Baran Nayr ve Ali Deniz Kl. Henz 20li yalarnn banda niversite rencisi iki gen.

Haklarnda hibir delil bulunmamasna, savcnn tahliye talebine ramen tam iki senedir tutuklular. Su lar, halklarn kardeliini savunmak. Yllardr akan kann

Baran ve Ali Deniz Iin, Tutuklu renciler Iin Beikta Adliyesindeyiz

son bulmasn istemek, bar talep etmek. Baran ve Ali Denize gre sulu olarak grlmelerinin nedeni; gen ve sosyalist olmak. nk bu lkenin cezaevlerinde tutuklu rencilerin says 500 amakta. nk bu lkede parasz eitim istemek de, adalet, zgrlk talep etmek de, tutsak edilmeyi gze alacak cesareti de tamaktan geiyor maalesef. 20 Aralkta Tutuklu rencilere zgrlk talebiyle Baran ve Ali Denize destek olmak iin Beikta Adliyesindeyiz.

AKP'nin neo-makkarticilii mi kazanacak halklarn direnii mi?

15 Gnlk Siyasi Gazete

17 ARALIK 2011 / SAYI: 113 / 1 LRA

Tutuklu vekillerin niye parlamentoda deil de cezaevinde olduklarna babakan yardmcs aklk getirdi: O zaman mahkumiyeti olmayan terristler parlamentoya girer! Belli ki Babakan Yardmcs Bekir Bozda, AKP hkmetinin neo-makkarticiliinin mutlak zorunluluuna inanm bir ilahiyat-hukuku olarak, bizleri terristlerden, terristlerin parlamentoya girerek dnyay bamza ykmalarndan koruduu iin byk bir teekkr hak ediyor. Bir terristin henz mahkumiyeti yok diye parlamentoya sokularak dllendirilmesine hangi vicdan raz gelir ki! rnein Cihan meclise girecek olsa krsye ktnda pou takmayacan kim iddia edebilir? Ya Ali Emre ve Sekin demokratik zm diye tuttururlarsa? Ya Baran ve Ali Deniz bar iin basn aklamas yapmaya kalkarlarsa? Ya Erdal byle mi kurtaracaksnz memleketi diye sorarsa? Ya ada duvarlara uyuturu-

cuya hayr! diye yazmaya devam ederse? Ama babakan yardmcs bizleri yalnzca mahkumiyeti olmayan terristlerden korumakla grev ve sorumluluklarn yerine getirmi olacan sanyorsa, gaflet ve dalalet iinde demektir. Mahkumiyeti olmayan terristleri sokmamak iin her trl tedbirin alnd mecliste mahkumiyeti olan terristin ne ii olabilir? Evet, mahkumiyeti olmayan terristleri parlamentoya sokmamak iin bedenlerini siper eden neo-makkarticilerimizden bir adm daha atmalarn, mahkumiyeti olan terristleri de parlamentodan atmalarn bekliyoruz! Ankaradaki Hopa davasnn iddianamesinde ne olduu ak ak yazan Mersin milletvekili Erturul Krkden balayabilirler! Gallup kamuoyu yoklamalarna gre 1954 Ocak aynda Amerikan halknn %50si McCarthy uygulamalarn destekliyormu. Tarih imdi McCarthy d-

TERRISTIM TERRISTSIN TERRIST...

nemini ve makkarticilii, asl astar olmayan sulamalar ve komplolarla cad av balatp toplumu terrize etmenin en mkemmel rnei olarak yazyor. O yllarda Trkiyede insanlar ikiye ayrlmt: mahkumiyeti olan terristler ve mahkumiyeti olmayan terristler. Mahkumiyeti olmayan terristler de ikiye ayrlyordu: mahkumiyetlerini zindanda bekleyen terristler ve bir sabah evleri baslarak tutuklanmay bekleyen terristler. Her sabah yeni bir operasyon yaplrd. Slogan atan, yry yapan, yumurta atan, san kesen, duvara slogan yazan, elinde krk emsiye tayan, evinde sol kitaplar bulunduran genler; konferans veren aydnlar, haber yapan gazeteciler, kitap yazan yazarlar onlarca yl hapis cezas talebiyle tutuklanrd. Yllar sonra tarih Trkiyeyi de byle mi yazacak ya da biz tarihin ne yazacaksa onu yazmasn bekleyecek miyiz?

sayfa 2 | 17 aralk 2011 | sosyalist demokrasi

F Tipi eitimden F Tipi hapishaneye neo-liberalizmin denetim mekanizmalar

F TP NEO-LBERALZM
ERDAL KOZAN* SNCAN 1 NOLU F TP / KAPALI HAPSHANES

Kreselleme kendisini ou zaman zgrlk, ilerleme, refah gibi kavramlar eliinde pazarlamaya alsa da direnile karlat yerde aktan baskc, faizan uygulamalara bavurmaktan geri kalmyor. Bu belki de en yaln haliyle F tipi hapishanelerde karmza kyor. Neo-liberal politikalara kar duranlar F tipi hapishaneler araclyla toplumdan olduu kadar birbirlerinden de yaltlyor.
(Kapitalist toplumda) Eer hapishane fabrikalara, okullar klalara benziyorsa ve bunlarn hepsi hapishaneye benziyorsa, bunda alacak bir yan yoktur. -Michel Foucault
Neo-liberalizmin niversiteler zerine de olduka kapsaml projeleri olduu biliniyor. niversitelerin paral olmas gerektii hemen her gn dillendirilir oldu. Kariyer gnleri, gelecek planlama toplantlar kampslerin vazgeilmezi. Bir de Bologna Sreci var ki anlatmakla bitmez. Yine de ksaca deinecek olursak, bu srecin bir rekabet mantyla rldn ncelikle vurgulamak gerekir. ABD niversitelerinin ekim alannn karsna, Avrupa niversiteleri dikilmek niyetinde. Srecin, rencinin ve retim yelerinin srece dahil olduu niversiteler arasnda serbest dolamn salamak gibi bir hedefi var. Mallarn serbest dolam! Neo-liberalizm renciyi mal, retim yelerini de onu izleyecek ii olarak grmekte. Bu mal fabrika knda onun tarafndan satn alnaca iin zerinde sz hakk olduunu iddia etmekte. Kreselleme kendisini ou zaman zgrlk, ilerleme, refah gibi kavramlar eliinde pazarlamaya alsa da direnile karlat yerde aktan baskc, faizan uygulamalara bavurmaktan geri kalmyor. Bu belki de en yaln haliyle F tipi hapishanelerde karmza kyor. Neo-liberal politikalara kar duranlar F tipi hapishaneler araclyla toplumdan olduu kadar birbirlerinden de yaltlyor. evredeki uyarclar en aza indirgeniyor ve kii sessizlie, renksizlie mahkum ediliyor. Bu iin fiziksel yan; bir de ekonomik boyutu var. Hcrede yaamn devam ettirmek iin gerekli temel ihtiyalardan yoksun braklan mahkuma hapishane kantininden satn almak dnda bir seenek sunulmuyor. Kantinde satlan hibir eya, mahkum ailesi ya da grleri tarafndan verilemiyor. Her gn datlan iki n yemek bile ak hapishanelerde retilen rnlerden yaplyor. Bu retim ve yapm alanlarnda mahkumlar normalin ok altnda paralarla altrlyor. Kendi yapsal krizlerinin faturasn ek vergilerle, iten karmalarla iiye kesen, yoksulluktan kurtulmann maliyetini mikrokredilerle yine yok-

reselleen kapitalizmin ideolojisi neo-liberalizm dnya zerinde pazar haline getirmedii tek bir toprak paras brakmamakla kalmyor, ayn zamanda her kurumu, toplumu, insan farkllklarndan kopartarak kendi mantna uygun bir ekilde, yeniden dzenliyor. Serbest piyasa anlay kreselletii lde bir zihniyet dnmn de beraberinde getiriyor. Okullarn, fabrikalarn, bankalarn, derneklerin hepsinde giriimcilikten, rekabetten, mteri memnuniyetinden, effaflktan, hizmet kalitesinden bahsediliyor. Serbest piyasann dili her alana egemen oluyor. Gerekletirilen bir zihniyet dnm olunca okullar da bunun arac oluyor. Ortaretim ders programnda yer alan Ekonomi, letme derslerine yabanc deiliz. Bu derslerde kapitalizmin ve serbest piyasann gzellikleri anlatlrken sosyalizmin ad anlmyor. Parann neminden, parasz bir hayatn olamayacandan bahsedilmesi de neyin amalandn gsteriyor. renciler her geen yl artan gzetleme mekanizmalaryla denetim altnda tutulmaya ve zararl evrelerin etkisinden korunmaya allyor. Bunun sonularna gelince; Evrensel gazetesinin, LSELLER DERT UKURUNDA balkl haberine gre Gen Hayat Vakfnn aratrmalar olduka vahim bir tablo iziyor. Buna gre genlerin %60 genliini yaayamadn dnyor. %57si mevcut eitim sisteminin bamsz bir kiilik geliimini engellediinin farknda. Liseliler genlik dnemini, stresli, kayglarn ve korkularn youn olduu bir sre olarak tanmlyor. Toplu her trl temastan yoksun braklm, her an gzetim altndaki mahkmlarda stres, kayg, ylgnlk ve korkunun ba gstermesi gibi eitim sistemi hapishanelerden hi de geri kalmyor.

sulun srtna ykleyen neo-liberalizm hapishane giderlerini de yine mahkumlardan karlyor. stne stlk hcreden bile kar amac gdyor. Sonuta hapishaneler, kapitalizm iin masrafsz, kendini yeniden rettii alanlardan biri haline geliyor. Hcre tipi hapishane sistemine ilk geen lkelerin, snf mcadelelerinin grece daha erken ve daha youn yaand lkeler olmas tesadf deildir. lk olarak hcre tipi hapishanenin kurulduu lke: ABD. Nazi dneminde komnizme kar savatan dili yanan Almanya da sistemin ilk uygulayclar arasnda. Bu uygulama ngiltere, talya gibi lkeler iin de geerli. Hl ABD eliyle eitli lkelere ihra edilmeye devam ediyor. Burjuvazi snf mcadelesindeki birikimi sayesinde hapishanelerdeki kaba iddet ve zor politikalarna bir de psikolojik silahlar ekliyor. Okuldan fabrikaya, fabrikadan hastaneye, hastaneden hapishaneye her eyi serbest piyasa anlaynn gerei dorultusunda aynlatran neo-liberalizm, her alanda younlaan denetim mekanizmalar kuruyor. Her bireyin gnlk yaamn belirler hale gelip bamllk ilikilerini arttryor. Tm bunlarn insan haklar ihlali olarak grlmesi ve bu eksende itiraz edilmesi dorudur fakat eksiktir. Olanlarn ayn zamanda snfsal bir saldr olduunu teslim etmek ve mcadeleyi burjuvazinin snfsal saldrlarnn insan haklarn ihlal ettii gerei zerine temellendirmek gerekir.

*Erdal Kozan, Ankara Hopa davas kapsamnda 18 Ekimde evine baskn yaplarak tutuklanm ve Ankarada Hopa davasnda 22 tahliye yaanmasna, davann kertilmesine ramen hl hukuksuz bir biimde cezaevinde tutulmaktadr. ddianamenin hazr olmamas bahane gsterilerek 9 Aralkta Erdal Kozann mahkemeye karlmamas tam bir hukuksuz rnei olarak ortada durmaktadr.

DEVRM N SOSYALST DEMOKRAS www.sosyalistdemokrasigazete.net e-posta: posta@sosyalistdemokrasigazete.net 15 Gnlk Gazete Yerel Sreli Yayn Sahibi: Devinim Yaynclk Adna Yeim Ergn Yazileri Mdr: Aziz Gler Adres: ehit Muhtar Mahallesi Yourtu Faik Sk. No:14 D:2 Beyolu-stanbul Tel.: 0212 256 10 08 Bask: Ezgi Matbaaclk Sanayi Cad. Altay Sk. No:10 Yenibosna-stanbul Tel: 0212 452 23 02 SDP Genel Merkez: Merutiyet Cad. Merutiyet Apt. No:42/10 Yeniehir-Ankara Tel: 0312 433 29 66 Fax: 0312 434 53 30 www.sdp.org.tr e-posta: sdp@sdp.org.tr

sayfa 3 | 17 aralk 2011 | sosyalist demokrasi

SUNGUR SAVRAN

Yeni bir dnem: Byk Depresyon

Tarih bizi bir kez daha kavaa getirdi: Ya sosyalizm, Ya barbarlk!

AKP iddaada kaybetti

SERAP GNE

Futbolda temizlik yok, restorasyon var

nmzdeki dnemde senaryo mmkndr. Birinci senaryoda, ABde ve dnyada bir resesyon yaanrsa, Trkiyenin byme hz der. kinci senaryoda, Yunanistan resmen iflas eder, avrodan ayrlr, avro yaralanr. Bunun bata Avrupa olmak zere dnya apnda sermaye birikiminde byk bir sarsntya yol amamas olanakszdr. Trkiye ekonomisi byk bir daralma yaar, isizlik 2009 baharnn resmi rakam % 16nn zerine kar, ii ve emekiler byk zorluklarla kar karya kalr. nc senaryoda, talya ker ve... her ey ker! Bu durumda olabilecekleri tahmin etmek bile zordur.

adi, sylemekten imtina etmeyelim: Bu iktidar polis devleti hatas veriyor! AKPnin icra aygtna dnen polisi ve polis fezlekesine dayal yargs, cannn istedii ve iine geldii gibi kuruyor adalet terazisini. Faili mehul san zel harekatlara tahliye, ikeye kanun deiiklii, tecavzcye iyi hal indirimi, siyasi muhaliflere ise hep operasyon, hep tutuklama Sporda iddet ve Dzensizliin nlenmesine Dair Kanunda Deiiklik Yapan Kanun nce komisyondan, sonra da meclisten geirildi ve 14 Aralk itibariyle Cumhurbakan tarafndan onaylanm bulunuyor. Soruturmas srmekte ve iddianamesi halen hazrlanmakta olan bir davada ilgili kanun bylece deitirilmi bulunuyor. Taraftar sporun kurulu arknn dililerine zarar vermeyecek ekilde terbiye etme yn ile hibir ekilde tartlmayan sporda iddet yasas, futbol oligarisinin TTF, yaync kurulu, Kulpler Birlii gibi byk oyuncularna dokununca bir gecede deitiriliverdi. Hem de AKP-cemaat aras atlaklar kamuoyunun nne serme pahasna. nisiyatif almas gereken esas memleket meselelerinde BDPli vekillerin srarl ama yantsz braklan abalar dnda parman bile oynatmayan meclisin, iktidar partisinin ittirmesiyle byle tali bir meselede 24 saat mesai yapmas zaten garabetin boyutunun tek bana gstergesi. Deiiklik iyi miydi, kt myd, AKP oy hesab yapt, CHP tatl hayallerle uzlat Tartmalar ise bu noktada pek de anlaml deil. Taraftarn kafasn iddaa kuponlarna gmen, oyunla arasna tahmin sayfalarn sokan kurulu futbol dzeni, AKPnin dokunmaya dokunma iddiasnn aksine, temizlenmiyor, sadece restore ediliyor.

undan tam yirmi yl nce, 25 Aralk 1991de Sovyetler Birlii dald. Yerini, kaderleri byk lde farkllaacak 15 bamsz devlet ald. Ondan iki yl nce de Berlin Duvar ile birlikte Dou Avrupadaki rejimler km, kapitalizmin burada yeniden kuruluu balamt. Bu gelimeler inde devletteki sreklilie ramen kapitalizmin iten ie tesisiyle birleince, emperyalist kapitalizmin snf mcadelesinde nihai zaferinin ilan edilmesine yol at. Milenyum kutlamalar bunun iindi. Tarihin sonu gelmiti. Gn neoliberalizmin ve kresellemenin gnyd. Bundan neredeyse tam on yl nce, 11 Eyll 2001de El Kaidenin adamlar (muhtemelen ABD derin devletinin katklaryla) New Yorktaki kiz Kuleleri devirdi, Pentagonda delikler at. ABD emperyalizmi buna cevaben Pentagonun ekmecelerinde hazr bulunan Avrasya ftuhat planlarn kard, terre kar sava kisvesi altnda ard ardna Afganistana ve Iraka saldrd. Arka planda neoliberal, kresellemeci snf saldrs devam ediyordu. Buna dnyann yeniden bir dizi emperyalist paylam savana sahne olmas eklenmiti. Aslnda kapitalizmin snf mcadelesinde, politikada ve ideolojide bu stnl, daha bile nce balamt. 1979da Britanyada Thatcher ve 1981de ABDde Ronald Reagan tarafndan ilk kez uygulamaya konulan neoliberal saldr program bunun iaret fieiydi.

Bu zamanla halka halka btn dnyaya yayld, Dou Avrupa ve Sovyetler Birliinin k ile bilikte evrenselleti. Ksacas, 30 yl boyunca dnya apnda gericilik hkim oldu. Bugn bu gericilik dnemi geride kalyor. Bu deiiklii yaratan birok faktr var elbette. Ama dnya kapitalizminin yeni bir dneme girmesinin en temelinde yatan faktr, kapitalizminin tarihinin nc Byk Depresyonu, yani derin ekonomik krizi ve buna cevaben ortaya kan snf mcadeleleridir. Kapitalizmin tarihi bir krizi Kapitalizm btn tarihi boyunca dzenli olarak krizlerle ilerlemi bir sistem. Bu krizlerin bazlar neredeyse dakik bir dzenlilikle ortaya kyor. Son dnemden rnek verecek olursak, 1979-81, 1990-92 ve 2000-2001 en azndan gelimi kapitalist lkelerin tamam asndan hep birlikte kriz yaanan yllar olmu. (Bunlarn arasna serpitirilmi baka nemli krizler de var: mesela 1987 New York Borsa k veya 1997 Asya krizi gibi.) Btn bu olaylarda ekonomi bymek yerine daralyor, yatrmlar ve tketim en azndan duralyor, ou zaman geriliyor, bu yzden isizlik artyor. Ayrca bunlara bazen finans dnyasnda (en azndan borsada) sarsntlar da ekleniyor. Ama bu krizler uzun srmyor, eitli faktrlerin etkisi altnda ekonomi tekrar byme yoluna giriyor. Bunlar dnya kapitalizminin krizleri. Bir de tek tek lkelerin yaad krizler var. rnek olarak kendimizi alacak olursak, hatrlanaca gibi, Trkiye ekonomisi son yirmi yl iinde en azndan kez ok byk krizlerle karlat. 1994, 1999 ve 2001-2002 yllarnda yaanan ekonomik krizler, Cumhuriyet tarihinin en derinleri arasndayd. Ama bu krizler ne baka lkelere tat, ne de ok uzun srd. Her biri sermayeyi zarara uratmakla ve emeki kitlelere isizlik ve yoksulluk getirmekle birlikte nispeten ksa bir srede ald. Demek ki, ister tekil lke dzeyinde, ister dnya apnda olsun, kapitalizmin krizlerinin ou, kapitalist sermaye birikiminin gelimesi iinde sanki birer yol kazas gibi oluyor, hasarn brakyor, ama sonra alyor. Ama bir kriz tr var ki, oluyor ve kalyor! te bunlara Byk Depresyon diyoruz. Kapitalizmin tarihinde bugne kadar bunlardan sadece iki rnek yaanm. Birincisi, 19. yzyl sonunda, 1873-1896 arasnda yaanm

olan, daha ok Uzun Depresyon olarak bilinen kriz. kincisi ise 1930lu yllarn nl Byk Depresyonu. Aslnda ikinci Byk Depresyon 1930lu yllarla snrl deildir. 1929-1948 arasndaki iki onyl boyunca srd sylenebilir. Bugn yaanan nc Byk Depresyondur. Bir ekonomik krize depresyon demekle onu kapitalizmin teki ekonomik krizlerinden ne bakmdan ayrm oluyoruz? Burada ayrc zellikten sz edebiliriz. Birincisi, ekonominin, teki krizlerde olduu gibi birka yl iinde toparlanmas sz konusu deildir. Yukardaki rneklerde grdk: Kapitalizmin daha nceki depresyonlar 20-25 yla kadar uzanan sreler boyunca devam etmitir. kincisi, ekonominin kendi dinamikleriyle bataktan kurtulmasnn neredeyse olanaksz olmasdr. Dolaysyla, ekonominin toparlanmas iin mutlaka dardan, devlet ve siyaset dzeyinden bir mdahale gerekir. (Elbette bu, ksmen teki kriz trleri iin de geerlidir. Ama burada ok sert ve radikal tedbirler gerekebilir.) Bunlarn arasnda kapiatlist lkelerin krizin ykn birbirlerinin zerine atma yolundaki korumac, rekabeti keskinletiren politikalar da vardr. ncs, kriz o kadar derindir ki, snflar arasnda sert bir hesaplama her lkede ve derhal olmamakla birlikte kanlmaz biimde gndeme gelir. Sermayenin ii snfna taviz vermeye takati kalmamtr. Tam tersine, krizini zmek iin saldrya gemek zorunda kalacaktr. i snf iin ise bak kemie dayanmtr, en basit haklarn bile savunmak zorundadr. Dolaysyla, depresyon dnemleri hibir ekilde sadece eko-

sayfa 4 | 17 aralk 2011 | sosyalist demokrasi

Byk Depresyon snf mcadelelerini imdiden, neredeyse beklenmedik bir hzla kkrtmtr. Bunun ilk adm, ekonomik krizle dorudan ilikili olan Arap devrimidir, zellikle Tunus ve Msr devrimleridir. Arap devrimi yaratt muazzam ilhamla btn Akdeniz havzasnn bir snf mcadelesi alan haline gelmesine katkda bulunmutur.
nomik kriz ile snrl kalamaz. Politikada, hukukta, ideolojide, askeri alanda byk alkantlarn yaand dnemlerdir depresyon dnemleri. Devrimler ve kar devrimler bezer depresyonun yolunu. te bu yzden dnya apnda yeni bir dnemin aldn sylyoruz. nc Byk Depresyona nasl geldik? Bugn iinden gemekte olduumuz krize burjuvazinin szcleri (iktisatlar, IMF gibi uluslararas kurulular, emperyalist lkelerin merkez bankalar, hkmetler vb.) kresel finansal kriz adn taktlar. Daha sonra kriz reel ekonomi olarak anlan alana, yani retim alanna tanca ve 1930lu yllardan beri yaanan teki krizlerden ok farkl olduu ortaya knca, depresyon kelimesini kendi aralarnda neredeyse yasaklamakla birlikte, Byk Resesyon adn koydular buna. (Bilindii gibi, resesyon retimin gerilemesi anlamna geliyor.) Aslnda bu terim Byk Depresyon tehisinin konulmamas iin bir manevra olarak grlmeli. Kresel finansal kriz terimi hl en yaygn kullanlan terim. Bu, tmyle yanltc, krizin doasn aklamak yerine perdeleyen bir ifade. Kriz, sadece etkileri bakmndan finans alann oktan amad; ayn zamanda kayna da finansal deil. Krizin kayna retim alannda yatyor ve zaman iinde de 20072008de patlak veren finansal kten ok gerilere gidiyor. Bugnk krizin temelleri, dnya kapitalizminin kinci Dnya Sava sonrasnda yaklak otuz yl boyunca yaad byk canlln olanaklarnn tketilmesiyle, 1974-75te balayan byk krize kadar geri gidiyor. Kapitalizmin byk krizleri, sermayenin elikili doasnn rn olan genel kr orannn dnn sonucudur. Sermaye, daha fazla art-deer elde etmek iin retimi daima daha fazla mekanize eder, makine ve tehizata yatrm yapar, teknik terimle sylersek sermayenin organik bileimini ykseltir. Oysa krn, yani art-deerin nihai kayna canl emektir, yani iinin bilfiil harcad emek. Dolaysyla, bir aamada genel kr oran der. Bu, kapitalizmin gelimesinde depresif eilimli bir uzun krizin balamas anlamna gelir. 1974-75te balayan bu tr bir krizdir. Bu uzun krizleri amak iin sermaye iki sreci harekete geirir. Birincisi, ii snfna ve emekilere saldrdr. 1970li yllarn ortalarnda balayan krize uluslararas burjuvazinin cevab gayet hzl olmu, 197981 aralnda neoliberalizm yeni saldr stratejisi olarak uygulamaya konulmu, bunu zellikle Sovyetler Birliinin knden sonra kreselcilik izlemitir. Bu politikalar baz lkelerde (zellikle ABD, Britanya, 1990l yllarn Latin Amerikas, Trkiye vb.) ciddi baarlar kazanmakla birlikte, baz baka yre ve lkelerde (zellikle Bat Avrupa ve 2000li yllarn Latin Amerikas) ciddi direnle karlamtr.

Harekete geen teki sre ise sermayenin kitlesel lde tahrip edilmesi (bu srece sermayenin deersizlemesi ad verilir), bylece yeni, daha verimli, daha krl sermayelerin nnn almasdr. Bu ikincisi, 1974-75ten 2000li yllara kadar kr topal gitmi, sermayenin baz birimleri deersizlemimekle birlikte byk lekte bakldnda sre ok ar aksak ilerlemitir. imdi iin pf noktasna geliyoruz. Byk krizlerde bir baka sre de harekete geer. Sermaye retimden uzaklaarak finans alanna kaar. Son yllarda ar nemsenerek yepyeni bir olgu imiesine sunulan finansallama ite esas olarak bunun rndr. Son dnemde, sermayenin bu genel eilimi, her zaman olduundan da azgn biimde ortaya kmtr. Bunun temelinde, birincisi, uluslararas para ve sermaye hareketlerinin serbestletirilmesi ve ikincisi, trev denen, kimsenin ne tam anlayabildii, ne tam hkim olabildii finansal yatrm aralarnn hzla bymesi yatyor. Bu son eilim, yani sermayenin kriz dnemlerinde retim alanndan para ve finans alanna kamas, krizin teki srelerini, zellikle deersizlemeyi erteleyici bir kar etken olarak ortaya kmtr. Finans piyasalarnn imesi, buradan byk krlar elde edilmesi, ekonominin suni biimde canl kalmasna yol am, bu da sermayenin krizini amak iin yaamas gereken srelerin (ii snfna saldr ve sermayenin tahribi) ar aksak, yarm yamalak ilemesine yol amtr. Bu tr imi bir finans kesiminin teki yz, byk borluluktur. retimde yeterli deer yaratlamad iin her trl giriim borlarla finanse edilmektedir. Sonunda dnya ekonomisi, elimsiz bir retim yaps zerinde ikin ve borlulua dayal salksz bir finans sisteminin ykseliinin elikisi ile karlamtr. Bu eliki bir gn zlecekti. ABD emlk piyasasnn nl standart alt (subprime) konut kredileri dolaysyla gmesi, bunun sonucunda 2008 Eyllnde Lehman Brothers bankasnn kmesi ile birlikte nce Amerikan, sonra dnya finans sektrnn uurumun kenarna gelmesi bunun sonucudur. y-

leyse, kriz finansal deildir. Finansn elikileri, retimin zlemeyen elikilerinden tremitir. Kriz en batan ekonomiktir. Byk Depresyonun neresindeyiz? Burjuvazinin szcleri elbette bu ilikiyi saklamaya altlar. Kimine gre borsa oyuncularnn agzll, kimine gre dzenlemenin iyi yaplamamas, kimine gre de devletin ar mdahalesi (evet, byleleri hl var!) yatyor finansal krizin ardnda. Amalar kapitalizmin doasndan, en temel srelerinden kaynaklanan bir kriz olduunu gzlerden gizlemek. Aslnda nemli bir blm uzun sre krizin gerek karakterini tam kavrayamad bile. Gelip geici ksa bir kriz zannettiler. Hatta dnya ekonomisi 2008-2009 knda ve baharnda yerlerde srndkten sonra 2009 yazndan itibaren ksmi bir toparlanma gsterdiinde krizin bittiini bile sandlar. Oysa olan krizin yer deitirmesi idi sadece. 2008 finansal knde dnya ekonomisi uurumun kenarna geldi. Bunun zerine btn emperyalist lkelerin hkmetleri ve merkez bankalar, ayrca in, Brezilya vb. tr ykseli iindeki ekonomilere sahip lkelerin devletleri, piyasay paraya bodular. Bylece, bankalarn ve dier finans kurulularnn kmesini engellediler, den talebe destek oldular. Ama bunu yapmann maliyeti borlanmakt. Bu sre iinde btn devletler muazzam bir bor bata iine saplandlar. Bylece kriz yer deitirdi: Bankalarn krizi iken onlar kurtaran devletlerin kendilerinin krize dmesiyle sonuland. Bugn Avrupada Yunanistan, rlanda, Portekiz, spanya ve talyann her an iflas tehdidini yaratan bor krizi, ite bu gelimelerin rndr. Meselenin Avrupada patlak vermesi, en yksek borca Avrupa devletlerinin sahip olmasndan deildir. Avrupa Birliinin ulus devletten uluslar st bir devlete doru gei dolaysyla ortak bir para (avro) oluturma sreci iinde olmasnn yaratt elikiler dolaysyla Avrupa bu konuda zayf halka haline gelmitir. Yoksa rnein Japonyann

sayfa 5 | 17 aralk 2011 | sosyalist demokrasi

su olamaz. Bunda ekonominin inanlmaz boyutlara ulaan cari d ak dolaysyla krlgan olmasnn yan sra, Trkiyenin AB ile ilikilerinin (son yllarda ihracatn hedef lke bakmndan eitlenmesine ramen) belirleyici olmas da rol oynayacaktr. Trkiyeye gelen dorudan yabanc yatrmlarn ezici blm ABdendir. Banka sisteminin yars AB bankalarnn (Fransa, Britanya, talya, Yunanistan, Hollanda vb.) elindedir. D tcaretin yaklak yars AB ile yaplmaktadr. Turizm gelirinin ok nemli blm AB lkelerindendir. AB batak iinde kvranrken Trkiye ekonomisinin krizden muaf kalmas dnlemez. nmzdeki dnemde senaryo mmkndr. Birinci senaryoda, ABde ve dnyada bir resesyon yaanrsa, Trkiyenin byme hz der. kinci senaryoda, Yunanistan resmen iflas eder, avrodan ayrlr, avro yaralanr. Bunun bata Avrupa olmak zere dnya apnda sermaye birikiminde byk bir sarsntya yol amamas olanakszdr. Trkiye ekonomisi byk bir daralma yaar, isizlik 2009 baharnn resmi rakam % 16nn zerine kar, ii ve emekiler byk zorluklarla kar karya kalr. nc senaryoda, talya ker ve... her ey ker! Bu durumda olabilecekleri tahmin etmek bile zordur. Dolaysyla, Trkiyede ii snf hareketinin, yani sendikalarn, ii snfna yanda siyasi parti ve her trl odan bugnden krize ynelik ynak yapmas acil bir grevdir. Snf mcadelesinin geri dn Byk krizler, kelimenin kadim Yunancadaki anlamna uygun biimde, kapitalizmin gelecei iin gerek karar anlardr. Bugn yeniden byle bir dneme girmi bulunuyoruz. Yukarda da belirttiimiz gibi, depresyonlar sadece ekonomik olaylar deildir, bata politika ve askeri alan olmak zere, depresyonun zm eitli alanlarda yaplacak mcadelelerle belirlenir. Solda yaygn ama son derece zararl bir dnce tarz, kapitalizmin kendi krizlerinden yararlanarak kendisini yeniden yaplandrd, bu kez de yle olacadr. Bu dnce, sre bittikten sonra ulalan noktay sanki batan kanlmazm gibi sunduu iin yanltr. 1930lu yllar rnek olarak alacak olursak, spanya devriminden balayarak sava sonu Akdeniz lkelerinde yaanan devrimci ykselilere kadar bir dizi giriim baaryla sonulansayd, Byk Depresyonun zm Bretton Woods dzeni deil, belki de uluslararas komnizm olacakt. Ayn derecede nemli olan bir ikinci nokta da udur: Kapitalizmin zmnden bu denli hafif tarzda sz etmek, o zmlerin ancak gemite nasl barbarlklarla dolu olduunu unutmakla mmkndr. Unutulmasn, Uzun Depresyon kapitalizmin emperyalist aamaya geii sayesinde, Byk Depresyon ise faizm ve kinci Dnya Sava sayesinde kapitalist zmlere kavutu! inden getiimiz Byk Depresyon snf mcadelelerini imdiden, neredeyse beklenmedik bir hzla kkrtmtr. Bunun ilk adm, ekonomik krizle dorudan ilikili olan Arap devrimidir, zellikle Tunus ve Msr devrimleridir. Arap devrimi yaratt muazzam ilhamla btn Akdeniz havzasnn bir snf mcadelesi alan haline gelmesine katkda bulunmutur: Yunanistan bu alanda en ileride olmakla birlikte, spanya ve sraildeki Meydanlar Hareketi de mcadelenin ykseliinin basamak talar olmutur. Bugnlerde talyann sraya girmesi halinde, muazzam snf mcadelesi gelenekleri olan bu lkenin katks byk olacaktr. Mcadelenin emperyalist kapitalizmin kalbine, ABDye, New Yorka, Wall Streete sramas ise sembolik olarak da olsa ok byk nem tayor. Wall Street gali olarak bilinen ama ABDnin 150den fazla blgesine sram bulunan hareket, henz ii snfn kitlesel olarak harekete geirebilmi deildir. Bu bakmdan belki de kendinden bir yl nce Wisconsinde btnyle snfn rgtlenme haklar temelinde verilmi olan kamu emekileri mcadelesi kadar nemli deildir. Ama meseleyi dorudan kapitalizmin krizi erevesinde snf kartl temelinde koymas (% 1e kar % 99), gelecek iin byk politik ve ideolojik deer tayor. Bunlar daha ilk kl akrtlardr. Byk Depresyon iinde doabilecek snf mcadelelerinin boyutlarn imdiden ngrebilmek kolay deildir. Buna karlk, bu ykseliin tek tarafl olmayacan da hatrlatmak gerekiyor. Byle dnemlerde ar derecede milliyeti, hatta faist hareketler son derecede uygun bir reme alan bulur. Nitekim Byk Depresyon balayal beri Avrupada her seimde, her lkede neo-faist partiler byk atlm yapmlardr. Szn ettiimiz eilimler, dnya leindedir. Tekil lkelerde ne tr gelimeler yaanaca, her bir lkede snf glerinin o anda iinde bulunduu duruma, baka elikilere (Trkiyede Krt sorunu, burjuvazinin iki kanad arasndaki i sava, Avrasya ve Ortadouda maceralar vb.), ekonominin ne lde etkilendiine ve saysz baka faktre bal olacaktr. Trkiyede Krt sorunu karsnda ii snf iinde kendine yuva bulmu olan ovenizm eilimi, snf mcadelelerinin Tekel iilerinin direniinde en ileri ifadesini bulan eilimi ile yaracaktr. Her halkrda, ekonomik kriz, sadece iktisatlara braklmayacak kadar yakcdr. Alan yeni dnemde, btn sosyalistler ii snfnn balangta z savunma karakteri tasa da zamanla iktidar mcadelesine dnebilecek enerjisinin aa kmas iin klasik Marksizmin snf bak asna yeniden dnmek zorundadr. Tarih bizi bir kez daha kavaa getirdi: Ya sosyalizm, ya barbarlk!

Byk Depresyonun zm Bretton Woods dzeni deil, belki de uluslararas komnizm olacakt. Ayn derecede nemli olan bir ikinci nokta da udur: Kapitalizmin zmnden bu denli hafif tarzda sz etmek, ancak o zmlerin gemite nasl barbarlklarla dolu olduunu unutmakla mmkndr. Unutulmasn, Uzun Depresyon kapitalizmin emperyalist aamaya geii sayesinde, Byk Depresyon ise faizm ve kinci Dnya Sava sayesinde kapitalist zmlere kavutu!
borcu (gayri safi yurtii haslasnn % 220si!) herhangi bir Avrupa lkesinden ok daha yksektir. Tabii, devletlerin bor krizine dmesi ve iflas tehlikesiyle kar karya kalmas, banka sisteminin de yeniden sarsc bir krize girme olasl anlamna geliyor. Her borcun bir alacakls vardr. Borlu iflas ederse alacakl da yaralanr. Avrupann devlet borlarnn alacakls da, bata Alman, Fransz, talyan, spanyol bankalar olmak zere uluslararas bankalardr. Dolaysyla, kriz toptan bir krizdir aslnda. Bugn yaanmakta olan ar ekim bir deprem gibidir. Avrupa ilk kez Mays 2010da (yani tam bir buuk yl nce!) Yunanistan ile ortaya km olan devlet borluluu krizini zmekte aciz kalmtr. Avro adm adm kmenin eiine gelmi bulunuyor. Sadece Yunanistann resmi iflas bile avro sisteminde byk gedikler aar. Bugnlerde krizi herkesin diline dm olan talya iflas edecek olursa, avro bir para olarak ortadan kalkar, nk talya avro blgesinin nc, dnyann ise sekizinci byk ekonomisidir. Avro yaralanr ya da ortadan kalkarsa, Avrupada yatrmlar durur. Tarihin henz grmedii bir kriz kapmzdadr. Trkiye krizin neresinde? Trkiyenin nc Byk Depresyon iindeki yeri, zellikle Babakan Tayyip Erdoann 2008den bu yana yapt teet aklamalarnn glnl dolaysyla bal bana bir yaz konusu. Biz o tr polemiklere hi girmeden, gerek dnyada ne oldu ve ne oluyor ona ksaca bakalm. Trkiye 2008-2009 aralnda yaanan dnya apnda krizden ar biimde etkilendi. Hangi zaman dilimini esas aldnza bal olarak oran deise de, ekonominin o dnemde yaklak % 5 darald bir gerek. Ne var ki, emperyalist lkelerden farkl olarak, banka sistemi sarslmad iin lke gerilemeyi daha abuk geride brakma olanana kavutu. Dnya ekonomisinde yaanan ksmi toparlanma Trkiyeye hzl byme oranlaryla yansd. Banka sisteminin krize girmemesinin ardnda, Trkiyenin kendi finans krizini erken yaamas yatyor. 2001 krizinde Trkiye banka sistemi gerekten uurumun kenarna gelmi olduu iin burjuvazi o tarihten sonra banka sistemini ok sk denetledi. Bir de ikinci bir faktr var: Trkiye banka sisteminde trev rnlerin yeri hemen hemen yok denebilecek kadar az. Yani bir bakma banka sisteminin dnyadaki sarsntdan korunmas geriliinden ileri geliyor. 2009dan sonra dnya apnda yaanan rkek ve ksmi toparlanmann Trkiye ekonomisine ok hzl byme oranlar biiminde yansmasnn nedeni ise ileri lkelerdeki finans sisteminin yaral olmas dolaysyla yatrm alan bulamayan scak sermayenin hzla Trkiye ve benzeri lkelere (Brezilya, Hindistan, in vb.) akmas. Bunun btnyle geici olduu, ortada. Kriz derinletike, para yine en gvenli bulduu lkelere kaacaktr. Trkiyenin Avrupa ve dnya krizinin etkisinden kamas sz konu-

sayfa 6 | 17 aralk 2011 | sosyalist demokrasi

GNAY KUBLAY

SOSYALST YENDEN KURULU ZERNE

Sosyalist hareketin birlik serveni hatr saylr bir politik gemie sahip. Birlik ve yeniden yaplanma araylar Sovyetler Birlii ve bala lkelerde reel sosyalizmin birer kattan ato gibi zerimize kt yllarn ncesine dayanr. Kurueme tartmalar, yeni bir sosyalizm anlay dorultusunda bir birleik rgtsel sonu dourmad ama arkasnda muazzam bir teorik klliyat brakt. Kurueme zerine ne sylenirse sylensin, sosyalist solun yeni bir sosyalizm aray konusunda, onun arkasnda brakt teorik klliyat aan bir baka tartma dzlemi kurulamad. Kurueme dolaysz bir birleik rgtsel sonuca ulaamad ama onun at teorik kulvar zerinden, sosyalist solun birlik ve yeniden yaplanma araylar farkl zeminlerde bugnlere kadar sregeldi. Birleik Sosyalist Parti (BSP) Kuruemenin dorudan, zgrlk ve Dayanma Partisi (DP) dolayl bir sonucuydu. Sosyalist Demokrasi Partisi (SDP) ise politik bakmdan DPyi aan bir iz zerinde yrmesine karn, birlik ve yeniden yaplanma bahsinde DPnin tekrarndan baka bir sonu dourmad. SDPden kopanlarca kurulan Sosyalist Partinin akbeti ise, kendinden nceki deneyimlerden hi de farkl olmayacak gibi grnyor. Sosyalist Parti de bir blnmenin eiine gelmi bulunuyor. Birbirinin ardl olan bu partilerin programlarnda nemli farkllklar olsa da rgtsel yaplanma bakmndan birbirinin basit bir tekrar olmann tesine geememi olduklarn zellikle belirtmek gerekir. Kurulu evrelerinde birer oulcu birleik parti olarak siyaset sahnesine kan bu partilerin, ksa bir sre sonra olabildiince homojenlemi ve sterillemi birer monolitik rgtsel yapya dnmediklerini kim iddia edebilir? Hi kukusuz, bu partilerin kurulu nclleri ile verili pratikleri arasndaki elikilerin politik nedenleri ve bu nedenlerin belirleyicilii grmezden gelinemez. Ancak, btn kritik evrelerde stratejik deer tayan sorunlardan doan krizlerin, ounlukla kopularla sonulanmasnn rgtsel yaplanma(lar)dan da bak olduu da sylenemez. Anmsanacaktr. BSP, ana gvdesi gruplardan oluan oulcu birleik partiydi. Btn kritik evrelerde gruplarn kendi aralarndaki konsenss belirleyici olur, parti organlar gruplarn anlamalarnn birer onay mekanizmas ilevini grrd. Gruplarn anlaamad, konsensse varamad durumlarda parti organlar karar alamaz, partide hayat durur, bir kriz hali srer giderdi. Saatlerce, hatta gnlerce sren komisyon toplantlar, gruplar aras grmeleri kim unutabilir? Bu tr durumlarda, istisnasz rahmetli Stk Cokun btn parti meclislerinde, merkez yrtme kurullarnda klasik sorusunu sorard: Arkadalar, BSP gruplarn partisi mi olacak, yoksa partinin gruplar m olacak? oulcu birleik parti hayatnn verili politik gruplarn zerine ekillendii, politik sentezden sz edilse bile, gruplarn kendini iererek aaca bir aamadan ok uzak olunduu 1990larn ortalarnda Stknn bu sorusu pek itibar grmezdi. Grse bile, esasa dokunmayan, yzeysel tartmalarla geitirilir, iler bir ekilde yoluna koyulur, bir sonraki krize kadar eski tas, eski hamam yola devam edilirdi. Gruplarn galebe ald, her kritik evrede parti organlarn devre d brakacak lde belirleyici olduu parti hayat uzun sremezdi. Nitekim, BSPnin blnmenin eiine gelip dayand bir zamanda, DP imkan dodu ve bylece varln DPye armaan ederek sosyalist siyaset sahnesinden ekilmi oldu. DP ise, esnek bir programa ve yine ana gvdesini gruplarn oluturduu bir rgtsel yaplanmaya sahipti. Program, o dnemde aktel ncelikli sorunlar olarak parti organlarnn nne gelen zelletirmeye kar tutum, ii snfnn tarihsel rol, Krt sorunu ve Krt zgrlk hareketi ile ittifak ve politik oulculuk gibi temel konularda, kkl gr ayrlklarna imkn veren, parti ii kriz(ler)i srekli tetikleyen bir rol oynuyordu. zellikle parti merkezinin ounluu programa gnderme yaparak zelletirmeye kar kekeme konuuyor, ii snfnn tarihsel roln yadrgyor, Krt zgrlk hareketi ile her trl iliki ve ittifaktan uzak duruyordu. Temel politik sorunlara dair politikalar nedeniyle parti ii gerilimler ykseldike parti ii kriz(ler) douyor, kriz anlarnda gruplar, bazen parti zeminlerinin dnda partiye paralel birer yap gibi davranyor, bazen de parti ounluuna kar bir baka iktidar oda gibi ikili iktidar ilikisi srdryordu. Tarihteki rneklerde de olduu gibi, bu ikili iktidar ilikileri uzun srmedi ve parti iktidar gl olann elinde kald. ok gemeden de o iktidar mcadelesinin organik paras olanlar, birer safra gibi kesilerek kap dar edildiler. imdi bu deneyimlerden, zellikle DP deneyiminden karlacak sonu, yalnzca gruplarn varln mesai konusu yapmak ama program geri plana itmek olamaz. unu kabul etmek gerekir ki, BSP, DP, SDP ve Sosyalist Parti deneyimlerinin de gsterdii, rgtsel yaplanmasnn ana gvdesi partiye paralel hiyerariye sahip gruplardan oluan parti modelleri baarl olmuyor. Bunun iin bata demokrasi kltrnden yoksunluk olmak zere pek ok gereke ileri srlebilir. Bunca deneyimden sonra gruplara dayanan bir oulcu birleik partide srarn bir anlam da, bir karl da yoktur. Gruplara dayanan birleik parti tezi yirmi yllk birlik deneyimleri ve drt oulcu birleik parti pratiince dorulanmamtr. Bu pratiklerin ana dncesini yle formle etmek mmkn olabilir: Birlik ve yeniden yaplanma ad altnda atlan admlar, bu perspektife ak verili gruplarn birleik bir parti ats altnda birliini salad, ancak szcn gerek anlamnda, verili gruplar iererek aan bir yeniden yaplanma pratiine dnmediidir. Bir baka gerek ise udur: Bu partilerin kurucu znesi olmu hibir grup bu partilere girdii biimde kmad gibi, kendi zgn ve bamsz rgtsel hayatlarnda da varlklarn olduu gibi koruyamamlardr. Deiik zamanlarda blnerek kk adacklar haline gelmi ve neredeyse btn birikimli ve deneyimli kadrolarn yitirerek, hayattan tasfiyenin eiine gelmilerdir. Artk, bundan byle geleneksel ilikileri eksen alan byk lekli iler yapmak, byk ilerin altna imza atmak mmkn grnmemektedir. Eer bir gelenekten sz edilecekse, gen kuaklarla yeni, oulcu ve devrimci bir gelenek yaratacak, bizden farkl sosyalistlerle gelecee projeksiyon tutacak bir hayatta srar etmek en rasyonel yol gibi grnmektedir. Grnen ky klavuz istemez ama, eer bu saptamalar bir doruya iaret ediyorsa, bugn sosyalist yeniden kurulutan anlalmas gereken, gemi pratiklerin bir tekrar anlamna gelen birlik deil, gruplarn bir koalisyonu hi deil, onlar iererek aan bir ak ve devrim-

Mmkn Olann Snrlarna Ancak mkansz steyenler Ulaabilir

Gemiimiz sosyalizm ve snf mcadelesinin orta ve uzun erimli ihtiyalarnn gz ard edilerek nasl birer stratejik olgu gibi ele alndnn, konjonktrel gelimelere nasl boyun eildiinin, verili durumlarn ve konumlarn nasl teorize edildiinin ve bu ksr dng ierisinden nasl devrimci grevler tretildiinin rnekleriyle doludur.

sayfa 7 | 17 aralk 2011 | sosyalist demokrasi

ci proletarya partisinin inas olmaldr. Bu partiye Devrimci Komnist Parti de diyebiliriz. Elbette byle bir partinin kuruluunun da, byle bir partiye grupsal varln armaan edecek olmann da n koulu azami programda anlamaktan geer. Sosyalizm ve snf mcadelesinin btn meru mcadele yntemlerine, rgtl biimlerine ve parti iinde rgtlenme zgrlne ak bir devrimci partinin kuruluu gerekletirildikten sonra, ite o zaman gruplarn her birinin tekil varln srdrmesinin rgtsel fetiizmin tesinde anlaml bir politik gerekesi olamaz. Bir kez devrimci bir programda ve rgtsel yaplanmada anlatktan sonra, her grup varlna son vererek, kendine zgveni olan birer sosyalist birey olarak katlabilir, ihtiya duyduunda her ynyle parti hukukuna bal parti ii platformlar kurabilir, dncelerini yaygnlatrabilir, farkllklarn ortaya koyabilir. Dk oulcu birleik parti deneylerinden, yarnn oulcu organik partiye gidiin imkann byle bir yaklamda aramak gerekiyor. Harcanan emee sayg duymak gerekir, ama SYKnn bir yllk zaman diliminde, srece yn verenlerin program sorununu geri plana iterek, rgtlenme modelini ne alan bir yntem, srecin yanl bir mecrada seyretmesine ve tkanmasna yol amtr. Sosyalist Yeniden Kurulu-Parti Giriimi program ne alan bir yeniden kurulu srecine yeni bir balang yaparak balayabilir. Bu balang motivasyonu ve iradesiyle ok ynl bir sreci iletebilir ve belirgin bir erevede salayaca yeni bir mutabakatla ngrd parti hedefine eriebilecek yeni bir mecra aabilir. Bu neri, tkanma noktalarn grmezden gelmek, onlar pas gemek demek deildir. Elbette tkanma noktalar almadan, yeni bir mutabakatla belirgin hale getirilmeden bir adm bile ileri gitmek mmkn olamaz. Ancak, tkanma noktalarn birer almaz kale gibi grmek byk bir yanlg olur. Bu satrlarn yazarna gre, doru bir balang halkasn yakalamak, srecin nnde birer engel gibi grnen pek sorunu, anlamsz birer ayrnt haline getirebilir. Yeri gelmiken deinmekte yarar var. Gemiimiz sosyalizm ve snf mcadelesinin orta ve uzun erimli ihtiyalarnn gz ard edilerek nasl birer stratejik olgu gibi ele alndnn, konjonktrel gelimelere nasl boyun eildiinin, verili durumlarn ve konumlarn nasl teorize edildiinin ve bu ksr dng ierisinden nasl devrimci grevler tretildiinin rnekleriyle doludur. Baz konjonktrel gelimeler eksen alnarak, insanln nihai kurtuluuna giden yolda yeni bir mecra anlamna gelen sosyalist yeniden kurulutan nasl vazgeilebilir? Bu giriim baarl bir sonu dourur mu, bilmiyoruz. Ama bunu iselletirmi olanlar, srarla bu yolda yrmeye devam edeceklerdir. Kald ki, yeniden kuruluun verili bileenleri, ngrlen partinin kuruluunu er ya da ge gerekletirmi olsalar dahi, sosyalist yeniden kurulu serveni bitmi olmayacak, aksine yeni balam olacaktr. Balam olacaktr, nk eer kurulacak olan devrimci parti kendini ii snfnn yerine ikame etmeyecek, kendini bir ii-emeki iktidarnn yerine geirmeyecekse, ite sosyalist yeniden kurulu o zaman gerek bir snfsal temel zerinde balam olacaktr. te devrimci parti byle bir mecrann ve kuruluun yol gstericisi olma ilevi grecektir. O nedenle, tarihsel olan gncel olana feda edenler, taktik olan stratejik olann yerine geirenler byk bir tarihsel ve siyasal vebal altnda kalacaklardr. Aslolan zoru baarmaktr. Bilinmeli ki, mmkn olann snrlarna ancak imkansz isteyenler ulaabilir.

DOUNCA YAZILIRSIN / LNCE SAYILIRSIN

Bir eyin ulu olmas, evresindekilerin cce klnmasyla mmkn olur.
Aysel BATYAR
Devletle rgtlenmi toplumlar yneten erk, her doan kayda geirir. Kaydn tutar kullanmak zere. Her doan, on bir haneli bir sayyla ifrelenir. Artk bu sayyla anlr ve saylr hale gelir her Trk doan. Kimliini sorana nce TC kimlik no. sylerse, kii grnr olur. Cann, kann, bedenin, bilcmle varln artk 11 haneli bir saydr. Okul a gelince saydan ve kayttan otomatikman topraa, akl tana yarar hale gelinceye kadar bir daha kaydolursun, kaydedenlerin selameti ve refah iin. Eilecek yan gemeden eitilirsin. yle demi atalar: Aa ya iken eilir. Artk; vatan, millet, bayrak akna bir nefer saylrsn. Eilme srecinde sadece, Trk ve mamullerinin var olduu ve ne kadar yce olduu belletilir. Bu ycelik yle bir yceliktir ki 11 haneli kimlik sayn solda sfr kalr ve ezer byklyle kck bedenini. Yetmez, 11 haneli sayn sistemin yceliine. Klr klr, ta ki varlnn Trk varlna armaan olaca gne dein srer, srdrlr cceliin. Deil mi ki saym seni ve de bir say vermi. Ve zaman geldiinde, bamszln sembol olan ezeli ve ebedi kanla krmz kalabilen bayrak iin yazlm Sana yan gzle bakan kuun yuvasn bozacamdemleri gelince yine hatrlanrsn. Oysa ne zor zamanlar yaadn, kasabanda-kynde, anann babann gznde. Belki en fazla liseyi tedrisat ettin, tesine ahval ve erait msaade etmedi. Sayldn yerden ikinci otomatik evrakn celp adyla eline ulatnda ezilmiliinin, klmlnn bir zaman, anlam olduunu anladn. Sana sormadlar ama sorsalard da fark eder miydi bilmem Ona Haydi Savaa dediler Bakaca bir ey Sylemediler (A.Behramolu) imdi var olma zaman. imdi kendini gsterme zaman. Giderken askere sana hi almam zenginin, fakirin, yavuklunun kaps sonuna kadar alm. nk bu bir say hesab, say hesaplamas, var olduunun ve hatrlanmann ikinci kant Omuzlar stnde, ona yan bakannn yuvasn bozacann simgesi omuzlarnda davula-zurnayla uurlanrsn. Zira yasaktr onu yle omzuna almak ve omzundayken oynamak, zplamak. Keyfini karrsn en kutsala bu kadar yakn olmann hem hal olmann, en byk olmann. kinci kez kaytlandnda retilmiti: Birileri en kutsallarnn kutsallna dil uzatm. anna- erefine, akl tana, toprana gz dikilmi. Oysa dedenin zamanndan beri bir evlekti babann ekip bitii vatan paras. Deil mi ki birileri gz dikmi. Srlrsn zerlerine, saylma uruna. Oysa kurun attn seni bilmez; seni sayan, kaydn tutan bilir. Ha, ldrp kulandan tespih yaptnn da olsa olsa bir evlek tarlas vardr. Fakat onu kimse armamtr, o kendisi oradadr. Ama sen say olarak arlmsn. Saynn ve kaydnn ispat uruna yrr gidersin akl tana. Ah bir vurumadan nce iki kelam edebilseydiniz eer; sen mevcutlu ama canl, o da bir evlei bile kendinin olmayan doruklara ekilir giderdiniz Nerden geldi, nasl geldi lm, sadece imdi konuulur. Sonras yine saydr. Yllar geince de yuvarlatlm saydr. imdilerde 28i bile insanlar 30 yllk savata diye anar ve syler oldular. Anana-analara gre Allahn birlii gibi kutsal ve tartmaszdr varln. Gerisi sayy oaltan bir rakam. Ruhsuz... Toplanr, arplr, blnr ve ok yllar sonra da kayttan ve zaman amndan drlr bir saydr. Uruna yuvasn bozduun kularn kanadnda haber ularken sarnrsn yine ayn kutsal, omuzlar stnde. Cann iindeyken sahip olamayacan topran bedenine girmek iin ktn bu ksa yolculukta herkes sana minnettardr, herkesin kaps deil artk gnller bile ikinci ve son kez bir daha aktr, sahibi olmadn topran altna girerken. Ey bu topraklar iin Topraa den Bir kar topran Var myd yaarken? (A.Behramolu) Doduunda sana 11 haneli say verenler bu kez toprak altndaki say ile sana ikinci kez minnettardrlar. Cann saken deil dokunmak, konumak; azametlerinden gzlerine bakamadklarn, kapsna iaret parmayla yz srmeden giremediin bu omzu kalabalklar yan bandadr artk bir gnlne de olsa Onlara sa olarak dokunamamann bedeli, cann bu topraa feda etmi olmanda m sakl yoksa Ayn gn, toprakla bulutuun gn yani, geride kalanlar bu yaknlktan, bu saylmlktan senin gibilerine ve ardllarna ayn kaderi seve seve sunacaklarn sylerler. Ama yazanlar ve sayanlar ekilince ne derler kalanlar, seni davulla-zurnayla yollayanlar, ille de analar ne der yalnz kalnca, yrekleri nasl feryat eder? Bir daha onlar -omzu kalabalk minnettarlarne zaman grrler ve onlar ne zaman bu kadar dokunulur olurlar? Herhalde say azalnca, yeni saylara ihtiya duyulunca Saylmann ve var olduunun bilinmesini istemenin eanlamls mdr bu topraklar iin topraa dmek? Rivayete gre saylarn bulunu hikyesi Ala giren her evcil hayvana karlk mlee atlan bir tatr. Bu nasl zamanlardr ki her akl tana karlk topraa gmlen bir candr.

Karakollar, klalar, cezaevleri... Erkekliin yeniden retildii yerler.

sayfa 8 | 17 aralk 2011 | sosyalist demokrasi

LKAY TANYER

GERE YAPILMADI!

Grevden almak yeterli mi? Ceza Kanununda insanla kar ilenen sularn dzenlenmesine gre - ki ikence, bu sulardan biridir. Eer bu grevli polis memurlar hakknda dava alm olsayd, bugn o polisler tutuklanm olurlard. Grevden alnmalar deil tutuklanmalar gerekiyordu. nk TCKnn 78. maddesinde ... ikence eziyet suu ileyenler hakknda sekiz yldan az olmamak zere hapis cezasna hkmolunur ...
Fevziye Cengiz 16 Temmuz 2011de zmirde einin kimliini getirmek iin otomobiline gittii srada gzaltna alnmaya itiraz edince, polisler tarafndan tokatlanp kelepelenerek zorla Karabalar Polis Karakoluna gtrlmt. Ortaya kan grntlerde Cengiz; iki sivil polis tarafndan hakarete uruyor, yere yatrlarak kelepeleniyor ve kelepeli haldeyken tekmelenip yumruklanyor. Bu esnada orada olan niformal bir baka polis, ikencenin dardan grnmemesi iin perdeleri kapatyor. Ancak grntler perdeden tayor ve ana haber bltenlerinde arka arkaya izlettiriyor kendini. Devletin karakolunda bir kadna ynelik iddet olay yaand. Savclk olayla ilgili polisler tarafndan iddete maruz kalan kadna Kamu grevlisini yaralama ve hakaret etme gerekesiyle 2,5 yldan 6,5 yla kadar hapis cezas istemiyle dava at. Polisin daya, tacizi, hakareti varken sulanan kadn oldu. iddet grd iin kendini savunmaya alan kadn sulu, bakaldran kadn sulu, grd iddete kar susmayan, dava ap hakkn arayan kadn yine sulu. Kadnn dava aarak ikyeti olmasn, dayak atan taciz eden, hakaret eden kamu grevlilerine kar kmasn su olarak addeden ise yargyd. Aylar nce yaanan bu olay, polisin Fevziye Cengizden ikyeti olmasyla ve savcnn kadna at davayla gndeme geliyor. Kadn, olaydan hemen sonra polisten ikyeti olmasna ramen savc davay amak iin yeterli bir husus bulamyor ki, ancak davay polisin ikyetiyle ayor. iddet maduruna alan bu ilgin davayla birlikte de lkenin gndemine, Karabalar Polis Karakolunda yaanan ayrntl iddet grntleri yansyor. Grntler medyaya der dmez, ykselen tepkilerle olay gndeme oturuyor. Ama bir yandan da kadnn hayat didikleniyor. Polislerin savunmasn, kadnn konsomatris olduunu vurgulayarak verdii medyada duyuruluyor. Olaydan sonra zmir Emniyet Mdrlnce yaplan yazl aklamada; kadnn konsomatris olarak alt, alkoll olduu, grevli memurlara mukavemet ettii, bu nedenle memurlarn sadece grevlerini yerine getirdii belirtilmitir. Dayak olay, grevinin gerei olarak kabul ediliyor. Grnen o ki, ahlak polisinin grev olarak edindii mzikholde alan kadnlar dvp, taciz edip, meknn erkeklerine eyvallah etmek; sokak aralarnda trans zenlenmi olmasna ramen, bugne kadar Cumbireylere iddet uygulamak, cinayetlerine adeta huriyet Savclarnca uygulanmamas, ikencecilearka kmak. Onlar da biliyor ki, bu yaptklarnn ri cesaretlendirmeye devam ediyor. Dava basit hibir bedeli yok, bu yzden bu kadar rahatlar, yaralama olarak ald iin bu polislerin alacakbu kadar rahat gzaltnda ikence yapabiliyorlar. lar ceza ancak ay hapis cezas olacak, bu da Biliyorlar ki ikyet edilseler dahi, yarg onlar paraya evrilecek. Byle bir uygulama hangi pokorur. nk onlar birer ahlak polisi olarak ah- lis zerinde caydrc olabilir ki? Bu hukuki tulaksz kadna haddini bildirdi. yle ya, yarg bu tum, aka devletin polis iddetini onaylad ve unsurlar grmezden gelmez, cezalarn hafifle- tevik ettii anlamn kartmak iin yeterli bir tir, hatta tmyle ortadan bile kaldrabilir. ster- kanttr. se de tm cezay, madur kadnn zerine ykar. Kanun, kamu gcn kt kullananlar koruKarakolda yaanan bu olay maalesef tek deil, mak iin lehe yorumland srece bu tr grnbunun benzerleri ne yazk ki ok yaanyor. Ka- tler daha ok olacaktr. Karakolda ikence dednlarn iddete maruz kaldklarnda ilk gide- vam edecektir. Grntler ortaya ktka, olayn cekleri yerler olan karakollarn asl iddetin re- takipisiyiz demek yeterli deildir. Gereken yatildii yerler olmas bask aygtlarnn erkeklikle pld demek, yaplmayanlarn yannda kocaman ina edilmesiyle ok ilintili. Feministler olarak, bir yalandr. kadna ynelik iddetin ve kadn cinayetleriDevlet; yllardr savaarak iddeti merulanin nlenmesinde polisin kadna koruma trmakta, savaanlar kahraman ve musalamasnn nemli bir kazanm olduunu teber vatanda ilan etmektesylerken, kadn gzaltnda ddir. iddetin ven polis mi koruyacak diye de ve iddet sormadan edilemiyor. uygulaTemmuzdan bu yanlarn yana devam eden deerli adbu adaletsizlik ledildii medyaya der bir lkede dmez, konuyla devletin alakal kurumsal iddetle olarak arka arkamalul kuya aklamalar gerumlarnliyor. zmir Valisi dan birisi Cahit Kra zr olan karadiliyor, Cumhurbakan Abdullah Gl bu olayn kollar da devletine ve devletin er- kekliine takipisiyim aklamasnda bulunuyor, iki sivil layk iler (ikence-kt muamele) yapmakta polis grevden alnyor, Aile ve Sosyal politikalar hibir beis grmemektedirler. Bu uygulamalar Bakan Fatma ahin iddetin kabul edilemez ol- karsnda korunduklarn-kollandklarn adlar duunu syleyerek gerei yaplmtr diyor. gibi bildikleri iin olanca rahatlklaryla bu idPeki gerekten gerei yapld m? Grevden al- deti uygulamaktadrlar. Erkek egemen sistemin mak yeterli mi? Ceza Kanununda insanla kar tm devlet mekanizmalarnda yer almas, nceilenen sularn dzenlenmesine gre - ki iken- likli olarak bask aygtlar araclyla gerekleice, bu sulardan biridir. Eer bu grevli polis me- yor. Karakollar, klalar, cezaevleri erkek egemurlar hakknda dava alm olsayd, bugn o menliiyle biimlenen erkeklik hallerinin polisler tutuklanm olurlard. Grevden alnma- iddetle yorulduu yerler. O kaplarn nne lar deil tutuklanmalar gerekiyordu. nk giderek, ikenceci polislerden hesap sorarak, daTCKnn 78. maddesinde ... ikence eziyet suu valarn takipisi olarak ancak kazanmlar elde ileyenler hakknda sekiz yldan az olmamak edebiliyoruz. Gerei yaplmtr diyenlerden zere hapis cezasna hkmolunur ... eklinde bize hayr yok, gerei yaplmayanlar srarla hapis cezas ngrlmtr. Kanunda su olarak yksek sesle syleyerek mcadeleye devam d eyaz TV ekranlarndan kadn dman aklamalarda bulunan Ahmet akarla ilgili SDPli kadnlar Taksim tramvay duranda 2 Aralkta basn aklamas gerekletirdi. SDPli kadnlar Kadn istemezse, erkek kolay kolay tecavz edemez diyen Ahmet akar, bir kadn hakknda siyahi-irkin kz diyerek kadnlar aalamaya devam etti dedi. Taksim tramvay duranda toplanan SDPli kadnlar Jin, jiyan, azadi, Erkek devlet iddetine son, Yaasn kadn dayanmas sloganlarn atarak, getirdikleri ddkler ve mor kartlarla basn aklamas gerekletirdi. Basn metnini okuyan Sevda Yeliz Nar Her yeni gnde yeni bir tecavz, kadn cinayeti haberi ile uyanyoruz. Kadnlar ldrldnde, bunun ad cinayet deil, namus, cinnet delilik, kskanlk, sevgi oluyor bu dzene gre dedi. Kadn cinayetleri birbirinden bamsz, mnferit olaylarm gibi gsterilip, ardnda yatan koca bir saldr mekanizmasnn, erkek egemen ideolojinin zeri kapatlmaya alyor diyen Nar, Bu ideoloji, ylesine rgtl srdryor ki varln, aileden, okula, yargdan medyaya, her yerde srdryor vedevletin tm kurumlarnda kendini her gn yeniden retiyor dedi.