SAP2000 ile Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas rnek I Betonarme Kutu Kpr

Modeling and Optimized Design of Structures Using SAP2000

Videoyu hazrlayan: Computers and Structures, Inc.

eviren ve genileten:

COMPUTERS& ENGINEERING
SOFTWARE & CONSULTING
Mays 2006

www.comp-engineering.com/havuz.html

Telif Haklar
SAP2000 program ve tm yazl belgeler telif ve oaltma haklar sakl rnlerdir. Evrensel haklar Computers and Structures, Inc a aittir. Programn lisanssz kullanm ve yazl belgelerin herhangi bir formda tekrar oaltlmas Computers and Structures, Inc. in yazl izni olmadan yasaktr. Yazl belgenin Trke evirisinin haklar Computers & Engineering a aittir. Daha ayrntl bilgi ve lisans aadaki adresten temin edilebilir:

Trkiye Ana Datcs COMPUTERS & ENGINEERING Holzmhlerweg 87-89 D-35457 Lollar, Almanya Tel: 0049 6406 73667 Fax: 0049 6406 4745 e-mail: baser@comp-engineering.com web: http://www.comp-engineering.com http://www.comp-engineering.com/havuz.htm http://www.comp-engineering.com/SAPManT.htm web : http://www.csiberkeley.com/products_books.html

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 2

www.comp-engineering.com/havuz.html

nsz:
Bu kitapn hazrlanmasnda kullanlan yaynlar unlardr: (1) CSI tarafndan hazrlanan ngilizce eitim videosu adresi: www.comp-engineering.com/downloads/manuals/SAP2000/Turkce/KopruAnalizi/ Box_Girder_Bridge_V10S.wmv (2) Yine CSI tarafndan hazrlanan ' Modelling and Optimized Design of Structures using SAP2000' rnek IV. Video Trkeye evrilerek ekillerle birlikte kitap haline getirilmitir. ncelikle adm-adm eitim hedeflenip bu video evirisine (2) deki aklamalar da eklenmi ve geniletilmitir. Bu kitapn Web sitemizden indirme adresi: www.comp-engineering.com/downloads/manuals/SAP2000/Turkce/KopruAnalizi/ ORNEK-I-KUTU-KOPRU.doc Kpr terimlerinin Trkeye evirisinde ' T.C. Bayndrlk ve skan Bakanl, Karayollar Genel Mdrl, Karayollar Teknik Szl- APK Dairesi Bakanl - ubat 2003 ' den yararlanlmtr. Bu kitab zamannda bize ulatrarak seviyeli bir kitapk retilmesine destek olan Karayollar Kpr Etd ve Proje ube Mdrlne teekkr bor biliriz. Dzeltilmesi gereken blmlerin tarafmza bildirilmesi bizi sevindirecek ve bu kitapn ileride meslekdalarmza daha yararl olmasn salayacaktr. Bu kitapk ile eitim yaparken videolarn (ngilizce) birlikte izlenmesi ileri geri alnarak konunun ve ekillerin zihne iyice yerletirilmesi salk verilir. Tm kprclere ve meslekdalarmza yararl olmas dileiyle.. COMPUTERS & ENGINEERING Eitim Yaynlar Grubu, Mays 2006

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 3

www.comp-engineering.com/havuz.html

rnek I
Tanm

Kpr Analizi Betonarme Kutu Kirili Kpr rnei II

Bu altrmada Betonarme Kutu Kirili kprlerin analiz ve modellenmesi iin SAP2000 programnn sunduu gl zelliklerden bazlar tantlacaktr. Modelini yaptmz kpr 200 feet uzunluunda ve iki aklkldr. Kpr tabliyesinn (deck) genilii 36 feet tir ve derinlii parabolik olarak deimektedir. zerinde her biri 14 feet geniliinde olan iki trafik eridini desteklemektedir. Betonarme kutu kesitli kirililer zerine ngerilme uygulanacaktr. Planda paralelkenar eklindeki kprnn u ve orta mesnetlerinde a 15 derece olacaktr.

Bilgisayar Modeli Tanm

Yapyla ilgili dier parametreler aadaki gibidir: Kprnn temiz akl Tabliye Kutu Kesiti ortalama ykseklii Tabliye Kutu Kesit genilii, b Beton dayanm, f 'c elik akma gerilmesi, fy Beton birim arl, Wc Elastisite modl, Ec Elastisite modl, Es Poison oran, v = 200 ft = 5 ft = 36 ft = 4000 psi = 60000 psi = 150 pcf = 3600 ksi = 29000 ksi = 0.2

rnekte Ele Alnan nemli SAP2000 Seenekleri

Kpr Analizi ngerme Tendonlarnn (Prestress Tendons) kullanm Tesir izgileri ve Yzeyleri (Influence Lines and Surfaces) Hareketli Yk Katarlar (Moving Loads)
SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 4

www.comp-engineering.com/havuz.html

Yntem
Kpr Modeli retme Admlar
Kpr modelini retmek iin 12 admdan oluan bir dizi ilem uygulanmaldr. Kullanc kendisine zg bir kpr modeli oluturmak iin aada listelenen admlar izlemeli ve aadaki parametreleri kendi modeline uygun ekilde tanmlamaldr: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Yerleim izgileri (Layout Lines) Tabliye Kutu Kesiti (Deck Sections) Kpr Kenar Ayaklar (Abutments) Orta Ayak Elevasyonu Hatt (Bents). Diyaframlar (Diaphragms) Mafsallar (Hinges) Parametrik Deiimler (Parametric Variations) Kpr Nesnesi (Bridge Object) tanmlar Hazrlanm olan modelin gncellenmesi (Update Linked Model)

10. Trafik eritleri (Lanes) 11. Tatlar/Tat Snflar (Vehicles/Vehicle Classes) 12. Analiz Durumlar (Analysis Cases)

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 5

www.comp-engineering.com/havuz.html

n Hazrlk
lk olarak File > New Model > Blank (Dosya > Yeni Model > Bo) komutunu kullanarak yeni bir model oluturunuz. Birimlerin keep-feet e ayarl olduundan emin olunuz.

Kpr modlnn aktif olup olmadn yukardaki ekrandaki Bridge Wizard (Kpr Sihirbaz) tuunun aktif olmasndan ya da SAP2000 ana ekranndaki Bridge (Kpr) mensnn aktif olmasndan anlayabilirsiniz.

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 6

www.comp-engineering.com/havuz.html

Eer kpr modl aktif durumda deilse Options > Request Module License > Bridge Modeler (Seenekler > Ek Modl Lisans ste > Kpr Modelleyici) mensnden SAP2000 Kpr modl lisansnz aktif hale getiriniz.

Aktif duruma gelmiyorsa ek kpr modl lisansnz yok demektir.

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 7

www.comp-engineering.com/havuz.html

Modelin retilmesi
Kpr Sihirbaz (Bridge Wizard)
Bu modeli oluturmak iin kullanacamz komutlarn ou Bridge (Kpr) mens altnda bulunmaktadr. Bridge Wizard (Kpr Sihirbaz) da bu men altndadr. Kpr sihirbazna bakarsanz, tm admlarn, ilemlerin basit bir aklamasn grebilirsiniz.

ekil 1 Bridge Wizard (Kpr Sihirbaz) Grn Admlar ilerledike, her admla birlikte ilgili bir aklama salanmaktadr. Gerekli olduunda tanmla/deitir (Modify/Show ...) komutlaryla istenilen deerler deitirilebilir. Biz bu rnekte modelimizi kpr sihirbazn kullanmadan, dorudan Bridge (Kpr) mens altndaki komutlarla reteceiz.

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 8

www.comp-engineering.com/havuz.html

Genel Yerleim izgileri (Layout Lines)

Bir kpr nesnesi oluturulurken ilk adm yerleim izgisini tanmlamaktr. Yerleim izgileri (layout lines) kpr nesneleri ve Trafik eritlerinin yatay ve dey konumlarn tanmlarken referans izgileri gibi kullanlr. Yerleim izgileri Kilometraj (station), planda paralelkenarlk as (bearing) ve meyil (grade) deerleriyle tanmlanr. Yatay ve dey dzlemlerde dz, kavisli veya eri olabilir. Yatay eriler dairesel (gerekirse spiral) ve dey eriler paraboliktir. Kprmzn hakim geometrisini belirleyen bir yerleim izgisi (layout line) tanmlamak iin Bridge > Layout Lines > Add New Line (Kpr > Yerleim izgileri > Yeni Yerleim izgisi Ekle) formunu kullanyoruz. ekil 2 ye baknz. Bu formda; Starting Station (Kilometraj Balangc) u 0 feet ve End Station (Kilometraj Sonu) nu 220 feet olarak tanmlayacaz. Ulardaki eime yer salamak amacyla yerleim izgisi gerek kprden kk bir miktar daha uzun alnacaktr. Horizontal Layout Data (Yatay Yerleim Bilgisi) altnda, Quick Start (Hzl Balang) komutu kullanlarak yataydaki yerleimin eklini hzla tanmlayabiliriz. Bu rnek iin Straight Line (Dz izgi) seeneini seiniz.

ekil 2 Bridge Layout Line Data (Kpr Genel Yerleim Hatt Bilgisi) Formu

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 9

www.comp-engineering.com/havuz.html

Tabliye Kesiti Tanm (Deck Section)

Yerleim geometrisi tanmlandktan sonraki adm kpr tabliyesinin kesitini tanmlamaktr. Kpr tabliyesiyle kullanmak zere eitli parametrik kpr deme kesitleri mevcuttur. Bunlar; betonarme kutu (sandk) kiriler (concrete box girders), betonarme kiri (concrete beam) ve elik kiri (steel beam) kesitleridir. Kpr tabliyesini tanmlamak iin kullanacamz Bridge Deck Section (Kpr Tabliyesi Kesiti) seenei de yine Bridge (Kpr) mens altnda bulunmaktadr. Bridge mens > Bridge Deck Sections > Add New Section (Kpr > Kpr Tabliyesi Kesitleri > Yeni Kesit Ekle) komutunu kullanarak Select Bridge Deck Section Type (Kpr Tabliye Kesiti Tipini Se) formunu grntleyiniz. ekil 3 de bu formda bulunan programa ait eitli parametrik ablonlar grebilirsiniz. Biz bu rnekte Concrete Box Girders (Betonarme Kutu Kiriler) altnda dikey kenarl olan External Girders Vertical (D Kiriler Dikey) seeneini seiyoruz.

ekil 3 Kpr Tabliye Kesiti Tipi formu

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 10

www.comp-engineering.com/havuz.html

Alan Define Bridge Section Data (Kpr Kesit Bilgisi Tanmla) formunda toplam geniliin (Total Width) 36 feet ve balang yksekliinin (Total Depth) 5 feet olduunu kontrol ediniz. ekil 4 e baknz.

ekil 4 Define Bridge Section Data (Kpr Kesit Bilgisi Tanmla) Formu

Kpr Nesneleri (Bridge Objects)

Kpr nesneleri mens, kpr modeli zerinde eitli elemanlar kontrollu olarak yerletirmemizi salayan aralar barndrr. Bu nedenle kpr nesnesi (bridge object) kpr modelleyicinin (bridge modeler) kalbidir. Kpr nesnesi aadakileri ierir: a. Kpr aklklar (bridge spans) tanmlanr. b. Her bir akla kpr tabliyesi kesit zellikleri (deck section properties) atanr. c. Aklklara tabliyelerin parametrik kesit deiimleri (parametric deck section variations) atanabilir. d. Kpr Kenar Aya (abutment) zellikleri ve Verevlik As (skews) atanr.
SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 11

www.comp-engineering.com/havuz.html

e. Orta Ayak Elevasyonu (bent) zellikleri ve Verevlikleri (skew) atanr. f. Mafsal (hinge) konumlar, zellikleri ve Verevlikleri (skew) atanr. g. Dever Oran Yatay kurblarda merkezka kuvveti nedeniyle tatlarn darya savrulmalarn nlemek iin yol platformuna uygulanan enine eimler (super elevations) atanr. h. ngerme Donats (prestressed tendons) tanmlanr. (Bundan sonra tendon olarak kullanlacaktr). Kpr akl tanmlamak ve Kenar Aya verevliklerini atamak iin Bridge > Bridge Objects > Add New Bridge Objects (Kpr > Kpr Nesneleri > Yeni Nesne Ekle) komutunu kullanacaz. lk olarak kpr Kenar Aya (abutment) yerleim izgisinin u noktasndan 10 feet uzakla kaydryoruz, bunun iin Define Bridge Object Reference Lines (Kpr Nesnesi Refererans izgileri Tanmla) alannda SpanStart satrnn Kilometraj (station) deerine 10 yazarak Modify (Deitir) kutusuna tklyoruz. Daha sonra aklk ismi (span label) kutusuna Span1, Kilometraj (station) kutusuna 110, e ismi (item label) kutusuna Bent yazyoruz ve kpr nesnesi aklk tipi (bridge object span type) kutusunda Span to Bent (Aklktan Orta Ayaa) seeneini seiyoruz ve Insert Below Span kutusuna tklyoruz. Bylece orta noktaya bir Orta Ayak Elevasyonu (bent) eklenmi oldu. En son olarak da, sondaki Kenar Aya (abutment) SpanEnd satrnn Kilometraj (station) deerini 210 ile deitirerek 10 feet kaydryoruz.

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 12

www.comp-engineering.com/havuz.html

ekil 5 Kpr Nesne Bilgisi formu

Kpr aklklarn tamamladktan sonra Kenar Ayaklar Hattn (abutments) ve Orta Ayak Elevasyonu hattn (bent) 15 derece dndreceiz. Kenar Ayaklarn dndrmek iin Modify/Show Abutments (Kenar Ayaklar Dzenle/Gster) kutusunu tklayp ekil 6 deki gibi Bearing (A) deerine Default-15 yazp kapatyoruz.

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 13

www.comp-engineering.com/havuz.html

ekil 6 Kpr Nesnesi Kenar Aya (Abutment) Tanm imdi de Orta Ayak Elevasyonu Hattn (Bent) dndrmek iin Modify/Show Bents (Orta Ayak Elevasyonu Hattn Dzenle/Gster) kutusuna tklayacaz. Bunun iin ekil 7 de grnd gibi Bearing (A) deerine de Default-15 yazarak kapatyoruz.

ekil 7 Kpr Nesnesi Orta Ayak Elevasyonu Hatt (Bent) Tanm Bu ilemden sonra Orta Ayak Elevasyonu Hattnn 15 derece dndn kpr nesnesi bilgi (bridge object data) formundaki plan grnne bakarak grebilirsiniz. ekil 5 e baknz.

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 14

www.comp-engineering.com/havuz.html

Bal Modelin Gncellenmesi (Update Linked Model)

u ana kadar tanmladmz elemanlar kpr nesnesi tanmnn paralaryd. Bu tanmlar SAP2000in nesne tabanl modeline evirmemiz gereklidir, bunun iin Bridge mens > Update Linked Bridge Model (Kpr > Bal Kpr Modelini Gncelle) komutunu kullanrz. Update Linked Model (Bal Modeli Gncelle) komutu kpr nesnesinden nesne-tabanl SAP2000 modelini oluturur. Eer daha nceden bir nesne-tabanl kpr modeli mevcutsa bu silinir ve kpr nesnesinde en son yaplan deiiklikleri kullananan yeni bir nesne tabanl model oluturulur. Bu baml kpr modeli omurga (spine), alan (area) veya solid nesneleriyle oluturabilir. Bal model gncellendiinde, kprnn burgu modelleri (spine models), alan nesnesi modelleri ve solid nesnesi modelleri gncellenir. Kpr nesnesi tanmndan oluturulan nesne-tabanl model tipi istenildii zaman deitirilebilir. Bu rnekte alan nesnelerini kullanacaz. Bridge (Kpr) mens altnda Update Linked Bridge Model (Bal Kpr Modelini Gncelle) seeneini seiniz. Daha sonra Update as Area Object (Alan Nesnesi olarak Gncelle) seeneine tklaynz. ekil 8 e baknz.

ekil 8 Bal Kpr Modelini Gncelle formu SAP2000 bizim kpr nesnesi modelimizi alp, alan nesnelerinden oluan bir yap modeli retti. Kenarlarda ve ortada mesnetler de grlebilmektedir. Modeliniz ekil 9 daki gibi grnmelidir.

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 15

www.comp-engineering.com/havuz.html

ekil 9 Nesne Tabanl SAP2000 Modeli Modelin mevcut grnm

Kpr Kenar Ayaklar (Abutments)

Kprnn ularndaki mesnetler iin 'Kenar Ayaklar' (abutment) tanm kullanlr. Bu Kenar Aya tanm (abutment definition), belirli bir Link/Mesnet zellii veya kullanc tarafndan tanmlanan bir mesnet art olabilir. Kullanc mesnet art, alt serbestlik derecesinin her birinin ankastre, serbest ya da bir yay sabitiyle birlikte tanmlanarak ksmi tutulu olmasna izin verir. Kenar Ayaklar tanmnda ayn zamanda u mesnetlerin yataydaki konumlar da belirlenir. Tek bir Kenar Aya mesnet referans izgisinin zerindedir. Birden fazla Kenar Aya durumunda kirilerin altna ya da kopr genilii boyunca eit aralklarla yerletirilebilir. Kenar Ayaklarnda belirli kalnlkta bir dey perdenin de tanmlanmas mmkndr. Bu son kapatc perde sadece alan ve solid nesnelerin modellerine uygulanabilir. Kenar Ayaklarn dzenlemek iin Bridge > Abutments > Modify/Show Bridge Abutments (Kpr > Kenar Ayaklar > Kenar Ayaklarn Dzenle/Gster) komutunu kullanyoruz. Bu rnek iin Translation Normal to Abutment U2 (teleme U Mesnete Dik U2) seeneini Free (Serbest) yaparak kprmz bu yndeki harekete serbest brakacaz. Location of Abutment Supports (U Mesnetlerin Yataydaki Konumlar) altnda At Every Girder Location (Tm Kiri Yerlerinde) seeneini kullanarak kprnn tm kirilerde mesnetlenmesini salayacaz. Ayn zamanda Include Vertical Diaphragm seeneini de iaretleyerek Kenar Ayaklarda bir perde duvar (diyafram) tanmlayacaz. ekil 10 a baknz.

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 16

www.comp-engineering.com/havuz.html

ekil 10 Kpr Kenar Aya (Abutment) Bilgisi

Orta Ayak Elevasyonu Hatlar (Bents)

Orta Ayak Elevasyonu hatt tanm, geometriyi ve Elevasyon balk kirii (bent cap beam) ve Orta Ayak kolonlarnn (bent columns) kesit zelliklerini belirtir. Ayn zamanda Orta Ayak kolonlarnn taban mesnet artlarn (base supports) da belirler. Orta Ayak kolonunun (bent column) belirlenen taban mesnet artlar Fixed (Ankastre), Pinned (Mafsall) veya kullanc tanml bir kolon mesneti olabilir. Kullancnn tanmlad kolon mesneti belirli bir Link/Mesnet zellii veya kullanc tarafndan tanmlanan bir mesnet art olabilir. Kullanc mesnet art (user support condition), alt serbestlik derecesinin her birinin ankastre, serbest ya da bir yay sabitiyle birlikte tanmlanarak ksmi tutulu olmasna izin verir. Kullanc tanml kolon mesneti, Orta Ayak hattndan (bent) dan ayr olarak tanmlanr.

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 17

www.comp-engineering.com/havuz.html

Orta Ayak Elevasyonu hattnda (bent) ayn zamanda bir dey perdenin de tanmlanmas mmkndr. Tanmlanan diyafram sadece alan ve solid nesnelerin modellerine uygulanabilir. Spine (Burgu) tipi modellere uygulanamaz. Orta Ayak Elevasyonu (bent) tanmlandktan sonra kpr nesnesi tanmnn bir paras olarak kprye atanabilir Orta Ayak hatlarn (bents) dzenlemek iin Bridge > Bents > Modify/Show Bridge Bents (Kpr > Orta Ayak Elevasyonu > Elevasyon Hattn Dzenle/Gster) komutunu kullanacaz. Bu rnekteki Orta Ayak hatt (bent) iin kolon saysn (Number of Columns) 3 yapacaz. ekil 11 e baknz. Modify/Show Column Data (Kolon Bilgisini Dzenle/Gster) komutuna tklayp kolon yerlerini kolon mesnet hatt boyunca 2.5, 15 ve 27.5 olarak deitiriniz. Kolon yksekliklerini de 24, 27 ve 30 olarak deitiriniz. ekil 12 ye baknz.

ekil 11 Kpr Orta Ayak Elevasyonu Hatt Bilgisi

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 18

www.comp-engineering.com/havuz.html

ekil 12 Kpr Orta Ayak Elevasyonu Hatt (Bent) Kolon Bilgisi

Parametrik Deiimler (Parametric Variations)

Parametrik deiimler (parametric variations) kpr boyunca tabliye kesitindeki deiiklikleri tanmlar. Tabliye tanmnda kullanlan herhangi bir parametre deiken bir ekilde tanmlanabilir. Bir veya birden fazla parametre ayn anda deiebilir. Tm parametreler kendilerine zg deikenleri ierebilir. Bu rnekte parametrik deiim (parametric variation) kpr boyunca tabliye kesiti ykseklii, kiri ve deme kalnlklarndaki deiimleri hesaba katmak iin kullanlacaktr. Deiimler lineer, parabolik veya dairesel olabilir. Bir deiim tanmlandktan sonra kpr nesnesinde aklklara atanabilir. Bir deiim tanmlanrken atand kpr aklyla ayn boyda tanmlanmaldr. Bu aamada, kpr tabliyesinin kesiti derinlii (deck depth) iin parabolik bir deiim tanmlayacaz. Bunun iin Bridge mens > Parametric Variations (Kpr > Parametric Deiimler) komutu kullanlacaktr. ki ayr deiimimiz var. lki sol aklk iin, ikincisi ise

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 19

www.comp-engineering.com/havuz.html

sa aklk iin. Ykseklik toplamda 5 feet deiecek. Orta Ayak Elevasyonunda (bent) kenarlarda 10 feet te sabit olacak. lk deiim iin Bridge mens > Parametric Variations > Add New Variation (Kpr > Parametric Deiimler > Yeni Deiim Ekle) formu altnda, Quick Start (Hzl Balang) kutusuna tklaynz ve Parabolic Linear deiimini seiniz ve OK e tklaynz. Formu aadaki ekil 13 de grnd gibi doldurunuz.

ekil 13 lk Aklk iin Parametrik Kesit Deiim Tanm (PVAR1) Daha sonra, yukardaki admdan devam ederek 2. deiimi oluturun. Define Variations (Deikenleri Tanmla) iletiim kutusunda Add Copy of Variation (Deiimin Kopyasn Ekle) kutusuna tklaynz. Quick Start (Hzl Balang) a gidin ve Linear Parabolic seeneine tklayn (bir nceki deiimin tam tersi). smi PVAR2 olacaktr, Distance (Mesafe) ve Dimension Change (l Deiimi) deerlerini ekil 14 de grld gibi deitiriniz.

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 20

www.comp-engineering.com/havuz.html

ekil 14 kinci aklk iin Parametrik Kesit Deiimi Tanm (PVAR2)

Deiimler tanmlandktan sonra, onlar Bridge > Bridge Objects (Kpr > Kpr Nesneleri) komutunu kullanarak aklklara atamalyz. Bridge Object Data (Kpr Nesnesi Bilgisi) formu altnda Modify/Show Spans (Aklklar Dzenle/Gster) kutusuna tklayarak kesitleri sabitten deikene evirebiliriz. Bu iletiim kusunda, Aklk 1 (Span 1) iin, Span Varies (Aklk Deiiyor) kutusu zerine ift tklaynz. (ekil 17) Bir kpr kesit deiimi (bridge section variation) formu alacaktr. Total Depth (Toplam Ykseklik) seenei iin Variation (Deiim) kutusuna ift tklaynz ve PVAR1 i seiniz ve OK e tklaynz. ekil 15 e baknz.

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 21

www.comp-engineering.com/havuz.html

ekil 15 Kpr Kesit Deiimi Tanm Formu (Span1) Bir sonraki aklk iin aynn tekrarlaynz fakat bu kez Variation (Deiim) olarak PVAR2 yi seiniz. ekil 16 ya baknz. Ykseklikteki deiim ekil 18 den grlebilir.

ekil 16 Kpr Kesit Deiimi Tanm Formu (SpanToEnd)

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 22

www.comp-engineering.com/havuz.html

ekil 17 Parametrik Deiim Tanm

ekil 18 Kpr kesitindeki parametrik deiim grn

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 23

www.comp-engineering.com/havuz.html

ngerme Yk Durumu (Prestressed Load Case)

Bu aamada, ilk olarak ngermeli yk durumu oluturacaz. Bunun iin, Define > Static Load Cases iletiim kutusuna gidiniz. ekil 19 a baknz.

ekil 19 Yk Tanmlar

Daha sonra, Bridge Objects (Kpr Nesneleri) formundan ngerme tendonlarn tanmlayacaz. Bridge > Bridge Object > Modify/Show Bridge Object Data > Modify/Show Bridge Prestress (Kpr > Kpr Nesneleri > Kpr Nesne Verisi Dzenle/Gster > Kpr ngermesini Dzenle/Gster) komutu yeni bir tendon eklememize olanak verir. Tm kpr boyunca uzanan art germeli tendonlar ekleyeceiz. Tendonlarn alan 10 in2 ve tendon kuvveti 1500 kips olacak. Bunun iin; Modify/Show Bridge Prestress (Kpr ngermesini Dzenle/Gster) kutusuna tkladkdan sonra Add New Tendon (Yeni Tendon Ekle) yi seiniz. Tendon alan (tendon area) 10 in2 ve tendon ykn (tendon load) 1500 kips olarak doldurunuz. Tendon Load Case (Tendon Yk Durumu) alannda PRESTRESS (ngerme) yk durumunu seiniz. ekil 20 ye baknz. Dey yerleim (vertical layout) iin Quick Start (Hzl Bala) kutusuna tklaynz, Parabolic Tendon 1 seeneini seiniz. n tanml deerleri kabul edeceiz.

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 24

www.comp-engineering.com/havuz.html

ekil 20 Kpr Tendon Bilgisi formu

Daha sonra, tanmlanan bu tendonu tm dier kiriler zerine kopyalayacaz. Bunun iin, Define Prestress Tendons (ngerme Tendonlar Tanmla) formunda Copy to All Girders (Tm Kirilere Kopyala) seenei zerine tklaynz, bylece toplam 4 tendon oluacaktr. Eer Show All Tendons (Tm Tendonlar Gster) kutusuna tklarsak, kesit grn zerinde tendonlarn aklk boyunca nasl deitiini grebiliriz (ekil 21). Eer View mens > Set Display Options (Grn > Grnt Seeneklerini Deitir) formunda Areas (Alanlar) altnda Not in View (Grnte Yok) seeini iaretleyerek alan nesnelerini grnten kaldrrsanz, tm ngerme tendonlarnn yeri grlebilir. ekil 22 ye baknz.

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 25

www.comp-engineering.com/havuz.html

ekil 21 Kpr Tendon Yerleim Grn

ekil 22 ngerme tendonlar 3D grn

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 26

www.comp-engineering.com/havuz.html

Hareketli Katar Ykleri (Moving Loads)

SAP2000 de tat ykleri yapya Trafik eritleri araclyla aktarlr. Bu nedenle eer kprnz hareketli tat yklerine gre analiz etmek istiyorsak Trafik eritlerini tanmlamalyz. Trafik eritleri (lanes) yerleim izgilerine veya mevcut olan ubuk nesnelerine referans alnarak tanmlanabilir. Tek bir Trafik eridi, bir veya birden fazla yerleim izgisine veya bir ya da daha fazla ubuk nesnesinden referans alabilir fakat hem yerleim izgisi ve hem de ubuk nesnelerinden ayn anda referans alamaz. Trafik eritleri istendiinde bir genilii olacak ekilde tanmlanabilir. Trafik eritleri hareketli katar yk (moving load) tipi analiz durumlarnda veya statik ve dinamik ok adml (multi-step) analiz durumlarnda kullanlan hareketli katar tipi yk durumlarnda kullanlabilir. Bu rnekte ykleri tanmlamak iin ilk olarak, Bridge > Lanes (Kpr > Trafik eritleri) komutunu kullanarak iki Trafik eridi tanmlamalyz. Modelimizi bir yerleim izgisinden (layout line) oluturmutuk, bu nedenle Trafik eridi tanmlarken de ayn yerleim izgisini kullanacaz. Alan Define Lanes (Trafik eridi Tanmla) formunda Add New Lane Defined from Layout Lines (Yerleim izgilerinden Yeni Trafik eridi Ekle) kutusuna tklyoruz. lk Trafik eridimizin eksenden uzakl (centerline offset) -9 feet ve tm erit genilii (lane width) 14 feet olacaktr. Kolay grnmesi iin rengini krmzya eviriyoruz. lk erit izgisinin yerleim izgisine bal olduu grlebilir. Formu ekil 23 deki gibi doldurunuz ve kapatnz.

ekil 23 Kpr Trafik eridi Bilgisi

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 27

www.comp-engineering.com/havuz.html

kinci eritimiz yerleim izgisinin dier tarafnda ve eksenden uzakl 9 feet olacaktr. Define Lanes (Trafik eridi Tanmla) formunda rettiimiz ilk eriti kopyalamak iin Add Copy of Lane (Trafik eridinin Kopyasn Ekle) kutusuna tklaynz ve Change Ofset by Specified Amount (Ofseti Belirli Miktarda Deitir) kutusuna 18 ft yazarak ikinci eridi oluturuyoruz. ekil 24 e baknz.

ekil 24 eridi Ta formu

Trafik eritleri tanmlandktan sonra, Display > Show Lanes komutuna gidip, Show Lane Width seeneini iaretlersek grn zerinde erit geniliini grebiliriz. Modeliniz ekil 25 deki gibi grnmelidir.

ekil 25 Trafik eritlerinin 3D grn

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 28

www.comp-engineering.com/havuz.html

Eer hareketli katar ykn (moving load) analizde kullanmak istiyorsanz tat snflarn (vehicle class) da tanmlamalsnz. Tat snf (vehicle class) bir hareketli katar yk analizinin yaplaca (her defasnda bir tat) bir ya da daha fazla tattan oluturulan bir gruptur. Programda yerleik olarak ok sayda standart tat tanm yaplmtr. Ek olarak kendi tat tanmnz oluturmak iin General Vehicle (Genel Tat) zellii vardr. Tm tat tanmlar bir ya da birden ok tekil ve/veya dzgn yayl ykten oluur. Trafik eridi zerinde hareket edecek olan tatlar Bridge mens > Vehicles (Kpr > Tatlar) komutuyla tanmlayacaz. Bu rnek iin HS20-44 standart tatn kullanacaz. Define Vehicles (Tat Tanmla) formunda Add Vehicle (Tat Ekle) kutusuna tklaynz ve alan formu ekil 26 daki gibi doldurunuz.

ekil 26 Standart Tat Bilgisi

Bir sonraki aama da da bu tanmlanan tatlar Bridge mens > Vehicle Class (Kpr > Tat Snf) komutuyla bir tat snfna atamalyz. Tat snflar bir yada daha fazla saydaki tat bir arada gruplamanza olanak verir. Define Vehicle Classes (Tat Snf Tanmla) formunda Add New Class (Yeni Snf Ekle) kutusuna tklaynz ve alan formu ekil 27 deki gibi doldurunuz.

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 29

www.comp-engineering.com/havuz.html

ekil 27 Tat Snf Bilgisi

Analiz Durumlar (Analysis Cases)

Kprnzn analizini yaparken herhangi bir analiz durumu tipi kullanlabilmesine ramen, tat hareketli yklerine zel bir ka eit analiz seenei vardr. Hareketli katar yk analiz durumlar (moving load analysis cases) farkl deerler iin tesir izgilerini hesaplar ve maksimum ve minimum tepki deerlerini elde etmek iin erit yklerinin tm permtasyonlarn zer. ok-adml statik ve ok-adml dinamik (dorudan integrasyon zaman alan) analiz durumlar (multi-step static ve multi-step dynamic analysis cases) bir ya da birden fazla tatn kpr zerinde belirli bir hzda hareket ettii durumu analiz etmede kullanlr. Bu ok-adml analiz durumlar zel hareketli katar yk durumu tipleriyle tanmlanr. Bunlar da Trafik eritleri zerinde hareket eden tatlarn dorultusu (direction), balang zaman (starting time) ve hzlaryla (speed) tanmlanr. Trafik eritleri ve tatlar oluturmay tamamladktan sonra bir hareketli katar yk analiz durumunu oluturacaz. Yeni analiz durumu bir hareketli katar yk olacak (moving load) ve zerinde Trafik eritleri zerine 1 leiyle uyguladmz tat snf olacak. Define mens > Analysis Cases (Tanmla > Analiz Durumlar) formunda Add New Case (Yeni Durum Ekle) kutusuna tklaynz. Alan formda Analysis Case Type (Analiz Durumu Tipi) altnda, Moving Load (Hareketli Katar Yk) seeneini seiniz ve VECL1 tat tipini ekleyiniz ve OK e tklaynz. ekil 28 e baknz.

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 30

www.comp-engineering.com/havuz.html

ekil 28 Hareketli Yk Katar Analiz Durumu

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 31

www.comp-engineering.com/havuz.html

Analiz
Analizi altrmadan nce Bridge mens > Bridge Responses (Kpr > Kpr Hesap Seenekleri) seenei altndan Section Cuts (oklu Kesitler) seeneini kapatyoruz. Artk analizi altrabiliriz. Analizin tamamlanmasndan hemen sonra l yk durumu altndaki ekil deitirmi hal gsterilir. Dier analiz durumlar iin ekil deitirmi hale Display > Show Deformed Shape komutundan ulalr. ngerme yk durumunun ekil deitirmi halinin yukar dorultuda olduuna dikkat ediniz, bu beklenen bir durumdur.

ekil 29 ngerme (PRESTRESS) yk durumunu iin ekil deitirmi hal

Tesir izgileri (influence lines) yapda tanmlanan bir kpr eridi zerindeki birim ykn dm noktas, ubuk, kabuk, dzlem, solid ve link elemanlarda meydana getirdii eitli deplasman, reaksiyon, kuvvet, moment, kesme kuvvetleri, burulma veya eksenel kuvvetler iin gsterilebilir. Trafik eritleri tanmlandktan ve bir hareketli katar yk durumu oluturulup altrldktan sonra, bir kolon seiniz ve Display mens > Show Influence Lines/Surfaces (Grntle > Tesir izgileri/Yzeylerini Gster) komutunu vererek Show Influence Lines/Surfaces fomunu grntleyiniz. ekil 30 a baknz.

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 32

www.comp-engineering.com/havuz.html

ekil 30 Kutu Kesitli Demede Tesir izgileri Herhangi bir yk durumu iin kprdeki kuvvet ve gerilme deerlerini grebilirsiniz. Display > Show Bridge Forces/Stress (Grntle > Kpr Kuvvetleri/Gerilmelerini Gster) komutuna giderek Bridge Object Response Display (Kpr Nesnesi Tepki Grn) formunu grntleyiniz. Gerilme (stress) seeneine tklaynz, ngerilmenin verildii yk durumunu ve Longitudinal Stress Top and Bottom Right S11 (Boyuna Dorultuda Gerilme st ve Sa Alt S11) seeneini seiniz. ekil 31 deki grne baknz.

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 33

www.comp-engineering.com/havuz.html

ekil 31 Kpr Nesnesi Tepki Grn

Kamyonlara ait yeni bir hareketli katar yk durumu eklemek iin modelin kilidini kaldryoruz. Define > Load Cases (Tanmla > Yk Durumlar) komutu altnda TRUCKS isminde, Moving Load tipinde bir yk durumu ekleyeceiz. ekil 32 ye baknz.

ekil 32 Ykleri Tanmla formu

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 34

www.comp-engineering.com/havuz.html

Burada, Modify Moving Load (Hareketli Yk Deitir) komutu yk ablonu tanmlamamza olanak verir. Kpry kamyonla ykleyeceiz. lki erit 1 de 40 feet/sn hznda hareket edecek. kinci kamyon, erit 2 de kprnn dier ucundan 40 feet/sn hznda balayacak. nc kamyon ise, erit 1 zerinde ilk kamyonun 1.5 saniye arkasndan gidecek. Toplam ykleme sresini 7.5 saniye olarak alacaz ve 0.3 saniye aralklarla ifade edeceiz. ekil 33 e baknz.

ekil 33 ok Adml Hareketli Katar Yk Oluturulmas Bir kez daha analizi altrabiliriz. Fakat bu kez sedece TRUCKS durumuyla ilgileniyoruz, bu nedenle dier analiz durumlarn tekrar altrmamza gerek yok. Display > Show Bridge Forces/Stresses komutunu kullanarak TRUCKS analiz durumu iin kpr kuvvetlerini grntleyebiliriz.

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 35

www.comp-engineering.com/havuz.html

ekil 34 Kpr Nesnesi Tepki Grn Display > Show Forces/Stresses > Shells (Gster > Kuvvet/Gerilmeleri Gster > Kabuklar) komutuyla kpr tabliyesini oluturan kabuk elemanlar zerindeki kuvvetleri de grmemiz mmkndr. ekil 35 de analizin ortasna en yakn olan Adm 9 iin F11 kuvvet birleeni grlmektedir.

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 36

www.comp-engineering.com/havuz.html

ekil 35 9. admnda kamyon (TRUCKS) yk durumunu iin F11 kabuk kuvveti

Son olarak View > mens Create OpenGL View (Grn > OpenGL Grn ret) komutuyla OpenGL grnne geip ara ubuunda Play Animation komutuna tklarsanz (yada File mens > Create Video > Create Multi-step Animation Video komutu), kamyonlar kpr zerinde hareket ederken grntleyebiliriz. Multi-step Video File Creation (ok Adml Video Dosyas Oluturma) formunda, TRUCKS analiz durumunun seili olduuna emin olun ve bytme arpann (magnification factor) deplasmanlarn grlebilmesi 2000 e ykseltin. Show Vehicles (Tatlar Gster) seneini seili duruma getirin. ekil 36 ya baknz. Video dosyasnn oluturulmasn adm adm grebilirsiniz. Video bir kez oluturulduktan sonra, video dosyas srekli tekrarlanacaktr.

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 37

www.comp-engineering.com/havuz.html

ekil 36 ok Adml Video Dosyas Oluturma formu

ekil 37 ok-adml video dosyasndan grn

SAP2000 ile Kutu Kpr Modellenmesi ve Analizi Sayfa 38