Yevmiye Defteri

T.C.
MLL ETM BAKANLII
MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)
MUHASEBE FNANSMAN
YEVMYE DEFTER
ANKARA 2008
Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.
NDEKLER
AIKLAMALAR ...................................................................................................................iii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET-1 ..................................................................................................... 3 1. YEVMYE (GNLK) DEFTER...................................................................................... 3 1.1. Yevmiye Defterinin ekli............................................................................................. 4 1.2. Al Kayd ................................................................................................................. 6 1.2.1. Al Kaydn Dzenlemek ................................................................................. 6 1.2.2. Muhasebe Fii Dzenlemek: .............................................................................. 11 UYGULAMA FAALYET.............................................................................................. 15 LME VE DEERLENDRME.................................................................................... 17 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 20 2. BYK DEFTER.............................................................................................................. 20 2.1. Dzenleme Kurallar .................................................................................................. 22 2.2. Yevmiye Defteri ile Byk Defter likisi ................................................................. 24 2.3. Al lemlerinin Byk Deftere Aktarlmas.......................................................... 25 2.4. Byk Defter Yardmc Defter Balants.................................................................. 28 UYGULAMA FAALYET.............................................................................................. 31 LME VE DEERLENDRME.................................................................................... 32 RENME FAALYET-3 ................................................................................................... 38 3. MZAN............................................................................................................................... 38 3.1. Mizan eitleri ........................................................................................................... 39 UYGULAMA FAALYET.............................................................................................. 47 LME VE DEERLENDRME.................................................................................... 48 RENME FAALYET-4 ................................................................................................... 51 4. VARLIK (AKTF) HESAPLARININ NCELENMES.................................................... 51 4.1. Dnen Varlklar.......................................................................................................... 51 4.1.1. Hazr Deerler:................................................................................................... 52 4.1.2. Menkul Kymetler .............................................................................................. 54 4.1.3. Ticari Alacaklar.................................................................................................. 58 4.1.4. Dier Alacaklar .................................................................................................. 65 4.1.5. Stoklar ................................................................................................................ 66 4.1.6. Yllara Yaygn naat Ve Onarm Maliyetleri.................................................... 73 4.1.7. Gelecek Aylara Ait Giderler Ve Gelir Tahakkuklar ......................................... 74 4.1.8. Dier Dnen Varlklar........................................................................................ 75 4.2. Duran Varliklar .......................................................................................................... 78 4.2.1. Ticari Alacaklar.................................................................................................. 78 4.2.2. Dier Alacaklar .................................................................................................. 80 4.2.3. Mali Duran Varlklar.......................................................................................... 80 4.2.4. Maddi Duran Varlklar....................................................................................... 81 4.2.5. Maddi Olmayan Duran Varlklar ....................................................................... 84 4.2.6. zel Tkenmeye Tabi Varlklar......................................................................... 86 4.2.7. Gelecek Yllara Ait Giderler Ve Gelir Tahakkuklar ......................................... 86 4.2.8. Dier Duran Varlklar ........................................................................................ 88 UYGULAMA FAALYET.............................................................................................. 89 LME VE DEERLENDRME.................................................................................... 91 RENME FAALYET-5 ................................................................................................... 96
5. KAYNAK (PASF) HESAPLARININ NCELENMES .................................................. 96 5.1. Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklar ................................................................................. 96 5.1.1. Mali Borlar ....................................................................................................... 97 5.1.2. Ticari Borlar ..................................................................................................... 99 5.1.3. Dier Borlar.................................................................................................... 101 5.1.4. Alnan Avanslar ............................................................................................... 102 5.1.5. Yllara Yaygn naat Ve Onarm Hak Edileri ............................................... 102 5.1.6. denecek Vergi Ve Dier Ykmllkler....................................................... 104 5.1.7. Bor Ve Gider Karlklar ............................................................................... 107 5.1.8. Gelecek Aylara Ait Gelirler Ve Gider Tahakkuklar ....................................... 109 5.1.9. Dier Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklar............................................................. 110 5.2. Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklar.............................................................................. 111 5.2.1. Mali Borlar ..................................................................................................... 111 5.2.2. Ticari Borlar ................................................................................................... 112 5.2.3. Dier Borlar.................................................................................................... 113 5.2.4. Alnan Avanslar ............................................................................................... 113 5.2.5. Bor Ve Gider Karlklar ............................................................................... 113 5.2.6. Gelecek Yllara Ait Gelirler Ve Gider Tahakkuklar ....................................... 114 5.2.7. Dier Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklar ........................................................... 114 5.3. z Kaynaklar ........................................................................................................... 114 5.3.1. denmi Sermaye ............................................................................................ 115 5.3.2. Sermaye Yedekleri ........................................................................................... 117 5.3.3. Kr Yedekleri................................................................................................... 118 5.3.4. Gemi Yl Krlar ........................................................................................... 119 5.3.5. Gemi Yl Zararlar ........................................................................................ 119 5.3.6. Dnem Net Kr (Zarar).................................................................................. 120 UYGULAMA FAALYET............................................................................................ 121 LME VE DEERLENDRME.................................................................................. 123 RENME FAALYET6 ................................................................................................ 128 6. NAZIM HESAPLARIN NCELENMES ....................................................................... 128 6.1. Nazm Hesaplar ........................................................................................................ 128 6.2. Nazm Hesaplarn leyii ........................................................................................ 129 UYGULAMA FAALYET............................................................................................ 132 LME VE DEERLENDRME.................................................................................. 133 MODL DEERLENDRME ............................................................................................ 136 CEVAP ANAHTARLARI ................................................................................................... 138 NERLEN KAYNAKLAR................................................................................................ 154 KAYNAKA ....................................................................................................................... 155
ii
AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK
344MV0022 Muhasebe-Finansman Bilgisayarl Muhasebe Eleman Yevmiye Defteri Muhasebe ve finansman alannda Tek Dzen Muhasebe Sistemine uygun olarak yevmiye defteri, byk defter ve mizan dzenleme bilgi ve becerilerinin kazandrld renme materyalidir. 40/32 renci bilano modln alm olmaldr.
Yevmiye defteri tutmak

GENEL AMA Bu modl ile; Tek Dzen Muhasebe Sistemine uygun olarak yevmiye defteri, byk defter ve mizan dzenleyebileceksiniz. AMALAR 1. renci muhasebenin temel ilkelerine uygun olarak yevmiye defterini tanyarak iletmenin al kaydn dzenleyebilecektir. 2.renci al ilemlerini byk deftere aktarabilecektir. 3.renci mizan dzenleyebilecektir. 4. renci varlk (aktif) hesaplarn kaydedebilecektir. 5. renci kaynak (pasif) hesaplarn kaydedebilecektir. 6. renci nazm hesaplarn kaydedebilecektir. Bilgisayar laboratuar, bilgisayar, bilgisayar masas, yazc, kt, muhasebe paket program, CD, yevmiye defteri, hesap plan, hesap makinas, sarf malzemeleri. Modln iinde yer alan her faaliyetten sonra, verilen lme aralaryla kazandnz bilgi ve becerileri lerek kendi kendinizi deerlendireceksiniz. retmen; modl sonunda sizin zerinizde lme arac uygulayacak, modl ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek, deerlendirecektir.
MODLN AMACI
ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI
LME VE DEERLENDRME
iii
iv
GR GR
Sevgili renci, nsanlarn ihtiyalarn karlamak iin faaliyet gsteren iletmelerin varlk ve kaynaklarnda meydana gelen deiimler muhasebe ile takip edilir. Muhasebe varlk ve kaynak deiimlerini kaydeder, snflandrr, zetler, analiz eder, yorumlar ve bilgi verir. Muhasebenin ilk aamas kayt yapmaktr. Bu kaytlar yaplrken defterlerden faydalanlr. Para ile ifade edilen tm ilemler ncelikle yevmiye defterine kaydedilir. Yevmiye defterinin dier ad gnlk defterdir. lem ne kadar nemli olursa olsun para ile ifade edilmiyorsa kayt yaplmaz. rnein mal alm satm ilemlerinin kayd yaplr ancak genel mdrn istifas iletme asndan ok nemli olmasna karn kaydedilmez. Yevmiye defteri bilano esasna gre defter tutan iletmelerde, ilemlerin tarih srasna gre ve kurallarna uygun olarak kaydedildii defterdir.Yevmiye defterine ilk olarak al kayd yaplr. Sonrasnda ilemler srasyla ve belgeye dayanarak kaydedilir. Yevmiye defterine kaydedilmi olan ilemleri buradan alarak sitemli bir ekilde hesaplara datmak ve dzenli olarak bu hesaplarda toplamak amac ile yevmiye kaydndan sonra ilemler byk deftere kaydedilir. Byk defter muhasebenin snflandrma fonksiyonu yerine getiren defterdir. Byk defter yardm ile hesaplarn bakiyelerini ayr ayr grmek mmkndr. Ticari ilemleri sonucunda iletmenin yapm olduu muhasebe kaytlarn kontrol etmek hesaplara doru kayt edilip edilmediini grmek ve incelemek iin mizan dzenlenir. Mizan defteri kebir toplamlarn gsteren zet bir tablodur. Btn hesaplarn toplamlar ve bakiyeleri bir tablo zerinde yer ald iin hesaplarn durumlarn deerlendirmek kolay olur. Bir hesabn bakiyesine renmek iin, defteri kebirin sayfalarnn arasna arayp bakmak yerine mizanda hzlca ularz. letmenin ne kadar borcu olduunu ya da ne kadar alaca olduunu mizandan grebiliriz. Mterilerimiz ya da satclarmzla Mizana bakarak bakiye karlatrmas yapabiliriz. Bakiyeler tutmuyor ise Defteri kebirden kaytlarn ayrntlarna bakarz. Bu modl notlarnn amac; yevmiye defterine, byk deftere, belgelere dayanarak ve kurallarna uygun olarak kayt yapmay renmek ve bunlara dayanarak mizan dzenlemeyi renmektir. Modl tamamladnzda iletmenin para ile ifade edilen faaliyetlerini yevmiye ve byk deftere doru olarak kaydedebilecek ve mizan dzenleyebileceksiniz.
RENME FAALYET1 RENME FAALYET-1
AMA
Bu renme faaliyeti ile; muhasebenin temel ilkelerine uygun olarak yevmiye defterini tanyarak iletmenin al kaytlarn dzenleyebileceksiniz.
ARATIRMA
evrenizde bulunan bir muhasebeciden veya retmeninizden bir yevmiye defteri rnei temin ederek eklini inceleyiniz. evrenizde bulunan bir muhasebeciye gelirlerine gre tacir trlerini ve bu tacirlerin hangi defterleri tuttuklarn sorunuz, rnek ktlar alarak snfta arkadalarnzla inceleyiniz Bir muhasebeciye birinci snf ve ikinci snf tacirin ne anlama geldiini sorunuz.
1. YEVMYE (GNLK) DEFTER

Ticari ilemlerin belgelerden faydalanarak tarih sras ile, maddeler halinde kaydedildii deftere yevmiye defteri (gnlk defter) denir. Yevmiye defterine yaplan her kaydn mutlaka bir belgesi olmaldr. Belgesi olmayan hi bir ilem kaydedilemez. Yevmiye defterine ilk olarak yeni ie balayan iletmelerde al bilanosu, eskiden beri ie devam eden iletmelerde nceki dnem sonu bilanosunda yer alan bilgiler esas alnarak al kayd yaplr. Bylece hesaplar alm olur. Al kaydndan sonra yaplan parasal ilem ve olaylar tarih sras ile deftere kaydedilir. Deftere kayt yaplrken hata olursa muhasebe prensiplerine gre dzeltme yaplr. Silme, karalama, sayfa koparma kesinlikle yasaktr ve cezai meyyidelere tabiidir. Yanl yazlan rakam veya yaznn zeri okunacak ekilde tek izgi ile izilir ve zerine ya da yanna dorusu yazlr. Yevmiye defteri ciltli ya da yaprakl veya srekli form eklinde olabilir. Kullanlmadan nce notere tasdik ettirilmesi gerekir. Aksi halde tutulan defter kanunen geerli saylmaz. lemlerin defterlere gn gnne kaydedilmesi esas olmakla birlikte en ge 10 gn iinde deftere kayt yaplmaldr. Kaytlarn muhasebe fiine dayanarak yrten iletmelerde en ge 45 gn iinde deftere kayt yaplmaldr aksi halde hi kayt yaplmama saylr.
Yevmiye defteri; Trk Ticaret Kanununa (TTK) gre ait olduu yldan balayarak 10 yl, Vergi Usul Kanununa (VUK) gre izleyen yldan balayarak 5 yl sre ile saklanmaldr.
1.1. Yevmiye Defterinin ekli

Yevmiye defterine ilemler yevmiye maddesi halinde yazlr. Yevmiye defterinde iki izgi arasnda yer alan terimler muhasebede yevmiye maddesini oluturur. Yevmiye maddesinin ekli aadaki gibidir:
Byk defter borlu hesap kodu
Yevmiye madde numaras
Bor taraf
Alacak taraf
Tarih BORLU HESAP ALACAKLI HESAP lgili belge ve aklamalar

Byk defter alacakl hesap kodu
TUTAR TUTAR
ekil 1.1. Yevmiye defteri

Yevmiye maddesi
Resim 1.1 Bilgisayar kts srekli formYevmiye Defteri rnei
Yevmiye maddesi biimde olabilir: Basit (Yaln) Madde
Tek hesabn borlu, tek hesabn alacakl olduu madde trdr. rnein; 17.07.2008 tarihinde bankadan 200 YTL ekilmitir. Madde rnei ise;
17/07/2008 100 KASA HESABI 102 BANKALAR HES. Banka hesabndan para ekilmesi
ekil 1.2. Basit madde
200 200
Bileik Madde
Birden fazla borlu hesaba karlk tek hesabn alacakl olduu ya da tek hesabn borlanmasna karlk birden ok hesabn alacakland madde trdr. rnein; 17.07.2008 tarihinde % 18 KDV hari 1000 YTL 0123 nolu fatura satn alnmtr. Bileik madde renei aadaki gibi olacaktr.
17/07/2008 153 TCAR MAL HESABI 191 NDRLECEK KDV HES. 100 KASA HESABI 0123 nolu fatura ile pein mal al
ekil 1.3. Bileik madde
1.000 180 1.180
Karma Madde
Birden ok borlu hesaba karlk, birden ok hesabn alacakl olduu madde trdr. rnein; iletme 17.07.2008 tarihinde 01 nolu fatura ile yars pein, yars ekle % 18 KDV hari satmtr. Karma madde rnei aadaki gibi olacaktr.
17/07/2008 100 KASA HESABI 101 ALINAN EKLER HES. 600 YURT SATI. H. 391 HES. KDV. HES. 01 nolu fatura ile mal sat
ekil 1.4. Karma madde
1.180 1.180 2.000 360
1.2. Al Kayd
Yevmiye defterine birinci madde olarak al bilanosundaki deerlerin yazld al kayd yaplr. Bilanonun aktifinde yer alan hesaplar ve deerler yevmiye defterinin borcuna, pasifte yer alan hesaplar ve deerler ise alacana yazlr. Yevmiye defterine yaplan kayt ne olursa olsun bor ve alacak toplamlarnn mutlaka birbirine eit olmas gerekir. Bu modldeki rneklerde kullanlan irket iletme isimleri, nvanlar, adresler tamamen hayali olarak alnmtr ve konularn daha iyi anlalmas amacyla verilmitir.
1.2.1. Al Kaydn Dzenlemek

Al kayd dzenlenirken al bilanosundan faydalanlr. Al bilanosundan faydalanarak nasl kayt yaplacan grmek iin rnekler yapalm.
rnek 1. AKTF
BULUT TCARET LETMES 22.07.2008 TARHL AILI BLANOSU
PASF
I.DNEN VARLIKLAR 1.500 10.HAZIR DE. 700 100.KASA 700 12.TCAR ALAC. 300 120.ALICILAR 300 15.STOKLAR 500 153.TCAR MAL 500 II.DURAN VARLIKLAR 1.000 25.MADD DUR. VAR. 1.000 255.DEMRBA 1.000
III.KISA VAD. YAB. KAYN. 1.000 30.MAL BORLAR 600 300.BANKA KRE. 600 32.TCAR BORLAR 400 321.BOR SEN. 400 IV.UZUN VAD. YAB KAY. V.ZKAYNAKLAR 50.DENM SERMAYE 500.SERMAYE 1.500 -----1.500 1.500
AKTF TOPLAMI
2.500
PASF TOPLAMI
2.500
Tablo 1.1: Bilano rnei
Yukarda Bulut ticaret iletmesinin 22.07.2008 tarihli al bilanosu verilmitir. Bilanonun aktif ve pasif tutarlar grld gibi birbirine eittir. imdi al bilanosundan faydalanarak al kaydn yapalm. Yapmamz gereken bilanonun aktif tarafnda yer alan hesaplar yevmiye defterinin bor tarafna, hesaplarn tutarlar da bor tarafna, pasif tarafnda yer alan hesaplar alacak tarafna, hesaplarn tutarlar da alacak tarafna yazmaktr. Ancak sonuta yevmiyenin bor ve alacak toplamlarn alacak tutarlarn eit olup olmadn kontrol etmemiz hata yapmamak asndan nemlidir. BOR ALACAK
22/07/2008 100 KASA HESABI 120 ALICILAR HESABI 153 TCAR MAL HESABI 255 DEMRBALAR HESABI 300 BANKA KRED HS. 321 BOR SENED HS. 500 SERMAYE HESABI Al kayd 7
700 300 500 1.000 600 400 1.500
Al kayd yevmiye defterinin 1 numaral (ilk) maddesidir. Madde numarasnn yanna iki izgi arasna bilanonun tarihini yazdk. Bilanonun aktif tarafnda yer alan hesap isimlerini ve kodlarn izgiden balayarak saa doru (bor taraf), pasif tarafnda yer alan hesap isimleri ve kodlarn ortadan balayarak saa doru (alacak taraf) yazdk. Daha sonra hesap tutarlarn yazdk. Borlu hesaplarn tutarlar hesap isimlerinin karlarna bor tarafna, alacakl hesaplarn tutarlar ise karlarna ve alacak tarafna yazld. Son olarak ise yaplan ilemin aklamasn yazdk. Yevmiye maddesi yazlrken dikkat edilmesi gereken baz noktalar vardr: Yevmiye defteri yazlrken hesap numaralarn renmek iin hesap plnndan faydalanlr. Yevmiye maddesinde hesap isimleri byk harf ile yazlr. Hesap isimlerinin aralarnda boluk (satr boluu) braklmaz. Boluk var ise izilerek iptal edilir, silinti ve kaznt yaplmaz, dank sille dzeltilemez. Yevmiye maddesinin bor ve alacak tutarlarnn ayn olmas gerekir. Eit olmaz ise nedeni aratrlp muhasebe prensiplerine gre dzeltilir.(rneimizde bor ve alacak toplam eittir ift tarafl kayt sisteminin zellii) ekil 1.1 de verilen yevmiye defteri rneinde madde numarasnn nnde byk defter sayfa numaralarn gsteren iki stun bulunmaktadr. Bu ksmlara hesaplarn byk defterde hangi sayfalarda yer ald yazlr. Biz zmlerimizde yevmiye defterinin yukardaki daha basit eklini kullanacaz. Yevmiye defterinin her sayfasnn bitiminde sayfa toplam kurun kalemle alnarak en alta yazlr. Toplam, sonraki sayfann stne de devreden tutar olarak geirilir. lemler kesinletikten sonra da dolma kalemle zerine yazlr. imdi al kayd dzenlenmesi ile ilgili olarak bir rnek daha dzenleyelim. Ancak bu kez iletmenin kuruluu srasnda ortaya konan deerleri sralayalm ve hem iletmenin al bilanosunu dzenleyelim, hem de al bilanosundan faydalanarak al kaydn yapalm. rnek 2. EREN Ticaret iletmesi 06.12.2008 tarihinde aadaki deerler ile faaliyetlerine balamtr. Kasa: 800 YTL Banka: 500 YTL Alacak Senetleri: 400 YTL Ticari Mal: 2.500 YTL Tatlar: 1.000 YTL Bor Senetleri: 900 YTL Satclar: 200 YTL Sermaye: ? letmenin al bilanosunu dzenleyerek al kaydn yevmiye defterine yapnz.
zm:ncelikle iletmenin sermayesini hesaplayarak al bilanosunu dzenleyelim. Hatrlanaca gibi varlklarn toplamndan kaynaklarn toplam karld zaman sermaye bulunuyordu. Bilano dzenlerken hesap plnndan faydalanmak gerektiini de unutmayn. Sermaye=Varlk Toplam Kaynak Toplam Sermaye= (Kasa+Banka+Alacak Sn.+Ticari Mal+Tatlar) (Bor Sn+Satclar) Sermaye=(800 + 500 + 400 + 2.500 + 1.000) (900 +200) Sermaye= 5.200 1.100, Sermaye= 4.100 AKTF
EREN TCARET LETMES 06.12.208 TARHL AILI BLANOSU
PASF 1.100 1.100
I.DNEN VARLIKLAR 10.HAZIR DEERLER 1.300 100.KASA 800 102.BANKA 500 12.TCAR ALACAKLAR 400 121.ALAC.SEN. 400 15.STOKLAR 2.500 153.TCAR MAL 2.500 II.DURAN VARLIKLAR 25.MADD DUR. VAR. 1.000 254.TAITLAR 1.000
4.200
III.KISA VAD. YAB. KAY. 32.MAL BORLAR 320.SATICILAR 200 321.BOR SEN. 900 IV.UZUN VAD. YAB. KAY.
-------
V.ZKAYNAKLAR 4.100 50.DENM SERMAYE 4.100 1.000 500.SERMAYE 4.100
AKTF TOPLAMI
5.200
PASF TOPLAMI
5.200
Tablo 1. 2. Bilano rnei
Al bilanosu dzenlendikten sonra yevmiye defterine al kaydn yapabiliriz.
06/12/2008 100 KASA HESABI 102 BANKA HESABI 121 ALACAK SENETLER HES. 153 TCAR MAL HESABI 254 TAITLAR HESABI 320 SATICILAR HES. 321 BOR SENED HS. 500 SERMAYE HESABI Al kayd
800 500 400 2.500 1.000 200 900 4.100
Hesap plnn elinize alp baktnz zaman baz hesaplarn yannda (-) iaretini greceksiniz. Bu ekildeki hesaplar bulunduu tarafn ileyi kurallarna uymaz.Bilanonun aktifinde yer ald halde yannda (-) bulunan hesaplara Aktifi Dzenleyici Hesaplar; Pasifinde yer ald halde yannda (-) bulunan hesaplara Pasifi Dzenleyici Hesaplar denir. rnein; 103 verilen ekler ve deme emirleri hesab aktif tarafta bulunan ancak pasif kurallarna gre ileyen (pasif karakterli) bir hesaptr. imdi ierisinde (-) iaretli, aykr hesaplar bulunan bir bilano rnei verelim ve bu bilanoya dayanarak al kaydn dzenleyelim. Kaytta baz farklar olduunu greceksiniz. rnek 3. Aada BRCAN Ticaret iletmesinin 13.06.2008 tarihli al bilanosu verilmitir. Verilen bilanodan faydalanarak al kaydn yapnz. AKTF
BRCAN TCARET LETMES 13.06.2008 TARHL AILI BLANOSU
PASF 2.000
I.DNEN VARLIKLAR 10.HAZIR DEERLER 3.000 100.KASA 1.000 102.BANKA 3.000 103.VER. EK (1.000) 15.STOKLAR 2.000 153.TCAR MAL 2.000 II.DURAN VARLIKLAR 25.MADD DUR. VAR. 10.000 255.DEMRBA 10.000
5.000 III.KISA VAD. YAB. KAY. 32.TCAR BORLAR 2.000 320.SATICILAR 2.000 IV.UZUN VAD. YAB. KAY.
------
V.ZKAYNAKLAR 13.000 50.DENM SERMAYE 13.000 10.000 500.SERMAYE 13.000
AKTF TOPLAMI
15.000
PASF TOPLAMI
15.000
Tablo 1.3: Bilano rnei
06/12/2008 100 KASA HESABI 102 BANKA HESABI 153 TCAR MAL HESABI 255 DEMRBALAR HESABI 103 VERLEN EK .E. 320 SATICILAR HES. 500 SERMAYE HESABI Al kayd 10
1.000 3.000 2.000 10.000 1.000 2.000 13.000
rneimizde al bilanosunda (-) karakterli bir hesap vardr. Al kayd dzenlerken kuralmza gre bilanonun aktifinde yer alan hesaplar yevmiye defterinin bor tarafna, pasifinde yer alan hesaplar alacak tarafna yazyorduk. (-) Karakterli bir hesap karmza karsa kuraln tam tersine gre kayt yaparz. Yani (-) karakterli hesap aktif tarafta ise yevmiye defterinin alacak tarafna, pasif tarafta ise bor tarafna yazarz. Ancak ne olursa olsun yevmiye toplamlarnn yine de birbirine eit olduunu greceksiniz.
Resim 1.2: Bilgisayarda ilenmi yevmiye defteri dkm rnei
1.2.2. Muhasebe Fii Dzenlemek:

lemler yevmiye defterine dorudan kaydedilebilecei gibi muhasebe fileri yardm ile de kaydedilebilir. lemlerin yevmiye defterine yazlmadan nce kaydedildii, yetkili kiilerin imzalarn tayan ve yevmiye bilgilerini ieren fie muhasebe fii denir. lemler nce belgelere dayanarak muhasebe fiine, buradan yevmiye defterine kaydedilir. Muhasebe fiinin kullanm zorunlu deildir ve standart bir ekli yoktur. Genellikle byk iletmeler tarafndan kullanlr. Muhasebe fii kullanan iletmeler 45 gn iinde defterlere kayt yapmaldrlar. Muhasebe fii kullanmann faydalar unlardr: Kaytlarn kontroln ve dzeni salar.
11
Yanl kayt yapmay nler. Ayn nitelikteki ilemleri toplu kaytedilmesini salar.
Muhasebe fileri e ayrlr: Kasa Tahsil Fii: letme kasasna giren paralarn nerelerden, hangi nedenlerle alndn ve hangi hesaplara alacak kaydedileceini gsteren fitir. Kasa Tediye (deme) Fii: letme kasasndan kan paralarn hangi nedenlerle dendiini ve hangi hesaplara bor kaydedileceini gsteren fitir. Mahsup fii: Kasa hesabn ilgilendirmeyen baka bir ifade ile tamam nakit olmayan ilemler iin dzenlenen fitir.
KASA TAHSL F ALACAKLI HESAPLAR KODU

102 102.01 BANKA T.C. ZRAAT BANKASI
Tarih://200. Fi No:
SM
TUTAR
1.000
TOPLAM Yalnz bin--------.........................YTL.
#1.000#
AIKLAMA: 02546 nolu makbuz ile bankadan para ekilmesi Yevmiye No: 025 Kasa Sayfa No: 010
ekil 1.5. Kasa tahsil fii
Yetkili mzalar:
Kasa tahsil fiinde borlu hesap her zaman kasa hesab olduu iin sadece alacakl hesaplar yazlr. rneimizde banka hesabmzdan para ekiyoruz. Bankada azal olduu iin banka hesab alacakl hesaptr. Kasa hesabnda art meydana gelmitir. Bu nedenle kasa hesab borlu hesaptr. Grld gibi kasa hesabnn borlu olduu durumlarda kasa tahsil fii dzenlenir ve sadece alacakl hesaplar yazlr. Muhasebe fileri istenilen renk, boyut ve ekilde dzenlenebilir. nemli olan ierisinde yevmiye bilgilerinin bulunmasdr.
12
KASA TEDYE F BORLU HESAPLAR KODU

153 191
Tarih://200. Fi No:
SM
TCAR MALLAR NDRLECEK KDV
TUTAR
2.000 360
TOPLAM
#2.360#
Yalnz ikibinyzaltm--------.........................YTL.
AIKLAMA: 0256 nolu fatura ile pein mal al karlnda denen para Yevmiye No: 0254 Kasa Sayfa No: 010 Yetkili mzalar:
ekil 1.6. Kasa tediye (deme) fii
Kasa tediye (deme) fiinde alacakl hesap her zaman kasa hesab olduu iin sadece borlu hesaplar yazlr. rneimizde tamamn pein deyerek mal satn alyoruz. Ticari malnzda art olduu iin ticari mallar hesab borlandrlr. Paray pein dediimiz iin kasa hesabnda azal vardr. Bu nedenle kasa hesab alacakl hesaptr. Grld gibi kasa hesabnn alacakl olduu durumlarda kasa tediye (deme) fii dzenlenir ve sadece borlu hesaplar yazlr.
13
MAHSUP F
Tarih: ../../200.
Fi No: .
BORLU HESAPLAR
KODU 120 ALICILAR SM
TUTAR
1.180
TOPLAM
#1.180#
ALACAKLI HESAPLAR
KODU 600 391 SM YURT SATILAR HESAPLANAN KDV
TUTAR
1.000 180
TOPLAM Yalnz binyzseksen--------.........................YTL.
#1.180#
AIKLAMA: 33345 nolu fatura ile kredili (veresiye) satlan mal bedeli Yevmiye No: 0361
ekil 1.7. Mahsup fii
Yetkili mzalar:
rneimizde veresiye olarak mal satlmtr. Bu durumda kasaya para giri veya k sz konusu deildir. Grld gibi mahsup fiinde borlu ve alacakl hesaplar iin iki blm bulunmaktadr. Bu blmlere borlu ve alacakl hesaplarn kodu, ad ve tutarlar yazlr. Muhasebe fileri yaplan ilemin zelliine gre dzenlendikten sonra 45 gn iinde bu filerden yararlanlarak yevmiye defterine kayt yaplr. Ancak unu unutmamak gerekir ki; yaplan ilemler srasnda hesaplarn bulunduu yeri ve kodlarn grmek iin hesap plnn yanmzdan ayrmamamz gerekir.
14
UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar neriler evrenizde bulunan bir tacire giderek hangi esasa gre defter tuttuunu ve kanc snf tacir olduunu sorunuz. evrenizde bulunan bir muhasebeciye giderek defter tutma bakmndan tacirlerin ayrmn sorunuz. Alt stun iziniz. lk iki stuna borlu ve alacakl hesap byk defter sayfa numaralarn yaznz. nc stuna yevmiye numaras yaznz. Drdnc stuna iki izgi arasna tarihi yaznz. Tarih izgisinin altna borlu ve alacakl hesaplarn yazlaca yerleri belirtiniz. Aklamann yazlaca yeri belirtiniz. Borlu hesap tutarlarnn beinci stuna yazlacan unutmaynz. Alacakl hesap tutarlarnn altnc stuna yazlacan hatrlaynz. Baz al deerleri vererek bir al bilanosu dzenleyiniz. Bilanonun aktif ve pasif taraflar ile baln yaznz. Hesap plnndan faydalanmay unutmaynz. Sermaye tutarn hesaplarken varlk toplamndan kaynak toplamn karnz. 100 ve 200 nolu hesaplar aktif tarafa, 300,400 ve 500 nolu hesaplar pasif tarafa yaznz. Bilano aktif ve pasif toplamlarnn eit olmas gerektiini unutmaynz.
Bilano esasna gre defter tutan tacirleri reniniz.
Yevmiye defteri ekli iziniz.
Al bilanosu dzenleyiniz.
15
Al kaydn dzenleyiniz.
Muhasebe filerinin faydalarn reniniz. trlerini ve
Yevmiye maddelerinin trlerini ayrt ediniz.
Yevmiyeye bilanonun tarihini yaznz. Al kaydnn 1 numaral kayt olduunu unutmaynz. Bilanonun aktif tarafnda yer alan hesaplar yevmiye defterinin bor tarafna yaznz. Bilanonun pasif tarafnda yer alan hesaplar yevmiye defterinin alacak tarafna yaznz. (-) karakterli hesaplar yazarken kuraln tersini uygulayacamz unutmaynz. Bir muhasebeciye muhasebe filerinin niin kullanldn sorunuz. Muhasebe fii kullanmann faydalarn reniniz. Muhasebe fii kullanld ve kullanlmad durumlarda defterlere kayt srelerini reniniz. Kasa tahsil fiinin hangi durumlarda kullanldn sorunuz. Kasa tediye (deme) fiinin hangi durumlarda kullanldn sorunuz. Mahsup fiinin hangi durumlarda kullanldn sorunuz. Bir basit kayt rnei yapnz. Basit kaytta tek hesabn borlu, tek hesabn alacakl olduunu unutmaynz. Bir bileik kayt rnei yapnz. Bileik kaytta bor veya alacakta bir hesap, dier tarafta birden fazla hesap olduunu unutmaynz. Bir karma kayt rnei yapnz. Karma kaytta bor ve alacak tarafnda birden fazla hesap olduunu unutmaynz.
16
LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

A. OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)
Aadaki sorularn cevaplarn doru ve yanl olarak deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri 1. Birinci snf tacirler bilano esasna gre defter tutarlar. 2. Al kayd al bilanosundan faydalanlarak dzenlenir. 3. Yevmiye maddesine tarih yazmaya gerek yoktur. 4. Yevmiye defterinde bor ve alacak tutarlar birbirine eit olmayabilir. 5. Yevmiye defterinin dier ad byk defterdir. 6. lemlerin yevmiye defterine yazlmadan nce kaydedildii, yetkili kiilerin imzalarn tayan ve yevmiye bilgilerini ieren fie muhasebe fii denir. 7. Bankaya para yatrldnda ilem tediye fiine yazlabilir. 8. Kasaya nakit girii olduu durumlarda dzenlenen fie kasa tahsil fii denir. 9. letme muhasebe fii kullanyorsa yevmiye defterine en ge 45 gn iinde kayt yapmaldr. 10. Muhasebe filerini kullanmak zorunlu deildir. Doru Yanl
DEERLENDRME Sorulara verdiiniz yantlar modl sonundaki cevap anahtaryla karlatrnz. Bu faaliyet kapsamnda hangi bilgileri kazandnz belirleyiniz. Yanl cevaplandrdnz sorularla ilgili konular tekrar inceleyip renmeye alnz.
17
B. UYGULAMALI TEST Aada verilen al bilanosundan faydalanarak iletmenin al kaydn aadaki bo yevmiye defterine ileyiniz AKTF
BULUT TCARET LETMES 06.12.2008 TARHL AILI BLANOSU
PASF
I.DNEN VARLIKLAR 6.200 III.KISA VAD. YAB. KAY. 2.100 10.HAZIR DEERLER 2.200 32.MAL BORLAR 2.100 100.KASA 1.500 320.SATICILAR 500 102.BANKA 700 321.BOR SEN. 1.600 12.TCAR ALACAKLAR 1.000 120.ALICILAR. 1.000 IV.UZUN VAD. YAB. KAY. ------15.STOKLAR 3.000 153.TCAR MAL 3.000 V.ZKAYNAKLAR 6.600 50.DENM SERMAYE 6.600 II.DURAN VARLIKLAR 2.500 500.SERMAYE 6.600 25.MADD DUR. VAR. 2.500 255.DEMRBALAR 2.500
AKTF TOPLAMI
8.700
PASF TOPLAMI
8.700
Tablo 1.4 Bilano rnei
18
KONTROL LSTES Aada listelenen davranlar, davranlarnzn her birinde uyguladysanz evet, uygulamadysanz hayr kutucuklarn iaretleyiniz. RENCNN ADI SOYADI: SINIF VE NO:
MODL ADI: Defter Tutma UYGULAMA FAALYET: Al Kayd
Dzenlemek
AIKLAMA: Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri EVET ve HAYIR kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz. GZLENECEK DAVRANILAR 1. Birinci ve ikinci snf tacirleri ayrt edebiliyor musunuz? 2. Al bilanosu dzenleyebiliyor musunuz? 3. Yevmiye defteri ekli izebiliyor musunuz? 4. Al bilanosundan faydalanarak al kaydn yapabiliyor musunuz? 5. Aktif ve pasif hesaplarn ileyi kurallarn biliyor musunuz? 6. Kasa tahsil fiinin hangi durumlarda dzenlendiini biliyor musunuz? 7. Kasa tediye (deme) fiinin hangi durumlarda dzenlendiini biliyor musunuz? 8. Mahsup fiinin hangi durumlarda dzenlendiini biliyor musunuz? 9. Muhasebe filerinin faydalarn biliyor musunuz? 10. Yevmiye kaytlar yaparken (TDHP) hesap plnn kullanyor musunuz? EVET HAYIR
DEERLENDRME Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediiniz EVET ler kazandnz becerileri ortaya koyuyor. HAYIR larnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz. Hepsi EVET ise bir sonraki grenim faaliyetine geiniz.
19
RENME FAALYET2 RENME FAALYET2

AMA
Bu renme faaliyeti ile, al ilemleri ve yl ii ilemlerini byk deftere (Defter-i Kebir) hesaplarna kaydedebileceksiniz.
ARATIRMA
Byk defterlerin iletmelerde ne amala kullanldn aratrnz. Bilgisayar paket programlarnda byk defterlerin eklini inceleyiniz. Bilgisayar paket programlarnda byk defter kaytlarnn nasl tutulduunu aratrnz.
2. BYK DEFTER
Yevmiye defterlerine, yaplan ilemler tarih ve ilem srasna gre yazlr. letmenin muhasebe hareketlerinin takip ve kontrol iin bu kaytlarn hesaplara dalmnn daha dzenli bir ekilde yaplmas arttr. Bu nedenle hesaplardaki hareketliliklerin takip ve kontrol iin ayr bir deftere ihtiya duyulur. te, bu hesaplarda oluan rakamlarn sistemli bir ekilde bir araya getirilmesi ve datlmas ilevini gren deftere byk defter (Defter-i Kebir) denir. Byk defter tutulmas zorunlu bir defterdir. (VUK M.181). Byk Defter, yevmiye defterine kaydedilmi olan ilemleri buradan alarak sitemli bir ekilde hesaplara datan ve dzenli olarak bu hesaplarda toplayan defterdir. (TTK Madde 71, VUK Madde 184) Byk defter muhasebenin snflandrma fonksiyonunu yerine getiren defterdir. Byk defterlerden elde edilen rakamlar dier muhasebe dokmanlar iin birer kaynak nitelii de tar. Dolaysyla byk defter kaytlarnn muhasebenin salkl yrmesi asndan tutulmasnn gereklilii gayet aktr. Teknolojinin de yardm ile byk defterler, tutulmas kolay, ilevli defter halini almtr. Byk defterdeki hesabn en az aadaki zellikleri tamas zorunludur, (VUK Md.69, Md.182) Hesap ismi Yevmiye defteri tarihi, Yevmiye defteri madde numaras,
20
Borlu ve alacakl tutarlar, Aklama
HESAP SM
01
..HESABI
01
Yevmiye AIKLAMALAR TUTAR Tarih No Nakli Yekn
Yevmiye AIKLAMALAR Tarih No Nakli Yekn TUTAR
Toplam
Toplam
YEVMYE DEFTER TARH VE MADDE NO
ekil 1.8: Bir hesaba ait byk defter (Defter-i Kebir) rnei
21
Uygulamalarmzda byk defteri pratik olarak
eklinde kullanabiliriz.
A
..
HESABI
.
ekil 1.9: Byk defter (Defter-i Kebir) hesabnn pratik gsterimi
2.1. Dzenleme Kurallar

Dier tm tutulacak defterlerde olduu gibi, byk defter kaytlarnn da Trke tutulmas zorunludur. (VUK.M.215) Kaytlarda Trk para birimi kullanlr. (VUK. M.215) Yazma ilemlerinde mrekkepli kalem veya makine kullanlr. (VUK. M. 216) Yanl kaytlar, yanl yazlan rakam ve yaz okunacak ekilde izilmek, st veya yan tarafna veya ilgili bulunduu hesaba dorusu yazlarak dzeltilir. (VUK. M.217) Kaytlar arasnda bo satr braklamaz, satr atlanamaz. Ciltli defterlerde sayfalar ciltten koparlamaz. (VUK. M. 218) Kaytlar zamannda yaplr.(VUK. M. 219)
Gnmzde teknolojik gelimeler nedeniyle defter kaytlar bilgisayar ortamnda yapldndan yazma ilemleri de bilgisayar yazclar araclyla yaplmaktadr. Bilgisayar, ilemlerin yapl srasn, tarih ve yevmiye numarasn doru bir ekilde aktarma, olabilecek hatalar da zamannda zmleme gibi kolaylklar getirmitir.
22
Resim 1.3. Muhasebe paket program byk defter ekran grnm
Datasoft muhasebe paket programnda Alacak Senetleri Hesabnn byk defter sayfasnn ekran grnm yukardaki gibidir.
Resim 1.4. Muhasebe paket program byk defter ekran grnm
Yukardaki ekilde ise LKS2 muhasebe paket programnn Kasa Hesabna ait byk defter sayfas grlmektedir.
23
2.2. Yevmiye Defteri ile Byk Defter likisi

Yevmiye defteri, bir iletmenin muhasebe olaylarn tarih srasna gre kaydettii defterdir. Bu ilem de hesaplar araclyla yaplr. Ayn tr olaylar ayn hesaplarda toplanr. rnein 10.10.2008 tarihinde mterimiz AHMET AHNE 35 numaral fatura ile 100 YTL deerinde mal veresiye olarak satyoruz. Bu ilemin yevmiye kayd yle olacaktr. 10.10.2008 5 120 ALICILAR HESABI 600- YURT SATILAR HESABI 391- HESAPLANAN KDV HESABI Ahmet ahine veresiye mal sat 118,00 100,00 18,00
Yukardaki kayd her mal satnzda yapmanz gerekir. Ay sonu geldiinde AHMET AHN in sizden ne kadar mal aldn ve ne kadar borcu olduunu anlayabilmeniz iin bir aylk yevmiye kaytlarn tek tek inceleyerek rakamlar bir araya getirip toplamlarn almanz gerekir. Oysa tuttuunuz byk defter kaytlar size bu bilgiyi sunmaya hazrdr. Eer bir de yardmc defteriniz var ise bilginin daha ayrntl olmasn salayabilirsiniz.
50 Madde Tarih No
10.10.06 5
120-ALICILAR HESABI Madde AIKLAMALAR Tarih No

A. ahine veresiye mal sat 118,00
50
AIKLAMALAR TUTAR
TUTAR
eki 1.10: 120 Alclar hesabna ait byk defter (Defter-i Kebir) rnei
24
300 Madde Tarih No
600- YURT SATILAR HS Madde AIKLAMALAR Tarih No

10.10.06 5 Veresiye mal sat
300
AIKLAMALAR TUTAR
TUTAR
100,00
eki 1.11: 600 Yurt ii satlar hesabna ait byk defter (Defter-i Kebir) rnei
81 Madde Tarih No
391- HESAPLANAN KDV Madde AIKLAMALAR Tarih No

10.10.06 5 Mal sat KDVsi
81
AIKLAMALAR TUTAR
TUTAR
18,00
ekil 1.12: 391 Hesaplanan kdv hesabna ait byk defter (Defter-i Kebir) rnei
Yevmiye defteri bize her mali olayn, uslne uygun vergi usal kanununa gre ve dier kanunlara gre kaydetme imkn verir. Byk defter ise bu kaytlar sadeletirerek, zelliklerine gre bir araya toplar. Bylece iletmenin hangi mali olayn sonucunda, hangi amaca ulatn, ulat amacn olumlu-olumsuz yanlarn (kr-zarar gibi) grme ve yneticilerin salkl kararlar almas, iletmeyi doru ve baarl ynetmesini salar.
2.3. Al lemlerinin Byk Deftere Aktarlmas

Byk defter kaytlar bilgisayar ortamnda muhasebe filerine ilenen her mali olay programa kaydedilir kaydedilmez ilgili defterlere de kaydn yapar. Ancak bu deftere kayt el ile yaplyor ise ciltli defterler kullanlr. Her hesap iin belirli saylarda sayfa ayrlr. (rnein, 1-20 sayfalar Kasa Hesab iin, 21-35 sayfalar Bankalar Hesab iin, ) Sayfann zerine hesabn ad ve kod numaras yazlr.
25
letmelerin dnem ba al yevmiye kaytlarnn byk defterlere aktarlmas gerekmektedir. Bu ilem aada verilen rnekte olduu gibi yaplacaktr.
rnek 1:
AHN Ticaret 01.01.2008 tarihli al yevmiye kayd aadaki gibidir. Byk Defter kaytlarn birlikte yapalm. 01.01.2008 100 KASA HESABI 102 BANKALAR HESABI 153 TCAR MALLAR HESABI 320 BOR SENETLER HESABI 500 SERMAYE HESABI Al kayd 100,00 1.200,00 2.500,00 800,00 3.000,00
001
Yukarda verilen yevmiye kaydnda yer alan hesaplarn tutarlarn byk defterde ayrlan sayfalara aadaki gibi kaydedilecektir. Yevmiye defterinde Kasa Hesabnn bor tutar 100,00 YTL byk defterde yer ayrdmz kasa hesab sayfasnn bor tarafna yazlacaktr. Buna gre kasa hesabna ait byk defter kaydn aadaki gibi yapacaksnz.
01 Madde Tarih 01.01.0 6 No 00 1 Al
100- KASA HESABI Madde Tari h N o AIKLAMALA R
01
AIKLAMALA R
TUTA R
TUTA R
100,00
ekil 1.13: 100 KASA hesabna ait byk defter (Defter-i Kebir) rnei
Bankalar Hesabnn yevmiye defterinde yazl deeri 1.200,00 YTLdir. Bu tutar byk defterde ayrlan sayfada Bankalar Hesabna ait bor tarafna yle kayt edeceksiniz.
26
21 Madde Tarih No Al
102- BANKALAR HESABI Madde Tari h N o AIKLAMALA R
21
AIKLAMALA TUTAR R 1.200,0 0
TUTA R
01.01.0 00 6 1
ekil 1.14: 102 BANKALAR hesabna ait byk defter (Defter-i Kebir) rnei
Ticari mallarn yevmiye defterindeki deeri 2.500,00 YTLdir. Bu tutar da byk defterde ayrlan sayfada Ticari Mallar hesabna ait bor tarafna yle yazacaksnz.
35 Madde Tarih No Al
153- TCAR MALLAR HESABI TUTAR Madde Tari h 2.500,0 0 N o AIKLAMALA R
35
AIKLAMALA R
TUTA R
01.01.0 00 6 1
ekil 1.15:153TCAR MALLAR hesabna ait byk defter (Defter-i Kebir) rnei
Yevmiye defterinin alacakl taraf hesaplarnn kaytlar ise yine byk defterin alacakl tarafna yazlarak kayt edilir. Buna gre bor senetleri hesabnn yevmiye defterindeki 800,00 YTLlik deerini byk defterde ayrlan sayfada yle kayt yaplacaksnz.
27
120 Madde Tari h N o
320- BOR SENETLER HESABI Madde Tarih 01.01.0 6 No 00 1 AIKLAMALA R Al
120 TUTA R
AIKLAMALA R
TUTA R
800,00
ekil 1.16: 320BOR SENETLER hesabna ait byk defter (Defter-i Kebir) rnei
Sermaye hesab da yevmiye defterinde alacakl taraftadr. Dolaysyla byk defterde de kendisine ayrlan sayfann alacak tarafna 3.000,00 YTLnin kayd yaplacaktr.
200 Madde Tari h N o
500- SERMAYE HESABI Madde Tarih No
200
AIKLAMALA R
TUTA R
AIKLAMALA TUTAR R Al 3.000,0 0
01.01.0 00 6 1
ekil 1.17: 500 SERMAYE hesabna ait byk defter (Defter-i Kebir) rnei
2.4. Byk Defter Yardmc Defter Balants

letmelerde ayn trden ilemler ayn byk defter hesabna yazlr. Dolaysyla ayn byk defter hesabna ok sayda kayt yaplmak zorunluluu ortaya kabilir. rnein; iletmeler veresiye mal satt mterilerinin kaytlarn tek hesapta izler. Bu trden mterilerine ait kaytlar yaparken ayn byk defter hesabn ve alt hesaplarn kullanmak zorundadr. Bu hesap 120.ALICILAR HESABIdr.
28
120.ALICILAR HS
Eer bir iletmenin SEMRA, AYFER, SEVM olmak zere ayr mterisi varsa bunlarn hesap hareketlerinin ayr ayr olmas gerekir. Bu mterilerin hesap hareketlerini ALICILAR HESABInda takip edersek ayrntlar grmek mmkn olmaz. Daha nce aldnz modllerden grdnz HESAP kavramnda alt hesaplarn da oluturulabildiini biliyorsunuz. Bu mterilerin isimleri 120.ALICILAR hesabnn birer alt hesab olacaktr;
120.ALICILAR HESABI 120.001. SEMRA BULUT 120.002. AYFER CAN 120.003. SEVM AKDOAN
eklinde bir hesap sralan yaplr. te burada yer alan 121.001.SEMRA BULUT bir yardmc hesaptr. Bu yardmc hesapta YARDIMCI DEFTER dediimiz defterlerde takip edilir. B
120.001. S.BULUT
120.002. A. CAN
120.003. S. AKDOAN
Yardmc defterlerde oluan rakamlar byk defterlerin bor ve alacak kalanlarn dzenleyen kaynaklardr. Byk defterlerin snflandrma zelliini yerine getirebilmesi iin bor ve alacak rakamlarnn doru yazlmas zorunludur. Yardmc defterler olmadan bilgilerin doruluunu salamak olduka g olacaktr. Yardmc defterler birer byk defter zellii tar. ekil ve kullanm olarak da byk defterlerle ayndr. Yine pratikte
ekli bu defterlerde de kullanacaz.

29
120.001- SEMRA BULUT Madde Tarih No AIKLAMALAR

.
Madde TUTA R
.
Tari h
..
N o
.
AIKLAMALA TUTA R R
.
. .
ekil 1.18:120.001 SEMRA BULUT hesabna ait byk defter (Defter-i Kebir) rnei
120.001- S. BULUT

120.001 Semra BULUT Pratik byk defter rnei
30

lem Basamaklar
Byk defter temin ediniz. Defterin sol yaprann bor, sa yaprann alacak taraf olduunu grnz. Sa ve sol yapraa ayn numara verildiini grnz. Ortaya hesabn adnn yazln grnz. Hesabn, yevmiyede bor tarafnda ise borca, alacak tarafnda ise alacaa yazldn grnz ve yevmiye maddesinin tarih ve numarasn oluturunuz. Aklamay yaznz. Tutar yaznz. Kullanlan her hesap iin ayr ayr byk defter sayfas oluturunuz.
neriler
Kendiniz iziniz veya paket program kullanarak byk defterin yazcdan ktsn alarak grnz. Defter eklini kendiniz izerek renmeye alnz. Defter sayfalarnn numaralanmasna dikkat ediniz. Hesap isimlerini ve kod numaralarn Hesap Planndan yararlanarak belirleyiniz. Hesaplarn nasl borlu ve alacakl olduklarn tekrarlaynz.
Byk defter aklamalarn olutururken yevmiye kaytlarndan yararlannz. Tutarlar yevmiye defteri maddelerinden alnz. Byk defter sayfalarnn oluturulmasnda hesaplarn kullanlma skln dikkate alnz.
31

A. OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI) TEST-1 1. Yevmiye defterine kaydedilmi olan ilemleri sistemli bir ekilde hesaplara datan ve dzenli olarak bu hesaplarda toplayan defter hangisidir? A) Yevmiye B) Mizan C) Defteri Kebir D) Bilano
2. Byk defter kaytlarnda esas alnan defter hangisidir? A) Kasa Defteri B) Yevmiye Defteri C) Bilano D) Karar Defteri
3. Byk defterin sol tarafna ne denir? A) Bor B) Alacak C) Kayt D) Sonu
4. Byk defter eklinde hangisinin bulunmas zorunlu deildir? A) Hesap Ad B) Tutar C) Aklama D) Tarih
5. Byk defterler iin hangisi sylenemez? A) Kaytlar Trke tutulur. C) Yanllar dzeltilebilir. B) Para birimi Trk Lirasdr. D) Kaytlar arasnda boluk braklabilir.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtarlaryla karlatrnz. Yanl cevaplarnz iin faaliyetin ilgili konularn tekrar ediniz.
32
TEST-2 Aadaki oktan semeli sorulara uygun yantlar veriniz. 1. letmenin dnem banda kasasnda 100 YTLsi vardr. Bu ilemin byk defter kayd hangisidir? B
Kasa Hs
Kasa Hs
A 100
A)
100
B)
Banka Hs
Alclar Hs
C)
100
D)
100
2.
Aadaki byk defter kaytlarndan hangisi kapanmtr?

Kasa Hs Kasa Hs
A)
B 100
A 150
B)
B 120
A 100
C)
B 100
Kasa Hs
A 100
D)
B 100
Kasa Hs
33
3.
Aada verilen yevmiye kaydnda Yurt i Satlarn byk defter kayd nasl olacaktr? 01.12.2008 50 100 KASA HESABI 600- YURT SATILAR HESABI 391- HESAPLANAN KDV HESABI Pein mal sat 236,00 200,00 36,00
A)
B
Yurtii Satlar H
B)
A B
Yurtii Satlar H
200 B
Yurtii Satlar H
200 A B
Yurtii Satlar H
C)
236
D)
36
4. Aada verilen byk defter kaydnda ad geen hesabn yevmiye defterinde yazl ekli hangisidir?
155 Madde Tarih No
255- DEMRBALAR HESABI Madde AIKLAMALAR Tarih No

300,00
155
AIKLAMALAR TUTAR
TUTAR
15.03.06 150 Bilgisayar al
ekil 1.19:255DEMRBALAR hesabna ait byk defter (Defter-i Kebir) rnei
34
A)
15.03.2008 50 100 KASA HESABI 255 DEMRBALAR HESABI 391- HESAPLANAN KDV HESABI 354,00 300,00 54,00
B)
15.03.2008 50 100 KASA HESABI 255 DEMRBALAR HESABI 300,00 300,00
C)
15.03.2008 50 255 DEMRBALAR HESABI 191 NDRECEK KDV HESABI 100 KASA HESABI 300,00 54,00 354,00
D)
15.03.2008 50 255 DEMRBALAR HESABI 100 KASA HESABI 391- HESAPLANAN KDV HESABI 354,00 200,00 36,00
5.Aadakilerden hangisi yanltr? A) B) C) D) Yevmiye defterindeki hesap hareketleri byk defterlerle birebir olmaldr. Yevmiye defterinde yaplan bir kayt byk deftere de yazlmak zorundadr. Yevmiye defterlerindeki hesaplarn bilgilerinin zeti byk defterdedir. Byk defterler bilnoya kaynak oluturmazlar.
DEERLENDRME
renme faaliyeti sonunda verdiimiz sorularn cevap anahtarlar modln sonundadr. Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Cevaplarnzn tamam doru ise bu renme faaliyetlerini baar ile tamamladnz. Baarl olarak Defter tutma faaliyeti kazanmlarn elde ettiniz. Doru cevap saynz toplam sorularn yars ise uygulama faaliyetlerini gzden geiriniz. Doru cevap saynz yarsndan az ise renme faaliyetine tekrar geri dnnz.
35
B. UYGULAMALI TEST
Bu faaliyet ile hangi bilgi ve becerileri kazandnz aada verilen ifadelere doru ya da yanl olarak cevap vererek belirleyiniz. Doru olduunu dndnz ifade iin DORU seeneine X, yanl olduunu dndnz ifade iin YANLI seeneine X iaretini yerletiriniz.
SORULAR Yevmiye defterinde bir hesabn borcuna gelen rakam byk defter de borlu tarafa gelir. Byk defter de al kaytlarnn mutlaka yevmiyesi vardr. Mal sat ileminde TCAR MALLAR hesab kullanlr.
DORU YANLI
1. 2. 3.
4.
Bir tediye ileminde kasa hesabna alacak kayd yaplr. letme senetli bor dediinde satclar hesabnn borcuna kayt yapar. Yaplan ilem kasay ilgilendirmiyorsa mahsup kayd yaplr. Baz hesaplar arasnda yaplan dzeltmelerde bir mahsup ilemidir. Bir Byk Defter hesabnn bor ve alacak taraflar eit olduunda hesap kapanmtr. letmeler dnem sonunda byk defter bilgilerini raporlar hazrlamada yardmc olarak kullanrlar.
5. 6. 7. 8.
9.
10. Kapanmayan byk defter hesaplar bakiye vermez.
36
KONTROL LSTES Aada listelenen davranlar, davranlarnzn her birinde uyguladysanz EVET, Uygulamadysanz HAYIR kutucuklarn X ile iaretleyiniz.
Gzlenecek Davranlar 1. Byk defter temin ettiniz mi? 2. Defterin sol yaprann bor, sa yaprann alacak taraf olduunu grdnz m? 3. Sa ve sol yapraa ayn numara verildiini grdnz m? 4. Ortaya hesabn adnn yazln grdnz m? 5. Hesabn, yevmiyede bor tarafnda ise borca, alacak tarafnda ise alacaa yazldn grnz ve yevmiye maddesinin tarih ve numarasn oluturdunuz mu? 6. Aklamay yazdnz m? 7. Tutar yazdnz m? 8. Kullanlan her hesap iin ayr ayr byk defter sayfas oluturdunuz mu? 9. Byk defter dkmleri iin muhasebe paket programnda defterler seeneine girdiniz mi? 10. Paket programnda Defterler seeneinin altnda yer alan Byk Defter seeneine ulatnz m? 11. Paket programda Byk Defter ktsn almadan nce filtre seenei ile ktnn eklini belirlediniz mi? 12. Kullanlan paket programa gre F3 tuunun fonksiyonunun incelediniz mi?
Evet
Hayr
DEERLENDRME
Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediiniz EVET ler kazandnz becerileri ortaya koyuyor. HAYIR larnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz. Hepsi EVET ise bir sonraki renim faaliyetine geiniz.
37
AMA
Bu renme faaliyeti ile mizanlar renerek mizanlar dzenleyebileceksiniz.
ARATIRMA
evrenizde bulunan bir iletmeye veya muhasebe brolarna giderek Mizan rnekleri temin ediniz ve snfa getirerek arkadalarnz ile inceleyiniz.
3. MZAN
Mizan, Byk Defter (Defter-i Kebir) toplamlarn gsteren zet bir tablodur. Btn hesaplarn toplamlar ve bakiyeleri bir tablo zerinde yer ald iin hesaplarn durumlarn deerlendirmek kolay olur. Bir hesabn bakiyesini renmek iin, defteri kebir sayfalarna bakmak yerine mizanda hzlca ularz. letmenin ne kadar borcu olduunu ya da ne kadar alaca olduunu mizandan grebiliriz. Mterilerimiz ya da satclarmzla Mizana bakarak bakiye karlatrmas yapabiliriz. Bakiyeler tutmuyor ise defteri kebirden kaytlarn ayrntlarna bakarz. Mizanda iletmenin btn hesaplarnn bor toplamlar, alacak toplamlar ve hesaplarn bakiyeleri yer alr. rnein; iletmenin kasasna ne kadar para girii olduunu, ne kadar para k olduunu ve mizann alnd tarihte kasada ne kadar para bulunduunu mizana bakarak anlayabiliriz. Kasa hesabnn bor tutar para girilerini, alacak tutar para klarn, bor bakiyesi kasada bulunan nakit tutarn gsterir. Kasa hesab alacak bakiyesi vermez. Kasada bulunmayan bir paray harcayamayacamza gre kasa hesab alacak kalan verirse kaytlarmzda hata var demektir. Ticari ilemler sonucunda iletmenin yapm olduu muhasebe kaytlarnn doruluunu, byk defter hesaplarna doru olarak kaydedilip kaydedilmediini kontrol etmek iin haftalk, aylk, 3 aylk, 6 aylk, iki tarih aras, yllk ve dnem sonunda kesin mizanlar dzenlenir. Dzenlenen mizann toplam satrndaki bor stunu ve alacak stunu toplamlarnn birbirine eit olmas zorunludur. Ayn zamanda bu stunlarn toplamlarnn yevmiye defterindeki mizan karma tarihindeki genel toplam satrndaki bor ve alacak stunlarndaki toplamlarna eit olmas gerekir. Ayrca karlan mizann kalan stnlarnn toplamlarnnda birbirine eit olmas zorunludur. Eer bu eitlikte salanmsa kaytlarda rakamsal hata yaplmam demektir. Muhasebe kaytlarnn artk gnmzde bilgisayarda yaplmas ile mizann toplamlarnn tutmamas ihtimali ortadan kalkmtr.
38
3.1. Mizan eitleri

Aylk Mizan: letmeler yevmiye defteri kaytlarn defteri kebire geirdikten sonra genellikle ay sonlarnda defterikebir hesaplarnn bor ve alacak tutarlar ile bor ve alacak bakiyelerini bir cetvel halinde dzenler. letmeler hesaplar grmek ve kontrol etmek istedikleri anda ve zaman da mizan dzenleyebilirler. Genel Geici Mizan: Her mali yl sonu olan 31 Aralk tarihinde dzenlenen Aralk ay mizan dier aylk mizanlardan farkl olmamakla beraber btn muhasebe dnemini kapsadndan "Genel Geici mizan" adn alr.31 Aralk tarihinde Envanter kaytlarndan nce dzenlenir. (1 Ocak31 Aralk) dnemini kapsar. Gerek durum ile kaytl durumu karlatrmada kullanlr. Kaytlar gerek durumu gsterecek ekilde dzeltilir. Defteri Kebir toplamlar alnr. Dzenli bir ekilde mizan tablosuna yerletirilir. Daha sonra da hesaplarn bakiyeleri hesaplanr. Hesaplarn bor toplam alacak toplamndan bykse bor bakiyesi, alacak toplam bor bakiyesinden bykse alacak bakiyesi verir ve mizann kalan-bakiye sutununa yazlr. Genel Kesin Mizan: Dnem sonu ilemleri ile ilgili yevmiye ve defteri kebir kaytlar yaplarak, hesaplarn defterikebir bakiyeleri envanter sonularna ve muhasbe prensiplerine gre dzeltilir. Dnem sonu ile ilgili kaytlardan sonra mizan dzenlendiinde bu mizann ad "Genel Kesin Mizan" olmaktadr.
ENER YASAN 12/2008 AYI MZANI TUTAR HES. KODU 100 101 102 103 120 121 153 190 191 255 320 321 360 361 391 500 600 770 HESAPLAR BOR ALACAK
KALAN BOR ALACAK BAKYES BAKYES 1.395,00 400,00 1.090,00 0,00 1.870,00 190,00 9.650,00 198,40 0,00 1.500,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 1.524,25 17.817,65 0,00 0,00 0,00 350,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 2.357,65 465,00 350,00 450,00 0,00 8.000,00 5.845,00 0,00 17.817,65
KASA HS. 4.920,00 3.525,00 ALINAN EKLER 1.250,00 850,00 BANKALAR HS. 2.450,00 1.360,00 VERLEN EK VE DEME EMRLER 600,00 950,00 ALICILAR HS. 4.870,00 3.000,00 ALACAK SENETLER. HS. 590,00 400,00 TCAR MALLAR HS. 9.650,00 0,00 DEVREDEN KDV HS 198,40 0,00 NDRLECEK KDV HS. 1.250,50 1.250,50 DEMRBALAR HS. 1.500,00 0,00 SATICILAR HS. 3.000,00 5.357,65 BOR SENETLER HS. 400,00 865,00 DENECEK VERG VE FONLAR 280,00 630,00 D. SOSYAL GVENLK KESNTLER 400,00 850,00 HESAPLANAN KDV HS. 1.052,10 1.052,10 SERMAYE HS 0,00 8.000,00 YURT SATILAR HS. 0,00 5.845,00 GENEL YNETM GDERLER HS. 1.524,25 0,00 TOPLAM 33.935,25 33.935,25
39
31 Aralk tarihinde Envanter ilemlerinden, dnem sonu kaytlar yapldktan sonra dzenlenir. (1 Ocak31 Aralk.) dnemini kapsar. Kesin mizanda sadece bilano hesaplar (1-5. Grup hesaplar) bakiye verir. Dier hesaplarn bakiyeleri kapanm olmaldr. MONOGRAF: 1) nal BOZDOAN letmesinin 01.01.2008 tarihinde sahip olduu varlk ve kaynaklar aadaki gibidir. 100- KASA HESABI 5.750,00 102- BANKALAR HS 5.000,00 153- TCAR MALLAR 8.000,00 120- ALICILAR HS. 3.000,00 255- DEMRBALAR HS 2.000,00 121- ALACAK SENETLER 4.000,00 257- B. AMORTSMANLAR 800,00 321- BOR SENETLER 5.000,00 320- SATICILAR HS 1.950,00 500- SERMAYE HS 20.000,00 2) 05.01.2008 tarihinde 6.000 +%18 KDVlik ticari mal satn alnmtr. 3.000 YTLlik ksm nakit denmi, kalan ksm iin satcya borlanlmtr. 3) 08.01.2008 tarihinde 4.720 YTLlik mal %18 KDV dahil olarak mal satlmtr. 2.000 YTL si nakit tahsil edilmi, kalan bedel daha sonra tahsil edilecektir. 4)11.01.2008 tarihinde 300 YTL+%18 KDVlik krtasiye gideri yaplmtr. 5) 15.01.2008 tarihinde bankadaki mevduat hesabmzdan 2.750 YTL ekilerek iletmenin kasasna konulmutur. 6) 31.01.2008 tarihinde Muhasebeciye net 400 YTL denmitir. 7) 31.01.2008 tarihinde 500 YTLlik iyeri kiras nakit denmitir. 8) 31.01.2008 tarihinde Asgari cretle alan iimiz Hseyin Aydnn Ocak ay cret tahakkuk kayd yaplmtr. stenen: 1) Yevmiye defteri kaytlarn yapnz ve madde aklamalarn siz yaznz. 2) Byk defter kaytlarn yapnz. 3) Ocak/2008 mizann dzenleyiniz.
40
1- Dnem Ba: nal BOZDOAN letmesinin 01.01.2008 tarihinde sahip olduu varlk ve kaynaklar aadaki gibidir. lemlere gre yevmiye ve byk defter kaytlarn yaptktan sonra aylk mizan dzenleyelim. 100- KASA HESABI 153- TCAR MALLAR 255- DEMRBALAR HS 257- B. AMORTSMANLAR 320- SATICILAR HS 5.750,00 8.000,00 2.000,00 800,00 1.950,00 102- BANKALAR HS 120- ALICILAR HS. 121- ALACAK SENETLER 321- BOR SENETLER 500- SERMAYE HS 5.000,00 3.000,00 4.000,00 5.000,00 20.000,00
01 / 01 /2008
2- Mal alnmas: 05.01.2008 tarihinde 6.000 YTL+%18 KDVlik ticari mal alnmtr. 3.000 YTLlik ksm nakit denmi, kalan ksm iin satcya borlanlmtr. Mal Bedeli: 6.000 YTL KDV: 6.000 * 0,18 = 1.080 YTL Genel Toplam: 6.000 + 1.080 = 7.080 YTL Satcnn Alaca: 7.080 3.000 = 4.080 YTL 05 / 01 /2008
3- Mal satlmas: 08.01.2008 tarihinde 4.720 YTLlik mal %18 KDV dahil olarak mal satlmtr. 2.000 YTL si nakit tahsil edilmi, kalan bedel daha sonra tahsil edilecektir. Genel Toplam: 4.720 YTL Mal Bedeli: 4.720 / 1.18 = 4.000 YTL KDV: 4.000 * 0,18 = 720 YTL Alcnn Borcu: 4.720 2.000 = 2.720 YTL
41
08 / 01 /2008
4- Krtasiye gideri: 11.01.2008 tarihinde 300 YTL+ 18 KDVlik krtasiye gideri yaplmtr. Gider: 300 YTL KDV: 300 * 0,18 = 54 YTL Genel Toplam: 300 + 54 = 354 YTL 11 / 01 /2008
5- Bankadan para ekilmesi: 15.01.2008 tarihinde bankadaki mevduat hesabmzdan 2.750 YTL ekilerek iletmenin kasasna konulmutur. 15 / 01 /2008
6- Muhasebe creti denmesi: 31.01.2008 tarihinde Muhasebeciye net 400 YTL+%18KDV denmitir. Muhasebe cretlerinden GVKya gre 01.01.2007 tarihinden itibaren %20 orannda stopaj kesildiinden brt muhasebe creti aadaki gibi bulunur. Brt Muhasebe creti: 400 / 0,80 = 500,00 YTL KDV: 400,00 * 0,18 = 72 YTL Stopaj: 500,00 * 0,20 = 100,00 YTL Net cret: 416,67 91,67 + 75 = 400 YTL 31 / 01 /2008
500,00 72,00 472,00 100,00
7- Kira demesi: 31.01.2008 tarihinde 500 YTLlik iyeri kiras nakit denmitir. Kira demelerinde de GVKya gre 01.01.2007 tarihinden itibaren %20 orannda stopaj kesilmektedir. Brt Kira: 500/0,80= 625 YTL Stopaj: 625 * 0,20= 125 YTL
42
31 / 01 /2008
625,00 500,00 125,00
8- cret Tahakkuku: 31.01.2008 tarihinde Asgari cretle alan iimiz Hseyin Aydnn Ocak ay cret tahakkuk kayd yaplmtr.(Hseyin Aydn evli, ei almyor ve 2 ocuu vardr) 16 YAINI DOLDURMU LER N ASGAR CRETN NETNN HESABI (AYLIK) ASGAR CRET SSK PRM % 14 SZLK SG. FONU % 1 GELR VERGS %15 608,40-(85,18+6,08)= 517,14*0,15= 77,57 DAMGA VERGS % 06 ASGAR GEM NDRM 608.40 * % 50 (Kendisi) 608.40 * % 10 (Ei) 608.40 * % 15 (ki ocuk) ASGAR GEM NDRM MATRAHI AG 456,30 * % 15 DENECEK G.V. 77,57 68,45 KESNTLER TOPLAMI (85,18+6,08+3,65+9,12) NET ASGAR CRET VERENE MALYET (AYLIK) ASGAR CRET SSK PRM % 19.5 (v. Pay) VEREN SZLK SG. FONU % 2 VERENE TOPLAM MALYET
YTL 608,40 85,18 6,08 77,57 3,65 304,20 60,84 91,26 456,30 68,45 9,12 104,03 504,37 YTL 608,40 118,64 12,17 739,21
43
31.01.2008 8 770 GENEL YNETM GDERLER 770.01 i cret ve Giderleri

770.01.01 Brt cret 770.01.02 SSK veren Pay 770.01.03 SSK veren sizlik Pay
739,21 739,21
608,40 118,64 12,17
136 DER ETL ALACAKLAR

136.01 Vergi Dairesinden Alacaklar 136.01.01 Asgari Geim ndirimi 68,45 68,45
68,45
335 PERSONELE BORLAR

335.01 Hseyin Aydn 504,37
504,37 81,22
360 DENECEK VERG ve FONLAR

360.01 Gelir Vergisi 77,57 360.02 Damga Vergisi 3,65 361 DENECEK SOSYAL GVENLK KES. 361.01 SSK i primi 85,18 361.02 SSK i sizlik primi 6,08 361.03 SSK veren primi 118,64 361.04 SSK veren isizlik primi 12,17
222,07
Hseyin Aydnn Ocak ay cret tahakkuku
9- KDV Tahakkuku: 31.01.2008 tarihinde KDV tahakkuk kayd yaplmtr.
72,00 1.206,00
31 / 01 /2008
720,00 486,00 1.206,00
44
Defteri Kebir (Byk Defter) Kaytlarnn 31.01.2008 tarihindeki durumu
472,00
4,326,00
1.206,00 72,00
1.206,00
1.206,00
100,00 500,00 625,00 739,21 125,00 81,22
486,00
2.164,21
306,22
486,00
222,07
504,37
0,00
222,07
0,00
504,37
45
136 DER E. ALACAKLAR 68,45
68,45
0,00
HESA P KODU 100 102 120 121 136 153 190 191 255 257 320 321 335 360 361 391 500 600 700
NAL BOZDOAN 01/2008 AYI MZANI TUTAR HESAPLAR BOR ALACAK KASA HS. BANKALAR HS. ALICILAR HS. ALACAK SN.HS. DER ETL ALACAKLAR HS. TCAR MALLAR HS. DEVREDEN KDV HS. ND. KDV HS. DEMRBALAR HS. BR. AMORTSMAN HS. SATICILAR HS. BOR SN. HS. PERSONELE BORLAR HS. D. VERG ve FONLAR HS. D. SOSYAL GV. KES. HS. HESAPLANAN KDV HS. SERMAYE HS. YURT SATILAR HS. GENEL YNETM GD. HS. TOPLAM 10.500,00 5.000,00 5.720,00 4.000,00 68,45 14.000,00 486,00 1.206,00 2.000,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 720,00 0,00 0,00 2.164,21 45.864,66 4.326,00 2.750,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 1.206,00 0,00 800,00 6.030,00 5.000,00 504,37 306,22 222,07 720,00 20.000,00 4.000,00 0,00 45.864,66
KALAN BOR 6.174,00 2.250,00 5.720,00 4.000,00 68,45 14.000,00 486,00 0,00 2.000,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 2.164,21 36.862,66 ALACAK 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 800,00 6.030,00 5.000,00 504,37 306,22 222,07 0,00 20.000,00 4.000,00 0,00 36.862,66
46
lem Basamaklar
1- Mizan ve mizan trlerini tanynz. 2- Mizan dzenleme zamanlarn ayrt ediniz. 3- Byk defter toplamlarndan yararlanarak mizan dzenleyiniz. 4- Mizan kontrol ediniz.
neriler
1- Mizan trlerini yaznz. 2- Mizanlarn dzenlenme zamanlarn yaznz. 3- Byk defter toplamlarn kontrol ediniz. Hesaplarn bor, alacak bakiye verme durumlarna dikkat ediniz. 4- Mizan toplamlar birbirini tutuyor mu (ayn m) kontrol ediniz.
47

A- OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)
SORULAR 1- Mizan, Defteri Kebir Hesaplarnn toplamlarn gsterir. 2- Mizanda hesaplarn bakiyeleri yer almaz. 3- Aylk Mizan ay sonlarnda dzenlenir. 4- Mizanda Bor-Alacak Toplamlar birbirine eit olmaldr. 5- Mizanda Bor Bakiyesi ile Alacak Bakiyesi toplamlar birbirine eit olmaldr. 6- Aylk Mizan KDV beyannamesine eklenmelidir. 7- letmenin Mizanndan kasasnda ne kadar paras olduunu anlayabiliriz. 8- letmenin Mizanndan ne kadar kr elde ettiini anlayabiliriz. 9- letmenin mizanndan kasa hareketlerini takip edebiliriz. 10- letmenin mizanndan KDV tahakkuk kaydn yapp yapmadn anlayabiliriz. DORU YANLI
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz ve uygulaynz. Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz
48
B. UYGULAMALI TEST Klaslan OBAN iletmesinin Nisan 2008 ay Defteri Kebir kaytlar aadaki gibidir. Nisan 2008 ay mizann dzenleyiniz.
49
KONTROL LSTES
Aadaki tabloda verilen ilemleri uygulamal testi zerken iaretleyiniz. Deerlendirme ltleri Evet 1- Mizann Balna iletmenin adn, mizann trn ve dnemini yazdnz m? 2- Defteri Kebirde yer alan hesaplar mizana yazdnz m? 3- Hesaplarn Bor ve Alacak toplamlarn mizana aktardnz m? 4- Mizann Bor bakiyesi ya da alacak bakiyesini hesaplayarak mizana yazdnz m? 5- Mizan Toplamlarn aldnz m? 6- Mizann Bor ve alacak toplamlar ayn m? (Birbirini tutuyor mu?) 7- Mizann Bor bakiye ve alacak bakiye toplamlar ayn m? (Birbirini tutuyor mu?) Hayr
DEERLENDRME Yaplan deerlendirme sonunda hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Cevaplarnzn tamam evet ise bir sonraki faaliyete geiniz.
50

AMA
Bu renme faaliyeti ile; (TDHP)daki varlk (aktif) hesaplarn ileyiini tek dzen muhasebe sistemi kurallarna uygun olarak renip kayt edebileceksiniz.
ARATIRMA
evrenizde bulunan bir ticari iletmeyi ziyaret ederek yevmiye defteri rnei temin ediniz ve ierisindeki kaytlar inceleyiniz Bir hesap pln temin ederek ierisinde bulunan hesaplar ve kod numaralarn inceleyiniz. Hesaplarn ileyi kurallar ile ilgili bilgilerinizi tazelemek iin bilano modln tekrar gzden geiriniz.
4. VARLIK (AKTF) HESAPLARININ NCELENMES

Varlk hesaplar bilanonun aktif tarafn oluturan, iletmenin sahip olduu deerlerin izlendii hesaplardr. Bu hesaplar bor taraflarndan almaya balarlar ya bor kalan verir ya da hi kalan vermez. Varlk hesaplar hesap plnnda iki snf halinde bulunur: I. Dnen Varlklar II.Duran Varlklar
4.1. Dnen Varlklar

letmenin nakit olarak kasasnda veya bankada bulundurduu varlklar ile normal koullarda bir yl iinde paraya evrilmesi veya tketilmesi ngrlen varlklar bu grupta yer alr. Dnen varlklar aadaki gruplara ayrlmtr: 1.DNEN VARLIKLAR 10. Hazr Deerler 11. Menkul Kymetler 12. Ticari Alacaklar 13. Dier Alacaklar 15. Stoklar 17. Yllara Yaygn naat ve Onarm Maliyetleri 18. Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkuklar 19. Dier Dnen Varlklar
51
4.1.1. Hazr Deerler:

letmenin kasasnda veya bankasnda bulunan paralar ile likiditesi (paraya evrileme kolayl) yksek olan deerler bu grupta yer alr. Hazr deerler grubunda yer alan hesaplar unlardr: 10. HAZIR DEERLER 100. Kasa Hesab 101.Alnan ekler Hesab 102.Bankalar Hesab 103.Verilen ekler ve deme Emirleri Hesab (-) 108.Dier Hazr Deerler Hesab
Resim 2.1 Para hazr deerlerde gsterilir.
Hazr deerler grubu hesaplarnda art olduu zaman hesabn borcuna, azal olduu zaman hesabn alacana yazlr.
ARTI AZALI
BOR ALACAK
Ancak burada bir kural tekrar etmekte fayda vardr. Hesap grubu ierisinde (-) pasif karakterli bir hesap varsa, bu hesap grubun ileyi kuralna uymaz. Tam tersi kurala gre iler. Hazr deerler grubu iinde yer alan 103 verilen ekler ve deme emirleri hesab da (-) pasif karakterli bir hesap olduu iin bu hesaptaki artlar alacaa, azallar bor tarafna yazlacaktr.
rnek: 01.05.2008 tarihinde 4.000 YTL tutarnda nakit sermaye konularak iletme faaliyetlerine balamtr. 01.05.2008 100 KASA HESABI 500 SERMAYE HESABI Al kayd 4.000,00 4.000,00
52
rnek : 08.06.2008 tarihinde 400 YTL T.C. Bankas Etlik ubesine yatrlmtr. 08.06.2008 102 BANKALAR HESABI 100 KASA HESABI Banka hesabna para yatrlmas 400,00 400,00
rnek: 09.07.2008 tarihinde alc borcuna karlk 500 YTL tutarnda bir eki bize vermitir. 09.07.2008 120 ALICILAR HESABI 103 VER. EKLER ve D. EM. HS. Alcnn ek ile bor demesi 500,00 500,00
rnek: 10.08.2008 tarihinde daha nce alnan 1.550 YTL tutarnda ek T.C. Ziraat Bankasnda bozdurularak tutar ayn bankada alan hesaba yatrlmtr. 10.08.2008 102 BANKALAR HESABI 101 ALINAN EKLER HESABI Alnan ekin bozdurularak hesaba yatrlmas 1.550,00 1.550,00
rnek: 15.08.2008 tarihinde 300 YTL tutarnda bir bor iin satcya ek verilmitir. 15.08.2008 320 SATICILAR HESABI 103 VER. EKLER ve D. EM. HS. Satcya ek verilmesi 300,00 300,00
rnek: 18.11.2008 tarihinde T.C. Bankas Etlik ubesinden alnan bilgiye gre mteriye verdiimiz 1.000 YTL tutarndaki ek bankadan tahsil etmitir. 18.11.2008 103 VER. EKLER ve D. EM. HS. 102 BANKALAR HESABI Verilen ekin bankadan tahsili 1.000,00 1.000,00
53
rnek: 20.12.2008 tarihinde iletmede kullanmak zere 30 YTL tutarnda posta pulu pein alnyor. 20.12.2008 108 DER HAZIR DEERLER HESABI 100 KASA HESABI Posta pulu al 30,00 400,00
4.1.2. Menkul Kymetler

Faiz geliri, kr pay yada deer artndan faydalanmak amac ile hisse senedi, tahvil ve benzeri menkul kymetlerin alnmas ve izlenmesi iin kullanlan hesaplar bu grupta yer alr. Bu grupta u hesaplar bulunur: 11.MENKUL KIYMETLER 110. Hisse Senetleri Hesab 111. zel Kesim Tahvil Senet ve Bonolar Hesab 112. Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonolar Hesab 118. Dier Menkul Kymetler Hesab 119. Menkul Kymetler Deer Dkl Karl Hesab (-)
Bir menkul kymet alnd zaman al deeri ile ilgili menkul kymet hesabnn borcuna yazlr. Al srasnda denen komisyon 653 Komisyon Giderleri hesabnn borcuna yazlr. Elden karld zaman iletmenin elinde senet kalmayacandan al bedeli zerinden alacakl yazlr. Sat srasnda yaplan giderler yine 653 Komisyon Giderleri hesabnn borcuna yazlr.
Resim 2.2. Hisse senedi
54
Menkul kymet al bedelinin altnda veya stnde bir bedel ile satlabilir. Bu durumda kr veya zarar ortaya kar. Kr durumunda 645 Menkul Kymet Sat Krlar hesabnn alacana, zarar durumunda 655 Menkul Kymet Sat Zararlar hesabnn borcuna aradaki fark kaydedilir.
ALI SATI
ALI DEER ALI DEER SATI
BOR ALACAK
KR EDLRSE
ZARAR EDLRSE
645 MENKUL KIYMET SATI KRLARI
655 MENKUL KIYMET SATI ZARARLARI
ALACAK
BOR
rnek: REM Ticaret iletmesinin belli bir zaman aralnda yapm olduu baz ilemler aada verilmitir. 1. 30.06.2008 tarihinde iletme kasasndaki nakit fazlasn deerlendirmek amac ile bir anonim irketin tanesi 50 YTL olan hisse senetlerinden 1.000 adet hisse senedini almtr. Al iin %1 komisyon denmitir. 2. 03.07.2008 tarihinde iletme 1.200 YTL deerinde devlet tahvilini satn almtr. 3. 05.07.2008 tarihinde iletme paraya ihtiyac olduu iin daha nce tanesi 50 YTL den ald hisse senetlerinden 500 adedini tanesi 55 YTLden satmtr. 4. 08.07.2008 tarihinde Serap A.nin karm olduu 30 adet zel kesim tahvili tanesi 1.000 YTLden alnmtr. 5. 15.07.2008 tarihinde daha nce bir bankaya repoya yatrlan 1.000 YTL, 150 YTL faizi ile birlikte ekilmitir. 6. 31.12.2008 tarihinde daha nce satn aldmz 25.000 YTL tutarndaki hisse senetlerinin piyasa deerinin 20.000 YTL olduu grlyor ve deer dkl iin karlk ayrlyor.
55
stenenler: 1. letmenin yapm olduu ilemleri yevmiye defterine kaydediniz. 2. 110 ve 112 nolu hesaplarn byk defter kaytlarn yaparak yorumlaynz. 1 30.06.2008 110 HSSE SENETLER HESABI 653 KOMSYON GDERLER H. 100 KASA HESABI Hisse senedi al Tanesi 50 YTLden 1.000 adet hisse senedi alnyor. Bu durumda; 50 x 1.000 = 50.000 YTL kasadan para kyor. Kasada azal olduu iin kasa hesab alacak tarafna yazlmtr. Hisse senedi satn aldmz iin hisse senetlerinde art olmutur. Hisse senetleri aktif karakterli bir hesap olduu iin art bor tarafna yazlmtr. Ayrca hisse senedi al srasnda komisyon dendii iin 653 nolu hesap kullanlmtr. 653 bir gider hesabdr. Gider hesabnda art olduu zaman borca yazlr. Komisyon dediimiz iin komisyon giderlerinde art olmu ve hesap borlandrlmtr. 2 03.07.2008 112.KAMU KES.TAH.SEN.BON H 100 KASA HESABI Devlet tahvili al
50.000 500 50.500
1.200 1.200
Devlet tahvili satn alndnda 112 kamu kesimi tahvil, senet ve bonolar hesab kullanlr. Bu hesapta art olduu iin 112 nolu hesap borlandrlmtr. Karlnda para dendii iin kasada azal olmu ve kasa hesab alacaklandrlmtr. 3 05.07.2008 100 KASA HESABI 110 HSSE SEN. HES. 645 MEN.KIY SAT KAR Kr ile hisse senedi sat
27.500 25.000 2.500
Daha nce satn aldmz hisse senetlerinden bir ksmn farkl bir deer ile satyoruz. Hisse senedi sat deeri: 500 x 55 = 27.500 Hisse senedi al deeri : 500 x 50 = 25.000 Sat Kr : 2.500 Sattan 27.500 YTL para aldmz iin kasada art olmu ve kasa hesab borlandrlmtr.
56
Daha nce de belirttiimiz gibi hisse senedi hangi deer zerinden satlrsa satlsn, al deeri zerinden alacaklandrlr. Hisse senedi sattmz iin hisse senetlerinde azal olmu ve al deeri ile bu hesap alacaklandrlmtr. Hisse senedini al tutarndan daha yksek bedele sattmz iin aradaki 2.500 YTL fark 645 menkul kymet sat krar hesabna yazlmtr. Bu hesap gelir hesabdr ve gelir hesabnda art olduu zaman hesap alacaklandrlr. 4 08.07.2008 111 ZEL KES.TAH.SEN.BON. H. 100 KASA HESABI zel kesim tahvili al
30.000 30.000
Tanesi 1.000 YTLden 30 adet zel kesim tahvili alnyor. (1.000 x 30 = 30.000) Bu durumda zel kesim tahvillerinde art olduu iin 111 nolu hesap borlandrlr. Karlnda para dediimiz iin kasada azal olur ve kasa hesab da alacaklandrlr. 5 15.07.2008 100 KASA HESABI 118 D.MEN.KIY.H. 642 FAZ GELR. H. Repoya yatrlan parann ekilmesi
1.150 1.000 150
Hisse senedi ve tahvil dnda kalan dier menkul kymetlere yaplan yatrmlar 118 Dier menkul kymetler hesabnda izlenir. rneimizde daha nce repoya yatrlan tutar faizi ile birlikte ekiliyor. Kasa hesabnda art olduu iin borlandrlyor. 118 nolu hesapta azal olduu iin ilk yatrdmz tutar zerinden alacaklandrlyor. Aradaki 150 YTL faiz tutar ise 642 Faiz gelirleri hesabna alacak kaydediliyor. nk 642 bir gelir hesabdr ve gelir hesabnda art olunca hesap alacaklandrlr. 6 31.12.2008 654 KARILIK GDERLER H. 119 MEN.KIY. DE. D.KARILII Deeri den hisse senedine karlk ayrlmas
5.000 5.000
25.000 YTL ye aldmz hisse senedinin deeri 20.000 YTL ye dyor. Bu durumda 5.000 YTL deer dkl sz konusudur. Bu durumda karlk ayrmamz gerekir. 654 Karlk giderleri hesab bir gider hesabdr ve ayrlan karlkta art olduu iin gider hesabndaki art bor tarafna yazlr. Ayn ekilde deeri den menkul kymetlerde de art olmutur. Ancak 119 nolu hesap (-) pasif karakterli bir varlk hesabdr ve bu hesabn art alacak tarafna yazlr.
57
BOR 110 HS. SEN. HES.
ALACAK
BOR 112 KAMU K.T.S.B.H. ALACAK
50.000
25.000
1.200
50.000
25.000
1.200
Byk defter kaytlarna baktmz zaman ikisi de varlk hesab olan 110 ve 112 nolu hesaplarn bor kalan verdiini gryoruz. 50.000 YTL tutarnda hisse senedi alm, bunun 25.000 YTL ksmn satmz. Bu durumda elimizde 25.000 YTL tutarnda hisse senedi vardr. 112 nolu hesabn byk defter kaytlarna baktmz zaman 1.200 YTL tutarnda kamu kesim tahvili aldmz ve hi sat yapmadmz gryoruz. Bu durumda elimizde 1.200 YTL tutarnda devlet tahvili vardr.
4.1.3. Ticari Alacaklar

Bir mal sat, hizmet yaplmas yada bor verilmesi karl ortaya kan bedeli isteme hakkna alacak denir. Ticari alacaklar grubu hem dnen varlklar hem de duran varlklar ierisinde bulunur. Burada alacan vadesi nemlidir. Ticari ilemler sonucu ortaya kan ve bir yl iinde paraya evrilmesi beklenen alacaklar (12) dnen varlklar grubunda, tahsili bir yldan uzun srecek olanlar (22) duran varlklar grubu iinde yer alr. leyii dier varlk hesaplar ile ayndr.
ARTI AZALI
BOR ALACAK
Ticari alacaklar grubu hesaplarn incelemeye gemeden nce bundan sonra mal yada benzeri deerlerin alm satmnda sklkla kullanacamz KDV hesaplamalar ve KDV hesaplar zerinde durmakta fayda olacaktr. KDV uygulamada perakende satlarda KDV dahil veya toptan satlarda KDV hari eklinde karmza kabilir. imdi KDV dahil ve hari hesaplamalarnn nasl yaplacan rnekler yaparak grelim.
KDV Hesaplamalar
3065 Sayl Katma deer Vergisi Kanuna Md.1e gre; Katma deer vergisine tabi mal ve hizmet allarnda KDV denir. Satlarda ise KDV tahsil edilir. KDV Hari Tutar x KDV Oran KDV = 100 KDV = 100 + KDV Oran KDV Dahil KDVli Tutar x KDV Oran
58
rnek: KDV hari 500 YTL ye alnan maln %18 KDV oranna gre KDV tutarn hesaplaynz. 500 X 18 KDV= 100 rnek: KDV hari 350 YTL ye alnan maln %8 KDV oranna gre KDV tutarn hesaplaynz. 350 X 8 KDV= 100 rnek: KDV dahil 1.180 YTL ye alnan maln %18 KDV oranna gre KDV tutarn ve mal bedelini hesaplaynz. 1.180 X 18 KDV= = 180 YTL (100+18) KDV Dahil mal bedeli KDV = KDV Hari mal bedeli 1.180 - 180 = 1.000 rnek: KDV dahil 324 YTL ye alnan maln %8 KDV oranna gre KDV tutarn ve mal bedelini hesaplaynz. 324 X 8 KDV= = 24 YTL (100+8) KDV Dahil mal bedeli KDV = KDV Hari mal bedeli 324 - 24 = 300 Mal veya hizmet SATILARINDA tahsil edilen KDV 391 Hesaplanan KDV hesabnn alacana, mal ve hizmet ALILARINDA da denen KDV ise 191 ndirilecek KDV hesabnn borcuna yazlr. KDV hesaplamalarn rendikten sonra Ticari Alacaklar grubunda yer alan hesaplarn ileyiine geebiliriz. Ticari alacaklar grubu altnda bulunan hesaplar unlardr: 12 TCAR ALACAKLAR 120 Alclar Hesab 121 Alacak Senetleri Hesab 122 Alacak Senetleri Reeskontu Hesab (-) 126 Verilen Depozito ve Teminatlar Hesab 127 Dier Ticari Alacaklar Hesab 128 pheli Ticari Alacaklar Hesab 129 pheli Ticari Alacaklar Karl Hesab (-) = 28 YTL = 90 YTL
59
Resim 2.3. Ticari ilikiler
rnek: ENGN Ticaret iletmesinin belli bir zaman aralnda yapm olduu baz ilemler aada verilmitir. KDV oran %18 hesaplanacaktr. 1. 22.07.2008 tarihinde mteri Semra BULUTa KDV hari 600 YTL tutarnda mal veresiye olarak 05 nolu fatura ile satlmtr. 2. 25.07.2008 tarihinde 06 nolu fatura ile KDV hari 800 YTL tutarnda mal satlm ve karlnda ay vadeli senet alnmtr. 3. 28.07.2008 tarihinde mteri Semra BULUT borcunun 250 YTL tutarn pein demitir. 4. 30.07.2008 tarihinde daha nce alnan 800 YTL tutarndaki senet tahsil iin bankaya verilmitir. 5. 02.08.2008 tarihinde mteri Zahide BRCANa KDV hari 1.000 YTL tutarnda mal 07 nolu fatura ile satlm, mteri tutarn yars iin iki ay vadeli bir senet vermi, yarsn da daha sonra deyeceini (veresiye) bildirmitir. 6. 10.08.2008 tarihinde iletme bir ihaleye katlmak iin 420 YTL tutarnda teminat nakit olarak yatrmtr. 7. 15.08.2008 tarihinde KDV hari 200 YTL tutarnda mal 08 nolu fatura ile Halkbank kredi kart demesi karlnda satlmtr. 8. 20.08.2008 tarihinde KDV dahil 590 YTL tutarnda mal 09 nolu fatura karlnda satlm ve karlnda be ay vadeli 390YTL ve 10 gn vadeli 200 YTL tutarnda iki senet alnmtr. 9. 22.08.2008 tarihinde 390 YTL tutarndaki senet kredi almak amac ile bir bankaya teminat olarak verilmitir. 10. 30.08.2008 tarihinde mteri 200 YTL tutarndaki senedi deyemeyeceini bildiriyor ve sre bir ay uzatlarak, senet 250 YTL tutarnda yeni bir senet ile deitiriliyor. 11. 03.09.2008 tarihinde mteri Semra BULUT demesi gereken 350 YTL tutarnda borcunu iki kez yazl olarak istenmesine ramen dememitir. 12. 08.09.2008 tarihinde Semra BULUTtan olan 350 YTL tutarnda alacak pein tahsil edilmitir. stenenler: 1. lemlere ait yevmiye kaytlarn yapnz. 2. 121 nolu hesabn ve alt hesaplarnn byk defter kaytlarn yapnz.
60
22.07.2008 120 ALICILAR HESABI Semra BULUT 600 YURT SATI H. 391 HESAP. KDV H. 05 nolu fatura ile veresiye mal sat
708 600 108
letme mal satt zaman 600 Yurtii Satlar hesab alacaa yazlr. Satlarda 391 Hesaplanan KDV 600 nolu hesabn ayrlmaz parasdr. 600 bir gelir hesabdr ve art alacak tarafna yazlr. 391 ise pasif karakterli bir hesaptr ve onun art da alacaa yazlr. KDV hesaplamasn renmitik. (600 x 18 / 100 = 108) 600 YTL mal bedeli ve 108 YTL KDVyi toplarsak alcnn bize 708 YTL borcu vardr. 120 Alclar hesab aktif karakterli bir hesap olduu iin alcnn borcundaki art hesabn bor tarafna yazlmtr. 2 25.07.2008 121 ALACAK SEN. HESABI 121.01 Czdandaki Senetler 600 YURT SATI H. 391 HESAP. KDV H. 06 nolu fatura ile senetli mal sat Bu kez senet karl mal satyoruz. Satlarda 600 ve 391 nolu hesabn alacak tarafna yazlacan belirtmitik. 800 YTL mal bedeli ve 144 YTL KDV ile birlikte toplam 944 YTL tutarnda senet alyoruz. Senetlerimizde art olduu iin 121 Alacak Senetleri hesabnn borcuna 944 YTL yazmalyz. Alacak senedi aldmz zaman alt hesap olarak 121.01 Czdandaki Senetler hesabna yazarz. 3 28.07.2008 100 KASA HESABI 120 ALICILAR HES. Semra BULUT Alcnn bor demesi
944 800 144
250 250
Alc borcunun bir ksmn dyor. Alcnn borcunda azal olduu iin 120 nolu hesabn alacana, kasamzdaki para artt iin 100 nolu hesabn borcuna kayt yaptk.
61
30.07.2008 121 ALACAK SENETLER H. 121.02 Tahsildeki Senetler 121 ALACAK SEN. H. 121.01 Czdandaki Sen. Senedin tahsile verilmesi
800 800
Daha nce senet aldmz zaman czdandaki senetlerimiz artt iin bor tarafna yazmtk. imdi czdandaki senedimizi bankaya tahsile veriyoruz. Bu durumda 121.01 czdandaki senedimiz azalrken 121.02 tahsildeki senetlerde art oluyor. Grld gibi borlu ve alacakl hesap ayndr. Bu nedenle yaplan ilemi belirtmek iin alt hesaplar kullanyoruz. Czdandaki senedimiz azald iin alacaa, tahsildeki senet artt iin bor tarafna yazyoruz. 5 02.08.2008 121 ALACAK SENETLER H. 121.01 Czdandaki Senetler 120 ALICILAR HESABI Zahide BRCAN 600 YURT SAT.H. 391 HES. KDV. HES. 07 nolu fatura ile yars senetli, yars veresiye mal sat
590 590 1.000 180
1.000 YTL mal bedeli ve 180 YTL KDVyi 600 ve 391 nolu hesaplara alacak tarafna yazdk. Satn yars senetli, yars veresiye olduu iin hem 121 Alacak Senetleri, hem de 120 Alclar hesabnda art vardr. Bu nedenle tutar ikiye blerek (1.180 / 2 = 590) yarsn 120, yarsn da 121 nolu hesaplarn borcuna yazdk. 6 10.08.2008 126.VER. DEP. TEM. HES. 100 KASA HESABI haleye katlmak iin nakit teminat yatrlmas
420 420
Nakit olarak teminat yatrld iin kasada azal vardr ve kasa hesab alacaklandrlmtr. Teminat yatrdmz iin verilen teminatlarda da art olmu ve 126 Verilen depozito ve teminatlar hesab borlandrlmtr.
62
15.08.2008 127 DER TCAR ALACAKLAR Halkbank kredi kart 600 YURT SAT. H. 391 HES. KDV. HES. 08 nolu fatura ile kredi kartyla mal sat
236 200 36
letmenin ticari faaliyetleri sonucu ortaya kan ve dier ticari alacaklarn kapsamna girmeyen tahsili gecikmi alacaklar, kredi kart alacaklar ve dier senetsiz alacaklar 127 nolu hesapta ilenir. Kredi kart ile mal sattmz iin 127 Dier ticari alacaklarmzda art olmu ve bu hesap borlandrlmtr. Her mal satnda olduu gibi 600 ve 391 nolu hesap da alacaklandrlmtr. 8 20.08.2008 121 ALACAK SENETLER HES. 121.01 Czdandaki Senetler 600 YURT SAT. H. 391 HES. KDV. HES. 09 nolu fatura ile senet karl mal sat
590 500 90
Mal satlm ve karlnda iki ayr senet alnmtr. Her iki senedin de vadesi bir yln altnda olduu iin ikisinin toplamn alp birlikte kaydedebiliriz. Vade bir yln zerinde olsayd 121 yerine duran varlklar grubunda yer alan 221 Alacak Senetleri hesabn kullanacaktk.Senet karl mal sattmz iin alacak senetlerimizde art olmu ve bu hesap borlandrlmtr. Her satta olduu gibi 600 ve 391 nolu hesaplar alacaklandrlmtr. Yalnz dikkat edilirse bu kez KDV dahil olduu iin farkl hesaplama yaplmtr. (590 x 18 / 118 = 90 YTL ) 90 YTL KDV olduuna gre 500 YTL de mal bedelidir. 9 22.08.2008 121 ALACAK SENETLER HES. 121.03 Teminattaki Senetler 121 ALACAK SEN.H. 121.01 Czdandaki Sen. Senedin teminata verilmesi Bildiimiz gibi alnan senetleri czdandaki senetlere kaydediyorduk. imdi teminata senet verdiimize gre czdandaki senetlerimiz azalm, teminattaki senetlerimiz artmtr. Bu nedenle teminattaki senetler borlu, czdandaki senetler alacakl yazlmtr.
390 390
63
10
30.08.2008 121 ALACAK SENETLER HES. 121.01 Czdandaki Sen. 121 ALACAK SEN.H. 121.01 Czdandaki Sen. 642 FAZ GEL. HES. Senedin yeni bir senet ile deitirilmesi
250 200 50
200 YTL tutarnda senet 250 YTL tutarnda yeni bir senet ile kabul etmemiz zerine deitiriliyor. Bu durumda 200 YTLlik senette azal, 250 YTLlik senette art vardr. Aradaki fark ise vadenin uzatlmasndan doduu iin 642 Faiz gelirleri hesabna yazlr. 642 nolu hesap bir gelir hesabdr ve art alacak tarafna yazlr. 11 03.09.2008 128 PHEL TCAR ALAC.H. 120 ALICILAR HES. Semra BULUT Alcdan olan alacan pheli duruma dmesi
350 350
pheli alacaa karlk ayrabilmek iin baz kurallar vardr: Sadece birinci snf tacirler karlk ayrabilir. Kamu kurulularndan olan alacaklar iin karlk ayrlmaz. Alacan pheli saylabilmesi iin protesto edilmesi yada yaz ile birden fazla istenmi olmasna ramen denmemi olmas gerekir. rneimizde alacak yazl olarak iki kez istenmi ancak denmemitir. Bu durumda alacak pheli duruma dmtr. pheli duruma den alacakta art olduu iin 128 nolu hesap borlandrlmtr. Karlnda pheli duruma den alacak alacaklandrlmtr. 12 08.09.2008 100 KASA HESABI 128 P.TC.AL.HES. pheli alacan tahsili
350 350
pheli duruma den alacak tahsil edilmitir. Bu durumda kasada art olduu iin kasa hesab borlandrlyor. pheli duruma den alacaklarda azal olduu iin 128 nolu hesap da alacaklandrlyor.
64
BOR 121 ALAC. SEN.HES. ALACAK
BOR
121.01 CZ.SEN.
ALACAK
944 800 590 590 390 250 3.564
800 390 200
944 590 590 250 2.374
800 390 200 1.390
1.390
BOR
121.02 TAH.SEN.
ALACAK
BOR
121.03 TEM.SEN.
ALACAK
800 800
390 390
Czdanda bulunan senet tutar : 2.374 1.390 = 984 YTL Tahsilde bulunan senet miktar: 800 YTL Teminatta bulunan senet miktar: 390 YTL Toplam senet miktar: 2.174 YTL 3.564 1.390 = 2.174 121 Alacak Senetleri hesabnn 2.174 YTL bor kalan verdiini gryoruz. Zaten czdan daki, tahsildeki ve teminattaki senetlerin toplam da bu tutar veriyordu.
4.1.4. Dier Alacaklar

Herhangi bir ticari nedene dayanmayan ve en fazla bir yl iinde tahsil edilmesi dnlen senetli ve senetsiz alacaklar bu grupta incelenir. Hesaplarn ileyii dier varlk hesaplar gibidir:
ARTI AZALI
Bu grupta yer alan hesaplar unlardr:
BOR ALACAK
13. DER ALACAKLAR 131 Ortaklardan Alacaklar Hesab 132 tiraklerden Alacaklar Hesab 133 Bal Ortaklklardan Alacaklar Hesab 135 Personelden Alacaklar Hesab 136 Dier eitli Alacaklar Hesab 137 Dier Alacak Senetleri Reeskontu Hesab (-)
65
138 pheli Dier Alacaklar Hesab 139 pheli Dier Alacaklar Karl Hesab (-)
rnek: SELMA Ticaret iletmesinin belli bir zaman aralnda yapm olduu baz ilemler aada verilmitir. 1. 15.11.2008 tarihinde iletme personeli Sema BURNAZa 2.500 YTL bor verilmitir. 2. 30.11.2008 tarihinde personel Sema BURNAZ borcunun tamamn demitir. 1 15.11.2008 135 PERSONELDEN ALAC. HES. 100 KASA HESABI letme personeline bor verilmesi
2.500 2.500
Personel iletmeden bor para ald iin kasada azal vardr ve kasa hesab alacakl yazlmtr. Personelin borcunda art olduu iin 135 nolu hesap borlandrlmtr. tiraklere, bal ortaklklara ya da ortaklara bor verildiinde de ayn ekilde kayt yaplr. 2 30.11.2008 100 KASA HESABI 2.500 135 PERS. ALAC. HES. Personelin borcunu demesi
2.500
Personel borcunu dedii iin kasada art vardr. Kasa hesab borlandrlmtr. Personelin borcu azald iin 135 nolu hesap alacaklandrlmtr.
4.1.5. Stoklar
Satmak, retim yada dier iletme faaliyetlerinde kullanmak veya tketmek iin alnan stoklar bu grupta incelenir. Bir yl iinde tketilmesi dnlen varlklardr. Hesaplarn ileyii dier varlk hesaplar gibidir:
ARTI AZALI
BOR ALACAK
66
Bu grupta yer alan hesaplar unlardr: 15.STOKLAR 150 lk Madde ve Malzeme Hesab 151 Yar Mamuller retim Hesab 152 Mamuller Hesab 153 Ticari Mallar Hesab 157 Dier Stoklar Hesab 158 Stok Deer Dkl Karl Hesab (-) 159 Verilen Sipari Avanslar Hesab rnek: BULUT Ticaret iletmesinin belli bir zaman aralnda yapm olduu baz ilemler aada verilmitir. 1. 06.11.2008 tarihinde 564 nolu fatura ile %18 KDV hari 300 YTL tutarnda ilk madde, 200 YTL tutarnda yardmc madde ve 100 YTL tutarnda malzeme pein alnyor. 2. 07.11.2008 tarihinde 789 nolu fatura ile %18 KDV hari 5.000 YTL tutarnda mal veresiye (kredili) olarak satn alnyor. 3. 07.11.2008 tarihinde alnan maln iletmeye tanmas iin 15 nolu fatura karl %18 KDV hari 200 YTL nakliye gideri deniyor. 4. 08.11.2008 tarihinde satn alnan mallardan %18 KDV hari 1.000 YTLlik ksm szleme artlarna uymad iin satcya iade ediliyor. 5. 15.12.2008 tarihinde satcya 4.720 YTL borcun tamamnn denecei bildiriliyor. Satc toplu deme yaptmz iin mal bedelinden %18 KDV hari 500 YTL indirim yapyor ve kalan tutar pein olarak deniyor. 1 06.11.2008 150 LK MADDE VE MALZ. H. 150.01 lk Madde 300 150.02 Yrd. Madde 200 150.03 Malzeme 100 191 NDRLECEK KDV H. 100 KASA HESABI 564 nolu fatura ile ilk mad.mal. al
600
108 708
lk madde ve malzeme alnd iin 150 nolu hesapta art olmu ve hesap borlandrlmtr. 600 YTL ilk madde ve malzeme bedeli ile 108 YTL KDV pein dendii iin kasada 708 YTL azal olmu ve kasa hesab alacaklandrlmtr.
67
07.11.2008 153 TCAR MAL HESABI 191 NDRLECEK KDV H. 320 SATICILAR H. 789 nolu fatura ile veresiye mal al
5.000 900 5.900
Mal alnd iin ticari malmzda art olmu ve ticari mal hesab allarda kullanlan 191 indirilecek KDV hesab ile birlikte borlandrlmtr. Mal veresiye alnd iin satclara olan borcumuz da artm ancak satclar pasif karakterli bir hesap olduu iin bu hesabn art alacak tarafna yazlmtr. 3 07.11.2008 153 TCAR MAL HESABI 191 NDRLECEK KDV H. 100 KASA HESABI 15 nolu fatura ile pein denen nakliye gideri Mal al ile ilgili yaplan nakliye, sigorta vb. giderlerin tamam 153 nolu hesapta gsterilir ve maln maliyetine eklenir. 200 YTL nakliye gideri yaplm ve maln maliyeti artm olduu iin 153 nolu hesap ve KDVsi borlandrlmtr. deme pein yapld iin kasada azal vardr ve kasa hesab alacaklandrlr. 4 08.11.2008 320 SATICILAR HESABI 153 TCAR MAL HES. 191 ND. KDV HES. Al iadesi
200 36 236
1.180 1.000 180
Mal iadesi yaptmz iin malmzda azal olmutur ve ticari mal hesab alacak tarafna yazlmtr. Al iadesi aln yapld ay ierisinde olduu iin 191 indirilecek KDV hesab kullanlmtr. ade sonraki aylarda yaplm olsayd 391 Hesaplanan KDV kullanlacakt. ade yapld iin satclara olan borcumuz azalm ve pasif karakterli 320 satclar hesab borlandrlmtr. 5 15.12.2008 320 SATICILAR HESABI 100 KASA HESABI 153 TCAR MAL HES. 391 HES.KDV.HES. Satcya olan borcun denmesi
4.720 4.130 500 90
68
Al iskontosu 153 nolu hesapta gsterilir. nk maln maliyetini azaltmaktadr. Al iskontosu aln yapld ay ierisinde olsayd 191 nolu KDV hesab kullanlacakt. Ancak ayn ay iinde olmad iin 391 nolu KDV hesab kullanlmtr. Pein deme yapld iin kasada azal olmu 100 nolu hesap alacaklandrlmtr. Satcya borcumuzu dediimiz iin satcya borcumuzda azal olduu iin satclar hesab borlandrlmtr.
Sat lemleri:
Sat yapld zaman 600 Yurtii satlar hesabnn alacana yazlr. Bu hesap ile birlikte 391 Hesaplanan KDV hesab kullanlr. Satlan ticari mal maliyet deeri ile stoktan karlarak 153 Ticari mallar hesabnn borcuna yazlr. Satlan ticari mallarn maliyet kaydnn yaplma zaman uygulanan ynteme gre farkllk gsterir. letmeler mal hareketlerini srekli veya aralkl envanter yntemine gre izlerler. Srekli Envanter Yntemi: Yaplan bir sat ileminden sonra maliyet kayd sat kayd ile birlikte yaplr. Bu yntem daha ok birim fiyat yksek mallarn ticaretini yapan iletmelerde kullanlr. rnek: SELMA Ticaret iletmesinin yapm olduu baz ilemler aada verilmitir. 1. 06.12.2008 tarihinde ayn marka ve modelde 10 adet buzdolab tanesi 1.000 YTLden %18 KDV hari pein olarak satn alnyor. 2. 15.12.2008 tarihinde 5 adet buzdolab tanesi 1.200 YTLden %18 KDV hari pein olarak satlmtr. 1 06.12.2008 153 TCAR MAL HES. 191 ND. KDV HES. 100 KASA HESABI Mal alnmas
10.000 1.800 11.800
Mal aldmz iin ticari malmzda art vardr ve 153 nolu hesap 191 indirilecek KDV ile birlikte borlandrlmtr. demeyi pein yaptmz iin kasada azal olmu ve kasa hesab alacaklandrlmtr. 2 15.12.2008 100 KASA HESABI 600 YURT SAT. H. 391 HES. KDV.HES. Mal satlmas
7.080 6.000 1.080
69
Mal satnda 600 ve 391 nolu hesaplarn alacak tarafna yazldn biliyoruz. Pein sat yaptmz iin kasada art olmu ve 100 nolu hesap borlandrlmtr. Srekli envanter ynteminde her sat kaydndan sonra maliyet kaydnn yaplmas gerekir. 3 15.12.2008 621 SAT. TC. MAL MAL. HES. 153 TCAR MAL HES. Maliyet kayd
5.000 5.000
Yaplan yevmiye kaytlarna gre 600 ve 621 nolu hesaplarn byk defter kaytlarn yaplm ve gelir tablosu yardm ile iletmenin kr veya zarar rakamn bulalm.
BOR 600 YURT SAT. ALACAK BOR 621 SAT. TC. M.M. ALACAK
6.000 6.000
5.000 5.000
SELMA TCARET LETMES (06.12.2008-15.12.2008) GELR TABLOSU

DETAY A.BRT SATILAR 1.Yurtii Satlar B.SATI NDRMLER NET SATILAR C.SATILARIN MALYET (-) 1.Satlan Ticari Mallar Maliyeti BRT SATI KRI 6.000 -----6.000 (5.000) (5.000) 1.000 TOPLAM 6.000
Aralkl Envanter Yntemi: Kk partiler halinde, ok eitli mal ticareti yapan iletmelerde srekli envanter ynteminin kullanlmas ok, hatta imkanszdr. Bu durumda maliyet deeri belirli aralklarla veya dnem sonlarnda toplu olarak kaydedilir. Maliyet deeri aadaki gibi hesaplanr:
Dnem ba Ticari Mal Stoku Dnem ii Net Ticari Mal Al (+) Dnem sonu Ticari Mal Stoku (-) Satlan Ticari Mallar Maliyeti ...................... ...................... (....................) ......................,
rnek: CAN Ticaret iletmesinin belli bir faaliyet dneminde stok hareketlerine ilikin bilgileri yledir. 1. letmenin dnem ba ticari mal stoku 5.000 YTLdir.
70
2. 05.12.2008 tarihinde 256 nolu fatura ile %18 KDV hari 450 YTL tutarnda mal pein alnyor. 3. 08.12.2008 tarihinde 01 nolu fatura ile %18 KDV hari 300 YTL tutarnda mal ek karl satlyor. 4. 10.12.2008 tarihinde 02 nolu fatura ile %18 KDV hari 200 YTL tutarnda mal iki ay vadeli senet karlnda satlyor. 5. 31.12.2008 tarihinde yaplan saym sonucu iletmede 5.050 YTL tutarnda mal stoku olduu belirleniyor. 1 05.12.2008 153. TCAR MAL HESABI 191.NDRLECEK KDV HES. 100 KASA HESABI 256 nolu fatura ile pein mal al 2 08.12.2008 101 ALINAN EKLER HES. 600 YURT SAT. H. 391 HES. KDV. HES. 01 nolu fatura ile mal sat 3 10.12.2008 121 ALACAK SEN. HESABI 600 YURT SAT. H. 391 HES. KDV. HES. 02 nolu fatura ile mal sat
BOR 600 YURT SAT. ALACAK BOR 153 TC. MAL. HES ALACAK
450 81 531
354 300 54
236 200 36
300 200 500

Dnem ba Ticari Mal Stoku Dnem ii Net Ticari Mal Al (+) Dnem sonu Ticari Mal Stoku (-) Satlan Ticari Mallar Maliyeti
5.000 450 5.450

5.000 450 (5050) 400
31.12.2008 621 SAT. TC. MAL MAL. HES. 153 TCAR MAL HES. Maliyet kayd
400 400
71
CAN TCARET LETMES (06.12.2008-15.12.2008) GELR TABLOSU

DETAY A.BRT SATILAR 1.Yurtii Satlar B.SATI NDRMLER NET SATILAR C.SATILARIN MALYET (-) 1.Satlan Ticari Mallar Maliyeti BRT SATI KRI 500 -----500 (400) (400) 100 TOPLAM 500
Sat adesi: Satlan maln bir ksm baz sebepler ile iade edilebilir. ade bir dzeltme ilemidir. Sat iadesinde 610 Sattan iadeler hesab borlandrlr.Kaytlar aralkl ve srekli envanter yntemine gre farkllk gsterir.Aralkl envanterde sadece sat kayd dzeltilirken srekli envanterde maliyet kayd da dzeltilir. rnek: Aada verilen rnei srekli ve aralkl envanter yntemine gre zelim. 1. 20.12.2008 tarihinde maliyet deeri 50.000 YTL olan mal 06 nolu fatura ile %18 KDV hari 55.000 YTL ye veresiye (kredili) olarak satlyor. 2. 23.12.2008 tarihinde mteri satlan maln %18 KDV hari 11.000 YTL tutarnda ksmn iade ediyor. ade bedeli alcnn hesabndan dlyor. ade edilen maln maliyet deeri 10.000 YTLdir. Srekli Envanter Yntemine Gre zm: 1 20.12.2008 120 ALICILAR HESABI 600 YURT SAT. H. 391 HES. KDV. HES. 06 nolu fatura ile mal sat
64.900 55.000 9.900
20.12.2008 621 SAT. TC. MAL MAL. HES. 153 TCAR MAL HES. Maliyet kayd
50.000 50.000
ade ayn ay iinde olduu iin 391 kullanlmtr. Baka ay olsayd 191 kullanlacakt.
23.12.2008 610 SAT. ADE HES. 391 HES. KDV HES. 120 ALICILAR HESABI Sat iadesi
11.000 1980 12.980
72
23.12.2008 153 TCAR MAL HES. 621 SAT. TC. M. M.HES. Maliyet dzeltme kayd
10.000 10.000
Aralkl Envanter Yntemine Gre zm: Aralkl envanter ynteminde her satn ardndan maliyet kayd yaplmyordu. Bu nedenle yukardaki zmde sadece 2 ve 4 nolu yevmiye kaytlar ayn ekilde yaplacakt. Sat sonras maliyet kayd (2 nolu kayt) ve maliyet dzeltme kayd (4 nolu kayt) yaplmayacakt. Sat skontosu: Sat iskontosu durumunda 611 Sat iskontolar hesab kullanlr. skonto ayn ay iinde yaplrsa 391 hesaplanan KDV, farkl bir ayda yaplrsa 191 indirilecek KDV hesaplar 611 ile birlikte kullanlr. rnek: 1. 06.12.2008 tarihinde 08 nolu fatura ile %18 KDV hari 1400 YTL tutarnda mal veresiye (kredili) olarak satlyor. 2. 19.01.2007 tarihinde mteri borcunu erken deyebileceini sylyor ve %18 KDV hari 150 YTL tutarnda indirim yaplarak kalan tutar pein tahsil ediliyor. 1 06.12.2008 120 ALICILAR HESABI 600 YURT SAT. H. 391 HES. KDV. HES. 08 nolu fatura ile mal sat 2 19.01.2007 100 KASA HESABI 611 SATI SK. HES. 191 ND. KDV. HES. 120 ALICILAR HESABI Sat iskontosu yaplmas
1.652 1.400 252
1.475 150 27 1.652
4.1.6. Yllara Yaygn naat Ve Onarm Maliyetleri

Bu hesap grubu birden fazla muhasebe dnemine sarkan taahht ileri nedeniyle inaat iletmeleri tarafndan kullanlr.Bu grupta yer alan hesaplar daha ayrntl olarak inaat muhasebesi dersinde incelenecektir. Bu grupta yer alan hesaplar unlardr: 170-177 Yllara Yaygn naat Ve Onarm Maliyetleri 179 Taeronlara Verilen Avanslar
73
Hesaplarn ileyi kurallar dier varlk hesaplar ile ayndr.
ARTI AZALI
BOR ALACAK
rnek: letme 25.03.2008 tarihinde bir bina inaat iin taerona 6.000 YTL avans veriyor. 1 25.03.2007 179 TAERONLARA VER.AV.H. 100 KASA HESABI Taerona avans verilmesi
6.000 6.000
4.1.7. Gelecek Aylara Ait Giderler Ve Gelir Tahakkuklar

Bu hesap grubu iinde bulunulan dnemde ortaya kan ancak gelecek aylara ait olan giderler ile bulunan dneme ait olup kesin bor kayd sonra yaplacak olan gelirlerden oluur. Bu grupta yer alan hesaplar unlardr: 180 Gelecek Aylara Ait Giderler Hesab 181 Gelir Tahakkuklar Hesab
Hesaplarn ileyi kurallar dier varlk hesaplar ile ayndr.
ARTI AZALI
BOR ALACAK
rnek: letme 1 Temmuz 2008- 30 Haziran 2007 tarihlerini kapsayan dnem iin KDV hari 12.000 YTL tutarnda kiray pein dyor. Soruya baktmzda kirann 6 aylk ksmnn 2008, kalan 6 aylk ksmnn ise 2007 ylna ait olduunu gryoruz. Kira bir yllk olduuna gre nce bir aylk kiray hesaplayalm: 12.000 YTL / 12 = 1.000 YTL bir aylk kira bedelidir. Alt aylk (Temmuz, Austos, Eyll, Ekim, Kasm, Aralk) kira bedeli olan 6.000 YTL 2008 ylna aittir. Kalan alt aylk (Ocak, ubat, Mart, Nisan, Mays, Haziran) tutar olan 6.000 YTL ise 2007 ylna aittir. 2008 ylna ait olan ksm 180 Gelecek aylara ait giderler hesabna, 2007 ylna ait olan ksm ise 280 Gelecek yllara ait giderler hesabna giderlerimizde art olduu iin bor yazmalyz. 1 01.07.2008 180 GELECEK AYLARA AT GD 2008 Yl Gideri 280 GELECEK YILLARA AT GD 2007 Yl Gideri
6.000 6.000
74
191 NDRLECEK KDV HES. 100 KASA HESABI Bir yllk pein kira demesi
2.160 14.160
31.12.2008 tarihine geldiimiz zaman nce 180 nolu hesaptaki tutar 770 Genel ynetim giderleri hesabna aktarmal, daha sonra da 280 nolu hesaptaki tutar 180 nolu hesaba aktarmalyz. nk gider artk gelecek yllara deil gelecek aylara ait gider haline gelmitir. 2 31.12.2008 770 GENEL YNETM GD HES. 180 GEL. AY. AT GD 2008 Yl Gideri Aktarma kayd 3 31.12.2008 180 GEL. AY. AT GD 2008 Yl Gideri 280 GEL. YIL. AT GD 2007 Yl Gideri Aktarma kayd
180 gelecek aylara ait giderler dnem sonunda ilgili gider hesabna aktarlr.
6.000 6.000
6.000 6.000
280 gelecek yllara ait giderlerin sonraki yla ait ksm dnem sonunda 180 nolu hesaba aktarlr.
rnek: letme 01.12.2008 tarihinde bir tatn aylna kiraya vermitir. aylk kira tutar 600 YTL dir. Kira tutar ayn sonunda (28.02.2007) tahsil edilecektir. 1 31.12.2008 Kira geliri 181 GELR TAHAKKUKLAR H. 200 domu ancak istenebilir duruma 649 D. OL.GEL KAR 200
gelmemitir.
Aralk ay gelir tahakkuku 2 28.02.2008 100 KASA HESABI 181 GELR TAH. HES. 649 D. OL.GEL KAR Ara kirasnn tahsili
Tahsilat yapldnda 181 nolu hesap kapatlr. Gelir 649 da toplanr.
600 200 400
4.1.8. Dier Dnen Varlklar

Bir yl iinde ilem grecek olan, buraya kadar deinilmeyen dnen varlklar bu grupta yer alr. Bu grupta yer alan hesaplar unlardr: 19. DER DNEN VARLIKLAR 190 Devreden KDV Hesab
75
191 ndirilecek KDV Hesab 193 Pein denen Vergi ve Fonlar Hesab 195 Avanslar Hesab 196 Personel Avanslar Hesab
Bu grup hesaplarnn ileyii de dier dnen varlk grubu hesaplar gibidir.
ARTI AZALI
BOR ALACAK
Yaptmz rneklerde mal alnda 191 indirilecek KDV, mal satnda 391 hesaplanan KDVyi sklkla kullandk. Dnem sonu geldii zaman envanter ilemlerinde 191 ve 391 nolu hesaplar karlatrlr. ki KDV hesab da dnem sonunda kapatlr ve aradaki fark aada belirtilen hesaplara aktarlr: NDRLECEK KDV > HESAPLANAN KDV = 190 DEVREDEN KDV NDRLECEK KDV < HESAPLANAN KDV = 390 DENECEK VERG VE FONLAR
rnek: 31.12.2008 tarihinde 191 ve 391 nolu KDV hesaplarnn toplamlar aadaki gibidir:
BOR 191 ND. KDV H. ALACAK BOR 391 HES. KDV. H. ALACAK
. 4.000
50
. 3.500
31.12.2008 391 HESAPLANAN KDV HES. 190 DEVREDEN KDV HESABI 191 ND.KDV.HES. KDV mahsup kayd
3.500 500 4.000
76
Her iki KDV hesabn da byk defterde bulunduklar yerin tam tersi taraflara yazarak kapattk. Aradaki fark olan 500 YTL yi de 191 indirilecek KDV daha byk olduu iin 190 devreden KDV hesabna yazdk. Bu durumda byk defter kaytlarnn son hali yle olur:
4.000
.. 4.000
.. 3.500
.. 3.500
rnek: 31.12.2008 tarihinde 191 ve 391 nolu KDV hesaplarnn toplamlar aadaki gibidir:
. 7.000
75 31.12.2008 391 HESAPLANAN KDV HES. 191 ND.KDV.HES. 360 D. VERG FON KDV mahsup kayd 10.000 7.000 3.000
.. 10.000
KDV hesaplarn ters kayt yaparak kapattk. Bu kez 391 hesaplanan KDV daha fazla olduu iin aradaki fark 360 denecek vergi ve fonlar hesabna kaydettik. rnek: letmenin yapm olduu baz ilemler aadaki gibidir: 1. 15.03.2008 tarihinde 1.000 YTL geici vergi pein denmitir. 2. 20.05.2008 tarihinde iletme personeline maandan mahsup edilmek zere 500 YTL avans verilmitir. 3. 25.06.2008 tarihinde personele iletme adna yapaca baz harcamalar iin 1.000 YTL tutarnda i avans verilmitir. 4. 28.07.2008 tarihinde yaplan saym sonucu kasada 300 YTL noksan olduu belirlenmitir. 1 15.03.2008 193 PEN D. VERG VE FON H 100 KASA HESABI Pein vergi demesi
1.000 1.000
77
20.05.2008 196 PERSONEL AVANSLARI H. 100 KASA HESABI Personel avans verilmesi
500 500
25.06.2008 195 AVANSLARI HESABI 100 KASA HESABI avans verilmesi
1.000 1.000
28.07.2008 197 SAYIM VE TES. NOK. HES. 100 KASA HESABI Saymda kan kasa noksan
300 300
Noksann sebebi bulununca yada personelden tahsil edilince 197 nolu hesap kapatlr.
4.2. Duran Varliklar

Bir yl veya normal faaliyet dneminden daha uzun sre iletme faaliyetlerinde kullanmak amac ile edinilen varlklar ile bir yldan daha uzun srede paraya evrilmesi, tahsili, tketilmesi ngrlen varlklar duran varlklar ierisinde yer alr. Dnen varlklar grubu aadaki blmlere ayrlmtr: 2. DURAN VARLIKLAR 22. Ticari Alacaklar 23. Dier Alacaklar 24. Mali Duran Varlklar 25. Maddi Duran Varlklar 26. Maddi Olmayan Duran Varlklar 27. zel Tkenmeye Tabi Varlklar 28. Gelecek Yllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkuklar 29. Dier Duran Varlklar
4.2.1. Ticari Alacaklar

Bir yldan daha uzun vadeli senetli ve senetsiz alacaklar bu hesap grubunda yer alr. Bu grupta yer alan hesaplar unlardr: 22.TCAR ALACAKLAR 220 Alclar Hesab 221 Alacak Senetleri Hesab 222 Alacak Senetleri Reeskontu Hesab (-) 226 Verilen Depozito ve Teminatlar Hesab
78
229 pheli Ticari Alacaklar Karl Hesab (-)
Bu grupta yer alan hesaplarn ileyii dnen varlk grubu ile ayndr. Dikkat edilirse hesap isimleri ayn, hesap numaralar 100 deil 200 ile balamaktadr. Hesaplarn ileyii yledir:
ARTI AZALI
BOR ALACAK
rnek: BULUT Ticaret iletmesinin yapm olduu baz ilemler aada verilmitir. 1. 06.12.2008 tarihinde 15 nolu fatura ile % 18 KDV hari 2.000 YTL tutarnda mal satlm, karlnda 25.12.2007 vadeli alacak senedi alnmtr. 2. 20.12.2008 tarihinde 16 nolu fatura ile %18 KDV hari 1.500 YTL tutarnda mal 15 ay vadeli olarak veresiye satlmtr. 3. 25.12.2008 tarihinde iletmeye doalgaz sayac balatmak iin 500 YTL depozito verilmitir. Depozitonun bir yldan nce geri alnaca dnlmemektedir. 1 06.12.2008 221 ALACAK SENETLER HES. 600 YURT SAT. 391 HES. KDV.HES 15 nolu fatura ile mal sat 20.12.2008 220 ALICILAR HESABI 600 YURT SAT. 391 HES. KDV.HES 16 nolu fatura ile mal sat 25.12.2008 226 VERLEN DEPOZTO VE T. 100 KASA HESABI Depozito denmesi
Vade bir yln zerinde olduu iin 221 nolu kullanlmtr.
2.360 2.000 360
1.770 1.500 270
500 500
31.12.2008 121 ALACAK SENETLER HES. 221 AL. SEN. HES. Aktarma kayd
2.360 2.360
31.12.2008 da vade bir yln altna dt iin 221 den 121 e devredilmitir.
79
4.2.2. Dier Alacaklar

letmenin ticari olmayan ilemleri sonucu ortaya kan ve bir yldan uzun vadeli alacaklarn oluturduu hesap grubudur. Bu grupta yer alan hesaplar unlardr: 23. DER ALACAKLAR 231 Ortaklardan Alacaklar Hesab 232 tiraklerden Alacaklar Hesab 233 Bal Ortaklklardan Alacaklar Hesab 235 Personelden Alacaklar Hesab 236 Dier eitli Alacaklar Hesab 237 Dier Alacak Senetleri Reeskontu Hesab (-) 239 pheli Dier Alacaklar Karl Hesab (-) Bu gruptaki hesaplarn ileyii dnen varlklar grubunda bulunan 13 Dier Alacaklar ile ayndr. Tek fark vadenin bir yln zerinde olmas ve hesap numaralarnn 200 ile balamasdr. Bu hesaplarda vade bir yln altna dt zaman dnen varlklar grubundaki 100 nolu ve ayn ad tayan hesaplara devredilir. Hesaplarn ileyii yledir:
ARTI AZALI
BOR ALACAK
rnek: 03.08.2008 tarihinde iletme ortana iki yl sonra geri almak zere 20.000 YTL bor veriliyor. 1 03.08.2008 231 ORTAKLARDAN AL. HES. 100 KASA HESABI Ortaa Bor Verilmesi
20.000 20.000
4.2.3. Mali Duran Varlklar

Uzun vadeli amalarla veya yasal zorunluluklar nedeniyle elde tutulan ya da bir yllk sre iinde paraya dnmeyecek menkul kymetler bu grupta izlenir. Bu grupta yer alan hesaplar unlardr: 24.MAL DURAN VARLIKLAR 240 Bal Menkul Kymetler Hesab 242 tirakler Hesab 245 Bal Ortaklklar Hesab 248 Dier Mali Duran Varlklar Hesab
80
Hesaplarn ileyii yledir:
ARTI AZALI
BOR ALACAK
rnek: 1. letme 05.06.2008 tarihinde BULUT Anonim irketinin kard %7lik sermaye pay ve oy hakkn temsil eden 40.000 YTL deerinde hisse senedini alyor. 2. letme 05.07.2008 tarihinde AKDOAN Anonim irketinin kard % 20lik sermaye pay ve oy hakkn temsil eden 100.000 YTL deerinde hisse senedini alyor. 3. letme 05.08.2008 tarihinde CAN Anonim irketinin kard %60lk sermaye payn temsil eden 500.000 YTL deerinde hisse senedini alyor. 1 05.06.2008 240 BALI MEN.KIY. HESABI 100 KASA HESABI Hisse senedi alnmas
Sermaye pay %10un altnda ise 240 kullanlr.
40.000 40.000
05.07.2008 242 TRAKLER HESABI 100 KASA HESABI Hisse senedi alnmas
100.000 100.000
Sermaye pay %10-%50 arasnda ise 242 kullanlr.
05.08.2008 245 BALI ORT. HES. 100 KASA HESABI Hisse senedi alnmas
500.000 500.000
Sermaye pay %50 den fazla ise 245 kullanlr.
4.2.4. Maddi Duran Varlklar

letme faaliyetlerinde kullanlmak zere edinilen ve tahmini kullanma sresi bir yldan fazla olan varlklar bu hesap grubunda izlenir. Bir varln maddi duran varlk olmas iin baz artlar tamas gerekir. Maddi bir yapda olmaldr. letmeye ait ve iletme faaliyetlerinde kullanmak iin alnm olmaldr. Kullanm boyunca sat dnlmemelidir. Kullanm mr bir yldan fazla olmaldr.
81
Bu grupta yer alan hesaplar unlardr: 25.MADD DURAN VARLIKLAR 250 Arazi ve Arsalar Hesab 251 Yer Alt ve Yer st Dzenleri Hesab 252 Binalar Hesab 253 Tesis, Makine ve Cihazlar Hesab 254 Tatlar Hesab 255 Demirbalar Hesab 256 Dier Maddi Duran Varlklar Hesab 257 Birikmi Amortismanlar Hesab (-) 258 Yaplmakta Olan Yatrmlar Hesab 259 Verilen Sipari Avanslar Hesab Hesaplarn ileyi kural yledir:
ARTI AZALI
BOR ALACAK
Resim 2.5. Bina
Resim 2.6. Tat
Resim 2.7. Bilgisayar
Yapacamz rneklerde amortisman hesaplamas verilmeyecek, hesaplanm tutar yer alacaktr. Amortisman ayrma yntemleri ve hesaplamalar envanter ilemleri modlnde ayrntl olarak anlatlacaktr.
82
rnek: BULUT Ticaret iletmesinin yapm olduu baz ilemler aada verilmitir. 1. 27.08.2008 tahinde 265 nolu fatura ile iletme faaliyetlerinde kullanlmak zere %18 KDV hari 3.000 YTL tutarnda bir bilgisayar ek karl alnyor. 2. 05.10.2008 tarihinde iletme faaliyetlerinde kullanmak zere %18 KDV hari 100.000 YTL tutarnda bir bina pein satn alnyor. 3. 22.11.2008 tarihinde pazarlama faaliyetlerinde kullanmak zere %18 KDV hari 200.000 YTL tutarnda bir kamyonet senet karlnda satn alnyor. 4. 03.12.2008 tarihinde iletmenin sahibi olduu bir arsa zerine inaat yapmakta olan mteahhit firmaya %18 KDV hari 50.000 YTL birinci hak edi olarak pein deniyor. 5. 31.12.2008 tarihinde demirbalar iin 600 YTL amortisman ayrlyor. 6. 05.02.2007 tarihinde kaytl deeri 3.000 YTL, birikmi amortisman 600 YTL olan demirba KDV hari 2.000 YTL ye pein olarak satlyor. 1 27.08.2008 255 DEMRBALAR HESABI 191 NDERLECEK KDV HES. 103 VER.EK D.EM 265 nolu fatura ile bilgisayar al 2 05.10.2008 252 BNALAR HESABI 191 NDERLECEK KDV HES. 100 KASA HESABI Bina al 3 22.11.2008 254 TAITLAR HESABI 191 NDERLECEK KDV HES. 321 BOR SEN. HES. Tat al 4 03.12.2008 256 YAPIL. OLAN YAT. HES. 191 NDERLECEK KDV HES. 100 KASA HESABI Birinci hak edi demesi
3.000 540 3.540
Bilgisayar demirbatr .
100.000 18.000 118.000
200.000 36.000 236.000
50.000 9.000 59.000
83
31.12.2008 770 GENEL YNETM GD. H. 257 BRKM AMOR. Amortisman ayrma kayd
600 600
05.02.2007 100 KASA HESABI 257 BRKM AMOR. HES. 689 DER OL.DII GD.ZAR. 255 DEMRBA HES. 391 HES. KDV HES. Demirba sat
2.360 600 400 3.000 360
Demirba satnda kaytl deeri ile k yaplr. Deeri 3.000 YTL olduu iin demirbalara 3.000 YTL yazdk. Sat fiyat 2.000 YTL zerinden KDV hesapladk toplamn 2.360 YTL olarak kasaya yazdk. Amortisman tutar soruda verilmiti. Amortisman ayrrken alacak tarafna yazmtk. Satta bor tarafna yazdk. Bor toplam 2.960 YTL, alacak toplam 3.360 YTL oldu. Bu durumda aradaki fark 689 Dier olaand gider ve zararlar hesabna yazdk. Eer bor toplam fazla olsayd fark alacak tarafna 679 Dier olaand gelir ve krlar hesabna yazacaktk.
4.2.5. Maddi Olmayan Duran Varlklar

Fiziksel bir varl olmayan, iletmenin yararland kullanm sonucu gelirlerde art meydana getiren erefiye, haklar ve zel maliyetler bu hesap grubunda izlenir. Bu varlklar ya bir bedel karl elde edilir ya da iletme almalar sonucu ortaya kar. Bu hesap grubunda yer alan hesaplar unlardr: 26.MADD OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 260 Haklar Hesab 261 erefiye Hesab 262 Kurulu ve rgtlenme Giderleri Hesab 263 Aratrma ve Gelitirme Giderleri Hesab 264 zel Maliyetler Hesab 267 Dier Maddi Olmayan Duran Varlklar Hesab 268 Birikmi Amortismanlar Hesab (-) 269 Verilen Avanslar Hesab Bu grupta yer alan hesaplar aadaki kurala gre iler:
ARTI AZALI
84
BOR ALACAK
rnek: 1. letme 24.07.2008 tarihinde bir turistik tesisin iletme hakkn iki yllna satn alm ve karlnda %18 KDV hari 1.000.000 YTL pein demitir. 2. letme 28.07.2008 tarihinde yeni bir ube am ve %18 KDV hari 200.000 YTL tutarnda gider pein yaplmtr. 3. letme 29.07.2008 tarihinde devralnan bir iletme iin %18 KDV hari 50.000 YTL tutarnda erefiye gideri pein yaplmtr. 4. letme 30.07.2008 tarihinde faaliyette bulunan bir ubenin bakm ve onarm masraflar iin %18 KDV hari 10.000 YTL yi ek ile demitir. 5. letme 05.08.2008 tarihinde retimini dnd bir rnn gelitirme faaliyetleri iin %18 KDV hari 25.000 YTL tutarnda masraf pein yapmtr. 6. 31.12.2008 tarihinde haklar iin 200.000 YTL tutarnda amortisman ayrlmtr. 1 24.07.2008 260 HAKLAR HESABI 191 NDRLECEK KDV HES. 100 KASA HESABI Turistik iletme hakk alnmas 2 28.07.2008 262 KURULU VE RG. GD. H. 191 NDRLECEK KDV HES. 100 KASA HESABI Kurulu gideri yaplmas 3 29.07.2008 261 EREFYE HESABI 191 NDRLECEK KDV HES. 100 KASA HESABI erefiye gideri yaplmas 4 30.07.2008 264 ZEL MALYETLER H. 191 NDRLECEK KDV HES. 103 VERLEN EK. letme bakm onarm gideri 5 05.08.2008 263 ARATIRMA VE GEL. GD.H 191 NDRLECEK KDV HES. 100 KASA HESABI
letme gayri menkullerinin bakm, onarm ve temizlik gideri 264e yazlr. mtiyaz, patent, lisans, ticari marka, unvan, kullanm haklar 260da gsterilir.
1.000.000 180.000 1.180.000
200.000 36.000 236.000
letmenin kurulu ve geniletilme giderleri 262ye yazlr.
50.000 9.000 59.000
10.000 1.800 11.800
25.000 4.500 29.500
85
Gelitirme gideri yaplmas
31.12.2008 770 GENEL YNETM GD. H. 268 BRKM AMOR. Amortisman ayrma kayd
200.000 200.000
Tm maddi olmayan duran varlklara dnem sonunda amortisman ayrlr.
4.2.6. zel Tkenmeye Tabi Varlklar

Belli bir rezervin (petrol, maden vb.) kullanlmas iin yaplan ve rezervin tkenmesi ile deerini yitirecek olan giderler bu grupta ilenir. rnein bir maden karmak iin birok arama, hazrlk ve gelitirme faaliyeti yaplr. Ancak yaplan harcamalarn yarar oradan karlacak maden miktar ile snrldr. Bu nedenle bu tr harcamalar zel tkenmeye tabidir. Bu grupta yer alan hesaplar unlardr: ZEL TKENMEYE TAB VARLIKLAR 271 Arama Giderleri 272 Hazrlk ve Gelitirme Giderleri 277 Dier zel Tkenmeye Tabi Varlklar 278 Birikmi Tkenme Paylar (-) 279 Verilen Avanslar
Bu grupta yer alan hesaplar da dier dnen ve duran varlklar gibi ilemektedir.
ARTI AZALI
BOR ALACAK
4.2.7. Gelecek Yllara Ait Giderler Ve Gelir Tahakkuklar

inde bulunulan dnemde ortaya kan ancak gelecek yllara ait olan giderler ile faaliyet dnemine ait olup kesin bor kayd yada tahsili sonraki yllarda yaplacak gelirler bu grupta yer alr. Bu hesap grubunda yer aln hesaplar unlardr: 280 Gelecek Yllara Ait Giderler Hesab 281 Gelir Tahakkuklar Hesab
Hesaplarn ileyii dnen varlklar grubunda yer aln 180 ve 181 nolu hesaplarn ileyii ile ayndr.
86
ARTI AZALI
BOR ALACAK
rnek: letme 1 Ekim 2008 tarihinde Bulut A..ye ait 2 yl vadeli %50 net faizli tahvilden 12.000 YTL pein deyerek satn alyor. 1 01.10.2008 111 ZEL KES. TAH. SEN. BON. 100 KASA HESABI zel kesim tahvili al Tahvilin faizini hesaplayalm: Anapara x Faiz oran x Sre 12.000 x 50 x 2 Faiz= = = 12.000 (ki yllk faiz) 100 100 ki ylda 24 ay vardr. Bu durumda 12.000 YTL yi 24e blerek bir aylk faizi hesaplayabiliriz. 12.000 / 24 = 500 YTL (Bir aylk faiz) imdi hangi yla ne kadar faiz dtn bulalm. 2008 yl 3 aylk faiz (Ekim, Kasm, Aralk) 1.500 YTL 2007 yl 12 aylk faiz 6.000 YTL 2008 yl 9 aylk faiz 4.500 YTL Toplam 24 aylk faiz tutar 12.000 YTL 2 31.12.2008 281 GELR TAHAKKUKLARI H. 642 FAZ GEL. HES 2008 yl faiz geliri 3 31.12.2007 181 GELR TAHAKKUKLARI HE 642 FAZ GEL. HES 2007 yl faiz geliri
12.000 12.000
1.500 1.500
6.000 6.000
87
31.12.2007 181 GELR TAHAKKUKLARI HE 281 GELR TAH.H. Vadenin bir yln altna dmesi
1.500 1.500
30.09.2008 100 KASA HESABI 181 GELR TAH. H. 642 FAZ GEL. HES Faizin tahsil edilmesi
12.000 7.500 4.500
4.2.8. Dier Duran Varlklar

Buraya kadar incelenen duran varlklarn kapsamna girmeyen dier duran varlklar bu hesap grubunda incelenir. Bu grupta yer alan hesaplar unlardr: 29.DER DURAN VARLIKLAR 291 Gelecek Yllarda ndirilecek KDV Hesab 293 Gelecek Yllar htiyac Stoklar Hesab 294 Elden karlacak Stoklar ve Maddi Duran Varlklar Hesab 295 Pein denen Vergi ve Fonlar Hesab 297 Dier eitli Duran Varlklar Hesab 298 Stok Deer Dkl Karl Hesab (-) 299 Birikmi Amortismanlar Hesab Bu grupta yer alan hesaplar da dier dnen ve duran varlk hesaplarnn ileyi kurallar ile kayt edilmektedir.
ARTI AZALI
BOR ALACAK
88

lem Basamaklar Hesap plnn kullannz neriler Bir hesap pln edininiz. Hesap plnnda dnen varlklar bulunuz. Hesap plnnda duran varlklar bulunuz. Hesap plnnda varlk (aktif) hesaplarnn numaralarn bulmay reniniz. Aktif hesaplarnda art olduu zaman bor tarafna kayt yaplacana unutmaynz. Aktif hesaplarnda azal olduu zaman alacak tarafna kayt yaplacana unutmaynz. (-) karakterli varlk hesaplarnda ileyiin tam tersi olduunu unutmaynz. Aktif (varlk) hesaplarnn ileyii ile ilgili olarak bilano modln tekrar edebilirsiniz. Hazr deerler ile ilgili rnekler yapnz. Menkul kymetler ile ilgili rnekler yapnz. Ticari alacaklar ile ilgili rnekler yapnz. Dier alacaklar ile ilgili rnekler yapnz. Stoklar ile ilgili rnekler yapnz. Gelecek aylara ait giderler ve gelir tahakuklar ile ilgili rnekler yapnz. Dier dnen varlklar ile ilgili rnekler yapnz. Ticari alacaklar ile ilgili rnekler yapnz. Dier alacaklar ile ilgili rnekler yapnz. Mali duran varlklar ile ilgili rnekler yapnz.
Hesaplarn ileyi kurallarn tekrar ediniz.
Dnen varlk hesaplarn kaydediniz. Duran varlk hesaplarn kaydediniz.
89
Dnen varlk ve duran hesaplarn ayrt ediniz.
varlk
Maddi duran varlklar ile ilgili rnekler yapnz. Maddi olmayan duran varlklar ile ilgili rnekler yapnz. Gelecek yllara ait giderler ve gelir tahakuklar ile ilgili rnekler yapnz. Dier duran varlklar ile ilgili rnekler yapnz. Vadesi bir yln altnda olan varlk kalemlerinin dnen varlklar grubunda yer aldn unutmaynz. Vadesi bir yln zerinde olan varlk kalemlerinin duran varlklar grubunda yer aldn unutmaynz. Dnen varlk hesaplarnn 100 nolu, duran varlk hesaplarnn 200 nolu hesaplar olduunu unutmaynz.
90

Aadaki sorularn cevaplarn doru ve yanl olarak deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri Varlk hesaplar dnen varlklar ve duran varlklar olarak ikiye ayrlr. Kasa hesab 102 numaral hesaptr. Veresiye (kredili) olarak mal alnd zaman 120 Alclar hesab kullanlr. Mal alnda 153 Ticari mal hesab ile birlikte 191 indirilecek KDV hesab kullanlr. Hesap dnemi sonunda demirbalara amortisman ayrlr. Banka hesabn para yatrld zaman 102 Bankalar hesab borlandrlr. Doru Yanl
1. 2. 3. 4. 5. 6.
7. mtiyaz, patent, lisans, ticari marka, unvan, kullanm haklar 260 Haklar hesabnda gsterilir.
8. Bir iletmenin %50den fazla sermaye ve oy hakkn temsil eden hisse senedi satn alnrsa 245 Bal ortaklklar hesab kullanlr. 9. Envanter ilemlerinde 191 indirilecek KDV hesab 391 hesaplanan KDV hesabndan fazla ise fark 190 Devreden KDV hesabna yazlr. 10. Menkul kymet zarar ile satld zaman 645 Menkul Kymet Sat Krlar hesab kullanlr.
91
B. UYGULAMALI TEST Bulut Ticaret iletmesi 01.12.2008 tarihinde aadaki deerler ile kurulmutur. Kasa : 100.000 YTL Banka : 50.000 YTL Ticari Mal : 150.000 YTL Alclar : 30.000 YTL Satclar : 20.000 YTL Bor Senetleri : 40.000 YTL Sermaye : ? letmenin yapm olduu baz ilemler aada verilmitir (KDV %18 alnacaktr) 1. 03.12.2008 tarihinde 01 nolu fatura ile KDV hari 20.000 YTL tutarnda mal 5.000 YTLsi pein, kalan ek karl satlmtr. 2. 06.12.2008 tarihinde iletme faaliyetlerinde kullanmak zere 365 nolu fatura ile KDV hari 500 YTL tutarnda makine ek verilerek alnmtr. 3. 10.12.2008 tarihinde tanesi 1.000 YTL olan 30 adet hisse senedi pein alnmtr. Al iin 200 YTL komisyon denmitir. 4. 15.12.2008 tarihinde alclar bize olan borlarnn 5.000 YTL ksmn pein dyorlar. 5. 17.12.2008 tarihinde iletme personeline iki ay sonra geri demek zere 1.000 YTL bor para veriliyor. 6. 20.12.2008 tarihinde daha nce tanesi 1.000 YTLden alnan hisse senetlerinden 20 adedi, tanesi 1.200 YTLden pein satlmtr. 7. 23.12.2008 tarihinde 458 nolu fatura ile KDV hari 7.000 YTL tutarnda mal pein alnmtr. 8. 28.12.2008 tarihinde bir iletmenin %6 sermaye ve oy hakkn temsil eden 8.000 YTL tutarnda hisse senedi pein alnmtr. 9. 29.12.2008 tarihinde 590 YTL tutarnda verilen ek banka hesabndan denmitir. 10. 30.12.2008 tarihinde 02 nolu fatura ile KDV hari 5.000 YTL tutarnda mal 1.000 YTLsi kredi kart, 2.000 YTLsi ay vadeli senet, geri kalan iki yl vadeli kredili (veresiye) olarak satlmtr. 11. 31.12.2008 tarihinde iletmeye alnan makine iin 100 YTL amortisman ayrlmtr. 12. 31.12.2008 tarihinde 191 indirilecek KDV toplam 1.350 YTL, 391 Hesaplanan KDV toplam 4.500 YTLdir. stenenler: 1. Al kaydn dzenleyiniz.
2. letmenin yapm olduu ilemler ile ilgili yevmiye kaytlarn yapnz.

DEERLENDRME Yaptnz yevmiye kaytlarn modl sonundaki cevap anahtar ile karlatrnz. yapmsanz renme faaliyetini tekrar gzden geiriniz.
Hata
92
93
94
MODL ADI: Defter Tutma UYGULAMA FAALYET: Varlk
(Aktif) Hesaplar
AIKLAMA: Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri EVET ve HAYIR kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz. GZLENECEK DAVRANILAR 1. Hesap pln temin ettiniz mi? 2. Hesaplar hesap plnnda bulabiliyor musunuz? 3. Varlk hesaplarnn ileyi kurallarn biliyor musunuz? 4. Dnen varlk ve duran varlk ayrmn yapabiliyor musunuz? 5. KDVyi doru hesaplayabiliyor musunuz? 6. KDV hesaplarn doru yerlerde kullanabiliyor musunuz? 7. Al kayd dzenleyebiliyor musunuz? 8. Varlk hesaplarn doru kaydedebiliyor musunuz? 9. Yevmiye defterine kurallarna uygun kayt yapabiliyor musunuz? 10. Rakamlar yazarken rakam yazm kurallarna dikkat ediyor musunuz? EVET HAYIR
DEERLENDRME Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediiniz EVET ler kazandnz becerileri ortaya koyuyor. HAYIR larnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz. Hepsi EVET ise bir sonraki grenim faaliyetine geiniz. .
95
RENME FAALYET-5 RENME FAALYET-5

AMA
Bu renme faaliyeti ile; hesap plnnda bulunan kaynak (pasif) hesaplarn tanyarak tek dzen muhasebe sistemi kurallarna uygun olarak yevmiye defterine kayt yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Bir nceki renme faaliyetinde anlatlan varlk hesaplar kaytlarn tam olarak rendiinizden emin olunuz. evrenizde bulunan bir muhasebe brosuna giderek yevmiye kaytlar rnekleri grnz ve kaytlar inceleyiniz. nternetten serbest muhasebeci ve mali mavirler odasnn sitesi yada dier muhasebe sitelerini ziyaret ederek muhasebe kaytlar ile ilgili bilgi toplaynz.
5. KAYNAK (PASF) HESAPLARININ NCELENMES

Kaynak hesaplar bilanonun pasif tarafn oluturan, iletmenin sahip olduu deerlerin elde edilmesi iin katlanlan borlar ile sermayenin izlendii hesaplardr. Bu hesaplar alacak kalan verir yada hi kalan vermez. Kaynak hesaplar hesap plnnda grup halinde bulunur: III. Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklar IV. Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklar V. z Kaynaklar
5.1. Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklar

Bu ana hesap grubu bilano tarihi itibaryla iletmenin en ok bir yl veya normal faaliyet dnemi sonuna kadar deyecei veya denmesi ngrlen yabanc kaynaklar kapsamaktadr. Ksa vadeli yabanc kaynaklar aadaki gruplara ayrlmtr: 3. KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR 30. Mali Borlar 32. Ticari Borlar 33. Dier Borlar 34. Alnan Avanslar
96
35. Yllara Yaygn naat ve Onarm Hak Edileri 36. denecek Vergi ve Dier Ykmllkler 37. Bor ve Gider Karlklar 38. Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider Tahakkuklar 39. Dier Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklar
5.1.1. Mali Borlar

letme tm faaliyetlerini kendi z kaynaklar ile yrtemeyecei iin borlanmaya ihtiya duyabilir. Kredi kurulular yada piyasalardan salanan ve en fazla bir yl iinde geri denecek olan borlarn anapara, taksit ve faizleri mali borlar hesap grubunda izlenir. Bu grupta yer alan hesaplar unlardr: 30. MAL BORLAR 300 Banka Kredileri Hesab 303 Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri ve Faizleri Hesab 304 Tahvil Anapara, Bor, Taksit ve Faizleri Hesab 305 karlm Bonolar ve Senetler Hesab 306 karlm Dier Menkul Kymetler Hesab 308 Menkul Kymetler hra Fark Hesab (-) 309 Dier Mali Borlar Hesab
Resim 3.1. Borsadan bir grnm
Mali borlar grubu hesaplarnda art olduu zaman hesabn alacana, azal olduu zaman hesabn borcuna yazlr.
ARTI AZALI
ALACAK BOR
Ancak burada bir kural yine tekrar etmekte fayda vardr. Hesap grubu ierisinde (-) karakterli bir hesap varsa, bu hesap grubun ileyi kuralna uymaz. Tam tersi kurala gre iler.
97
rnek: Bulut Ticaret iletmesinin yapm olduu baz ilemler aada verilmitir. 1. 08.07.2008 tarihinde bir bankadan 100.000 YTL tutarnda iki ay vadeli kredi ekiliyor. 2. 15.07.2008 tarihinde kaynak salamak zere 3 ay vadeli ve yllk % 80 faizli 200.000 YTL tutarnda finansman bonosu satlyor. 3. 22.07.2008 tarihinde bir bankada 500.000 YTL limitli bir ak kredi hesab atrlyor ve ak kredi hesabnda 30.000 YTL ekiliyor. 4. 08.09.2008 tarihinde iki ay nce ekilen 100.000 YTL kredi 8.000 YTL faizi ile birlikte pein deniyor. 5. 25.09.2008 tarihinde ak kredi hesabna banka hesabnda 20.000 YTL aktarlyor. 6. 15.10.2008 tarihinde ay nce satlan finansman bonosu bedeli faizi ile birlikte pein deniyor. 7. 20.10.2008 tarihinde finansman ihtiyac nedeni ile karlan 210.000 YTL nominal deerli (zerinde yazl deer) finansman bonosu 200.000 YTLye pein satlyor. 1 08.07.2008 100 KASA HESABI 300 BANKA KRE.H. Bankadan kredi ekilmesi
Banka kredilerinde art vardr.Alacak tarafna yazlr.
100.000 100.000
15.07.2008 100 KASA HESABI 305 IK.BON.SEN.H. Finansman bonosu satlmas
200.000 200.000
22.07.2008 100 KASA HESABI 300 BANKA KRE.H. Ak kredi hesab Ak kredi hes. para ekilmesi 08.09.2008 300 BANKA KRE.H. 780 FNANSMAN GD. HES. 100 KASA HESABI Kredi anapara ve faizinin denmesi 25.09.2008 300 BANKA KRE.H. Ak kredi hesab 102 BANKA HESABI Ak kredi hesabna aktarm
30.000 30.000
Ak kredi de banka kredisidir.
100.000 8.000 108.000
Kredi borcu azald iin azal borca yazlr.
20.000 20.000
Vade bir yln altna dnce 300 nolu hesaplara aktarlr.
98
15.10.2008 305 IK. BON.SEN.H. 780 FN. GD. HES. 100 KASA HESABI
200.000 40.000 240.000

200.000x3x80 1.200 =40.000 YTL
Bono bedeli ve faizinin denmesi 7 20.10.2008 100 KASA HESABI 308 MEN.KIY.HRA FARKI H. 305 IK. BON.SEN Finansman bonosu sat
200.000 10.000 210.000
5.1.2. Ticari Borlar

letmenin ticari ilemleri sonucu ortaya kan, bir yla kadar vadeli senetli ve senetsiz alacaklar bu hesap grubunda yer alr. Bu grupta u hesaplar yer alr:
32. TCAR BORLAR
320 Satclar Hesab 321 Bor Senetleri Hesab 322 Bor Senetleri Reeskontu Hesab (-) 326 Alnan Depozito ve Teminatlar Hesab 329 Dier Ticari Borlar Hesab
Bu grup hesaplarnn ileyi kural yledir:
ARTI AZALI
ALACAK BOR
rnek: 1. letme 25.07.2008 tarihinde satc Bircan BULUTtan 4789 nolu fatura ile %18 KDV hari 7.500 YTL tutarnda mal bir ay vadeli kredili (veresiye) olarak satn alyor. 2. letme 02.08.2008 tarihinde 098 nolu fatura ile %18 KDV hari 2.750 YTL tutarnda mal senet karl satn alyor. 3. letme 25.08.2008 tarihinde satc Bircan BULUTa olan borcun tamam pein deniyor. 4. letme 03.09.2008 tarihinde ayda bitirilecek bir mteahhitlik ii iin ihale am ve ihaleye katlan iletmeler 100.000 YTL tutarnda teminat banka hesabmza yatrmlardr. 5. 31.12.2008 tarihinde bor senetleri iin 375 YTL tutarnda reeskont hesaplanmtr.
99
25.07.2008 153 TCAR MAL HESABI 191 NDRLECEK KDV HES. 320 SATICILAR H. Bircan BULUT 4789 nolu fatura ile kredili(veresiye) mal al 2 02.08.2008 153 TCAR MAL HESABI 191 NDRLECEK KDV HES. 321 BOR SEN.H. 098 nolu fatura ile senetli mal al 3 25.08.2008 320 SATICILAR H. Bircan BULUT 100 KASA HESABI Satcya olan borcun denmesi 4 25.08.2008 102 BANKALAR HESABI 326 AL.DEP.TEM. hale iin teminat alnmas 5 31.12.2008 322 BOR SEN. REES. HES. 647 REES.FAZ GEL Bor senedine reeskont ayrlmas
7.500 1.350 8.850
Satclara olan borcumuzda art olmu, alacaa yazlmtr.
2.750 495 3.245
Bor senetlerinde art olmutur.
8.850 8.850
Borcumuzu dediimiz iin satclarda azal olmutur.
100.000 100.000
375 375
Bor senetleri iin reeskont hesaplanr ve kayd yaplr.
BLG: Reeskont hesaplamas SKONTO forml kullanlr. Bu forml ise; A*n*t Reeskont faiz tutar=-----------------36000+(n*t) a= Senedin Nominal deeri n= Kalan vade (Gn) t= Reeskont faiz ornan (yllk)
T.C merkez bankasnca tarafndan uygulanan oranlar uygulanr. 2007 yl iin bu oran % 25 tir. (28.12.2007 tarih ve 26740 Sayl Resmi Gazete)
100
5.1.3. Dier Borlar

letmenin ticari ilemleri dnda ortaya kan senetli veya senetsiz borlar bu hesap grubunda yer alr. Grupta yer alan hesaplar unlardr: 33. DER BORLAR 331 Ortaklara Borlar Hesab 332 tiraklere Borlar Hesab 333 Bal Ortaklklara Borlar Hesab 335 Personele Borlar Hesab 336 Dier eitli Borlar Hesab 337 Dier Bor Senetleri Reeskontu Hesab (-) Bu grupta yer alan hesaplarn ileyii yledir:
ARTI AZALI
ALACAK BOR
rnek: 1. 06.12.2008 tarihinde iletme ortaklarndan Selma BULUT vadesi gelen 3.700 YTL tutarnda bor senedini kendi paras ile demitir. 2. 22.12.2008 tarihinde iletmenin itiraki olan ZLEM A.. iletmemize 8.000 YTL bor vermitir. 3. 25.12.2008 tarihinde iletme orta Selma BULUTa olan 3.700 YTL borcumuzu pein dyoruz. 4. 30.12.2008 tarihinde ihtiya nedeni ile CAN Ticaretten 2.500 YTL bor para alyoruz. 1 06.12.2008 321 BOR SEN. HES. 331 ORT. BOR. H. Selma BULUT Ortan bor senedi demesi 22.12.2008 100 KASA HESABI 332 T. BOR H. zlem A.. tirakten bor alnmas 25.12.2008 331 ORT. BOR. H. Selma BULUT 100 KASA HESABI Ortaa bor demesi
3.700 3.700
8.000 8.000
3.700 3.700
101
30.12.2008 100 KASA HESABI 336 D. E. BOR Can Ticaret Bor alnmas
2.500 2.500
5.1.4. Alnan Avanslar

eitli nedenler ile nc kiilerden alnan ksa vadeli avanslarn izlendii hisap grubudur. Bu grupta u hesaplar yer alr. 340 Alnan Sipari Avanslar Hesab 349 Alnan Dier Avanslar Hesab
Bu grupta yer alan hesaplar da dier ksa vadeli hesaplar gibi ilemektedir.Avans alndnda hesabn alacak tarafna, sat ilemi tamamlandnda ise bor tarafna yazlr. rnek: 1. letme 18.08.2008 tarihinde bir mterinden mal sat iin 3.000 YTL avans pein almtr. 2. 20.08.2008 tarihinde 06 nolu fatura ile %18 KDV hari 10.000 YTL tutarnda mal sat gereklemi ve avans dldkten sonra geri kalan tutar ekle tahsil edilmitir. 1 18.08.2008 100 KASA HESABI 340 AL. SP AV. H. Mal sat iin avans alnmas
3.000 3.000
20.08.2008 101 ALINAN EKLER HES. 340 AL.SP.AVANS.HES. 600 YURT SAT.H. 391 HES KDV. HES. 06 nolu fatura ile mal sat
8.800 3.000 10.000 1.800
5.1.5. Yllara Yaygn naat Ve Onarm Hak Edileri

naat ii yapan iletmelerin stlendii ilerden, tamamladklar i karl aldklar hak ediler bu hesap grubunda izlenir. Bu grupta u aralktaki hesaplar yer alr: 350-358 Yllara Yaygn naat ve Onarm Hak Edi Bedelleri Hesab
102
Hesabn ileyii dier ksa vadeli yabanc kaynak hesaplar ile ayndr. Hak edi alndnda hesabn alacana, iin geici kabul yapldnda hesabn borcuna kayt yaplr.
Resim 3.2. naat rnek: 1. letme 10.02.2008 tarihinde stlendii bir inaat ii iin 1.000.000 YTL tutarnda birinci hak edii pein alyor. 2. letme 10.03.2008 tarihinde ikinci hak edi olarak 1.500.000 YTLyi pein alyor. 3. 10.04.2008 tarihinde tamamlanan inaatn geici kabul yaplyor. 1 10.02.2008 100 KASA HESABI 350 YIL.YAY.N.HAK Birinci hak ediin al
1.000.000 1.000.000
10.03.2008 100 KASA HESABI 350 YIL.YAY.N.HAK kinci hak ediin al
1.500.000 1.500.000
10.04.2008 350 YIL.YAY.N.HAK 600 YURT SAT.H. Geici kabuln yaplmas
2.500.000 2.500.000
103
5.1.6. denecek Vergi Ve Dier Ykmllkler

letmenin mkellef veya vergi sorumlusu sfat ile deyecei vergi, resim, har, sigorta primi, sendika aidat vb. borlarn izlendii hesaplar bu grupta yer alr. Grupta u hesaplar yer alr: 36. DENECEK VERG VE DER YKLLKLER 360 denecek Vergi ve Fonlar Hesab 361 denecek Sosyal Gvenlik Kesintileri Hesab 368 Vadesi Gemi, Ertelenmi veya Taksitlendirilmi Vergi ve Dier Ykmllkler Hesab 369 denecek Dier Ykmllkler Hesab Bu grupta yer alan hesaplarn ileyi kural yledir:
ARTI AZALI
ALACAK BOR
rnek: 1. 01.12.2008 tarihinde 3.000 YTL iyeri kiras %20 gelir vergisi kesintisi yaplarak pein denmitir. 2. 14.12.2008 tarihinde iyerinde alan ii Mehmet BULUTun cret tahakkuku yaplmtr. inin brt creti 1.000 YTLdir. (inin ei almyor ve 3 ocuu vardr) 3. 15.12.2008 tarihinde tahakkuku yaplan cret iiye denmitir. 4. 25.12.2008 tarihinde asgari geim indirimi tutar ilgili hesaba aktarlmtr. 5. 26.12.2008 tarihinde crete ait gelir ve damga vergisi muhtasar beyanname ile vergi dairesine denmitir. 6. 30.12.2008 tarihinde crete ait ii ve iveren primleri aylk sigorta primleri bildirgesi ile sosyal gvenlik ube mdrlne denmitir. 7. 31.12.2008 tarihinde yaplan envanter ilemi srasnda 360 denecek vergi ve fonlar hesabnda zamannda denmemi 600 YTL deerinde gelir vergisi tespit edilmitir. 8. 02.01.2008 tarihinde zamannda denmeyen gelir vergisi 50 YTL gecikme faizi ile birlikte pein denmitir. 1 10.04.2008 770 GENEL YNETM GD. HES. 100 KASA HESABI 360 D.VERG FON Kira demesi
3.000 2.400 600
104
14.12.2008 770 GENEL YNETM GD. HES. Brt cret 1.000 SSK veren 200 sizlik veren 20 136 DER ETL ALAC. HES. Asgari Geim ndirimi 120 335 PERS. BOR.HES. 360.D.VER.FON HES. Gelir Vergisi 127.50 Damga Vergisi 6.00 361 D.SOS.GV.K.H. SSK i 140 SSK v. 200 s. i 10 s. v. 20 cret tahakkuk kayd
1.220
120 836.50 133.50
370
Asgari Geim ndirimi: Asgari geim indirimi, bireyin veya ailenin asgari geim dzeyini salayacak blmnn toplam gelirden dlerek vergi d braklmasdr. Asgari geim indirimi, bir kimsenin vergi deme gcnn ancak, o kimsenin fizyolojik varln srdrebilecek gerekli vastalar salandktan sonra sz konusu olabilecei noktasndan hareket ederek vergilendirmede sosyal adaleti salama amacna ynelik olarak ortaya kmtr. Asgari geim indirim oranlar ; alann kendisi iin %50, almayan veya herhangi bir geliri olmayan ei iin %10, lk iki ocuk iin % 7, 5 , Sonraki her ocuk iin % 5 olarak uygulanacaktr. cret Hesaplamas: Brt cret SSK i Primi sizlik Sig. i Primi Gelir Vergisi Matrah Gelir Vergisi Damga Vergisi Asgari Geim nd.
: 1.000 YTL : 1.000 x %14 = 140 YTL : 1.000 x %1 = 10 YTL : 1.000 (140+10) = 850 YTL : 850 x %15 = 127.50 YTL : 1.000 x %06 = 6 YTL : 1.000 x %50 = 500 YTL (Kendisi) : 1.000 x %10 = 100 YTL (Ei) : 1.000 x %15 = 150 YTL (ki ocuk) : 1.000 x %5 = 50 YTL (Bir ocuk)
105
AG Matrah AG
: 800 YTL : 800 x %15 = 120 YTL
denecek Gelir Vergisi : 127.50 120 = 7.50 YTL Kesintiler Toplam : Gelir Vergisi + Damga Vergisi + SSK i Primi + sizlik i : 7.50 + 6 + 140 + 10 : 163.50 YTL : 1.000 163.50 : 836.50 YTL
Net cret veren Kesintileri: SSK veren Primi sizlik Sig. v. Primi 3
: 1.000 x %20 = 200 YTL : 1.000 x %2 = 20 YTL
15.12.2008 335 PERS. BORLAR HES. 100 KASA HESABI Personele cret demesi
836.50 836.50
25.12.2008 360 DENECEK VERG FON HS. Gelir vergisi 136 D. E. AL. HS. Asgari Geim ndirimi Asgari geim indirimi aktarma kayd 26.12.2008 360 D. VERG VE FON HES. Gelir Vergisi 7.50 Damga Vergisi 6.00 100 KASA HESABI Vergi kesintilerinin denmesi
120 120
13.50
13.50
30.12.2008 361 D.SOS.GV.K.H. SSK i 140 SSK v. 200 s. i 10 s. v. 20 100 KASA HESABI Sigorta primlerinin denmesi
370
370
106
31.12.2008 360 D. VERG VE FON HES. Gelir Vergisi 368 VAD.GE. ERT. TAK. VER. YK.H. Vadesinde denmeyen vergi borcu 02.01.2007 368VAD.GE. ERT. TAK. VER. YK.H. Damga Vergisi 689 OL.DII GD.ZAR.HES. 100 KASA HESABI Vergi borcunun cezal denmesi
600 600
600
50 650
5.1.7. Bor Ve Gider Karlklar

Bilano tarihi itibaryla ortaya kan, ancak tutar ve tahakkuk zaman kesin olarak bilinmeyen ksa vadeli bor ve giderler bu grupta yer alr. Bu grupta yer alan hesaplar unlardr: 37.BOR VE GDER KARILIKLARI 370 Dnem Kr Vergi ve Dier Yasal Ykmllk Karlklar Hesab 371 Dnem Krnn Pein denen Vergi ve Dier Ykmllkleri Hesab (-) 372 Kdem Tazminat Karl Hesab 373 Maliyet Giderleri Karl Hesab 379 Dier Bor ve Gider Karlklar Hesab Bu grupta yer alan hesaplarn ileyi kurallar yledir:
ARTI AZALI
ALACAK BOR
rnek: BULUT Ticaret iletmesinin 31.12.2008 tarihi itibaryla yllk kurum kazanc 10.000.000 YTLdir. Kazan zerinden hesaplanan vergi ve dier ykmllkler aadaki gibidir: Kurumlar Vergisi : 10.000.000 x %25 = 2.500.000 YTL Yl inde Pein denen Kurumlar Vergisi : 1.650.000 YTL
107
31.12.2008 691 DN.KRI VERG YAS.YK 370 DN.K.V.Y.Y.K. Kur. Ver. 2.500.000 Vergi ve yasal ykmllk karlklar 31.12.2008 371 DN.K.PE.D.VER.Y.Y.KA Pe. d. Kur. Ver. 1.650.000 193 PE D VER FON Pein denen vergi ve fonlarn aktarlmas
2.500.000 2.500.000
1.650.000
1.650.000
15.04.2007 370 DN.K.VER.YAS.YK.KAR. Kur. Ver. 2.500.000 371 DN.K.PE.D. VER.Y.YK.KAR Pe. d. K. V. 1.650.000 360 D.VER.FON.HES Kur. Ver 850.000
2.500.000
1.650.000
850.000
Yasal ykmllklerin tahakkuku rnek: 1. 31.12.2008 tarihinde iten ayrlacak personele denmesi iin 20.000 YTL kdem tazminat iin karlk ayrlyor. Bu tutarn 5.000 YTL ksmnn 2007 ylnda denecei tahmin ediliyor. 2. 05.02.2007 tarihinde askerlik nedeni ile iten ayrlan personele 5.000 YTL tazminat %06 damga vergisi kesintisi yaplarak pein deniyor. 1 31.12.2008 770 GENEL YNETM GD. HES. 372 KIDEM TAZ. KAR. 472 KIDEM TAZ. KAR. Kdem tazminat karl ayrlmas
20.000 5.000 15.000
108
05.02.2007 372 KIDEM TAZ. KAR. HES. 100 KASA HESABI 360 D.VERG FON Damga v. 30 Kdem tazminatnn denmesi
5.000 4970 30
5.1.8. Gelecek Aylara Ait Gelirler Ve Gider Tahakkuklar

Bulunan dnemde ortaya kan ancak gelecek aylara ait olan gelirler ile bulunan dneme ait olup gelecek aylarda denecek giderler bu hesap grubunda yer alr. Hesap grubunda bulunan hesaplar unlardr: 38.GELECEK AYLARA AT GELRLER VE GDER TAHAKKUKLARI 380 Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesab 381 Gider Tahakkuklar Hesab rnek: letme sahip olduu bir gayri menkuln 01.09.2008 tarihinde 18.000 YTLye kiraya veriyor. Kira bedeli pein tahsil ediliyor. Bir yllk kira bedeli verilmitir. ncelikle bir aylk kira bedelini hesaplayalm: 18.000 / 12 = 1.500 YTL bir aylk kira bedelidir. 2008 ylna ait ksm 1.500 x 4 = 6.000 YTL ( 9-10-11-12 aylar) 2007 ylna ait ksm 1.500 x 8 = 12.000 YTL ( 1-2-3-4-5-6-7-8 aylar) 1 01.09.2008 100 KASA HESABI 380 GEL.AY.AT GD.H. 2008 yl 480 GEL.YIL.AT GD.H. 2007 yl Pein tahsil edilen kira bedeli 2 31.12.2008 380 GEL.AY.AT GD.H. 2008 yl 649 D.OL.GEL.KR. Aktarma kayd
18.000 6.000 12.000
6.000 6.000
109
31.12.2008 480 GEL.YIL.AT GD.H. 2007 yl 380 GEL.AY.AT GD.H. 2007 yl Aktarma kayd
12.000 12.000
31.12.2007 380 GEL.AY.AT GD.H. 2007 yl 649 D.OL.GEL.KR. Aktarma kayd
12.000 12.000
rnek: letme 01.07.2008 tarihinde mallarn depolamak amac ile iki aylna 5.000 YTLye kiraya veriliyor. Kira, kira dnemi sonunda pein deniyor. 1 01.07.2008 770 GENEL YNETM GD. 381 GDER TAH. HES. Kira giderinin tahakkuk kayd 2 01.09.2008 381 GDER TAH. HES. 100 KASA HESABI Kirann denmesi
5.000 5.000
5.000 5.000
5.1.9. Dier Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklar

Yukarda yer alan yabanc kaynaklar arasnda yer almayan dier ksa vadeli yabanc kaynaklar bu hesap grubunda yer alr. Bu grupta aadaki hesaplar yer alr: 39.DER KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR 391 Hesaplanan KDV Hesab 397 Saym ve Tesellm Fazlalklar Hesab 399 Dier eitli Yabanc Kaynaklar Hesab Hesaplarn ileyii dier ksa vadeli yabanc kaynaklar gibidir:
ARTI AZALI
110
ALACAK BOR
rnek: 1. 06.12.2008 tarihinde yaplan kasa saym sonucu kasada 250 YTL fazlalk tespit edilmitir. 2. 08.12.2008 tarihinde %18 KDV hari 200 YTL tutarnda mal 05 nolu fatura il pein satlmtr. 1 06.12.2008 100 KASA HESABI 397 SAY.TES.FAZ.H. Kasa saym fazlas 2 08.12.2008 100 KASA HESABI 600 YURT SAT. HES. 391 HES. KDV HES. 05 nolu fatura ile mal al
250 250
236 200 36
5.2. Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklar

letmenin bir yldan daha uzun vadeli alm olduu borlar bu blmde yer alr. Uzun vadeli yabanc kaynaklar aadaki ekilde gruplandrlmtr. 4. UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR 40. Mali Borlar 42. Ticari Borlar 43. Dier Borlar 44. Alnan Avanslar 47. Bor ve Gider Karlklar 48. Gelecek Yllara Ait Gelirler ve Gider Tahakkuklar 49. Dier Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklar
5.2.1. Mali Borlar

Bir yldan uzun vadeli alnan krediler ve ihra edilen menkul kymetler bu grupta yer alr. Grupta yer alan hesaplar unlardr: 40. MAL BORLAR 400 Banka Kredileri Hesab 405 karlm Tahviller Hesab 407 karlm Dier Menkul Kymetler Hesab 408 Menkul Kymetler hra Fark Hesab (-) 409 Dier Mali Borlar Hesab
111
Bu grupta yer alan hesaplarn ileyii ksa vadeli yabanc kaynaklardaki ayn ad tayan hesaplar gibidir.
ARTI AZALI
ALACAK BOR
rnek: 1. 05.09.2008 tarihinde bir bankadan iki yl vadeli 150.000 YTL kerdi alnyor. 2. 31.12.2008 tarihinde 2007 ylnda alnan kredinin ana para taksit ve faizinin 25.000 YTL olduu grlyor. 1 05.09.2008 100 KASA HESABI 400 BANKA KRE. HES. Uzun vadeli kredi alnmas 2 31.12.2008 400 BANKA KRE. HES. 303 UZUN VAD. KRE. A. PARA. TAK. FAZ Kredi anapara taksit ve faizinin aktarlmas
150.000 150.000
25.000 25.000
5.2.2. Ticari Borlar

Bilano tarihi itibariyleVadesi bir yldan uzun sreli ticari borlar bu hesap grubunda yer alr. Bu grupta u hesaplar bulunur: 42. TCAR BORLAR 420 Satclar Hesab 421 Bor Senetleri Hesab 422 Bor Senetleri Reeskontu Hesab (-) 426 Alnan Avanslar Hesab 429 Dier Ticari Borlar Hesab Hesaplarn ileyii ksa vadeli yabanc kaynaklar grubundaki ayn ad tayan hesaplar gibidir.
ARTI AZALI
112
ALACAK BOR
5.2.3. Dier Borlar

Ticari olmayan bir yldan daha uzun vadeli borlar bu hesap grubunda yer alr. Bu grupta u hesaplar bulunur: 43. DER BORLAR 431 Ortaklara Borlar Hesab 432 tiraklere Borlar Hesab 433 Bal Ortaklklara Borlar Hesab 436 Dier eitli Borlar Hesab 437 Dier Bor Senetleri Reeskontu Hesab (-) 438 Kamuya Olan Ertelenmi veya Taksitlendirilmi Borlar Hesab Hesaplarn ileyii ksa vadeli yabanc kaynaklar gibidir:
ARTI AZALI
5.2.4. Alnan Avanslar
ALACAK BOR
letmenin eitli nedenler ile nc kiilerden ald uzun vadeli avaslar bu hesap grubunda yer alr. Bu grupta u hesaplar bulunur: 44. ALINAN AVANSLAR 440 Alnan Sipari Avanslar Hesab 449 Alnan Dier Avanslar Hesab Hesaplarn ileyii ksa vadeli yabanc kaynaklar gibidir:
ARTI AZALI
5.2.5. Bor Ve Gider Karlklar
ALACAK BOR
Bilano tarihi itibar ile ortaya kan ancak tutar ve ne zaman tahakkuk edecei bilinmeyen uzun vadeli bor ve gider karlklar bu hesap grubunda izlenir. Bu grupta u hasaplar bulunur: 47. BOR VE GDER KARILIKLARI 472 Kdem Tazminat Karl Hesab 479 Dier or ve Gider Karlklar Hesab Hesaplarn ileyii ksa vadeli yabanc kaynaklar gibidir:
113
ARTI AZALI
ALACAK BOR
5.2.6. Gelecek Yllara Ait Gelirler Ve Gider Tahakkuklar

inde bulunulan dnemde tahsil edilen, ancak gelecek yllara ait olan gelirler ile bulunan dneme ait olup uzun vadede denecek giderler bu hesap grubunda izlenir. Bu grupta u hesaplar bulunur: 48. GELECEK YILLARA AT GELRLER VE GDER TAHAKKUKLARI 480 Gelecek Yllara Ait Gelarler Hesab 481 Gider Tahakkuklar Hesab Hesaplarn ileyii ksa vadeli yabanc kaynaklar gibidir:
ARTI AZALI
5.2.7. Dier Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklar
ALACAK BOR
Yukarda yazlan hesap gruplarna girmeyen dier uzun vadeli yabanc kaynaklar bu hesap grubunda yer alr. Bu grupta u hesaplar yer alr. 49. DIER UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR 492 Gelecek Yllara Ertelenen veya Terkin Edilecek KDV Hesab 493 Tesise Katlma Paylar Hesab 499 Dier eitli Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklar Hesab Hesaplarn ileyii ksa vadeli yabanc kaynaklar gibidir:
ARTI AZALI 5.3. z Kaynaklar
ALACAK BOR
letme sahip yada ortaklarnn sermaye olarak verdikleri deerler ile faaliyetler sonucu salanan ve henaz iletmeden ekilmemi olan krlardan oluan unsurlar bu blmde yer alr. Bu blmde u hesap gruplar yer alr:
114
5.Z KAYNAKLAR 50. denmi Sermaye 52. Sermaye Yedekleri 54. Kr Yedekleri 57 Gemi Yl Krlar 58 Gemi Yl Zararlar 59 Dnem Net Kr (Zarar)
5.3.1. denmi Sermaye

irket ana szlemesinde ortaklarn taahht ettii sermayeden denmeyen sermaye dldnde denmi sermaye bulunur. Bu grupta bulunan hesaplar unlardr: 50. DENM SERMAYE 500 Sermaye Hesab 501 denmemi Sermaye Hesab (-) Hesaplarn ileyii aadaki gibidir:
ARTI AZALI
ALACAK BOR
rnek: 1. 15.12.2008 tarihinde 5.000 YTL nakit, 6.500 YTL banka mevduat ile iletme kuruluyor. 2. 20.12.2008 tarihinde sermaye i hacmine gre fazla bulunduundan 4.000 YTL sermaye azaltm yaplyor. 1 15.12.2008 100 KASA HESABI 102 BANKA HESABI 500 SERMAYE HESABI Al kayd 2 20.12.2008 500 SERMAYE HESABI 100 KASA HESABI Sermaye azaltlmas
Sermayede azal olduu iin bor tarafna yazlmtr.
5.000 6.500 11.500
Sermayede art olduu iin alacak tarafna yazlmtr.
4.000 4.000
115
rnek: 1. Semra BULUT ve Ayfer CAN 25.07.2008 tarihinde 300.0000 YTL sermayeli BULUTCAN Ticaret iletmesini kurmulardr. Ortaklarn sermaye paylar eittir. 2. 28.07.2008 tarihinde Semra BULUT taahhdnn yarsn pein olarak yerine getirmitir. 3. 28.07.2008 tarihinde Ayfer CAN taahhdnn 50.000 YTL ksmn nakit, kalan ksmn tat vererek yerine getirmitir. 1 25.07.2008 501 DENMEM SERMAYE H. Semra BULUT 150.000 Ayfer CAN 150.000 500 SERMAYE HES. S. BULUT 150.000 A. CAN 150.000
300.000
300.000
Sermaye taahht kayd 2 28.07.2008 100 KASA HESABI 501 DENM. SER. H. S. BULUT 75.000 Taahhdn ksmen yerine getirilmesi 3 28.07.2008 100 KASA HESABI 254 TAITLAR HESABI 501 DENM. SER. H. A. CAN 150.000 Taahhdn yerine getirilmesi
BOR 500 SERMAYE H. ALACAK
75.000 75.000
50.000 100.000 150.000
BOR
501 DEN. SER.H. ALACAK
300.000
300,000
75.000 150.000 255.000
300.000
300.000
Byk defter kaytlarna bakld zaman 300.000 YTL sermaye, 75.000 YTL denmemi sermaye grlmektedir. Bu durumda 255.000 YTL denmi sermaye vardr.
116
5.3.2. Sermaye Yedekleri

Sermaye hareketleri dolays ile ortaya kan ve iletmede braklan tutarlarn izlendii hesaplar bu grupta bulunur. Bu grupta u hesaplar yer alr: 52.SERMAYE YEDEKLER 520 Hisse Senetleri hra Primleri Hesab 521 Hisse Senedi ptal Krlar Hesab 522 Maddi Duran Varlk Yeniden Deerleme Artlar Hesab 523 tirakler Yeniden Deerleme Artlar Hesab 524 Maliyet Artlar Fonu Hesab 529 Dier Sermaye Yedekleri Hesab rnek: 1. Bulut Ticaret iletmesi 08.08.2008 tarihinde sermayesini 100.000 YTL artrmaya karar vermi ve borsada oluan fiyatlar zerinden hisse satmtr. 2. 10.08.2008 tarihinde sata araclk eden banka sattan 110.000 YTL tahsil edildiini belirtmitir. 3. letme 15.08.2008 tarihinde 50.000 YTL sermaye taahhdnde bulunan ortan taahhdn yarsn yerine getirmemesi zerine, bu ortan hisse senetlerini iptal ederek 30.000 YTLden satyor. 4. letme 31.12.2008 tarihinde 150.000 YTL yeniden deerleme artn sermayesine ekliyor. 1 08.08.2008 501 DENMEM SERMAYE H. 500 SERMAYE HES. Sermaye artrm
100.000 100.000
10.08.2008 102 BANKALAR HESABI 501 D. SERM.HES. 520 HS.SEN.H.PRM Hisse senedi sat
110.000 100.000 10.000
15.08.2008 100 KASA HESABI 501 D.SERM.HES. 521 HS.SEN.P.KR Hisse senedi iptali
30.000 25.000 5.000
117
31.12.2008 522 MDV YEN.DE. ARTILARI 500 SERMAYE HES. Maddi duran varlk artnn sermayeye eklenmesi
150.000 150.000
5.3.3. Kr Yedekleri
Sermaye irketlerinde krn, gelecekte ortaya kacak riskleri karlamak amac ile datlmayarak irkette braklmas ile ilgili hesaplar bu grupta yer alr.Bu grupta u hesaplar bulunur: 54.KAR YEDEKLER 540 Yasal Yedekler Hesab 541 Stat Yedekleri Hesab 542 Olaanst Yedekler Hesab 548 Dier Kr Yedekleri Hesab 549 zel Fonlar Hesab Bu grupta yer alan hesaplar irketler muhasebesi modlnde ayrntl olarak ilenecektir. rnek: Bulut Ticaret letmesinin 500.000 YTL tutarnda net krnn datm 20.02.2008 tarihinde aadaki gibi hesaplanmtr: l. Tertip Yedek Ake : 20.000 YTL ll. Tertip Yedek Ake : 15.000 YTL Stat Yedei : 50.000 YTL Yatrm Fonu : 100.000 YTL Ol. st yedek Ake : 200.000 YTL Ortaklara Temett : 115.000 YTL 1 20.02.2008 570 GEM YIL KRLARI 540 YASAL YEDEK. 1. Tertip Y.A. 20.000 2. Tertip Y.A. 15.000 541 STAT YEDEK 542 OL.ST YEDE 549 ZEL FONLAR 331 ORT. BORLAR Kr datm
500.000 35.000
50.000 200.000 100.000 115.000
118
5.3.4. Gemi Yl Krlar

z kaynaklarn gemi dnemler krlarndan oluan ve tek hesabn yer ald hesap grubudur: 570 Gemi Yllar Krlar Hesab rnek: 31.12.2007 tarihinde Bulut Ticaret letmesinin dnem net kr 65.000 YTLdir. Dnem kr 02.01.2008 tarihinde iletme sermayesine ekleniyor. 1 01.01.2008 590 DNEM NET KRI HES. 570 GEM YIL KR. 2008 yl krnn ilgili hesaba aktarlmas 2 02.01.2007 570 GEM YIL KR. 500 SERMAYE HES. 2008 yl krnn sermayeye eklenmesi
65.000 65.000
65.000 65.000
5.3.5. Gemi Yl Zararlar

letmenin gemi faaliyet dnemlerinde ortaya kan zararn yer ald hesap grubudur: 580 Gemi Yl Zararlar Hesab
rnek: Bulut ticaret iletmesinin 2008 yl dnem zarar 45.000 YTLdir. 1 01.01.2007 580 GEM YIL ZARAR HES. 591 DNEM NET ZAR. 2008 yl zararnn ilgili hesaba aktarlmas
45.000 45.000
119
5.3.6. Dnem Net Kr (Zarar)

Bulunan hesap dnemine ait kr yada zararn yer ald hesaplar bu grupta yer alr. Bu grupta yer alan hesaplar unlardr: 59.DNEM NET KRI (ZARARI) 590 Dnem Net Kr Hesab 591 Dnem Net Zarar Hesab Bu grupta yer alan hesaplar ayrntl olarak irketler muhasebesi ve gelir tablosu modllerinde incelenecektir.
120

lem Basamaklar Hesap plnn kullannz neriler Bir hesap pln edininiz. Hesap plnnda ksa vadeli yabanc kaynaklar bulunuz. Hesap plnnda uzun vadeli yabanc kaynaklar bulunuz. Hesap plnnda z kaynaklar bulunuz. Hesap plnnda pasif (kaynak) hesaplarnn numaralarn bulmay reniniz. Pasif hesaplarnda art olduu zaman alacak tarafna kayt yaplacana unutmaynz. Pasif hesaplarnda azal olduu zaman bor tarafna kayt yaplacana unutmaynz. (-) karakterli kaynak hesaplarnda ileyiin tam tersi olduunu unutmaynz. Pasif (kaynak) hesaplarnn ileyii ile ilgili olarak bilano modln tekrar edebilirsiniz. Mali borlar ile ilgili rnekler yapnz. Ticari borlar ile ilgili rnekler yapnz. Dier borlar ile ilgili rnekler yapnz. Alnan avanslar ile ilgili rnekler yapnz. denecek vergi ve dier ykmllkler ile ilgili rnekler yapnz. Bor ve gider karlklar ile ilgili rnekler yapnz. Gelecek aylara ait gelirler ve gider tahakkuklar ile ilgili rnekler yapnz. Dier ksa vadeli yabanc kaynaklar ile ilgili rnekler yapnz. Mali borlar ile ilgili rnekler yapnz. Ticari borlar ile ilgili rnekler yapnz.
Hesaplarn ileyi kurallarn tekrar ediniz.
Ksa vadeli kaydediniz. yabanc kaynaklar Uzun vadeli kaydediniz. yabanc kaynaklar
121
z kaynaklar kaydediniz.
Dier borlar ile ilgili rnekler yapnz. Alnan avanslar ile ilgili rnekler yapnz. Bor ve gider karlklar ile ilgili rnekler yapnz. Gelecek yllara ait gelirler ve gider tahakkuklar ile ilgili rnekler yapnz. Dier uzun vadeli yabanc kaynaklar ile ilgili rnekler yapnz. denmi sermaye ie ilgili rnekler yapnz. Gemi yl krlar ve gemi yl zararlar ile ilgili rnekler yapnz. Dier zkaynak hesaplar ile ilgili rnekler yapnz.
122

A. OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI) Aadaki sorularn cevaplarn doru ve yanl olarak deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri 1. letme kurulurken ortaklarn ortaya koyduu deerler 500 Sermaye hesabnda gsterilir. 2. Kaynak (pasif) hesaplar ksa vadeli yabanc kaynaklar ve uzun vadeli yabanc kaynaklar olarak ikiye ayrlr. 3. letme senet karlnda mal ald zaman 320 Satclar hesab kullanlr. 4. letme mal satt zaman alacak tarafnda 391 Hesaplanan KDV hesab kullanlr. 5. Bir yldan uzun vadeli veresiye (kredili) allarda 420 Satclar hesab kullanlr. 6. cret hesaplamasnda SSK ii primi %14, SSK iveren primi %20 olarak hesaplanr. 7. letmenin mkellef veya vergi sorumlusu sfat ile deyecei vergi, resim, har, sigorta primi, sendika aidat vb. borlar denecek vergi ve dier ykmllkler grubundaki hesaplar ile izlenir. 8. Bir ortaa olan ksa vadeli borcumuzu dediimiz zaman 331 Ortaklara borlar hesab alacaklandrlr. 9. cret hesaplamasnda gelir vergisi oran %20dir. 10. Sermaye hareketleri dolays ile ortaya kan ve iletmede braklan tutarlarn izlendii hesaplar kr yedekleri grubundaki hesaplar ile izlenir. Doru Yanl
123
B. UYGULAMALI TEST
Bulut Ticaret iletmesi 01.11.2008 tarihinde aadaki deerler ile kurulmutur. Kasa : 200.000 YTL Demirbalar : 250.000 YTL Ticari Mal : 500.000 YTL Banka Kredileri : 180.000 YTL Satclar : 100.000 YTL Bor Senetleri : 55.000 YTL Sermaye : ? letmenin yapm olduu baz ilemler aada verilmitir (KDV %18 alnacaktr) 1. 03.11.2008 tarihinde 180 nolu fatura ile KDV hari 110.000 YTL tutarnda mal yars pein, yars iki yl vadeli senet karl alnmtr. 2. 06.11.2008 tarihinde T.C. Ziraat Bankasndan alt ay vadeli 50.000 YTL tutarnda kredi alnmtr. 3. 10.11.2008 tarihinde 255 nolu fatura ile KDV hari 150.000 YTL tutarnda mal iki ay vadeli veresiye (kredili) olarak alnmtr. 4. 15.11.2008 tarihinde iletme ortaklarndan Mehmet BULUT bir ay sonra demek zere iletmeye 20.000 YTL bor vermitir. 5. 17.11.2008 tarihinde daha nce kredili (veresiye) alnan bir mal iin satcya 65.000 YTL pein deniyor. 6. 20.11.2008 tarihinde iletmenin sahip olduu bir arazi bir yl iin 120.000 YTLye kiraya veriliyor. Kira pein tahsil ediliyor. Kirann 13.000 YTL ksm 2008 ylna, kalan 2007 ylna aittir. 7. 23.11.2008 tarihinde iletme 50.000 YTL sermaye azaltmna karar veriyor ve tutar iletmeden pein olarak ekiliyor. 8. 28.11.2008 tarihinde iki yl vadeli 30.000 YTL tutarnda tahvil ihra ediliyor ve tamam satlarak tutar banka hesabmza yatrlyor. 9. 29.11.2008 tarihinde kasada 5.000 YTL fazlalk belirleniyor ve nedeni bulununcaya kadar ilgili hesaba aktarlyor. 10. 31.12.2008 tarihinde bor senetleri iin 12.000 YTL reeskont hesaplanyor. 11. 31.12.2008 tarihinde pein tahsil edilen kira bedeli ile ilgili aktarma kaytlar yaplyor. stenenler: 1. Al kaydn dzenleyiniz. 2. letmenin yapm olduu ilemler ile ilgili yevmiye kaytlarn yapnz. DEERLENDRME Yaptnz yevmiye kaytlarn modl sonundaki cevap anahtar ile karlatrnz. Hata yapmsanz renme faaliyetini tekrar gzden geiriniz.
124
125
126
MODL ADI: Defter Tutma UYGULAMA FAALYET: Kaynak (Pasif) Hesaplar
AIKLAMA: Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri EVET ve HAYIR kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz. GZLENECEK DAVRANILAR 1. Hesap pln temin ettiniz mi? 2. Hesaplar hesap plnnda bulabiliyor musunuz? 3. Kaynak hesaplarnn ileyi kurallarn biliyor musunuz? 4. Al kayd dzenleyebiliyor musunuz? 5. KDVyi doru hesaplayabiliyor ve doru yerlerde kullanabiliyor musunuz? 6. Kaynak hesaplarn doru kaydedebiliyor musunuz? 7. Ksa ve uzun vadeli yabanc kaynak ayrmn yapabiliyor musunuz? 8. Yevmiye defterine kurallarna uygun kayt yapabiliyor musunuz? 9. Rakamlar yazarken dikkat ediyor musunuz? 10. z kaynak hesaplarn doru kaydedebiliyor musunuz? EVET HAYIR
DEERLENDRME Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediiniz EVET ler kazandnz becerileri ortaya koyuyor. HAYIR larnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz. Hepsi EVET ise bir sonraki grenim faaliyetine geiniz.
127
RENME FAALYET6 RENME FAALYET6

AMA
Bu renme faaliyeti ile; nazm hesaplar tanyarak tek dzen muhasebe sistemi kurallarna uygun olarak yevmiye defterine kayt yapabileceksiniz.
ARATIRMA
evrenizde bulunan bir bankaya giderek nazm hesaplar kullanp kullanmadklarn ve hangi ama ile kullandklarn sorunuz. evrenizde bulunan bir muhasebe brosuna giderek nazm hesaplar ile ilgili bilgi toplaynz. nternetten serbest muhasebeci ve mali mavirler odasnn sitesi yada dier muhasebe sitelerini ziyaret ederek nazm hesaplarn muhasebe kaytlar ile ilgili bilgi toplaynz.
6. NAZIM HESAPLARIN NCELENMES

Nazm hesaplar sadece bilgi verme grevini yerine getiren, kalanlar bilanoda yer alan, varlk ve kaynak hesaplarndan farkl bir ileyie sahip olan hesaplardr. Tek dzen hesap plnnda 900 numaral hesaplar nazm hesaplardr. Bu hesaplarn kullanmnda muhasebe kurallarna uyulmas art ile serbestlik vardr.
6.1. Nazm Hesaplar

Nazm hesaplar iletmenin sahibi olmad ancak izlenmesine ihtiya duyulan deerlerin kaydedildii hesaplardr. letmenin varlk ve kaynaklarnda deiime neden olmayan ilemler nazm hesaplarda izlenir. Ancak bu ilemler gelecekte iletme deerlerinde bir deiime neden olabilir. rnein iletmenin bir bor iin baka bir kii veya iletmeye kefil olmas o an iin varlk ve kaynaklarda bir deiime neden olmaz. Ancak kefil olunan kii veya kurum borcunu demez ise bor iletme tarafndan denir. Bu durumda iletmenin varlklarnda azalma meydana gelir. Nazm hesap kullanacak iletmeler ihtiyalarna ve iletme yapsna uygun olarak nazm hesap grubu olutururlar.Nazm hesaplar ile ilgili olarak nerilen hesap gruplar ve hesap isimleri unlardr: 9. NAZIM HESAPLAR 90. TEMNAT MEKTUPLARI 900. Teminat Mektuplarndan Alacaklar Hesab 901. Teminat Mektuplarndan Borlar Hesab 91. CROLAR, KEFALETLER VE GARANTLER
128
92. TEMNAT VE EMANET VERLEN KIYMETLER 920. Kymetlerimizi Teminat Alanlar Hesab 921. Teminattaki Kymetlerimiz Hesab 922. Kymetlerimizi Emanet Alanlar Hesab 923. Emanetteki Kymetlerimiz Hesab 93. TEMNAT VE EMANET ALINAN KIYMETLER 930. Teminat Alnan Kymetler Hesab 931. Teminata Kymet Verenler Hesab 932. Emanet Alnan Kymetlerimiz Hesab 933. Emanet Kymet Verenler Hesab 94. YATIRIM NDRM VE FNANSMAN FONU 95. KANUNEN KABUL EDLMEYEN GDERLER VE VERGYE TAB OLMAYAN KARLR 950. Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler Hesab 951. Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler Alacakl Hesab 952. Vergiye Tabi Olmayan Gelirler Hesab 953. Vergiye Tabi Olmayan Gelirler Alacakl Hesab 96. MENKUL KIYMETLER CZDANLARI 97. IKARILMI MENKUL KIYMETLER HESABI 98. YABANCI PARALI LEMLER 99. DER SAYISAL BLGLER
6.2. Nazm Hesaplarn leyii

Nazm hesaplar ile kayt yaplrken bir nazm hesap borlandrlrken mutlaka dier nazm hesap alacaklandrlr. Nazm hesaplar baka bir varlk veya kaynak hesab ile kesinlikle kullanlmaz. Nazm hesaplar kolay anlalmas asndan genellikle iki ana hesap grubu olarak incelenir.
BORLU NAZIM HESAPLAR 1. Teminat Mektuplar 2. Temin Alnan Kymetler 3. Kefaletten Alacaklar 4. 5. 6. 7. Kymetlerimizi Teminat Alanlar Kymetlerimizi Emanet Alanlar Teminat Alnan Kymetler Emanet Alnan Kymetler
ALACAKLI NAZIM HESAPLAR Teminat Mektubu Verenler Kefaletten Borlular Teminattaki Kymetlerimiz Emanetteki Kymetlerimiz Teminata Kymet Verenler Emanete Kymet Verenler
129
rnek: 1. letme 11.08.2008 tarihinde bir ihale am ve ihaleyi kazanan Gl Ticaret iletmesinden 25.000 YTL tutarnda banka teminat mektubu almtr. 2. 20.12.2008 tarihinde Gl Ticaret iletmesi ihale konusu ii tamamlam ve banka teminat mektubu iletmeye iade edilmitir. 1 11.08.2008 900 BORLU NAZIM HESAPLAR 900.01 Teminat Mektuplar 901 AL. NAZIM HES. 901.01 Tem. Mek. Ver. Teminat mektubu almak 11.08.2008 901 AL. NAZIM HES. 901.01 Tem. Mek. Ver. 900 BORLU NAZ.HES. 900.01 Teminat Mek. Teminat mektubunun iade edilmesi
25.000 25.000
25.000 25.000
rnek:
1. letme 15.08.2008 tarihinde bir bankadan 100.000 YTL tutarnda kredi alm ve karlnda iletmeyi ipotek ettirmitir. 2. 15.02.2007 tarihinde bankaya olan kredi borcu denmi ve ipotek kaldrlmtr. 1 15.08.2008 920 BORLU NAZIM HESAPLAR 920.01 Kym. Teminat Alanlar 921 AL. NAZIM HES. 921.01 Tem. Kymetlerimiz letmenin ipotek edilmesi 15.02.2008 921 AL. NAZIM HES. 921.01 Tem. Kymetlerimiz 920 BORLU NAZ.HES. 920.01 Kym. Tem. Alan. potein kaldrlmas
100.000 100.000
100.000 100.000
Nazm hesaplar varlk ve kaynak hesab olmad iin bilano toplamna eklenmez ve toplamdan sonra aadaki gibi gsterilir.
130
AKTF
BLANO
PASF
AKTF TOPLAMI XXX BORLU NAZIM HESAPLAR XX GENEL TOPLAM XXX
PASF TOPLAMI XXX ALACAKLI NAZIM HESAPLAR XX GENEL TOPLAM XXX
131

lem Basamaklar Nazm hesaplar varlk ve kaynak hesaplarndan ayrnz. neriler Nazm hesaplarn 900 ile balayan hesaplar olduunu unutmaynz. Nazm hesaplarn varlk yada kaynak hesab olmadn unutmaynz. Nazm hesaplar iletmelerin ihtiyalarna gre oluturabildiklerini unutmaynz. Bir nazm hesap ile her zaman bir nazm hesab karlatrnz. Teminat mektuplar ile ilgili rnekler yapnz. Ciro, kefalet ve garanti ile ilgili rnekler yapnz. Teminat ve emanet verilen kymeter ile ilgili rnekler yapnz. Nazm hesaplarn toplamlarnn varlk ve kaynak toplamlarna eklenmediini unutmaynz. Varlk ve kaynak toplamlarnn altna ayrca yazldn unutmaynz. Borlu ve alacakl nazm hesap toplamlarnn eit olmas gerektiini unutmaynz.
Nazm hesaplar kaydediniz.
Nazm hesaplar bilanoda gsteriniz.
132

Aadaki sorularn cevaplarn doru ve yanl olarak deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri 1. 900 ile balayan hesaplar nazm hesaplardr. 2. Nazm hesaplar bir kaynak hesabdr. 3. Bir nazm hesap bir varlk hesab ile karlatrlabilir. 4. Nazim hesaplar bilanoda varlk ve kaynak toplamlar altnda ayr gsterilir. 5. Nazm hesaplar varlk yada kaynak hesab deildir. 6. Nazm hesaplar iletme ihtiyalarna gre muhasebe kurallarna uygun belirlenir. 7. Nazm hesap deerleri ileride varlk ve kaynaklar etkileyebilir. 8. Bir nazm hesap her zaman baka bir nazm hesap ile kullanlr. Doru Yanl
133
B. UYGULAMALI TEST
BULUT Ticaret iletmesinin yapm olduu baz ilemler aada verilmitir. Nazm hesaplar kullanarak yevmiye kaytlarn yapnz. 1. letme 01.12.2008 tarihinde bir bankadan 35.000 YTL tutarnda teminat almak iin kendine ait bir arsay ipotek ettirmitir. 2. letme 15.12.2008 tarihinde bir ihale am ve CAN Ticaret iletmesinden 18.000 YTL tutarnda banka teminat mektubu almtr. 3. letme 01.07.2007 tarihinde bankaya olan kredi borcunu demi ve ipotek kaldrlmtr. 4. letme 15.12.2007 tarihinde grevini yerine getirerek ii tamamlayan CAN ticaret iletmesine banka teminat mektubunu iade etmitir.
DEERLENDRME Yaptnz yevmiye kaytlarn modl sonundaki cevap anahtar ile karlatrnz. Hata yapmsanz renme faaliyetini tekrar gzden geiriniz.
134
MODL ADI: Defter Tutma UYGULAMA FAALYET: Nazm
Hesaplar
AIKLAMA: Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri EVET ve HAYIR kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz. GZLENECEK DAVRANILAR 1. Nazm hesaplar varlk ve kaynak hesaplarndan ayrt edebiliyor musunuz? 2. Nazm hesaplarn ileride varlk ve kaynaklarda deiiklik yapabileceini biliyor musunuz? 3. Nazm hesaplarn 900 ile balayan hesap grubu olduunu biliyor musunuz? 4. Nazm hesaplar iletmelerin ihtiyalarna gre belirleyebildiklerini biliyor musunuz? 5. Nazm hesaplar doru olarak kaydedebiliyor musunuz? 6. Yevmiye defterine kurallarna uygun kayt yapabiliyor musunuz? 7. Bor ve alacak tutarlarnn eit olmasna dikkat ediyor musunuz? EVET HAYIR
DEERLENDRME
Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediiniz EVET ler kazandnz becerileri ortaya koyuyor. HAYIR larnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz. Hepsi EVET ise bir sonraki grenim faaliyetine geiniz.
135
MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Aadaki sorularn cevaplarn doru ve yanl olarak deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri 1. letmelerde muhasebe fii kullanmak zorunlu deildir. 2. Varlk iletmenin sahip olduu deerleri, kaynak ise bu deerlerin elde edilmesi iin katlanlan borlar ve sermayeyi ifade eder. 3. Varlklar dnen ve duran varlklar olarak ikiye ayrlr. 4. Nazm hesaplar varlk hesaplardr. 5. 300, 400 ve 500 ile balayan hesaplar kaynak hesaplardr. 6. Varlk toplamndan kaynak toplam karld zaman iletme sermayesi bulunur. 7. Yevmiye defterinde toplamlar birbirine eit olmayabilir. 8. Yevmiye defteri muhasebe fonksiyonlarndan zetleme fonksiyonunu yerine getirir. 9. Yevmiye defterini iletme hesab esasna gre defter tutan ikinci snf tacirler tutar. 10. Muhasebe kaytlar yaparken hesap plnndan faydalanmamz gerekir. Doru Yanl
136
B. UYGULAMALI TEST
(YETERLK LME) Modl ile kazandnz yeterlii aadaki kriterlere gre deerlendiriniz.
mmmm
Deerlendirme ltleri Al kayd ile ilgili olarak; A) Al bilanosu dzenlemeyi rendiniz mi? B) Al kayd dzenlemeyi rendiniz mi? C) Muhasebe filerini tandnz m? Byk defter ile ilgili olarak; A) Byk defter kaytlarn yapmay rendiniz mi? Mizan ile ilgili olarak; A) Mizan yaparken byk defter kaytlarndan faydalanyor musunuz? B) Mizan dzenleyebiliyor musunuz? Varlk hesaplar ile ilgili olarak; A) Varlk hesaplarn ayrt edebiliyor musunuz? B) Varlk hesaplarn doru kaydedebiliyor musunuz? C) Hesap plnndan faydalanabiliyor musunuz? Kaynak hesaplar ile ilgili olarak; A) Kaynak hesaplarn ayrt edebiliyor musunuz? B) Varlk hesaplarn doru kaydedebiliyor musunuz? C) Hesap plnndan faydalanabiliyor musunuz? Nazm hesaplar ile ilgili olarak; A) Nazm hesaplar ayrt edebiliyor musunuz? B) Nazm hesaplar doru kaydedebiliyor musunuz? Evet Hayr
DEERLENDRME Yaptnz deerlendirme sonucunda eksikleriniz varsa renme faaliyetlerini tekrarlaynz, rnekleri tekrar znz ve rneklere uygun monografiler gelitirerek znz. Modl tamamladnz, tebrik ederiz. retmeniniz size eitli lme aralar uygulayacaktr. retmeninizle iletiime geiniz.
137
CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET-1 CEVAP ANAHTARI
123456789101 06.12.2008 100 KASA HESABI 102 BANKA HESABI 120 ALICILAR HESABI 153 TCAR MAL HESABI 255 DEMRBALAR HESABI 320 SATICI HES. 321 BOR SEN. H. 500 SERMAYE H. Al Kayd
D D Y Y Y D D D D D
1.500 700 1.000 3.000 2.500 500 1.600 6.600
RENME FAALYET 2 CEVAP ANAHTARI (OKTAN SEMEL) TEST-1
12345-
C B A C D
138
DORU YANLI TEST 1- DORU 2- DORU 3- YANLI 4- DORU 5- DORU 6- DORU 7-DORU 8-DORU 9-DORU 10-YANLI
(OKTAN SEMEL) TEST-2 1- A 2- C 3- A 4- C 5- D
RENME FAALYET 3 CEVAP ANAHTARI OBJEKTF TEST CEVAPLARI
12345678910-
D Y D D D Y D D Y D
139
UYGULAMALI TEST CEVAP ANAHTARI
RENME FAALYET 4 CEVAP ANAHTARI
12345678910-
D Y Y D D D D D D Y
140
01.12.2008 100 KASA HESABI 102 BANKA HESABI 120 ALICILAR HESABI 153 TCAR MAL HESABI 320 SATICI HES. 321 BOR SEN. H. 500 SERMAYE H. Al kayd
100.000 50.000 150.000 30.000 20.000 40.000 270.000
03.12.2008 100 KASA HESABI 101 ALINAN EKLER HESABI 600 YURT SAT. 391 HES. KDV.H. 01 nolu fatura ile mal sat
5.000 18.600 20.000 3.600
06.12.2008 253 TES. MAK. CH. HES. 191 ND. KDV HESABI 103 VER EK HES. 365 nolu fatura ile makine al
500 90 590
10.12.2008 110 HSSE SEN. HES. 653 KOM GDERLER HES. 100 KASA HES. Hisse senedi al
30.000 200 30.200
141
15.12.2008 100 KASA HESABI 120 ALICILAR HES. Alcnn bor demesi
5.000 5.000
17.12.2008 135 PERSONELDEN ALAC. H. 100 KASA HESABI Personele bor verilmesi
1.000 1.000
20.12.2008 100 KASA HESABI 110 HSSE SEN.HES 645 MENKUL KYM. SAT. KRL. Hisse senedi sat
24.000 20.000 4.000
23.12.2008 153 TCAR MAL HESABI 191 ND. KDV. HESABI 100 KASA HESABI 458 nolu fatura ile mal al
7.000 1.260 8.260
28.12.2008 240 BALI ORT. HESABI 100 KASA HESABI Hisse senedi al
8.000 8.000
142
10
29.12.2008 103 VER. EK.D.EM. HESABI 102 BANKA HESABI ek demesi
590 590
11
30.12.2008 108 D. HAZ. DE. HESABI 121 ALAC. SENET. HES. 220 ALICILAR HESABI 600 YURT SAT H. 391 HES. KDV. HES. 02 nolu fatura ile mal sat
1.000 2.000 2.900 5.000 900
12
31.12.2008 770 GENEL YNETM GD. HES. 257 BR. AMORT. H. Amortisman ayrlmas
100 100
13
31.12.2008 391 HESAPLANAN KDV HES. 191 ND. KDV. HES. 360 D. VERG FON KDV mahsup kayd
4.500 1.350 3.150
143
RENME FAALYET -5 CEVAP ANAHTARI 123456789101 01.11.2008 100 KASA HESABI 153 TCAR MAL HESABI 255 DEMRBALAR HES. 300 BANKA KRE. H 320 SATICI HES. 321 BOR SEN. H. 500 SERMAYE H. Al kayd
D Y Y D D D D Y Y Y
200.000 500.000 250.000 180.000 100.000 55.000 615.000
03.11.2008 153 TCAR MAL HES. 191 ND. KDV. HES. 100 KASA HESABI 421 BOR SEN. H. 180 nolu fatura ile mal al
110.000 19.800 64.900 64.900
06.11.2008 100 KASA HESABI 300 BANKA KRE. H. T.C. Ziraat Bank. Kredi al
50.000 50.000
144
10.11.2008 153 TCAR MAL HES. 191 HES. KDV HES. 320 SATICILAR HES. 255 nolu fatura ile veresiye mal al
150.000 27.000 177.000
15.11.2008 100 KASA HESABI 331 ORT. BOR. H. Mehmet BULUT M. BULUTtan bor al
20.000 20.000
17.11.2008 320 SATICILAR HESABI 100 KASA HESABI Satcya yaplan deme
65.000 65.000
20.11.2008 100 KASA HESABI 380 GEL.AY.AT.GEL 2008 yl 480 GEL.YIL.AT.GEL 2007 yl Kira tahsili
120.000 13.000 107.000
23.11.2008 500 SERMAYE HESABI 100 KASA HESABI Sermaye azaltm
50.000 50.000
145
28.11.2008 102 BANKA HESABI 405 IK. TAH. HES. Tahvil ihra edilmesi
30.000 30.000
10
29.11.2008 100 KASA HESABI 397 SAY.TES.FAZ.H. Kasa fazlas tespiti
5.000 5.000
11
31.11.2008 322 BOR SEN. REES. HES. 647 REES.FAZ.GEL. Bor senetleri reeskontu
12.000 12.000
12
31.11.2008 380 GEL.AY.AT.GEL 2008 yl 649 D.OL.GEL.KR Aktarma kayd
13.000 13.000
13
31.11.2008 480 GEL.YIL.AT.GEL 2007 yl 380 GEL.AY.AT.GEL 2008 yl Aktarma kayd
107.000 107.000
146
RENME FAALYET 6 CEVAP ANAHTARI

1 01.12.2008 920 BORLU NAZIM HESAPLAR 920.01 Kym. Teminat Alanlar 921 AL. NAZIM HES. 921.01 Tem. Kymetlerimiz letmenin ipotek edilmesi 15.12.2008 900 BORLU NAZIM HESAPLAR 900.01 Teminat Mektuplar 901 AL. NAZIM HES. 901.01 Tem. Mek. Ver. Teminat mektubu almak 01.07.2007 921 AL. NAZIM HES. 921.01 Tem. Kymetlerimiz 920 BORLU NAZ.HES. 920.01 Kym. Tem. Alan. potein kaldrlmas 15.12.2007 901 AL. NAZIM HES. 901.01 Tem. Mek. Ver. 900 BORLU NAZ.HES. 900.01 Teminat Mek. Teminat mektubunun iade edilmesi
35.000 35.000
18.000 18.000
35.000 35.000
18.000 18.000
147
MODL DEERLENDRME CEVAP ANAHTARI 12345678910D D D Y D D Y Y Y D
TEK DZEN HESAP PLANI Trkiye genelinde yrrle giri: 26/12/1992 uygulamaya gei: 1/1/1994
1 DNEN VARLIKLAR
10 HAZIR DEERLER 100 KASA 101 ALINAN EKLER 102 BANKALAR 103 VERLEN EKLER VE DEME EMRLER (-) 108 DRE HAZIR DEERLER 11 MENKUL KIYMETLER 110 HSSE SENETLER 111 ZEL KESM TAHVL, SENET VE BONOLARI 112 KAMU KESM TAHVL, SENET VE BONOLARI 118 DER MENKUL KIYMETLER 119 MENKUL KIYMET DEER DKL KARILII (-) 12 TCAR ALACAKLAR 120 ALICILAR 121 ALACAK SENETLER 122 ALACAK SENETLER REESKONTU (-) 126 VERLEN DEPOZTO VE TEMNATLAR 127 DER TCAR ALACAKLAR 128 PHEL ALACAKLAR 129 PHEL TCAR ALACAKLAR KARILII (-) 13 DER ALACAKLAR 131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 132 TRAKLERDEN ALACAKLAR 133 BALI ORTAKLARDAN ALACAKLAR 134 PERSONELDEN ALACAKLAR 136 DER ETL ALACAKLAR 137 DER ALACAK SENETLER REESKONTU (-) 138 PHEL DER ALACAKLAR 139 PHEL DER ALACAKLAR KARILI (-) 15 STOKLAR 150 LK MADDE VE MALZEME 151 YARI MAMLLER - RETM 152 MAMLLER
148
153 TCAR MALLAR 157 DER STOKLAR 158 STOK DEER DKL KARILII (-) 159 VERLEN SPAR AVANSLARI 17 YILLARA YAYGIN NAAT VE ONARIM MALYETLER 170 178 YILLARA YAYGIN NAAT VE ONARIM MALYETLER 179 TAERONLARA VERLEN AVANSLAR 18 GELECEK AYLARA AT GDERLER VE GELR TAHAKKUKLARI 180 GELECEK AYLARA AT GDERLER 181 GELR TAHAKKUKLARI 182 ERTELENM GDERLER 19 DER DNEN VARLIKLAR 190 DEVREDEN KATMA DEER VERGS 191 NDRLECEK KATMA DEER VERGS 192 DER KATMA DEER VERGS 193 PEN DENEN VERGLER VE FONLAR 195 AVANSLARI 196 PERSONEL AVANSLARI 197 SAYIM VE TESELLM NOKSANLARI 198 DER ETL DNEN VARLIKLAR 199 DER DNEN VARLIKLARI KARILII (-)
22 ALICILAR 220 ALICILAR 221 ALACAK SENETLER 222 ALACAK SENETLER REESKONTU (-) 226 VERLEN DEPOZTO VE TEMNATLAR 229 PHEL TCAR ALACAKLAR KARILI (-) 23 DER ALACAKLAR 231 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 232 TRAKLERDEN ALACAKLAR 233 BALI ORTAKLARDAN ALACAKLAR 234 PERSONELDEN ALACAKLAR 236 DER ETL ALACAKLAR 237 DER ALACAK SENETLER REESKONTU (-) 239 PHEL DER ALACAKLAR KARILI (-) 24 MAL DURAN VARLIKLAR 240 BALI MENKUL KIYMETLER 241 BALI MENKUL KIYMETLER DEER DKLG KARLII (-) 242 TRAKLER 243 TRAKLERE SERMAYE TAAHHTLER (-) 244 TRAKLER SERMAYE PAYLARI DEER DK KARL (-) 245 BALI ORTAKLIKLAR 246 BALI ORTAKLIKLARA SERMAYE TAAHHTLER (-) 247 BALI ORTAKL SERM PAYL DER DKL KARILI (-) 248 DER MAL DURAN VARLIKLAR 249 DER MAL DURAN VARLIKLAR KARILII (-) 25 MADD DURAN VARLIKLAR 250 ARAZ VE ARSALAR 251 YER ALTI VE YER ST DZENLER 252 BNALAR 253 TESS, MAKNE VE CHAZLAR 254 TAITLAR 255 DEMRBALAR 256 DER MADD DURAN VARLIKLAR 257 BRKM AMORTSMANLAR (-) 258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR 259 VERLEN AVANSLAR 26 MADD OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 260 HAKLAR 261 EREFYE 262 KURULU VE RGTLENME GDERLER
DURAN VARLIKLAR
149
263 ARATIRMA VE GELTRME GDERLER 264 ZEL MALYETLER 267 DER MADD OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 268 BRKM AMORTSMANLAR (-) 269 VERLEN AVANSLAR 27 ZEL TKENMEYE TAB VARLIKLAR 271 ARAMA GDERLER 272 HAZIRLIK VE GELTRME GDERLER 277 DER ZEL TKENMEYE TAB VARLIKLAR 278 BRKM TKENME PAYLARI (-) 279 VERLEN AVANSLAR 28 GELECEK YILLARA AT GDERLER VE GELR TAHAKKUKLARI 280 GELECEK YILLARA AT GDERLER VE GELR TAHAKKUKL 281 GELR TAHAKKUKLARI 29 DER DURAN VARLIKLAR 291 GELECEK YILLARDA NDRLECEK KDV 292 DER KDV 293 GELECEK YILLAR HTYACI STOKLAR 294 ELDEN IKARILACAK STOKLR VE MADD DURAN VARLKLR 295 PEN DENEN VERGLER VE FONLAR 297 DER ETL DURAN VARLIKLAR 298 STOK DEER DKL KARILII (-) 299 BRKM AMORTSMANLAR (-)
30 MAL BORLAR 300 BANKA KREDLER 303 UZUN VADEL KREDLERN ANA PARA TAKSTL VE FAZL 304 TAHVL ANA PARA BOR TAKST VE FAZLER 305 IKARILMI BONOLAR VE SENETLER 306 IKARILMI DER MENKUL KIYMETLER 307 FNANSAL KRALAMA BORLARI 308 MENKUL KIYMETLER HRA FARKLARI (-) 309 DER MAL BORLAR 32 TCAR BORLAR 320 SATICILAR 321 BOR SENETLER 322 BOR SENETLER REESKONTU (-) 326 ALINAN DEPOZTO VE TEMNATLAR 329 DER TCAR BORLAR 33 DER BORLAR 331 ORTAKLARA BORLAR 332 TRAKLERE BORLAR 333 BALI ORTAKLARA BORLAR 335 PERSONELE BORLAR 336 DER ETL BORLAR 337 DER BOR SENETLER REESKONTU (-) 34 ALINAN AVANSLAR 340 ALINAN SPAR AVANSLARI 349 ALINAN DER AVANSLAR 35 YILLAR YAYGIN NAAT VE ONARIM HAKEDLER 350 358 YILLARA YAYGIN NAAT VE ONARIM HAKED BEDELLER 36 DENECEK VERG VE DER YKMLLKLER 360 DENECEK VERG VE FONLAR 361 DENECEK SOSYAL GVENLK KESNTLER 368 VADES GEM ERTELENM VEYA TAKSTLENDRLM VERG VE DER YKMLLKLR 369 DENECEK DER YKMLLKLER 37 BOR VE GDER KARILIKLARI 370 DNEM KARI VERG VE DER YASAL YKML KARILIK 371 DNEM KARININ PEN DENEN VERG DER YKM(-) 372 KIDEM TAZMNATI KARILII 373 MALYET GDERLER KARILII 379 DER BOR VE GDER KARILIKLARI
KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR
150
38 GELECEK AYLARA AT GELRLER VE GDER TAHAKKUKLARI 380 GELECEK AYLARA AT GELRLER 381 GDER TAHAKKUKLARI 382 ERTELENM GELRLER 39 DER KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR 391 HESAPLANAN KDV 392 DER KDV 393 MERKEZ VE UBELER CAR HESABI 397 SAYIM VE TESELLM FAZLALARI 399 DER ETL YABANCI KAYNAKLAR
40 MAL BORLAR 400 BANKA KREDLER 405 IKARILMI TAHVLLER 407 IKARILMI DER MENKUL KIYMETLER 408 MENKUL KIYMETLER HRA FARKLARI (-) 409 DER MAL BORLAR 42 TCAR BORLAR 420 SATICILAR 421 BOR SENETLER 422 BOR SENETLER REESKONTU (-) 426 ALINAN DEPOZTO VE TEMNATLAR 429 DER TCAR BORLAR 43 DER BORLAR 431 ORTAKLARA BORLAR 432 TRAKLERE BORLAR 433 BALI ORTAKLIKLARA BORLAR 436 DER ETL BORLAR 437 DER BOR SENETLER REESKONTU (-) 438 KAMUYA OLAN ERTELENM VEYA TAKSTLEND BORLAR 44 ALINAN AVASLAR 440 ALINAN SPAR AVASLARI 449 ALINAN DER AVANSLAR 47 BOR VE GDER KARILIKLARI 472 KIDEM TAZMNATI KARILII 479 DER BOR VE GDER KARILIKLARI 48 GELECEK YILLARA AT GELRLER VE GDER TAHAKKUKLARI 480 GELECEK YILLARA AT GELRLER 481 GDER TAHAKKUKLARI 49 DER UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR 492 GELECEK YILLARA ERTELENEN VEYA TERKN EDLEK KDV 493 TESSE KATILMA PAYLARI 499 DER ETL UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR
UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR
50 DENM SERMAYE 500 SERMAYE 501 DENMEM SERMAYE (-) 52 SERMAYE YEDEKLER 520 HSSE SENED HRA PRMLER 521 HSSE SENED PTAL KARLARI 522 MADD DURAN VARLIK YENDEN DEERLEME ARTILARI 523 TRAKLER YENDEN DEERLEME ARTILARI 526 BORSADA OLUAN DEER ARTILARI (neri) 529 DER SERMAYE YEDEKLER 54 KAR YEDEKLER 540 YASAL YEDEKLER 541 STAT YEDEKLER 542 OLAANST YEDEKLER 543 MALYET ARTI FONU (neri) 544 SERMAYEYE EKLENCEK TRAK HSSELER VE GAYRMENKUL SATI KAZANLARI 548 DER KAR YEDEKLER 549 ZEL FONLAR
ZKAYNAKLAR
151
57 GEM YILLAR KARLARI 570 GEM YILLAR KARLARI 58 GEM YILLRA ZARARLARI 580 GEM YILLAR ZARARLARI (-) 59 DNEM NET KARI (ZARARI) 590 DNEM NET KARI 591 DNEM NET ZARARI (-)
60 BRT SATILAR 600 YURT SATILAR 601 YURT DII SATILAR 602 DER GELRLER
GELR TABLOSU HESAPLARI
61 SATI NDRMLER 610 SATITAN ADELER (-) 611 SATI SKONTOLARI (-) 612 DER NDRMLER (-) 62 SATILARIN MALYET 620 SATILAN MAMLLER MALYET (-) 621 SATILAN TCAR MALLAR MALYET (-) 622 SATILAN HZMET MALYET (-) 623 DER SATILARIN MALYET (-) 63 FALYET GDERLER 630 ARATIRMA GELTRME GDERLER (-) 631 PAZARLAMA, SATI VE DAITIM GDERLER (-) 632 GENEL YNETM GDERLER (-) 64 DER FALYETLERDEN OLAAN GELR VE KARLAR 640 TRAKLERDEN TEMETT GELRLER 641 BALI ORTAKLIKLARDAN TEMMETT GELRLER 642 FAZ GELRLER 643 KOMSYON GELRLER 644 KONUSU KALMAYAN KARILIKLAR 645 MENKUL KIYMET SATI KARLARI 646 KAMBYO KARLARI 647 REESKONT FAZL GELRLER 649 DER OLAAN GELR VE KARLAR 65 DER FALYETLERDEN OLAAN GDER VE ZARARLAR 653 KOMSYON GDERLER (-) 654 KARILIK GDERLER (-) 655 MENKUL KIYMET SATI ZARARLARI (-) 656 KAMBYO ZARARLARI (-) 657 REESKONT FAZ GDERLER (-) 659 DER OLAAN GDER VE ZARARLAR (-) 66 FNANSMAN GDERLER 660 KISA VADEL BORLANMA GDERLER (-) 661 UZUN VADEL BORLANMA GDERLER (-) 67 OLAANDII GELR VE KARLAR 671 NCEK DNEM GELR VE KARLARI 679 DER OLAGANDII GELR VE KARLAR 68 OLANDII GDER VE ZARARLAR 680 ALIMAYAN KISIM GDER VE ZARARLARI (-) 681 NCEK DNEM GDER VE ZARARLARI (-) 689 DER OLAANDII GDER VE ZARARLARI (-) 69 DNEM NET KAR VEYA ZARARI 690 DNEM KARI VEYA ZARARI 691 DNEM KARI VERG VE DER YASAL YKM KARILIK (-)
152
692
DNEM NET KARI VEYA ZARARI
700 701 710 711 712 713 720 721 722 723 730 731 732 733 734 740 741 742 750 751 752 760 761 762 770 771 772 780 781 782
MALYET HESAPLARI (7-A SEENE)
MALYET MUHASEBES BALANTI HESABI MALYET MUHASEBES YANSITMA HESABI DREKT LK MADDE VE MALZEME GDERLER DREKT LK MADDE VE MALZEME YANSITMA HESABI DREKT LK MADDE VE MALZEME FARKLARI DREKT LK MADDE VE MALZEME MKTAR FARKI DREKT LK GDERLER DREKT LK GDERLER YANSITMA HESABI DREKT LK CRET FARKLARI DREKT LK SRE (ZAMAN) FARKLARI GENEL RETM GDERLER GENEL RETM GDERLER YANSITMA HESABI GENEL RETM GDERLER BTE FARKLARI GENEL RETM GDERLER VERMLLK FARKLARI GENEL RETM GDERLER KAPASTE FARKLARI HZMET RETM MALYET HZMET RETM MALYET YANSITMA HESABI HZMET RETM MALYET FARK HESAPLARI ARATIRMA VE GELTRME GDERLER ARATIRMA VE GELTRME GDERLER YANSITMA HES ARATIRMA VE GELTRME GDER FARKLARI PAZARLAMA SATI VE DAITIM GDERLER PAZARLAMA SATI VE DAITIM GDERLER YANSITMA HS PAZARLAMA SATI VE DAITIM GDERLER FARK HESABI GENEL YNETM GDERLER GENEL YNETM GDERLER YANSITMA HESABI GENEL YNETM GDER FARKLARI HESABI FNANSMAN GDERLER FNANSMAN GDERLER YANSITMA HESABI FNANSMAN GDERLER FARK HESABI
79 GDER ETLER (7-B SEENE)

790 791 792 793 794 795 796 797 798 799
LK MADDE VE MALZEME GDERLER CRET VE GDERLER MEMUR CRET VE GDERLER DIARDAN SALANAN FAYDA VE HZMETLER ETL GDERLER VERG, RESM VE HARLAR AMORTSMAN VE TKENME PAYLARI FNANSMAN GDERLER GDER ETLER YANSITMA HESABI RETM MALYET HESABI
153
NERLEN KAYNAKLAR NERLEN KAYNAKLAR

Muhasebe Kitaplar, Serbest muhasebeci ve mali mavirler odas internet sitesi, nternette yer alan niversitelerin siteleri, evrenizdeki bankalar ile iletmeler, Muhasebe brolar, Serbest muhasebeci mali mavirler odas (TRMOB) yaynlar Muhasebe sreli yaynlar www.gelirler.gov.tr www.ssk.gov.tr www.turmob.org.tr
154
KAYNAKA KAYNAKA
BOZAN Osman, Muhasebe Teknikleri Lise 1 Ders Kitab, Tutibay Yaynlar, Ankara, 2004. ERTRK Ekrem, Muhasebe Teknikleri Lise 1 Ders Kitab, Okyay Yaynclk, Ankara, 2002. ERTRK Ekrem, Muhasebe Teknikleri Lise 2 Ders Kitab, Okyay Yaynclk, Ankara, 2002. KARAKAYA Mevlt, Muhasebe Teknikleri 2 Ders Kitab, Tutibay Yaynlar, Ankara, 2005. SEVLENGL Orhan, Genel Muhasebe, Gazi Yaynlar, Ankara, 1997. Muhasebenin Temel Kavramlar ve Tek Dzen Hesap Pln, TRMOB Yaynlar, Ankara, 1994. ZDEMR Filiz, Yaymlanmam Ders notlar, Ankara, 2008. BULUT Semra, Yaymlanmam Ders Notlar, Ankara, 2008.
155

Yevmiye Defteri

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Yevmiye Defteri

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

MLL ETM BAKANLII

Yevmiye defteri tutmak

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

RENME FAALYET1 RENME FAALYET-1

1. YEVMYE (GNLK) DEFTER

1.1. Yevmiye Defterinin ekli

Byk defter borlu hesap kodu

Yevmiye madde numaras

Tarih BORLU HESAP ALACAKLI HESAP lgili belge ve aklamalar

ekil 1.1. Yevmiye defteri

Resim 1.1 Bilgisayar kts srekli formYevmiye Defteri rnei

Yevmiye maddesi biimde olabilir: Basit (Yaln) Madde

1.000 180 1.180

1.180 1.180 2.000 360

1.2.1. Al Kaydn Dzenlemek

Tablo 1.1: Bilano rnei

700 300 500 1.000 600 400 1.500

PASF 1.100 1.100

V.ZKAYNAKLAR 4.100 50.DENM SERMAYE 4.100 1.000 500.SERMAYE 4.100

Tablo 1. 2. Bilano rnei

Al bilanosu dzenlendikten sonra yevmiye defterine al kaydn yapabiliriz.

800 500 400 2.500 1.000 200 900 4.100

V.ZKAYNAKLAR 13.000 50.DENM SERMAYE 13.000 10.000 500.SERMAYE 13.000

Tablo 1.3: Bilano rnei

1.000 3.000 2.000 10.000 1.000 2.000 13.000

Resim 1.2: Bilgisayarda ilenmi yevmiye defteri dkm rnei

1.2.2. Muhasebe Fii Dzenlemek:

KASA TAHSL F ALACAKLI HESAPLAR KODU

TOPLAM Yalnz bin--------.........................YTL.

KASA TEDYE F BORLU HESAPLAR KODU

ekil 1.6. Kasa tediye (deme) fii

TOPLAM Yalnz binyzseksen--------.........................YTL.

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Bilano esasna gre defter tutan tacirleri reniniz.

Yevmiye defteri ekli iziniz.

Muhasebe filerinin faydalarn reniniz. trlerini ve

Yevmiye maddelerinin trlerini ayrt ediniz.

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Tablo 1.4 Bilano rnei

MODL ADI: Defter Tutma UYGULAMA FAALYET: Al Kayd

RENME FAALYET2 RENME FAALYET2

Borlu ve alacakl tutarlar, Aklama

Yevmiye AIKLAMALAR TUTAR Tarih No Nakli Yekn

Yevmiye AIKLAMALAR Tarih No Nakli Yekn TUTAR

YEVMYE DEFTER TARH VE MADDE NO

Uygulamalarmzda byk defteri pratik olarak

ekil 1.9: Byk defter (Defter-i Kebir) hesabnn pratik gsterimi

2.1. Dzenleme Kurallar

Resim 1.3. Muhasebe paket program byk defter ekran grnm

Resim 1.4. Muhasebe paket program byk defter ekran grnm

2.2. Yevmiye Defteri ile Byk Defter likisi

120-ALICILAR HESABI Madde AIKLAMALAR Tarih No

300 Madde Tarih No

600- YURT SATILAR HS Madde AIKLAMALAR Tarih No

391- HESAPLANAN KDV Madde AIKLAMALAR Tarih No

2.3. Al lemlerinin Byk Deftere Aktarlmas

01 Madde Tarih 01.01.0 6 No 00 1 Al

100- KASA HESABI Madde Tari h N o AIKLAMALA R

102- BANKALAR HESABI Madde Tari h N o AIKLAMALA R

AIKLAMALA TUTAR R 1.200,0 0

153- TCAR MALLAR HESABI TUTAR Madde Tari h 2.500,0 0 N o AIKLAMALA R

120 Madde Tari h N o