2435

KRZ YNETM VE VZYONER LDERLK CRISIS MANAGEMENT AND VISIONARY LEADERSHIP Ali AKSU*
ZET Bu aratrmann amac ilkretim okulu retmenlerinin, okullarndaki kriz ynetimi ve vizyoner liderlik

dzeyine ilikin alglarn, bu alglarn baz deikenlere gre anlaml farkllk gsterip gstermediini ve retmenlerin kriz ynetimine ilikin alglaryla vizyoner liderlie ilikin alglar arasndaki ilikileri belirlemektir. Aratrma tarama modelinde olup, 2007- 2008 eitim-retim ylnda yaplmtr. Aratrma evrenini zmir ilindeki 4 metropol ileden 190 ilkretim okulunun 6320 retmeni oluturmaktadr. Aratrmaya tabakal rnekleme yntemiyle 4 metropol ileden 28 ilkretim okulundaki 358 retmen alnmtr. Aratrma sonucunda retmenlerin, okul mdrlerinin kriz ynetimine ve vizyoner liderlie ilikin alglarnn yksek olduu belirlenmitir. retmenlerin Kriz ynetimine ilikin alglarnda grev yaptklar ileye gre anlaml farkllk bulunmaktadr. retmenlerin kriz ynetme becerilerine likin alglaryla vizyoner liderlie ilikin alglar arasnda anlaml, pozitif bir iliki(r=0.75) bulunmaktadr. Anahtar Kelimeler: Kriz ynetimi, vizyoner liderlik ABSTRACT The purpose of this research was to determine primary school teachers perceptions of the extent of crisis management and visionary leadership applications in their schools, to find out whether teachers perceptions of crisis management vary according to certain variables, and whether there is a significant relationship between the primary school teachers perceptions of crisis management applications and their perceptions of visionary leadership in their schools. This descriptive study was carried out in 2007-2008 academic year. The population of the study was 6320 teachers in 190 public primary schools in 4 metropolitan towns in zmir. The sample was selected through stratified sampling method and the data were collected from 358 teachers in 28 primary schools. According to the analyses, the teachers perceptions of crisis management and visionary leadership are at a high level. There is a signifigant difference in the teachers perceptions of the crisis management the towns they work in.. On the other hand, it was found that there is a significant positive correlation (r = 0.75) between the teachers perceptions of crisis management applications and their perceptions of visionary leadership. Key Words: Crisis management, visionary leadership.

Yrd. Do. Dr., Dokuz Eyll niversitesi, Buca Eitim Fakltesi

Journal of Yasar University, 4(15), 2435-2450

KRZ YNETM VE VZYONER LDERLK

2436

GR Sosyo-ekonomik deimeler ve bilimdeki hzl gelimeler nedeniyle byk karmaa yaayan toplumlar zaman zaman kaos ortamna girmektedir. Toplumsal yapnn iindeki rgtler de bu kaos ortamnda krizlerle yz yze gelebilmektedir. Tz (2001: 4) e gre rgtlerin krizle karlamalarnn temel nedeni, rekabetin acmasz koullarnda geri kalmalardr. Kash ve Darling (1996: 180-182) e gre ou kriz aniden gelimekte, krizin iaretleri kriz ortaya ktnda grlmektedir. Aratrmaclar krizi deiik biimlerde tanmlamlardr. Baz yazarlar tehdit edici koula mdahele etme yetersizlii, baz yazarlar ise beklenmeyen koullarn stesinden gelme gereklilii ve ivedilii zerinde durmulardr. Kriz ve kriz ynetiminin daha iyi anlalmas asndan, krizle ilgili baz tanmlarn verilmesinde yarar grlmektedir. Kriz rgt ve yneticiyi skntya sokan, doru, tam ve gncel bilginin engellerinin giderilmemesi,

toplanamamas salkl iletiim kurulamamas, haberleme

sonuta rgtsel ve ynetsel faaliyetlerin yeterince yerine getirilmemesi durumudur (Tutar, 2000: 17). Kriz nceden beklenmeyen ve sezilmeyen, rgt tarafndan ecele cevap verilmesi gereken , rgtn nleme ve uyum mekanizmalarn yetersiz hale getirerek mevcut deerlerini , amalarn ve varsaymlarn tehdit eden gerici durumudur (Taraf, 2003: 150). Mitroff ve Anognana gre kriz rgtnn tmn etkileyen yada etkileme gcne sahip bir olaydr(Akt: Korkmazyrek ve Basm, 2009: 3). Bir ksm yazar ise krizi rgtn yaamn tehdit eden bir durum olarak tanmlamaktadr (Can, 1992: 297). Krizlerin snrlar yoktur. Herhangi bir zamanda, herhangi bir yerde, herhangi bir rgtte meydana gelebilir. Beklenmedik bir ekilde ortaya kmalar ve yarattklar domino etkisi nedeniyle kriz durumlarnn, herhangi bir rgtte yaanmamas olas deildir (Klann, 2003: 3). rgtleri kriz ile karlatran, krize kaynak olarak gsterilebilecek etmenler rgtn i ve d evresinden balamakta, ayrca i ve d evre faktrlerinin etkileimi de krize zemin
Aksu, 2009

2437

hazrlamaktadr (Pira ve Sohodol, 2004: 47). Hzl evresel deimeler, rgtn bilgi kaynaklarnn yetersizlii, bilgilerinin gncel olmamas, gereksiz bilgi, yetersiz haberleme ve koordinasyon, planszlk, farkl deer sistemlerin varl ve buna bal olarak gelien rgtsel atma gibi olumsuzluklar rgtlerde krize kaynaklk etmektedir (Tutar, 2000: 21). Krizleri insan eliyle yaratanlar ve doal nedenlerle oluanlar eklinde iki gruba ayrmak mmkndr (Korkmazyrek ve Basm, 2009: 12). Parsons (1996: 26-27) a gre ise tip kriz bulunmaktadr: 1.Ani gelien krizler: Geliinde ok az uyar veren ya da hi uyar vermeyen krizlerdir. 2.Zamanla ortaya kan krizler: Yava yava ortaya karlar, nceden kestirilmezler. 3.uzun sre devam eden krizler: Haftalarca , aylarca hatta yllarca sren krizlerdir. Chong (2004: 43-45)a gre kriz alt aamadan olumaktadr. 1.Baa kma aamas 2.Yeniden dnme aamas 3.Balatma aamas 4.Hissetme aamas 5.Mdahale etme aamas 6.Kum torbasyla siper yapma aamasdr. Krizlerin deiik aamalar bulunmaktadr. Kadbeegil (2000: 95)e gre bu aamalar kuluka dnemi ,krizin patlamas, scak dnem, souma dnemi ve krizin yarataca frsatlardr.Finke gre kriz drt aamadan olumaktadr 1.Belirtiler, yaklaan krizin uyar amasdr. 2.iddetli ve abuk ilerleyen kriz. 3.Kronik kriz, olay sonras iyileme ve 4.Krizin zmdr (Akt: Dawies and Walters, 1998: 1). Pira ve Sohodol (2004: 47-53) a gre krizin aamalar aada verilmektedir: Kriz ncesi dnemi: kriz durumuna gelmeden, belirtilerin aama aama arlat dnemdir.
Journal of Yasar University, 4(15), 2435-2450

KRZ YNETM VE VZYONER LDERLK

2438

Krizin ortaya kacana ilikin ipular bu dnemde gelimektedir. Kriz dnemi: kriz ncesi dnemde yaklamakta olan krizin sinyalleri alnp, yorumlanp deerlendirilmemi ve uygun tepkiler verilmemise, rgtn kriz dnemine girme olasl yksektir. Bu dnemde rgtsel belirsizlik st dzeydedir. Kriz sonras dnem: yeniden yaplanma aamasnda kendini gstermektedir. Burada ynetimin amac adaptasyon, deiim ve yeniden yaplanma ile yeni bir dneme gemektir. (Kadbeegil, 2001: 62)e gre kriz korkulacak bir durum deil, frsattr. Bu nedenle ynetim kademelerinin krize bak alarn deitirmeleri gerekmektedir. Kriz sreleri, kurumlarn kendi eksikliklerini, rekabette geri kaldklar karanlk noktalar grmelerinin saland dnemlerdir. Ynetim kademelerinin kriz olgusunu deerlendirme biimlerinin yeniden filtreden geirmelerinde yarar vardr. rgtsel amalara ulalabilmesi asndan krizlerin ykc etkilerinden korunmann zorunlu olduu dnlebilir. Bu durumun salanmasnda en nemli etkenlerden birinin de etkili bir kriz ynetiminin olduu sylenebilir. Koel e gre kriz ynetimi, kriz olarak nitelenen durumu ortadan kaldrmak iin planl, sistematik ve rasyonel bir ekilde uygulanan faaliyetler topluluudur. Sistematik olarak, adm adm verilecek kararlar, bu karar uygulayacak ekibi oluturarak ve uygulama sonularn hzla alarak yeni kararlar vermeyi salar (Akt:Tutar, 2000: 83). Her rgtte kriz ynetme takmlar oluturulmaldr. Kriz ynetim takm ok geni olmayan, kriz dneminde uzmanlklarndan yararlanlabilecek bireylerden oluturulmaldr (Batchelor, 2003: 19). Kriz ynetimi ekibinin, kriz ynetiminde baarl olabilmek iin etkili liderlie gereksinimi olduu sylenebilir. Liderler, krizle karlamam gibi davranmamaldrlar. Gereki bir biimde bir rgtsel krizle karlama olaslnn farknda olmal ve buna hazrlkl bulunmaldrlar. Liderler bir krizin yeniden olumas olasln azaltmaya alabilirler, kriz sresini ksaltabilirler, krizde insan boyutunu dikkate alarak, krizin olumsuz etkilerini azaltabilirler (Klann,2003: 3). Liderlik bazen bir kiilik zellii, bazen belli bir makamn nitelii, bazen de bir davrann tr olarak oluur. Lider, zorunlu olarak grup yeleriyle. likilerini yrtr. Liderlik, lider ile grup arasnda bir etkileim srecidir (Aydn,2000:337; Erdoan, 2002: 48). Bir liderde olmas gereken temel vasflar, ortak amac baarmak, takm kurarak muhafaza etmek ve bir eyi gdleyerek gelitirmektir (Adair, 2004: 93).
Aksu, 2009

2439

Gnmzde liderlie olan ilginin younluu nedeniyle, neredeyse her problem durumuna uygun liderlik teorisinin ortaya atld sylenebilir. Kriz durumlarnda da, vizyoner liderlerin baarl sonular elde edebilecei ileri srlebilir. Gelitirilmekte olan bir vizyon rya grme deil, gelecei yaratmaktr (Sashkin ve Rosenberg, 2005: 5). Vizyon gelecei dlemek ve tasarlamaktr. Vizyon sahibi liderler toplumlarnn, rgtlerinin geleceini dleyen ve tasarlayan kiilerdir (Eretin,2000: 93). Liderlik gelecei grmeyi, rgtn geleceine ilikin inandrc vizyon ve hedefler belirlemeyi insanlar da bunlar gerekletirmek iin seferber etmeyi iermektedir (iman ve Ertrk, 2002; 49). Okul eitiminde yaanan eitli sorunlar ortadan kaldrmak ve srekli olarak okul eitimini gelitirmek iin etkili, yaratc, vizyoner, isteklenendirici, bilgili, ilkeli liderlerin rehberlik ettii yneticilerin varl byk nem tamaktadr (Cerit, 2007 : 88).Vizyoner liderler yeni ufuklar izebilen insanlardr. Uza gren liderler, rgtlerindeki personelin potansiyelini iyi deerlendirerek, onlara yaptklarndan ok daha iyi eyler yapabileceklerine ikna ederler (zden, 1999: 48). Gemi, bugn ve gelecek liderlerin davranlarn etkileyen nemli zaman dilimidir. Vizyoner liderlik davrannda gelecek ynelimli davranlar byk nem tamaktadr. Vizyoner liderlik bir ufuk liderliidir ve gelecee ynelir. Vizyoner liderler, vizyonlaryla isteyenleri gelecee tamaya alrlar (elik, 2000: 1). Hzl sosyo-ekonomik, toplumsal deimeler sonucunda okullarn da eitli kriz durumlaryla kar karya kald sylenebilir. Bu krizlerden en az hasarla kurtulabilmek ya da krizleri okulun lehine evirebilmek iin okullardaki yneticilerin ayn zamanda vizyoner lider olmalarnn gerekli olduu dnlebilir. Aratrmann Amac Bu aratrmann amac, ilkretim okulu retmenlerinin okullarndaki kriz ynetimi ve vizyoner liderlik dzeyine ilikin alglarn, kriz ynetimine ilikin alglarnn baz deikenlere gre anlaml farkllk gsterip gstermediini ve retmenlerin kriz ynetimine

Journal of Yasar University, 4(15), 2435-2450

KRZ YNETM VE VZYONER LDERLK

2440

ilikin alglaryla vizyoner liderlie ilikin alglar arasndaki ilikileri belirlemeye yneliktir. Bu amaca ulamak iin aadaki alt amalara cevap aranmtr. 1.retmenlerin kriz ynetiminin dzeyine ilikin alglar nedir? 2. a) retmenlerin kriz ynetimine ilikin alglar onlarn a) cinsiyetlerine b) kdemlerine c)branlarna d) eitim dzeylerine e) grev yaptklar okuldaki renci saysna f) grev yaptklar ileye gre anlaml farkllk gstermekte midir? 3. retmenlerin vizyoner liderlik dzeyine ilikin alglar nedir? 4. retmenlerin kriz ynetimine ilikin alglaryla vizyoner liderlie ilikin alglar arasndaki iliki nedir? YNTEM Aratrma tarama modelinde betimsel bir aratrmadr. Aratrmann evrenini 20072008 eitim retim ylnda zmir linin 4 byk metropol ilesindeki Devlet ilkretim okulu retmenleri oluturmaktadr. zmir ilinde 4 metropol ile, 190 ilkretim okulu ve 6320 retmen bulunmaktadr. 4 metropol ileden, 28 ilkretim okulunun ve 358 ilkretim okulu retmeni aratrmann rneklemini oluturmutur. Aratrmada tabakal rnekleme yntemi kullanlmtr. rneklem tablolarna bakldnda, rneklemin evreni temsil edici zelliklere sahip olduu grlmektedir (Sencer ve Irmak, 1984; Bykztrk, akmak, Akgn, Karadeniz, Demirel, 2008). Birinci ve nc alt problemlerin zmlenebilmesi iin beli Likert leine gre puan aralklar belirlenmitir. Kriz ynetimi leinde Kesinlikle Katlmyorum seenei 1.00 ile 1.79 puan aralnda; Katlmyorum seenei 1.80 ile 2.59 puan aralnda, Kararszm seenei 2.60 ile 3.39 puan aralnda; Katlyorum seenei 3.40 ile 4.19 puan aralnda; Tamamen seenei ise 4.20 ile 5.00 puan aralnda deerlendirilmitir. Vizyoner Liderlik le ilgili lekte Hi fikrim yok seenei 1.00 ile 1.79 puan aralnda; Asla seenei 1.80 ile 2.59 puan aralnda, Bazen seenei 2.60 ile 3.39 puan aralnda; Sklkla seenei 3.40 ile 4.19 puan aralnda; Her zaman seenei ise 4.20 ile 5.00 puan aralnda deerlendirilmitir. Aratrmann ikinci alt probleminin baml deikeni kriz ynetimi puanlardr. Drdnc alt problemin zmlenmesinde korelasyon tekniinden
Aksu, 2009

yararlanlmtr.

2441

Aratrmada Aksu ve Deveci (2009)nin gelitirmi olduklar lkretim Okulu retmenlerinin Kriz Ynetme Becerileriadl lek kullanlmtr. lme arac boyuttan ve 31 maddeden olumaktadr. lein geerlik ve gvenirlik almas yaplmtr. Kriz ncesi Dnem Cronbach Alpha: .95, Kriz Dnemi Cronbach Alpha: .95, Kriz Sonras Dnem: Cronbachs Alpha: .98 ve lek genelinde ise hesaplanmtr. Aratrmada kullanlan 50 maddelik ikinci lek The Leader Profile, Sahkin ve Rosenbach tarafndan gelitirilmitir( Akt: Pugh, 1988). Bu lme aracnn geerlik ve gvenirlik almas da Aksu (2008) tarafndan yaplmtr. Dnmc liderlik zellikleri alt boyutunda faktr yk ve madde-test korelasyonu dk olan 8, 18, ve 29. maddeler lme aracndan karlmtr. Ynetsel liderlik alt boyutunun gvenirlik kat says Cronbach alpha: 98, dnmc liderlik davranlar boyutunda Cronbach Alpha: .96 ve dnmc liderlik zellikleri alt boyutunda gvenirlik Cronbach Alpha: .97, lek genelinde Cronbach Alpha: .99 olarak belirlenmitir. 2007-2008 Eitim retim Ylnda, 28 ilkretim okulunda retmenlere datlan anketlerden, geri dnenler incelenmitir. Bunlarn iinden eksik, bo olan anketler karlm, 358 anket deerlendirmeye alnmtr. Aratrma analizleri SPSS programnda yaplm, x , Tek Ynl Varyans Analizi, t testi, Kruskal-Wallis analizi, Mann-Whitney U Testi, Pearson korelasyonu gibi istatistiksel testlerden yararlanlmtr (Bykztrk vd, 2008; Smblolu ve Smblolu, 2005; Tavancl, 2006). BULGULAR VE YORUMLAR Bu blmde, alt amalarn zmlenebilmesi iin gerekli olan istatistiksel ilemler ve yorumlar yaplmtr.lkretim okulu retmenlerinin kriz ynetimine ilikin alglar Tablo1 ve Tablo 2de grlmektedir.
Journal of Yasar University, 4(15), 2435-2450

Cronbachs Alpha: .98 olarak

KRZ YNETM VE VZYONER LDERLK

2442

Tablo 1 Kriz Ynetimine ilikin retmen alglarn belirleyebilmek iin bulunan n, x ve Ss deerleri
Boyut Kriz ncesi Kriz Dnemi Kriz Sonras Genel n 358 358 358 358

3.90 3.78 3.87 3.85

Ss .83 .84 .82 .80

Tablo 1 de grld gibi tm alt boyutlarda ve lek genelinde retmenler kriz ynetimini Katlyorumdzeyinde alglamaktadrlar. Krizler kavramsal anlamda beklenmeyen durumlardr. Kriz ortamndan daha az yara ve daha az hasarla kabilmek iin ncelikli olarak kriz gereini kabul etmek gerekmektedir( Kadbeegil, 2003: 55).Kriz dneminde baar etkin bir iletme ynetimi ile salanabilir. Kriz ncesi ynetim krizin gelebileceini anons eden erken uyar sistemini ve hazrlklar ierir. Kriz an ynetimi hasar azaltmak, snrlandrmak ve rgtn dier blmlerine blmlerini nleme almasdr. Kriz sonras ynetimi ise rgtn her zamanki faaliyetlerini yrtmesine ynelik oluturulan ksa ve uzun dnemli programlarn gelitirilmesi ve uygulanmasr(Tz, 2001:26). Yaplan aratrmada ilkretim okulu mdrlerinin kriz ncesi, kriz an ve kriz sonras dnemlerde etkili ynetsel davranlar gsterdikleri sylenebilir. Sav(2008] ve Selminaz(2007)n aratrma bulgular da gstermektedir. Tablo 2 Alt Boyutlarda ve lek Genelinde En Dk ve En Yksek Puana Sahip lek Maddeleri
Madde No 2 15 1 4 Alg Dzeyi En Dk En Dk En Yksek En Yksek n 358 358 358 358

yaplan aratrmann bulgularyla benzerlik

3.66 3.67 3.98 3.98

Ss 1.03 .99 .95 .93

Aksu, 2009

2443

Tablo 2de grld gibi kriz ynetiminde en dk alglanan x = 3.66 ile 1. madde Kriz yaanmadan nce kriz senaryolar oluturmakmaddesidir. En yksek alglanan madde ise x = 3.98 ile 2. madde olan Kriz ortaya kmadan nce farkl kaynaklardan nce farkl kaynaklardan gelen kriz sinyallerini gelen kriz sinyallerini alglayabilmektir maddesidir. Her iki maddenin ortalamas etkili olsa da yneticilerin kriz ortaya kmadan alglama konusunda daha yeterli olduklar belirtilebilir. retmenlerin kriz ynetiminin ilelere gre farklln belirleyebilmek iin varyanslarn homojenlii testi yaplmtr. Kriz dnemi puanlar homojen olduu iin tek ynl varyans analizi ve LSD testi yaplmtr.Dier alt boyutlarda ise Kruskal-Wallis testi yaplm, gruplar arasndaki farkllk iin de Mann Whitney U testinden yararlanlmtr. Yaplan analizler Tablo 3 ve Tablo 4de grlmektedir. Tablo 3 lelere Gre Farkll Belirleyebilmek in Yaplan Kruskal-Wallis Analizi

p<0.05

Tablo 4 lelere Gre Farkll Belirleyebilmek in Yaplan Tek Ynl Varyans Analizi
Boyut Kriz Dnemi Grup.aras Grupii Toplam Kareler Top. 952.73 15257.63 16210.36 Sd. 3 354 357 Kareler Ort. 317.57 43.10 F 7.36 p .00*

p<0.05

Tablo 3 ve 4de grld gibi retmenlerin alglar tm alt boyutlarda altklar ileye gre anlaml farkllk (P<0.05) gstermektedir. Bornova(3), Buca(1), Karyaka(2) ve Konak(4) ilelerindeki retmenlerin kriz ynetimini alglamalarnda en yksek ortalamaya Karyaka, en dk ortalamaya ise Buca ilesi sahip bulunmaktadr. rgtler srekli deien
Journal of Yasar University, 4(15), 2435-2450

KRZ YNETM VE VZYONER LDERLK

2444

dinamik bir evrede yaamaktadrlar. Bu deiim, karmaa ve belirsizlie neden olarak rgt krize srkleyebilmektedir (Pira ve Sohodol, 2004: 36). Aratrmann yapld ilelerin de karmaadan etkilendii, ilelerin st ynetimlerinin krizi alglamadaki farklln da nemli etken olduu dnlebilir. retmenlerin kriz ynetimine ilikin alglar a) cinsiyetlerine b) kdemlerine c) branlarna d) eitim dzeylerine e) grev yaptklar okuldaki renci saysna gre anlaml farkllk gstermemektedir. Wheeler (2002)in aratrma bulgular da yaplan aratrmann bulgularyla benzerlik gstermektedir. lkretim okulu retmenlerinin vizyoner liderlie ilikin alglar Tablo 5 ve Tablo 6da grlmektedir. Tablo 5 Vizyoner Liderlik dzeyine ilikin retmen alglarn belirleyebilmek iin bulunan n, x ve Ss deerleri
Boyut Ynetsel Liderlik Dnmc Liderlik Davranlar Dnmsel Liderlik zellikleri Genel n 358 358 358 358

3.83 3.91 3.85 3.86

Ss .84 .82 .78 .77

Tablo 5 de grld gibi 5 li Likert lei deerlendirmesine gre alt boyutlarn ve lek genelinin deerlendirilmesiSklkla dzeyindedir. Bu durumda ilkretim okulu mdrlerinin vizyoner liderlik davranlarnda etkili olduklar sylenebilir. Bunun nedeni olarak ilkretim okulu mdrlerinin liderlie, vizyoner liderlie ilikin baz eitimlere katldklar dnlebilir. Praphamontripong(2003) ve LeMieux (2000)un aratrma bulgular yaplan aratrmann bulgularyla benzerlik gstermektedir.

Aksu, 2009

2445

Tablo 6 Alt Boyutlarda ve lek Genelinde En Dk ve En Yksek Puana Sahip lek Maddeleri
Madde No 28 19 4 44 Alg Dzeyi En Dk En Dk En Yksek En Yksek n 358 358 358 358

3.54 3.64 4.13 4.13

Ss 1.03 .99 .94 .94

Tablo 6da grld gibi en dk ortalamaya sahip olan 28.madde( x =3.54)G ve etki odaklarn dierlerinin karna kullanr maddesidir. En yksek ortalamaya sahip olan madde ise ( x =4.13) ile Gvenilirdir ifadesiyle 4. maddedir. Okul mdrlerinin gvenilir olmas sadece mesleki anlamda ele alnmas gereken bir konuda deil, her insanda olmas gereken bir zorunluluktur. Bu durumda, okul mdrlerinin bunun bilincinde olduklar, toplum ve retmenlik normlarna uygun davrandklar sylenebilir. Daha az ortalamaya sahip olsa da okul mdrlerinin g ve etki odaklarn birileri iin kullandklar grlmektedir. Milli Eitim Bakanl gnlk politikalardan arndrlmadka bu durumun her zaman devam edecei dnlebilir. retmenlerin kriz ynetimine ilikin alglaryla vizyoner liderlie ilikin alglar arasndaki ilikiyi belirleyebilmek iin yaplan Pearson korelasyonu Tablo 7 de grlmektedir.

Journal of Yasar University, 4(15), 2435-2450

KRZ YNETM VE VZYONER LDERLK

2446

Tablo 7 retmenlerin Kriz Ynetimi ve Vizyoner Liderlie likin Alglar Arasndaki likileri Belirleyebilmek in Yaplan pearson Korelasyonu
BOYUT Kriz ncesi Kriz Dnemi Kriz Sonras Vizyoner Liderlik p<0.01 .84 .85 .71 Kriz ncesi 1 Kriz Dnemi .84 1 .91 .70 Kriz Sonras .85 .91 1 .75 Vizyoner Liderlik .71 .70 .75 1

Tablo 7de grld gibi kriz ynetimine ilikin puanlarla vizyoner liderlie ilikin puanlar arasnda yksek, pozitif ve anlaml bir iliki bulunmaktadr. Vizyoner liderin nemi rgtlerin gelecee ynelik belirsizlikleri gidermede gsterdikleri baarya dayanmaktadr (elik,2000: 165). Vizyon sahibi liderler girdikleri riski baarya dntrmek iin stratejiler gelitirir, eylem seenekleri sunarlar. (Eretin, 2000: 98). Kriz dnemlerinde gelecei grebilen liderlerin rgtlerini koruyacak nlemler alacaklar, kriz durumlarn byk lde rgt amalarnn lehine evirebilecei sylenebilir. Vizyoner liderlik davranlar arttka, kriz ynetme becerilerinin de artaca dnlebilir. Kaplan (2006)n aratrma bulgular da yaplan aratrmann bulgularn destekler niteliktedir. SONULAR Yaplan aratrmann bugularna gre ilkretim okulu retmenleri, mdrlerinin kriz ynetme becerilerini ve vizyoner liderlik davranlarn etkili grmektedirler. Kriz ynetme becerileri ilelere gre anlaml farkllk gstermektedir. Ayrca mdrlerin kriz ynetme becerileriyle vizyoner liderlikleri arasnda pozitif, anlaml, gl bir iliki bulunmaktadr. Bu durumda okul mdrlerinin vizyoner liderlik konusundaki yeterlikleri, kriz ynetimini de olumlu etkilemektedir.

Aksu, 2009

2447

NERLER 1. Kriz ynetimine ve vizyoner liderlie ilikin aratrmalar tm eitim kurumlarnda yaplmaldr. 2. retmenlerin kriz ynetimi ve vizyoner liderlie ilikin alglar etkili grlse de, bu durumun daha yukarya tanmas iin gerekli eitimler verilmelidir. Yaplacak eitimler eitimler srekli olmaldr.

Journal of Yasar University, 4(15), 2435-2450

KRZ YNETM VE VZYONER LDERLK

2448

KAYNAKA Adair, J.(2004). Etkili Stratejik Liderlik. (ev. Salih Fatih Gne).stanbul: Babali Kltr Yayncl. Adgzel, S.(2007). lkretim okul mdrlerinin deprem ile ilgili kriz ynetimine ilikin yeterlikleri. Yldz Teknik niversitesi, Sosyal Bilimler Enstits, Yksek Lisans Tezi,stanbul. Aksu, A. (2008 ). Toplam Kalite Ynetimi ve Vizyoner Liderlik. Aratrma Raporu, zmir. Aksu, A. ve Deveci, S. (2009). lkretim Okulu Mdrlerinin Kriz Ynetme Becerileri. eJournal of New World Sciences Academy. 4(2), 448-464. Aydn, M. (2000). Eitim Ynetimi (6.Bask). Ankara: Hatibolu Yaynevi. Batchelor, P(2003). (Surviving a corporate crisis: 100 Things you need to know. London : GBR: Thorogood. Retrieved February 18,2009, from Ebrary databases. Bridge, B.(2003). Eitimde Vizyoner Liderlik ve Etkin Yneticilik. stanbul. Beyaz Yaynlar. Bykztrk, ., akmak, E.K., Akgn, .E., Karadeniz, ve Demirel,F. (2008). Bilimsel Aratrma Yntemleri, Ankara: Pegem Akademi. Can, H.(1992). Organizasyon ve Ynetim. Ankara: Adm Yaynclk. Cerit, Y.(2007). lkretim okulu mdrlerinin hizmet ynelimli liderlik rollerini gerekletirme dzeyleri. H. Eitim Fakltesi Dergisi. 33, 88-98. Chong, J.K.S.(2004). Six steps to beter crisis management. Journal of Business Strategy. 25(2), 43-46. elik, V. (2000). Eitimsel Liderlik.(2.Bask). Ankara : Pegem A Yaynevi. Davies, H.(1998). Do all crisis have to become disasters? Risk and risk mitigation. Disaster Prevention and Management. (7/5) 396-400. Retrieved december 25,2009, from Emerald databases. Eretin, . (2000). Lider Sarmalnda Vizyon (2.Bask). Ankara: Nobel Yayn Datm. Erdoan, . (2000). Okul Ynetimi ve retim Liderlii, stanbul: Sistem Yaynevi. Kadbeegil, S.(2001). Kriz Geliyorum Der Kriz letiimi ve Ynetimi. stanbul: Kapital Medya Hizmetleri A..
Aksu, 2009

2449

Kaplan,B.( 2006). Kriz dneminde transformasyonel lider davranlarnn iletme performans balamnda frsat ynetimine etkisi: Bankaclk sektrnde bir uygulama. Seluk niversitesi, Sosyal Bilimler Enstits, Yksek Lisans Tezi, Konya. Kash, T. ve Darling, J.R.(1998). Crisis management: prevention,diagnosis and intervention. Leadership & Organization Development journal. 19(4), 179-186. Klan, G.(2003). Crisis Leadership: How Military Lessons and Corporate Experiences Can Help Leaders Find Opportunity in Times of Greensboro.USA: Center for Creative Leadership. Korkmazyrek, H. ve Basm, N.(2009). Modeli ve Kriz Ynetimi. Ankara: Siyasal Basn Yayn Datm. LeMieux, C.J.(2000). Perceptions of the Visionary Leadership of Assistant Principals in Georgia Middle Schools. Retrieved Junuary14,2009, from Proquest databases. zden, Y. (1999). Eitimde Dnm :Eitimde Yeni Deerler (2.Bask). Ankara: Pegem A Yaynclk. Parsons, W.(1996). Crisis management. Career Development International.1(5), 26-28. Pira.A. ve Sohodol, .(2004). Kriz Ynetimi. Deerlendirme.stanbul: letiim Yaynclk A.. Halkla likiler Asndan Bir

Praphamontripong, K.( 2003). Leadership styles used in team building by administrators from accredited private primary schools in Bangkok. Dissartation Abstract International, 64(04). (UMI NO. 3088030). Pugh, C.R.O. (1998). Perceptions of the visionary leadership of elementary asistant principals. Dissartation Abstract International, 59(08). (UMI NO. 9903255). Sashkin, M.& Rosenbach,W.E. (2005). A wiev of leadeship that matter. www. Leadingand.com/documents/Leadeship That Matters. Pdf. Sav, S.(2008). Orta retim kurumlarnda alan retmenlerin kriz ynetimine ilikin alglar. Pamukkale niversitesi, Sosyal Bilimler Enstits, Yksek Lisans Tezi, Denizli. Sencer ve Irmak.(1984). Toplumbilimlerinde Yntem. stanbul: Say Kitap Pazarlama. Smblolu, K. ve Smblolu, V. (2005). Biyoistatistik. Ankara: Hatipolu Basm ve Yaym San. Tic. Ltd. ti. iman, M. ve Turan, S.(2002). Eitimde Uygulama.Ankara: PegemA Yaynclk. Toplam Kalite YnetimiTeori ve

Journal of Yasar University, 4(15), 2435-2450

KRZ YNETM VE VZYONER LDERLK

2450

Taraf, H. ve Arslan, N.T.(2003). Kriz oluum sreci ve kriz ynetiminde proaktif ynetim. C.. ktisadi ve dari Bilimler Dergisi.(4-1). Tavancl, E. (2006). Tutumlarn llmesi ve SPSS le Veri Analizi. (2. Bask). Ankara: Nobel Yayn Datm. Tutar. H.(2000). Kriz ve Stres Ortamnda Ynetim. stanbul: Hayat Yaynclk letiim Eitim Hizmetleri. Tz, M.V.(2001). Kriz ve letme Ynetimi. stanbul: Alfa Basm Yaym Datm A..

Aksu, 2009