an ruh hastal kibir M. Fethullah Glen* - 23.11.

2011 Bbrlenme, kendini beenme ve ok defa bir fikiyet mlhazas iinde bulunma diyebileceimiz kibir, kiinin, bir ksm farkl zellikleri varm gibi davranmas, oturuukalk, nefes alp verii, el-ayak hareketleri ve mimikleriyle hep bir farkllk peinde bulunmas, farkllk soluklanmas, stn bir karakter olduunu ifade etmeye almas.. gibi tavrlarla bencilliini (egoizm) da vurmas saylan bir eit cinnet ve ruh bir rahatszlktr. Byle bir hasta her zaman kendini olaanst grmenin yannda ok defa, bakalarn, hususiyle de meslek, merep, yol-yntem asndan kendine/kendilerine rakip sayd kimseleri kk grr ve gsterir; onlara kar srekli fikiyet hezeyanlar yaar; bakalarna ait fazilet ve meziyetleri duymaya asla tahamml edemez; edemez ve duyduka fkeden atlayacak hle gelir. Byle bir hasta, srekli "ben" mlhaza-laryla soluklanr, her zaman tafralarla kprr durur; kendinin deerler atlasnda bulunmayan hibir dnce ve davrana iltifat etmez ve karsnda vahy-i semav dahi olsa ahs yorumlarna ncelik tanyarak yine kendini ifade peinde koar.. ve ne yapar yapar hemen her mlhazay evirir-evirir kutsal(!) sayd kendi dnce ve istinbatlarna balar. te byle bir aldanm, zamanla daha da ileri giderek evresindekileri halyk grmeye balar.. horlar ve hafife alr herkesi.. umulmadk beklentilere girer; beklediklerini bulamaynca da krar-geirir en sdk kapkullarn; bezdirir candan takdirkrlarn ve karr en vefal yranlarn; karr zira byle biri mukaddeslere saygszlk yapanlar affetse de, balamaz ahsna hrmet, tzim, ihtiram ve saygda kusur edenleri; ademe mahkm eder hayalinde kendisine tasarlad makam, mansp ve pyeleri yle-byle sada solda seslendirmeyenleri. Bu hasta tip, bakalarnn byklk ve meziyetlerine tahamml edemese de, yine de kendilerinden bir ey umduu kimselerle ayn karelerde bulunmay asla karmaz; dnyevlerin arkasndan koturur durur ve dz insanlarla bir arada bulunmay, ayn kareye dmeyi kendine zl sayar. Bu insanlar anas-babas, amcas-days bile olsa kat'iyen onlarla anlmay istemez. Tevazuu hi dnmemitir; hikmetten tamamen habersizdir; baz eyleri okumu gibi grnse de bilgisi srf bir gmandan ibarettir. Grnme, bilinme, sze-sohbete konu olma, ldren bir hrs lsnde onun en byk arzusudur. Konumalarn dnp dolap kendisine dayanmasn, muhverelerin onun meziyetleri etrafnda cereyan etmesini, hatta hayatnn romanlara konu olmasn bekler; btn bunlar olmaynca da hrnlar, evresini vefaszlkla sular, "kadirbilmez nankrler, gerei grmez aymazlar, densizler, dirayetsizler" der; kibrini nefrete, fkeye evirir; patlamaya hazr bir gayz kp hline gelir. Kibrin eitleri Mtekebbirin hibir fikri, hibir ii, hibir tavr normal deildir; dnrken her eyi kendini beenmeye, ucbe bina eder. Hareket ve davranlarnda hep almldr. Srekli fikiyet mlhazalaryla oturur-kalkar. Onun evi mutlaka lks, arabas son model, yals tam deniz kenarnda ve rhtmda da yat olmaldr. Aslnda btn bunlar onu zavall bir lks, bir fantezi tutsa hline getirmitir ama, o bunun farknda bile deildir; farknda deildir ve kibrini, gururunu okayan bu eylere ulama urunda lr lr dirilir; akla-hayale gelmedik
1

sefilliklere girer; yerinde el-etek per, yerinde zulmeder, can yakar, hnmanlar ykar, dahas btn bu lgnlklarn "ahvl-i diye"den hdiselermi gibi grr. Mtekebbirler arasnda Karun gibi servetle byklk taslayp "Bu imknlara ben ilmim ve irfanm sayesinde kavutum." [1] diyen, sonra da yerin dibine batrlanlar olduu gibi, blis edasyla, "Ben ondan hayrlym..." [2] diyenler, daha da kstahlap "Ben de ldrr ve diriltirim." [3] eklinde mrldananlar, btn btn irazeden karak, "Ben sizin yce Rabb'inizim." [4] hezeyanna girenler de olmutur. Eski alarn Firavun ve Nemrut... gibi tiranlar, modern devirlerin Lenin, Stalin, Hitler, Mussolini.. gibi zorbalar ve "Ben yarattm, ben yaptm, her ey bizim eserimiz..." trnden szlerle lgnlklarn haykrp duranlar hibir dnemde eksik olmamlardr. Bunlarn yannda, kibrine din bir kisve giydirerek kendisinin mtehid, mceddid, kutup, gavs, hatta Mehdi ve Mesih olduunu iddia eden aldanm delilerin says da az deildir. Bunlarn hemen hepsinin ortak yan, kendilerini olaanst varlklar ve evrelerindeki kimseleri de sradan yaratklar grmenin yannda, bakalarna ait fazilet ve meziyetlere tahamml edememe, btn iyilikleri ve gzellikleri kendilerinden bilme, her trl ktl ve olumsuzluu da mmknse halyk saydklar kimselere fatura etme gibi bir gayretlerinin bulunmasdr. Bunlar, yle-byle tasarruf daireleri iinde meydana gelen her gzel eyin kendilerine mal edilmesini isterler; bakalarnn eliyle ortaya konulan olumlu ileri de ya gasp edilmi haklar gibi grr, kendilerine mal etme yollarn aratrrlar ya da cidd bir kskanlk hissiyle en nadide eyleri dahi irkin gstermeye alrlar. lkeyi alp ilerilere gtrme, toplumu an en seviyeli milleti hline getirme, insanlarn ufkunu ap yaadklar asr iyi okumalarn salama, hatta topluma a atlatp onu btn milletlerin nne geirme gibi ok nemli ve hayat hizmetleri, ayet kendileri o iin iinde yok iseler, mel'un sayarlar; lnet okurlar olup bitenlere ve bu nemli faaliyetlerin kahramanlarna. Bu maraz ruh haletinin arkasnda bazen soyluluk, bazen zenginlik, bazen madd-mnev pye ve mansp, bazen saf ynlarn lsz takdir ve martmas, bazen g ve kuvveti elinde bulundurma, bazen de siyas, itima ve idar stat farkll.. gibi eyler bulunmaktadr. Bu tr hastalar, ayet iyi bir eitim ve rehabilitasyonla gerek insan deerlere, kalb ve ruh ufkuna ynlendirilmezlerse, toplum iindeki konumlar ve kltr ortamlar itibaryla bazlarnn Firavunlamas, bazlarnn Nemrutlamas, bazlarnn Karunlamas, bazlarnn da Mehdilik ya da Mesihlik iddialarna kalkmas kanlmaz olur. Grmezler hakikati.. doru okuyamazlar grdkleri eyleri.. yanltr bak zaviyeleri.. arpktr deerlendirmeleri. nk onlar kstahlam ve Zt- Ulhiyet'e mahsus bykl "kibir" unvanyla O'nunla paylamaya kalkmlardr. O da, "Dnyada byklk taslayanlara, yet ve iaretlerimi doru okuyup doru anlama imknn vermem." [5] ferman gereince onlar korkun bir mahrumiyete mahkm etmitir. Kibir, imana giden yolda insann nn kesen bir set, "Kalbinde zerre kadar byklk hissi bulunan kimse Cennet'e giremez." mazmununca da ebed saadet yolunda almaz bir engeldir. Bu maraz, bir kalbe yerlemeyedursun, onun telere nzr btn klarn sndrr ve onu bakalarna ait her trl fazilet ve meziyetlere kar bir tepki yuma hline getirir. Byle bir hasta oturur-kalkar benlikle homurdanr, evresinden sayg ve hrmet beklemeye koyulur. Zamanla bulduklaryla yetinmez de "daha" der durur. Umduklarn bulamaynca da hafakandan hafakana girer. Sk sk evresini kadirninaslkla sular. Bazen btn btn kendini hezeyanlara salp, yer yer soyundan-sopundan bahisler aarak, zaman zaman ilm irfanndan dem vurarak veya baarlarndan sz ederek, hatta mneviyata ak bir ortamn ocuuysa veya hakknda yle bir kabul sz konusu ise evliy, asfiy ve ebrrdan olduuna
2

im, iaret ve cinnetinin derecesine gre ak beyanda bulunarak kutbiyet ve gavsiyetini seslendirir ve evirir-evirir ifadelerini yle-byle kendi fikiyetiyle noktalar. Kibrin, Allah ve Peygamber tanmazlk eklindeki en kabacasn, "blis dnda btn melekler dem'e secde ettiler; o kibrine yediremedi "h..!" dedi ve kfr seenlerden oldu." [6] beyannda da grld gibi eytan ortaya koydu. Kendilerine kitap verilenlerin bir ksm da "Demek size ne zaman nefislerinizin holanmad bir ksm mesajlarla peygamber geliverse, bbrlenecek, ona kafa tutacak, sonra da kiminiz onu yalan sayacak, kiminiz de ldrmeye kalkacaksnz." [7] beyannda grld gibi eytan takip ettiler. "Byklk taslad ve mcrimler grhundan oldular." [8] mazmunu etrafnda eref-nzul olmu yetler deta bu trden devrilmi pek ok kavmin kara yazs gibidir. "Kibre girdiler, zira onlar kendilerini fik ve yce gryorlard." [9] ifadesi de bu konuda ayr bir talihsizliin ahidi. "Biz; Karun, Firavun ve Hmn' da helk ettik, zira Musa (aleyhisselm) onlara apak mucizelerle gelmiti ama, bu (mtekebbirler)o yerde byklk tasladlar ve (inanmadlar) ama balarna gelecek eyin de nne geemediler." [10] beyan- sbhnsiyle sunulanlar ise tarih baht karalardan sadece birka. Kur'n yetlerinin nda bu trden lnetlenmi daha pek ok tiran zikredilebilir ama, biz o konuyu mevzu ile alkal hazrlanm ve hazrlanacak olan ansiklopedilere havale edip gemek istiyoruz. in z, kibirli insan hakka kapal, insanlara kapal, hikmete kapal, lh mrifete kapal; eytana ak, kfre ak, halk nazarnda menfur, riy, sm'a, hkd u haset gibi blis kaynakl mesv ile kirlenmi zerinde durulabilir bir bahtszdr. Bu tr bahtszlardan imdiye kadar iflh olan grlmemitir. Aksine, hayatn kibir ve gurur zeminine bina edenlerin kbetleri hep kfrle noktalanmtr. Kur'n- Kerim'in, "Allah, mtekebbir ve kaba kuvvet temsilcisi cebbarlarn kalbini ite byle mhrler." [11] ferman konuyla alkal ne rpertici bir tehdittir! Dipnotlar [1] Kasas Sresi, 28/78, [2] A'raf Sresi, 7/12, [3] Bakara Sresi, 2/258, [4] Nziat Sresi, 79/24, [5] A'raf Sresi, 7/146, [6] Bakara Sresi, 2/34, [7] Bakara Sresi, 2/87, [8] A'raf Sresi, 7/133, [9] M'minun Sresi, 23/46, [10] Ankebut Sresi, 29/39, [11] M'min Sresi, 40/35 *Bu yaz Sznt dergisinin Austos 2005 tarihli 319. saysnda yaymlanmtr.