJhaomfvnf;/
if;wdktm;
OD;apmaetdrfodk
ajc&mcHvdkufEkdifcJhygonf? 0ef}uD;csKyfa[mif;onf t}uH}uD;olwa,mufjzpf+yD; aumifav;wa,mufygyJ
[lI ol owfrSwfavh&Sdaom OD;atmifqef; EkdifiHhacgif;aqmiftqifhodk w&Sdefxdk;wufoGm;onfudk
vufrcHEdkifcJhay? jrefrmudk,fpm;vS,ftzJGESifh vef'efodk xGufcGmroGm;rD vtenf;i,ftvdkavmufwGif
umuD0wfpHk 0wfqifxm;olrsm;u aoewfjzifh ypfcwfojzifh OD;apmrsufaphwGif '%f&m&cJhygonf?
OD;apmonf TudpPwGif OD;atmifqef;. jynfol&JabmfwyfzJG0ifrsm;Y wm0ef&Sdonf[k ,lqum
uvJhpm;acsjcif;jzpfonf[k tcsKdu cefrSef;=uygonf? odkaomf EkdifiHawmfvkyf}uHr_ESifh ywfoufI
ppfaq;awG&Sdcsufrsm;t&
tvkyftr_aqmifaumifpDwckvHk;tm;
okwfoifacsr_ef;&ef
n$ef=um;cJhjcif;jzpfygonf? OD;atmifqef;ESifh vkyfazmfudkifzufrsm;udk &Sif;vif;okwfoifvdkufjcif;jzifh olom
jrefrmEkdifiHtpdk;&acgif;aqmif jzpfvmrnf[laom xl;qef;onfh ,Hk=unfcsufjzifh vkyf}uHr_}uD;udk OD;apm
pDpOfcJh[efwlygonf? OD;apmtay: &mZ0wfjypfr_rsm; usL;vGef&ef tm;ay;ulnDr_twGuf tjypf&Sda=umif;
pD&ifqHk;jzwf+yD; ao'%fcsrSwfvdkufygonf?

OD;atmifqef; uG,fvGeftedpPa&mufoGm;aomfvnf; ol. b0udkay;I ud;yrf;cJh&aom


vGwfvyfa&;udkom
jrefrmEkdifiH
&&SdcJhygonf?
touf&SifusefcJhaom
zqyv0ifrsm;teuf
tqifhjrifhqHk;jzpfaom OD;Ekonf aphpyfaqG;aEG;a&;rsm;udk qHk;cef;wkdif qufvufaqmif&GufoGm;+yD; 1948 ckESpf
ZEM0g&Dv (4) &ufaewGif vGwfvyfaom jynfaxmifpkjrefrmEdkifiHawmfudk arG;zGm;cJhygonf?
ed*Hk;
acwfopfjrefrmEkdifiHorkdif; okawoDwOD;jzpfol tar&duefynm&Sif z&ifh/tif/xa&*g a&;om;cJhaom
atmufygpum;aumufEkwfcsufudk Tae&mY azmfjyu oifhawmfrnfxifygonf?
r[mvlom;wOD;. vkyfaqmifcsufrsm;taejzifhom jzpf&yfpOfudk wifjyjcif;onf orkdif;udk
vJGrSm;pGm
jrifjcif;jzpfygonf?
TpmtkyfwGifvnf;
xdkuJhodkwifjyjcif;rsKd;
twkdif;twmwcktxd yg0ifcJhygv#if xdktwdkif;twmtxd vJGrSm;aomtjrif &SdcJhonf[k
qdkEkdifygonf? odkaomfvnf; xdkpOfu jrefrmjynftajctaet& ocifrsm;
EkdifiHa&;&mxl;ae&m &&SdcJhcsdefrSpI vGwfvyfa&;tk%fwufcsdefjzpfaom 1948 ckESpf
ZEM0g&Dvwdkif (12) ESpfumvtwGif; pGrf;aqmifEdkifr_rsm;udk jzpf&yfpOftvHk;pHktay:
v$rf;cHcJhaom atmifqef;. acgif;aqmifr__axmifhrS pDppfjcif;um; rSefuefoifhavsmfonf[k
xifrdygonf?
tjcm;wzufrS=unfhv#ifvnf;
txufazmfjyyg
oabmw&m;um;
rSefuefygonf?
jrefrmhvGwfvyfa&;v_yf&Sm;r_
aemufcHum;udk
tajcyIom
OD;atmifqef;.
b0udk
avhvmEdkifrnfjzpfygonf? xdkuJhodk csOf;uyfenf;onf ol. udk,fa&;udk,fwmtydkif;udk vspfv#L_&m
a&mufEkdifygonf? odkaomf oltouf (20) ausmfausmf ausmif;om;EkdifiHa&;avmuxJ 0ifcJhpOfupI
ol.b0ESifh vGwfvyfa&;ud;yrf;r_onf cJGjcm;I r&avmufatmif a&maxG;qufEG,faeonfhtjyif
OD;atmifqef;um; ol. tZwWoEWefESifh uGmjcm;aom A[d'<toGifudk vlxka&SarSmuf bef;jyolrsKd;
r[kwfcJhyg? ol. kyfyHkv$mwckvHk;udk cHI=unfhygu jrifhrm;aom&nfrSef;csuf/ ckdifrmjywfom;aom
pdwf"mwfwdkjzifh ol.EkdifiH vGwfvyfa&;&ap&ef acgif;aqmifr_ay;cJhaom oduQmorm"d}uD;rm;onfh
vli,fwOD;udk jrif&ayrnf? ol. EkdifiHa&;twdkut
f cHrsm;ESifh ol. EkdifiHudk tkyfcsKyfaeaom
EkdifiHjcm;om;rsm;udk wdkufcdkufcJhojzifh oltm; opPmazmuf[k jrifcJholwdku OD;atmifqef;onf
xifay:ausmf=um;r_vdkvm;ojzifh
t=uifemuif;onf/
qifjcifwHkw&m;acgif;yg;onf/
ESpfzufc|efvkyfwwfonf[k pGyfpJGcJh=u.? xdkuJhodkaom pGyfpJGcsufrsm;udk ol. vkyfaqmifcsufrSwfwrf;tay:
tajcyI tuJjzwfEkdifygonf? tjcm;olrsm; ydkrdkIaumif;rGefaom acgif;aqmifr_ay;Ekdifonf[k ol
,Hk=unfoI aemufvdkufae&mrS wm0efudk apwemjynfh0pGm xrf;aqmifcJhygonf? olwOD;wnf;om
wkdif;jynfudk nDnGwfr_ay;um vGwfvyfa&;yef;wdkifodka&muf&ef acgif;aqmifr_ay;Ekdifrnfjzpfa=umif;
xif&Sm;vmaomtcgrS olonf A[dkrdKifae&mudk ,lcJhygonf? ausmif;om;b0uyif ol. &if;ESD;aom
EkdifiHa&;vkyfazmfudkifzufjzpfcJhol OD;ausmf+idrf;u rnfolurS AdkvfcsKyfatmifqef;tm; acgif;aqmifae&mudk
ay;cJhonfr[kwfbJ/ ol. vkyf&nfudkif&nf uG,f0r_a=umifh acgif;aqmifae&mudk &&SdcJhjcif;jzpfa=umif;
ajymqdkcJhygonf? OD;atmifqef;onf okefr_efjcif;ESifh pdwfv_yf&Sm;ojzifh aygufuJGjcif;rsm; &SdcJhaomfvnf;
vGwfvyfa&;v_yf&Sm;r_tusKd;iSm pkaygif;qHk;jzwfcsufrsm; cs&mwGif ol. yk*~Kdvfa&;&mcHpm;csufrsm;ESifh
tvdkqENwdkudk rnfaomtcgr# tom;ray;cJhacs? vGwfvyfa&;wdkufyJGtqifhqifhY olonf &if;ESD;aom
EkdifiHa&;vkyfazmfudkifzufrsm;ESifh
wkdifyifaqmif&GufI
w&m;rSefa0zefcsufrsm;udk
vufcHum

toifhawmfqHk;jzpfrnfxifygu wm0efrsm;udk vJ$ajymif;cJGa0ay;ygonf? odkaomf udk,fusKd;&Smorm;rsm;/


wm0efrJhvkyf&yfrsm;ESifh vGwfvyfa&;ud;yrf;r_udk xdyg;Ekdifrnfh tvkyfysufuGufr_rsm;udk onf;rcHyg? olonf
w&m;r#wr_ESifh 'Drkdua&pD0g'wdkudk ,Hk=unfvufcHum ol. ukd,fydkifqHk;jzwfcsuft&vkyfygu ydkrdkI
aumif;rGefrnfjzpfaom tcsdeftcgrsm;Yyif vkyfazmfudkifzufrsm;. tvdkus aqmif&GufcJhonfvnf; &SdcJh.?
tr_aqmifaumifpDacgif;aqmiftaeESifh ol.tjrifudk tjcm;olrsm; vufcHap&ef tay:pD;ESifh aqmif&GufcJhjcif;
r&SdcJhyg? tm;vHk;u vGwfvyf/ yGifhvif;/ jynfhpHkpGm aqG;aEG;+yD;rS qHk;jzwfcsufcs=uygonf? oludk,fwkdif
yGifhvif;pGm 0efcHcJhonfhtwkdif; olonf trSm;t,Gif;uif;olr[kwfyg? odkaomf ol. pdwf&nfOm%f&nfum;
tpOfojzifh }uD;xGm;wkd;wufEkdifpGrf;&SdcJhygonf?
OD;atmifqef;onf tpGef;a&muf w,loeform;rsm;ukd pJGaqmifEkdifpGrf;xuf rdrdwdk
,Hk=unfav;pm;aom acgif;aqmifatmufwGif pdwf+idrf;at; udk,fcsrf;ompGmjzifh rdrdwdkb0udk ESifvdkaom
omrefjynfolwdkudk pJGaqmifEkdifpGrf;&SdcJhygonf? jynfolwdkonf if;wdkar#mfrSef;xm;aom acgif;aqmifaumif;
t&nftaoG;rsm; OD;atmifqef;Y &Sdonf[k jrifcJh.? olum; udk,fusKd;xuf EkdifiHhtusKd;udk OD;pm;ay;cJhonf?
ol. tm%mtxGwftxdyfa&mufaeonfh tcsdefwGifyif qif;qif;&J&J [efyefr&Sd aexdkifcJhonf?
acgif;aqmifwdk. txl;tcGifhta&;rsm;udk rrufarmbJ acgif;aqmifr_wm0efrsm;udk vufcHcJhonf? xdktjyif
olonf
EkdifiHa&;yg;eyfvdrRmr_ESifh
EkdifiHtkyfcsKyfa&;
u|rf;usifr_pGrf;tm;}uD;aomfvnf;
ol.
twGif;oabmxm;. euf_dif;vSaom dk;om;r_um; rnfaomtcgr# wdrfaumoGm;jcif; r&SdcJhyg? jrefrmEkdifiH
jynfolvlxktwGuf OD;atmifqef;onf rdrdwdk vdkvm;awmifhwaecsdefwGif EdkifiH. *k%foduQmudk qnf&ef
ay:aygufvmcJholjzpfygonf? ol. b0onf jynfolwdk pdwftm;wufuG twk,lzG,f&mjzpfouJhodk oltm;
owd&vGrf;qGwfjcif;onf
jynfolwdk.
EkdifiHa&;todpdwfudk
vrf;rvJGap&ef
xdef;uGyfr_tjzpf
wnf&Sdvsufaeygonf?
(atmufazmfjyyg aqmif;yg;udk aemufpmrsufESmtopfwGif xnfh&ygrnf?)
2
'Drdkua&pD&SmyHkawmf
1991 ckESpf t*Fvdyfbmomjzifh xkwfa0aom pmtkyfrS pmrsufESm 167-179 udk jrefrmjyefonf?
* * *
1
jrefrmEkdifiHwGif 'Drkdua&pDv_yf&Sm;r_udk qefusif=uolrsm;u ,if;v_yf&Sm;r_udk ysufjym;ap&eftvdkiSm
wkdif;jynftwGuf rnfonfht&mu taumif;qHk;jzpfonfudk jynfolvlxktaejzifh od&SdEkdifpGrf; r&Sd[lIif;/
'Drdkua&pDtajccHoabmw&m;wdkonf jrefrmrqef[lIif; ajymqdkae=uygonf? wwd,urBmrS
tpdk;&wdkonf tm%m&Sifpepfudk rSefuefa=umif; jyqdkI qufvufwnf+rJap&ef ud;yrf;&mwGif
oabmxm;jynfh0aom 'Drkdua&pDrloabmwdkonf EkdifiHjcm;ESifhomqkdifonf[lI y,fcs=uonfrSm
topftqef;r[kwfyg?
wkdif;&if;om;,Ofaus;r_/
"avhxHk;wrf;pOfvm
pHowfrSwfcsufrsm;ESifh
rnfonfht&mu udkufnDonf/ rudkufnDonfudk/ if;wdkonfomv#if w&m;0ifqHk;jzwfydkifcGifh&Sdonf[k
oG,f0dkufaomenf;jzifh ajymqdkae=ujcif;jzpfygonf? tpdk;&. tm%mudk pkpnf;ckdifrmatmif yvkyf&ef
&nf&G,fonfh Todkaom vkyfdk;vkyfpOf 0g'jzefr_rsm;udk EkdifiHa&;ody`Hynm&Sifrsm;/ Oya'ynmausmfrsm;ESifh

vlr_a&;ynm&Sifrsm;u cJGjcm;pdwfjzm/ avhvmqef;ppfI rrSefuefa=umif; oufaojycJh+yD; jzpfygonf?


odkaomfvnf; jyifyurBm. EkdifiHa&;/ todOm%f wkd;wufr_wdkESifh ESpfaygif;rsm;pGm uJGuGmcJh&aom
jrefrmjynfYrl jynfolvlxkudk EkdifiHa&;wm0efay;&ef roifhavsmf[lIif;/ 'Drdkua&pDESifh roifhavsmf[lIif;/
ajymqdkvmcJhaom ,Hkwrf;pum;ESpf&yfudk acszsuf&mwGif/ jynfolwdkonf rdrdukd,fudkom rdrd
tm;udk;=u&ygonf? 'Drdkua&pDv_yf&Sm;r_ jrefrmwjynfvHk;odk jyefESHoGm;onfESifhwydifeuf 'Drdkua&pD[laom
pum;vHk;.
t"dy`m,f/
orkdif;a=umif;ESihf
vufawGoabmw&m;wkdudk
tjyif;txef
pdwf0ifpm;vm=uygonf?
tjrifusOf;ajrmif;aom
tm%m&SifpepfatmufwGif
t"dy`m,fwdrfI
tESpfom&uif;rJhaom
w&m;ao0g'udk
ESpfaygif;
(25)
ESpfausmf
tm[m&tjzpf
cGefau|;jcif;cH=u&aomfvnf; jrefrmjynfom;wdk. EkdifiHa&;Edk;=um;r_onfif;/ pdwful;pdwfoef;wdkonfif;
wHk;roGm;yg? jynfolwdk. pDppfa0zef ESD;aESmvdkpdwf/ jiif;ckefaqG;aEG;vdkpdwf/ rwnf;jzwfaom
owif;tcsuftvufrsm;udk od&SdvdkpdwfESifh ,xmblwuspGm cJGjcrf;pdwfjzm avhvmvdkpdwf ponfh
pdwf"mwfwdkonf
wHk;roGm;bJ
ydkIyif
xufjrufvmonf[k
rSwfxif&ygonf?
'Drdkua&pDpepfESifhywfoufaom tawGtuH[lI jynfolwdkwGif r&Sdoavmufyif jzpfaomfvnf;
,Ofaus;aomvltzJGtpnf;wGif 'Drdkua&pD&Sdxdkufonf[k if;wdk. vufawGb0ay;todOm%ft&
,Hk=unfvm=uygonf?
xkdtjyif
acwfopfEkdifiHa&;
t,ltqpepfrsm;ESifhqkdifaom
*E0ifoDtdk&Doabmw&m;wkdudk pdwfyg0ifpm;pGm avhvmvdkpdwfrsm; xufoefvmonfomrubJ
'Drkdua&pDoabmtm;
vlr_pepfw&yftaejzifh
awG;awmqifjcifr_rsm;
EkdifiHtESHtjym;wGif
ay:xGufvmygonf?
jynfoludk,fpm;vS,frsm;om
yg0ifaom
tpdk;&pepf/
vltcGifhta&;/
w&m;Oya'pdk;rdk;a&; ponfh tajccHt,ltqrsm;udkvnf; rdrdwdktvdktavsmuf teuft"dy`m,fazmfI
aqG;aEG;vm=uygonf? 'Drdkua&pDpnf;rsOf;rsm;/ tzJGtpnf;rsm;u tmrcHrnfh vGwfvyfr_ESifh cHpm;cGifhrsm;udk
pdwftm;xufoefpGm qifjcifawG;awmvm=uygonf? wnf+rJaom 'Drkdua&pDpepfudk xdef;odrf;&ef
wm0ef,lrnfhyk*~Kdvfwdk. 0wW&m;onfvnf; tawG;e,fcsJap&ef v_Haqmfay;aom ta=umif;t&myif
jzpfygonf? qdk;oGrf;aomtpdk;&. '%fudk qkd;0g;pGmcHcJh&aom jynfolvlxkonf aumif;rGefaom
tpdk;&ESifhqkdifaom oDtdk&Dt,ltqrsm;udk txl;tmHkpdkufaeonfrSm obm0yifjzpfygonf?
"avhxHk;wrf;pOfvmt&
oGefoifqHk;ronfh
tcef;urS
yg0ifaom
Ak'<bmom
&[ef;oHCmawmfwdkuvnf; Ak'<0ifpmayrsm;udk udk;um;I umva'ora&G; ajymif;vJjcif;r&SdEkdifaom
wefzdk;xm;r_rsm;udk &Sif;vif;jyoum trsm;jynfol. ar#mfvifhcsufrsm;udk xkwfazmfajymqdk&mY
OD;aqmifvrf;jyvkyf=uygonf?
odkaomfvnf;
a&S;xHk;pOfvm
ynmA[kokwudk
rsufarSmufacwfvdktyfcsufrsm;ESifh qDavsmf&avatmif owd&SdpGm ud;yrf;&mY txl;oD;oef
todkif;t0dkif;wGifom r[kwfbJ rdaeynmwwfESifh aps;onfuav;rsm;rSpI aus;vufa'ou
wufuGaom tzGm;tdkrsm;txd jrefrmhvltzJGtpnf;w&yfvHk;wGif ud;pm;tm;xkwfaejcif;yif jzpfygonf?
jrefrmjynfwGif obm0 o,HZmwypPnf;rsm;ESifh vltiftm;&Sdygvsuf ta&Sawmiftm&SwGif
pGrf;&nft&SdqHk;ESifh wkd;wufr_tjrefqHk; EkdifiHwEkdifiH jzpfvm&rnf[laom tapmydkif;u xm;&SdcJhonfh
uwdtwdkif; aqmif&GufEdkifjcif; r&SdcJhonfrSm tb,fa=umifhenf;? tjynfjynfqkdif&m ynm&Sifrsm;u ordkif;/
,Ofaus;r_/
EdkifiHa&;ESifh
pD;yGm;a&;ta=umif;tcsufrsm;udk
aocsmpGm
cJGjcrf;pdwfjzmavhvmI
tao;pdwftajzrsm;udk ay;xm;+yD;jzpfygonf? jrefrmjynfom;wdkurl ,if;odkaom ("gwfyHkvmygonf?)
tay:
oDv&Sifrsm;ESifhtwl
atmuf

bk&m;0wfyaepOf
(aqmif;yg;tquf)
acwfrDynm&yfqkdif&m
tcsuftvufrsm;udk
r&Edkifaoma=umifh
wkdif;jynf
qkwf,kwfysufpD;
,kd,Gif;&jcif;ta=umif;. t"dutcsufukd &SmazGavhvm&mwGif Ak'<bk&m;. qHk;r=o0g'rsm;udkom
tm;udk;tm;xm;y=u&m ta=umif;t&if;av;ckudk awG&ayonf? aysmufv#if r&Sm/ ysufwm rjyif/
qifjcif roHk;/ tzef; a[mh&rf;/ vlaygufyef;ukd/ a&Swef;rSmwif/ Tav;tif-rSefyifysufpD;a=umif;?
(t*FkwW& edum, pwkw edygu ygVdawmf?)
rsufarSmufacwftajctaet&
t"dy`m,fzGifhqdk&rnfqkdygu
ppftm%m&Sifpepfa=umifh
aysmufqHk;oGm;&aom 'Drkdua&pDtcGifhta&;rsm;udk jyefvnf&&Sd&eftwGuf ud;yrf;r_ tvHktavmufr&Sdjcif;/
udk,fusifhw&m;ESifh EkdifiHa&;qkdif&m wefzdk;xm;r_rsm; ,kd,Gif;ysufpD;vmonfudk tjyif;txef
ud;pm;[efwm;r_ ryvkyfjcif;/ pD;yGm;a&;udk qdk;0g;pGm }uD;=uyfuGyfuJjcif;ESifh wkdif;jynfudk
ynmtar#mftjrifvnf;r&Sd/ orm"dvnf; r&Sdaomolwdku tkyfcsKyfjcif; ponfhta=umif;rsm;yif jzpfygonf?
1962 ckESpfrSpI jrefrmEdkifiH ,dk,Gif;ysufpD;vm&onfh t"duta=umif;&if;rsm;udk &SmazG&mwGif
tu|rf;usifqHk;aom ynm&Sifu aemufqHk;ay: acwfrDtaumif;qHk; okawoeenf;pepfrsm;udk oHk;I
aocsmjynfhpHkatmif
avhvmxm;csufonfyifv#if
xdkxufydkI
rSefuefwdusjywfom;pGm
azmfjyEkdifrnfr[kwfyg?
wygwDqdk&S,fvpf
tm%m&SifpepfatmufwGif
csrSwfaom
tpdk;&vrf;pOfrsm;onf
wu,fhvdktyfcsufrsm;ESifh qDavsmfjcif;r&SdI jrefrmjynfY pD;yGm;a&;ESifh tkyfcsKyfa&; raocsm ra&&mr_rsm;
jzpfay:vmojzifh aepOfb0&yfwnfa&;twGuf vmbfay;vmbf,lr_ESifh pnf;urf;Oya'wdrf;a&Smifr_rsm;udk
rvJGraoG usL;vGefvm=u&ygonf? odkaomfvnf; ESpaf ygif;=umjrifhpGm udk,fusifhw&m;ysufjym;r_ESifh
pD;yGm;a&;usqif;r_rsm; jzpfyGm;aeonfh=um;rS jynfolvlxkESifh acgif;aqmifydkif;wdk yl;aygif;I rludk tajccH+yD;
ud;pm;vkyfudkifygu pD;yGm;a&;ESifh vHkcHa&;wdkudk atmifjrifpGm &Edkifrnf[laom pdwful;tjrifonf
jrefrmjynfwGif &Sifoefvsuf usef&Sdaeygonf? 1988 ckESpf 'Drdkua&pDv_yf&Sm;r_onf ,if;pdwful;tjrifudk
taumiftxnfazmfEkdifrnfh
ar#mfvifhcsufudk
ay:aygufapygonf?
tajccHtusqHk;ESifh
csufcsif;vkyfaqmif&rnfhtqifhwGif
oabmxm;jynfh0aom
'Drkdua&pDpepf[lonfrSm
tzJGtpnf;w&yftaejzifhqdkygu
w&m;r#wI
vGwfvyfaom
a&G;aumufyJGpepft&
a&G;aumufwifajrmufxm;aom udk,fpm;vS,frsm;u zJGpnf;yHktajccHOya't& owfrSwfxm;onfh
tcsdefumvtwGif; zJGpnf;xm;aom tpdk;&yifjzpfygonf? jrefrmjynfom;wdkonf if;wdk.
acgif;aqmifrsm;tm; if;wdkzmom a&G;cs,fydkifcGifhudk wm0ef&SdpGm usifhoHk;jcif;tm;jzifh qkwf,kwfusqif;onfh
jzpfpOfudk xda&mufpGm pwifwGef;vSefEkdifrnf[k ar#mfvifhae=uygonf? jrefrmjynfom;wdkonf
tpdk;&ESifhywfoufaom xHk;wrf;pOfvm oDtdk&Dt,ltqrsm;udk qef;ppfI 'Drdkua&pDonf if;wdk.
,Ofaus;r_qdkif&m pHowfrSwfcsufrsm;ESifh roifhavsmf[laom 0g'jzefcsufudk wefjyefqefusif=uygonf?

Ak'<bmom urBmhorkdif;tjrift& vltzJGtpnf;onf pif=u,faom rlvtptajctaerS


qkwf,kwfusqif;vm+yD;
udk,fhusifhw&m;ESifh
vlr_a&;ysufjym;r_rsm;udk
uHawGvm&aomtcgY
w&m;r#wa&;ESifh +idrf;csrf;a&;udk jyefvnf&&Sd&eftwGuf tpdk;&rif;udk a&G;aumufwifajrmufvkdufjcif;

jzpfygonf? tkyfcsKyfrif;vkyfolonf bJGtrnfoHk;rsKd;jzifh xif&Sm;ygonf? r[morRw [k trnf&jcif;rSm


wkdif;oljynfom;tm;vHk;. oabmwlnDcsuft& wifajrmufjcif;cH&I jzpfygonf? cwWd, [k trnf&jcif;rSm
v,fajrwdkudk pdk;rdk;ydkifqkdifI jzpfygonf? &mZm [k trnf&jcif;rSm oDvw&m;apmifhxdef;jcif;jzifh
jynfolarwWmudk &,lxm;Ijzpfygonf? yxrqHk;aomrif;u if;&,lonfh qefpyg; a0pka0yHktwGuf
ajzmifhrwfpGmtkyfcsKyfrnf[k wm0ef,laom oabmwlnDcsufonf vlom;tcsif;csif; tjyeftvSef
oabmwlnDr_ &,lI wnfaxmifaomtpdk;&/ wenf;tm;jzifh vlr_ydnmOft& wnfaxmifzJGpnf;aom
tpdk;&pepfudk Ak'<bmomtjrifjzifh jyojcif;yifjzpfygonf? r[morRw onf tdENd,rS tajccHvmaom
ta&Sawmiftm&S
bk&ifpepfyHkpHyifjzpfygonf?
TyHkpHonf
bk&ifpepftm;
yk*~vdu
udk,fydkiftjzpfodka&mufatmif
tm;ay;&ma&mufojzifh
acwfopfEdkifiHawmfqkdif&m
t,ltqESifh
qefusifbufjzpfonf[k a0zef=uygonf? taemufwkdif; t,ltqwGif bk&if[lonf obm0cE<m ESifh
EdkifiHawmfcE<m [lI cE<mESpfyg;jzpfav&m wrif;vGefI aemufwrif; acsmarmpGm qufqHonfhpepfudk
tm;ay;ygonf? odkaomfvnf; r[morRwrif;tm; trsm;jynfol.oabmjzifh a&G;cs,fjcif;jzpf+yD; if;onf
w&m;r#waom Oya'rsm;ESifhtnD tkyfcsKyf&ef vdktyfaoma=umifh a&G;aumufwifajrmufI Oya'ESifhtnD
tkyfcsKyf&aom tpdk;&[lonfh t,ltqonf jrefrmhxHk;wrf;pOfvm tawG;tac:ESifh jcm;em;jcif; r&Sdyg?
Ak'<bmomtjrifwGif
tpdk;&rif;wdkY
wkdif;jynfudk
xifovdktkyfcsKyfEdkifonfh
xm0&bk&m;ocifay;xm;aom vkyfydkifcGifhrsKd; r&Sdyg? tpdk;&rif;wdkonf rif;usifhw&m;q,fyg; qkwf,kwfr_udk
[efwm;onfh ty&d[med,w&m; ckESpfyg;/ o*F[w&m; av;yg; ponfwdkudk apmifhxdef;&rnfjzpfygonf?
xdktjyif rif;wdkusifhaom w&m; q,fhESpfyg;/ em,u*k%f ajcmufyg;/ &mZ*k%f &Spfyg;/
&efatmifa=umif;w&m; av;yg; ponfh rsm;jym;vSaom tusifhpm&dwWvrf;n$efpnf;urf;twdkif;
yrl&rnfjzpfygonf?
wzufu rif;tm; &efolrsKd;ig;yg;xJwGif xnfhoGif;xm;+yD; wzufu tm%m&Sdolwdk
tusifhpm&dwWaumif;rGefap&ef oGefoifqHk;ray;jcif;udk tm;ay;usifhoHk;aom xHk;wrf;pOfvmonf usKd;a=umif;
qifjcifr_ESifh jynfhpHkygonf? jrefrmjynfom;rsm;onf tm%m&SiftkyfcsKyfa&; tawGtuHrsm;pGm &SdcJhojzifh
tpdk;&ESifh ywfoufvmv#if oabmw&m; oDtdk&DESifh vufawGusifhoHk;r_wdkY pdwfrcsrf;ajrp&m
uGm[csuf}uD; &Sdonfudk aumif;pGm od&Sdem;vnfxm;=uygonf?
vlodrsm;aom rif;usifhw&m;q,fyg;udk urBmay:wGif yxrqHk;ay:aygufaom tpdk;&rif;tm;
wkdif;wm&mwGifif;/ acwfopftpdk;&tm; wkdif;wm&mwGifif; udkufwHtjzpf toHk;yEdkifonfudk
a,bk,stm;jzifh
vufcHxm;=uygonf?
rif;usifhw&m;rsm;rSm
ay;urf;pGef}uJjcif;
('ge)/
udk,fusifhw&m;aumif;rGefjcif; (oDv)/ udk,fusKd;pGefjcif; (y&dpPm*)/ pdwfxm;ajzmifhrwfjcif; (tZ0)/
=uifemjcif; (r'N0)/ cd;+cHjcif; (wy)/ trsufrxGufjcif; (tauUm")/ t=urf;rzufjcif; (t0da[o)/ onf;cHjcif;
(cEWD)ESifh jynfoltvdkukd rqefusifjcif; (t0da&m") ponfwdkjzpfygonf?
ay;urf;pGef}uJjcif; ('ge) [laom rif;usifhw&m;t& tkyfcsKyfrif;vkyfolonf jynfolvlxk
om,m0ajyma&;twGuf &ufa&mpGm ay;urf;&rnfjzpfojzifh tpdk;&[lonf EdkifiHolEkdifiHom;rsm;udk
tvHktavmufay;urf;EkdifpGrf; &Sd&rnf[k t"dy`m,foufa&mufygonf? acwfopfEkdifiHa&;tajctaeESifh
qdkygu wm0efodaom tkyfcsKyfa&;pepfw&yf. tajccHwm0efwckrSm EdkifiHawmf. pD;yGm;a&;ckdifrmr_udk
aocsmatmif yvkyfjcif;yifjzpfygonf?
udk,fusifhw&m;
(oDv)
[lonfrSm
Ak'<bmomxHk;wrf;pOfvmt&
ig;yg;oDvapmifhxdef;onfhtay:wGif tajccHxm;ygonf? ig;yg;oDv[lonfrSm toufrowfjcif;/ rckd;jcif;/
rkom;roHk;jcif;/ t&ufaopmroHk;aqmifjcif;/ olwyg;om;r,m;tm; rjypfrSm;jcif; ponfwdkyif jzpfygonf?
jynfolwdk. ,Hk=unfr_ESifh dkaoav;pm;r_udk &&Sd&efif;/ jynfolwdkudk aysmf&$ifcsrf;omuG,f0r_ ay;Edkif&efif;/
pHerlemaumif; jyo&efif; tkyfcsKyfrif;vkyfolonf udk,fusifhw&m;aumif;rGef&rnf jzpfygonf? bk&ifu

"rRudk
apmifhxdef;jcif;
r&SdaomtcgwGif
rif;r_xrf;wdk
azmufjyef=uygonf?
rif;r_xrf;wdk
azmufjyefaomtcgwGif
jynfoljynfom;wdk
'kuQa0'emrsm;pGm
cHpm;=u&ygonf?
xdktjyif
oDvr&Sdaomrif;onf wkdif;jynfY ab;'kuQqdk;}uD; usa&mufaponf[kvnf; ,Hk=unf=uygonf?
wkdif;jynfwjynf uH=urRmqdk; uH&onfh tajccHt&if;tjrpfudk tpdk;&. udk,fusifhw&m;ysufjym;r_rsm;wGif
awG&SdEdkifrnf jzpfygonf?
wwd,rif;usifhw&m;rSm y&dpPm*jzpf+yD; ay;urf;pGef}uJjcif;[lIif;/ udk,fusKd;pGefjcif;[lIif;
t"dy`m,fzGifhqdk=uygonf? ay;urf;&ufa&mjcif;onf yxrrif;usifhw&m; ('ge) ESifh xyfwljzpfaeojzifh
jynfoljynfom;wdktusKd;twGuf
tkyfcsKyfrif;vkyfolu
&ufa&monfhae&mwGif
tqHk;pGefaom
&ufa&mjcif;jzpfygonf? udk,fusKd;udkyif pGefv$wfjcif;[lI t"dy`m,fzGifhqdku ydkIauseyfzG,fjzpfygrnf?
trsm;tusKd; o,fydk;Ekdif&ef udk,fusKd;pGefv$wfonfh oabmw&m;udk jyo&mY tavmif;awmf okar"m
&Sif&aohtm; pHerlemtjzpf tcsKdu axmufjyygonf? tavmif;awmf&Sif&aohonf wb0wGif
edAmefr*fzdkvfudk rsufarSmufyEkdifygvsufESifh owW0gtrsm; oHo&m0fqif;&JrS vGwfajrmufap&eftvdkiSm
bk&m;qkyefum ra&rwGufEdkifavmufatmif rsm;jym;aomb0taygif;wGif usifvnf&rnfhtjzpfudk
vufcHcJhygonf?
,if;uJhodkyif
vludufrsm;aomyHkjyifwckrSm
rdrd.toufudk
paw;I
vufatmufi,fom;rsm;udk u,fq,fcJhaom bk&m;tavmif; ajrmufrif;0wKyif jzpfygonf?
ajrmufrif;u,fq,fvdkufolrsm;xJwGif if;tm; ysufpD;&ef tpOfwpdkuf vdkvm;cJh+yD; aemufqHk;
if;.toufudkyg qHk;H_;atmifyvkyfcJhol (a'0'wf) vnf; yg0ifygonf?
pdwfxm;ajzmifhrwfjcif;
(tZm0)
qdkonfrSm
jynfol0efudk
xrf;aqmif&mwGif
azmufjyefr_uif;&Sif;&rnf[k oabm&+yD; yk*~Kdvfa&;qufqHr_rsm;wGifvnf; ajzmifhrwfdk;om;&rnfjzpfygonf?
rif;rSmopPm/ vlrSmuwd [laom qdkdk;pum;t& omrefyk*~KdvfwOD;taejzifh if;ay;cJhaom
uwdtwdkif;om vkyfaqmifHkr#omvdkaomfvnf; tkyfcsKyfolwdkrSmrl um,uH/ 0pDuH/ raemuH t&
opPmw&m;udk tpOfxdef;odrf;xm;&ygonf? opPmw&m;onf Ak'<w&m; tqHk;tr=o0g'rsm;.
tESpfom&yifjzpfygonf? Ak'<&Sifawmfonf rdrdudk,fudk rdrd wxm*w odkr[kwf opPmw&m;odk
a&muf&Sdvmol[k &nfn$ef;ygonf? xdka=umifh Ak'<bmom0ifrif;wdkonf oltrnfonmESifh olobm0
tpOfxm0& nDnGwfajzmifhrSefjcif; wnf;[laom opPmw&m;ESifhtnD aexkdiftkyfcsKyf&rnfyif jzpfygonf?
jynfolvlxkudk vdrfvnfvSnfhjzm;r_/ txifrSm; tjrifrSm; jzpfapr_ ponfwdkonf tvkyfwm0ef0wW&m;
ysufuGufc|wf,Gif;I udk,fusifhw&m;udk azmufzsufjcif;yif jzpfygonf? jrm;ES,fpif;I/ 0rf;wGif;ajzmifhwef;/
raumuf,Gif;wnfh/ wpGef;[u/ ESpfcGraoG (pwk"rRom& udk;cef;ysKd)?
tkyfcsKyf&mY pdwfxm;El;nHhr_ (r'N0) [lonfrSm jynfolvlxktusKd;twGuf pdk;&drfylyefa=umifh=ur_udk
cHpm;Ekdifaom owWdyif jzpfygonf? rdrdwdk. tcGifhta&;udk awmif;qdkEkdifpGrf; tvGefenf;yg;aeolwdk.
qif;&J'kuQudk vspfv#L_jcif;onf if;wdk. vdktyfcsufudk xda&mufpGm wHkjyefta&;,lvkyfaqmifay;jcif;xuf
ydkIvG,fulonfrSm rjiif;Edkifaomtcsufyif jzpfygonf? olwyg;udk *kpdkufjcif;onf wm0ef,ljcif;yifjzpfI
tm;enf;olwdk. tm;onf rif;jzpfonf[laom tqdktwdkif; vkyf&Jjcif;yif jzpfygonf? vlodrsm;+yD;jzpfaom
r[m0Ho0wKwGif tajccHonfh 19 &mpkacwf 0dZ,jyZmwfY jynfolwdkudk aomu'kuQrsm;pGm
a&mufaponfh qkd;oGrf;aom om;awmf}uD;tm; zcifb&k ifu jynfESif'%fay;vdkuf&ygonf? rif;wdk"rRm/
jynfolESifh om;/ tcspftm;jzifh/ rjcm;&m/ arwWmnDr#/ aumif;ayonf?
cd;+cHa&;wm0ef (wy) t& bk&ifonf dk;om;aomtusifhrsm;udk vdkufem&rnf? rdrdudk,frdrd
xdef;odrf;uGyfuJwwf&rnf? aumif;jrwfaom pdwf"mwf&Sdatmif avhusifhay;&rnf jzpfygonf? cd;+cHr_udk
*krybJ pdwftvdkvdkufI tvGeftu|Hzef;wD;aeaom tkyfcsKyfrif;vkyfoludk r[morRwrif;acwfu
vufrcHEdkifouJhodk ,aejrefrmEdkifiHwGifvnf; vufcHEdkifvdrfhrnfr[kwfyg? owWr/ tr/ e0r
rif;usifhw&m;wdkjzpfaom a'gouif;jcif; (tauUm")/ t=urf;rzufjcif; (t0da[o) ESifh onf;cHjcif; (cEWD)

wdkonf wckESifhwck qufpyfaeonf[k qdkEdkifygonf? tiftm;}uD;olwdk. a'goa=umifh pdwfrcsrf;ajrp&m


tusKd;qufrsm; us,fjyefpGm ay:xGufvmEdkifojzifh rif;wdkonf if;wdk. rvdkrkef;wD;pdwfrsm;udk
um,uHajrmufonfh a'goESifh t=urf;zufr_tjzpfodk raygufuJGoGm;ap&ef xdef;odrf;&rnf jzpfygonf?
rdrdu xifovdkacsr_ef;Ekdifolrsm;. v_Haqmf&efpr_ESihf csKd,Gif;csufrsm;udk ynm&SdyDoI oabmxm;}uD;pGm
udkifwG,fEdkifaprnfh ppfrSefaom onf;cHjcif;w&m; (cEWD) udk tkyfcsKyfrif;vkyfolwdk usifh}uH&rnfjzpfygonf?
t=urf;zufr_onf Ak'<0g' tqHk;trESifh qefusifbufjzpfygonf? &maZm0g' Zmwfawmft&
rif;aumif;rif;jrwfwdkonf a'go}uD;oludk arwWmESifhatmifEkdif./ raumif;r_udk aumif;r_ESifh atmifEkdif./
ap;eJoludk ay;urf;jcif;jzifh atmifEkdif&m./ rrSefaompum;qdkoludk trSefqdkjcif;jzifh atmifEkdif&m.?
t=urf;rzufbJ *k%mw&m;jzifh wkdif;jynfudktkyfcsKyfol tmaomubk&if}uD;udk pHjyAk'<bmombk&iftjzpf
t+rJwrf; erlemjy=uygonf? tpdk;&onf =urf;wrf;cufxefjcif;/ oDvESifhrnDaom tiftm;oHk;jcif;wdkjzifh
emcHr_&atmif ud;pm;tm;xkwfjcif; rybJ trSefw&m;ESifh atmifEkdif&ef ("rR0dZ&) udkom OD;wnf&rnf
jzpfygonf? '\rrif;usifhw&m;rSm jynfoltvdkqENudk rqefusif&[k qdkxm;ojzifh 'Drdkua&pDudk
Ak'<bmomu axmufcHvdkufonfhoabm oufa&mufygonf? vlodrsm;aom Ak'<0ifyHkjyifrsm;uvnf;
Toabmudk axmufcHxm;ygonf? vlom;t&omudk udufESpfoufoGm;aom ayg&dom'bk&ifonf
Zwfwlom;pm;onfhtusifhudk pGefv$wf&ef jynfolvlxku awmif;qdkonfudk *kryojzifh wkdif;jynfrS
xGufcGmcJh&ygonf? bk&m;w&m; tvGef=unf!dkaom a0oEW&mrif;}uD;onfvnf; 'geyg&rDjznfhqnf;&ef
ud;pm;tm;xkwfpOftwGif; jynfoloabmwlnDcsufrygbJ EdkifiHydkif qifjzLawmfudk v'gef;vdkufojzifh
jynfESif'g%fay;jcif; cH&ygonf? jynfoltvdkqENudk rqefusif&[laom wm0ef0wW&m;. tESpfom& t&
jynfolvlxk. oabmwlnDcsuf &&SdrSomv#if tpdk;&onf w&m;0ifI Oya'ESifhtnD jzpfEkdifygrnf?
tkyfcsKyfrif;vkyfolonf jynfoltusKd;pD;yGm;udk o,fydk;EkdifpGrf;r&Sd[k jynfolu ,lqvmygu tpdk;&tm;
ay;tyfxm;onfh
vkyfydkifcGifhudk
jynfolvlxku
tcsed fra&G;
jyefvnfkyfodrf;ydkifcGifh&Sd&ygrnf?
pnf;urf;wm0efESifhtnDjzpfaom/
jynfolqENudkav;pm;aom/
w&m;r#wonfh
Oya'pdk;rdk;a&;udk
t"duxm;aom tpdk;&wdkonf jynfolqENudkav;pm;&ef rvdkaom tm%m& vlwef;pm; odkr[kwf
tm%m&SifwOD;. tkyfcsKyfr_xufydkI Ak'<bmombk&ifpepf. xHk;wrf;pOfvmwm0ef0wW&m;rsm;udk
vdkufemaqmif&GufEdkifrnf[lonfudk 'Drdkua&pDbufrS tcdkiftrmajymqdkxm;ygonf? trsm;jynfolu
'Drdkua&pDtpdk;&pepfudk ar#mfrSef;jcif;onf rSeu
f efa=umif;/ t"dy`m,f&Sda=umif;/ xHk;wrf;pOfvm
wefzdk;xm;r_rsm;u jyoaeygonf?
2
'Drdkua&pD[lonfrSm tpdk;&yHkpepfwckr#om ruao;bJ vlwOD;csif;udk dkaoav;pm;onfhtay:Y
tajccHxm;aom vlr_a&;ESifh oabmw&m;a&;&mwdktm; pkpnf;aygif;pyfxm;aompepf jzpfonf[k
jrefrmjynfom;wdku ,lqxm;=uygonf? if;wdkudk rnfonfhtwGuf 'Drdkua&pDudkvdkvm;=uygoenf;[k
ar;aomtcgY EkdifiHa&;wGif pdwf0ifpm;r_ tenf;qHk;olwdkuyif usaemfwdktaeeJuawmh udk,fhzmomudk,f
vGwfvGwfvyfvyf/ at;at;csrf;csrf; udk,fhtvkyfudk vkyfcsifwmygyJ? b,foludkrS 'kuQray;csifygbl;?
ra=umufrGH/ rpdk;&drf&bJ toifhtwifh pm;aomufaexdkifEdkifatmif toufarG;0rf;ausmif;av;
wckavmufom vdkcsifwmyg vdk ajz=um;rSmjzpfygonf? wenf;tm;jzifhqdkaomf csKdwJh&r_/ a=umufGH&r_rS
uif;a0;I at;csrf;wnf+idrfoduQm&Sdaom b0rsKd;udk tmrcHEdkifrnfh tajccHvltcGifhta&;rsm;udk
jrefrmjynfom;wdku vdkvm;jcif; jzpfygonf? 'Drdkua&pDoDcsif;rsm;wGifvnf; ,if;odkaom jyif;jyonfh
wrf;wcsufrsm;udk azmfjyxm;ygonf? xrif;pm;aom pufkyfrsm;xJrSm ta&ma&m taESmaESmwdkryg/
vlwkdif;vlwkdif; vltcGifhta&;&Sdoifhw,f/ dkif;pdkif;wJh awmwd&p>mefrsm;vnf;r[kwf/ tm;vHk;u
todeJvlawG/ vufeufjy+cdrf;ajcmufum tkyfcsKyfr_ &yfwef;u&yfoifh+yDav/ ta&;tcif;wkdif;
aoewfeJajz&Sif;vdkawmh jrefrmjynfrSm vlomukefrav?

vltcGifhta&;jy\emonf 'Drdkua&pDv_yf&Sm;r_. t"dutpdwftydkif;wck jzpfvmaomtcgY


tpdk;&owif;Xmersm;u vltcGifhta&;t,ltqwckvHk;udk jyuf&,fy_wfcsI "avhxHk;wrf;pOfvm
wefzdk;xm;r_rsm;ESifh
rudkufnDaom
taemufwdkif;toHk;taqmifr#om
jzpfonf[k
pwiforkwfvm=uonfrSmvnf; udwifcefrSef;Ekdifaomtcsufyif jzpfygonf? owW0grsm;teuf
vlom;pifppfomv#if tqifhtjrifhqHk; tajctaejzpfaom bk&m;tjzpfudk &&SdEkdifojzifh vlom;tm;
tvGefwefzdk;xm;onfh
jrefrmhdk;&m,Ofaus;r_
tajccHjzpfaom
Ak'<0g'udk
t&JGwdkufum
ajymif;jyefvkyfaeouJhodkyif jzpfaeygonf? vlwkdif;wGif rdrdqENt& ud;yrf;tm;xkwfjcif;jzifh opPmw&m;udk
od&SdEkdifpGrf;&Sd+yD; olwyg;udk odap&eftwGufvnf; ulnDEdkifaom tvm;tvm&Sdygonf? xdka=umifh
vltouf.wefzdk;onf tqHk;tpr&Sdyg? jA[RmbHkrSusvmaom tyfwacsmif;ESifh urBmajr}uD;ay:wGif
pdkufxm;aom
tyfwacsmif;wdk
xdawG=uonfrSm
vljzpf&onfxuf
vG,fulygonf[kyif
qdk=uonfr[kwfygavm?
odkaomfvnf; tm%m&Siftpdk;&wdkonf vlom;udk EkdifiHawmf. tzdk;weftpdwftydkif;tjzpf
todtrSwfry=ubJ EdkifiHolEdkifio
H m;[lonfrSm xifovdk udkifwG,fI &aom/ rnfolrnf0grSef; rodaom/
todOm%fr&Sdaom/ tultnDuif;rJhaom vlxk}uD;omjzpfonf[k ,lq=uygonf? jynfolwdktm;
wkdif;jynf. toufaoG;cJ[k rSwf,lrnfhtpm; ta=umif;tm;avsmfpGm a&muf&Sdaeaom ta&;rygolrsm;[k
,lqxm;ouJhodkyif jzpfygonf? rdrd. wkdif;jynfudk cspfcifjrwfEkd;pGm apmifha&Smufjcif;jzpfaom
jynfcspfpdwftm; tm%m&Sifwdk. rw&m;r_rsm;udk aoG;l;aoG;wef; zHk;uG,f&mwGif toHk;yjcif;jzifh
wefzdk;usqif;apygonf? tm%m&Sifwdkonf if;wdk. usOf;ajrmif;aom udk,fydkiftusKd;pD;yGm;ay:wGif
rlwnfI jynfcspfpdwfudk t"dy`m,fazmf=uygonf? tpdk;&. t,l0g'ukd apm'urwufbJ
vufcH,Hk=unf&rnfqdkonfrSm
jynfh0aomAk'<bmom
oabmw&m;rsm;ESifh
udkufnDonfxuf
taemufwkdif;wGif }uD;pdk;cJhaom wif;=uyfonfh c&pf,mefa&S;a[mif;bmoma&; oabmw&m;wdkESifh
ydkrdkudkufnDaeouJhodk jzpfygonf?
,HkrSm;oifhonfudk ,HkrSm;&m. xyfcgwvJajymoH=um;HkESifh [kwf+yDrSef+yD[k r,HkavESifh/
tpOftqufu
=um;zl;HkESifh/
owif;pum;
=um;zl;HkESifh
r,HkavESifh/
rdrdudk,fwkdif
raumif;aomt&mjzpfonf/ rSm;,Gif;onf[k od&Sdaomtcg pGefv$wfI/ rdrdudk,fwkdif aumif;aomt&mudk
od&SdvmaomtcgwGifrS vufcHygav (t*FkwW& edum,f okwWefyduwfawmfvm/ auorkwWdokwf)
vlom;. oaE<yg*k%foduQmESifh vlom;ESifh cJGcGmIr&aom nDr#aom tcGifhta&;rsm;udk
todtrSwfyxm;onfh t,ltq/ vlwkdif;wGif trSm;trSefudk a0zefydkif;jcm;Edkifaom todOm%fESifh
qifjcifwHkw&m;&Sdonfudk vufcHxm;aom t,ltq/ vltcsif;csif; nDtudkarmifESrozG,f arwWmxm;&Sd&ef
t}uHyxm;aom t,ltq ponfh tawG;tac: t,ltqwdkonf rdrdwdk. wefzdk;xm;r_rsm;ESifh rnfuJhodk
qefusifbufjzpfEkdifrnfudk jrefrmEdkifiHol EkdifiHom;rsm;taejzifh em;rvnfEdkifatmif jzpfae&ygonf?
urBmhvltcGifhta&; a=unmpmwrf;. pmydk'f (30) wdkwGif yg&Sdaom tcGifhta&;rsm;udk
ukodkvfw&m;ESifhnDonf/ aumif;rGefonf[k roHk;oyfygu rnfuJhodk oHk;oyf&rnfudk jrefrmjynfolwdktzdk
pOf;pm;&cufvSygonf? jrefrmEdkifiHonf 1948 ckESpf 'DZifbmvwGif ,if;a=unmpmwrf;udk twnfy&ef
axmufcHrJay;cJhaom EdkifiHwEdkifiHjzpfaeonfhtav#muf Ta=unmpmwrf;udk jrefrmjynfom;wdku
jrefrmEdkifiHwGif a&;qJGcJhjcif;r[kwfojzifh y,fcs&rnfqdkjcif;rSm rvHkavmufaom ta=umif;jycsuf[k
tenf;qHk; ajymqdkEkdifygonf? t,ltq/ tawG;tac:/ ,Hk=unfcsufrsm;onf pwifay:ayguf&m
ae&ma'o. yx0DESifh ,Ofaus;r_qkdif&m e,ferdwfjyifywGif w&m;r0if[k jiif;qdkaeygu Ak'<bmomonf
tdENd,jynfajrmufydkif;Yom xGef;um;Ekdifrnfjzpf+yD; c&pf,mefbmomonf ta&Stv,fydkif;a'o&Sd
usOf;ajrmif;aome,fajrav;Yomif;/
tpPvrfbmomonfvnf;
tma&;AD;,m;a'oYomif;
xGef;um;Ekdif=urnf jzpfygonf? 'Drdkua&pDEdkifiHrsm;rS EdkifiHolEkdifiHom;rsm; &&Sdaom tcGifhta&;rsm;

cHpm;ydkifcGifhrsm;udk jrefrmjynfom;wdk rcHpm;xdkuf[laom pum;onf apmfum;&ma&mufygonf?


wcsdefwnf;wGif
jrefrmEkdifiHtpdk;&url
'Drdkua&pDEdkifiHtpdk;&rsm;xuf
ydkrdkI
tcGifhta&;rsm;
cHpm;ydkifcGifh&Sdonf[k
,lqxm;jcif;rSm
,kwWdwefygovm;[k
ar;p&m
jzpfygonf?
Todk
a&Saemufpum;rnDr_udk rSefuefa=umif; jyqdkEdkifjcif;r&Sdaomfvnf; &Sif;vif;azmfjyEdkifygonf? tpdk;&ESifh
jynfolvlxkt=um; uGm[r_ tifrwefrS }uD;rm;aeojzifh ,if;uJhodk oD;jcm;cJGI pHowfrSwfum
qHk;jzwf&jcif;jzpfonf[k qdk&rnfjzpfygonf? TuJhodk }uD;rm;aom uGm[r_&Sdaeav&m tpdk;&onfomv#if
EdkifiHwEkdifiHvHk;. wefzdk;xm;r_rsm;udk cHiHkudk,fpm;yEkdifonf[laom 0g'tay:Yyif oHo,jzpf&ygonf?
usKd;a=umif;qifjcifr_rcdkifvHkjcif;/ a&Saemuf pum;rnDjcif;/ jynfolvlxkESifh uif;uGmjcif;wdkonf
tm%m&Sifpepf. =ueftifvuQ%mrsm;yif jzpfygonf? tm%m&Siftpdk;&wdkonf vGwfvyfpGmawG;ac:r_ESifh
t,ltqopfrsm;udk ydwfyifwm;jrpf&ef rem;rae ud;pm;tm;xkwfI if;wdkom rSefuefonf[k
xyfcgwvJvJ wif;rmpGm ajymqdkaejcif;a=umifh if;wdkY todOm%f A[kokw rwdk;wufbJ &yfwefoGm;&+yD;
jynfolvlxkwdkonfvnf; if;wdkenf;wl todOm%f A[kokw &yfwefoGm;+yD[k ,lq=uygonf?
+cdrf;ajcmufr_ESifh 0g'jzefr_udk zdESdyfcsKyfcs,f&mwGif wufnDvufnD toHk;yaeI ae&mwumwGif a=umufGHr_/
ouFmruif;jzpfr_rsm; ay:aygufae&m jynfolvlxkonf cHpm;csufudk zHk;uG,fI qdwfqdwfaewwfvmygonf?
wcsdefwnf;rSmyif if;wdktm; xrif;pm;onfh pufkyf tqifhrS rdrdwdktcGifhta&;rsm;udk jynfh0pGm
cHpm;ydkifcGifh&SdI acgif;axmifvmEkdifum vGwfvyfpGm awG;ac:ajymqdkEkdifaom vlom;tqifhodk
wkd;jrifhay;rnfhpepfudk awmifhwonfh qENrsm;rSmvnf; tpOfwpdkuf }uD;xGm;vsuf&Sdygonf? jrefrmjynf.
'Drdkua&pDwkdufyJGonf ueOD;uyif tEW&m,frsm;vSygonf? rdrdwdkydkifqdkifor#udk jzpfonfhenf;jzifh
qufvufudkifxm;rnf[k oEMdmefcsxm;aom tcGifhxl;cHvlenf;pk. vufwGif;Y =um&SnfpGm wnf&SdcJhaom
tcGifhta&;ESifh tm%mudk rSefuefw&m;r#wpGm cJGa0&ef ud;pm;aomv_yf&Sm;r_onf umv=um&SnfI
cufcJEdkifygonf? ar#mfvifhpdwfESifh taumif;bufrScsnf; jrifvdkpdwfwdkudk csKyfwnf;I r&aomfvnf;
ajymif;vJr_udk qefusifolwdkonf &ufpuf,kwfrmpGm vkyfzG,f&m&Sdonf[k wifudowdyrd=uygonf? Tr#
zdESdyfcsKyfcs,faomtpdk;&u
'Drdkua&pD
wu,fay;rnfvm;[k
pdk;&drfa=umifh=upGm
r=umc%
ar;cGef;xkwf=uygonf? tajzonfum; tjcm;aom vlr_a&;ESifh EkdifiHa&;qkdif&m tcGifhta&;/ w&m;r#wa&;/
vGwfvyfa&;rsm;uJhodkyif 'Drkdua&pDudk ay;onf[lI r&Sdwwf/ pGrf;&nfowWd}uHcdkifr_/ tepfemcHr_wdkjzifh &if;I
&,l&rnfjzpfygonf?
awmfvSefa&;qdkonfrSm
tpdk;&vrf;pOfrsm;
odkr[kwf
vlr_a&;vspfv#L_r_rsm;a=umifh
&yfwefae&onfh vdktyfaom ajymif;vJr_rsm;udk taumiftxnfazmf&ef rdodyfrxm;Edkifatmif
E_d;qGwdkufwGef;aom pdwf"mwfudk a,bk,stm;jzifh a&mifjyef[yfjcif;yif jzpfygonf? Todkaom
ajymif;vJr_rsm;udk
t=urf;rzufbJ
xdxda&mufa&muf
taumiftxnfazmfEdkif&ef
'Drdkua&pDtzJGtpnf;rsm;ESifh vkyfxHk;vkyfenf;rsm;wGif enf;vrf;rsm;ay;xm;ygonf? odkaomfvnf;
wif;=uyfaom vrf;pOfrsm;rS aoGzDr_rSefor#udk cGifhryaom tm%m&Sifpepfonf ajymif;vJr_udk &GHrkef;ygonf?
oabmxm;uJGvJGydkifcGifhudkif;/ oabmxm;uJGvJGr_udk +idrf;csrf;pGm ajz&Sif;&rnfh wm0efudkif; 'Drdkua&pDu
todtrSwfyxm;ygonf? tm%m&Siftpdk;&wdkurl if;wdk. 0g'oabmw&m;ESifh vkyf&yfrsm;tm;
a0zefonfudk wdkufyJG0if&ef pdefac:aejcif;jzpfonf[k ,lq=uygonf? twdkuftcHvkyfjcif;rSm
xdyfwdkuf&ifqdkifawGr_udk vdkvm;jcif;omjzpfonf[k jrifI &ifqkdifawGr_udk t=urf;zufaom ydyuQ[k
t"dy`m,fzGifhqdkxm;=uygonf?
ppfrSefaom
aqG;aEG;r_jzifh
ajz&Sif;Ekdif&ef
OD;wnfI
t"duoabmxm;uJGvJGcsufrsm;udk yGifhvif;pGm tjyeftvSefaphpyfjcif;onf &ifqkdifawGr_yif jzpfonf[laom
oabmudk csKyfcs,fvdkpdwf &Sdolwdku em;rvnfEdkif=uyg? twif;t"rR vkyfckdif;onfhpepftay:wGif
wnfaqmufxm;aom tm%m[lonfrSm rvHkcH/ rcdkif+rJaoma=umifh oabmwm;uJGvJGoltm;vHk;udk
acsr_ef;&efvdktyfaomtjzpfodk
a&muf&SdoGm;&ygonf?
jynfh0aom
'Drdkua&pDabmiftwGif;Yrl

qefusifuefuGufr_/
oabmxm;uJGvJGr_
ponfwdkonf
tajymif;tvJrvdkvm;aom
0g'/
a&S;a[mif;t,ltq ponfwdkESifh tusKd;&SdpGm ,SOfwJGI &SifoefEkdifygonf? TuJhodk twl&SifoefEkdif&ef
Oya'/ pnf;urf;dkaoav;pm;r_ESifh yk*~vdutcGifhta&; av;pm;r_wdkudk r#watmifvkyfay;&onfh
vdktyfcsufudk a,bk,stm;jzifh todtrSwfy&rnfjzpfygonf?
+idrf0yfydjym;a&; [laom pum;udk zdESdyfcsKyfcs,f&mwGif qifajcay;onfhtaejzifh r=umc%
tvJGoHk;pm;vkyf=uojzifh
tm%m&Sifpepf}uD;pdk;aom
EkdifiHrsm;wGif
Tpum;vHk;toHk;tE_ef;udk
r,HkouFmjzpfvm=uygonf? xif&Sm;aom jrefrmpma&;q&m}uD;wOD;onf vGefcJhaom ESpftenf;i,fcefu
+idrf0yfydjym;a&;
ESifhywfoufaom
aqmif;yg;wyk'fa&;om;cJhygonf?
pum;wvHk;csif;
cJGjcrf;pdwfjzm=unfhaomtcgwGif +idrfae&rnf/ 0yfwGm;ae&rnf/ ydap&rnf/ jym;ap&rnf[k t"dy`m,f&ojzifh
Edk;=um;wufuGwdk;wufaom EkdifiHom;wdk ay:aygufvmjcif;udk [efwm;onfh rvdkvm;tyfaom
tajctaejzpfvmaprnf[k rSwfcsufcscJhygonf? Oya' [lonf w&m;r#wr_ESifh xyfwlxyfr#jzpf+yD;/
w&m;r#wr_&Sdjcif;a=umifh jynfoljynfom;rsm; ausauseyfeyfESifh +idrfoufae=uaom +idrf0yfydjym;r_
rsKd;omv#if rGefjrwfygonf? Oya'udk tpdk;&. zdESdyfcsKyfcs,faom ud&d,mtjzpf toHk;yjcif;onf
tm%m&Sifpepf. trsm;od =ueftifvuQ%mw&yfyif jzpfygonf? Oya'vkyfxHk;vkyfenf;twkdif; jzpfap&ef
tmrcHay;rnfh trsm;oabmwl a&G;cs,fwifajrmufxm;onfh Oya'yv$wfawmfESifh oD;jcm;vGwfvyfaom
w&m;pD&ifa&;rdKif r&Sdygu tm%mydkifwdkonf if;wdkxifovdk xkwfjyefxm;I vufcHEkdifavmufaom
w&m;r#wr_ pHowfrSwfcsuftm;vHk;ESifh ajymifajymif}uD; qefusifonfh trdefrsm;udk Oya' oabmjzifh
usifhoHk;Edkifygonf? wkdif;EkdifiH wEkdifiHwGif tm%m&Sdolrsm; tqifajyap&ef Oya'opfrsm;udk jyXmef;Ekdifyguif;/
Oya'a[mif;rsm;udk ajymif;vJEdkifyguif;/ EkdifiHolEkdifiHom;rsm; vHkcHr_&&SdEkdifrnfr[kwfyg? Ttcsufudk
a&S;xHk;wrf;tpOftvmt&
todtrSwfyxm;jcif;jzpfa=umif;udk
ty&d[med,
w&m;rsm;u
xif&Sm;apygonf? if;w&m;wyg;t& tnDtnGwf ynwfxm;aom Oya'rsm;udk tvG,fwuly,fzsufjcif;/
tnDtnGwf ynwfxm;jcif;r&Sdaom Oya'rsm;udk tvG,fwul jyXmef;jcif;wdkrS a&SmifusOf&rnf jzpfygonf?
Ak'<bmomt,ltqwGif Oya'onf w&m;"rRtay:wGif tajccHygonf? tumtuG,fuif;rJhaom/
jynfolvlxktay:wGif =urf;wrf;cufxefwif;rmaom pnf;rsOf;rsm; jyXmef;Ekdifaom tm%mtay:wGif
tajccHjcif;r[kwfyg? pepfwck. w&m;r#wr_udk rSefuefpGmwkdif;wm&mwGif tiftm;tenf;qHk;jzpfolwdktm;
umuG,f&ef rnfr#tmrcHxm;onfudk =unfhI wkdif;wm&rnfjzpfygonf?
w&m;r#wr_r&Sdaom ae&ma'owGif pdwfcs&aom+idrf;csrf;r_vnf; r&SdEkdifyg? tm%m&SifpepfESifh
zdESdyfcsKyfcs,fr_rsm;udk aemufqHk; rcHEdkifawmhonfhtqHk;wGif tm;udk;p&m[lI olykefx&efom
&Sdawmhonfhtjzpftxd
a&mufrvmap&eftwGuf
vltcGifhta&;udk
w&m;Oya'pdk;rdk;r_jzifh
umuG,fxm;&rnf[k
urBmhvltcGifhta&;a=unmpmwrf;u
todtrSwfyxm;ygonf?
+idrf;csrf;a&;[lonfrSm twdkuftcHtm;vHk; E_wfqdwfaejcif;jzpfonf[lIif;/ vHkcHa&;[lonfrSm rdrdwkd
tm%mwnf+rJa&;udk
aocsmatmif
yvkyfjcif;jzpfonf[lIif;/
t"dy`m,faumuf,laom
oabmxm;usOf;ajrmif;olwdkuomv#if vltcGifhta&;onf +idrf;csrf;a&;ESifh vHkcHa&;wdk. vdktyfaom
tajccHjzpfonf[laom tcsufudk jiif;qdk=urnfjzpfygonf? jrefrmwdkonf +idrf;csrf;a&;ESifh vHkcHa&;oabmudk
at;jraomt&dyfESifh wJGzufxm;=uygonf?
opfyif.t&dyfonf at;jrayonf
xdkxuf rdb.t&dyfonf ydk at;jr.
xdkxuf q&morm;.t&dyfonf ydkIyif at;jr.
xdkxuf rif;.t&dyfrSm ydkIyifom at;jrayonf?
odkaomf tat;jrqHk;rSm Ak'<jrwfpGmbk&m;. t&dyfyif jzpfayonf?

xdka=umifh
jynfolvlxkudk
+idrf;csr;f a&;ESifh
vHkcHa&;[lonfh
at;jraom
t&dyftm0goay;Ekdif&eftwGuf
tkyfcsKyfolwdkonf
Ak'<&Sifawmf.
tqHk;tr=o0g'rsm;udk
vdkufem&rnfjzpfygonf?
,if;=o0g'rsm;xJwGif
opPm&Sdjcif;/
*k%mxm;jcif;ESifh
w&m;"rR
apmifhpnf;jcif;wdkonf t"dujzpfygonf? Todkaom t&nftcsif;rsm;ay:wGif tajcyaom tpdk;&udk
&&Sd&ef&nf&G,fI jrefrmjynfom;wdku 'Drkdua&pDwkdufyJG0ifae=ujcif;yif jzpfygonf?
awmfvSefa&;v_yf&Sm;r_rsm;wGif vwfwavm ta&;}uD;onfh ta&;ay:EkdifiHa&;udpPrsm;onf
pdwf"mwfa&;&m t"du&nfrSef;csufrsm;udk zHk;tkyfomG ;zG,f&m odkr[kwf ysufjy,foGm;zG,f&m&Sdaom
tEW&m,fESifh t+rJwrf; uHawGae&ygonf? pdwf"mwfa&;&m &nfrSef;csufrsm;udk yxr OD;pm;ay;&rnf/
rysufpD;atmifvkyf&rnf[k ckdifrmpGm wdkufwGef;ae&onfrSm pdwful;,Of0g'udkom xkwfazmfaejcif; r[kwfbJ
wd&p>mefO,smOf0wKxJrS tjzpfrsKd;ay:aygufrvmEkdifatmif tumtuG,fay;&ef vdktyfaoma=umifh
jzpfygonf? (+Adwdo#pma&;q&m}uD; a*smhtdk0Jvf a&;om;aom) wd&p>mefO,smOf0wKwGif pepfopfudk
wnfaxmifolwdkonf
tpyxrwGif
pdwftm;xufoefpGm
wufwufuGuG
yjyifa&;rsm;
yvkyf=uaomfvnf; aemufydkif;wGifrl if;wdk tpm;xkd;vdkufaom pepfa[mif;. rESpfrdzG,f&m
tusifhpdkufrsm;udk
vufcHusifhoHk;vm=uygonf?
jrefrmjynfom;wdkonf
tpkd;&pepfudkom
ajymif;vJvdkonfr[kwfbJ EdkifiHa&;wefzdk;xm;r_rsm;udkyg ajymif;vJvdkygonf?
tpdk;&.
tajccHtkyfjrpfonf
tuGi;f rJhtm%mjzpfonf
[laom
t,ltqudk
t,Hkt=unf&Sdjcif;onf
EkdifiHa&;tm%m.
t&if;cHtiftm;jzpfonf[laom
t,ltqjzifh
tpm;xdk;rSomv#if tm%m&Sifpepf. pdwfrcsrf;ajrp&m tarGtESpfrsm;udk z,f&Sm;Ekdifrnfjzpfygonf?
wkdif;jynf. uH=urRmudk tqHk;tjzwfay;Ekdifaom jynfolwdk. tcGifhta&;ESifh pGrf;&nfrsm;tay:wGif
t,Hkt=unf&Sdjcif;/ tpkd;&ESifh jynfolt=um; tjyeftvSef,Hk=unfjcif;/ vGwfvyfr_ESifh vltcGifhta&;
oabmw&m;rl0g'rsm;tay:wGif t,Hkt=unf&Sdjcif; ponfwdk vdktyfygonf? Ak'<bmomt,ltqrsm;t&
rGefjrwfaom
tusifhoDvoabmw&m;rsm;wGif
t,Hkt=unf&Sdaom
o'<gpdwfonf
avmuDcsrf;omr_xufomaom
avmukwW&mcsrf;omr_&&Sd&eftwGuf
yxrqkHk;aom
vdktyfcsufyifjzpfygonf?
t,Hkt=unfuif;rJhr_ESifh
raocsmr_wdkudk
=um&SnfcHpm;ae&aom
vltzJGtpnf;twGif;odk Todkaom ,Hk=unfr_rsKd;udk oGwfoGif;&mY qENtmHkudk tm;udk;jcif;rybJ
todOm%ft& oabmaygufvufcHvmap&ef aqmif&Gufjcif;onf jrefrmh'Drdkua&pDawmfvSefa&;.
tESpfom&jzpfygonf? udk,fusifhw&m;qdkif&m urBmhpHowfrSwfcsufrsm;ESifhtnDjzpfaom tajymif;tvJrsm;udk
OD;wnfonfh awmfvSefa&;yifjzpfygonf?
'Drdkua&pD&SmyHkawmfzGifh&mwGif
jrefrmjynfom;wdkonf
if;wdkwkdif;jynfjyifywGif&Sdaom
EkdifiHa&;oDtdk&Dt,ltqESifh vufawGusifhpOfrsm;udk avhvmHkr#omru if;wkd. ywf0ef;usiftajctae
toGiftjyifudk
jzpfay:vmaponfh
pdwfydkif;qdkif&mESifh
todOm%f
tawG;tac:ydkif;qkdif&m
wefzdk;xm;r_rsm;udkvnf; avhvm=uygonf?
wkdif;jynfwjynf.
,Ofaus;r_/
vlr_a&;ESifh
EkdifiHa&;wdk;wufzHGzd;r_onf
tpOft+rJ
v_yf&Sm;ajymif;vJaeom
jzpfpOfjzpfa=umif;
jrefrmjynfom;wdk
yifudk,fobm0pdwfu
em;vnfoabmayguf=uygonf?
xdka=umifh
wkd;wufzHGzd;Ekdif&eftwGuf
xHk;wrf;pOfvmrsm;/
wDxGifprf;oyfr_rsm;/ t,ltq ta[mif;rsm;ESifh topfrsm;udk "rR"dXmefusus wefzdk;jzwfr_rsm;udk
toHk;y=u&rnfudk oabmayguf=uygonf? twdwfumvudk wnf=unfajzmifhrwfodrfarGpGm tuJjzwfr_ESifh
ypPKy`efumvudk vdrRmyg;eyfpGm tuJjzwfr_wdktm; nDnGwfap (o[Zwf) &ef vdktyfonfh todw&m;twkdif;
'Drkdua&pDvdkvm;oltm;vHk;u v_yf&Sm;aeonf[k qdkvdkjcif;r[kwfyg? odkaomf Tv_yf&Sm;r_onf
todOm%fqdkif&m tcuftcJrsm;udk tar#mftjrif&Sd&Sd/ &J&J&ifh&ifhESifh &ifqkdifEkdifpGrf;udk &Sdaponfh

oabmxm;jynfh0r_jzifh uG,f0vsuf&Sdygonf? tqufrjywf pdwf"mwfa&;&mwdkufyJGrsm; qifEJ$&eftwGuf


cHEkdif&nf&Sdygonf? rkef;wD;r_/ w,loefr_/ ar#mfvifhcsufuif;rJhr_ ponfhtiftm;pkrsm;udk }uH}uHcHEdkif&ef
vdktyfaom kyfydkif;qkdif&m cHEkdif&nfvnf; &Sdygonf? tm;&SdzG,f&m taumif;qHk;tcsufrSm 'Drdkua&pDwkdufyJG.
t"duwGef;tm;onfh tm%m&&ef/ vufpm;acs&ef/ zsufqD;&ef tmomjyif;jyr_r[kwfbJ vGwfvyfr_/
w&m;r#wr_ESifh +idrf;csrf;a&;udk wu,fwrf; dkaoav;pm;a&;yifjzpfygonf?
jrefrmEkdifiH. 'Drdkua&pD&SmyHkawmfonf jynfolwdku urBmhtzJGtpnf;wGif vGwfvyfaom
wef;wlnDwl tzJG0ifrsm;tjzpf jynfh0pGm t"dy`m,f&Sd&Sd aexkdifEkdif&ef kef;uefr_}uD;yifjzpfygonf? TonfrSm
rdrdwdk. pdwf"mwfonf rdrdwdkobm0. c|wf,Gif;csufrsm;tm; ausmfvGefEkdifa=umif;udk xif&Sm;ap&ef
vlom;wdk tqufrjywf ud;yrf;tm;xkwfaer_. tpdwftydkif;wckyifjzpfygonf?
3
a=umufGHjcif;rS vGwfuif;a&;
t*Fvdyfbmomjzifh 1991 ckESpfY xkwfa0aom pmtkyfrS pmrsufESm 180-185 udk jrefrmjyefonf?

* * *
vlwdktm; t*wdvdkufpm;azmufjym;aponfrSm tm%mr[kwf/ pdk;&drfa=umufGHjcif;yif jzpfygonf?
tm%mvufv$wf&rnfudk a=umufGHjcif;onf tm%mvufudkifxm;olwdktm; azmufjyefap+yD; tm%m.
'%fcsufukd a=umufGHjcif;onf tm%mvufatmufcHwdktm; azmufjym;aponf? jrefrmtrsm;pkonf
t*wdw&m;av;yg;ESifh tu|rf;w0if&Sd=uygonf? tvdkqENa=umifh azmufjyefr_ (qENm*wd) [lonfrSm
wHpdk;vufaqmifvdkcsifIif;/ rdrdcspfcifolrsm; tusKd;twGufif;/ rSefuefaomvrf;a=umif;rS aoGzDoGm;jcif;yif
jzpfygonf? a'gom*wdqdkonfrSm rdrrd kef;wD;olrsm;udk &efid;vkyfvdkojzifh vrf;rSm;odk a&mufoGm;jcif;
jzpfygonf? arm[m*wdqdkonfrSm rodem;rvnfr_a=umifh azmufjyefoGm;jcif; jzpfygonf? odkaomfvnf;
T*wdav;yg;xJwGif tqkd;0g;qHk;rSm b,m*wd jzpfz,
G f&m&Sdygonf? ta=umif;rSm a=umufHGr_ (b,m)
onf trSm;trSef a0zefydkif;jcm;Ekdifonfh pGrf;&nftm;vHk;udk epfrGef;atmifyI wajz;ajz;
ysufpD;aponfhtjyif tjcm;t*wdoHk;yg;. rlvt&if;tjrpfvnf; jzpfwwfygonf?
avmboufoufa=umifh jzpfay:vmjcif;r[kwfygu qENm*wdonf csKdwJhrnfudk a=umufGHjcif;/
rdrdcspfcifolrsm;. arwWm/ apwemqHk;H_;rnfudk a=umufHGjcif; ponfwdka=umifh jzpfay:vmEkdifouJhodk
rdrdxuf omoGm;rnfudk a=umufHGjcif;/ tESdrfcH&rnfudk a=umufHGjcif;/ epfemrnfudk a=umufHGjcif;
ponfwdkuvnf; a'gom*wdudk jzpfapygonf? a=umufHGr_tcsKyftaESmifrS vGwfuif;pGm trSefw&m;udk
vGwfvGwfvyfvyf r&SmEkdifrjcif; arm[udk z,fxkwf&ef cufcJrnfjzpfygonf? a=umufHGr_ESifh
azmufjyefr_wdkonf tvGefeD;uyfpGm qufoG,faeojzifh ae&mtESHtjym;Y a=umufHGae&aom
vltzJGtpnf;wkdif;wGif azmufjyefr_rsKd;pHkwdkonf euf_dif;pGm tajcpdkufvmygonf?
1988 ckESpf ausmif;om;qENjyyJGrsm;rS pwifcJhaom jrefrmEkdifiH 'Drdkua&pDv_yf&Sm;r_.
t"duta=umif;&if;onf pD;yGm;a&;tcuftcJ t=uyftwnf;rsm;tay: jynfolvlxku rauseyfcsufyif
jzpfonf[k
trsm;u
,lq=uygonf?
pyf[yfIr&aom
vrf;pOfrsm;/
rqDavsmfaom
ta&;,laqmif&Gufr_rsm;/ waewjcm;wdk;yGm;aeaom aiGa=u;azmif;yGr_/ 0ifaiG. 0,ftm;usqif;r_ ponfwdk
ESpfaygif;rsm;pGm jzpfyGm;cJhojzifh wjynfvHk; pD;yGm;a&;upOfhuvsm;jzpfae&onfrSm rSefygonf? odkaomfvnf;
dk;&m"avht&
oabmaumif;+yD;
qdwf+idrfpGmaewwfaom
jynfolwdk.
onf;cHEkdifr_w&m;
ysufjym;oGm;&jcif;rSm
vufcHEkdifavmufaom
vlaer_tqifhtwef;udk
&&SdEkdif&efyif
cufcJpGm
kef;uefv_yf&Sm;&Iomr[kwf/ a=umufHGr_/ azmufjyefr_wdka=umifh kyfysufqif;ysufjzpfae&onfh b0.

&SufzG,f&m taetxm;a=umifhvnf; jzpfygonf? ausmif;om;rsm;onf if;wkd. taygif;tazmfrsm;


aoqHk;&onfudkom
uefuGufqENjyaeonfr[kwfbJ
ypPKy`efb0udk
t"dy`m,fuif;rJhap+yD;
tem*wftwGufvnf; ar#mfvifhcsufray;Edkifaom tm%m&Sifpepfu if;wdk. touf&SifoefydkifcGifhudkyif
jiif;qefaeonfudk
uefuGufae=ujcif;yif
jzpfygonf?
xkdjyif
ausmif;om;wdk.
uefuGufawmif;qdkr_rsm;onf jynfolvlxk. rcsifhr&J rcHcsifpdwfrsm;udk yDyDoo xkwfazmfajymqdkaeouJhodk
jzpfav&m qENjyyJGrsm;onf EdkifiHw0Srf; vsifjrefpGm jyefESHoGm;ygonf? Tv_yf&Sm;r_udk pdwftxufoefqHk;
ulnDaxmufcH=uolrsm;xJwGif
pD;yGm;a&;vkyfief;&SiftcsKdvnf;
yg0ifygonf?
if;wdkonf
azmufjyefaompepfwGif &Sifoef&yfwnfEkdifa&;twGufomru }uD;yGm;csrf;oma&;twGuf vdktyfaom
u|rf;usifr_ESifh tquftoG,frsm; &&Sdxm;=uolrsm;yif jzpfygonf? odkaomfvnf; if;wdk.
uG,f0csrf;omr_u if;wdkudk ppfrSefaom vHkcHr_udkaomfif;/ auseyfr_udkaomfif; ray;Ekdifyg?
wkdif;oljynfom;tm;vHk; qif;&Jcsrf;omra&G; xdkufxdkufwefwef touf&Sifoefvdkonfqdkygu wm0ef&Sdaom
tkyfcsKyfa&;pepfw&yfum; tenf;qHk; vdktyfcsufjzpfonf[k if;wdku rodbJraeEkdif jzpfvm&ygonf?
tm%m&SifwdkvufckyfxJrS a&uJhodk rv_yfEkdifr&Sm;Edkif pdk;&drfa=umufHGae&aom rvHkcHaomb0udk
jrefrmjynfoljynfom;wdk +iD;aiGvm=uygonf?
vufckyfxJu
a&b0rdk
igwdk at;jr&aomfvnf;
vufckyfxJu
zefuJGpawG
igwkd jzpfvdkufcsifygbd
(armifom,m. awmfvSefa&;qdkwm rS)

tao;i,fqHk;aom zefpuav;rsm;onfyifv#if if;wdk. pl;&Sc|efxufajymifvufaom pGrf;tifjzifh


if;wdktm;
acsr_ef;rnfh
vufwdktEW&m,frS
if;wdkudk,fif;wdk
umuG,fEkdifpGrf;&Sdjcif;onf
zdESdyfcsKyfcs,fr_atmufrS vGwfajrmuf&ef ud;pm;aeolrsm;. t&if;tESpfjzpfaom ol&owWdESifh xif&Sm;aom
oauFwrsm;jzpfonf[k ,lqEkdifygonf? rdrdudk,frdrd awmfvSefa&;orm;[k ,lq+yD; jrefrmEkdifiH
&ifqdkifae&aom jy\emrsm;udk tajz&Sm&mY raerem;ud;pm;cJhaom AdkvfcsKyfatmifqef;u owWd/
AswWd&Sdolrsm;udkom
tm;rudk;rlI
vlwkdif;vlwkdif;yif
rdrdwdkudk,fwkdif
owWd/
AswWd&Sdaom
ol&Jaumif;rsm;jzpfatmif pGefpm;&ayvdrfhrnf? okdrSomv#if usaemfwdktm;vHk; vGwfvyfa&;tppfudk
cHpm;cGifh&=uayvdrfhrnf [k ajymqdkcJhygonf? (tv,fypP,H nDvmcHrdefcGef; - 20-1-46)
aepOfb0&yfwnfa&;twGuf
a=umufHGae=u&aom
ywf0ef;usiftajctaewGif
razmufjyef&avatmif rnfr# ud;pm;tm;xkwf&onfudk w&m;Oya't&tkyfcsKyfaom EkdifiHrsm;wGif
uHtm;avsmfpGm aexdkifae&olrsm;tzdk tvG,fwul odjrifEkdifrnfr[kwfyg? w&m;r#waom
Oya'[lonfrSm
tjypfusL;vGefolwdkudk
rsufESmrvdkufbJ
tjypf'%fcwfI
azmufjyefr_udk
wm;qD;umuG,fjcif;om
r[kwfyg?
azmufjyefaomtavhtusifhrsm;udk
tm;rudk;bJ
vl*k%foduQmudkxdef;odrf;xm;&eftwGuf tajccHvdktyfcsufrsm;udk jynfolwdku jznfhqnf;Ekdifaprnfh
vltzJGtpnf;udk wnfaxmif&mwGif w&m;r#waom Oya'rsm;u taxmuftulyaejcif;yif jzpfygonf?
Todk w&m;r#waom Oya'rsm;r&Sdonfh ae&ma'orsm;wGifrl w&m;r#wr_ESifh [D&d=owWy` w&m;wdkESifh
udkufnDaomusifhpOfwdkudk ckcHumuG,f&ef wm0efonf omrefjynfolwdktay:wGif usa&mufvmygonf?
jynfolwdk. tqufrjywf ud;yrf;r_ESifh wnf=unfpGm cHEkdif&nf&Sdr_rsm;. pkaygif;tusKd;qufrsm;onf
a=umufHGr_a=umifh qifjcifwHkw&m;ESifh tqdk;taumif; odwwfaompdwf"mwfwdk ysufjym;ae&onfhEkdifiHwGif

vlom;wdk. qdk;oGrf;aom pdkufudkxdef;csKyf+yD; if;wdk. w&m;r#wr_ESifh nDnGwfr_vdkvm;aom pdwfrsm;udk


tm;ay;Ekdifrnfh Oya'pnf;rsOf;rsm; pdk;rdk;aom EkdifiHtjzpfodk ajymif;vJEkdifrnf jzpfygonf?
twwfynm tvGeftrif; xGef;um;aomacwfwGif wDxGifxm;onfh aoapEkdifaom
vufeufrsm;udk tm;enf;olESifh tultnDrJholwdktm; v$rf;rdk;}uD;pdk;&mwGif tiftm;}uD;ol/ tm%m&SdolESifh
w&m;vufudkifr&Sdolwdku
toHk;yEkdif=uygonf?
xdka=umifh
wkdif;EkdifiH
toD;oD;wGifif;/
tjynfjynfqkdif&mtqifhwGifif; EkdifiHa&;ESifh udk,fusifhw&m;udk ydkrdkeD;uyfpGm qufpyfxm;&ef
tvGefyifvdktyfaeygonf? bmomt,l0g'ra&G;/ vlrsKd;ra&G;/ EkdifiHra&G; vlom;tm;vHk; &ydkifcGifh&Sdaom
tajccHvGwfvyfr_rsm;ESifh
tcGifhta&;rsm;udk
jrifhwif&ef
vlwkdif;/
tzJGtpnf;wdkif;
ud;yrf;tm;xkwfoifhonf[k
ukvor*~
urBmhvltcGifhta&;a=unmpmwrf;u
xkwfjyefa=unmxm;ygonf? odkaomfvnf; vwfwavmtusKd;tjrwfudk a&&Snfom,m0ajyma&;ESifh
+idrf;csrf;a&;wdkxuf ydkI OD;pm;ay;aom udk,fusKd;&Smtkyfpkrsm;udk tajcyIif;/ jynfolvlxkay;xm;aom
vkyfydkifcGifhtay:wGif tajcrcHbJ twif;t"rRvkyfr_tay:wGif wnfaqmufxm;aom tpdk;&rsm;
&Sdaeor#umvywfvHk; vltcGifhta&;rsm;udk umuG,f/ jrifhwif&eftwGuf tjynfjynfqkdif&mu
pkaygif;ta&;,laqmif&Gufjcif;[lonfrSm
wydkif;wpom
taumiftxnfazmfEkdifaom
&nfrSef;csuftqifhwGif wnf&Sdaernfomjzpfygonf? vlrdom;pk0iftjzpf &&Sdxm;aom rdrdESifhcJGjcm;Ir&aom
tcGifhta&;rsm;udk umuG,f&mwGif zdESdyfcsKyfcs,fjcif; cHae=u&olrsm;u rdrdwdkudk,frdrdwdk tm;udk;I
kef;uefud;yrf;ae&onfh ae&ma'orsm;rSmrl qufvufwnf&Sdaernfjzpfygonf?
tppfrSefqHk;aom awmfvSefa&;[lonfrSm wkdif;jynfwdk;wufzHGzd;a&;vrf;a=umif;udk yHkazmfonfh
pdwfoabmxm;rsm;ESifh wefzdk;xm;r_rsm;udk ajymif;vJ&ef vdktyfae+yD[laom todrS aygufzGm;vmaom
pdwf"mwfawmfvSefa&;yifjzpfygonf? kyfydkif;tajctaersm;
wkd;wufaumif;rGefvmap&ef
a&S_I
tpdk;&vrf;pOfrsm;ESifh &Sd+yD;om; vkyfdk;vkyfpOf Oya'rsm;udkom ajymif;vJ&ef &nf&G,faom awmfvSefa&;onf
ppfrSefaom atmifjrifr_udk &,lEkdifrnfr[kwfyg? pdwf"mwfawmfvSefa&; rqifEJ$ygu pepfa[mif;wGif
rr#wr_rsm;udk jzpfay:aponfh tiftm;pkrsm; qufvufv_yf&Sm;aernfjzpfI yjyifa&;ESifh udk,fusifhw&m;
jyefvnf&Sifoefa&;jzpfpOfudk t+rJwrf; tEW&m,fay;aernf jzpfygonf? vGwfvyfr_/ 'Drkdua&pDa&;ESifh
vltcGifhta&;wkdudk awmif;qdkaeHkjzifh rvHkavmufyg? qENm*wd/ a'gom*wd/ arm[*wd/ b,m*wd wdkudk
wGef;vSef&ef xm0&wnf&Sdaom trSefw&m;twGuf tepfemcH&efif;/ ckdif+rJaom ZJGvHkvjzifh wdkufyJG0if&efif;
tm;vHk; wnDwnGwf jywfom;pGm oEMdXmefcs=u&rnf jzpfygonf?
olawmfpif/ olawmfaumif; [lonfrSm tjypfusL;vGefr_rsm; &SdcJhaomfvnf; raumif;r_tukodkvfudk
a&SmifusOf&ef ud;yrf;&mY ZJG/ vHkv rav#mholrsm;jzpfonf[k tqdk&Sdygonf? xdkenf;wlyif
vGwfvyfolqdkonfrSmvnf; vGwfvyfaomvltzJGtpnf;udk xdef;odrf;xm;rnfh pnf;urf;rsm;udk
umuG,fapmifha&Smufxm;Ekdifaom wm0ef0wW&m;rsm;udk rdrdESifhavsmfuefoifhjrwfa&;twGuf rav#mhwrf;
ud;yrf;tm;xkwfae=uaom tzdESdyfcHrsm;yif jzpfygonf? jynfh0I usOf;usyfr_r&Sdaom b0udk &&Sda&;twGuf
vlom;wdk ar#mfvifhawmifhw=uaom tajccHvGwfvyfr_rsm;wGif a=umufHGjcif;rS uif;vGwfa&;onf
enf;vrf;tjzpfif;/ aemufqHk;yef;wkdiftjzpfif; xif&Sm;pGm ay:vGifaeygonf? tpdk;&. +cdrf;ajcmufr_rS
vGwfuif;ap&ef tmrcHay;Ekdifrnfh 'Drdkua&pDtzJGtpnf;rsm; ckdifrmpGm tajcpdkufxm;aom wkdif;EkdifiHudk
wnfaxmifvdkolrsm;onf if;wdk. a=umufHGpdwf/ vspfv#L_pdwfrsm;rS vGwfajrmufatmif yxrqHk;
ud;pm;=u&rnfjzpfygonf?
tajymESifhtnD tpOfyvkyfavh&Sdaom atmifqef;onf owWdudk t+rJwrf; vufawGjyocJhygonf?
um,owWdudkomr[kwfbJ trSefw&m;udk ajymqdk&Jjcif;/ ajymonfhpum;twdkif; &yfwnfjcif;/ a0zefr_udk
vufcHjcif;/ rdrd. c|wf,Gif;csufudk 0efcHjcif;/ rdrd. trSm;udk jyifEkdifjcif;/ twdkuftcHudk dkaoav;pm;jcif;/
&efolESifh aqG;aEG;jcif;/ rdrdonf acgif;aqmifwOD;jzpfoifh/ rjzpfoifhudk jynfoltm; qHk;jzwfydkifcGifhay;jcif;

paom pGrf;&nfowWdrsm;udk vufawGjyocJhygonf? Todkaom udk,fusifhw&m;qkdif&m owWdrsm;a=umifh


atmifqef;tm; jrefrmwjynfvHk;u t+rJwrf; =unf!dkav;pm;cspfcifaernf jzpfygonf? if;tm;
ol&Jaumif;ppfonfawmftjzpfESifhomrubJ
wkdif;jynf.
pdwf"mwfudk
wufuGoefpifaponfh
pHerlemxm;tyfoltjzpf cspfcifjrwfEkd;ae=ujcif;yif jzpfygonf? r[wWr*ENDESifhywfoufI *s0g[vmael;
oHk;oGm;aompum;rsm;udk atmifqef;ta=umif; ajym&mwGifvnf; oHk;Ekdifygonf? if;. qHk;r=o0g'rsm;.
tESpfom&onf a=umufHGjcif;uif;rJhjcif;ESifh trSefw&m;yifjzpfI Tpdwf"mwfrsm;jzifh v_yf&Sm;vkyfudkifum
vlxk. om,m0ajyma&;udk t+rJwrf; OD;wnfjcif;yif jzpfygonf?
t=urf;rzufa&;vrf;pOfudk a&SaqmifjzefcsDol acgif;aqmif}uD;jzpfaom *ENDESifh trsKd;om;ppfwyfudk
wnfaxmifcJhaom atmifqef;onf yifudk,fobm0t& uGmjcm;vSygonf? odkaomf umva'ora&G;
tm%m&Sifpepfrsm;rS ay:xGufvmaom pdefac:r_rsm;onf qifwldk;rSm;&SdouJhodk xdkpdefac:r_udk
ydifqkdiftHwk&ef xGufay:vmolrsm;. t&nftaoG;rsm;onfvnf; wlnDavh&Sdygonf? *END.
t}uD;rm;qHk;aom atmifjrifr_w&yfrSm tdENd,jynfojl ynfom;rsm;wGif owWdpdwfoGif;ay;jcif;jzpfonf[k
,lqaom ael;onf EkdifiHa&;wGif acwfopftjrif&Sdoljzpfygonf? odkaomfvnf; ESpfq,f&mpk
vGwfvyfa&;v_yf&Sm;r_vdktyfcsufrsm;udk
tuJjzwfaomtcgwGif
a&S;a[mif;tdENd,jynf.
'\etawG;tac:rsm;txd jyefvnf&SmazGum a&;om;wifjyxm;onfum; vlwOD; odkr[kwf
wkdif;jynfwjynftzdk }uD;us,ftjrifhjrwfqHk;aom yg&rDonf tb, ac: a=umufHGr_r&Sdjcif;jzpf.?
um,owWdomr[kwf pdwfxJrSmyif a=umufHGr_uif;jcif;jzpfygonf?
a=umufHGpdwfr&Sdjcif;onf yg&rDjzpfzG,f&m&Sdaomfvnf; xdkxufydkI tzdk;wefzG,f&m&Sdaom
owWdrsm; ud;yrf;tm;xkwfjcif;jzifh &&Sdvmaom owWd/ a=umufpdwfudk vdkufavsm&onfhtjzpfudk
ra&mufatmif
ypkysKd;axmifavhusifhI
&&Sdvmaom
owWd/
t=uyfudkifzdESdyfaeonfh=um;rS
wnf=unfodrfarGpGm &nfwnfEkdifjcif;/ =urf;wrf;cufxefpGm tqufrjywf zdESdyfaeonfh=um;xJrSm
xyfcgwvJ wnf=unfodrfarGr_udk xdef;odrf;jcif;jzifh &&SdaomowWd ponfwdkyif jzpfygonf?
tajccHvltcGifhta&;rsm;r&Sd[k jiif;y,fxm;aompepfatmufwGif a=umufHGpdwfom aepOfESifhtr#
v$rf;rdk;aeygonf? axmifusrnfudk a=umufHGjcif;/ nif;yef;ESdyfpufrnfudk a=umufHGjcif;/ ao&rnfudk
a=umufHGjcif;/ rdwfaqGrdom;pk/ OpPmypPnf; odkr[kwf toufarG;0rf;ausmif;vkyfief;rsm; qHk;H_;rnfudk
a=umufHGjcif;/ qif;&Jrnfudk a=umufHGjcif;/ txD;usefjzpfrnfudk a=umufHGjcif;/ ysufpD;qHk;_H;rnfudk
a=umufHGjcif; ponfwdkyif jzpfygonf? arG;&myg vl*k%foduQmESifh rdrdudk,frdrd av;pm;r_wdkudk
rqHk;_H;&avatmif
xdef;odrf;umuG,f&mwGif
taxmuftuljzpfapaom
owWdjyonfh
aepOfvkyf&yfuav;rsm;udk tcsnf;ESD;yifjzpfonf/ odkr[kwf t&mra&mufaom vkyf&yfjzpfonf/
t&rf;uma&mvkyfonf/ rdkufrJjcif;jzpfonf ponfjzifh jypfwif_wfcsum rdrduyif b0ay;todOm%f
odkr[kwf ynmOm%f&SdouJhodk [efaqmifjcif;onf wdwfwcdk;tEW&m,fay;onfh tqkd;0g;qHk;aom
a=umufHGr_rsKd;yif jzpfygonf? tiftm;onf trSefw&m;jzpfonf[laom rljzifh zdESdyftkyfcsKyfaom
pepfatmuf. yHkoGif;jcif;udk cH&olrsm;tzdk tiftm;ukefcrf;apaom a=umufHGr_tqdyfaiGrS
vGwfu|wfatmif kef;xGuf&efrSm rvG,fulvSyg? odkaomfvnf; a=umufHGr_onf ,Ofaus;aomvlom;.
obm0r[kwfaoma=umifh tzdESdyfqHk;aom tpdk;&,EW&m;atmufYyif owWdonf xyfcgwvJvJ
xuGvmygonf?
txdef;tcsKyfr&Sdaom tm%mudk &ifqkdif&mwGif owWd&Sdr_ESifh cHEkdif&nf&Sdr_wdktm; t+rJwrf;
&Sifoefaeapaom
a&aomufjrpfrSm
udk,fusifhw&m;qkdif&m
oabmw&m;rsm;udk
txGwftjrwfxm;onfhtay:wGif ckdifrmpGm,Hk=unfjcif;jzpf+yD; rnfr#yif _H;edrfhr_/ qkwf,kwfr_rsm; &Sdapumrl
vlom;onf aemufqHk;wGif kyfydkif;ESifh pdwfydkif;qkdif&m wkd;wufr_ESpfckpvHk;udk &&Sd&rnf[laom
orkdif;oabmudk ,Hk=unfjcif;yifjzpfygonf? rdrdudk,frdrd wkd;wufaumif;rGefatmif ud;pm;jcif;/ rdrdukd,frdrd

raumif;r_rS vGwfajrmufatmif ud;yrf;jcif; paom pGrf;&nfwdkonf vlom;wdkudk wd&p>mefdkif;rsm;ESifh


txift&Sm;uJGjym;apaom t"dutcsufyifjzpfygonf? vlwm0ef0wW&m;. rlvt&if;tjrpfrSm
vHk;0tjypfuif;pifjcif;[laom oabmw&m;udk em;vnfI tjypfuif;pifvdkaompdwfqEN/ tjypfuif;pif&ef
enf;vrf;&SmEkdifaom todOm%fESifh ,if;enf;vrf;twkdif; vkdufemvdkaompdwf"mwf/ ,if;enf;vrf;udk
tqHk;wkdif
rvdkufemEkdifonfhwkdifatmif
udk,fydkifc|wf,Gif;csuftueftowfESifh
ywf0ef;usiftwm;tqD;rsm;udk ausmfvGef&efvdktyfaom twkdif;twmtxd tenf;qHk; a&muf&Sdatmif
ud;pm;vdkjcif;wdkyif jzpfygonf? qifjcifwHkw&m;&SdI ,Ofaus;aomvlom;wdkESifh avsmfuefoifhjrwfaom
vlavmuudk vlom;wdk pdwful;ar#mfjrif=uonfhtwGuf a=umufHGr_ESifh csKdwJhr_rS uif;vGwfaom
vltzJGtpnf;rsm; wnfaxmif&ef ra=umufrHG/ tepfemcHvkyf0Hh=ujcif;yif jzpfygonf? opPmw&m;/
*k%mw&m;ESifh w&m;r#wr_wdkudk +iD;aiGzG,f&m tawG;tac:a[mif;}uD;rsm;[kqdkum ypfy,fI r&yg?
&ufpufaom tm%mpufukd wGef;vSef&mwGif Tw&m;rsm;onfomv#if tumtuG,fay;aevsuf
&Sdwwfygonf?
4
Adkvf . t"dy`m,ftppftrSef
t*Fvdyfbmomjzifh 1991 ckESpfY xkwfa0aom pmtkyfrS pmrsufESm 186-191 udk jrefrmjyefonf?

* * *
Adkvf[laom a0g[m&rSm tpdk;&Hk;toHk;tE_ef;wGif =unf;wyfrS Adkvf odkr[kwf vufzfwifheifh udk
qdkvdkjcif; jzpfygonf? odkaomfvnf; trsm;oHk;pum;wGif ppft&m&Sdrsm;/ trdefay;olrsm;/ acgif;aqmifrsm;udk
Adkvf [k ac:avh&Sdygonf? wdkif;jynf vGwfvyfa&;&awmhrnf[laom ar#mfvifhcsufjzifh wufuGaeaom
xGef;opfp ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmf 1942 ckESpfwGif jrefrmhajray:ajccsvmonfESifh if;wyfrSt&m&Sdrsm;udk
&mxl;ra&G; Adkvf [k ac:a0:cJh=uygonf? vltrsm; pdwf"mwft&Sdefjrifhrm;I ab;tEW&m,fxlajymaom
ppfwGif;umvwGif
vlpGrf;aumif;rsm;
aps;aumif;av&m
Adkvf
wkdif;udk
pJGrufzG,f&m
pdwful;,OfyHkjyifqefqef roJuGJaom tawG;jzifh _jrif=uygonf? if;wdkteuf a&SqHk;rS xifay:aeolrSm
atmifqef;jzpfygonf?
touf
(27)
ESpfyif
rjynfhao;bJ
pdwf"mwftvGefjyif;xef+yD;
ajzmifhrwfwnf=unfojzifh rsKd;cspfvli,f ppfaoemywdtoGifaqmifae&m if;ESifhywfoufI oDcsif;/
uAsmrsm; a&pyf&mY pdwful;uGefjrL;vm=uygonf?

igwdkjrefrmjynfr,f
rdbwdkif;uuG,f
Adkvfatmifqef;vdk tmZmenftppfawG
arG;=u&r,f
&mZ0iftwKywWdvnf; &Sd&r,f
armfuGef;vnf; xdk;avmufwJh
jrifhjrwfwJh Adkvfatmifqef;&,f
TuJhodk csD;ajrmufjcif;a=umifh ydkI touftm;jzifhif;/ tawGtuHtm;jzifhif; ydkrdkolrsm;yifv#if
,pfrl;oGm;Ekdifaomfvnf; atmifqef;rSmrl rdrd. udk,fydkifpHowfrSwfcsufrsm;a=umifh wnf=unfckdif+rJ
tjrif("gwfyHkvmonf)

("gwfyHk)
ykodrfY pnf;Hk;a&;qif;aepOf
(aqmif;yg;tquf vmonf)
&Sif;vif;jyefom;pGmjzifh vHk;0pdwfxm;rSefatmif xdef;odrf;cJhygonf? xkdpOfu usif;yavh&Sdaom
tcrf;tem;wckwGif atmifqef;tm; urBmhorkdif;wGif xif&Sm;rnf[k csD;rGrf;aom=obmpmudk
zwf=um;aomtcg urBmhorkdif;wGifrqdkESifh/ Armhorkdif;Yyif ae&mr&ao;yg[k atmifqef;u uGwfqyfqyf
rSwfcsufcsoGm;cJhygonf? awmfvSefa&;v_yf&Sm;r_wav#mufwGif ppfwyfudk OD;aqmifcJhonfhaemufydkif;wGif
jyefvnfwnfaxmifvdkufaom +Adwdo#tkyfcsKyfa&;ESifh aphpyfaqG;aEG;cJh+yD; bk&ifcH. tkyfcsKyfa&;aumifpDwGif
'kOuUXtjzpf ceftyfjcif;cH&aomtcgYyif atmifqef;u usKyfwdk tck rp&ao;/ rvkyf&ao;bl;? 'ga=umifh
csD;rGrf;p&m&Sdvnf; tckcsD;rGrf;rcHcsifao;bl; [k ajymaewkef;yif jzpfygonf? xdkpOftcsdefu if;onf
trsKd;om;vlpGrf;aumif;tjzpfodk a&muf&Sdae+yDjzpf+yD; EkdifiHw0Srf;vHk;wGif AdkvfcsKyf [k od&Sd=uum
jrefrmjynfoljynfom;wdk. acgif;aqmiftjzpf todtrSwfycHae&olyif jzpfygonf?
AdkvfcsKyf [lonfrSm 'kAdkvfcsKyf}uD;atmufwGif&Sdaom tqifhyifjzpfaomfvnf; atmifqef;u
&,lvdkufaomtcg ,if;&mxl;tqifhonfvnf; jrefrmjynfwGif twkr&Sd/ xl;jcm;ta&;ygaom
t"dy`m,foufa&mufr_&Sdvmygonf? AdkvfcsKyf[lonfrSm wyfrawmf. zcif/ tiftm;}uD;aom
udk,fusKd;r=unfhaom acgif;aqmifr_/ a0g[m&t"dy`m,ft& Adkvfrsm;udk tkyfcsKyfol [k oabm&ygonf?
Adkvf ygVdpmvHk; Av (cGeftm;) rS vmjcif;jzpfygonf? odkaomfvnf; csD;usL;xdkufaom cGeftm;ESifh
rvdkvm;tyfaomtiftm;udk cJGjcm;&onfrSm rvG,fulvSyg? um, yvkyfjcif;ESifh Av wdk
aygif;pyfvdkufygu AvuUm, t=urf;zufjcif;jzpfvmygonf? wenf;qdk&aomf vufcHEkdifavmufaom
tueftowf twkdif;twmxufausmfvGefI cGeftm;udk toHk;yaomtcg zsufqD;jcif;tjzpfodk
a&muf&Sdvmygonf? TtEW&m,fudk udk,fusifhw&m;jzifh xdef;csKyfjcif; ryygu EdkifiHa&; odkr[kwf
vlr_a&;tajymif;tvJrsm;a=umifh 0kef;okef;um; jzpfaeaom tcsdeftcgY t}uD;rm;qHk;aom
tEW&m,fjzpfvmEkdifrnfrSm txl;ajymp&mrvdkyg? Todkaom tcsdefumvwGif atmifqef;onf
jrefrmhvGwfvyfa&;ud;yrf;r_wdkufyJGudk OD;pD;OD;udkifvkyfcJh&onf? Ak'<bmombkef;awmf}uD;ausmif;xGufjzpfojzifh
if;onf pdwfESifh pdwf"mwfwdk. pGrf;tm;ESifhqkdifaom oabmw&m;ukd i,fpOfuyif od&SdrnfjzpfI Avig;yg;
(aENig;yg; odkr[kwf pdwfudk xdef;odrf;Ekdifaomw&m;rsm;) udkvnf; avhvmqnf;yl;cJhrnfjzpfygonf?
if;wdkrSm o'<g/ 0d&d,/ owd/ orm"dESifh ynmwdkjzpfygonf? avmuDtvdkt& Avig;wefjzpfaom um,/
Om%/ abm*/ rdwW/ pm&dwWAvwdkonf avmukwW&mtusKd;aqmifAvrsm;xuf edrfhus+yD; *k%foduQm&SdpGm
tusKd;ay;rnfhtiftm;rsm;jzpfvmEdkif&ef
if;wdkudk
pdwfESifh
pdwf"mwfypkysKd;axmifjcif;jzifh
xdef;odrf;xm;&rnfjzpfygonf? odkaomfvnf; cGeftm;. aumif;usKd;/ qdk;usKd;udk todOm%fynmt&
em;vnfoabmaygufonfhtcsufonf atmifqef;udk rv$rf;rdk;yg? wm0ef&Sdaom ppftzJGtpnf;wckESifh
aygif;pyf&rnfh ay:xGef;p ppfwyf. ppfaoemywdtjzpfif;/ rwnf+idrfaom yk*~dKvfaygif;rsm;pGm yg0ifaeonfh
trsKd;om;v_yf&Sm;r_.
acgif;aqmiftjzpfif;
pnf;urf;jzifh
rxdef;xm;aom
tiftm;.
vufawGtEW&m,frsm;udk if;u aumif;pGmod&Sdxm;olyifjzpfygonf?
atmifqef;onf if;wnfaxmifxm;aom wyfrawmfudk pnf;urf;}uD;I *k%fusufoa&&Sdaom
tzJGtpnf;tjzpf &nfrSef;xm;ygonf? tepfemcHjcif;/ udk,fhpnf;udk,fxdef;jcif;/ azmufjyefr_uif;jcif; paom
ausmufom;yuwdcdkifrmonfh
jrifhjrwfaom*k%ft*Fgrsm;jzifh
wnfaqmufxm;aomwyfrawmf/
udk,fydkiftusKd;tjrwfrar#mfudk;bJ wkdif;jynfwm0efxrf;aqmif&ef rdrd.cGeftm;udk vHk;0ay;vxm;aom
wyfrawmfomjzpf&rnf[k atmifqef;u ,lqygonf? vufeuftiftm;udk zdESdyfcsKyfcs,f&m

ypPnf;ud&d,mtjzpf
xifrSwfaprnfh
oabmxm;rsm;/
&yfwnfcsufrsm;udk
a&SmifusOfyg&ef
ppfonfawmfrsm;tm;
atmifqef;u
wdkufwGef;qHk;rcJhygonf?
tm;}uD;olu
tm;enf;oludk
tEdkifusifhvdkaom
vlobm0udkaxmufjyI
rw&m;yusifhaom
tm;}uD;olwdktm;
ra=umufrHGqefusif&efESifh tm;enf;olwdktay:wGif ajzmifhrSefw&m;r#wpGm yusifh&ef atmifqef;u
wdkufwGef;cJhygonf? 'Dwyfrawmf[m 'DEkdifiH/ 'DvlrsKd;twGuf/ 'DvlrsKd;awG&J udk;uG,f&m/ vJavsmif;&m/
qnf;uyf&mqdkwJh taersKd;jzpf&r,f? 'Dvdkr[kwfbJ 'Dwyfrawmf[m EkdifiHolEkdifiHom;awG&J pdwfxJrSm
atmhESvHk;emp&mjzpfr,fqdkvdk&Sd&if 'Dwyfrawmfudk wnfaxmifxm;wJh &nf&G,fcsuf[m tvum;yJjzpfr,f
[kvnf;
owday;cJh.
(31-1-44)?
wkdif;jynfu
udk;uG,fqnf;uyfxdkufaom
xl;c|efonfhwyfrawmfjzpfvmap&ef tqufrjywf ud;yrf;tm;xkwfae&rnfjzpfygonf? odkaomf
xl;c|efojzifh acgif;aqmifr_ay;&ef txl;tcGifhta&;&Sdaom vufa&G;pifvlwpkjzpfvm&rnf r[kwfyg?
jrefrmhwyfrawmfonf vlwOD;wa,muftwGuf/ wzJG/ vlwpk/ wygwDtwGuf wnfaxmifxm;jcif;r[kwfbJ
wjynfvHk;twGuf wnfaxmifxm;jcif;jzpfonf[k atmifqef;u &Sif;vif;jywfom;pGm ajymqdkxm;ygonf?
if;wdkYomv#if jynfcspfpdwf&SdEkdifonf[laom t,ltqudk cH,lxm;=uonfh ppfr_xrf;rsm;.
ao;odrfarS;rSdefaom tjrifudkvnf; atmifqef;u y,fcsygonf? wjcm; ppfom;r[kwfayrJh EdkifiHtwGuf
trsKd;rsKd;tepfemcH/ trsKd;rsKd;pGefpm;vkyfwJh vlawGvnf; &SdwmyJ? tJh'ga=umifh ppfom;rS ppfom;qdkwJh
pdwf"mwfoabmxm;udk ajymif;=u&r,f (13-3-44)?
atmifqef;u ppfom;rsm;udk wif;rmjyif;xefpmG owday;qHk;rae&onfhtcsufrSm wyfrawmfudk
ESdrfvdkaoma=umifhr[kwfbJ igwdk[m vufeufudkifvlawGjzpf=uaomfvnf; rw&m;rvkyf/ EkdifiH&J
&efolawGr[kwf/ EkdifiH&J rdwfaqGawGjzpfw,fqdkwm tm;vHk;oabmaygufatmif ajymjyjcif;yJ [k
udk,fwdkifrdef=um;cJhygonf (13-3-44)? wkdif;jynf. *k%foduQm[lonfrSm jynfolwdk. *k%foduQmjzpfonf/
jynfolwdk. *k%foduQmonf if;ESifh if;ppfom;rsm;. *k%foduQmESifh cJGjcm;Ir&[k atmifqef;u
,Hk=unfxm;ygonf?
olvdkvm;aom
pHjyvufeufukdifwyfzJGqdkonfrSm
ppfr_xrf;wkdif;.
tytrltusifhwdkonf 18 &mpk eef;wGif;pmqdkawmf vuf0JokEN& (1723-99) a&;om;zJGqdkxm;aom
eENdaoeysKdyg oabmw&m;jzifh jynfh0aernfjzpfaom wyfzJGyifjzpf&ayrnf?
ppfenf;AsL[m/ b,fvdkomvnf;
pJGudkifvufeuf/ b,fvdkxufvnf;
jynfolESvHk;/ rodrf;uH;v#if
jynfolcGeftm;/ rudk;pm;v#if
"g;oGm;vnfauG/ vSHvnf;acGtHh?
(vuf0JokEN&/ eENdaoeysKdrS)
vGwfvyfa&;v_yf&Sm;r_ tjrifhrm;qHk;tqifhodk a&muf&SdvmonfESifh AdkvfcsKyfatmifqef;onf
jynfolpdwfESvHk;udk odrf;uH;I/ jynfoltiftm;udk udk;pm;a=umif; ydkI odomxif&Sm;vmygonf?
vlwOD;wa,mufonf rnfr#avmuf pGrf;yum;&Sdapumrl vlxk. tm;ay;,kdif;yif;r_r&SdbJvsuf
&mZ0ifwGifavmufaom vkyfief;rsKd;udk jzpfajrmufatmif raqmif&GufEkdif [k ,Hk=unfonfhtavsmuf
vGwfvyfa&;ud;yrf;r_wGif jynfolwdkudk if;aemufrS +rJ+rHpGm }uH}uHckdifckdif &yfwnf=uyg&ef yef=um;cJhygonf?
ppfrSefaom tm;ay;axmufcHr_udk twif;t"rRenf;jzifh r&,lEkdifa=umif; if;u od&Sdxm;ygonf?
r[kwfrrSefaom uwdrsm;ay;Iif;/ ajrmufyifhajymqdI
k if;/ axmufcHr_&,laomenf;udk if;u roHk;yg?
ppfa=umifh t}uD;tus,fysufpD;ae&onfh ajray:wGif vGwfvyfaom udk,fxludk,fx wdkif;EkdifiHudk
wnDwnGwfwnf; 0dkif;0ef;wnfaxmif&ef if;ESifh jynfolvlxkt=um; tjyeftvSef,Hk=unfr_ESifh
dkaoav;pm;r_wdk.
wckwnf;aomtajccHrSm
dk;om;ajzmifhrwfyGifhvif;r_yif
jzpfonf[k
AdkvfcsKyfatmiffqef;u ,lqygonf? EdkifiHa&;wGif vdrfvnfvSnfhjzm;r_/ aumufuspfpOf;vJr_wdkudk

OD;pm;ay;usifhoHk;aejcif;onf jynfolvlxkudk apmfum;&ma&mufonfhtjyif rdrd. oduQmorm"dudkvnf;


azmufzsuf&ma&mufygonf?
jrefrmjynfoljynfom;trsm;pkonf todw&m;jzifh trSm;xuf trSefudkom wefzdk;xm;+yD;
trSm;trSef a0zefydkif;jcm;EkdifpGrf;&Sdonf[k ,lqI atmifqef;u vkyfudkifaqmif&Gufjcif;yifjzpfygonf?
,if;,lqcsufonf rSm;,Gif;jcif;r&Sdyg? if;. ud;yrf;r_rsm;udk jynfolvlxku tjynfht0
em;vnfoabmayguf=u+yD; pnf;vHk;nDnmpGm axmufcHtm;ay;I wHkjyef=uojzifh 1947 ckESpf {+yDvY
usif;yaom a&G;aumufyJGwGif zufqpfqefusifa&; jynfolvGwfajrmufa&; (zqyv) tzJGrS
0ifa&muf,SOfydifoltrsm;pk tEkdif&cJhygonf? atmifqef;onf tpdk;&tm%m. tqift,if/
taqmifta,mifrsm;udk
*kpdkufvSolr[kwfaomfvnf;
jynfolwdku
a&G;cs,fxm;aom
acgif;aqmifqdkonfh*k%fudkrl dk;om;pGmjrwfEdk;olyifjzpfygonf? acgif;aqmifr_wm0efrsm;udk atmifqef;
av;av;eufeuf cH,lxm;ygonf? acgif;aqmifr_[lonfrSm ao&rnf odkr[kwf uJh&J_wfcsrnfudk
a=umufHGjcif;r&SdbJ rdrdrSefonf[k ,lqaomudpPukd owWd&Sd&Sdjzifh vkyfudkif&Jojzifh vlxku
,Hk=unfpGmay;tyfxm;aom t&mjzpfonf[k atmifqef;u jrifygonf? wkdif;jynftay:wGif xm;&Sd&rnfh
if;.
wm0ef0wW&m;rsm;
ysufuGufygu
ay;xm;aom
acgif;aqmifr_udk
jynfolu
jyefvnfodrf;,l&rnf[kvnf;
vufcHygonf?
if;ESifh
if;.
tpdk;&tzJGudk
wkdif;jynfu
dkaoav;pm;jcif;r&SdawmhaomtcgwGif if;wdk &mxl;rS E_wfxGufrnf[k atmifqef;u ajymaomtcg
tajymoufoufomr[kwfbJ zsufrnfr[kwfaom uwdudk ay;vdkufjcif;jzpfonf[k jynfolwdku
od&Sd=uygonf? tiftm;qdkonfrSm w&m;r#wrSefuefaom OD;wnfcsuftwGuf toHk;yrSomv#if
wefzdk;&Sdonf[k ,Hk=unfaom EkdifiHhacgif;aqmif ppfonfwOD;tzdk *k%foduQmr&SdbJ tkyfcsKyfjcif;onf
ESpfvdkzG,f&mr[kwfyg?
jynfolvlpGrf;aumif;[lonf jynfol. ar#mfrSef;awmifhwcsufudk udk,fpm;yygonf? vufawGb0&Sd
acgif;aqmifrsm;rSmrl jynfolwdk. ar#mfrSef;csufrsm;tm; taumiftxnfazmfay;Ekdifrnfh twkdif;twmudkom
a&mifjyef[yfae=uygonf?
uHcJvSaom
orkdif;tcsdeftcgrsm;wGif
ar#mfrSef;awmifhwcsufESifh
wu,fhvufawGb0wdk wxyfwnf; wkdufqdkifoGm;aomtcgY jynfolvlxkonf udk,fa&mpdwfyg
tifwdkuftm;wdkuf tpGrf;ukefvkyfaqmif=u+yD; tcsif;csif; nDnGwf=uygonf? ,if;tcsdeftcgudk
owd&aejcif;jzifh oduQmrJhI atmifjrifr_ajcmufcrf;aom umvrsm;wGif tm;arG;/ *k%f,lEkdifygonf?
atmifqef;acgif;aqmifaom
wdkawmif;vSonfh
umvtwGif;Y
jrefrmjynfoljynfom;wdkonf
if;wdkudk,fif;wdk xdkufxdkufwefwef ,Hk=unftm;udk;cGifh&=uolrsm;wGif&Sdaom ar#mfvifhcsufrsm;/
vkyfcsifudkifcsifaom tiftm;rsm;jzifh jynfhzd;ae=uygonf? if;wkd. AdkvfcsKyfu if;wdkudk pnf;urf;ESifh
vHkv0d&d,r&Sd[lI ol0oDtwdkif; wHk;wHk;wdwd jypfwif}udrf;armif; qlylonfhtcgYyif if;wdkonf
pdwfysufjcif;r&Sd=ubJ AdkvfcsKyfonf rdrd. csKd,Gif;csufrsm;udk rdrdudk,fwkdif jyifqif&ef qEN&SdouJhodk
if;wdkudkvnf; if;wdk. csKd,Gif;csufrsm;udk jyifapvdkonf[k taotcsmod&Sdxm;=uojzifh ydkIyif
ud;pm;csifpdwf aygufvm=uygonf?
b0[lonfrSm trSefw&m;ESifh tjypfuif;pifr_udk &SmazGaom rGefjrwfonfh c&D;pOf [k
atmifqef;u ,lqxm;ygonf? Todk &SmyHkawmfzGifh&mwGif olESifhtwl wkdif;jynfudkyg o,faqmifoGm;&ef
ud;pm;cJhygonf? vufawGrusavmufatmif jrifhrm;onf[k qdk&avmufaom &nfrSef;csufrsm;udk
taumiftxnfazmf&mY tHh=ozG,f&matmifjrifr_rsm;onf jrefrmjynfoljynfom;rsm;. t&nftcsif;udkif;/
ajymonfhtwkdif;
vkyfI
oduQmorm"dESifh
dk;om;ajzmifhrwfr_onf
vufawGEdkifiHa&;.
xda&mufaomtajccHjzpfEkdifa=umif; jyocJhaom atmifqef;. pGrf;&nfudkif; *k%fy&ma&mufygonf?
atmifqef;onf
ppfonfawmfwOD;jzpfonfhtavsmuf
wdkufcdkuf&rnfqdkv#if
taotcsmwdkufoljzpfygonf? odkaomf wdkufyJG+yD;aomtcgwGif a=umufHGjcif;r&SdbJ vufeufudk

ab;z,fum +idrf;csrf;a&;vrf;udk vdkufcJholjzpfygonf? if;. vufxJodk EkdifiHa&;tm%m


a&muf&SdvmaomtcgwGifvnf; usKyfu arwWmESifh opPmudk a&Sxm;+yD; tkyfcsKyfr,f [k [efrvkyfbJ
dk;om;pGmajymEkdifolyifjzpfygonf? if;tm; axmufcHolrsm;u if;onf rdrdwdk. touf/ rdrdwdk.
csrf;omr_ESifh rdrdwdk. ,Hk=unfr_wdkudk rqifrjcif tusKd;rJhatmif vkyfrnfr[kwf[k pdwfcsEkdif=uygonf? ol.
pum;twkdif; qdk&v#if atmifqef;onf wkdif;jynfudk t&rf;rJh ajAmif;qefatmif vkyfrnfh
EkdifiHa&;pwefrif;om; r[kwfyg? jynfolvlxku if;. acgif;aqmifr_udk ,Hk=unfrnfqdkygu wESpftwGif;
vGwfvyfa&;udk twwfEkdifqHk; +idrf;csrf;pGm&,lrnf[k &J&J}uD; tmrcHcJhygonf? usKyf[m usKyfuwdudk
rzsufcJhbl;qdkwm cifAsm;wdk odw,fr[kwfvm;? Tpum;udk 1948 ckESpf ZEM0g&D (4) &ufaewGif
jynfaxmifpk jrefrmEkdifiHtm; vGwfvyfaom orwEkdifiH[k ra=unmrD (11) vwdwdtvdku
ajymcJhjcif;jzpfonf?
wkdif;jynfvGwfvyfa&;&aomtcgwGif atmifqef; uG,fvGefoGm;+yDjzpfygonf? olwyg;tm;
qifjcifwHkw&m;udk vufcHI pdwfaumif;apwemaumif; tppftrSefudk wHkjyefwwfaom todOm%f&Sdonf[k
,lqonfh tajccHoabmxm;&Sdol atmifqef;onf tm%m&&Sda&;udk udk,fusifhw&m;xufydkI
*ky=uaom EkdifiHa&;ydifzufwdk. opPmw&m;uif;rJhjcif;. '%fudk cHoGm;&ygonf? jrefrmjynftwGuf
if;xm;&Sdaom
&nfrSef;csufrsm;udk
taumiftxnfazmf&mwGif
*kwpdkufpOf;pm;awG;ac:
t}uHOm%frsm;xkwfouJhodk if;. udk,fa&;udk,fwmvHkcHr_twGuf *kwpdkuf&SdcJhygu atmifqef;onf
vkyf}uHowfjzwfcH&rnfr[kwf[k ajymolrsm;&Sd=uygonf? odkaomf olom xdkuJhodk udk,fusKd;iJholjzpfcJhygu
acgif;aqmifonf EkdifiH.tiftm;jzpfonf [laomxHk;udk toufoGif;ay;vdkufaom AdkvfwumhAdkvf
jrefrmjynfoljynfom;rsm;u igwdk AdkvfcsKyf [k owfrSwfxm;aom Adkvfatmifqef;jzpfawmhrnf r[kwfyg?
5
&nfrSef;csufrsm;
jynfol ol&Jaumif;trsKd;orD; &nfrSef;csufrsm; &Sif;jyjcif; [laom acgif;pOfjzifh atmifqef;pk=unfESifh c&ifomyg
(Karan Thapar) wdk. awGqHkar;jref;cef;udk atmufygtwdkif; 1988 ckESpf =o*kwfv 19 &ufaexkwf
onfwdkif;rfpf (The Times) owif;pmwGif azmfjyxm;ygonf?

* * *
ar;?
ajz?

ar;?

&efukefeJ jrefrmEkdifiH&J vuf&SdtajctaeawGu tawmfuav; _wfaxG;aeygw,f? wkdif;jynf&J


tajctaeudk b,fvdk&Sdw,fvdk qdkEdkifrvJ?
tajctaeuawmh cefrSef;EkdifwJhtwdkif; awmfawmf}uD;udk wif;rmaeygw,f? tpdk;&,EW&m;[m
wkdif;jynfae&mtrsm;tjym;rSm &yfwefoGm;oavmufjzpfaeyg+yD? 'gayrJh 'DtcuftcJudk
ausmfv$m;bdk jynfolawGu vkyfp&m&SdwmawG vkyfae=uygw,f? qENjyyJGawGudk pepfwus
usif;yaeygw,f? &yfuGufvHkcHa&;udkvnf; t&yfom;uif;apmifhtzJGawGu wm0ef,laeygw,f?
pnf;urf;pepf&Sd=ubdktwGufvnf; jynfolawGu a&Swef;u v_yf&Sm;ae=uygw,f?
r=umcif &ufydkif;awGrSm cifAsm;[m tckjzpfaewJh jynfolv_yf&Sm;r_rSm t"duacgif;aqmiftjzpfeJ
ay:xGufvmygw,f? bmtwGuf wdkufaewmygvJ? cifAsm;&J &nfrSef;csufawGudk b,fvdkazmfjyrvJ?

ajz?

'Drdkua&pD&bdk jrefrmjynfrSm ud;yrf;ae=uwJh jynfoltrsm;xJrSm usrwa,mufvnf; ygygw,f?


aemufxyf taotaysmuf t=urf;zufr_awG r&SdawmhbJ jynfolawG 'Drkdua&pD&atmif usr
ulnDbdk &nf&G,fygw,f?

ar;?

'kwd,ajrmuf
jrefrmhvGwfvyfa&;
ud;yrf;r_
vkyfzdkvdka=umif;
r=umcifuyJ
cifAsm;ajymoGm;ygw,f? tJ'g wdwdusus bmudkqdkvdkwmygvJ?
jynfolvlxkudk vltcGifhta&;tjynfht0 cHpm;cGifhray;wJh EkdifiHa&;pepf[m jynfh0wJhvGwfvyfa&;&J
tjrifhqHk;ar#mfrSef;csufeJ qefusifaeygw,f? 'ga=umifhrdkvdk tckvdk jrefrmjynfolvlxku
'Drkdua&pDawmif;qdkaewm[m olwdk&J 'kw,
d t}udrfvGwfvyfa&; ud;yrf;r_jzpfw,fvdk
usrajymwm jzpfygw,f?

ajz?

ar;?
ajz?

ar;?
ajz?
ar;?
ajz?

ar;?
ajz?

ygwDpHka&G;aumufyJGudpPeJywfouf+yD; vlxkqENaumuf,lyJGvkyfr,f/ rvkyfzl;qdkwm qHk;jzwfzdk


pufwifbmv 12 &ufae 1988 rSm txl;ygwDnDvmcHusif;yr,fvdk orwarmifarmifu
urf;vSrf;xm;wmudk cifAsm; b,fvdkjyef=um;rvJ?
vGefcJhwJhvu yxrqHk; p+yD; tqdkypOfwkef;u tm%m&ygwDuom vlxkqENaumuf,lyJGvkyfzdk
oabmwlcJh&if jynfolvlxku aus;Zl;wifpGmeJ vufcHvdkufrSmjzpfygw,f? 'gayrJh tckawmh
tJ'DudpP[m ta&;rygawmhygbl;? odyfaemufus+yD; odyfeJaew,f qdkwJh pum;vdkjzpfaeyg+yD?
jynfolawGu
qENjy+yD;awmh
ygwDpHk'Drdkua&pD
vdkcsifw,fqdkwmudk
eJeJav;rS
oHo,&Sdp&mrvdkatmif jyo+yD;yg+yD? tJ'Dawmh vlxkqENaumuf,lyJGqdkwm vHk;0 tydkjzpfaerSmygyJ/
rvdkawmhygbl;?
tJ'Dvdkqdk&if jynfolvlxkudk vuf&Sdtpdk;& ywfusoGm;wJhtxd qufvufawmif;qdkzdku cifAsm;u
qdkvdkygovm;?
'DudpPu tpdk;&udk zwfcszdkyJ r[kwfygbl;? usr&J vdkvm;csufeJvnf; rqkdifygbl;? jynfolvlxk[m
olwdkvdkvm;wJh EdkifiHa&;pepfudk r&rjcif; qufvufawmif;qdkae=urSmygyJ?
vlxkv_yf&Sm;r_awG[m a,bk,stm;jzifh tvdktavsmuf rpnf;Hk;&bJ jzpfay:aewmrdk
jrefrmjynfrSm Oya'pnf;urf;r&Sd/ xdef;csKyfr,fhtm%mydkifvnf; r&SdbJeJ rif;rJhtajctae
a&mufoGm;rSmudk cifAsm; pdwfrylbl;vm;?
[kwfygw,f/ 'Dv_yf&Sm;r_[m jynfolvlxku pdwfysufvGef;vdk tvdktavsmufqENjy=uwmu
pwifcJhayrJh tckawmh waexufwae pepfwus pnf;pnf;vHk;vHk; jzpfvmyg+yD? jynfolvlxk[m
tck &yfuGufvHkcHa&;tpDtpOfawG vkyfaeygw,f? pepfwus oydwfawGarSmufzdk/ qENjy=uzdkvnf;
pDpOfaeygw,f? 'Dawmh pdk;&drfr_awG ydkaep&m rvdkygbl;?
ppfwyfqDu b,fvdktultnD&r,fvdk ar#mfvifhxm;ygovJ?
ppfwyfqDu tultnD&zdk usr rar#mfvifhygbl;? =o*kwfv 25 &ufaeu usr ajymoGm;wmu
wyfrawmfeJ jynfolt=um;rSm oabmuJGvJGr_ r&Sdoifhbl;qdkwmygyJ? wyfrawmf[m jynfolvlxku
av;pm;+yD;
,Hk=unf&wJhtiftm;wpk
jzpfoifhygw,f?
wyfrawmf[m
oloduQmol
xdef;odrf;zdktwGufeJ wdkif;jynfaumif;zdktwGuf EdkifiHa&;rSm rygoifhygbl;vdk usr tckdiftrm
,Hk=unfygw,f?

ar;?
ajz?

tu,fI 'Dtpdk;&usqif;oGm;&if olae&mrSm b,folu ,lrSmvJ? b,fvdktul;tajymif;


tpDtpOfrsKd;awG jzpfEkdifygovJ?
jynfolu ,Hk=unfwJh =um;jzwf,m,Dtpdk;&[m wkdif;jynfudk wnf+idrfatmif jyefvkyfEkdifrSmjzpf+yD;
vGwfvyf+yD; w&m;r#wwJh a&G;aumufyJGusif;yzdk tajctaeawGu zefwD;ay;EkdifrSmjzpfygw,f?

ar;?
ajz?

tJ'Dtul;tajymif;umvrSm cifAsm; b,fae&mu yg0ifzdk &SdygovJ?


usrtaeeJ
txl;oD;oefae&mu
yg0ifzdk
r&Sdygbl;?
b,fvdkjzpfvmrvJqdkwmudk
apmifh=unfh+yD;awmh +idrf;csrf;pGm tul;tajymif; vkyfEkdifatmif usr b,fvdktwwfEkdifqHk;
tultnDay;&r,fqdkwmyJ &Sdygw,f?

ar;?

uJ tem*wfudk =unfh&atmif/ tif;/ wu,fawmh tem*wfqdkwmuvnf; odyfa0;awmhr,f


r[kwfygbl;?
ygwDpHk'Drdkua&pDjzpfay:vmr,fqdk&if
jrefrmjynfrSmuvnf;
bmygwDrS
&Sdwmr[kwfygbl;? b,fvdkygwDrsKd;awG ay:aygufvmwmudk jrifcsifygovJ?
taumif;qHk;uawmh 'Drdkua&pDpepfudk xdef;odrf;zdktwGuf &nfpl;t"dXmefyxm;wJh/ pGrf;&nf&Sd+yD;
dk;om;ajzmifhrwfwJhyk*~KdvfawG OD;aqmifwJhygwDawGudk jrifcsifygw,f?

ajz?
ar;?
ajz?

cifAsm;ua&m ygwDxlaxmifrSmvm;?
a&Smif&Sm;vdk &r,fqkd&ifawmh rxlaxmifcsifygbl;?

ar;?

EdkifiHa&;avmurSm aZmufcs+yD;vkyfzdk pdwful;ygovm;? vkyfr,fqdk&if EkdifiHa&;orm;wOD;tjzpfeJ


cifAsm;&J yifudk,ft&nftaoG;eJ u|rf;usifr_udka&m b,fvdkoHk;oyfygrvJ?
EkdifiHa&;xJrSm epfrGef;ae&r,fh b0rsKd;[m usrtwGuf rufzG,f&mr[kwfygbl;? tck
avmavmq,frSm
usrtaz&J
emrnfa=umifhif;/
usruvnf;
ae&mvkzdk
pdwfr0ifpm;wma=umifhwa=umif;
usr[m
aygif;pnf;nDnGwfatmif
vkyfay;wJh
tiftm;wcktaeeJom yg0ifaewmjzpfygw,f?

ajz?

ar;?
ajz?
ar;?
ajz?

ar;?

tJ'Dvdkqdk&if
cifAsm;
b,foludk
tem*wfacgif;aqmiftjzpf
axmufcHrSmvJ?
tajymif;tvJumvrSm OD;aqmifzdkayghav?
'Dar;cGef;udk ajz&r,fqdk&if usr twwfEkdifqHk; a&SmifusOfaewJh EkdifiHa&;rsKd;rSm yg0ifvmwJhoabm
jzpfaeygvdrfhr,f?
cifAsm;taeeJ 'grSr[kwfvnf; tem*wftpdk;&taeeJ ynmwwfjrefrmawG wkdif;jynfudk
jyefvm&atmif b,fvdkvkyfrvJ? 'grSr[kwf b,fvdkajymjyrvJ?
jynfolawGudk
olwdk&J
u|rf;usifr_pGrf;&nfawGudk
toHk;cscGifh
tvHktavmufay;wJh
'Drdkua&pDtpdk;&[m jrefrmawGtrsm;}uD; wkdif;jynfudk jyefvmatmif qJGaqmifrSm aocsmygw,f?
'gayrJh jynfwGif;rSm&SdaewJh twwfynmeJ u|rf;usifr_rsm;udk av#mhwGufwm[m rrSefuefygbl;?
zdESdyfcsKyfcs,fwJh EkdifiHa&;eJ pD;yGm;a&;pepfudk z,f&Sm;vdkufr,fqdk&if rdrdwdkt&nftcsif;udk
tckxufxd jyocGifhr&ao;wJh vkyfEkdifudkifEkdifwJh vlawG trsm;}uD;ay:vmrSmyg?
'Drdku&ufwpfjrefrmEdkifiHtaeeJ jyifyurBmeJ b,fvdkqufoG,fa&;rsKd;udk usifhoHk;rSmygvJ?

ajz?

jrefrmEkdifiH[m
t+rJwrf;
bufrvdkufvrf;pOfudk
usifhoHk;wmrdk
'Dtwdkif;yJ
qufvufusifhoHk;oifhygw,f? 'gayrJh jyifyurBmeJ qufqH&mrSm ydk+yD;yGifhvif;wJh oabmxm;eJ
qufqH&rSmjzpfygw,f?

ar;?

jrefrmawGtaeeJ a&S;dk;pOfqufuwnf;u ta&;w}uD; pdk;&drfcJh=uwmu olwdk&J ,Ofaus;r_eJ


bmom,Hk=unfr_ oefpifa&;udk xdef;odrf;zdkjzpfw,f? 'g[m cifAsm;twGufa&m ta&;}uD;ygovm;?
udk,fh,Ofaus;r_eJ bmom,Hk=unfr_udk xdef;odrf;ay;zdk vlrsKd;wkdif;twGuf ta&;}uD;w,fvdk
xifygw,f? wcsdefwnf;rSmyJ owdxm;&rSmu wdk;wufwJhEkdifiHqdkwm[m tcsdefumveJtwl
wdk;wufv_yf&Sm;oifhw,f?
w,loeftpJGeJ
tjrifusOf;ajrmif;wJh
oabmxm;awGudk
a&Smifoifhw,fqkdwmygyJ?

ajz?

ar;?

ajz?

cifAsm;&J zcif[m orkdif;pOft& jrefrmhwyfrawmfeJ wJGzufvmcJhwmrdk tem*wf


'Drdku&ufwpfjrefrmEkdifiHrSm ppfwyf[m b,fvdkae&mu ygoifhw,fvdk cifAsm; xifygovJ?
jrefrmEkdifiHvdk wkdif;jynfrSm ppfwyfu EdkifiHa&;rSm ae&m,lzdk Oya'pnf;rsOf;awGvkyfzdk vdkw,fvdk
,lqygovm;?
wyfrawmf[m EdkifiHa&;rSm ryg&bl;vdk usrtazu ajymcJhygw,f? tJ'Dt,ltqudk usr
vHk;vHk;vsm;vsm; axmufcHygw,f?

6
awmfvSefa&;tv,fA[dkwGif
t*Fvdyfbmomjzifh 1991 ckESpfwGif xkwfa0aompmtkyfrS pmrsufESm 209-213 udk jrefrmjyefonf?

* * *
vHk;0r,Hk=unfp&m/ a'goxGufp&m/ a=umufvefzG,f&m/ a=uuJGzG,f&m tcsdefumvrsm;/ odkaomf
cHpm;r_taygif;udk
v$rf;rdk;xm;onfrSmum;
vltcGifhta&;rsm;udk
tjynfht0cHpm;vdkonfh
rwGef;vSefrz,f&Sm;Ekdifaom jynfolvdktifqENrsm;rS tvdktavsmufaygufzGm;vmonfh
v_yf&Sm;r_
taotcsm
atmifjrif&rnf[laom
,Hk=unfcsuf?
vGwfvyfpGmawG;ac:r_udkif;/
udk,fydkifwDxGifr_rSefor#udkif; cGifhrycJhaompepfatmufwGif jrefrmjynfoljynfom;wdk. pGrf;&nfrsm; (26)
ESpfvHk;vHk; ESdrfeif;csKyfcs,fjcif; cHcJh&ygonf? odkaomfvnf; jynfolwdk. vsifjrefpGmpOf;pm;I
qHk;jzwfvkyfudkif&rnfh tajctaersm;udk ta&;,ludkifwG,fEkdifa=umif; vGefcJhaom &ufowWywf
tenf;i,ftwGif; jyocJhygonf? tpdk;&,EW&m; vnfywfjcif;r&SdawmhbJ &JtzJGuvnf; vHkcHa&;udk
tmrrcHEkdifawmhonfhtwGuf Ak'<bmombkef;}uD;rsm;ESifh ausmif;om;rsm; t"dutm;jzifhyg0ifaom
&yfuGufuif;apmifhtzJGrsm;
wjynfvHk;wGif
ay:aygufvmygonf?
'Drdkua&pD&,l&ef
tcdkiftrmqHk;jzwfxm;onfh rsm;jym;vSaom or*~tkyfpkrsm;onf wckwnf;aom OD;wnfcsuftwGuf
vkyfudkifaqmif&Guf&ef qufoG,fr_rsm; yvkyf=uonfrSm vGefcJhaomvurS vGwfvGwfvyfvyf
toif;tzJGrsm; w&m;0ifr[kwfaomfvnf; pkpnf;EkdifcJhaom wdkif;jynftwGuf tHhzG,f&myif jzpfygonf?
tpdk;&tkyfcsKyfa&; ysufjym;oGm;&onfESifhtwl qufoG,fa&;ESifh o,f,lydkaqmifa&; tcuftcJrsm;
jzpfay:vmojzifh pm;ukefypPnf;rsm; &Sm;yg;+yD; aps;E_ef;jrifhwufvmygonf? TudpPwGifif;/ aq;0g;jzefa0a&;

udpPwGifif;/ oufom&m&ap&eftwGuf jynfolwdkuyif if;wdkudk,fwkdif pnf;Hk;vkyfaqmif=uygonf? ,ae


(pufwifbmv 8 &uf 1988) vlaygif;woef;ausmf yg0ifzG,f&m&Sdaom vlxkqENjyyJGrsm;udk txdtcdkuf
tvGJtacsmf wpHkw&mr&SdbJ atmifjrifpGm usif;yEkdifjcif;onf &Sifoef}uD;xGm;vmaom pnf;vHk;nDnGwfr_ESifh
pnf;urf;user_rsm;udk vufawGjyovdkufjcif;yif jzpfygonf?
wdkufckdufvk,ufr_/
rD;_dr_ESifh
tjcm;zsufqD;onfh
vkyf&yfrsm;udk
trsm;odatmif
owif;v$ifhxm;=uygonf? odkaomfvnf; tqdk;0g;qHk;aomjzpf&yfrsm;udk ,cifuif;/ ,cktcgwGifif;
tpdk;&zufrS tkyfpkwpku v_HqGay;aeonfrSm odomxif&Sm;vSygonf? jynfolwdku pnf;urf;&Sda&;ESifh
pnf;vHk;nDnGwfa&;udk xdef;odrf;&ef ud;yrf;ae=upOf tpdk;&bufrS tkyfpkwpku rif;rJhtajctaeodk
a&muf&Sdatmif tpGrf;ukefud;pm;tm;xkwfaeonfrSm em;rvnfEkdifavmufaom a=umuf&GHxdwfvefp&m
tajctaeyif
jzpfygonf?
,cktajctaexuf
ydkI
rqkd;0g;bJ
jzpfae&onfrSm
jynfol'Drdkua&pDv_yf&Sm;r_a=umifhom jzpfygonf? vuf&Sdtpdk;&xJrS tcsKdaom tzJG0ifwdkonf
jynfolvlxku txift&Sm;jyoxm;aom pdwfqENudk wGef;vSefz,f&Sm;&ef cyfajymifajymifyif
oEMdmefcsxm;=uonfrSmvnf; rnfhonfhta=umif;a=umifh jzpfonfudk wm0efodwwfaomol[lor#
em;rvnfEkdifatmifyif jzpf&ygonf? wkdif;jynforkdif;pOfwGif jrifawG&cJaom pnf;vHk;nDnGwfr_jzifh if;wdktm;
y,fcsvdkufaom jynfolvlxktm; trsm;qHk; 'kuQa&mufap&eftwGuf upifhuvsm;jzpfatmif if;wdku
vkyfaqmifjcif;
jzpfyHk&ygonf?
jynfol'Drdkua&pDv_yf&Sm;r_udk
ysufjym;ap&efOD;wnfaom
=urf;wrf;dkif;pdkif;onfh
v#Kd0Sufvkyf}uHr_rsm;wGif
tpdk;&tzJG0iftm;vHk;
yg0ifjcif;r&SdonfrSmvnf;
odomxif&Sm;ygonf? Todkaom }uHpnfr_rsm;onf wckrusef tapmydkif;uyif ysufpD;oGm;cJhygonf?
xdka=umifh
ar#mfvifhcsufukefqHk;I
rxl;awmh+yD[k
,lqxm;aom/
t&nftcsif;uif;rJhaom
ajymif;vJr_rvdkvm;oltcsKdu t}uHukefIvkyfonfh aemufqHk;vkyf&yfrsm;[k t"dy`m,faumuf&efom
&Sdygawmhonf?
'Drdkua&pD&&Sda&;twGuf vkyfudkifaqmif&Gufaeaom jynfolrsm; [lonfrSm rnfolenf;[k
ar;Ekdifp&m&Sdygonf? if;wdkrSm jrefrmhqdk&S,fvpf vrf;pOfygwD (rqv) vufatmufwGif vlr_a&;/ EkdifiHa&;ESifh
pD;yGm;a&; qif;&J'kuQtaygif;udk cHpm;vmcJh&aom rsm;pGmaom jrefrmjynfoljynfom;rsm;yif jzpfygonf?
rqvygwDonf xifovkd zdESdyfcsKyfcs,fjcif;/ qDavsmfaom pD;yGm;a&;vrf;pOfudk rusifhoHk;jcif;
ponfwdka=umifh
r&nf&G,faomfvnf;
trSwfrxif
pnf;vHk;nDnGwfr_udk
zefwD;ay;ovdk
jzpfoGm;&onf[kvnf; qdkEdkifygonf? rqvygwDudk qufvuf,Hk=unfaeao;olrsm;rSm if;wdk.
&mxl;tvkyftudkif
vufrvGwfoGm;ap&ef
twGufomrubJ
if;wdk.
vHkcHa&;twGufyg
pdk;&drfae=uaoma=umifhyif jzpfrnfrSm ,HkrSm;oHo,&Sd&ef rvdkawmhyg? TonfrSmvnf; jynfolvlxkESifh
rqvygwD acgif;aqmifykdif;t=um;wGif uGm[mr_ tifrwef}uD;rm;aeyHkudk om"ujyvdkufjcif;yif jzpfygonf?
rqvtpdk;&udk
tjynfht0
vufpm;acsvdkaom
yk*~Kdvfrsm;&SdaeonfrSm
rjiif;Edkifaomfvnf;
jynfoltrsm;pkurl
w&m;Oya't&
tjypfay;onfhwkdifatmif
*k%mw&m;a&Sxm;I
oufnmaxmufxm;pGm vkyfapvdk=uygonf?
jrefrmhwyfrawmfonf t"duta&;}uD;aom tcef;urS yg0ifaeygonf? wyfrawmfonf
&ufpuf=urf;=uKwfpGm zdESdyfcsKyfcs,faom tiftm;pk rjzpfap&[k tcgaygif;rsm;pGm owday;cJhaom usr.
zcif
AdkvfcsKyfatmifqef;u
wyfrawmfudk
wnfaxmifcJhjcif;yif
jzpfygonf?
vuf&Sdpepf
qufvuf&Sifoefa&;ay:wGif if;wdk. tm%mESifh txl;cHpm;cGifhrsm;wnf&Sdaeonfh azmufjyefaom
vufwqkyfpm
w,loef
t,lonf;olwpku
wyfrawmfudk
y&d,m,fjzifhudkifwG,fum
tvJGoHk;pm;vkyfaeonf[k jynfoltrsm;pku ,Hk=unfygonf? vuf&Sdtpdk;&. vrf;pOfrsm;udk
rvJ$ra&SmifombJ xrf;aqmifcJhonfhtwGuf *k%foduQm pGef;xif;ysufpD;cJh&onf[k ,lq=uaom
vufeufudkifwyfzJG0if trsm;tjym;uvnf; tjyif;txef uefuGufvm=uonfrSm ydkIom

odomxif&Sm;vmygonf? wyfrawmfonf jyefvnfaphpyfI r&Ekdifawmhaom tkyfpkrsm;tjzpfodk


uJG+yJoGm;rnfudk rSefuefpGm awG;awmwwfaom jrefrmEkdifiHom;tm;vHk;u pdk;&drf=uygonf? ppfwyftaejzifh
ppfwef;vsm;odk *k%foa&&SdpGm jyefoGm;Ekdifaprnfh jynfolrsm;vufcHavmufonfh EdkifiHa&;pepfrsKd;udk apmpD;pGm
+idrf;csrf;pGm ul;ajymif;oGm;a&;udk vlxku vdkvm;ygonf?
jynfvHk;u|wf 'Drdkua&pDv_yf&Sm;r_wGif rnfuJhodk usr yg0ifvm&onfudk vlawmfawmfrsm;rsm;u
ar;=uygonf? acwfopfjrefrmEkdifiH. zcif[k ,lqxm;jcif;cH&ol. orD;jzpfol usrtaejzifh wkdif;jynf.
vuf&SdEkdifiHa&;
a&pD;a=umif;ESifh
&if;ESD;pGm
o[Zmwjzpfvm&rnfrSm
rvJ$ra&Smifomaom
tcsufyifjzpfygonf? usronf uav;b0rSpI jynfaxmifpkjrefrmEkdifiH. vlr_a&;/ EdkifiHa&;wdk;wufr_ESifh
vGwfvyfa&;v_yf&Sm;r_ordkif;udk tvGefyif pdwf0ifpm;cJhygonf? usr (2) ESpft&G,fwGif zcifjzpfol
uG,fvGefoGm;cJhojzifh tazhudk usr odonf[k wu,fwrf;rajymEkdifyg? uav;rsm;udk
cspfciftvdkvkdufaom taz/ udk,fhtusKd;xuf wkdif;jynfom,m0ajyma&;udk OD;pm;ay;aom taz [lIom
od&Sdem;vnfxm;&ef usrudk oif=um;ay;cJhygonf? usr }uD;jyif;vmaomtcgwGif zcif.
b0atmifjrifr_rsm;ESifhqdkifaom taxmuftxm;tcsuftvufrsm; pwifpkaqmif;onfhtcgwGifrS if;onf
rnfodkaomyk*~Kdvfjzpfonf/ touf (32) ESpfwm b0c&D;wGif rnfr#atmifjrifpGm xrf;aqmifEkdifcJhonf
ponfwdkudk usr pwifavhvmod&Sdjcif;yif jzpfygonf? xdktcgwGif if;tm; jynfcspfwOD;/
EkdifiHa&;acgif;aqmifwOD;taejzifh csD;usL;=unf!dkHkomrubJ usrwdk. pdwfoabmxm;rSmvnf;
wlnDr_rsm;&Sdaea=umif;
awG&ojzifh
if;tm;
em;vnfudk,fcsif;pmwwfaompdwfrsm;
ay:aygufvmwwfygonf? TuJhodk ckdifrmoefpGrf;aom oHa,mZOfaESmifud;a=umifhyif wkdif;jynf
om,m0ajyma&;twGuf usrwGif wm0ef&Sda=umif; av;eufpGm cH,lvdkufjcif;yif jzpfaumif;jzpfayrnf?
vuf&Sdtpdk;& 1962 ckESpfwGif tm%m&,lvdkufaomtcgu usronf rdcifjzpfol
jrefrmoHtrwf}uD;tjzpf tr_xrf;aeaom tdENd,jynfwGif ausmif;aevsuf&Sdygonf? Ttpdk;&ESifh usrwdk.
qufqHa&;rSm tqifajyvSonfr[kwfyg? usr. zciftay:wGif opPmxm;I cspfcifjrwfEkd;=uonfh
tpdk;&tzJG0iftcsKdurl usrwdkrdom;pkudkvnf; cspfcifdkao=uygonf? odkaomfvnf; usrzcif. emrnfudk
udk,fh&nf&G,fcsufrsm;twGuf toHk;yae=u+yD; wkdif;jynfaumif;rGef&eftwGuf vdktyfcsuftjzpf usrzcifu
csrSwfxm;aom rlrsm;ESifh udk,fhusifhw&m;rsm;udk rusifhoHk;olrsm;vnf; &Sdygonf? Todkaom
yk*~Kdvfrsm;xJwGif usrwdkrdom;pktm; t}uD;tus,f remvdk0efwdkjzpf+yD; usrwdkudk tEW&m,ftjzpf
jrifae=uoltcsKdvnf; &Sdygonf? 1974 ckESpfu usr tdrfjyefvmonfhwacgufu usrwGif
tpdk;&qefusifa&;v_yf&Sm;r_rsm;Y yg0if&ef &nf&G,fcsuf&Sd/ r&Sd tm%mydkifrsm;u odvdka=umif;/ usrudk
tvGwfoabm ar;jref;pHkprf;vmygonf? usrvnf; EkdifiHjcm;rS vSrf;I bmudkr# vkyfrnfr[kwfa=umif;
usrom EkdifiHa&;v_yf&Sm;r_xJwGif yg0ifrnfqdkygu jynfwGif;Yom vkyfrnf[k jyefajzcJhygonf?
usr EkdifiHjcm;wGif aexdkifaomtcsdefrsm;Y jrefrmhjy\emrsm;udk us,fjyefaom tjynfjynfqdkif&m
jrifuGif;rS oHk;oyfcGifh&&SdcJh+yD; r=umc% tdrfjyefvmaoma=umifh wkdif;jynfY jzpfysufaeonfrsm;udk
rsufajcrjywfcJhyg? rqvtpdk;&vufxufwGif wkdif;jynf rxdef;Ekdif/ rodrf;Edkif ,kd,Gif;ysufpD;vm&onfudk
od&Sd&efrSm rcufcJvSyg? odkaomfvnf; usr pdwfa&mudk,fyg axmufcHEkdifrnfh trsm;axmufcHaom
twdkuftcHv_yf&Sm;r_[lI rESpfu {+yDvY jrefrmjynfodk jyefvmonftxd rawGcJh&yg? xdktcsdefwGif
jynfolwdk. pdwftajctaeonf ajymif;vJoGm;+yDjzpf+yD; trsm;axmufcHaom tpdk;&qefusifa&;
v_yf&Sm;r_onfvnf; vsifjrefpGm csOf;uyfvmae+yDjzpfygonf? vGefcJhaom =o*kwfvu +idrf;csrf;pGm
qENjy=uolrsm;udk
tpkvdkuftyHvkduf
owfjzwfvdkufonfhtwGufa=umifh
tpdk;&qefusifa&;
jynfolv_yf&Sm;r_udk vsifjrefpGm jzpfyGm;apcJh+yD; usronfvnf; jynfolvdkvm;csufudk axmufcH&ef
qHk;jzwfvdkufjcif;jzpfygonf? ,if;odk qHk;jzwfvdkuf&onfrSmvnf; wpdwfwa'otm;jzifh tazhorD;taejzifh
wkdif;jynftay:wGif wm0ef&Sdonf[k usr ,Hk=unfIyif jzpfygonf?

usronf
EdkifiHa&;orm;tcsKd.
=oZmv$r;f rdk;r_atmufwGif
v_yf&Sm;aeonf[laom
rSef;qajymqdkcsufrsm;vnf; &Sdygonf? usrtay: t,Ht
k =unfr&Sdatmif vkyfvdkaomvlrsm;ESifh trSefwu,f
pdk;&drf=uaom yk*~Kdvfrsm;u usrudk uGefjrLepfawG ywfvnf0kdif;aeonfh oabmrsKd;ESifh ajymqdkae=uygonf?
EkdifiHa&;t,ltqtrsKd;rsKd; &Sd=uaom 0g&ifhEkdifiHa&;orm;tcsKdu usrudk vufawGtultnDay;aeonfrSm
rSefygonf? tem*wfwGif yk*~Kdvfa&;tjrwftpGef; odkr[kwf EkdifiHa&;tusKd;tjrwfudk vHk;0rar#mfvifhbJ
'Drkdua&pDta&;twGufom aqmif&Gufrnf[laom em;vnfr_udk &Sif;vif;pGm &,lxm;+yD;rS usru if;wdk.
tultnDudk vufcHjcif;jzpfygonf? usrudk,fwdkifuvnf; EdkifiHa&;,Hk=unfcsuf/ ygwD odkr[kwf
oabmw&m;awGudk
wkdif;jynfom,m0ajyma&;xufydk+yD;
OD;pm;ay;aomvlrsm;udk
tjyif;txefqefusifygonf? wkdif;EkdifiHwdkif;/ jynfoljynfom;wkdif;onf if;wdk. tajctaeESifhudkufnDrnfh
EdkifiHa&;/ pD;yGm;a&;pepfudk &SmazG&rnfjzpfygonf? ,cktcgwGif usronf ausmif;om;trsm;tjym;yg0ifaom
EkdifiHa&;tzJGtpnf;r[kwfaom tkyfpkrsm;ESifh &if;ESD;pGmyl;wJGvkyfudkifvsuf&Sdygonf? if;wdk. wckwnf;aom
&nf&G,fcsufrSm jrefrmjynfoljynfom;rsm; vltcGifhta&;tjynfht0 cHpm;Ekdifrnfh 'Drdkua&pDpepfrsKd;udk
&&Sd&efyifjzpfygonf? ,cktcsdefonf trsKd;om;pnf;vHk;nDnGwfa&;twGuf ud;yrf;tm;xkwf&rnfh
tcsdefjzpf+yD;/ tem*wf ygwDEdkifiHa&;twGuf tajccHtiftm;pkrsm; wkd;yGm;ckdifrmatmif ud;pm;&rnfhtcsdef
r[kwfyg? EdkifiHa&;ygwDwnfaxmifrnfavm[k usrudk ar;vmaomtcg usr rufrufarmarm vkyfvdkaom
udpPr[kwf[k ajz&rnfjzpfygonf? odkaomfvnf; usrwdktm;vHk; ,ckud;yrf;ae=uaom 'Drkdua&pDpepfudk
axmufcHumuG,f&eftwGuf vdktyfvmonf[k usr ,Hk=unfvmygu usr a&Smif&Sm;vdkaom
ygwDEdkifiHa&;rsKd;Yyif 0ifa&mufvkyfudkifrnfjzpfygonf?
usrudk r=umc%ar;vmaom tjcm;ar;cGef;wckrmS usr jrefrmjynfY rnfr#=umatmif aexkdif&ef
&nf&G,fygoenf;[laom ar;cGef;yifjzpfygonf? usr waewGif jyefvm+yD; wkdif;jynfrSm aexkdif+yD;/
jynfolpm=unhfwkdufrsm; wnfaqmuf&efESifh ausmif;om;rsm;twGuf ynmoifqkrsm; pDpOfay;rnf[k usr
t+rJojzifh &nf&G,fcJhygonf? xkda=umifh 'Drkdua&pDpepfodk ul;ajymif;+yD;onfhaemufydkif;Y usr
EkdifiHa&;qufvkyfonfjzpfap/ rvkyfonfjzpfap ,if;rlv&nf&G,fcsufrsm;udk taumiftxnfazmf&ef
ar#mfvifhygonf?
usrudk r=umc%ar;vmaom wwd,ar;cGef;rSm jynfol'Drdkua&pDv_yf&Sm;r_ atmifjrifrnf[k usr
,Hk=unfygovm;[laom ar;cGef;jzpfygonf? ,Hk=unfonf[k jywfjywfom;om; ajzygrnf? ,ae
jrefrmEkdifiH&Sd
pdwf"mwftajctaeESifh
vHk;0tqufjywfaeaom
yk*~Kdvfrsm;u
udwifa[mudef;xkwfxm;onfhtwkdif; jzpfrvmbJ jynfolvlxkonf 'Drdkua&pDudk atmifjrifpGm
&&Sdrnfhtjyif wkdif;jynfwdk;wufxGef;um;a&;twGuf 'Drdkua&pDpepfudkvnf; atmifjrifpGm usifhoHk;Ekdifrnf[k
usr ,Hk=unfygonf?
Tae&mwGif
TtrsKd;om;v_yf&Sm;r_tm;
E_d;qGtoufoGif;ay;onfh
ausmif;om;rsm;.
tcef;uudk usr ajymvdkygonf? ausmif;om;trsm;pkonf &J&ifhI jzwfxkd;Om%f&SdHkwifruao;bJ
oabmxm;}uD;+yD; t,ltqopfrsm;udkvnf; cH,lwwfa=umif; awG&Sd&ygonf? if;wdk. tzJGtpnf;ESifh
if;wdk.
aZmufcsvkyfr_wdkonf
tHh=ozG,f&m
pdwf"mwfwufuGp&myif
jzpfygonf?
Tvli,fuav;rsm;onf
tcsdefusa&mufvmaomtcgwGif
wkdif;jynfwm0efxrf;aqmif=urnf[k
awG;rdaomtcg rsm;pGm tm;wufrdygonf? jrefrmEdkifiH. tem*wfta&; pdwfat;&+yD[lIom usr
cHpm;rdygawmhonf?

ukvor*~vltcGifhta&;aumfr&Sifodk tdwfzGifhay;pm
t*Fvdyfbmomjzifh 1991 ckESpfwGif xkwfa0aom pmtkyfrS pmrsufESm 222-224 udk jrefrmjyefonf?

* * *
1?
urBmhvltcGifhta&; a=unmpmwrf;wGif azmfjyyg&Sdaom vltcGifhta&;rsm;udk Oya't&
tumtuG,fay;rnfh +idrf;csrf;wnf+idrf wdk;wufaom vltzJGtpnf;jzpfay:&ef tmrcHrnfh vlr_a&;ESifh
EkdifiHa&;tajymif;tvJrsm;udk
ay:aygufap&efrmS
jrefrmjynfY
'Drkdua&pDtpdk;&wnfaxmif&ef
vkyfaqmifaeaom trsKd;om;'Drkdua&pDtzJGcsKyf (NLD) ESifh tjcm;tzJGtpnf;rsm;. t"duOD;wnfcsufyif
jzpfygonf?
2?
vGwfvyfyGifhvif;pGm
tjyeftvSef
aqG;aEG;+yD;aemuf
w&m;Oya't&
a&G;aumufwifajrmufxm;aom v$wfawmfrS jyXmef;xm;aom Oya'pnf;rsO;f rsm;udk w&m;r#wajzmifhrwfpGm
taumiftxnfazmfjcif;[k t"dy`m,f&aom w&m;Oya'pdk;rdk;a&; ESifh jynfolvlxk. axmufcHr_udk
r&&Sdaom
tpdk;&u
xifovdk
pdwfudufxkwfjyefxm;onfh
a=unmcsufrsm;udkom
taumiftxnfazmfjcif;jzpfaom +idrf0yfydjym;a&; [lonfwdkudk jrefrmEkdifiH 'Drkdua&pDta&;wGif
vkyfudkifaqmif&Gufaeolrsm;u uJGjym;jcm;em;pGm odomapvdkygonf?
3?
vltcGifhta&;rsm;udk ,Hk=unfjrwfEkd;olrsm;onf +idrf0yfydjym;a&;oabmudk y,fcsonfr[kwfyg?
odkaomf
Oya'qdkonfrSm
}uD;rm;aomtkyfpk.
vdktifqEN
om
jzpfraeap&efif;/
pnf;urf;&Sdr_qdkonfrSmvnf; ae&mwumY a=umuf&GHae&onfudk a&mifjyef[yfjcif; r[kwfonfudkif;
taotcsmtmrcH&ef vdkvm;=uygonf? jrefrmjynfoljynfom;trsm;pkonf "rRESifh tb, ac:
udk,fusifhw&m;aumif;rGefr_ESifh a=umuf&GHjcif; uif;rJhr_wdkudk xdef;odrf;rnfhtpdk;&udk jrefrmjynfwGif
vdkvm;=uygonf?
4?
w&m;r#wr_udk xda&mufpGm usifhoHk;Ekdif&eftwGufESifh ,if;odkusifhoHk;onfh jzpfpOfw&yfvHk;wdkudk
vlwkdif;u
qef;ppfavhvm&ef
tvdkiSm
Oya't&
tmrcHcsufay;EkdifrSomv#if
vltcGifhta&;vdkvm;csufrsm;udk
Oya'av;pm;r_ESifh
o[Zmwjzpfatmif
yvkyf&rnf[laomtqdkonfvnf; w&m;0ifrnfjzpfygonf? vGwfvyfr_/ w&m;r#wr_ESifh +idrf;csrf;a&;wdk.
tajccHtjzpf vdktyfa=umif; ukvor*~ todtrSwfyxm;aom tcGifhta&;rsm; qHk;_H;ysufpD;&onfudk
wGef;vSefaeolrsm;tm;
jrefqefpGm
ta&;,lESdrfeif;Edkif&ef
&nf&G,fI
jyXmef;xm;aom
trdefa=unmcsufrsm;onf tpdk;&trdefr#omjzpf+yD; w&m;aom Oya'tqifhodk jrifhwif&efvdktyfaom
oDv/ pGrf;tm;ESifh Oya'qkdif&m vkyfydkifcGifhrsm;. axmufcHr_r&Sd[k qdk&rnfjzpfonf?
5?
w&m;aomOya'tm;vHk;udk axmufcH&efESifh dkaoav;pm;&efrSm trsKd;om;'Drkdua&pDtzJGcsKyfu
tpOfwpdkufvdkufemcJhaom
vrf;pOfjzpfygonf?
wcsdefwnf;rSmyif ckdifrmaom/ +idrf;csrf;aom/
wkdif;jynfwnfaxmifvdkolrsm;onf vl*k%foduQmESifh trSefw&m;. tajccHrsm;udk wkdufckdufonfh
ta&;,lvkyfaqmifr_rsm;udk
wGef;vSef&ef
wm0ef&Sdonf[k
jynfoltrsm;pkESifhtwl
trsKd;om;'Drkdua&pDtzJGcsKyfu od&Sdem;vnfxm;ygonf?
6?
jrefrmEkdifiHwGif ,aezrf;qD;cHxm;&onfh rsm;jym;vSaom EkdifiHa&;tusOf;orm;rsm;onf
&mZ0wfrr_ sm;
usL;vGefonfqdkI
pJGcsufwifxm;ygonf?
trSefpifppfrSm
if;wdkonf

urBmhvltcGifhta&;a=unmpmwrf;tydk'f 19/ 20 ESifh 21 wdkudk axmufcHumuG,f&ef


ud;yrf;tm;xkwf=ujcif;a=umifh ta&;,lcHae&jcif;jzpfygonf? xdktjyif tydk'f 5/ 6/ 7/ 8/ 9/ 10/ 11 ESifh 12
wdkESifh qefusifI if;wdktm; udkifwG,fqufqHaeygonf?
7?
EkdifiHa&;/ pD;yGm;a&;tcuftcJrsm;a=umifh twd'kuQa&mufae=u&onfh jynfoljynfom;wdktm;
xyfrHIom 'kuQay;Ekdifaom ydyuQrsKd; &ifqkdifawGr_rsKd;ukd trsKd;om;'Drkdua&pDtzJGcsKyfESifh if;tm;
axmufcHa=umif; &Sif;vif;pGmjyaeaom jynfolwdku rvdkvm;=uyg? trsKd;om;'Drkdua&pDtzJGcsKyfonf 1988
ckESpfwGif pwifay:aygufvmonfrSpI aqG;aEG;aphpyfndE_dif;jcif;jzifh em;vnfr_&,laom 'Drkdua&pDtpOftvm
rl oabmw&m;udk ckdif+rJpGm vufcHusifhoHk;cJhygonf?
8?
vlom;wdktm; if;wdk. tcGifhta&;udk ray;bJ jiif;qdkaejcif;onf vlr_a&;/ EdkifiHa&;
rjidrfoufr_jzpfay:ap&ef
vrf;cif;ay;vdkufjcif;jzpfonf
[laom
azmfjycsuf
cdkifvHkonfudk
'Drkdua&pDtpdk;&pepfodk apmapmpD;pD; +idrf;csrf;pGm ul;ajymif;vdkolrsm;u vufcHtodtrSwfy=uygonf?
xdka=umifhvnf; vlr_a&;ESifh EkdifiHa&;r+idrfroufr_rsm;udk a&Smif&mS ;rnfh tajctaersm; ay:aygufvm&ef
OD;wnfI if;wdku ud;yrf;ae=ujcif;jzpfygonf? odkaomfvnf; vlrsm;pk. pdwfqENudk dkaoav;pm;&ef
tm%mydkifwdku jiif;qefaeojzifh ,if;odk udf;yrf;tm;xkwfr_rsm;onf [efwm;jcif; cHae&ygonf?
9?
jrefrmEdkifiHwGif vltcGifhta&;jrifhwifvdkolrsm; (txl;ojzifh EkdifiHa&;tusOf;om;rsm;) taejzifh
if;wdktay:wGifif;/ if;wdk.rdom;pk odkr[kwf taygif;toif;tay:Yif; &efwHkjyefr_rsm; yvkyfvmrnfh
ab;tEW&m,fudk ra=umufr&GH&bJ if;wkd. t,ltqrsm;udk yGifhvif;pGm xkwfazmfEkdifaprnfh
tajctaersm;udk ukvor*~ vltcGifhta&;aumfr&Siftaejzifh awmif;qdk&ef jzpfEkdifvdrfhrnf[k
ar#mfvifhygonf?
10?
vltcGifhta&;rsm;udk tmrcHrnfh EkdifiHa&;pepf&&Sd&ef ud;yrf;kef;uef&mY atmifjrifr_&&ef if;wdk.
udk,fydkifowWd/ ZJG/ vHkvESifh cHEkdif&nfpGrf;tm;rsm;udkom tm;udk;&rnfudk em;vnfoabmayguf=uaomfvnf;
jrefrmjynfoljynfom;wdkonf if;wdk. w&m;r#waom OD;wnfcsufudk ukvor*~aumfr&Sifu
axmufcHrnf[k ar#mfvifhygonf?

8
jynfolvlxku vGwfvyfa&;udk vdkcsifonf
atmifqef;pk=unfonf if;.aetdrfY txdef;odrf;rcH&rD 19 &uftvdkjzpfaom Zlvkdifv 1 &ufae 1989 ckESpfY
at;&Sm;0dcf (AsiaWeek) rS a'grepfazgvf'g (Dominic Faulder) ESifh atmufygtwdkif; tar;tajz
vkyfxm;ygonf?

ar;?
ajz?

* * *
vuf&Sdtajctaeudk b,fvdk&Sdw,fvdk qdkEkdifrvJ?
usru t"duypfrSwfjzpfaewm xif&Sm;ygw,f? 'Dvdkjzpfaewmvnf; tawmfav;=umyg+yD? 'gayrJh
tckawmh ajAmifvkyfvm+yDaygh? usrwdkudk jynfolawGu taxmufcHqHk;rdkvdk usrwdkudk OD;wnf+yD;

wkdufcdkufae=uwmygyJ? usrwdk +idrf+idrfav;xkdif+yD; apmifh=unfhaeHkeJ ta&G;cH&rSm aocsmw,fvdk


wcsKdu xif=uygw,f? 'gayrJh tJ'Davmuf rvG,fygbl;? usrwdkrSm&SdwJh tajccH
EkdifiHa&;vkyfydkifcGifhawG[m wae+yD;wae ydk+yD; qHk;_H;ae&ygw,f? e0wtzJG (EkdifiHawmf+idrf0yfydjym;r_
wnfaqmufa&;tzJG) [m usrwdk wkdifxm;wJh rw&m;r_awG/ wzufowfusr_awG tm;vHk;udk
vHk;0*krpdkufygbl;? 'ga=umifhrdkvdk b,fvdktrSefwu,fjzpfysufaew,fqdkwmudk usrwdku
ajymae&wmyg?
ar;?
ajz?

a&G;aumufyJGpnf;rsOf;opfudk avhvm+yD;+yDvm;?
[kwfuJh/ usr aoaocsmcsm zwf=unfh+yD;yg+yD? t}uHOm%fawG wyHkwacgif; 0dkif;ay;xm;wmawGudk
eJeJav;awmif *kpdkufwmr[kwfygbl;? usrwdkuvnf; t}uHawGtrsm;}uD; ay;xm;ayr,fh
tm;vHk;udk vspfv#L_xm;wm awG&ygw,f? tm%mvJ$ajymif;a&;eJqdkifwJh txl;pnf;rsOf;awG
xnfhoGif;ay;bdk usrwdk ajymxm;wmawGudk vHk;vHk; razmfjyxm;ygbl;?

ar;?
ajz?

a&G;aumufyJGusif;yjzpfw,fqdk&if a&G;aumufyJG+yD;&if bmjzpfr,fxifygovJ?


usrwdkvnf; rodygbl;? 'gu jy\emygyJ? b,folyJ ta&G;cH&/ cH& tm%mtvJ$tajymif;rvkyfcif
yxrqHk; zJGpnf;yHktajccHOya'a&;qJG+yD; twnfy&rSmjzpfygw,f? zGJpnf;yHktajccHOya'udk
b,fvdktwnfy&r,fqdkwmudkvnf; ajymao;wmr[kwfygbl;? vlxkqENaumuf,lyJGvkyf+yD;awmh
twnfy&rSmvnf; jzpfEkdifygw,f? 'Denf;uawmh ESpfeJr[kwf&ifawmif veJcsD+yD; =umEkdifygw,f?
'ga=umifhrdk tm%mvJ$ajymif;a&;qkdif&m pnf;rsOf;awG[m odyfta&;}uD;ygw,f? tm%mudk
b,fvdkvJ$ajymif;ay;r,fqdkwmudk usrwdk rodrjcif; e0w u 'Drdkua&pDenf;vrf;t&
a&G;aumufwifajrmufxm;wJh tpdk;&udk zJGpnf;ay;r,fvdkqdkwmudk usrwdk ,Hk=unfvdk
rjzpfao;ygbl;?

ar;?

'gayrJh
twdkuftcHawGtaeeJuvnf;
zJGpnf;yHktajccHOya'rl=urf;tay:rSm
oabmwlcsufr&Edkifao;bJ jzpfaew,fr[kwfvm;?
ygwD (200) ausmf&Sdaeawmh vlwkdif;vufcHEkdifavmufwJh zJGpnf;yHktajccHOya'udk a&;qJGzdkqdkwmu
vG,fwJhudpP r[kwfygbl;? 'gtpm; e0w ua&m aqG;aEG;yJGawG rpEkdifbl;vm;? 'g[m
EkdifiHa&;jy\emawGudk EkdifiHa&;enf;eJ&Sif;wJh enf;vrf;jzpfygw,f? olwdk raqG;aEG;Edkifao;wmu
OD;ae0if;u trdefray;ao;vdkbJ jzpfr,fvdk usr xifrdygw,f? e0w u b,foleJaqG;aEG;wmudkrS
OD;ae0if; =um;csifr,f r[kwfygbl;? tJ'Dawmh e0w u olwdkudk wdkufaewJhygwDawGeJ
pum;rajymEkdifbl;/ rwdkufwJhygwDeJyJ ajymr,fvdk qdkvmjyefygw,f? tJ'gudk tpuawmh
bma=umifhrajym=uovJ? 'g[m qifajcoufoufygyJ? usrwdku e0w [m 'D[mawG
[dk[mawG rvkyfbl;? aus;Zl;yI vkyfzdkud;pm;yg vdk ajym&ifawmif oem;p&maumif;vSwJh e0w
crsmrSm bmrS vkyfydkifcGifh&Sdwm r[kwfygbl;?

ajz?

ar;?
ajz?

oem;p&maumif;wJh e0wwJhvm;?
[kwfygw,f/ oem;p&maumif;wJh e0w ygyJ? b,ftzJGtpnf;yJjzpfjzpf tm%m&SifwOD;&J =oZmcH
vHk;0jzpfae&if oem;p&mvdk ajymEkdifygw,f? olckdif;wJhtwkdif; vkyf=uwmygyJ? OD;ae0if;u
tm%mudk ud;udkifaeor#awmh vGwfvyf+yD; w&m;r#wwJh a&G;aumufyJGqdkwmvnf; &SdEkdifr,f
rxifygbl;?

ar;?
ajz?

tm%mydkifawGu cifAsm;bufudk OD;wnfwdkufcdkufvmr,fvdk xifovm;?


olwdkud;pm;r,fxifygw,f? usrta=umif; r[kwfwmawG/ t"dy`m,fr&SdwmawG 0g'jzefzdk olwdk
t+rJwrf; ud;pm;ae=uwmygyJ? usrrSm tdrfaxmifav;quf/ oHk;quf/ ESpfquf&Sdw,f
pojzifhayghav? aemufawmh usr[m uGefjrLepfvdkvnf; ajym=uw,f? wcsKdtodkif;t0dkif;rSmawmh
usru pDtkdifat vdk qdkygw,f? usru Ak'<&Sifawmfudk apmfum;aeygw,fvdk xif&Sm;ausmf=um;wJh
bkef;awmf}uD;awGu rdefqdkatmifvnf; olwdk ud;pm;aewmygyJ? usr EkdifiHjcm;om;eJ
vufxyfxm;w,fvdkawmh olwdk ajymEkdifygw,f? 'gudkvnf; usru &Sif;&Sif; 0efcHxm;wmygyJ?
zHk;uG,fzdk ud;pm;aewmrSr[kwfbJ?

ar;?
ajz?

cifAsm;ajymwmudk jynfolvlxk em;axmifatmif vkyf&wm cufovm;?


rcufygbl;? jynfolvlxku vGwfvyfa&;udk vdkcsifwmyg? jy\emuawmh vlawG[m
a=umuf&GHxdwfvefwwfwJh tusifhawG pJGaeygw,f? ZGefv (19) &ufae 1989 ckESpfu
EkdifiHjcm;"gwfyHkq&mwOD;[m usrudk "gwfyHkdkufaewkef; taESmuft,SufcH&wJhtcgrSm olu
jyefajymawmh usreJtwl&SdwJh vlwcsKd[m awmfawmf tHhtm;oifhoGm;=uygw,f? tJ'Dvdk
vkyfwm[m vGwfvyfwJh vltzJGtpnf;u vmwJhvlawGtzdk yHkrSefyJjzpfw,f qdkwmudk usru
&Sif;jy&ygw,f? a=umuf&GHw,fqdkwmuvnf; wjcm;tytrlawGvdk tavhtxyJ jzpfygw,f?
a=umufa=umuf&GH&GHeJ aexdkifvm=uwm =umvm&if a=umufwwfvmwmygyJ? 'ga=umifhrdk usrudk
vlawGu odyfowWdaumif;w,fvdk ajym=uwm xifygw,f? usru a=umufvefae&wJhtusifh
r&cJhvdkom jzpfrSmyg?

ar;?

cifAsm;[m EkdifiHa&;yjyifr_udk pD;yGm;a&;zHGzd;r_xuf ydk+yD; OD;pm;ay;xm;ygvm;? e0w owfrSwfxm;wJh


a&G;aumufyJGrvkyfcif &Sd&r,fh tajctaeawGxJrSm kyfydkif;qkdif&m uG,f0r_[mvnf; wcktygt0if
jzpfw,fav?
usrajymwmu 'Drdkua&pDwdkufyJGuae vlawG tmHkajymif;oGm;atmif pD;yGm;a&;yjyifr_qdkwmrsKd;eJ
rqG,foifhbl;qdkwJhtcsufygyJ? EkdifiHa&;pepfudk usrwdk rajymif;bl;qdk&if pD;yGm;a&;rSmvnf;
wdk;wufzHGzd;rSm r[kwfygbl;? tajccHvltcGifhta&;udk tmrcHcsuf ray;EkdifwJh tpdk;&[m
pD;yGm;a&;&m tcGifhta&;awGudk tmrrcHEdkifrSmuawmh aocsmygw,f?

ajz?

ar;?
ajz?

trsKd;om;'Drkdua&pDtzJGcsKyf tm%m&vm&if cifAsm; bmvkyfrvJ?


tpdk;&tzJGxJrSm usryg0ifvm&r,fvdk xifygw,f? 'guvnf; usrvkyf&r,fh udpPwck
jzpfaeygw,f? aemufwufr,fh tpdk;&awmh oufomr,fr[kwfbl;vdk usr ajymEkdifygw,f?
ESpfaygif; 26 ESpf/ 27 ESpfavmuf wdww
f qdwf 'kuQcHvmcJh=u&wJh jynfolawG[m
&ifzGifh=uawmhrSmygyJ?
vlwkdif;udk
auseyfr_ay;Edkifavmufatmif
jrefqefwJh
yjyifa&;vkyfief;awGudkvnf; b,ftpdk;&urS vkyfEkdifrSm r[kwfygbl;? jynfolawGuawmh
aemufwufvmr,fh tpdk;&udk aumif;aumif;}uD; uoduatmufjzpfatmif vkyf=uawmhrSmygyJ?

9
EdkbJvfqk&Sifudk,fpm;ajymaomrdefcGef;
atmifqef;pk=unfudk 1991 ckESpf EdkbJvf+idrf;csrf;a&;qk csD;jrifhaomtcgwGif rvma&mufEkdifojzifh olrudk,fpm;
om;}uD;jzpfol armifjrifhqef;atmif (Alexander Aris tvufZENm;tJ&pf) u atmufygrdefcGef;udk
zwf=um;ygonf?

* * *
bk&ifrif;jrwf/ rdzk&m;}uD;/ tpdk;&tzJG0ifrsm;/ oHwrefrsm;ESifh trsKd;orD;/ trsKd;om;rsm;cifAsm;?
qkrsm;xJwGif
t}uD;tus,fqHk;aom
TEdkbJvf+idrf;csrf;a&;qkudk
usaemfhrdcif
a':atmifqef;pk=unfudk,fpm;
vufcH&ef
vl}uD;rif;rsm;a&SarSmufwGif
usaemf
,ae
a&muf&Sdaejcif;jzpfygonf? usaemfhrdcifonf tajctaeta=umif;rsm;a=umifh udk,fwkdifrvma&mufEkdifojzifh
olrtaejzifh xkwfazmfajymqdkrnfh cHpm;csuf[k usaemf ,Hk=unf,lqaom cHpm;r_rsm;udk azmfjyEkdif&ef usaemf
tpGrf;ukefud;pm;ygrnf?
yxrOD;pGm olronf EdkbJvf+idrf;csrf;a&;qkudk olrtaejzifhr[kwfbJ jrefrmjynfoljynfom;
tm;vHk;udk,fpm; vufcHa=umif;ajymqdkI pwifvdrfhrnf[k usaemf od&Sdem;vnfygonf? Tqkonf olrESifh
roufqkdifbJ usaemf ,ck pum;ajymaepOfYyif jrefrmjynf 'Drdkua&pD&&Sda&;twGuf if;wdk.
udk,fusKd;aumif;pm;r_/ udk,fydkifvGwfvyfr_ESifh toufwdkudk qufvuftepfemcHae=uaom trsKd;om;/
trsKd;orD;/ uav;oli,frsm;ESifhom oufqkdifaomqkjzpfa=umif; olru ajymrnfjzpfygonf? Tqkonf
if;wdk. qkjzpfouJhodk jrefrmjynf +idrf;csr;f a&;/ vGwfvyfa&;ESifh 'Drdkua&pDtwGufjzpfaom
a&&SnfwdkufyJGwGif aemufqHk;&&Sdrnfh atmifyJGrSmvnf; if;wdk.atmifyJGyif jzpfygrnf?
odkaomfvnf; olr. om;taeESifh usaemf jznfhpGufajymvdkonfrSm olrudk,fwkdif pdwfa&mudk,fyg
jrKyfESHvkyfudkifjcif;/ udk,fwkdiftepfemcHjcif; ponfwdka=umifh olronf jrefrmjynfoljynfom; tm;vHk;.
qdk;0g;aomtajctaeudk trsm;u todtrSwfyvmap&ef tm;vHk;udk,fpm; &yfwnfxdkufaom oauFw
jzpfvm&ygonf?
,if;tajctaeqdk;rsm;udk rnfolur# av#mhrwGufoifhyg? rd&Gmaus;vufwGif qif;&JrJGaw
csKdwJhEGrf;yg;ae=ujcif;/ tusOf;axmifxJwGif tdkuftESufcH/ tESdyfpufcHae=u&jcif;/ jrefrmjynf.
ar#mfvifhcsufrsm;jzpfaom vli,fvl&G,frsm; if;wdkxGuaf jy;&mawmxJY iSufzsm;rd+yD; 'kuQa&mufae=ujcif;/
Ak'<bmombkef;}uD;rsm; tdkufcH/ oduQmcscHae=u&jcif; ponfhtajctaeqdk;rsm;yif jzpfygonf?
usaemfhrdciftjyif txl;dkaoav;pm;cH&aom 0g&ifhacgif;aqmifrsm;onfvnf; tusOf;cscHae&onfudk
usaemfwdk rarhoifhyg?
Todk tjrifhqHk; *k%fycH&onfudku if;wdkudk,fpm; usaemfu v_dufv_dufvSJvSJ aus;Zl;wifa=umif;
ajymtyfygonf? TuJhodk tvGefa0;vHaom wkdif;jynfwGif rdrdwdk. 'kuQa0'em cHpm;ae&r_rsm;udk
em;pdkuf*kyaeaoma=umifh jrefrmjynfolwdktaejzifh ,ae tenf;i,f acgif;armhEkdifrnf jzpfygonf?
tapmifhxlxyfpGmcsxm;aom &efukefrdaetdrfwGif wOD;wnf; qifEJ$aeaomwkdufyJGonf
pdwf"mwfa&;&m ESdyfuGyfr_ESifh EkdifiHa&; t"rRtEkdifusifhr_wdkrS vlom;wdk vGwfajrmufatmif urBmESifhcsDI
us,fjyefpGm ud;yrf;aeaom wkdufyJG}uD;. wpdwfwydkif;yifjzpfa=umif; usaemfwdk owd&=u&rnf jzpfygonf?
Tqkonf TwdkufyJG}uD;xJwGif rnfonfht&yfrSrqdk yg0ifaeolrsm;udkvnf; *k%fy&ef &nf&G,fonf[k
usaemf ,Hk=unfrdygonf? ,ae atmfpvdkrdwGif yvkyfaom Ttcrf;tem;udk wurBmvHk;wGif
usif;yaeaom urBmhvltcGifhta&;aeY usif;y&onfrSmvnf; ta=umif;&Sdygonf?

OuUX}uD;cifAsm;/
vl}uD;rif;wdk
aumfrwD.
a&G;cs,fcsufudk
urBmhrdom;pkwckvHk;u
aumif;csD;=obmay;ae=uygonf? vGefcJhaom &uftenf;i,fcefu ukvor*~onf wnDwnGwfwnf;
orkdif;0ifqHk;jzwfcsufw&yf csrSwfum Tqk. ta&;ygyHkESifhywfoufaom taxGaxGtwGif;a&;r;csKyf
yJ&pf'DuJGv,m; (Perez de Cueller) . xkwfjyefcsufudk udqdk=u+yD; usaemfhrdcif vGwfajrmufa&;twGuf
if;u
xyfcgwvJ
yef=um;xm;onfrsm;udkvnf;
axmufcHvdkufygonf?
jrefrmjynf.
vltcGifhta&;tajctae
tvGef
pdk;&drfzG,f&m
jzpfaeonfudk
wurBmvHk;u
od&Sdem;vnfxm;=uonfudkvnf;
xif&Sm;pGm
azmfjyxm;ygonf?
urBmhwkdif;EkdifiHtm;vHk;xJwGif
wudk,fwnf;uif;uGmI txD;usefaecJhaom &efukef tpdk;&xHrSom wckwnf;aom oabmxm;uJGvJGoHudk
=um;&ygonf? aemufususef&pf+yD; tm;enf;aeaom toHyifjzpf.?
("gwfyHkvmonf)
om;}uD; tvufZENm; (jrifhqef;atmif) 1991 ckESpf 'DZbFmv 10 &ufaeY
rdcifudk,fpm; EdkbJvf+idrf;csrf;a&;qk vufcH&if; aus;Zl;wifpum;ajym=um;aepOf
(aqmif;yg;tqufvmonf)
Ttpdk;&onf ESpfaygif;oHk;q,feD;yg; rw&m;ojzifh tkyfcsKyfvmcJhonfhtwGuf wcsdefu
}uD;yGm;wdk;wufcJhaom jrefrma&$0gajronfvnf; pD;yGm;a&;wGif urBmhtqif;&JqHk; EkdifiHwEkdifiHb0odk
a&muf&SdoGm;&ygonf? =oZmtm%mudk xda&mufap&ef +cdrf;ajcmufr_/ a=umuf&GHr_/ zdESdyfr_/ rkef;wD;r_wdkudk
toHk;ycJhaom tjcm;tm%m&Sifpepfrsm;. uH=urRmuJhodk aemufqHk;wGif if;wdk. uH=urRmvnf;
jzpfay:vmvdrfhrnfudk &efukef&Sd tm%mydkifwdk. twGif;pdwfxJY od&Sd=u&rnf jzpfygonf? vuf&Sd
jrefrmh'Drdkua&pDud;yrf;r_wkdufyJG 1988 ckESpfu/ vrf;rrsm;ay:Y aygufuJGxGufay:vmjcif;onf ta&SOa&my/
tm&SESifh tmz&duwdkwGif ay:aygufvmrnfh tjynfjynfqdkif&m 'Drdkua&pD 'Da&v_dif;}uD;. yxrqHk;aom
v_yf&Sm;r_w&yfyif jzpfygonf? ,ae 1991 ckESpfwGif jrefrmEkdifiHonf zdESdyfcsKyfcs,faom/ acgif;rmaom
EdkifiHawmf +idrf0yfydjym;r_ wnfaqmufa&;tzJG vufatmufwGif qufvuf 'kuQcHae&ojzifh jrefrmEkdifiHonf
odomxif&Sm;aeygonf? odkaomfvnf; tjcm;EkdifiHrsm;wGif 'Drkdua&pDatmifyJGcHoGm;aom om"uonf
jrefrmjynfolwdktwGuf ta&;}uD;aom owif;yg;csufyifjzpfygonf? tm%m&Sifpepf pD;yGm;a&;onf vHk;0
pGrf;aqmifEkdifjcif; r&SdonfhtwGuf vuf&Sdtpdk;&onfvnf; usqHk;&rnf[laom ta=umif;=um;csuf
jzpfygonf? ,cktcgwGif jrifhwufaeaom aiGa=u;azmif;yGr_/ tvJGvJGtrSm;rSm;jzpfaeaom pD;yGm;a&;ESifh
wefzdk;r&Sdaom usyfaiGwdkESifh &ifqdkifae&aom jrefrmtpdk;&onf rdrdwdk yvkyfcJhonfhtwkdif;
cHpm;ae&onfrSm oHo,jzpfp&mrvdkyg?
odkaomfvnf;
vuf&Sdtm%m&tpdk;&
usqHk;oGm;jcif;onf
pD;yGm;a&;
vHk;0
ydusysufjym;oGm;&aoma=umifh rjzpfygapESifh[k usaemf av;eufpGm ar#mfvifhygonf? ,ckESpftwGuf
qka=unmpOf EdkbJvfaumfrwDu azmfjyxm;onfhtwkdif; vltajccH*k%mw&m;t& yef=um;xm;onfudk
tm%m&tpdk;&u *kyrdaumif; yrdygvdrfhrnf? zdESdyfcsKyfcs,fI a=umuf&GHxdwfvefatmif yvkyfaeaom
vuf&Sdvrf;pOfrsm;onf
jrefrmhAk'<bmomtpOftvm.
rGefjrwfaom
udk,fusifhw&m;rsm;udk
csKd;azmufaejcif;jzpfonf[k ,lqum &GHrkef;aeolrsm;vnf; ppftpdk;&tzJGwGif yg&Sda=umif; usaemfodygonf?
TonfrSm tcsnf;ESD; udk,fvdk&mudk,fqJG+yD; awG;ac:jcif;r[kwfbJ usaemfhrdcifudk,fwkdif tm%mydkiftqifh&Sd
yk*~Kdvfrsm;ESifh xdawGqufqH&if; &&Sdvmaom ,Hk=unfr_yifjzpfygonf? ppfr_xrf;rsm;ESifh if;wdk
rdom;pkrsm;om t"dutm;jzifh aexdkifaom rJqENe,fajrrsm;wGif olr. ygwD tEdkif&&SdonfrSmvnf;
Ttcsufudk xif&Sm;pGm om"ujyjcif;yif jzpfygonf? tm%mydkifrsm;xJrS ,if;odk r#wvdkaom/

oifhjrwfvdkaom yk*~Kdvfrsm;u jrefrmjynf. tvdktyfqHk;aom tcsdefumvY if;wdk. cHpm;csufrsm;udk


xdxda&mufa&muf tusKd;oufa&mufr_&SdEkdif&ef vkyfEkdifygap[k usaemf av;eufpGm qENyygonf?
usaemfhrdcifom ,ae vGwfvyfaeygu vl}uD;rif;rsm;udk aus;Zl;wif&Sda=umif; ajymqdk&if;
zdESdyfolESifh zdESdyfcHae&olwdkonf if;wdk. vufeufrsm;udk pGefypfI twlwuG yl;aygif;um
+idrf;csrf;a&;pdwf"mwfESifh *k%mw&m;wdktay:wGif tajccHaom wkdif;jynfudk wnfaqmufapEkdif&eftwGufyg
qkawmif;ay;yg&ef vl}uD;rif;wdktm; yef=um;rnf[k usaemf odygonf?
usaemfhrdciftm; 'Drkdua&pDtajymif;tvJrsm;udk +idrf;csrf;aomenf;vrf;jzifh &,lvdkaom
EkdifiHa&;twdkuftcH[k r=umc% xkwfazmfajymqdk a&;om;=uaomfvnf; olr ud;pm;&SmazGaeonfrSm
tajccHtm;jzifh pdwf"mwfa&;&m ajymif;vJr_jzpfonfudk usaemfwdk owd&oifhygonf? tppfrSefqHk;aom
awmfvSefa&;onf pdwf"mwfawmfvSefa&;jzpf+yD; ,if;odk ud;yrf;tm;xkwf&mwGif vdktyfaom
pdwf"mwfa&;&m t"du&nfrSef;csufrsm; ESifh ywfoufIvnf; olr. a&;om;xm;csufrsm; &Sdygonf? ,if;
pdwf"mwfawmfvSefa&;
atmifjrif&efrSm
vlwm0ef0wW&m;tay:wGif
vHk;0
rlwnfaeygonf?
vlwm0ef0wW&m;odpdwf. rlv t&if;tjrpfrSm vHk;0 tjypfuif;pifjcif;[laom oabmw&m;udk em;vnfI
tjypfuif;pifvdkaom pdwfqEN/ tjypfuif;pif&ef enf;vrf;&SmEdkifaom todOm%fESifh ,if;enf;vrf;rsm;udk
vdkufemvdkaompdwf"mwf/ ,if;enf;vrf;udk tqHk;wkdif rvdkufEkdifonfhwkdifatmif rdrd. c|wf,Gif;csuf
tueftowfudk ausmfvGef&ef vdktyfaomtwkdif;twmtxd tenf;qHk; a&muf&Sdatmif ud;pm;vdkjcif;wdk
jzpfygonf?
b0wGif
jynfh0pGm
aexkdi&f eftwGuf
olwyg;.
vdktyfcsufwm0efrsm;udk
xrf;aqmifvdkaomowWd &Sd&rnfjzpf.? Twm0efudk xrf;aqmifvdk&rnf[k olru qdkcJhygonf? Ttcsufudk
olr.,Hk=unfr_ESifh qufpyf,l&mwGif owW0gtaygif;wdkteuf vlom;ppfppfomv#if tqifhtjrifhqHk;
tajctaejzpfaom bk&m;tjzpfudk &&SdEkdifojzifh vlom;tm; tvGefwefzdk;xm;onfh jrefrmhdk;&m
,Ofaus;r_tajccHjzpfaom Ak'<0g't& vlwkdif;onf rdrdqENt& ud;yrf;tm;xkwfjcif;jzifh opPmw&m;udk
odEkdifpGrf;&Sd+yD; olwyg;udk odap&eftwGufvnf; ulnDEkdifaom tvm;tvm&Sdonf [k a&;om;xm;ygonf?
aemufqHk;wGif
olru
jrefrmEkdifiHwGif
'Drdkua&pD&SmyHkawmfonf
jynfolwdku
urBmhtzJGtpnf;twGif; vGwfvyfaom wef;wlnDwltzJG0ifrsm;tjzpf jynfh0pGm t"dy`m,f&Sd&Sd aexdkifEkdif&ef
kef;uefr_}uD;yif jzpfygonf? TonfrSm rdrdwdk. pdwf"mwfonf rdrd. obm0c|wf,Gif;csufrsm;tm;
ausmfvGefEdkifa=umif;udk
xif&Sm;ap&ef
vlom;wdku
tqufrjywf
ud;yrf;tm;xkwfaer_.
tpdwftydkif;wckyif jzpfygonf[k a&;om;xm;ygonf?
aemfa0;wGif rdciftwGuf usaemfESifh usaemfhnDwdk qkxl;}uD;udk vufcH=u&onfrSm Tt}udrfonf
'kwd,t}udrfyif jzpfygonf? ,refESpfuvnf; odka&mhzf&mzfwdk (Thorolf Rafto) vltcGifhta&;qkudk
vufcH&ef bm*if (Bergen) odk usaemfwdk oGm;a&mufcJhygonf? ,ckESpftcrf;tem;. y%mryif
jzpfygonf? ,cktcg usaemfwdkwGif aemfa0;jynfolrsm;twGuf txl;cHpm;csufrsm; &Sdae=u+yD jzpfygonf?
r=umrDtwGif; usaemfwdkrdcifonfvnf; TcHpm;csufudk r#a0cHpm;Ekdif+yD; usaemfrSwqifh odkr[kwfbJ
rdrdudk,fwkdif wkdufdkuf pum;ajymEkdifvdrfhrnf[k usaemf ar#mfvifhygonf? TtawmtwGif; olrESifh
jrefrmjynfoljynfom;wdktm;
Todk
}uD;rm;xl;jcm;pGm
axmufcHjcif;onf
urBmhtpGefqHk;
qefusifbufae&mrsm;wGif aexdkifae=uaom jynfolESpf&yftm; ydkrdkeD;uyfatmif pkaygif;ay;&mus+yD;
,ckuJhodk jzpfay:vmaom qufoG,fr_rS ajrmufjrm;pGmaom tusKd;qufrsm; ay:xGufvmrnf[k usaemf
,Hk=unfygonf?
vl}uD;rif;tm;vHk;udk usaemfhtaejzifh pdwfxJESvHk;xJrS aus;Zl;wif&Sda=umif; ajymvdkygonf?
,aerSpI emusnf;csufrsm;/ tmCmwrsm; pwif ys,fajymufI jrefrmjynf +idrf;csrf;a&;&&Sd&mwGif 1991
EdkbJvf+idrf;csrf;a&;qkonf orkdif;wGifrnfh ajcwvSrf;jzpfap&ef usaemfwdk qkawmif;&/ ar#mfvifh&rnf

jzpfygonf? twdwf. oifcef;pmrsm;udk arhavsmhrnf r[kwfaomfvnf; tem*wf ar#mfvifhcsuftwGuf


usaemfwdk ,ae tcrf;tem; qif,ifusif;yjcif;yif jzpfygonf?

10
EdkbJvfaumfrwDodkay;pm
56/ wuUodkvf&dyfomvrf;
&efukef
14 ar 1992
ygarmuQ vGef'Dpwuf&Sifh
1991 ckESpftwGuf EdkbJvf+idrf;csrf;a&;qk usrudk ay;tyf&efqHk;jzwfvdkufa=umif; usr yxr
=um;od&aomtcgwGif csufcsif;jzpfay:vmaom cHpm;csufrsm;rSm av;eufaom ed0gwpdwfESifh
txl;aus;Zl;wifpdwfwdkyif
jzpfygonf?
jrefrmEkdifiHwGif
'Drkdua&pD&&Sd&ef
ud;yrf;tm;xkwfwdkufyJG0ifae=uolrsm;. tepfemcHr_ESifh qif;&J'kuQcHr_rsm;a=umifhom usrudk Todk
*k%fyjcif;jzpfonfudk usr od&Sd&ojzifh ed0gww&m; yGm;rsm;&jcif;jzpfygonf? Todk ud;yrf;tm;xkwf
wkdufyJG0ifae=uonfudk vl}uD;rif;rsm;u todtrSwfyjcif;jzifh 'Drkdua&pDwkdufyJGudk tvGeftzdk;wefvSaom
taxmuftulay;vdkufonfhtwGuf aus;Zl;wifpdwf ay:aygufvm&jcif; jzpfygonf?
usrwdk. pkaygif;ud;yrf;r_wGif yg0ifolrsm;tm;vHk;udk,fpm; Tqk}uD;udk vufcH&,la=umif;
usrom;}uD; tvufZENm; (jrifhqef;atmif) u ajym=um;cJhonfrSm usr. cHpm;csufudk wdwdusus
azmfjyjcif;yifjzpfygonf? usrwdk jrefrmjynfoljynfom;rsm;. ta&;udk *kya=umif; jyoonfhtwGuf usr
v_dufv_dufvJSvSJ aus;Zl;wifa=umif; ajymvdkygonf?
usr&&Sdaom qkaiGrsm;jzifh jrefrmjynfynma&;ESifh usef;rma&;bmxdef;tzJG wnfaxmif&efvnf;
usrcifyGef; rdkufu,ftJ&pftm; ajym=um;xm;ygonf? usrudk,fwkdif ,if;bmxdef;tzJGudk tjynfht0
}uD;=uyfEkdifrnfh tcsdefumvrwdkifrjcif; Tbmxdef;vkyfief;ESifhqkdifaom Oya'a&;&mudpP&yftm;vHk;udk
usr cifyGef;tm; usrudk,fpm; aqmif&GufydkifcGifh ay;xm;ygonf?
usrtaeESifh
ajym&rnfqdkygu
usrom;}uD;u
aemfa0;jynfoljynfom;rsm;ta=umif;
cspfcif&if;ESD;pGm aEG;axG;aom arwWmpdwfjzifh ajymoGm;onfudk =um;odvdkuf&onfhtwGufvnf; usr rsm;pGm
ESpfouf=unfEl;rdygonf? qkay;yJGtcrf;tem;udk =unfEl;zG,f&m/ rarhEkdifzG,f&m jzpf&yftaejzifh/ txl;ojzifh
wufa&muf=uaom
jrefrmrsm;twGuf
yvkyfay;&ef/
ud;pm;aqmif&Gufay;=uonfrsm;udk
=um;&aomtcgwGifvnf; usr pdwfv_yf&Sm;&onftxd =unfEl;rdygonf?
aemfa0;EkdifiH&Sd
awmifapmufawmif=um;twGif;rS
yifv,fajrmifrsm;ta=umif;udk
usr
uav;b0wGif zwf_&pOfuwnf;rSpI aemfa0;EkdifiHonf usrpdwftmHkudk txl;pJGaqmifcJhygonf?
usrudk,fwkdif waewGif vma&mufI EdkbJvf+idrf;csrf;a&;a[majymyJGudk yvkyfEkdifrnfhtcsdeftcgudk
pdwftm;xufoefpGm apmifhar#mfaeygonf?
atmifqef;pk=unf

11
tjynfjynfqkdif&m vltcGifhta&; Oya'tzJGrS ay;aom
qktwGufrdefcGef;
tjynfjynfqdkif&m vltcGifhta&;Oya'tzJGrS csD;jrifhaomqkudk vufcH&mwGif a':atmifqef;pk=unfa&;om;I
olrudk,fpm; om;}uD; tvufZENm; (jrifhqef;atmif) u 1992 arv 14 &ufaewGif 0g&SifwefrdawmfY
zwf=um;aom rdefcGef;jzpfygonf?

* * *
tjynfjynfqdkif&m vltcGifhta&;Oya'tzJGrS ESppf OfcsD;jrifhaom vltcGifhta&;qkudk orw
yufx&D_d-tvf0if (Patricio Aylwin) ESifhtwl wcsdefwcgxJ vufcH&,l&onfudk rsm;pGm*k%f,lrdygonf?
Tqkonf ,cktcgY jrefrmEkdifiHwGif tvGefta&;}uD;vSaom udpP&yfrsm;udk tmHkpl;pdkufvmap&ef
rD;armif;xdk;ouJhodk
jzpf&ygonf?
csDvDEkdifiH
orw}uD;onf
trSefw&m;ESifh
jyefvnfoifhjrwfa&;w&m;wdkt=um;
ckdif+rJaom
qufpyfr_&SdaeyHkudk
waewjcm;
vltrsm;
ydkrdkod&Sdoabmaygufvmap&ef aqmif&Guf&mwGif us,jf yefpGm dkaoav;pm;jcif;cH&aom xl;jcm;vSonfh
acgif;aqmifwOD;yifjzpfygonf?
vSnfhjzm;r_/ rw&m;r_/ vl*k%foduQmudk rav;pm;r_wdkrS jzpfay:vmaom a=umuf&HGr_ESifh
oHo,jzpfr_wdkonf vltcGifhta&;azmufzsufr_a=umifh uJGtufae&aom vltzJGtpnf;rsm;tay:Y
avmif;&dyfxdk;vsuf&Sdygonf? Todkaom vltzJGtpnf;rsm;wGif jzpfay:aeaom emusnf;csuf'%f&mrsm;udk
aysmufuif;atmif uko&mwGif jyefvnfoifhjrwfa&;onf t"duyifjzpfygonf? TodkyvkyfEkdif&ef
wjynfvHk;. csrf;ajrom,ma&;udk yk*~vduESifh tkyfpkwdk. usOf;ajrmif;aom tusKd;pD;yGm;wdkxuf a&Swef;rS
xm;vdkaom jzLpifaomapwem &Sd&rnfjzpfygonf? wOD;ESifhwOD; ydkI tjyeftvSef ,Hk=unfpdwfcs&aom
tajctaevnf; &Sd&ef vdktyfygonf?
cg;oD;vSaom
&efid;zJGr_rsm;
tcsdef=umjrifhpGm
jzpfyGm;+yD;aemuf
wOD;ESifhwOD;
jyefvnf,Hk=unfpdwfcsvmEkdifatmif jyefvnfyvkyf&mwGif pdwfoabmuJGvJGr_ESifh aomu'kuQtaygif;udk
ay:aygufapaom tytrlrsm;/ pdwfoabmxm;rsm;/ cHpm;csufrsm;udk "rR"dXmefusus trSefudk trSeftwdkif;
oHk;oyfqifjcif&ygvdrfhrnf? trSefw&m;udk &ifqkdif&aomtvkyfrSm rvG,fulvSyg? owWd&Sd&ef vdktyfygonf?
oefpifaomapwemESifh dk;ajzmifhaompdwfxm;rsm; arG;jrLjcif;tm;jzifh aemufqHk;wGif rvdkrkef;wD;r_ESifh
vdrfvnfr_wdkrS jzpfay:vmaom aysmufcJvSaomtusK;d qufrsm;udk atmifjrifpGm ausmfv$m;Ekdifrnf[k
,Hk=unfaom o'<gpdwfudkvnf; arG;&efvdkygonf?
trSefw&m;udk OD;wnfIvkyfudkif&ef vdktyfa=umif; vufcHvdkufjcif;onf ac|;odyfjcif;r#omjzpfaom
tay:,Ha=umoufouf
vkyfaqmifcsufrsm;udk
ausmfvGefI
udk,fpdwfESvHk;yg
nDnGwfpGmjzifh
bHkjy\emrsm;udk ajz&Sif;Ekdifaprnfh ppfrSefaom jyefvnfoifhjrwfa&;vrf;udk yGifhapEkdifygonf?
jrefrmEkdifiHwGif jynfoljynfom;rsm;onf EdkifiHa&;vkyfief;pOft&yf&yfwGif jynfh0pGm yg0ifqifEJ$ydkifcGifh
&Sd r&Sd/ vGwfvyfI w&m;r#waom a&G;aumufyJGrSwqifh jyocJhaom vlxkqENudk wu,fav;pm;r_ &Sd/ r&Sd?
w&m;Oya'pdk;rdk;a&;udk jrifhwifjcif;jzifhif;/ vGwfvyfaomw&m;pD&ifa&; rKdifwnfaxmifjcif;jzifhif;/
vltcGifhta&;rsm;udk xda&mufpGm tumtuG,af y;jcif; &Sd/ r&Sd ponfwdkudk urBmu ,ae
apmifh=unfhavhvmaeygonf?
trsKd;om;jyefvnfoifhjrwf aygif;pnf;nDnGwfoGm;aomtcgY jrefrmEkdifiHolEkdifiHom;wdkonf
vdkvm;tyfaom
tajymif;tvJrsm;udk
taumiftxnfazmfEdkifvdrfhrnf[k
usr
tpOft+rJ

,Hk=unfxm;ygonf? umv=um&SnfpGm cHpm;cJh=u&aom udk,fydkiftusKd;pD;yGm;udk cdkif+rJatmif umuG,f&ef


enf;y&d,m,frsm;xufydkI trSefw&m;ESifh em;vnfr_&&Sda&;udk wefzdk;xm;jcif;jzifh vdkvm;tyfaom
tajymif;tvJrsm; vsifjrefpGm jzpfajrmufEkdifvdrfhrnf[k usr ar#mfvifhygonf?
vltcGifhta&; odkr[kwf 'Drdkua&pDta&;ESifh oufqkdifaom qkcsD;jrifhjcif;cH&onf[k
od&Sd&onfhtcgwdkif;Y csufcsif;qdkovdkyif usr. tawG;rsm;onf rdrdwdk,Hk=unfcsufrsm;twGuf trsKd;rsKd;
tepfemcH=u/ pGefv$wfcJhaom &J&ifhwnf=unfvSonfh vkyfazmfudkifzufrsm;xHodk a&muf&SdoGm;wwfygonf?
rdrdwdkEdkifiH. uH=urRmudk rdrdwdk qHk;jzwfydkifcGifh&&Sda&;twGuf ud;yrf;aeaom jynfolvlxkudkvnf;
tpOfrjywf
owd&vsuf&Sdygonf?
,ae
csD;jrifhaomqkudk
jrefrmjynfoljynfom;rsm;ESifh
vkyfazmfudkifzufrsm;udk,fpm; aus;Zl;wifpGm vufcHygonf?
usr.
wkdif;jynfESifh
usrudk
TuJhodk
*k%fyvkdufaom
tjynfjynfqkdif&m
vltcGifhta&;Oya'tzJG. aqmif&Gufcsufrsm;udk vGefpGm av;pm;csD;rGrf;rdyga=umif; ajym=um;&if;
ed*Hk;csKyfvdkufygonf?
atmifqef;pk=unf
&efukef 12 arv 1992
12
pydeftdkvHypfrdefcGef;
atmufwGifazmfjyygpmpkonf 1992 ckESpf ZGefv 13 &ufaewGif pydefEkdifiHY tdkvHypfrD;_; a&mufvmonfudk
udqdkaomrdefcGef;jzpfygonf? ,Hk=unfcsufa=umifh jrefrmEkdifiHwGif txdef;odrf;cHae&ol 1991 ckESpf urBmh+idrf;csrf;a&;
EdkbJvfqk&Sif atmifqef;pk=unfu a&;om;I olrudk,fpm; om;}uD;jzpfol armifjrifhqef;atmif (tvufZENm;tJ&pf)
u tifyl&dtmpfY zwf=um;ygonf?

* * *
bmpDvdkemodk ukef;wwef a&wwef ,laqmifvmcJh&aom tdkvHyD,mrS TrD;awmufrD;v#Honf
ppf&yfqkdif;aom
tvHozG,fjzpfygonf?
urBmt&yf&yfrS
trsKd;om;/
trsKd;orD;rsm;pkHk;um
+idrf;csrf;cspf=unfpGmjzifh wlnDaom0goemudk vdkufpm;avhusifhEkdif=uap&ef wdkufcdkufr_/ &efyr_tzHkzHk
&yfqkdif;vdkufjcif;udk &nfn$ef;ygonf? tdkvHypftm;upm;yJGonf vlom;wdk xl;c|efajymifajrmufa&;twGuf
ud;yrf;kef;uefaom toGiftjyifw&yfudk azmfjyygonf? Todkaom ud;yrf;r_onf csrf;omokcESifh
qufEG,faeonf[k a&S;a[mif; *&dvlrsKd;rsm;u _jrifcJhonfhtav#muf ,aetcrf;tem;onf
acwfaygif;rsm;pGmrSpI ,Ofaus;aom vlom;rsm; qGwfcl;&ef &SmazGcJhaom qk}uD;rsm;jzpfonfh +idrf;csrf;ESifh
csrf;omokcudk &nfpl;I usif;yonf[k qdkEdkifygonf?
um,pGrf;tm;udk Om%ESifh pdwWpGrf;tm;rsm;enf;wl vdrRmpGmynmOm%fjzifh ysKd;axmifjcif;udk
tav;ay;aom a&S;*&dwkdif;&if;om;wdk. trGefjrwfqHk; pHowfrSwfcsufonf tdkvHypfxHk;pH"avh. ZpfjrpfY
wnf&Sdygonf? um,/ Om%ESifh pdwWAvoHk;oG,f oifhjrwfnDnmpGm v_yf&Sm;ygu vlom;. pGrf;aqmifEkdifr_
abmife,ferdwfrsm; csJxGifEdkifa=umif;udk pHcsdefa[mif;rsm; tzefwvJvJusKd;I pHcsdefopfrsm; wifEkdifjcif;jzifh
oufaojyEkdifygonf?
ydkrdkoefpGrf;+yD; pGrf;&nfomaom tm;upm;orm;rsm; arG;xkwf&mwGif
acwfopfody`HynmudkrDS;aom ydkrdkaumif;rGefonfh avhusifhenf;rsm;ESifh usef;rma&;xdef;odrf;enf;rsm;.

tcef;u t"duusonfrSm rSefygonf? odkaomf aemufqHk;Y tEkdifrcH t_H;ray;pdwf"mwfonfom


tdkvHypfol&Jaumif;udk atmifyJGo&zlaqmif;ay;Ekdifygonf?
yef;wkdifodka&mufcgeD;wGif tpGrf;ukef tm;oGefI t}udwfte,f vHk;yrf;&I emusifvmonfudk
avsmhyg;oGm;atmif rnfuJhodk avhusifhygoenf;[k a&$wHqdyf& tajy;orm;wOD; tar;cH&zl;ygonf? if;.
tajzum;emusifr_onf
rnfonfhtcgwGifrS
ravsmhoGm;cJhyg?
emusifvsuf
qufvuftm;pdkufoGm;Ekdif&efudkom
avhusifhxm;&ygonf?
b0ZmwfcHkay:rSmuJhodkyif
tm;upm;uGif;Yvnf; vlom;wdkonf rdrdwdk. pGrf;aqmifEdkifr_pHcsdefudk wdk;jrifhvdkygu cHEdkif&nfarG;um rdrd.
tm;enf;csufrsm;udk ausmfvGef&ef rdrdudk,fwkdif jyefvnfvHk;yrf;&ygonf?
tusKd;tjrwfESifh
ausmfv$m;r_udk
ar#mfrSef;um
vlom;onf
tqrwef}uD;rm;aom
tcuftcJtwm;tqD;rsm;udk tHwk&ef ud;yrf;tm;xkwf=u&ygonf? odkaomfvnf; tusKd;tjrwfudk
rpOf;pm;bJ pdefac:r_udk twwfEkdifqHk;/ taumif;qHk; &ifqkdifrnf[laom pdwf"mwfuomv#if
yuwdjynfhpHkaom atmifjrifr_udk &apEkdifygonf? ppfrSefaom tm;upm;pdwf"mwfudk uav;wOD;u
jyocJhygonf? rdrdxuf rsm;pGm}uD;olrsm;ESifh twlajy;yJG0ifcJh+yD; pdwfrav#mhbJ ,SOfydifcJh&m tm;vHk;.aemufrS
yef;wkdifodk a&mufaomtcgY atmifyJGcHaomavoHjzifh usaemf aemufqHk;uEkdifw,f [k
a=unmvdkufygonf? pdwftm;xufoefpGm ajy;cJhaom ydifyJGY _H;edrfhjcif; r&SdEkdifyg?
ppfjzpfyGm;cJhaomEkdifiHrsm;
jyefvnfoifhjrwfa&;twGuf
acwfopftdkvHypfudk
wnfaxmifcJhjcif;jzpfygonf? urBmhtxl;c|efqHk; tm;upm;orm;rsm; t}udwfte,f ydifqkdif=uaomfvnf;
oduQm&SdI rdwfjzpfaqGjzpf pdwf"mwfv$rf;rdk;aom ydifyJGwGif yg0ifqifEJ$=uaomtcgY e,ferdwfowfrSwfcsuf/
ta&S/ taemuf/ vlrsKd;ESifh Zmwdqkdif&m jcm;em;r_rsm; r&Sdawmha=umif; jyojcif;jzifh +idrf;csrf;aom EkdifiHwum
o[Zmw&&Sda&;udk tm;ay;Ekdifvdrfhrnf[laom ar#mfvifhcsuf qufvuf&Sifoefaernfjzpfygonf?
odkaomfvnf; usrwdk urBmonf ,ckwkdif b,m/ avmb/ a'go/ arm[ wnf;[laom
wHwkdif;}uD;rsm;jzifh ydkif;jcm;xm;jcif; cHae&ygonf? vlom;wdkonf rdrdwdkudk xdcdkufysufpD;apI rdrdwdk
qufvuf&Sifoefa&;twGufyif tEW&m,fyrnfh tiftm;rsm;udk wGef;vSefwdkufcdkufjcif;r&SdbJ tcsif;csif;
ydifqkdifwdkufcdkufaeaoma=umifh urBmay:wGif 'kuQyifv,fa0aeygonf? usOf;ajrmif;I t&mra&mufaom
pdwf"mwfrsm;udk z,f&Sm;I +idrf;csrf;a&;ESifh yl;aygif;aqmif&Gufa&;wdkudk toufoGif;ay;rnfh pdwf"mwfrsm;
TurBmY ay:aygufvm&efrSm vGefpGmvdktyfaeygonf?
("gwfyHkvmonf)
tdkvHypfrD;_; pydefEdkifiHodk a&muf&Sdvmonfudk udqdkaom atmifqef;pk=unf.
rdefcGef;tm; om;}uD; tvufZENm; (jrifhqef;atmif) u
1992 ckESpf ZGefv 13 &ufaeY zwf=um;aepOf
(aqmif;yg;tqufjyefvmonf)
arG;&myg t&nftaoG;rsm;udk txl;c|efqHk;tqifhwkdif zHGzd;apEdkifrnfh b0rsKd;twGuf
pdwftcs&qHk;aom tajccHtkwfjrpfrSm +idrf;csrf;a&;yif jzpfygonf? zdESdyfr_a=umifh ydjym;pdwf+idrfaejcif;/
wzufowf w,loeftawG;tac:rsm; ydkufzufxm;onfh acgif;aqmifydkif;Y ya,m*a=umifh rv_yfr&Sm;
+idrfoufaeonfh pdwftajctae[lonfh okyfysuftwkta,mif +idrf;csrf;a&;rsKd;udk qdkvdkonfr[kwfyg?
w&m;r#wr_/ *k%mpdwf/ nDnmoifhjrwfr_/ yk*~vdu vGwfvyfr_/ trsm;jynfol xdef;odrf;tyfaom
pnf;rsOf;rsm;twdkif; &Sdoifh&Sdxdkufaom nDr#r_/ rdrdEkdifiHtay: xm;tyfaom wm0efodpdwfESifh
tjynfjynfqkdif&m todtjrifem;vnfr_rsm;udk r#watmifjrifatmif yvkyfr_ ponfwdktay:wGif
tajccHaom +idrf;csrf;a&;rsKd;udk qdkvdkygonf?

tdkvHypfrD;_;wdkifonf trGefjrwfqHk;aom pHxm;csufESifh &nfrSef;csufrsm; jyefvnfqef;opfr_ESifh


pdwf"mwfjyefvnfoefpifjrifhrm;apr_wdk. oauFwjzpfygonf? aemufwv=umaomtcgwGif ESpfaygif;
ESpfaxmifausmfu vlom;wdk. ud;yrf;tm;xkwfr_udk *k%fyonfhtaejzifh pwifusif;ycJhaom
tm;upm;yJGawmf}uD;udk Tae&mY acwfopftoGifjzifh usi;f yygawmhrnf? 1992 ckESpf tdkvHypfyJGawmf}uD;Y
EkdifiHwumtm;upm;pdwf"mwfrsm;ESifh tjynfjynfqkdif&m em;vnfr_pdwf"mwfrsm; tjrifhqHk;tqifhodk
a&mufEkdifygap[k qkrGefaumif;ydkovdkufygonf? wcsdefwnf;wGif +idrf;csrf;a&;ESifh csrf;omokc&&Sda&;[laom
ydkrdkus,fjyefonfh kef;uefr_}uD;Yvnf; urBmolurBmom;tm;vHk; atmifyJGo&zlaqmif;Ekdif=uygap[lonfh
tvGefwefzdk;xm;&ygaom ar#mfvifhcsufudk azmfjyvdkuf&ygonf?
atmifqef;pk=unf
&efukef
8-6-1992
13
ppfrSefaom vHkcH&modk
tXrajrmuf *|dKufpf yDtmpf txdrf;trSwfa[majymyJGwGif atmifqef;pk=unf udk,fpm; a'gufwmrdkufu,ftJ&pfu
1993 ckESpf ar 19 &ufae atmufpzdk'fwuUodkvfY zwf=um;aompmwrf;?

* * *
1993 ckESpf *|Kdufpf yDtmpf txdrf;trSwfa[majymyJGY a[majym&ef ta=umif;=um;vmaomtcg
usr rsm;pGm*k%f,lrdygonf? rpPfyDtmpf . vlr_a&;vkyfief;rsm;ta=umif;udk =um;odcJh&onfh
twdwfumvrsm;/ txl;ojzifh usrtm; =uifemr_/ ulnDapmifha&Smufr_ ponfwdkudk oGefoifjyoay;cJhonfh
cspfcif&if;ESD;&aom av'Dyufx&pf&Sm *dk;bGwfof ESifh if;.cifyGef; uG,fvGefol aygvf wdkxHrS
=um;od&onfh twdwfumvrsm;udk jyefvnfowd&rdojzifh aEG;axG;aom arwWm"gwfudk cHpm;rdygonf?
Ta[majymyJGudk tJvDZbuf bk&ifraqmif u urux yvkyfI usif;yrnf[k od&ojzifhvnf;
usrtaeESifh txl;ESpfouf =unfEl;rdygonf? Tae&mYyif usronf ESD;aESmzvS,fyJGrsm;/ a[majymyJGrsm;udk
wufa&mufI tusKd;jzpfxGef;aom tcsdefumvrsm;udk jzwfoef;cJh&+yD;/ urBmt&yf&yfrS yk*~Kdvfrsm;ESifhvnf;
awGqHkcJh&ygonf? atmufpzdk'fwuUodkvf. aygif;oif;qufqHr_/ wnf+idrfat;jrr_ESifh awG;ac:ajrmfjrifr_wdkudk
awGuHcJh&onfh
,if;tcsdefumvrsm;udk
usr
jyefvnfowd&rdygonf?
xkda=umifh
'kuQonfavhvma&;tpDtpOf ESifh *|KdufpfyDtmpf txdrf;trSwf ESpfvnfa[majymyJGaumfrwD wdktm;
usrudk zdwfac:onfhtwGufwifomrubJ/ if;wdk. zdwf=um;r_a=umifh ESpfouf=unfEl;zG,f&m
twdwfumvrsm;udk jyefvnfowd&rdonfhtwGufyg aus;Zl;wifrdygonf?
*|KdufpfyDtmpf onf tcsdef&Sdor#/ pGrf;&nf&Sdor# 'kuQonfrsm;twGuf aqmif&GufcJhojzifh
Ta[majymyJGY/ 'kuQonfrsm;ESifhoufqkdifaom ta=umif;t&mrsm;udk ajym&ef rvdkawmh[k usr
awG;rdygonf? 'kuQonfjy\emESifhywfoufI y&dowfrsm;taeESifh aumif;pGmod&Sd+yD; jzpfaernf[k
xifygonf? usrtaeESifh Tta=umif;t&mESifhoufqkdifaom aemufqHk;wdk;wufjzpfxGef;r_rsm;udk
tenf;i,fr#xuf ydkI od&SdEkdifaom tajctaewGif r&Sdojzifh Tta=umif;t&mudk udkifwG,f&ef
wGefqkwfrdygonf?

odkaomfvnf; usr qufI pOf;pm;rdonfrSm refugee [laom toHk;tE_ef;udk


jrefrmjyefvdkufaomtcg 'kuQonf wenf;tm;jzifh 'kuQcHpm;ae&ol [k t"dy`m,faygufygonf?
Toabmtwkdif;om qdkygu 'kuQonfb0udk usrwkdtm;vHk; rvJGraoG od&Sd&rnfjzpfygonf?
b0&yfwnfr_. tESpfom&wefzdk;udkay;aom/ vHkcHr_ESifh udk,fpdwfESpfjzmcsrf;omr_wdkudk csKd;zJhzsufqD;onfh
tiftm;pkrsm;. ab;&efrS uif;a0;vHkcHa&;udk &SmazGae=uaom 'kuQonfrsm;yif jzpf=uygonf?
zsufqD;rnfhtiftm;pkrsm;udk od&SdrSomv#if rnfodkrnfyHk tumtuG,f,l&rnf[laom tajzudk
awGEkdifrnfjzpfygonf? urBmwcGifvHk;udk wkefv_yfajcmufjcm; pdwfxdckdufoGm;aponfh vlodrsm;vSaom
twd'kuQqdk;}uD;rsm;onf tao;tr$m;udpPuav;rsm;uyif pwifavh&Sd=uygonf? xdkudpPuav;rsm;onf
aepOfESifhtr# uHawG&onfh avmuD'kuQrsm;xJwGif tusKH;0ifaom/ csKyfxdef;xm;Ekdifonfh udk,fa&;udk,fwm
pdwfqif;&Jr_uav;rsm;ESifh rjcm;em;vSyg? vlom;. zefwD;r_a=umifh jzpfay:&aom ab;'kuQqdk;}uD;rsm;onf
(acgr'm&DyHkjyifyg) e*g;rif;. tpG,frsm;rS aygufzGm;vmaom ppfonfrsm;uJhodk wr[kwfjcif;
tifwkduftm;wkduf xGufay:vmcJhjcif; r[kwfyg? yHkjyifxJYyifv#if e*g;pG,frsm;udk vlom;wOD;u &atmif,lI
yuwddk;om;tjypfrJhonf[k rqdkEkdifaom &nf&G,fcsufESifh yx0Dajr}uD;ay:wGif pdkufysKd;xm;cJhjcif;jzpfygonf?
obm0ta=umif;oufoufa=umifh ay:aygufvm&jcif;r[kwfaom 'kuQqdk;}uD;rsm;onf jzpfdk;jzpfpOf[k
trsm;u owfrSwfxm;=uaom vlom;wdk. csKd,Gif;csufwdkY jrpfzsm;cHygonf?
TcsKd,Gif;csufwdkonf ae&mwumwGif &Sd&efvdktyfygoavm/ ae&mwkdif;wGif&Sdonf[k qdkI
a&m*gydk;r$m;rsm;udk rwm;qD;bJ xm;ygu tumtuG,fr&SdolESifh tm;enf;olwdkom 'kuQa&muf=u&rnfudk
em;vnfoabmayguf=u+yD; jzpfygonf? xdka=umifh vlavmuw&yfvHk;tm; ydkI tEW&m,fay;aeaom
jzpfdk;jzpfpOf[k owfrSwfxm;onfh oabmxm;r_rsm;tm; rSefuefatmif yjyifonfhudpPudk ydkrdkI
tmHkrpdkufoifhygvm;[k ar;ygu rqDavsmfaomt&mr[kwf[k qdk&rnfjzpfygonf? kyf0wKypPnf;udk
qxufxrf;ydk; t"duxm;vmaom avmu}uD;wGif ydkIom tm;}uD;vmyHk&aom oabmxm;rsm;ESifh
wefzdk;xm;r_tcsKdESifh pyfvsOf;aom usr. tawG;tac: t,ltqudk Ta[majymyJGY wifjyvdkygonf?
* * *
ppfat;acwfukefqHk;oGm;jcif;onf trsKd;om;a&;ESifh EkdifiHwumta&;wdkwGif oabmw&m;a&;/
EkdifiHa&; ponfwdkxuf pD;yGm;a&;ESifh ukefoG,fa&;wdkudk OD;pm;ay;oifhonfudk tcsufjyvdkufjcif;
jzpfonf[kvnf; ,lq=uygonf? odkaomfvnf; ydyuQESifh twd'kuQrsm;a=umifh yifyef;EGrf;e,fae+yDjzpfaom
jynfolrsm;ESifh wdkif;EkdifiHwdku vdkvm;awmihfwae=uonfh vlodrsm;vSaom urBmhpepfopf tm;
+idrf;csrf;om,mwdk;wufaom acwfwacwftjzpfodk ajymif;vJvmap&ef OD;pm;ay;vrf;pOfrsm;u
pGrf;aqmifEkdifrnfavm[k apm'uwufEkdifygonf?
ESpfq,f&mukefqHk;&ef eD;uyfvmonfESifhtr# vlom;. om,m0ajymr_udk wkdif;wm&mwGif
kyf0wKudkufwHrsm;jzifhom wkdif;wmIr&Ekdif[lonfrSm odomxif&Sm;vmygonf? tvGeftajccHusvSaom
qif;&Jr_jy\emudk oHk;oyfavhvm&mYyif qif;&J&ygonf[laom cHpm;r_udk jzpfay:aponfh csKdwJhr_a=umifh
ay:aygufvm&aom pdwfydkif;qkdif&moabmudk xnfhoGif;pOf;pm;&rnfjzpfygonf? qif;&Jr_ESifh pyfvsOf;aom/
acwfopftjrif[kqdkaom t,ltqonf jrefrmwdktzdk topftqef;r[kwfyg? kyf0wKypPnf;
rjynfhpHkyguif;/ udk,fpdwfrcsrf;omonfhtcgwGifif;/ vlom;wOD;tm; +yD;jynfhpHkapI b0udk
t"dy`m,f&Sdapaom kyfydkif;ESifh emrfydkif;qkdif&mpGrf;tifrsm; acgif;yg;jcif;onf qif;&Jjcif;yif jzpfygonf?
qif;&Jjcif;. qefusifbufrSm csrf;omjcif;jzpf+yD; kyf0wKuG,f0r_udkomrubJ ukd,fvufom,mr_ESifh
aysmf&$ifr_[kvnf; oabm&ygonf? pdwfcsrf;omjcif;/ udk,fcsrf;omjcif;[lI&Sd+yD;/ usrwdkonf
udk,fpdwfESpfyg;pvHk; csrf;omvdk=uygonf?

r=umc% ajymqdkjcif; ryonfhwkdifatmif us,fjyefpGm vufcHxm;onfhtcsufrSmum;


pdwfcsrf;omr_uJhodk tvG,fwul t"dy`m,ftrsKd;rsKd;aumuf,lEkdif+yD; em;vnf&efcufcJI aocsmpGm
rodEkdifaomudpPrsKd;udk jrihfwiftm;ay;&ef wm0ef,laqmif&Guf=urnfhtpm;/ ydkI odomxif&Sm;aom
'kuQtaygif;udk
yaysmufa&;twGufom
tjynfjynfqkdif&m
at*sifpDrsm;ESifh
tpdk;&wdku
ud;pm;vkyfudkifoifhonf[laom tcsufyifjzpfygonf? vkyfc/ usef;rma&;/ vkyfief;cGiftajctae/ tdk;tdrf/
ynma&;/ (ynma&;qdkonfrSmvnf; rnfumrwW usOf;ajrmif;aom ynma&;rsKd;) ponfwdkY
tenf;qHk;&Sd&rnfh tqifhtwef;udk owfrSwf&ef &nf&G,fonfh vrf;pOfrsm;ESifh Oya'ycsufrsm;onf vlb0
om,m0ajyma&;udk OD;wnfaom/ tjzpfEdkifqHk;[k ar#mfvifhEkdifonfh vkyfaqmifcsufrsm;jzpfonf[k
a,bk,stm;jzifh ,lq=uayonf? kyfydkif;qkdif&m tajctae aumif;rGefvm+yD;aemuf vlr_oabmxm;/
udk,fusifhw&m;ESifh
'\eqkdif&m
wefzdk;xm;r_rsm;wGifvnf;
wdk;wufaumif;rGefvmrnf[k
rSwf,lxm;=uyHk&ygonf? tlrawmifhrS oDvapmifhEkdifrnf [laom usrwdk jrefrmpum;onfvnf;
,Ofaus;r_abmifrsm;udk ausmfv$m;I us,fjyefpGm vufcHxm;=uaom oabmw&yfyif jzpfygonf? yxr
t0t+yJpm;/ aemufrS udk,fusifhw&m; [laom *smrefpum;udk trSwf&rdygonf?
odkaomfvnf; Todk rSefuefonf[k ,lqxm;=uaom pum;&yfwdkonf vltzJGtpnf;xJwGif
trSefwu,f jzpfysufaeonfrsm;udk yuwdtwkdif; a&mifjyef[yfaeonf[k ajym&ef rvG,fulvSyg?
b0&Sifoef&yfwnfa&;twGuf raumif;r_rsm;udk usL;vGefI udk,fusifhw&m;ysufae=uonfh udpPrsm;rSm
rjiif;Edkifaom tcsufyif jzpfygonf? kyf0wKypPn;f tv#Hy,fuG,f0ae+yD;rS olwyg;ypPnf;udkvdkcsif/
vk,lcsifaom tbdZmAsmyg' pdwfwdkudk rxdef;odrf;Ekdifojzifh/ raumif;r_'kpdkufESifh 'kuQtrsKd;rsKd;
ay:xGufvm&onfrSmvnf;
xif&Sm;vSygonf?
xdka=umifh
vlb0tcGifhtvrf;rsm;
qdk;0g;pGm
qHk;_H;ae&olrsm;u if;wdk.b0 aumif;rGefa&;twGuf xyfcgwvJ ud;yrf;=uojzifh ay:xGufvm&aom
tusKd;oufa&mufr_rsm;xufpmv#if/
uG,f0csrf;om+yD;olrsm;u
qxufxrf;ydk;
tqufrjywf
vdkcsifawmihfw &ruf avmb}uD;=uaoma=umifhom rw&m;r_/ udk,fusifhw&m;ysufr_/ qif;&J'kuQ ydkI
}uD;xGm;vmjcif;jzpfonf[k
qdkEdkifygonf?
vlom;.
avmb[lonfrSm
tqHk;r&Sdojzifh
tajccHvdktyfcsufrsm; tvHktavmuf &&Sd+yD;onfhwkdifatmif r&Sdao;/ rvHkavmufao;[laom
pdwf"mwfonf
cdkifrmpGm
qufvufudef;atmif;aeEdkifygonf?
Tonfa=umifh
kyfydkif;qdkif&m
wkd;wufuG,f0r_onf qif;&J'kuQtaygif;udk ay:aygufapaom tjcm;tiftm;pkrsKd;pHkudk avsmhyg;atmif
yvkyf&efrqdkxm;ESifh/ pD;yGm;a&;ydyuQwdkufyJGudkyif avsmhyg;oGm;atmif tmrcHEkdifrnf[k rar#mfvifhEdkifyg?
qif;&J'kuQjzpf&jcif; ta=umif;&if;trsKd;rsKd;ukd &SmazGaom Ak'<w&m;awmfwGif tawmrowfonfh
vdkcsifawmifhwr_jzpfaom
avmbudk
pdwfwnf+idrfoef&Sif;r_tm;
taESmuft,Sufay;onfh
udavomq,fyg;wGif yxr ae&mY xm;&Sdygonf? ay;urf;pGef}uJjcif;[laom 'ge udkrl Ak'<. yg&rDq,fyg;/
yusifh&rnfh yknud&d,m aumif;r_q,fyg;/ rif;usihw
f &m;q,fyg;wdkwGif xdyfqHk;u ae&may;xm;ygonf?
Todk 'ge ay;urf;pGef}uJr_udk tav;ay;xm;jcif;rSm avmuDY *k%foduQmwufap&efESifh
avmukwW&mtusKd;twGuf[lI yg;eyfpGm wGufudef;csum tvtwef;yr_udk vG,fvifhwul
axmufcHtm;ay;jcif;jzpfonf[k rrSwf,loifhyg? oabmxm;}uD;jcif;/ ppfrSefaom apwemo'<gw&m;t&
ay;urf;pGef}uJjcif;
ponfwdkonf
avmbudk
xda&mufpGm
wefjyefwGef;vSef&mYif;/
+idrf;csrf;om,maysmf&$ifr_udk
ay:aygufaponfh
pdwfaumif;/
apwemaumif;rsm;
jzpfay:&m
a&aomufjrpftjzpfif;/
ta&;}uD;vSonfudk
todtrSwfyjcif;yif
jzpfygonf?
tr&yl&
r[m*E<mHkausmif;wdkufrS aus;Zl;awmf&Sif q&mawmfbk&m;}uD; t&SifZeumbd0Ho. tqdktrdeft&
oDvraumif;v#if 'geyif roef&Sif;Ekdifyg? tvvkyfonfhtcgY csD;rGrf;cHvdkjcif;/ *k%f,lvdkjcif;onf avmb/
ewfjynfa&mufvdkjcif;onf avmb [k q&mawmfbk&m;}uD;u =o0g'ay;cJhygonf?

arwWm/ *k%m/ rk'dwm/ OyuQm[laom jA[Rmpdk&fw&m; av;yg;onf 'kuQudk oufomap+yD;


owW0gtm;vHk;udk aysmf&$ifr_ay;Ekdifaom toefpifqHk;/ taumif;rGefqHk; pdwftajctaersm;[k
Ak'<bmom0ifwdku ,lq=uygonf? Todkaom jrifhjrwfonfh pdwfxm;rsm; ray:Edkifatmif }uD;rm;aom
t[eftwm;tjzpf wnf&SdaeonfrSm trsufa'go odkr[kwf rvdkrkef;wD;pdwfr[kwfbJ umv=um&SnfpGm
tpOfwpdkuf udk,fusKd;udkom usOf;ajrmif;pGm =unfhcJhojzifh ay:aygufvm&aom yHkaopdwfxm;yif jzpfygonf?
rw&m;cH&jcif;/ txiftjrifvJGrSm;jcif;/ a=umuf&GHjcif;/ remvdk0efwdkjcif;wdka=umifh ay:aygufvm&aom
trsufa'go/ odkr[kwf rvdkrkef;wD;pdwfwdktm; at;+idr;f atmif yvkyf&mwGif onf;cHjcif;/ cGifhv$wfjcif;/
cspf=unf&if;ESD;jcif; ponfwdkukd jzpfay:apEkdifaom pdwfoabmxm;}uD;r_ vHkavmufpGm &Sd&rnfjzpfygonf?
odkaomf wzufom;Yvnf; w&m;r#wr_/ =uifemr_/ pmemaxmufxm;r_wdkudk tnDtr#
cHpm;ydkifcGifh&Sdonf[laom
tcsufudk
t"du
OD;aqmifyg0ifaeolrsm;.
twGif;pdwfu
vufrcHEkdifonfhtay:wGif ydyuQ tjrpfwG,fvmaomtcgY +idrf;csrf;om,mr_udk xdef;odrf;&ef odkr[kwf
jyefvnf&&Sd&efrSm
jzpfEkdifvdrfhrnf
r[kwfawmhyg?
=urf;wrf;jcif;/
wudk,faumif;qefjcif;/
tjrifusOf;ajrmif;jcif; wdkonf avmbESifh oufqkdifouJhodk =uifemoem;jcif;/ em;vnfr_&Sdjcif;/
tar#mftjrif&Sdjcif;wdkonf ppfrSefaom oabmxm;}uD;r_ukd t&if;cHonfh aumif;jrwfaom 'gew&m;ESifh
oufqkdifaeygonf?
rdrdwGif&Sdor# aumif;aomt&m/ ESpfoufp&mrsm;xJrS tjcm;olrsm;tm; cJGa0ay;jcif;tm;jzifh
csrf;omokc[lonf wudk,faumif;pdwfudk auseyfatmif jznfhqnf;onfhudpPxuf ydkIus,fjyefaom
tajccHvdkaeonfudk em;vnfa=umif; jyo&ma&mufygonf? xdkrSwqifh wdk;wuf,Ofaus;aom
vltzJGtpnf;udk umuG,fapmifha&Smufrnfqdkygu olwyg;. cHpm;csufESifh tcGifhta&;rsm;udk
dkaoav;pm;jcif;onf rdrd. cHpm;csufESifh tcGifhta&;udk umuG,fonfhenf;wl ta&;}uD;vSonfudk
od&Sdem;vnf&ef ra0;awmh[k qdkEkdifygonf? odkaomfvnf; urBmh+idrf;csrf;a&;ESifh vHkcHa&;tajccHjzpfaom
vlr_qufqHa&; ajyjypfr_udk zsufqD;onfh wzufapmif;eif;vkyf&yfrsm;udk rSefuefatmif yvkyf&ef
vdktyfonf[laom tcsufudkrl t+rJwrf; tjynfht0 em;vnfoabmaygufjcif; r&Sd=uyg? xdka=umifh
udk,fusKd;twGufom OD;pm;ay; tav;xm;vdkaom qENudk Ak'<bmomESifh tjcm;bmoma&;/
vlr_a&;pepfrsm;u todtrSwfycJh=u+yD;/ rSefuefatmifyjyif&ef ud;pm;=ujcif; jzpfygonf? udk,fusKd;udkom
vlb0. tESpfom&tjzpf xm;&Sdaom ykxkZOfwdk. jyif;jyaomqENtm; wGef;vSefjcif;ESifh olwyg;tusKd;
aqmif&Gufay;jcif;udk t"duxm;aom udk,fusifhw&m;udkom vdkufemjcif;wdkonf ppfrSefoefpifaom
olawmfaumif;w&m;yif jzpfonf [k *sL;bmomavhvmol ynm&SifwOD;u a&;om;xm;ygonf?
vlom;tm;vHk;tm; olrsm;tusKd;udk udk,fusKd;xuf OD;pm;ay;=u&ef ajzmif;jzajymqdkEkdifrnf[k
ar#mfvifhjcif;onf rodem;rvnf&ma&mufygonf? odkaomfvnf; trsm;jynfol oabmxm;tay:
=oZmanmif;Ekdif+yD; vltytrlESifhywfoufI tjynfjynfqdkif&mtqifhtwef;udk pHowfrSwfEkdifonfh
tpdk;&rsm;ESifh tzJGtpnf;rsm;u qHk;jzwfcsuf cdkifrmpGmcsrSwfjcif;jzifh udk,fusKd;pD;yGm;[lonfrSm vlwOD;.
udk,fusKd;jzpfap/ vlwpk. udk,fusKd;jzpfap/ wkdif;jynfwjynf. udk,fusKd;jzpfap/ olwyg;. tusKd;pD;yGm;ESifh
vHk;0uif;uGmIr&a=umif; urBmolurBmom;trsm;pku od&Sdoabmaygufem;vnfEkdifygonf? kyfydkif;qdkif&m
wdk;wufr_onf vlr_a&;/ EkdifiHa&;ESifh udk,fusifhw&m;tqifhtwef;udk wdk;wufaumif;rGefaponf[k
rSwf,lrnfhtpm; oifhawmf&m vlr_a&;/ EkdifiHa&;ESifh udk,fusifhw&m;qkdif&m wefzdk;xm;r_rsm;udk
xdxda&mufa&muf
jrifhwiftaumiftxnfazmfay;jcif;onf
kyfydkif;qkdif&m
wdk;wufr_udk
taxmuftulyHkomrubJ ,if;wkd;wufr_a=umifh &&Sdvmaom toD;tyGifhudkvnf; rSefuefpGm
jzefa0Ekdifaprnf [lonfudk rpOf;pm;oifhygoavm? aomu qif;&Judk a&Smif&Sm;Ekdifap&ef vHkavmufaom
"eOpPmESifh xdk"eOpPmrsm;udk vdrRm rSefuefpGm toHk;cswwfaomESvHk;om; wdkonfomv#if
taumif;qHk;aom csrf;omr_ jzpfonf[lI tD;uDvyfpf qdkol tmoifjyZmwfa&;q&m}uD;u

a&;om;cJhzl;ygonf?
q,fpkESpfaygif;rsm;pGm
ppfrufrsm;/
awmfvSefa&;ESifh
tm%m&Sifpepfrsm;
jzpfyGm;cJh+yD;aemuf xGef;opfp acgrtmoif 'Drdkua&pDpepfonf vGwfvyfpGm qifjcifawG;awmwwfaom
vlom;wdktwGuf
tvGefw&m
xl;uJpGm
oifhawmfa=umif;
pwifoufaoxlaeonfhacwfY
tmoifjyZmwfq&m}uD;u ,if;odk a&;om;cJhjcif;jzpfygonf?
rdrd. om,m0ajyma&;ESifh roufqkdifaom ta=umif;t&mtm;vHk;udk zHk;uG,f&ef ud;pm;onfh
tjrifusOf;ajrmif;aom kyf0g'onf trSefpifppf rdrdESifhtoufqkdifqHk;aom udpPudkyg aemufqHk;wGif
zHk;uG,foGm;Ekdifygonf? tar&duefjynfaxmifpk. vlrp_ D;yGm;a&;tem*gwfwGif &ifqdkif&rnfh auseyfr_"avh
ta=umif;udk
aqG;aEG;&mwGif
ygarmuQ
uif;euf-a*gb&dof
u
uHaumif;olESifh
tcGifhxl;cHpm;=u&olrsm;onf avmavmq,f pnf;pdrfcH&r_ESifh auseyfr_udk &&Sd&eftwGufom
tmHkyae=uojzifh if;wdk. a&&Snfom,m0ajyma&;udpPudk xnfhoGif;pOf;pm;jcif; ry=uawmh[k
axmufjyxm;ygonf? TonfrSm t&if;&Sifavmu[k ac:aeqJjzpfaom avmuYomr[kwfbJ
ydkIeuf_dif;aom/ ydkIa,bk,susaom vlyifukd,f ZmwdpdwfESifhvnf; oufqkdifaeygonf [k
a&;om;xm;ygonf? cdkifrmpGm wnfaqmufxm;aom 'Drdkua&pDtzJGtpnf;rsm;/ pnf;rsOf;rsm;jzifh
axmufulxm;onfh
csrf;omuG,f0aom
pufr_EkdifiHwEkdifiH.
wnf+idrfa&;ESifh
qufvuf
om,m0ajyma&;wdkudk usOf;ajrmif;aom vwfwavmtusKd;udkom vdkvm;onfh Zmwdpdwfu
odomxif&Sm;pGm
tEW&m,fyaeonfqdkygu
'Drdkua&pD
EkdifiHa&;pepfESifh
vGwfvyfaom
aps;uGufpD;yGm;a&;pepfwdkudk r=umrDurS pGefpm;I raorcsmESifh usifhoHk;ae=uaom EkdifiHrsm;udk
,if;pdwf"mwfu ydkI tEW&m,fryEkdifygoavm? pD;yGm;a&;ESifh EkdifiHa&;tm%mudk vuf0g;}uD;tkyfxm;&I
auseyfae=uaom
vlenf;pku
}uD;pdk;aeqJjzpf+yD;
w&m;r#wr_ESifh
vGwfvyfr_a&mifjcnfudk
jrif&Edk;Edk;jzpfaeaom vltzJGtpnf;rsm;wGif tqdkygtwWpdwfonf tvGefyif tEW&m,f}uD;vSygonf?
xGef;opfp 'Drdkua&pDEkdifiHrsm;Y kyfydkif;qdkif&m tusKd;cHpm;r_rsm;udk rdrdwdk ar#mfvifhxm;ouJhodk
csufcsif;vufiif;r&&Sd=uI
rausreyfjzpfaeolwdkonf
if;wdkpdwfysufr_/
rcsifhr&Jjzpfr_wdkudk
ayghyg;oGm;ap&eftwGuf jzpfvmor# jy\emwdkonf tcsKdaomtzJGtpnf;rsm;/ vlwef;pm;rsm;/
vlrsKd;rsm;ESifh EkdifiHrsm;. ya,m*a=umifh jzpfonf[laom ra&r&m/ a[mif;EGrf;aqG;ajrvSonfh
oDtdk&Dt,ltqrsm;udk axmufcHtm;ay;=uygawmhonf? wzufapmif;eif; oabmxm;/ ta=umif;rJh
,HkrSm;oHo,jzpfr_ESifh t=urf;zufr_rsm;udk jzpfay:apaom ,if;t,ltqrsm;onf t"dutm;jzifh
w&m;cH&Smjcif;omjzpf+yD; wm0ef0wW&m;udk jiif;qefjcif;/ vlr_pD;yGm;a&; tajccHjy\emrsm;.
oabmobm0ukd ajzmifhrwfpGm ynmOm%fjzifh roHk;oyfEkdifjcif;/ ,if;jy\emrsm;udk ZJG&Sd&Sdjzifh ckdifrmpGm
rudkifwG,fEkdifjcif;
ponfwdkudk
jyo&ma&mufygonf?
jzpfajrmufatmifjrifr_rSefor#ukd
kyfydkif;qkdif&mtjrifjzifhom
wefzdk;jzwfjcif;onf
vltzJGtpnf;udk
usOf;ajrmif;ap&ef
uefowfxm;aomtjrifyif
jzpfygonf?
Ttjrift&omqdkygu
vltzJGtpnf;qdkonfrSm
touf&Sifoefvdkaom pdwfavmufudkom od&SdcJh=uaom orkdif;rwdkifrDacwf vlowW0grsm;xuf
tenf;i,fr#om wkd;wufonfh twWjyif;aom pm;oHk;ukefpkaqmif;onfh tzJGtpnf;w&yfyif
jzpfaeygwmhonf? xdkxuf omvGefjrifhjrwfaom t&nftaoG;rsm; &Sdap&efrSm pdwfydkif;qkdif&mrsm;udkvnf;
wefzdk;xm;&rnf jzpfygonf?
vlom;taeESifh aomuuif;a0; vHkcHa&;udk vdkcsifawmifhw=uonfrSm vHk;0 oabmusvSygonf?
tv#Hy,fuG,f0aom kyf0wKypPnf;rsm;jzifh rdrdudk,frdrd ywf0kdif;I tm;jznfhxm;jcif;jzifh vHkcHr_&&Sdrnf
r[kwfonfrSm cdkifrmaom oufaoom"ursm;&Sdygonf? odkaomfvnf; vlaygif;rsm;pGmwdkonf
kyf0wKypPnf;rsm; pkpnf;EkdifrSomv#if vHkcHr_udk tmrcHay;Ekdifrnfhtvm; yrlae=uonfrSm 0rf;enf;p&myif
jzpfygonf? urBmhvHkcHa&;udk ,ae t}uD;tus,f tEW&m,fyaeonfrSm tqif;&JqHk;EdkifiHrsm;.
pD;yGm;a&;csKdwJhr_
r[kwfyg?
vlavmu.
trsKd;rsKd;aom
ZmwdpdwfESifh
vdkvm;csufwdkudk

aphpyfzsefajzay;Ekdifaom oabmw&m;ESifh usifhpOfrsm;udk *krpdkufbJ/ ESdyfuGufzsufqD;xm;aom


ae&ma'orsm;wGif jyif;xefpGmjzpfay:aeonfh bmoma&;/ vlrsKd;a&;ESifh EdkifiHa&;oabmxm; uJGvJGr_rsm;u
tEW&m,fyaejcif;yif jzpfygonf? v$rf;rdk;}uD;pdk;ae=uaom yk*~Kdvfrsm;ESifh tkyfpkrsm;u if;wdk pdwful;,Of&m
tkyfpktusKd;pD;yGm;xuf ydkIvkyfaqmif&ef jiif;qefae=uI vlr_ab;'kuQqdk;}uD;rsm; jzpfay:vm&ygonf?
iwfrGwfacgif;yg;r_udk umuG,fonfh taumif;qHk;enf;rSm wm0efodwwfaom tpdk;&&Sd&efyif jzpfonf[k
xif&Sm;aom
zHGzd;r_qkdif&m
abm*aA'ynm&SifwOD;u
qdkzl;ygonf?
ulnDaxmufyHhr_udk
xda&mufatmifjrifjcif;r&Sdatmif yvkyfaeaom tajctaersm;u ajymif;vJ&ef rud;pm;bJ
ulnDaxmufyHhaejcif;onf EkdifiHa&;t&if;/ pD;yGm;a&;t&if; rSefuefaomvkyf&yf[k rajymEkdifoavmufyif
jzpfygonf? kyf0wKypPnf;rsm;ESifh twwfynmrsm; rnfr#yif ay;urf;apumrl vlom;. wm0efrJhr_/ csKd,Gif;r_/
raumif;r_ ponfwdkrS ay:aygufvm&aom qdk;oGrf;onfh tusKd;qufrsm;udk ausmfv$m;z,f&Sm;Ekdifrnf
r[kwfyg?
tedrfhqHk;jzpfaom w&m;r#wr_ESifh onf;cHcGifhv$wfr_wdkudk xdef;odrf;xm;onfh wefzkd;xm;r_pepfrS
vJGacsmfoGm;aom vrf;pOfrsm;a=umifh wkd;wufonfh EkdifiHrsm;a&m zHGzd;pEkdifiHrsm;yg 'kuQa&muf=u&ygonf?
qdkAD,ufjynfaxmifpka[mif; vsifjrefpGm yduJGI vlrsKd;a&;udk t"duOD;pm;ay;=uonfh EdkifiHtrsm;tjym;
yg0ifaom wkdif;EkdifiHopfrsm; ay:xGufvmjcif;onf ESpfaygif;rsm;pGm tm%m&SifpepfESifh tkyfcsKyfjcif;jzifh
wlnDr_ESifh emcHr_udk &EkdifzG,f&m&Sdaomfvnf; a&&Snfat;csrf;om,mr_ odkr[kwf wnf+idrfr_udkrl r&Edkifa=umif;
jyo&ma&mufygonf? tm%m&SifacwfvGefpepf udk tawmfav; atmifjrifpGm usifhoHk;cJhaom
,l*dkpvm;AD;,m;
EdkifiHwGifvnf;
kyfydkif;qdkif&m
tusKd;cHpm;r_rsm;onf
orkdif;tawGtuHrS
arG;xkwfvdkufaom pdwfydkif;qkdif&m rESpfrdzG,f cHpm;csufrsm;ukd yaysmufatmif ryvkyfEkdifojzifh ,cktcgwGif
abmfvuef a'oY tqdk;0g;qHk;aom bmoma&;/ vlrsKd;a&; t=urf;zufr_rsm;ESifh uHawGae&jcif;yif
jzpfygonf?
+idrf;csrf;r_/
wnf+idrfr_ESifh
pnf;vHk;nDnGwfr_wdkudk
a&$aiGypPnf;rsm;ay;Iif;/
twif;t"rRyvkyfIif; &&SdEkdifrnf r[kwfyg? olwyg;. t,ltqESifh tcGifhta&;wdkudk dkaoav;pm;I
vlvdktyfcsufudk pmemod&SdEkdif&ef ypkysKd;axmifay;jcif;jzifhom +idrf;csrf;wnf+idrfr_ESifh pnf;vHk;nDnGwfr_udk
&Ekdifrnfjzpfygonf? ckdifrmaom vltzJGtpnf;ay:aygufa&;wGif uJGjym;r_ESifh t,ltq rwlr_wdku
wm;qD;aejcif;r[kwfbJ/ aysmhaysmif;r_r&Sdjcif;/ tjrifusOf;ajrmif;jcif;/ kyfydkif;qdkif&mudkom OD;pm;ay;jcif;/
ponfwdkuom ,if;vltzJGtpnf;. &Sifoefwkd;wufr_udk [efwm;aejcif;jzpfygonf? olwyg;u
vlom;wOD;uJhodk
yrlqufqHyg&ef
awmif;qdkvmonfudk
ysufjy,fatmif
yvkyf&mwGif
rdrdESifhuJGjym;onf[laom tcsufwcsufudkom vHkavmufaom ta=umif;jycsuf[k cH,lonftxd
pdwfoabmxm;rsm; rma=umcGifh &vmaomtcgrl acwfopf,Ofaus;r_wdk. tqifwefqmwdkonfvnf;
xdwfvefp&m t&Sdeft[kefjzifh a=urGysufpD;&ayawmhonf?
urBmay:wGif tEW&m,ftrsm;qHk; &ifqkdifae&aom a'orsm;Y onf;cHcGifhv$wfr_/ =uifemoem;r_ESifh
vHkcHr_
ponfwdk
uG,faysmuf+yD;
pm;oHk;ukefypPnf;rsm;
tvGefyifavsmhenf;oGm;aomfvnf;
ppfvufeufypPnf;rsm;rSmrl aygrsm;aeqJjzpfygonf? TonfrSm wefzdk;xm;r_pepfwckvHk; uajymif;ujyef
jzpfoGm;jcif;yif jzpfygonf? vlu zefwD;vdkufaom trkef;yGm;r_/ aoG;xGufoH,dkr_ESifh vlr_pD;yGm;a&;
upOfhuvsm;jzpfr_rsm;rS vGwfajrmufEkdifrnfh wckwnf;aomenf;vrf;rSm oufqkdifoltm;vHk; pka0; aqG;aEG;
aphpyf ndE_dif;I +idrf;csrf;aomenf;jzifh tajz&Sm&efyifjzpfa=umif;/ od&Sd em;vnf oabmayguf
vmaomtcsdeftcgYrl qifjcifwHkw&m;udk jyefvnfusifhoHk;&ef rvG,fulawmhaom tajctaeodk
a&muf&Sdae+yD; jzpfygawmhonf? rw&m;r_udk w&m;0ifatmif jyXmef;I Oya'udk ysuf&,fyum
vlr_pD;yGm;a&;ESifh EkdifiHa&;rnDr#r_wdkudk oufqdk;&Snfaponfh pepfrsm;u yHkoGif;ay;vdkufolwdkonf
*dk%f;*%tkyfpk tusKd;xuf w&m;r#wa&;ESifh trsm; om,m0ajyma&;udk ydkI OD;pm;ay;aom r#wonfh

oabmwlnDcsuf[laom t,ltqudk jrefqefpGm ndEd_if;vufcHjcif; ryEkdif=uyg? odkr[kwf vHk;0


vufrcHEkdif=uyg?
ppfat;acwfwGif &ufpufaom tpdk;&rsm;ESifh vufeufudkiftkyfpkwdk. rw&m;r_rsm;udk
obm0w&m;a&;&m ta=umif;rsm;a=umifh cGifhv$wfxm;cJh=uygonf? xdka=umifh ay:xGufvmaom
&v'frsm;rSm auseyfzG,f&mr&Sdyg? ,cktcgwGif w&m;r#wr_ESifh vltcGifhta&;udk t"duxm;
tav;ay;vmaomfvnf; EdkifiHa&;ESifh pD;yGm;a&; (txl;ojzifh pD;yGm;a&;) tjrwf&r_udkom
xdyfwef;wifvdkonfh yk*~Kdvfrsm; &SdaeqJyif jzpfygonf? odkaomfvnf; umv=um&SnfpGm
uG,f0csrf;omvmcJhaom vltzJGtpnf;rsm;wGifvnf; vlr_a&;a&m*g}uD;rsm; pJGuyfae=uI tem*wftwGuf
&ifav;ae=u&ygonf? csrf;omp EkdifiHrsm;uvnf; if;wdk. OpPm"etawmfrsm;rsm;udk vufeufESifh
ppfwyftwGuf toHk;yae=uyHk &ygonf? xdka=umifh ydkI csrf;omuG,f0jcif;ESifh ydkI
+idrf;csrf;om,mjcif;wdkonf tajccH obm0tm;jzifh tquftoG,f r&SdonfrSm &Sif;vSygonf?
vlavmuwckvHk; om,m=unfEl;a&;twGuf csrf;omuG,f0r_ESifh +idrf;csrf;r_ ESpfckpvHk; vdktyfygonf?
csrf;omuG,f0r_u udk,fqif;&Jjcif;udk pdwfoufomapI +idrf;csrf;r_u pdwfwnf+idrf at;csrf;jcif;udk
jzpfay:apygonf? TESpfcsufudk tnDtr# OD;pm;ay;aom vrf;pOfrsm;onfomv#if udk,fpdwfcsrf;omr_udk
cHpm;Ekdifrnfh avmuudk jzpfay:apEkdifygonf? pD;yGm;a&;wdk;wufatmif ud;yrf;&mwGif tjrifusOf;ajrmif;r_ESifh
vlrqefr_wdkudk tvG,fwul jzpfay:apaom avmbtEW&m,fudk owd&Sd=u&ef vdktyfygonf? rdrd.
aysmf&$ifr_udk jrifhwifonfhtaeESifh olwyg;. aysmf&$ifr_udk vufcHudqdkaom pdwfoabmxm;}uD;r_udk
jynfolrsm;ESifh wkdif;EkdifiHrsm;u ypkysKd;axmifay;Ekdifygu rajz&Sif;Ekdif[k xif&aom jy\emwdkonf
cufcJvSawmhrnf r[kwfyg?
kyfydkif;qkdif&m taxmuftulrSefor# qHk;_H;cJh&olwdkwGif tm;udk;tm;xm;yp&m[lI rdrdwdk.
,Ofaus;r_ESifh
pdwfydkif;qkdif&m
wefzdk;xm;r_"avhom
usefawmha=umif;udk
'kuQonfrsm;ESifh
qufqHvkyfudkifolrsm; todqHk;jzpfygonf? bdk;bGm;pOfquf ,Hk=unfvufcHvmcJh=uaom o'<gw&m;/
*k%mw&m;wdkrS aygufzGm;vmaom a0iSay;urf;vdkpdwfrsm;a=umifh/ tdk;rJhtdrfrJhjzpfae&ol qif;&Jom;uyif
rdrd. &SdpkrJhpk &duQmav;udk tv#Hy,fuG,f0oluJhodk olwyg;tm; =unfEl;pGm ay;urf;jcif;rsm;vnf; &Sdygonf?
wzef udk,fusKd;udkom t"duxm;onfh obm0udk =umjrifhpGm arG;jrLtm;ay;I ay:aygufvmaom tbdZm
Asmyg' pdwfrsm;. v_Haqmfr_a=umifh 'kuQonftcsif;csif;xHrSyif cdk;0Sufvk,uf=uonfrsm;yif &Sdygonf?
pifppfrSmrl urBmh'kuQonftrsm;pkonf vlrqefr_ESifh ynmOm%fuif;rJhr_a=umifh jzpfay:vm&aom
rcHomawmhonfh tajctaersm;rS uif;vGwf&m vHkcH&mudk &Smae=uolrsm;jzpfygonf?
arwWmw&m;/
qifjcifwHkw&m;ESifh
w&m;r#wr_}uD;pdk;aom
vltzJGtpnf;udk
pdwful;,Ofar#mfrSef;cJh=uonfrSm vl,Ofaus;r_oufwrf;wav#mufvHk;yif jzpfygonf? Tar#mfvifhcsufonf
pdwful;,Oftdyfruf jzpf&rnfavm/ 'kuQrsm;ajrmif Tvlabmifudk t+rJwrf; taumif;bufrSjrifaom
umvfayghyg; u tarSmifonf ,cifuwnf;u &SdaecJhaomfvnf; tvif;a&mif ay:aygufvmonfrSm
r=umao;[k qdkygonf? ay:xGef;pjzpfaom tvif;a&mifudk w,kw, =unfh_apmifha&Smuf&rnf jzpfygonf?
tao;i,fqHk;aom tvif;a&mifudkyif urBmwcGifvHk;&Sd tarSmifxku uG,faysmufatmif rvkyfEkdifyg?
tarSmif[lonfrSm vHk;0uif;rJhjcif;oabmudk aqmifygonf? tarSmif[lonfrSm tvif;a&mifr&Sdjcif;om
jzpfygonf? odkaomfvnf; ao;i,faom tvif;a&mifonf us,fjyefpGm 0dkif;&Hxm;aom tarSmifxkudk
rzdcGif;Ekdifyg? Ttvif;a&mifav; ydkrdk xGef;vif;awmufyvmEkdif&eftwGuf tm;aumif;&ef vdktyfygonf?
Ttvif;a&mifudk cspfjrwfEdk;vmEkdif&eftwGuf 'kuQa0'em[k oabmrxm;bJ aumif;r_r*Fvmtjzpf
ESvHk;oGif;I usifhom;&atmif=unfhzdk vdktyfygonf? urBmay:wGif rSDwif;aexkdifol tm;vHk;tm; vHkcHr_
tvHktavmufay;Ekdifaom ydkrdkxGef;vif;onfh urBmavmuudk usrwdk tvGefyif vdktyfvsuf&Sdygonf?

(a':atmifqef;pk=unf "gwfyHkvmygonf?)
(pmrsufESmwckvHk; wif&rnfacgif;pOf)

tydkif;-c
1988 =o*kwfvrS 1989 Zlvkdifvtxd
ajym=um;cJhaom
rdefcGef;ESifh owif;pm&Sif;vif;yJGrsm;
14
a&$wd*kHapwDawmf taemufrkcf vlxkpnf;a0;yJG
&efukefrdY =o*kwfv 26 &uf 1988 ckESpfwGif ajym=um;onf?

* * *
&[ef;&Sifvl jynfolvlxktaygif;wdk/ tck vlxktpnf;ta0;yJG}uD;[m jynfolvlxk&J qENudk
wurBmvHk;uodap&ef xkwfazmfjyovdkufwmygyJ? tJh'Dawmh 'Dvlxk tpnf;ta0;yJG}uD;rSm jynfolvlxk[m
pnf;urf;&Sd&SdeJ nDnDnGwfnGwf quf+yD; vkyfoGm;=uyg&ap? tck 'Dtpnf;ta0;yJG}uD; wem&DeD;yg;
aemufuswmudkvnf; usr awmif;yefygw,f? 'DudkvmwJhtcgrSm vrf; tifrwef ydwfaewma=umifhrdkvdk
ra&mufvmEdkifcJhjcif;jzpfygw,f?
'Duae usif;ywJh tpnf;ta0;}uD;uawmh jynfolvlxkw&yfvHk;[m ygwDpHk'Drdkua&pDpepfudk
&csifaewJhqEN jyif;jyaewma=umifhrdkvdk usif;y&wJh tpnf;ta0;}uD;jzpfygw,f? tck tpnf;ta0;yJG}uD;
jzpfEkdifwJhtajctaeudk
b,folawGup+yD;
OD;aqmifwmvJqdkawmh
Armjynfu
ausmif;ol/
ausmif;om;taygif;
jzpfygw,f?
'Dausmif;olausmif;om;taygif;&J
OD;aqmifr_a=umifh
'Dausmif;olausmif;om;taygif;[m
touftaocH+yD;
OD;aqmifay;wma=umifhrdk
usrwdk
'Dvdktpnf;ta0;}uD;vkyfEkdifwJh tajctaea&mufcJhygw,f? 'ga=umifhrdkvdk toufaysmufoGm;wJh
ausmif;olausmif;om;tm;vHk;udk wrdepfcef *k%fy+yD;aemuf tr#a0wJhtaeeJ tm;vHk; wdwfwdwfqdwfqdwf
+idrf+idrf wrdepfcef aeapcsifygw,f?
tcrf;tem;r;. toH (usqHk;oGm;aom ausmif;om;rsm;udk tav;yaomtm;jzifh wrdepf
+idrfoufyg&ef arwWm&yfcHygonf cifAsm;)
tckqdkvdk&Sd&if tm;vHk; 'DrSma&mufaewJh vlxky&dowf}uD;[m 'Drdkua&pDpepfudk ar#mfrSef;+yD;awmh
'DrSma&mufaew,fvdk xifygw,f? tJh'Dawmh 'Drdkua&pDyef;wdkifudk a&mufzdk&mrSm vlxktm;vHk;u
pnf;pnf;vHk;vHk;/ nDnDnGwfnGwf/ pnf;urf;&Sd&SdeJ csDwufrSyJ a&mufEdkifrSmyg?

("gwfyHkrsm; vmygonf)
tay: - armifaomfu (OD;baomf-uG,fvGef)/ atmifqef;pk=unfESifh cifoDwmxGef;
=o*kwfv 24 &uf 1988 ckESpfY &efukefaq;Hk}uD;a&SwGif rdefcGef;ajym=um;pOf
atmuf - 1988 ckESpf =o*kwfv 26 &uf a&$wd*HkapwDawmfY rdefcGef;ajym=um;pOf
(rdefcGef;tqufvmygonf)
'DudpPrSm usr tcef;uudkvnf; eJeJ&Sif;jyyg&ap? bmjzpfvdkvJqdkawmh vltaygif;u
usrta=umif; odyf+yD;awmh rod=uygbl;? rod=uwJhtcgusawmh odcsifwJhqENawGvnf; &Sdygw,f? 'guvnf;
rSefwJhtwdkif;ygyJ? odawmhvnf; odxdkufygw,f? tJh'Dawmh wcsKduvnf; ajym=uw,f? usr[m EdkifiHjcm;rSm
aew,f? EkdifiHjcm;om;eJ tdrfaxmifusaew,f? ArmjynfEkdifiHa&;ta=umif; bmodovJvdk ajym=uygw,f?
yxr usr 'Duaep+yD;awmh jynfolvlxkeJ yGifhyGifhvif;vif; qufqHyg&ap? usr EkdifiHjcm;rSm
aecJhw,fqdkwmvnf; rSefygw,f? EdkifiHjcm;om;eJ tdrfaxmifusw,fqdkwmvnf; rSefygw,f? 'gayr,fh
'gav;twGufa=umifheJ usr wkdif;jynftay:rSmxm;wJh arwWm[m b,fvdkeJrS usqif;roGm;Ekdifygbl;?
aemufwck ajymcsifwmuawmh usr[m ArmjynfEdkifiHa&;ta=umif; bmrS em;rvnfbl;wJh?
wu,fawmh em;vnfvGef;vdk cufaewmyJ? ArmEdkifiHa&; b,favmuf_yfaxG;w,f/ 'D_yfaxG;r_'%fudk azaz
b,favmufcHcJh&w,fqdkwm usrwdk rdom;pk todqHk;ygyJ? azaz[m pdwfyef;udk,fyef;eJ 'DEkdifiHa&;udk
vkyfaqmifvmwm[m
bmtusKd;pnf;pdrfrS
rcHpm;cJh&ygbl;?
'ga=umifhrdkvdkvnf;
vGwfvyfa&;&+yD;wJhtcgusvdk&Sd&if xyf+yD;awmh tm%mvkwJh EdkifiHa&;rsKd;udk qufrvkyfbl;qdkwm azaz
twdtvif; ajymoGm;ygw,f?
'Dvdk ajymoGm;wmrsKd;a=umifhrdkvdk usrvnf; EkdifiHa&;avmueJ a0;a0;uif;uif; aecsifygw,f?
tJh'Dvdk a0;a0;uif;uif; aecsifcJhvsufom;eJ tckrS 'Dta&;tcif;rSm yg0ifaeovJvdk ar;p&m&Sdygw,f?
tJh'D[muawmh 'Dta&;tcif;[m wwdkif;jynfvHk;eJqdkifwJh ta&;tcif;jzpfaeygw,f? usrrSmvnf;
azazh&JorD;vkyf+yD;awmh acgif;a&Smif+yD;awmh aevdkrjzpfawmhbl;? 'Dta&;tcif;[m wu,fawmh
'kwd,vGwfvyfa&;wkdufyJG}uD;vdk ac:&ifvnf; jzpfygw,f? 'Drdkua&pDvGwfvyfa&;udk wrsKd;om;vHk;
vdkcsifwJhqEN jyif;jyvGef;vdk jzpfay:vmwJh wdkufyJG}uD; jzpfygw,f?
'Drdkua&pDeJywfouf&if azazajymcJhwJh tcsufuav;wckudk usr zwfjycsifygw,f?
'Dtcsufuawmh usaemfwdk[m 'Drdkua&pD0g'udo
k m acwfpm;atmifvkyf&r,f? tJh'D 0g'rsKd;t&om
vGwfvyfwJh ArmEkdifiH xlaxmifEkdifatmif ud;pm;&r,f? 'grsKd;rvkyfEkdif&if usaemfwdkjrefrmjynfu
vlawGvnf; epfemr,f? usaemfwdkjynfudkvnf; urBmu =unfhaevdk r&wJhwae *syefeJ *smr%D 0dkif;+yD;
tESdrfcH&ovdk tESdrfcH&r,fqdkwmudk owd&Sd=u&r,f? 'Drdkua&pD0g'uom vGwfvyfa&;eJ qDavsmfw,f? 'D
0g'om +idrf;csrf;a&;udk tm;ay;w,f tJh'g[m azazajymcJhwJh pum;awGyg?
("gwfyHkvmygonf)
1988 ckESpf =o*kwfv 26 &ufae a&$wd*HkapwDawmfY rdefcGef;ajym=um;pOf
(rdefcGef;tqufvmygonf)
'ga=umifhrdkvdk usr[m usr&Jtaz tpOftvmtwdkif; 'Drdkua&pD vGwfvyfa&;wdkufyJGudk
0ifvdkEJ$cJh&ygw,f? tJh'Dawmh 'Drkdua&pD&zdk&ef jynfolvlxktm;vHk; pnf;vHk;nDnGwzf dk vdkygw,f? nDnGwf&if
bmrqdk jzpfEkdifygw,f? rnDnGwf&if bmrS rwwfEkdifbl;?

jynfolvlxk[m nDnDnGwfnGwfeJ r&SdEkdifvkd&Sd&if b,f0g'yJjzpfjzpf wkdif;jynfudk tusKd;ray;Ekdifbl;?


tJh'D[mudk tm;vHk;pJGrSwfxm;zdk vdkygw,f? pnf;urf;r&Sdvdk&Sd&ifvnf; b,f0g'rS ratmifEkdifygbl;? tJh'Dawmh
usrwdk wkdif;oljynfom;awG[m nDnGwfzdk/ pnf;urf;&Sdzdk t+rJvdkygw,f?
'DnDnGwfzdkta=umif;awG
ajymaewkef;rSm
usrwdk
wckyJajymcsifygw,f?
,ck
usrajymoGm;wJhpum;awGxJrSm wcsKduvnf; oabmusr,fhpum;vnf; ygr,f/ rusr,fh pum;awGvnf;
ygr,f? 'gayr,fh usrtaeeJuawmh jynfolvlxkudk rSefrSefuefuefajymoifhw,fvdk ,Hk=unfw,f?
usrpdwfxJrSm&Sdovdk rSefrSefuefuef ajymoGm;rSmyJ? uduf&ifvnf; axmufcH=uyg/ ruduf&ifvnf;
usrpdwfxJrSm rSefwJhtwdkif;vkyfwmyJ? rudufwmawmh b,fvdkrS rwwfEkdifbl;? usr wckajymcsifwm[m
tcktcsdefrSm wyfrawmfeJ jynfolvlxkt=um;xJrSm pdwf0rf;uJGae=uygw,f? 'Dpdwf0rf;uJGr_}uD;[m
aemifwkdif;jynftwGuf tEW&m,ftrsKd;rsKd; jzpfEdkifygw,f? Armhwyfrawmfqdkwm usrtaz ypkysKd;axmifcJhwJh
wyfrawmfyg?
azaz ypkysKd;axmifcJhwJh wyfrawmfqdkwm pum;t&om r[kwfygbl;? tppftrSefygyJ?
azazudk,fwkdif ca&aphwGif;us atmufajcuaep+yD;awmh 'Dwyfrawmfudk b,fvdkxlaxmif&r,fqdkwm
olvufa&;eJ a&;xm;wJh pm&Gufpmwrf;awGvnf; &Sdygw,f? azazu wyfrawmftwGuf
bm&nfrSef;csufawG &SdcJhovJ? tJh'D &nfrSef;csufwckavmuf usr zwfjyyg&ap?
'Dwyfrawmf[m 'DEdkifiH/ 'DvlrsKd;twGuf/ 'DvlrsKd;awG udk;uG,f&m/ vJavsmif;&m/ qnf;uyf&mqdkwJh
taersKd;
jzpf&r,f?
'Dvdkr[kwfbJ
wyfrawmfu
EkdifiHol/
EkdifiHom;awG&J
pdwfxJrSm
atmhESvHk;emp&mjzpfr,fqdk&if 'Dwyfrawmfudk wnfaxmifxm;wJh &nf&G,fcsufawG[m tvum;
jzpfoGm;awmhrSmyJ?
usr rSefrSefyJ ajymyg&ap? usr[m wyfrawmftay:rSm tifrwef oHa,mZOf}uD;ygw,f?
azazwnfaxmifcJhwJh
wyfrawmfvnf;jzpfw,f?
usrwdkqdkwmvnf;
i,fi,fuwnf;u
&JabmfawGvufxJrSm
}uD;vmwmygyJ?
jynfolvlxk}uD;uvnf;
azazhtay:rSm
tifrwef
arwWm&Sdw,fqdkwm usr odygw,f? 'DarwWmawGtwGufvnf; usr tifrwef aus;Zl;wifygw,f?
azazypkysKd;axmifcJhwJh wyfrawmfeJ azazhtay:rSm tifrwefarwWm&SdwJh vlxk}uD;xJrSm ydyuQ
rjzpfapcsifygbl;? wyfrawmfom;awGudkvnf; usr 'DuaeyJ arwWm&yfcHyg&ap? vlxktm;udk;EkdifwJh
wyfrawmf}uD;jzpfygap?
wkdif;jynf&J
*k%foduQmudk
xdef;odrf;EdkifwJh
wyfrawmf}uD;jzpfygap?
jynfolvlxkuvnf;
jzpf+yD;cJhwJh[mawGudk
ud;pm;cGifhv$wf+yD;awmh
wyfrawmftay:rSm
arwWmrysufygapeJvdk awmif;yefyg&ap? usrwdktm;vHk;[m nDnDnGwfnGwfeJ qufvufoGm;rSom
wnfwHhckdif+rJwJh
jynfaxmifpkyef;wkdif}uD;udk
a&mufEdkifrSmyg?
tck
ra&mufao;ygbl;?
'Drdkua&pDyef;wdkifudkawmif ra&mufao;ygbl;? ra&mufcifu uJGuJGjym;jym; r&SdygeJ? tm;vHk;
wnDwnGwfwnf; 'Drdkua&pDyef;wdkifudk OD;wnf+yD;awmh csDwufoGm;=uyg? tJh'Dvdk csDwufoGm;wJhae&mrSm
+idrf;csrf;wJhenf;vrf;udk oHk;apcsifygw,f? vlrsKd;wrsKd;[m EdkifiHol/ EdkifiHom;taygif;wdk[m pnf;urf;&Sd&SdeJ/
+idrf;csrf;wJhenf;awGeJ udk,fvdkwJhqENawGudk jznfhpGrf;Ekdifw,fqdkwm tifrwef*k%foduQmeJjynfhpHkwJh
tytrljzpfygw,f?
'Dv_yf&Sm;r_}uD;udk OD;aqmifcJhwJh ausmif;om;awGeJywfoufvdk usr ajymp&mav;awG&Sdygw,f?
ausmif;om;vli,frsm;[m tifrwefrS awmfygw,f? olwdk&J vufHk;&nfudkvnf; jy+yD;yg+yD/ tckvnf;
quf+yD;awmh olwdk&J ESvHk;&nfudk jyr,fqdkwm usr ,Hk=unfygw,f?
'Dausmif;om;rsm;udkvnf; tcsif;csif; nDnn
D GwfnGwfeJ quf+yD; vufwJGoGm;zdk usr
arwWm&yfcHcsifygw,f?
tckqdk&if
ausmif;om;awGxJrSmvnf;
tzJGtpnf;awG
&Sd=uygw,f?
'DtzJGtpnf;awG[m tm;vHk;pkHk;+yD;awmh wnDwnGwfwnf; jzpfoGm;apcsifygw,f? tJh'D[mtwGufvnf;

ausmif;om;nDvmcHwck ac:r,fvdk usr =um;aeygw,f? 'DnDvmcH}uD; jzpfay:wJhtcgus&if


ausmif;om;awGtm;vHk; wpkwpnf;wnf;jzpfoGm;ygapvdk usr qkawmif;vdkufygw,f?
ausmif;om;av;awGu usrudk ar;=uw,f? usr&JaemufrSm b,fEkdifiHa&;orm;rsm; &SdaeovJ/
'DEkdifiHa&;orm;awG[m usrudk ud;qJG+yD;awmh olwdkudk eif;oGm;rSm pdk;&drfw,fvdk ajym=uygw,f? tJ'Dvdk
yGifhyGifhvif;vif;ajymwm usr tifrwef0rf;omw,f? ausmif;om;vli,frsm; tifrwef yGifhvif;w,f?
oG,f0dkufwJh pum;awG rajymwwfbl;? usruvnf; rSefwJhtwdkif;yJ jyef+yD;awmh ajymvdkufygw,f?
usraemufrSm b,fEkdifiHa&;orm;rS r&Sdygbl;? usr tckvkyfaewJh vkyfief;[mawmh jynfolvlxkvdkcsifwJh
'Drdkua&pDjzpfajrmufa&; vkyfief;ygyJ? 'Drdkua&pD jzpfajrmufa&;twGufudk 0dkif;+yD;awmh ulnDcsifygw,fqdkwJh
EdkifiHa&;orm;a[mif;}uD;awG &Sdygw,f? tJh'D EdkifiHa&;orm;a[mif;}uD;awGudk usruawmh &Sif;&Sif;yJ
ajymxm;ygw,f? 'DvdkulnDvdk aemif EkdifiHa&;tjrwfxkwfr,fqdk&if usr vHk;vHk;raxmufcHbl;qdkwm
tckuwnf;u usr ajymxm;ygw,f?
jynfolvlxka&SrSm usr jyef+yD;awmh ajymygr,f? 'Drdkua&pD&&Sda&;twGuf 0dkif;0ef;ulnDwJh
EdkifiHa&;orm;}uD;awG[m aemifEdkifiHa&;tjrwfxkwfzdk ud;yrf;&if usrudk,fwkdif wuf+yD;awmh 'Dvl}uD;awGudk
_wfcsay;yghr,f?
aemufwckuawmh usrwdkwdkif;jynfrSm vl}uD;eJvli,f =um;xJrSm uGJuGmr_awG &Sdygw,f?
tJh'DuJGuGmr_awGudkvnf; ajz&Sif;zdkvdkygw,f? vli,fawGu vli,fawG/ vl}uD;awGu vl}uD;awG qdkwJh
pdwfxm;awG jzpfaeygw,f? jynfolvlxk&J tiftm;[m waexufwae }uD;vmyg+yD? 'Dvdk}uD;vmvdkvnf;
ydk+yD;awmh pnf;eJurf;eJ xdef;zdkvdkygw,f? pnf;r&SdwJh tiftm;/ trSefw&m;eJ rudkufnDwJh tiftm;qdkwm
b,fawmhrS aumif;usKd; ray;Ekdifygbl;?
trsm;twGufyg tEW&m,fjzpfEkdifygw,f? tJh'ga=umifhrdkvdk trSefw&m;eJ udkufnDwJh pGrf;tm;udkyJ
quf+yD;awmh oHk;=uyg? trSefw&m;eJ rudkufnDwJh pGrf;tm;udk roHk;ygeJ? tckvlxkbufuae
tm;}uD;aewJhtcsdefrSm tm;i,fwJh tpkt0dkif;udkvnf; EdkifhxufpD;eif; rvkyf=uygeJ? 'Dvdk
EkdifhxufpD;eif;vkyfwm[m tusifhraumif;ygbl;? jynfolvlxk&J *k%foduQmudkvnf; usqif;apygvdrfhr,f?
jynfolvlxkbufuae+yD;awmh cGifhv$wfEkdifwJh oabmxm;&Sdw,fqdkwmudk uGufuGufuGif;uGif; xifay:ygap?
tckqdkvdk&Sd&if usrwdk[m tm;vHk; jynfolvlxktaygif;u bmudk vdkvm;aeovJqdkwm pOf;pm;vdkufvdk&Sd&if
t"dutcsufuawmh ygwDpHk'Drdkua&pDpepfudk vdkvm;ae=uygw,f? wygwDpepfudk zwfcscsif=uygw,f?
aemuf tckqdkvdk&Sd&if orw a'gufwmarmifarmif[m vlxkqENcH,lyJGusif;yzdk/ rusif;yzdk
nDvmcHac:r,fvdk qdkygw,f? usrtaeeJ ajym&&ifawmh 'DvlxkqENcH,lyJG[m rvdkawmhygbl;?
wwdkif;jynfvHk;&J qEN[m uGufuGufuGif;uGif; ay:aeyg+yD? tm;vHk;[m ygvDref 'Drdkua&pDpepfudkyJ
vdkvm;aew,fqdkwm tifrwefrS ay:vGifaeyg+yD? 'Dpepfudk tjrefqHk;jzpfay:vmEkdifzdk vkyfay;zdk[m ,ck
tm%mydkiftpdk;&awG&J wm0efjzpfygw,f?
yef;wdkifudk
ra&mufao;bl;qdkwm
rarh=uygeJ ?
'Drkdua&pD&wJh
tcgusvdk&Sd&if
b,fvdkjynfaxmifpk}uD;udk wnfwHhckdif+rJatmif b,fvdkvkyf&r,fqdkwmudk pOf;pm;xm;=uygOD;? wkdif;jynf&J
tem*wfudk a&S_=uyg? wkdif;jynf&J tem*wfudk rawG;vdk&Sd&if tckvufiif; jzpfay:vmwJh
yjyifajymif;vJr_awGuvnf; udk,fhwkdif;jynfudk tusKd;ay;EkdifrSm r[kwfygbl;? tJh'Dawmh azazajymcJhovdk
usrwdk EdkifiHol/ EkdifiHom;rsm;[m pnf;urf;dkaozdk/ nDnGwfzdkqdkwmudk b,fESpfcgyJajymajym ajymvdkudk
rukefEdkifatmif ajym&r,fhudpP}uD;wck jzpfaeygw,f?
tck usrwdk[m vlxkqENcH,lyJG}udD; rvdkawmhygbl;? ygwDpHk 'Drkdua&pDpepfudkyJ vdkvm;ygw,f?
'D[mudk jrefjrefjzpfatmif vkyfay;=uyg? 'D[m jzpfay:vmatmifvdk w&m;r#wwJh/ oef&Sif;wJh
a&G;aumufyJGudkvnf; jrefjrefqefqef jzpfEkdifatmif vkyfay;=uyg? 'D oef&Sif;wJh/ w&m;r#wwJh
a&G;aumufyJGawG
jzpfEkdifzdk
tajctaeudkvnf;
zefwD;ay;zdkvdkygw,f?
tckqdkvdk&Sd&if

jynfolvlxkw&yfvHk;[m vuf&Sdtpdk;&tay:rSm t,Hkt=unf tifrwefrS ysufaew,f? tJh'Dawmh[m


oef&Sif;pif=u,fwJh/ w&m;r#wwJh a&G;aumufyJG jzpfay:vmzdkta&;udk tu,fIrsm; b,fvdkjzpfatmif
vkyf&rvJ/ vkyfay;zdk&m aumif;ygw,f?
t"du&nf&G,fcsufuawmh 'Dtpdk;&vnf; r[kwfbl;/ =um;jzwftpdk;&vnf; r[kwfbl;/
aemuftpdk;&vnf; r[kwfbl;? jynfaxmifpk}uD; wnfwHhckdif+rJ om,m0ajyma&;twGuf vkyfay;EkdifwJh
tpdk;&ygyJ? 'Dt"duudpPtay:rSm rsufajcrjywfygapeJ? wkdif;jynf&J tem*wfta&;udk rarhygeJ?
arhoGm;vdk&Sd&if tck&&SdwJh atmifjrifr_[m aemifus qHk;_H;r_ jzpfoGm;Ekdifygw,f? tck usrwdk
b,ftajctaerSm a&mufae+yDvJ/ yef;wdkifudk uGufuGufuGif;uGif; jrifaeyg+yD? jrifaewJh yef;wdkifudk tm;vHk;
vufwJG+yD;awmh csDwufoGm;=uygpdk/ pdwf0rf;ruJG=uygeJ? ausmif;om;av;awGbufu txl; pdwf0rf;ruJGzdk
vdkygw,f? ausmif;om;av;awGudk pdwf0rf;uJGatmifvnf; xdk;qGray;=uygeJ? ausmif;om;av;awG[m
wkdif;jynf&J tem*wf acgif;aqmifay;r,fh vli,fav;awG jzpf=uygw,f? 'Dausmif;om;av;awG&J pdwf"mwf
usatmifvkyfvdkufr,fqdk&if aemif wkdif;jynf nDnGwfa&;twGufvnf; xdyg;oGm;ygvdrfhr,f?
nDnGwfa&;ta=umif; ajymaewJhtcsdefrSm jynfaxmifpkta=umif; c%avmuf ajymvdkufyg&ap?
vlrsKd;pkawGtm;vHk;[m nDnGwfzdk vdkygw,f? tck vlrsm;pk/ vlrsm;pkuawmh jrefrmvlrsKd;awG jzpfygw,f?
vlrsm;pk jrefrmawG[m vlenf;pkawGjzpfwJh wkdif;&if;om;awGeJ pnf;pnf;vHk;vHk;jzpfzdk tvGefud;pm;zdk
vdkygw,f? ukd,fu tm;&SdaewJhvl/ udk,fu tm;rsm;aewJhvlrdkvdk ydk+yD;awmh ud;pm;zdkvdkygw,f?
tm;rsm;aewJhvlqdkwm tm;enf;aewJhvludk tpOft+rJav#mh+yD;awmh nmay;zdkvdkygw,f? tJh'Dae&mrSm
'DwygwDpepfudk axmufcHaewJhvlawGeJ ywfoufvdkvnf; usr wckajymyg&ap? ygwD0ifaygif;
tajrmuftjrm;
'DygwDtay:rSm
t,Hkt=unfr&Sdawmhbl;qdkwm
usr
odygw,f?
t,Hkt=unfr&Sdawmhvdk&Sd&ifvnf; 'DygwDu xGufvdkuf=uyg? ygwD0ifu'fjym;awGvnf; jyeftyfvdkuf=uyg?
'gayr,hfvnf; olwdk&J t,Hkt=unft& ygwD0iftaeeJ quf+yD; xrf;aqmifaewJh vlawGudkvnf;
tEW&m,fry=uygeJ? 'Drdkua&pDqdkwm rm;rm;rwfrwf udk,fh,Hk=unfcsufudk,f&SdEkdifwJh pepfrsKd; jzpfygw,f?
olwdku quf+yD;,Hk=unfr,fqdkvdk&Sd&if tEW&m,fry=uygeJ? udk,fhbmom udk,fvdkcsifwJh yef;wdkifudkom
nDnDnGwfnGwfwufyg? udk,fu tm;}uD;aevdk tm;enf;wJhvludk jyef+yD; uvJhpm;acswJhudpPrsKd;
rjzpfay:ygapeJ? tckqdkvdk&Sd&if usrwdkrSef;xm;wJh tcsdefxuf trsm;}uD; tcsdefvGefoGm;yg+yD? tJh'Dawmh usr
pOf;pm;xm;wmxuf eJeJ ydk+yD;awmh twdkcsKH;+yD;awmh ajym&r,fh tajctaersKd; jzpfaeyg+yD? 'Dtpnf;ta0;yJGudk
aemufqHk; usr ajymcsifwmuawmh usrwdkvlxk[m nDnGwfzdk vdkygw,f/ pnf;urf;&Sdzdk vdkygw,f?
trSefw&m;eJ udkufnDwJhpGrf;tm;udk quf+yD;oHk;oGm;zdk vdkygw,f? tJh'Dvdk oHk;oGm;rSom usrwdkvdkwJh
yef;wdkifudk a&mufEdkifygw,f? tJh'Dawmh usr tEl;tnGwf jynfolvlxkw&yfvHk;udk awmif;yefyg&ap?
jynfolvlxktm;vHk; nDnGwf=uygap? pnf;urf;&Sdygap? trSefw&m;eJudkufnDwJh vlrsKd;w&yfjzpfygap?
jynfolvlxktm;vHk;
ab;b,mtjzmjzmrS
a0;uGm=uygap?
aemufqHk;taeeJ
usrwdk&J
auG;a=umfoHuawmh
* qENcH,lyJG rvdkr&Sd
* wygwDpepf zsufodrf;ypf
* ygwDpHk'Drdkua&pDpepf wnfaqmuf=u
* w&m;r#waoma&G;aumufyJG tjrefqHk; usif;yay; qdkwJh auG;a=umfoHygyJ?

tcrf;tem;r;
jynfolvlxk}uD;cifAsm;/ tck a':atmifqef;pk=unf tqdkycsuftay:rSm usaemfwdk
vlxktpnf;ta0;yJG}uD; tqHk;tjzwfudk cH,lzdk jzpfygw,f?
tqdkycsuf (1)
jrefrmEkdifiHw0Srf;vHk;&Sd ausmif;olausmif;om;rsm;ESifhwuG vlxkvlwef;pm;aygif;pHkyg0ifI tzrf;cH
aoG;ajruscH+yD; wygwDpepf zsufodrf;a&;eJ ygwDpHk'Drdkua&pDpepf wnfaqmufa&;wdkudk wcJeuf
qENycJh=u+yDjzpfI xdkudpPtwGuf vlxkqENcH,lyJG usif;yyvkyfay;&ef rvdktyfawmh+yDjzpfa=umif;
a':atmifqef;pk=unf&J tqdkycsufudk vlxk}uD;u axmufcHygovm;cifAsm;?
(axmufcHygw,f) 3
tqdkycsuf (2)
jrefrmEkdifiHw0Srf;vHk;&Sd ausmif;olausmif;om;rsm;ESifhwuG &[ef;&Sifvljynfoltaygif;rS wcJeuf
qENjycJh=u+yD;jzpfaoma=umifh
wygwDpepfudk
zsufodrf;+yD;awmh
ygwDpHk'Drdkua&pDpepfjzifh
tpm;xkd;wnfaqmuf=u&efom&Sda=umif;
a':atmifqef;pk=unfu
tqdkycJhygw,f?
'Dtqdkudk
axmufcHygovm;cifAsm;?
(axmufcHygw,f) 3
tqdkycsuf (3)
jynfolvlxkw&yfvHk;tm; udk,fpm;y&aom jynfoludk,fpm;vS,f tppftrSefrsm;udk vGwfvyfpGm
a&G;aumufwifajrmufEkdif&ef w&m;r#w oef&Si;f aom taxGaxGa&G;aumufyJG}uD;udk tjrefqHk;
usif;yEkdifa&;twGuf =um;jzwftpdk;& zJGpnf;ay;&eftqdkukd a':atmifqef;pk=unfu tqdkyygw,f?
jynfolvlxk}uD;u axmufcHygovm;cifAsm;?
(axmufcHygw,f) 3
usaemf tck 'Dtpnf;ta0;yJG}uD;&J auG;a=umfoHudk wdkifay;yghr,f?
* qENcH,lyJG tvdkr&Sd/ tvdkr&Sd
* wygwDpepf zsufodrf;ypf
* ygwDpHk'Drdkua&pDpepf wnfaqmufay;
* w&m;r#waom a&G;aumufyJG tjrefqHk; usif;yay;
* =um;jzwftpdk;& zJGpnf;ay; [laom auG;a=umforH sm;udk tcrf;tem;r; OD;xGef;a0rSwkdifay;I
vlxky&dowf}uD;u wcJeuf auG;a=umfI eHeuf 11 em&D 30 rdepftcsdefwGif tpnf;ta0;}uD;udk
atmifjrifpGm kyfodrf;vdkufygonf?
15
'Drdkua&pD&&Sda&;ESifh jynfolrsm;. tcef;u
68 }udrfajrmuf trsKd;om;aetxdrf;trSwf =o0g'cH,lyJGY trsKd;om;'Drdkua&pDtzJGcsKyf taxGaxGtwGif;a&;r;
a':atmifqef;pk=unf a[majymrdef=um;csuf 3-12-88

* * *
ckvdk (68) }udrfajrmuf trsKd;om;aetcrf;tem;udk zdwfac:wmudk aus;Zl;wifygw,f?
trsKd;om;aeeJywfoufvdkawmh tcrf;tem;r;u ajymoGm;wJhtwkdif; trsKd;om;aeqdkwm 1920
ckESpfwkef;u ausmif;om;oydwf}uD; pcJhwJhaejzpfygw,f? ausmif;om;oydwfudk a&$wd*Hkbk&m;rSm
paeaxmifhuae+yD;awmh wefaqmifrkef;vqkwf (10) &ufaerSm oydwfpzkd oabmwlvdkuf=uw,f?
tJh'Dawmh wefaqmifrkef;vqkwf (10) &ufae[m trsKd;om;aeqdk+yD;awmh owfrSwfvdkufygw,f?
trsKd;om;aeeJywfoufvdk xkwfvdkufwJh a=unmcsuf[m tck usrwdk jyefzwf=unfhvdkufwJhtcgusawmh
cktcsdeftcgeJ tifrwefrS oifhavsmfaeygw,f? tJh'ga=umifh usr 'gudk eJeJav; zwfjycsifygw,f? 'gu
oydwfarSmufaumifpD. 1920 jynfh 'DZifbmv 8 &ufaepJGjzifh wkdif;jynfodk xkwfjyefonfh a=unmcsufwJh?
wkdif;oljynfom;rsm;odk &efukefaumvdyfESifh ,k'\efaumvdyf&Sd usaemfwdk ausmif;om;tm;vHk;wdkonf tqHk;Y
b,fvdkjzpfrnfudk aocsmrod&ao;aom udpPwckudk pwifyvkyf=uygonf? odk&mwGif usaemfwdkonf
w&m;enf;vrf;rSefuefa=umif;udk aumif;rGefckdif+rJpGm od&Sd&ygonf? usaemfwdkonf wwdkif;wjynfvHk;
u|efwGif;u rnfonfhtcgrS rvGwfruif;Ekdifv#if AsLdku&ufwdkonf ody`Hausmif;Oya'udk xkacszsufqD;&ef
t}uH&Sdygonf? usaemfwdk wkdif;jynfom;wdk. pdwftm;xufoefaom tultnDtm;jzifh vli,frsm;wdku
ckcHzdzsufjcif;rSwyg; tjcm;aomenf;jzifh wkdif;jynfudk u,fq,fzdk&ef enf;vrf;r&Sd[k ,Hk=unfygonf?
usaemfwdkonf jrefrmEdkifiH&Sd vltrsm;wdk. ynmtqDtESpfESifhjynfhpHkaom ausmif;om;rsm;jzpfrnfudk
&nfoefI ulnDapmifr&ef awmif;yefajym=um;ygonf? usaemf
("gwfyHkrsm; vmygonf?)
1989 ckESpfwGif pnf;Hk;a&;qif;aepOf
(rdefcGef;tqufvmygonf)
wdkpdwfxJ pJG+rJpGm ,Hk=unfaom Tvkyfief;}uD;onf wkdif;jynfY vdktyfaom tcsuf}uD;wckudk
xkwfazmfajymqdkjcif;yif rnfygonf? Tum; tjcm;r[kwf? trsKd;om;ody`Hausmif;}uD;aywnf;?
xdkausmif;}uD;rS jrefrmEdkifiH. om;orD;rsm;ESifh oifhavsmfaom ynm&yfrsm;udk &Ekdifayonf? tdENd,EkdifiHY
trsKd;om;ausmif;awG tvdktavsmuf ay:aygufvm=uay&m jrefrmEdkifiHuvnf; aemufrus&atmif
jrefrmwdkonf EkdifiHom;ppfI cspfcJhygv#if b,feHa&mtcgr# rwnfaxmifEkdifbJ &Sdvdrfhrnfr[kwfyg?
pdwfygvufygvkyfv#if rkcsjzpfygvdrfhrnf?
'Dwkef;uawmh ajymwmuawmh 'DwuUodkvfudpPeJywfouf+yD;awmh ajymwmyJ? 'gayrJh
ajymoGm;wJhtoHk;tE_ef;awGu tck 'Drdkua&pDwkdufyJGtwGuf oHk;r,fqdk&ifvnf; tifrwef oifhavsmfygw,f?
'D[m aemifb,fvdkjzpfr,f rodayr,fhvnf; udk,fwwfEkdifor# rSefuefa=umif;udk aumif;rGefpGm/ cdkif+rJpGm
od&SdI vkyfygonfqdkwm/ tck 'Drdkua&pDwdkufyJGvnf; 'Dtwkdif;yJ? aemif b,fvdkjzpfr,fqdkwmvnf; rodbl;?
aemifb,fvdkjzpfr,fqdkwm rodbJeJ 'DwkdufyJG0if&jcif;[m rSefuefw,f/ oifhavsmfw,fqdkwm ,Hk=unfvdk
tm;vHk;0ifcJh=uwmyJ? 'ga=umifh 'DudpPeJywfoufvdk 'Drdkua&pD&rSmvm;/ taxGaxGa&G;aumufyJG
vkyfrSmvm;vdk ar;&ifvnf; usr 'Dtwdkif;yJ ajymw,f? jzpfrSm/ rjzpfrSmudk rpOf;pm;aeygeJ/ udk,f
rSefwmuefwmudkvkyfwm vkyfvdkufyg? 'D aemuftusK;d qufawG[m olzmomol jzpfvmygvdrfhr,f? tJh'DrSm
udk,fh&Jwm0efuawmh rSefwJhudpPudkvkyfzdkyJ? 'D 'Drdkua&pDv_yf&Sm;r_xJrSm tm;vHk;0ifvm+yDqdkuwnf;u
usrwdk atmifyJGcHEdkifw,fqdkwJh ar#mfvifhcsuf&Sdvdkom 0ifvmwmyJ? Oyrmtm;jzifhqdkvdk&Sd&if ydifyJGwck
0ifydifwJhvl[m Ekdifr,fxifvdk ydifwmyJ? xDxdk;wJhvlqdkwmvnf; xDaygufEkdifwJhudef; &Sdw,fxifvdk
xdk;vdkufwmyJ? b,folurSawmh rEdkifbl;xifvdk&Sd&if 0ifydifrSmr[kwfbl;? rjzpfEkdifbl;qdkvdk&Sd&if

ud;pm;+yD;vkyfrSmr[kwfbl;? tJh'Dawmh usrwdk 'Drdkua&pD[m atmifjrifEkdifvm;vdkar;&if usruawmh


rSefrSefuefuefyJ atmifjrifEdkifw,fvdk jyefajz&rSmyJ? atmifjrifEdkifw,fxifvdkom 'DwkdufyJGrSm ygaewmyJ?
'Dtwdkif;yJ
ausmif;om;vli,ftm;vHk;[mvnf;
'Drkdua&pDwkdufyJGxJ
0ifaewJhtcgus&if
atmifjrifEkdifr,fqdkwJh pdwfawGxm;+yD;awmh qufvuf+yD; vkyfoGm;apcsifygw,f? usrwdk quf+yD;awmh
tifrwefrS kef;uefzdk&Sdygao;w,f? ud;pm;zdk &Sdygao;w,f? quf+yD;awmh kef;uefud;pm;&r,fqdkwm[m
tckvydkif;udk ajymwmr[kwfygbl;? ESpfydkif;eJudk quf+yD;awmh kef;uefud;pm;oGm;&rSmyg? 'Da&G;aumufyJGjzpfvdk
a&G;aumufyJG0ifydifvdk 'Drdkua&pDbufu tEkdif&&ifawmifrS 'Dv_yf&Sm;r_}uD;[m r+yD;ao;ygbl;?
kef;uefoGm;&r,fh
tcsdef[m
rukefao;ygbl;?
quf+yD;awmh
kef;uefoGm;&rSmygyJ?
tJh'Dausmif;om;vli,frsm;qdkvdk&Sd&if touf (20) 0ef;usif&Sd=urSmaygh? touf (20) 0ef;usif&SdwJh
vlrsm;[m ArmawG&J oufwrf;qdk&if tck 60 avmuf&Sdr,f? usrwdk 'Drkdua&pDpepfatmufrSm
usef;rma&;awGbmawG aumif;oGm;vdk (70) avmuftxd &SdoGm;r,fqdkygawmh/ 'Dvdkqdk&if aemiftESpf (50)
avmufudk quf+yD;awmh kef;uefoGm;&r,f? 'Drkdua&pDqdkwm woufvHk;xdef;odrf;oGm;rS &Sifoefr,fhudpPyg?
vlwa,muf&J usef;rma&;vdkaygh? i,fi,fwkef;u udk,fhtaztaru aumif;aumif;au|;arG;xm;vdk/
aumif;aumif;=unfhxm;vdk
usef;usef;rmrm&Sdayr,fh
udk,fu
touf}uD;vmwJhtcgusawmh
jzpfovdkaer,f/
jzpfovdkpm;r,fqdk&if
usef;rma&;u
csKdwJhoGm;rSmyJ?
tJh'Dawmh
'Drdkua&pDpepf&Sifoefa&;qdkwm woufvHk;vkyfoGm;&rSmyJ? vlwkdif;vlwkdif;[m udk,fhwoufwmrSm
udk,fhwkdif;jynftusKd;
aqmif&GufoGm;r,fqdkwJh
pdwf"gwfeJvkyfoGm;r,fqdk&if
usrwdkwkdif;jynfrSm
bmrSqkwf,kwfEkdifp&mta=umif; r&Sdygbl;? 'Dvdk 'Drdkua&pD&&Sda&;twGuf vufwJGvkyfaewJhvlrSefor#udk
usrwdku vufwJG+yD;awmh ac:oGm;csifygw,f? vufwJGw,fqdkwmvnf; rwJGcsif/ wJGcsif wJGenf;rsKd;udk
ajymwmr[kwfygbl;? udk,faygif;pdwfcGmr[kwfygbl;? pdwfwloabmwlvufwJG+yD; csDwufoGm;wJhenf;rsKd;udk
usrwdk ajymvdkygw,f? tJh'Dawmh usrwdk 'Daeuaep+yD;awmh 'Dae[m trsKd;om;aejzpfw,f/
trsKdom;aerSm trsKd;om;a&;twGuf tm;vHk;uae aqmif&GufoGm;ygr,fqdkwJh qHk;jzwfcsufudk
csapcsifygw,f? trsKd;om;a&;qdkwm wkdif;jynf&Jaumif;usKd;/ jynfaxmifpk}uD; wnfwHhckdif+rJa&;/
jynfaxmifpkom;tm;vHk;&J
trsm;pk}uD;&J
aumif;usKd;
vkyf&r,fhudpPjzpfygw,f?
tJh'Dawmh
'DvdktrsKd;om;a&;udk
vkyfwJhtcgusvdk&Sd&if
'Dyk*~KdvfpJGwdk/
qENpJGwdk
r&Sdzdkqdkwm
usrwdk&J
tajccHpnf;rsOf;Oya'xJrSmvnf; ygygw,f? tJh'Dawmh yk*~KdvfpJGawG rxm;=uygeJ/ 'g aumif;wJh
tpOftvmawG r[kwfygbl;? usrwdk qufoGm;&r,fh c&D;rSm tifrwefrS apwemoefoef/ pdwfoefoefeJ
vkyfoGm;apcsifygw,f? tJh'Dawmh vlwkdif;udk usrajymw,f? jrifhjrifh}uHyg? tjrifhqHk;}uHyg? ud;pm;&if
bk&m;jzpfEkdifw,fvdk usrwdk qdkdk;&Sdyga&mvm;? bmhvdk r}uHEkdif&rSmvJ? ud;pm;&if kd;kd;omrefvl/
jrwfpGmbk&m;qdkwmvnf; omrefvlygyJ? jrwfpGmbk&m;awmifrS 'Dvdk bk&m;jzpfatmif usifh}uHEkdif&if
vlawG[m jrifhjrifh}uHEdkifygw,f? udk,f[m woufvHk; trSefw&m;t& vkyfoGm;r,fqdkwJhudpP[m
rjzpfEkdifwJhudpP r[kwfygbl;? jzpfEkdifwJhudpPyg? wcsKdu xifw,f? vlyJuGm/ trSm;awmh&SdrSmyg? ykxkZOfyJ?
'gawGudk usrawmh vufrcHbl;? ykxkZOfvlom;rdkvdkudk ud;pm;+yD;awmh trSefw&m;eJ ae&r,f? owW0gawGrS
r[kwfbJ? wd&p>mefawGawmifrS trSm;/ trSefukd odygw,f/ [kwfvm;? opPm&SdwJhae&mrSmqdk&if
acG;vdkwd&p>mefudk vlawGu rvdkufEkdifbl;? acG;[m vlxufydk+yD; opPm&Sdw,fqdkwm vlwkdif;odw,f? acG;vdk
wd&p>mefwaumifawmif opPm&SdEkdifw,fqdk&if vlrsm;[m bmjzpfvdk opPmr&SdEdkif&rSmvJ? opPmrJhwm
vlawGyJ? vlawGxJrSmqdk&if opPmw&m;[m tifrwefeJw,fvdk ajymvdk&Sd&if rSefvnf;rSefw,f/
opPmw&m;[m pOf;pm;=unfh&if opPmqdkwJhpum;[m pum;vHk;u tifrwefvSovdk t"dy`m,fvnf;
tifrwefvSw,f? tJh'Dvdk opPm&Sd&SdeJ tm;vHk;u vkyfoGm;rS usrwdkwdkif;jynf wdk;wufvmrSmyg? 'Dvdk
wdkif;jynfwdk;wufrS aemifvmaemufom;rsm;[m *k%foduQm&Sd&SdeJ urBmhtv,frSm &yfwnfEkdifr,f?
tJh'Dawmh 'D[mudk ar#mfudk;+yD;awmh 'Daeup+yD;awmh 'Dae (68) }udrfajrmuf trsKd;om;aeup+yD;awmh

usrwdktm;vHk;[m trsKd;om;a&;twGuf udk,fwwfEdkifor# aqmif&GufoGm;=ur,fvdk oEMdmefcs=uygvdk


usr arwWm&yfcHcsifygw,f? 'Drkdua&pD&&Sda&;twGuf vkyfaewJhvlrSefor#udk usrwdku vufwJG+yD;
ac:oGm;csifygw,f?
16
owif;pm&Sif;vif;yJG trSwf 3
&efukefrdY 26-3-1989 ckESpfwGif ajym=um;onf?

* * *
'Dowif;pm&Sif;vif;yGJvkyf&wJh
ta=umif;uawmh
tckwavm
vkyfom;jynfolaepOfeJ
jrefrmhtoHrSm a=unmaewJh owif;awGeJywfoufvdkyJ jzpfygw,f? wevFmaeu vSnf;wef;/
urm&GwfrSmjzpfwJh udpPeJywfoufvdk vkyfom;jynfolaepOfeJ jrefrmhtoHu owif;t&qdkvdk&Sd&if
uav;rsm;u oGm;+yD;awmh qlylatmifvdk wcsKdEdkifiHa&;tzJGtpnf;awGu vkyfaqmifw,fvdk
qdkwJhoabmrsKd;eJ a&;vdkufygw,f? aemuf+yD;awmhvnf; usrwdk&J tzJGcsKyfemrnfudk odyf+yD;
xifxif&Sm;&Sm;}uD; a&;xm;w,f/ apmif;+yD;awmh tift,f'Duae+yD;awmh v_Haqmfvdk uav;rsm;u
oGm;+yD;awmh qlylw,fvdk/ 'DoabmrsKd;eJ a&;oGm;wmudk jrif&ygw,f?
'geJywfoufvdk usr b,fvdkjrifvJqdkawmh tJh'Daeutjzpftysufudk usr wcsdefvHk; odygw,f?
pjzpfuwnf;u usr 'Duae=um;aew,f? uav;awG [dkrSmeJeJqlqlylyljzpfw,fqdkwmeJ usrwdktzJGcsKyfu
+idrf;+idrf;csrf;csrf; +yD;oGm;atmifvdk vdkuf+yD;awmh vkyfwmyJ? uav;awGudk usrwdkudk,fwkdifvnf;
vdkufxdef;w,f? vli,ftcsif;csif;vnf; vdkufxdef;w,f? aemuf+yD;awmh +idrf;+idrf;csrf;csrf;eJ vlpkcJGzdkqdkwm
tJh'DrSmvm+yD;awmh
wm0ef,lwJhwyfrawmft&m&Sdudk
trsKd;om;'Drkdua&pDtzJGcsKyfxJu
wm0ef&SdwJhyk*~Kdvfrsm;u oGm;a&muf+yD;awmh at;at;csrf;csrf; jzpfa&;twGuf aqG;aEG;cJhw,f?
tJh'Dvkdvkyfwmudk wm0ef&SdwJh wyfrawmfyk*~Kdvfrsm;u od&Sdvsufom;eJ bmjzpfvdk vkyfom;jynfolaepOfeJ
jrefrmhtoHuae+yD;awmh v_Haqmfw,fqdkwJh oabmeJ a&;vJqdkwm trsm;}uD;ar;p&mudk jzpfaeygw,f?
wyfrawmfu wm0ef&SdwJhyk*~KdvfeJ usrwdktzJGcsKyfu wm0ef&SdwJh yk*~Kdvfuae oGm;+yD;awmh
+idrf;+idrf;csrf;csrf;eJ vlpkcJGa&;twGuf ud;pm;wm[m trsm;todyJ? tJh'Dawmh wrifoufouf
usrwdktzJGcsKyfudk tjypf&SmcsifwJhoabm[m tifrwefudk xif&Sm;aeygw,f? 'gwifruao;bl;?
raeujzpfwJh udpPawGrSmvnf; xdkenf;if;ygyJ?
raeujzpfwJhudpP[m usrwdktzJGcsKyf0if;xJrSm ausmif;om;vli,frsm; tpnf;ta0;vkyfaew,f?
tpnf;ta0;vkyfaewkef;rSm jyifyuvli,frsm; vma&muf+yD; qENjyzdk &nf&G,fw,fqdkwJh owif;=um;w,f?
=um;wmeJ usrwdktzJGcsKyfHk;uvnf; *dwf0udk ydwfxm;w,f? usrwdktdrfuvnf; *dwf0udk ydwfxm;w,f?
'gayr,fhvnf; 0kef;/ 0kef; qdk+yD;awmh vlpkvla0;a&mufvmw,f? tjyifu vli,fcsnf;yJ/ vlpdrf;awGcsnf;yJ?
'Dvdkjzpfvnf;jzpfa&m wyfuvnf; w0kef;0kef;eJ a&mufvmwmyJ?
wyfom;rsm;u 0g;&if;wkwfrsm;udk oHql;ud;rsm;ywf+yD;awmh udkifxm;w,f? tJh'gvnf;
trsm;}uD;ar;p&myJ?
jynfolvlxkudk
0g;&if;wkwf
oHql;ud;ywf+yD;awmh
ESdrfeif;csifwJhpdwfawG
bmjzpfvdk&Sd&ovJqdkwmukd usrwdk ar;p&mar;cGef;wck jzpfaeygw,f?
owif;pmxJrSm
b,fvdka&;vdkufovJqdkawmh
'D(44)wuUodkvf&dyfomvrf;
trsKd;om;'Drdkua&pDtzJGcsKyfHk;a&SrSm
jzpfw,f?
aemuf+yD;awmhvnf;
a':atmifqef;pk=unf
tdrf0if;xJajy;w,fvdk ajymygw,f? trSeftm;jzifhawmh 'Dem;rSm&SdwJhtdrf0if;awG tm;vHk;txJudk

0ifajy;=uwmcsnf;yJ? usrwdk tdrf0if;txJwif 0ifajy;wmr[kwfygbl;? [dkbuftdrfxJvnf; 0ifajy;ygw,f?


tzJGcsKyfxJvnf; 0ifEkdifwJhvlawGu 0ifzdk ud;pm;=uygw,f? 'gudk usrwdktdrfwtdrfxJudkyJ uGuf+yD;awmh
0ifajy;w,fqdkwm b,fvdkt"dy`m,feJ/ b,fvdk&nf&G,fcsufeJ ajymwmvJ? usrwdkvnf; trsm;}uD;
ar;p&mjzpfygw,f?
usr&J tdrf0if;xJrSm ausmif;om;vli,frsm; tpnf;ta0;vkyfaew,fqdkwm rSefw,f?
ausmif;om;rsm;[m usr&Jtdrf0if;xJ 0ifajy;vmw,fqdkwmvnf; rSefw,f? 'gvnf; usrwdk 0efcHygw,f?
'gayr,fh usrwdktdrf0if;xJwif r[kwfbl;? tjcm;tdrf0if;xJawGvnf; 0ifajy;w,f?
usrwdktzJGcsKyfu vl}uD;rsm;u xGuf+yD;awmh ajyajyvnfvnfjzpfatmif ud;pm;w,f? 'gudkvnf;
wyfrawmfu t&m&SdawGu odwmyJ? odayr,fhvnf; bmrS todtrSwfrybl;? 'gudk bmrSrajymbJeJ 'D
qlylr_jzpfatmif usrwdktzJGcsKyfu vkyfw,fqdkwJh oabmxm;eJa&;wm[m tifrwefrS r&Sif;wJhudpPvdkyJ
usrwdk ,lq&rSmyJ? 'g wrifoufouf tzJGcsKyfukd &r,f&Sm+yD;awmh tjypf,lcsifvdk vkyfaeovdk
oabmoufa&mufw,fvdk usrjrifygw,f? 'Dvm+yD;awmh qENjywJh uav;rsm;[m usrwdkeJ rqkdifygbl;?
tzJGcsKyfvli,fxJrSmygwJh vli,fawG vHk;vHk;r[kwfygbl;?
'DudpPeJywfoufvdk usrwdktzJGcsKyfu OD;atmifa&$eJ OD;cspfckdifwdk raeu w0w Hk;udk
oGm;cJhygw,f? w0w Hk;rSmawGcJhwJh Adkvfr;wifarmif0if;udk pHkprf;csifwm&Sd&if pHkprf;yg? ar;p&m&Sd&if ar;yg?
aqG;aEG;p&m&Sd&if aqG;aEG;yg? tzJGcsKyfeJ vHk;vHk;oufqkdifwJh qENjyr_ ("gwfyHkrsm;vmygonf)
1989 ckESpf o}uFefa&obifqifEJ$pOf
(aqmif;yg;tqufjyefvmygonf?)
r[kwfygbl;qdkwm ajymcJhygw,f? 'gudkvnf; bmrSpHkprf;jcif; r&Sdbl;? bmrS ar;jref;jcif;r&Sdbl;? bmrS
aqG;aEG;jcif;r&Sdbl;? olwdk owif;pmeJ a&'D,dkrSm ajymcsifwmudk ajymoGm;w,f? 'g[m odyf+yD;awmh
rSefuefwJh vrf;r[kwfbl;vdk usrxifygw,f?
usrwdkuae+yD; qlylapcsifvdk vkyfw,fvdkajymw,f? rSefrSefuefuef +idrf;+idrf;csrf;csrf;
vkyfcsifwJhtzJGtpnf;udk qlylatmifv_Haqmfay;ygw,fvdk ajymwmudku +idrf;+idrf;csrf;csrf;eJ rjzpfapcsifwJh
pdwfoabmrsKd;ygovdk jzpfaeygw,f? 'ga=umifh usrwdktzJGcsKyftaeeJ 'gudk jyif;jyif;xefxef
uefuGufygw,f?
aemuf+yD;awmh armifzkef;armfudpP? armifzkef;armfae &ufowWywfa[majymyJGawGeJywfoufvdk
owif;pmxJrSm ygygw,f? b,fae&mawGrSm b,folawGu a[majymoGm;w,f/ wyfrawmfqefusifa&;awG
a[majymoGm;ygw,fayghav? a[majymoGm;wJh ae&mawGxJrSm usrwdk tzJGcsKyfHk;awG ygw,fqdkwm
rSefygw,f?
usrwdk
0efcHygw,f?
'g
rjiif;ygbl;?
usrwdk&J
tift,f'Dvli,fxJu
a[majymoGm;w,fqdkwmvnf; rSefw,f? usrwdk rjiif;ygbl;? 'Dvdkvli,frsm;udk usrwdk tzJGcsKyfHk;awGrSm
a[majymcGifhay;wm[m kef;&if;qefcwf rjzpfoGm;atmifvdkqdkwJh qENeJ usrwdk vkyfoGm;wmyg? usrwdkeJ
aqG;aEG;r,fqdk&if tajz[m ay:rSmyg?
armifzkef;armfudpPeJywfoufvdk
ausmif;om;vli,frsm;[m
txdrf;trSwftcrf;tem;rsm;
vkyfcsifw,fqdkuwnf;u usrwdkudk wdkifyifygw,f? ausmif;om;vli,frsm;udk xdef;xdef;odrf;odrf; vkyf=uyg/
wwfEkdifor# at;at;csrf;csrf;jzpfatmif vkyf=uyg? jyifyrSm qENjyr_awG vkyfvdk&Sd&if kef;&if;qefcwf
jzpfrSmpdk;vdk/
a[majymyJGawG
olwdku
odyfvkyfcsifw,f/
'Dawmh
uJ
'Dvdkqdk&ifawmh
taqmuftODawGtwGif;rSm vkyfyg? usrwdk xdef;xdef;odrf;odrf;jzpfatmif trsKd;rsKd;ud;pm;cJhygw,f?
'gudkvnf; wu,fyJodcsifw,fqdkvdk&Sd&if odzdk&m rcJ,Of;ygbl;? b,fum;eJ b,fvlawG b,ftcsdefrSm
oGm;w,fqdkwm odEkdifwJholrsm;[m usrwdkb,fvdk xdef;odrf;w,fqdkwm wu,fyJodcsifw,fqdk&if

odEkdifzdkta=umif; trsm;}uD;&Sdygw,f? wdwdusus odcsifw,fqdk&if usrwdkudk vm+yD;awmh ar;vdk&ygw,f?


usrwdk ajymzdktqifoifhygyJ? vli,fawGudk usrwdk xdef;zdk ud;pm;w,fqdkwm usrwdkudk b,ftcsdefar;ar;
ajymEkdifygw,f?
aemuf+yD;awmh w&m;r0ifwJhtzJGtpnf; Auo u rif;udkEkdifudk usrwdktzJGcsKyfHk;xJrSm
a[majymoGm;w,fvdk ajymygw,f? 'Dawmh usru ar;csifw,f? Auo udk 'Dvdkajymawmh ruo
ua&m w&m;0ifwJh tzJGtpnf;vm;? jrefrmEkdifiHvHk;qkdif&m ausmif;om;rsm;tzJGcsKyfqdkwJh ruo vnf;
w&m;0ifwJhtzJGtpnf;r[kwfbl;? r[kwfbJeJ Adkvfr;csKyfcifnGef udk,fwkdifac:+yD;awmh awGqHkaqG;aEG;w,f?
pmawGbmawG a&;w,f? 'D[musawmh jzpfEkdifovm;? ausmif;om;vli,frsm; xdef;xdef;odrf;odrf;jzpfa&;/
+yD;awmh tzJGcsKyfHk;awGxJrSm ruo udk a[majymcGifhay;wmusawmh tjypf}uD;jzpfoGm;a&mvm;? 'D[m
rSefuefwJhenf;r[kwfbl;vdk usrwdk xifygw,f? usrwdkudk w&m;0iftzJGtpnf;wckxJrSm wckckjzpfaevdk
rauseyfbl;qdk&if ac:+yD;awmh aqG;aEG;wkdifyifygvm;? bmjzpfvdk ruo vdk w&m;0if rSwfyHkwifxm;wJh
tzJGtpnf;r[kwfwJh tzJGtpnf;usawmh aqG;aEG;vJ?
wu,fyJ wkdif;jynfxJrSm +idrf;+idrf;csrf;csrf; jzpfapcsifw,f/ EkdifiHa&;tzJGtpnf;awGeJ e0wt=um;
bmrSydyuQ rjzpfapcsifbl;qdk&if tcsdefra&G; usrwdkudk ac:+yD;awmh aqG;aEG;vdk&ygw,f? ndE_dif;wkdifyifvdk
&ygw,f? usrwdk tpuwnf;uvnf; ajymxm;+yD;om;yg? aqG;aEG;zdk usrwdk tqifoifhyg? pum;ajymzdk
tqifoifhyg? usrwdkrSm bmrS ykef;v#Kd;uG,fv#Kd; vkyfp&mta=umif; r&Sdygbl;? usrwdktaeeJ tpuwnf;u
ajymxm;+yD;om;yg? w&m;0if yGifhyGifhvif;vif; ajymxm;+yD;om;yg?
trsKd;om;'Drdkua&pDtzJGcsKyf[m ausmif;om;vli,frsm;udk b,fawmhrS rypfy,fbl;qdkwmvnf;
usrwdk ajymxm;+yD;om;yg? 'ga=umifh Auo u usrwdkqDrSm vm+yD;awmh awGcsifw,fqdk&if usrwdk
tawGcHw,f? ruo u vm+yD;awmh awGcsifw,fqdk&ifvnf; usrwdk tawGcHwmyJ? usr
tawGrcHbl;qdkwJh
ausmif;om;vli,ftzJG&,fvdk
r&SdoavmufygbJ?
usr
tcsdef&Sdvdk&Sd&if
t+rJyJtawGcHygw,f? ndE_dif;w,f/ wkdifyifw,f/ at;at;csrf;csrf;eJ xdef;xdef;odrf;odrf;vkyfoGm;zdk usr
t+rJtm;ay;ygw,f? 'g usrwifr[kwfygbl;? usrwdktzJGcsKyf&J rlt& tzJGcsKyfu vl}uD;tm;vHk; 'Dtwkdif;yJ
vkyfygw,f? 'gudk ckwifuajymovdk b,fol b,fum;eJ b,feHygwfeJ b,ftcsdef b,fudkoGm;w,fqdkwm
ca&aphwGif;us odwJhvlawG odr,fvdk usr xifygw,f? odvsufom;eJ 'D[mawGusawmh azmfrjybJeJ
tzGJcsKyfudk xdcdkufEkdifr,fhudpPawGudkom uGuf+yD;awmh azmfjywm[m tifrwefrSyJ w&m;rr#wwJhudpPvdk
usr ,lqygw,f?
tJh'Dawmh 'g[m bmoabmvJ? 'g[m bmvkyfcsifvdkvJ/ bmjzpfapcsifvdkvJ? 'Dv (25) &ufaeu
owif;pmxJrSm a&;xm;wmqdkvdk&Sd&if tcsKdaom EdkifiHa&;ygwDrsm; EdkifiHawmf at;csrf;om,m&Sdaer_udk
rvdkvm;=uwJh? usrwdkawmh r[kwfygbl;?
usrwdk[m EkdifiHawmfrSm at;csrf;om,m &Sdapcsifvdk wwfEkdifor# ausmif;om;vli,frsm;udk
xdef;xdef;odrf;odrf; vkyfaeygw,f? 'gudk odvsufeJ wrifoufouf qlylatmifv_Haqmfaew,fvdk
ajymaewJhvlrsm;[m at;csrf;jcif;udk rvdkvm;vdk ajymaewmvm;vdk/ usrwdku trsm;}uD; jyefar;p&mawG
jzpfaeygw,f?
aemuf+yD;awmh EkdifiHawmfudk qefusif/ wyfrawmfudk qefusifa[majymaew,f/ qlylr_jzpfap&ef
zefwD;aew,fwJh? usrwdk rzefwD;ygbl;? usr wyfrawmfta=umif;eJywfoufvdk b,fawmhrS wae&mwrsKd;/
wae&mwrsKd; rajymygbl;? trdeftrSwf 888 t& wyfrawmfyduJGa&;/ wyfrawmfeJjynfol
pdwf0rf;uJGa&;twGufqdkwm usr wcgrS rvkyfcJhbl;/ usr t+rJyJajymw,f? wyfrawmfeJ jynfol=um;xJrSm
pdwf0rf;uJGa&;qdkwm jynfolzuf/ EdkifiHa&;ygwDawGzufuom vkyfEkdifwmr[kwfbl;? wyfrawmfzufuvnf;
vkyfEkdifw,f/ wyfrawmfzufu vkyfyHkudkifyHk rrSefuefvdk&Sd&if/ ajymyHk/ qdkyHk/ aeyHk/ xkdifyHk rrSefvdk&Sd&ifvnf;
jynfolvlxkeJ wyfrawmf=um;rSm odyfpdwf0rf;uJGEdkifygw,f?

usr twefwefajymygw,f? wyfrawmfyduJGa&;udk rvdkvm;ygbl;? wyfrawmf wnfwHhckdif+rJrSom


EkdifiHawmf wnfwHhckdif+rJr,fqdkwm usrwdk vufcHxm;+yD;om;yg? wyfrawmfeJ jynfol=um;xJrSm
pdwf0rf;uJGa&;udkvnf; rvdkygbl;? wyfrawmfeJ jynfol=um;rSm pdwf0rf;uJGaevdkom usrwdkwdkif;jynf
'Davmufawmif 'kuQa&mufaewmyg? 'ga=umifhrdkvdk usr twefwefajymygw,f? wyfrawmf&J tm%mudk
tvJGoHk;pm;vkyfwJholrsm;omv#if jynfoleJwyfrawmf=um;rSm pdwf0rf;uJGatmif vkyfaeolawGyJ?
usrwdktaeeJ wcgrS wyfrawmfeJ jynfol=um;rSm pdwf0rf;uJGatmif rvkyfcJhygbl;?
tckqdkvdk&Sd&if
wyfrawmfxJrSm
usrwdktzJGcsKyfeJywfoufvdk
0g'jzefcsDa&;awG
trsKd;rsKd;vkyfaew,fqdkwm usrwdk =um;&ygw,f? 'gawGu v#Kd0SufwJhudpPr[kwfygbl;? e0w twGif;a&;r;
(2) jzpfwJh Adkvfr;csKyfwifOD;[m pnf;a0;yJGawGrmS usrwdkudk _wfcsaew,fqdkwm =um;&ygw,f? 'D[m
e0wt&m&SdwOD;taeeJ vkyfoifhwJhudpPr[kwfygbl;? e0w wnfaxmifuwnf;u =um;aeyghr,f/
ta&mifqdk;xm;jcif; r&Sdygbl;/ b,fEdkifiHa&;ygwDtzJGurS rygygbl;vdk ajymcJh+yD;awmh e0wtwGif;a&;r; (2)
u 'Dvdk usrwdkudk xdyg;ajymqdkaewm[m tifrwefrS tajymeJtvkyfrnDwJh udpPwckjzpfygw,f?
usrwdktzJGcsKyfukd bmjzpfvdk wdkufaewmvJ? 'gar;p&myJ? raewkef;u udpPqdkvdk&Sd&if qifuGufeJ
trsm;}uD;wlygw,f? usrwdk tzJGcsKyfeJ bmrSroufqdkifwJh ausmif;om;awGudk b,folu oGm;+yD;awmh
v_HaqmfovJ? wevFmaewkef;uvnf; 'Dtwdkif;yJ? ausmif;om;awG qlylaew,f/ vm=uyg/ vm=uygvdk
w,fvDzkef;awG qufw,f? usrwdk tzJGcsKyfxJu r[kwfbl;? usrwdk tzJGemrnfudk oHk;+yD;awmh
vkyfwmvnf;&Sdw,f? 'g[m qlylatmifv_Haqmfaewm b,folawGvJqdkwm wu,fyJodcsifvdk&Sd&if
usrwdkeJwdkifyifyg?
usrwdkvnf;
odcsifw,f?
usrwdktzJGcsKyf&Jemrnfudk
b,folawGu
tvJGoHk;pm;vkyfaeovJqdkwm usrwdk odcsifwmyg?
raeuudpPvnf; xdkenf;if;yJ? tzJGcsKyfa&SrSm bmjzpfvdk qENvmjyovJ? usrwdktzJGcsKyfudk
tr_ywfapcsifvdk vkyfwmvm;/ 'g ar;p&mjzpfae+yD? aemuf+yD;awmhvnf; tuGufu odyf+yD;awmh
aooyfvGef;w,f/ tuGufqifxm;wmusaewmyJ? wck+yD;wck wqufwnf;jzpfoGm;vdkufwm tm;vHk;
tzJGcsKyfa&SrSmcsnf;yJ? ppfum;awGu a&mufvmw,f/ ppfom;awGu qENjyaewJh uav;awGudk
vdkuf+yD;awmhvkyfwm xm;ygawmh? usrwdktzJGcsKyf0if;xJudk 0ifvm+yD;awmh dkufzdkud;pm;w,f? 'gu
b,fvdkt"dy`m,fvJ? usrwdk tzJGcsKyfwHcg;awGudk ydwfxm;w,f? txJuvlvnf; tjyifrxGuf&/
tjyifuvlvnf; txJr0if& qdk+yD;awmh wm;xm;w,f? usrwdkeJ bmrSrqkdifbl;qdkwm &Sif;&Sif;vif;vif;
ajymxm;w,f? ajymxm;wJhtxJu tzJGcsKyf0if;xJ 0if+yD;awmh dkufzdkud;pm;=uw,f? aemuf+yD;awmh
aumvm[vowif;
v$ifhvdkufao;w,f?
&Jabmfrsm;udk
r=um;Ekdif/
rcHEkdifavmufatmif
qJa&;wkdif;xGmaew,fwJh? b,folu qJa&;wdkif;xGmaewmvJ? usrwdkzufu b,folrS qJa&;wkdif;xGm
rvkyfbl;? tjyifuvmwJh ausmif;om;rsm;[m olzmom auG;a=umfcJh=uwmyJ? qJw,f/ bmw,fqdkwm
wckrSr&SdcJhbl;?
pum;
um;+yD;awmh
wyfrawmfeJjynfol=um;rSm
wrifoufouf
pdwf0rf;uJGatmifvkyfaewm[m b,folawG&JvufcsufvJqdkwm usrwdkvnf; odcsifygw,f? e0wuvnf;
trSeftwdkif; odcsifw,fqdk&if usrwdkeJ aqG;aEG;wdkifyifaygh? wu,fhw&m;cHawGudk&Smzdk usrwdkeJtwlwl
ud;pm;aygh? usrwdku ajzzdktqifoifhyJ? bmrS usrwdk 0Sufxm;p&m zHk;xm;p&m r&Sdygbl;?
tckvkyfyHkudkifyHk[m t}uHwckckeJ vkyfaeovdkvdk jzpfaew,f?
tzGJcsKyfeJ wyfrawmf=um;xJrSm pdwf0rf;uJGatmifvdk wyfrawmfxJrSm 0g'jzefcsDaew,fqdkwmvnf;
usrwdk
=um;&w,f?
tpnf;ta0;awGac:+yD;awmh
wyfom;awGudk
usrwdktzJGcsKyfu
b,fokdb,fnmqdk+yD;awmh vkyfaewm[m apmapmu ajymovdk e0w twGif;a&;r; (2) Adkvfr;csKyfwifOD;
ajymaewm/ qdkaewmeJ woabmxJyJ? 'g[m wrifoufouf tzJGcsKyfeJ wyfrawmf=um;rSm
pdwf0rf;uJGatmifvkyfwmyJ? wyfrawmfom;rsm;u tzJGcsKyfudk &efoltaeeJ jrifatmifvkyfwmyJ?
wyfrawmfom;rsm;u 'Drdkua&pDvdkvm;wJh jynfoludk &efoltaeeJ jrifatmifvkyfwmyJ? 'DvdkyJ usrwdk

jrifygw,f? 'Dawmh usrwdkcsnf;yJ vufndK;xdk;+yD;awmh qlylr_jzpfatmif v_Haqmfw,fvdk ajymaewm[m


wu,fawmh olcdk;u vl[pfwmeJ trsm;}uD;wlaew,f? aemuf+yD;awmhvnf; wyfrawmfaeudk 288 eJ
+idw,fqdk+yD;awmh wcsKdEkdifiHa&;orm;awGu ajymaew,fvdk qdkygw,f?
rwfv (25) &ufae owif;pmxJrSm ygygw,f? trdeftrSwf 288/ tyk'f 1/ tyk'fcJG c
wGifyg&SdonfrSm - qlylv_Haqmfvdkaom &nf&G,fcsufjzifhjzpfap/ vl (5) a,mufESifh vl (5) a,mufxufydkI
vrf;rsm;ay:wGif pka0;jcif;/ vrf;av#mufjcif;/ pDwef;vSnfhjcif;/ atmf[pfauG;a=umfjcif;/ v_Haqmfjcif;/
kef;&if;qefcwfyjcif;/ rnfolr# ryvkyf&[lIjzpfa=umif;/ odkaomfvnf; rdxJwGif aepOfESifhtr# axmif/
aomif;csD+yD; oGm;vmaeolrsm; tm;vHk;tjrifyifjzpfa=umif;/ if;wdkonf qlylvdkaom &nf&G,fcsuf/
jypfr_wpHkw&m usL;vGefvdkaom &nf&G,fcsufr&Sda=umif;/ xdktjyif xdkolrsm; oGm;vmae=ujcif;udk ta&;,lr_
r&Sda=umif;-wJh?
usrwdkvnf; 'Dtwdkif;yJ ajymcJhwmyg? usrwdk tzJGtpnf;twGuf pnf;Hk;a&;qif;wJhtcgus&if
tJh'Dvlxkuawmh ig;a,mufxuf rsm;wmcsnf;aygh? tJh'Dawmh ig;a,mufxuf rsm;oGm;vdkqdk+yD;
ta&;,lw,f? rGefjynfe,fwdk/ weoFm&Dwdkif;wdkqdk&if usrwdkjyefoGm;wmeJ ig;a,mufxufrsm;vdkqdk+yD;
pnf;Hk;a&;wm0efcHawGudk 288 t& qJGygw,f? usr tJh'Dwkef;uvnf; &Sif;jycJhygw,f? 288 &J
&nf&G,fcsufu qlyljcif;rjzpfzdk/ kef;&if;qefcwfrjzpfzdk/ jypfr_wpHkw&m usL;vGefvdkaom &nf&G,fcsufr&Sdzdk/
'gtwGuf xkwfxm;wmyJ? usrwdk&J pnf;Hk;a&; tpnf;ta0;rsm;[m vlpkvla0;}uD;rm;ayr,fh tm;vHk;
at;at;aq;aq;eJ +yD;oGm;wmyg? kef;&if;qefcwfvnf; rjzpfcJhygbl;? bmjypfr_rSvnf; rusL;vGefcJhygbl;?
'Dawmh bmjzpfvdk 'gawGudk ta&;,lzdk vdkovJ? 'gudk usr wifjycJhygw,f? usrwdk&J pnf;Hk;a&;c&D;awGrSm
wcgrS 288 &J tESpfom&udk rcsKd;azmufcJhygbl;qdkwm usrwdk t}udrf}udrf wifjycJhygw,f? 'gayr,fhvnf;
rGefjynfe,frSm pnf;Hk;a&;r;awGudk tckxufxd zrf;xm;ao;w,f? ta=umif;jycsufuawmh
usrwdkoGm;wkef;u vl ig;a,mufxufrsm;vdk 288 eJ qJGwmwJh? qJG+yD;awmh r+yD;ao;bl;? yk'frwck+yD;wck
xyfwyfw,f? wckwyfvdkr& wckajymif;wyf/ wckwyfvdkr& wckajymif;wyfw,f?
'D[m wa,muf yHkpHwrsKd; vkyfovdkrsKd;jzpfaew,f? usrwdkusawmh 288 qdk+yD;awmh
trsKd;rsKd;[efwm;aew,f? tckusawmh kef;&if;qefcwfrjzpfbl;/ jypfr_rusL;vGefvdk&Sd&if 288 qdkwm
udpPr&Sdbl;vdkajymwmeJ twlwlvdkjzpfaew,f? 'gudk usr vufcHygw,f? usrwdku t&if pajymcJhwmyg?
usrwdk {&m0wDwkdif;wkef;u wc&D;vHk; 'Dtwdkif;yJ ajymcJhwmyg? kef;&if;qefcwf rjzpfbl;/ jypfr_ rusL;vGefbl;
qdkvdk&Sd&if 288 qdkwmudk bmrScsKd;azmufjcif; r&Sdygbl;? 'ga=umifhrdkvdk vl ig;a,mufxuf ydkHkeJ qJGr,f/
ta&;,lr,fqdkwmawmh 288 udk tvGJoHk;pm;vkyfwmygvdk usrwdkudk,fwkdif ajymcJhwmyg? tJh'Dawmh
tckowif;pmrSmajymwmudk usrwdk axmufcHygw,f? 'gayr,fhvnf; ajymwJhtwdkif;yJ vkyf=uygvdk usru
arwWm&yfcHcsifygw,f? wyfrawmfusawmhwrsKd;/ jynfolvlxkusawmh wrsKd;qdk+yD;awmh/ w&m;Oya'udk
oHk;w,fqdkvdk&Sd&ifawmh wyfrawmfeJ jynfol=um;rSm pdwf0rf;uJGrSmaygh? 'Dawmh b,folu pdwf0rf;uJGatmif
vkyfaewmvJ? usrwdk r[kwfygbl;? wyfrawmfxJrSm at;at;csrf;csrf; csDwufw,fqdk&if csDwufygap?
qlylaomif;usef;r_ rjzpfbl;qdk&if usrwdk bmrSrajymvdkygbl;? usrwdktzJGtpnf;awGuvnf; 'Dtwkdif;yJ
pnf;Hk;a&;c&D;xGufwJhtcg vlig;a,mufxuf rsm;vdk&Sd&if rsm;ygap? qlylaomif;usef;r_ r&Sd&if +yD;a&maygh?
'gudk usrwdk vufcHygw,f? wa,mufwrsKd;pDxm;vdkawmh b,fjzpfrvJ?
armifzkef;armfaeeJywfoufvdk wywftwGif;rSm awmfawmfrsm;rsm; zrf;qD;r_awG &Sdygw,f?
usrwdk&J tzJGcsKyfeJqkdifwJhuav;awGudk zrf;oGm;wm&Sdygw,f? uav;ESpfa,muf zrf;oGm;wmqdk&if
ausmif;om;vli,frsm;xkwfa0wJh
armifzkef;armfae
tpDtpOfpm&GufawG
vufxJrSmygvdkqdk+yD;
zrf;oGm;wmyg? 'g[m tifrwefrS vGefw,fvdk usrwdk xifygw,f? 'DtcsdefrSm 'Dpm&GufawG[m wrdvHk;rSm
yvlysHaewmyJ? wa,mufudk ig;&Gufq,f&Gufavmuf a0vdkufwmyJ? udufwJhvl a0uGmqdk+yD; a0oGm;wmyJ?
'Dawmh 'Duav;awGvufxJrSm 'Dpm&GufawG trsm;}uD;&Sdwmaygh? &SdHkeJ zrf;&ovm;? tjypfeJ tjypfay;yHk

tifrwefrS uGmjcm;aeygw,f? vkyfwJhtr_av;u ao;ao;av;/ ay;vdkufwJhtjypfu t}uD;}uD;vdk


jzpfaeygw,f? awmif}uD;rSmqdkvdk&Sd&if usrwdktzJG0ifwa,mufukd wabmifpm&GufawG vufxJrSm&Sdvdkqdk+yD;
zrf;ygw,f? erfhpefrSmqdkvdk&Sd&if 'D wabmifpm&GufeJywfouf+yD;awmh usrwdktzJG0ifwa,muf&J ZeD;udk
r0w u ac:ppfw,f/ ESdyfpufygw,f? yg;pyfxJudk rsufESmokwfyk0gawG oGwfxnfh+yD;awmh
wabmifpm&GufawG jzefa0w,fqdkwmudk twif;0efcHcdkif;ygw,f? bmtaxmuftxm;rS r&SdbJeJ
0efcHcdkif;ygw,f?
tJh'Dvdkvkyfwm[m b,fvdkt"dy`m,feJ vkyfwmvJ? usrwdk trsm;}uD; ar;p&myJ? wyfrawmfeJ
jynfol=um;rSm pdwf0rf;ruJGapcsifbl;qdkvdk&Sd&if bmjzpfvdk 'DvdkudpPawG vkyfaeovJ? rEWav;wkdif;
ykodrf;}uD;rdrSmqdk&ifvnf; wyfrawmfom;rsm;u usrwdktzJGcsKyfqdkif;bkwfudk zsufqD;eif;acscJhygw,f?
pnf;Hk;a&;r;tdrfudk
0if&rf;cJhw,f?
awmfawmfyJ
dkif;dkif;pdkif;pdkif;
vkyfcJhygw,f?
'gawG[m
rvdkvm;tyfwJhudpPawGyJ? oufouf&ef&SmaewJh oabmrsKd;awG jzpfygw,f?
awmifolv,form;rsm;udpPeJywfoufvdk
EkdifiHa&;tzJGtpnf;rsm;u
qlylapcsifwJhqENeJ
wrifoufouf &r,f&Sm+yD; ajymaew,fqdkwJhoabmrsK;d owif;pmxJrSm ygygw,f? 'DudpPeJywfoufvdk
usrwdk azazmf0g&Dvuwnf;u usrwdk OuUX OD;wifOD;u e0w udk ta&;qdkcJhygw,f?
awmifolv,form;rsm; b,fvdk'kuQa&mufae=ua=umif;/ aemuf+yD;awmh yifv,fydkifeufrsm; a&mif;vdkufwJh
ta=umif;a=umifh a&tvkyform;rsm; b,fvdk'kuQa&mufaew,fqdkwJh ta=umif;rsm;udk pma&;cJhygw,f?
owif;a=unmcsufwckvnf; xkwfcJhygw,f? tJh'DvdkyJ usrwdk vkyfcJhygw,f? bmrS 'ghxufydk+yD;awmh
rv_HaqmfcJhygbl;? owif;pmxJrSma&;ovdk usrwdktzJGcsKyfu ajymwmr[kwfygbl;? owif;pmxJrSm
EdkifiHa&;tzJGtpnf;0if awmifolv,form;rsm;uom ajymw,fvdk qdkygw,f? r[kwfygbl;?
dk;dk;tzJGtpnf;xJudk r0if&JwJh awmifolv,form;rsm;u xyfcgxyfcg 'DudpPudk ajymaewmyg?
usrwdktzJGcsKyfxJudkvnf; awmifolv,form; trsm;pk}uD;vnf; r0if&Jygbl;? 0ifvdk&Sd&if zrf;r,f/
qD;r,fqdk+yD;awmh
+cdrf;ajcmufr_awG
trsm;}uD;&Sdaewma=umifh
r0if&J=u&Smygbl;?
tJh'Dawmh
usrwdktzJGcsKyfxJu awmifolv,form;rsm;u ajymw,fqdkwm vHk;vHk;r[kwfygbl;? tzJGcsKyftjyifbufu
awmifolv,form;rsm;u
wcsdefvHk;ajymaewmyg?
usrwdk
wu,fyJ
qlylaomif;usef;r_
jzpfapcsifw,fqdkvdk&Sd&if e0w udk bmjzpfvdk ta=umif;=um;rvJ? ta=umif;r=um;ygbl;? ta&;r,lapeJ?
ta&;r,lwmawmifrS aumif;ao;w,f? ydk+yD;awmh jynfolvlxk tHkuGrSmyJqdk+yD; usrwdk aoG;xkd;ay;rSmaygh?
jynfolvlxk 'kuQa&mufaewmudk rjrifcsifvdk e0w udk wifjyygw,f? 'DvdkyJ 'kuQa&mufaeygw,f? 'DvdkyJ
jy\emawG jzpfaeygw,f? =unfh+yD;awmh vkyfay;ygqdk+yD;awmh usrwdk wifjyygw,f?
jynfolvlxkodatmifvdk 'Dvdkawmifolv,form;rsm; 'kuQa&mufaew,fqdkwm/ usrwdk
ajymygw,f? 'Dvdkajym&jcif;rSm usrwdkjynfolvlxk[m udk,fh&JtcGifhta&;awGudk udk,fumuG,f&r,fqdkwm
usrwdk ,Hk=unfvdkajymcJhwmyJ? tzJGcsKyftaeeJ n$ef=um;csufwckxkwfxm;ygw,f? awmifolv,form;rsm;
'kuQa&mufaevdk&Sd&if usrwdktzJGcsKyfu wwfEkdifor# ulnD&r,f? 'g[m vlr_a&;t&yJ? 'g EkdifiHa&;y&d,m,f
r[kwfygbl;? usrwdk EdkifiHa&;y&d,m,fqdkwmudk t,Hkt=unfr&Sdbl;qdkwm usr ajym+yD;om;yJ? usr vHk;vHk;
t,Hkt=unfr&Sdbl;?
usr
'DudpPvkyfwm
rSew
f ,fxifvdkvkyfw,f?
awmifolv,form;rsm;
'kuQa&mufaewmudk usrwdktzJGcsKyfu ulnDcsifvdk vkyfwJhudpPyJ jzpfygw,f?
usr cH+yD;awmh ajym&r,fqdkvdk&Sd&if ckwavmrSm usrwdktzJGcsKyfeJ 'Drdkua&pDvdkvm;wJh
tzJGtpnf;rsm;udk oufouftjypf&Smaew,fqdkwm usr jrif&ygw,f? oufoufwdkufcdkufvmw,f?
usrwdku qlylr_jzpfatmifvdk v_Haqmfaew,fqdk+yD;awmh xyfwvJvJajymaeygw,f? 'Dvdkajymaewm[m
b,fvdk&nf&G,fcsufeJ ajymaeovJqdkwm usr trsm;}uD;pOf;pm;&ygw,f?
raeujzpfwJh
udpPawGuvnf;
wrifoufouf
tuGufqif+yD;awmh
usrwdkudk
vufnKd;xdk;wmvm;qdkwm usrwdk ar;p&mjzpfvmygw,f? wyfrawmfaetwGuf pdk;&drfvdkvm;?

wyfrawmfaetwGuf pdk;&drfw,fqdk&if usrwdkeJ aqG;aEG;Ekdifygw,f? wyfrawmfae ysufpD;&mysufpD;a=umif;


b,fvdkrvkyfapcsifbl;qdkwm
ajymyg?
usrwdk
aqG;aEG;zdk
tqifoifhyJ?
usrwdktaeeJ
ausmif;om;vli,frsm;udk trsm;}uD;xdef;ygw,f? usrwdk tzJGcsKyfvli,frsm;udk wyfrawmfaerSm
pDwef;vrf;av#mufwmwdk/ qENjywmwdk rvkyf&bl;qdkwm usrwdk ajym+yD;om;yg? 'Dwyfrawmfaeudk
wyfrawmfaetaeeJ vufrcHbl;qdk&if b,folrSroGm;=ueJ? b,folrS xGufr=unfh=ueJ? tJh'Dvdkenf;eJ
oydwfarSmuf&if arSmuf=uaygh? usrwdk ajym+yD;om;yg? usrwdktaeeJ rwfv (27) &ufaeudk
awmfvSefa&;aetaeeJ vufcHw,fqdkwm usrwdk ajym+yD;om;yg? 'g jynfolvlxk&J awmfvSefa&;aeyg?
1945 ckESpfwkef;u jrefrmEkdifiH[m jynfolvlxku tm;vHk;uGvm+yD;awmh zufqpf0g'udk rvdkcsifvdk
awmfvSefa&;udk pwifcJhwJhae jzpfygw,f?
usrwdktzJGcsKyftaeeJawmh (27) &uf rwfv[m awmfvSefa&;aevdk vufcHygw,f?
awmfvSefa&;aetaeeJvnf; azazu todtrSwfycJhw,f? usrvnf; awmfvSefa&;aetaeeJyJ
quf+yD;awmh todtrSwfyygw,f? usrwdk tzJGcsKyfuvnf; 'Dtwkdif;yJ? jynfolvlxkuvnf;
jynfolvlxkudk ESdyfpufwJhzufqpf0g'udk awmfvSefwJhaetjzpf todtrSwfyygw,f?
usrwdktaeeJ tm;vHk;udk ajyajyvnfvnf jzpfapcsifw,f? +idrf;+idrf;csrf;csrf; jzpfapcsifw,f? e0w
eJ ndE_dif;wkdifyif&rvm;? ndE_dif;wdkifyifr,f? wyfrawmfeJ aqG;aEG;&rvm;/ aqG;aEG;r,f? tqifoifhyJqdkwm
usr xyfwvJvJ ajymygw,f? 'DvdkajymaewJhtxJu bmrS aqG;aEG;wkdifyifr_r&SdbJeJ tzJGcsKyfudk oufouf
vufndK;xdk;vmwmuawmh usrwdkudk jynfolvlxku axmufcHwmudk r_pdrfhvdkvm;qdk+yD;awmh usrwdk
ar;&awmhrSmjzpfygw,f? 'DtcsdefrSm usrwdk trsKd;om;'Drkdua&pDtzJGcsKyfudk wdkufcdkufw,fqdkwm[m
jynfolvlxk&J 'Drdkua&pDv_yf&Sm;r_udkvnf; wdkufcdkufwmeJ twlwlygyJ? wu,fyJ ppfrSefwJh/ w&m;r#wwJh
a&G;aumufyJGawG jzpfapcsifw,f qdkvdk&Sd&ifawmh 'Dvdkrawmfrw&m; wkdufcdkufr_awGudk &yfwef;u
&yfzdkvdkr,fvdk usr xifygw,f? 'g usrtaeeJ ajymcsifwmuawmh 'gygyJ? ar;p&m&Sdvdk &Sd&if ar;=uyg?
17
wdkif;&if;om;pnf;vHk;nDnGwfa&;
jrpf}uD;em;rdY 28-4-1989 aewGif ajym=um;onf?

* * *
wem&Davmuf apma&mufzdkyg? cyfcsKduxGufwm
aemufuswm awmif;yefygw,f?
pnf;Hk;a&;c&D;xGufwJhtcg wcgwav usrwdk tpDtpOftwdkif;rjzpfygbl;? vrf;rSmqdkvdk&Sd&ifvnf;
wcgwav tcuftcJav;awG awGwwfygw,f? 'ga=umifhrdkvdk 'Dvdk aemufus&jcif;jzpfygw,f?
jrpf}uD;em;udk rvmcifwkef;uqdk&if =um;&wmawmh jrpf}uD;em;rSm 'Drdkua&pDv_yf&Sm;r_&J tajctae
odyfraumif;bl;vdk ajym=uygw,f? jynfolvlxku odyf+yD; wufwufuGuG r&Sd=ubl;vdk qdkygw,f?
tJh'Dawmh usru enf;enf;tm;i,frdygw,f? 'gayrJh tckvmwJhtcgusawmhvnf; jynfolvlxku
ydk+yD;wufuGw,fqdkwmjrif&vdk trsm;}uD;yJ tm;&SdoGm;ygw,f? *k%fvnf; *k%fyygw,f?
ucsifjynfe,frSm&SdwJh awmifwef;om; vlrsKd;pkrsm;[m owWd&Sdw,fqdkwm usrwdktm;vHk;yJ tpu
odxm;+yD;jzpfygw,f?
'ga=umifhrdkvdk
'DvdkowWd&Sd&SdeJ
quf+yD;awmh
trsKd;om;a&;twGuf
vkyfoGm;r,fqdkwmvnf; usrwdk ,Hk=unfygw,f? i,fi,fuwnf;u usrwdk em;vnfwmuawmh

awmifwef;om;rsm;[m tifrwefrS owWd&Sdw,f/ tifrwefrS dk;om;ajzmifhrwfw,f/ vkyf&nfudkif&nf


&Sdw,fvdk em;vnfcJhygw,f?
tck 'Drdkua&pD v_yf&Sm;r_xJrSmvnf; 'Dtwdkif;yJ kd;dk;om;om;/ ajzmifhajzmifhrwfrwf/ owdW&Sd&SdeJ
quf+yD;awmh vkyfoGm;=ur,fqdkvdk&Sd&if usrwdkvdkcsifwJh tcGifhta&;rsm;udk tjrefqHk;&EdkifrSmyg?
tcktcsdefrSmqdkvdk&Sd&if wkdif;&if;om;vlrsm;pk trsm;pk}uD;[m awmfawmfrSyJ yifyifyef;yef;/ qif;qif;&J&J
ae=u&ygw,f?
'Dvdktajctaeuae+yD;awmh wdk;wuf+yD; csrf;omwJh jynfaxmifpk}uD;wck xlaxmifzdkqdkwm
tm;vHk;&J wm0efjzpfygw,f? wcgwavusvdk&Sd&if usrwdkudk wkdif;&if;om;vlrsKd;pkrsm;u ar;ygw,f?
'Drdkua&pDtpdk;& &vdk&Sd&if usaemfwdkvlrsK;d pkawGtwGuf bmvkyfay;rSmvJ/ jynfaxmifpktwGuf
bmvkyfay;rSmvJ qdk+yD;awmh ar;ygw,f? usrwdk trsKd;om;'Drkdua&pDtzJGcsKyf taeeJuawmh
a=unmxm;+yD;om;jzpfygw,f? 'Drdkua&pD&vdk&Sd&if ppfrSefwJh 'Drdkua&pDjynfaxmifpk}uD; xlaxmifa&;twGuf
wkdif;&if;om;vlrsKd;pktm;vHk;eJ wkdifyifndE_dif;+yD;awmh usrwdk[m tajccHpnf;rsOf;Oya'[m jynfaxmifpk
wnfwHhckdif+rJa&;twGufvnf; vkyf&r,f/ wkdif;&if;om;vlrsKd;pkrsm;&J arG;&mygtcGifhta&;rsm;udkvnf;
todtrSwfy&r,f? vlwkdif;vlwdkif; vltcGifhta&;rsm; cHpm;ydkifcGifhvnf; OD;wnf&r,fqdkwmvnf; usrwdk
a=unmxm;+yD;om;jzpfygw,f? 'gayr,fhvnf; 'Drdkua&pD jynfaxmifpkxlaxmifzdkqdkwm[m usrwdk
tzJGcsKyfwckwnf;&J wm0efvnf; r[kwfygbl;? wkdif;&if;om;vlrsKd;pktm;vHk;&J wm0efjzpfygw,f?
'Drdkua&pDv_yf&Sm;r_ atmifjrifzdkqdkwm[m vlwkdif;vlwkdif;&J wm0efjzpfygw,f? 'ga=umifhrdkvdk usr c%c%
ajym&ygw,f? 'Drdkua&pD&zdkqdk&if usaemfwdkudk bmtcGifhta&;awG ay;rvJvdk ar;r,fhtpm;
'Drkdua&pD&zdktwGuf usaemfwdk b,fvdk0dkif;0ef;ulnD&rvJqdkwm tcktcsdefrSm ar;&r,fhar;cGef;jzpfygw,f?
'Dar;cGef;udk ar;+yD;awmh rSefuefwJh tajzudk &SmEkdifr,fqdkrS udk,fvdkcsifwJh 'Drkdua&pDudk &r,f/
'Drdkua&pD&w,fqdkrS vlwkdif;vlwkdif;&J tcGifhta&;udk tmrcHr,fh pepfwckudk xlaxmifEkdifr,f? 'Dvdk
vlwkdif;vlwkdif;&J vltcGifhta&;udk tmrcHr,fh tkyfcsKyfr_pepfwckudk tajccH+yD;rS wkdif;&if;om;vlrsKd;pktm;vHk;
auseyfr_&Ekdifr,fh jynfaxmifpkyHkomefudk usrwdk azmfxkwf&rSmjzpfygw,f? 'Dvdk jynfaxmifpkyHkomef
azmfxkwfzdkqdkwm[m wkdif;&if;om;vlrsKd;pktm;vHk;u oabmxm;}uD;}uD; xm;&r,f/ tjrifus,fus,f
&Sd&r,f?
jynfaxmifpktusKd;udk udk,fha'otusKd;xuf ydkxm;&r,f? Armrsm;[m ArmtusKd;twGuf
r[kwfbl;? ucsifrsm;[m ucsifawG&JtusKd;twGuf r[kwfbl;? wkdif;&if;om;vlrsKd;pktm;vHk;u
jynfaxmifpktusKd;twGufqdkwJh pdwf"mwfawGeJ vkyfzdkvdkygw,f? usrwdk vGwfvyfa&;&+yD;wJhacwfrSm
'Dwkdif;jynf rwdk;wufwm[m nDnGwfr_ r&SdvdkbJ? usrwdkrSm&SdwJh EkdifiHolEkdifiHom;rsm;[m udk,fhtusKd;xuf
wkdif;jynftusKd;udk a&Srxm;vdk usrwdk wkd;wufr_ r&SdcJhbl;vdk xifygw,f?
wygwD
tm%m&Sifpepf
pdk;rdk;oGm;&w,fqdkwmvnf;
jynfolvlxk[m
rSefuefwJh
EdkifiHa&;todtjrifawG r&SdvdkbJ jzpfygw,f? 'Dawmh aemufwcg xyf+yD;awmh tm%m&Sif rjzpfapcsifbl;?
usrwdkEkdifiHudk 'Drdkua&pDpepft& tm;vHk; pdwfcsrf;oma&;twGuf xlaxmifapcsifw,fqdkvdk&Sd&if
EkdifiHolEdkifiHom;tm;vHk;[m udk,fhrSm&SdwJh EdkifiHa&;wm0efawGudk xrf;aqmifzdk vdkygw,f?

("gwfyHkrsm;vmygonf?)
tay:
ucsifwkdif;&if;om;
0wfpHkwrsKd;udk
0wfqifxm;pOf
atmuf
yifvHkY 1989 ckESpfwGif
pnf;Hk;a&;qif;cJhpOfu
tay: - ucsifwkdif;&if;om;rsm;ESifhtwl
atmuf - u&ifacgif;aqmifwOD;ESifhtwl
EkdifiHa&;qdkwm vlwkdif;vlwdkif;eJqdkifwJh udpPyg? EdkifiHwEkdifiH wdk;wufzdk/ wnfwHhckdif+rJzdkqdkwm
tm;vHk;0dkif;+yD; ud;pm;zdkvdkygw,f? vlwkdif;vlwkdif;[m wkdif;jynftay:rSm ppfrSefwJh apwemxm;&ygvdrfhr,f?
udk,fhtzJGtpnf;tusKd;udkyJ vkyfaer,f/ udk,fhtodkif;t0kdif;tusKd;yJ vkyfaer,f qdkvdk&Sd&ifawmh
ppfrSefwJhapwemvdk rac:Edkifygbl;?
usrwdkEdkifiH (26) ESpftwGif;rSm usqif;cJh&wm[m wkdif;jynfudk ppfrSefwJh apwemeJ rtkyfcsKyfvdkbJ?
wkdif;jynfudk ppfrSefwJhapwemeJ tkyfcsKyfcJhw,fqdk&if 'DEkdifiH[m trsm;}uD; wdk;wufEdkifygw,f? ucsifjynfe,f
wckwnf;rSmyifv#if o,HZmwypPnf; b,favmufaygrsm;w,fqdkwm od+yD;om;yg? wEdkifiHvHk;udk cH+yD;awmh
=unfhvdkufr,fqdk&if usrwdkEdkifiH[m tifrwefrS csrf;omygw,f? 'Davmufcsrf;omvsufeJ jynfolvlxk[m
qif;&Jae&w,f/ pdk;&drfae&w,f/ a=umifh=uae&w,fqdkwmawmh rrSefuefwJh tkyfcsKyfa&;pepfa=umifhyJ?
pD;yGm;a&;atmifjrifr_qdkwm rSefuefwJhtkyfcsKyfa&;pepf&SdrS jzpfrSmyg? 'DtcsdefrSm pD;yGm;a&;ukd OD;rwnfbJeJ
EdkifiHa&;udk OD;wnfzdkvdkygw,f?
EkdifiHa&;atmifjrifr_awG&rS pD;yGm;a&;bufudk wcgjyef+yD;awmh usrwdk udk,fvdkcsifwJh yjyifr_awG
vkyf&rSmjzpfygw,f? 'Dawmh jynfolawGtaeeJ tcktcsdefrSm ppfrSefwJh 'Drdkua&pD&&Sda&;twGuf
0dkif;0ef;ulnD=uygvdk usr arwWm&yfcHcsifygw,f? wdkif;&if;om;vlrsKd;pktm;vHk;[m vufwJG+yD;awmh
wnDwnGwfwnf;eJ/ owWd&Sd&SdeJ udk,fh&Jwkdif;jynfaumif;usKd;twGuf rSefreS fuefuef vkyfoGm;r,fqdkvdk&Sd&if
vlwkdif;vlwkdif;[m ydk+yD;awmh csrf;om+yD; wdk;wufwJh jynfaxmifpk}uD;rSm aeEkdifrSmjzpfygw,f?
'DvdkOD;wnfcsufeJ 0dkif;+yD;awmh ud;pm;oGm;=uygvdk usr arwWm&yfcH&if;eJ ed*Hk;csKyfygw,f?

18

'Drdkua&pDtiftm;pkrsm; nDnGwfa&;
TrdefcGef;udk 1989 ckESpfwGif &efukefrdY ajym=um;onf[k ,lq&aomfvnf; ajym=um;onfh ae&ufESifh
ae&mudk pmwnf;taejzifh odEkdifpGrf; r&Sdyg?
* * *

usrudk 'Drkdua&pDtiftm;pkrsm;&J udk,fpm;vS,fvdk owfrSwfvdkufwJhtcgusawmh 'gudk


*k%f,lygw,fvdk ajym&rvm;vdk usr pOf;pm;ygw,f? 'gayrJh wu,fpOf;pm;vdkufwJhtcgusawmh 'g
usrtwGuf *k%f,lp&mr[kwfygbl;? usrwdk a&G;xkwfvdkufwJhtiftm;pkrsm;twGuf *k%f,lp&mvdk usr
jrifygw,f? bmjzpfvdkvnf;qdkawmh usrudk a&G;xkwfvdkufwJhtiftm;pkrsm;[m nDnDnGwfnGwfeJ
udk,fhtzJGtpnf;twGuf&,fvdk rpOf;pm;bJeJ 'Drkdua&pDv_yf&Sm;r_atmifjrifa&;twGuf ydk+yD;awmh
aumif;zdktwGuf
vlwa,mufudk
udk,fpm;vS,fa&G;vdkufr,fqdk+yD;awmh
vkyfEkdifwJhtajctae
a&mufvmwm[m tifrwefrS *k%f,lp&myJvdk usr jrifygw,f? usr&,fvdkr[kwfygbl;/ b,foludkyJjzpfjzpf
'Dvdktiftm;pk}uD;rsm;[m udk,fpm;vS,fwa,muftaeeJ a&G;xkwfvdkufEkdifw,fqdkwm[m tifrwefrS
aumif;wJhvuQ%myg? 'gudkvnf; vlwkdif;uae+yD;awmh todtrSwfyw,fqdkwm[m AdkvfcsKyf}uD;apmarmif&J
rdefcGef;xJrSmudk ygoGm;ygw,f? usreJ tckvdk aqG;aEG;&r,f/ wkdifyif&r,fqdkvkd&Sd&if &Spfq,feJ wa,muf
jzpfaewmayghvdk
AdkvfcsKyf}uD;apmarmifu
ajymoGm;ygw,f?
'g[m
nDnGwfr_&Jtiftm;udk
todtrSwfyoGm;wmygyJ? 'DndE_dif;aqG;aEG;r_qdkwm[m usrwdktm;vHk; vdkvm;aeygw,f? ckewkef;u
OD;wifarmif0if;ajymoGm;wJh 'DudpPxJrSm 1962 ckEpS fwkef;uvnf; ausmif;om;rsm;[m ppftm%m&Sifrsm;eJ
ndE_dif;aqG;aEG;ydkifcGifhawmif;cJhw,f? ndE_dif;aqG;aEG;jcif;tm;jzifh ajyvnfr_udk &SmcJhw,f? 'gayrJh r&cJhygbl;?
Aid to Civil Power vnf; roHk;bJeJ? Aid to Civil Power qkdwmvnf; usru
'Dvdkt*Fvdyfpum;ajymcsifvdk r[kwfygbl;? AdkvfcsKyf}uD;apmarmif ajymcJhwJh toHk;tE_ef;twdkif; usr
oHk;vdkuf&wmjzpfygw,f? Aid to Civil Power t&vnf; rvkyfbJeJ ausmif;om;rsm;udk ESdrfeif;vdkufwm
OD;ae0if;&JvufxufrSm pcJhygw,f? 'Dawmh usrwdk ("gwfyHkrsm;vmygonf)
tay: - 0ef}uD;csKyfa[mif;OD;Ek/ AdkvfcsKyfa[mif; OD;wifOD;wdkESifhtwl 13 pufwifbm 1988
atmuf vkyfazmfudkifzuf ausmif;om;rsm;ESifhtwl 1989 ckESpfY awG&pOf
(tquf jyefvmygonf)
bmudk =unfh&rvJ? b,fvdkpOf;pm;&rvJ? tcktcsdefrSmvnf; usr xyfwvJvJajymaeovdkyJ OD;ae0if;&J
trdeftm%mt& usrwdk wkdif;jynfudk qufvuf+yD;awmh tkyfcsKyfaeygw,f? 'gudk usrwdk
a&Smifvdkrjzpfygbl;? usrwdk 'Drdkua&pDtiftm;pkrsm;tm;vHk;wdk[m 'gudk rsufESmcsif;qdkif&ygvdrfhr,f?
1962 ckESpfu ausmif;om;vli,frsm;udk owfjzwfcJhw,f? 'Drdkua&pDtaqmuftODjzpfcJhwJh
ausmif;om;or*~udkvnf; zdcJGcJhw,f? tJ'Dvdk zdcJGcJhwm/ owfjzwfcJhwm[m OD;ae0if;&J trdeft&yJ?
OD;ae0if;&J trdeft&/ OD;ae0if;&J oabmxm;t& ndE_dif;aqG;aEG;r_qdkwmvnf; rjzpfcJhbl;? OD;ae0if;&J
oabmxm;t&/ OD;ae0if;&J trdeft& Aid to Civil Power qdkwmudkvnf; oHk;cGifhr&bJeJ
ausmif;om;vli,frsm;udkvnf; owfjzwfcJhw,f? tckqdkvdk&Sd&ifvnf; (2) &ufavmufuae+yD;awmh
AdkvfcsKyf}uD;apmarmif[m Aid to Civil Power t& vkyfwm[m u|ef oabmxm;a&mufw,f
qkdovdkyJ ajymcJhygw,f? 'DvdkajymcJhwJhtjyif ndE_dif;aqG;aEG;zdkqdkwmvnf; rjzpfbl;qdkwJh oabmxm;udkvnf;
ajymcJhygw,f? 'Dawmh 'g[m b,foloabmxm;awGvJ? usrtaeeJawmh OD;ae0if; oabmxm;awGvdk
jrifygw,f? usr 'Dvdkajym&wJhta=umif;[m orkdif;[m usrwdkEkdifiHrSm (62) ESpfuae p+yD;awmh tckxd
jzpfcJh&wJh 'kuQaygif;rsm;pGm[m OD;ae0if;&J tjypfrsm;omjzpfw,fvdk qHk;jzwfcsufcsrvm;qdkwm
tckuwnf;u usr ajymEdkifygw,f? 'gudk usr AdkvfcsKyf}uD;apmarmifa&m/ OD;ae0if;a&m odatmifvdk 'Duae
ajymoGm;csifygw,f? AdkvfcsKyf}uD;apmarmiftaeeJ OD;ae0if;udk b,favmufyJ umuG,fay;ay;/ umuG,fvdk
r&ygbl;? orkdif;u qHk;jzwfcsufcsrSmyg? tck oHk;aewJh enf;vrf;rsm;[m OD;ae0if;&J enf;vrf;rsm;jzpfygw,f?
'ga=umifhrdkvdk usrtaeeJ OD;ae0if;&J trdeftm%m[m qufvuf+yD;awmh &Sifoefaew,fvdk ajym&wmyg?
AdkvfcsKyf}uD;apmarmiftaeeJ OD;ae0if;&J trdeftm%m[m qufvuf&Sifoefjcif; r&Sdygbl;qdkwm jycsifvkd&Sd&if

'Denf;'Dvrf;awGawmh quf+yD;awmh oHk;vdkrjzpfygbl;? ndE_dif;aqG;aEG;jcif;udk vufrcHwm[m OD;ae0if;&J


enf;awGyg? jynfolvlxkudk vufeufenf;eJ ESdrfeif;wm[m OD;ae0if;&J enf;awGyg? ppfwyfqdkwm
rdk;ay:axmif+yD;awmh rypfbl;? wnfhwnfhypfr,f vdk ajymoGm;wm[mvnf; OD;ae0if;yJ jzpfygw,f?
'ga=umifh
usrwdk
'DtcsdefrSm
trsm;}uD;yJ
owdxm;&r,f?
OD;ae0if;&J
avoHudk
AdkvfcsKyf}uD;apmarmifuwqifh v$ifhaejyef+yD? 'Dvdkv$ifhaewJhtcsdefrSm usrwdk twdwfu jzpf&yfawGudk
jyefpOf;pm;+yD;awmh 'Drkdua&pDtiftm;pkawG[m tifrwefrS owdxm;&r,f? pOf;pm;qifjcif&r,fhtcsdefrSm
a&mufaew,fqdkwm usrwdk odzdkvdkygw,f? aemufwcg tidkufrdvdkawmh rjzpfygbl;? usrwdktm;vHk;[m
tEW&m,f&Sdw,fqdkwm em;vnf&r,f? 'DtEW&m,f[m b,fuvmw,fqdkwm usrwdktm;vHk;vnf;
od&r,f? todtrSwfy&rSmjzpfygw,f? tcktcsdefrSmqdk&if usrwdk 'Drdkua&pDtiftm;pkrsm;awG[m
waexufwae ydk+yD;awmh xkd;ESufcsufawG cHae&ygw,f?
apmapmu obmywd}uD; OD;wifOD; ajymoGm;wJhtwkdif; usrwdk tzJGcsKyfxJu acgif;aqmifrsm;udk
zrf;yHkqD;yHk[m w&m;Oya'eJ rnDnGwfbl;? 'Dhtjyifvnf; OD;wifarmif0if; ajymoGm;wJhtwdkif;yJ/ t&ifwkef;u
ausmif;om;acgif;aqmifrsm;jzpfwJh a'gufwmarmifarmifausmfwdk/ OD;vSa&$wdkudkvnf; zrf;qD;xm;ygw,f?
zrf;qD;xm;yHkawGuvnf; wckrS w&m;Oya'eJ rudkufnDygbl;? w&m;Oya'pdk;rdk;a&;qdkwm 'DEdkifiHrSm
vHk;vHk;r&Sdygbl;? e0w tpdk;&taeeJ wm0ef}uD; (4) &yfxJrSm w&m;Oya'pdk;rdk;a&; ygayr,fhvnf;
w&m;Oya'pdk;rdk;a&;twGuf vHk;vHk;rxrf;aqmifcJhbl;qdkwmawmh tifrwefrS xif&Sm;ygw,f? 'Dvdk
w&m;Oya'pdk;rdk;a&; r&SdwJh EkdifiHrSm jynfolvlxkudk umuG,fzdkwm0ef[m usrwdk 'Drdkua&pDtiftm;pkawGrSm
&Sdygw,f?
'Drdkua&pDtiftm;pkrsm;[m
jynfolvlxkudk
tumtuG,fay;&r,f/
tajccHvltcGifhta&;awGomru jynfolvlxk 'kuQqif;&Ja&mufrSm/ xdrSm/ emrSmtwGuf usrwdk tifrwefrS
pdk;&drfygw,f? 'D[mawGtwGuf tumtuG,fawG ay;&r,f? 'ga=umifhrdkvdk usrwdk[m rw&m;wJh
trdeftm%mudk zDqef&r,fvdk ajymaewmyJ? qlylr_vdkcsifvdk r[kwfygbl;? qlylr_qdkwm[m usrwdktwGuf
vdkvm;oifhwJhudpPvnf; r[kwfbl;? jynfolvlxktwGuf tusKd;jzpfr,fhudpPvnf; r[kwfbl;? 'gayrJh
'DtcsdefrSm rw&m;wJhtrdeftm%mudk/ w&m;Oya'udk csKd;azmufaewJh trdeftm%mawGudk usrwdk
rwGef;vSef rzDqef&ifawmh jynfolvlxk aemufxyf 'kuQa&mufvdrfhr,fqdkwJh todtjrifawGeJ usrwdk
'Dtm%mawGudk zDqefae&wmjzpfygw,f? 'gha=umifh 'Drdkua&pDtiftm;pkrsm;[m nDnDnGwfnGwfeJ
quf+yD;awmh zDqefoGm;zdk tifrwefrS ta&;}uD;ygw,f? urBmhorkdif;rSm tajccHvltcGifhta&;rsm;&J
&Jabmf}uD;wa,mufjzpfwJh rmwifvlomuif; u wcgwkef;u ajymoGm;ygw,f? olwdkrSm
tdyfrufwck&Sdw,fwJh? 'Dawmh usrwdktm;vHk;rSmvnf; tdyfrufwck&Sd&r,f? b,fvdktdyfrufvJ? 'Drdkua&pD
tajccHvltcGifhta&;awG jrefrmEkdifiHrSm xGef;um;a&;twGufyJ? 'gayrJh tdyfrufrufaevdk r+yD;bl;?
'Dtdyfrufudk usrwdk taumiftxnfazmfEkdif&r,f? 'Dtdyfrufudk taumiftxnfazmfEkdifzdk[m
usrwdktm;vHk;&J wm0efjzpfygw,f? tm;vHk;&J wm0efrdkvdk tm;vHk;uae+yD;awmh nDnDnGwfnGwfeJ
xrf;aqmif&r,f? 'DudpPtwGuf usr yxrOD;qHk; 'Drdkua&pDv_yf&Sm;r_xJ yg0ifvmuwnf;u
aqmf=ocJhygw,f? nDnGwf=uyg/ nDnGwf=uyg? tJh'Dtcsdefwkef;u ta&;tcif;umvtwGif;wkef;u qdkvdk&Sd&if
ygwDzJGpnf;a&;twGuf usrudk ajymwJh/ ar;jref;cJhwJhvlawG &Sdygw,f? usr ajymcJhygw,f?
nDnGwfr_yduJGrSmpdk;vdk ygwDawGawmh raxmifhoifhbl;xifw,fvdk ajymcJhygw,f? tJh'Dwkef;u 'g[m usrwdk
jrefrmhEkdifiHa&;ordkif;udk jyef+yD;awmh =unfhvdkufvdk&Sd&if xif&Sm;ygw,f? ygwDrsm;axmifvdk&Sd&if usrwdk[m
pdwf0rf;uJGwwfw,f? 'g usrwdkwkdif;jynf&J tm;enf;csufyJ? nDnGwfr_bufrSm odyf+yD;awmh tm;roefbl;?
nDnGwfr_rSm tm;roefvdk/ nDnGwfr_yduJGrSm pdk;&drfvGef;vdk usr[m ygwDtzJGtpnf;rsm; raxmifcsifbl;?
'gayrJhvnf; (18) &ufae pufwifbmaemufydkif;usawmh EkdifiHa&;t& v_yf&Sm;ydkifcGifh twkdif;twmwcktxd
&Sdatmifvdkqdk+yD;awmh
ygwDtzJGtpnf;rsm;
w&m;0ifrSwfyHkwif+yD;awmh
'Drdkua&pDtiftm;pkrsm;
v_yf&Sm;vmcJh&ygw,f? 'Dvdk ygwDrsm;axmif+yD;awmh v_yf&Sm;cJh&ayr,fhvnf; trsKd;om;a&;v_yf&Sm;r_}uD;wck

jzpfw,fqdkwmvnf; tm;vHk;od+yD;om;yJ? trsKd;om;a&;pdwf"mwfeJomvkyfzdk ta&;}uD;ygw,f? usrwdk&J


ausmif;om;vli,frsm;[m wufwufuGuG/ owWd&Sd&SdeJ 1988 u EkdifiH&J tpOftvmtwdkif; v_yf&Sm;r_xJrSm
yg0ifcJhw,f? 'Dvdkyg0ifcJhwJh ausmif;om;rsm;a&Sa&;twGuf usrwdk[m kef;uef&r,f? 'Dvdkyg0ifcJhwJh
ausmif;om;rsm;[m
aemifjyef+yD;awmh
ynmudk
at;at;aq;aq;eJ
qufvufoif+yD;awmh
ynmjynfhpHkwJhtcgusawmh wkdif;jynftusKd;udk xrf;aqmifvmEkdifr,fh tajctaea&mufoGm;atmifvdk
usrwdktm;vHk; ulnDay;&r,f? vli,frsm; a&SwufEkdifzdktwGuf vlvwfrsm;/ vl}uD;rsm;uae+yD;awmh a&Su
vrf;cif;ay;&rSmjzpfygw,f? tckqdkvdk&Sd&if 'Drdkua&pDvrf;udk usrwdktm;vHk; 0dkif;+yD;cif;aeygw,f? 'Dvdk
tm;vHk;0dkif;+yD;awmh cif;aewJhae&mrSm wa,muftay:wa,muf apwem&Sd&Sd/ wa,muftay:wa,muf
em;vnfr_&Sd&SdeJ ulnDoGm;r,fqdkvdk&Sd&if vrf;}uD;[m jrefjrefqefqef +yD;oGm;rSmyg? 'Dvrf;}uD;cif;w,fqdkwm
EdkifiHa&;tiftm;pkrsm; at;at;csrf;csrf;/ omom,m,m/ uGuG&G&GeJ av#mufoGm;zdk r[kwfygbl;?
jynfolvlxk at;at;csrf;csrf;/ omom,m,m/ *k%foduQm&Sd&SdeJ av#mufoGm;zdkjzpfygw,f? usrwdk[m
vrf;cif;orm;rsm;qdkwJh pdwf"mwfxm;zdk vdkygw,f? jrefrmjynfw0Srf;vHk;rSm av#muf+yD;awmh
=unfhvdkufvdkqdkvdk&Sd&if vrf;tvkyform;rsm;[m tyifyef;qHk;yJqdkwm tm;vHk; jrifygvdrfhr,f?
tkwfawGudkvnf; cJG&w,f/ aeylusJusJ}uD;xJrSm 'Dtw
k fawGudk cif;&w,f? uwW&mqDylyleJ tvkyfvkyf&w,f?
tckacwfawmh uwW&mqDu enf;enf;eJ oGm;vdk tvkyfawmh enf;enf;oufomwmayghav? 'gayrJh
'DtvkyfawG[m r+yD;jywfao;ygbl;? tJhawmh usrwdk[mvnf; 'Dtwkdif;ygyJ? tifrwefrS yifyef;EGrf;e,fwJh
tvkyfawGudk vkyf&r,f? aeylusJusJ}uD;xJrSm aeylcH&r,f? 'D rawmfrw&m;whJ w&m;Oya'tkwfawGudk
qefusifwJhtaeeJ usrwdkuae cJGypf&r,f? 'DtkwfawGudk cJGypf+yD;awmh jynfolvlxkeif;EkdifwJh
tajctaejzpfatmifvdk usrwdk vrf;udk acsmarmatmifvkyfoGm;&r,f? 'DvdkacsmarmatmifvkyfoGm;rS
usrwdk&J tdyfrufudk taumiftxnfazmfEkdifygr,f? tdyfrufomrufwJh vlqdkwm tifrwefrS
tm;enf;wJhvlyg?
'gayrJh
udk,fhtdyfrufudk
taumiftxnfazmfEkdifwJh
vlqdkwm[m
wu,fhtm*ol&Jaumif;}uD;yJ? tdyfrufwckudk ruf+yD;awmh taumiftxnfazmfzdkqdkwm[m usrwdk&J tck
wm0ef}uD;w&yf jzpfvmygw,f? usrwdkrSm wm0ef}uD; 1/ 2/ 3/ 4 awG &Sdzdkrvdkygbl;? wm0ef}uD;w&yf &Sdzdkom
vdktyfygw,f? 'Drdkua&pDatmifjrifa&;twGufyJ?
usrwdk[m usrwkd&J vlr_a&;t&yJvm;? bma=umifhvJawmh rodbl;? usrwdk&JEkdifiHrSm
nDnGwfr_qdkwm odyf+yD;awmh r&SdcJhbl;? wa,mufeJwa,muf remvdkw,f/ 0efwdkw,fqdkwm tifrwefrS
rsm;cJhw,f? 'gvnf; usr c%c% rdwfaqGrsm;eJvnf; aqG;aEG;ygw,f? usrwdk&J vli,frsm;eJvnf;
aqG;aEG;w,f? vl}uD;awGeJvnf; aqG;aEG;w,f? bmjzpfvdk usrwdkEkdifiHrSm 'DavmufawmifrS
remvdk0efwdkpdwfawG rsm;ovJ? usr EkdifiHawG trsm;}uD; a&mufzl;ygw,f? EkdifiHjcm;om;awG
awmfawmfrsm;rsm;eJ usr aqG;aEG;zl;w,f? 'DudpPawG ajymzl;w,f? wjcm;EkdifiHawGrSmvnf;
remvdk0efwdkpdwfawG r&Sdbl; r[kwfygbl;? vlawG&SdwJh todkif;t0dkif;rSm qdkvdk&Sd&if 'D0efwkdpdwfawG &SdrSmyJ?
'gayrJh usrwdkEkdifiHrSmawmh xl;xl;jcm;jcm; 'Dremvdk0efwdkpdwfawG[m usrwdk&J EkdifiHa&;atmifjrifr_awG
r&atmifvdk 0if0if+yD;awmh _wfaew,fqdkwm jrif&ygw,f? 'g bmjzpfvdkvJ? usr 'Djy\em&J Zpfjrpfudk
&Sm&r,f? 'Djy\em&J Zpfjrpfudk&SmrS 'Djy\emudk usrwdk ajyvnfatmif ajz&Sif;EkdifrSmjzpfygw,f?
tckvdk 'Drdkua&pDtiftm;pkawGu tm;vHk;pka0;aewm[m yxrOD;qHk; 'Djy\emudk ajz&Sif;zdk
vrf;pOfay:udk a&mufvm+yDvdk usr jrifygw,f? 'Djy\emudk usrwdk ajz&Sif;&r,f? ygwDwcku
tm%m&Sif}uD;vdk emrnf}uD;aevdk igwdk rvdkvm;bl;qdkwJh pdwfawG&Sdaevdk rjzpfygbl;? 'DrSm usr
awmif;yefcsifygw,f? 'DrSm usr tm%mqdkwJh pum;vHk;av; oHk;rdw,f? 'D tm%mqdkwJh pum;vHk;udk
tcktcsdefrSm usrwdk roHk;wm taumif;qHk;yJvdk xifygw,f? 'Dvdk e0w tpdk;&taeeJ tm%mqufoHk;r,f/
tm%mqufoHk;r,fqdk+yD;awmh jynfolvlxkudk +cdrf;ajcmufaewm[m tifrwefrS &Sufp&maumif;ygw,f?
usr =um;wkdif;/ =um;wkdif; e0wtwGufvnf; &Sufw,f? usrwdkEkdifiHtwGufvnf; &Sufw,f?

'DvdktkyfcsKyfaewJh vlwpk[m vufeufudkvnf; udkifxm;w,f/ tm%mudkvnf; udkifxm;w,f?


ajymifajymifwif;wif; vufeufrJhwJh jynfolvlxkudk tm%mqufoHk;r,fvdk ajymaewm[m tifrwefrS
roifhawmfwJhudpPyg? 'gudk usrwdk 'Drdkua&pDtiftm;pkawGu 0dkif;+yD;awmh uefuGuf&r,f? 0dkif;+yD;awmh
jynfolvlxkudk tumtuG,fay;&r,f? bmjzpfvkd 'D EkdifiHa&;tzJGtpnf;awG zJGxm;ao;vJ? jynfolvlxkeJ
tm%mydkifrsm;=um;xJrSm tcktcHwck&Sdzdk zJGxm;wmaygh? tpwkef;u bmjzpfvkd 'DEkdifiHa&;tzJGtpnf;awG
rSwfyHkwifcGifhay;ovJ?
EkdifiHa&;tzJGtpnf;awGudk
rSwfyHkwifcGifhay;w,fqdkuwnf;u
EdkifiHa&;tzJGtpnf;rsm;[m
jynfolvlxk&J
EkdifiHa&;vdkvm;csufawGukd
ajymqdkydkifcGifh&SdwJh
tzJGtpnf;awGqdkwm todtrSwfyxm;wmeJ twlwlyJ? 'Dawmh jynfolvlxk (39) oef;eJaqG;aEG;zdk/
ndE_dif;zdk/ wkdifyifzdkqdkwm rvG,fwma=umifhrdkvdk 'DEkdifiHa&;tzJGtpnf;awGeJawmh aqG;aEG;oifhw,f/
ndE_dif;oifhw,f/ wkdifyifoifhw,fqdkwm tm;vHk;uvnf; odrSmjzpfygw,f? 'gwifruao;bl;? 'D (200)
ausmfuae+yD;awmh wajz;ajz;aqG;aEG;zdk/ wkdifyifzdk/ ndE_dif;zdk vG,fatmifqdk+yD;awmh usrwdkuae+yD;awmh
udk,fpm;vS,fawG waeeJwae ydk+yD; enf;vmatmifvdk qdk+yD;awmh ud;pm;aeygw,f? 'gayrJh 'Dbufu
b,fvdkyJ ud;pm;ud;pm; e0wbufuvnf; ud;pm;csifrS atmifjrifEkdifrSmyg? ndE_di;f zdk/ aqG;aEG;zdkqdkwm
ESpfOD;ESpfzufpvHk;u vkyfrSjzpfwmyg? AdkvfcsKyf}uD;apmarmiftaeeJ ordkif;&J tjypfwifcHjcif;udk
rvdkvm;bl;qdkvdk&Sd&ifawmh OD;ae0if;&J enf;emawGudk quf+yD;awmh oHk;oGm;vdk rjzpfygbl;? OD;ae0if;uJhodk
jynfolvlxkeJ ndE_dif;jcif;/ wkdifyifjcif;/ aqG;aEG;jcif; rvdkvm;wJh taetxm;awGudk usrwdk ajymif;vJ&r,f?
vlxkeJ raqG;aEG;csifbl;/ rwkdifyifcsifbl;/ rndE_dif;csifbl;qdkwm vlxkudk todtrSwfrywmbJ? jynfolvlxkudk
ae&mrxm;wmbJ? 'Dawmh tcktcsdefrSm EkdifiHa&;tzJGtpnf;rsm;eJawmifrS rndE_dif;bl;/ rwdkifyifEkdifbl;qdk&if
jynfolvlxkeJ b,fvkdvkyfndE_dif;/ wkdifyifEkdifrvJ? jynfolvlxkeJ b,fvdkvkyfem;vnfr_ ,lEkdifrvJ? (200)
ausmfeJ em;vnfr_ r,lEdkifbl;qdkvdk&Sd&if (38) oef;ausmfeJ em;vnfr_,lEkdifzdk tifrwefrS cJ,Of;ygvdrfhr,f?
t"duawmh 'D (38) oef;ausmfeJ em;vnfr_,lEkdifzdktwGufyJ? 'gudk OD;wnfyg? AdkvfcsKyf}uD;apmarmif[m
tckcsdefrSmawmh wdkif;jynf&J tpdk;&t}uD;tuJwa,muf jzpfaeygw,f? wkdif;jynf&J tpdk;&&J
t}uD;tuJwa,mufqdkwm[m
t}uD;tuJwa,mufyDyDawmh
qufqH&r,f?
t}uD;tuJwa,mufyDyDawmh
vkyfaqmifoGm;oifhw,fvdk
usr
xifygw,f?
'ga=umifh
AdkvfcsKyf}uD;apmarmifudk usr ajymvnf; ajym/ pmvnf; a&;xm;ygw,f? 'Duae usr ajymcsifygw,f?
usrwdk[m ndE_dif;csifw,f/ aqG;aEG;csifw,f/ wkdifyifcsifw,fqkdwm pum;&nfvkyJGvkyfcsifvdk r[kwfygbl;?
t_H;tEkdif qHk;jzwfcsifvdk r[kwfygbl;? jynfolvlxktwGuf taumif;qHk; tajz&Smcsifvdk jzpfygw,f? 'g[m
usrwdk 'Drdkua&pDtiftm;pkrsm;&J &nf&G,fcsufjzpfygw,f? 'Dtwdkif;yJ usrwdk quf+yD;awmh vkyfoGm;ygr,f?
aemifusvdk&Sd&if or*~}uD;udkzdvdkufovdk xyf+yD;awmh 'Drkdua&pDtaqmufttHkrsm; rzdEdkifatmifvdk
usrwdkuae+yD;awmh tckuaep+yD; wEkdifiHvHk;udk tumtuG,fay;oGm;EkdifwJh tiftm;pk}uD;jzpfzdk
ta&;}uD;ygw,f? 'Dtiftm;pk}uD;[m wkdif;jynftwGuf taumif;qHk;tajzudk qufvuf+yD;awmh
&SmoGm;ygr,f? waeeJwae tajzqdkwmvnf;/ taumif;qHk;tajzqdkwmvnf; ajymif;vJ&ifvnf;
ajymif;vJaeygvdfrfhr,f? usrwdk[m wkdif;jynftajctaeawG ajymif;vJovdk vdkuf+yD;awmh ajymif;vJEdkifwJh
t&nftcsif;awG &Sd&r,f? jynfolvlxk tajctaeajymif;vJovdk vdkuf+yD;awmh ajymif;vJEkdifwJh
t&nftcsif;awG &Sd&r,f? wae&muae tumtuG,fay;vdk rvHkavmuf&if aemufwae&muae
a&$+yD;awmh jynfolvlxkudk tumtuG,fay;&r,f? 'g[m usrwdk&J t"du 'Drdkua&pDwm0efyg? 'D
'Drdkua&pDwm0efudk usrwdktm;vHk; 0kdif;+yD;awmh nDnDnGwfnGwfeJ xrf;aqmif=uyg? 'Dor*~}uD;udk
waeusvdk&Sd&if
usrwdk
'Drdkua&pDtiftm;pkrsm;[m
aemifryduJGEkdifatmifvdk
jyef+yD;awmh
wnfaqmuf&rSmjzpfygw,f? 'DvdkwnfaqmufwJhtcgrSm or*~}uD;[m ausmif;om;or*~wifr[kwfbl;?
'Drkdua&pDor*~}uD;/
'Drkdua&pDtaqmufttHk}uD;jzpf&r,f?
'DEkdifiHrSm
aemifacwftqufquf
wnfwHhckdif+rJoGm;r,fh 'Drkdua&pDtaqmufttHk}uD;udk usrwdktm;vHk;[m yifyef;w}uD;eJ aqmufoGm;zdk

jzpfygw,f? pdwf"mwfrus=uygeJ? usrwdkrSm pdwf"mwfusp&m r&Sdygbl;? tcktcsdefrSm +cdrf;ajcmufr_trsKd;rsKd;


&Sdygw,f? +cdrf;ajcmufr_trsKd;rsKd; =um;xJuae+yD;awmh usrwkd owWdeJ vkyfoGm;vdk&Sd&if atmifjrifr,fvdk
xifygw,f? waeeJwae nDnGwfr_tiftm;[mvnf; rsm;vmwm usr awG&ygw,f? pnf;urf;[mvnf;
ydk+yD;awmh }uD;vmwm awG&ygw,f? usrwkdbufu nDnGwfr_tiftm;[m }uD;vmavav/ pnf;urf;[m
}uD;vmavav/ 'Drkdua&pDudk rvdkvm;wJhbufu a=umufavavqdkwm jzpfygvdrfhr,f? a=umufvdkvnf;
usrwdkudk zsufqD;zdk/ xdk;ESufzdk ud;pm;ygvdrfhr,f? 'ga=umifh usrwdk[m owdeJ 0d&d,eJ pl;pl;prf;prf;/
qifqifjcifjcif wa,mufeJwa,muf wkdifyif+yD;awmh vkyfoGm;zdk vdkygw,f? aemif qufvmr,fh
vawGxJrSmqdkvdk&Sd&if usrwdk&J 'Drdkua&pDtiftm;pkawG[m wa,mufeJwa,muf em;vnfrvJGatmifvdk
ud;pm;=uyg? tqufrjywf tquftoG,fvkyf=uyg? wa,mufudkwa,muf txiftjrifrvJG=uygeJ?
tiftm;awGudk pk=uyg? usrwdktaeeJvnf; 'Dvdktiftm;pkawGudk pk+yD;awmh wkdif;jynfaumif;usKd;twGuf
jynfolaumif;usKd;twGuf
vkyfcsifwJhqENawG
&Sdygw,f?
usrudk
'Drdkua&pDtiftm;pkawG&J
udk,fpm;vS,ftaeeJ wifajrmufvdkufwJhtxJrSm usr[m azazhorD;jzpfvdkqdkwJh ta=umif;[m
t"duyJqdkwm usr odygw,f? usrudk AdkvfcsKyfatmifqef;orD;taeeJ wkdif;jynfu vufcHwmr[kwfvm;vdk
ar;vdk&Sd&if usr [kwfygw,fvdkyJ ajymygw,f? 'g[m usrtwGuf emusifp&mr[kwfygbl;? 'g[m
*k%f,lp&myg? usrtaeeJ azazhorD;rdkvdk ae&may;wmqdkvdk remygbl;? 'g[m usr&J pdwf"mwf/
pdwf"mwftm;jzifh tifrwefrS *k%f,lp&mudpPyJvdk usr xifygw,f? 'ga=umifh azazvdkcsifwJh
jynfaxmifpk}uD; xlaxmifzdk qdk+yD;awmh usr tifrwefrS pdwfoefygw,f? azaz[m nDnDnGwfnGwfeJ
jynfaxmifpk}uD;wckudk xlaxmifoGm;apcsifw,f? 'Dtwdkif;yJ usr vkyfoGm;csifygw,f? 'ga=umifh
'Drdkua&pDtiftm;pkawGudk usr uwday;Ekdifygw,f? azaz&J pdwf"mwftay:awmh usr b,fawmhrS
opPmrazmufbl;? azaz vdkcsifwJh 'DvkdopPm&Sd&SdeJ 'Drdkua&pDtiftm;pkawGay;wJh wm0efrSefor#udkvnf; usr
qufvuf+yD;awmh xrf;aqmifoGm;yghr,f? ,Hk,Hk=unf=unfeJ usrtay:rSm wm0efay;vdk&Sd&if usr
wwfEkdifoa&G opPm&Sd&SdeJ xrf;aqmifoGm;ygr,f? wkdif;jynf&J wm0ef/ jynfol&J wm0ef/
'Drkdua&pDtiftm;pkrsm;&J
wm0efudk
tpOft+rJyJ
xrf;aqmifoGm;&if;eJ
usrwdktm;vHk;
'Drkdua&pDyef;wdkif}uD;udk a&mufr,fvdk usr ,Hk=unfygw,f?
ed*Hk;csKyftm;jzifh ajym&r,fvdk&Sd&if 'Dae'D&uf[m ausmif;om;vli,frsm; usqHk;oGm;&wJh
aevnf;jzpfw,f? 'Dvdkausmif;om;vli,frsm; usqHk;oGm;&vdk usrwdkwkdif;jynf&J tem*wfta&;twGuf
tifrwefrS epfemoGm;ygw,f? tck usrwdkvkyfaewm[m wkdif;jynf&J tem*wfudk jyefvnf+yD;awmh
wnfaqmufzdkyJ? wkdif;jynf&J tem*wfrdkvdk vkyfaewmjzpfwma=umifhrdkvdk tem*wftwGuf ypPKy`efrSm
bmyJ pGefpm;& pGefpm;&/ bmyJ pGefv$wf& pGefv$wf& pGefv$wfygr,f? pGefpm;ygr,fqdkwJh pdwf"mwfeJ
qufvuf+yD;awmh csDwufoGm;=uygvdk usr awmif;yef&if;eJ ed*Hk;csKyfygw,f?

19

Zlvkdif ckepf&ufae
zqyv tzJGcsKyfHk;Y 7-7-89 aewGif ajym=um;onfh rdefcGef;

* * *

usrwdk Zlvkdifv (7) &ufae[m or*~yduJGwJhaevnf; jzpfygw,f? ausmif;om;vli,frsm;


usqHk;wJhaevnf; jzpfygw,f? 'Dawmh 'Dae[m ynma&;eJvnf; oufqdkifw,f? EkdifiHa&;eJvnf;
oufqkdifygw,f? tJ'Dawmh 'DaeeJywfoufvdk EkdifiHa&;udpPrsm;/ ynma&;udpPrsm; ajymwJhtcg twdwf/
ypPKy`efeJ tem*wf[m qufpyfaew,fqdkwm usrwdk owdxm;zdkvdkygw,f? 'Dawmh twdwfu jzpfcJhwJh
EkdifiHa&;jy\emrsm;udk avhvmwJhtcgrSm tckypPKy`efrSm b,fvdkjzpfaew,fqdkwm usrwdk =unfh&r,f?
ausmif;om;or*~udk
bmjzpfvdkzdcJGoGm;ovJ?
b,folu
zdcJGoGm;ovJ?
b,fvdkta=umif;a=umif;awGa=umifh
zdcJGoGm;ovJqdkwm
usrwdk
jyef+yD;awmh
=unfh&rSmyJ?
b,fvdkenf;awGeJ zdcJGoGm;ovJqdkwm usrwdk jyef+yD;awmh =unfh&ygvdrfhr,f?
1962 ausmif;om;rsm;udk ypfowfjcif;/ ausmif;om;or*~udk zdcJGjcif;rjzpfcifrSm ausmif;om;rsm;[m
tJh'Dwkef;u ppftm%mydkifrsm;eJ aqG;aEG;yg? ndE_dif;ygqdk+yD;awmh awmif;qdkcJhw,f? 'gudkvnf; jiif;cJhw,f?
'Dppftm%mydkifrsm;[m ausmif;om;rsm;eJ ausmif;om;or*~ta&;udk ajz&Sif;wJhae&mrSm Aid to Civil
Power vkyfoifhvkyfxkdufwJh pnf;rsOf;rsm;udk rvdkufembJ &uf&ufpufpuf owfjzwfcJhw,f? tJ'Dawmh
ajz&Sif;wJhenf;/ ndE_dif;wkdifyifwJhenf;udk jiif;qefcJhwJh Aid to civil Power qkdwJh wyfrawmfwcktaeeJ
xdef;oifhxdef;xdkufwJh pnf;rsOf;awGudk rxdef;cJhwmuawmh OD;ae0if;yJ? tJh'D[mudk tm;vHk;&ifqkdif&r,f?
usr 'Dvdkajymae&jcif;ta=umif;[m OD;ae0if;udk oufouf yk*~Kdvft& wkdufcdkufcsifvdkr[kwfbl;?
tck ypPKy`efjzpfaewJh udpPawGeJ qufEG,faevdk yg? waewkef;u AdkvfcsKyf}uD;apmarmif[m
Aid
to
Civil
Power
qdw
k m
ol
rdefcGef;ajymoGm;ygw,f?
tJ'DrdefcGef;xJrSm
t,Hkt=unfr&Sdbl;qdkwmudkvnf; ajymoGm;ygw,f? 'Dhtjyif ndE_dif;aqG;aEG;wkdifyifjcif;udk rvkdvm;bl;qdkwJh
oabmxm;udkvnf; azmfjyoGm;ygw,f? tJ'Dawmh tJ'Doabmxm;awG[m OD;ae0if; oabmxm;awGeJ
wxyfxJygyJ? OD;ae0if;&J oabmxm;awGeJ wxyfxJrdk vdk tckxdwdkifatmif OD;ae0if;&J =oZmtm%m[m
jrefrmEkdifiHay:rSm v$rf;rdk;aew,fqdkwm tifrwefrS xif&Sm;ygw,f?
usrwdk EdkifiHa&;jy\emawGudk rSefrSefuefuef r&ifqdkifEkdifvdk&Sd&ifawmh b,fenf;eJrS
ajz&Sif;EkdifrSmr[kwfygbl;?
'ga=umifhrdkvdk
usr
'DudpPawGudk
azmfjywmyg?
tcktcsdefrSm
AdkvfcsKyf}uD;apmarmif[m b,fvdkyJ OD;ae0if;[m t+idrf;pm;oGm;+yDvdkajymajym/ OD;ae0if;vkyfwJhtwdkif;
quf+yD; vkyfr,fqdkvdk&Sd&if OD;ae0if;&J tm%matmufrSm&Sdw,fvdkyJ usrwdk owfrSwf&rSmyJ? jynfolvlxkeJ
ausmif;om;vli,frsm;udk vufeufenf;eJ quf+yD;awmh acsr_ef;OD;r,f/ xdcdkufOD;r,fqdkvdk&Sd&ifawmhvnf;
OD;ae0if;&J trdeft& vkyfw,fvdkyJ usrwdk owfrSwf&rSmyJ? 'Dawmh e0w tpdk;&taeeJ wu,fyJ
OD;ae0if;&J =oZmtm%matmufuae+yD;awmh vGwfuif;w,fqdkwm jycsifvdk&Sd&if OD;ae0if;enf;awGudk
quf+yD;awmh roHk;ygeJawmh? or*~ukd zdcJGwJh OD;ae0if;/ ausmif;om;rsm;udk owfjzwfcJhwJh OD;ae0if;&J
enf;awGudk vHk;vHk;quf+yD;awmh roHk;ygeJawmh qdk+yD;awmh usrwdk 'Duae quf+yD;awmh awmif;qdk&rSmyJ? 'g
EdkifiHa&;t&jzpfygw,f? EkdifiHa&;t& EkdifiHa&;jy\ersm;udk EkdifiHa&;enf;eJ ajz&Sif;w,fqdkwm
ndE_dif;aqG;aEG;wkdifyifwJhenf;yg? t&ifwkef;u EkdifiHjcm;udkvdkeDtpdk;&rsm;awmifrS 'Denf;udk oHk;cJhygw,f?
'ga=umifhrdkvdk usrwdktcsif;csif; 'Denf;udk ydk+yD;awmh oHk;oifhygw,f? tcsif;csif; ndE_dif;&r,f/ aqG;aEG;&r,f/
wkdifyif&r,f? trsm;aumif;usKd;twGuf aqG;aEG;&rSm/ ndE_dif;&rSm/ wkdifyif&rSmjzpfygw,f? ndE_dif;/ aqG;aEG;/
wkdifyifw,fqdkwm pum;&nfvkyJGr[kwfygbl;? t_H;tEkdif&SmwJhyJGr[kwfygbl;? jynfolvlxktwGuf
taumif;qHk; tajz&SmwJhyJG jzpfygw,f? 'gudk usrwdktm;vHk; OD;wnf&r,f? ausmif;om;vli,frsm;[m
vGwfvyfa&;r&cifuwnf;u EdkifiHa&;rSm yg0ifcJhw,f/ ygvnf; yg0ifoifhygw,f? usrwdktm;vHk;rSm
wm0ef&Sdygw,f? ausmif;om;rsm;[m EkdifiHa&;wm0efrsm;vnf; &Sdw,f? ynma&;wm0efvnf; &Sdw,f?
ynma&;wm0efqdkawmh ausmif;om;rsm;[m ynm&SmzdkyJ? 'gayrJh wefzdk;&SdwJhynmqdkwm bmvJ?
usrtjrifawmh wefzdk;&SdwJhynmqdkwm trsm;aumif;usKd;twGuf oHk;EdkifwJh ynmomjzpf&r,f?
trsm;aumif;usKd;twGuf
roHk;EkdifwJh
ynm[m
wefzdk;r&SdEkdifbl;?
'ga=umifh
usrwdk

ausmif;om;vli,frsm;[m trsm;aumif;usKd;twGuf oHk;EkdifwJh ynmrsKd;udk &Sm&r,f? 'Dvdk&SmwJhae&mrSm


ynmrmefwufzdk r[kwfygbl;? ausmif;om;or*~ zdcJGa&;udpPeJywfoufvdk reufwkef;u tcrf;tem;rSm
yg0ifcJhwhJ t&ifwkef;u ausmif;om;a[mif; OD;wifarmif0if;[m ajymoGm;ygw,f? tJh'Dtcsdeftcgwkef;u
tjyifrSm wyfawGu&Sdw,f/ wyfrawmfom;rsm;[m &Sdw,f/ twGif;rSm ausmif;om;rsm;[m &Sdw,f/ tJovdk
wyfrawmfom;rsm;u ausmif;om;rsm;udk aoewfawGeJ csdefxm;wJhtcgusawmh ausmif;om;rsm;[m
a'gojzpf+yD;awmh atmfvdkuf=uw,fwJh? rif;wdk oHk;a,mufaygif;vdkrS (7) wef;atmif&Jvm;vdk
ajymvdkuf=uw,fwJh? (=obmoHrsm;) usreJ em;vnfr_vJG+yDvdk xifygw,f? usr rajymoifhbl;vdk ajymrvdk/
'Dvdk[m rajymoifhygbl;? 'Dvdk (ajymwm[m) ynmrmefygw,fvdk usr xifygw,f? &Jabmfrsm;/
wyfrawmfom;[mvnf; usrwdk&J EkdifiHol/ EkdifiHom;tcsif;csif;yJ? 'DvdkwyfrawmfxJudk 0ifoGm;&wJh
wyfrawmfom;rsm;[m b,fvkdtajctaeu vmvJqdkwm usrwdk jyef+yD;awmh pOf;pm;&r,f?
awmfawmfrsm;rsm;[m qif;&JEGrf;yg;wJh rdom;pkxJu vmwmyg? usrwdkwkdif;jynf qif;&Jaevdk tJh'Dvdk
qif;&JEGrf;yg;wJh rdom;pkawG &SdaewmyJ? tJh'Dvdk rdom;pkxJu vlawG[m wyfrawmfxJudk 0if=uw,f?
wyfrawmfxJrSm wm0efxrf;aqmif=uw,f? tJ'Dawmh ynmqdkwmeJywfoufvdk wcgxJ ajymoGm;r,f?
'Dwyfrawmfom;rsm;[m [kwfw,f/ oHk;a,mufaygif;vdk (7) wef;atmifcsifrSvnf; atmifr,f? 'gayrJh
'ga=umifhrdkvdk
usrwdk[m
ESdrfzdkrvdkygbl;?
ta&;tcif;wkef;u
jynfolvlxkatmfoGm;wJh
auG;a=umfoHwck&Sdw,f? AdkvfcsKyfay;wJh ppfynm/ ausmif;om;jynfol owfzdk r[kwfbl;wJh? tJ'Dawmh
wyfrawmfom;rsm;udk ppfynmay;xm;w,f? ppfynmqdkwm bmvJ? jynfolvlxkudk umuG,fzdk/
jynfolvlxktusKd; xrf;aqmifwJhynmyJ? tJh'Dvdk jynfolvlxktusKd; xrf;aqmifwJh ynmr&Sdvdkom
wyfrawmfom;rsm;udk ynmr&Sdbl;vdk usrwdk ajym&rSmyJ? (7) wef;ratmifvdk r[kwfbl;/
q,fwef;ratmifvdk r[kwfbl;? wuUodkvfra&mufvdk r[kwfbl;? rSefrSefuefuef jynfolvlxktusKd;
xrf;aqmifzdk ay;xm;wJhynmukd tvJGoHk;pm; vkyfvdkomjzpfw,f? 'Dawmh ynmqdkwm[m
wuUodkvfausmif;om;rsm;om ydkifqkdifwmr[kwfygbl;? wyfrawmfom;rsm;vnf; ydkifqdkifEkdifw,f? rSefuefwJh
ppfynmudk ydkifqdkifEdkifw,f? 'gayrJh usrwdk (26) ESpftwGif;rSm ausmif;om;awGudkvnf; rSefuefwJh
awG;ac:wwfwJhynmukd ray;xm;bl;? wyfrawmfom;awGudkvnf; rSefuefwJhppfynmudk ray;xm;bl;?
tJh'Dvdk ray;wmvnf; OD;ae0if;yJ? w&m;cHudkawmh usrwdktm;vHk; od&r,f? rsufESmcsif;qkdif&r,f? 'DvdkvlrsKd;
aemif 'Dwkdif;jynfrSm ray:vmatmif usrwdk vkyf&r,f? OD;ae0if; bmjzpfvdk 'Dwkdif;jynfudk
b,favmuf=um=um tkyfpdk;oGm;vJ? usrwdktm;vHk;a=umifhyJ? jynfolvlxku bmjzpfvdk vlwa,muf&J
=oZmtm%m/ rSefrSefrvkyfEkdifwJh vlwa,muf&J =oZmtm%m/ wefzdk;&SdwJh ynmudk em;rvnfwJh
vlwa,muf&J =oZmtm%mudk 'Dwkdif;jynfay:rSm 'Davmuf=um=um v$rf;rdk;cGifhay;oGm;ovJ? 'g
usrwdktm;vHk;rSm wm0ef&Sdygw,f? tck 'DrSm&SdwJh ausmif;om;vli,frsm;uawmh wm0eftuif;vGwfqHk;yJ?
bmjzpfvdkvnf;qdkawmh tckawmifrS (26) ESpft&G,fr&SdwJh vli,fawG trsm;}uD;ygyJ? i,fi,fav;awGrdkvdk
rvkkyfEkdifbl;vdk ajymEdkifygw,f? 'gayrJhvnf; tm;vHk;uawmh wm0ef&SdwmyJ? b,fvdkrS usrwdk[m
'Dwm0efatmufu kef;uef+yD;awmh xGufvdkrjzpfygbl;? EdkifiHwEkdifiH&J uH=urRmudk zefwD;wm[m EkdifiHol/
EkdifiHom;taygif;jzpfw,f? 'Dawmh usrwdktm;vHk;[m wm0ef&SdcJh+yD? t&ifwkef;u tjzpftysufawGtwGuf
wm0ef&SdcJh+yD? rSm;wJhEkdifiHa&;vrf;pOfawG/ rSm;wJhynma&;vrf;pOfawGeJ usrwdkwdkif;jynf[m E$JcJh&+yD?
aemifusvdk&Sd&if rSefuefwJh EkdifiHa&;vrf;pOfeJ rSefuefwJh ynma&;vrf;pOfawGom 'Dwkdif;jynfrSm &Sdzdkvdkygw,f?
'Dawmh usrwdk&J ausmif;om;vli,frsm;[m tcktcsdefrSm ausmif;awGydwfaew,f? ynma&;eJ
uif;uGmaew,fqdkwm ausmif;ynma&;eJ uif;uGmaew,f? avmuxJrSm ynm&Smae&w,f?
avmu}uD;xJrSm
ynm&SmaewJhtcg
EkdifiHa&;todkif;t0dkif;xJrSm
ynm&SmwJhtcgrSmvnf;
wefzdk;&SdwJhynm&Smzdk vdkygw,f? trsm;tusKd;twGufqdkwJh ynm &Sm=uygw,f? trsm;tusKd;twGufqdkwJh
ynm[m ausmif;wcgrS raezl;wJh vlawmifrS &SmEdkifygw,f? 'DvdkynmawG usrwdkEkdifiHol/ EkdifiHom;awGrSm

tm;vHk;&Sdvdk&Sd&if 'Dwkdif;jynfu EdkifiHa&;pepfuvnf; rSefuefr,f? vlr_a&;pepfuvnf; rSefuefr,f?


vlr_a&;pepf/ EkdifiHa&;pepf/ ynma&;pepf/ pD;yGm;a&;pepfqdkwm tm;vHk; qufEG,faeygw,f? 'gvnf;
tm;vHk;od+yD;om;yJ? 'Dawmh rSefuefwJhynm &Sma&;qdkwm rSefuefwJh EkdifiHa&;vkyfa&;vnf; jzpfygw,f?
wcgxJeJ ausmif;om;rsm;[m EdkifiHa&;a&m/ ynma&;a&m atmifatmifjrifjrif vkyfoGm;Ekdifygw,f?
'DtcsdefrSm ausmif;rsm;ydwfaewmawmifrS atmifatmifjrifjrif vkyfoGm;Edkifygw,f?
tckqdkvdk&Sd&if ckESpf Zlvdkifv (7 Zlvdkif) owd&wJhtcgrSm tifrwefrS 0rf;enf;w,f?
wdk&Jwdkif;jynfrSm tifrwefrS dkif;dkif;pdkif;pdkif; yrloGm;=uw,f? ,Ofaus;wJh wkdif;jynfwckrSm rjzpfoifh/
rjzpfxdkufwJh jzpf&yfawG[m jzpfoGm;=uw,f? ,Ofaus;wJhwkdif;jynfwck jyef+yD;awmhjzpfatmif usrwdk
ud;pm;&r,f? 'Dvdk,Ofaus;wJh wkdif;jynfwckjzpfzdkqdkwmuvnf; ausmif;om;vli,frsm;&J vufxJrSm
&Sdygw,f? apmapmu 0d"l&OD;cspfarmif ajymoGm;wJhtwkdif;yJ tem*wfqdkwmuvnf; vli,fawG&J vufxJrSm
trsm;qHk;yJ&Sdygw,f?
'Dtem*wfudk
csDwufoGm;wJhtcsdefrSm
rSefrSefuefuef
csDwufoGm;=uyg?
usrwdkwdkif;jynf&J a&Sa&;udk t+rJyJ=unfhyg? 'ga=umifh usrwdk wrifoufouf wyfrawmfom;rsm;&J
ynma&;udk xnfh+yD;awmh ajymwmyg? wyfrawmfeJ jynfol tpOft+rJuGJaevdkawmh rjzpfygbl;?
'Dwyfrawmfom;rsm;[m tifrwefrS qif;&JwJh todkif;t0dkif;rsm;u vmw,fqdkwm usrwdk owdxm;&r,f?
'ga=umifhrdkvkd
usrwdkrSm
=uifempdwfawG
&Sd&r,f?
'Dwyfrawmfom;rsm;[m
usrwdk
wuUodkvfausmif;om;awGvkd ynmoif&wJh tcGifhta&;awG r&SdcJhbl;? wyfrawmfxJrSm OD;ae0if;wdkvkd
yk*~KdvfrsKd;ay;vdkufwJh ppfynmawG/ rrSefruefwJh ppfynmawGom &SdcJhw,f? 'Dawmh 'DvdkrrSefruefwJh
ppfynmawGtpm; rSefuefwJhtrsKd;om;a&;pdwf"mwfawG usrwdk jyef+yD;awmh oGif;ay;&r,f? 'g tm;vHk;rSm
wm0ef&Sdygw,f? EdkifiHwEdkifiH[m tcsKyftjcmtm%mydkifEkdifiHjzpfzdk/ wnfwHhckdif+rJ/ *k%foduQm&SdwJhwyfrawmf
&Sdzdk vdkygw,f? tcktcsdefrSmawmh txl;ojzifh pdwf0rf;uJGaewmuawmh ausmif;om;awGeJ
wyfrawmf=um;xJrSmyJ? bmjzpfvdkvnf;qdkawmh wyfrawmfvufxJrSm tcH&qHk;u ausmif;om;awGyJ?
'ga=umifhrdkvdk ausmif;om;awG&J pdwfxJrSm tifrwefrS emusnf;ae=uw,f? c%c%yJ usrudk ajymygw,f?
ppfqdkvdk a&awmifppfraomufzl;vdk usrudk ajymygw,f? a& ppfraomufvdk&Sd&ifawmh ydk;0ifHkyJ&Sdw,f?
tJ'Dawmh usrwdk 'DvdkpdwfawG xm;vdkrjzpfbl;? ausmif;om;rsm;[m ynmoifwJhvlawGyJ? 'ga=umifhrdkvdk
ydk+yD;awmh oabmxm;}uD;&r,f? ydk}uD;awmh tjrifus,f&r,f? oabmxm;}uD;}uD; tjrifus,fus,feJ
cGifhv$wfEkdifwJh pdwf"mwfawG &Sd&r,f? ynmr&SdwJhvleJ kef;aevdk/ ebrf;owfaevdkvnf; roifhawmfygbl;?
'Dawmh udk,feJ wef;wlnDwljzpfatmif ynmay;+yD;rS ebrf;owfwmrS ebrf;owf&usKd; eyfygw,f? 'ga=umifh
ud;pm;=uyg?
ppfynmrsm; jyef+yD;awmh oifay;Ekdif&r,f/ ppfynmqdkwm jynfoltwGuf/ jynfoludk umuG,fzdk/
jynfoludkowfzdk r[kwfbl;qdkwm usrwdk jyef+yD;awmh oifay;&r,f?
tcktcsdefrSm usrwdk owdxm;&ygvdrfhr,f? raewaewkef;u AdkvfcsKyf}uD;apmarmifajymoGm;wJh
rdefcGef;xJrSm jynfolvlxkukd +cdrf;ajcmufwJh t&dyfta,mifawG ygw,fvdk usr jrifygw,f? 'Dvdk
+cdfrf;ajcmufwJh t&dyfta,mifqdkwm usr vHk;vkHk;rESpfoufygbl;? 'Dvdk tm%mudk udkif+yD;awmh/ vufeufudk
udkif+yD;awmh jynfolvlxkudk +cdrf;ajcmufw,fqdkwm tifrwefrS roifhawmfygbl;? enf;trsKd;rsKd;eJ
r[kwfrrSefuefwmawG ajym+yD;awmh 'Drdkua&pDa&;udk xdk;ESufaew,f? 'gawGu qdk;vS+yD? ckusawmh
tm%mpufoHk;r,fqdk+yD;awmh +cdrf;ajcmufvmwJhtcgusawmh tifrwefrS vGefaeyg+yD? usrwdkEkdifiHrSm
tm%mpuf quf+yD;awmh oHk;oGm;r,fqdkvdk&Sd&ifawmh b,fvdkrS tzwfq,fEkdifrSm r[kwfbl;?
jynfolvlxkuvnf; b,fawmhrS cGifhv$wfEkdifrSm r[kwfygbl;? tm%mpufoHk;wJh tavhtx}uD;udkawmh
usrwdk 'Duae+yD;awmh &yfqkdif;&awmhr,f? e0w taeeJ EkdifiHtay:rSm apwem&Sd&if/ e0w taeeJ
OD;ae0if;&J trdeftm%mudk vGefqef&JwJh owWd&Sd&if tm%mpufqdkwJh pum;vHk;ukd vHk;vHk; quf+yD;awmh
roHk;ygeJawmh? jynfolvlxkeJ 'Drdkua&pDvdkvm;wJh tiftm;pkawGeJ ndE_dif;/ aqG;aEG;/ wdkifyif&JwJh owWdudkom

arG;jrLyg? tJh'grS wu,fhowWdyg? aoewf}uD;&Sdvdk ypf&Jw,fqdkwm[m owWdr[kwfygbl;? bmrS vufxJrSm


r&SdbJeJ trSefw&m;t& tajz&SmcsifwJh owWdrsKd;om usrwdk vkdcsifygw,f? 'ga=umifhrdkvdk usrwdk
ausmif;om;vli,frsm;/ 'Drkdua&pDvdkvm;wJh tiftm;pkrsm;uvnf; twdwfujzpf&yfrsm;udk pOf;pm;+yD;awmh
rSefrSefuefuefvkyfzdk oEMdmefcs=uyg? usr 'g xyfwvJvJajymaewJhudpPyg? rSefrSefuefuefvkyf&if usrwdk
waer[kwfwae atmifjrif&r,f? jynfolvlxk&J rSefuefwJhtiftm;/ nDnGwfr_tiftm;udk b,folrS
a&&SnfvGefqefEkdifrSm r[kwfygbl;? e0w vnf; vGefqefEkdifrSm r[kwfygbl;? wyfrawmfvnf; vGefqefEkdifrSm
r[kwfbl;?
e0wwdk/
wyfrawmfwdkqdkwmuvnf;
jynfolvlxku
au|;arG;xm;wJh
tzJGtpnf;awGjzpfygw,f? 'Dawmh jynfolvlxktay:rSm tifrwefrS aus;Zl;&Sdygw,f? aus;Zl;&Sifudk
aus;Zl;rodwwfvdk&Sd&ifawmh 'kuQa&mufp+rJyJ? 'Dawmh usrwdk&J ausmif;om;vli,frsm;taeeJ
pdwf"mwfrusygeJ? +cdrf;ajcmufwma=umifh ra=umufygeJ? 'gayrJh owWdqdkwmawmh &Sdyg? usrudk
q&mawmf}uD;wyg;uae+yD;awmh rdefvdkufovdkayghav? t&ifwkef;u azazhudkvnf; rdefcJhygw,fqdk+yD; usrudk
xyf+yD;awmh rdefvdkufygw,f? ajcmufwkdif;vnf; ra=umufygeJ/ ra=umufbJvnf; raeygeJayghav?
ajcmufwkdif;vnf;
ra=umufygeJ/
ra=umufbJvnf;
raeygeJqdkwm[m
owdxm;&r,f?
tumtuG,f,l&r,f?
'Dvdk+cdrf;ajcmufaew,fqkdwm
em;vnf&r,f?
b,fvdkoabmeJ
+cdrf;ajcmufaeovJqdkwm usrwdk em;vnf&r,f? usrwdk&J taumif;qHk;tumtuG,fuawmh
nDnGwfr_tiftm;yJ/ pnf;urf;yJ? usrwdk nDnDnGwfnGwf pnf;urf;&Sd&SdeJ vkyfoGm;r,fqdkvdk&Sd&if usrwdkudk
&ef&Smzdk tifrwefrS cJ,Of;ygvdrfhr,f? tckvdk ausmif;om;vli,frsm;[m pnf;urf;&Sd&Sd wnDwnGwf
tcrf;tem;}uD; usif;yoGm;Ekdifw,fqdkwm[m tifrwefrS tm;wufp&mjzpfygw,f? reufwkef;uvnf;
ygwDaygif;rsm;pGm[m
(7)
&ufae
Zlvkdifv
tcrf;tem;rsm;udkvnf;
usif;yoGm;ygw,f?
'DvdknDnGwfr_tiftm;[m waexufwae wufvmw,fqdkwm jrifawG&ygw,f? 'DvdkwufvmwJh
nDnGwfr_tiftm;eJyJ usrwdk atmifyef;udk qifEkdifygw,f? udk,fvdkcsifwJhyef;wdkifudk a&mufoGm;rSmyg?
wajz;ajz; r[kwfbJeJ ydk+yD;awmh jrefjrefqefqef a&mufa&;twGuf usrwdk ydk+yD;awmh ud;pm;&r,f?
'Dhaemuf wv/ ESpfvtwGif;rSm qdkvdk&Sd&if tcrf;tem;trsKd;rsKd; usif;y&r,fqdkwm usr
ajymcJhygw,f? 'DudpPeJywfoufvdk AdkvfcsKyf}uD;apmarmifuae+yD;awmh (7) &ufae Zlvkdifv/ (19) &ufae
Zlvdkifvqdk+yD;awmh }udrf;armif;aew,fvdk ajymoGm;ygw,f? usr }udrf;armif;aewm r[kwfygbl;?
owday;aewmyg/ jynfolvlxkudk? 'Dtcrf;tem;awG&Sdw,f? 'Dtjzpftysuftm;vHk;[m usrwdkEkdifiHrSm
EdkifiHa&;jy\emrsm;udk vufeufenf;eJ ajz&Sif;cJhvdkjzpfw,f? aemifxyf+yD;awmh vufeufenf;eJ
EkdifiHa&;jy\emrsm; rajz&Sif;Ekdifatmifvdk usrwdk ud;yrf;oGm;&r,f? pnf;urf;&Sd&Sd/ at;at;csrf;csrf;eJ
ud;yrf;oGm;&r,f? 'gyJ usr xyfwvJvJ ajymoGm;wmyg? usr pyDumraumif;vdk atmfrdvdk
}udrf;armif;aew,fxifovm;awmh rodygbl;? 'Dawmh usrwdk jynfolvlxku 'gudk pdwfxJrSmxm;yg? aemif
'Dwkdif;jynfrSm EkdifiHa&;jy\emrsm;udk vufeufenf;eJ rajz&Sif;a&;/ rajz&Sif;Ekdifatmifvdk usrwdk
ud;pm;&r,f? quf+yD; ud;pm;oGm;&rSmyJ? 'D ESpfv/ oHk;v&J jy\emrsm;udk usrwdk atmifatmifjrifjrif
ausmfv$m;Ekdifvdk&Sd&ifawmh 'Drdkua&pDudk jrefjrefqefqef &Ekdifw,fvdk usr ,Hk=unfygw,f? t&ifht&ifwkef;u
ausmif;om;vli,frsm;[m
wkdif;jynf&JtusKd;udk
xrf;aqmifcJhovdk
tckacwf
ausmif;om;vli,frsm;[mvnf; quf+yD;awmh wdkif;jynf&JtusKd;udk xrf;aqmifoGm;Ekdifr,fvdk usr
,Hk=unfygw,f?
'D,Hk=unfcsuftwdkif;yJ
tm;vHk;
nDnDnGwfnGwf/
owWd&Sd&Sd/
owd&Sd&SdeJ
qufvufcsDwufoGm;=uygvdk awmif;yef&if;eJ usr ed*Hk;csKyfygw,f?

20

wyfrawmf[m b,foltwGufvJ
vlabmifopfygwDHk; taemf&xmvrf;wGif 10-7-89 aeu ajym=um;onf?
* * *
tcktcsdefrSmqdkvdk&Sd&if usrwkd[m Zlvkdifv 7 &ufaewkef;u ausmif;om;vli,frsm; usqHk;cJhjcif;/
or*~zdcJGcH&jcif; tcrf;tem;udk ESpfywfvnf usif;ycJh+yD;yg+yD? Zlvdkifv 19 &ufaerSm tmZmenfaejzpfwJh
azazeJwuG tjcm;EkdifiHhacgif;aqmifrsm; usqHk;wJhaevnf; vmygOD;r,f? tJh'Dawmh 'DtcsdefrSm
usrwdktm;vHk; pOf;pm;p&mawG trsKd;rsKd;&Sdygw,f? t&iftywfu qdkvdk&Sd&if EkdifiHawmf+idrf0yfydjym;a&; OuUX
AdkvfcsKyf}uD;apmarmifu rdefcGef;awmfawmf&Snf&SnfyJ ajymoGm;ygw,f? 'DrdefcGef;udk usr jyef+yD;awmh
oHk;oyfvdkufwJhtcgusawmh bmawGay:vmovJ? eHygwf (1) uawmh AdkvfcsKyf}uD;apmarmifwdktaeeJ ndE_dif;/
aqG;aEG;/ wkdifyifjcif;udk r,Hk=unfbl;qdkwm jyygw,f? 'gudkawmh usrwdk uefuGufygw,f?
EkdifiHa&;jy\emudk EkdifiHa&;enf;eJ ndE_dif;&r,f/ aqG;aEG;&r,f/ wkdifyif&r,f? 'grSvnf; jynfolvlxk
rembl;aygh? aemufwckuvnf; usr awGcJh&wmuawmh AdkvfcsKyf}uD;apmarmif&J rdefcGef;xJrSm
jynfolvlxkudk +cdrf;ajcmufwmygw,fvdk usr jrifygw,f? 'Dvdk +cdrf;ajcmufw,fqdkwm eJeJrS roifhawmfygbl;?
wdkbufrSm vufeuf&Sdvdk oHk;csifwkdif; oHk;Ekdifw,fvdk ajymwJh oabm[m eJeJrS roifhawmfygbl;? 'g[m
tpdk;&taeeJ oHk;oifhoHk;xkdufwJh pum;vHk;rsm;vnf; r[kwfygbl;? ajymoifhajymxdkufwJh udpPrsm;vnf;
r[kwfygbl;? xm;oifhxm;xdkufwJh oabmxm;rsm;vnf; r[kwfygbl;? tckqdkvdk&Sd&if wyfrawmfua&m/
e0w
ua&m
xyfwvJvJajymygw,f?
AdkvfcsKyfatmifqef;[m
wyfrawmf&J
zcifyg/
trsKd;om;acgif;aqmif}uD;yg? tJh'Dawmh tck usrwdk jyef+yD;awmh pOf;pm;&r,f? Zlvkdifv 19 &ufaeqdkvdk&Sd&if/
azazqHk;oGm;wm 42 ESpfjynfhawmhr,f/ tJh'Dawmh 'Dvdk 42 ESpfjynfhwJhtcrf;tem; rwkdifcif usrwdk
pOf;pm;&r,f? AdkvfcsKyfatmifqef;[m wyfrawmf&J zcifvdk qdkvdk&Sd&if wyfrawmf[m azazvdkcsifwJhtwkdif;
vkyfae&Jvm;? wyfrawmf&J zcifqdkwJh AdkvfcsKyfatmifqef; csrSwfvdkufwJh vrf;pOftwdkif; 'Dwyfrawmf[m
quf+yD;awmh vkkyfae&Jvm;qdkwm usrwdk ar;&vdrfhr,f? 'Dvdkar;wJhtcgusrS usr b,fvdkjrif&ovJqdkawmh
azaz[m wyfrawmf vrf;rSm;oGm;rSm tifrwefrS pdk;&drfcJhw,f? xyfwvJvJ ajymcJhw,f? rif;wdkvufxJrSm
vufeuf&Sdvdk vkyfcsifwkdifvkyfvdk&r,f rxifeJ? jynfolvlxkudk +cdrf;ajcmufwm/ ESdyfpufwm/ zdpD;wm/
'gawGrvkyfeJqdkwm xyfwvJvJajymcJhw,f? 'Dwyfrawmf[mvnf; vlwa,mufxJtwGuf r[kwfbl;?
tzJGtpnf;wcktwGuf r[kwfbl;qdkwmvnf; xyfwvJvJajymcJhw,f? wyfrawmf vrf;rSm;oGm;rSmudk azaz
tifrwefrS pdk;&drfcJhw,f? 'DavmufawmifrS pdk;&drfaevsufeJ bmjzpfvdk vrf;rSm;oGm;&ovJ? OD;ae0if;[m
wyfrawmfudk vrf;rSm;ay: wifay;vdkufw,f? tck 'DrSm wyfrawmfxJrSm &SdaewJh wyfrawmfom;rsm;/
t&m&Sdrsm; pOf;pm;yg? wyfrawmf&J zcifqdkwm AdkvfcsKyfatmifqef;qdk+yD;awmh twdtvif;a=unmxm;+yD;
AdkvfcsKyfatmifqef;[m wyfrawmfudk b,fvdktaetxm;&SdapcsifovJqdkwm jyef+yD;awmh oHk;oyfyg?
AdkvfcsKyfatmifqef;wyfrawmfvm;/ Adkvfae0if;wyfrawmfvm;qdkwm qHk;jzwf&awmhr,f? usr 'gudk &Sif;&Sif;yJ
ajymjyr,f? c%c% trsKd;rsKd;ajymaevdk tvum;yJ? aemufqHk;awmh 'Dar;cGef;yJ? AdkvfcsKyfatmifqef;&J
vrf;pOfudkvdkufr,fh wyfrawmfvm;/ Adkvfae0if;&J rqv vrf;pOfudkvkdufr,fh wyfrawmfvm;?
usrwdktaeeJ AdkvfcsKyfatmifqef;&J vrf;pOfudkvdkufr,fh wyfrawmfqdkvdk&Sd&if jynfolvlxkeJ waoG;xJ/
wom;xJjzpfoGm;r,fvdk
,kH=unfygw,f?
aemuf+yD;awmhvnf;
AdkvfcsKyfatmifqef;[m
trsKd;om;acgif;aqmif}uD;qdkvdk&Sd&if
trsKd;om;acgif;aqmif}uD;&J
vrf;pOfudk
vdkuf&r,f?
trsKd;om;acgif;aqmif}uD;&J vrf;pOf[m 'Drdkua&pDvrf;pOfygyJ? 'DudpPeJywfoufvdk tcktajctaeeJ

tifrwefrS qDavsmfwJhudpPawGudk azazajymoGm;cJhygw,f? 'gudk eJeJ usr zwfjyygr,f?


'Drdkua&pDqdkwmbmvJ? usrwdk b,fvdktcGifhta&;awG &oifhovJqdkwm aoaocsmcsm azaza&;oGm;wm/
ajymoGm;wm &Sdygw,f?
vGwfvyfpGmazmfjycGifh/
pnf;Hk;cGifh/
tpnf;ta0;ac:cGifhESifh
pDwef;vrf;av#mufcGifh/
vGwfvyfpGmawG;ac:cGifh/ udk;uG,fvdk&m bmom udk;uG,fcGifh/ w&m;ESifhrnDaom tzrf;tqD; tcsKyftaESmifrS
uif;vGwfcGifh/ udk,fa&;vGwfvyfcGifh/ udk,fhtdrfudk,fh,meJ aexdkifjcif;udk rw&m;ojzifh aESmifh,Sufjcif;rS
uif;vGwfcGifh/ vlwkdif; ynmoif=um;EkdifcGifh/ tcrJh aq;0g;tultnD&&SdcGifh/ rw&m;ojzifh pD;yGm;csKyfcs,fr_rsm;rS
vGwfuif;csrf;omcGifh/ tvkyform; v,form;rsm;&J tenf;qHk;tcGifhta&;rsm;udk tpdk;&u
apmifha&Smufay;a&;/ wkdif;jynfwGif wkdif;&if;om;vlrsKd;wkdif; udk,fhbmom/ udk,fh"avh/ udk,fh,Ofaus;r_twkdif;
aqmif&GufEkdifcGifh/ tdkpm/ empm txdtcdkufavsmfa=u; &HyHkaiG tp&Sdonfwdkudk tpdk;&u xm;+yD; tdkrif;Iif;/
zsm;emIif;/ xdcdkufemusifIif;/ tvkyfvkyfcsifaomfvnf; tvkyfr&SdEkdifIaomfif;/ toufarG;0rf;ausmif;
ryEkdifolrsm;onf tpdk;&. taxmuftyHhrsm;udk &&SdcGifh/ 'Drdkua&pDtcGifhta&;rsKd;awG &&Sd&r,f wJh?
tJh'Dawmh 'DtcGifhta&;awGrS usrwdk b,favmuf&SdovJ jyef=unfhyg? vGwfvyfpGmazmfjycGifh/
pnf;Hk;cGifh? usrwdkrSm vGwfvyfpGmpnf;Hk;cGifhr&Sdygbl;? 'Dvdk vGwfvyfpGm pnf;Hk;cGifhawGudk usrwdk
awmif;aewmawGudk e0wu vspfvsL_xm;w,f? 'g trsKd;om;acgif;aqmif}uD; AdkvfcsKyfatmifqef;&J
vrf;pOfudk av;pm;wmjywmvm;? r[kwfygbl;? vGwfvyfpGm tpnf;ta0;ac:cGifhESifh pDwef;vrf;av#mufcGifh?
tckawmh usrwdkEdkifiHrSm vGwfvyfpGm pDwef;vrf;av#mufvdk&Sd&if aoewfeJypfr,fvdkcsnf;yJ
+cdrf;ajcmufcHae&ygw,f? 'g[m OD;ae0if;&J pepfawGyJ? OD;ae0if;&J tusifhawGyJ? bmjzpfvdk OD;ae0if;[m
t+idrf;pm;oGm;+yDqdkvdk&Sd&if OD;ae0if;&J tusifhawGudk quf+yD;awmh usifhaeovJqdkwm usrwdk ar;&rSmyJ?
'Dawmh usrwdktaeeJ e0weJ AdkvfcsKyf}uD;apmarmifudk ajymcsifwmuawmh OD;ae0if; t+idrf;pm;oGm;yg+yDvdk
rajymygeJ? usrwdk[m wu,fyJ OD;ae0if;[m wyfrawmftay:rSma&m/ e0wtay:rSma&m
=oZmr&Sdawmhbl;qdkwm
,Hkapcsifw,fqdkvdk&Sd&if
OD;ae0if;&J
usifhxHk;/
usifhenf;awGudk
vHk;vHk;z,fvdkufygawmh? OD;ae0if;&J usifhxHk;usifhenf;qdkwm vufeufeJ jynfolvlxkawGudk zdESdyfwJhenf;yJ?
jynfolvlxkudk vufeufeJ +cdrf;ajcmuf+yD;awmh xde;f odrf;wJhenf;yJ? rw&m;ojzifh zrf;qD;wJhenf;awGyJ?
jynfolvlxk&J vGwfvyfr_udk csKyfcs,fxm;wJh enf;awGyJ? 'D[mawG[m OD;ae0if;&J enf;awGyJ? tJh'Dawmh
AdkvfcsKyf}uD;apmarmifeJ e0w[m wu,fyJ OD;ae0if;&J =oZmtm%matmufuae+yD;awmh kef;uef&JwJh
owWd&Sdw,fqdkwm jycsif&if OD;ae0if;enf;awGudk quf+yD;awmh roHk;ygeJ?
aemuf+yD;awmhvnf; aqG;aEG;/ ndE_dif;/ wdkifyifjcif; rvdkvm;bl;qdkwmvnf; OD;ae0if;&J xHk;wckyJ?
tJh'Dawmh tcktxd AdkvfcsKyf}uD;apmarmifwdk/ e0wwdkqdkwm[m jynfolvlxkbufu &yfwnfaewJh
'Drdkua&pDtzJGtpnf;rsm;eJ rndE_dif;Ekdifbl;/ raqG;aEG;Ekdifbl;/ rwkdifyifEdkifbl;qdkwm OD;ae0if;&J xHk;awGudk
axmufcH&ma&mufygw,f? tckqdkvdk&Sd&if trsKd;rsKd;+cdrf;ajcmufaew,f? OD;ae0if;udk xdcdkufvdk&Sd&if
usrudkvnf; aqmfr,fqdkwJh oabmxm;rsKd;eJ ajymaewmawG =um;aeygw,f? 'Dawmh usr[m OD;ae0if;udk
yk*~Kdvft& xdcdkufcsifvdk ajymwmr[kwfygbl;? OD;ae0if;&Jvkyf&yfawG[m wkdif;jynfudk emcJhapvGef;vdk/
'Dvkyf&yfrsKd;awG aemufqufrjzpfapcsifvdk ajym&jcif;jzpfygw,f? tcktcsdefrSmqdkvdk&Sd&if usrwdk[m
jy\emawGudk acgif;a&Smifaevdkawmh ajyvnfatmif ajz&Sif;EkdifrSm r[kwfygbl;? 'Djy\emawGudk usrwdk
acgif;a&SmifcJhvdk 'DEdkifiH[m 'kuQa&mufaewmyJ? usrwdk[m jy\emawGudk &ifqkdif&r,f? tckqdk&if
k mudk head on xdyfwdkufawGjcif;vdk ajymoGm;ygw,f?
AdkvfcsKyf}uD;apmarmif[m confrontation qdw
usrwdk[m wcgrS 'DvdkxdyfwdkufawGjcif;udk vdkcsifwmr[kwfygbl;? jy\emawGudk &ifqkdifajz&Sif;r,f/
usrwdk[m pm;yJG0dkif;wkdufyJG0ifcsifw,f? pm;yJG0dkif;wdkufyJGudkawmh owWd&Sd&SdeJ r0if&JwJhvlawG bmjzpfvdk
aoewfudkifaeovJ? 'Dawmh usrwdkbufrSm ygwDaygif; (80) &Sdaevdk wa,mufeJ &Spfq,f jzpfaew,fvdk
ajymw,f? b,fhES,fh 'Dvdk ajymEkdifyghrvJ? 'Dvdkqdk&if usrwdkvnf; ajymEkdifygw,f? usrwdk jynfolvlxkrSm

aoewfwvufrSr&Sdvdk okneJ aoewfaygif; wodef;&Spfaomif; jzpfaeygw,f? rypfygeJ/ 'Dvdk


tyfwacsmif;rSr&SdwJh jynfolvlxkudk vufeuftiftm;eJ +cdrf;ajcmufaew,fqdkwm tifrwef
raumif;wJhudpPwck jzpfaeygw,f? tifrwef atmufwef;uswJh EdkifiHa&;vkyfenf;vkyfxHk; jzpfygw,f?
EkdifiHa&;udk jrifhjrifhjrwfjrwf vkyfzdkjzpfygw,f? tJh'Dawmh usrwdk pm;yJG0dkif;wkdufyJG0if&r,f?
wa,mufcsif;qdkvnf; pm;yJG0dkif;wdkufyJGyJ? ESpfa,mufcsif;qdkvnf; pm;yJG0dkif;wkdufyJGyJ? usrwdk 0if&Jygw,f?
pm;yJG0dkif;wdkufyJGqdkvdk
usrwdkbufuEkdifatmif/
e0wbufu_H;atmif/
'DvdkwdkufyGJr[kwfygbl;?
pm;yJG0dkif;wdkufyJG&J
t"du
&nf&G,fcsuf[mbmvJ?
jynfolvlxktwGuf
atmifjrifr_&SmzdkyJ?
wwdkif;jynfvHk;twGuf taumif;qHk;tajz &SmzdkyJ? 'ga=umifhrdkvdk usrwdk tckvdk pm;yJG0dkif;wkdufyJG0ifcsifwm?
pm;yJG0dkif;wkdufyJG0ifaewJh wdkufyJG0iftm;vHk;[m wkdif;jynf&JtusKd;udk a&S_+yD;awmh vkyfoGm;&rSmjzpfygw,f?
'Dvdk wkdif;jynf&JtusKd;udk a&S_+yD;awmh rvkyfoGm;Ekdifvdk&Sd&ifawmh 'Dwkdif;jynfudk rtkyfcsKyfoifhbl;vdk usru
ajym&rSmyJ?
tckqdkvdk&Sd&if qefjy\em[m tifrwefrS }uD;xGm;aeygw,f? 'Dvdk qefjy\em}uD;
}uD;xGm;vmawmhvnf; qefaps;wufjcif;[m EkdifiHa&;ygwDawGa=umifh qdk+yD;awmh pGyfpJGw,f? 'g wm0efudk
r&ifqdkif&JwmbJ? tpdk;&wckjzpfae&if jy\emwckjzpfaerSawmh ajz&Sif;aygh? ajz&Sif;EkdifwJh t&nftcsif;
r&Sdbl;vm;? ajz&Sif;EkdifwJh t&nftcsif; r&Sdvdk&Sd&if wm0efododeJ ajz&Sif;EkdifwJh tpdk;&w&yfvufudk tm%m
jrefjrefay;Ekdifzdk pDpOf&r,f?
aemufqHk; cH+yD;awmhajym&if usrwdkvdkcsifwmbmvJ? wm0efododeJ wkdif;jynf&Jjy\emrsm;udk
ajz&Sif;ay;EkdifwJh owWd/ ajz&Sif;ay;EkdifwJh t&nftcsif;&SdwJh tkyfcsKyfr_pepfwck vdkcsifwmyJ? 'g[mvnf;
usrwdktm;vHk; &oifh&xdkufwJhtcGifhta&;yJ? wkdif;jynfwjynfudk tkyfcsKyfaerSjzifh jy\emawGudk
acgif;a&Smif+yD;awmh wHwm;awGaqmufaevdk rjzpfygbl;? jy\emqdkwm wHwm;eJ ausmfvdk r&ygbl;?
&ifqkdifajz&Sif;jcif;tm;jzifhom ausmfvdk&rSm jzpfygw,f? 'Dawmh ckcsdefrSm AdkvfcsKyf}uD;apmarmifeJ e0w[m
aoaocsmcsm pOf;pm;=uyg? 18 &ufae pufwifbmvu tm%modrf;w,f/ tckqdkvdk&Sd&if Zlvdkifv 10
&ufae&Sdae+yD? 'D=um;xJrSm wkdif;jynftwGuf/ jynfoltwGuf/ b,fvdktusKd;aqmifcJhovJ? usrwdk
yef;+cHawGaqmufw,fvdkawmh
rajzygeJ?
wjcm;[mawGudk
usr
ar;wmyg?
b,fvdk
tusKd;aqmifcJhw,fqdkwm pOf;pm;yg? jynfolvlxkudk b,favmufrsm; tcGifhta&;awG ay;cJhovJ?
aumif;+yD? EkdifiHa&;ygwDawGawmh zJGpnf;cGifhay;cJhw,f? 'DEkdifiHa&;ygwDawGudk vGwv
f Gwfvyfvyf vkyfydkifcGifhrS
ray;bJ? waeeJwae qdkvdk&Sd&if zrf;qD;r_awG[m rsm;rsm;aew,f/ zrf;yHkqD;yHkawGuvnf; w&m;Oya'eJ
rudkufnDbl;? w&m;Oya'eJudkufnDwJh tvkyfqdkvdk&Sd&if usrwdk axmufcHygw,f? usr tifrwefrS
pnf;urf;udk dkaow,f/ av;pm;w,f/ vkdvm;w,f? usrwdk jynfolvlxkudkvnf; pnf;urf;&Sdapcsifw,f?
pnf;urf;r&Sdbl;qdkvdk&Sd&if usr tifrwefrS rcsifhr&Jjzpfw,f? 'gayrJh rw&m;wJhOya'/ rw&m;wJh
vkyfaqmifr_awGudk usrwdk acgif;iHkcHvdkawmh rjzpfbl;? tJh'Dvdk acgif;iHkcHvdk&Sd&if usrwdk ydjym;oGm;rSmyJ? 'Dvdk
usrwdk qufvkyfvdk rjzpfbl;?
tm%mzDqefa&;eJ ywfoufvdk AdkvfcsKyf}uD;apmarmifu usrudk rvkyfygeJvdk ajymygw,f? usr
'Duae jyefajz&ygr,f? usrwdkudk tm%mzDqefa&; rvkyfapcsifvdk&Sd&if w&m;Oya'eJrudkufnDwJh
trdeftm%mawG rxkwfjyefygeJ? w&m;Oya'eJ rudkufnDwJh trdeftm%mawG rxkwfjyef&if usrwdk
b,ftrdeftm%mrSvnf; usrwdk zDqefzdk vdkrSmr[kwfygbl;? tcktcsdefrSmawmh w&m;Oya'eJ rudkufnDwJh
trdeftm%mawG/ jynfolvlxk&J tcGifhta&;awGudk xdk;ESufaewJh trdeftm%mawG xkwfxm;vdk
usrwdkrSm zDqefzdk wm0ef&Sdw,f? 'Dwm0efudk rausyGefvdk&Sd&ifawmh usrwdk quf+yD;awmh wwfEkdifrSm
r[kwfygbl;? 'Drkdua&pDatmifyef;udk quf+yD;awmh usrwdk yefEkdifrSm r[kwfygbl;? 'gayrJh
tm%mzDqefa&;qdkwm[m pnf;urf;&Sd&SdeJ at;at;csrf;csrf;eJ tm%mzDqefa&;qdkwm usrwdkjynfolvlxk
em;vnfzdk vdkygw,f? wcsKdqdkvdk&Sd&if zDqefw,fqdkwJh pum;vHk;udkyJ eJeJvefaew,fvdk usr =um;&ygw,f?

'g[m a=umufp&mr[kwfygbl;? zDqefw,fqdkwm[m vufrcHjcif;udk ajymwmyg? rvdkufemjcif;/


vufrcHjcif;? usrwdk at;at;csrf;csrf; pnf;urf;&Sd&SdeJ rw&m;wJhtrdeftm%mawGudk rvdkufembl;qdkwmudk
jy&r,f? tm%mzDqefw,fqdkwm[m qENjywmeJ rwlygbl;? pDwef;vrf;av#mufwmeJvnf; rwlygbl;?
usrwdk tm%mudk enf;trsKd;rsKd;eJ zDqefEkdifygw,f? Oyrmtm;jzifhqdkvdk&Sd&if yHkESdyfxkwfa0ydkifcGifh ray;wJh
rw&m;wJhtrdeftm%mudk usrwdk zDqefw,f? b,fvdkenf;eJ zDqefovJ? pm&Gufpmwrf;awG usrwdk
yHkESdyfw,f/
xkwfa0w,f?
jynfolvlxktaeeJ
'Dpm&Gufpmwrf;awGudk
vdkvdkcsifcsifzwfw,f?
wqifhxyf+yD;awmh xkwfa0ay;w,f/ jzefcsday;w,fqdk&if 'g usrwdktm;vHk; tm%mudk zDqefaewmyJ?
usrwdk&J &oifh&xdkufwJh tcGifhta&;twGuf zDqefaewmjzpfygw,f? 'Dawmh pnf;urf;&Sd&SdeJ
trdeftm%mudk zDqefEkdifwJh jynfolvlxkjzpfw,fqdkwm usrwdk jy&r,f? bmjzpfvdk usrwdk 'Dvdkjyzdk
vdkovJ? tcktcsdefrSmqdkvdk&Sd&if jynfolvlxkudk vufeufenf;eJ ESdrfeif;csifwJh tpdwftydkif;awG &Sdaewmudk;?
b,fvdk &r,f&Sm+yD;awmh/ jynfolvlxkudk b,fvdkvufeufudkif+yD;awmh ESdrfeif;&rvJqdkwm pOf;pm;aewJh
yk*~KdvfawG &Sdygw,f? 'ga=umifh usrwdk[m owdeJae&r,f? udk,fhbuf ru|HygapeJ? udk,fhbufu
trSm;rygygapeJ? EkdifiHa&;qdkwm[m a&&Snfvkyfief;yg? 'Dv_yf&Sm;r_}uD;eJ +yD;r,fhudpP r[kwfygbl;?
usrwdkEdkifiHtwGuf
vkyfzdk&mudpP
trsm;}uD;&Sdygao;w,f?
xrf;aqmifzdk
wm0efawGvnf;
trsm;}uD;&Sdygao;w,f?
vufeufenf;qdkwm[m zufqpfenf;qdkwm azazvnf; ajymcJhw,f? 'Dawmh usrwdkEdkifiHrSm
usrwdk EkdifiHolEkdifiHom;rsm;/ vufeufrJh EkdifiHolEkdifiHom;rsm;udk aemufxyf+yD;awmh vufeufenf;eJ
ESdrfeif;r,fqdkvdk&Sd&ifawmh 'Dtpdk;&[m zufqpftpdk;&vdk usrwdk a=unm&rSmyJ? vufeufenf;eJ ESdrfeif;zdk
rvdkygbl;? w&m;Oya'enf;eJ/ w&m;r#wwJhenf;eJ/ trSefw&m;enf;eJ usrwdk jynfolvlxkudk xdef;odrf;vdk
&ygw,f? usr 'Duae+yD;awmh e0wudk ajym&Jygw,f? tcktcsdefrSm qdkvdk&Sd&if vufeufudkifwyfzJGawG
'Dem;rSmr&Sdbl;? usrwdk ,mOfjy&JawGyJ &Sdygw,f? ,mOfjy&JawGeJyJ usrwdktvkyf[m +yD;oGm;Ekdifygw,f?
vufeufudkifwyfzJGawG vHk;vHk;rvdkygbl;? jynfolvlxk odwJhtwkdif;yJ vufeufudkifwyfzJGawG
a&mufvm+yDqdkvdk&Sd&if jynfolvlxkxJu v_yfv_yf&Sm;&Sm;jzpfw,f? bmjzpfvdk v_yfv_yf&Sm;&Sm;jzpfovJ? t&if
usrwdk jynfolvlxkudk vufeufenf;eJ ESdrfeif;cJhvdk yJ? vufeufudkiftzJGtpnf;awGudk jrifvdk&Sd&if
jynfolvlxk[m pdwfv_yf&Sm;wmaygh? 'ga=umifhrdkvdk usrwdkudk pnf;urf;&Sd&Sd/ at;at;csrf;csrf;
aeapcsifw,fqdkvdk&Sd&if vufeufudkifwyfzJGawGudk rdxJuae+yD;awmh kyfodrf;vdkufyg? usrwdktaeeJ
jynfolvlxk[m 'Dvdk vufeufudkifwyfzJGrsm;udk kyfodr;f vdkufvdk&Sd&if pnf;urf;&Sd&Sd/ at;at;csrf;csrf;eJ
aeEdkifw,fqdkwm ajym&Jw,f?
aemuf+yD;awmhvnf; e0wukd ajymcsifw,f? wyfrawmfom;rsm;udk 'DavmufrESdyfpufaeygeJ?
yifyef;ygw,f? 'DavmufawmifrS vSnfh+yD;vkyfae&wm? a&Swef;rSmvnf; wdkuf&ao;w,f? rdxJrSmvnf;
wcgxJ um;}uD;awGeJ vSnfhae&ao;w,fqkdwm 'gvnf; roifhawmfygbl;? wyfrawmfom;rsm; xyfxJjyef+yD;
em;=uygap? usrwdk jynfolvlxk[m udk,fhpnf;urf;udk udk,fxdef;yghr,f? usrwdk[m udk,fhpnf;urf;udk
udk,fxdef;EdkifwJh jynfolvlxkjzpfygw,f? tckqdkvdk&Sd&if usrwdkEkdifiH[m qif;&Jaeygw,f? wDtD; 11 wpif;
rdwywf ywfvdk&Sd&if "gwfqDb,favmufukefovJqdkwm pOf;pm;=unfhyg? "gwfqDvnf; ukefw,f?
&JabmfawGvnf; yifyef;w,f? jynfolvlxkvnf; ajcmufjcm;w,f? tJh'Dawmh 'g rvkyfoifh/ rvkyfxdkufwJh
udpPawGyg? e0w[m bmudka=umufaevdk 'DavmufawmifrS &JabmfawGudk rdxJudk vSnfhckdif;aewmvJ?
a=umufp&mrvdkbl;qdkwm usr ajymEdkifygw,f? usrwdk&J jynfolvlxk[m rSefrSefuefuef pnf;urf;&Sd&Sd
vkyfoGm;rSmyg? pdk;&drfp&m&Sdvdk&Sd&if/ a=umufp&m&Sdvdk&Sd&if usrwdkeJ aqG;aEG;yg/ wkdifyifyg? tajz&Smyghr,f?
usrwdkvnf; ykxkZOfawGyJ? usrwdkbufuvnf;/ jynfolvlxkbufuvnf; a=umufwJh udpPawG&Sdwmaygh?
pdk;&drfwJhudpPawG &Sdwmaygh? rauseyfwJhudpPawG &Sdwmaygh? 'DudpPawGudk ndE_dif;/ aqG;aEG;/ wkdifyif+yD;awmh
ajyvnfatmif vkyfvdkufr,fqdk&if usrwdkEkdifiHtwGuf b,favmuf*k%foduQm&SdrvJ? e0wtwGufaum

b,favmuf *k%foduQm&SdrvJ? tckqdkvdk&Sd&if usr jrifoavmufawmh e0wbufuae+yD;awmh


trSm;&Sdygw,fvdk 0efcH&rSm rsufESmysufw,fvdk xifygw,f? wu,fqdkvdk&Sd&if vl}uD;rsm;taeeJ/
tm%m&SdwJh tzJGtpnf;rsm;taeeJ rSm;wJh[mudk rSm;ygw,fvdk 0efcH&wm[m tifrwefrS jrifhjrwfwJh
vkyfief;wckyg? tJh'Dvdk *k%foduQm&SdwJh vkyfief;wckudk vkyf&J=uyg? jynfolvlxkudkawmh vufeufenf;eJ
ESdrfeif;r,fvdkawmh ajym&Jw,f? udk,frSm;wJhtcgusawmh rSm;w,fvdk r0efcH&JwJh owWdrsKd;[m bmowWdrsKd;vJ?
aemufqHk;usawmh owWdqdkwm[m trSefw&m;udk &ifqkdif&JwmyJ? trSefw&m;twGuf bmrqdk
&ifqdkif&J&r,f?
'g[mrS
wu,fhowWdyJ?
udk,fhtm%mwnfwHhcdkif+rJa&;twGuf/
OD;ae0if;
oabmusa&;twGuf vkyf&Jwm[m owWdr[kwfbl;?
'Dawmh usrwdkEdkifiHrSm tck jywfjywfom;om; em;vnf&r,f? (26) ESpftwGif;u rqvpepfudk
xlaxmifcJhwm OD;ae0if;? wyfrawmfudk vrf;rSm;ay:wifcJhwm OD;ae0if;? wyfrawmfbufuvnf; 'gudk
aoaocsmcsm em;vnfzdk tcsdefa&mufvm+yD? wyfrawmf&J zcifqdkwm/ wOD;wnf;aomzcifqdkwm
AdkvfcsKyfatmifqef;omjzpfw,fqdkwm wyfrawmfom;rsm;u vufcH&r,f? usrtaeeJ 'kwd,zcifqdkwJh
toHk;tE_ef;udk vHk;vHk;vufrcHbl;? Arm pum;rSmvnf; r&Sdygbl;? vlwa,mufjzpfvmrSawmh zcifqdkwm
wOD;yJ&SdEkdifw,fqdkwm usrwdk EkdifiHolEkdifiHom;tm;vHk; odygw,f? 'Dawmh wyfrawmfxJrSm zcifwOD;xJom
&Sdygap? 'D wOD;wnf;aom zcif&J n$ef=um;csufrsm;udk vdkufemyg? vdkufemjcif;tm;jzifh aemif
wyfrawmftwGufvnf; *k%foduQm&SdEdkifr,f? jynfolvlxkeJ wyfrawmf=um;xJrSmvnf; nDnGwfr_&SdEdkifr,f?
'Dwkdif;jynfvnf;
wdk;wufEkdifr,f?
usrwdk[m
rSefuefwJhvrf;pOfay:rSm
av#mufoGm;csifwJh
jynfolvlxkjzpfygw,f? 'Dawmh e0w taeeJvnf; rSefuefwJhvrf;pOfay:rSm av#mufoGm;csifw,fqdkvdk&Sd&if
jynfolvlxkeJ
tcsdefra&G;
vufwJGEkdifygw,f?
'gayrJh
OD;ae0if;vrf;pOftay:rSm
av#mufoGm;csifw,fqdkvdk&Sd&ifawmh jynfolvlxkeJ vrf;cJG&rSm jzpfygw,f?
aemufwck usr ajymcsifygw,f? AdkvfcsKyf}uD;apmarmif[m OD;ae0if; t+idrf;pm;oGm;+yDvdk
ajymygw,f? OD;ae0if; t+idrf;pm;oGm;+yDvdkajymvdk&Sd&if bmjzpfvdk tpdk;&Hk;awGrSm/ w&m;Hk;awGrSm/
OD;ae0if;&J "gwfyHkudk quf+yD;awmh csdwfqJGxm;ovJqdkwm usr ar;csifw,f? jynfolvlxktaeeJvnf; 'gudk
uefuGufapcsifygw,f? t+idrf;pm;,loGm;+yDjzpfwJh OD;ae0if;&J "gwfyHkukd tpdk;&Hk;rsm;/ w&m;Hk;rsm;rSm
rcsdwfygeJawmh? usrwdk[m xHk;wrf;pOfvmt& EkdifiHhacgif;aqmif}uD;&J "gwfyHkudkomcsdwfr,f? vuf&Sdtpdk;&&J
OD;pD;wa,muf&J "gwfyHkudkomcsdwfw,f? 'guawmh xHk;wrf;pOfvmjzpfygw,f? tJh'Dawmh csdwfcsifvdk&Sd&if
AdkvfcsKyf}uD;apmarmif&J "gwfyHkudkawmh csdwfEkdifygw,f? OD;ae0if;"gwfyHkudkvnf; zwfcsygawmh? OD;ae0if;&J
trdeftm%matmufuvnf; vGwfajrmufatmifvdk wyfrawmfeJ e0w[m kef;xGufygawmhvdk usr
'Duae arwWm&yfcHvdkufcsifygw,f?
ed*Hk;csKyftm;jzifh ajymcsifwmuawmh usrwdktm;vHk;[m at;csrf;om,mr_udk vdkvm;ygw,f?
usrwdkEkdifiH wdk;wufzdktwGuf/ at;at;csrf;csrf; aeEkdifzdktwGuf vdkvm;w,f? 'gtwGuf usrwdk[m
e0wudk ndE_dif;yg/ aqG;aEG;yg/ wkdifyifygvdk zdwfac:ygw,f? usr quf+yD;awmh zdwfac:wmyJ?
AdkvfcsKyf}uD;apmarmiftaeeJ 288/ 888 wdkudk rkyfodrf;ay;rSmrdkvdk raqG;aEG;Edkifygbl;qdkwJhoabmeJ
ajymoGm;ygw,f? usr jyefajymcsifwmuawmh usrwdkEkdifiHrSm 288 eJ 888 tjyif jy\emawG
trsm;}uD;&Sdygw,f? 'Djy\emtrsm;}uD;udk ajyvnfatmifqdkwm usrwdk aqG;aEG;&r,f/ ndE_dif;&r,f/
wkdifyif&r,f? jynfolvlxk trsm;pk}uD;uvnf; 'gudk em;vnfw,fvdk usrxifygw,f? quf+yD;awmhvnf;
em;vnfapcsifygw,f? usrwdk[m rw&m;wJh trdeftm%mrsm;udk zDqefaewmuawmh aqG;aEG;/ ndE_dif;/
wkdifyifr_ r&SdvdkygyJ? wu,fyJ AdkvfcsKyf}uD;apmarmiftaeeJ confrontation qdkwJh xdyfwdkufawGr_udk
rvdkvm;bl;qdkvdk&Sd&if usrwdkeJ pm;yJG0kdif;rSm xkdif+yD;awmh ajyvnfr_&Smygvdk usr 'Duae ajymoGm;ygw,f?
aus;Zl;wifygw,f? (pnf;urf;&Sd&SdeJ vlpkcJGay;=uyg? usrwdk&J ,mOfxdef;&Jrsm;&J n$ef=um;csufrsm;udk

vdkufem+yD;awmh tm;vHk; pnf;urf;&Sd&SdeJ vlpkcJGay;=uyg? usrwdk[m pnf;urf;udk vdkvm;w,f/ Oya'udk


vdkvm;w,fqdkwmjy=uyg? aus;Zl;wifygw,f?)

21

e0wESifh &ifqkdifaqG;aEG;a&;
TrdefcGef;udk 1989 ckESpfwGif ajym=um;cJhaomfvnf; ajymqdkonfhae&mESifh ae&ufudk pmwnf;taeESifh
odEkdifpGrf; r&Sdyg?
* * *
AdkvfcsKyf}uD;apmarmif&J owif;pm&Sif;vif;yJGudpPudk ajymoGm;cJh&ygw,f? 'DudpPawG ajym&if;eJyJ usr
pOf;pm;rdw,f? wcsKdvl}uD;awGu ajymygw,f? usrwdk[m e0w aumif;a=umif;vnf; wcgwav
ajymygOD;vdk usrudk ajymygw,f? tJh'Dawmh e0w aumif;a=umif;ajymzdk usr pOf;pm;aeygw,f?
bmawGajym&rvJvdk/
bmawGajym&rvJqdk+yD;awmh
pOf;pm;wJhtcgusawmh
usrwdk
EkdifiHa&;tzJGtpnf;awGudkawmh w&m;0ifrSwfyHkwifcGifhay;ygw,f? tJh'D[m [m e0w vkyfaqmifcsufrSm
aumif;wJhtcsufwckjzpfygw,f? 'gayrJh 'Dvdk EkdifiHa&;tzJGtpnf;awGudk w&m;0ifrSwfyHkwifcGifh
ay;xm;+yD;awmh/ wu,fawmh EkdifiHa&;tzJGtpnf;rsm;taeeJ EkdifiHa&;udk xdxda&mufa&muf
vkyfydkifcGifhusawmh ray;bl;vdk usrawmh ajym&rSmyJ? tJhvdkajymvdkufjyefawmhvnf; wzufuawmh
aumif;w,fvdkajym+yD;awmh wzufuawmh tjypf&Smw,fvdk tajymcH&rSmyJ? 'gayrJhvnf; tajymcH&ifvnf;
cH&rSmyJ? tck usrwdk jy\em[m 'gygyJ? wzufuawmh ay;oa,mifa,mifeJ wzufuawmh
tcGifhta&;rsm;udk ydwfyifae&wmudk awG&ygw,f? 'ga=umifhrdkvdk usrwdk[m uefuGufae&wmyg? raeu
AdkvfcsKyfr;}uD;apmarmiftaeeJ
qdkvdk&Sd&if
usrtay:rSm
rauseyfcsufrsm;/
usrwdk
trsKd;om;'Drkdua&pDtzJGcsKyftay:rSm rauseyfcsufrsm; ajymoGm;w,f? 'Dvdk rauseyfcsufrsm;
ajymoGm;wm[m usrwdk vufcHygw,f? rauseyfwm&Sdvdk&Sd&if ajymyg? usrwdktaeeJ jyef+yD;awmh
ajz&Sif;yghr,f? ta&;}uD;qHk; tcsufwcsufuawmh usrwdkudk oG,f0dkufaomenf;tm;jzifh uGefjrLepfawGvdk
pGyfpJGoGm;wJhtcsufygyJ? 'D[muawmh usr xl;xl;axGaxG odyf+yD;awmh rajymvdkygbl;? r[kwfrrSefbl;vdkyJ
ajymcsifygw,f? 'g[m r[kwfrrSefwJh udpPwckudk xyfwvJvJ ajz&Sif;ae&wm[m t"dy`m,fawmh
odyfr&Sdygbl;? usr[m uGefjrLepfvnf; r[kwfygbl;? uGefjrLepf0g'udk axmufcHolwOD;vnf; r[kwfygbl;?
jrefrmEkdifiHrSm uGefjrLepfawG v$rf;rdk;a&;twGuf vkyfaewmvnf; r[kwfygbl;? jrefrmEkdifiHrSm
jynfolvlxktm;vHk;[m 'Drdkua&pD tcGifhta&;rsm;/ tajccH vltcGifhta&;rsm; &&Sda&;twGuf
vHk;yef;aewmjzpfygw,fvdk usr ajymcsifygw,f?
'kwd,udpPuawmh usrwdktzJGcsKyf[m xdyfwdkufawGcsifw,f/ confrontation qdkwJh pum;vHk;udk
k m
AdkvfcsKyf}uD;apmarmifu oHk;oGm;ygw,f? 'gvnf; usr &Sif;jy&ygvdrfhr,f? Confrontation qdw
xdyfwdkufawGcsifw,fqdkwJh oabmeJ AdkvfcsKyf}uD;apmarmifu &Sif;jyoGm;ygw,f? usrwdktaeeJ
'Dvdkrjrifygbl;? usrwdk[m xdyfwdkufawGcsifwm r[kwfygbl;? 'gvnf; usr xyfwvJvJajym&vGef;vdk
tm;vnf; tm;emygw,f? usrwdk[m jy\emrsm;udk &ifqkdif+yD;awmhom ajz&Sif;csifwmygvdk usr
ajymygw,f?
AdkvfcsKyf}uD;apmarmiftaeeJawmh
jy\emrsm;udk
ndE_dif;aqG;aEG;wdkifyif+yD;awmh
ajz&Sif;zdkqdkwm[m r&bl;qdkwJh taetxm;eJ ajymoGm;w,fvdk usr em;vnfygw,f? usrvnf;

AdkvfcsKyf}uD;apmarmif ajymoGm;wmtm;vHk;ukd odyf+yD;awmh &Sif;&Sif;vif;vif; em;rvnfygbl;?


em;vnfoavmufom ajym&r,f? tJh'Dawmh 'Dvdk usrwdkeJ raqG;aEG;Ekdifbl;vdk ajymoGm;w,fvdk usr
em;vnfygw,f? 'gayrJh usruawmh pdwf"mwfrusygbl;? quf+yD;awmh awmif;qdkrSmyJ? aqG;aEG;yg/ ndE_dif;yg/
wkdifyifyg/ em;vnfr_&Smyg? usrwdk[m em;vnfr_ tifrwefrS vdkcsifygw,f? em;vnfr_ vdkcsifwm[mvnf;
jynfolvlxktwGufyJ? tm;vHk; at;at;csrf;csrf;eJ vdkcsifwJhyef;wdkifudk tjrefqHk; a&mufoGm;a&;twGuf
em;vnfr_ vdkcsifwm jzpfygw,f? 'ga=umifhrdkvdk usrwdktaeeJuawmh quf+yD;awmh awmif;yefygw,f?
ndE_dif;yg/ aqG;aEG;yg/ wkdifyifyg/ em;vnfr_&Smyg? AdkvfcsKyf}uD;apmarmiftaeeJ usreJywfoufvdk
trsKd;rsKd;ajymoGm;w,fqdkawmh usruawmh wckajymcsifygw,f? usru AdkvfcsKyf}uD;apmarmif[m
wkdif;jynftay:rSm apwemrSefw,fvdk usr ,Hk=unfcJhygw,f? tpuwnf;uvnf; usr ajymygw,f?
usrudk =um;wJhvlwkdif; odrSmyg? usr ajymygw,f? AdkvfcsKyf}uD;apmarmifuawmh a&G;aumufyJGrsm;udk
vkyfay;csifw,fvdk usr xifygw,f? 'gayrJh OD;ae0if;&J =oZmtm%mudk rvGefqefEkdifvdkom
tcktajctae[m wdk;wufr_r&Sdwmvdk xifygw,fvdk usr ajymcJhygw,f? 'g usr xifwJhtwdkif;
rSefrSefuefuef ajymwmyg? 'Dawmh AdkvfcsKyf}uD;apmarmifudk usr apmfum;wmvnf; r[kwfygbl;? usr
em;vnfygw,f? AdkvfcsKyf}uD;apmarmifwdktwGuf OD;ae0if; qdkwmuawmh i,fa=umufoabmrsKd;
jzpfaew,fqdkwm usr em;vnfygw,f? 'gvnf; usr apmfum;csifwJhpdwfeJ ajymwm r[kwfygbl;?
AdkvfcsKyf}uD;apmarmifu usrudk awGr,f? ndE_dif;r,f/ wkdifyifr,fqdk&if 'gawGudk usr rsufESmcsif;qdkif+yD;awmh
ajymoGm;rSmyg? tckawmh 'DvkdvkyfcGifh ray;bl;qdkawmh jynfolvlxkuwqifh wdkifwnf&awmhrvdkjzpfae+yD?
usr aoaocsmcsm pOf;pm;ygw,f? 'D (26) ESpf udpP? rqv (26) ESpftwGif; wkdif;jynfudk
zsufqD;oGm;wJhudpP? usr 'gudk (26) ESpfvHk;vHk; wkdif;jynfukd zsufqD;oGm;wJhvl[m OD;ae0if;jzpfygw,fqdkwm
usr ayghayghwefwefajymwm r[kwfygbl;? aoaocsmcsm pOf;pm;+yD;awmhrS/ wkdif;jynftajctaeudk
avhvm+yD;awmhrS ajymwmjzpfygw,f? 'g jynfolvlxk trsm;pk}uD;uvnf; od+yD;om;vdk usr xifygw,f?
AdkvfcsKyf}uD;apmarmifeJ e0wxJu vl}uD;rsm;taeeJ/ wyfrawmfxJu t&m&Sdrsm;taeeJ aoaocsmcsm
avhvmvdk&Sd&if 'g[m ay:vGifygw,f? wkdif;jynfwwkdif;jynfrSm tkyfcsKyfol csrf;csrf;omomeJ ae+yD;awmh
wdkif;jynfu qif;&Jae+yDqdkvdk&Sd&if 'D tkyfcsKyfwJhvl[m wkdif;jynftay:rSm b,fvdkapwem&SdovJqdkwm
tifrwefxif&Sm;ygw,f? usrwdkEdkifiH ysufpD;cJh&w,fqdkwm aecsif;/ ncsif; ysufpD;cJh&wmr[kwfygbl;? (26)
ESpfvHk;vHk; tifrwefrS ud;ud;pm;pm;eJ OD;ae0if; vkyfcJhvdkom ysufpD;cJh&wmyg? tJh'Dawmh 'Dvdk
ud;pm;yef;pm;eJ vkyfEkdifwJh t&nftcsif;udkawmh todtrSwfawmh yygw,f? 'gayrJhvnf; wkdif;jynfay:rSm
oHk;oifhoHk;xdkufwJh t&nftcsif;wckawmh r[kwfygbl;? usrwdk[m tcktcsdefrSm OD;ae0if;&J
=oZmtm%mu kef;uef+yD;awmh rxGufEkdifvdk&Sd&if wkdif;jynf 'Dhxuf ysufpD;oGm;r,fvdk ,Hk=unfygw,f?
'ga=umifhrdkvdk 'D ,Hk=unfcsuft& usrwdk wifjyyghr,f? AdkvfcsKyf}uD;apmarmiftaeeJ OD;ae0if;[m
t+idrf;pm;oGm;+yDvdk ajymygw,f? 'gvnf; usrwdk vufcHygw,f? OD;ae0if;[m t+idrf;pm;orw}uD;vdk
ac:rvm;? OuUX}uD;vdk ac:rvm;? AdkvfcsKyf}uD;csKyfvdk ac:rvm;? b,fvdkac:&rSef;awmif rodawmhygbl;? tJ
t+idrf;pm;awmh t+idrf;pm;ygyJ? 'gayrJh t+idrf;pm;wa,muftaeeJ wkdif;jynf&JudpPawGrSm 0if_yfaevdk
cufwmaygh? usrwdk/ AdkvfcsKyf}uD;apmarmifwdk e0wtaeeJ rSefrSefuefuef wkdif;jynftusKd;ukd
xrf;oGm;apcsifw,f? rSefrSefuefuef wdkif;jynftusKd;udk xrf;oGm;r,fqdk&if jynfolvlxkuvnf; 0dkif;+yD;awmh
yHhydk;r,f/ ulnDr,fqdkwm usr ,Hk=unfygw,f? oufoufrJh usrwdk[m &efpaewm r[kwfygbl;? &efvnf;
rpcsifygbl;? pOf;pm;=unfhyg? jynfolvlxkbufrSm vufeufvnf; r&Sdbl;? tm%mvnf; r&Sdbl;?
vufeufr&SdwJh/ tm%mr&SdwJh vlxk[m bmjzpfvdk vufeuf/ tm%m&SdwJh tzJGtpnf;udk &efpcsif&rSmvJ?
b,f&efpcsifyghrvJ? usrwdk tqifajycsifwmaygh? 'Dvdk pdwfxm;awGeJ vkyfaewmudk bmjzpfvdk
em;rvnfovJ? bmjzpfvdk oabmraygufvJqdkwm usrawmh pOf;pm;vdk r&Ekdifatmif jzpfaeygw,f?
AdkvfcsKyf}uD;apmarmifuvnf; nwkef;u pOf;pm;w,fvdk ajymcJhygw,f? usrvnf; pOf;pm;ygw,f? wcsdefvHk;

pOf;pm;aewmyJ? 'D tajctaeawGudk ajyvnfatmif b,fvdkvkyf&rvJ? tJh'Dawmh usr pOf;pm;&if;


pOf;pm;&if;eJ xGufvmwJhtajzu wckyJ&Sdw,f? rsufESmcsif;qkdif xkdif+yD;awmh ajyvnfr_&Sm&r,f? 'Dvdk
ajyvnfr_&SmEkdifrS usrwdk qufvufcsDwufoGm;EkdifrSmyJ? 'Dvdk ajyvnfr_ r&SmEkdifvdk&Sd&if usrwdk
jynfolvlxk[m 'DavmufyJ tiftm;enf;ovm;vdk usrwdk ar;&rSmyJ? usrwdkvlxk&J tiftm;[m
tifrwefrS rsm;ygw,f? pnf;urf;&SdwJh tiftm;/ pepfuswJhtiftm;/ at;at;csrf;csrf;eJ vkyfcsifwJhtiftm;/
'gudk AdkvfcsKyf}uD;apmarmif em;vnfapcsifw,f? usrtaeeJ raewkef;u AdkvfcsKyf}uD;apmarmif
owif;pm&Sif;vif;yJGudk em;axmif&if;eJ pdwfxJrmS trsKd;rsKd;jzpfwmayghav? 'gayrJh wu,fawmh
usrpdwfxJrSm tjyif;xefqHk;uawmh 0rf;enf;jcif;yJ? 0rf;enf;w,f usr? pOf;pm;&if; pOf;pm;&if;eJ/
em;axmif&if; em;axmif&if;eJ/ b,fhES,fh 'Dwkdif;jynf 'Dtajctaea&mufaeovJ? b,fhES,fh usrwdk&J
tcktcsdeftcgrSm EdkifiH&J OD;pD;jzpfwJh AdkvfcsKyf}uD;apmarmif[m 'DavmufawmifrS jynfolvlxktay:rSm
em;vnfr_enf;aeovJqdkwm usr pdwfxJrSm jzpfaeygw,f? 'Dvdk em;vnfr_ enf;aejcif;[m tifrwefrS
0rf;enf;p&maumif;ygw,f? tck usr ajym&Jw,f? ajym&Jvdk yGifhyGifhvif;vif; ajymr,f? usruawmh
AdkvfcsKyf}uD;apmarmif[m rSefrSefuefuef vkyaf y;csifwJh apwem&Sdw,fqdkwm ,Hk=unfw,f? 'Dvdk
apwem&Sdvsufom;eJ bmjzpfvdk 'Dvdk r[kwfrrSefwJh udpPudk ajymaeovJqdkwm usr em;rvnfEkdifygbl;?
'Dawmh pOf;pm;p&m trsKd;rsKd; &Sdygw,f? bmjzpfvdk 'Dvdk r[kwfrrSefwJh pGyfpJGcsufwifaeovJ?
AdkvfcsKyf}uD;apmarmifudk rSefuefwJh owif;awGudk ray;aevdkvm;? 'grSr[kwf AdkvfcsKyf}uD;apmarmiftaeeJ
pdwfxJrSm&SdwJh[mudk vGwfvGwfvyfvyf rajymEkdifvdkvm;vdk usr ar;&rSmyJ? 'DudpPeJywfoufvdk
AdkvfcsKyf}uD;apmarmifu ajymoGm;ygw,f? usru/ usrvdkawmh rajymbl;vdkayghav? 'gayrJh
t"duajymoGm;wm usrqdkawmh usrvdk 0efcHyghr,f? e0wtxJrSm qdkvdk&Sd&if pdwfoabmxm;
uJGvJGr_&Sdw,fqdkwm wcsKdu ajymw,fqdkwmudk AdkvfcsKyf}uD;apmarmifu rESpfrdwJhtaeeJ ajymoGm;ygw,f?
[kwfw,f/ usr ajymygw,f? bmjzpfvdk usr 'Dvdkajym&ovJqdkawmh +idrf0yfydjym;r_wnfaqmufa&;
tzJG0ifrsm; EkdifiHw0Srf;vHk;rSm vkyfaeyHkrsm;[m awmfawmfyJ pdwfnpfp&maumif;wJhudpP}uD; jzpfaeygw,f?
trsm;jynfolodwJhtwdkif;yJ ae&m tawmfrsm;rsm;rSm qdkvdk&Sd&if 'Drdkua&pDbufudk xdk;ESufaew,f?
wpnudk tm;ay;aew,f/ bufvdkufaew,f/ rsufESmvdkufaew,fqdkwm usrwdk awGcJh&ygw,f?
pnf;Hk;a&;c&D; xGufwdkif;/ xGufwkdif; usrwdk 'DudpPudk awGcJh&w,f? 'Dawmh AdkvfcsKyf}uD;apmarmiftaeeJ
=um;aeyghr,fvdk ajymcJh+yD/ wyfrawmfuvnf; =um;aeyghr,fvdk ajymcJh+yD/ 'Dvdk ajymaewJhtxJu bmjzpfvdk
+idrf0yfydjym;r_wnfaqmufa&;tzJGxJu bufvdkufaevJqdkwm usrwdk rar;rjzpfwJh ar;cGef;jzpfaeygw,f?
tJh'Dawmh tajz[m ESpfck jzpfEkdifw,f? AdkvfcsKyf}uD;apmarmif[m ajymwmwrsKd;/ vkyfwmwrsKd;vm;?
'grSr[kwf AdkvfcsKyf}uD;apmarmifajymovdk rvkyfwJhvlawG &Sdaevdkvm;vdk usrwdk ar;&vdrfhr,f? 'Dawmh
usrtaeeJ AdkvfcsKyf}uD;apmarmif ajymovdk rvkyfwJhvlawG&Sdaevdk jzpfwefyg&Jqdk+yD;awmh e0wxJrSmvnf;
oabmxm;ESpfrsKd;&Sdaeygw,fvdk usr ajymwmyg? 'g e0wudk pdwf0rf;uJGapcsifvdk ajymwmr[kwfygbl;?
usrtaeeJ tm;vHk;udk cH+yD;awmh rapmfum;csifvdkyg? e0wxJrSm rSefrSefuefuefvyk fcsifwJh vl}uD;awGrsm;
&Sdygvsufom;eJ e0w[m rw&m;ojzifh vkyfaew,fvdk usr rpGyfpJGcsifvdk tJh'Dvdk cJGjcm;+yD;awmh
ajymwmjzpfygw,f? 'Dtwdkif;yJ wyfrawmfxJrSmvnf; rSefrSefuefuefvkyfcsifwJholrsm; &Sdygvsufom;eJ/
rSefrSefuefuefvkyfcsifwJh t&m&Sdrsm;/ wyfrawmfom;rsm; &Sdvsufom;eJ wyfrawmfwckvHk;udk cH+yD;awmh
rpGyfpJGcsifvdk wyfrawmfxJrSmvnf; rSefrSefuefuef r#r#ww vkyfcsifwJhvlrsm;&Sdovdk/ rSefrSefuefuef
w&m;r#r#wweJ rvkyfcsifwJholrsm;vnf; &Sdw,fvdk usr cJGjcm;+yD;awmh ajymwmyg? 'Dvdkajymwmudk usr[m
wyfrawmfyduJGa&;twGuf vkyfaew,fqdk+yD;awmh pGyfpJGygw,f? 'g[m vHk;vHk;r[kwfygbl;? usr wyfrawmfudk
ryduJGapcsifbl;qdkwJh[muvnf; xyfwvJvJ ajymae&wJh udpPyg? 'Dawmh AdkvfcsKyf}uD;apmarmifeJ/ e0weJ/
wyfrawmfwdktaeeJ em;vnfapcsifygw,f? usrwdku ajyvnfr_udk vdkcsifygw,f?

tm%mzDqefa&; qdkwmuvnf; rw&m;wJh trdeftm%mrsm;zDqefa&; jzpfygw,f?


qlylatmifv_Haqmfjcif; r&SdbJeJ at;at;csrf;csrf;eJ rw&m;wJh trdeftm%mrsm;udk zDqefzdkjzpfygw,f?
'DudpPeJywfoufvdk raewkef;uvnf; usr &Sif;jycJhygw,f? tcktcsdefrSmqdk&if trsKd;om;'Drkdua&pDtzJGcsKyf&J
twGif;a&;r;jzpfwJh/ A[dktvkyftr_aqmiftzJG0ifwOD; OD;0if;wifudk rw&m;ojzifh r[kwfrrSefwJhpGyfpJGcsufawG
wifygw,f? wif+yD;awmh/ pGyfpJGcsufudkwifawmhvnf; yk'fr 216 eJ wifygw,f? yk'fr 216 qdkwm[m tmrcH
ay;udkay;&r,fh yk'fr jzpfygw,f? 'Dvdk tmrcH ay;udkay;&r,fhyk'fr jzpfvsufom;eJ waewkef;u Hk;rSm
ppfwJhtcgusawmh tmrcH ray;cJhygbl;? tpdk;&a&Saeu 'Dyk'fr[m tmrcHay;&r,fqdkwm rSefygw,fvdk
0efcHygw,f? 'gayrJh txufu n$ef=um;csuft& tmrcHay;jcif;udk uefuGufygw,fvdk wifjyoGm;ygw,f?
'Dawmh usrwdkwdkif;jynfrSm w&m;Oya'pdk;rdk;jcif; r&Sdbl;qdkwm tifrwefrS xif&Sm;ygw,f?
'Dvdk taetxm;rsKd;udk usrwdk uefuGufaewmyg? 'Dvdk wkdif;jynfwjynfrSm w&m;Oya'pdk;rdk;r_
r&Sdbl;qdkvdk&Sd&if
jynfolvlxk&J
tcGifhta&;awG[m
waexufwae
qHk;H_;oGm;ygvdrfhr,f?
qHk;_H;aew,fqdkwmvnf; usrwdkrsufapha&SrSmudk jrifae&ygw,f? 'Dvdk rsufapha&SrSm jrifae&vdkudk
rw&m;wJhtrdeftm%mrsm;/ w&m;Oya'eJ rudkufnDwJhtrdeftm%mrsm;udk zDqef=uygvdk usrwdk
ajymwmyJ? waeujzpfoGm;ovdk w&m;Hk;rSm tmrcHay;&r,fh yk'frwckudk tmrcHray;wJh trdeftm%m/
w&m;Oya'udk azmufcsKd;wJh trdeftm%mrsKd;udk usrwdk uGefuGuf&r,f/ zDqef&r,f?
aemufwck usr ajymcsifygw,f? tJh'D tif;pdefw&m;Hk;rSm/ 'Dvdk rw&m;wJh trdeftm%mESifh
rw&m;wJh Oya'rsm;udk csKd;azmufoGm;wJh Hk;rSmqkdvdk&Sd&if OD;ae0if; "gwfyHk}uD;udk csdwfxm;ygw,f? 'gudkvnf;
usr eJeJrS rudufygbl;? t+idrf;pm;vlwa,muf&J"gwfyHkudk bmjzpfvdk w&m;Hk;wckrS csdwfqJGxm;ovJqdkwm
ar;&rSmyJ? bmrS OD;ae0if;eJ 'Dwkdif;jynfeJ oufqkdifjcif;r&Sdawmhbl;vdk usr ,lqygw,f?
oufqkdifr_r&Sdawmhbl;qdkvdk&Sd&if tpdk;&Hk;rsm;/ EdkifiHeJoufqkdifwJh Hk;rsm;rSm OD;ae0if;&J "gwfyHkudk
rcsdwfoifhygbl;? 'Dvdk "gwfyHkudk csdwfqJGxm;jcif;udku OD;ae0if; t+idrf;pm;oGm;+yDqkdwmudk
vufrcHwmjzpfygw,f? orwa[mif;rsm;tm;vHk;&J "gwfyHkudk csdwfqJGygqdk&ifawmh tifrwefrS rsm;ygw,f?
yxrOD;qHk; orw}uD; pyfa&$odkufyHkudkvnf; csdwf&r,f? OD;bOD;yHkudkvnf; csdwf&r,f? waeu
uG,fvGefoGm;wJh ref;0if;armif}uD;&J yHkudkvnf; csdwf&r,f? OD;pdefvGifwdk/ a'gufwmarmifarmifwdkvnf;
ygrSmayghav? yHkawGuawmh csdwfp&mawG trsm;}uD;yJ? 'Dawmh orwa[mif;rsm; "gwfyHkcsdwfwJh
tpOftvmawmh 'Dwkdif;jynfrSm rjzpfoifhbl;vdk usr xifygw,f? aemufqdkvdk&Sd&if Hk;awGrSm
ae&m&SdawmhrSmr[kwfbl;? 'Dawmh usr AdkvfcsKyf}uD;apmarmifudk &J&J0hH0Hh wifjy&Jygw,f? OD;ae0if;&J
=oZmtm%mu vHk;0uif;vGwfw,fqdkwm usrwdk em;vnfEkdifatmifvdk/ ,Hk=unfEdkifatmifvdk jyyg?
OD;ae0if;vkyfcJhwJh enf;awGeJ quf+yD;rvkyfygeJ? jynfolvlxkudk +cdrf;ajcmufw,f/ [efwm;w,fqdkwm
OD;ae0if;&J enf;awGyg? 'Denf;awG[m quf+yD;awmh roHk;ygeJvdk usr ajymcsifygw,f?
'Dawmh e0w taeeJ bmaumif;wmawG vkyfcJhovJqkad wmh usru pOf;pm;&if;/ pOf;pm;&if;eJ
pOf;pm;vdk&wmu yef;+cHawGyJ&Sdw,f? tJh'gawG aumif;w,fvdk ajym&rvm;rodbl;? 'Dvdkajym&ifvnf;
jynfolvlxku vufcHrSmr[kwfbl;? usrudk,fwkdifu yef;+cHwckrS ra&mufzl;bl;? tJh'Dawmh aumif;vm;/
raumif;vm; usr rajymEdkifbl;? 'Dawmh 'DvkdudpPawGrSm 'DvdktajctaeawGrSm usr e0w udk
wifjycsifw,f? yef;+cHawGbmawG rvkyfaeygeJ? xHk;awG bmawG rokwfaeygeJ? jynfolvlxku 'gawG
rvdkvm;bl;? wHwm;awGvnf; rvdkcsifygbl;? jynfolvlxkvdkcsifwJh wHwm;[m wckyJ&Sdw,f? 'Drdkua&pD
jrefjrefqefqefa&mufr,fh wHwm;yJ? 'Dawmh tEW&m,ftrsKd;rsKd;udk ausmfv$m;+yD;awmh 'Drkdua&pD
jrefjrefqefqefa&mufEkdifr,fh
tajccHvltcGifhta&;rsm;qdkwJh
wHwm;}uD;udk
wnfaqmufay;yg?
'DwHwm;}uD;wckyJ wnfaqmufay;r,fqdkvdk&Sd&if jynfolvlxk[m trsm;}uD;auseyfaerSmyg? 'gtwGufyJ
usrwdk awmif;aewmyJ?

usr AdkvfcsKyf}uD;apmarmifudk ajzapcsifwJhudpPawG trsm;}uD;&Sdygw,f? AdkvfcsKyf}uD;apmarmifu


ajymoGm;wm[m usrwdk[m awGqHkvdk&Sd&if 288 ESifh 888 kyfodrf;zdkyJ ajymrSmyJ? 'gawG ruygbl;?
usrwdk ajymp&mawG trsm;}uD;&Sdygw,f? bmjzpfvdk rawmfrw&m;wJhenf;awGeJ usrwdk jynfolvlxkudk
+cdrf;ajcmufaeovJ? Oyrmtm;jzifhqdkvdk&Sd&if wpn[m EkdifiHawmfbmrsm;/ EdkifiHawmfypPnf;rsm;
oHk;aewmudk
b,fvdkta&;,lygovJ?
'Dvkad r;p&mawG
usrwdk
trsm;}uD;&Sdygw,f?
AdkvfcsKyf}uD;apmarmiftaeeJ jynfolvlxkauseyfzdktwGuf vkyfay;p&mawG trsm;}uD;&Sdygw,f? usrwdk[m
nddE_dif;r,f/ aqG;aEG;r,f/ wkdifyifr,fqdkvdk&Sd&if [dk[m'D[mqdk+yD;awmh uefowf+yD;awmh oGm;rSmr[kwfygbl;?
ndE_dif;p&m/ aqG;aEG;p&m/ wkdifyifp&m trsm;}uD;&Sdygw,f? em;vnfr_vJGaewmvnf; trsm;}uD;&Sdygw,f?
'Dawmh tcktcsdefrSm jynfolvlxk[m tifrwefrS pdwfyifyef;/ udk,fyifyef;&Sdygw,f? qefaps;awGuvnf;
}uD;w,f? ukefaps;awGuvnf; tifrwefrS }uD;w,f? jynfolvlxkuvnf; qif;&Jw,f? waexufwae
'Drdkua&pDtcGifhta&;rsm;[mvnf; enf;vmw,f? usrwdkbufu tzrf;tqD;cH&wJhvlawGuvnf;
waexufwae rsm;vmw,f? tJh'Dawmh 'DvdktcuftcJawG=um;xJu v_yf&Sm;ae&wJh jynfolvlxk[m
bmjzpfvdk 'DavmufawmifrS 'kuQcHae&ovJqdkwm AdkvfcsKyf}uD;apmarmif oHk;oyfapcsifygw,f?
tcGifhta&;rsm;udk vdkcsifvdkyJ? vltcGifhta&;rsm; vdkcsifvdkyJ? tcktcsdefrSm vltcGifhta&;rsm; qHk;_H;ae&wm
epfemvGef;vdk/ tepfem quf+yD;cH+yD;awmh &wJhtxd vkyfr,fqdkwJh ZJGeJ jynfolvlxk[m v_yf&Sm;aewmyJ?
'gudk AdkvfcsKyf}uD;apmarmif em;vnfapcsifygw,f? jynfolvlxk[m wyfrawmfeJ xdyfwdkufrawGcsifygbl;?
'gvnf; usr odwmyJ? vufeufr&SdwJh jynfolvlxk[m aoewfudkifxm;wJh wyfrawmfom;awGeJ
b,fxdyfwdkufawGcsifyghrvJ? usrwdkuvnf; rawGapcsifygbl;? usr c%c% ajymygw,f? usrwdk
jynfolvlxkxJrS aemufxyf wa,mufrS aoG;ajrrusapcsifygbl;? wpn0ifyJjzpfjzpf/ usrwdk
trsKd;om;'Drkdua&pDtzJGcsKyf0ifyJjzpfjzpf/
omref
b,fygwD0ifrrS [kwfwJh
jynfolvlxkyJjzpfjzpf/
b,folbufurS aoG;ajrrusapcsifygbl;? wyfrawmfbufuvnf; jynfolvlxkeJ ydyuQjzpfjcif;tm;jzifh
b,foludkrS aoG;ajrrusapcsifygbl;? 'g[m rjzpfoifhwJhudpPyg? AdkvfcsKyf}uD;apmarmif rdefcGef;xJrSmvnf;
ygoGm;ygw,f? usrwdk wyfrawmfom;rsm;[m a&Swef;rSm trsm;}uD;yJ usqHk;ae&ygw,f? a&Swef;rSm
usrwdk wyfrawmfom;rsm; usqHk;w,fqdkwm 0rf;omp&mudpPr[kwfygbl;? usrwdkEkdifiHtwGuf trsm;}uD;
0rf;enf;p&mudpPjzpfygw,f? 'Dvdk a&Swef;rSm usrwdk wyfrawmfom;rsm; usqHk;aewmvnf; =umyg+yD?
jynfwGif;ppf}uD;a=umifh 'DvkdyJ usqHk;ae=u&ygw,f? 'DjynfwGif;ppf}uD; +idrf;csrf;a&;twGuf (26) ESpftwGif;
OD;ae0if; bmvkyfcJhovJ? bmrSrvkyfcJhygbl;?

22

owif;pm&Sif;vif;yJG trSwf 6
Towif;pm&Sif;vif;yJGudk 1989 ckESpfwGif a':atmifqef;pk=unf. aetdrfY usif;yonf[k ,lq&aomfvnf;
usif;yonfhae&ufudk pmwnf;taeESifh odEkdifpGrf;r&Sdyg?
* * *
usrwdk 'Dae owif;pm&Sif;vif;yJGrSmawmh &Si;f p&mawGu trsm;}uD;ygyJ? b,fup&rSef;awmif
rodygbl;? tJh'Dawmh &Sif;&Sif;vif;vif; pvdkufwmuawmh e0w&J owif;pm&Sif;vif;yJGuae pvdkufwm
ydk+yD;awmh tqifajyvdrfhr,fvdk xifygw,f? tck e0w[m qdkvdk&Sd&if =umoyaw;aewkef;u

owif;pm&Sif;vif;yJGwck
vkyfoGm;ygw,f?
'Dowif;pm&Sif;vif;yJG&J
t"du&nf&G,fcsufuawmh
e0w&Jbufu tjypfr&Sda=umif;/ usrwdkbufu tjypf&Sda=umif; qdkygawmhav? tJh'Dawmh
'DudpPav;awGudkawmh usr ajz&Sif;csifygw,f? b,fbufu tjypf&Sdw,f/ b,fbufu tjypfr&Sdbl;qdkwm
usrwdk ajymcsifvdk r[kwfygbl;? usrwdktzJGcsKyf&J &nf&G,fcsufawGuawmh b,fvdkvJ/ usrwdk&J
vkyfief;awGu b,fvdkvJ/ usrwdk&J oabmxm;awGu b,fvdkvJqdkwm rSefrSefuefuef &Sif;&Sif;vif;vif;
odEkdifatmifvdk jzpfygw,f? yxrOD;qHk;uawmh e0w&J owif;pm&Sif;vif;yJG&J t"du&nf&G,fcsufuawmh
usrudk wdkufcdkufw,fvdk jrifygw,f? 'g[m yk*~Kv
d fa&;t& wdkufcdkufwmvnf; ygygw,f? EkdifiHa&;t&
wdkufcdkufwmvnf; ygygw,f? tzufzufu wkdufcdkufw,fqdkawmh aemufqHk;usawmh usrudk
trsKd;om;'Drdkua&pDtzJGcsKyftaeeJ wdkufcdkufw,fvdkyJ jrifygw,f?
wcsuf+yD;wcsuf &Sif;oGm;r,fqdk&if ta&;}uD;qHk; tcsufESpfcsuf&Sdygw,f? wcsufu bmvJqdkawmh
usr[m wyfrawmf&J yduJGa&;udk OD;wnfaeygw,f? 'kwd,uawmh usr[m uGefjrLepfqefygw,f?
trsKd;om;'Drdkua&pDtzJGcsKyf[m Auy enf;awGeJ vkyfudkifaew,fqdkwJh tcsufESpfcsufjzpfygw,f?
yxrOD;qHk;tcsufeJywfoufvdk usr[m wyfrawmfudk yduJGatmif vkyfaew,fqdkwmuawmh usr
&J&J0hH0Hh jiif;qefEkdifygw,f? usrajymwJh rdefcGef;wkdif;/ rdefcGef;wdkif;rSm wyfrawmfudk ryduJGapcsifygbl;?
wyfrawmfyduJGvdk&Sd&if wkdif;jynfyJ emygvdrfhr,fqdkwm usr ajymcJhygw,f? 'gudk bmjzpfvdk e0wu
xnfh+yD;awmh rajymoGm;vJ? rdefcGef;wdkif;/ rdefcGef;wkdif;rSm usr wyfrawmfeJywfoufvdk ajymvdk&Sd&if tJh'D[m
rygbJ r+yD;ygbl;? wyfrawmfyduJGvdk rjzpfbl;? wyfrawmfyduJGvdk&Sd&if wdkif;jynfepfemr,fvdk usr
ajymoGm;ygw,f? 'D[mudk csefxm;+yD;awmh usr[m wyfrawmfyduJGa&;twGuf vkyfaew,fqdkwm
oufoufrJh rrSefruefenf;awGeJ usrudk wkdufcdkufwmyJ? 'Dawmh e0w&J owif;pm&Sif;vif;yJGwckvHk;[m
rrSefruefenf;awGeJ usreJ trsKd;om;'Drkdua&pDtzJGcsKyfudk wkdufcdkufoGm;w,fvdk usr jrifygw,f?
'DudpPeJywfoufvdk qdkvdk&Sd&if e0wu pGyfpJGwm[m usrwdk[m qlylatmifv_Haqmfaew,f?
trsKd;om;'Drkdua&pDtzJGcsKyfu vkyfvdkufrSjzifh jy\emcsnf;yJ? tjcm;EkdifiHa&;tzJGtpnf;rsm;uawmh
xdef;xdef;odrf;odrf; at;at;csrf;csrf; vkyfoGm;ygw,fqdkwJh taetxm;eJ ajymoGm;ygw,f?
'Dawmh usrwdk&J pnf;Hk;a&;tjzpftysufuav;awGudk jyef+yD;awmh &Sif;jycsifygw,f? yxrOD;qHk;
usr pnf;Hk;a&;c&D;xGufwm[m atmufwdkbmv 1988 ckESpfujzpfygw,f? wkdif; (4) wkdif;eJ
&Srf;jynfe,fajrmufydkif;udk usr a&mufcJhygw,f? tJ'Dc&D;xGufwkef;uqdkvdk &Sd&if usr tifrwefrS
qifqifjcifjcif ajymygw,f? tJ'Dtcsed fwkef;u usrajymcJhwJh udpPrsm;[m tzJGwGif;udpPyJ? tm%ml;awG
rvkyf=ueJ? trwfa&m*g rx=ueJ? ae&ma&m*g rx=ueJ? tcsif;csif; nDnGwf=u? 'Dtcsdefuaep+yD;
ae&ma&m*g xvdk&Sd&if jy\emwufr,f? 'Drdkua&pDoabmxm;t& usifh}uH=u? 'DvdkyJ usr ajymoGm;wmyJ?
usr wdkufcdkufwJhvl&Sdvdk&Sd&if usrwdktwGif;xJu vlawGyJ? usrwdktzJGtwGif;u ae&mtwGuf/
emrnftwGuf vkyfwJhvlawGudk usr wkdufcdkufajymqdkoGm;wmyJ? e0w udkvnf; usr bmrS rajymcJhbl;?
wpnawmifrS tifrwefrS usrajymwm enf;ygw,f? wcsKdae&mrSm wpn u 'Dvdk'Dvdkajym+yD;awmh
pnf;Hk;aew,fvdkajymwm usr jyef+yD;awmh wkefjyefwm&Sdygw,f? tJ'Dpnf;Hk;a&;c&D;wkef;u usr tifrwefrS
qifqifjcifjcif ajymygw,f? 'Dpnf;Hk;a&;c&D;wifrubl;? aemuf rGefjynfe,f pnf;Hk;a&;c&D;pOfvnf;
'Dtwkdif;ygyJ? rGefjynfe,f pnf;Hk;a&;c&D;xGufwkef;u qdkvdk&Sd&if y&dowf[m aomif;eJcsD+yD;awmh usrwdkudk
vmudygw,f? tJ'D[mudk e0w&J toHk;tE_ef;t& tcGifhaumif;,l+yD;awmh a[majymcJhw,fqdkwm wcgrS
r&Sdygbl;? usr t+rJyJ ajymcJhw,f? 'DtcsdfefrSm usrwdktaeeJ a[majymydkifcGifhr&Sdygbl;? 'ga=umifhrdkvdk
jynfolvlxkudk E_wfqufHkE_wfqufygw,f? trsm;tm;jzifh usr ajymcJhwm[m usef;rmygap? csrf;omygap?
wcgwavawmhvnf; &efolrsKd; ig;yg;tEW&m,frS uif;a0;ygapvdk usr xnfh+yD;awmh ajymcJhygw,f?
'Dxufydk+yD;awmh usr rajymcJhygbl;? 'Davmufawmif usrwdk xdef;xdef;odrf;odrf; qifqifjcifjcif vkyfygw,f?
tJh'DvdkvkyfwJhtxJrSm rGefjynfe,fpnf;Hk;a&;c&D; +yD;wJhtcgusawmh usrwdk&J pnf;Hk;a&;wm0efcHrsm;udk

zrf;w,f? b,fvdkta=umif;jycsufeJvJ? 288 ? vlig;a,mufxuf ydkw,fwJh? vluvnf; aomif;csDaeawmh


vlig;a,mufxufawmh ydkwmuawmh rSefwmaygh? usr 'gawmh rjiif;ygbl;? 'gayrJhvnf; tm;vHk;
at;at;csrf;csrf;yJ/
bmrS
qlylr_r&SdcJhbl;?
'Dawmh
e0wajymwm
wjcm;EkdifiHa&;ygwDrsm;
pnf;Hk;a&;c&D;oGm;vdk&Sd&if vlxku aomif;aomif;jzjz udqdkcJhayr,fh bmrS jy\emrjzpfcJhygbl;? usrwdkusrS
jy\emjzpfw,fqdkwJh taetxm;eJ ajymoGm;cJhw,f? 'Dawmh usr axmufjyEkdifygw,f?
yxrOD;qHk; pnf;Hk;a&;xGufwkef;u jynfolvlxku aomif;eJ odef;eJ csD+yD;awmh udqdkcJhayr,fh
bmjy\emrS rwufcJhbl;? tm;vHk; at;at;csrf;csrf;yJ? vufckwfwD;w,f? usef;rmygapajymw,f?
'DavmufyJ? tm;vHk; at;at;csrf;csrf; jzpfcJhw,f? usrudk,fwkdifuvnf; bmrS w&m;a[myJGawG/ bmawG
rvkyfcJhygbl;? tJ'Dvdk rvkyfcJhayr,fh usr rGefjynfe,f pnf;Hk;a&;c&D;u jyefvm+yD;wJhtcsdefrSm 'DZifbmv (20)
&ufaerSm e0w taeeJ n$ef=um;csufwck xkwf+yD;awmh wkdif;eJ jynfe,fawGudk jzefvdkufygw,f?
tJ'Dn$ef=um;csufu bmvJqdkawmh 288 udk jyif;jyif;xefxef/ jyif;jyif;xefxefeJ 288 udk
vdkufemzdkvkyf&r,fqdk+yD;awmh
n$ef=um;csuf
xkwfvdkufygw,f?
tJ'Duwnf;u
usrwdkudk
wkdufcdkufvm+yDqdkwm tifrwefrS xif&Sm;ygw,f? bmrS rjzpfbJeJ at;at;csrf;csrf; vkyfcJhvsufom;eJ 'D
vlig;a,mufxuf ydkygw,fqdk+yD;awmh usrwdk&J pnf;Hk;a&;wm0efcHrsm;udk ta&;,lcJhw,f? 'g[m (20)
&ufae 'DZifbmu xkwfvdkufwJh n$ef=um;csufjzpfygw,f? 'DZifbmv (27) &ufrSm usrtar
qHk;oGm;ygw,f? ararqHk;oGm;wJh udpPeJywfoufvdk e0w u vl}uD;rsm;[m vmygw,f?
tultnDay;ygw,f? 'Dpsmye acsmacsmarmarmjzpfzdktwGuf usreJ ndE_dif;wkdifyifygw,f? tJ'Dwkef;u
usr[m tifrwefrS tqifajyEkdifatmifvdk ud;pm;cJhygw,f? wcsKduae+yD;awmh ararh&J psmyeudk
tcGifhaumif;,l+yD;awmh qlylzdkud;pm;wJh tpdwftydkif;awGvnf; usr xdef;cJhygw,f? rvkyfygeJ/ 'D[m
usrwdktm;vHk; vufwJG+yD;awmh vkyf&r,fhudpPjzpfygw,f? e0weJ trsKd;om;'Drkdua&pDtzJGcsKyfeJ wjcm;
'Drdkua&pDvdkvm;wJh tpkta0;awGeJ wyfrawmfeJ tm;vHk;tqifajyatmifvdk vkyf&r,fhudpPjzpfygw,f?
tqifajyEkdifw,fqdk+yD; usrudk,fwkdifyJ tqifajyEkdifatmifvdk tm;vHk; aoaocsmcsm tqifajyatmif
vkyfcJhygw,f? 'gvnf; e0w u vl}uD;awG od+yD;om;yJ? rodwm r[kwfygbl;? usrwdktdrfxJudk vm+yD;awmh
ulnDwJh wyfrawmft&m&Sdrsm;/ wyfrawmfom;rsm;vnf; od+yD;om;yJ? rodwm r[kwfygbl;? b,favmuf
usr wyfrawmfeJ jynfolvlxk=um;rSm tqifajyatmifvdk/ e0weJ usrwdktzJGcsKyf=um;rSm
tqifajyatmifvdk/
wyfrawmfeJ
usrwdktzJGcsKyfeJ
wjcm;
'Drdkua&pDtiftm;pkrsm;=um;rSm
tqifajyatmifvdk usr vkyfcJhw,fqdkwm[m e0w u vl}uD;rsm; od+yD;om;yg? tJh'Dvdk vkyfcJhom;eJ
usrwdkudk quf+yD;awmh ndndE_dif;E_dif; wkdifwdkifyifyif rvkyfovJ? psmyeudpP+yD;vdk usr yxrOD;qHk;xGufcJhwJh
pnf;Hk;a&;c&D;[m
{&m0wDwkdif;
pnf;Hk;a&;c&D;jzpfygw,f?
{&m0wDwkdif;rSm
qdkvdk&Sd&if
Adkvfr;csKyfjrifhatmif[m tifrwefrS wif;rmw,f? 'Drdkua&pDbufawmfom;awGudk trsKd;rsKd;
xdk;ESufaew,fqdkwm usrwdk od+yD;om;yg? 'DudpPeJywfoufvdk usrwdk e0wudk tm;vHk;wifjyygw,f?
usrwdk trsKd;om;'Drkdua&pDtzJGcsKyf wnfaxmifuwnf;u 'Drkdua&pDbufudk xdk;ESufwm/ e0w&J
=um;aer,fqdkwJh 0g'eJ rudkufnDwJhvkyfief;awG/ 'DudpPawGtm;vHk; usrwdk wifjyw,f? pma&;+yD;awmh
usrwdk wifjycJhw,f? uefuGufcJhw,f? uefuGufcJhvdkawmifrS e0wxJu e0wtzJGtpnf;xJrSm vkyfaewJh
wyfrawmft&m&Sdwa,mufuawmifrS ajymygao;w,f? usr rSwfrdygao;w,f? uefuGufw,fqdkwJh
toHk;tE_ef;udk roHk;ygeJwJh? uefuu
G fw,fqdkwm tifrwefrS jyif;xefvGe;f vdkygwJh? 'Dawmh usrwdkawmifrS
ajym&ygao;w,f? ruefuGuf&if bmvkyf&rSmvJ? 'DtcsdefrSm usrwdk[m uefuGuf&rSmyJ?
'Dvdkrw&m;wJhudpPawGudk uefuGuf&rSmyJ? usrwdk quf+yD;awmh uefuGufygw,f? uefuGuf+yD;awmh
wifjyygw,f? bmawGjzpfaew,f/ bmawGjzpfaew,f? e0wtaeeJ ta&;,lay;yg? 'DuefuGufw,fvdk
ajymvdk emw,fqdkawmh usrwdk ajymif;+yD; wifjyygw,f qdk+yD;rS/ ajymif;+yD;awmh toHk;tE_ef;av;udk
oHk;vdkufygao;w,f? 'DvdkeJ usrwdk wcsdefvHk; vkyfcJhygw,f? bmyJjzpfjzpf rGefjynfe,frSm 'Dvdkjzpfaeygw,f/

{&m0wDwkdif;rSm 'Dvdkjzpfaeygw,f? [dkae&mrSmqdkvdk&Sd&if 'DvkdyJ rw&m;wJhenf;awGeJ r0w rsm;[m


'Drkdua&pDbufawmfom;rsm;udk ESdrfeif;aeygw,fqdkwm usrwdktm;vHk; w&m;0ifpmawGeJ a&;+yD;awmh
wifcJhygw,f? bmrS ta&;,ljcif;qdkwm usrwdk rawGcJhygbl;? bmrSvnf; wkefjyefjcif;qdkwm r&SdcJhygbl;?
usrwdkudkvnf; pmjyefw,f&,fvdk r&SdcJhygbl;? {&m0wDwkdif; pnf;Hk;a&;c&D;pOfrxGufcifu usr[m
Adkvfr;csKyfcifnGefudk
pma&;cJhygw,f?
usr
{&m0wDwkdif;
pnf;Hk;a&;c&D;pOfeJywfoufvdk/
a&G;aumufyJGrsm;eJywfoufvdk Adkvfr;csKyfcifnGefeJ vm+yD;awmh aqG;aEG;wkdifyifcsifygw,f? 'Dvdkajym&wJh
ta=umif;[m wif;rmw,fqdkwm usrwdk od+yD;om;/ {&m0wDwkdif;oGm;vdk&Sd&if Adkvfr;csKyfjrifhatmif[m
jy\em&Smr,fqdkwm usrwdk od+yD;om;jzpfygw,f? jy\emawG rwufapcsifvdk? aemuf+yD;awmhvnf;
usrtaeeJ ararhpsmyeeJywfoufvdk tm;vHk;ajyvnfatmifvdk/ acsmarmatmifvdk vkyfEkdifcJhw,f?
wyfrawmfeJ
jynfolt=um;rSm/
wyfrawmfeJ
'Drdkua&pDtzJGtpnf;rsm;t=um;rSm/
e0weJ
'Drdkua&pDtiftm;pkrsm;t=um;rSm ajyvnfatmifvdk vkyfEkdifcJhw,f? tJh'Dawmh usrwdk wkdif;jynftay:rSm
apwemxm;w,f/ tm;vHk; acsmacsmarmarmeJ jzpfoGm;apcsifw,fqdkvdk&Sd&if 'DvdkyJ aqG;aEG;jcif;/
wkdifyifjcif;tm;jzifh ajyvnfr_udk &SmEkdifr,fvdk usr ,Hk=unfvdk 'Dtwdkif;yJ Adkvfr;csKyfcifnGefudk usr
pma&;cJhygw,f?
Adkvfr;csKyfcifnGefu
tJ'Dwkef;uawmh
pmjyefygw,f?
tcsdefr&Sdwmrdkvdk/
wjcm;EkdifiHa&;ygwDawGuvnf; awGcsifwJh[mawG odyfrsm;aewJhtwGufa=umifhrdkvdk rawGEdkifygbl;vdk
pmjyefygw,f? 'geJ usrwdk {&m0wDwkdif;pnf;Hk;a&;c&D;pOfudk xGufcJhw,f? pnf;Hk;a&;c&D;pOfwav#mufvHk;rSm
usrwdkudk trsKd;rsKd;wdkufcdkufw,f? 'DudpPeJywfoufvdk tck usr xl;xl;axGaxG rajymawmhygbl;? tm;vHk;
'Du owif;axmufrsm;vnf; =um;+yD;wJhudpPjzpfygw,f? enf;trsKd;rsKd;eJ usrwdkudk wkdufckdufHkwifrubl;?
jynfolvlxkudk twif;tusyf +cdrf;ajcmufcJhw,f? usrwdkudk xGuf=unfh&ifyif ypfowfr,fqdkwJhtxd
+cdrf;ajcmufcJhw,f? 'DudpPawGeJywfoufvdkvnf; usrwdk e0w udk wifjycJhwmyJ? bmrS ta&;r,lbl;?
vspfv#L_xm;vdkufw,f? 'g rqkdifovdkaevdkufw,f? rqdkifovdkaevdk b,f&rvJ? qkdifwmaygh? e0w
taeeJ trsm;}uD;wm0ef&Sdwmaygh/ wkdif;jynftajctaeawGeJ ywfoufvdk? tJ'Duwnf;u e0w
apwem[m rSefyg&Jvm;qdkwm odyfpOf;pm;&r,fh jy\em}uD;jzpfvm+yD? e0w[m wu,fyJ
apwemrSefw,fqdkvdk&Sd&if
bmjzpfvdk
'DavmufawmifrS
rawmfrw&m;jzpfaewJhudpPawGudk
vspfv#L_aeovJ? rawmfrw&m; r0wrsm;/ w0wrsm; vkyfaewmudk bmjzpfvdk rodcsif[efaqmifaeovJ?
bmjzpfvdk usrwdk wifjycsufrsm;udk *krpdkuf/ *kwpdkufvkyfzdkawmifrS r[kwfygbl;? enf;enf;yg;yg;av;rsm;
'Dpmudk
&w,fqdk&ifawmifrS
wckckyJ/
pm&w,fvdkawmif
todtrSwfrybl;?
vHk;vHk;
*krpdkufwJhtaetxm;eJaew,f?
'g[m
tifrwefrS
roifhawmfwmbJ?
usrwdktzJGcsKyfudk
w&m;0ifrSwfyHkwifcGifhay;xm;w,f?
wjcm;'Drdkua&pDvdkvm;wJh
EkdifiHa&;ygwDrsm;udkvnf;
w&m;0ifrSwfyHkwifcGifhay;xm;w,f? 'D w&m;0ifrSwfyHkwifcGifhay;xm;+yD;rSawmh w&m;0if rSwfyHkwifxm;wJh
EkdifiHa&;tzJGtpnf;awGudk vHkcHr_ay;oifhygw,f? 'Dvdk vHkcHr_ray;wJhtjyif wkdufcdkufaewmudk
=unfh+yD;awmhrsm; vufckwfrsm; wD;aeovm;qdkwm pOf;pm;&wJhtajctaeudk a&mufoGm;ygw,f? tJh'Duae
wajz;ajz; usrwdk[m e0wtaeeJ usrwdk&J &Sdoifh&SdxdkufwJh tcGifhta&;awGudk rumuG,fay;Ekdif&ifawmh
udk,fh[mudkyJ umuG,fay;&awmhrSmyJ? usrwdkudk wdkufcdkufaewJh r0wrsm;/ w0wrsm;udk e0w u =unfh+yD;
rxdef;&ifawmh usrwdkudk,fwkdifom udk,fh&JumuG,fa&;twGuf vkyf&r,fqdkwJh[m[m usrwdk
em;vnfvmygw,f? 'ga=umifhrdkvdk usr aemufydkif; &Sif;&Sif;vif;vif;yJ ajymygw,f? e0wtaeeJ
=um;aewmrS [kwf&Jvm;? AdkvfcsKyfr;}uD;apmarmif[m e0w =um;aer,fvdk ajymcJhw,f? wyfrawmf[m
=um;aer,fvdk ajymcJhw,f? 'gayrJh usrwdk jrif&oavmufawmh wyfrawmfxJu e0w/ w0w/ r0w
tp&SdwJh tzJGtpnf;awGxJu t&m&SdwcsKd[m =um;aer_r&Sdygbl;? 'Drdkua&pDtiftm;pkawGudk
wkdufcdkufaeygw,f? 'g[m usrwdk uGufuGufuGif;uGif; jrifae&ygw,f? 'Dtwdkif;yJ usr ajymygw,f? 'Dawmh
e0wxJrSmaum/ w0w/ r0wwdkxJrSmaum/ wyfrawmfxJrSmaum rSefrSefuefuef vkyfcsifwJholrsm;

&Sdw,fvdk usr ,Hk=unfw,f/ usr ajymcJhw,f? 'Dvdkajymcsifwm rSefrSefuefuef vkyfcsifwJhvlawGudk


rapmfum;csifvdkyJ? usr wyfrawmfwckvHk;udk cH+yD;awmh wdkufcdkufr_udk usr vHk;vHk;rvdkvm;ygbl;?
jynfolvlxka&m/ 'Drdkua&pDtiftm;pka&m/ t&if 1988 ckESpfjzpf&yfawGa=umifhrdkvdk emusnf;+yD;awmh
wyfrawmfudk wdkufcdkufw,fqdkwm vlwkdif;todygyJ? 'D wyfrawmf/ wyfrawmfqdk+yD; wdkufcdkufwmudk
rudufvdk usru 'DvdkcJGjcm;+yD;awmh ajymwm/ wyfrawmfxJrSm tm;vHk;qdkwm r[kwfbl;?
qdk;wJhvlawG&Sdovdk/ aumif;wJhvlawGvnf; &Sdw,f? wu,fqdkvdk&Sd&if 'Dvdk wyfrawmfemrnfysufapwmu
udk,fh&J tm%mwnfwHhckdif+rJa&;twGuf vkyfaewJhvlenf;pk/ vlwpka=umifhom jzpfygw,fqdk+yD;awmh usr
ajymcJhygw,f? 'DvdkajymcJhwmudk usr[m wyfrawmfyduJGatmif vkyfaew,fqdk+yD;awmh e0w u usrudk
pGyfpJGw,f? b,fvdkajymapcsifovJ? wyfrawmfxJrSm vlqdk;csnf;yJvdk ajymapcsifovm;? rajymEkdifygbl;? 'g
rSefwJhudpPrS r[kwfbJ? wyfrawmfxJrSm vlaumif;awG&Sd&if &Sdw,fvdk usrwdk ajym&r,f? wyfrawmfxJrSm
vlqdk;awG&Sd&if &Sdw,fvdk usrwdk ajym&rSmyJ? usrwdk trsKd;om;'Drkdua&pDtzJGcsKyfxJrSmvnf;
vlaumif;awG&SdwmyJ? vlqdk;awGvnf; &SdwmyJ? 'gudk &J&J0hH0Hh ajym&Jygw,f? usrwdkxJrSm qdk;wJhvlawG&Sd&if
usrwdk xdef;oGm;r,f? 'D qdk;wJhvlawGudk aumif;atmifvdk yjyifr,f? yjyifvdkr&&if xkwfypfvdkufr,f/
'Dtwdkif;yJ usrwdk vkyfoGm;rSmyJ/ 'Dawmh usrwdk[m e0weJ wyfrawmfxJrSmvnf; 'Dtwdkif;yJ/
aumif;wJhvlawG&Sdovdk qdk;wJhvlawGvnf; &Sdw,fqdkwm axmufjyw,f? 'gudk wyfrawmfyduJGatmif
vkyfw,fqdk+yD; usrudk pGyfpJGygw,f? wyfrawmfyduJGa&;qdkwm usr vHk;vHk;rvdkvm;ygbl;? 'ga=umifhrdkvdk usr
ajymygw,f? wyfrawmfudk yduJGatmifvkyfw,fqkdwm yxr apmif;+yD;awmh ajymygw,f? wnfhwnfhawmh
rajymbl;?
EkdifiHa&;ygwDwcku/
EkdifiHa&;ygwDwck&J
acgif;aqmifac:olwOD;u
pojzifhayghav/
trsKd;rsKd;toHk;tE_ef;av;awG vkyfom;jynfolaepOfowif;pmu tifrwefrS awmfygw,f? 'Dvdk
toHk;tE_ef;av;awGeJywfoufvdk? tJh'Dawmh 'DvdktoHk;tE_ef;av;awGeJ usrwdkudk wkdufcdkufvmygw,f?
wdkufcdkufvmwJhtcgusawmh usruawmh tJvdkapmif;+yD;awmh wkdufcdkufwmrsKd; em;rvnfbl;/ vkyfvnf;
rvkyfcsifbl;? ajymp&m&Sd&if yGifhyGifhvif;vif; wnfhwnfhrwfrwfyJ ajymcsifw,f? 'ga=umifhrdkvdkyJ usr
ajymw,f? usrwdkudk 'Dvdkwkdufvmw,f? wyfrawmfeJ jynfol=um;rSm pdwf0rf;uJGatmifvdk vkyfw,f? uJ
'Dvdkqdkvdk&Sd&ifawmh usrwdk &Sif;&Sif; 'DudpPawGudk udkifwG,f&awmhr,f? wyfrawmfeJ jynfol=um;rSm
pdwf0rf;uJGatmifvkyfcJhwm b,folvkyfcJhwmvJ? OD;ae0if;vkyfcJhwmyJ? usr axmufjywmyJ? OD;ae0if;[m
(26) ESpftwGif; rqvygwD wnfwHhckdif+rJa&;qdkwm[m olwa,muf&Jtm%m wnfwHhcdkif+rJa&;twGuf
vkyfcJhwmygyJ? tJ'DvdkvkyfwJhae&mrSm wyfrawmfudk ol&J vufudkif'kwftaeeJ oHk;cJhw,f? 'Dawmh usr 'gudk
ajymcJhwm? OD;ae0if;[m wyfrawmfudk rdrd&J tm%mwnfwHhcdkif+rJa&;twGuf vufudkif'kwftjzpf oHk;cJhvdk
wyfrawmfeJ jynfol=um;rSm pdwf0rf;uJG&w,f? wyfrawmf&J *k%foduQm[m usqif;cJh&w,f? 'g[m usr
ajymcJhw,f? rSefw,f? xyf+yD;ajymr,f? 'g wyfrawmfyduJGa&;twGufr[kwfbl;? wyfrawmfudk
tvJGoHk;pm;vkyfcJhwm emusnf;vGef;vdk usr ajymcJhwm? 'Dvdkwyfrawmfudk tvJGoHk;pm;rvkyfoifhbl;qdkwm
xkwfjycsifvdk usr ajymwm? wyfrawmfxJrSm&SdwJh t&m&SdawGeJ e0wxJrSm&SdwJh t&m&Sdrsm;[mvnf;
vlwOD;wa,mufaumif;usKd;twGuf/ vlwOD;wa,muf tm%mwnfwHhcdkif+rJa&;twGuf rvkyfoifhbl;qdkwm
usr xkwfjycsifvdk ajymwmyJ? 'Dtwkdif;yJ usr quf+yD;awmh ajymoGm;rSmjzpfygw,f? 'gvnf;
wyfrawmfyduJGa&;twGuf ajymwmr[kwfygbl;? wyfrawmf[m *k%foduQm&Sd&SdeJ 'Dwkdif;jynfrSm
wnfwHhckdif+rJa&;twGuf usr ajymoGm;wmyg? wyfrawmfu nDnDnGwfnGwfeJ jynfolvlxkbufu
&yfwnfzdktwGuf ajymoGm;wmyg? wyfrawmf[m wEkdifiHvHk;twGuf jzpfygw,f? vlwa,muftwGuf
r[kwfygbl;? vlwpktwGuf r[kwfygbl;qdkwm azaz wyfrawmfudk xlaxmifuwnf;u ajymcJhwJhudpPyg?
'Dtwkdif;yJ usr quf+yD;ajymoGm;rSmyJ? tJ'Dawmh 'D[majymwmudk b,fvdkwyfrawmfyduJGatmif
vkyfovJqdkwm usr ar;&rSmyJ? bmrS wyfrawmfudk yduJGapcsifwJhpdwfawG rygygbl;?

wcgxJ quf+yD;awmh ajym&rSm eJeJawmh uav;uvm;awmh qefygw,f? 'gayrJhvnf;


ajymp&m&Sdwmawmh ajymoGm;&rSmyJ? usruae+yD;awmhvnf; rdkrdkjrifhatmifvdk wyfrawmfudk
o0%fv$mawGbmawG ydk+yD;awmh tm;ray;bl;qdkwJhudpPyg? 'g usr raeu tif;pdefrSmvnf; ajymcJhygw,f?
usrtaeeJawmh r,foa0grSm wyfrawmfom;awG wdkufaewm o0%fv$mawmh rydkcJhbl;? [kwfw,f?
tckvnf; ydkzdkrpOf;pm;ygbl;? 'gayrJh r,foa0grSmoGm;+yD;awmh 'Dwyfrawmfom;rsm;udk ESpfodrfhygqdk&if usr
ESpfodrfhr,f? reufjzefoGm;qdk&if usr oGm;r,f? usr oGm;&Jygw,f? usr wyfrawmfom;rsm;tay:
apwemtjynfht0xm;ygw,f? ta0;uae+yD;awmh pma&;aeHkeJawmh rauseyfaeygbl;? wu,fyJ
oGm;+yD;awmh usr ypkay;yghr,f? tJ'Dawmh wu,fawmh wyfrawmftay:rSm apwem&Sdvm;/ r&Sdvm; e0w
u odapcsifvdk&Sd&if usrudk r,foa0goGm;zdk zdwfac:vdkufyg? usr oGm;yghr,f? 'Dvdk r[kwf/ rrSefwJh
ao;odrfwJhenf;awGeJ usreJ wyfrawmf=um; pdwf0rf;uJGatmifvkyfaewm usr eJeJrS rudufygbl;?
jynfolvlxkeJ wyfrawmf=um;rSm usru pdwf0rf;uJaG tmifvkyfw,fvdk ajymw,f? trSefrSmuawmh usreJ
wyfrawmf=um;rSm pdwf0rf;uJGatmif tck e0w u vkyfaew,f? 'g bmjzpfvdk vkyfaewmvJ? usr
ar;&rSmyJ? OD;ae0if;&J n$ef=um;csuft& vkyfaewmvm;qdkwm usr ar;csifygw,f? 'Dvdkar;wJhtcgusawmh
b,fvdkjyefajzrvJ/ usru wyfrawmfudk yduJGatmifvyk fw,fvdk jyefajzrSmvm;? bmrS usr wyfrawmfudk
yduJGatmifvkyfwJhudpPawG rygygbl;? 'g yxrtcsuf? usr wyfrawmfudk ryduJGapcsifbl;? wyfrawmfxJu
rSefrSefuefuef *k%foduQm&Sd&SdeJ EkdifiHawmf&J opPmcHrsm; jzpfapcsifw,f? 'gawmh usr xyfwvJvJ
ajymoGm;rSmyJ? 'kwd,udpPuawmh Auy udpP? usrwdkudk uGefjrLepf/ uGefjrLepfqdk+yD;awmh pGyfpJGwm=umyg+yD?
enf;trsKd;rsKd;eJ pGyfpJGcJhw,f? OD;atmif}uD;u pGyfpJGcJhw,f? e0w u pGyfpJGcJhw,f? wyfrawmfxJu tcsKdu
pGyfpJGcJhw,f? 'DudpPeJywfoufvdk wyfrawmfxJrSm rrSefuefwJh 0g'jzefcsda&;awG&Sdw,fvdk usr ajymcJhw,f?
usr xyf+yD;awmh ajymyghr,f? usr 'DudpPudk AdkvfcsKyf}uD;apmarmifudk rsufEmS csif;qdkif+yD;awmhudk ajymcJhw,f?
wyfrawmfxJrSm usreJywfoufvdk r[kwfrrSefuefwJh 0g'jzefcsda&;awG vkyfaew,f? 'gudk usr
rudufygbl;qdkwm usr ajymcJhygw,f? wyfrawmfxJrSm qkdvdk&Sd&if usrudk yk*~Kdvfa&;t&
wkdufcdkufwmawG&Sdw,f? uGefjrLepfqdk+yD; wdkufcdkufwmawG&Sdw,f? tJ'Dawmh bma=umifhrsm; usrudk
uGefjrLepfqdk+yD; wdkufcdkufovJ? wcgwavusawmh usrudk CIA qdk+yD;awmh wdkufcdkufvdkufao;w,f?
tJ'Dawmh CIA eJ uGefjrLepfqdkwm/ rwlbl;qdkwm/ em;vnf=u&Jvm;? uGefjrLepfeJ 'Drdkua&pD
rwlbl;qdkwmvnf; em;vnf=u&Jvm;? 'DvdkyJ usr ar;&awmhrSmyJ? [dkwaeuvm;/ raeuvm;?
vkyfom;jynfolaepOfowif;pmxJrSm ygygw,f? 'Drdkua&pDeJ uGefjrLepfqdkwm jy'g;wvrf; oHwvrf;ygwJh?
rSefygw,f? usrwdk odygw,f? usrwdk u 'Drdkua&pDyg? 'Dawmh vkyfom;jynfoltaeeJ 'Davmufodae+yDqdk&if
usrwdk[m
uGefjrLepfr[kwfEkdifbl;qdkwm
odzdkvdkygw,f?
usrwdk[m
'Drdkua&pDtwGuf
vkyfaewJhtiftm;pkawGyg? 'D Auy / Auy qdk+yD;awmh ajymaewm usrqdk&if Auy /
acgif;xJawmifrxnfhbl;? e0w uom Auy ta=umif; wcsdefvHk;pOf;pm;aewm? tJ'Dawmh Auy
enf;vrf;awGudk usrwdku oHk;aew,fwJh/ usrwdk [m trdeftm%m/ rw&m;wJhtrdeftm%m/ 'guvnf;
e0w u oHk;pJGoGm;wJh toHk;tE_ef;ygaemf? usrwdkajymwJhtwkdif;ygyJ/ rw&m;wJh trdeftm%mrsm;udkom
usrwdk zDqefrSmyg/ 'Dtwdkif; usrwdk ajymoGm;ygw,f? 'gvnf; e0w owif;pm&Sif;vif;yJGrSmawmh
rSefrSefuefuef tJh'Davmufawmh ajymoGm;ygw,f? usrwdk[m rw&m;wJh trdeftm%mawGudk zDqefzdk
&nf&G,fw,fvdk? [kwfygw,f? rw&m;wJh trdeftm%mawGudk usrwdk zDqefrSmyg? rw&m;wJhtrdeftm%m
zDqefa&;eJywfoufvdk usrwdk pOf;pm;vdk&Sd&if usr acgif;xJrSm Auy &,fvdk b,fawmhrS ray:vmbl;?
r[wWr*ENDwdk/ tJh'DvdkvlawGyJ usracgif;xJrSm ay:ay:vmygw,f? 'Dvdk r[wWr*ENDwdkvdk rSefrSefuefuefeJ
rdrdwdk&J wdkif;jynftusKd;twGuf xrf;aqmifoGm;wJh yk*~Kdvf}uD;awG&J rsufESmom usr rsufpda&SrSm
ay:vmygw,f? e0w rsufpda&SrSmawmh b,fhES,fh Auy ay:ay:aerSef; usr rodygbl;? 'Dawmh usrwkd[m
Auy
enf;vrf;awGudk
oHk;wmr[kwfygbl;?
pnf;urf;&Sd&SdeJ
'Drdkua&pDenf;vrf;ususeJ

rw&m;wJhtrdeftm%mawG zDqefzdkqdk+yD;awmh usrwdk pDpOfwmjzpfygw,f? aoaocsmcsmvnf; usrwdk


ta=umif;=um;ygw,f?
(21) &ufae ajreDukef;wkef;uqdkvdk&Sd&if usrwdk r0wHk;ac:+yD;awmh aqG;aEG;wJhtcgwkef;u
'DAdkvfr;}uD;udk usr ajymcJhygw,f? usrwdk[m rw&m;wJhtrdeftm%mjzpfwJh usrwdk&J vGwfvyfpGm
yHkESdyfxkwfa0ydkifcGifhudk [efwm;wJhtrdefudk zDqefrvdkjzpfygw,f? 'DvdkzDqefwJhae&mrSm usrwdk[m pepfwus
pnf;urf;&Sd&Sd zDqefoGm;rSmyg? 'DudpPeJywfoufvdk wm0ef,lr,fhyk*~KdvfawGvnf; &Sdygw,f? tJh'Dawmh
'Dtm%mzDqefa&;eJywfoufvdk jzpfay:vmr,fhudpPrSefor#udk acgif;cHr,fhyk*~KdvfawG &Sd+yD;om;yg? usrwdkudk
vm+yD;awmh ta=umif;=um;yg? 'DvlawG[m wm0ef,lyghr,fvdk usr aoaocsmcsm ajymoGm;ygw,f? bmrS
rw&m;wJhenf;awGeJ/ v#Kd0SufwJhenf;awGeJ/ rlawGeJ/ qlylwJhenf;awGeJ vkyfzdkr[kwfbl;/ r&Sdbl;qdkwm
&Sif;ygw,f? aoaocsmcsmudk usrwdk b,fvdkvkyfrvJqdkwm ajymoGm;ygw,f? usrwdk[m quf+yD;awmh
xkwfoifhwJhpm&Gufpmwrf;awGudk usrwdk quf+yD;awmh xkwfyghr,f? 'Dpm&Gufpmwrf;awGudk quf+yD;awmh
wwfEkdifor# jynfolvlxku jyefyGm;=uygvdk usr awmif;cHyghr,f? 'Dtwdkif;yJ vkyfoGm;r,fqdk+yD;awmh usr
yGifhyGifhvif;vif;
ajymoGm;ygw,f?
aemuf+yD;awmh
usrwdkvkyfr,fh
tcrf;tem;awGeJ
usif;yr,fhtcrf;tem;awGeJ ywfoufvdk aemuf wvESpfvtwGif; Zlvkdifv (7) &ufae/ Zlvkdifv (19)
&ufae/ =o*kwfv (8) &ufae/ pufwifbmv (18) &ufae pojzifh tJh'DaeawGeJywfoufvdk usrwdk
tcrf;tem;awG usif;yoGm;zdk tpDtpOfawG&Sdygw,f? 'Dtcrf;tem;awGeJywfoufvdk b,fv
usif;yr,fqdkwm odcsifvdk&Sd&if usrwdkudk aqG;aEG;yg/ wkdifyifyg/ ndE_dif;yg? b,fvdkjzpfapcsifw,fqdkwmvnf;
usrwdkudk ajymyg? usrwdk aqG;aEG;yghr,f? usr 'Dtxd ajymoGm;ygw,f? 'gawG bmjzpfvdk xnfh+yD;rajymvJ?
tqifajyEkdifr_twGuf usr ud;pm;wJhudpPawGudk zHk;uG,fxm;w,f? usru qlylatmif v_Haqmfaew,fvdk
wcsdefvHk; ajymoGm;ygw,f? usr qlylatmif wcgrS rv_H aqmfcJhbl;? qlylwmudk usr rudufbl;? aoG;uGwJh
EkdifiHa&;vkyfenf;udk rudufbl;qdkwmvnf; usr c%c% ajymoGm;w,f?
aemufawmhvnf; wyfrawmfxJrSm r[kwfwJh 0g'jzefcsda&;wck[m usru ausmif;om;awGudk
trsKd;rsKd;aoG;qGay;aew,f? ausmif;om;awGudk toHk;yaew,f? ausmif;om;awGudk qlylatmifvdk
vkyfay;aew,f/ tm;ay;aew,fqdk+yD;awmh ajymaew,f? tJh'gvnf; vHk;vHk;rrSeyf gbl;? ausmif;om;awGudk
usr ajymwmyJ? vufoD;vufarmif;wef;+yD;awmh vkyfwJhEdkifiHa&;rsKd; rudufbl;? wcsKdausmif;om;rsm;[m
'DudpPeJywfoufvdk rausreyfawmifrS jzpfoGm;ao;w,f? usr ajymw,f/ rudufbl;vdk 'g aoG;xGufwJh
EkdifiHa&;rsKd;yJvdk? EdkifiHa&;vkyfw,fqdkwm acgif;at;at;eJ vkyf&wm? pifay:wuf+yD;awmh vufckyfcsLwJh
EdkifiHa&;rsKd; rudufbl;qdkwm usr ajymoGm;w,f? tckvnf; usr 'Dtwkdif;yJ quf+yD;awmh ajymrSmyJ?
ausmif;om;rsm;[m EkdifiHa&;vkyfzdk wm0ef&Sdw,f? 'gayrJh EdkifiHa&;vkyfwJhae&mrSm rSefrSefuefuef
vkyfoGm;&r,f?
jynfolvlxkudk
v_Haqmf+yD;awmh/
aoG;qlatmifvkyf+yD;awmh
udk,fhudkudk,f
xifay:ausmf=um;wJh vlwa,mufjzpfcsifvdk vkyfwJh EkdifiHa&;rsKd; rjzpf&bl;qdkwm usr c%c% ajymw,f?
'gawGusawmh e0w u bmjzpfvdk xnfh+yD;awmh rajymovJ? 'gvnf; oufouf r[kwfrrSefwJhenf;eJ
usrudk wkdufcdkufwmyJ?
aemuf+yD;awmh wcgxJ ajymoGm;ao;w,f? usru jrwfpGmbk&m;udk apmfum;ykwfcwfaeovdkvkd?
'gvnf;
usrudk
oufoufrJh
wdkufcdkufwmyJ?
'DudpPeJywfoufvdk
jrwfpGmbk&m;[m
omrefvlwa,mufomjzpfw,fvdk ajymw,fqdk+yD;awmh usrudk pGyfpJGw,f? 'g tifrwefrS atmufwef;uswJh
pGyfpJGcsufyJ? usr ajymoGm;wJh[m ud;pm;&if bk&m;jzpfEkdifw,f? 'g usrwdk qdkdk;pum;yJ? usr wDxGifwJhpum;
r[kwfygbl;? usrwdk ArmvlrsKd;rSefor# 'Dpum;udk od&r,f? ud;pm;vdk&Sd&if bk&m;jzpfEkdifw,f? ud;pm;=uyg?
jrifhjrifh}uH=uyg? usru ajymw,f? jrwfpGmbk&m;[m vlb0uae+yD;awmh bk&m;jzpfoGm;wmyJ? tJh'Dawmh
ud;pm;&if bk&m;jzpfw,fqdkwJh tqdkudk acgif;xJrSm pJGpJG+rJ+rJxm;+yD;awmh udk,fhudkudk,f jrifhwif=uyg? 'gudk usr
ajymoGm;wmyJ? jrwfpGmbk&m;udk b,fvdkrS apmfum;wmr[kwfbl;? 'gudkvnf; odvsufom;eJ e0w[m

uav;qefqef atmufwef;ususeJ usrudk rrSefuefwJhenf;awGeJ wdkufckdufoGm;ygw,f? 'Dawmh


Ak'<bmomr[kwf=uvdkvm;? e0wrsm;[m/ e0w t&m&Sdrsm;[m Ak'<bmom0ifrsm; jzpfvdk&Sd&if
odoifhodxdkufygw,f?
jrwfpGmbk&m;qdkwm
vlavmuurS
yGifhEkdifwm?
jA[Rmavmuwdk/
ewfavmuwdkuae ryGifhEkdifbl;? vlb0urS bk&m;yGifhEdkifw,fqdkwm e0w u vl}uD;rsm; rod=ubl;vm;?
aemuf 'DavmufawmifrS Ak'<bk&m;udk udkif;_dif;w,fqdkvdk&Sd&if yxrOD;qHk; ig;yg;oDvudkom
+rJatmifvkyf=uyg? usrqdkwmvnf; wcgrS yg%mwdygwm rusL;vGefcJhygbl;? rkom0g'qdkwmvnf; wcgrS
rusL;vGefcJhbl;? tJh'Dawmh e0w vl}uD;rsm;[m wu,fyJ Ak'<bmomudk dkaow,f/ wu,fyJ usrwdk&J
Ak'<jrwfpGmbk&m;ukd dkaow,f/ av;pm;w,fqdkvdk&Sd&if yg%mwdygwmeJ rkom0g'udkawmh a&SmifusOf=uygvdk
usr ajym&rSmyJ?
tJh'Dvdk r[kwfrrSefwJhenf;awGeJ wkdufcdkufaewm[m ajyvnfr_&Smaewmvm;? e0w u
ajymoGm;awmh ndE_dif;zdk/ aqG;aEG;zdk/ wkdifyifzdk pOf;pm;wJhtcg usrwdktaeeJ twdkuftcdkufawG rsm;vGef;vdkyJ
rndE_dif;Ekdifovdkvdk/ raqG;aEG;Edkifovdkvdk/ rwdkifyifEkdifovdkvdk ajymoGm;w,f? b,fESpfcg&Sd+yDvJ? usrwdk
ajymoGm;wm/ aqG;aEG;yg/ ndE_dif;yg/ wkdifyifyg/ ajyvnfr_&Smyg? 'grSyJ wkdif;jynfoufomr,f? 'grSvnf;
vlxk[m oufomr,f? c%c% ajymvsufeJ EkdifiHa&;tzJGtpnf;rsm; (200) ausmfw,f/
b,fvdkvkyfaqG;aEG;EkdifrSmvJ/ tcsdefray;Ekdifbl;qdk+yD;awmh ajymoGm;w,f? tckusawmh b,fhES,fh
wrsKd;ajymjyef+yD? tJh'Dvdk tckwrsKd;/ tckwrsKd; ajymvGef;vdk usrwdk[m e0wtay:rSm
,Hk=unfr_r&SdEkdifwmaygh? 'gayrJh usr jyef+yD;awmh ajymyghr,f? e0w tm;vHk;ay:rSm r[kwfygbl;? e0wxJu
vlenf;pkyJ? e0wxJu OD;ae0if;&J opPmcHwcsKduom 'Dvdkvkyfaew,fvdk usru ,Hk=unfw,f? 'Dawmh
usr ,Hk=unfcsuftwdkif;awmh usr ajymoGm;&rSmyJ? 'g[m rrSefbl;qdkvdk usrudk ac:+yD;awmh &Sif;vif;yg?
usrudk em;vnfatmifajymvdk&Sd&if usr em;vnfEkdifygw,f? usr 'Davmuf rxHkygbl;? oabmaygufatmif
ajymEkdifvdk&Sd&if usr oabmaygufygw,f? tJh'Dawmh usrwdkudk oabmaygufapcsifvdk&Sd&if ac:yg/ aqG;aEG;yg/
&Sif;jyyg? 'Dvdk rw&m;wJhenf;awGeJ/ rrSefuefwJhenf;awGeJ wdkufcdkufwm[m wkdif;jynftwGufvnf;
trsm;}uD; *k%foduQmusygw,f? usrwdkEkdifiH&J wckwnf;aom owif;pmu 'Dvdkenf;awGeJ
wdkufcdkufaew,f/
'Dvdkatmufwef;usus
a&;om;aew,fqdkawmh
usrwdkEkdifiHtwGuf
b,favmufepfemp&maumif;ovJ? b,favmuf0rf;enf;p&maumif;ovJ? usrvnf; 'DvHk;wdk/ om*pdk;wdk/
'dk;uav;wdk acgif;xJrSmudk vnfaewmyJ? bmawGrSef;udk rodbl; ajymvdkufwmawGuvJ? tpr&Sd/ tqHk;r&Sd?
'g[m tjypfvm;/ [dk[m tjypfvm;? usruawmh tm;vHk;cH+yD;awmh ajymvdkufcsifw,f?
wkdif;oljynfom;vlrsm; pdwfqif;&JapwJh udpPrSefor#[m tjypfyJ? 'gyJ usrajymr,f? bmyJjzpfjzpf
wkdif;oljynfom;vlrsm; pdwfqif;&Japcsifw,fqdk&if pdwfqif;&Japw,fqdkwJh udpPqdkwm tjypfyJ? 'gawGudk
qifjcif=uyg? r[kwfrrSefuefwmajymwmvnf; tjypfyJ? usrwdk Ak'<bmomawGyJ? rkom0g'qdkwm tjypfaygh?
'g usrwdktm;vHk; od+yD;om;jzpfygw,f? rkom;qdkwm rajymoifhygbl;? 'Dawmh trsKd;rsKd;enf;awGeJ usrwdkudk
wdkufcdkufvmw,f? usrwdkudk wdkufcdkufvmwJh txJrSmvnf; usrwdk trsKd;om;'Drdkua&pDtzJGcsKyfu
vli,fwa,muf udkpkd;odef;udpPvnf; qJG+yD;awmh xnfhvdkufao;w,f? usrwdk em;vnfoavmufu
udkpdk;odef;udk 'DaxmufvSrf;a&;wdk/ tm%mydkiftzJGtpnf;rsm;u vdkufaew,fvdk em;vnfygw,f?
aemufqHk;usawmh 'g[m vlr_a&;udpPvdk ajymygw,f? vlr_a&;udpP azmufjym;vdk&Sd&ifvnf; usrwdk
trsKd;om;'Drkdua&pDtzJGcsKyfrSm
pnf;awG/
urf;awG
&Sdygw,f?
'Dpnf;rsOf;awGt&/
'Dpnf;urf;xdef;odrf;a&;Oya't& usrwdk[m ta&;,lrmS jzpfygw,f? 'Dawmh tckwrsKd;/ tckwrsKd;ajym/
ta&SuwrsKd;ajym/ aemufuwrsKd;ajym/ tvkyfuwrsKd; tajymuwrsKd;qdkawmh usrwdkrSm tifrwefrS
pOf;pm;&cufygw,f?
'Dtm%mzDqefa&;qdkwmvnf; usrwdk a=unmcJh+yD;+yD? rw&m;wJh trdeftm%mzDqefa&;?
'gudkvnf; e0w u todtrSwfyygw,f? usrwdk[m rw&m;wJhtrdeftm%m zDqefr_ pDpOfw,fqdkwm

ta&;}uD;wmu bmvJ? vGwfvyfpGm yHkESdyfxkwfa0ydkifcGifhyJ? t&iftywf owif;pm&Sif;vif;yJGwkef;u


'DudpPeJywfoufvdk usrwdk ajym+yD;oGm;+yD;yg+yD? 1962 ckESpf yHkESdyfxkwfa0olrsm; rSwfyHkwifOya't&
qdkvdk&Sd&if usrwdktzJGtpnf;[m vGwfvGwfvyfvyf xkwfa0ydkifcGifh&Sd&r,fh tzJGtpnf;yg? 'gayrJh
'DtcGifhta&;ukd ydwfyif+yD;awmh/ usrwdkudk trdeftm%meJ ydwfyif+yD;awmh vGwfvGwfvyfvyf
yHkESdyfxkwfa0ydkifcGifhr&Sdbl;? yHkESdyfxkwfa0jcif; rvkyf&bl;vdk ajymwJhtcgusawmh usrwdktaeeJ wajz;ajz;
&oifh&xdkufwJh tcGifhta&;awG[m rwdk;vmwJhtjyif avsmhvmygw,fqkdwm uGufuGufuGif;uGif;
jrifvmygw,f? 'ga=umifhrdkvdk 'Dtrdeftm%mudkawmh zDqef&r,f? usrwdk xkwfoifhxkwfxdkufwJh
pm&Gufpmwrf;awG quf+yD; xkwf&r,f? tck oHk;/ av;&uftwGif;rSm jzpfwJhudpPawG =unfhjcif;tm;jzifh
usrwdktaeeJ pm&Gufpmwrf;xkwfzdkqdkwm b,favmufvdkvJqdkwm xif&Sm;ygw,f? e0wtaeeJ
owif;pm&Sif;vif;yJGvkyfvdkufw,f? jrefrmhtoHuae a=unmvdkufw,f? vkyfom;jynfolaepOfxJrSm
xnfhvdkufw,f? ESpf&ufquf+yD;xnfhvdk rauseyfao;bl;? 'Daeqdkvdk&Sd&if tydkpm&Gufuav;taeeJawmifrS
xnfhvdkufao;w,f? 'g[m usrwdktay:rSm apwem&Sdvdk 0g'jzefcsda&;vkyfay;vdk/ vkyfay;csifwmvm;qdkwm
wcsKduawmh xifrSmayghav? ola&;xm;wm =unfhvdkufvdk&Sd&ifawmh apwemeJvkyfwm r[kwfygbl;qdkwm
xif&Sm;ygw,f? 'Dawmh vkyfom;jynfolaepOfeJ jrefrmhtoHudk wzufowf usrwdkudk wdkufcdkufzdk oHk;pJGae&if
usrwdkrSm vGwfvyfpGmyHkESdyfxkwfa0ykdifcGifh vdkaew,fqdkwm xif&Sm;ygw,f? e0wtaeeJ wu,fyJ
rSefrSefuefuef vkyfcsifw,fqdk&if usr tck owif;pm&Sif;vif;yJGrSm ajymoGm;wJhtcsufawGudk rSefrSefuefuef
jynfhjynfhpHkpHk owif;pmxJrSm xnfhay;yg? rSefrSefuefuef vkyfom;jynfolaepOfxJrSm ygvmr,f/
jrefrmhtoHay:rSm ygvmr,fqdkvdk&Sd&ifawmh usrwdktaeeJ a=omf usrwdkuawmh rSm;+yDyJ/ e0w[m
wu,fyJ apwemrSefrSefeJ vkyfaewmyJvdkajymzdk usr tqifoifhygyJ? 'Dawmh 'DrSm vkyfom;jynfolaepOfu
vl}uD;rsm;vnf; &Sdygw,f? usr ajymwJhtcsuftvufrsm;udk rSefrSefuefuef jynfhjynfhpHkpHk xnfhay;yg?
xnfhay;vdk&Sd&if usr e0wudk xyf+yD;awmhawmifrS awmif;yefvdkufOD;r,f? usr txifrSm;oGm;yg+yD?
txifvJGoGm;yg+yD? e0w[m apwemrSefrSefeJ vkyfoGm;wmygvm;qdk+yD; usr ajym&Jygw,f?
jrefrmhtoHrSmvnf; 'DajreDukef;udpPeJywfoufvdk ygvmwJhudpPudkvnf; usr &Sif;&ygOD;r,f?
ajreDukef;rSmayghav? tJ'Dvdk jrefrmhtoHuajymovdk vkyfom;jynfolaepOfu a&;ovdkawmh usr
uAsmqefqef/ 0wKqefqefav;awmh rajymwwfygbl;? um;uav;wpD;u vmw,fayghav?
ta&mifav;uvnf; b,fvdkvJ rodygbl;? eHygwfuvnf; b,fvdkvJ rodygbl;? um;uav;u wcgxJ
wHcg;yGifhoGm;w,f? trsKd;orD;wa,mufu qif;vmw,f? qif;vmwJhtcgusawmh yef;csoGm;w,f?
yef;csoGm;+yD;awmh 'DtrsKd;orD;udk r0w Hk;a&mufrS usrrSef;odw,fvdk qdkygw,f? tJh'Dawmh 'DudpP[mvnf;
usr jyef+yD;awmh &Sif;jy&r,f? 'Dtwkdif;jzpfwmvJ r[kwfygbl;? tJh'Dae prf;acsmif;rSm usrwdk
trsKd;om;'Drdkua&pDtzJGcsKyftaeeJ (21) &ufae ZGefvta&;tcif; wESpfywfvnftcrf;tem;udk
usif;ycJhygw,f? 'Dtcrf;tem; usi;f ycJh+yD;wJhtcgusawmh a=omf tJ'Dtcrf;tem;rSmvnf; vlu usrwdk
jrifoavmufawmh ESpfaxmif/ oHk;axmifavmuf&Sdw,fvdk jrifygw,f? 'gayrJh jrefrmhtoHuawmh
ig;&mavmufyJjrifw,fvdk qdkw,f? usrwdktjrifcsif;uawmh odyfrwlbl;ayghav? usrwdk 'DHk;uae
jyefvmawmh/ jyefvmwJhtcgusawmh (wdyfacG =um;xJrSm jywfoGm;) a&mufvm+yD;awmh yef;pnf;av;csw,f/
yef;pnf;av;cs+yD;awmh tav;yw,f? odyfvnf;rrsm;ygbl; (15) a,mufavmuf? usrwdkrSm
"gwfyHkawG&Sdygw,f/ =unfhcsifvdk&Sd&if/ (15) a,mufavmufyJ? tm;vHk; at;at;aq;aq;yJ? bmrS
kwfkwf&uf&ufvnf; r&Sdbl;? 'gayrJh usrwdk jzwfvnf;oGm;wJhtcsdefrSm bmvJ/ [dkvufeufudkifwyfawGu
vm+yD;awmh ajy;+yD;awmh =urf;=urf;wrf;wrf;yJ 'Dausmif;om;awGudk zrf;wm/ qJGwm usrwdk
awGvdkuf&ygw,f? tJh'Dawmh usrajymw,f? jyefoGm;r,f? 'Dvdk ausmif;om;awGudk zrf;wmqD;wm usrwdk
vspfv#L_xm;vdk rjzpfygbl;? usrwdkausmif;om;awG r[kwfygbl;? 'g wjcm;wyfOD;wckvdk usrwdk
em;vnfygw,f? usrwdktzJGcsKyf0ifrsm; r[kwfygbl;? 'gayrJh usrwdktzJGcsKyf0ifrsm;r[kwfvdk

vspfv#L_xm;vdk&Sd&if e0w u usrwdkudk ygwDEkdifiHa&;yJvkyfw,f/ trsKd;om;EkdifiHa&;rvkyfbl;qdkwm


ajymrSmudkvnf; pdk;&ao;w,f? 'gha=umifhrdkvdk udk,fh&J 'Drdkua&pDbufawmfom; tcsif;csif;yJ? usrtaeeJ
'Dvdkawmh vspfv#L_xm;vdk r&bl;qdk+yD; usr yef;pnf;wckoGm;,l+yD;awmh jyef+yD;awmhcsygw,f?
csvmwJhtcgusawmh usrwdkeJygvmwJh vli,fwa,mufudk zrf;oGm;w,f? usr bmrSrvkyfygbl;?
zrf;&ifvnf; zrf;oGm;aygh? usr um;xJ0if+yD;awmh quf+yD;awmh xGufoGm;w,f? tJh'DtcsdefrSm aoewfawGeJ
ypfw,f? atmufu/ taemufuae aoewfazmufoaH wG=um;w,f? tJh'Dawmh usr ajymw,f?
jyefvSnfh&r,f? 'Dvdk aoewfazmufvdk usrwdk[m quf+yD;xGufoGm;w,fqdk&if roifhawmfbl;? 'D[m[m
aoewfazmufaewm[m jynfolvlxkudk +cdrf;ajcmufaewmyJ? jynfolvlxkudk +cdrf;ajcmufaewmudk
usruae+yD;awmh OyuQmy+yD;awmh ypfoGm;w,fqdkwm roifhawmfbl;qdk+yD; usr jyef+yD;vSnfhvmygw,f?
aoewfypfwJhae&mudk jyef+yD;awmh vSnfhcJhw,f? vSnfhwJhtcg tl,m;zm;,m;eJ &Jt&m&Sdwa,mufu
bmvJ/ armif;rajy;eJ ypfr,f/ [m b,folu armif;ajy;aevdkvJ? wrifoufoufjyefvmwm?
armif;ajy;zdk r[kwfygbl;qdkwm? 'gudkvnf; olu dkif;dkif;pdkif;pdkif; pum;r&SnfeJayghav? ypfr,f/ cwfr,feJ?
aoewf}uD;uvnf; w&rf;&rf;eJ vkyfaeygw,f? usrwdkudk pcef;a&SrSm &yfqdk+yD;/ usrwdk
pcef;a&SrSm&yfw,f? pcef;a&SrSm &yf+yD;wJhtcgusawmh usrwdkudk TE 11 }uD;ay:rSm wufckdif;ygw,f?
tJh'Dawmh
usrwdktm;vHk;
twlwlwufygw,f?
tJh'Dtcsdefusawmh
usrb,folvJqdkwm
ab;ut&m&Sdrsm;u aumif;aumif;odw,fvdk usr xifygw,f? 'DrwdkifcifrSmyJ a':atmifqef;pk=unfudk
zrf;qdk+yD; t&m&SdwOD;u atmfaewm=um;awmh usr b,fvlrSef;odw,fqdkwm odyf+yD;awmh xif&Sm;w,f?
'gayrJh trsm;u rodbl;qdkvdk&Sd&if usr vufcHygw,f? usrudk vlwkdif;uodw,fvdk xifaevdk&Sd&if awmf=um
usr aoG;}uD;&ma&mufOD;r,f? rodvdkyJaygh? usrwdkudk TE 11 ay:rSm wufqdkwm/ wufygw,f?
wuf+yD;awmh Adkvfr;}uD;udk,fwkdif a&mufvmygw,f? Adkvfr;}uD;uawmh tifrwefrS ,Of,Ofaus;aus;
vl}uD;yDyDoo &Sdygw,f? usrwdk 'g rSefwmudk rSefwJhtwdkif; ajymrSmyg? usr oufoufrJh e0wrdkvdk/
wyfrawmft&m&Sdrdkvdk
apmfum;csifwJhpdwf
vHk;vHk;r&Sdygbl;?
usrwdkudk
r0wHk;ac:oGm;w,f?
r0wHk;a&mufwJhtcgusawmh
usrwdktm;vHk;
xkdif+yD;awmh
aqG;aEG;=uwmayghav?
aqG;aEG;=uwJhtcgusawmh usr ajymygw,f? 'D 288 udkawmh vdkufemvdkrjzpfygbl;? vlig;a,mufeJ
EdkifiHa&;vkyfzdkqdkwmuawmh rjzpfygbl;? usrwdk[m bmrS qlqlylylvnf; vkyfrSmr[kwfygbl;?
at;at;csrf;csrf;yJ vkyfoGm;rSmygqdk+yD;awmh usr ajymoGm;ygw,f? 'Dtm%mzDqefa&;udpPeJ
ywfouf+yD;awmhvnf; ajymoGm;ygw,f? +yD;awmh ajreD;ukef;rSm jzpfwJhudpPeJ ywfoufvdkvnf;
ausmif;om;av;awGudkzrf;vdk usr jyefvm&wmygqdk+yD; usr &Sif;jyoGm;ygw,f? 'D[mawGtm;vHk; usr
&Sif;jyoGm;+yD;om;yg? 'gayrJh 'gawGtm;vHk; jrefrmhtoHuvnf; r&Sif;jyoGm;ygbl;? 'Dawmh 'DudpPrSmvnf;
usr[m wrifqlylatmif v_Haqmfcsifvdk yef;pnf;oGm;csw,fqdkwm usr[m qlylatmifv_Haqmfcsifvdk
r[kwfygbl;?
'Dausmif;om;av;awGudk
usrrsufpda&SrSm
zrf;oGm;wmjrifvdkyg?
ausmif;olav;wa,mufvnf; ygoGm;ygw,f? tJh'D[m jrifvsufom;eJ bmrSrvkyfbl;qdk&if
roifhawmfbl;xifvdk 'g usr yef;pnf;cswmyg? 'Duav;rsm;[m at;at;aq;aq; yef;pnf;cs+yD;awmh
ajy;zdktqifoifhyJ? ajy;&ifvnf; ajy;ygapaygh? rodcsifa,mifaqmifvdk&Sd&if 'DudpP[m +yD;oGm;r,fhudpPyJ?
at;at;csrf;csrf;eJ tm;vHk;+yD;oGm;rSm jzpfygw,f?
tJh'Dawmh ajreDukef;rSm vlwa,muf usqHk;oGm;w,fqdkwJh udpPeJvnf; usrajymcsifygw,f?
'Dvl[m
tvkyform;aoG;pnf;nDnGwfa&;ygwDu
pnf;Hk;a&;wm0efcHwa,muf
jzpfygw,f?
'DvlusoGm;wJhtcgusawmh oGm;+yD;awmh aumufwm/ oGm;+yD;awmh u,fwm[m ausmif;om;rsm;yg?
ausmif;om;av;rsm;[m 'DusoGm;wJh OD;odef;rdk;udk bkef;}uD;ausmif;udk o,foGm;w,f? bkef;}uD;ausmif;u
oHCmawmfrsm;eJ tjcm;ausmif;om;rsm;u aq;Hk}uD;udk ac:oGm;w,f? tJh'Dawmh 'DudpPudk
tm;vHk;pOf;pm;=uyg? OD;odef;rdk;udk ypfcsvdkufwm[m vufeufudkifwyfxJu ypfcsvdkufwmyJ? oGm;+yD;awmh

aumuf,l+yD;awmh u,fay;wm[m ausmif;om;av;awGygyJ? aq;Hkudk ta&mufac:oGm;wm[mvnf;


ausmif;om;rsm;eJ
oHCmawmfrsm;jzpfygw,f?
tJh'Dawmh
usrwdk
ausmif;om;rsm;/
&[ef;&Sifvljynfolvlxkrsm;[m
qlylcsifwJhvlxkr[kwfbl;?
owfjzwfcsifwJh
vlxkr[kwfbl;?
wa,muftay:wa,muf =uifemwJhvlxkqdkwm tifrwefrS xif&Sm;ygw,f? OD;odef;rdk;[m tvkyform;
pnf;vHk;nDnGwfa&;ygwDxJu pnf;Hk;a&;wm0efcHqdkwm oGm;+yD;awmh aumufwJh ausmif;om;av;awG
odygw,f? 'Dausmif;om;av;awG oGm;+yD;aumufwJh tcgwkef;u ol toufrxGufao;ygbl;?
olb,folqdkwm olajymEkdifygw,f? ol&J u'fjym;awGbmawGvnf; ausmif;om;awGu awGygw,f?
'gayrJhvnf; igwdk&efol}uD;qdk+yD;awmh rypfxm;ygbl;? ausmif;om;av;rsm;u o,foGm;ygw,f?
aq;Hkta&muf vdkufydkay;zdk pDpOfygw,f?
tJh'Dawmh usrwdk&J 'Drdkua&pDvdkvm;wJh tiftm;pkawGudk bmjzpfvdk 'DavmufawmifrS
wdkufcdkufaevJ? usrwdk[m qlylatmif vkyfcsifwJhvlawG/ t=urf;zufcsifwJhvlawG/ t=urf;zufcsifwJhvlawG
qdkvdk&Sd&if OD;odef;rdk;}uD;udk wpn}uD;[Jh qdk+yD; ypfcJhrSmaygh? 'DvdkpdwfawG r&Sdygbl;? usrwdk
jynfolvlxktcsif;csif;yJ/ usrwdk pdwfraumif;bl;? OD;odef;rdk;wa,muf usoGm;w,f? OD;odef;rdk;qdkwm[m
wpnwdk/ tvkyform;aoG;pnf;nDnGwfa&;ygwDwdkqdkwm usrwdkpdwfxJrSm rxm;ygbl;? jynfolxJu
wa,mufusoGm;w,f?
'DavmufawmifrS
usrwdkrSm
toufvHkcHr_
r&Sdbl;vm;?
'DvdktajccHvltcGifhta&;wckjzpfwJh toufvHkcHr_ usrwdk r&SdEkdifbl;vm;? 'g[m tifrwefrS
0rf;enf;p&maumif;wJh
tajctaejzpfygw,f?
'DvdktajccHtcGifhta&;awG
vdkcsifvdk
usrwdk
'Drdkua&pDv_yf&Sm;r_xJrSm yg0ifaewmyJ? 'Dvdk&nf&G,fcsufawGeJ usrwdk quf+yD;awmh vkyfoGm;rSmyJ?
'ga=umifhrdkvdk usrwdk rw&m;wJhtrdeftm%m zDqefw,fqdkwm/ 'Dvdk rw&m;wJh trdeftm%mawGudk
rzDqefvdk&Sdvdk&Sd&if wajz;ajz; usrwdkrSm &SdpkrJhpk tcGifhta&;av;awGawmifrS aysmufoGm;csnf&Jqdk+yD;awmh
,Hk=unfvdk zDqefjcif;jzpfygw,f? yHkESdyfxkwfa0cGifheJywfoufvdk&Sd&ifvnf; Edk0ifbmvuwnf;u usrwkd[m
w&m;0if owif;pmwckxkwfa0zdk awmif;qdkcJhygw,f? ray;cJhygbl;? aemuf+yD;awmhusvdk&Sd&ifvnf;
usrwdk[m pnf;urf;eJ/ pnf;eJ urf;eJ xkwfa0wJhudpPawGudk xkwfa0cJhw,f? tzJGcsKyf0ifrsm;twGuf
uefowfqdk+yD;awmh
usrwdk
xkwfa0cJhygw,f?
aemufqHk;usawmh
pmaypDppfa&;uae
tcGifhawmif;&r,fqdkvdk 'DvtwGif;rSmyJ usr&J rdefcGef;aumufEkwfcsufrsm; xkwfzdktwGuf oGm;+yD;awmh
pmaypDppfa&;udk usrwdkxJu cGifhawmif;cJhygw,f? bmrS rwHkjyefcJhygbl;? bmrS tajzray;cJhygbl;? usrwdk&J
pm&Gufpmwrf;awGudk
xkwfa0wJh
yHkESdyfpufwckudkvnf;
csdyfydwfcJhygw,f?
trsKd;rsKd;yJ
+cdrf;ajcmufvmw,fqkdwm awG&ygw,f? 'g e0wtaeeJ vGwfvyfpGm yHkESdyfxkwfa0cGifh ay;awmhrvdk/
usrwdku 'Dvdkvkyfvdkufvdkqdkawmh/ ay;awmhrvdkqdkvdk&Sd&if bmjzpfvdk tck wywfESpfywftwGif;uae+yD;rSm
1962 Oya't& usrwdk &Sdoifh&SdxdkufwJh tcGifhta&;awGudk ydwfyifwJhtrdefudk xkwfvdkufovJ? tJh'Dawmh
tajymu wrsKd;pDjzpfaew,f? tckwrsKd;ajym/ tckwrsK;d ajym? bmudkawmifrS usrwdk ,Hk&rSef;rodygbl;?
wu,fyJ ajyvnfapcsifw,fqdkvdk&Sd&if enf;wenf;yJ&Sdw,f? tJh'Dawmh 'g usr e0wudk 'Duae
ajymvdkufygw,f? wu,fyJajyvnfapcsifw,f/ wu,fyJ usrwdktzJGcsKyfeJ 'Drdkua&pDtiftm;pkeJ
e0w=um;rSm ajyvnfr_vdkcsifw,fqdkvdk&Sd&if aqG;aEG;yg/ ac:yg/ ac:yg? usrwdku atmufusaemufus
&Sdw,fqdk+yD; vHk;vHk; pdwfxJrSm rxm;ygbl;? tckvm qdkvdk&Sd&if tckoGm;ygr,f? aqG;aEG;r,f? wkdifyifr,f?
b,fvdkajyvnfatmifvkyf&rvJ? usrwdk ndE_dif;r,f? 'g[m EkdifiHa&;enf;yg? usrwdk[m EdkifiHa&;enf;udk
,Hk=unfygw,f?
'D
aemufESpfvtwGif;rSm
jzpfoGm;wJhudpPrsm;[m
EkdifiHa&;jy\emrsm;udk
vufeufeJajz&Sif;cJhvdk jzpfwmqdkwm usrwdk ,Hk=unfcsufjzpfygw,f? Zlvdkifv (7) &ufae/ Zlvkdif (19)
&ufae/ =o*kwfv (8) &ufae/ pufwifbmv (18) &ufae? 'Dta&;tcif;awG[m bmudkjyovJ?
usrwdkEkdifiHrSm EkdifiHa&;jy\emrsm;udk EkdifiHa&;enf;eJ rajz&Sif;bJeJ vufeufudkifenf;eJ ajz&Sif;cJhvdk
'kuQa&mufw,fqdkwm jywmyJ? tJh'Dawmh 'DvdkudpPrsKd;awG usrwdk vHk;vHk;rjzpfapcsifygbl;? EkdifiHa&;enf;eJyJ

ajz&Sif;csifygw,f? 'ga=umifh usrwdk trdeftm%mudk zDqefaewJh ae&mrSmawmifrS EkdifiHa&;enf;eJ


zDqefoGm;wmyJ? usrwdk jynfolvlxkudk ajymw,f? trsm;jynfol oabmrwlwJh trdeftm%m[lor#udk
wm0eft& zDqef=uyg? wm0eft& zDqef&r,f? vlwkdif;vlwkdif;rSm wm0ef&Sdw,f? vlwkdif;vlwkdif;rSm
tajccHvltcGifhta&;awGudk umuG,fzdk wm0ef&Sdw,f? 'Dtwdkif;yJ usrwdk ajymoGm;wmyJ? 'DtxJrSm qlylzdk
v_Haqmfwm
rygygbl;?
apmapmu
usrajymcJhwJhtwkdif;yJ?
ararhpsmyeudpPwkef;uawmh
qlylcsifwJhtpdwftydkif;awGudk usrwdk xdef;oGm;ygw,f? rvkyfygeJ/ 'g[m roifhawmfygbl;? tckvnf; usrwdk
xdef;oGm;rSmyJ?
usrwdkbufuawmh
usrwdk
trsKd;om;'Drdkua&pDtzJGcsKyfudkawmh
aumif;aumif;xdef;oGm;Ekdifygw,f?
usrwdk
trsKd;om;'Drkdua&pDtzJGcsKyf
vufwJG+yD;awmh
vkyfaewJhtzJGtpnf;rsm;/ ausmif;om;rsm;udkvnf; xdef;oGm;Ekdifygw,f? 'gayrJhvnf; tzsuform;awG
&Sdw,fqdkwmvnf; usrwdk odygw,f? 'Dtzsuform;awG[m 'Drkdua&pDudk rvkdvm;wJh
vlawGuxnfhxm;wJh tzsuform;vdkyJ usrwdk ,Hk=unfygw,f? b,fvdkyJjzpfjzpf/ b,favmufyJ
at;at;csrf;csrf;vkyfzdk ud;pm;/ ud;pm;/ wa,mufESpfa,mufu =um;0if+yD;awmh v_Haqmfvdkufvdk&Sd&if
jy\emwufwwfygw,f? 'gayrJhvnf; usrwdk tcktcsdefrSmqdk&if pepfwusvkyfxm;wma=umifh
'Djy\emawGudk xdef;oGm;EkdifwJh tajctaea&mufae+yDqdkwm usr xifygw,f? usrwdk
trsKd;om;'Drkdua&pDtzJGcsKyfeJ ndE_dif;wkdifyif+yD;awmh e0w u vkyfr,fqdk&if tm;vHk; tqifajyEkdifygw,f?
'Dawmh usr tm;vHk;cH+yD;awmh ajym&r,fqdk&if/ bmjzpfvdkqdkawmh owif;pmq&mrsm;uvnf;
ar;p&m&SdOD;rSmyg? tm;vHk;cH+yD;ajym&&if wyfrawmfyduJGa&;udk usr vHk;vHk;rvdkvm;ygbl;? wyfrawmfudk
*k%foduQm&Sd&SdeJ aeapcsifw,f? Auy eJ usrqdkwmvnf; vHk;vHk;tqufr&Sdygbl;? usr uGefjrLepf0g'udk
,Hkvnf;r,Hk=unfbl;? tm;vnf;tm;ray;bl;? uGefjrLepfenf;vrf;awGeJvnf; usrwdk vkyfaewmr[kwfbl;?
usrwdku 'Drdkua&pDenf;vrf;t& vkyfaewmyJ? usrwdk[m qlylv_Haqmfr_qdkwmudkvnf; 0goemrygygbl;?
qlylwmudkvnf; usrwdk rvdkvm;ygbl;? tm;vHk; at;at;csrf;csrf;/ pnf;urf;&Sd&SdeJ vdkcsifwJh
'Drdkua&pDyef;wdkifudk a&mufoGm;apcsifygw,f? usr[m pnf;urf;trsm;}uD; tav;xm;w,fqdkwm e0w
odygw,f? usr&JrdefcGef;awG 'DavmufawmifrS aphaphpyfpyf avhvmaew,fqdkvdk&Sd&if 'Davmufqdk&ifawmh
odaumif;yg+yD? t+rJyJ pnf;urf;&Sd&r,f/ pnf;urf;&Sd&r,fvdk usr ajymygw,f? nDnGwf&r,f?
pnf;urf;&Sd&r,f? wyfrawmfudk oufoufrJh/ tvum;oufouf ykwfcwfwm r&Sd&bl;qdkwm usr
c%c%ajymwJhudpPqdkwm usrrdefcGef;a[mif;awGudk 'DavmufawmifrS aphaphpyfpyfavhvmxm;wJh
e0wuawmh odrSmjzpfygw,f?
'gha=umifh ajyvnfr_ &Smapcsifw,f? wu,fyJ wkdif;jynftay:rSm apwemxm;w,f/ wu,fyJ
jynfolawGvdkcsifwJh vGwfvyf+yD;awmh w&m;r#wwJha&G;aumufyJGrsm; vkyfay;csifwJhqEN &Sdw,fqdkvdk&Sd&if
ndE_dif;yg? aqG;aEG;yg? wkdifyifyg? wzufowf ykwfcwfwdkufckdufwJh udpPawGuadk wmh rvkyfaeygeJvdk usr
ajymcsifygw,f?

23

jynfolvdkcsifwm atmifqef;vrf;pOf
1989 ck ZlvkdifwGif ajym=um;aom tmZmenfae tudrdefcGef;

* * *

usrwdktzJGcsKyfudk 'Dvdktm;ay;wJhtwGuf trsm;}uD;yJ aus;Zl;wifygw,f? tcktcsdefrSmqdkvdk&Sd&if


usrwdk&J vkyfief;awGudk trsKd;rsKd;yJ wdkufcdkufaew,fqdkwm trsm;od+yD;om; jzpfygw,f? 'gayrJh tck
'Dvdkjynfolvlxk}uD;[m pnf;urf;&Sd&SdeJ a&mufvmwmjrifwJhtwGufvnf; usr trsm;}uD;0rf;omw,f?
'DbufrSm vufeufudkifwyfawG r&SdwJhtwGufvnf; usrwdk trsm;}uD;yJ 0rf;omygw,f? usrwdk
t+rJyJajymygw,f?
vufeufukdifwyfrsm;
r&Sd&if
jynfolvlxk[m
at;at;csrf;csrf;&Sdygw,f?
vufeufudkifwyfrsm;
a&mufrSom
v_yfv_yf&Sm;&Sm;&Sdwmyg?
'ga=umifh
e0w
taeeJ
wyfrawmfom;rsm;udkvnf; oufomapcsifw,f/ jynfolvlxkudkvnf; pdwfoufomapcsifw,f
qdkvdk&Sd&ifawmh usrwdk pnf;Hk;pka0;wJhae&mrSm vufeufudkifwyfzJGrsm;udk rv$wfzdkqdkwm tifrwefrS
ta&;}uD;ygw,f? tcktcsdefrSm usrwdku rw&m;wJhtrdeftm%mrsm;/ trsm;jynfol oabmrwlwJh
trdeftm%mrsm; zDqefa&;eJywfoufvdk trsKd;rsKd; wdkufcdkufajymqdkaeygw,f? 'Dvdk rw&m;wJh
trdeftm%mrsm; zDqefw,fqdkwm Auy qefw,fvdk ajymygw,f? 'g[m r[kwfygbl;?
rw&m;wJhtrdeftm%mrsm; zDqefw,fqdkwm AdkvfcsKyfatmifqef;vrf;pOfjzpfygw,f? usr 'DudpPudk
&Sif;jyyghr,f?
ppf+yD;wJhtcg +Adwdo#e,fcsJtpdk;&uae+yD;awmh vGwfvyfa&;&atmifvdk wdkufae&wJhtcsdefrSm
rw&m;wJh trdeftm%mrsm;udk zDqef&r,fqdk+yD;awmh azazwdk zqyv uae+yD;awmh ajymcJhygw,f?
'Dtwdkif;yJ aqmif&GufcJhygw,f? 1946 ckESpfrmS qdkvdk&Sd&if 'Dvdk rw&m;wJhtrdeftm%mrsm;
zDqef&r,fqdkwm[m zqyv nDvmcHrSmudk ajymoGm;ygw,f? jynfolvlxk&J vGwfvyfpGm a[majymydkifcGifh/
pnf;Hk;ydkifcGifh/ pDwef;vrf;av#mufydkifcGifhudk csKyfcs,fwJh +Adwdo#tpdk;&&J tm%mudk zDqefw,fqdk+yD;awmh
azazukd,fwkdifyJ ajymoGm;ygw,f? 'Dawmh usrwdktaeeJ rw&m;wJhtrdeftm%mrsm; zDqefwm/
jynfolvlxk&J
vGwfvyfr_tcGifhta&;awGudk
csKyfcs,fwJh
trdeftm%mrsm;
zDqefwm[m
atmifqef;vrf;pOft& vkyfw,fqdkwm usr e0wukd ajymjycsifygw,f? tcktcsdefrSm e0wtaeeJ
qHk;jzwfzdk[m wckyJ&Sdygw,f? atmifqef;vrf;pOfudk vdkufrSmvm;/ ae0if;&J rqv vrf;pOfudk vdkufrSmvm;?
'gyJ usr ar;&rSmyJ? jynfolvlxkudk vufeuftm;udk;eJ ESdrfeif;w,fqdkwm[m atmifqef;vrf;pOf
r[kwfygbl;? jynfolvlxk&J &oifh&xdkufwJh tcGifhta&;rsm;udk zdESdyfw,f/ [efwm;w,fqdkwmvnf;
atmifqef;vrf;pOf r[kwfygbl;? zqyvtaeeJ +Adwdo#e,fcsJtpdk;&&J rw&m;whJ trdeftm%mrsm;udk
zDqefaewJhtcsdefrSm jynfolvlxk[m tckxuf ydk+yD;awmh trsm;}uD; tcGifhta&;awG&Sdygw,f?
'gudk usr axmufjyr,f? tJ'Dwkef;uqdkvdk&Sd&if owif;pmawG[m vGwfvGwfvyfvyf
yHkESdyfxkwfa0ykdifcGifh&Sdw,f? tJh'DvdktcsdefrSmawmifrS vGwfvGwfvyfvyf jynfolvlxktaeeJ a[majym/
pDwef;vrf;av#mufykdifcGifh r&Sdvdkqdk+yD; azaz[m zqyvudk OD;aqmif+yD;awmh rw&m;wJh trdeftm%mrsm;udk
zDqef&r,fqdk+yD;awmh aqmf=ocJhygw,f? 'DtcsdefrSm usrwdk jrefrmEkdifiHrSm jrefrmawGtkyfpdk;wJhtcsdefrS
vGwfvyfpGm yHkESdyfxkwfa0ydkifcGifhawmifrS r&Sdbl;? 'DtcGifhta&;qdkwmvnf; w&m;Oya't& &Sdygw,f? 1962
ckESpf
yHkESdyfxkwfa0ydkifcGifh
Oya't&qdkvdk&Sd&if
EdkifiHa&;tzJGtpnf;rsm;[m
vGwfvGwfvyfvyf
yHkESdyfxkwfa0ydkifcGifh&Sdygw,f? 'Dvdk&SdwJh tcGifhta&;awGudk [efwm;wJhtrdeftm%mudk usrwdk zDqefaewmyJ?
'DtcsdefrSmqdkvdk&Sd&if
tmZmenfaetudtcsdef
jzpfygw,f?
aemuftywfqdkvdk&Sd&if
tmZmenfaejzpfw,f?
tmZmenfae[m
bmvJ?
vufeuftm;udk;eJ
EkdifiHa&;jy\emudk
ajz&Sif;wJhaewaeyJ? OD;apmtaeeJ EkdifiHa&;tm%mudk vdkcsifvGef;tm;}uD;vdk EkdifiHa&;enf;eJ
r,lEkdifwJhtcgusawmh vufeufenf;eJ ,lr,fqdk+yD;awmh ud;pm;vdkufwmyJ? 'gayrJh ratmifjrifcJhygbl;?
aemufqHk;usawmh b,fvdkyJ vufeuftm;udk;/ vufeuftm;udk; jynfolvlxk&J axmufcHr_r&SdwJh
pepfrSefor#[m usqHk;&rSmjzpfygw,f?
tmZmenfaeeJywfoufvdkvnf; usr eJeJajymcsifygw,f? tckqdkvdk&Sd&if e0w taeeJ
EkdifiHa&;tzJGtpnf;rsm;[m (10) a,mufpD/ (10) a,mufpD oGm;Edkifw,f/ 'Dvkd pm&if;ay;+yD;awmh oGm;ygvdk

ajymygw,f? usrwdk trsKd;om;'Drdkua&pDtzJGcsKyftaeeJ 'Dvdkuefowfjcif;udk usrwdk vHk;vHk;vufrcHygbl;?


'Dvdkuefowfwm[m tmZmenfacgif;aqmif}uD;rsm;udk jynfolvlxku v_dufv_dufvSJvSJ *g&0ywmudk
rvdkvm;vdkvm;vdk usr jyef+yD;awmh ar;&rSmyJ? usrwdk vlxktaeeJ vGwfvGwfvyfvyf 'DtcsdefrSm
tmZmenfacgif;aqmif}uD;rsm;udk *g&0yEkdif&r,f/ tav;yEkdif&r,f? usrvnf; jynfolvlxk
vGwfvGwfvyfvyf oGm;+yD;awmh *g&0yEdkifwJh tajctaersKd;udk vdkvm;ygw,f?
tckqdkvdk&Sd&if 'DtmZmenfaeeJywfoufvdk usrwdkvlxk[m tzJGcsKyfu b,fvdktpDtpOf&SdvJvdk
odaecsifr,fvdk xifygw,f? usrwdkuawmh jynfolvlxk vGwfvGwfvyfvyf pDwef;+yD;awmh
tmZmenfukef;udk oGm;+yD;awmh tav;y&r,fh tajctaeudk usrwdk OD;wnfygw,f? 'Dvdkvkyfwm[m
qlylcsifvdkvnf; r[kwfygbl;? azazajymcJhwJhtwkdif;yJ? 1946 ckESpfwkef;u +Adwdo#tpdk;&udk ajymcJhygw,f?
usKyfwdk[m qlyljcif; rvdkcsifygbl;? rqlylcsifygbl;? 'ga=umifhrdkvdk tcGifhta&;awGudk rcsKyfcs,fygeJ?
tcGifhta&;awGudk csKyfcs,fwJhvlrsm;uom qlylatmif v_Haqmfjcif;jzpfygw,f? tmZmenfaeusvdk&Sd&if
usrwdktm;vHk;[m at;at;csrf;csrf;eJ tmZmenfukef;udk csDwufoGm;+yD;awmh tav;yzdk jzpfygw,f?
bmrS qlylzdk r[kwfbl;/ v_Haqmfzdk r[kwfbl;/ auG;a=umfzdk r[kwfygbl;? usrwdk vkyfp&m&Sdwmudk
tmZmenfukef;usrS vkyfrSmyg? *g&0yr,f/ tav;yr,f/ wkdifwnfcsifvnf; wkdifwnfEdkifygw,f?
'Dawmh tmZmenfaerSm jynfolvlxktm;vHk;[m wnDwnGwfwnf;eJ atmifqef;vrf;pOfudk
axmufcHw,fqdkwm jy=uyg? 'g[m tifrwefrS ta&;}uD;ygw,f? e0weJ wyfrawmftaeeJ azazhudk
wyfrawmf&J zcif}uD;/ zcif}uD; ajym+yD;awmh azazh&J n$ef=um;csufrsm;t& vdkufem=uygvdk usr ajym&rSmyJ?
yg;pyfuawmh zcif}uD;/ zcif}uD; ajymae+yD;awmh vufuawmh wjcm;vkyfckdif;wm vkyfaevdk rjzpfygbl;? 'gudk
usrwdk jynfolvlxktm;vHk; oabmaygufapcsifygw,f?
tck e0w vkyfyHkvkyfenf;awGuawmh atmifqef;vrf;pOfeJ rudkufnDygbl;? azaz[m ndE_dif;/
aqG;aEG;/ wkdifyifzdk tifrwefrS vdkvm;cJhygw,f? +Adwdo#e,fcsJtpdk;&udkvnf; ndE_dif;yg/ aqG;aEG;ygqdk+yD;
ajymcJhygw,f? bk&ifcH a':refprpf[m ppf+yD;cgp jyefvmwJhtcgwkef;u 'DvdkndE_dif;/ aqG;aEG;/ wdkifyifjcif;udk
rvdkvm;ygbl;? aemufawmhrS rjzpfomvdkqdk+yD;awmh aqG;aEG;/ ndE_dif;/ wdkifyifoGm;wmjzpfygw,f? 'Dvdk
vlrsKd;jcm;tpdk;&uawmifrS aqG;aEG;Ekdif&if/ ndE_dif;Ekdif&if bmjzpfvdk e0w u usrwdkeJ raqG;aEG;Ekdif/
rwdkifyifEkdif&wmvJ? vlrsKd;jcm;e,fcsJtpkd;&avmufrS oabmxm;r}uD;Edkifbl;vm;? 'g usrwdk ar;&rSmyJ?
tJ'Dwkef;u bk&ifcH[mvnf; e0w usrwdkudk wdkufcdkufovdk azazhudkvnf; wdkufcdkufcJhw,f?
raqG;aEG;csifbl;qdkwmvnf; ajymcJhw,f? 'Dvdk rdefcGef;rsm;udk ajymvdk&Sd&if zrf;r,f/ qD;r,fqdk+yD;awmhvnf;
+cdrf;ajcmufcJhw,f? tck e0w u b,fhES,fh e,fcsJtpdk;&&J yHkomeftwdkif; xyfaewmvJ?
e,fcsJtpdk;&xufawmifrS qdk;ygao;w,f? rSefrSefajym&vdk&Sd&ifawmh? 'DtcsdefrSm e0weJ wyfrawmf[m
jyef+yD;awmh qifjcifygawmh? atmifqef;vrf;pOfuae+yD;awmh jynfolvlxkeJ vufwJG+yD;awmh
csDwufoGm;rvm;? rSm;aewJh ae0if; rqv vrf;pOfeJyJ quf+yD;awmh oGm;rvm;?
tckqdkvdk&Sdvdk&Sd&if AdkvfcsKyfatmifqef;&J rdefcGef;aumufEkwfcsufrsm;qdk+yD;awmh owif;pmxJrSm
xnfhygw,f? ESpfckawmh xGufvm+yD? tJh'D[mukd usr eJeJaxmufjycsifygw,f?
tpdk;&t&mxrf;/
tr_xrf;awG[m
rdrdwdktay:udk
w&m;ojzifh
usa&mufvmwJh
wm0ef0wW&m;awGudk
vlxkeJ
wkdif;jynf&J
rsufESmudk
axmufxm;+yD;
jywfjywfom;om;
aqmif&Guf=uapcsifw,f? w&m;ojzifhqdkwm ygygw,f? w&m;ojzifhqdkwm tifrwefrS ta&;}uD;ygw,f?
azaz[m w&m;ojzifh vkyfapcsifwJhqENawG trsm;}uD;&Sdw,f? tJh'Dawmh 'DvdkrS jywfjywfom;om;
raqmif&Guf0Hh=u&ifvnf; aqmif&Guf0HhwJhvlawGudk ae&mz,fay;=uapcsifw,f? 'Dtwdkif;yJ usr ajym&rSmyJ?
w&m;r#r#wweJ jynfol&JtusKd;udk jywfjywfom;om; raqmif&Guf0Hh&J&if aqmif&Guf0HhwJhvlawGudk
ae&mjrefjrefz,fay;yg? 'grSyJ at;rSmyJ? tpdk;&tr_xrf;/ t&mxrf;qdkwm trSefpifppfawmh udk,fh0wW&m;udk
ausyGefatmif xrf;aqmifzdkyJ?

AdkvfcsKyf}uD;apmarmif ajymoGm;ygw,f? wyfrawmf[mvnf; 0efxrf;awGyJwJh? tJhawmh


0efxrf;rsm;[m udk,fh&J 0wW&m;udk ausyGefatmif xrf;yg? wyfrawmf&Jwm0ef[m jynfolvlxkudk
umuG,fzdk/ apmifha&Smufzdk jzpfygw,f? jynfolvlxkudk ypfowfzdk r[kwfygbl;qdkwm 'Duae usrwdk
ajym&rSmyJ?
'Dvdk
usr
ajym&jcif;ta=umif;[m
AdkvfcsKyf}uD;apmarmif&J
rdefcGef;[m
oG,f0dkufaomenf;tm;jzifh jynfolvlxkudk +cdrf;ajcmufw,fvdk usr em;vnfvdk ajym&wmyg?
igwdkaeapcsifovdk raevdk&Sdvdk&Sd&if ypfowfr,fqdkwJh oabmxm;a&mufygw,f? 'gudk usr eJeJrS
vufrcHEkdifygbl;?
jynfolvlxk[m tpdk;& aeapcsifovdkaezdk r[kwfygbl;? tpdk;&rsm;[m jynfolvlxk aeapcsifovdk
aezdk jzpfygw,f? raeuqdkvdk&Sd&ifvnf; ygygw,f? vkyfom;jynfolaepOfxJrSm azazh&J
rdefcGef;aumufEkwfcsufwck/ EkdifiHa&;tm%mudk w&m;aomenf;rsm;xJu rnfonfhenf;ESifhrqdk w&m;twdkif;
vkyf=uygwJh? w&m;aomenf;rsm;wJh? usrwdk w&m;aomenf;eJ vkyfaewmyJ? usrwdk ajym+yD;+yD? tJh'D[mudk
e0w &J owif;pm&Sif;vif;yJGrSmawmif ygygw,f? usrwdk[m rw&m;wJh trdeftm%mawGudk
zDqefaewmyg? w&m;aomenf;eJ EkdifiHa&;tm%mudkawmifrS usrwdk[m &atmifvkyfaewm r[kwfygbl;?
w&m;aomenf;eJ EkdifiHa&;jy\emrsm;udk ajz&Sif;zdk ud;pm;aewmjzpfygw,f? tJh'Dawmh 'DvdkvkyfwJhvlawGudk
w&m;Oya'eJ avsmfnDpGm usaemfwdku tpGrf;ukefumuG,fay;rnfwJh? b,frSmvJ w&m;Oya'eJ
avsmfnDpGm usrwdkudk umuG,fay;aewm? usrwdktzJGcsKyf0ifawGeJ jynfolvlxkudk rw&m;wJhenf;awGeJ
zrf;qD;aew,f? rw&m;wJhenf;awGeJ zrf;qD;aeHkwifru usrwdktzJGcsKyf&J twGif;a&;r;jzpfwJh
OD;0if;wifqdkvdk&Sd&if w&m;Oya't& tmrcH ay;&r,fqdkwJh tr_rSmawmifrS w&m;Oya'udk azmufcsKd;+yD;awmh
tmrcH ray;bl;? 'Dawmh usrwdkudk rw&m;wJhenf;awGeJ tkyfpdk;aevdk/ w&m;wJhenf;awGeJ umuG,fr_
ray;aevdk usrwdk[m rw&m;wJh trdeftm%mudk zDqefae&wmyJ? 'Dvdk rw&m;wJhtrdeftm%mawGudk
zDqefwJhae&mrSm usrwdk[m at;at;csrf;csrf;/ pnf;urf;&Sd&SdeJ vkyfoGm;r,fqdkwmvnf; xyfwvJvJ
ajymygw,f? 'Dvdk xyfwvJvJajymaewJhtxJu oabmraygufwmawmh raygufcsifvdkbJvdk usr
xifygw,f?
wyfrawmfeJywfoufvdkvnf;
wyfrawmfom;rsm;[m
yifyifyef;yef;
a&Swef;rSm
wkduf&w,fqdkwmudk c%c% ajymygw,f? a&Swef;rSm yifyifyef;yef;wdkuf&w,f? aemufwef;rSm
vHkcHa&;vkyf&w,f? vHkcHa&;twGuf usrwdk trsKd;om;'Drkdua&pDtzJGcsKyfu wm0ef,lay;ygw,f?
wyfrawmfom;rsm; at;at;aq;aq; aeyg? 'Dvdk jynfolvlxktpnf;ta0;awG vkyfwJhtcgusvdk&Sd&if
pnf;urf;xdef;odrf;a&;/ vHkcHa&;twGuf usrwdk wm0efcH&Jw,f? wyfrawmfom;awGudk bmrS
'kuQray;csifygbl;? at;at;aq;aq; wyfwef;vsm;xJrSm 0if=uyg?
tJh'Dvkdaer,fqdk&if wyfrawmfom;awGvnf; oufomw,f/ usrwdk jynfolvlxkvnf;
oufomw,f/ wyfrawmftwGufvnf; trsm;}uD;*k%foduQm&Sdygw,f? wyfrawmfqdkwm rvkyfoifh/
rvkyfxdkufwJhudpPawG vkyfaevdk&Sd&if *k%foduQm trsm;}uD;yJ usygw,f? 'Dvkd *k%foduQmusapwJhudpPawGudk
quf+yD;awmh rvkyfygeJ? AdkvfcsKyf}uD;apmarmifeJ e0w taeeJ wu,fyJ wyfrawmfom;awGtay:rSm
apwem&Sdw,fqdkvdk&Sd&if wyfrawmfom;awG zwfzwfarmaeatmifvkd wrdvHk;udk vSnfhvnf+yD;awmh
jynfolvlxkudk r+cdrf;ajcmufckdif;ygeJ?
tmZmenfaeudpPeJywfoufvdkvnf; usrwdk&J jynfolvlxk[m vufeufudkifwyfrsm;
r&Sdbl;qdkvdk&Sd&if tm;vHk; at;at;csrf;csrf;/ pnf;urf;&Sd&SdeJ jzpfap&r,fvdk usr tmrcH&Jygw,f?
vufeufudkifwyfrsm;&SdrSom v_yfv_yf&Sm;&Sm;jzpfwmyg? 'Dawmh usr 'Duae+yD;awmh usreJ raqG;aEG;/
rndE_dif;/ rwdkifyifcsifwJh e0wudk 'DuaeyJ ajym&rSmyJ? tmZmenfaerSm pnf;urf;&Sd&Sd/
at;at;csrf;csrf;jzpfzdktwGuf vufeufudkifwyfrsm; rcsxm;ygeJ? a0;a0;uae+yD;awmh ae=uyg?

aemufwckvnf; usr ajymcsifygw,f? 'D e0w tpdk;&vufxufrSm ydk+yD;awmh tmZmenfaeudk *k%f&Sd&SdeJ


vkyfoGm;r,fvdk ajymygw,f?
tmZmenfaeeJywfouf+yD; usr pOf;pm;ygw,f? orw}uD; ref;0if;armif vufxufwkef;u
jynfaxmifpktpdk;&vufxufwkef;uayghav/
jynfaxmifpkygwDtpdk;&vufxufwkef;u
qdkvdk&Sd&if
tmZmenfaeudk orw}uD; OD;0if;armifudk,fwkdif wufa&mufygw,f? aemufydkif; rqvtpdk;& wuf+yD;awmh
wajz;/ wajz; orwuae 0ef}uD;csKyf/ 0ef}uD;csKyfuae aemufqHk;usawmh 0ef}uD;wa,mufyJ
tmZmenfaetcrf;tem;udk wufygw,f? 'g[m bmoabmvJvdk usrwdk ar;&rSmyJ? waeeJwae
tmZmenfacgif;aqmif}uD;awG&J uudk arS;rSdefzdk wrifoufoufvkyfwmvm;? 'DvdkvkyfcsifwJh
pdwfawGuawmh OD;ae0if;&J pdwfawGyJvdk usr xifygw,f? 'Dawmh wu,fyJ atmifqef;vrf;pOfudk
vkyfcsifw,f? wu,fyJ wyfrawmf&J zcif[m AdkvfcsKyfatmifqef;yg qdkwmudk em;vnfw,fqdkvdk&Sd&if
bmjzpfvdk tmZmenfaerSm wyfrawmfu =unf;/ a&/ av (OD;pD;csKyf) awGu tav;ryovJ? usr
ar;&rSmyJ? wyfrawmf&J zcifyJ? wyfrawmfuvm+yD;awmh tav;y&rSmaygh?
tJhawmh wu,fyJ zcifqdkwm em;vnfw,fqdkvdk&Sd&if =unf;/ a&/ av OD;pD;csKyfrsm;
tm;vHk;wuf+yD;awmh tmZmenfaerSm tav;yyg? AdkvfcsKyf}uD;apmarmifudk,fwkdifvnf; wuf+yD;awmh
tav;yyg? tJh'D[mudk =unfh/ jynfolvlxk 'gudk avhvm=uyg? tmZmenfaeus&if b,folawG
oGm;+yD;awmh
tmZmenfacgif;aqmif}uD;awGudk
tav;yovJ?
b,favmuf
tmZmenfacgif;aqmif}uD;awGudk av;pm;ovJqdkwm jynfolvlxk oHk;oyf=unfh=uyg? tJh'DawmhrS
odygvdrfhr,f? usrwdktaeeJawmh tmZmenfacgif;aqmif}uD;rsm;udk av;pm;aomtm;jzifh csDwuf+yD;awmh
tav;yrSmyJ? 'gudkvnf; usr[m e0weJ ndE_dif;/ aqG;aEG;/ wkdifyif+yD;awmh vkyfcsifygw,f? 'gayrJh tcktxd
rndE_dif;bl;/ raqG;aEG;bl;/ rwkdifyifbl;qdk+yD;awmh bl;}uD;yJ jiif;aewmyJ?
tcktcsdefrSmqdkvdk&Sd&if usrwdk EkdifiHrSm jy\emawG trsm;}uD;&SdwJhtxJrSm qefjy\em[m
tifrwefrS }uD;ygw,f? 'Djy\emeJywfoufvdk usrwdk EdkifiHa&;tzJGtpnf;awGuyJ vkyfvkd
qefaps;}uD;ovdkvdk/ qefr&Sdovdkvdk ajymaeygw,f? tJh'Dawmh 'D[mudkawmh usrwdk ajymcsifygw,f?
tpdk;&&J vufxJrSm qefawG&Sdygw,f? wu,fyJ qefjy\emudk ajyvnfapcsifvdk&Sd&if tpdk;&[m
vkyfEkdifygw,f? e0w u vkyfvdkufyg? e0w vufxJrSm&SdwJh qefawGudk jzefjzL;vdkufr,fqdkvdk&Sd&if
'Dwkdif;jynfrSm qefjy\emrwufygbl;? qefjy\emudk wu,fyJ ajz&Sif;csif&if e0wrSm ajz&Sif;EdkifwJh
pGrf;tif&Sdw,f? rajz&Sif;csifvdkom rajz&Sif;wmyJ? usrwdk EkdifiHa&;tzJGtpnf;awGeJ bmrS rqkdifbl;?
'DEdkifiHa&;tzJGtpnf;awGtxJrSm qef0,f+yD;awmh odkavSmifEkdifwJh taetxm;&Sdwm/ ydkufqH&Sdwm wpn
wckyJ &Sdygw,f? 'Dawmh qefawG 0,f+yD;awmh odkavSmif+yD;awmh qefaps;wufatmifvkyfwJh tzJGtpnf;
EkdifiHa&;tzJGtpnf;[m b,f[mvJvdk &Smvdkufvdk&Sd&ifawmh wpn wckyJ awGrSmyJ? tJh'Dawmh e0wtaeeJ
'Dvkdqefaps;}uD;atmifvkyfwJh tzJGtpnf;awGudk rauseyfvdk&Sd&ifawmh wpnudk ta&;,loifhw,fvdk usr
xifygw,f?
tck ar;cGef;av;awG wufvmygw,f? wufvmwJh ar;cGef;xJrSm AdkvfcsKyf}uD;apmarmifuae+yD;awmh
ol&JrdefcGef;rSm usr[m wcgwkef;u (2) ESpfavmuf=umrS a&G;aumufyJGrsm;jzpfEkdifw,fvdk ajymoGm;w,fvdk
qdkygw,f? usr tJh'Dwkef;u ajymcJhwm rSefygw,f? usr 0efcHygw,f? usr b,fawmhrS vdrfrajymygbl;?
[kwfw,f? tJh'Dwkef;u u|HajymcJhw,f? wu,f ygwDrsm; awmifhawmifhwif;wif; jzpfatmifvdk
axmifzdkqdkwm tenf;qHk; (2) ESpfavmuf vdkr,f/ 'gvnf; rSefwJhtwdkif;yJ? tcktcsdefrSmqdkvdk&Sd&if usrwdk
trsKd;om;'Drdkua&pDtzJGcsKyfaum/ wjcm;EkdifiHa&;tzJGtpnf;awGaum zJGpnf;wJhae&mrSm yDjyifoifhoavmuf
ryDjyifao;bl;? tcsdefurS r&Sdao;bJ? 'gayrJhvnf; 'DavmufawmifrS jynfolvlxk 'kuQa&mufaewJh
tcgusvdk&Sd&if ydk+yD;awmh jrefjrefqefqef a&G;aumufyJGawG vkyfoifhw,fvdk usrwkd xifygw,f? 'Dvdk
a&G;aumufyJGawG jrefjrefqefqefvkyfrS jynfolvlxk oufomrSmyJ? tJ'Dawmh usr tJ'Dwkef;u (2)

ESpf=umatmif apmifh&w,fvdk ajymcJh&if usr rSm;ygw,f? usr 0efcHw,f? tcktcsdefrSmawmh usr


jrifwmuawmh tjrefqHk; a&G;aumufyJGawG vkyfay;zdk vdkygw,f? 'Dawmh usrbufu rSm;vdk&Sd&if usr 0efcHzdk
0efrav;ygbl;? 0efcHyghr,f? e0wbufuvnf; trSm;t,Gif;awG&Sdvdk&Sd&if 0efcHygvdk usru
awmif;yefcsifygw,f?
'gayrJh bmyJajymajym a&G;aumufyJGawGjzpfwJh tcsdefusvdk&Sd&ifawmh usr ajymwJhtcsdefuae (2)
ESpfavmufeD;yg;awmh jzpfoGm;yg+yD? tJh'Dawmh odyfvnf; usr rSm;w,fvdkawmh rqdkEdkifbl;aygh? usrwdk
EdkifiHa&;vkyfwJhae&mrSm rrSm;wJhvlqdkwm r&Sdygbl;? ta&;}uD;wmu rSm;vdk&Sd&if 0efcH&r,f? jyef+yD;awmh
jyif&r,f? tckjy\emu e0w u ae+yD;awmh trSm;qdkwm[m b,fawmhrS r&Sdbl;vdkqdk+yD;awmh
xm;aewmyJ? b,fawmhrS rSm;w,f&,fvdk r0efcb
H l;? vl}uD;wa,muftaeeJ/ txl;ojzifh vufeuf/
tm%mudk udkifxm;wJh vl}uD;rsm;taeeJ usKyfwdkawmh rSm;w,fAsmvdk 0efcHvdkuf&if b,favmuf
*k%foduQm&SdovJ? jynfolvlxk[m b,favmuf av;pm;oGm;rvJ? 'gawGudk rpOf;pm;=ubl;?
tcktcsdefusawmh 'Dvdk usKyfwdkrSm;w,fvdk r0efcHbJeJ usKyfwdkvufxJrSm aoewf&Sdw,fcsnf;yJ
ajymaewmyJ? 'g tifrwefrS roifhawmfwJh udpPawGyg?
'gvnf; ckeudpPa=umifh ar;wmyJeJ wlw,f? c%av;aemf? tmZmenfae csDwuftav;y&m
tift,f'D trnfryg0ifI jynfolrsm; odkavm/ odkavm jzpfaeonfudk &Sif;vif;ay;&ef wJh? usrwdku
q,fa,mufxJeJawmh rcsDwufygbl;? q,fa,mufxJeJ usrwdkacgif;aqmif}uD;rsm;udk tav;ywm[m
apmfum;&ma&mufw,fvdk xifvdk q,fa,mufxJeJ usrwdk rcsDwufygbl;?
uif;vGwfcGifhrSwfyHkwifwJh tift,f'Doabmxm;udk &Sif;vif;ay;yg wJh? usrwdkoabm
apmapmu ajymcJh+yD;yg+yD? 1962 ckESpf w&m;Oya't& yHkESdyfxkwfa0cGifhOya't&qdk&if usrwdktm;vHk;[m
vGwfvGwfvyfvyf xkwfa0ydkifcGifh&Sdw,f? 'ga=umifhrdkvdk vGwfvGwfvyfvyf yHkESdyfxkwfa0cGifhr&Sdbl;qdkwJh
trdeftm%m rw&m;wm? usrwdk vGwfvGwfvyfvyf yHkESdyfxkwfa0wmu rw&m;wm r[kwfygbl;?
'ga=umifhrdkvdk uif;vGwfcGifhqdkwm usrwdk &Sdxdkufygw,f? avhvmzdktwGuf av#mufv$mawGawmifrS
oGm;+yD;awmh
,l=unfhvdkufygw,f?
b,fvdkuif;vGwfcGifh[m
awmif;oifh/
rawmif;oifh/
uif;vGwfcGifhawmif;wJhae&mrSm rw&m;wJh trdeftm%mawGygw,fqdkwm usrwdk jrifygw,f? usrwdk&J
EdkifiHa&;tcGifhta&;awGudk csKyfcs,fwJh 0efcHcsufawGudk vufrSwfxdk;ckdif;xm;w,fqdkwm jrifygw,f?
'ga=umifhrdkvdk usrwdk 'D0efcHcsufawGudkvnf; rxdk;Ekdifbl;? uif;vGwfciG fhvnf; usrwdk rawmif;Ekdifbl;?
trsKd;om;'Drdkua&pDtzJGcsKyfrS tm%m&&Sdygu jynfwGif;ppfudk rnfodk oabmxm;ygovJ wJh?
jynfwGif;ppfudk uif;+idrf;atmif/ +yD;+idrf;atmif rvkyfcJhwmuawmh rqvyJ? usrwdkuawmh 'Drdkua&pDtpdk;&
wufvdk&Sd&if jynfwGif;ppf uif;+idrf;oGm;atmifvdk EdkifiHa&;enf;awG &Sm&r,f? vufeufenf;eJ
tESpfav;q,fausmf ud;pm;cJhwm jynfwGif;ppf[m r+yD;cJhbl;? usrwdk EkdifiHa&;enf;eJyJ &Smr,f?
apwemrSefvdk EkdifiHa&;enf;eJvnf; &Smvdk&r,fvdk usrwdk ,Hk=unfygw,f? tck wyfrawmfom;rsm;[m
yifyef;aewm/ a&Swef;rSm aoae&wm/ ysufpD;ae&wm[m 'D jynfwGif;ppfa=umifhyJ? 'DjynfwGif;ppf
jzpfay:vmwm[mvnf; jynfolvlxka=umifh r[kwfygbl;? jynfwGif;ppf ruif;+idrf;wmvnf;
jynfolvlxka=umifh r[kwfygbl;? rqvtpdk;&[m apwemrSefrSefeJ jynfwGif;ppf uif;+idrf;a&;twGuf
rvkyfcJhvdk jzpfygw,f? 'Drkdua&pDtpdk;&vufatmufrSmawmh 'Djy\emudk EkdifiHa&;enf;eJyJ ajz&Sif;&rSmyJ?
ppftpdk;&u tvkyform;rsm;/ 0efxrf;rsm;udk EdkifiHa&;rvkyfatmif wm;qD;zdESdyfr_rsm;udk bma=umifh
&Sif;vif;zGifhcsjcif; ryao;ygovJ? if;Oya'rsm;[m vGwfvyfa&;&+yD; Oya'vm;/ u|efoabmufacwfu
Oya'vm; ajz=um;ay;yg&ef? u|efoabmufacwfu 0efxrf;rsm;[m EkdifiHa&;vkyfydkifcGifh&Sdw,f?
e0wacwfusrS
0efxrf;rsm;[m
EdkifiHa&;vkyfydkifcGifhr&Sdwm?
tJh'Dawmh
[dkt&ifwkef;u
u|efoabmufacwfqdk&if 'gudk bmacwfvdk ac:&rSef;awmif rodawmhbl;?

ppftpdk;&u vuf&SdaumufcHaewm tcGeftwkyfrsm; 200 &mcdkifE_ef; wdk;jrifhaumufcHaejcif;udk


bma=umifh zGifhcswdkufyJGr0ifao;ovJ wJh? ckajymvdkufwm wdkufyJG0if&rSmaygh? jynfolvlxkudk ESdyfpufcsifvdk
'D tcGeftaumufrsm;udk wdk;jrifhaumufcHaewmvm;? 'grSr[kwf e0w[m 'DavmufawmifrSyJ rJGaevdk
tcGefawG jrifhwifae&wmvm;? tJh'Dawmh e0w u rJGawaevdkqdkvdk&Sd&if jynfolvlxkvnf; rJGawaewmyJ?
b0wlcsif;yJ? trJGtawcHygvdk usr ajym&rSmyJ? jynfolvlxkudk ESdyfpufcsifvdk 'DtcGefawG
jrifhw,fqdkvdk&Sd&ifawmh 'D e0w&J apwemrrSefbl;qdkwm &Sif;aewmyJ? jynfolvlxkudk ESdyfpufzdk tpdk;&vm;?
jynfolvlxkudk ulnDzdk tpdk;&vm;? e0w[m qHk;jzwfyg? jynfolvlxkudk wu,fyJ ulnDcsifwJh apwem&Sd&if/
jynfolvlxktay:rSm
=uifemwJhpdwfawG
&Sdvdk&Sd&if
tcktcsdefrSm
trsKd;rsKd;EdkifiHa&;enf;awGeJ
zdpD;ESdyfpufwJhtjyif
pD;yGm;a&;bufuvnf;
ydk+yD;awmh
wif;usyfatmifvdk/
toufarG;0rf;ausmif;bufuvnf; ydk+yD;pdwfnpfatmifvdk tcGeftaumufudk rjrifhwifygeJvdk usrwdk
ajym&rSmyJ?
trsKd;om;'Drkdua&pDtzJGcsKyfrSm t"du &efolESpfOD;&Sdygw,fwJh? trsKd;om;'Drdkua&pDtzJGcsKyf&J
&efol[m ppfrSefwJh 'Drdkua&pDudkvdv
k m;wJh jynfolawG&J &efolvdk em;vnfygw,f? eHygwfwpf&efol[m
trsm;jynfolvlxk od+yD;om;jzpfwJh OD;ae0if; trdeftm%mudk vufcHusifhoHk;aewJh ppft&m&SdtcsKd
jzpfygw,f?
eHygwfESpf&efoluawmh
trsKd;om;'Drdkua&pDtzJGcsKyf&J
tvHawmfatmufrSm
'Drdkua&pDauG;a=umfoHrsm;udk vufoD;vufarmif;wef;+yD; atmfaewJh tacsmiform;awG jzpfygw,f?
'gvnf; rSefygw,f? usrwdk tzJGcsKyfxJrSm tacsmiform;awG&Sdw,fqdkwm usrwdk rjiif;ygbl;?
bmjzpfvdkvnf;qdkawmh 'DavmufawmifrS}uD;wJh EkdifiHa&;tzJGtpnf;xJrSm EdkifiHa&;tacsmiform;awGu
&SdaerSmyJ? aemuf+yD;awmhvnf; rqvpepfatmufrSm (26) ESpfvHk;vHk; tacsmiform;awG
woGifoGifarG;xkwfvdkufawmh usrwdkwkdif;jynfxJrSm tacsmiform;awG rsm;aewmaygh? wajz;ajz;eJ
'Dtacsmiform;pepf ajymif;vJatmifvdk usrwdk ud;pm;yghr,f? ud;pm;oGm;ygr,f? 'gayrJh (26) ESpfvHk;vHk;
vkyfcJhwJhudpPawGudk usrwdku q,fvtwGif; jyef+yD;awmh ryjyifEkdifwJhtwGufawmh awmif;yefygw,f?
trsm;jynfol oabmrwlwJh trdeftm%mrSefor# wm0eft& zDqef=u[k tjynfhtpHkazmfjy&r,fhtpm;
vkyfom;jynfolaepOfowif;pmY trsm;jynfol oabmrwlwJh [laom emr0daooe csefxm;cJh+yD;
csefvSyfcJhjcif;jzifh
trsm;jynfol
t"dy`m,faumufvJGEdkifygw,f?
'Dvdk
rvkyfoifhyg?
trsKd;om;'Drdkua&pDtzJGcsKyf[m taxGaxG tm%mzDqefjcif; r[kwfbl;vdk xifygw,f? zDqefaewJh
Oya'rsm;udk vufvSrf;rDor# &Sif;jyay;ygcifAsm wJh? vkyfom;jynfolaepOfowif;pmu b,fwkef;ursm;
rSefrSefuefuef a&;om;cJhzl;vdkvJ? 'g[m tHh=op&mrvdkygbl;? 'gayrJh tm%mzDqefa&;eJywfoufvdk usr
apmapmu &Sif;oGm;+yDqdkawmh usr quf+yD;awmh r&Sif;awmhygbl;?
EdkifiHa&;ygwDawGeJ pm;yJG0dkif;xkdifI raqG;aEG;Ekdifa=umif; AdkvfcsKyf}uD;apmarmif&J jiif;qdkjcif;[m
t+yD;tjywfjiif;y,fjcif;vdk xifygovm; wJh? t+yD;tjywfqdkwm b,fawmhrS r&SdEdkifygbl;? tajctae[m
ajymif;vJaeovdk usrwdk vkyfyHkudkifenf;awGvnf; ajymif;vJ&rSmyJ? AdkvfcsKyf}uD;apmarmiftaeeJ
t+yD;tjywf jiif;y,fw,fqdkvdk&Sd&ifawmh wdkif;jynftay:rSm apwemrJhHkwifrubl;/ tifrwefvnf;
rdkuf&musr,fvdk usr xifygw,f? oltaeeJ t+yD;tjywfjiif;cJhvdk&Sd&if apmapmu usrajymcJhwJhtwkdif;yJ
udkvdkeDe,fcsJtpdk;&awmifrS aqG;aEG;cJhw,f/ nddE_dif;cJhw,f/ wdkifyifcJhw,f? tJhawmh e0wtaeeJ
udkvdkeDe,fcsJtpdk;&avmufawmh oabmxm;}uD;yg/ tjrifus,fygvdkawmh usrwdku ajym&rSmyJ?
&&if& r&&ifcsqdk+yD; a&;xm;wJhvlawG[m 'Drdkua&pDvdkvm;wJhvlawGvm; qdk+yD; ar;oGm;ygw,f?
usr wckyJ owday;csifwmuawmh &&if& r&&ifcsqdkwm azazajymoGm;wJhpum;awGyg? tJh'Dawmh azazhudk
rapmfum;ygeJ? usr 'DudpPeJywfoufvdkvnf; c%c% ajymygw,f? &&if& r&&ifcsvdkajymwJh acwfwkef;u
vlrsKd;jcm;tpdk;&udk awmfvSefwdkufcdkufaewJhacwfyg? 'ga=umifh tcktcsdefrSm udk,fhtcsif;csif;=um;xJrSm
pdwf0rf;uJGaewJhtcsdefrSm 'Dvdk &&if& r&&ifcsqdkwJh oabmxm;awG tifrwefrS qifjcif&ygvdrfhr,f?

usrwdktcsif;csif; usrwdk rcscsifygbl;? pOf;pm;=unfhav 'Dbufu tkwfwjcrf;awmif r&Sdbl;? [dkbufueJ


csvdk usrwdk b,fa&mufoGm;rSmvJ? 'Dawmh 'DvdkcscsifwJhpdwfawG usrwdk r&Sdygbl;? usrwdk[m
at;at;csrf;csrf;eJ nddE_dif;jcif;/ aqG;aEG;jcif;/ wkdifyifjcif;rsm; enf;vrf;t& jynfolvlxkvdkcsifwJh yef;wdkifudk
csDwufoGm;zdk =um;csifygw,f? tJh'Dawmh e0w[m wu,fyJ jynfolvlxkudk at;csrf;csifovm;/ wu,fyJ
qlylv_Haqmfr_ rvdkvm;bl;vm;? rvdkvm;vdk&Sd&if ndE_dif;yg? wu,fyJ Confrontaion head on vdk
AdkvfcsKyf}uD;apmarmifu ajymoGm;ygw,f? head on qdkwm xdyfwdkufawGwmayghav? usrwdktaeeJ head
on vdk oabmrxm;ygbl;? Confrontation qdkwm xdyfwdkufawGwmr[kwfygbl;? &ifqkdifwmyg?
wa,mufeJ wa,muf pm;yJG0kdif;rSmxkdif+yD;awmh &ifqdkifwJh Confrontation rsKd;om usrwdk vdkcsifygw,f?
tJh'Dawmh AdkvfcsKyf}uD;apmarmif&J e0wtaeeJ wu,fyJ xdyfwdkufrawGcsifbl;/ ESmacgif;udk
a&Smifcsifw,fqdkvdk&Sd&if pm;yJG0kdif;rSm xdkif+yD;awmh ndE_dif;yg? 'Dvdkvkyfjcif;tm;jzifh e0w[m wu,fyJ
xdyfwdkufrawGcsifbl;qdkwm jy&ygvdrfhr,f? usrwdk uawmh xdyfwdkufrawGcsifygbl;? usrrSmvnf;
ESmacgif;qdkwm wacsmif;yJ &Sdygw,f? 'Dawmh ESmacgif;udk usrwdktm;vHk; a&Smifcsif=uwmaygh?
AdkvfcsKyf}uD;apmarmifwdku a&Smifcsif=u&Jvm;/ 'gudk ar;&rSmyJ? a&Smifcsifvdk&Sd&if wkdif;odjynfodjyyg?
Confrontation udk a&Smifcsifvdk/ xdyfwdkufawGwmudk a&Smifcsifvdk/ ESmacgif;csif;dkufwmudk a&Smifcsifvdk
aqG;aEG;yghr,f/ ndE_dif;yghr,f/ wkdifyifyghr,fqdkwm vl}uD;yDyD oabmxm;}uD;}uD;eJ a=unmyg? vl}uD;qdkwm
oabmxm;}uD;&w,f? wu,fqdkvdk&Sd&if AdkvfcsKyf}uD;apmarmif ajymoGm;wm[m usrwdkeJrsm;
aqG;aEG;vdkufvdk&Sd&if usrwdkbufuae+yD;awmh axmufcHaewm ygwDaygif; (80)/ AdkvfcsKyf}uD;apmarmifu
wa,mufxJqdkawmh
AdkvfcsKyf}uD;apmarmifbufuyJ
tm;enf;oGm;rvkdvdk
ajymoGm;ygw,f?
wu,fqdkvdk&Sd&if
pOf;pm;=unfhyg?
usru
oGm;vdk&Sd&if
wa,mufxJ
oGm;&rSm?
AdkvfcsKyf}uD;apmarmifaemufrSm wyfrawmfwckvHk; aoewfawGeJ &Sdygw,f? +yD;awmh tiftm;&SdwJhvl/
tiftm;vnf;&Sdw,f/ tm%mvnf;&Sdw,f? aoewfvnf;&Sdw,f? 0gtm;jzifh/ touftm;jzifh usrxuf
trsm;}uD; }uD;ygw,f? 'ga=umifhrdkvdk oabmxm;}uD;a=umif; jy+yD;awmh usrwdkeJ awGyg? usrwdku
tm;enf;wJhbufuyg? tm;}uD;wJhbufu tm;enf;wJhbufudk oabmxm;}uD;&r,f? tav#mhay;&r,f?
oD;cH&r,f? nmwm&r,f? 'DvdkpdwfawGxm;yg? tckawmh aoewfudkifxm;wJh vlcsnf;uyJ
+cdrf;ajcmufaewmyJ? usrwdkuudk r+cdrf;ajcmuf&bl;? tJh'g roifhawmfygbl;? "EkjzLoGm;wkef;uvnf; usreJ
awGcJhygw,f? qkdif;bkwfwck/ tJ wyfrawmfudk r+cdrf;ajcmufygeJwJh? 'dkra=umufwwfbl;wJh? usru
jyefajym&r,f? tJh'Dwkef;u jynfolvlxkudk r+cdrf;ajcmufygeJ/ jynfolvlxkcrsm a=umufwwfygw,fvdk/
'Davmuf 'Dvdk vufeufudkif+yD;awmh +cdrf;ajcmufaew,fqdkwm tifrwefrS roifhawmfwJhudpPyJ? tifrwefrS
*k%foduQmudk usqif;apwJhudpPawGyJ? 'Dawmh AdkvfcsKyf}uD;apmarmifeJ e0w0ifrsm;[m jynfolvlxkudk
r+cdrf;ajcmufygeJ? wyfrawmfeJ jynfolvlxk=um;rSm &efrwdkufay;ygeJ? at;at;aq;aq;eJ jy\emawG
ajyvnfa&;twGuf ndE_dif;yg? usrwdkEkdifiHu jy\emawGqdkwm 288 eJ 888 ESpfckxJ r[kwfygbl;?
'Dxufru jy\emawG trsm;}uD;&Sdygw,f? w&m;Oya'rpdk;rdk;wJh jy\em/ qefjy\em/
ukefaps;E_ef;jy\em?
ckeuajymwJhtwdkif;
tcGeftaumufjy\em/
jy\emaygif;
aomif;ajcmufaxmif&Sdygw,f? 'Djy\emawGudk ajz&Sif;zdkvdktwGuf aqG;aEG;ygvdk usrwdku ajymwmyJ?
aqG;aEG;jcif;/ wkdifyifjcif;qdkwm[m pum;&nfvkyJGr[kwfygbl;? usrwdktzJGcsKyftwGuf tEkdif,lzdkr[kwfbl;?
'Drdkua&pDtzJGtpnf;awGtwGuf tEkdif,lzdkr[kwfbl;? jynfolvlxktwGuf tEkdif,lzdkyJ? tJh'Dawmh wu,fyJ
wkdif;jynftay:rSm apwemxm;w,f qdkvdk&Sd&if jynfolvlxktwGuf taumif;qHk;tajzudk azmfxkwfyg?
tcGifhta&;rsm;udk csKyfcs,fwJhtrdeftm%mrsm;udk atmifqef;vrf;pOft&om zDqefaewmjzpfygw,f? 'Dvdk
rw&m;wJhtrdeftm%mrsm; z,f&Sm;vdkufr,fqdkvdk&Sd&if usrwdk[mvnf; quf+yD;awmh zDqefzdk[m
vdkawmhrSmr[kwfygbl;? trdeftm%mzDqefaew,fqdk+yD;awmh usrwdk tzJGcsKyf0ifawGudk tcktcsdefrSm
zrf;vdkufwm wae+yD;waeyJ/ wokwf+yD;wokwfyJ zrf;aewmyJ? 'gayrJhvnf; usrwdk quf+yD;awmh

qufvkyfoifhvkyfxdkufwm vkyfoGm;&rSmyJ? bmjzpfvdkvnf;qdkawmh 'g[m atmifqef;vrf;pOfrdkvdkyJ?


rw&m;wJh trdeftm%mrsm;udk zDqefzdkqdkwm[m azazudk,fwkdifu csrSwfoGm;wJh vrf;pOfjzpfw,f?
'ga=umifhrdkvdk 'Dvrf;pOfudk waoGrwdrf; usrwdk quf+yD;awmh av#mufoGm;rSmjzpfygw,f? pnf;urf;&Sd&Sd
at;at;csrf;csrf;eJ av#mufoGm;rSmjzpfygw,f? 'Dawmh usrwdkudk &efr&SmygeJ? &efrpygeJ? usrwdk[m
&efvdkwmr[kwfygbl;?
jynfolvlxkuvnf;
&efvdkwm
r[kwfygbl;?
at;at;csrf;csrf;eJ
tajccHvltcGifhta&;rsm;udkom vdkcsifwJh jynfolvlxkjzpfygw,f? 'ga=umifh tmZmenfaeudk
OD;wnfwJhtcsdefrSm
usrwdktm;vHk;[m
tmZmenfacgif;aqmif}uD;rsm;&J
vrf;pOfuae+yD;awmh
quf+yD;av#mufoGm;r,fh taetxm;rSm&Sdygw,f? quf+yD;awmh av#mufoGm;csifygw,fqdkwm usru
jynfolvlxkudk ajymcsifygw,f? jynfolvlxktaeeJvnf; ,Hk,Hk=unf=unf usrwdkeJ vufwGJ+yD;awmh
'Drkdua&pD&wJhtxd csDwuf=uyg? usrtaeeJ jynfolvlxkukd b,fawmhrS r[kwfrrSefwJhudpPawGvnf;
rajymygbl;? jynfolvlxkudk wywfdkufzdkqdkwmvnf; usr b,fawmhrS rpOf;pm;ygbl;? usrtaeeJ
vkyfcsifwm &Sdvdk&Sd&if &Sif;jyyghr,f? bmjzpfvdk usr 'gvkyfovJ/ bmjzpfvdk vkyfoifhw,fvdk xifovJ/
'Dtrdeftm%mzDqefa&;vnf; usr &Sif;jy+yD;yg+yD? bmjzpfvdk usrwdk vkyfoifhw,fvdk xifovJqdkwm
tmZmenfaeeJ ywfoufvdkvnf; usruawmh usrwdktaeeJ bmjzpfvdk q,fa,mufwwJG/ tzJGwzJGrSm
q,fa,muf/ wuf&r,fqdkwJh[mudk vufrcHovJqdkwmvnf; usr &Sif;jy+yD;oGm;yg+yD? wwfEkdifor# usrwdk
vkyfor#udpPawGudk jynfolvlxkudk &Sif;jyoGm;yghr,f? jynfolvlxkudk wifjyw,fqdkwm 'Drdkua&pDenf;yg?
'Dvdk wifjywJhtcg jynfolvlxktaeeJ axmufcHcsifaxmufcHr,f/ raxmufcHcsifvdk&Sd&if usrwdktiftm;[m
avsmhoGm;rSmaygh? usrwdk[m vlxkudk tm;udk;+yD;awmh vkyfaewJhv_yf&Sm;r_}uD;xJrSm yg0ifaewJh
yk*~Kdvfrsm;jzpfygw,f? jynfolvlxkeJ vufwJGrsm; jywfoGm;r,f/ jynfolvlxkeJ pdwf0rf;uJGoGm;r,fqdkvdk&Sd&if
usrwdkvnf; usqHk;HkyJ? usqHk;&ifvnf; usrwdk vufcHygw,f? jynfolvlxk rvdkvm;wJhwaerSm
EkdifiHa&;tzJGtpnf;rsm;/ EdkifiHa&;orm;rsm;[m usqHk;=u&rSmyJ? 'gudkvnf; usrwdk vufcHygw,f? 'ga=umifh
jynfolvlxktwGuf/ wkdif;jynftwGufqdk+yD;awmh usrwdk ud;pm;aewmjzpfygw,f? 'Dvdk apwemrSefrSefeJ
vkyfw,fqdkwmvnf;
jynfolvlxku
,Hk=unfapcsifygw,f?
oHo,&Sdvdk&Sd&ifvnf;
'Drkdua&pDtcGifhta&;t& usrwdkudk wifjyyg? usrwdktaeeJ &Sif;jyyghr,f? aemifvmaemufom;rsm;
aumif;usKd;twGuf tck&SdaewJh tckacwfjrefrmEkdifiHol/ EkdifiHom;rsm;[m owWd&Sd&Sd rSefrSefuefuefeJ
'Drdkua&pDyef;wdkifa&mufwJhtxd quf+yD;awmh csDwufoGm;=uEkdifygapvdk usr qkawmif;arwWmydk&if;eJ
ed*Hk;csKyfygw,f?

24

rdefcGef;aumufEkwfcsufrsm;
trsKd;om;'Drkdua&pDtzJGcsKyfrS xkwfa0aom rdefcGef;aumufEkwfcsufrsm;pmtkyfrS xkwfEkwfazmfjyonf?

* * *
usrwdk[m usrwdk&JEdkifiHxJrSm tusOf;om;jzpfae&w,fqdkwm urBmu odapcsifw,f? (20-7-89)
usr 'Duaeup+yD;awmh jynfolvlxkeJ yGifhyGifhvif;vif; qufqHyg&ap? usr EkdifiHjcm;rSm
aecJhw,fqdkwmvnf; rSefygw,f? EkdifiHjcm;om;eJ tdrfaxmifusw,fqdkwmvnf; rSefygw,f? 'gayrJh

'gav;twGufeJ usr wkdif;jynftay:rSmxm;wJh arwWm[m


(a&$wd*HkapwDtaemufbufrkcf vlxktpnf;ta0;yJG}uD; 26-8-88)

b,fvdkrS

usqif;roGm;Ekdifygbl;?

EkdifiHa&;avmueJ a0;a0;uif;uif; aecJhcsifygw,f? tJh'Dvdk a0;a0;uif;uif; aecsifcJhvsufom;eJ tckrS


bmjzpfvdk 'Dta&;tcif;rSm 0ifygaeovJvdk ar;p&m&Sdygw,f? tJh'D[muawmh 'Dta&;tcif;[m
wwdkif;jynfvHk;eJqdkifwJh ta&;tcif;jzpfaeygw,f? usrrSmvnf; azazh&JorD; vkyfae+yD;awmh
acgif;a&Smif+yD;awmh aevdkrjzpfawmhbl;? 'Dta&;tcif;}uD;[m wu,fawmh 'kwd,vGwfvyfa&;wkdufyJG}uD;vdk
ac:&ifvnf; jzpfygw,f? (a&$wd*Hktaemufbufrkcf vlxktpnf;ta0;yJG}uD; 26-8-88)
usr[m usrtaz&J tpOftvmtwdkif; 'Drdkua&pDwdkufyJGudk 0ifvdkEJ$cJh&ygw,f? tJh'Dawmh 'Drkdua&pD&zdk&ef
jynfolvlxktm;vHk;
pnf;vHk;nDnGwfzdkvdkygw,f?
nDnGwf&if
bmrqdkjzpfEkdifygw,f?
(a&$wd*HkapwDtaemufbufrkcf vlxktpnf;ta0;yJG}uD; 26-8-88)
v_yf&Sm;r_}uD;udk OD;aqmifcJhwJh ausmif;om;awGeJywfoufvdk usr ajymp&mav;awG&Sdygw,f?
ausmif;om;vli,frsm;[m tifrwefrS awmfygw,f? olwdk&J vufkef;&nfudkvnf; jy+yD;yg+yD? tckvnf;
quf+yD;awmh olwdk&J ESvHk;&nfudk jyr,fqdkwm usr ,Hk=unfygw,f? (a&$wd*HkapwDtaemufbufrkcf
vlxktpnf;ta0;yJG}uD; 26-8-88)
tpdk;&qdkwm jynfolvlxkqENeJudkufnDr,fh wkdif;jynftusKd;udk aqmif&Gufzdk tcsdefuefowf apckdif;xm;wJh
opPmt&SdqHk; jynfol0efxrf;yJjzpf&r,f? (tzJGcsKyfHk;/ ewfarmufrd 1-11-88)
tzJGcsKyf&nf&G,fcsufudkuvnf; a&G;aumufyJG0ifa&muf,SOfydifzdk oufoufrSr[kwfbJ? 18 &uf
pufwifbmv
ppftm%modrf;+yD;wJhaemufydkif;rSm
jyef}uJoGm;wJh
'Drkdua&pDtiftm;awGudk
wpkwkef;wnf;jzpfatmif pkpnf;+yD;/ tJh'Dpkpnf;xm;wJh tiftm;awGudk pepfwusjzpfatmif aygif;+yD;awmh
vGwfvyf+yD; w&m;r#wwJh a&G;aumufyJGawG usif;yEkdifr,fhf tajctaersKd;udk zefwD;ay;zdkygyJ? (tzJGcsKyfHk;/
yk*Hrd 2-11-88)
jrefrmrif;awGxJrSm usefppfom;eJ bk&ifhaemif[m odyfcsD;usL;zdkaumif;w,f? olwdkESpfa,mufpvHk;[m
usefppfom;qdk&if taemf&xm/ bk&ifhaemifqdk&if wyifa&$xD;udk ykefuefjcm;em;EkdifwJh t&nftcsif;&Sdw,f?
'gayrJh usefppfom;a&m/ bk&ifhaemifyg opPm&Sd=uygw,f? vlawmfwa,muf/ t&nftcsif;&SdwJh
vlwa,muf[m opPm&Sdzdk odyfta&;}uD;w,f? (tzJGcsKyfHk;/ yk*Hrd 2-11-88)
ppf_H;+yD;p *syefbk&ifajymcJhwJh pum;wck&Sdygw,f? usKyfwdk[m rcHEdkifwJhudpPawGudk cHEkdif&nf&Sdatmif
vkyf&r,f? rjzpfEkdifwJhudpPawGudk jzpfEkdifatmifvkyfEdkifwJh t&nftcsif;&Sd&r,fwJh? tJh'DvdkyJ usrwdk
jynfolvlxkuvnf; 'kuQqif;&JcH+yD; ZJG&Sd&Sd/ owWd&Sd&SdeJ rjzpfrae ud;pm;vkyfaqmif=ur,fqdk&if bmrS
ratmifjrifEkdifp&mr&Sdygbl;? (tzJGcsKyfHk;/ ausmufyef;awmif; 2-11-88)
tqdk;qHk;tpdk;&qdkwm jynfolvlxk &GH&Smrkef;wD;wJhtpdk;&/ 'Dxuf eJeJaumif;wmu jynfolvlxku
a=umufwJhtpdk;&/ 'Dxufydk+yD; aumif;wmuawmh jynfolvlxku csD;rGrf;wJhtpdk;&/ taumif;qHk;uawmh
jynfolvlxku &SdrSef;awmif rodwJhtpdk;&wJh? usrwdk tdrfwtdrfrSmqdkvdk&Sd&if tarvdkaygh? tar&SdrSef;awmif

owdrxm;rdbl;? pm;csdefwef pm;&r,f? 0wfcsdefwef 0wf&r,f? tm;vHk; tqifoifhyJ? tJh'Dvdk jzpfae&r,f?


em;vnfxm;&r,f? (tzJGcsKyfHk;/ jrif;+cH 3-11-88)
("gwfyHkrsm;vmygonf)
tay: - rdwDvmrde,fwGif pnf;Hk;a&;qif;aepOf
atmuf uav;rsm;cspfwJh tefwDpk

'Drkdua&pDpepfrSm trwfvkyfcsifolawG[m tyifyef; tqif;&J cHEdkif&r,f? tpGrf;ukef tvkyfvkyf&r,f?


udk,fusKd;riJhbJ trsm;tusKd;udk yDyDjyifjyif ausausyeG fyGef xrf;aqmifEkdif&r,f? (jrawmifausmif;wdkuf/
rEWav; 6-11-88)
EdkifiHa&;todtjrifqdkwm vlr_a&;todtjrifyJjzpfygw,f? udk,f[m tdrfeD;em;csif;wa,muf yDovdk&Sd&if
wajz;ajz;eJ vlr_a&;uae p+yD;awmh EdkifiHa&;orm;aumif;wa,muf yDoaerSmyJvdk usr jrifygw,f?
(ajrmufOuUvmyrde,f 10-12-88)
'Drdkua&pDpepfqdkwm vlwkdif; wa,mufeJwa,muf av;pm;wJhpepfygyJ? (ajrmufOuUvmyrde,f 10-1288)
trsKd;om;'Drkdua&pDtzJGcsKyfudk xlaxmifcJhwm[m jynfolvlxk vdkcsifwJh 'Drdkua&pDv_yf&Sm;r_
atmifjrifa&;twGuf xlaxmifcJhwmyJjzpfw,f? jynfolvlxkeJ usrwdk wpnf;wHk;xJ rvkyfEdkifvdk&Sd&if
usrwdk tzJGcsKyf}uD;[m zsufzdkyJ &Sdawmhw,f? tJ'Dawmh tzJG0ifrsm;[m jynfolvlxk&J oabmxm;udk
em;vnf&r,f? jynfolvlxk&J oabmtwdkif; vkyf&r,f? (tzJGcsKyfHk;/ oxHkrd 14-12-88)
vltcGifhta&;qdkwm vlwkdif;vlwkdif; ydkifqdkifcGifh&Sdw,f? udk,fwifr[kwfbl;? udk,fh&efolrsm;yifv#if
vltcGifhta&;&Sd&r,f? tJh'Dawmh wae usrwdk&J 'Drdkua&pDv_yf&Sm;r_}uD; atmifjrifoGm;wJhtcgus&if
_H;wJhvlawG[m
olwdktcGifhta&;awGudk
jynfhjynfh00
cHpm;Ekdif&r,f?
'g[m
usrwdk&J
'Drdkua&pDwm0efjzpfw,f? (tzJGcsKyfHk;/ oxHkrd 14-12-88)
rufvHk;ay;+yD;awmh pnf;Hk;r_rsKd;udk usr rvdkcsifbl;? igwdktpdk;&wuf&if 'gawG vkyfay;r,fqdkwJh
pnf;Hk;r_rsKd;awmh rvkyf=uygeJ? (tzJGcsKyfHk;/ oxHkrd 14-12-88)
'Drdkua&pDpepf xlaxmifwJhtcgus&if ausmif;wdkif;/ ausmif;wkdif;rSm udk,fhwkdif;jynfrSm&SdwJh bmomxJu
tenf;qHk; bmomESpf&yfudk vlwkdif;vlwdkif; oifr,f? ArmeJ &Srf;jzpfjzpf/ ArmeJ u&ifjzpfjzpf/ ArmeJ rGefjzpfjzpf
oifoifhw,f? (tzJGcsKyfHk;/ usKdufxdkrd 14-12-88)
rGef/ Arm/ u&if/ ucsif/ &Srf; ponfjzifh cJGjcm;+yD;awmh rawG;ygeJ? igwdktm;vHk;[m
jynfaxmifpkwkdif;&if;om;rsm;jzpfw,f qdk+yD;awmh pdwfxJrSm xm;+yD; twlwlvkyfoGm;apcsifw,f?
'Drkdua&pDEkdifiHwck jzpfoGm;w,fqdkvdk&Sd&if wkdif;&if;om;vlrsKd;tm;vHk;&J tcGifhta&;rsm;udk usrwdk
jynfhjynfhpHkpHk ay;csifw,f? wdkif;&if;om;vlrsKd;rsm;&J bmoma&;/ ,Ofaus;r_ ponfjzifh usrwdk

tm;ay;csifw,f? bmjzpfvdkvnf;qdkawmh trsm; tawG;tac:/ trsm; ,Ofaus;r_awGeJ


wnfaqmufxm;wJh EkdifiH}uD;[m b,folawG&J tawG;tac:eJ b,folawG&J ,Ofaus;r_eJ wnfaqmufcJhwJh
EdkifiH}uD;xuf trsm;}uD; ckdifcHhvmayr,f/ trsm;}uD;vnf; wdk;wufEkdifr,f/ trsm;}uD;vnf; usrwdktwGuf
tzdk;wefEkdifr,fvdk ,Hk=unfygw,f? (tzJGcsKyfHk;/ usKdufxdkrd 14-12-88)
wcsKdu ck 'DrSmwrsKd;ajym/ [dkrSmwrsKd;ajym/ 'DrSm 'D[mvkyfr,fajym/ ck 'DrSm [dk[mvkyfr,fajym/ pdwfawGu
ajymif;vdkuf/ tajymawGu ajymif;vdkuf/ 'gawGudk olwdku 'g EkdifiHa&;yJvdk ajymw,f? usruawmh 'g
EdkifiHa&;yJvdk em;rvnfbl;? 'g uvdrfuuspfvkyfwmyJvdk em;vnfw,f? 'DvdkEkdifiHa&;awGudk usrwdk
vufcHvdk rjzpfbl;? (tzJGcsKyfHk;/ aygifrd 14-12-88)
EdkifiHa&;y&d,m,fqdkwm
wu,f
aocsm=unfhvdkufawmh
uvdrfuuspfvkyfwmcsnf;yJ?
'D
EkdifiHa&;y&d,m,fqdkwmvnf; txifr}uD;ygeJ? y&d,m,fqdkwm pum;vHk;udk usr rudufbl;? udk,fhudk
xdyg;vm&ifvnf; cHEkdif&nf&Sd&r,f? rSefrSefuefuefyJ vkyfyg? (tzJGcsKyfHk;/ aygifrd 14-12-88)
aemuf wdkif;jynfaumif;usKd;twGufqdk&if ckuaep+yD;awmh usrwdkvufcHr,fh acgif;aqmifrsm;[m
pum;wnf&r,f? pum;rSef&r,f? trsm;oabmudk vdkufem&r,f? tJh'Dvdk acgif;aqmifrsKd;om usrwdk
vdkcsifygw,f? (tzJGcsKyfHk;/ aygifrd 14-12-88)
ArmvlrsKd;rsm;[m vlrsm;pk}uD;jzpfaevdk wdkif;&if;om;rsm;udk av;pm;yg? wkdif;&if;om;rsm;&J ,Ofaus;r_udk
av;pm;yg? pdwf0ifpm;=uyg? avhvm=uyg? tJh'Dvdk wa,mufeJwa,muf&J ,Ofaus;r_/
wa,mufeJwa,muf&J
,Hk=unfcsufrsm;udk
avhvmem;vnfrS
usrwdktcsif;csif;
wu,fh
oabmxm;wlawGtjzpfeJ &EdkifrSmyg? (rGeftrsKd;om; 'Drkdua&pDtzJGcsKyfHk;/ armfvrdifrd)
wkdif;jynfwjynfudk tkyfcsKyfwJh acgif;aqmif[m jynfolvlxk&J axmufcHr_eJ tkyfcsKyfwmyJjzpf&r,f?
vufeuftm;udk;eJ tkyfcsKyfw,fqdkwm rjzpfoifhbl;qdkwm arG;uwnf;u usrudk oifxm;wJh/ odcJhwJh
oifcef;pmygyJ? (rde,ftzJGcsKyfHk;/ atmufvrf;r}uD;/ armfvrdifrd)
rSefuefwJh EkdifiHa&;pepfrSm usrwdk vdkcsifwJh acgif;aqmifawGudk usrwdku azmfxkwf&r,f? vdkcsifwJhyHk
oGif;&r,f? udk,fvdkcsifwJhyHk udk,froGif;vdk&Sd&if acgif;aqmifvkyfwJholrsm;u wkdif;jynfudk olwdkvdkcsifwJhyHk
olwdk oGif;oGm;vdrfhr,f? t"dy`m,fu bmjzpfrvJqdkawmh tm%m&Sifpepf}uD; jzpfoGm;rSmyJ?
(rde,ftzJGcsKyfHk;/ atmufvrf;r}uD;/ armfvrdifrd)
'D
jrefrmjynf}uD;[m
bmjzpfvkd
'DavmufawmifrS
ESpfq,fhajcmufESpfvHk;vHk;
wygwDtm%m&SifpepfatmufrSm aecJh&vJ? bmjzpfvdk 'Dvdkqif;&J'kuQawGudk cHcJh&ovJqdkwm usr
pOf;pm;w,f? wcgjyef+yD;awmh pOf;pm;vdk&Sd&if jynfolvlxk}uD;u tcsif;csif; rnDvdkyJ? (rGeftrsKd;om;
'Drkdua&pDtzJGcsKyf/ oHjzLZ&yf 16-12-88)
tpdk;&[m rw&m;ojzifhvkyfovm;/ r[kwfrrSefwJhudpPawGudk vkyfovm;? udk,frvkyfbJeJ olrsm;awGudk
vkyf&ifvnf; rcH&bl;? udk,fh&efoludkyif rw&m;vkyfvdk&Sd&if rcH&bl;? 'Dae udk,fh&efoludkvkyfw,f/ aemufae
udk,fhudkvkyf&if vkyfvdrfhr,f? (rGeftrsKd;om; 'Drdkua&pDtzJGcsKyf/ oHjzLZ&yf 16-12-88)

rw&m;ojzifh vkyfwJholawGudk rkef;zdkqdkwm uav;av;awGudk oifxm;&r,f? rw&m;wJhudpPrSefor#udk


uefuGuf&r,f? rw&m;wJhudpPrSefor#udk igwdk toufay;+yD;awmh ckcHr,fqdkwJh pdwfawGudk
uav;vli,fawGxJrSm
oGif;xm;yg?
usrwdkudk,fwkdifuvnf;
'DvdkpdwfawGarG;yg?
(rGeftrsKd;om;'Drkdua&pDtzJGcsKyf/ oHjzLZ&yf 16-12-88)
'Drkdua&pDtyif}uD;[m &Sifoefvdk&Sd&if 'DtyGifhawG toD;awG[m usrwdk vlvwfykdif;/ vl}uD;ydkif;awGu
cHpm;csifrS cHpm;&r,f? 'gayrJh vli,fydkif;eJ uav;av;awG }uD;vmvdk&Sd&if toD;tyGifhawG
cHpm;Ekdif&r,fqdk&if usrwdk auseyfygw,f? (urm0uf 16-12-88)
vlwa,muf[m arG;vm+yD;awmh udk,fhtwGuf udk,fvkyf+yD;awmh udk,fyJpm;+yD;awmh aooGm;+yDqdk&if
bmvkyfawmhrSmvJ? vljzpf&usKd;reyfbl;? tJh'Dawmh wudk,faumif; r}uH=uygeJ? trsm;twGuf vkyf=uyg?
trsm;tusKd;aqmifwJhvlrsm;[m vlomaooGm;r,f? b,fawmhrS emrnfraobl;? (urm0uf 16-12-88)
vli,fawG&Jb0udk om,mygap? vli,frsm;&Jb0 om,mrS usrwdk&J wdkif;jynf[m wdk;wufEdkifrSmyg?
vli,frsm;&Jb0 om,matmif zefwD;ray;Ekdif&if aemufacwftqufquf usrwdkvlrsKd;rsm; om,mr_
&EkdifrSm r[kwfygbl;? (vlabmifopf'Drkdu&ufwpfygwD/ rk'Hkrd 16-12-88)
t&if vGwfvyfa&;wkdufyJGwkef;uqdkvdk&Sd&if vlrsKd;jcm;wa,mufudk wdkufcJh&wm? vlrsKd;jcm;udk
wkduf&wmxuf udk,fhtcsif;csif; jyef+yD;wdkuf&wmu tifrwefrS pdwfnpfp&maumif;w,f? rjzpfoifh
rjzpfxkdufwJh udpP}uD;yJ? (urmau; 17-12-88)
wkdif;jynfwjynfrSm tpdk;&,f/ wyfrawmf&,f/ jynfolvlxk&,f waygif;wpnf;wnf; rjzpfEkdifvdk&Sd&if
b,fenf;eJrS
wdk;wufr_r&SdEkdifygbl;?
jynfolvlxkudkvnf;
ESdyfpufnif;yrf;r,f/
wyfrawmfeJ
jynfolvlxk=um;rSmvnf; pdwf0rf;uJGatmifvkyfr,fqdk&if 'Dwkdif;jynftay:rSm apwem enf;enf;rS r&Sdbl;vdk
usrwdk owfrSwf&rSmyJ? (urmau; 17-12-88)
jynfolvlxkeJ wyfrawmf=um;rSmvnf; pdwf0rf;uJGatmifvkyfaew,f? 'Dvdk pdwf0rf;uJGatmif vkyfaewm[m
jynfolvlxku vkyfaewmr[kwfbl;? usrwdk EkdifiHa&;vkyfwJholawGuvnf; vkyfaewmr[kwfbl;?
wyfrawmfudk udk,fusKd;twGuf oHk;csifwJholrsm;u vkyfaewmyJjzpfw,f? tJh'Dawmh 'DvdkpepfrsKd;udk
usrwdktm;vHk;uae+yD;awmh twdkuftcHvkyf&r,f? (urmau; 17-12-88)
'Drkdua&pDpepfatmufrSm qdkvdk&Sd&if trsm;pk&J oabmwlnDcsuft& tenf;pku vkyf&w,fqdkayr,fh
tenf;pkudk
trsm;pku
twdkuftcHvkyfw,f/
ESdyfpufw,f/
nOf;yrf;w,f/
trsKd;rsKd;
taESmifht,Sufay;w,fqdkwm vHk;vHk;r&Sd&bl;? (urmau; 17-12-88)
EkdifiHa&;orm;trsKd;rsKd;&Sdw,f? wcsKduawmh wkdif;jynftusKd;twGuf vkyfcsifwJh EkdifiHa&;orm;rsm;&Sdygw,f?
wcsKduawmh rdrdtusKd;twGuf vkyfcsifwJh EdkifiHa&;orm;rsm;&Sdygw,f? wcsKduawmh EkdifiHa&;oufouf
vkyfpm;csifwJh EdkifiHa&;orm;rsm;&Sdygw,f? EdkifiHa&;vkyfpm;wm tusifhjzpfae+yD;awmh EdkifiHa&;yJ
vkyfpm;awmhr,fqdkwJh EdkifiHa&;orm;rsm;vnf;&Sdygw,f? 'D EkdifiHa&;orm;trsKd;rsKd;xJrSm wdkif;jynftusKd;udk
aqmifEkdifr,fh EkdifiHa&;orm;rsKd;udk a&G;apcsifygw,f? tJh'Dvkd EkdifiHa&;orm;rsKd;[m Avig;wefeJ jynfhpHk&ygr,f?
(trsKd;om;+idrf;csrf;a&;ESifh 'Drdkua&pDygwD/ acsmif;qHk 17-12-88)

acgif;aqmifwa,muf&J
t&nftcsif;udk
cefrSef;csifvdk&Sd&if
t&ifwkef;u
'Dacgif;aqmif[m
b,fvdkvkyfcJhovJ? wu,fyJ o,fydk;cJhovm;? wkdif;jynfuyJ 'Dacgif;aqmifudk o,fydk;cJhwmvm;?
'Dacgif;aqmifu wkdif;jynfudk o,fydk;cJhwmvm;qdkwm[m trsm;}uD;pOf;pm;zdk vdkygw,f? (acsmif;qHk 17-1288)
trSefudkvkyf&wm trSm;udkvkyf&wmxuf tifrwefrSudk cufygw,f? 'gayrJhvnf; aemufqHk;usawmh
trSefvkyfwJholuom atmifjrif&rSmyg? trSefw&m;vkyfwJholawGuom _H;&ifvnf; Ekdif&r,f/ Ekdif&ifvnf;
Ekdif&r,fqdkwm ajymvdk&ygw,f? trSefw&m;t& rvkyfwJholawGuawmh _H;&ifvnf; _H;&r,f/ Ekdif&ifvnf;
_H;&r,f? (tzJGcsKyfHk;/ rtlyif 14-1-89)
usrwdk 1988 u usqHk;oGm;wJh ausmif;om;av;awGqdk&if toufomaysmufoGm;w,f/ olwdkudk
qHk;_H;w,fvdk rqdkEdkifygbl;? olwdk[m atmifjrifjcif;yJ? tJh'D[mudk pdwfxJrSm pJGxm;=uyg? (tzJGcsKyfHk;/ rtlyif
14-1-89)
'Drkdua&pDtcGifhta&;vdkcsifw,fqdkwm b,foludkrS wdkufcdkufcsifvdk r[kwfbl;? b,foludkrS pJGzwfcsifvdk
r[kwfbl;? jynfolvlxktrsm;}uD;[m pdk;&drfa=umifh=ur_uif;a0;pGmeJ udk,fhtoufarG;0rf;ausmif;udk
vGwfvGwfvyfvyf v_yf&Sm;EkdifatmifvdkqdkwJh pdwfrsKd;eJ 'Drkdua&pDtwGuf wdkufae=uwmyJ? tm;vHk;u
'DtcGifhta&;vdkcsif&if tm;vHk;u 0if+yD;awmh v_yf&Sm;&rSmyJ? (tzJGcsKyfHk;/ rtlyif 14-1-89)
usrwdkacwfrSm usrwdk ukodkvfuHa=umifhrdkvdk 'Dwkdif;jynf jynfolvlxkudk ta=umufw&m;uae+yD;awmh
vGwfajrmufatmif vkyfay;EkdifwJhtcGifhta&;awG &vmw,f? 'DtcGifhta&;udk vufv$wfqHk;_H;rcHygeJ?
'Dvdkjynfaxmifpktopf wnfaxmifzdk tcGifhta&;awGudk vufv$wfvdkuf&if usrwdk[m orkdif;ay;wm0ef
rausyGefolawGtjzpf orkdif;rSm tifrwefrS tjypfwifp&mjzpfrSmyJ? (tzJGcsKyfHk;/ rtlyif 14-1-89)
usrwdku jynfolvlxkudk tm;udk;w,f? jynfolvlxkuvnf; udk,fhudkudk,f tm;udk;=uyg? udk,fhudkudk,f
txifrao;=uygeJ? vlxk&J tiftm;qdkwm tifrwefrS }uD;ygw,f? vlxk&J tiftm;qdkwmudk rav;pm;bJ
raeEkdifygbl;? usrwdkuvnf; av;pm;w,f? aemifvnf; tpdk;&tqufqufu av;pm;oifhw,f?
jynfolvlxkudk av;pm;wJh tpdk;&rsKd;udk usrwdku jzpfapcsifygw,f? 'grS wkdif;jynfrSmvnf; tusKd;jzpfapr,f?
jynfolvlxkvnf; pdwfcsrf;omvmr,f? (tzJGcsKyfHk;/ rtlyif 14-1-89)
'DtcsdefrSm owWd&Sd&SdeJ vkyfvdkufvdk&Sd&if aemifus&if usrwdk[m ra=umuf=u&wJhacwfudk
a&mufoGm;Edkifygw,f? 'DtcsdefrSm a=umuf+yD;awmh vkyfoifhoavmuf rvkyfcJhvdk&Sd&if aemuf quf+yD;awmh
a=umufae&wJhpepfudk &Sifoefatmif vkyfay;ovdk jzpfoGm;ygr,f? vlwa,muftaeeJvnf; trsm;}uD;
*k%foduQmusygw,f? tJh'Dawmh tm;vHk;u rSefwmvkyf&vdk&Sd&if a=umufaevnf; vkyf&rSmyg?
(jrwfarwWmoabFm/ a&$'*Fg;aus;&Gm 14-1-89)
'Drkdua&pDvdkcsifwJhvlrsm;[m rkef;wJhpdwfeJ wdkufaewmr[kwfbl;? arwWmpdwfeJ wdkufaewmyJ?
jynfolvlxktay: arwWm&Sdvdk/ wkdif;jynftay: arwWm&Sdvdk/ jynfolvlxkcHae&wm/ wkdif;jynfcHae&wm/
jynfaxmifpk}uD; epfemaewmudk r=unfh&ufvdk arwWmpdwfeJ 'Drkdua&pDwkdufyJGudk 0ifaewmjzpfw,f?
(jrwfarwWmoabFm/ a&$'*Fg;aus;&Gm 14-1-89)

usrwdk tck 'Drkdua&pDv_yf&Sm;r_txJrSm yg0ifvmwm[m tm%mvdkcsifvdk yg0ifvmwmr[kwfbl;?


wm0efudk xrf;aqmifcsifvdk yg0ifvm=uwmyJ? usrwdk tzJGcsKyftwGufa&m/ v_yf&Sm;r_txJrSm yg0ifae=uwJh
jynfolvlxktwGufa&m/ t"dupum;vHk;[m tm%mr[kwfygbl;? wm0efyg? jynfaxmifpkeJ
jynfolvlxktay:rSm&SdwJh wm0eft& 'Dv_yf&Sm;r_xJrSm tm;vHk;yg0ifae=uwmyg? (tzJGcsKyfHk;/ usKHrai; 15-189)
usrwdk[m rSefuefwJhenf;eJ vdkcsifwmudk vkyfEkdifwJh t&nftcsif;awG &Sdatmifvdk udk,fhudkudk,f
ypkysKd;axmif&r,f? wjcm;vlawGudkvnf; 'Dvdkt&nftcsif;awG&Sdatmif ypkysKd;axmifay;&r,f? 'Dvdkqdk&if
usrwdk[m tqifhjrifhwJhEkdifiHa&; vkyfEkdifr,f? tqifhjrifhwJhEdkifiHa&;vkyfEdkifrS tqifhtwef;jrifhwJh
EkdifiHwckjzpfvmr,f? (tzJGcsKyfHk;/ usKHrai; 15-1-89)
wcsKdu 'Drkdua&pDqdkwm tm;vHk;u Adkvfcsnf;yJvdkxifw,f? wu,fawmh 'Drkdua&pDqdkwm
tm;vHk;wef;wl&nfwlvdk
ajymwmr[kwfbl;?
tm;vHk;[m
wef;wlnDwltcGifhta&;&Sdw,fvdk
ajymwmyJjzpfw,f? tm;vHk;rSm&SdwJh wef;wlnDwl tcGifhta&;eJ trsm;tusKd;aqmifr,fh olawGudk
a&G;xkwfydkifcGifhqdkwm &Sdw,f? 'gudk ajymwmyJ? (tzJGcsKyfHk;/ usKHrai; 15-1-89)
&yfuGufnDvmcHawG vkyfwJhtcg tusifhpm&dwWaumif;wJhvludk a&G;cs,fyg? ynmtajrmftjrif&SdwJhvludk
a&G;cs,fyg? tusifhpm&dwWeJ t&nftcsif; ESpfck=um;rSm a&G;&r,fqdk&ifawmh usruawmh yGifhyGifhvif;vif;
ajym&&if tusifhpm&dwWaumif;wJhvludk a&G;=uyg? (tzJGcsKyfHk;/ usKHrai; 15-1-89)
tpdk;&[m jynfolvlxk qif;&JaewJhtcgrSm ZdrfeJ aezdk rpOf;pm;oifhbl;? aemufwufr,fh tpdk;&[m
tifrwefrS kef;uef&r,fh tpdk;&yg? tJh'Dawmh aemufwufr,fhtpdk;&xJrSm 0dkif;0ef;+yD; ulnDyg0ifvdkwJh
olrsm;[m ae&mvdkcsifvdkr[kwfbJ/ tm%mvdkcsifvdkr[kwfbJ/ csrf;omcsifvdkr[kwfbJ/ jynfoltusKd;zdk
tepfemcHvdkwJhvlrsKd; jzpfzdkvdkygw,f? (tzJGcsKyfHk;/ usKHrai; 15-1-89)
olrsm; rSm;vdk/ olrsm; r[kwfwmvkyfvdk udk,fvnf; vkdufvkyf&r,fqdk&if udk,fvnf; olwdkeJtwl
wef;wljzpfoGm;rSmyJ? uav;u idkvdk vl}uD;uyg vdkuf+yD; ajcaqmifhidkvdk&Sd&if vl}uD;om oduQmusrSmaygh?
uav;uawmh uav;rdkvdk idkw,fqdk+yD; ab;uae cGifhv$wf=u&rSmaygh? vlrsm;awG *k%foduQmr&Sdvdk udk,fu
*k%foduQmr&SdwJhtvkyfudk vkyf&r,fqdkwm rjzpfap&bl;? rjzpfoifhbl;? tJh'Dawmh usrwdk
pnf;Hk;a&;vkyfwJhtcg b,foludkrS ykwfcwfwm/ rrSefuefwJhenf;eJ wdkufcdkufwm rvkyf=uygeJ? rlawGudkyJ
wkdufcdkuf=u&yghr,f? (tzJGcsKyfHk;/ usKHrai; 15-1-89)
'Drdkua&pDwdkufyJG0ifwJhtcgrSm yxrOD;qHk; usrwdkvdkcsifwmu vGwfvyfpGmawG;awmydkifcGifhyJ? vludkom
csKyfxm;Ekdifr,f? pdwfudkawmh rcsKyfxm;Ekdifbl;? 'Dvdk rcsKyfxm;EkdifwJhpdwfa=umifh 'DavmufawmifrS 26
ESpfvHk;vHk; vGwfvyfpGm awG;awmydkifcGifhr&SdwJhtxJu jynfolvlxk[m 'Drkdua&pDv_yf&Sm;r_}uD;xJudk owWd&Sd&SdeJ
0ifcJh+yD/ pcJh+yD? 'Dv_yf&Sm;r_}uD;udk qHk;cef;wkdifatmif/ atmifjrifatmif vkyfoGm;&r,f? (tzJGcsKyfHk;/ vyGwWm
15-1-89)
azazu ajymcJhw,f? vkyf&Jwm owWdr[kwfbl;? cH&Jwm[m owWdwJh? cH&Jw,fqdkwmvnf;
trSefw&m;twGuf cH&Jwmudk ajymwm/ rrSefuefwJhudpPtwGuf cH&Jwm owWdr[kwfbl;? 'g[m vlrdkuf&J

xHk;yJ? usrwdk[m vlrdkufawGr[kwfbl;? tifrwefrS ynmtajrmftjrif&SdwJh vlxkqdkwm usr jzpfapcsifw,f?


'Dvdk tajrmftjrif&SdwJh jynfolvlxkurS acwfopf jrefrmEkdifiHawmf}uD;udk wnfaxmifEkdifrSmyg? (tzJGcsKyf/
vyGwWm 15-1-89)
udk,fhwkdif;jynftwGuf toufudkay;&w,fqdkwm tifrwefrS =unfEl;p&maumif;w,f? tifrwefrS
oifhawmfw,f? bmjzpfvdkvnf;qdkawmh vlwkdif;vlwkdif;[m rdrd&Jwdkif;jynfudk tm;vHk;xufydk+yD;awmh
cspf&r,f? rdrd&J udk,fxufydk+yD; cspf&r,f? rdrd&J rdom;pkxufydk+yD; cspf&r,f? rdrd&J rdbrsm;xufvnf;
ydk+yD;cspf&r,f? bmjzpfvdkvnf;qdkawmh 'Dwkdif;jynfu 'Drdom;pk/ 'Drdbtm;vHk;udk arG;xkwfvdkufwJh wkdif;jynfyJ?
tm;vHk;&J
aus;Zl;&SifyJjzpfw,f?
jynfolvlxktm;vHk;&J
aus;Zl;&SifjzpfwJh
EkdifiHudk
t+rJyJ
txGwftjrwfxm;&r,f? 'DEkdifiHtwGufqdk&if bmyJpGef&/ pGef&
pGefEkdifwJh owWd&Sd&r,f?
vlwdkif;vlwkdif;twGuf tpGefEdkifqHk;/ wefzdk;t&SdqHk;t&muawmh rdrd&J toufyJ? tJh'Dawmh
udk,fh&Jwefzdk;t&SdqHk; toufudk pGefv$wfoGm;wJh 'Drdkua&pD&JabmfawGudk axmufxm;aomtm;jzifh
usrwdk[m 'Drdkua&pDatmifjrifwJhtxd csDwufoGm;&r,f? (tzJGcsKyfHk;/ vyGwWm 15-1-89)
'Dacwfu 'Drkdua&pDtkwfjrpfcswJh acwfyJ? tkwfjrpfcs+yD;awmhrS tay:u taqmuftOD}uD;udk
wnfaqmuf&rSm? usrwdk[m tkwfjrpfcswJh vlawGqdkawmh yifyifyef;yef;eJ vkyf+yD;awmh
wu,fhtESpfom&udk cHpm;oGm;&csifrS cHpm;oGm;&r,f? udpPr&Sdygbl;? aemifvmaemufom;awG/ jynfaxmifpk
jrefrmEkdifiHolEkdifiHom;rsm;[m usrwdk cscJhwJh tkwfjrpfay:rSm 'Drdkua&pDEkdifiH}uD;udk wnfwnfwHhwHh
wnfaxmif+yD; 'Drkdua&pDtcGifhta&;awGudk cHpm;oGm;&r,fqdk&if usrwdktwGuf trsm;}uD;
*k%f,lp&mjzpfygw,f? (tzJGcsKyfHk;/ vyGwWm 15-1-89)
ausmif;om;vli,frsm;[m b,fvdkyJ zdESdyfr_awG&Sd&Sd/ b,fvdkyJ olrsm;awG b,fvdkvkyfvkyf/ b,fvdkyJ
olrsm;awG npfywfnpfywf/ wddkwawGuawmh oefoef&Sif;&Sif; pifpif=u,f=u,feJ wkdif;jynftusKd;aqmifwJh
vli,fawGjzpfatmifaer,f?
aemifwacwfusvdk&Sd&ifvnf;
wkdif;jynftusKd;
quf+yD;aqmifr,fh
vl}uD;awGjzpfatmif aer,fqdkwJh &nf&G,fcsufawG xm;=uyg? (tzJGcsKyfHk;/ vyGwWm 15-1-89)
'Dwkdif;jynf/ 'Dajr}uD;[m tifrwefrS csrf;omw,f? jynfolvlxk[m tifrwefrS qif;&Jaew,f? 'g
rjzpfoifhwJh udpPyJ? 'Dwkdif;jynf/ 'Dajr}uD;[m 'DavmufawmifrS csr;f omae&if rSefrSefuefuef vrf;eJ
jynfolvlxktwGuf tusKd;aqmifoGm;r,fh tpdk;&rsm;[m jynfolvlxkudkvnf; csrf;omatmif
vkyfay;Ekdif&r,f? (vGwfvyfa&;ausmufwkdifa&S/ bDwGwfaus;&Gm 15-1-89)
a0\EW&m[mqdk&if tvGefw&mrS jrifhjrwfwJh tavmif;awmfrif;w&m;jzpfayr,fhvnf; jynfolvlxkudk
qefusif+yD;
qifjzLawmfudk
vvdkufwJhtcg
jynfESif'%fcH&w,f?
jynfolvlxk&J
qENudk
rvdkufavsmwJhrif;qdkwm
rif;usifhw&m;q,fyg;eJvnf;
rudkufnDbl;?
jynfolvlxkuvnf;
vufrcHbl;qdkwm usrwdk Ak'<bmomw&m;t&vnf; vufcHcJhw,f? c&pf,mefw&m;rSmvnf;
rif;aumif;rif;jrwfrsm;[m *k%meJ arwWmeJ qufqH&r,fqdkwm ygygw,f? 'ga=umifhrdkvdk
b,fbmomyJjzpfjzpf/ bmomra&G;/ vlrsKd;ra&G; rif;aumif;rSef&if jynfolvlxkudk rqefusifoifhygbl;?
(tzJGcsKyfHk;/ ajrmif;jr 16-1-89)
trsm;jynfol pdwf'kuQa&mufaewJh wdkif;jynfrSm pdwfcsrf;omwJhvlqdkwm tifrwefrS &Sufp&maumif;w,f?
'DavmufawmifrS udk,fhab;uvltrsm; qif;&J'kuQa&mufaevsufom;eJ udk,fu pdwfcsrf;csrf;omomeJ

aeEkdifw,fqdkwm udk,fhrSm vlESvHk;om;r&SdvdkbJvdk owfrSwf&ygr,f? udk,fwa,mufxJ/ udk,fhrdom;pk/


udk,fhtodkif;t0dkif;yJ pdwfcsrf;om&if awmf+yDvdkqdkwJh olrsm;[m vlrqefygbl;? (tzJGcsKyfHk;/ 0g;c,fr 16-189)
usr[m wyfrawmfeJ jynfolvlxk=um;rSm vHk;vHk; pdwf0rf;ruJGapcsifbl;? tcktcsdefrSm wyfrawmf[m
azazjzpfapcsifwJh jynfoludk umuG,fr,fh/ jynfoludk apmifha&Smufr,fh/ EkdifiH&J *k%foduQmudk xdef;odrf;r,fh
wyfrawmf}uD;&,fvdk jzpfapcsifw,f? rjzpfwmudkawmh usr 0rf;enf;w,f? 'Dvdk wyfrawmf}uD;yJ
jyef+yD;awmh jzpfoGm;apcsifw,f? (tzJGcsKyfHk;/ 0g;c,fr 16-1-89)
azaz t+rJyJrSmcJhw,f? uav;awGudk bmudkrS ra=umufapeJ? olwdka=umufzdk&m ESpfckyJ&Sdw,f?
rw&m;wJhudpPudkvkyfzdk a=umuf&r,f? rrSefwJhudpPudkvkyfzdk a=umuf&r,f? avmurSm a=umufzdkqdkwm
'DESpfckyJ &Sdygw,fwJh? tJh'Dawmh usrwdk&J rdbjynfolrsm;udkvnf; tJh'DvdkyJ em;vnfapcsifygw,f?
(vlabmifopf'Drkdu&ufwpfygwDHk;/ 0g;c,fr 16-1-89)
usrwdkvlrsKd;awGudk opPm&SdwJh vlrsKd; jzpfapcsifw,f? wa,mufeJwa,muf wdkufcdkufwJh ae&mrSmawmifrS
jrifhjrifhjrwfjrwf wdkufcdkufwJhenf;rsm;eJ wdkufcdkufEdkifygw,f? &efolqdkwm jrifhjrwfwJh&efoleJ ,kwfrmwJh&efol
ESpfrsKd;&Sdygw,f? jrifhjrwfwJh &efolqdkwm ,kwfrmwJh rdwfaqGxuf trsm;}uD;ydk+yD;awmh wefzdk;&Sdygw,f?
'ga=umifhrdkvdk usrwdk[m &efoljzpfaewJh olawGtay:rSmvnf; jrifhjrwfwJh pdwfxm;&Sd&r,f?
(vlabmifopf'Drkdu&ufwpfygwDHk;/ ykodrf 17-1-89)
aemif wkdif;jynfacgif;aqmifrsm;jzpfr,fh vli,frsm;[m tckuaep+yD;awmh udk,frSm;ovm;/ rSefovm;qdkwm
oHk;oyf&JwJh owWdvnf;&Sd&r,f? rSm;wJhtcg udk,fhudkudk,f jyef+yD;awmh yjyifEdkifwJh t&nftcsif;vnf; &Sd&r,f?
'Dvdk usrwdkwdkif;jynfrS vli,frsm;[m udk,fhudkudk,f rSm;vdk&Sd&if oHk;oyfEkdifr,f/ 0efcHEkdifr,f/ rrSm;atmif
yjyifEkdifr,fqdk&if ESpfq,fhajcmufESpftwGif;u ysufpD;cJhwJhudpPrSefor#udk usrwdk jyef+yD;awmh jyifoGm;EkdifrSm
jzpfygw,f? (vlabmifopf'Drkdu&ufwpfygwDHk;/ ykodrf 17-1-89)
tck 'Drkdua&pDvdkcsifwJh pdwfqENrsm;[m jrpf}uD;ozG,fyJ pD;qif;aeygw,f? 'Djrpfa&awGudk b,folrS
wm;EkdifrSm r[kwfygbl;? tJh'Dawmh usrwdktzJGcsKyf[m 'Djrpfa&awGudk rSefwJhuefwJh vrf;uae+yD;awmh
oGm;Ekdifatmifvdk/ jrpfa&awG[m v#H+yD;awmh tEW&m,frjzpfEkdifatmifqdkwJh wm0efawG&Sdygw,f?
jynfolvlxk&J tifrwefrS wufuGwJh pdwfqENawGudk xdef;xdef;odrf;odrf;vkyzf dk vdkygw,f? 'ga=umifhrdkvdk
'Dv_yf&Sm;r_xJrSm nDnGwfr_eJ xyfwlta&;}uD;wmuawmh pnf;urf;&Sdr_yJvdk usrwdk twefwef
ajymaewmjzpfygw,f? (taemufrde,fHk;/ ykodrf 17-1-89)
tckwkdufyJG[m
jrefrmEkdifiHol
EkdifiHom;tcsif;csif;
wkdufyJGoabmrsKd;jzpfvdk
tifrwefrS
&ifemp&maumif;ygw,f? 'gayrJhvnf; 'Drdkua&pDtwGuf v_yf&Sm;w,fqdkwm trSefw&m;udk
atmifjrifapcsifvdk/ trsm;tusKd;twGuf jzpfapcsifvkd v_yf&Sm;wmyJ? udk,fusKd;tjrwfxGufcsifvdkvnf;
r[kwfbl;? b,foludkrSvnf; rqHk;_H; repfemapcsifbl;? tJh'Dawmh trSefw&m;udk atmifjrifapcsifwJh
pdwfapwemoefoefeJ usrwdktm;vHk; qufvkyfoGm;zdk vdkygw,f? (tzJGcsKyfHk;/ acsmif;0 18-1-89)
jrefrmEkdifiHvdk qif;&JwJhEdkifiHrSm csrf;omae&wm tifrwef &Sufzdkaumif;ygw,f? usrwdk
EdkifiHolEdkifiHom;awG[m r&SufoifhwJhae&mrSm &Sufae=uygw,f? awmifolv,form; aus;vufvlxku

xrif;ESpfeyfudk tEkdifEkdifpm;ae&wJhcsdefrSm wcsKdu ig;eyf/ ajcmufeyfpm;aewm &Sufp&myg? wu,f


tusifhpm&dwWaumif;+yD; pdwfoabmxm; jrifhjrwfwJhvlrsm;taeeJawmh jrefrmEdkifiHrSm rdrdcsrf;omzdk
ud;pm;&wm[m &Sufp&m b,favmufaumif;rvJvdk awG;xif=urSmyg? (tzJGcsKyfHk;/ [oFmw 24-1-89)
ae&mvdkcsifw,fqdkwm udk,fhwa,mufxJtwGufyg? ae&may;csifw,fqdkwm trsm;tusKd;twGufyg?
tJh'Dawmh ae&mrvdkcsif=uygeJ? ae&may;csif=uyg? t&nftcsif;&Sd+yD; tusifhpm&dwWaumif;wJholawGudk
ae&may;=uyg? (tzJGcsKyfHk;/ [oFmw 24-1-89)
rdbawGu 'Drdkua&pDv_yf&Sm;r_xJrSmygwJh vli,fawGudk [efwm;ae=uw,fqdkwm od&ygw,f?
r[efwm;=uygeJ? udk,fa=umufvdk udk,fhom;orD;awGyg a=umufzdk oifay;w,fqdk&if odyf+yD;qdk;wmaygh?
(tzJGcsKyfHk;/ [dkyHk; 12-2-89)
acgracwfu pygwmEkdifiHrSm ajymavh&Sdw,f? ppfwdkufoGm;zdk 'dkif;udkif+yD; xGufoGm;wJhtcg tdrfuae
tarawG/ trawGu t+rJyJrSmvdkufw,f? 'dkif;udkif+yD;awmh jyefvm&ifvm/ 'dkif;ay:tdyf+yD;awmh jyefvm&ifvm/
ao+yD;awmh jyefvm&ifvm/ 'grSr[kwf ppfudkEkdif+yD;awmh jyefvm&ifvm/ ppf_H;+yD;awmh jyefrvmygeJqdkwJh
t"dy`m,feJ ajymwmyJ? usrwdktm;vHk;[m 'Dvdkpdwfxm;rsKd; &Sd&r,f? (tzJGcsKyfHk;/ [dkyHk; 12-2-89)
usrwdk[m aemif 'Drdkua&pDjynfaxmifpkopf xlaxmifa&;twGufudk yifvHknDvmcHvdk wkdif;&if;om;vlrsKd;
tm;vHk;yg0ifwJh nDvmcH}uD;wck ac:zdkvdktyfw,fvdk xifygw,f? 'D nDvmcHuae+yD;awmh
jynfaxmifpkwnfwHhcdkif+rJa&;twGuf
wkdif;&if;om;vlrsKd;pkrsm;&J
&oifh&xkdufwJh
tcGifhta&;rsm;/
udk,fydkifjymef;csufrsm; pwJhudpPawGudk aoaocsmcsm aqG;aEG;+yD;awmh tm;vHk;&J oabmwlnDcsuft&
taumif;qHk;tajzudk &Smr,fqdkwJh &nf&G,fcsuf&Sdygw,f? (tzJGcsKyfHk;/ yifvHk 12-2-89)
jrefrmEkdifiHrSm ESpfaygif;av;q,fausmf vufeufudkifenf;eJ jynfwGif;+idrf;csrf;a&;udk &SmcJhygw,f? 'gayrJh
ckxufxd r&ao;ygbl;? 'ga=umifhrdkvdk usrwdktaeeJ jynfwGif;+idrf;csrf;a&;&zdkqdkwm EdkifiHa&;enf;eJ
&Sm&r,fvdk ,Hk=unfygw,f? (tzJGcsKyfHk;/ yifvHk 12-2-89)
usrwdk[m tEkdif,lcsif&if tEkdif,lEkdifwJhpdwfawG arG;&ygr,f? (tzJGcsKyfHk;/ awmif}uD; 13-2-89)
q,fh&Spf&uf
pufwifbmrSm
ppftpdk;&uae+yD;awmh
tm%mt&yf&yfudk
odrf;+yD;wJhaemuf
wkdufyJGyHkpHajymif;&r,fvdk ,Hk=unfvdk trsKd;om;'Drdkua&pDtzJGcsKyf zJGcJhwm jzpfygw,f? (tzJGcsKyfHk;/ awmif}uD;
13-2-89)
b,fpepfrsKd;rqdk atmifjrifzdkqdkwm acgif;aqmifaumif;vnf; &Sd&r,f? aemufvdkufaumif;vnf; &Sd&r,f?
tJh'Dawmh aemufvdkufaumif;wa,muf&J t&nftcsif;[m bmvJqdk&if ta&;t}uD;qHk;uawmh
acgif;aqmifaumif;rsm; azmfxkwfEkdifwJh t&nftcsif; &Sd&r,f? (tzJGcsKyfHk;/ awmif}uD; 13-2-89)
vlwa,muf&Jwefzdk;udk 'Dvl&Jtoufudk =unfh+yD;awmh rqHk;jzwfEkdifygbl;? 'ga=umifh usrwdk[m
vlwkdif;vlwkdif;&J wefzdk;udk rSefrSefuefuef a0zef+yD;awmh ay;oifhay;xkdufwJh ae&mudkay;=uyg? (tzJGcsKyfHk;/
awmif}uD; 13-2-89)

'DtzJGcsKyf}uD; zsufodrf;ay;rS trsKd;om;a&;jzpfwJh 'Drdkua&pDv_yf&Sm;r_}uD; atmifjrifr,fqdkvdk&Sd&if usrwdk


zsufodrf;ay;zdk tqifoifhygyJ? 'DtzJGcsKyfu a&Su aeay;rS/ umuG,fay;rS 'Dv_yf&Sm;r_}uD;[m
atmifjrifr,fqdk&ifvnf; usrwdk a&Suae+yD; umuG,fay;yghr,f? (tzJGcsKyfHk;/ awmif}uD; 13-2-89)
ausmif;om;or*~qdkwm EkdifiHa&;ygwD t&Sdeft0geJvnf; uif;a0;&r,f? ygwD=oZmeJvnf; uif;a0;&r,f?
ausmif;om;or*~wck xlaxmifay;+yD;awmh EdkifiHa&;rvkyf&bl;qdkwm ppfrSefwJhor*~wck jzpfrSmr[kwfbl;?
ausmif;om;or*~qdkwm 'Drdkua&pD&rS/ ausmif;awGtm;vHk;zGifhrS ausmif;om;tm;vHk;&J oabmwlnDqENt&
wifajrmufxm;wJh or*~rS jzpfEkdifrSmyg? (tzJGcsKyfHk;/ awmif}uD; 13-2-89)
atmifqef;vrf;pOfqdkwm EdkifiHtwGuf taumif;qHk;vrf;pOfyJ? vrf;pOfwck&,fvdkr[kwfbl;? EkdifiHhtwGuf
taumif;qHk;vrf;pOf? 'Dvrf;pOf[m usrwdk wcsdefvHk; tajz&Smae&r,f? 'DESpftwGuf aumif;wJhvrf;pOf[m
aemufESpftwGuf aumif;wJhvrf;pOf jzpfcsifrSjzpfr,f? aemufESpftwGuf aumif;wJhvrf;pOf[m aemif
q,fESpf=um&if aumif;wJhvrf;pOfvnf; jzpfcsifvnf;jzpfr,f? 'gayrJh 'Dvrf;pOfawGtm;vHk;rSm wlnDwJh
oabmwck&Sdw,f? vrf;pOfwdkif;/ vrf;pOfwkdif;[m EdkifiHtusKd;twGuf/ trsm;jynfoltusKd;twGuf
OD;wnf+yD;awmh cif;vdkufwJhvrf;pOf[m atmifqef;vrf;pOfyJ? (tzJGcsKyfHk;/ awmif}uD; 13-2-89)
jynfolvlxku apmifh=unfhr,fvdkajym&if usru ar;csifygw,f? bmudk apmifh=unfhrSmvJ? olrsm;awG
vkyfoGm;+yD;awmh 'Drdkua&pD&wJhtxd apmifh=unfhrSmvm;? usrwdk apmifhvdkrjzpfygbl;? tJh'Dawmh tm;vHk;
0dkif;0ef;+yD;awmh vkyf=uyg? (tzJGcsKyfHk;/ atmifyef; 15-2-89)
'Dwkdif;jynfrSm awmifolv,form; aus;vufjynfolvlxk[m wkdif;jynf&J trsm;pk}uD;yJjzpfygw,f? 'Dawmh
aus;vufjynfolawG[m udk,fhudkudk,f txifrao;=uygeJ? tm;vHk;u 'Drkdua&pDv_yf&Sm;r_xJ yg0ifv_yf&Sm;zdk
vdkygw,f? usrwdkuvnf; aus;vufvlxk}uD;udk tm;udk;ae&wmyg? (tzJGcsKyfHk;/ z,fcHk 16-2-89)
qdkif;bkwfwifw,fqkdwm bHk&efoludk jyzdkyJjzpfw,f? 'g igwkd&Jae&mvdk tm;vHk;u wpkwpnf;wnf;eJ
bHk&efoludk jyvdkufwJhtaeeJ qdkif;bkwfwifwmjzpfw,f? (tzJGcsKyfHk;/ z,fcHk 16-2-89)
jynfaxmifpkwck
xlaxmifzdkqdkwm
ArmawG&J
jynfaxmifpkwkdif;&if;om;rsm;tm;vHk; wa,mufay:wa,muf
(arGawmf"mwfqifapwD/ rdk;+AJ 16-2-89)

uwdtay:rSm
opPm&Sdr_tay:rSm

rwnfygbl;?
rlwnfygw,f?

jrefrmEkdifiHrSm
'Drkdua&pD&&Sdzdkqdkwm
jynfrrSmyJ
'Drkdua&pD&vdkrjzpfbl;?
jynfe,fwcsKdrSmyJ
'Drdkua&pD&HkeJvnf; rjzpfbl;? jrefrmEkdifiHw0Srf;vHk;rSm 'Drdkua&pD&rS 'Drdkua&pDEkdifiHwck xlaxmifEkdifrSmyg?
(arGawmf"mwfqifapwD/ rdk;+AJ 16-2-89)
ausmif;om;vli,frsm; e,fpyfa&mufoGm;&wJhudpP/ vufeufudkif+yD; 'Dpepfudk wdkufcdkufcsifw,fqdkwJh
udpPrsm;[m vuf&Sdtpdk;&&J wm0efjzpfygw,f? t&ifESpfujzpfcJhwJh vufeufudkif+yD; jynfolvlxkudk
'Drdkua&pDv_yf&Sm;r_udk ESdrfeif;cJhwJhudpPrsm;&J tusKd;qufyJ? (tzJGcsKyfHk;/ zl;qdk; 17-2-89)
EkdifiHa&;tvkyf vkyfwJhtcgrSm jynfolvlxkeJ usrwdk [m wwfEkdifor# yGifhyGifhvif;vif; qufqHcsifygw,f?
(tzJGcsKyfHk;/ wyfukef; 19-2-89)

a&G;aumufyJGrSm vGwfvyfzdk/ w&m;r#wzdkqdk&mrSm jynfolvlxku vltcGifhta&;rsm;&zdk vdkygw,f?


vGwfvyfpGm ajymqdkydkifcGifh/ vGwfvyfpGm pnf;Hk;ydkifcGifh/ vGwfvyfpGm pkHk;ydkifcGifh/ vGwfvyfpGm
a&;om;ydkifcGifhqdkwJh tcGifhta&;awG &zdkvdkygw,f? 'DvdktcGifhta&;awG r&bJeJ vGwfvyf+yD;awmh
w&m;r#wwJh a&G;aumufyJGawG vkyfay;r,fqdkwm enf;enf;rS t"dy`m,fr&Sdygbl;? (tzJGcsKyfHk;/ wyfukef; 192-89)
("gwfyHkvmygonf)
txdef;odrf;cHae&pOf 1992 ckESpf arvY om;rsm;ESifh jyefvnfawGqHkpOf
(aemufausmzHk; twGif;bufpm&Gufwjcrf;wGif xnfhoGif;&rnfh pmom;jzpfygonf)
atmifqef;pk=unfudk AdkvfcsKyfatmifqef;. wOD;wnf;aomorD;tjzpf jrefrmEdkifiHolEkdifiHom;wkdif; od&Sd=u.?
1990 ckESpf a&G;aumufyJGY tjywftowf tEkdif&&SdcJhaom trsKd;om;'Drdkua&pDtzJGcsKyfudk
OD;pD;wnfaxmifcJholjzpfonf? 1991 ckESpfwGif EdkbJvf+idrf;csrf;a&;qkudk &&SdcJholjzpf+yD; urBmay:wGif
emrnftausmf=um;qHk;/ vlodtrsm;qHk; EdkifiHa&;tusOf;om;vnf;jzpfonf? olr. a&;om;csufrsm;ESifh
a[majymcsufrsm;udk jrefrmbmomjzifh xkwfoifhonfrSm =um+yDjzpfaomfvnf; ta=umif;trsKd;rsKd;a=umifh
=uef=umcJh&onf?
xdka=umifh
atmifqef;pk=unf.
vufa&G;pifpmwrf;rsm;ESifh
rdefcGef;rsm;udk
jrefrmbmomjzifh yxrqHk;t}udrf pkpnf;wifjyxm;jcif;jzpfygonf? 1991 ckESpf pma&;ol
EdkbJvf+idrf;csrf;a&;qk &&SdcsdefwGif xkwfa0cJh+yD; bmomaygif;rsm;pGmodk jyefqdkcJhaom rl&if;t*Fvdyfpmtkyfudk
tajccHI jrefrmjyefqdkxm;onf? odkaomfvnf; ,ckpmtkyfudkrl jrefrmpmzwfy&dowftwGuf t"du&nfpl;I
ypkxm;onfhtwGuf rl&if;pmtkyfyg aqmif;yg;tcsKdudk csefvSyfcJh+yD; aemufydkif;wGif a&;om;cJhaom pmwrf;ESifh
rdefcGef;tcsKdudk xyfrHjznfhpGufxm;onf? pma&;olonf vGwf&uf rcefrSef;Edkifonfh txdef;odrf;cHb0rS
&nfn$ef;csufESifh trSmpmudk a&;om;xm;ygonf? Tpmtkyfonf ae&mtESHtjym;rS jrefrm
pmzwfy&dowftwGuf txl;wvnf pdwf0ifpm;zG,fjzpfrnf[k xkwfa0olu ,Hk=unfonf?

rsufESmzHk;yef;csD OD;ay:odrf;
(Tae&mwGif pmtkyfwtkyfvHk; tqkHk;owfygonf)

You might also like