T.C.

MLL ETM BAKANLII

MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)

SERAMK VE CAM TEKNOLOJS

ANKARA 2007

RENME FAALYET -37 SERAMK VE CAM TEKNOLOJS ALANI

AMA
Bu renme faaliyeti ile seramik ve cam teknolojisi alan altndaki meslekleri tanyabileceksiniz.

A. ALANIN MEVCUT DURUMU VE GELECE

Organik olmayan maddelerin ekillendirilerek, gerek srl gerekse srsz olarak yksek scaklklarda piirilmesine seramik denir. Dier bir tanmla, topraktan ekillendirilerek piirilmi her eye seramik denir. Seramiin tarihesi insanlarn atei bulmalar ile balamaktadr. Suyu tamak, muhafaza edebilmek iin kaplar yapma zorunluluundan seramik domutur. Yzyllar boyunca, kap kacak yapmnda kullanlm, gerek eski alarda gerekse gnmzde yap tulas retiminde yararlanlan bir gere olmutur.

Seramik insanlk tarihi kadar eski, kkl bir ura olarak gnmze kadar uzanr. Bilim ve teknolojinin doruk noktaya ulat gnmzde seramik, plastik sanatlarn bir dal olarak sanatla, gnlk yaantdaki teknik rnlerle endstride, bilimsel almalarla en fazla gelien alanlardan biri olmutur. Anadolu topraklar klasik seramik sanat iin zengin kaynaklara sahiptir. Gnmzde seramik alanndaki eitim dzeyi asndan Avrupa lkeleri ile Trkiye arasnda fark bulunmamaktadr.

340

Seramik ve ini sanatlar lkemizin birok blgesinde birbirine balantl ve geni bir sektr olarak yaamn srdrmekte ve bu alanda nemli almalarda bulunulmaktadr. Seramik, yksek sda piirilmi topraktr. Geleneksel anlamda seramik rnler inorganik endstriyel hammaddelerin belirli oranlarda kartrlp ekillendirildikten sonra piirilerek sertletirilmesi suretiyle elde edilen malzemelerdir. nsanlk tarihi incelendiinde, dnyann en eski rnleri arasnda seramii grmekteyiz. Seramik, kaplama malzemeleri, salk gereleri, sofra ve ss eyas ile elektrik yaltmnda kullanlan teknik seramiklerle, fayans ve porselenlerden olumaktadr. Seramik sektr zellikle 1990l yllarn bandan itibaren hzla byyen ve gelien, bugn 1.5 milyar dolar aan bir ticaret hacmine ulamtr. Trk seramik sektr, Trkiye sanayinin yurt dnda rekabet deneyimine sahip en nemli sektrlerinden biri olma zelliini de gstermektedir. % 95 orannda yerli ham madde kullanmyla retim yapan ve 20 ylda dnyann en nemli retici ve ihracatlar arasna girmitir. hracatnn% 60a yaknn AB lkelerine gerekletiren Trk seramik sektr, en ok Almanya, ngiltere, ABD, srail ve Fransaya ihracat yapmaktadr. Seramik sektr iinde en yksek ihracat ve retim oran seramik kaplama malzemeleri rn grubundadr. Bugn, seramik salk gereleri sektr, retiminin yaklak % 70ini ihra etmektedir. Trkiye bu sektrde Avrupada en fazla ihracat yapan lke konumundadr. 2003 ylnda Trk seramik salk gereleri sektr bir nceki yla gre deer baznda % 24, miktar baznda ise % 12 artla 115.3 milyon dolar ve 84 bin ton ihracat gerekletirmitir. Seramik salk gereleri ihracatnda en nemli lkeler srasyla ngiltere, Almanya, ABD, Bulgaristan ve spanyadr. Halen 24 reticinin faaliyet gsterdii sektrn, retim faaliyetinin % 40 BilecikEskiehir, % 20si zmir-Aydn, % 15i Ktahya-Uak, % 25i ise anakkale blgesinde gerekletirilmektedir. Fiili olarak 20 bin kiinin istihdam edildii seramik sektrnn istihdam kapasitesi, bu sektre hizmet veren yan sektrler ve ham madde reten rmalardadnldnde150binekadarulamaktadr. Sonu olarak; Trkiye her geen yl, ihracat yapt lkelerdeki pazar payn artrarak ve yeni pazarlarla kalc ilikiler kurarak gsterdii etkin baarlarla dnyann nde gelen ihracat lkesi olma yolunda hzla ilerlemektedir. leriki yllarda da Trk seramik sektr ihracatndaki geliimin artarak devam edecei dnlmektedir. Trkiyenin seramik retiminde kullanlan ham maddeler bakmndan zengin bir lke olmas, yetimi insan gc ve nemli pazarlara cora yaknl nedeniyle, Trk rmalarnn Uluslar aras pazarlardaki genilemesi byk bir hzla srecektir.

341

Cam inorganik saylan hammaddelerin oluturduu karmlarn yksek scaklklarda eritilerek, oda scaklnda hzl biimde ekil verilerek soutulan, effaf, krlgan, amorf (yar dzenli) yapda ileri teknoloji rndr. Cam sanayi, lkemiz ihracatnda nemli bir yere sahiptir. Sektr zelinde bakldnda sektrde ihracatn ithalattan yksek olduu grlmektedir. Trkiye ie ve Cam Fabrikalar retiminin drtte birden fazlasn ihra etmektedir. hracatn ou Avrupa lkelerine gereklemektedir. Sektrde d ticaret yapsnn istikrarl ve salam bir grnm sergiledii sylenebilir. Cam sektr bata dz cam ve cam ev eyas olmak zere, yurt ii talebin zerinde bir retim potansiyeline sahiptir. Bu nedenle ihracat, cam sektr iin hayat bir nem tamaktadr. Trk cam sanayi, dnya genelindeki yeniden yaplanma ve youn rekabete paralel olarak i gc verimliliini arttrmaya ynelik nlemleri almaktadr. Sektrde alma standartlar ve i gc maliyeti Trkiye ortalamasnn zerindedir. Ancak verimlilii ve maliyetleri kontrol etme zorunluluu, bymeye ramen istihdamda son yllarda daralmaya neden olmutur. Gnmzde cam hlen binlerce yl ncesinde olduu gibi, beceri gerektiren geleneksel el imalat yntemleri (eme yntemi)ile retilmektedir. Cam retimi stanbul, Denizli, Sinop, Ktahya,zmir,Antalya,Eskiehir,Konyada gelimi ve gelimekte olan cam sektrnde yetimi ara elaman ihtiyac bulunmaktadr. Trk cam sanayii gerek lke imalt sanayiinde, gerek dnya cam sanayi esas alndnda gelimi bir sanayi daldr. Trk cam sanayi, dnya retiminde drdnc, Avrupa Birlii lkelerinin toplam retiminde ise ikincidir.

342

B. ALANIN ALTINDA YER ALAN MESLEKLER

inici Al Model Kalp Tornada Form ekillendirmeci Sr st Dekorlamac Serbest Seramik ekillendirmeci Vitray Tezyinat ndirme Cam ekillendirme

343

NC
Tanm Trk ssleme sanatlarndaki ini motifleri ile klasik ve zgn desen oluturabilen, desenleri tekniine uygun ineleyip oaltabilen, desenleri form yzeylerine aktarp, sr alt teknii ile tahrir ve boyama ilemleri ile srlama ve piirim yapabilen nitelikli kiidir.

Grevleri organizasyonu yapmak. Trk Ssleme Sanatlarnda kullanlan motifleri izmek. Trk Ssleme Sanatlar motiflerini kullanarak, farkl formlara uygun desen izmek. izdii desenleri inelemek. Desenleri uygun formlara (Tabak, vazo, Karo vb.) aktarmak. Sr Alt tekniinde tahrir uygulamalar (Kenar kontur izimleri) yapmak. Sr Alt tekniinde renklendirme (Boyama)uygulamalar yapmak. Srlama ve piirim yapmak. Mesleki eitime ilikin faaliyetleri yrtmek.

344

TORNADA FORM EKLLENDRMECS

Tanm ark tornasnda serbest el ile farkl ekil ve yapdaki eitli formlar ekillendirerek basit dekorlar yapabilen, ablon tornasnda i ve d svama yntemleri ile eitli formlar ekillendirebilen, ekillendirme, kurutma, rtu, astarlama ve biskvi piirimi teknik bilgisine sahip nitelikli kiidir.

Grevleri organizasyonu yapmak. ekillendirilecek form ve modelleri belirlemek. amurlar retim iin hazrlamak. ark tornas ile ara ve gereleri retim iin hazrlamak. Farkl l ve biimlerdeki formlar ark tornasnda ekillendirmek. Dip alma ve ayak kartma ilemlerini yapmak. Formlar zerine eitli dekorlar uygulamak. ablon tornay retime hazrlamak. ve d svama yntemleri ile form ekillendirmek. Yar mamulleri rtulayarak astarlamak. Biskvi piirimi yapmak. Mesleki eitime ilikin faaliyetleri yrtmek.

345

ALI MODEL KALIPISI

Tanm Al model ekillendirmeye ynelik basit form tasarmlar yapabilen, eitli tekniklerde model ekillendirip retim ve teksir kalbn alabilen, ekillendirme, kalplama, dkm ve srlama teknik bilgisine sahip nitelikli kiidir.

Grevleri organizasyonu yapmak. Model tasarm yaparak teknik resmini izmek. Model kalp ncesi hazrlk yapmak. eitli tekniklerde al model ekillendirmek. Modellerin al kalbn almak. Kalplarn bakmn yapmak. Teksir kalb almak. Kalplarn deneme dkmn yapmak. Srlama ve piirim yapmak. Mesleki geliime ilikin faaliyetlere katlmak.

346

SIR ST DEKORLAMACI
Tanm Sr piirimi yaplm seramik rnler iin, form yapsna ve tekniine uygun desen hazrlayabilen, farkl tekniklerde sr st dekor uygulamalar yapabilen, dekorlama teknikleri ve dekor piirimi teknik bilgisine sahip nitelikli kiidir.

Grevleri organizasyonu yapmak. Sr st boyalar kullanma hazrlamak. Sr st dekorlamaya uygun desen almalar yapmak. El dekoru uygulamalar yapmak. Sr piirimi yaplm seramik rnlere kartma yapmak. kartmas yaplm olan seramik rnlerin kontr (tahrir) izgilerini izmek. Serbest el dekoru yapmak. Firitleme yapmak. Firitlemeyi renklendirmek. File ekmek. Altn gm dekorlu piirim yapmak. Elek bask teknii iin kalp hazrl yaparak bask yapmak. Tambur Bask yapmak. ndirekt Bask teknii iin kalp hazrl yapmak. Mesleki geliime ilikin faaliyetlere katlmak.

347

SERBEST SERAMK EKLLENDRCS

Tanm boyutlu form ve yzey deerlendirmelerine dayal eitli tasarmlar yapabilen bu tasarmlar serbest ekillendirme yntemleri ile ekillendirebilen, kurutma, dekorlu-dekorsuz, srl-srsz piirimlerini tekniklerine uygun yaparak eitli rnleri ortaya kartabilen nitelikli kiidir.

Grevleri organizasyonu yapmak. Form tasarm yapmak. Form tasarmlarn kada aktarmak. Yaplan tasarmlar kat zerinde renklendirmek. Seramik formu ekillendirmek. Yar maml zerinde yzey dekor uygulamalar yapmak. Formlar kurutmak. Maml (Biskvi)piirimi yapmak. Sr hazrlamak. Srlama yapmak. Sr piirimi yapmak. Sr st dekor boya almalar yapmak. Sr st piirim yapmak. Mesleki geliime ilikin faaliyetlere katlmak.

348

VTRAYCI
Tanm Vitray tekniklerine uygun desenler tasarlayan, renkli renksiz camlar tekniine uygun kesen, i ve ilem basamaklarn takip ederek eitli vitray uygulamalar yapan nitelikli kiidir.

Grevleri Elde ya da bilgisayarda vitray deseni hazrlayarak deseni llendirmek ve renklendirmek. Desene gre cam kesmek. Cam boyamak. Vitray tekniklerini kullanarak Vitray yapmak. Kumlama yapmak. Bizote-Rodaj yapmak. Koparma yapmak.

349

NDRMEC
Tanm ndirme iin elde yada bilgisayarda desen hazrlayarak,indirme tekniklerinin tmn kullanarak,kesme dekor, asitleme, gravr ve pantoraf uygulamalari ile cam zerinde andrma ile dekorlama yapabilen nitelikli kiidir.

Grevleri Kumlama yapmak. Bizote yapmak. Rodaj yapmak. Malatura yapmak. Kesme dekor yapmak. Koparma yapmak. Cam gravr yapmak (Elde Yada Bilgisayarda). Pantoraf yapmak.

350

TEZYNATCI
Tanm Geleneksel ve artistik desenleri bilgisayar yada elde hazrlayarak,Cam zerine el dekoru,cam ssleme ve tezyin uygulamalar ile cam boyalarn kullanarak cam zerine ssleme yapan nitelikli kiidir.

Grevleri Geleneksel artistik desen hazrlamak. Cam zerine el dekoru yapmak. Cam zerine ssleme yapmak. Tezyin uygulamalar yapmak. Cam boyalar hazrlamak.

351

EKLLENDRMEC
Tanm Basit cam form tasarmlar yaparak harman hazrlayp, basit cam ekillendirme, fleme,artistik ekillendirme,fzyon cam ekillendirme ,yar otomatik makinelarla ve fabrikasyon ekillendirme yapan nitelikli kiidir.

Grevleri Basit cam form tasarm yapmak. Harman hazrlamak. Cam ekillendirme yapmak. Artistik ekillendirme yapmak. Yar otomatik ekillendirme yapmak. Fabrikasyon ekillendirme yapmak.

C. MESLEK ELEMANLARINDA ARANAN ZELLKLER

Seramik ve cam teknolojisi alan altnda yer alan eitli dallarda teknisyen olmak isteyenlerin; aratrmac ve yeni teknolojik bilgileri renmeye ak olmalar, estetik gr sahibi, el ve gzlerini e gdmle kullanabilen yaratc, zaman iyi kullanarak pratik ve hzl alabilen, i ve iyeri alma prensiplerine uymaya zen gsteren, sabrl ve sorumluluk sahibi, uzun sre ayakta durabilecek kadar bedenen gl kimseler olmalar gerekir. Bu alandaki mesleklerde alacak kiilerin; El ve gzlerini e gdml kullanabilen, Estetik gr sahibi, Renk ve ekilleri ayrntl alglayabilen, Dikkatli ve sorumluluk sahibi,

352

Grdklerini zihninde canlandrabilen Tasarm ve grsel yeterliliine sahip, Doru yazl ve szl anlatm yapan, Kendini yenileyebilen, Aratrmac ve yaratc kiiler olmalar gerekmektedir.

D. ALIMA ORTAMI VE KOULLARI

Seramik ve cam teknolojisi alan altnda yer alan dallardan mezun olan renciler; meslei ile ilgili dallarda faaliyet gsteren fabrika ve atlyelerdeki grevlerde alr. Ayrca kendi i yerini aarak meslei ile ilgili almalar yapabilir. alma koullar faaliyet gsteren dala ve rn eidine gre farkllklar gsterir. Seramik sektrnn retim departmanlar tozlu, nemli, yksek sya sahip ve ayn zamanda grltldr. Ortamda malzeme ile ilgili uygun koullarn hazrlanm olmas, ncelikle alan kiiyi i kazalarna ve yaralanmalara kar koruyacaktr. Bunun yan sra scaklk, nem, k, hava sirklsyonu, kullanlacak ara -gere-donanm ve malzeme alma alanlarna uygun olarak oluturulduunda alma verimi daha ok olacaktr.alma birinci derecede malzeme ile ilgili olup bakalar ile szel iletiime ok fazla gereksinim duyulmaz Cam retimi yaplan ortam grltl, tozlu, yal ve yksek s altndadr. nlem alnmad takdirde cam kesmesi ve yank problemleriyle karlalmaktadr. Cam imalatlar, cam fabrikalar ve cam atlyeleriyle ekip halinde alrlar. Cam hammadde departmann da alan kiiler koruyucu gzlk, maske ve eldiven kullanmazlarsa eitli solunum yolu rahatszlklaryla karlaabilirler. Donanm ve ekipmann alma artlarna uygun hazrlanm olmas gerekir.

E. BULMA MKNLARI
Seramik sektrnde; kamu ve zele ait iletmelerinin model retimi, dekorlama, srlama, al ve kalp blmlerinde alabilirler. Kendi adlarna atlyede aabilirler. Mesleki eitimini tamamlayarak mezun olan rencilerimiz Seramik sektrne ait; Seramik Fayans ve yer karosu Vitra Porselen Tula kiremit Ak ini Alanlarnda retim yapan seramik fabrikalarnn eitli departmanlarnda alabilirler. lkemizde zellikle; Ankara, Eskiehir, Ktahya, Bozyk, St, anakkale, an, zmit, zmir, stanbul, Avanos ve Denizli yrelerinde seramik sektrnn eitli alanlarnda retim yapan fabrika ve atlyelerde i bulabilirler. lkemizde cam imalatlna ynelik belli bal byk fabrikalarn bulunmasnn yan sra irili ufakl cam atlyeleri de mevcuttur. Bu fabrika ve atlyeler de zellikle cam da ikincil ilemler denilen cam indirme, tezyinat, vitray gibi cam dekorlama ve cam ssleme alanlarnda yetimi elemanlara youn talep vardr. Ayrca mezunlar cam sektrnn; muhtelif eya yapm, s cam imalat, tbbi cam retimi, zcaciye cam eya imalat, gzlk optik cam, oto cam, frn cam, pencere cam, ayna, levha ve plaka dz cam imalat gibi alanlarda i bulabilmektedirler. Kendi atlyelerini aarak alabilirler.

353

F. ETM VE KARYER MKNLARI

Meslek eitimi; meslek liselerinin (ML; AML; TL ve ATL) Seramik ve Cam Teknolojisi Alannda diploma programlar ile Mesleki Eitim Merkezleri, Halk Eitim Merkezleri ve eitli yaygn eitim kurumlarnda sertifika programlaryla verilmektedir. Liseden sonra, yksek renime gei snavn baaranlar lisan programlarna devam edebilirler ya da meslek yksek okullarnn ilgili blmne snavsz gei yapabilirler. Meslek yksek okulunu bitirenler, dikey gei snav ile lisans programlarna geebilirler. Meslek yksek okullarnn (2 yllk n lisans)

Seramik ini ilemecilii Cam seramik Endstriyel seramik Mimari dekoratif sanatlar
blmlerine snavsz gei hakkna sahiptir. Ayrca; bu n lisans programlarn baar ile bitirenler SYM tarafndan yaplan dikey gei snavnda DGS baarl olduklar takdirde Seramik Mhendislii Seramik retmenlii Seramik Sanatlar Seramik Seramik ve Cam Cam Ana sanat Dal Eski ini Onarmlar Geleneksel Trk El Sanatlar retmenlii drt yllk lisans programlarna dikey gei yapabilirler. Mesleki Eitim Fakltelerinin (4 yllk lisans) Seramik retmenlii (zel yetenek snavndan geerek) blmn okuyarak alan retmeni olabilirler. Eitim Fakltelerinin (4 yllk lisans) Resim retmenlii (zel yetenek snavndan geerek) blmn okuyarak Resim retmeni olabilirler. Ayrca, zel yetenek snav ile Gzel sanatlar fakltesinin ilgili blmlerine girebilirler. Gzel Sanatlar Fakltelerinin (4 yllk lisans) Seramik Heykel Grafik Animasyon mimari Cam Ana Sanat Dal Blmlerine (zel yetenek snavndan geerek) girerek yksek renim yapabilirler.

354

Mesleki Eitim Merkezleri raklk eitimi uygulama kapsamna alnan illerde ve meslek dallarnda aday rak, rak, kalfa ve ustalara eitim vermek ve eitli meslek kurslar amak suretiyle sanayinin ihtiya duyduu nitelikli ara insan gcn yetitirmek amacyla alan eitim kurumlardr. Halk Eitimi Merkezleri yaam boyu renme perspektifi ierisinde her zaman ve her yerde uygulanabilecek yaygn eitim programlar ile her ya ve dzeyde bireylere eitim sunmaktadr. Mesleki Eitim Merkezlerinde, Seramik ve Cam Teknolojisi alannda eitim verilmektedir. Modler programlarla meslek liseleri arasnda paralellik salandndan dolay yatay ve dikey geiler olabilecektir. Eitimini tamamlayarak gerekli yeterlikleri kazanan kiiler Seramik ve Cam ile ilgili iletmelerde kariyer yapabilirler

355