TRK DENz TARH LE LGL BELGELER, i. . Prof. Dr.

Muzaffer ARKAN ~ Pauliuo TOLEDO*

i. spauya, Kuzey Afrika ve Barharoslar* *

Aratrma merkezimize ynetmelikle yklenen grevlerdenbiri de Osmanl Tarihine ilikin belgeleri ve kaynak eserleri aratrmak, incelemek ve yaynlamaktr. phesiz belgelerin ayr bir dergi halinde yaynlanmas en uygun yoldur. Ancak maddi olanaldarmzn .darl nedeni ile imdilik dergimizde ufak bir yeride belgelere ayrmann uygun olacan dndk. Osmanl Tarihi ile ilgili belge ve kaynak yayn phesiz, belirli bir plan ve program erevesi ierisinde yaplacaktr. Ancak, biz burada bir balang olarak byk apta ihmaleuram deniz ve denizcilik tarihimizle ilgili, ulalmas ve kullanlmas zor belgelerin yaynlanmasnn uygun olacan dnyoruz. spanyol ariv ve ktphanelerinde yaptmz aratrmalar esnasnda, spanyol arivlerinin Trk tarihi zellikle Trk deniz tarihi ile ilgili ok zengin malzemeye sahip olduldarn grdk. O kadar ki, yalnz Barbaroslarla ilgili belgeler bakmndan yaplacak bir kyaslama, bu konuda Trk aivlerinin zaf ortaya koymayakaf.i idi. Halbuki, brakndierlerini, belge yolduu nedeni ile byk ve hretli denizcimizin bile hayat ve Seferleri g~rektii ekilde aydnla kavuturulamant .. te bu dnceden hareketle, belge nerinde istikrarl bir planlama yapncaya kadar ncelilde Barbaros'a kar olan vefa borcumuzun yerine getirilmesinin uygun olacan dndk. phesiz bu konuda elinde belge olupda neretmek isteyen btn aratrmaclarm, za dergimizin kaps aktr. Biz bu yolla Barbaroslara ait tam: bir belgeler koleksiyonu yapabilmeyi mit ediyoruz. *
Prof.Dr. Muzaffer Arkan, Ankara niversitesi, Dil ve Tarih - Corafya Fakltesi .

Yenia Tarihi Anabilimdal retim yesi. Paulino Toledo, Osorno Yksek Enstits, Eitim ve Bilim Blm retim Grevlisi (ili). Belgelerin spanyolcadan Paulino Toledo tarafnd'an yaplmtr. evirisi Prof. Dr. Muzaffer Ankan ve Doktora <irencisi

356

PAULINO TOLEDO ---' MUZAFFER ARKAN

e Madrid Kraliyet Tarih Akademsi (La Real Aade~ia de la Historia) tarafndan 1853 ylnda yaynlanan Francisco Lopez de Gomara'nn Barbaroslat Tarihi (eronca de los Barbarrorojas) adl eserine, ad geen akademi tarafndan, muhtelif ariv ve ktphanelerden derlenerek ilave edilen, Barbaroslarla ilgili 49 orijinal belgenin Trke evirileri ile balamak istiyoruz) Bu seimde, phesiz, Barbaroslar ve onlarn faaliyetleri ile ilgili belgelerin toplu halde bir arada bulunmalar rol oynantll'. Ancak, dank halde urada ya da hurada yaynlanm belgelerlc, Smancas Arivinden bizzat fopladmz belgeleri de asl ve evirileri ile Barbaroslar belge koleksiyonu iine almak istiyoruz. A'zumuz, yerli yabanc Barbaroslarla ilgili btn belgeleri bir al'aya getirmektir. Bu suretle deniz tarihimizin en parlak dnemi aydnla kavumu olacaktu'. Bu hususta konuya ilgi duyan meslekdalarmzn kat. klarn bekliyoruz.

1 MemoriaI Historico

EspanoI: Colaccion de documcntos, 0puscuIos y antigiiedades, i

tomo VI, p.443-539, Madrid, 1853.

TRK DENz TARH LE LGL BELGELER.

357

.1.

Belge

spanya Krallnn btn valilerine su ve erzak skntlarn belirten Penon de Argel (Cezayir) Kalesi beyi Senyor Quint'in 18 Austos 1516 tarihli mektubu. ' Kutsal Katolikdinimizin dmanlarnn devaml saldrlar yznden bu gnlerde artk Cezayir sahil ve sularna eskiden olduu gibi gemiler gelemcdii iin kalede byk sknt ve ktlk meydana gelmi, yalz on be su kabmz kalm' bulunuyordu. Kral Naibi'nc yazdm mektupta kale'nin durumunu belirttikten sonra, kaptanlar~ borlar veya eitli problemleri nedenj.yle yardma imkanlar olmadndan, Kale'nin cn acil ihtiyalarn gid~Tebilmek amacyla Mayoka' dan su, peksimet ve bakaca levazm getirebilmck iin, kaleyi emniyet altna aldktan soma Mayorka ehrine bizzat. gelmek .mecburiyetinde kaldm. Ayrca, o blgede kullanlan mhimmat masraflar hari kap-' tanara bin iki yz yetmi altn duka da yardm ettim. Bu yzden siz, byk ve deerli Efendimiz'den sz konusu olan kale iin ger,ekli levazm ve malzemenin, yani erzak, barut ve parann gnderilmesini rica ediyorum. nk bu kadar. tehlike karsnda askerlerin cretleri ve levazn vaktinde verilmeyecek olursa bize kar bir takm glkler kartabilirler. Tanr sizin mrnz uzun ve bereketli klsn. Mayorka, 18 Austos 1516
=

Nicolao Quint gemisi.

358

PAULINO

TOLEDO

MUZAFFER

ARKAN

2.

Belge

Alger (Cezayir) ve Tenes'e gnderilen Diego de Vera'mn 18 Austos 1516 tarihli mektubu.* ,Sz konusu olan kale'nin ve ehrin skntlarn gidermek amacyla bu kente (Kartagena) gelmi bulunuyorum. Gnderdiim bu haherci vastasyla en acil ihtiyalarinzn bildirilmesini istiyorum. nk gerekten acil birdurum hasl ohlJlsa, en ksa zamanda iki bin askerle oraya gelebilirim. Ancak, eer siz on veya on iki gn dayanabilirseniz, alt veya yedi binden f~zla asker de getirebilidm. Arana'nn gemisi u anda size levazm ve mhimmat gtrmek emrini alarak Malaga'ya hareket etmi bulunmaktadr. Oradan en ksa zamanda ve hava durumuna gre hareket edecektir. Bu haberei ile nasl gclebileceimi bildirmi bulunuyor ve b1t vesile ile sayglarm sunuyorum. Yeni haber olarak Efendimiz Kral, yola kmak zeredir. Muhtemelen bu ayn sonunda veya nmzdeki ayn ilk haftasnda Kastilya'ya varm olacaktr. Dier gerekli eyler ve konular zerinde Kaptan Vel'gara bilgi verecektir. Ona, baia inandmz kadar, inanabilirsiniz. Tanrnn yardm ve korumas sizinle olsun . . Kartagena, 18 Austos 1516 Diego de Vera.

Mektubun kime hitaben yazld belli olmamakla birlikte Penon de Argel (Cezayir) Kalesi beyi Senyor Quint'e yazlm olmaldr.' .

TRK DENiZ TARH LE iLGiLi BELGELER

3. Belge
Argel (Cezayu-) eyhi olan ve Barbaros tarafndan ldrlen Selim Eutemi'nin oullarna Diego de Vera'nn 18 Austos 1516 tarihli Basal mektubu. Efendimiz Kral'a ve spanya Kralhnm Valisi deerli Kardinali, miz'e (Jimenez de Cisneros) byk bir strap veren sadk .ve e'"efli babanzm lm haberi gelmitir. Babanz ldrenlere ceza, dierlerine ders olmas ayn zamanda intikam almak ve katilleri cezalandrmak amacyla harekete geecek donanmamz iin iki bin asker ve byk sayda top hazrlanmas emredilmitir. Bu yzden, kente donanm ve ordu ile birlikte geldiimde hazr olmanz istiyorum. Bununla beraber, babanza zarar veren Trkler ve Mariplileri karadan veya denizden stanbul'a kadar gitseler bile, ta:kip edecek olmama ramen yine de kamamalar iin nemli tedbirler almanz rica ediyorum. Alnacak tedbirler unlardr: Babamza hizmet veren ve arkada olanlara hi hir zarar ve ceza verilmemeli ve ayn grevlerine devam etmelidirler. Ayrca, kendilerine mmkn olan sayg gsterilmelidir. Siz, her zamanki gibi, kentinizde ve lkenizde kalarak bunu onurla ve en iyi ekilde yapmanz, sizin ve akrabalarmzn erefini dnen muhterem Kardinalimizin isteidir. Ben Kardinalimizden aldm emirle bu grevi yerine getirmek ve tamamlamak zere geliyorum. Tanrnn sizi korumas ve onun hizmetinde olmanz dilei ile. Kartagena, 18 Austos 1516 = Diego de Vera.

.i

360

PAULINO

TOLEDO

MUZAFFER

ARKAN

4. Belge
Diego de Vera'nn spanya donanmas ile K.artagena'ya varn belirten Tenes l\rah 'Abu Abdullah'a yazd' 18 Ausios 1516 tarihli mektubu. erefli ve namuslu Tenes'Kral Abu Abdullah (Muley Baudeli)'a: spanya Kral, Efendimiz, ve spanya Krallnn Valisi deerli Kardinalimz tarafndan isyan eden-Trkler ve Mariplilere kar dzenlenen donanma hazrlklarn tamamlamak zere bu kente (Kartagena) gelmi bulunuyorum. Kralmzn eski arkada olan Babanza ben gemi zamanlarda ok eitli hizmetler vermitim. Bu uzun gemii olan sadk i , arkadala dayanarak ve ayn iyi duygu ve arzularla lkenizin baz bl. gelerinin durumuhakknda bizzat Kralolarak sizden bilgi istiyorum. nkburada konuya ilgili ola~ak bana kadar ulaan inanmadm baz sylentiJer dolamaktadI'. Efendim ve Efendiniz olan Kralmz ve 'onun konsey yelerinin arzusu, Kraln sadk vasali olarak, babanz zamannda olduu gibi imdi de sizin lkeniz ve tebanzn korunmasna yardm etmektir. Bu mektubu getiren Kaptan Vergara, benim adma size konu zerinde daha geni bilgi verecektir. Bana gvendiiniz kadar ona da gvenebilirsiniz .. Tanr mrnz uzun, Krallmz zengin ve daim etsin. Kartagena, 18 Austos 1516 Diego de Vcra.

TRK DENZ TARH LELGlt

BELGELER

361

S. Belge Diego de Vera'nn Kartagena'ya var ve donanma durumun.u belirten Kardinal Cisneros'a 18 Austos IS16 tarihli mektubu. Kartagena kentine aramba gn akam geldiimde btn gemilerin kt durumda ve skntlarla dolu Malaga'ya gitt;iklerini rendim. Denia'da bulunan kadrgalarn banda olmas gereken Kaptan Efendi Berenguel Valencia'da veya Oliva'da bulunmaktadr. Kadrgalar hazrlamak zere bu kentin limanna veya onun istedii baka bir yere en ksa zamanda gelmesi iin bir mektup yazdm, fakat cevap alamadm. Yarn tekrar bir mektup gndereceim. Bence bu limanda daha ok malzeme, adam" baka gemiler ve eitli yerlerden gelen asker ve denizciler olduu iin kadrgalar burada daha iyi bir ekilde hazrlanabilir. Malaga'dan yeni bir haber yok. DonanmamzD, hazrlk almalarn tamamlamak konusunda haber bekliyorum. Sevilla'dan gelecek olan gemim ve yk gemilerinden de haberim yok, yalnz Cadiz'de olduunu rendim. Belki rzgar uygun olmad iin hareket edemedi. ler, fakat, Tanr ksmet ederse, ilk karayel ile buraya gelebileceklp.r. Manuvay top getirmek amacyla Oran'a gnderdim, hava iyi olduundan uanda oraya varm olmas gerekiyor. Bugn Cezayir Kalesi (Penon de Argel Kalesi) beyine nasl geleceimi bildirmek iin silalla donatlm' bir gemi yolladm. Ayn zamanda, Tenes Kral'na ve Barbaros tarafndan ldrmen Cezayir eyhi' nin oullarna da bir mektup yazdm. Gnderdiim mektuplarn kopyalarn grmeniz ve gerekiise dzeltmeniz iin iliikte yolluyorum. Bu kentin yneticisi (Comendador) ve Kaptannn size gnderdii raporda, valye olan Johan del Rio'nun kuzeninin Cenevizlilere ait erzak ve malzeme ykl bir gemiyi yakalad haberini greceksiniz. Muhterem Efendimiz, Sizden, karavelatipi seksen tonluk olan bu gp.mi ve malzemelerini ne yapacamz] qrenmek istiyoruz. u anda buraya ok sayda asker gelmitir. Ancak, gemilerimizin ve levazmmzn yetersiz olacan tahmin edebilirsiniz. Bu yzden, Siz, Kralmzdan olanaklar elverirse, gerekli levazrnn tedarikini istrham emekteyim. Mzrak getirecek gemi henz gelmemitir. Askerlerin silahsz geldii gznne alnacak olursa en acil ihtiyalarmzn banda gelir. Siz muhterem Efendimizden, mzrak getirecek olan gemi-

362

PAULINO TOLEDO -

MUZAFFER ARIKAN

nin abuk geImesi iin bir mektup gndermenizi istirlam ediyorum. Ayn zamanda, Cenova'ya ait gemileri yakalamak iin Sizden haber bekliyorum. nk, emrim altnda hazr bulunan gemi ve .askerler bu ama iin burada bulunmaktadrlar. Btn haberleri Sizden bekliyorum. talya'dan Sizi ilgilendirebilecek bir haberim yoktur. Tanrnn ltfiyle, Tanr ve Kralmzn hizmeti iin ok ey yapabileceimize inanyorum. Son olarak dualarmzla, siz pek muhterem Efendimizden, bizi ve donanmamz unutmamanz talep ediyoruz.' Tanr mrnz uzun, bereket ve ihsann zerinizden eksik etmesin. Pek Muhterem Efendimin hizmetkar Kartagena, Pazartesi 18 Austos 1516 ellerinizden per. Diego de 'Vera.

\,

TRK DENz TARH LE LGL BELGELER

363

6. Belge
Kraliyet Sekreteri Juan Ruiz de Calcena'ya 24 Austos 1516 tarihli mektubu. Muhterem Efendim: Bugn, aym 24' olmasna ramen, Juan del Eio'nun nerede olduunu bilemediimiz iin merak ediyorum. nk onda, levazm ve malzeme satm almak amacyla 8 bin dukadan fazla para bulunmaktadr. Ben buradaki paramz harcamak istemiyorum. Siz, Efendimizden, askerlerin silahsz geldikleri iin, mzrak getirmekle grevli Kaptana bir haberci gndermenizi rica ediyorum. Burada bulunan bin yzden fazla kiide yalnzca kl vardr. Mur0ia Krall, yani Murcia, Lorca ve. Kartagena'dan Afrika'ya gidecek bin kiinin en iyilerinden yz benimle geleceklerdir. Bu yzden, Navarra askerlerinin cretlerinin en ksa zamanda denmesini rica ediyolUm. nk askerlerin ou oradan geleceklerdir. unu imdiden hilin ki, tahminime gre, bu ayn sonunda be bin kiiyi aabiliriz. Bu kente geldiimden bu yana yalnz dou rzgar esmekte idi. lk defa bugn, bat rzgar balad. Bu nedenle Sevilla'dan gemi gelemedii iin haber alamyor size de herhangi bir ey yazamyorum. Yemek masraf olarak askerlereeyrek riyal, onba ve avulara yarm riyal veriyorum. Bu yzden geldiimden beri askerler mutlu ve sakin olup birbirileriyle veya kent halk ile hi bir problem kart maddar. Tanrdan bunun devamn dilerim. Kadrgalar Kartagena limanma geldiler. Senyol' Berenguel burada olduumu renir renmez geldi~Valencia'da olmad iin, Malaga'dan kadrga malzemeleri ve tahtalar getirmek amacyla onu Senyol' Gines'e yolladm. Hemen hemen kadrgalarn ou hazrdn-. Ancak, ekmeimiz yoktur. Sizden, Malaga'dan ekmek tedariki iin yardmc olmanz rica ediyoruz. nk, btn levazm vaktinde ge1ebilirse bu bat rzgar ile bin asker olmasa. da hemen hareket edebiliriz. Mhinmat, merdiven, teber ve dier gerekli aletlerin en abuk ekilde getirilmesi. iin, Malaga'da bu ilere bakan Francisco de Mercado ve Pero Laso'ya mektup yazdrmanz istirham ediyoruz. Gherile almak amacyla gnderilen -mektup, Kral'a ve kendime ait hi bir uval olmadndan ie yaramad. Bu yzden, Senyol' Gines Diego de Vera'nm

364

PAULINO TOLEDO "

MUZAFFER ARIKAN.
.

ve Albornoz'un gtrdcleri mektuba gre, btn mhimmatu verilmesi iin Malaga'daki Francisco de Mendoza'ya yazmanz rica ediyo-, xuz. Trklerin elinden alnan kadrgalaru kt durumda olmalar, Malaga gemilerinin btn malzeme, yelken ve direkleri gtrmeleri, ve sz konusu olan kadrgalann hazrlanmalarnn en az bir ay alaca iin hazrlanmal~lUa teebbs edilmedi. Trkler tarafndan saldrya u" rayan Pero Benites'in bir kadrgas da hazrlanmaktadr. Corregidor (Savc) Bernardino de Me~eseE bu donanma hazrlklarnda ok yardm etti. Murcia, Lorca ve Kartagena kentleri de m~kn. olduu kadar yardm ediyo,rl;r. Efendimiz Kardinala yazdm mektupta daha geni bilgi bulacakslUz. Buras iin gerekli olan Hurtado'nun tayini hususunu Sizden rica ediyorum. Tanr mruz uzun ve mbarek etsin. Kartagena, 24 Austos 1516. Hizmetkar
/

kulunuz ellerinizden per = Diego de Vera. Ruiz de Calcena' .

Kraliyet

Sekreteri Muhterem Efendim Senyor Juan

ya.

TRK DENz TARH LE LGL BELGELER

365

7. Belge
Kardin;l'a tubu. nl ve Muhterem Efendim: (Cisneros) Diego de Vera'nn 24 Austos tarihli mek.

Bugn, ayn 24' olmasna ramen, Juan del Rio'nun ... vesaire. (Calcena'ya gnderdii' nceki mektup yazar ve devam eder). Bu kentteki ordunun Cezayir'e kadar donanma ile birlikte gelmesi n vereceiniz izin benim iin by~ ltuf ~lacaktr. Kartagenallar bizi evlerine kabul ederek byk fedakarlkda bulunmaktadrlar. Bu yzden Kartagena kentine bir ltuf ta bulunmanz yerinde. olacaktr. nk onlar gerekten buna laykdrlar. Hangi dini rgtnden olursa olsun, Papa veya Sizden 'izin alm~. dan hi bir papaz gtremiyorum. Bir ka papaz gtrp gtrmeme kararn Sizden bekliyorum. Burada erkek elbisesi giyinen bir rahibeyi tutukladm. imdi o, Bevengud ad ile tannan drst bir adamn evinde kars ve kzlaryla birlikte prangal olarak kalyor. Kim olduu hakknda hi bir ey sylemiyor. Yalnz, Toledo'dan geldiini ifade ediyor. Onu ne yapacam hakknda Sizden bilgi istiyorum. Cezayir'e ve Oran'a gnderdiim gemiler hala gelmediler. gelmez onlardan alacam yeni haberleri Size yollayacam. Gelir

Muhterem Efendim, ayn ekilde asker elbisesi ile giyinen iki papaz daha yakaladm. Onlardan biri San -Agustin, dieri Merced. rgtne tabidirler. Onlarn Murcia'ya gnderilerek azarlanmalar ve cezalandrl. malar amacyla Savc (Corregidor)'a teslim ettim. San Francisco rgtne bal olan iki papaz daha aryorum, bulabilirsem Murcia'daki San FrancisGo veya San Gies Manastrlarma gndereceim. Eer Siz, muhterem Efendimiz,. bize bir miktar daha levazm ve gemi tedarik edecek olursanz, inanlU ki bu bizim iin byk bir destek ve rahatlama olacaktr. Bu hususu yalmz Tanr'ya ve Size havale ediyorum. Malagave teber meseleleri ile mtevaz bir ekilde ilgilenmenizi rica ediyorum. Dileim bu habercinin abuk gidip gelmesi. Bat rzgar olduu iin gemiler en ksa zamanda burada olacaklar. Tanr rnrnz uzun mal ve mlknz koruyup mreffeh klsm. Efendimizin sadk hizmetkar spanya ellerinizden per = Diego d.e Vera. Efendime.

Krallnn Muhterem Vali ve Kardinal,

366

- PAULINO TOLEDO -

MUZAFFER ARKAN

8. Belge
Tenes Kral Ebu Abdullah'm tos 1516 tarihli mektubu. Virtz ve drst valye: Kapta Diego de Vera'ya 15 Aus-

Efendim, mektubunuzu byk bir memnuniyetle aldk. Donanma Kaptan olarak geldiiniz haberi bizde ifadesi gayrmmkn bir sevin yaratt. Bildiiniz gibi~ babam ld zaman beni, huzur iinde yatsn spanya Kral'na emanet etti ve imdiben Efendim Prens Carlos'un vasal olarak onun emrinde ve onun ii her eyi yapmaya hazrm. Sizin lkemizi grp gzetmenizi istiyoruz. .. imdi sz konusu olan hususlarda Kaptan Vergara size daha geni bilgi vere_cek ve sizlerle (spanya ile) olan gerek ibirlii niyetimizi belirtecektir. Size yazlacak. baka bir ey yok, ben ve lkem emrinize amadeyiz. 25 Austos, Pazar gn = Muley Boabdilla (Ebu Abdullah), Tenes Kral. Zarfnda: Virtz ve drst valye ve Donanma Diego. de Vera'ya. Kaptan Senyor

TRK DENz TARH LE LGL BELGELER

367

9. Belge
Kaptan Diego de Vera ve Johan del Rio'nun Kardinal Jimenez de Cisneros'a 2) Austos 1516 tarihli mektubu. Muhterem Efendim:

Bu kente geldiimden bu yanasizinle haberleiyor devaml olarak yeni olan hereyden haberdar ediyorum. Johan del Rio, bu ayn yirmi yedisinde buraya gelmi bulunuyor. Sevilla'dan yolakarlm erzak ykl gemiler hala buraya ulam deiL. Benim karakamn en 'acil ihtiyalarndan biri budur. Gemiler gelir gelmez ykleme almalar yaplacak ve yolculuumuza devam edilecektir. Bu donanmann en acil ihtiyalar olan s1ah ve mhimmat Malaga'dan gemilerle getirmek amacyla gerekli talimat Senyor Gines ile gnderdim. Orad'an neler a1abileceimizi bilemiyorum: Yukarda belirtilen ihtiyala;rmzn salanmas ve istediimiz malzemelerin verilmesi iin Malaga'ya talimat vermen,izi rica ediyorum. nk orada herey bulunuyor. Bu sefere katlmak zere gelen askerler ok iyidirler, fakat silahsz ,olup kl bil~ getirmiyorlar. Valencia'dan iki bin teber, bir miktar mzrak, karg ve tfek ve bakaca malzeme getirmek iin bir kii, bir gemi ve para ile gnderildi. ' Ayn zamanda, Oran'a gnderdiim gemi gelmi ve iki top ve glle getirmi bulunuyor. Cezayir'e yolladm gemi henz gelemedi, gelir gelmez size bildireceim. Buradaki kadlrgalar' en iyi ekilde hazrladk, stelik bir ka silah da yerletirebildik. Tanr ksnet ederse bu defa Cezayir seferi iin ters bir eyolmayacak. A. Venegas'in btn ufak gemiler ile. birlikte gelmesi iin Mala'ga'ya bir haberci gnderildi. Efendim, en ksa zamanda buradan ayrlmak zere her ey en iyi ve en abuk ekilde yaplyor. Sevilla gemileri ve karakas gelebilseydiler daha ok ey yapabiJirdik. Tahmin ettiime gre, be bin asker kadar toplanacak., u anda Navarra'dan; Anda1ucia'dan ve baka yerlerden gelen askerler bekle-

368

PAULINO TOLEDO-

MUZAFFER ARIKAN

.niyor. Buradan, Lorca'dlin ve M:urcia'dan.da gelenler var. Bu yzden, Tanr ksrnet ederse, askerler ok iyi sylediim rakamn zerinde olacaklar. Bunu, gelenlerin ouna gemi ve levazm verilebilmesi iin yazyorum. Her ey Tanr'ya, Kral'a ve Size baldr. Ancak, bu ii en iyi ekilde salayabilmek iin bunu size hatrlatmay bir grev. telakki ediyorum.

ve

Gnderilen iki yz zrh mifersiz ve kolsuz, yalnz gvde olarak geldi. Burada, pek az malzeme bulunduu iin byk zorluklarla zrhlar tamamlamaya alyoruz. . Trklerin elinden alnan gemiler burada bulunuyor. Onlardan bazlarn sefere gtrmek zere gereken hazrlklar balattm. Gerekli malzeme blunmad iin fazla tamirat edemedik. Btn askerler topland zaman ve gemiler geldiinde rakam ve yeni olaylarla ilgili hemen size haber vereceim. Her zaman olduu gibi, Size, muhterem Efendimiz, her eyden en abuk ekilde bildireceim. Yukardaki yazd;ktan soma, aldm iliikteki mektupta, Murcia' dan resmi greve ve imtiyazlara sahip olan byk sayda valye ve zenginler seferi gerekleirken ldkleri takdirde, grevleri veya imti. yazlannn oullarna gemesi artyla sefere' katlmak istiyorlar. Lorca'danda ayn istekler vardr. Sizden bu konuda abuk karar vermenizi rica ediyorum. O zaman, belki bu haberci ile cevabnz gnderebilirsiniz. Son anda: benim karakamn Cadi~'debulunduunu ve teki gemileri beklediini rendim. Efendimizin hizmetkarlar Johan del Rio . ellerinizden perler

Diego de Vera

TRK DENz TARH LE LGLi BELGELER

369

10. Belge
Penon de Argel (Cezayir) Kalesi'ndeki spanyol garnizonun subaylardan biri olan Juan Negrilli'nin Kaptan Diego de Vera'ya 25 Austos 1516 tarihli mektubu.
i

Senyol' Quint' haberci olarak gnderdiiniz Kaptan Vergara'dan dnyann en iyi haberlerini aldk. imdiye kadar genelde son derece zor durumda olmamza ramen, bu mutlu haberleI'le yeniden hayata dnm gibi olduk. En byk ihtiyacmz su idi. Sizi temn ederim ki, deniz suyuna arap kartuarak ekmek iin hamur yapmaktan adamlarmzn bazlar can verdiler. Buradaki zaten az olan adamlarmzn yaklak olarak te biri ld. Mariplern elinde olduu iin su almak mmkn deildi. Bu yzden, adadaki yz elli kiinin, toplanan btn yahudilerin ve dier nsanlarn, be gemimize 'bindirilip ve en ksa zamanda yardm getirmek zere Senyol' Quint ile birlikte Mayo'ka'ya gitmelerine karar verdik. Senyol' Quint'in, yalnz on be adet su kabmz kalm bulunduundan, on veya on iki gnde dnebileceini syledi. Fakat seferi yirmi be gn srd. Mayorka'dan gelen ve su getiren bir gemi nedeniyle kurtulduk, yoksa herkes susuzluktan lecekti. Bundan nce, su bitince herkesin adadan kp Mariplerle lnceye kadar savamasna karar vermitik. nk bu susuzluktan lmekten daha iyi

idi.

Siz, buradaki en acil ihtiyalarmz belirtmemizi istiyorsunuz: En acil ihtiyalarmzn asker ve barut olduunu bildiriyorum; yalnz drt kental barut kalm bulunmaktadr. Askerlerin says iki yz kii. dir, fakat bu iki yz kiiden en fazla y~n hesaba katyoruz. nk dierleri korkak Mayorkal1ardr. Bunlar arpma balad zaman, ilk frsatla kamakta ve saklanm~ktadrlar. Bu yzden ok zor bir e. kilde savunabiliriz. Bunun iin de sizin en ksa zamanda bir iki gemi, asker ve levazm gndermenizi rica ediyorum. nk imdiye kadar ol. mayan bir' saldr siz gelmeden nce gerekleebilir. Siz, Kraln hizmetinde, elinizden gelen her eyi yapn. Ben sava bilen bir askerim ve gerei yazyorum. Senyol' Quint baka eyleri bilebilir;fakat savatan pek anlamaz. Barbaros'un, her geen gn daha glendiini syleyebiliriz. Belki de hepsi yz Trk kadar olup kardeini beklemektedir. Bu yzden Efendim, gcn kmsememek gerekiyor. Hi bir tehlike olmadan kendi (Cezayir) zapt ede'bilmek iin en az dokuz veya on bin askerin

370

PAULINO

TOLEDO -

MUZAFFER

ARKAN

gerektiine ia.ret etmeliyim. Daha az askerle bunu yapmak ok tehlikeli \'e riskli olabilir. nk, btn .Araplar onun dostu olup ona yardm etmektedirler. Bununla birlikte Barbaros, eyh'in (Selim Eutemi) oullaryla bir anlamaya vard ve eyh'in byk olu Barbaros'un arkada olan keiin kzyla evlendi. Bunun iin Efendim, siz buradaKi Mariplilerin bizim lehimizde olniadklarn dnerek hem Trklere hemde Mariplilerekar savaa hazr olmalsmz. Eer Efendim, henim kim olduumu bilmiyorsanz, u ekilde izah edebilir~m: Ben Kralmzn (huzu~ iinde yatsn) Bugia (Bicaye)'ya gnderdii drt Kaptandan biriyim. Senyol' Quint'in Saraydan gelen bir ka Maripliye gvenmesi yznden byk problem meydana gel. mi, onun en iyi elli a.skeri ldr~lmtr. te o zaman Bicaye'ye yard:q talebinde bulunduunda ben de oraya gemitim. Bu konuda her eyi haberciniz Kaptan Vergara size bildirecektir .Argd (Cezayir), 25 Austos. Efendimin hizmetkar

Juan

Negrilli. Kaptan muhteem ve .

Efendimiz Kraln donanmasun ve ordusunun asil Efendim, Senyol' Diego de Vera'ya.

TRKDENz

TARH LE LGL BELGELER

371

ll. Belge Carpio adnda birisinin Kaptan Austos 1516 tarihli mektubu. Efendim: Sizin donanma Genel Kaptan olarak geleceiniz haberini rendiim zaman ne kadar mutlu olduumu sadece Tanr bilir. Bu kaledeki hizmetkarnz biz, size gvenerek, geliinizle skntlarmzn giderilecei ve kutsal Katolik dinimiziJl Maripli dmanlarnn yok edilecei umudundayz. imdi bu adadaki problemlerimizi ve skntlarmz belirtmek is. tiyorum. Ke gibi yaasaydk belki bu kadar ktlk ve susuzluk ekmiyecektk. ki seneden beri maamz verilmedi. Eer size gvenmeseydiler. bu adadaki herkes ~ayanamaz, umutsuzluk nedeniyle lm olurlard. Fakat size herkes gveniyor, nk dnyann en iyi ve drst adan olan levazmcmz bu konuda bize yardmc oldu. Sizin hizmetkarnz olduumu bilen levazmcmza kar byk sayg duydum. Bana Avila'l ve rahip Juan'n kuzen olduunu syledi. Onun kim olduunu ifade edebilmek in bunu belirtiyorum. Barbaros ile ilgili olarak onun her geen gn daha glendiini ifade etmeliyim. On be gnden beri, barut harcamamak amacyla bizi top ateine tutmuyor. Ona ait toplarn yeri ve durumu yledir: Araplar ksnnda bir top; deniz tarafndaki surlar boyunca biri 12, dieri 8 librelik iki top; tersane ksmnda 30 libreye kadar ta atabilir byk bir top; surlarn ilerinde 14 ve 9lbrelik iki top sras ile. Son toplarla fazla ate etmiyorlar, nk biz msaade etmiyoruz~ Bizim yerimizden iki yz adm tede drt tane yeni mazgal bulunuyor, fakat kullannyortar. Nedeni bilmiyoruz. lerde, kalenin son kulesinde biri 50, teki 20 librelik iki top daha vardr. Daha ilerde, adann ucunda, 20 libre atan bir top bulunuyor. Babazon Kapsnn nnde bir ve stnde iki top daha vardr. Sonra, daha yukarda byk bir top Ve bir kolomborna; Gibil kulesinde; balar yamndaki gzetleme kulesinde ve Miliana (Milyana) yoluna bakan surlarn balarnn yannda birer top sayya dahil edHmelidir. Bizm skntlarmzn en by topUuk malzemelerinin yokluudur. Eer top adn verebilitsek, yalnz ki tane top (bir top ve bir Diego de Vera'ya Cezayir'den 27

372

PAULINO

TOLEDO

MUZAFFER

ARKAN

kolomborna), drt kent al top barutu, bir kental tfek barutu ve mhimmat kalm "bulunuyor. G1le yoktur. Dier mektuptan reneceini zere arpa, su ve sirkeden oluan levazmnz en fazla bir ay yetecek kadardr. Asker diyebileceiniz adam saysnn en ok seksen olduu zerine Tanr'ya yemin edebilirim. Ycri Tanr ahsnzn nn her zaman korusun. Alger (Cezayir) Adas; Vf' Kalesi, 27 Austos 1516. Sadk bendeniz v hizmetkarnz ellerinizden per

= Carpio.
Efendim

Efendimiz Kraln Topuluk ve Donanmasnn Senyor Diego de Vera'ya.

Genel Kaptan

BARBAROSLAR
A'KDENiZ

DNEMi

BAT

.<RL

C:' ::=
~
tl
tl1

>-i

~
Mi J"\o k0

N >-i

V ALENC;A
~lbi:z:0

L"'- ~
-Iv"

..

-'

~.
ES.
,.....;~

Mayo
' A

... 5<a

r;;
K

t""

....
...... al
tl1 t""

c)

iPeMn de AI9~t") Ct'UIYI" Kalesi

t"" ....

&ua:!ill IAlCERI

c)
~

"i"TlEMSEN A F R

"()
1< A

;z.

MALTA

tl1 t"" tl1

)(U.zE,Y AFRiKNOAKi iSPANYOL iOPRAKLAR

n,.,'poli)

TRA8lUSCARP

..
--