Aktif amur Sistemi Biyolojik artma sistemlerinin banda klasik aktif amur sistemleri gelir. ekil IV.1.

den de grlecei zere, basit olarak bir aktif amur sistemi, bir havalandrma havuzu veya tank ile keltim havuzu veya tankndan ibarettir.

Havalandrma havuzundaki atksularn havalandrma ilemi, yzeysel olarak veya difzrlerle yaplr. Havalandrma ilemi mikroorganizmalarn atksudaki besi maddelerini yani substrat kullanabilmeleri iin yaplr. Atksudaki substrat besi maddesi olarak kullanan mikroorganizmalar, belli zaman sonra havalandrma havuzundan keltim havuzuna alnrlar. Yumaklar haline gelmi mikroorganizmalar (yani biyokitle= amur) keltim havuzunda keltilir. Ve stteki duru faz dearj edilir. ken amurun byk bir ksm amur uzaklatrmaya, az bir ksm da geri devir ile havalandrma havuzuna verilir. Geri devir havalandrma havuzundaki organik ykn belli bir mikroorganizma kitlesinde bulunmas yani havalandrma sistemini mikroorganizma bakmndan fakirletirmemek ve daha iyi verim elde edebilme gayeleri iin yaplr. Havalandrma srasnda mikroorganizmalar, atksudaki substrat beslenme iin oksijenle birlikte kullanarak yeni hcreler olutururlar. Mikroorganizmalar aktif amur sisteminde su iindeki znm organik maddeleri harcayarak, sudan uzaklatrm olurlar. Mikroorganizmalar bu esnada da enerji de elde ederler. Elde ettikleri enerjiyi yeni hcre biyo sentezinde kullanrlar 2.1. Aktif amur Sistemlerinin Mikroorganizmalar Asndan Deerlendirilmesi Aktif amur sistemlerinin mikrobiyolojik adan deerlendirilmesi, her haliyle sistemin iletilmesi ve istenen verim parametrelerinin salanmas ile dorudan balantldr. Sistem ideal iletme artlarnda alt zaman sistemde herhangi bir mikrobiyolojik problem de yoktur. Sistemin normal

almas durumunda ( en bata artma sistemine gelen atksuyun pH' =7,0, scaklk t= 20 0C ve N, C, P, oranlarnn uygun olmas demektir) aktif amur sistemlerinin hakim mikroorganizma tr bakterilerdir. Aktif amur sistemlerindeki bakterilerin tr dalm zerine, atksu iindeki substrat durumu etkili olmaktadr. ayet artma sistemine gelen atksular, proteince zengin ise; Alcaligens sp. Flavobacterium sp. Bacillus sp. bakteri trleri ortamda mutlak hakim trlerdir. Artma sistemine gelen atksular, Karbonhidrat ve hidrokarbonlarca zengin atksular ieriyorsa, aktif amur sisteminde; Pseudomanas sp. trnn fazla olduu gzlenmektedir. Bu trn fazla bulunmasnn nedeni, oksijen tketimi bakmndan ok fazla tolerans seviyesine sahip olmas gsterilmektedir. ok az oksijen seviyelerinde veya oksijenin olmad durumlarda bile bu tr faaliyetlerine devam edebilmektedir. Aktif amur sistemlerinde normal artlarda iletildiinde bakterilerden sonra en nemli mikroorganizma grubu Protozoalardr. Protozoalar bakterilerle beslenirler. Bu durum artma verimi asndan, sistemde bulunmalar ise artma teknolojisi asndan ok nemlidir. Protozoalarn bakterileri tketme hz ne kadar yksek olursa atk sulardan substratlarn uzaklatrlmas da o kadar yksek olur. Ayn zamanda protozoalarn bulunduu yumaklar daha iyi kelme zellii gsterirler. Bu durum, Protozoalarn bakterilere nazaran 10 kat daha byk olmalarndan kaynaklanmaktadr. kelmenin hzl ve iyi olmas artma veriminin de iyi olmas demektir. Aktif amur sistemlerindeki protozoa trleri, ortamdaki substrat cinsi ve miktarna baldr. Substrat miktarnn mikroorganizma ktlesine oran ok ise, hareketli, serbest dolaan Ciliate trleri ortama hakimdir. Bu trler aktif amur iinde nemli bir grup olutururlar. Bunlar iinde en nemlileri; Trachelopyhlum pusillum

Vorticella convellaria Opercularia coarctata

trleridir. Aktif amur sistemi karal ve dzenli olarak altka sistemdeki protozoa trleri de sabitleir. Aktif amur sistemlerinde normal artlarda iletildiinde bakteri+protozoalardan sonra dier nemli mikroorganizma grubunu Rotiferler oluturur. Mutlak aerobik mikroorganizmalardan olan Rotiferlerin grld havuzlarda havalandrma problemi yoktur. Baka bir ifade ile oksijen yeterli miktarda vardr. Aktif amur sistemlerinde normal artlarda iletildiinde algler hi yer almaz. Ayn ekilde aktif amur sistemlerinde normal artlarda iletildiinde fungilerin de ortama hakim olmas mmkn deildir. Fungiler dier trlerin yannda ihmal edilebilecek kadar azdr.

Aktif amur sistemlerinde eer C' un N' a oran 5/1 in altnda veya stnde ise Fungiler hakim tr olarak grlrler. Fungilerin hakim tr olarak grlmelerinde en nemli faktrlerin banda pH gelir. ayet pH = 7.0 veya 7,0 nin stnde olduunda fungiler aktif amur sisteminde hakim tr olamazlar. Bilhassa endstriyel atksularn biyolojik olarak artlmas esnasnda fungi hakimiyeti iin gerekli olan ortam artlar daha kolay oluabiliyor. Bu tr atksularn artlmas esnasnda C/N oran veya pH durumu ok abuk deiebiliyor. Fungilerin aktif amur sisteminde hakim olmalar durumunda ortamda grlen en nemli fungus tr; Fisarium sp. dir. Fisarium sp. filament halinde byr. Filamentli mikroorganizmalar kt kelme zelliine sahiptirler. Bu durum da keltim havuzlarnda amur yumaklarnn kelme problemi oluturur. ktrme tam olmad iin de artma verimi ve artma istenen seviyede ve kalitede olmaz. Aktif amur sistemlerinde iletim esnasndaki en byk problemlerden biri de amur yumaklar havuzun yzeyinde kalarak iyi bir ktrmenin salanamam olmasdr.

Aktif amur artma sistemlerinde filamentli mikroorganizmalar havalandrma havuzunda deil, keltim havuzunda problem olutururlar. kelme olay ise, dorudan ortamdaki canllarn bir araya gelmesiyle ilgili bir olaydr. Aktif amur sistemlerinde de mikroorganizma faaliyetleri sonucu kendiliinden bir floklama ve yumaklama meydana gelmektedir. AKTF AMUR MKROBYOLOJS
Aktif amur prosesine dayal biyolojik artmalarda yetien mikroorganizmalar tipik olarak, % 95 bakteri ve % 5 ise yksek mertebeli canllardan (protozoa, rotifer, vb.) meydana gelir. Biyolojik artma tesislerinde en sk yaanlan problemler arlkl olarak amur Kabarmas ve Kprmedir. amur kabarmas denilince akla gelen ilk unsur filamentli bakterinin ar miktarda bulunmas denir. Oysa aktif amur dahilinde bir miktar filamentli bakteri bulunmas flok oluumu iin olduka faydaldr. Filamentli organizma eksilii kk, kolay paralanabilen (toplu - ine ba eklinde) flok olumasna neden olur. Yaklak 20 ye yakn filamentli organizma tr vardr ve her biri artma tesisinin iletilmesinde sorun yaatabilir. Artma tesislerinde kprmeye neden olan "Nocardia" ve "M.Parvicella" gibi mikroorganizmalar da filamentlidir. Bu organizmalarn sebep olduu kpk ; kalc, koyu kahve renkli olup taziksiz suyla veya kimyasal kpk kesicilerle yok edilmesi olanakszdr.

Zaman zaman kpk seviyesi 180 cm e kadar ulaabilir. Ayrca souk hava artlarnda bu kpk katlaarak temizlenmesini daha zor bir hale getirir. Pek ok durumda aktif amur mikrobiyolojisinin yava bir deiim gsterdii dnlrse, filamentli bakteriden kaynaklanabilecek kkl deiim iin 2 - 3 gnlk (amur Ya) bir sre yeterli olacaktr. amur kabarmasna neden olan filamentli bakterilerin oluumunu salayan ve/veya hzlandran 5 ana unsur aada listelenmitir. 1. Havalandrma havuzundaki dk znm oksijen konsantrasyonu : znm oksijen konsantrasyonun 0.01 - 0.03 e kadar dmesi durumunda filamentli bakteriler (zellikle 1701 tipi) yksek bir reme hzna kavuur. Bu gibi durumlarda hava salayan cihazlarn kapasitesi artrlarak znm oksijen konsantrasyonu 2.0-4.0 mg/lt aralna getirilmelidir. deal deer iin 2.0 mg/lt denebilir. Ayrca havalandrma havuzundaki MLSS miktar da artrlabilir. 2. Organik ykn azalmas (dk F:M oran) ; F/M oran artlmadr, bylece amur ya der. F/M yada amur yann artlmas / azaltlmas geri devir oran ve/veya fazla amur miktarlarnn deitirilmesi ile salanabilir. 3. Havalandrma havuzundaki MLSS miktar da artrlabilir. PFR (plug flow reactor) AKTF ARITMA dnm yaplabilir veya selektr kullanlabilir. Ham atksuyun septiklemesi / slfit ; Baz tr filamentli organizmalar hetetrofik olmalarna ramen ayn zamanda inorganiklerin oksidasyonu veya indirgenmi slfrden de enerji kazanarak dier kat hetetrofik olan flok yapc rakiplerine kar stnlk salam olurlar. Bu gibi filamentli organizmalarn sebep olduu amur kabarmalar durumunda SVI deerlerinin 500 ml/g at grlmtr. Havalandrma kapasitesi artrlmal veya septiklik kimyasal olarak ta giderilebilir (n artma). 4. Besi maddesi eksiklii ; 5. Bu durum evsel atksudan ziyade daha ok endstriyel atksularn artlmasnda grlr. BOD5/N/P oran 100/5/1 e getirilerek bu durum dzeltilebilir. k suyundan alnan numune zerinde yaplan analizde en az 1.0 mg/lt inorganik azot N (NH3 ve NO3-N) ve 0.2 mg/lt zlebilir PO4-P olmaldr. Dk pH (< 6.0) ; Havalandrma havuzu pH deeri slfrik asit veya kirele 6.5 - 8.5 aralna ekilmelidir.

Nocardia , amur kabarmasna (bulking) deil , amur kprmesine neden olur. Nocardia kprmesinde amur kaln- kalc ve kahve rengi kalplam bir yapya brnr. Bu kpk havalandrma havuzu veya keltme tank zerinde oluabilir. amur yann 9 gn gemesi durumunda kprme problemiyle karlalabilir. M. Parvicella yani dier mikroorganizma iin ise dk F/M deerleri, ya-gres miktarnn ykseklii ve souk hava artlar grlebilir. Nocardia daha ok yazn, M. Parvicella ise kn grlr. Amerikadaki evsel nitelikli atksularda ya - gres orannn Avrupaya nazaran yksek olmasndan dolay Avrupada M. Parvicella daha nadir grlr.

amur kprmesini engellemek iin genelde hava miktar azaltlr, fakat bu durum dk oksijen konsantrasyonuna yol aar, baka bir deyile bu seferde amur kabarmas sorununun balangcna yol alm olur. Ayn zamanda artma veriminden de dn verilmi olur. Klasik zm ise ; amur yann drlmesidir. Nocardia sorunu yaayan ou artma tesisinin amur yan 2 gne kadar drd tespit edilmitir. Dier baka bir zm ise kpk kapanlarnn kurulmas veya tazyikli su sklarak kpklerin paralanmasdr. Artma tesislerinde karlalan kpk cinsleri ve nedenleri aada aklanmtr. 1. Beyaz - gri (kirli beyaz) renkte ince kpk : 2. Dk amur ya " gen amur" , baz yzey aktiflerin artlabilmesi iin yeterli sre olmamas - deterjan vb. gibi . Ak beyaz renkte ok kabaran kpk ; Biyolojik olarak paralanamayan deterjanlardan dolay meydana gelir. Artk pek rastlanlmyor. 3. Kl renginde kpk ; Anaerobik rtclerden, santrifjlerden veya filtrepres gibi susuz 4. latrma nitelerinin sznt suyunun ok miktarda olmasndan kaynaklanr. Kaln, gri renkte smks yapda kpk ; Daha ok endstriyel atksu artma sistemlerinde grlr. Besi eksikliinden meydana gelir. BOD5/N/P oran 100/5/1 olarak salanmaldr. Bu durumda mikroorganizmalar, besi eksikliinde dolay yksek miktarda polisakkarit retirler. 5. Son keltme havuzunda kaln amur tabakas ; Denitrifikasyon : yani atksuda nitrat varlna delalet eder. amur , keltme tanknda uzun sreden beri bekliyor demektir. Daha ok scak havalarda meydana gelir. 6. Kaln, kahverengi, kalc kpk ; Nocardia'nn varlndan kaynaklanr. (Nocardia da filamentli bir organizmadr) Aktif amur proseslerinde, filamentli organizmalar dnda karlalan baz problemler unlardr ; Zayf Flok Oluumu : k suyu bulank olur. Zayf floklar kolay paralandklar iin keltme Havuzunda kolayca ktrlemezler. En byk sebebi zellikle Uzun Havalandrmal sistemlerde ar derecede havalandrlyor olmasdr. Dank Byme : Flok oluumu yoktur, biyoktle kelmesi diye bir durum sz konusu olmaz ve k suyu ok bulanktr. En byk sebebi F/M orannn yksek olmasdr. Yani ok yksek bir organik ykleme sz konusudur. Atksudaki H2S konsantrasyonu da bu duruma sebebiyet verebilir. n havalandrma ilemi yaplmal veya organik yklemenin azaltlmaldr. Zoogleal Kabarmas : Yksek F/M oranlarnda flok yapc Zoogloea bakterisinin floklara mdahalesinden meydana gelir.

Besi eksiklii - Kabarma ve Kprme ; Jle eklinde meydana gelen bu kabarma amur kelmesini olumsuz etkiler. BOD5/N/P oran 100/5/1 olarak salanmaldr. Yzen amur (Denitrifikasyon) : Nocardia ve M. Parvicella gibi kpk yapc maddelerin yokluunda, nitrojen gaz ile birlikte amur, keltme havuzu yzeyine doru kar. Suda nitratn varln gsterir. Daha ok scak havalarda meydana gelir.

Optimum aktif amur performans ; serbest yzen siliatlar, askda siliatlar ve rotiferlerin beraberliinde meydana gelir. Yaplan aratrmalarda PFR (plug flow reactor) tipi havalandrma havuzlarndaki amur kabarmasnn CSTR (tam karml) tipi havalandrma havuzlarna nazaran daha az olduu tespit edilmitir. zetle znm oksijen konsantrasyonu 1 mg/lt nin altna asla dmemelidir. amur kabarmalarn nlemek iin bavurulan en popler yntemin RAS (Geri Devir amur) hattna klor ilavesi olduu tespit edilmitir. Dozaj miktar dezenfeksiyonda kullanlan miktardan daha az olmal ve kademeli olarak artrlmaldr. Farkl bir dozaj aral olarak ise 1000 kg MLVSS/gn iin 1 - 10 kg klor (sodyum hipoklorit) kullanlabilir. Klor miktarnn yeterli olup olmad en ge 3 - 5 gn ierisine belli olacaktr. RAS klorinasyonunu mteakip en popler yntem hava miktarnn artrlmas, WAS (fazla amur hatt) miktar artrlp/azaltlarak F/M orannn kontroldr. Ayrca RAS miktarnn deitirilmesi ve RAS hatt datmnn havalandrma havuzuna farkl noktalardan yaplmas da zm olabilir. keltme havuzuna polimer ilavesi ile amurun kolay kmesi salanabilir. Bunun iin polimer satcs firma tarafndan uygun polimerin Jar Test ile tespit edilmesi gerekir. amur kabarmasnda; kullanlan bir baka yntem ise Selektrdr.Selektr ; RAS ve ham atksuyun havalandrma havuzuna girmeden nce kart ayr bir hazne/havuz/yapdr. Selektrde zellikle F/M oran zerinde deiiklikler yaplr.

AMUR YOUNLATIRICI TASARIMI

amaur younlatrma havuzu yzey yk , So = 16-36 m3/m2-gndr. amur younlatrma havuzunda AKM giderme verimi %60 civarndadr. n keltmeden gelecek amur debisi: Giri AKM konsantrasyonu = 425 mg/lt Giren atksu debisi = 2330 m3/gn Giren AKM = 425*2330*10-3 = 990 kg/gn

Giderilen AKM = 990*0,60 = 594 kg/gn amurun kat madde oran = %4 zgl ktlesi = 1,03 gr/ cm3 n keltme amurunun debisi = (594*10-3)/(1*0,01) = 14,5m3/gn Biyolojik artmadan gelecek amur debisi: Px = 416,5 kg MLVSS / gn = 1 ton/m3 MR = 10000 mg/ lt (%1) (416,5*10-3)/(1*0,01) = 41,5 m3/gn Toplam amur debisi = 14,5+41,5 = 56 m3/gn Tank alan: A =Q/So = 56/16 = 3,5 m2 Tank ap: D = (4*A/) = (4*3,5/) = 2 m Tank hacmi: Bekletme sresi; t = 8 saat alnrsa V = Q*t V = 56(m3/gn)*8(saat)*1/24(gn/saat) = 18,5 m3

( :Atksu Artma Sistemlerinin Tasarm Esaslar, Cilt 1, Do.Dr. Hikmet Toprak,1996 )

33 Tank ykseklii: hsu = V/A = 18,5/3,5 = 5,2

Hava pay 0,3 m seilirse h = 5,2+0,3 = 5,5 m

Tablo 9:amur younlatrma iin baz tipik kimyasal madde dozajlar*

amurun Yaps /Kimyasal Madde Dozu (mg/lt)

amur Tipi Taze Anaerobik rm CaO

FeCl3 n keltme (.) 1-2 2-3

FeCl3 1,5-3,5 1,5-3,5

CaO 6-10 6-10

6-8 6-8

Damlatmal filtre+.
Aktif amur+. Aktif amur

1,5-2,5 4-6

7-9 -

1,5-4 -

6-12 -