TRK DENZ TARH LE LGL BELGELER II Prof. Dr.

Muzaffer ARIKAN - Poulino TOLEDO

I. spanya, Kuzey Afrika ve Barbaroslar 12. BELGE , CEZAYR KALES'NDEK JUAN DE TUDELA'NIN, KAPTAN DIEGO DE VER A'YA, 27 AUSTOS 1516 TARHL MEKTUBU. Salazar Ktphanesi, Efendim: Kraln donanmasnn Genel Kaptan olarak kutsal Katolik dinimizin dman itleri Mariplilerle savamak amacyla geldiiniz iin ne kadar mutlu olduumu yalnz Tanr bilir. Tanr ksmet ederse, istediiniz afere ulaacaksnz. Gemi geldii zaman, geleceiniz ile ilgili sylenti kesinleti. Bundan nce bu bir sylenti halinde olup hi bir ey kesin deildi. Gemi geldii zaman herkesin umutsuzluu anlatlmaz bir mutlulua dnt. Bu kaledeki yaklak iki yz kiinin en fazla 90' gerek anlamda askerdir, tekiler isiz gsz takmdr. On sekiz aydan beri maa alamamaktan, gdaszlktan ve kayalar zerinde uyumaktan herkes bitkin haldedir. Onlar bu halde grmek merhamet uyandrmaktadr. Barbaros, sizin donanma ile geleceiniz haberini ald iin her geen gu istihkm ve siperler yaparak durumunu glendiriyor. imdiye kadar gerekletirmedii ata gelmenizden nce yapabilir. nk geldiiniz takdirde kama imkn bulamayarak yok olacan bilmektedir. Bu yzden haberci gemiler gittikten sonra bize bir takm glkler kartabilir. Bunu nlemek iin nc olarak bin asker gndermelisiniz. O zaman, eer Barbaros'un byle bir pln varsa baarya ulaamayacak, siz de daima huzur iinde olacaksnz. A.. 16, s. 161.

280

POULINO TOLEDO MUZAFFER ARIKAN

Levazmcnza byk sayg duydum. Ayrca, burada bana bir demir-dkm oca yapmak iin izin verdi. On be kental demir dkebildim. Fakat, Barbaros'un gelmesiyle bu i yz st kald. Geldiinizde bunu grebilirsiniz. Tanr sizin mrnz uzun ve salnz daim klsn. Alger (Cezayir) Adas vc Kalesi, 27 Austos. Mtevaz hizmetkrnz ellerinizden saygyla pcr-Juan de Tudela. ZARFINDA: Efendimiz Kraln donanmasnn Genel Kaptan Efendim Senyor Diego de Vera'ya.

TRK DENZ T A R H L E LGL BELGELER

281

13. BELGE KAPTAN D EGO DE VERA'YA, AGUSTN VELASUEZ' N, CEZAYR (ARGEL)'DEN 27 AUSTOS 1516 TARHL MEKTUBU. Salazar Ktphanesi, Muhterem Efendim: Nicolas de Quinto'ya (Quint) gnderdiiniz mektuptan Kartagena' ya iki bin askerle vardnz, Cezayir Kalesi ve Adasnn yardmna komak ve Cezayir kentini zaptetmek amacyla daha ok askere ihtiyacnz olduunu rendim. Bu haberleri renince duyduum mutluluun derecesini sadece Tanr bilir. Ve Onun yardm ile kutsal dinimizin dman kelpleri yok etmek hepimizin dileidir. Ayn zamanda tarafnzdan gnderilen geminin skntlarmz tespit ve size nakletmek amacyla geldiini de rendim. imdiye kadar ok byk skntlarmz oldu, artk umudumuzu kesmitik. Bunu Kardinala ve Eliye bildirdim. Onlardan en ksa zamanda yardm ve levazm gnderilecei cevab geldi. Aradan ok zaman getii iin onlarn bizi unuttuklarn sanmtk. Bu yzden sizden haber alnca ok sevindik. Kalemizin en byk sknts levazm ve mhimmattr. rnein, arap bulunmuyor, barut olarak da en fazla krk gn yetecek kadar, yalnz drt kental barutumuz var. Bu yzden, tam vaktinde gelmi olacaksnz. Buradaki limanda, Efendimiz Kral hesabna alan, drt tane Vizcaya gemisi bulunuyor. olmamas nedeni ile karlksz para almalarn nlemek bakmndan, Senyo- Quinto ile birlikte asker ve levazm tamalar iin, bu gomileri size gndermeye karar verdik. Gemiler emrinizin altnda olacaklardr. Gemi halk bize ok iyi hizmet verdiler. zellikle Bugia (Bicaye)'da onlar olmasalard her eyimizi kaybedebilirdik. Onlar hakknda Kaptan Vergara size daha geni bilgi verecektir. Ben ve Kaptan Vergara ellerinizden per. Tanrnn sizi her zaman korumasn ve mrnz uzun ve bereketli klmasn dileriz. Cezayir (Argel) Kalesi ve Adas, 27 Austos 1516. Efendimin hizmetkrlar bendeniz ellerinizden per = Velasquez. Agustin A 16, s. 167

ZARFNDA: DonanmaGenel Kaptan Efendim Senyor Diego de Vera'ya

282

POULINO TOLEDO MUZAFFER

ARIKAN

14. BELGE PEftN DE ARGEL (CEZAYR) KALES BEY SENYOR NCOLAO UNTm, KRALYET KTB JUAN RUZ DE CALCENA'YA, 27 AUSTOS 1516 TABHL MEKTUBU. Salazar Ktphanesi, A. 16, s. 169

Muhterem ve faziletli Efendim: Bundan nceki mektuplarmda buradaki olaylardan, su ve levazm skntlarndan bahsetmi, ayn zamanda gemilere bin beyz duka yardm ettiimi sylemitim.. Skntlarmz ok olmasna ramen halletmeye alyorum. Kaleyi kurtarmak ve baz skntdarmz gidermek amacyla bildiiniz seferi yaptm*. On-oniki gn ge geldim. Ancak bu seferi yapmasaydm kaleyi kaybedecektik. Daha nce sylendii zere krallktan beklenen yardm salanamad. Drt-be aydan beri yardm, yani levazm, para ve donanma gelmiyor. Grebildiiniz gibi, skntlarmz ok byktr. Nasl hayatta kalabildiimizi bilemiyorum. Askerlerin cretleri oktan beri denmedi. Bu yzden sizden valilere bu durumu bildirmenizi rica ediyorum. Bir sene nce Bicaye (Bugia) Kalesini kurtardm, hem onu hembunu korumak gerekiyor". nk onlarn kayb spanya Krallna ok byk zarar verecektir. Bunun iin her trl gereksinimi vaktinde tedarik etmek ok nemlidir. Valilere bunu belirten bir mektup yazdm**. En azndan nasl yaadm bilmelerini istiyorum. Sizden bir isteim var: bunu, Majestemize mektupla veya bizzat bildirmenizi istirham ediyorum. Senyor Sekreter Horries iin de ayn eyi diliyorum. Sadk kulunuz ellerinizden per. Tanrnn mrnz istediiniz kadar uzun ve bereketli klmasn dilerim. Cezayir (Alger) Kalesi ve Adas, 27 Austos 1516. Daima emrinizde olan hizmetkrnz = N. de Quint. ZARFINDA: Kraliyet Sekreteri Muhterem ve Faziletli Efendim Senyor Johan Ruiz de Calccna'ya.

* Ad geen sefer Mayorka seferidir. Bkz. Belge No. 1. * Bkz. Belge No. 1,

TRK DENZ T A R H L E LGL BELGELER

283

15. BELGE KARDNAL CSNEROS'A DEGO DE VERA VE JUAN R/O'NUN 1 EYLL 1516 TARHL MEKTUBU. Salazar Ktphanesi, Muhterem Efendim: Geldiimizden beri, gnderdiimiz mektuplarla, donanmamzn hazrlklar hakknda size srekli bilgi verdik. imdi ayn amala bir mektup daha yazyoruz. Muhterem Efendim, en son gnderilen mektupta bahsedilen olaylardan sonra yeni gelimeler unlardr: Cenova'da hazrlanan karaka ve kalyonun biza'da olduunu AIicante'den gelen haberden rendik. Cezayir seferi ile ilgili iler daha nemli olduu iin, onlarla bulumak amacyla herhangi bir kadrga veya gemi yollayamadk. Fakat donanma hazrlklar ve hava msait olduu takdirde onlar karlamaya gideceiz. Burada kadrgalarmzn hazrlklar ve gerekli dier ilere devam ediyoruz. Daha nce sylediimiz zere gemiler Malaga'ya gittiler. Ayn zamanda abuk gelmeleri iin Senyor Geniz ve Don Alonso'ya da mektup yazdk. Onlar bekliyoruz. Sevilla'dan gelecek olan gemileri ve karakay da bekliyoruz. Bu husus problemlerimizin en bydr. nk bu gemiler gelmi olsalard, sizden de baka bir emir olmad iin hemen sefere kabilirdik. Burada en iyilerden yaklak olarak iki bin askere sahibiz. Andalucia', Murcia, Lorca ve Navarra'dan her gn yeni askerler geliyor, daha da bekliyoruz. Tanr ksmet ederse bu yzden belki de sefer srasnda daha fazla askere ihtiyacmz olmayacak. Muhterem Efendim, asker toplamak amacyla buraya kadar gelen subaylarmz Andalucia'daki ve dier yerlerdeki kt ve konuksever davranlmamasmdan ikayet ediyorlar. Baz yerlerde subaylar kovarak kaptanlk belgelerini yrttklar gibi, Navarra'da da lmle tehdid ederek bunlardan hi kimseyi kabul etmemilerdir. Askerlerin toplanmas iin bu byk bir zorluktur. Bu yzden sizin, bu kutsal seferimize katlanlara, her yerde yardm edilmesi ve iyi davranlmasm iln etmenizi diliyoruz. A. 16, s. 174. DEL

284

POULINO TOLEDO MUZAFFER ARIKLAN

Muhterem. Efendimize daha nce bildirdiimiz zere, Cezayir'e gnderdiimiz gemi gelmi bulunuyor. Oradan yollanan ve kalenin skmtdar ve ihtiyalarn belirten mektuplar iliikte gnderiyoruz. Ayn zamanda, Cezayir kentini savunmak amacyla Barbaros tarafndan yaplan hazrlklar belirten mektuplar da birlikte sunulmutur. Cezayir seferi ile ilgili olarak asker az veya ok da olsa, hayatmzn sonuna kadar mcadele edeceimizden emin olabilirsiniz. Tanr yardm ederse Cezayir topran tekrar ele geirmek amacyla her ey yapacaz. Bunun iin ne kadar ok sayda asker, gemi, top ve mhimmat ile gidebilirsek, hem kenti zapteder hem de daha ok n kazanabiliriz. Eer siz, bu sefere ait tahsisatn miktarn biraz daha a-trabilirseniz, daha ok levazm salanabilir ve gemiler daha iyi bir ekilde donatlarak vaktinda hazrlanabilir. nk bu seferden sonra iki bin askerle Napoli'ye ve Sicilya' yada gitmemiz gerekecek. Bunun iin en ksa zamanda her eyi tedarik etmenizi istirham ediyoruz. Hareket etmek iin yalnz Sevilla gemilerini, karakay ve bir ka gn iinde yedi-sekiz bin askerin toplanmasn bekliyoruz. Buyurulan ilerle ilgili haberleri ltfen hemen bize gnderin. Seferde kullanlmak amacyla Ktip Juan del Rio tarafndan hazrlanan iki keif gemisi (filika) iin, gerekli grlen her trl malzeme onun emrine verilecektir. Fakat, Tanrnn, Kralmzn ve Sizin hizmetinizde bu donanmann daha iyi grev yapmasn arzu ederseniz, o zaman, bir ka gemi ile birlikte gerekli levazm ve silh da verilmelidir. Askerlerin silhsz olduklarn ve zrh takmlarnn mifer ve kolluklarnn gnderilmediini daha nce size bildirmitim. imdi, Cezayir'den gelen gemiden aldmz haberlerden orada yeterli sayda tfeki, oku ve zembereki (arbaleti) bulunduu halde, silhlarnn yeterli olmadn rendik. Bunun iin bir ka zrhl takmn daha verilmesini rica ediyoruz. Cezayir seferi tamamlandktan sonra geri kalan malzeme Napoli ve Sicilya'ya gidecek olan askerlere tahsis edilecek, ayrca cretleri de denecektir. Ayn zamanda, donanmamza ve askerlerimize yardm etmek ve gerekli malzeme ve levazm vergisiz satn alabilmelerini salamak amacyla bu blgenin btn kale ve ehirlerine mektup gndermek suretiyle talimat vermenizi istiyoruz. Satn alma konusunda ve asker toplama iinde savclarn (Corregidor )ok yardm dokunabilir. Grlecei zere belirttiimiz gerekli ileri tamamlamak ve yedi-sekiz bin asker toplamak suretiyle Cezayir seferini baarl bir ekilde bitirerek hem n kazanm, hem Afrika meselesini halletmi, hem de talya ve Sicilya problemlerini ortadan kaldrm olabiliriz.

T R K DENZ T A R H L E

LGL

BELGELER

285

Efendim, rnek olarak, on be- yirmi gn iinde kii bana onar Maravedi* verilmek suretiyle yalnz yemek paras olarak 60 Duka'dan** fazla harcanmtr. Masraflarmz Sava ras yelerinden veya veznedardan renmek ltfunda bulunursanz, bu seferin btn madd skntlarnn bykln grm olacaksnz. Bir buuk aydan beri gemilerimizin hazrlklarn btn glklere ramen devam ettiriyoruz. Doruluu pheli yeni bir haber var. Cenova donanmasnn Afrika'ya gidip Bona'y alp on tane Trk gemisini yakt syleniyor. Doru olup olmadn henz bilemiyoruz. Yalnz Marsilya'daki Kont Pero Navarro'nun bin askerle birlikte donanmasn hazrlad haberinin doruluunu rendik. Muhterem Efendim, Sizin tarafnzdan bilinen Kaptan Salazar de la Pedrada Cezayir seferine katlmak zere buraya geldi. Onun iyi niyetine ve jestine karlk bir teekkr mektubu yazdrmanz rica ediyoruz. Donanmamzn nemli ilerini tamamlamak ve ihtiyalarmz karlamak amacyla Kraliyet Saray'ndaki topuluk uzman Juan de Azagala'nm en ksa zamanda gelmesini de istirham ediyoruz. Her eyi Size vaktinde bildireceiz. Tanr Sizi korusun ve mrnz uzun ve bereketli klsn. Kartagena, 1 Eyll 1516. Efendimizin hizmetkrlar ellerinizden perler-Juan del Rio-Diego de Ver a. Muhterem Efendim: Donanmamzda top olmadndan, k geirmeye giden kadrgalardan 20 tane kolomborna almak iin gerekli iznin verilmesini salamak amacyla Kadrga Genel Kaptan'na bir mektup yazmanz rica ediyoruz. nk, kadrgalar limanda k geirecei iin bu toplar kullanlmayacak, muattal kalacaktr. ZARFINDA: spanya Kardinali, Kastilya Krall Valisi ve Toledo Bapiskoposu Muhterem ve faziletli Efendim hazretlerine.

* spanyol para birimi olup 1 Riyal ** 1 Duka = 11 Riyal'dir.

= 34 Maravedi'dir.

286

POULINO TOLEDO MUZAFFER ARIKAN

16. BELGE
/

KRALYET SEKRETER CALCENA'YA, DEGO DE VERA VE JUANDEL R/O'NUN 1 EYLL 1516 TARHL MEKTUBU. Salazar Ktphanesi, Muhterem Efendim: Tanrnn ve Kraln hizmetinde kfirlere kar yaplan savalarn ynetiminde rol alan en nemli kii olarak Size, muhterem Efendimiz Kardinale gnderdiimiz mektubun bir kopyasn ittil kesbetmeniz amacyla iliikte sunuyoruz. Bununla beraber, her zaman olduu gibi, Kardinale yardim edeceinize de gveniyoruz. Efendim, Hurtado'nun sizinle konutuu zere donanmamza ait gemilerle Napoli'ye tuz tanmas iinin seferimiz ve donanmamz iin uygun olmadna iaret etmeliyiz. Eer, bozguna uramak istemezsek gemilerimizi zorlamamalyz. Gemilerimizin daha abuk gitmelerini salamak iin, buradaki donanmamza ait tuz ykl baz gemilerin ykn de boaltyoruz. Donanmamza ait gemilerin tuz tanma iinde kullanlmalarnn dnlmesi mmkn deildir. Efendim, ayn zamanda, zel posta ve donanmamzda hizmet verecek olan ulaklarn ekstra masraflarn karlama konusunda gereken formalitelerin yaplmas ve salanmasn Sizden istirham ediyor, takdiri size brakyoruz. Tanr muhterem ahsnz korusun. Kartagena, 1 Eyll 1516. Efendimizin hizmetkrlar-Diego de Vera- Juan del Rio. ZARFINDA: Muhterem Efendimiz Kraliyet Sekreteri Senyor Juan Ruiz de Calcena'ya. A. 16, s. 177

TRK DENZ T A R H L E LGL BELGELER

287

17. BELGE KARDNAL JMENEZ DE CSNEROS'A, JUAN DEL RO' NUN KARTAGENA'DAN 1 EYLL 1516 TARHL MEKTUBU Salazar Ktphanesi, Muhterem Efendim: Sizinle devaml olarak haberlemek ve yeni olan her eyden sizi haberdar etmek benim iin en byk hizmet ve onurdur. Haberci vastasyla gnderdiimiz Diego de Vera tarafmdan imzalanm olan aydnlatc mektuptan her eyi renmi olacaksnz. Bu mektubun amac tabi siz Muhterem Efendimi rahatsz etmek deildir. Mektubu ufak gemilerde grevli halkn masraflar ile ilgili olarak yazyorum. nk, emrim altndaki bu gemilerin hazrlklarn balattm. Ancak, gemi halkna demenin tarafnzdan yaplmas gerekiyor. Tarafmdan denmemesi iin gerekli talimatn veznedar'a verilmesini rica ediyorum. Tanrnn ahsnz, mal ve mlknz koruyup mreffeh klmasn dilerim. Kartagena, 1 Eyll 1516. Efendimin mtevaz hizmetkr ve bendesi ellerinizden per-Juan del Bio. ZARFINDA: spanya Krall Muhterem Kardinali, Kastilya Krall Valisi ve Toledo Bapiskoposu, Efendim hazretlerine, A. 16, s. 178.

288

POULINO T O L D O MUZAFFER ARIKAN

18. BELGE KRALYET SEKRETER CALCENA'YA, JUAN DEL RO' NUN KARTAGENA'DAN 1 EYLL 1516 TARHL MEKTUBU Salazar Ktphanesi, A. 16, s. 179. Asil ve Muhterem Efendim: Kraliyet Saray'ndan aynldktan sonra size pek ok mektup yazdm, onun iin bu mektubum ksa ve zl olacak. Malaga'daki tedariklerimin buraya gnderilmesini rica eder bu vesile ile ellerinizden perim. Dier yandan, Cenova donanmas tarafndan gerekletirildii sylenen Bona' nn zapt srasnda yedi Trk gemisinin de yaklm olduu bildirilmektedir. Cenevizlilerin, benim kalyonumu da yaklm gemiler arasnda gstermek istemelerinden dolay, sizin bu problemi halletmenizi de ayrca rica ediyorum. Donanmamzdan yeni gelen haberler unlardr: ok sayda asker gelmeye devam etmekle birlikte, burada (Kartagena) levazm ve bakaca malzeme bulunmadndan, bir donanmann hazrlanmas ok zor oluyor. Ayrca, Sevilla gemileri ve Diego de Vera'nn karakas henz gelmedi. Malaga'dakileri Tanr affetsin. nk onlarn yaptklarndan dolay donanmamz Cezayir'e hareket edemedi. Buradan Cezayir'e yaklak olarak drt-be bin asker gtrebiliriz. Tahminime gre bu harektn tamamlanmas iin on ne bin duka yeterli olabilir. O takdirde gemilerde tuz ve baka bir yk tamak iin yer kalmayacaktr. Bu harekt bu parayla sonulandrmak iin elimden gelen her eyi yapacam. Burada toplanan askerlerin her birine gnlk masraflar iin 10 maravendi verilmektedir. Ayn zamanda, btn gegemiler 15 Austos'tan bu yana cret almaktadrlar. Bu yzden belki donanmamzn hareketinden nce paramzn byk bir ksm harcanm olacaktr. Tanr ksmet eder de en ksa zamanda Cezayir'e varabilirsek orada askerlerin masraflarnn ve dier hususlarn aresini bulabiliriz. Lope de Soria problemi ile ilgili olarak onun tarafndan bana ykletilmeye allan sorumluluk meselesinin halledilmesi iin Napoli Kral Naibi'ne yazmanz rica ediyorum. Senyor Berenguel Doms'un sizin hizmetkrnz ve arkadanz olduunu bildiim iin, kalyonumun tahribi olaynda ona ait olan sorumluluu yava yava unutmaya alyorum. Onun eitli sebepler

TRK DENZ T A R H L E LGL BELGELER

289

gstererek Aloso Vanegas' sulamasna ramen, zararn bana, utancn ona ait olduunu syledim.. Zararmn karlanmas amacyla ona bir mektup yazmanz istirham ediyorum. On drde on sekiz lsnde olan gemilerin hazrlama ve dzenleme ilerini balattm. Masraf konusunda bu iler iin mmkn olduu kadar yardmc olmanz istiyorum. Burada yanarak batm olan kalyon denizden karlm. Herkes bu geminin tekrar hazrlanmasn istiyor. Bana gre de onu yeniden tamiri daha iyi ve daha az masrafl olacaktr. Ancak, bu ii yapabilecek bir tamirci de yok. Bu yzden geminin hasar az olduundan yaplacak ufak bir tamirle kullanlr hale getirilebilir. Fakat burada her ey pahal ld iin yine de masrafl bir i olacaktr. Eer, siz bu ie herhangi bir ekilde katkda bulunmak istiyorsanz, o zaman bu yardm Kartagena' l Gines Oset'e gndermenizi rica ediyorum. Sratli yazdm iin mektubum dzgn ve okunakl olmad. Bu yzden zrmn kabuln istirham eder, asil ve muhterem zatnz korumasn Ulu Tanrdan dilerim. Kartagena, 1 Eyll 1516. Efendimin hizmetkr ellerinizden per-Juan del Rio. (Ayr bir katta aadaki liste bulunmaktadr)
/

Donanmamz oluturan gemiler ve masraflar: Diego de Uria'nn 1 Karakas Muhasebeci Juan Lopez'in 1 gemisi Sevilla gemileri (3 gemi) Purtondo (Portundo)'nun 2 gemisi Galicia gemisi Vizcaya byk gemisi Bilbao gemisi San Sebastian gemisi Bernal Brunet'in Kalyonu Kadrga Kaptannn Karavelas .. 1000 Duka . . 250 Duka 400 Duka 550 200 250 200 Duka Duka Duka Duka

200 Duka 100 Duka 100 Duka 3250 Duka

Bunlarn aylk creti bin iki yzden fazla tutmaktadr. 15 Austos'tan itibaren cret almaktadrlar.

Gemiler

290

POULINO TOLEDO MUZAFFER ARIKAN

Kadrga ve ufak gemiler de gidebilirlerse byk bir donanma oluturarak yedi-sekiz bin asker tanabilir. Baka bir katta u okunmaktadr: Bu mektubu yazdktan sonra Cezayir'den gelen bir gemi oradaki kalenin byk bir tehlike iinde olduunu levazm ve suyunun da bittiini belirtti. Diego de Yera, Mayorka'daki gemileri kullanmak zere baz olumsuz harekette bulunmutur Kraliyet Saray 'na haber verilmesi istenmektedir. ZARFINDA: Kraliyet Sekreteri Asil ve Faziletli Efendim Senyor Juan Ruiz de Calcena'ya.

TRK D E N Z T A R H L E LGL BELGELER

291

19. BELGE DONANMA HAKKINDA MZAKERE ETMEK AMACIYLA VCENTE PEREZ DE ALBORNOZ'A, GENEL KAPTAN DEGO DE VERA VE JUAN DEL RO TARAFINDAN VERLEN TALMAT VE KARDNAL CSNEROS'UN KARARLARI. Salazar Ktphanesi, A. 16, s. 184

Siz Vicente Perez de Albornoz donanma ile ilgili aadaki konular muhterem Kardinalimize, Elimize ve Kraliyet Harp ras yelerine sunacaksnz: lk olarak yannzdaki mektuplar muhterem Kardinalimize ve Elimize verecek, ellerini peceksiniz. Daha sonra, konutuumuz zere genel hatlar ile her eyi rapor halinde anlatacaksnz. Donanmamz hakknda herkesin bilgi sahibi olabilmesi iin aym ekilde Kraliyet Harp ras yelerine de durumu bildireceksiniz. Yeni olan hereyden Kardinalimizi devaml olarak haberdar ettiimizi, Kraliyet Sekreteri Calcena'nn yantlad mektuplar ve Diego de Vera'nn bu kente geldiinde Kardinala gnderdii ilk mektubunun ccvabndan baka bir cevap almadn ifade edeceksiniz. Bundan baka, tuz tamak amacyla Benedito Furtado'nun getirdii talimatn uygulanmasnn byk masraf gerektirecei, hatt bunun Cezayir ve Afrika seferlerine dahi engel tekil edebilecei dnlerek yaplamadn bildireceksiniz. Ancak, hereye ramen bu iin gerekletirilmesi isteniliyorsa, bunu Cezayir seferi tamamlandktan sonra yaplabileceini syleyeceksiniz. O zaman, Napoli'ye asker gtrecek olan gemiler tekrar dnp tuz ykleyebileceklerdir. Tuz ykl iki gemimiz olduundan bahsederek donanmamz iin imdilik bu tuz nakli iinin uygun olamayaca zerinde srar edeceksiniz. Ayrca, bir donanmann ykl gemilerle hareket etmesinin ne kadar zor olduunu tecrbelerimize dayanarak bildiimizden, baz gemilerin tuz yknn bir ksmn boalttmz da kendilerine bildireceksiniz. Bylece, tuz tama iinin byk bir ihtimalle yerine getirilemiyeceini daha ayrntl bir ekilde aklayacaksnz. Ayn zamanda, Sevilla gemilerini ve karakay beklemekle birlikte bu kentte liman hari, hazrlklar iin daha uygun bir yer olmadndan donanmamzn k tarihinin geciktirildiini belirteceksiniz.

292

POULINO TOLEDO MUZAFFER ARIKAN

Ayrca, yukarda bahsettiimiz gemilerin gelmesinden sonra buradaki binden fazla asker ile iki bin denizci ve dier mrettebatn gemiye bindirilmesi operasyonunun balatlacan bildireceksiniz. Donanmamzdaki btn askerlerin ve denizcilerin tecrbeli ve en iyilerden olduklarn bu yzden Tanrnn yardmyle Tanrnn ve Kraln hizmerinde dmanlarmza kar hereyi yapmaya muktedir ve hazr bulunduklarn da syleyeceksiniz. Sonra, donanmamzdaki gemilerin durumunu u ekilde belirteceksiniz: Karaka: yaklak bin tonellik (834 tonluk), ok iyi durumda, byk toplarla donatlm olup ayrca ar silahlara ve bataryaya sahiptir. Portundo'nun yaklak 300 tonellik (250 tonluk) iki gemisi: dzenli. Sevilla'dan gelen drt gemi: Biri Juan Lopez Contador'un 250 tonellik (208 tonluk) gemisi; dierleri 150 tonellik (125 tonluk) gemi. Sevilla ve Jerez'den Kaptan Diego de Vera'y ve yz askeri getiren Kont Fernando de Andrada'nm gemisi. Cezayir'den gelen Kral hesabna alan 4 gemi: Bu gemiler Cezayir kentinin geri alnmas zerine kaleye yardm amacyla donanmamzn hazrland haberini alr almaz buraya gelmilerdi. Vizcaya'ya tabi 350 tonellik (291 tonluk) dzenli iki gemi. Ayrca, Vizcaya'ya tabi 250 tonellik (208 tonluk) iki gemi, Galicia' ya ait 200 tonellik (166 tonluk) bir gemi, karavela, bir kalyon ve yelkenli bir gemi donanmada yer almaktadrlar. Senyor Gomez ile birlikte Malaga'dan peksimet getirecek olan bir gemi ve bir karavela daha beklenmektedir. Toplam olarak, donanmamzn gemi says 24-25 arasndadr. Hepsine para, levazm ve gerekli malzemeler verildi. Bazlarna da durumlarna gre bir ka ay yetecek kadar cret dendi. Donanmamzla birlikte giden dier gemiler unlardr: Drt kadrga ve bir yelkenli gemi, sekiz ufak gemi, Alonso Vanagas'n gemisi ve Almeria'dan ve Kartagena'dan sefere katlacak olan byk sayda gemiler. Bunlar, yeterli miktarda silha sahip olmamalarna ramen donanmamzn kuvvet gsterisinde nemli rol oynayacaklardr. Bunun iin, tanr ksmet ederse, donanmamzn sava gemisi saysnn 40-45 arasnda olacan ve yardmc ve serbest gemilerle birlikte 60'a ulaabileceini bildireceksiniz. Tuz tamas emri onlara gnderildi, bununla ilgili ilemleri en iyi ve en uygun ekilde yapsnlar.

TRK D E N Z T A R H L E LGL BELGELER

293

Bylece, donanmamz tuz tayacak olursa burada beklemekten daha byk bir masrafa mal olacaktr. Sonra, ufak gemilerin kadrgalarla birlikte Malaga'ya gelmelerinin Malaga'da daha ok levazm, ve malzeme bulunmasndan ileri geldii gibi Senyor Alonso Vanegas'm Madrid'ten yazd mektup, zerine gerekletirilmi olduunu muhterem Kardinalimize aklayacaksnz. Bundan baka bahsettiimiz gemilerin cretlerinin denmesi iin, Efendimiz Kardinalin emriyle, gerekli parann ad geen Senyor Alonso'ya verildiini ve byk bir masraf da tutmadn bildireceksiniz. Asker ve gemilerin toplanma masraflar, levazm ve malzeme demeleri ve askerlerin gnlk yemek paras olarak Kraliyet Genel hesabna dahil edilecek masraflar ile ilgili olarak muhterem Kardinalimizin gnderdii 15 bin dukann tamamen harcandn, imdi harcamalar kendi paramzdan yapmakta olduumuzu, bu yzden bunlarn da denmesi gerektiini vurgulayacaksnz. Uygundur. Cezayir seferinden sonra dnlmekte olan seferlerin iki art ve ekilde yaplabileceini syleyeceksiniz: lk olarak Cezayir seferi tamamlandktan sonra askerin Napoli'ye gnderilmesi isteniliyorsa en ksa zamanda, gidecck olan asker saysna gre, asker ve gemilerin cretlerinin yollanmasn rica edeceksiniz. Napoli'ye' gitmeyecekler. kinci olarak, Napoli ve Sicilya'ya asker gnderilmedii takdirde oraya haber verilmesini rica edeceksiniz. Bu seferlerin yerine Tanrnn, Kralmzn ve Kardinalimizin hizmetinde yaplacak olan Cerbe (Gerbes) seferi gerekletirildii takdirde Napoli ve Sicilya'dan donanmamzn levazm ve gemilerle desteklenmesi, ad geen Cerbe seferi srasnda gereken svari ve piyade snf askerlerin ve levazmnn alnmas iin Napoli ve Sicilya'ya gerekli talimat mektuplarn yazdrlmasm isteyeceksiniz. Donanmamzn masraflar ve Malaa meselesi yznden 15 bin askerin toplanmasnn mmkn olmadn izah edeceksiniz. Ancak, Lorca, Murcia ve dier yerlerden gelen askerlerimizin en iyilerinden olduklarn vurgulayacaksnz. Napoli ve Sicilya'ya mektup yazlsn.

Donanmamz toplarla donatmak amacyla kadrgalardan 10 kolomborna ve 9 esmeril (ejderdeden) topunun dn olarak alnmalar,

294

POULINO TOLEDO MUZAFFER

ARIKAN

Kartagena'da onlarn hazrlanmalar ve Cezayir seferi gerekletirildikten sonra Kadrgalar Genel Kaptan'na bu toplarn tekrar iade edilleri iin gereken talimatn verilmesini rica edeceksiniz. Cezayir seferinden sonra k geirmek amacyla geri dnen kadrgalarn top ihtiyac kalmayacandan onlardan dn alnan bu toplarn donanmamz seferinin devam edebilmesi iin gerekli olduklarn da ayrca ilve edeceksiniz. Donanma tarafndan alnmas szkonusu olan toplar eer burada yaplabilirler se, o zaman donanmada kullanlabilirler. Aksi takdirde toplarn kadrgalardan alnmalar uygun deildir. Ayn zamanda, Cenova'daki eski Sefir Ramyro de Guzman'n Kartagena'da bulunan iki komlombornasnm, donanmamza lzm olduklarndan dolay alndn syleyeceksiniz. Tanrnn ltfiyle Tanr ve Kralmzn hizmetinde ok ey yapabileceimizi, zafere ulaabileceimizi ve gerekirse hayatmz bu uurda feda edebileceimizi aklayacaksnz. Toplarn kullanldktan sonra sahibine iade edilmesi.

Denizde serbeste hareket eden dman donanmasnn tehlikesi yznden, gemilerimizin hazrlklarnn hzlandrldn ve donanmamzn masraflarn karlamak amacyla verilen parann ksa zamanda harcandn syleyeceksiniz. Napoli'ye askerlerin gnderilmesi halinde en ksa zamanda para ve gerekli malzemenin tedarik edilmesi gereini de ifade edeceksiniz. Tanr ksmet eder de, Cezayir seferi tamamlanr, Cordoba* meselesi halledilebilir ve Kardinalimiz tarafndan da uygun grlrse Tlem.sen (Tremecen)'deki Lope Hurtado halktan istediklerini kolaylkla elde edebileceinden ve Kardinalimiz tarafndan uygun grlrse kn fazla masraf olmadan Cerbe seferi yaplabileceinden bahsedeceksiniz. Navarra'dan gelen askerleri beklemek ve onlar hazrlamak amacyla donanmamzla birlikte Formentera'ya hareket edeceimizi, burada drt gn kalacamz ve ge gelen askerlerin toplanabilmesi iin gemiyi orada brakacamz aklayacaksnz. Sadece donanmamzn son hazrlklarn tamamlayabilmek ve Cezayir'e varr varmaz kolayca hcumu gerekletirebilmek amacyla Formentera'da kaldmz da izah edeceksiniz.
* Muhtemelen Oran Valisi olan Senyor Luis Fernandez de Cordoba olmaldr.

TRK D E N Z T A R H L E LGL BELGELER

295

Cerbe seferi yapld takdirde, problemlerin Kral NaibVne yazlmas uygun olacaktr.

halli amacyla Napoli

Navarra veya baka yerden gelen askerlerin toplanmas iin orada (Formentera) kalan geminin sorumluluu Savc'ya ve yiyecek, iecek gibi eylerin salanmas ii de Benbengud'a braklmtr. Bunu salamak amacyla Savc'ya ve Benbengud'a mektup yazdrlmasn rica edeceksiniz. tibarl bir tccar olan Benbengud Kraln ve Kardinalin hizmetinde her ey yapmaya hazrdr. Tanrnn ve Kraln hizmetinde yetenekli bir kii olduunuz iin bu talimat en iyi ekilde mnakaa ve mzakere edebilirsiniz. nemli olan muhterem Kardinalimizden, Elimizden ve Sava ras yelerinden cevap gelmesidir. Kartagena, 17 Eyll 1516. Siz Yicente Perez de Albornoz, sratli haberleme iin ulak sistemindeki en gvenilir kiilerden yararlanabilirsiniz. Ancak, donanma ile ilgili nemli haberleri bizzat gelerek bize ulatrmanz gerekir. Tanrya ve Krala hizmet edenler arasnda en iyi ekilde bu ii baarabilecek ve bize her trl haberi ulatrabilecek bir kii olduunuz iin sizi setik. Kartagena, 17 Eyll 1516 = Diego de Yera = Juan del Bio. Masraflar iin mektup ve deme emirleri gnderilmesi.

Ayn zamanda, donanmamzn silh eksikliini vurgulayarak tamamlanmasn istirham edeceksiniz = Juan del Bio. Cerbe'ye gidilmesi halinde silh meselesinin halli iin Kral NaibVne yazlmas.

296

ULINO TOLEDO MUZAFFER ARIKAN

20. BELGE
v

KARDNAL JMENEZ DE CSNERO&A DEGO DE VERA VE JUN DEL RO'NN KARTAGENA'DAN 17 EYLL 1516 TARHL MEKTUBU. Salazar Ktphanesi, Muhterem Efendim: Muhterem Efendim sizi, donanmamz ile ilgili olaylardan ve yeni alnan tedbirlerden devaml olarak en iyi ekilde haberdar etmeye almaktayz. Pek muhterem Efendime ayrntl bir ekilde her eyi bildirebilmek amacyla Vicente Perez de Albornoz'u tayin ederek ona gerekli talimat verdik. Bunun iin onu ltfen kabul etmenizi ve kendisine bildirdiimiz hususlar gznne almanz istirham ediyoruz. Bilhassa, Tanr ve Kral adna, halli mmkn olabilecek meseleleri halletmenizi ve karara balamanz bekliyoruz. Ad geen ve raporu gtren Albornoz'a bize itimat ettiiniz kadar itimat etmenizi ve inanmanz istirham ediyoruz. Tanr sizi ve mlknz koruyup mreffeh klsn. Kartagena, 17 Eyll 1516. Sadk hizmetkrlarnz ellerinizden perler = Diego dc Vera = Juan del Bio. * spanya Krallk Kardinali, Toledo Bapiskoposu ve Kastilya Krallnn Valisi, Muhterem Efendim hazretlerine. A. 16, s. 195.

TRK DENZ T A R H L E LGL BELGELER

297

21. BELGE CEZAYR (PEftN DE ARGEL) KALES BEY SENYOB N, COLAO UNrN, VALLERE, 3 EKM 1516 TARHL MEKTUBU. Salazar Ktphanesi, A. 16, s. 199

spanya Krallnn Faziletli ve Muhterem Valileri: Sizin yazdnz ve kardeim tarafndan getirilen rapor ve mektuplar vastasyla son olaylardan ve yeni alman tedbirlerden haberdar oldum. Raporda ve mektuplarda, Afrika'y cezalandrmak amacyla istenilen donanma ve kaptanlarn gnderilmeleri ve btn tedbirlerin alnmalar kaydedilmektedir. Fakat her ey bana ters 3rapln gibi geliyor. nk subaylarn tecrbesizlikleri nedeniyle az askerle ok ve byk ey yapmay dnyor, bu yzden aralarnda anlamazla dyorlar. Bunun iin bu i imdiden baarsz grnmektedir. Siz muhterem Valilerimiz bilin ki, Diego de Vera'ya yazdm bir mektupta buradaki olaylardan ayrntl bir ekilde bahsettim. O mektubun kopyasn bilgi edinmeniz iin iliikte gnderiyorum. Fakat bana gre her ey ters yaplmtr. nk Diego de Vera yeterli sayda asker bile getiremedi. Getirdii askerler sava bilen takmndan deil, hi biri silh yz grmemi gen iftilerden olumakta. Bu yzden, Tanr ve Kral adna yaplan sava zarara urayacaktr. nk bu gibi iler, sava bilen yetenekli askerlerin ve kaledeki kiilerin tavsiyeleriyle yaplmal idi. Diego de Vera, kaledeki btn askerleri ald, imdi bu adada en iyi iki yz elli askerlerimizden sadece krk kii kald. Dolaysyla, bana yardm edecek yerde bizi silhsz ve gsz brakt. En iyi askerlerimi ald gibi tfeki ve okular da gtrd. Bu durumda aday korumak ok zor olacaktr. Sizlere, Kraliyet Ktibi Senyor Calcena geni ekilde bilgi verecei iin bu mektubu burada kesiyorum. Tanrnn sizi ve mlknz korumas dilei ile. Ellerinizden saygyla perim. Cezayir Kalesi ve Adas, 3 Ekim 1516. Efendilerimin sadk bendesi=N. de Quint. ZARFINDA: spanya Krall Muhterem Valileri'ne.

298

POULINO TOLEDO MUZAFFER A R K A N

CEZAYR (PEftN DE ARGEL) KALES'NDEK TOPLARIN BR MKTARININ KENDSNE TESLM EDLMES AMACIYLA DEGO DE VERA'NIN KALE BEY SENYOB QUNT'E, 4 EKM 1516 TARHL TALEP MEKTUBU. Salazar Ktphanesi, A. 16, s. 200 Cezayir limannda, spanya donanmasnn ba karakasnda, sa'nn doumunun bin beyz onalt senesinin Ekim aynn drdnc gnnde, Mariplilere kar dzenlenen Afrika seferinin Kraliyet donanmas Genel Kaptan Senyor Diego de Vera yazd talep mektubunu, Cezayir Kalesi ve Adas beyi Senyor Quint'e bizzat (Noter Ktibi) tarafmdan okunmas amacyla, benim ve kefillerin huzurunda Kaptan Salazar'a teslim etti. Sonra, Kaptan Salazar ile sandalla karakadan adaya geerek, kalenin kapsnda ad geen Kaptan Salazar, Genel Kaptan tarafndan yazlm ve imzalanm talep mektubunu, Senyor Quint'e sunarak okumam emretti: "Muhterem Efendim: Kalenin top says ve emniyeti ile ilgili elimden gelen hereyi yaptm ve size vaktinde her eyi tedarik ettiimi biliyorsunuz. Ayn ekilde, asker ve gereken cretlerle birlikte ekmek, arap, su, balk gibi dier ihtiya maddelerini de verdim. ki yz asker iin alt ay yetecek ekmek ve yz elli gnlk arab da brakyorum. Efendimiz Kraln hizmeti iin uygun grdmden Kral ve Valilerden destek almadan, sardalya ve balk tedariki iin, kendi cebimden para veriyorum. Bununla beraber, muhterem Kardinalimizden aldm emir gerei; Mariplilere saldrmak ve sahildeki baz noktalar gzetlemek iin yedi-sekiz gemi ile birlikte bu adada bekleyip, acil bir durum olduu takdirde size su ve bakaea levazm getirmek amacyla biza adasna kadar da gidebileceim. Ayrca, donanmamzdan aldm zrh, zemberekli yay, mzrak ve kllar size brakp, ileride hem bunlardan hem de mmkn olduu kadar ok sayda tfek, karg ve yangn bombas gibi (alcancias de fuego) silhlar da gndermeye alacam. imdi Sizden Efendimiz Kral adna, donanmamzn top eksikliini gidermek amacyla, kalede dmana yakn, emniyetsiz ve tehlikeli yerlerde bulunan, bu yzden size zarar verebilecek olan, kale toplarnn en ksa zamanda bana teslimini istiyorum. Elinizde barut olmad ve tarafmdan da salanamayaca iin bu toplar kullanmak zaten sizin iin mmkn deildir. Ayn zamanda bu kadar ok topun kalede fazla bir yarar salayamayaca dncesiyle, tarafm-

TRK DENZ T A R H L E LGL BELGELER

299

dan tespit olunan top ve ikisi ufak yedi-sekiz kolomborna topunun kalede braklmas uygun grld. Bu top saysn gznne alarak, Kralmzn hizmetine ve adann savunma ihtiyalarna yetecek kadar barut ve sair ihtiya maddelerini salayacam. Kalenizde braklan bu toplar, benim ve kalede bulunan dier subaylarn grleri alndktan sonra yerletirilecektir. Ayn ekilde kaledeki askerlerin cretleri tarafmdan dendiine gre, onlara iyi davranmanz da istiyorum. nk, Kaptan Gaspar da Villasand'n tayinine kadar kalede hi kimse kalmak istemiyordu. Onlara, adann korunmas ve onurunuza zarar verilmemesi hususunda Krala itaat ettikleri gibi size de itaat etmelerini emretmitim. Bu talep mektubunu, kalede sizinle kalacak olan Kaptan Salazar'a teslim edip, Senyor Gaspar ve Kaptan Negrete ile gnderiyorum. Bu kaptanlarla birlikte giden adalet ktibimiz tarafndan ve varsa kaledeki kendi ktibinizin nnde, mektubun muhtevas ad geen ahitlerin huzurunda okunularak size sunulacak, ayrca gerekli bilgiler de verilecektir. Bu ekilde, emrim hilfna baz eyler yaplacak olursa, Kralmza ve Valilere haber gnderilmek suretiyle, gerekli tedbirler onlar tarafndan alnacaktr. ahitlik eden ktip veya ktiplerden, vuku bulacak olaylarn yazl delili olmak zere, rapor halinde verilmesini rica ediyorum. Bu konuda Kralmz adna, adadaki mfettiin de ahitlik etmesini emrediyorum" -Diego de Vera: Cezayir liman, Diego de Vera Karakas, 4 Ekim Cumartesi. Ben Adalet Ktibi (Noter) olarak Kaptan Salazar, Senyor Gaspar ve Kaptan Negrete tarafndan getirilen bu talep mektubunu, emredildii ekilde, ad geen gn, tarih ve ylda, bizzat Senyor Quint'e okudum. Bundan sonra, Genel Kaptan Diego de Vera'nn mektubunun muhtevasna ittil kesbeden Senyor Quint aadaki hususlar bana beyan etti: Diego de Vera, Kaptan Vergara vastasyla kendisine Cezayir'e gelmek amacyla Kartagena kentinde bulunduunu, en ksa zamanda iki bin askerle buraya gelebileceini, veya on-oniki gn beklenecek olursa, alt bin kadar asker salayarak gelebileceini bildirdiini syledi. Ve sonra kalede barut ve top gibi levazma ihtiyac olduunu bildiini, ve kenti ele geirdikten sonra su kuyularn korumak amacyla bir kule yaplmas iin ustalar gerektiini yine Kaptan Vergara vastasyla sylediini syledi. nki, kenti elde tutabilmek iin su depolarnn muhafazas artt. Ve bunu bilen mfetti ve kaledeki subaylarn bu hususu Krala vaktinde bildirdiklerini ilve etti. Ve ayn zamanda, Diego de Vera' nn gnderdii mektuplarn kopyala-yla birlikte, kaledeki olaylardan muhterem Valilere, Kraliyet Saray'na ve Flandes'teki Majeste'yi haberdar ettiini syleyerek, Diego de Vera'nn yazdklar ile yaptklar

300

POULINO TOLEDO

MUZAFFER ARIKAN

arasnda byk farkllk olduunu, gereken tedbirleri almadn ve otuz be gn boyunca ondan hi bir haber alamadn da ilve etti. Ye dier yandan, kalede iyi subaylarn ve gayretli askerlerin bulunmalar nedeniyle, dmanlarn kaleye sahip olamadklarn vurgulamak gerektiini de ifade etti. Ve sonra yine, bu genel kaptann tedbirsizce nc olarak gnderdii kadrga ve ufak gemilerden haberdar olan dmann hazrlk yapmalarna vesile olduunu, bizzat kendisinin de donanma ile le saatinde limana gelerek, dmana yardm salanmasna frsat ve imkn verdiini syledi. Kurnaz Maripli ve Trklerin bu hatal hareketlerden yararlanarak ksa zamanda byk hazrlk yapmalarna olanak saland gibi, bu yzden Mariplilerin say bakmndan daha byk bir orduya saldrabilecek duruma geldiklerinden de bahsetti. Ayrca, Genel Kaptan geldii zaman, onunla konutuunu ve sylediklerini hesaba katmadn da ilve etti. Genel Kaptan'n bu iin, getirdii askerlerin yars ile yaplabileceini, sonra saldry gerekletirmek iin bizzat en uygun yerleri tespit amacyla incelemeye gittiini, askerlerini koruyabilmek iin ehir kapsnn yaknndaki kayaln alnmas gerektiini, ve bu suretle adadan rahatlkla ehre saldrlabileceini sylediini syledi. Ayrca, Diego de Vera'nn toplar ehirden uzak olduu iin dmanlara gorektiince byk bir zarar veremediini, adadaki subaylarn, mfettiin, ve mutemedin szn dinlemedii iin ehre giremediini, askerlerinin Mariplileri yok etmek amacyla ok sayda Maripli ldrmelerine ramen, yine de kenti alamadklarn ilve etti. Bundan baka, Genel Kaptann bizzat Mariplilere kar savatktan sonra kadrgalara dndn, halbuki, Kaptan Diego de Vera'nn onu (Quint'i) korumak mecburiyetinde olduunu syledi. Bu suretle toplar hakkndaki talep mektubu ile Krala zarar verilmi olduunu ekledi. Kaledeki top saysnn byk olmamasna ramen, dmanlara kar en nemli savunma unsuru olduunu ve onlarla dmanlara byk zarar verebildiklerini aklad. Ayn zamanda asker saysnn az olmasna ramen, bu toplarla kaledekilerin Afrika'y savunabileceklerini, dman tarafndan Hristiyanla ve spanya'ya verilebilecek zarar ve bunun mncer olaca haysiyetsizliin onarlabileceine inandklarn, bu yzden, Kraliyet Genel Topusunun kaledeki toplardan daha iyi yararlanabileceini, ve Genel Kaptan olarak onun Kraliyet'ten bunu talep edebileceini ilve etti. Bylece, Diego de Vera, kaledeki toplar istemekle Tanrnn ve Efendimiz Kraln hizmetinden ayrlm, ayn zamanda kendisinin ve askerlerinin onuru ve hayat ile oynam olacan da syledi. Bunun iin kale ve adadaki toplarn alnmas iin izin veremeyeceini, Kapt an Diego de Vera tarafndan, karakasn korumak amacyla giriilen bu top is-

TRK DENZ TARH LE LGL BELGELER

301

teme iinin, spanya'nn ve Hristiyanlk uruna savaanlarla, Kralmzn byk fedakrlklarna mal olan bu kalenin kaybedilmi olabileceini vurgulad. Cezayir Kalesi kaybedilecek olursa Malaa, Kartagena, Alicante, Yalencia, Barselona, biza ve Mayorka'nn savunma imknlarnn zayflam olacam, Byk Trk'n kadrgalarnn okluu yznden bu topraklarn da kaybedilmi olabileceini ifade etti. Bunun iin Senyor Quint Kaptan Diegode Vera'dan, karde olarak, kalenin glendirilmesi ve daha ok asker ve para gnderilmesi iin aba gstermesini rica etti. Ayn zamanda, Kraln ona on bin dukadan fazla borlu olduunu da ilve etti. Fakat bu seferin iyi bir ekilde tamamlanmas iin, Kaptan Dicgo de Vera tarafndan denizde devaml faaliyet gsterildii takdirde, onun tarafndan (Quint) Cezayir kentinin zapt edilip Barbaros'un esir alnabileceine sz verdiini ekledi. Senyor Quint, bunu gerekletirebilmek ve barut ve malzeme satn alabilmek amacyla Mayorka' ya yazarak mal ve mlknn satlmasn emrettiini, bunu Tanrnn ve Kraln onurunu dzeltmek iin yaptn syledi. Bunun iin onun yapt gibi, drst bir valye olarak, bir an onu kendi yerine koymak suretiyle dnmesini rica ederek, Kaptan Diego de Vera'nn bunu yapacan umduunu syledi-Nicolao Quint. ahitler: Mfetti Agustin Velazquez, mutemet Sebastian de Yillegas, biza'l Juan Forts, rahip Mosen Juan, biza'l Antoni Juan ve dierleri. Bundan sonra Adalet Ktibi (Noter) olan ben, Senyor Quint'in belirttiklerini Genel Kaptann karakasna gelerek Senyor Diego de Vera' ya bildirdim. O, Senyor Quint'in sylediklerini kabul ederek ifadesinin yazl olmasn istedi. ahitler: Kaptan Salazar, karakada bulunan Kaptan Pedro Ydalgo, mutemet Alvaro Alvarez de Leon ve Genel Kaptann hizmetkr Vargas. Sonra, ayn gn Senyor Quint karakadaki tanklk ileminin teslimi esnasnda benden yazl olarak belge almam istedi. Ben kabul edip ona bildirdim. Ad geen gn, ay ve yl, Kraliyet Donanmas Adalet Ktibi olan ben Luys Bernal, ahitlerin nnde btn sylediklerini, Genel Kaptann arzusu ve talebi zerine, gerek tanklk belgesi olmak zere kaleme aldm-Luys Bernal, Adalet Ktibi.